Κεφάλαιο 28 - uom.grusers.uom.gr/~esartz/teaching/macro/Kef28.pdf15...

1

Αιτίες και ΚόστοςΠληθωρισμού

Κεφάλαιο 28

Εισαγωγή στην Μακροοικονομική

Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Εισαγωγή στην Μακροοικονομική, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής. Ευτύχιος Σαρτζετάκης 2

Προσδιορισμός τιμών

Ως τώρα δεν εξετάσαμε πωςδιαμορφώνεται το γενικό επίπεδο τιμώνκαι πως μεταβάλλεται διαχρονικά(πληθωρισμός)Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τηνκλασσική θεωρία διαμόρφωσης τωντιμών η οποία δέχεται ότι η ποσότηταχρήματος στην οικονομία προσδιορίζει τογενικό επίπεδο τιμών

2


Πληθωρισμός

Πληθωρισμός είναι το φαινόμενο μιαςσυνεχούς αύξησης του γενικού επιπέδουτιμώνΕίναι μια συνεχής και όχι μια στιγμιαίααυτοτελής αύξηση των τιμώνΟ πληθωρισμός αφορά αύξηση του μέσουεπιπέδου τιμών και όχι μια σημαντική αύξησηστην τιμή κάποιων συγκεκριμένων αγαθών



Στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (www.statistics.gr)

3


Προσδιορισμός επιπέδου τιμών

Ο πληθωρισμός είναι ένα φαινόμενο που αφοράολόκληρη την οικονομία και επηρεάζει

Την αξία των αγαθών και υπηρεσιών, αλλάπρωταρχικά την αξία (αγοραστική δύναμη) τουμέσου συναλλαγών της οικονομίας (χρήμα).

Επομένως το επίπεδό του πληθωρισμού θαπροσδιορίζεται από την ισορροπία στην αγοράχρήματος


Ποσοτική θεωρία χρήματος

Η πρώτη θεωρία για το ρόλο του χρήματος(μέρος της κλασσικής οικονομικής θεωρίας) είναι η ποσοτική θεωρία χρήματος (quantity theory of money)

Η ποσότητα χρήματος που υπάρχει στην οικονομίαδιαμορφώνει την αξία του χρήματοςΟ πρωταρχικός λόγος ανόδου του πληθωρισμούείναι η αύξηση της ποσότητας χρήματος

4


Κλασσική διχοτόμηση καιουδετερότητα του χρήματος

Σύμφωνα με τους κλασσικούς, η μόνη επίδρασητου χρήματος στην οικονομία είναι στο γενικόεπίπεδο τιμών

Σύμφωνα με τους Locke, Hume και άλλους, ταπραγματικά οικονομικά μεγέθη δεν επηρεάζονταιαπό τις αλλαγές στην προσφορά χρήματος

Σύμφωνα με την κλασσική διχοτόμηση, οι δυνάμεις πουεπηρεάζουν τις πραγματικές και τις ονομαστικές αξίεςείναι διαφορετικές



Ονομαστικές μεταβλητές είναι αυτές πουμετριούνται σε νομισματικές μονάδεςΠραγματικές μεταβλητές είναι αυτές πουμετριούνται σε φυσικές μονάδες (m, kgr, ..)Αλλαγές στην προσφορά χρήματος επηρεάζουντις ονομαστικές μεταβλητές αλλά όχι τιςπραγματικέςΗ μη επίδραση των νομισματικών αλλαγώνστις πραγματικές μεταβλητές ονομάζεταινομισματική ουδετερότητα

5



Είναι ρεαλιστικό να υποθέτουμε νομισματικήουδετερότητα;Όχι σε βραχυχρόνιες περιόδους, όπου οιμεταβολές στην ποσότητα του χρήματος μπορείνα επηρεάσουν και πραγματικές μεταβλητέςΝαι σε μακροχρόνια περίοδο, αφού επέλθουν οιαναγκαίες προσαρμογές και οι επιδράσεις στιςπραγματικές μεταβλητές γίνουν αμελητέες


Ταχύτητα κυκλοφορίας χρήματος, ποσοτική εξίσωση r

Η διατύπωση της ποσοτικής θεωρίας χρήματος(και τα παραπάνω συμπεράσματά της) στηρίζεταιστην ταυτότητα:

