ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Κεφάλαιο 3ο Βιομηχανική επανάσταση

ΛΟΥΤΑ ΚΑΙΤΗ

http://www.youtube.com/watch?v=e4mhKIa8PvQ

Βιομηχανικη επανασταση

Η ωριμανση τησ Βιομηχανικησ επαναστασησ

Βιομηχανική επανάσταση: είναι η μετάβαση από την αγροτική-χειροτεχνική οικονομία προς τη μαζική ,μηχανική παραγωγή.

Εμφανίζεται αρχικά στη Μ.Βρετανία Το 1750-1780

Γνωρισματα τησ εκβιομηχανισησ

1.εκτεταμένη χρήση τεχνικών μέσων (ατμομηχανή)

Περιορισμός της

χειρωνακτικής εργασίας

Αύξηση της

παραγωγής

Μείωση του

κόστους των

προϊόντων

2.αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας (άνθρακα)

3.εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία

4.συγκέντρωση εργαζομένων στα εργοστάσια

5.υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης

19ος α. Επεκτείνεται στη Δ. Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο

Μετάβαση από την αγροτική -χειροτεχνική οικονομία στη βιομηχανική οικονομία προκάλεσε αλλαγές

οικονομικές κοινωνικέ

ς

πολιτικές

πολιτισμικές

Κύριοι πόλοι εκβιομηχάνισης

υφαντουργία

μεταλλουργία

Η βιομηχανική επανάσταση εξαπλώθηκε

Μ.Βρετανία, Γαλλία , Βέλγιο Κάτω χώρες Όχθες του Ρήνου Βόρεια Ιταλία Από το 19ο α. εξαπλώνεται στην

υπόλοιπη Ευρώπη και στις ΗΠΑ

1880 :σύνδεση βιομηχανίας και επιστημονικής έρευνας

Εφαρμογές χημείας στη μαζική παραγωγή

οργανική χημεία

Συνθετικές

βαφέςλιπάσμα

τα

Πλαστικές ύλες

εκρηκτικά

Χάρη στη χημεία αναπτύχθηκαν

Βιομηχανίες

φαρμάκωνψυγεία

Φωτογραφικά είδη

Κινηματογραφικά είδη

Πρωτοπόρος η ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Από το 1850 κυριότερη καινοτομία ο ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ

Επινοήθηκε ο ηλεκτρικός λαμπτήρας και η υδροηλεκτρική ενέργεια

Ως πηγή ενέργειαςηλεκτρικοί κινητήρες

Ως μέσο φωτισμού

Αντικαθιστά φωταέριο, λάμπες

πετρελαίου

Επανασταση στισ συγκοινωνίεσ και επικοινωνιεσ

1825 1η σιδηροδρομική γραμμή Μάντσεστερ – Λίβερπουλ

Ηλεκτροκίνητα τραμ Υπόγειοι ηλεκτρικοί σιδηρόδρομοι Ατμόπλοιο

Σιδηρόδρομος Στην πραγματικότητα ,από οικονομική άποψη , τα τεράστια έξοδα

που συνεπαγόταν ο σιδηρόδρομος ήταν και το κύριο πλεονέκτημά του. Μακροπρόθεσμα, η δυνατότητα του να συνδέει χώρες που ως τότε ήταν αποκομμένες από την παγκόσμια αγορά λόγω του υψηλού κόστους των μεταφορών, η τεράστια αύξηση που προκάλεσε στην ταχύτητα και τον όγκο των χερσαίων επικοινωνιών για ανθρώπους και εμπορεύματα έμελλε να αποκτήσουν μεγάλη σημασία…… Αλλά από την άποψη του μελετητή της οικονομικής ανάπτυξης , η τεράστια «όρεξη» των σιδηροδρόμων για σίδηρο και χάλυβα ,για άνθρακα ,για βαριά μηχανήματα ,για εργατικά χέρια ,για επενδύσεις κεφαλαίων ήταν πιο σημαντική στο στάδιο αυτό ,διότι πρόσφερε αυτήν ακριβώς τη μεγάλη ζήτηση που ήταν απαραίτητη προκειμένου να μετασχηματιστούν οι βιομηχανίες κεφαλαιουχικών αγαθών τόσο ριζικά όσο είχε μετασχηματιστεί η βαμβακοβιομηχανία,

1830-50 παραγωγή σιδήρου από 680.000 τόνους σε 2.250.000 και άνθρακα 3/στηκε .

