ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΜΕ _ΒΙΒΛΙΟ2

1

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ζούμε στην εποχή της ραγδαίας εξάπλωσης των Μέσων Επικοινωνίας. Είμαστε στην εποχή της άμεσης γρήγορης και ταχύτατης εξάπλωσης της πληροφορίας, της πλήρους και ανεξέλεγκτης διάδοσης των πάσης φύσεως μηνυμάτων. Είμαστε στην εποχή της επικοινωνίας αλλά και της αποξένωσης. Ζούμε περισσότερο σ’ ένα κόσμο εικονικό παρά στην πραγματικότητα της ζωής. Τα ΜΜΕ τελικά δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα αλλά πολλές φορές τη δημιουργούν. Δημιουργούν άγχος και ανασφάλεια για τους ποικιλόμορφους «κινδύνους» που διατρέχουμε, δημιουργούν «ανάγκες» για υλικά και υπηρεσίες που στην πραγματικότητα μπορεί να μας είναι τελείως άχρηστες, δημιουργούν πρότυπα και στάσεις ζωής ξένες στην προσωπικότητα, τις δυνατότητες τις αρχές και τις παραδόσεις των μικρών κοινωνιών. Η συνεχής έκθεση - βομβαρδισμός των μαθητών με μηνύματα τα οποία δεν έχουν τη δυνατότητα λόγω ηλικίας να κρίνουν, να αξιολογήσουν και να εκτιμήσουν το ακριβές περιεχόμενό τους Τα παιδιά σήμερα είναι εθισμένα σ’ έναν εικονικό κόσμο που είναι δημιούργημα των τηλεπαιχνιδιών, των τηλεοπτικών σειρών, των ταινιών βίας, των βιντεοπαιχνιδιών, της άκρατης και αλόγιστης χρήσης της τεχνολογίας (υπολογιστής, κινητό, τηλεόραση κλπ.) Στην «πραγματικότητα» αυτή υπάρχουν οι επώνυμοι νικητές και το πλήθος των ανώνυμων κομπάρσων που το σενάριο τούς έχει θέσει το ρόλο του μόνιμου θύματος. Είναι οι αντίπαλοι του πρωταγωνιστή κι άρα «κακοί» και σε κάθε περίπτωση αναλώσιμοι που η άμεση εξολόθρευσή τους δεν αποτελεί εγκληματική ενέργεια αλλά «ιερή υποχρέωση». Η αξία της ζωής έχει μηδενική σημασία και η επιδέξια χρήση των πολυποίκιλων καταστρεπτικών μέσων είναι αυτή που καταξιώνει τον πρωταγωνιστή στα μάτια της Ομάδας. Η εθισμός λοιπόν σε μια τέτοια εικονική πραγματικότητα μεταφέρεται αναπόφευκτα και στην πραγματική ζωή τους, στην άμεση καθημερινότητά τους. Η σύγχυση ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό, οι δυσδιάκριτες διαφορές ανάμεσα στο είδωλο και το αντικείμενο και πολύ περισσότερο στο ρόλο του καθενός ως «υποκείμενο» πράξεων, που συνοδεύονται και από την προσωπική ευθύνη των αποτελεσμάτων, αμβλύνει σε εγκληματικό βαθμό τις όποιες αναστολές για την τέλεση εγκληματικών πράξεων. Το παιδί που «παίζει» τον εξολοθρευτή σ’ ένα βιντεοπαιχνίδι ταυτίζεται με τον «πρωταγωνιστή». Δεν υπάρχει το «εγώ» που σημαίνει συνείδηση των πράξεων και ευθύνη των ενεργειών, αλλά το «είμαι αυτός» που χωρίς συνέπειες οφείλω να νικήσω σε ένα προκαθορισμένο αγώνα, με μέσα και όπλα που έχουν προεπιλεγεί, κάποιους αντιπάλους που δεν γνωρίζω, που δεν με έχουν βλάψει σε τίποτα, που αποτελούν απλά εμπόδια στην πορεία μου και σε ορισμένες περιπτώσεις απαραίτητοι αντίπαλοι μέσα από τη εξολόθρευση των οποίων θα «καταξιωθώ» καλύτερα στην ομάδα σαν ικανός, σαν νικητής. Αυτή η μεταφορά σε τρίτο πρόσωπο όλων των ενεργειών μου και επομένως και των συνεπειών τους τις απενδύει από οποιαδήποτε ατομική ευθύνη και τις στερεί οιουδήποτε ηθικού περιορισμού. Το φανταστικό σενάριο των βιντεοπαιχνιδιών αναπόφευκτα μεταφέρεται και στην πραγματική ζωή των παιδιών τα οποία πλέον δεν την εκλαμβάνουν σαν μια γραμμική συνέχεια που ακολουθεί τη φυσιολογική σειρά : προγραμματισμός – σχεδιασμός – υλοποίηση – αποτέλεσμα – επιπτώσεις – συνέπειες – επανακαθορισμός στόχων – βελτίωση, αλλά σαν ένα παζλ ανεξάρτητων γεγονότων σαν μια σύνθεση μεμονωμένων πράξεων όπως ακριβώς και τα μικρά αυτοτελή και ανεξάρτητα μεταξύ τους μικρά σενάρια (level) που έχουν να αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια ενός βιντεοπαιχνιδιού. Μικρά και αυτοτελή επεισόδια άσχετα μεταξύ τους τα οποία τελειώνουν μετά την ολοκλήρωσή τους χωρίς να υπάρχει πλέον λόγος να επανέλθουμε σ’ αυτά ούτε κριτικά ούτε αξιολογικά αφού – όπως και στα βιντεοπαιχνίδια – δεν υπάρχει καμιά υποχρέωση να απολογηθούμε για τις πράξεις μας. Επιπλέον οι πράξεις μας δεν συνιστούν λόγο ευθύνης αφού στόχευαν στην «αυτονόητη» επιβεβαίωση της ανωτερότητάς μας και επομένως έχουν τη νομιμοποίηση που απορρέει από τη «δεδομένη» επιβολή μας στους ηττημένους. Ακόμα και η «αποτυχία» δεν εμπεριέχει το στοιχείο της απογοήτευσης διότι υπάρχει η δυνατότητα επανάληψης. Φυσικά σε καμιά περίπτωση ο πρωταγωνιστής δεν πρόκειται να παίξει το ρόλο του θύματος διότι έχει συνηθίσει στην ιδέα του «άτρωτου» των πολλών ζωών που του υπόσχεται το «παιχνίδι», ο θάνατος είναι απλά η απώλεια μιας ευκαιρίας από τις πολλές που του δίνει το σενάριο κι ως εκ τούτου δεν τον αφορά σαν οριστικό γεγονός. Ο θάνατος αφορά μόνο τους αντιπάλους, τα προκαθορισμένα «θύματά» του. Οι «ήρωες» που παρουσιάζονται ως πρότυπα στις ταινίες δράσης καθώς επίσης και οι «αντι-ήρωες» των τηλεοπτικών δελτίων, εξάπτουν τη φαντασία των παιδιών και ιδιαίτερα εκείνων που έχουν μειωμένες αντιστάσεις και έλλειμμα κοινωνικής διαπαιδαγώγησης, σε ορισμένες δε περιπτώσεις και αρνητικές – αντικοινωνικές διαθέσεις ως δέκτες της κοινωνικής αναλγησίας (παιδιά εγκαταλειμμένα) και δημιουργούν την αίσθηση της κοινωνικής αντίστασης – αντίδρασης μέσα από τη μίμηση ακραίων εγκληματικών πράξεων. Με την όρο εγκαταλειμμένα παιδιά δεν εννοούμε μόνο εκείνα τα παιδιά που λόγω της οικογενειακής τους κατάστασης (θάνατος γονέα, διαζύγιο, κλπ.) καλούνται να αντιμετωπίσουν μόνα τους τις όποιες αντιξοότητες της

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

http://www.pdffactory.com

2

ζωής. Εγκαταλειμμένα είναι σε μικρό ή μεγάλο βαθμό όλα τα σημερινά παιδιά τα οποία βιώνουν τη στέρηση της οικογενειακής θαλπωρής και συμπαράστασης εξ αιτίας της διαφοροποίησης του οικογενειακού μοντέλου όπως αυτή προέκυψε με τις αλλαγές στη μορφή οικογένειας από παραδοσιακή ελληνική σε μια σύγχρονη δυτικού τύπου. Η χειραφέτηση της γυναίκας μετέτρεψε την παραδοσιακή οικοδέσποινα σε εργαζόμενη μητέρα που τόσο αυτή όσο και ο πατέρας διακατέχονται από το καθημερινό άγχος της οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξής τους, τη διεκδίκηση της επιτυχούς καριέρας, την πάσει θυσία προσωπική τους επιτυχία και καταξίωση. Η προσφορά στα παιδιά εξαντλείται στην εγωιστική προσφορά αγαθών και υπηρεσιών μόνο και μόνο για την απενοχοποίηση των γονέων από τις τύψεις της εγκατάλειψης και την αυτάρεσκη και εγωιστική αίσθηση της προσφοράς. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε από γονείς να λένε : «Τα σημερινά παιδιά τα έχουν όλα. Τίποτα δεν τους λείπει. Εμείς στα χρόνια μας δεν είχαμε τίποτα απ’ όλα αυτά. Γιατί λοιπόν φέρονται έτσι;» Τα έχουν όλα. Ποια όμως; Αυτά που εμείς πιστεύουμε ότι θέλουν. Τα ρωτήσαμε ποτέ τα ίδια για να μάθουμε ποιες είναι οι πραγματικές τους ανάγκες; Αναρωτηθήκαμε γιατί δεν ικανοποιούνται με όλα τα αγαθά που τους προσφέρουμε; Η χρήση της τεχνολογίας σε πολλές περιπτώσεις διευκόλυνε τη ζωή μας, τις μεταξύ μας επικοινωνίες, την πρόσβασή μας στην πληροφορία, στην ενημέρωση, στην ψυχαγωγία. Τι συμβαίνει όμως όταν η χρήση γίνεται κατάχρηση; Είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις μιας λαθεμένης χρήσης; Γνωρίζουμε – και πολύ περισσότερο τα παιδιά – όλες τις παραμέτρους και τις συνέπειες αυτής της χρήσης; Είμαστε θέση να αξιολογήσουμε την πληροφορία και να σταθούμε κριτικά απέναντί της ή – ως συνήθως – θα τρέχουμε εκ των υστέρων να διορθώσουμε τα λάθη και να προλάβουμε τις αρνητικές εξελίξεις; Επειδή θεωρούμε ότι το σχολείο εκτός από γνώσεις παρέχει και αγωγή και σαν ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας θα πρέπει να προβληματίζεται με όλα τα γεγονότα και τις καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν τη μετέπειτα ζωή των παιδιών στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και ΑΡΧΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ) με θέμα Ένταξη Πράξης στο μέτρο 2.4. και τίτλο «Προγράμματα ενίσχυσης πρωτοβουλιών σε θέματα Αγωγής Υγείας» του ΥΠ.Ε.Π.Θ. σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας (Ε.Ι.Ν.), οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές 10 σχολείων του νομού Καβάλας συμμετείχαν σε δίκτυο υλοποιώντας πρόγραμμα Αγωγής Υγείας, με θέμα «Παιδί και Μέσα Επικοινωνίας». Στο πρόγραμμα συμμετείχαν συνολικά 152 μαθητές (89 αγόρια και 63 κορίτσια) και 10 εκπαιδευτικοί: Καβάζης Γιώργος (Δημ. Σχολ. Παναγίας Θάσου), Ευαγγελίδης Μιχάλης (11ο Δημ Σχολ. Καβάλας), Μητσιός Γιάννης (Δημ. Σχολ. Ακροποτάμου), Τσάμη Δέσποινα (Δημ. Σχολ. Θεολόγου Θάσου), Παπαδοπούλου Ευγενία (16ο Δημ. Σχολ. Καβάλας), Μανίτσα Κατερίνα (Δημ. Σχολ. Μεσορόπης), Κεχαγιάς Στέργιος (Δημ. Σχολ. Παλαιοχωρίου), Πασχαλίδου Καλλιόπη (22ο Δημ Σχολ. Καβάλας), Σμάλης Θανάσης (Δημ. Σχολ. Ν. Καρυάς), Πατεράκης Νίκος (5ο Δημ Σχολ. Καβάλας) Συντονιστής ήταν ο Γιώργος Καβάζης και το πρόγραμμά μας υποστηρίχθηκε από το Γραφείο Αγωγής Υγείας του νομού μας και την υπεύθυνη κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετία. Οι διάφορες δράσεις του προγράμματος αυτού υποστηρίχθηκαν από επιστημονικό ειδικούς στα ΜΜΕ του νομού όπως δημοσιογράφοι τοπικών ΜΜΕ αλλά και ειδικευμένους γιατρούς για τις δευτερογενείς επιπτώσεις (μυοσκελετικές κακώσεις, οφθαλμολογικά προβλήματα, προβλήματα κακής διατροφής και ακινησίας κατά τη διάρκεια της τηλεθέασης) καθώς επίσης και από ειδικούς ψυχολόγους για θέματα που αφορούν το ρόλο των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού. Στα πλέον σημαντικά του προγράμματος συγκαταλέγονται οι ημερίδες που πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών και γονέων, πράγμα που βοήθησε στην διάχυση τόσο του προβληματισμού όσο και των αποτελεσμάτων της εργασίας στην ευρύτερη κοινωνία, καθώς επίσης και η έκδοση του βιβλίου και του CD τα οποία πιστεύουμε ότι θα βοηθήσουν τους συναδέλφους που θα ήθελαν μελλοντικά να επεξεργαστούν το ίδιο θέμα.

Καβάζης Γιώργος Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου

Παναγίας Θάσου Συντονιστής του Προγράμματος



3

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Την ευθύνη της οργάνωσης του προγράμματος και τον συντονισμό είχε ο συντονιστής του Προγράμματος κ. Καβάζης Γιώργος. Σύμφωνα και με τους στόχους που θέσαμε στην αρχική μας πρόταση δημιουργήθηκε το εκπαιδευτικό υλικό που υποστήριζε τις επιμέρους δράσεις. Ο συντονιστής είχε ακόμα την ευθύνη :

1. Της τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης 2. Της συνεχούς επαφής και εμψύχωσης των συνεργατών 3. Της οικονομικής διαχείρισης 4. Της οργάνωσης και υλοποίησης των συναντήσεων 5. Της ενημέρωσης των συνεργατών για την πορεία του προγράμματος 6. Της συλλογής του υλικού και της έκδοσης του τελικού προϊόντος.

Για τον καλύτερο συντονισμό πραγματοποιήθηκαν εκτός από τη συνάντηση μαθητών στις 9 Ιουνίου και δύο συναντήσεις των υπεύθυνων εκπαιδευτικών (Καβάλα 19 Μαρτίου και 8 Ιουνίου) που αφορούσαν θέματα οργανωτικά και συντονισμού των δράσεων. Η τελική αξιολόγηση έγινε σε συνάντηση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών, της υπεύθυνης Αγωγής Υγείας κ. Παντελάκη Βενετίας και του σχολικού Συμβούλου κ. Θεοδωρίδη Θεόδωρου με τον συντονιστή στο σχολείο της Παναγίας Θάσου στις 19 Ιουνίου. Στην προσπάθειά μας αυτή είχαμε αρωγό και την υπεύθυνη Αγωγής Υγείας του Νομού κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετία, την οποία ευχαριστούμε ιδιαίτερα. 1. Φάσεις του προγράμματος

Ø Φάση προετοιμασίας. Ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2004 με την αναζήτηση σχολείων προς συνεργασία και παράλληλα τη σύνταξη και την υποβολή της αίτησης προς το ΕΙΝ για έγκριση του προγράμματος. Παράλληλα με ευθύνη του συντονιστή έγινε η προετοιμασία των δραστηριοτήτων και η παραγωγή του εκπαιδευτικού υλικού. Στη συνέχεια κάθε σχολείο προχώρησε στις παρακάτω ενέργειες προεργασίας. o Συγκρότηση των ομάδων εργασίας o Ενημέρωση των γονέων για το πρόγραμμα, τη σημασία του, τις ιδιαιτερότητες και τις

απαιτήσεις του. o Ενημέρωση των προϊσταμένων και των σχολικών συμβούλων. o Αναζήτηση εξωτερικών συνεργατών (επιστημονικών συμβούλων)

Ø Φάση εφαρμογής

Το πρόγραμμα χωρίστηκε σε 4 ενότητες οι οποίες περιλάμβαναν συνολικά 10 δράσεις. Από τους εκπαιδευτικούς ζητήθηκε να υλοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις δράσεις. Στον αρχικό σχεδιασμό και για να μπορέσουμε προσεγγίσουμε όλες τις παραμέτρους και όλες τις μορφές των Μέσων Επικοινωνίας περιλάβαμε όλες τις δράσεις που θα κάλυπταν σφαιρικά το θέμα. Φυσικά μέσα στο χρόνο που είχαμε δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει διεξοδική προσέγγιση όλων των ενοτήτων. Κάθε σχολική μονάδα, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, τα ενδιαφέροντα αλλά και τους προβληματισμούς που θα προέκυπταν στη φάση της υλοποίησης είχε τη δυνατότητα σε κάποιες ενότητες να επεκταθεί περισσότερο και σε κάποιες άλλες να κάνει απλή αναφορά. Κυρίαρχη ήταν η θέση της τηλεόρασης αφού αποτελούσε το πλέον διαδεδομένο μέσο και καλύπτει όλες τις περιπτώσεις επιπτώσεων και επιδράσεων. Εκτός από την πρώτη ενότητα που αφορούσε κυρίως τη σύσταση και τη γνωριμία των μελών της Ομάδας οι κυρίως ενότητες του προγράμματος ήταν : o Παιδί και τηλεόραση o Διαδίκτυο o Βιντεοπαιχνίδια o Κινητά τηλέφωνα

Οι δραστηριότητες του προγράμματος αναλυτικά κατά ενότητα ήταν :



4

Για την υλοποίηση του προγράμματος σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν 10 συναντήσεις των υπεύθυνων εκπαιδευτικών με τους συμμετέχοντες μαθητές στο χώρο του σχολείου. Στις συναντήσεις αυτές οι μαθητές επεξεργάστηκαν επιλεγμένα θέματα που βοήθησαν στην προσέγγιση των Μέσων Επικοινωνίας και των κινδύνων που περικλείει η αλόγιστη χρήση τους. Κάθε συνάντηση διαπραγματεύονταν ένα θέμα.. Ø 1η Συνάντηση : Γνωριμία, εισαγωγή στην ομάδα, παρουσίαση του περιεχομένου του

προγράμματος στους μαθητές. Ø 2η Συνάντηση : Ηλεκτρονικά Μέσα και παιδί. Έρευνα με κλειστό ερωτηματολόγιο όπου

καταγράψαμε τα είδη των Ηλεκτρονικών Μέσων που χρησιμοποιούν τα παιδιά. Έγινε μια πρώτη γνωριμία με τα μέσα επικοινωνίας που βρίσκονται στη διάθεση και προς χρήση των μαθητών μας και καθορίσαμε τους βασικούς στόχους της κάθε σχολικής Μονάδας.

Ø 3η Συνάντηση : Οι τηλεοπτικές συνήθειες των μαθητών. Καταγράψαμε τις συνήθειες των μαθητών (είδος εκπομπών, χρόνος παρακολούθησης) δευτερογενείς συνέπειες και συνήθειες που σχετίζονται με τη χρήση της τηλεόρασης. Για τη δραστηριότητα αυτή χρησιμοποιήσαμε ερωτηματολόγιο που είχε πεδία που συμπληρώθηκαν από τους μαθητές (περιγράφουν οι ίδιοι τις συνήθειές τους) και πεδία που συμπληρώθηκαν από τους γονείς των μαθητών. Αυτό μας βοήθησε να γνωρίσουμε το πώς εισπράττουν οι γονείς των μαθητών τα αποτελέσματα αυτών των συνηθειών.