MV≡PΥόπου V: ταχύτητα κυκλοφορίας χρήματος

P: γενικό επίπεδο τιμώνΥ: παραγόμενο προϊόν σε φυσικές

μονάδεςM: συνολική προσφορά χρήματος

Η ταχύτητακυκλοφορίας τουχρήματος είναι ηταχύτητα με τηνοποία ένα ευρώαλλάζει χέριακατά μέσο όρο

∑=

==n

iii NNPqpPY

1

6


Οι βάσεις της ποσοτικής θεωρίαςχρήματος

Η ποσοτική ταυτότητα μετατρέπεται σε θεωρίαόταν γίνουν οι εξής παραδοχές

1. Η κυκλοφοριακή ταχύτηταείναι σταθερή (αλλάζειμακροχρόνια καθώς αλλάζει ητεχνολογία και οι συνήθειες)

V

2.Το συνολικό προϊόν της οικονομίαςείναι δεδομένο (η οικονομία

λειτουργεί με πλήρη απασχόλησηόλων των συντελεστών παραγωγής)

Υ

3. Το χρήμα λειτουργεί σαν μέσοσυναλλαγής και η ζήτησή τουδεν επηρεάζεται από κερδοσκο-πικές δραστηριότητες

4. Η προσφορά χρήματοςπροσδιορίζεται εξωγενώς απότην Κεντρική Τράπεζα


Ονομαστικό ΑΕΠ

Δείκτες(1960 = 100)

1,500

1,000

500

01960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

Ποσότηταχρήματος(M2)

Η σχετική σταθερότητα της ταχύτηταςκυκλοφορίας του χρήματος

V

7


Οι βάσεις της ποσοτικής θεωρίαςχρήματος

Κάνοντας τις παραπάνω παραδοχέςMV≡PQ

ή αλλιώς

Το Μ στην παραπάνω εξίσωση μπορεί ναερμηνευτεί και σαν ζήτηση χρήματος γιασυναλλαγματικούς λόγους και επομένωςοδηγούμαστε στην σχέση μεταξύ ζήτησηςχρήματος και γενικού επιπέδου τιμών

⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛=

VQPM



Το επίπεδο τιμών επηρεάζει την αγορά αγαθών και υπηρεσιώναλλά επίσης και την αξία (αγοραστική δύναμη) του χρήματος. Εάν P είναι η η ποσότητα χρήματος που χρειάζεταιγια να αγοραστεί μια συγκεκριμένη ποσότητααγαθών και υπηρεσιών, τότε η ποσότητα αγαθώνκαι υπηρεσιών που αγοράζει ένα ευρώ είναι

1/P,δηλαδή η αξία του χρήματος είναι 1/P. Θεωρώντας το χρήμα σαν ένα αγαθό, η

ζήτησή του θα έχει αρνητική σχέσημε την αξία του και επομένως

θετική με το επίπεδοτιμών.

ΠοσότηταΧρήματος

Αξίαχρήματος

ΕπίπεδοΤιμών

0

1

(Χαμηλή)

(Υψηλή)

(Υψηλό)

(Χαμηλό)

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4χρήματοςΖήτηση

8



Μακροχρόνια, το μέσοεπίπεδο τιμών αλλάζειμε τρόπο ώστε ηζήτηση χρήματος ναισούται με τηνπροσφορά χρήματος

Ποσότητα προσδιοριζόμενηΑπό την ΤτΕ



ΕπίπεδοΤιμώνΠροσφορά χρήματος

0

1

(Χαμηλή)

(Υψηλή)

(Υψηλό)

(Χαμηλό)

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4Ζήτησηχρήματος



Ποσότητα προσδιοριζόμενηΑπό την ΤτΕ




A

Προσφορά χρήματος

0

1

(Χαμηλή)

(Υψηλή)

(Υψηλό)

(Χαμηλό)

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4

στην ισορροπίαΑξία χρήματος

στην ισορροπίαΕπίπεδο τιμών

Ζήτησηχρήματος

9


Τιμές και προσφορά χρήματος

Ας υποθέσουμε τώρα ότι η ΚεντρικήΤράπεζα αυξάνει την προσφοράχρήματος αγοράζοντας ομολογίες

Η καμπύλη προσφοράς χρήματος μετακινείται δεξιάΗ αξία του χρήματος στην ισορροπία μειώνεταιΤο επίπεδο τιμών στην ισορροπία αυξάνει






A

0

1

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4

1. Μια αύξησηστην προσφοράχρήματος...