Hobsbawn ,επαναστάσεις ,σελ.73

ατμόπλοιο

1850 εξέλιξη κινητήρων αυτοκίνητα ,ιπτάμενες μηχανές καύσιμο κινητήρων πετρέλαιο

Μηχανη bessemer

Επανάσταση στα μέσα μετάδοσης ήχου

Ηλεκτρικός

τηλέγραφος

τηλέφωνο

Ασύρματος

τηλέγραφος

Gr.Bell

Επανάσταση στα μέσα μετάδοσης ήχου

Ηλεκτρικός

τηλέγραφος

τηλέφωνο

Ασύρματος

τηλέγραφος

Οικονομικοσ φιλελευθερισμοσ και καπιταλισμοσ

Ο νέος τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας ονομάστηκε

ή ή

Ιδεολογική του βάση ο οικονομικός φιλελευθερισμός Το ατομικό συμφέρον υπεράνω του κοινωνικού

οικονομικός φιλελευθερισμός

Καπιταλισμός

κεφαλαιοκρατία

Ανάγκη συγκέντρωσης κεφαλαίων για μεγάλες βιομηχανίες

Συμμετοχή πολλών κεφαλαιούχων (μετοχές)

Δημιουργία μεγάλων τραπεζών

Δανεισμός με τόκο.

Ανάγκη μείωσης του κόστους

Συγχωνεύσεις

Ολιγοπώλια και μονοπώλια Ξεσπούν οικονομικές κρίσεις

Αμφισβητείται ο οικονομικός φιλελευθερισμός

Συζητείται η κρατική παρέμβαση.

Κοινωνικεσ και πολιτικεσ διαστασεισ τησ βιομηχανικησ επαναστασησ

Πληθυσμιακές μεταβολές 1850 εντυπωσιακή πληθυσμιακή

αύξηση μετανάστευση

εσωτερική Εξωτερική

Βιομηχανικές πόλεις Εργατικά προάστια

ΗΠΑ Καναδάς

Αυστραλία

Κοινωνικοί μετασχηματισμοί

αριστοκράτες- μεγαλογαιοκτήμονες

Αν.& Μεσογειακή Ευρώπη

ΠαρέμενανΠανίσχυροι

Αγγλία

Ασχολούνται με επιχειρήσεις καπιταλιστικού χαρακτήρα

Γαλλία

Περιοριζόταν η επιρροή τους

αστοί: κυρίαρχη κοινωνική τάξη

Μεγαλοαστοί Μεσοαστ

οί

Μικροαστοί

Βιομήχανοι Μεγαλέμποροι Τραπεζίτες

Βιοτέχνες Ελεύθεροι επαγγελματίες

Δημόσιοι,Ιδιωτικοί υπάλληλοι

αγρότες :19ος α. πλειονότητα στην Ευρώπη

Ζούσαν σε εξαιρετικά ασταθείς συνθήκες

εκτεθειμένοι στιςΔιαθέσεις των μεγαλογαιοκτηματιών

Διακυμάνσεις των τιμών

εργάτες :άνδρες, γυναίκες ,παιδιά , αυξάνοντανΕργάζονταν 12-16 ώρες ,χωρίς μια μέρα