Ø 4η Συνάντηση : Ερμηνεία του τηλεοπτικού μηνύματος. Η «πραγματικότητα» της τηλεόρασης και τα πρότυπα που μας παρουσιάζει απομυθοποιούνται μέσα από δράσεις ανάλυσης και ερμηνείας τους και γίνεται σαφής διαχωρισμός του εικονικού από το πραγματικό. Εδώ εξετάσαμε και τις υπερβολές που χαρακτηρίζουν τις δυνατότητες του «ήρωα» κυρίως σε περιπέτειες και αξιολογήσαμε μέσα από ένα κοινά αποδεκτό αξιολογικό σύστημα ηθικών αρχών τη σημασία και την νομιμοποίηση των δράσεών του. Προσπαθήσαμε ακόμα να έχουμε κριτική στάση και απέναντι σε σκηνές βίας με όποια μορφή κι αν παρουσιάζεται αυτή (σωματική, ψυχολογική κλπ.).

Ø 5η Συνάντηση : Διαφήμιση και κατανάλωση. Εξετάσαμε τις μεθόδους και τις τεχνικές της διαφήμισης, τον τρόπο με το οποίο επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας για να αποκτήσουμε τα συγκεκριμένα προϊόντα και έγινε μια προσπάθεια ερμηνείας του διαφημιστικού μηνύματος. Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε αυτά που μας λένε οι διαφημίσεις αλλά και αυτά που μας κρύβουν και για να μπορέσουμε να αναγνωρίζουμε τις παραπλανητικές διαφημίσεις και να αποκτήσουμε σωστή και λογική καταναλωτική συμπεριφορά.

Ø 6η Συνάντηση : Χρήση διαδικτύου. Ποιες δυνατότητες μας παρέχει το διαδίκτυο; Ποιοι κίνδυνοι κρύβονται από κακή χρήση του; Πώς αξιολογούμε την πληροφορία που μας παρέχει και πώς μπορούμε να αποφύγουμε «περιοχές» όπου με πληροφορίες που εμπίπτουν στην κατηγορία του ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Ø 7η Συνάντηση : Κινητά τηλέφωνα. Χωρίς να γίνει επέκταση και αναλυτική εξέταση στο συγκεκριμένο μέσο θεωρήσαμε ότι ήταν απαραίτητο να κάνουμε κάποια αναφορά και σ’ αυτά λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μαθητές μας είναι οι αυριανοί – αν δεν είναι ήδη – χρήστες κινητής τηλεφωνίας. Επισημάνθηκαν οι επιπτώσεις από την αποστολή μηνυμάτων, τα θέματα παραβίασης των προσωπικών δεδομένων σε περίπτωση



5

αποστολής φωτογραφιών ή βίντεο τα οποία δεν ξέρουν τα παιδιά που θα καταλήξουν και πώς θα τα εκμεταλλευτούν οι αποδέκτες τους.

Ø 8η Συνάντηση : Επισκέπτες – ομιλητές που ανέλυσαν διεξοδικά την κάθε περίπτωση και έδωσαν την ευκαιρία στα παιδιά να γνωρίσουν καλύτερα και υπεύθυνα τα προβλήματα και τις λύσεις τους. Έτσι πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με δημοσιογράφους των τοπικών ΜΜΕ τους οποίους «ανέκριναν» οι μαθητές των σχολείων σχετικά με το ρόλο που παίζουν στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, με γιατρούς του Κέντρου Υγείας για θέματα που αφορούσαν τις παράπλευρες συνέπειες των συνηθειών τηλεθέασης (κατανάλωση αναψυκτικών και γλυκισμάτων, καθιστική ζωή, κακή εστίαση κλπ.)

Ø 9η Συνάντηση: αφιερωμένη στη καλλιτεχνική δημιουργία. Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα σε κοινή συνάντηση κλήθηκαν να απεικονίσουν μέσα από τη ζωγραφική, το κολλάζ, τη δραματοποίηση και την παντομίμα τις σκέψεις τους γύρω από ένα θέμα που τους είχε δοθεί στη διάρκεια της συνάντησης.

Ø 10η Συνάντηση : Αξιολόγηση του περιεχομένου του προγράμματος, της μεθοδολογίας και της διαδικασίας που ακολούθησε ο υπεύθυνος – συντονιστής εκπαιδευτικός.

Ø Ημερίδα : Στο θέμα της ημερίδας υπήρξε πρόβλημα ως προς την οργάνωση διότι υπήρξε καθυστέρηση στην υπογραφή της σύμβασης και την κατάθεση των χρημάτων κι έτσι δεν μπορέσαμε να την πραγματοποιήσουμε έγκαιρα. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό προβλέπαμε μία συνάντηση των εκπαιδευτικών με τη μορφή εισαγωγικής επιμόρφωσης που θα πραγματοποιούνταν το μήνα Μάρτιο και μία ημερίδα σχετική με το θέμα για το τέλος Μαΐου. Η ημερίδα αυτή θα πραγματοποιηθεί τελικά στην αρχή του επόμενου σχολικού έτους με καλεσμένους τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Γ. Πιπερόπουλο, τον ψυχολόγο κ. Μ. Νιτσόπουλο εκπρόσωπο της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος και δημοσιογράφους αθηναϊκών ΜΜΕ.

Ø Συνέντευξη Τύπου : Η συνέντευξη τύπου έγινε με την ευκαιρία της συνάντησης των μαθητών της σύμπραξης και της υλοποίησης κοινών δράσεων και συνέβαλε στην ευρύτερη γνωστοποίηση των στόχων του προγράμματος και των αποτελεσμάτων και βοήθησε στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με την τους κινδύνους που εμπεριέχει η αλόγιστη και άκριτη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων. Η συνέντευξη συνέπεσε και με τα δυσάρεστα γεγονότα της Βέροιας όπου διαπιστώσαμε ότι το πρόγραμμά μας ήταν τραγικά προφητικό κυρίως στο σκέλος που αφορούσε την αναπαραγωγή της βίας και τις δευτερογενείς συνέπειες της απομόνωσης, της αποξένωσης και της χαλάρωσης των δεσμών της οικογένειας. Η προβολή που είχε η προσπάθειά μας από τα τοπικά ΜΜΕ (εφημερίδες, τηλεόραση, ραδιόφωνα) πιστοποιεί την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητά της στη διάδοση των αποτελεσμάτων στην τοπική κοινωνία.



6

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ Σύμφωνα και με την αρχική πρόταση συμμετείχαν συνολικά 10 εκπαιδευτικοί και 152 μαθητές (89 αγόρια και 63 κορίτσια). Η επιλογή των σχολικών μονάδων έγινε με τα παρακάτω κριτήρια : 1. Να υπάρχει διασπορά σε όλο το φάσμα των σχολείων του Νομού έτσι ώστε οι μαθητές αυτοί να

αντιπροσωπεύουν όλο το κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον του Νομού. Έτσι είχαμε : a. 3 σχολεία της περιοχής Ελευθερούπολης (Ακροπόταμος, Μεσορόπη, Παλαιοχώρι). Περιοχές

ορεινές και αγροτικές. b. 4 σχολεία της πόλης της Καβάλας. (5ο ΔΣχ, 11ο ΔΣχ, 16ο ΔΣχ και 22ο ΔΣχ) Περιοχή αστική. c. 1 σχολείο της περιοχής Χρυσούπολης (Ν. Καρυά). Περιοχή πεδινή, αγροτική. d. 2 σχολεία της Θάσου (Παναγία, Θεολόγος). Περιοχές Νησιωτικές, τουριστικές. Το δείγμα μας σε ποσοστιαία κατανομή βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με το κατανομή του μαθητικού δυναμικού στο νομό σε πραγματικούς αριθμούς πράγμα που μας βοηθάει στην εξαγωγή ασφαλέστερων και πιο αξιόπιστων συμπερασμάτων για τις συμπεριφορές, τις τάσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε χετικά με το θέμα μας.

2. Οι περισσότεροι μαθητές προέρχονταν από τις μεγαλύτερες τάξεις (Δ -Ε-ΣΤ) και μόνο από τα σχολεία του 16ου Καβάλας, του Θεολόγου κι ένα τμήμα του Δημ. Σχολείου Μεσορόπης συμμετείχαν μαθητές της Α’ και Β’ τάξης. Η επιλογή αυτή έγινε με το σκεπτικό της καλύτερης επεξεργασίας του θέματος αφού υπήρχαν θεματικές ενότητες όπως η χρήση του κινητού ή του υπολογιστή που ασφαλώς αφορούσαν περισσότερο μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε όμως και την ενασχόληση των μικρών παιδιών και μάλιστα για πολλές ώρες με την τηλεόραση κι επομένως η συμμετοχή μαθητών μικρότερων τάξεων βοήθησε στο πρόγραμμα να εξετάσει κι αυτές τις παραμέτρους.

Ακόμα φροντίσαμε να εμπλέξουμε και άλλες ειδικότητες των σχολείων μας (αγγλικής φιλολογίας, γυμναστής κλπ) για να μπορέσουμε στα σχολεία ευέλικτης ζώνης να έχουμε μια συνέχεια των δράσεών μας και σε άλλα μαθήματα. Το πρόγραμμά μας υποστηρίχθηκε και από το Γραφείο Αγωγής Υγείας του νομού μας και την υπεύθυνη κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετία.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟ

1 Νικόλαος Πατεράκης Καθηγητής Φ.Α. 5ο Δ. ΣΧ. ΚΑΒΑΛΑΣ 2 Μιχάλης Ευαγγελίδης Δάσκαλος 11ο Δ. ΣΧ. ΚΑΒΑΛΑΣ 3 Καλλιόπη Πασχαλίδου Αγγλικής Φιλολ. 22ο Δ. ΣΧ ΚΑΒΑΛΑΣ 4 Ευγενία Παπαδοπούλου Δασκάλα 16ο Δ. ΣΧ ΚΑΒΑΛΑΣ 5 Ιωάννης Μητσιός Δάσκαλος Δ. ΣΧ. ΑΚΡΟΠΟΤΑΜΟΥ 6 Τσάμη Δέσποινα Δασκάλα Δ. ΣΧ. ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΘΑΣΟΥ 7 Αικατερίνη Μανίτσα Δασκάλα Δ. ΣΧ. ΜΕΣΟΡΟΠΗΣ 8 Αθανάσιος Σμάλης Δάσκαλος Δ. ΣΧ. Ν. ΚΑΡΥΑΣ 9 Στέργιος Κεχαγιάς Δάσκαλος Δ. ΣΧ. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ 10 Γεώργιος Καβάζης Δάσκαλος Δ. ΣΧ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΘΑΣΟΥ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΤΑΞΕΙΣ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ ΣΥΝΟΛΟ

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ 11Ο ΚΑΒΑΛΑΣ 7 9 16 7 9 16 16Ο ΚΑΒΑΛΑΣ 16 6 22 16 6 22 22Ο ΚΑΒΑΛΑΣ 10 4 14 10 4 14 5Ο ΚΑΒΑΛΑΣ 10 7 17 10 7 17

ΑΚΡΟΠΟΤΑΜΟΥ 4 2 6 4 4 8 8 6 14 ΘΕΟΛΟΓΟΥ 5 7 12 5 7 12 ΜΕΣΟΡΟΠΗΣ 3 1 4 1 4 5 2 3 5 6 8 14 Ν. ΚΑΡΥΑΣ 6 4 10 6 4 10

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ 7 4 11 7 4 11 ΠΑΝΑΓΙΑΣ 7 6 13 7 2 9 14 8 22 ΣΥΝΟΛΟ 5 7 12 19 7 26 4 2 6 4 4 8 31 27 58 26 16 42 89 63 152



7

1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

a. Το εκπαιδευτικό υλικό Το εκπαιδευτικό υλικό είχε δραστηριότητες που επιλέχθηκαν από εξειδικευμένη βιβλιογραφία ή αποτελούσαν προσαρμογή δραστηριοτήτων στις ιδιαίτερες ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του θέματος που επιλέξαμε. Τα κριτήρια που θέσαμε στη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού ήταν : Ø Η ευκολία στη χρήση τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές

Ø Η δημιουργία ευχάριστου κλίματος κατά την επεξεργασία των επιμέρους δράσεων

Ø Η πρωτοτυπία των δράσεων και η δημιουργία του κατάλληλου ενδιαφέροντος από τα μέλη της ομάδας.

Ø Η ευαισθησία απέναντι σε θέματα που αφορούν την ασφάλεια των παιδιών Ø Η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων των παιδιών

b. Μέθοδοι και τεχνικές Ø Διάλεξη. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την προσέγγιση του

θέματος και την ανάπτυξη των παραμέτρων του σε ακροατήριο ενηλίκων (γονείς, τοπικοί φορείς). Φυσικά η επιλογή των θεμάτων καθώς και των εισηγητών έγινε με αυστηρά κριτήρια και πάντα σύμφωνα με τους προκαθορισμένους στόχους του προγράμματος.

Ø Ασκήσεις ελεύθερου συνειρμού: στοχεύουν στην έκφραση ποικίλων ιδεών Ø Καλλιτεχνική δημιουργία :Οι μαθητές απεικονίζουν τις διάφορες κοινωνικές

καταστάσεις με ζωγραφική ή κολάζ προκειμένου να εκφράσουν τον εαυτό τους και τις ικανότητες τους. Η καλλιτεχνική δημιουργία βοηθά ιδιαίτερα τα παιδιά που εμφανίζουν δυσκολίες στη γραπτή ή προφορική έκφραση.

Ø Επισκέπτες – ομιλητές : Η παρουσία επισκεπτών – ομιλητών ανανεώνει το ενδιαφέρον της τάξης, αυξάνει τις γνώσεις των μαθητών και αποτελεί κίνητρο να ερευνηθεί σε βάθος κάποιο θέμα ή να συνεχιστούν οι επαφές με άλλους ειδικούς.

Ø Εργασίες σε μικρότερες ομάδες: Οι μαθητές μαθαίνουν με τον τρόπο αυτό να λειτουργούν ως μέλη μιας ομάδας, να αντιμετωπίζουν τυχόν διαφωνίες και να συνεργάζονται.

Ø Έρευνα: Η έρευνα έγινε μεταξύ των μαθητών των σχολείων με τη μορφή παιχνιδιού.

Ø Μελέτη περίπτωσης: Στα παιδιά δίνεται μια ιστορία στην οποία υπάρχει ένα γεγονός που πρέπει να κριθεί. Οι μαθητές αναζητούν και εντοπίζουν τα σημεία που κατά τη γνώμη τους δεν τους άρεσαν ή δεν θα επιθυμούσαν να συμβούν στα ίδια και στη συνέχεια από το γενικό και αόριστο ερχόμαστε στο τοπικό και συγκεκριμένο και ζητάμε από τα παιδιά να διακρίνουν στοιχεία που τα έχουν συναντήσει στη δική τους καθημερινότητα κι όμως πέρασαν απαρατήρητα. Πώς κατά τη γνώμη τους επηρέασαν αυτά τα γεγονότα τη συμπεριφορά τους; Πώς τα δέχτηκαν οι άλλοι; Τι συναισθήματα



8

προκάλεσαν; Τι μπορούσαμε να αποφύγουμε; Η μελέτη περίπτωσης βοηθάει στην προσομοίωση καταστάσεων όπου το παιδί μπορεί να εξετάσει τις διάφορες φάσεις σε τρίτο πρόσωπο, απαλλαγμένο έτσι από τη συναισθηματική φόρτιση και πίεση που θα μπορούσε να δημιουργήσει η ενεργός συμμετοχή του σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Έμμεσα όμως δημιουργείται μια ταύτιση του μαθητή με το πρόσωπο της περίπτωσης που μελετάμε και έτσι βοηθιέται η εξαγωγή συμπερασμάτων για την αντιμετώπιση ανάλογων περιστατικών σε πραγματικές συνθήκες.

Ø Παιχνίδια ρόλων: Τα παιχνίδια αυτά έχουν σαν στόχο την κοινωνικοποίηση των παιδιών, έχουν προσχεδιαστεί από την Παιδαγωγική ομάδα και έχουν ειδικούς στόχους

c. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών Οι εκπαιδευτικοί ως συντονιστές των ομάδων τους λειτουργούν ενθαρρυντικά προς τους μαθητές δείχνοντας κατανόηση στις όποιες δυσκολίες, ανεκτικοί στις απαντήσεις και κυρίως επιβραβεύοντας την κάθε προσπάθεια.

d. Ο ρόλος του συντονιστή και των υποστηρικτών του προγράμματος Ο συντονιστής λειτουργεί σαν ισότιμο μέλος μέσα στην παιδαγωγική ομάδα του προγράμματος, φροντίζοντας να επιλύει προβλήματα που τυχόν προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή του προγράμματος, να έρχεται σε επαφή με ειδικούς επιστήμονες και να οργανώνει τις υποστηρικτικές συναντήσεις. Για την καλύτερη υποστήριξη του προγράμματος οργανώθηκαν τρεις συναντήσεις Ø Δύο συναντήσεις των υπεύθυνων εκπαιδευτικών μία στην αρχή για την

οργάνωση του προγράμματος και μία κατά τη διάρκεια της υλοποίησης για μια πρώτη αξιολόγηση (διαμορφωτική), ανταλλαγή απόψεων και ιδεών και εξέταση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν στη διάρκεια της πρώτης φάσης υλοποίησης.

Ø Συνάντηση όλων των σχολείων στο ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΒΑΛΑΣ όπου πραγματοποιήθηκαν κοινές δραστηριότητες

Ø Επιπλέον ο κάθε εκπαιδευτικός μπορούσε και οργάνωνε ειδικές ημερίδες στο σχολείο του με καλεσμένους ειδικούς.

Επίσης ήταν συνεχής και ενεργός η συμμετοχή και η συμπαράσταση της υπεύθυνης Αγωγής Υγείας Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Καβάλας κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετίας.



9

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1η Γνωριμία με το πρόγραμμα, γνωριμία με τα μέλη της Ομάδας

ΣΤΟΧΟΙ : • Να γνωριστεί η ομάδα μεταξύ της και με τον/την εκπ/κό με έναν «καινούριο

τρόπο» • Να μάθουν τα παιδιά να βάζουν στόχους, συμμετέχοντας ενεργά στην εκπαίδευση

τους • Να θέσουν και να διατυπώσουν βασικούς κανόνες για τη λειτουργία της τάξης.

Υλικά : μεγάλα φύλλα χαρτί, μαρκαδόρους χοντρούς, πολύχρωμες μπογιές, σελοτέηπ ή

κόλλα blue tac

Εισαγωγική διαδικασία : Αρχικά θα πρέπει να εξηγήσετε στα παιδιά το σκοπό του Προγράμματος Αγωγής

Υγείας που θα ξεκινήσετε στο σχολείο σας. Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάδειξη θεμάτων προς συζήτηση και

επεξεργασία, που αφορούν τον άνθρωπο, ώστε να τα βοηθήσουν να επιλέξουν και να αποφασίσουν τι είναι καλύτερο για τα ίδια, για τις σχέσεις τους με τους άλλους, για την προστασία τους από διάφορους κινδύνους.

Ενημερώνετε στα παιδιά ότι θα εφαρμοστεί μια νέα μαθησιακή προσέγγιση. Πείτε ότι δεν θα μιλάτε συνέχεια. Θα δουλεύουν ατομικά αλλά και σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες μιλώντας, γράφοντας, ζωγραφίζοντας, παίζοντας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθουν ένα καινούριο τρόπο για να εκφράζουν τις σκέψεις τους, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ομάδας.

Αναλυτική διαδικασία διεξαγωγής των δραστηριοτήτων: Όλα τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και κάθονται γύρω από αυτόν.