MS1 MS2

10






A

0

1

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4


MS1

2. …μειώνει τηναξία τουχρήματος…..

MS2

B






A

0

1

1/2

1/4

3/4

1

1.33

2

4


MS1

2. …μειώνει τηναξία τουχρήματος

MS2

B

3. …καιαυξάνει τοεπίπεδοτιμών

11


Ουδετερότητα του χρήματοςΗ παραπάνω διαγραμματική ανάλυση δείχνειτον τρόπο με τον οποίο οδηγούμαστε στηνουδετερότητα του χρήματος κάτω από τιςυποθέσεις της κλασσικής σχολής

Σε μια οικονομία που χαρακτηρίζεται απόευκαμψία τιμών και πλήρη ανταγωνιστικέςαγορές και όπου τα άτομα δεν υπόκεινται στηναυταπάτη του χρήματος, το χρήμα είναιουδέτερο και άρα ο πληθωρισμός ένα καθαράνομισματικό φαινόμενο


Ουδετερότητα του χρήματος

Η εξίσωση των συναλλαγών (ΜV=PQ) μας οδηγεί στην παρακάτω εξίσωση σεεπίπεδο ποσοστιαίων αλλαγών

ΔΜ/Μ+ΔV/V =ΔP/P+ΔQ/Qυποθέτοντας ΔV=0, π= ΔP/=πληθωρισμός, μ=ΔΜ/Μ= ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος, και ρ= ΔQ/Q=ρυθμός αύξησης του πραγματικού προϊόντος, τότε έχουμε

π+ρ=μ

12


Ουδετερότητα του χρήματος

Εάν τώρα θεωρήσουμε ότι ρ=ΔQ/Q=0 τότε είναι φανερό ότι αύξηση του ρυθμούαλλαγής της προσφοράς χρήματος οδηγείαυτόματα σε αύξηση του πληθωρισμού

π=μ


Ποσοτική θεωρία χρήματος καιεπιτόκιο

Σύμφωνα με τον Fisher (Fisher effect), όταν αυξάνεται ο πληθωρισμός αυξάνεταιμε τον ίδιο ρυθμό και το ονομαστικόεπιτόκιοΤο πραγματικό επιτόκιο παραμένεισταθερόΟνομαστικό επιτόκιο = Πραγματικό επιτόκιο + πληθωρισμός

13


(% / έτος)

0

6

10

15

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995

Ονομαστικό επιτόκιο καιπληθωρισμός

3

12


Ονομαστικό επιτόκιο


Ποσοτική θεωρία χρήματος καιεπιτόκιο

Μια αύξηση στον ρυθμό αύξησης τηςπροσφοράς χρήματος από την ΚεντρικήΤράπεζα έχει σαν αποτέλεσμα τόσο τηναύξηση του πληθωρισμού όσο και τηναύξηση του ονομαστικού επιτοκίου

14


Υπερπληθωρισμός

Υπερπληθωρισμό ονομάζουμε τιςπεριπτώσεις εκείνες στις οποίες οπληθωρισμός είναι μεγαλύτερος από 50%Συμβαίνει σε περιπτώσεις στις οποίες οικυβερνήσεις εκδίδουν πάρα πολύ μεγάλεςποσότητες χρήματος για να καλύψουν ταέξοδά τους.


Χρήμα και τιμές σε 4 περιπτώσειςυπερπληθωρισμού

(b) Ουγγαρία

Προσφοράχρήματος

19251924192319221921

Επίπεδο τιμών100,000

10,000

1,000

100

Δείκτης(Ιαν. 1921 =

100)

(a) Αυστρία

19251924192319221921

100,000

10,000

1,000

100


100)Επίπεδο τιμών


15


Χρήμα και τιμές σε 4 περιπτώσειςυπερπληθωρισμού

c) Γερμανία

1

100 τρισ

1 εκατ

10 δισ1 τρισ

100 εκατ

10,000

100

19251924192319221921

Επίπεδο τιμών


d) Πολωνία


Επίπεδο τιμών


100)

100

10 εκατ

100,000

1 εκατ

10,000

1,000

19251924192319221921


100)


Ο φόρος πληθωρισμού

Όταν η κυβέρνηση αποκτά έσοδα τυπώνονταςνέο χρήμα, λέμε ότι επιβάλλει φόροπληθωρισμού.Ο φόρος πληθωρισμού είναι ένας φόρος σεόλους όσους έχουν χρήμα.Ο πληθωρισμός σταματά όταν η κυβέρνησηθεσπίσει μέτρα, όπως περικοπές στις δημόσιεςδαπάνες.