ανάπαυσης Έπαιρναν μισθούς πείνας Ζούσαν στριμωγμένοι σε ανθυγιεινά

σπίτια1827 :Μιλούζ μέσος όρος ζωής 27

χρόνια

 (2006) , A companion to nineteenth-century Europe 1789-1914 Manden,

Oxford , Carlton . Blackwell PublishingJ

Jutta Schwarzkopf the social condition of the working class

σελ.112 Μεγάλο μέρος των μηχανών που λειτουργούσαν με μεγάλη ταχύτητα προκαλούσαν  υψηλά επίπεδα θορύβου στο μαγαζί -πάτωμα. Ανάλογα με την υλική διαδικασία ,δηλητηριώδη ή ακόμη τοξικές ουσίες μόλυναν την ατμόσφαιρα ,και ο ανεπαρκής εξαερισμός δεν επαρκούσε για να καθαρίσει τον αέρα. Ο φωτισμός, πριν απόν ερχομό του γκαζιού και αργότερα με το ηλεκτρικό ήταν ανεπαρκής επίσης . Εκτός από το θόρυβο όλα αυτά υπήρχαν αν δεν ήταν και περισσότερο αληθινά στις συνθήκες εργασίας στο σπίτι ,όπου τα αποτελέσματα ήταν περισσότερο ολέθρια , δοθέντος ότι τα δωμάτια χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή προϊόντων χρησιμοποιούνταν και για φαϊ και ύπνο.

Ως αποτέλεσμα των συνθηκών στα μαγαζί-πάτωμα πολλοί βιομηχανικοί εργάτες είχαν υποστεί βλάβες στην ‘όραση και στην ακοή και υπέφεραν από αναπνευστικά προβλήματα και άλλες ασθένειες του επαγγέλματος. Ενώ αυτά ήταν τα μακροχρόνια αποτελέσματα της έκθεσης σε αυτές τις συνθήκες , οι μηχανές που αρχικά δεν διέθεταν προστατευτικές συσκευές ,αποτελούσαν σοβαρούς κινδύνους για τα άκρα των εργατών. Ατυχήματα ,στα οποία μπλέκονταν μαλλιά ή δάκτυλα που πιάνονταν στα μετακινούμενα μέρη της μηχανής ,’ήταν συνηθισμένα ,αφήνοντας τα θύματα ακρωτηριασμένα ή νεκρά.

σελ.113 τα παιδιά εργάζονταν κυρίως μακριά από το σπίτι σε αυτές τις βιομηχανίες που είχαν ασχοληθεί προηγουμένως με τη μηχανοποίηση. .Στο εργοστάσιο ,αρχικά έπρεπε να δουλέψουν τις ίδιες ώρες με τους ενήλικες και να υφίστανται των μεγαλύτερων εργατών τους οποίους βοηθούσαν. .Η πολύ χαμηλή αμοιβή τους αντανακλούσε την αξίας της στην αγορά εργασίας ,που ελεγχόταν από δύο παράγοντες ,αφενός την έλλειψη εργασιακών επιλογών και αφετέρου από την ανάγκη να κερδίσουν χρήματα για τις οικογένειες τους.

ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

Έντονα κοινωνικά προβλήματα

Σοσιαλισμός Προτεραιότητα του κοινωνικού

συμφέροντος έναντι του ατομικού Πρώτοι σοσιαλιστές μιλούσαν για μια

εξιδανικευμένη κοινωνία Ουτοπικός σοσιαλισμός

1848 : Μαρξ Κ.- Ένγκελς Φρ.

Κομμουνιστικό Μανιφέστο Μαρξ Το Κεφάλαιο Ολιγάριθμοι αστοί ιδιοκτήτες των

μέσων παραγωγής κοινωνική αδικία

οργάνωση της εργατικής τάξης σε πολιτικό κόμμα ανατροπή καπιταλισμού αταξική κοινωνία

ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ

ΜΑΡΞ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΥ

1830 : οι εργάτες ζητούν 8/ωρη εργασία

1838 : χαρτιστές : διατυπώνουν πολιτικά αιτήματα

1 Μαϊου 1886 : απεργία στο Σικάγο με αίτημα 8>ωρο

καταπνίγηκε 1890 : εορτασμός της εργατικής

πρωτομαγιάς

ΣΙΚΑΓΟ ΜΑΪΟΣ 1886

Τέλη 19ου α. το εργατικό κίνημα πέτυχε

Μείωση ωρών εργασίας σε 10

Ταμεία ασφάλισης που στήριζαν τους εργαζόμενους σε περίπτωση

ατυχήματος ασθένεια

ς

απόλυσης

Υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων εργασίας

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ Δημιουργείται η 1η και μετά η 2η