Δραστηριότητα 1: Η γνωριμία Ζητήστε από τα παιδιά να γράψουν το όνομα τους σε μια μεγάλη κόλα χαρτί που

βρίσκεται στον κύκλο και να πουν ένα στοιχείο γι αυτό (π.χ. γιατί τους βάπτισαν έτσι, πώς νιώθουν με το όνομα τους, εάν τους αρέσει ή όχι). Ζητήστε τους να το γράψουν με κεφαλαία γράμματα και με μαρκαδόρο χοντρό στο χρώμα της επιλογής τους. Δίπλα από το όνομα θα μπορούσαν να ζωγραφίσουν κάτι που εκείνη την ώρα σκέφθηκαν.

Ανταλλάξτε σκέψεις και συναισθήματα που είχαν εκτελώντας αυτή την δραστηριότητα. Δραστηριότητα 2 : Προσδοκίες της ομάδας Τα παιδιά χωρίζονται σε μικρότερες ομάδες. Ζητήστε από κάθε ομάδα να συζητήσει

τις προσδοκίες των μελών της. Στη συνέχεια ζητήστε τους να καταγράψουν ή να ζωγραφίσουν τις προσδοκίες τους, χωρίς να αποκλείσουν καμιά και να φτιάξουν με αυτές μια αφίσα. Η ομάδα μπορεί να δώσει και ένα τίτλο στην αφίσα της.



10

Όταν κάθε ομάδα ολοκληρώσει τη δουλειά της, ζητήστε από τα παιδιά να σχηματίσουν πάλι ένα μεγάλο κύκλο. Ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα παρουσιάζει την αφίσα της ομάδας του. Στο τέλος οι ομάδες κολλούν τις αφίσες στον τοίχο.

Αφού τα παιδιά διαβάσουν ή εκφράσουν με τη ζωγραφική όλες τις προσδοκίες τους, θα ήταν χρήσιμο να τις συγκεντρώσουν σε βασικούς άξονες (χωρίς να αποκλείσετε καμιά) και να τις ανακοινώσετε στη μεγάλη ομάδα. Αν υπάρχουν θέματα που δεν θα συζητηθούν καθόλου θα πρέπει να τους το πείτε.

Δραστηριότητα 3 : Το συμβόλαιο Καθορίστε μαζί με τα παιδιά τους κανόνες που χρειάζονται για να λειτουργήσει η

ομάδα και να αναπτυχθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και ο σεβασμός. Αφού συμφωνήσει και αποδεχτεί όλη η ομάδα τους κανόνες, καταγράψτε τους σε ένα

μεγάλο φύλλο χαρτί, δώστε το να το υπογράψουν όλα τα παιδιά και τοποθετήστε το στον πίνακα για να τους βλέπουν όλοι. Καλό είναι το «συμβόλαιο» να τοποθετείται πάντα στον πίνακα σε όλες τις συναντήσεις.

Μια σειρά βασικοί κανόνες μπορεί να είναι :

• Δεν φωνάζουμε • Μιλάει μονάχα ένας κάθε φορά • Ακούμε τον άλλον όταν μιλάει • Δεν διακόπτουμε • Δεν μειώνουμε κανένα • Όλοι είμαστε το ίδιο σημαντικοί • Εμπιστευόμαστε τους άλλους • Προσέχουμε την αίθουσα • Δεν κοροϊδεύουμε ποτέ κάποιον για κάτι που είπε

Σύνοψη – κλείσιμο Τελειώστε τη συνάντηση με ομαδική συζήτηση και ζητήστε από τα παιδιά να την

αξιολογήσουν. Ρωτήστε τα παιδιά «τι σας άρεσε περισσότερο από αυτά που κάναμε σήμερα, τι δεν σας άρεσε ή τι σας δυσκόλεψε, πώς θα χαρακτηρίζατε τη σημερινή δουλειά μας».

Εκφράστε και τη δική σας άποψη, σκέψη ή συναίσθημα.



11

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ.

Γενικά : Στην ενότητα αυτή κάνουμε μια πρώτη προσέγγιση στη σημασία της τηλεόρασης στη ζωή μας. Θα προσπαθήσουμε συζητώντας με τα παιδιά να δούμε το ρόλο της τηλεόρασης στη ζωή μας και την αναγκαιότητά της, και θα θέσουμε τους πρώτους προβληματισμούς σχετικά με τις παρενέργειες που έχει η κατάχρησή της. Στόχοι : Ø Να γνωρίσουν τα παιδιά ότι η τηλεόραση είναι απλά ένα μέσο επικοινωνίας κι όχι

τρόπος ζωής Ø Να αποκτήσουν την ικανότητα να αξιολογούν την τις ανάγκες που εξυπηρετεί η

ύπαρξη της τηλεόρασης Ø Να μπορούν να αξιολογούν τις εκπομπές που πρόκειται να παρακολουθήσουν Ø Να μάθουν ότι υπάρχουν και άλλοι εναλλακτικοί τρόποι διασκέδασης, επικοινωνίας

και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Μέθοδος : Συζήτηση. Στην αρχή της ενότητας αρχίζουμε τη συζήτηση με τα παιδιά και τα ενθαρρύνουμε να συμμετέχουν σ’ αυτήν εκφράζοντας την άποψή τους πάνω στο παρακάτω περιστατικό : «Μια χειμωνιάτικη νύχτα όλη η οικογένεια βρίσκεται στο σπίτι. Υπάρχει μεγάλη κακοκαιρία. Ξαφνικά τα φώτα σβήνουν. Βλάβη στο δίκτυο της ΔΕΗ και διακοπή του ρεύματος μέχρι την επόμενη μέρα. Η οικογένεια είναι αναγκασμένη τα περάσει τη νύχτα με κεριά ή άλλα πρόχειρα φωτιστικά μέσα. Τηλεόραση τέλος για σήμερα.» Προχωρούμε με τις παρακάτω ενδεικτικές ερωτήσεις :

1. Έτυχε σε σας ποτέ κάποιο ανάλογο περιστατικό; 2. Πώς αντιδράσατε; 3. Πώς αισθανθήκατε όταν διαπιστώσατε ότι θα χάσετε την αγαπημένη σας

εκπομπή; 4. Πώς αντέδρασαν τα άλλα μέλη της οικογένειάς σας; 5. Με τι ασχοληθήκατε και πώς περάσατε τελικά τη βραδιά σας; 6. Υπήρχε κάτι που κάνατε με όλη την οικογένεια (κάποιο παιχνίδι, κάποια συζήτηση,

κάποια κατασκευή) που σας άρεσε πολύ; 7. Τελικά θα μπορούσαμε να ζήσουμε και χωρίς τηλεόραση;

Αφήνουμε τα παιδιά ελεύθερα να αναφερθούν σε προσωπικές τους εμπειρίες. Αν δεν υπάρχουν εμπειρίες σε τέτοιο γεγονός, μπορούμε εναλλακτικά να αναφερθούμε σε περιπτώσεις που χάλασε η τηλεόραση, ή σε περίπτωση που αναγκαστήκαμε να μείνουμε σε κάποιο μέρος (σε νοσοκομείο, διακοπές σε κατασκήνωση, ταξίδι κλπ.) που δεν είχε τηλεόραση, ή δεν υπήρχε τηλεοπτικό σήμα. Προσπαθούμε να εκμαιεύσουμε τους εναλλακτικούς τρόπους απασχόλησης και διασκέδασης των παιδιών ή της διάθεσης του ελεύθερου χρόνου τους.



12

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Το τηλεοπτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει πολλές και ποικίλες εκπομπές. Οι εκπομπές αυτές απευθύνονται σε όλους ανεξαιρέτως τους τηλεθεατές; Όλοι μέσα στην οικογένεια έχουν τις ίδιες προτιμήσεις; Στόχοι : Ø Να μάθουν τα παιδιά να επιλέγουν σωστά τις εκπομπές που επιτρέπεται να δουν. Ø Να αμβλυνθούν οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και η αποδοχή εκ μέρους των

παιδιών της άρνησης γονικής συναίνεσης για να παρακολουθήσουν εκπομπές που δεν επιτρέπονται.

Ø Να μάθουν να επιλέγουν εκπομπές που πραγματικά τους ψυχαγωγούν ή τους προσφέρουν χρήσιμες γνώσεις

Μέθοδος Συζήτηση - έρευνα Στα παιδιά μοιράζονται φύλλα εργασίας και τα καλούμε να τα συμπληρώσουν. Στο φύλλο που απεικονίζει δύο συσκευές τηλεόρασης καλούμε τα παιδιά να ζωγραφίσουν μια σκηνή από εκπομπή που αφορά παιδιά και μια που αφορά μεγάλους. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει και σε κολλάζ, μπορεί να γίνει και σε ανεξάρτητο φύλλο ανάλογα με την κρίση της κάθε ομάδας. Αυτό που θέλουμε είναι να δούμε είναι ποιες είναι οι απόψεις των παιδιών σχετικά με τις εκπομπές που προτιμούν τα παιδιά και ποιες αυτές που πιστεύουν ότι προτιμούν οι μεγάλοι. Στο φύλλο που ζητάει από τα παιδιά να αναγνωρίσουν τη σημασία των τηλεοπτικών σημάτων και των προειδοποιήσεων για την καταλληλότητα της κάθε εκπομπής πρέπει μέσα από συζήτηση να εξετάσουμε και τη συμπεριφορά των παιδιών απέναντι σ’ αυτές τις προειδοποιήσεις : Ø Τα παιδιά συμμορφώνονται στις προειδοποιήσεις αυτές; Ø Αντιδρούν στις υποδείξεις των γονέων τους; Ø Οι γονείς τους συμμετέχουν στην επιλογή του προγράμματος που παρακολουθούν

τα παιδιά; Ø Γιατί υπάρχουν αυτοί οι περιορισμοί; Ø Υπάρχουν παιδικές εκπομπές που παρακολουθούν οι γονείς; Ø Αν όχι, γιατί; Κι αν αυτό είναι λογικό τότε γιατί τα παιδιά θέλουν να

παρακολουθούν εκπομπές που δεν είναι για την ηλικία τους; Μετά από τη συζήτηση με τα παιδιά καλό θα είναι να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε κοινή συμφωνία και να καταρτίσουμε τον κανονισμό παρακολούθησης τηλεοπτικού προγράμματος. Τον κανονισμό αυτό θα ήταν επιθυμητό να τον γνωστοποιήσουμε και στους γονείς των παιδιών. Φυσικά είναι στην ευχέρεια κάθε συνεργαζόμενης μονάδας να συζητήσει για τον κανονισμό αυτό και με τους γονείς των παιδιών Ο κανονισμός αυτός αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων του σχολείου για να γνωστοποιηθεί και στα άλλα παιδιά του σχολείου ή αναπαράγεται και μοιράζεται σε όλα τα παιδιά έτσι ώστε να φτάσει σε κάθε σπίτι. Ο κανονισμός είναι ενδεικτικός. Η κάθε σχολική μονάδα μπορεί να κάνει το δικό της.



13

ΕΙΔΗΣΕΙΣ Αν προσπαθήσουμε να καθορίσουμε τι αποτελεί είδηση θα δούμε ότι είναι μια πολύ λεπτή και δύσκολη υπόθεση. Αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουν και οι συντάκτες των δελτίων ή των εφημερίδων που πρέπει να αξιολογήσουν τι είναι είδηση και πώς θα προκαλέσουν τους πολίτες να τις διαβάσουν ή να τις παρακολουθήσουν στην τηλεόραση. Στα γραφεία τους φτάνουν καθημερινά πολλές ειδήσεις. Άλλες απ’ αυτές κρίνονται σημαντικές κι άλλες όχι. Με ποια κριτήρια θα γίνει η επιλογή; Μερικά από τα από βασικά είναι: Αντίκτυπος: Ο αντίκτυπος που έχει μια είδηση στις πλατιές μάζες των τηλεθεατών ή των αναγνωστών παίζει καθοριστικό ρόλο για το αν θα επιλεγεί σαν σημαντική. Π.χ. το μοναδικό εργοστάσιο της πόλης κλείνει και όλοι οι εργαζόμενοι απολύονται. Αυτή η είδηση έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από το αν για οποιοδήποτε λόγο απολυθούν 1-2 εργαζόμενοι και θα παρουσιαστεί από το δελτίο. Το κλείσιμο του εργοστασίου είναι μια καταστροφή που αφορά πολύ περισσότερους από μερικούς απολυμένους που ενδεχομένους να μείνουν χωρίς δουλειά, χωρίς φαγητό και άστεγοι και γι’ αυτό είναι σημαντική είδηση Σύγκρουση: Μια διαδήλωση για την προστασία των ζώων που γίνεται το Μάρτιο ειρηνικά σε μια πόλη, με συνθήματα και τραγούδια δεν είναι μια σημαντική ιστορία για τις ειδήσεις. Αλλά εάν αυτή θα συνοδεύεται και με μια σύγκρουση με τους εμπόρους γουναρικών που νομίζουν ότι θίγονται από αυτές τις διαδηλώσεις τότε η είδηση αυτή αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον επειδή το επίπεδο της σύγκρουσης έχει αυξηθεί. Προβολή: Αν σε μια ιστορία εμπλέκονται προσωπικότητες, επώνυμοι ή οι πολιτικοί. Σε αυτή την περίπτωση, η είδηση έχει μεγαλύτερη βαρύτητα. Ένας αποτυχημένος γάμος σε μια βασιλική οικογένεια αποτελεί πρωτοσέλιδη είδηση σε όλο τον κόσμο, αλλά αν το ίδιο πρόβλημα το αντιμετώπιζε κάποιος γείτονας της διπλανής μας πόρτας δεν θα απασχολούσε ούτε μια παράγραφο σε τοπική εφημερίδα. Εγγύτητα: Μια τοπική εφημερίδα αξιολογεί σημαντικές ειδήσεις κάποιες που αφορούν στην τοπική κοινωνία (ένα τοπικό πρόβλημα, ένα γεγονός που συμβαίνει σε μια πόλη, σε μια γειτονιά) και απευθύνονται σε αναγνώστες εκείνης της περιοχής, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τα γεγονότα αυτά επειδή διαδραματίζονται δίπλα τους. Αντίθετα αν το ίδιο γεγονός θα συνέβαινε σε μια άλλη πόλη ή σε μια άλλη γειτονιά δεν θα τους ενδιέφερε καθόλου, επειδή θα τους φαινόταν απόμακρο.. Φρεσκάδα: Ό ειδήσεις έχουν σύντομη ζωή όπως και τα μικρής διάρκειας προϊόντα που βρίσκονται στα ράφια. Ένα γεγονός συνέβη μια ώρα πριν την κυκλοφορία της εφημερίδας θεωρείται πιο σημαντικό από ένα γεγονός που συνέβη πριν 24 ή και περισσότερες ώρες. (Γιατί οι τηλεοπτικοί σταθμοί διακόπτουν το πρόγραμμά τους για να μεταδώσουν μια είδηση; Είναι πάντα τόσο σημαντικός ο λόγος; Τι σημαίνει η φράση «πρώτος ο σταθμός μας το μετέδωσε; Γιατί τη λένε; Είναι αλήθεια; Τι συμβαίνει όταν όλοι η σταθμοί λένε την ίδια αυτή φράση, για την ίδια είδηση, την ίδια μέρα;) Πρωτοτυπία - Παραξενιά: Είναι η περίπτωση που λέει η παροιμία «είδηση δεν είναι αν ένα σκυλί δαγκώσει έναν άνθρωπο αλλά αν ένας άνθρωπος δαγκώσει ένα σκυλί». Έτσι παράξενες και ασυνήθιστες ιστορίες και σπάνια γεγονότα της καθημερινής ζωής παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους ακροατές. Για παράδειγμα ιστορίες για ένα 96χρονο που κολυμπάει στη θάλασσα καθημερινά, χειμώνα καλοκαίρι ή για μια οικογένεια με 20 παιδιά και πώς καταφέρνουν και τα βγάζουν πέρα είναι ιστορίες που ενδιαφέρουν στους αναγνώστες των εφημερίδων ή τους τηλεθεατές. Θα μπορούσατε να αναφέρετε και άλλα χαρακτηριστικά κάποιων γεγονότων που θα μπορούσαν να τα κάνουν είδηση; Ένας φόνος είναι είδηση; Μια ληστεία πότε αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον : όταν υπάρχει και κάποιος νεκρός ή όταν απλά κλάπηκαν χρήματα ή πολύτιμα αντικείμενα;

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Προσπάθησε να παρακολουθήσεις ένα δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης, σημείωσε τα διάφορα θέματα που αναφέρει και γράψε τα με τη σειρά που αναφέρθηκαν. Γιατί κατά τη γνώμη σου η πρώτη είδηση επιλέχτηκε από τα κανάλια; Μετά τα παραπάνω μπορούμε να παίξουμε ένα παιχνίδι ρόλων όπου τα παιδιά καλούνται να αναλάβουν το ρόλο του παρουσιαστή των ειδήσεων.



14

Ζητάμε από τα παιδιά να χωριστούν σε δύο ομάδες. Κάθε ομάδα φτιάχνει ένα τυπικό δελτίο ειδήσεων έτσι όπως τις ακούν καθημερινά στα τηλεοπτικά δελτία. (πόλεμοι, κρίσεις, πολιτικές κόντρες, δυστυχήματα, παράξενα γεγονότα, κίνδυνοι και απειλές, αρρώστιες και περιβαλλοντικά προβλήματα, αθλητικά γεγονότα κλπ.) Κάθε ομάδα επιλέγει ένα αγόρι και ένα κορίτσι και παρουσιάζουν το δελτίο τους στην τάξη μιμούμενοι τους τηλεπαρουσιαστές. Μετά την παρουσίαση συζητούμε με τα παιδιά για τις ειδήσεις που επέλεξαν. Ø Γιατί διάλεξαν αυτές τις ειδήσεις; Ø Ποια πιστεύουν ότι θα έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στους τηλεθεατές και γιατί; Ø Ποια είδηση απ’ αυτές που ανέφεραν ήταν η πιο χρήσιμη; Ø Ποια είδηση ήταν εκείνη που προβλημάτισε περισσότερο; Ø Υπάρχουν ειδήσεις που ενδιαφέρουν τα παιδιά; Ø Ποια είδηση δεν ενδιέφερε και πολύ κόσμο και θα μπορούσε και να παραληφθεί; Ø Οι ειδήσεις παρουσιάζουν την πραγματική εικόνα του κόσμου ή τη φτιάχνουν όπως θέλουν

τονίζοντας αυτά που θέλουν να περάσουν σε μας και αδιαφορώντας για άλλα θέματα που θα ήθελε να μάθει ο κόσμος;

Ø Μετά το τέλος του δελτίου ειδήσεων οι τηλεθεατές : o Είναι περισσότερο ανήσυχοι απ’ ότι πριν o Νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια o Νιώθουν αισιοδοξία o Νιώθουν φόβο o Είναι περισσότερο ενημερωμένοι o Είναι περισσότερο μπερδεμένοι o Τίποτα από τα παραπάνω

Μετά την παρουσίαση των ειδήσεων όπως είναι περνάμε στο δεύτερο μέρος όπου οι ομάδες καλούνται να φτιάξουν ένα δελτίο ειδήσεων όπως θα ήθελαν να είναι. Οι μαθητές παρακινούνται να φτιάξουν το αισιόδοξο και χαρούμενο δελτίο ειδήσεων που θα περιγράφει γεγονότα που θα θέλαμε να ακούσουμε ότι έχουν συμβεί (επικράτηση της ειρήνης, μια καλή πράξη, επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, ανακάλυψη ενός σημαντικού φάρμακου κλπ. ) Στη συνέχεια παρουσιάζεται και το δελτίο αυτό στην τάξη όπως και στο πρώτο μέρος και συζητούμε : Ø Υπάρχουν τέτοιες ειδήσεις που δεν τις μαθαίνουμε; Ø Γιατί δεν παρουσιάζονται στην τηλεόραση αυτές οι ειδήσεις; Ø Θα μπορούσαν να υπάρχουν τέτοιες ειδήσεις στα δελτία; Ø Σ’ αυτό το δελτίο υπήρξαν ειδήσεις που ενδιέφεραν τα παιδιά;

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τι είναι διαφήμιση Στην ενότητα αυτή θα εξετάσουμε τι είναι διαφήμιση, έτσι ώστε να μπορέσουμε να εξετάσουμε τις τεχνικές που χρησιμοποιεί και τις μορφές με τις οποίες εκφράζεται. Καθημερινά γινόμαστε δέκτες πολλών και διάφορων μορφών διαφημίσεων. Τι είναι όμως η διαφήμιση και γιατί γίνεται; Άσκηση : Σκέψου μια διαφήμιση που είδες τώρα τελευταία. Απάντησε με λίγα λόγια : Σε τι αναφέρεται η διαφήμιση (προϊόν) ; ………………………………………………………………………………………………….………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Τι είναι προπαγάνδα; Η συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διάδοσης ιδεών ή απόψεων με σκοπό τον επηρεασμό της συνείδησης της κοινής γνώμης προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και με συγκεκριμένους στόχους.