16


Κριτική της ποσοτικής θεωρίαςχρήματος

Η ουδετερότητα του χρήματος αμφισβητείταιαπό τα εμπειρικά δεδομένα.

Μια μεταβολή του Μ απορροφιέται μερικώςκαι από μεταβολές του Q και του V


Αίτια πληθωρισμού

1. Πληθωρισμός ζήτησης (demand pull inflation)

Αύξηση της ζήτησηςοδηγεί σε αύξησητων τιμών, η οποίαείναι μεγαλύτερηόσο πιο ανελαστικήείναι η προσφορά q

S

D1

D2P1

P2

P P

q

D1

D2

SP2

17



Η συνεχής αύξηση των τιμών θαοδηγήσει σε μείωση της ζήτησης καισυγκράτηση του πληθωρισμού.

Ο πληθωρισμός ζήτησης μπορεί νασυντηρηθεί μόνο με συνεχείς αυξήσειςστην προσφορά χρήματος



2. Πληθωρισμός κόστους (cost push inflation)

Σε περίπτωση που τα εργατικάσωματεία επιτύχουν αυξήσειςτων μισθών μεγαλύτερες τηςαύξησης της παραγωγικότητας(και οι επιχειρήσεις μπορούν ναπεράσουν την αύξηση του κόστουςστις τιμές)Αποτέλεσμα: αύξηση τιμών και ανεργίας

P1

P2

P

q

D

S1

S2

18



Η αύξηση του πληθωρισμού (1) μειώνει τουςπραγματικούς μισθούς και οδηγεί σεμεγαλύτερες αυξήσεις μισθών (2) μειώνει τηναξία του χρήματος και επομένως οδηγεί σεαύξηση των επιτοκίων και έτσι σε μείωση τωνεπενδύσεων

Και για τους δύο παραπάνω λόγους, η ανεργίααυξάνει και οδηγεί σε μείωση τηςδιαπραγματευτικής δύναμης των συνδικάτωνκαι επομένως σε τερματισμό του πληθωρισμούκόστους



3. Διαρθρωτικός πληθωρισμός (structural inflation)

Όταν η προσφορά αδυνατεί να καλύψει τηνζήτηση, λόγο της κατανομής τωνσυντελεστών παραγωγής στους διάφορουςκλάδους. Κυρίως σε προστατευόμενους απόπίεση εισαγωγών κλάδους (σε πλήρωςανοικτές οικονομίες η πιθανότητα είναιμικρή)

19



4. Εισαγόμενος πληθωρισμός (imported inflation)

Πληθωρισμός που προέρχεται από αύξησητων τιμών εισαγόμενων προϊόντων. Ειδικάόταν αυξάνονται οι τιμές εισαγόμενωνενδιάμεσων αγαθών, τότε ο εισαγόμενοςπληθωρισμός μπορεί να μεταφερθεί και σταεγχώρια αγαθά (τύπος του πληθωρισμούκόστους)


Μια συχνή παρεξήγηση για τιςσυνέπειες του πληθωρισμού

Ο πληθωρισμός μειώνει τα εισοδήματατων ατόμων και ελαττώνει τα στάνταρτζωής

Οι αυξημένες τιμές που αντιμετωπίζειένα άτομο είναι το εισόδημα κάποιουάλλου ατόμου

20


Συνέπειες (κόστος) πληθωρισμού

Αυθαίρετη αναδιανομή εισοδημάτων καιπλούτουΣπατάλη παραγωγικών πόρων (Shoeleathercosts and Menu costs)Αστάθεια σχετικών τιμών (εξασθένησηισοζυγίου πληρωμών και μη άριστη κατανομήσυντελεστών παραγωγής) Παραμόρφωση φορολογίαςΔημιουργία προϋποθέσεων πληθωρισμούΣύγχυση και ενόχληση



1. Αυθαίρετη αναδιανομή εισοδημάτωνκαι πλούτου

a. Ο πληθωρισμός πλήττει κυρίως τα άτομα πουέχουν σταθερό χρηματικό εισόδημα καιευνοεί τα άτομα που έχουν μεταβαλλόμενο

b. Ο πληθωρισμός μειώνει την αξία τωναποταμιεύσεων (υποθέτοντας σταθερόεπιτόκιο κατά την πληθωριστική περίοδο) και δημιουργεί αντικίνητρα γιααποταμιεύσεις