Διεθνής (μαρξιστικά κόμματα) Τα σοσιαλιστικά κόμματα επιδιώκουν

να ανέλθουν στην εξουσία μέσω εκλογών

Διαφωνούν Ρ.Λούξεμπουργκ & Κ.Λίμπκνεχτ και ο Λένιν υπέρ της επανάστασης

ΡΟΖΑ

ΛΕΝΙΝ

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

19ος α. πολλές γυναίκες εργάζονται

Αποκτούν οικονομική ανεξαρτησία

Διεκδικούν τη νομική και πολιτική τους χειραφέτηση

1903 Ε.Πάνκχορστ :ίδρυσε την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών

Μαχόταν για πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

« Από την άλλη μεριά ,ήταν σαφώς πολύ περισσότεροι εκείνοι οι οποίοι βυθίζονταν στην ηττοπάθεια ,έτσι καθώς βρίσκονταν αντιμέτωποι με μια κοινωνική καταστροφή που δεν καταλάβαιναν ,έτσι καθώς έπεφταν στην ένδεια και στην εκμετάλλευση και στριμώχνονταν σε τρώγλες σκοτεινές και άθλιες , ή στο όλο και μεγαλύτερα συμπλέγματα βιομηχανικών χωριών. Αποστερημένοι από τους παραδοσιακούς θεσμούς και τους κώδικες συμπεριφοράς ,πώς ήταν δυνατό πολλοί από αυτούς να μη βυθιστούν στην άβυσσο της επινόησης τεχνασμάτων πρόσφορων μόνο για τη στοιχειώδη επιβίωση ,όταν οι οικογένειες ενεχυρίαζαν τις κουβέρτες τους κάθε βδομάδα ως τη μέρα της μισθοδοσία ς τους , κι όταν το αλκοόλ ήταν ο «ταχύτερος τρόπος για να φύγει κανείς από το Μanchster» Hobsbawn επαναστάσεις σ,287-8

ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ 1848

Η πείνα στην Ευρώπη του 1846-48 ωχριά μπροστά στην καταστροφή π[ου προξένησε ιρλανδικός λιμός αλλά ήταν κι αυτή αρκετά αισθητή. Στην ανατολική και δυτική Πρωσία ,το 1/3 του πληθυσμού είχε σταματήσει αν τρώει ψωμί και βασιζόταν μόνο σ τις πατάτες. Στα αυστηρά, ευυπόληπτα, απαθλιωμένα βιομηχανικά χωρία των μεσογειακών βουνών ,όπου άντρες και γυναίκες κάθονταν σε κούτσουρα και ξύλινους πάγκους ,σπάνια είχαν κουρτίνες και ασπρόρουχα ,και έπιναν από πήλινες ή τενεκεδένιες κούπες, γιατί τους έλειπε το γυαλί ,ο πληθυσμός είχε μερικές φορές τόσο πολύ συνηθίσει να τρέφεται με πατάτες και αραιό καφέ ώστε κατά τις εποχές του λιμού , τα άτομα που έρχονταν για να προσφέρουν βοήθεια έπρεπε να μάθουν να τρώνε τα μπιζέλια και το χυλό που πρόσφεραν

ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ 1848

Η εποχή που η Βαρόνη Rothschild φορούσε κοσμήματα αξίας ενάμισι εκατομμυρίου φράγκων στο χορό των μεταμφιεσμένων του Δούκα της Ορλεάνης(1842) ήταν η ίδια η εποχή κατά την οποία η J.Bright περιέγραφε τις γυναίκες του Rochdale ως εξής : «2.000 γυναίκες και κορίτσια στους δρόμους ψάλλοντας ύμνους-ήταν ένα μοναδικό κι εκπληκτικό θέαμα-σχεδόν μεγαλειώδες-πεινούν τρομακτικά- το καρβέλι καταβροχθίζεται με απερίγραπτη λαιμαργία ,και αν ακόμη το ψωμί είναι σχεδόν όλο καλυμμένο με λάσπη, καταβροχθίζεται με την ίδια βουλιμία.» Hobsbawn ,επαναστάσεις,292-3