15

Γιατί διαφημίζεται το συγκεκριμένο προϊόν ; …………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………

…… Υπάρχουν άλλα παρόμοια προϊόντα στην αγορά ; ……………….…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……… Αφού διαβάσεις τον ορισμό για τη διαφήμιση που υπάρχει στο ένθετο κείμενο προσπάθησε να δώσεις κι εσύ έναν ορισμό για το τι είναι διαφήμιση : ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Σκοπός της διαφήμισης

Σκεφτήκατε ποτέ γιατί υπάρχουν οι διαφημίσεις; Από πότε εμφανίστηκαν; Γιατί τα τελευταία χρόνια είναι τόσο πολλές και με τόσες μορφές; Ποιους στόχους εξυπηρετούν; Με βάση το είδος τους και το στόχο που εξυπηρετούν μπορούμε να πούμε ότι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

1. Πληροφόρηση – Γνωστοποίηση. Με το μήνυμα θέλουμε να κάνουμε γνωστά στον κόσμο κάποια προϊόντα ή υπηρεσίες. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι μικρές αγγελίες, τα πωλητήρια ή τα ενοικιαστήρια σπιτιών, οικοπέδων κλπ. καθώς και οι διαφημίσεις κοινωνικού περιεχομένου όπως για παράδειγμα τα περιβαλλοντικά μηνύματα, διαφημίσεις διαφόρων οργανώσεων (UNICEF, Γιατροί χωρίς Σύνορα, GREENPEACE κλπ. Οι διαφημίσεις αυτές είναι απλές και χαρακτηρίζονται από μια τίμια και ειλικρινή σχέση ανάμεσα σ’ αυτόν που διαφημίζεται και στον πολίτη που δέχεται το μήνυμα.

2. Προώθηση αγαθών. Είναι η διαφήμιση που έχει σαν στόχο να γνωρίσει το καταναλωτικό κοινό ένα

προϊόν που για πρώτη φορά εμφανίζεται στην αγορά και να το αγοράσει. Είναι η κύρια κατηγορία διαφημίσεων. Σ’ αυτήν ανήκουν όλες σχεδόν οι διαφημίσεις προϊόντων που βλέπουμε στην τηλεόραση, στις εφημερίδες, στα περιοδικά, στις αφίσες κλπ. Οι διαφημίσεις αυτές είναι πιο πολύπλοκες, χρησιμοποιούν περισσότερα τεχνάσματα και μεθόδους και πολλές φορές στοχεύουν απλά και μόνο στην αγορά του προϊόντος. Ο πολίτης αντιμετωπίζεται σαν πελάτης-καταναλωτής που πρέπει απλά να αγοράσει το προϊόν.

Ορισμός της διαφήμισης Η δημιουργία πρωτότυπου μηνύματος, το οποίο αναφέρεται σε κάποιο υλικό ή πνευματικό παράγωγο / προϊόν, και η προβολή του μηνύματος από τα ΜΜΕ, με τελικό σκοπό την παρακίνηση του αποδέκτη να αγοράσει το διαφημιζόμενο προϊόν.

Άσκηση : Προσπάθησε να γράψεις μερικές διαφημίσεις ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν. Χρησιμοποίησε για να βοηθηθείς και λέξεις της παρένθεσης (διαφήμιση απορρυπαντικού, μήνυμα UNICEF, μήνυμα HELMEPA, διαφήμιση παιχνιδιών, μικρή αγγελία, αντικαπνιστική εκστρατεία, διαφήμιση τσιγάρων). Γνωστοποίηση – Πληροφόρηση Προώθηση αγαθών …………………………………………………………………… …………………………………………………………………. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………. …………………………………………………………………… ………………………………………………………………….



16

Τρόποι διαφήμισης Ένας διαφημιστής πριν επιλέξει τον τρόπο διαφήμισης θα πρέπει να εξετάσει την ομάδα καταναλωτών στην οποία απευθύνεται. Για παράδειγμα αν θέλει να διαφημίσει παιχνίδια και πρέπει να απευθυνθεί σε παιδιά δεν θα επιλέξει τις διαφημιστικές πινακίδες ενός γηπέδου όπου όπως ξέρουμε οι περισσότεροι θεατές είναι μεγάλοι και τα παιδιά είναι ελάχιστα. Θα προτιμήσει ένα τηλεοπτικό μήνυμα που παρεμβάλλεται σε μια παιδική εκπομπή στην τηλεόραση. Σε μια τέτοια εκπομπή αυτή φυσικά δεν θα βάλει διαφημίσεις …αυτοκινήτων για τις οποίες θα προτιμήσει ένα αγώνα formula 1 και πάει λέγοντας. Αν πρόκειται για ένα προϊόν που απευθύνεται σε όλους (π.χ. ρούχα, συσκευές, θέατρο, μουσική κλπ.) θα κοιτάξει να βάλει τη διαφήμιση σε διαφορετικά Μέσα Ενημέρωσης έτσι ώστε να φτάσει το μήνυμα σε όσο το δυνατόν περισσότερους καταναλωτές. Σ’ αυτή την περίπτωση η διαφήμιση θα μπει σε εφημερίδες, περιοδικά, γιγαντοαφίσες, τηλεοπτικό μήνυμα κλπ. Έτσι σήμερα έχουμε διάφορους τρόπους και μορφές διαφήμισης.

Έντυπη Έντυπη είναι η διαφήμιση που χρησιμοποιεί μηνύματα τυπωμένα σε χαρτί. Οτιδήποτε είναι αποτυπωμένο σε χαρτί και περιλαμβάνει εικόνα, κείμενο και μήνυμα με στόχο την γνωστοποίηση ή προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών θα το θεωρούμε έντυπη διαφήμιση. Για τη διάδοσή της χρησιμοποιεί: Εφημερίδες: Η εφημερίδα είναι ένα μέσο ενημέρωσης των πολιτών και είναι ημερήσιας ή εβδομαδιαίας κυκλοφορίας που φτάνει στο σπίτι του κάθε πολίτη μιας χώρας. Προσφέρει επομένως ένα εύκολο και γρήγορο τρόπο για την διάδοση του διαφημιστικού μηνύματος. Οι διαφημίσεις μπορεί να είναι ολοσέλιδες έτσι ώστε να είναι εύκολα και άμεσα ορατές και διακριτές από τους αναγνώστες, μπορεί όμως να είναι και σε μικρά πλαίσια που παρεμβάλλονται ανάμεσα στην ύλη της εφημερίδας. Παρόλο που βρίσκονται μέσα σε πλαίσια (τετράγωνα) για να ξεχωρίζουν από την υπόλοιπη ύλη της εφημερίδας, πολλές φορές το μήνυμά τους συγχέεται από τον αναγνώστη που νομίζει ότι αυτό που διαβάζει είναι είδηση και όχι διαφήμιση. (ΠΡΟΣΟΧΗ: Στη διαφήμιση αυτή δεν περιλαμβάνονται τα διάφορα ένθετα διαφημιστικά φυλλάδια που διανέμονται με τις εφημερίδες. Αυτά αποτελούν αυτόνομο διαφημιστικό υλικό σαφώς διακριτό από την υπόλοιπη ύλη της εφημερίδας και γι’ αυτά θα μιλήσουμε παρακάτω)

Περιοδικά : Όπως και στις εφημερίδες έτσι και στα περιοδικά υπάρχουν ειδικές διαφημιστικές καταχωρήσεις. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι διαφημίσεις αυτές εξαρτώνται από το είδος των περιοδικών. Έτσι για παράδειγμα στο περιοδικό «Το παιδί μου κι εγώ» θα υπάρχουν διαφημίσεις που έχουν σχέση με παιδιά (παιδικές τροφές, παιχνίδια, παιδικά ρούχα, παιδικά έπιπλα, καροτσάκια κλπ.) ενώ στο περιοδικό «4 τροχοί» θα υπάρχουν διαφημίσεις με αξεσουάρ αυτοκινήτου, αυτοκίνητα, λιπαντικά, κλπ.) Διαφημιστικά φυλλάδια : Ειδικά έντυπα που τυπώνονται με σκοπό να προβάλλουν και να διαφημίσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν. Τα έντυπα αυτά μοιράζονται είτε μέσα σε εφημερίδες όπως είδαμε πιο πάνω, είτε σε ειδικά διαφημιστικά στέκια (εκθέσεις, περίπτερα, αίθουσα υποδοχής της επιχείρησης) είτε τέλος διανομή χέρι με χέρι που την αναλαμβάνουν έμμισθοι υπάλληλοι της εταιρείας οι οποίοι επιλέγουν κεντρικά και πολυσύχναστα μέρη της πόλης για να τα μοιράσουν. Τα φυλλάδια αυτά μπορεί να είναι απλά κομμάτια χαρτιού (φέιγ βολάν) μπορεί όμως και να είναι ολιγοσέλιδα (τρίπτυχα, 8σέλιδα) βιβλιαράκια τα οποία προβάλλουν το προϊόν που θέλουν να διαφημίσουν.



17

Αφίσες : Βασίζονται κυρίως στην εικόνα και σε ελάχιστες λέξεις που περιλαμβάνουν κυρίως ένα μήνυμα που είναι εύκολα να απομνημονευθεί και να αποτυπωθεί. Οι αφίσες μπορεί να είναι μικρές και να τις κολλούν σε κολόνες της ΔΕΗ αλλά για πολύ μεγάλη απόσταση έτσι ώστε να μας αποτυπωθούν με την επανάληψη, ή να είναι και γιγαντοαφίσες που να καλύπτουν της εξωτερική πλευρά ενός μεγάλου κτιρίου και να εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους.

Ηλεκτρονική

Ηλεκτρονική είναι η διαφήμιση που χρησιμοποιεί τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας όπως το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και τελευταία το διαδίκτυο. Ραδιόφωνο : Βασίζεται κυρίως σε ηχητικά μηνύματα. Ο ακροατής δεν βλέπει το διαφημιζόμενο προϊόν και γι’ αυτό το μήνυμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και να μπορεί να αποτυπώσει το όνομα του προϊόντος στο μυαλό του καταναλωτή. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί μικρά μουσικά κομμάτια που θυμίζουν μουσικές επιτυχίες της εποχής ή και μελοποιημένα μηνύματα που απομνημονεύονται εύκολα. Τηλεόραση : Η τηλεόραση θεωρείται το απόλυτο διαφημιστικό μέσο αφού μπορεί να συνδυάσει κινούμενη εικόνα και ήχο, να εκμεταλλευτεί όλα τα προτερήματα της έντυπης διαφήμισης αλλά και του ραδιόφωνου κι επιπλέον να παρουσιάσει περισσότερο ρεαλιστικές σκηνές που μπορούν να εκμεταλλευτούν όλες τις τεχνικές και τα συστατικά της διαφήμισης που θα δούμε παρακάτω. Internet : Το διαδίκτυο είναι ο πλέον σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιεί ο καθένας μας σήμερα και μπορεί να μας φέρει στο σπίτι μας γρήγορα και εύκολα όλες τις πληροφορίες που θέλουμε από κάθε γωνιά της γης. Σαν τέτοιο δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορες τις διαφημιστικές εταιρείες. Διαφήμιση μπορεί να γίνει είτε με μηνύματα που έχουν αναρτηθεί σε κάποια ιστοσελίδα είτε – κι αυτό είναι και το πιο διαδεδομένο και πιο ενοχλητικό – μέσα από την αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή την εγκατάσταση και αυτόματο «φόρτωμα» διαφημιστικών προγραμμάτων που εμφανίζονται και μας προβάλλουν επίμονα το προϊόν που διαφημίζουν.

Χορηγίες Με τον όρο χορηγίες εννοούμε την ανάληψη των εξόδων μιας αθλητικής ή πολιτιστικής εκδήλωσης από μέρους μιας εταιρείας παραγωγής προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών και μέσα από την οικονομική ενίσχυση απολαμβάνει και την πλήρη προβολή των προϊόντων της απέναντι στους θεατές. Εκτός αυτού ενισχύει και το κοινωνικό προφίλ της απέναντι σ’ αυτούς που ισχυρίζονται ότι ενδιαφέρεται μόνο για το κέρδος. Η χορηγία είναι μια έμμεση διαφήμιση. Είναι όμως αρκετά αποτελεσματική αφού οι θετές που παρακολουθούν τη συγκεκριμένη εκδήλωση την ταυτίζουν με το προϊόν που προβάλλεται. Χορηγίες έχουμε σε όλα τα αθλητικά γεγονότα, αλλά και σε θέατρα, συναυλίες, καλλιτεχνικές εκθέσεις, τηλεοπτικές σειρές κλπ.



18

Τα συστατικά της διαφήμισης Τώρα που γνωρίσαμε τι είναι διαφήμιση και τους τρόπους με τους οποίους προσπαθούν να μας προβάλλουν τα προϊόντα τους οι διάφορες εταιρείες, ας γνωρίσουμε και τα συστατικά μιας διαφήμισης. Αυτό θα μας διευκολύνει καλύτερα για να μπορούμε να αξιολογούμε το μήνυμα και κυρίως να μην παρασυρόμαστε απ’ ότι βλέπουμε. Ας δούμε λοιπόν πρώτα πως σκέφτονται οι διαφημιστές. Είναι κι αυτοί άνθρωποι όπως εμείς και ξέρουν πολύ καλά πώς σκεφτόμαστε. Γνωρίζουν ότι κανένας μας δεν πιάνεται εύκολα κορόιδο κι ούτε είναι εύκολο να μας πείσουν να αγοράσουμε τα προϊόντα τους. Πρέπει λοιπόν να βρουν τις κατάλληλα τεχνικές και τα μέσα για να μας πείσουν. Ποια είναι αυτά; Ø Πρώτα - πρώτα πρέπει να μας παρουσιάσουν το προϊόν τους σαν να είναι το καλύτερο. Θα μας πουν

όλα τα πλεονεκτήματά του αλλά θα πρέπει να μας κρύψουν – χωρίς εμείς να το καταλάβουμε – τα μειονεκτήματά του.

Ø Δεύτερον πρέπει να μας πείσουν ότι το έχουμε ανάγκη. Για να το κάνουν αυτό πρέπει να μας παρουσιάσουν το προϊόν σαν κάτι που θα μας κάνει διαφορετικούς, θα κάνει τη ζωή μας καλύτερη και – κυρίως – θα μας ανεβάσει στην εκτίμηση των άλλων.

Ø Τρίτον θα πρέπει να πείσουν όσο μπορούν περισσότερους. Για το λόγο αυτό εκμεταλλεύονται κανόνες της κοινωνικής ψυχολογίας και σύγχρονες τεχνικές που να μπορούν να ξεπερνούν όλες τις αντιστάσεις, τις αμφιβολίες και τις επιφυλάξεις του καταναλωτή.

Οι τεχνικές αυτές είναι πολλές φορές πολύ απλές άλλες φορές όμως είναι πολύ σύνθετες και εκμεταλλεύονται πολλά στοιχεία. Βέβαια υπάρχουν και διαφημίσεις που χρησιμοποιούν τεχνικές που είναι επικίνδυνες και απαράδεκτες. Αυτές που απευθύνονται στο υποσυνείδητο και όχι στο λογικό για να μην μπορέσει ο αποδέκτης τους (πολλά μηνύματα σε λίγο χρόνο έτσι ώστε ο θεατής να μην μπορεί να τα κρίνει αλλά να αποτυπώνεται μέσα του η αναγκαιότητα του προϊόντος). Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να υπάρξει ένας κανονισμός στις διαφημίσεις και να προστατεύεται ο καταναλωτής. Ειδικά για τα μικρά παιδιά που δεν έχουν αναπτυγμένη την κρίση και δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τι είναι καλό και τι είναι κακό, η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή. Εμείς θα δούμε παρακάτω ποιες τεχνικές και ποια μέσα χρησιμοποιούν οι διαφημιστές για να μπορούμε να κρίνουμε καλύτερα αν οι διαφημίσεις είναι «ενημερωτικές» ή είναι παραπλανητικές.

Διαφημιστικά τεχνάσματα

Επίκληση στη λογική - Περιγραφή & επίδειξη ιδιοτήτων προϊόντος Στην περίπτωση αυτή παρουσιάζουν τις ιδιότητες του προϊόντος και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται ότι γίνεται ενημέρωση και γνωστοποίηση του προϊόντος και όχι διαφήμισή του. Είναι οι γνωστές διαφημίσεις απορρυπαντικών που κάνουν επίδειξη των ιδιοτήτων τους με τη μορφή ρεπορτάζ για να μας πείσουν ότι αυτό που γίνεται δεν είναι …. διαφήμιση αλλά είναι …ενημέρωση. Η τεχνική αυτή παρόλο που δείχνει ότι απευθύνεται στη λογική μας στην πραγματικότητα προσπαθεί να μας παρουσιάσει μια τεχνητή πραγματικότητα στην οποία υπάρχουν μόνο τα στοιχεία εκείνα που θέλει να μας παρουσιάσει η διαφήμιση και που της είναι απαραίτητα για να περάσει το μήνυμά της.

Έχετε δει όλοι τη διαφήμιση γνωστού απορρυπαντικού που κάνει επίδειξη των δυνατοτήτων του προκαλώντας «απλές» νοικοκυρές να του βάλουν του «πιο δύσκολους λεκέδες». Βλέπετε τα «καταπληκτικά αποτελέσματά του. Απευθύνεται στη λογική μας. Μπορούμε να κρίνουμε. Ας εξετάσουμε βήμα βήμα τη διαφήμιση αυτή : Οι «νοικοκυρές» είναι τυχαία πρόσωπα που ξαφνικά δέχτηκαν την επίσκεψη στο σπίτι τους ή την πρόκληση στο δρόμο;……………………………………………………………………………….……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Οι λεκέδες είναι πραγματικοί; ……………………………………………….…………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….



19

Ο χρόνος που πλένεται το ρούχο είναι αυτός που μας λέει η διαφήμιση;…………………………………….………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Το ρούχο που βγαίνει από το πλυντήριο είναι το ίδιο μ’ αυτό που μπήκε;……………………………………………….……. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Είναι αληθινή ή παραπλανητική η διαφήμιση;…………………………………………………………………….……………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Επίκληση στο συναίσθημα

Πολλές από τις διαφημίσεις δεν απευθύνονται στη λογική μας αλλά θέλουν να μας επηρεάσουν θετικά ή και αρνητικά απέναντι σε ένα προϊόν. Αυτό δε φαίνεται με την πρώτη ματιά αλλά αν θελήσουμε να αναλύσουμε τις λέξεις που χρησιμοποιούν. Θα δούμε ότι χρησιμοποιούν θετικούς ή αρνητικούς χαρακτηρισμούς προκειμένου να μας επηρεάσουν.