21



c. Ο πληθωρισμός αναδιανέμει τον πλούτομεταξύ δανειστών και δανειζόμενων. Οι δανειζόμενοι επωφελούνται σε βάρος των

δανειστών



2. Σπατάλη παραγωγικών πόρωνa. Το κόστος σόλας (Shoeleather costs). Ο

πληθωρισμός μειώνει την αξία τωνχρημάτων, και επομένως τα άτομα έχουνκίνητρα να μειώσουν τα χρήματα πουκρατούν για συναλλαγές. Έτσι αναγκάζονταινα πηγαίνουν πολύ συχνά στις Τράπεζες (όπουκαταθέτουν τα χρήματά τους για παίρνουντόκους) σπαταλώντας χρόνο που αλλιώς θααφιερωνόταν σε παραγωγικέςδραστηριότητες.

22



b. Το κόστος νέων τιμοκαταλόγων (Menu costs). Είναι το κόστος της συχνής αλλαγής τωντιμών

Σε περιόδους συνεχούς αυξήσεως των τιμών τοκόστος αλλαγής των τιμών στα ράφια όσο και σταδιαφημιστικά φυλλάδια μπορεί να είναι πολύσημαντικό



3. Αστάθεια σχετικών τιμώνa. Εξασθένηση ισοζυγίου πληρωμών

Η αύξηση των τιμών των εγχώριωνπροϊόντων και υπηρεσιών μειώνει τιςεξαγωγές και αυξάνει τις εισαγωγές και ως εκτούτου επιβαρύνει το ισοζύγιο πληρωμών

23



b. Μη άριστη κατανομή συντελεστώνπαραγωγής

Η συνεχής αύξηση των τιμών δημιουργείαυξανόμενες προσδοκίες από τις επενδύσειςκαι έτσι αναλαμβάνονται επενδύσεις πουκάτω από φυσιολογικές συνθήκες δεν θαγινόταν



4. Παραμόρφωση φορολογίαςΟ πληθωρισμός υπερβάλει τα κέρδη κεφαλαίου καιέτσι μεγαλώνει το σχετικό φορολογικό βάρος πουδέχονται αυτά τα εισοδήματα. Επίσης με σταθερούς φορολογικούς συντελεστές, έναάτομο με υψηλότερο ονομαστικά εισόδημαεπιβαρύνεται παραπάνω και έτσι έχει κίνητρα ναεργάζεται λιγότερο

24


Πως ο πληθωρισμός αυξάνει το φορολογικόβάρος της αποταμίευσης

Οικονομία 1(σταθερότητα)

Οικονομία 2(πληθωρισμός)

Πραγματικό επιτόκιο 4% 4%

Πληθωρισμός 0 8

Ονομαστικό επιτόκιο(Πραγματικό επιτόκιο + πληθωρισμός)

4 12

Μειωμένος τόκος λόγο φορολογίας 25%(.25 x ονομαστικό επιτόκιο)

1 3

Ονομαστικό επιτόκιο μετά το φόρο(.75 x ονομαστικό επιτόκιο)

3 9

Πραγματικό επιτόκιο μετά το φόρο(μετά φόρο ονομαστικό επιτόκιο-πληθωρισμός)

3 1



5. Δημιουργία προϋποθέσεωνπληθωρισμού

Εάν ο πληθωρισμός είναι μεγάλης διάρκειας, επηρεάζει την ψυχολογία των ατόμων ταοποία περιμένοντας συνεχώς μεγαλύτερεςαυξήσεις τιμών καταφεύγουν σε ενέργειες(όπως αύξησης της κατανάλωσης) πουοδηγούν σε περαιτέρω αυξήσεις τουπληθωρισμού

25



6. Σύγχυση και ενόχληση

Όταν οι τιμές αυξάνονται είναι πολύ δύσκολονα συγκρίνεις τα πραγματικά εισοδήματα, τακόστη και τα κέρδη κατά την διάρκεια τωνπεριόδων πληθωρισμού και έτσιδημιουργείται σύγχυση και κακή ψυχολογία

Κεφάλαιο 28 - uom.grusers.uom.gr/~esartz/teaching/macro/Kef28.pdf15...

Documents

Transcript of Κεφάλαιο 28 - uom.grusers.uom.gr/~esartz/teaching/macro/Kef28.pdf15...