Αρνητικοί χαρακτηρισμοί Σίγουρα δεν θέλετε να σας λένε :

Ότι μυρίζετε Άσχημο

Αναχρονιστή Ντεμοντέ Αγενή Χωριάτη

Όταν λοιπόν στο διαφημιστικό μήνυμα περιλαμβάνονται οι χαρακτηρισμοί αυτοί για όλους όσοι δεν χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο προϊόν, καταλαβαίνετε ότι δεν θέλουν να μας περιγράψουν τα ιδιαίτερα προτερήματα του προϊόντος αλλά να μας κάνουν έμμεσα να νιώσουμε ότι έχουμε την ανάγκη απόκτησής του για λόγους κοινωνικής καταξίωσης ή αποδοχής. Η μόδα εξαρτάται πολύ από τέτοιους αρνητικούς χαρακτηρισμούς για όσους δεν την ακολουθούν.

Αρνητικοί χαρακτηρισμοί Η χρήση αρνητικών χαρακτηρισμών είναι ένας πολύ απλός τρόπος για να μεταβάλλετε τη γνώμη κάποιου. Όσοι τον χρησιμοποιούν προσπαθούν να σας αποπροσανατολίσουν από τα γεγονότα. Αποδίδουν συνήθως αστήρικτους χαρακτηρισμούς. Αν ο κ..X θέλει να θεωρήσετε τον κ.Ψ κακό άνθρωπο, μπορεί να τον χαρακτηρίσει κλέφτη, ψεύτη.

Όταν ένα προϊόν είναι καλύτερο από ένα άλλο τότε βρισκόμαστε μπροστά σε μία περίπτωση αρνητικού χαρακτηρισμού.

Θετικοί χαρακτηρισμοί Ένα προϊόν είναι :

Νέο Όμορφο Δημοφιλές Έξυπνο

Φανταστικό Εκπληκτικό

Και οι θετικοί χαρακτηρισμοί όπως και οι αρνητικοί απευθύνονται στο συναίσθημά μας και προσπαθούν να συνδέσουν το διαφημιζόμενο προϊόν με θετικές στάσεις και αξίες οι οποίες συνδέονται με το προϊόν που θέλουν να μας προωθήσουν. Ακόμα το συγκεκριμένο προϊόν πρέπει να συνδεθεί με διάφορες γενικές αξίες έτσι ώστε να μην υπάρξει η λογική ανάλυση του μηνύματος ούτε η αυστηρή κριτική του προϊόντος σύμφωνα με τα συστατικά του, τη λειτουργία του και τη χρησιμότητά του.



20

Μεταβίβαση – Συνειρμός ιδεών

Όπως το λέει και το όνομά του, προσπαθούν να μας κάνουν να συνδέσουμε το προϊόν με μια κατάσταση που μπορεί να μην έχει σχέση άμεσα μ’ αυτό αλλά να μας κάνει να πιστέψουμε ότι είναι ένα μέρος της.

Ας δούμε μία διαφήμιση και ας τη «διαβάσουμε» προσεκτικά.

Τι ισχυρίζεται; Το γάλα είναι απαραίτητο για την υγεία μας.

Οι ευτυχισμένες οικογένειες πίνουν γάλα. Το γάλα θα σας κάνει υγιή και χαρούμενο. Το γάλα είναι το καλύτερο φυσικό προϊόν. Αν πίνετε γάλα θα γίνετε σαν κι εμάς

Τι μας κρύβει; Το γάλα είναι ένας από τους τρόπους για να πάρει

ένας οργανισμός θρεπτικά συστατικά. Το γάλα δεν είναι κατάλληλο για όλους τους ανθρώπους. Είναι απλά ένα είδος τροφής.

Δεν θα σας κάνει ευτυχισμένο ή όμορφο. Το συγκεκριμένο είδος γάλακτος έχει υποστεί επεξεργασία που αλλοιώνει τη φυσική γεύση.

Πώς το καταφέρνει;

Ας ξανακοιτάξουμε τη διαφήμιση…

Τι λέει; Σου μοιάζω. Σίγουρα έχω την προσωπική μου

πισίνα αλλά σου μοιάζω. Μας αρέσει να πίνουμε γάλα μαζί. Είμαστε μια

ευτυχισμένη οικογένεια. Θέλεις να μας μοιάσεις.

Μπορείς να μας εμπιστευθείς.

Τι μας κρύβει; Οι διασημότητες δεν είναι απλοί άνθρωποι. Είναι

ένας τρόπος να μας προσεγγίσουν. Οι μαρτυρίες διασημοτήτων έρχονται σε πλήρη

αντίθεση με την προσέγγιση του απλού καθημερινού ανθρώπου.

Μέσα από τη διαφήμιση αυτή περνάει το μήνυμα μιας ευτυχισμένης και πλούσιας οικογένειας και συνδέεται με το γάλα. Αν θέλουμε κι εμείς να γίνουμε σαν κι αυτούς πρέπει να αποκτήσουμε πισίνα (πράγμα που δεν μπορούμε) να έχουμε ήσυχα και χαρούμενα παιδιά (πράγμα δύσκολο να γίνεται συνέχεια) να είμαστε όμορφοι (αυτό δεν αλλάζει) και να …πίνουμε γάλα (ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΣΙΓΟΥΡΑ!!!!.)

Θετικοί χαρακτηρισμοί Και σε αυτήν την περίπτωση στόχος παραμένει ο αποπροσανατολισμός του κοινού από τα γεγονότα.

Μας αρέσουν οι καλές λέξεις: όπως αλήθεια, ελευθερία, τιμή, δικαιοσύνη, αγάπη, ομορφιά, γοητεία, φήμη, γευστικότητα, ευγένεια, νέο, βελτιωμένο, συναρπαστικό. Άραγε η λέξη νέο σημαίνει νέα συσκευασία ή νέο προϊόν;



21

Σύγκρινε την οικογένεια αυτή με τη δική σου Σε τι μοιάζουνε; ……………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Σε τι διαφέρουνε; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Είναι το γάλα αυτό που κάνει διαφορετική την οικογένειά σου από την οικογένεια αυτή;…………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Το προϊόν που διαφημίζεται είναι κυρίαρχο στην εικόνα της διαφήμισης;……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Μπορείς να εξηγήσεις γιατί η εικόνα παρουσιάζεται τόσο ωραία και τι θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε αυτή η διαφήμιση; ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Πώς τελικά μας πείθει να αγοράσουμε το συγκεκριμένο γάλα;………………………………………………………….……….…………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………..… Ανέφερε στην τάξη σου και άλλες διαφημίσεις που γνωρίζεις με ανάλογο περιεχόμενο……………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Επίκληση στην αυθεντία - Μαρτυρίες επωνύμων

Στην τεχνική αυτή χρησιμοποιούν κάποιον επώνυμο (καλλιτέχνη, αθλητή, πρόσωπο της επικαιρότητας κλπ.) που μπορούμε εύκολα να τον αναγνωρίσουμε με σκοπό να διαφημίσει το προϊόν. Εμείς που τον γνωρίζουμε και τον παραδεχόμαστε σαν πετυχημένο τον δεχόμαστε σαν …αυθεντία που για να κάνει αυτή την επιλογή άρα είναι και η σωστή. Έτσι όταν βλέπουμε τον Michael Jordan να φοράει συγκεκριμένα αθλητικά παπούτσια …ε! τότε δεν μπορεί… σίγουρα είναι τα καλύτερα. Οι επώνυμοι αποτελούν είδωλα και πρότυπα για πολλούς νέους οι οποίοι και θέλουν να τους μοιάσουν. Προσπαθούν έτσι να τους μιμηθούν στις διάφορες συνήθειές

τους, στον τρόπο ντυσίματος, στον τρόπο χτενίσματος, στα ποτά που πίνουν, στα αξεσουάρ που φορούν.



22

Γίνονται έτσι ευάλωτα τα παιδιά σε κάθε διαφημιστική εκστρατεία που χρησιμοποιεί αυτά τα είδωλα για την προβολή συγκεκριμένων προϊόντων. Φυσικά η αμοιβή των σταρ που θα δεχτούν να συμμετάσχουν σε μια διαφήμιση είναι πολύ μεγάλη. Άλλωστε προσφέρονται να πείσουν εκατομμύρια φίλους τους και υποψήφιους καταναλωτές να αγοράσουν τα προϊόντα κι έτσι δικαιούνται μια …βασιλική αμοιβή σαν μερίδιο από τα υπερκέρδη της εταιρείας. Εξαργυρώνουν την αγάπη των θαυμαστών τους στέλνοντας τους σαν θύματα προς εκμετάλλευση στην αγκαλιά των εταιρειών που τους εκμεταλλεύονται. Είπαμε ότι στην τεχνική αυτή γίνεται επίκληση στην αυθεντία. Όταν λέμε αυθεντία εννοούμε κάποιον που τον θεωρούμε ειδικό στα θέματά του και που τον λόγο του δεν τον αμφισβητούμε με τίποτα. Αυτός ξέρει! Έτσι βλέπουμε διαφημίσεις που έχουν να κάνουν με μαγείρεμα να τις παρουσιάζουν επώνυμοι μάγειροι (π.χ. κ. Μαμαλάκης), διαφημίσεις που έχουν σχέση με τη συντήρηση του πλυντηρίου να την παρουσιάζει κάποιος υδραυλικός, θέματα που αφορούν την υγεία μας γιατροί κλπ.

Όλοι αυτοί μας αναφέρουν στην αρχή κάποια στοιχεία που αφορούν την επιστημονική εξήγηση κάποιου προβλήματος – πράγμα που δεν μπορούμε να το αμφισβητήσουμε αφού εμείς δεν έχουμε τις απαραίτητες γνώσεις – και στη συνέχεια μας παρουσιάζουν το προϊόν που διαφημίζουν σαν τη …μοναδική λύση, που φυσικά ούτε αυτό μπορούμε να αμφισβητήσουμε.

Αυθεντία - ο ειδικός δίνει "κύρος" στο προϊόν.

Εδώ πρέπει να θυμηθούμε και τη γνωστή διαφήμιση «29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν ΧΧΧΧ» όπου διαφημιζόταν γνωστό απορρυπαντικό. Στην πραγματικότητα τα απορρυπαντικό διαφήμιζε τα πλυντήρια αποσπώντας τους και μόνο την υποχρέωση να χρησιμοποιεί το όνομα των εταιρειών τους σαν εγγύηση και συστατική επιστολή ότι αυτό ήταν το καλύτερο απορρυπαντικό.

Διάσημα πρόσωπα : το προϊόν που προτιμούν διάσημα πρόσωπα είναι καλό.

Εδώ βλέπουμε και πάλι διάσημα πρόσωπα που μέσα από την επιτυχία τους προσπαθούν να μας πείσουν ότι οι επιλογές τους είναι αλάνθαστες κι επομένως να αγοράσουμε κι εμείς τα προϊόντα που διαφημίζουν.

Είμαι διάσημος και θέλετε να

μου μοιάσετε. Το προϊόν με έκανε ότι είμαι.

Αναφέρατε παραδείγματα επωνύμων που γνωρίζετε και οι οποίοι διαφημίζουν προϊόντα (αθλητές, καλλιτέχνες,

δημοσιογράφοι κλπ).



23

ΑΣΚΗΣΗ Παρακάτω βλέπεις διαφημίσεις πριν από πολλά χρόνια

Μαρτυρίες απλών ανθρώπων

Απλοί άνθρωποι Είμαστε σαν και σένα …μπορείς να μας εμπιστευθείς.

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι οι άλλοι θα τους εξαπατήσουν. Αν κάποιος θέλει να τον πιστέψετε δεν θα σας παρουσιαστεί σαν υπερβολικά έξυπνος. Θέλει να είναι ένας απλός καθημερινός γείτονας.

Αν οι πολιτικοί θέλουν τη ψήφο σας θα σας σφίξουν το χέρι, θα σας χτυπήσουν την πλάτη, θα φάνε μαζί σας και θα φιλήσουν το μωρό σας.

Τότε θα σκεφθείτε : αυτός ο άνθρωπος μου μοιάζει, είναι ένας απλός άνθρωπος και μπορώ να τον εμπιστευτώ.

Στις διαφημίσεις αυτές πρωταγωνιστές είναι οι μεγάλοι ηθοποιοί της εποχής Αλίκη Βουγιουκλάκη, Ντίνος Ηλιόπουλος και Ζωή Λάσκαρη. Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιούν αυτά τα πρόσωπα; ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. Οι γυναίκες ηθοποιοί διαφημίζουν αλκοολούχα ποτά. Πιστεύετε ότι αυτό ταιριάζει με την εικόνα της γυναίκας εκείνης της εποχής; ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιούν τις γυναίκες και σε ποιο κοινό απευθύνονται;…………………………………….…… ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. Ο Ντίνος Ηλιόπουλος διαφημίζει ένα «καταπληκτικό» κουστούμι. Αυτή η διαφήμιση θα μπορούσε να γίνει και σήμερα; ……………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….



24

Η τεχνική αυτή στοχεύει να κάμψει τις αντιστάσεις που έχουμε απέναντι σε κάποιον που μας παρουσιάζεται σαν επώνυμος, σαν αυθεντία και να μας παρουσιάσει κάποιον άνθρωπο που είναι σαν κι εμάς που οπωσδήποτε δεν θέλει να μας παραπλανήσει. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας άγνωστος, ένας καθημερινός άνθρωπος. Ένας σαν κι εμάς. Η θεία Όλγα, ο κυρ Αντώνης, η κυρία Ελένη. Είναι μια νοικοκυρά από κάποια περιοχή της χώρας μας που σχετίζεται με το προϊόν που διαφημίζεται. Για παράδειγμα αν διαφημίζουν τυρί, γάλα, γιαούρτι ή άλλα κτηνοτροφικά προϊόντα η πρωταγωνίστρια κατάγεται από την Ήπειρο ή άλλη ορεινή ή κτηνοτροφική περιοχή, αν διαφημίζουν λάδι θα κατάγεται από την Κρήτη, τη Μυτιλήνη, την Καλαμάτα και γενικά από ελαιοπαραγωγική περιοχή. Έτσι παρόλο που δεν είναι «επώνυμοι» παρουσιάζονται μέσα από την απλοϊκότητά τους σαν «αυθεντίες» που πρέπει να ακούσουμε τη γνώμη τους.

Κυρίως σήμερα τέτοιους χαρακτήρες χρησιμοποιούν οι διαφημιστές για παραδοσιακά προϊόντα. Προτιμούν ηλικιωμένους για να μας πείσουν ότι αυτοί με την πείρα τους μπορούν να αναγνωρίσουν τα γνήσια παραδοσιακά προϊόντα κι επομένως θα πρέπει να τους αποδεχτούμε αφού αυτοί ξέρουν. Ακόμα είναι γνωστές οι καταχωρήσεις σε έντυπα φωτογραφίες απλών καθημερινών τύπων (οδηγός, νοικοκυρά, φοιτήτρια, οικοδόμος, συνταξιούχος, υπάλληλος, ναυτικός κλπ.) που προτείνουν κάποιο προϊόν δείχνοντας πόσο αποδεκτό έχει γίνει από όλες τις κοινωνικές και οικονομικές ομάδες άρα όπου κι αν ανήκουμε πρέπει να το αποκτήσουμε.

Σημαδεμένη τράπουλα

Θα σας πω μέρος της αλήθειας…

Θα είναι σα να σας λέω όλα τα δεδομένα. (Θα μοιράσω τα καλύτερα χαρτιά σε εμένα.)

Σημαδεύοντας την τράπουλα Μία δυσκολοδιάκριτη περίπτωση.

Το σημάδεμα της τράπουλας σημαίνει ότι προβάλλεις μερικά από τα δεδομένα. Η μισή αλήθεια μοιάζει με όλη την αλήθεια.

«Θα κερδίσετε 200 € στο κατάστημά μας» - χωρίς να διευκρινίζει το ύψος των αγορών που θα πρέπει να κάνετε για να ωφεληθείτε.

«Μόνο 99€ το μήνα» - χωρίς να αποκαλύπτει τη συνολική επιβάρυνση των δόσεων.



25

Η σημαδεμένη τράπουλα είναι μια κατ’ εξοχήν παραπλανητική διαφήμιση. Μας λέει τη μισή αλήθεια χωρίς να μας λέει ψέματα. Μας κρύβει όμως κάποια πράγματα. Κι αυτό είναι ποιο επικίνδυνο. Γιατί η μισή αλήθεια είναι χειρότερη από το ψέμα. Το ψέμα μπορούμε να το κρίνουμε, να το υποψιαστούμε, να το ανακαλύψουμε. Την κρυμμένη αλήθεια δεν μπορούμε να την κρίνουμε απλά γιατί είναι …κρυμμένη. Τα διάφορα δώρα και οι προσφορές που μας υπόσχονται διάφορες εταιρείες θα πρέπει να μας κάνουν επιφυλακτικούς. Γιατί να μας κάνουν αυτά τα δώρα; Είμαστε συγγενείς τους; Μας γνωρίζουν; Τι κρύβεται πίσω από την «προσφορά» τους; Θυμηθείτε το Δούρειο Ίππο: Ήταν ένα «δώρο» των Ελλήνων στου Τρώες. Τι κι αν τους προειδοποιούσε ο Λαοκόοντας; Τι κι αν τους έλεγε «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας» (Να τους φοβάσαι τους Έλληνες ακόμα κι αν σου φέρνουν δώρα); Κανένας δεν τον άκουσε. Η «προσφορά» ήταν πολύ μεγάλη για να την αρνηθούν. Και πήραν το … «δώρο» μέσα στην Τροία. Αυτό ήταν και η καταστροφή τους. Σήμερα χιλιάδες χρόνια μετά πρέπει η ιστορία αυτή να είναι συνέχεια στο μυαλό μας. Πιστωτικές κάρτες, δάνεια, κινητά, ασφαλιστικά συμβόλαια, προσφορές, δώρα, δωροεπιταγές κλπ. θα πρέπει να μας κάνουν να ψαχνόμαστε. Είναι το δόλωμα. Βλέπουμε το τυρί και αγνοούμε τη φάκα. Και ως συνήθως πιανόμαστε. Αλλά τότε είναι πολύ αργά…

Ανάγκη να ανήκουμε σε ομάδες.

Έλα μαζί μας!!! Μη μείνεις πίσω!!!!!

Σε αυτήν την περίπτωση στόχος είναι να σας πείσουν να ακολουθήσετε το πλήθος. Η ιδέα που υποκρύπτεται είναι «όλοι έχουν ένα» ή «όλοι το κάνουν».

Αν δεν αγοράσετε και εσείς θα ξεμείνετε πίσω! Η συγκεκριμένη προσέγγιση λειτουργεί επειδή ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν.

Κάτι τέτοιο θα δοκιμάζατε και στους γονείς σας.

Δες την παραπάνω διαφήμιση Ποια τεχνάσματα χρησιμοποιεί;………………………………………………………….………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Με ποιο τρόπο προσπαθεί να μας επηρεάσει έτσι ώστε να νιώθουμε κι εμείς ότι ανήκουμε σε μια ομάδα; ………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………….



26

Αξιολόγηση του μηνύματος της διαφήμισης Θέλω και χρειάζομαι

Κάθε μέρα βρισκόμαστε στη θέση να αγοράζουμε διάφορα αγαθά. Γιατί τα αγοράζουμε;

Κάποια απ’ αυτά μας είναι απολύτως απαραίτητα για να ζήσουμε. Κάποια όμως απ’ αυτά δεν μας είναι απολύτως απαραίτητα.

Γράψε μερικά απ’ αυτά που πιστεύεις ότι δεν μας είναι τόσο απαραίτητα για να ζήσουμε και μπορούμε και χωρίς να τα έχουμε.

Πόσες φορές είπες στη ζωή σου ότι χρειάζεσαι κάτι; Αναφέρατε περιπτώσεις ………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Γιατί το είπαμε; ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Το χρειαζόμασταν πράγματι; ……………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………..

Ποιος μας το επέβαλε; ………………………………………………………………………………………………..……………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Προσπάθησε να απαντήσεις ποια είναι τα πράγματα που αγοράζει μια οικογένεια κάθε μέρα και για ποιες υπηρεσίες πληρώνει λογαριασμούς. Αγορά αγαθών Πληρωμή υπηρεσιών Φαγητό ΔΕΗ Παπούτσια ΟΤΕ ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ………………………………………………………..

Μας είναι απαραίτητα Δεν είναι και τόσο απαραίτητα ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ……………………………………………………….. ………………………………………………. ………………………………………………………..



27

Έχετε αντιληφθεί ποτέ τον εαυτό σας να επιθυμεί να αποκτήσει πράγματα που δεν του ήταν απολύτως απαραίτητα; ………… Αν Ναι ποια;……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

Πόσο σας έχει επηρεάσει η διαφήμιση γι’ αυτό;…………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

Τώρα που μπορείς να κρίνεις καλύτερα θα αντιστεκόσουν σ’ ένα διαφημιστικό μήνυμα που στοχεύει μόνο στο πορτοφόλι σου, κι αν Ναι πώς; …………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..

Γιατί οι διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά είναι περισσότερες και πιο αποδοτικές;

Είναι μια ερώτηση που στην αρχή φαίνεται λογική. Τα παιδιά δεν έχουν λεφτά για να ξοδέψουν. Κι όμως έχουν γονείς, παππούδες, θείους, νονούς και τόσους άλλους που τα αγαπούν και δεν θα ήθελαν να τα δουν στενοχωρημένα. Έτσι χρησιμοποιώντας τα παιδιά μπορούν και μπαίνουν στα …πορτοφόλια των μεγάλων.

Τα παιδιά δεν μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλά προϊόντα. Έτσι όταν βρίσκονται στο δίλημμα της επιλογής απλά … τα επιλέγουν όλα. Οποιοδήποτε κι αν απορρίψουν νιώθουν στενοχωρημένα. Και τότε οι μεγάλοι λυγίζουν και θέλοντας και μη αγοράζουν όλα όσα οι διαφημίσεις θέλουν να φορτώσουν στους μικρούς καταναλωτές ελαφρύνοντας σημαντικά το …πορτοφόλι τους. Μ’ αυτό τον τρόπο υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο καταναλωτές κάτω των 12 ετών ξοδεύουν 23,4 δις δολάρια. Οι έφηβοι ξοδεύουν 155 δις δολάρια το χρόνο.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα σημερινά παιδιά είναι οι αυριανοί καταναλωτές και οι διαφημιστές δε σκέφτονται μόνο το σήμερα. Σκέφτονται και το μέλλον τους. «Αν», σου λέει, «τους κάνω σήμερα αχόρταγους καταναλωτές τότε θα τους έχω μια ζωή στο χέρι μου».

Και για να το καταφέρουν αυτό χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους. Η βιομηχανία της Disney πέρα από τα κινούμενα σχέδια και τις καταπληκτικές ταινίες που μας προσφέρει, επεκτείνεται και στην εμπορική εκμετάλλευση των ηρώων της ταινίας που είναι στη μόδα. Κουκλάκια, τσάντες, σχολικά είδη, τετράδια, παιχνίδια, ηλεκτρονικά και ότι βάζει ο νους σου ακολουθούν κάθε πετυχημένη ταινία και μέσα από τους αθώους και αξιαγάπητους ήρωες της Disney αρχίζει η μεγάλη επιδρομή στις … τσέπες των γονέων, παππούδων, θείων, νονών και όλων των μεγάλων που αγαπούν τα παιδιά.

Θέλω σημαίνει ότι για οποιαδήποτε λόγο επιθυμώ να αποκτήσω κάτι. Αυτό σημαίνει ότι η επιθυμία να έχω κάτι είναι μια καθαρά προσωπική υπόθεση χωρίς να εξετάζεται ή να συμπεραίνει ότι αν δεν το αποκτήσω δεν μπορώ να ζήσω. Χρειάζομαι σημαίνει την ανάγκη να έχω κάποια αγαθά ή υπηρεσίες που χωρίς αυτά ή δεν μπορώ να ζήσω καθόλου ή δεν μπορώ να ζήσω με αξιοπρέπεια.



28

Προσπάθησε να απαντήσεις με ειλικρίνεια στις παρακάτω ερωτήσεις :

Αγοράζεις προϊόντα που έχουν σχέση με ταινίες του Disney ή άλλες παιδικές ταινίες;

¨ Μόλις κυκλοφορήσουν

¨ Μερικές φορές

¨ Ποτέ

Όταν οι γονείς σου σου λένε «όχι» στην αγορά ενός προϊόντος που τους ζητάς εσύ :

¨ είσαι απογοητευμένος/η

¨ είσαι θυμωμένος

¨ επιμένεις να σου το αγοράσουν και κλαις

¨ δέχεσαι την απόφαση των γονέων σου Οι διαφημίσεις μας λένε την αλήθεια;

Διαφήμιση αυτοκινήτου:

«Προσθέσαμε πολυτέλεια, ασφάλεια και άνεση και αφαιρέσαμε στην τιμή. Τώρα ακόμα καλύτερο, ακόμα φτηνότερο»

Ποιο από τα τρία θεωρείται ποιο σωστό :

¨ Τα προηγούμενα μοντέλα της ήταν ακριβά και σαράβαλα

¨ Το μοντέλο αυτό ούτε φτηνό είναι ούτε ασφαλές και πολυτελές

¨ Προσπαθεί με διαφημιστικά τεχνάσματα να μας πείσει για το μοντέλο αυτό

Διαφήμιση απορρυπαντικού (πριν λίγα χρόνια)

«Πιο καθαρό δεν γίνεται»

Διαφήμιση απορρυπαντικού (σήμερα)

«Το νέο ΧΧΧ για απόλυτη καθαριότητα»

Ποιο από τα τρία θεωρείται πιο σωστό :

¨ Αφού μας έλεγε ότι «πιο καθαρό δε γίνεται» τότε το νέο ΧΧΧ δεν μπορεί να είναι καλύτερο από το προηγούμενο

¨ Πριν λίγα χρόνια μας έλεγε ψέματα, άρα μας λέει και σήμερα

¨ Απλά προσπαθεί να μας πείσει για το προϊόν πιστεύοντας ότι ξεχάσαμε την προηγούμενη διαφημιστική της εκστρατεία.

Γιατί τα απορρυπαντικά έχουν φρέσκο χυμό λεμονιού όταν οι λεμονάδες έχουν συντηρητικά;

Προσπάθησε να θυμηθείς κάποιες διαφημίσεις που σου φαίνονται υπερβολικές.

Βρες ποιο ήταν το στοιχείο που σου φαίνεται απίστευτο

Εξήγησε γιατί σου φαίνεται υπερβολικό και γιατί το κάνει αυτό η διαφήμιση

Ανέφερε κάποιες διαφημίσεις που στόχο έχουν να μας παραπλανήσουν οικονομικά



29

Η ΒΙΑ ΣΤΗΝ TV …ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΠΩΣ ΣΤΗ ΖΩΗ Δεν είναι η πρώτη φορά που η τηλεοπτική βία μπαίνει στο στόχαστρο των κοινωνιολόγων-ερευνητών και των άλλων ειδικών επιστημόνων. Είναι όμως η πρώτη φορά που και οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα τις επιπτώσεις της. Η απορρύθμιση του τηλεοπτικού χώρου δεν είχε μόνο τις θετικές όψεις της. Οδήγησε, σύμφωνα με έ-ρευνες, σε σημαντική αύξηση του ποσοστού βίας που μεταδίδουν οι τηλεοπτικοί οργανισμοί, ενώ άλλαξε - προς το χειρότερο - και η «ποιότητα» των εκπομπών βίας. Η πρώτη οργανωμένη αντίδραση ήρθε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη χώρα με την πιο φιλελεύθερη παράδοση στο χώρο των τηλεοπτικών μέσων. Οι «φωνές» αυτή τη φορά ήταν πολλές, απ' όλες τις. πλευρές και απειλητικές. Ο δημοκρατικός γερουσιαστής Paul Simon υποστήριξε ότι τα τηλεοπτικά προγράμματα «εξυμνούν τη βία» και, ως μέλος της αρμόδιας υποεπιτροπής, δήλωσε πριν από λίγες βδομάδες πως τα τηλεοπτικά δίκτυα δεν έχουν παρά μόνο δύο επιλογές: «την κρατική λογοκρισία ή την αποδοχή εθελοντικών κανόνων». Ο ρεπουμπλικάνος Ed Morkey πιστεύει πως τα μέτρα πρέπει να είναι πιο αποτελεσματικά και πρότεινε τη δημιουργία ενός ειδικού «τσιπ», που θα επιτρέπει στους γονείς να «αποκλείουν» την εκπομπή προγραμμάτων που περιέχουν σκηνές βίας (διακόπτης αποσύνδεσης). Αλλά και ο ίδιος ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον συμφωνεί με τους προβληματισμούς που εκφράστηκαν από πολλές μεριές. «Εκατομμύρια γονείς», είπε, «δίκαια ανησυχούν πως τα παιδιά τους βλέπουν πολλές δολοφονίες και ακρωτηριασμούς στα διάφορα κινούμενα σχέδια...».

Τ.V. αντί σχολείου Σύμφωνα με τον κ. Mortimer Zuckerman, διευθυντή σύνταξης του περιοδικού «U.S. News and world report» (Ιούνιος 1993), που επικαλείται σχετικές έρευνες, τα παιδιά όταν τελειώσουν το δημοτικό έχουν παρακολουθήσει 5.000 ώρες τηλεοπτικών εκπομπών, ενώ οι νέοι όταν τελειώσουν το λύκειο έχουν δει 19.000 ώρες. Πέρασαν δηλαδή πολύ περισσότερες ώρες μπροστά στη μικρή οθόνη, απ' ό,τι στο σχολείο τους. Στα 18 τους χρόνια οι νέοι έχουν δει 200.000 σκηνές βίας, από τις οποίες οι 40.000 είναι δολοφο-νίες! Ο ίδιος επικαλείται μία έρευνα του περιοδικού «Τ.V. Guide» το οποίο παρακολούθησε το καθημερινό πρόγραμμα 10 καναλιών. Αποτέλεσμα: στη 18άωρη ημερήσια εκπομπή τους προβλήθηκαν 1.846 πράξεις βίας, ενώ σε κάθε ώρα υψηλής τηλεθέασης, υπήρχαν 6-8 πράξεις βίας...

Στη Γερμανία, συμφωνά με στοιχεία, το 1991 τα δημόσια κανάλια –ARD, ZDF και τα ιδιωτικά RTL, SΤΑ2, PRΟ 7 και ΤΕLΕ 5 (πριν μετατραπεί σε αθλητικό) μέσα σε μία βδομάδα είχαν δείξει 500 δολοφονίες, τις περισσότερες σε ώρες υψηλής τηλεθέασης (δηλαδή νωρίς το βράδυ). Για να στηρίξουν την άποψη τους για την ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων, οι επικριτές της τηλεοπτι-κής βίας επικαλέστηκαν και μία εκπομπή του CBS, που συνέκρινε τα σημαντικότερα προβλήματα των μαθητών του 1940 και του 1980. Τα αποτελέσματα αυτής της σύγκρισης είναι αποκαλυπτικά: Ø Το 1940 τα σημαντικότερα προβλήματα ήταν η ομιλία την ώρα των μαθημάτων, το μάσημα τσίχλας, το

τρέξιμο στους διαδρόμους, ή παραβίαση των κανόνων ένδυσης (μαθητικές στολές), το πέταμα σκουπι-διών στην αυλή κ.λπ.

Ø Το 1980 είχαμε τις αυτοκτονίες, τις επιθέσεις, τις κλοπές, τους βιασμούς, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και την εγκυμοσύνη.

Ο κ. Zuckerman πιστεύει πως τη μεγαλύτερη επιρροή υφίστανται τα παιδιά προεφηβικής ηλικίας τα ο-ποία δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Οι «παραμορφωτικές» επιδράσεις στα παιδιά δεν προέρχονται μόνον από την τηλεόραση. Ο Αμερικανός καθηγητής Τζον Κόντρι σημειώνει πως «πολλές στρεβλώσεις βρίσκονται στο χαρακτήρα των τηλεθεατών». Αυτή όμως η «λανθάνουσα διάθεση» είναι, όπως υποστηρίζει ο Ολλανδός καθηγητής Croebel, και ένα από τα στοιχεία που ενισχύουν την επίδραση της «τηλεοπτικής βίας» στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των νέων τηλεθεατών.

«Η καλή θεία»; Η απόφαση των μεγάλων αμερικανικών δικτύων να προχωρήσουν στην καθιέρωση της «προειδοποίησης προς τους γονείς» δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο της πίεσης των πολιτικών, αλλά και των προτάσεων των υπεύθυνων για τη γενικότερη πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει ένας τηλεοπτικός σταθμός. Οι διαμορφωτές της γενικότερης πολιτικής των δικτύων είχαν διαπιστώσει μείωση των διαφημιστικών εσόδων



30

των προγραμμάτων που περιλάμβαναν σκηνές «υπερβολικής «βίας» και επισήμαναν την ανάγκη περιορισμού τους και προσαρμογής των προγραμμάτων στη γενικότερη τάση των τηλεθεατών. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση των καναλιών ABC, CBS, NBS και της FΟΧ, «οι προειδοποιήσεις έχουν στόχο την έγκαιρη πληροφόρηση των γονιών για την ύπαρξη σκηνών βίας σε ορισμένα προγράμματα». Η εθελοντική αυτή συμφωνία προκάλεσε αναταραχή στους τηλεοπτικούς παραγωγούς - κυρίως στο Χόλιγουντ - αλλά και στους αγοραστές διαφημιστικού χρόνου, οι οποίοι πιστεύουν πως οι περιορισμοί θα επεκταθούν και πως η τηλεόραση «γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος» για τη βία στην αμερικανική κοινωνία. Οι ιδιοκτήτες πιστεύουν πως «κάθε φορά που βάζεις μια προειδοποίηση είναι σαν να σηκώνεις κόκκινη σημαία για τους διαφημιστές». 0 Bill Croasdale, πρόεδρος της Western International Media, έκφρασε στο περιοδικό «Broadcasting» τους ενδόμυχους φόβους του: «Η προειδοποίηση για σκηνές βίας δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή μιας σειράς περιοριστικών μέτρων. Πρώτα είναι η βία, θα ακολουθήσει το σεξ και αργότερα η γλώσσα. Η τηλεόραση θα οδηγηθεί ξανά στη μορφή της «καλής θείας». Μια τηλεόραση με «κάνουλα», ευγενική, ζεστή και γλυκιά κάτι εξωπραγματικό». Πάντως ο πρόεδρος του CBS, Howhard Stringer, παραδέχτηκε πως υπάρχει «πολύ βία στην τη-λεόραση» και πρόσθεσε: «θα μπορούσαμε να είμαστε καλύτεροι». Ενώ ο γνωστός μεγιστάνας Ted Turner, που εκτός του CNN είναι ιδιοκτήτης και δύο μεγάλων καλωδιακών καναλιών - του ΤΝΤ και του ΤΒS - υποστηρίζει «ένα σύστημα διαβάθμισης των προγραμμάτων». Τα δικά του δίκτυα, όπως είπε, θα υπακούσουν σ' ένα σκληρό κώδικα εναντίον της βίας».

Η έρευνα Σ' έναν κόσμο όπου η βία καθημερινά αυξάνεται, η μελέτη των επιπτώσεων της τηλεοπτικής βίας, α-ποτελεί ένα σημαντικό θέμα των αρμοδίων υπηρεσιών της κυβέρνησης των πολιτικών κομμάτων των τηλεοπτικών συμβουλίων και των ειδικών επιστημόνων σε πολλές χώρες. Ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Ουτρέχτης Jo Groebel με την υποστήριξη του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου του γερμανικού κρατιδίου της Β. Ρηνανίας – Βεστφαλίας –συγκρότησε μία ομάδα η οποία με-λέτησε την ποσότητα και ποιότητα βίας που εκπέμπεται από τα γερμανικά κανάλια και τις επιπτώσεις της στη γερμανική νεολαία. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, αλλά και άλλων, που έγιναν κατά καιρούς στο ίδιο κρατίδιο, ο καθηγητής παρουσίασε στο τριμηνιαίο δελτίο του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για τα ΜΜΕ, μια πολύ ενδιαφέρουσα περίληψη των συμπερασμάτων του. Αξίζει τον κόπο να δούμε μερικά. Το βασικό ερώτημα στο οποίο προσπάθησε να απαντήσει, ο καθηγητής Groebel ήταν: •Υπάρχει πράγματι σχέση, επιστημονικά αποδεδειγμένη, που να στηρίξει την άποψη ότι η τηλεοπτική βία ενισχύει την πραγματική βία; Το ερώτημα απασχόλησε διεθνώς μερικές χιλιάδες ερευνητικών ομάδων και υποστηρίχτηκαν κατά καιρούς διάφορες θεωρίες. Όσο πιο συγκεκριμένη είναι η έρευνα, τόσο πιο σημαντικά αποτελέσματα μπορεί να δώσει. Πολλές έρευνες στηρίζονται στην ομαδοποίηση των τηλεθεατών, ανάλογα με την ηλικία τους (ενήλικες - ανήλικοι), το φύλο (αγόρια - κορίτσια), τη διάθεση ή το χαρακτήρα. Μία άλλη διάκριση που έχει σημασία είναι η βραχυχρόνια και μακροχρόνια επίδραση, το περιεχόμενο (ποιότητα) και η ποσότητα των εκπομπών. Μια ολοκληρωμένη έρευνα θα πρέπει να δει επίσης τη σχέση με το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον -και τα δύο ασκούν σοβαρή επίδραση. Πολλές έρευνες έδειξαν πως υπάρχει μία άμεση σχέση μεταξύ της επίδρασης του οικογενειακού και της που ασκούν MEDIA. Ο καθηγητής Groebel δέχεται πως η επίδραση των Media δεν είναι η πιο σημαντική, συγκρινόμενη με αυτή που ασκούν η οικογένεια και το πε-ριβάλλον, αλλά υποστηρίζει πως δεν πρέπει να υποτιμάται στην καταγραφή των «διαθέσεων» που διαπιστώνονται. Πριν από 20 περίπου χρόνια ο καθηγητής Seymour Feshbach υποστήριξε πως η «επιθετική διάθεση» των ανθρώπων εκτονώνεται με την παρακολούθηση σκηνών βίας. Η άποψη αυτή όμως έχει εγκαταλειφθεί ακόμα και από τον ίδιο, ο οποίος δέχεται τώρα πως η επιθετικότητα αυξάνει με την παρακολούθηση «σκηνών βίας».

Η επίδραση Ο καθηγητής Groebel υποστηρίζει πως οι εκπομπές βίας επιδρούν σημαντικά σε πρόσωπα με επιθετική διάθεση, γιατί: Ø ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ, δημιουργούν εξοικείωση με το στοιχείο που προκάλεσε τη διέγερση (πράξη βίας) και

δημιουργούν την ανάγκη για την αναζήτηση πιο αποτελεσματικού ερεθίσματος.



31

Ø ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ, οι σκληρές σκηνές φαίνονται φυσιολογικές και οι σκηνές πόνου δεν προκαλούν πια κανένα συναίσθημα.

Ø ΓΝΩΣΤΙΚΑ, οι σκηνές βίας δημιουργούν την αίσθηση ότι αυξάνεται η πιθανότητα να πέσουν οι ίδιοι θύματα βίας στη γειτονιά τους, ενώ παράλληλα η επιθετικότητα θεωρείται ως το σωστό και αναγκαίο μέσο για την επίλυση διαφορών. Η άποψη αυτή προκαλείται από την έμφαση που δίνουν τα προγράμματα στην επιθετικότητα και μάλιστα οι συγκρούσεις παρουσιάζονται ως «δίκαιες διαφορές», χωρίς καμία διαφοροποίηση.

Οι επιδράσεις αυτές, υποστηρίζει ο καθηγητής, δεν είναι αναπόφευκτες. Δεν αντιδρούν όλοι οι άν-θρωποι με τον ίδιο τρόπο, αλλά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να έχουμε αυτές τις επιδράσεις σε πρόσωπα με προδιάθεση. Ένα από τα αποτελέσματα αυτού του γεγονότος είναι πως οι ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών θα πρέπει να βρουν εναλλακτικά προγράμματα τα οποία θα έχουν την ίδια μεγάλη ακροαματικότητα, αλλά χωρίς τη, σχεδόν, «φυσιολογική» βία. Εδώ είναι που μπαίνει, σύμφωνα με την έρευνα του κ. καθηγητή, το θέμα του περιεχομένου των εκπομπών, δηλαδή η ποιοτική πλευρά, γιατί τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας δείχνουν πως η βία παίζει ένα σημαντικό ρόλο σε όλα τα κανάλια, τουλάχιστον για το 1991, στο οποίο αναφέρεται η έρευνα και εμφανίζεται πιο συχνά στα προγράμματα των ιδιωτικών καναλιών και λιγό-τερο στους δημόσιους τηλεοπτικούς οργανισμούς. Τα στοιχεία δείχνουν πως, σε κάθε ώρα προγράμματος, τα διάφορα τηλεοπτικά κανάλια της Ευρώπης παρουσιάζουν 5 σκηνές βίας. Στην Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες ο αντίστοιχος αριθμός είναι 8-10. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Όμως, από αυτά που έχουμε στη διάθεση μας, το «ποσοστό βίας» στη Γερμανία είναι μεγαλύτερο από αυτό της Ολλανδίας και της Φιλανδίας και. ακόμα υψηλότερο από αυτό της Βρετανίας.

Ταινίες-σίριαλ Ως προς το περιεχόμενο των προγραμμάτων, η έρευνα του καθηγητή Groeble έδειξε πως «αντίθετα με το τι πιστεύει ο πολύς κόσμος», το μεγαλύτερο ποσοστό σκηνών βίας δεν περιλαμβάνεται στα καθημερινά δελτία ειδήσεων και τις άλλες ειδησεογραφικές εκπομπές. Δεν αποτελεί δηλαδή «αντανάκλαση» της πραγματικής βίας. Το 85% των σκηνών βίας περιέχεται σε προγράμματα μυθοπλασίας, σε ταινίες και σίριαλ. Εξάλλου και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται οι σκηνές βίας είναι πολύ διαφορετικός. Η έμφαση στις ταινίες και τα σίριαλ δίνεται στην ηδονιστική πλευρά. Η| βία απεικονίζεται ως πράξη, ως το αναγκαίο μέσο, για την επίτευξη ενός σκοπού. Ο πόνος, τα βασανιστήρια, σπάνια παρουσιάζονται. Και όταν γίνεται, παρουσιάζονται μ' έναν «ηδονοβλεπτικό» τρόπο, ενώ οι λόγοι που οδήγησαν στη βία, συνήθως εμφανίζονται αποσπασματικά ή και καθόλου στις ταινίες και τις σειρές. Το «έγκλημα» και η «προσωπική βία» κυριαρχούν στις εκπομπές μυθοπλασίας, αλλά και στο καινούργιο «φρούτο», στις εκπομπές «αλήθειας» (REALITY TV) που κατακλύζουν τα τηλεοπτικά κανάλια. Στις ειδησεογραφικές εκπομπές η βία συνήθως αναφέρεται σε πολιτικές συγκρούσεις και σε σκηνές από πολέμους. Έχουμε δηλαδή πολύ μικρό ποσοστό αλληλοεπικάλυψης μεταξύ των «θεμάτων» που καλύπτουν οι δύο διαφορετικές μορφές τηλεοπτικών εκπομπών. Από αυτό μπορεί να βγει το συμπέρασμα πως έχουμε εντελώς διαφορετικές επιπτώσεις στα «θύματα» των βίαιων σκηνών, κυρίως όσον αφορά την εξοικείωση και την εμπάθεια. Τέλος, ο Ολλανδός καθηγητής αναφέρει και ένα άλλο συμπέρασμα των ερευνών του: Οι επιπτώσεις από τις βίαιες σκηνές είναι μεγαλύτερες, όσο πιο ομοειδή είναι τα προγράμματα που τις περιέχουν και όσο πιο ετερογενής είναι ο πληθυσμός των χωρών στις οποίες απευθύνονται. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε πως όσο πιο μεγάλη «κανονιστική αβεβαιότητα» και απλότητα έχει η δομή του προγράμματος, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα για «τηλεοπτικό προσανατολισμό» του τηλεθεατή και τόσο τα «μοντέλα» αφομοιώνονται. ευκολότερα.

Στην Ελλάδα Οι νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις σχετικά με τις εκπομπές βίας δεν απουσιάζουν από την ελ-ληνική νομοθεσία. Οι σχετικοί νόμοι (1730/87, 1866/89, η Κοινοτική Οδηγία της 3ης Οκτωβρίου 1989 που έγινε νόμος του κράτους το 1992) αναφέρονται στο θέμα. Όπως επίσης και οι Κώδικες Ραδιοτηλεοπτικής Δεοντολογίας που ψήφισε το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεοράσεως το 1991. Ειδικότερα το άρθρο 9 παρ. 3 του Κώδικα Δεοντολογίας Προγραμμάτων, αντιγράφοντας το κεφάλαιο V άρθρο 22 της Κοινοτικής Οδηγίας του 1989 αναφέρει:



32

«Οι εκπομπές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα, τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά. τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και, ειδικότερα, προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές άσκοπης βίας. Η διάταξη αυτή ισχύει και για τα προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, εκτός αν εξασφαλίζεται με επιλογή της κατάλληλης ώρας εκπομπής ή με άλλα τεχνικής φύσεως μέσα ότι στην περιοχή μεταδόσεως οι ανήλικοι δεν παρακολουθούν κατά κανόνα τις εκπομπές αυτές».

Χωρίς εφαρμογή Ένα σωρό άλλες διατάξεις του σχετικού κώδικα αναφέρονται στην ανάγκη περιορισμού των σκηνών βίας, τόσο στα προγράμματα μυθοπλασίας όσο και τις ειδησεογραφικές εκπομπές. Το πρόβλημα είναι πως ούτε η νομοθεσία ούτε οι κώδικες δεοντολογίας έχουν εφαρμοστεί, μια και το ΕΣΡ (αρμόδιο όργανο για την εφαρμογή τους) δεν λειτούργησε παρά μόνο για «νομιμοποίηση» των κυβερνητικών αυθαιρεσιών (βλέπε τηλεοπτικές άδειες). Έτσι η απορρύθμιση - με την ανεξέλεγκτη δημιουργία δεκάδων εθνικών και τοπικών τηλεοπτικών καναλιών - οδήγησε στον πολλαπλασιασμό των σκηνών βίας που παρακολουθεί ο Έλληνας τηλεθεατής. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες για το μέγεθος της «τηλεοπτικής βίας», αλλά υπάρχουν οι αναγνωρισμένες διεθνώς προϋποθέσεις που την ενισχύουν:

1. Η απορρύθμιση, με τη δημιουργία πολλών ιδιωτικών καναλιών. 2. Η παντελής απουσία ελέγχου της ποιότητας των προγραμμάτων. 3. Η αύξηση των ωρών εκπομπής, άρα και της αγοράς προγραμμάτων, με αποτέλεσμα η αναζήτηση

εκπομπών να στρέφεται σε «ό,τι προσφέρεται». 4. Η αναζήτηση φτηνού προγράμματος, μια και. το μέγεθος των επενδύσεων είναι ανεξέλεγκτο και η

επιδίωξη κέρδους μοναδικός σκοπός. Έτσι, ακόμη και τα μεγάλα εμπορικά τηλεοπτικά κανάλια στρέ-φονται σε φτηνές, χαμηλού επιπέδου, παραγωγές, που γίνονται με βάση τις προδιαγραφές «γενικής αποδοχής» δηλαδή βία, σεξ, ναρκωτικά κ.τ.λ.

5. Ο ανηλεής ανταγωνισμός οδήγησε ακόμα και τα κρατικά κανάλια σε τέτοιες επιλογές, μια και η αύξηση της τηλεθέασης είναι το «άλφα» και το «ωμέγα» της επιτυχίας.

6. Η έλλειψη σωστού σχεδιασμού των προγραμμάτων - από όσα κανάλια έχουν τη δυνατότητα μια και κυρίαρχο ρόλο στον καθορισμό της ώρας μετάδοσης παίζει η αύξηση της τηλεθέασης και όχι η εξυπηρέτηση του «δημοσίου συμφέροντος».

Αυτός ο συρφετός των εκπομπών που μας βομβαρδίζει καθημερινά με περιορισμένες εξαιρέσεις – δεν περιλαμβάνει απλώς κάποιες σκηνές βίας, είναι κυρίως σκηνές βίας! Αν μάλιστα στις εκπομπές μυθο-πλασίας προσθέσουμε και τα προγράμματα «αλήθειας» (REALITY TV), που τον τελευταίο καιρό, εμφανίστηκαν και στην ελληνική τηλεόραση, την τάση να εμπλουτίζονται τα δελτία ειδήσεων με σκηνές βίας, θανάτου, ακρωτηριασμών κ.λπ. για την «αναγκαία θεαματο-ποίηση και συναισθηματοποίηοή» τους, τότε έχουμε μια πλήρη εικόνα του προϊόντος που μας προσφέρεται. Και, βεβαίως, των κινδύνων που συνοδεύουν το «μοντέλο» τηλεοπτικής «ποικιλίας» που μας προσφέρεται. Η Ελλάδα μπορεί να μην συγκαταλέγεται στις χώρες με τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα, είναι όμως και αυτή ένα από τα κράτη, στα οποία η εγκληματικότητα αυξάνεται. Ο εθισμός στη βία, τις δολοφονίες και τον πόνο δεν είναι πολύ μακριά. Η πολιτεία δεν πρέπει να παραμείνει απαθής θεατής σε μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει σε πολλές χώρες. Οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες της. Αλλά και οι τηλεθεατές έχουν κι αυτοί την υποχρέωση να αντιδράσουν. Οι γονείς έχουν ευθύνη να προστατεύουν τα παιδιά τους, αλλά και η πολιτεία έχει το κύριο βάρος για την προστασία των μελών της. Πολύ σωστά ο Mortimert Zukerman προειδοποιεί πως «δεν είναι ευχάριστη προοπτική ο εμπορικός Μεγάλος Αδελφός να υποκαταστήσει τον οργουελικό Μεγάλο Αδελφό».

Του Ανδρέα Χριστοδουλίδη



33

ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ – ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ Περίληψη : Η τηλεόραση άμεσα (με τη διαφήμιση) είτε έμμεσα (μέσα από τους ήρωες των τηλεοπτικών σειρών) είτε τέλος χωρίς να το επιδιώκει (όπως οι ειδήσεις) δημιουργεί την εικόνα ενός κόσμου που στα μάτια των παιδιών φαντάζει πραγματικός. Δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα αλλά τη δημιουργεί. Αναπόφευκτα οδηγεί στη δημιουργία συγκεκριμένων μοντέλων ζωής (καταναλωτική, φανταχτερή, ήσσονος προσπάθειας και εύκολου κέρδους) καθώς και προτύπων που πρέπει να ακολουθήσει ο τηλεθεατής και σε ακραίες περιπτώσεις προκαταλήψεων για κοινωνικές οι εθνικές ομάδες τις οποίες πρέπει να αποφεύγουμε. Ο ρόλος των δύο φύλων επανακαθορίζεται και σε πολλές περιπτώσεις διαστρεβλώνεται με τον υπερτονισμό στο όνομα της αποδοχής της διαφορετικότητας ομοφυλοφιλικών, αμφιφυλοφιλικών και asexual προτύπων. Η γυναίκα παρουσιάζεται άλλοτε σαν σεξουαλικό αντικείμενο κι άλλοτε στην πιο ακραία εκδοχή της ανεξάρτητης φεμινίστριας. Η δομή της οικογένειας στην τηλεόραση έχει σαφείς επιρροές από ξένα πρότυπα κι ελάχιστα αγγίζει την τυπική ελληνική οικογένεια. Κοινωνικές, εθνικές και φυλετικές ομάδες κινούνται κυρίως στο περιθώριο των τηλεοπτικών εκπομπών και των δελτίων ειδήσεων (παρά τις κάποιες εξαιρέσεις σε τηλεοπτικές σειρές των τελευταίων χρόνων). Μέσα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα επιχειρήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση αυτών των θεμάτων για να μεταβάλλουμε τους μαθητές μας από παθητικούς δέκτες του τηλεοπτικού μηνύματος σε ενεργούς πολίτες που στέκονται κριτικά απέναντί του. Στόχοι : Ø Να αναγνωρίσουν και να μάθουν να σέβονται τη διαφοροποίηση τω προτιμήσεων από το

διαφορετικό φύλο Ø Να αναγνωρίσουν ότι η τηλεοπτική εικόνα είναι μια τεχνητή κατάσταση που διαφέρει πολύ από την

πραγματικότητα Ø Να μπορούν να στέκονται κριτικά απέναντι στα τηλεοπτικά μοντέλα. Ø Να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές απέναντι στις μειονότητες και να αμβλυνθούν τα ξενοφοβικά

αισθήματα ΑΓΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΡΙΤΣΙΑ

Από τις εκπομπές που υπάρχουν στην τηλεόραση, όπως είδαμε και στην αρχή της ενότητας, δεν είναι όλες και για όλους το ίδιο αγαπητές. Υπάρχει διαφορά στην προτίμηση ανάλογα με την ηλικία, ανάλογα με το φύλο, ανάλογα με τις αρχές και τις αξίες που έχει μεγαλώσει ο καθένας, το κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο του καθενός. Στην ενότητα αυτή θα εξετάσουμε τη διαφορά που υπάρχει στις προτιμήσεις ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια. Υλοποίηση Χωρίζουμε τον Πίνακα σε δύο μέρη. Αριστερά θα γράψουμε τις εκπομπές που παρακολουθούν τα κορίτσια και δεξιά τις εκπομπές που προτιμούν τα αγόρια. Δίνουμε στα παιδιά σε φωτοτυπίες το «ψηφοδέλτιο» που υπάρχει στην επόμενη σελίδα (το κόβουμε στη διακεκομμένη γραμμή για οικονομία) και τα καλούμε να γράψουν ποιες είναι κατά τη γνώμη τους οι εκπομπές που προτιμούν τα κορίτσια και ποιες είναι οι εκπομπές που προτιμούν τα αγόρια. Όπως θα παρατηρήσετε ζητούμε από το κάθε φύλο να γράψει όχι μόνο τις εκπομπές που προτιμάει το ίδιο αλλά και ποια είναι η άποψή του για τις προτιμήσεις του άλλου φύλου. Συγκεντρώνουμε τα ψηφοδέλτια και γράφουμε τις εκπομπές που μας ανέφεραν στην ανάλογη στήλη του Πίνακα. Στη συνέχεια συζητούμε με τα παιδιά και ψηφίζουμε τις τρεις πιο δημοφιλείς εκπομπές των αγοριών και των κοριτσιών. Συζητούμε με κάθε ομάδα γιατί επέλεξε αυτή την εκπομπή και καλούμε τα παιδιά να μας απαντήσουν σε ένα μικρό κείμενο στα παρακάτω ερωτήματα : Ø Ποια ήταν τα στοιχεία που είχε η συγκεκριμένη εκπομπή και τα έκανε να την επιλέξουν; Ø Βρίσκουν στην εκπομπή κάποιο στοιχείο που τα εκφράζει; Ø Αυτά που δεν την επέλεξαν ποιο στοιχείο της βρήκαν βαρετό ή άσχετο με τα ενδιαφέροντα τους; Ø Γιατί μια εκπομπή θεωρείται κοριτσίστικη και γιατί αγορίστικη; Ø Ποια τα χαρακτηριστικά μιας εκπομπής που παρακολουθούν τα κορίτσια και ποια εκείνης που

προτιμούν τα αγόρια;



34

Ø Με ποια κριτήρια επιλέγει ο καθένας την εκπομπή που θα παρακολουθήσει; Ø Ποια στοιχεία του χαρακτήρα του αναγνωρίζει στους πρωταγωνιστές της εκπομπής; (ταύτιση)

Σε περίπτωση που υπάρχουν εκπομπές που αρέσουν τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια συζητούμε με τα παιδιά για τα στοιχεία που κάνει το καθένα να προτιμήσει τη συγκεκριμένη εκπομπή. Ø Γιατί αυτή την εκπομπή την προτιμούν και τα αγόρια και τα κορίτσια Ø Ποια στοιχεία θεωρούν θετικά τα αγόρια και ποια τα κορίτσια Ø Αν μπορούσαν ποια αρνητικά στοιχεία θα διόρθωναν Ø Υπάρχουν πολλές εκπομπές που αρέσουν και στα αγόρια και στα κορίτσια Ø Αν όχι, γιατί;

Τα τελικά συμπεράσματα καταγράφονται είτε από κάθε παιδί χωριστά είτε από την Ομάδα. ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ

Στην ενότητα αυτή θέλουμε να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο θέμα της ταύτισης των τηλεθεατών με συγκεκριμένους τηλεοπτικούς ήρωες και τον άμεσο επηρεασμό τους από τα πρότυπα που αυτοί εισάγουν. Υλοποίηση Σε πολλές εκπομπές της τηλεόρασης συναντούμε πρωταγωνιστές που έχουν είτε το ρόλο του καλού είτε και το ρόλο του κακού. Πολλά παιδιά πιστεύουν τα πρόσωπα της τηλεόρασης είναι καθημερινά πρόσωπα που μπορούμε να τα συναντήσουμε οποιαδήποτε στιγμή στο δρόμο, στην αγορά, στα μέσα συγκοινωνίας κλπ. Είναι όμως έτσι; Πρώτα πρώτα πρέπει να καθορίσουμε τα στοιχεία εκείνα που χαρακτηρίζουν έναν «καλό ήρωα» και ποια αυτά που χαρακτηρίζουν έναν «κακό ήρωα». Μοιράζουμε στα παιδιά την πρώτη καρτέλα και τα βοηθούμε να γράψουν τα χαρακτηριστικά του καλού και του κακού ήρωα. Έχουμε ξεχωρίσει τους άνδρες από τις γυναίκες γιατί πιθανόν τα παιδιά να αναγνωρίζουν στους ήρωες κάποια χαρακτηριστικά (θετικά ή αρνητικά) που σχετίζονται με το φύλο των ηρώων και θα ήθελαν να τα περιγράψουν ξεχωριστά. Για να τα βοηθήσουμε τους δίνουμε ενδεικτικά χαρακτηριστικά : Ø Τρόπος ομιλίας Ø Τρόπος ντυσίμαστος Ø Τρόπος συμπεριφοράς Ø Εξωτερική εμφάνιση Ø Αισθήματα αγάπης, φιλίας, συνεργασίας, αλληλοβοήθειας Ø Απότομος χαρακτήρας, νευρικός, εκδικητικός Ø Κατσούφης, κακόθυμος, γκρινιάρης Ø Εύθυμος, με χιούμορ, αισιόδοξος Ø Μάγκας, μοντέρνος, γλεντζές Ø Επικίνδυνος, εγκληματίας, μοχθηρός Ø Δυνατός, προστάτης, φύλακας των αδύνατων

Οι παραπάνω χαρακτηρισμοί είναι ενδεικτικοί. Μπορείτε να βρείτε κι άλλους εσείς ή τα παιδιά. Μέσα από την επιλογή που κάνει το κάθε παιδί μπορούμε να δούμε και δικές του επιθυμίες και περιγραφές θετικών ή αρνητικών στοιχείων που εκείνο θα ήθελε να έχει. Μπορούμε όμως και να δούμε με ποιον ήρωα θα ήθελε το ίδιο να ταυτιστεί, και ποιες επιρροές έχει δεχτεί το ίδιο από την τηλεόραση. Στη συνέχεια δίνουμε την επόμενη καρτέλα όπου τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν ή να κολλήσουν τη φωτογραφία του καλού και του κακού ήρωα συνοψίζοντας τις παρατηρήσεις τους μέσα σε λίγες λέξεις που θα αποτελέσουν στοιχεία ταυτότητας του καλού και του κακού ήρωα. Στην τρίτη καρτέλα θέλουμε να δούμε ακριβώς την ταύτιση του παιδιού με τον ήρωα. Γι’ αυτό καλούμε τα παιδιά να παίξουν μέσα από μια φανταστική ιστορία το ρόλο του πρωταγωνιστή. Μπαίνουν μέσα στην τηλεόραση, βρίσκονται στην αγαπημένη τους εκπομπή και παίρνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Για να τα βοηθήσουμε μπορούμε στην αρχή να συζητήσουμε μαζί τους για τον αγαπημένο τους ήρωα ή για το ποιος θα ήθελαν να είναι αν μπορούσαν, ποιον θαμάζουν, ποιον θεωρούν πρότυπο.



35

ΤΗΛΕΘΕΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Στην ενότητα αυτή θα εξετάσουμε τις δευτερογενείς συνέπειες της τηλεθέασης πάνω στην ομαλή σωματική ανάπτυξη του παιδιού. Πέρα από κάποια συζήτηση που μπορεί να γίνει με τα παιδιά και μία δραστηριότητα που ακολουθεί και μπορεί να γίνει μια καλή αφορμή ν’ αφήσουν τον καναπέ και να αθληθούν, πιστεύουμε ότι κάθε σχολική μονάδα μπορεί να οργανώσει μία διάλεξη με κάποιον ειδικό για το θέμα που εκείνη θα επιλέξει. Τα θέματα που νομίζουμε ότι θα μπορούσαν να μας απασχολήσουν είναι τα παρακάτω : Προβλήματα παχυσαρκίας: Πέρα από την καθιστική ζωή στην οποία υποβάλλεται ένας τηλεθεατής, υπάρχουν και άλλες βλαπτικές συνήθειες που επιτείνουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Ως συνήθως η παρακολούθηση της τηλεόρασης συνοδεύεται και από επιδόρπια (ξηροί καρποί, γαριδάκια, chips, αναψυκτικά, γλυκά, τοστ, σοκολάτες κλπ.) η κατανάλωση των οποίων πέρα από τη μηδενική θρεπτική τους αξία, συσσωρεύουν λίπη και υδατάνθρακες σε ένα σώμα που ελάχιστα τα έχει ανάγκη αφού παραμένει …ακίνητο στον καναπέ. Προβλήματα ορθοπεδικά : Η κακή στάση (ξαπλωμένοι, καθιστοί σε πολυθρόνα κλπ.) μπροστά στην τηλεόραση και η επί ώρα ακινησία του σώματος επιδρούν αρνητικά στη μυοσκελετική ανάπτυξη των παιδιών και ενοχοποιούνται και για κακώσεις της σπονδυλικής στήλης (κύφωση, σκολίωση κλπ.). Βέβαια τα προβλήματα αυτά δεν εξαρτώνται μόνο από τη συνήθεια της τηλεθέασης. Ο υπολογιστής και τα βιντεοπαιχνίδια που θα εξετάσουμε παρακάτω ευθύνονται το ίδιο και ίσως και περισσότερο. Οφθαλμολογικά : Η κακή εστιακή απόσταση του τηλεθεατή από την οθόνη και το σταθερό οπτικό ερέθισμα για αρκετή ώρα αναγκάζει τα μάτια σε μια προσαρμογή των φακών τους η οποία μετά από παρατεταμένη έκθεση στο ερέθισμα λαμβάνει μόνιμο χαρακτήρα με συνέπεια οφθαλμολογικά προβλήματα. Κεφαλαλγίες Νευρολογικά προβλήματα Για όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να συλλέξουμε στοιχεία μέσα από το ερωτηματολόγιο που μοιράσαμε στην αρχή του προγράμματος, σε κάθε περίπτωση όμως η άποψη των ειδικών είναι αυτή που θα δώσει κύρος στα συμπεράσματά μας και πραγματικό ενδιαφέρον για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Κλείνοντας την ενότητα της τηλεόρασης θα κάνουμε κάποια παιχνίδια που στόχο έχουν να απομυθοποιήσουν το τηλεοπτικό μήνυμα και θα δούμε την τηλεόραση από μια πιο εύθυμη πλευρά. Ποια είναι η πραγματικότητα; Η πραγματικότητα είναι μία. Γιατί όμως υπάρχουν τόσο διαφορετικές απόψεις γι’ αυτήν; Γιατί το ίδιο γεγονός παρουσιάζεται στις ειδήσεις διαφορετικά από κανάλι σε κανάλι; Ποιο λέει την αλήθεια; Για να το καταλάβουμε παίζουμε τα παρακάτω παιχνίδια :

1. Παίρνουμε ένα κουτί (χαρτόκουτα) και το ανοίγουμε από τις δύο μεριές. Ένα παιδί βάζει το κεφάλι του από το ένα άνοιγμα και στη συνέχεια κλείνει τα μάτια του. Το οδηγούμε προσεκτικά σε κάποιο σημείο της τάξης, της αυλής, της φύσης που θέλουμε να μας ερμηνεύσει. Του λέμε να ανοίξει τα μάτια του και να μας περιγράψει αυτό που βλέπει. Η εικόνα του περιορίζεται στα όρια που του επιτρέπει το κουτί. Αν μάλιστα είναι και σε μικρή απόσταση από το αντικείμενο, τότε το οπτικό του πεδίο περιορίζεται πολύ και έτσι μας δίνει μια πολύ γενική και αόριστη περιγραφή. Κάνουμε αναγωγή στην τηλεοπτική εικόνα i. Μας δείχνει όλη την πραγματικότητα; ii. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός απ’ αυτό που μας δείχνει; iii. Γιατί επικεντρώνονται στο συγκεκριμένο σημείο; iv. Είναι άσχετη η εικόνα από τους στόχους του τηλεοπτικού σταθμού;

2. Στο δεύτερο παιχνίδι που είναι το παιχνίδι του ζωγράφου καλούμε τα παιδιά να μας ζωγραφίσουν την τάξη τους πολλές φορές βλέποντας την κάθε φορά και από διαφορετικό σημείο. Αλλάζουμε συνεχώς οπτική γωνία στα παιδιά (όπως η εικόνα) και τα καλούμε κάθε φορά να μας περιγράψουν αυτό που βλέπουν Κλείνουμε κάνοντας αναγωγή στην τηλεόραση : i. Υπάρχει διαφορετική οπτική γωνία από σταθμό σε σταθμό, από δημοσιογράφο σε δημοσιογράφο; ii. Είναι φανερή αυτή η διαφορά iii. Τι είναι τελικά αυτό που αλλάζει : η πραγματικότητα ή η οπτική γωνία;



36

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Το διαδίκτυο αποτελεί ένα μέσο επικοινωνίας που τα τελευταία χρόνια έχει εισβάλλει στη ζωή μας. Αποτελεί το πιο γρήγορο μέσο, μπορεί να μας συνδέσει άμεσα με την κάθε γωνιά της γης, να μπούμε σε βιβλιοθήκες, να έχουμε πρόσβαση σε πλήθος πληροφοριών, να κάνουμε ηλεκτρονικές αγορές, ηλεκτρονικές συνομιλίες και να ανταλλάξουμε μηνύματα. Σαν καινούργιο μέσο που απαιτεί μια εξειδικευμένη τεχνογνωσία δεν θα μπορούσε παρά να γίνει άμεσα προσιτό και από παιδιά μικρών ηλικιών. Ο υπολογιστής βρίσκεται σήμερα σχεδόν σε κάθε σπίτι και η είσοδος στο διαδίκτυο αποτελεί συνηθισμένη ρουτίνα αντίστοιχη με την εναλλαγή τηλεοπτικών σταθμών στην τηλεόραση. Γνωρίζουμε όμως ποιους κινδύνους περικλείει; Γνωρίζουμε από κινδυνεύουν τα παιδιά όταν σερφάρουν ανεξέλεγκτα στο διαδίκτυο; Δεν θα ασχοληθούμε με τα προβλήματα που αναπτύξαμε στις ενότητες της τηλεόρασης (απομόνωση, καθιστική ζωή, οφθαλμολογικά προβλήματα κλπ.) Θεωρούμε όμως απαραίτητο να κάνουμε μια αναφορά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Internet και να τονίσουμε εκείνα τα στοιχεία που πρέπει να έχουν υπόψη τους οι ανυποψίαστοι μικροί χρήστες του. Φυσικά στην αρχή μπορούμε να δώσουμε και κάποια γενικά στοιχεία σωστής χρήσης του υπολογιστή. Ο κάθε συνεργάτης μπορεί να συζητήσει με τα παιδιά για τις ενότητες που πιστεύει ότι αφορούν την ομάδα του ανάλογα και με το βαθμό που πιστεύει ότι αντιμετωπίζει το πρόβλημα.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ; Τι σημαίνει επικοινωνώ; Σημαίνει ότι ανήκω σε μια ομάδα με την οποία έρχομαι σε επαφή και εκφράζω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου. Σημαίνει συμμετέχω. Ποια είναι τα δικά μου μέσα επικοινωνίας; Εύκολα ο καθένας θα μπορούσε να πει ότι είναι ο λόγος μου. Είναι όμως μόνο αυτό; Είναι μόνο τα φωνήματα, οι λέξεις, οι φράσεις; Αν ναι τότε πώς επικοινωνούν οι κωφάλαλοι. Σίγουρα η επικοινωνία είναι μια πιο σύνθετη λειτουργία από την εκφορά ακουστικών μηνυμάτων από τον «πομπό» και την αποκωδικοποίησή τους από τον «δέκτη». Παίζουμε με τα παιδιά το παρακάτω παιχνίδι : Διαβάζουμε σε μετωπική ανάγνωση ένα κείμενο στα παιδιά, χρωματίζοντας τη φωνή μας, με τις ανάλογες εκφράσεις του προσώπου, τη στάση του σώματος, τις κινήσεις των άκρων κλπ. Στη συνέχεια διαβάζουμε το ίδιο κείμενο με στραμένο το σώμα μας στον τοίχο, με ψυχρό μονότονο λόγο. Ρωτούμε τα παιδιά πότε κατάλαβαν καλύτερα αυτό που διαβάσαμε. Τι ήταν αυτό που στην πρώτη αφήγηση έκανε πιο ευκολονόητο το νόημα του κειμένου; Εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στην πρώτη αφήγηση ο λόγος μας «χρωματίστηκε» από τους τόνους της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου, τη στάση του σώματος, τις κινήσεις των άκρων κλπ. Στην επικοινωνία δηλαδή δεν αρκεί να μεταφέρουμε το νόημα των λέξεων. Είναι απαραίτητη η πραγματική συμμετοχή μας μέσα από την οποία μεταβιβάζονται στο δέκτη τα συναισθήματα, οι στάσεις, η γενικότερη θέση μας απέναντι στο γεγονός που περιγράφουμε. Μέσα από ένα ηλεκτρονικό μήνυμα μπορούν να μεταβιβαστούν όλα αυτά; Μπορούν τα ψυχρά γράμματα να μεταφέρουν τα τόσο σύνθετα μηνύματα που μεταφέρει ο άμεσος λόγος;

Μέσα στην εποχή της απόλυτης επικοινωνίας χάσαμε το αληθινό νόημα της επικοινωνίας Αλλά και στην περίπτωση που μπορούμε έστω και τυπικά να νιώσουμε πώς επικοινωνούμε, ξέρουμε ποιος είναι ο συνομιλητής μας; Πώς μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινη επικοινωνία όταν είμαστε μόνοι μας σ’ ένα δωμάτιο, σιωπηλοί και ψυχροί, κουνώντας μόνο τα δάχτυλά μας πάνω από ένα πληκτρολόγιο με την ψευδαίσθηση ότι … «μιλάμε» με όλο τον κόσμο; Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να δημιουργούν παρέες, να εκφράζονται ακόμα και να συγκρούονται σε επίπεδο επιχειρημάτων, κοιτώντας πάντα το συνομιλητή τους στα μάτια.



37

ΕΝΟΤΗΤΑ 4η Κινητό τηλέφωνο

ΕΝΑΣ ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ Σ’ αυτή την ενότητα θέλουμε να ερευνήσουμε τη γνώση που έχουν τα παιδιά σχετικά με τους κινδύνους που κρύβουν οι ακτινοβολίες και η μακρόχρονη έκθεση των παιδιών σε τέτοιες καταστάσεις. Φυσικά ακόμα κι αν μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει γνωστές όλες οι επιπτώσεις από την ακτινοβολία των κινητών, θα πρέπει πάντα να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε οτιδήποτε καινούργιο και να κάνουμε λογική χρήση του. Παρακάτω υπάρχει ένα κείμενο από την ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ LIFE που δείχνει τους κινδύνους στους οποίους εκτέθηκαν οι άνθρωποι όταν από άγνοια χρησιμοποίησαν με λάθος τρόπο τη ραδιενέργεια, στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ξεκινώντας από την ανάγνωση των κειμένων που επεξηγούν τις φωτογραφίες που υπάρχουν στην επόμενη σελίδα παρακινούμε τους μαθητές μας να συζητήσουν πάνω στο θέμα. Ενδεικτικές ερωτήσεις : Ø Γιατί οι άνθρωποι αυτοί δεν φοβόταν τη ραδιενέργεια; Ø Ποιες ήταν τελικά οι επιπτώσεις τις συμπεριφοράς τους; Ø Ο κίνδυνος που διέτρεχαν ήταν ορατός; Ø Πότε και πώς έμαθαν ότι αυτή η καινούργια ανακάλυψη έκρυβε κινδύνους για την υγεία του

ανθρώπου; Ø Υπάρχουν σήμερα συσκευές για τις οποίες δεν έχουμε στοιχεία για το αν και πόσο

επικίνδυνες είναι; Ø Πότε και πώς θα το μάθουμε; Ø Πώς η φωνή μας φτάνει από το ένα κινητό στο άλλο; Ø Τι είναι ακτινοβολία; Ø Πώς μεταδίδεται; Ø Περνάει μέσα στο σώμα μας; Ø Γνωρίζουμε τι επιπτώσεις έχει; Ø Ποιες άλλες ακτινοβολίες γνωρίζεις; Ø Γνωρίζεις αν είναι επικίνδυνες;

Η ενότητα αυτή είναι ποιο εύκολο να προσεγγιστεί από τα μεγαλύτερα παιδιά. Μερικές έννοιες όμως θα ήταν καλό να εξεταστούν και από μικρά παιδιά. Όπως θα είδατε και στο εισαγωγικό σημείωμα – που αφορούσε σε άρθρα επώνυμων και ειδικών πάνω στο θέμα των ακτινοβολιών – δεν υπάρχει ακόμα σαφής έποψη για την βλαπτικότητα της ακτινοβολίας των κινητών. Υπάρχουν όμως υποψίες ή ενδείξεις ότι μπορεί να ενοχοποιηθεί στο μέλλον για σημαντικές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Όπως θα έχετε διαπιστώσει διαβάζοντας τα σχετικά άρθρα κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει με σιγουριά για το ακίνδυνο αυτών των συσκευών. Χωρίς να θέλουμε να τρομοκρατήσουμε κανένα πιστεύουμε ότι κι εδώ το μέτρο πρέπει να είναι η βασική αρχή στη χρήση κι αυτού του αγαθού. Στη δραστηριότητα που προτείνουμε δεν συσχετίζεται σε καμιά περίπτωση το κινητό τηλέφωνο με τη ραδιενέργεια αλλά στοχεύει στην εγρήγορση των καταναλωτών απέναντι σε τεχνολογικά επιτεύγματα για τα οποία δεν έχουν αποδειχθεί ακόμα οι παρενέργειές τους. Να μην είμαστε εμείς τα αποδεικτικά στοιχεία μιας θανατηφόρου παρενέργειας.



38

ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ «Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της μονόδρομης κίνησης, είναι ότι η εικόνα αποσυνδέει το θεατή από το λόγο ως μέσο ανάπτυξης σχέσεων επικοινωνίας με τους άλλους, τον γυρίζει στο στάδιο της μη λεκτικής σκέψης. Για τον ενήλικα τηλεθεατή οι μη λεκτικές διανοητικές δραστηριότητες μπορεί να έχουν την έννοια της ανάπαυλας. Ενώ για το παιδί σημαίνουν οπισθοδρόμηση στην ανάπτυξη. Και όχι στη διανοητική, γιατί είναι βέβαιο ότι από την τηλεόραση θα μάθει πολλά, αλλά σε ότι αφορά την ωρίμανσή του.»

Βασίλη Λέλη, Δ/ντή του 3ου Δημ. Σχολείου Λιτοχώρου,

Το παραπάνω κείμενο αφορά την τηλεόραση. Θεωρούμε όμως σκόπιμο να ασχοληθούμε με τη γλωσσική αλλοίωση στην ενότητα των κινητών τηλεφώνων. Μετά τη γλωσσική λεξιπενία που μας επέβαλε η μη χρήση της γλώσσας λόγω της κοινωνικής απομόνωσης – απότοκο του σύγχρονου τρόπου ζωής, φτάσαμε στο κατώτερο στάδιο λεκτικής φτώχιας η οποία παραπέμπει στη συμβολική γλώσσα των πρώτων νοήμονων προγόνων μας.

…Οι πρωτόγονοι άνθρωποι επινόησαν ένα σύστημα επικοινωνίας από απόσταση με τα τύμπανα (ηχητικά σήματα) και με σήματα καπνού (οπτικά σήματα) χρησιμοποιώντας ένα δικό τους κώδικα επικοινωνίας. ….Στα χρόνια της τεχνολογίας και του πολιτισμού, το τηλέφωνο δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να έχουν φωνητική συνομιλία και χωρίς κανένα ειδικό κώδικα επικοινωνούν άμεσα και να μεταφέρουν στο συνομιλητή τους όχι μόνο το νόημα των μηνυμάτων (λέξεων) αλλά και συναισθήματα, καθώς μεταφέρεται όχι μόνο ο ήχος των λέξεων αλλά και ο τόνος της φωνής μας. …Το κινητό μας δίνει την ευκαιρία να επικοινωνούμε από οποιοδήποτε σημείο. Τα τελευταίας γενιάς κινητά διαθέτουν και ενσωματωμένη κάμερα για να μεταφέρουν και την εικόνα των συνομιλητών.

…Τα γραπτά μηνύματα που αποστέλλονται μέσα από τα κινητά, σύντομα και περιεκτικά, χρησιμοποιούν μια «καινούργια» κωδικοποιημένη γλώσσα όπως βλέπουμε και στην επόμενη σελίδα στο απόσπασμα από διαφήμιση εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.

Μήπως τελικά γυρίζουμε πίσω στην εποχή του ταμ ταμ



39

Δραστηριότητα Αφού συζητήσετε με τα παιδιά σχετικά με την εξέλιξη της επικοινωνίας όπως συνοπτικά περιγράφεται στην προηγούμενη σελίδα, δώστε στους μαθητές το κείμενο που ακολουθεί. Ζητήστε να σας εξηγήσουν αν αναγνωρίζουν τον τρόπο λειτουργίας του κώδικα επικοινωνίας κι αν αναγνωρίζουν το νόημα της φράσης στα σύμβολα που αντιστοιχούν σε κάθε μία.

• Είναι εύκολος τρόπος επικοινωνίας; • Ταιριάζει με τη γλώσσα την οποία χρησιμοποιούμε ή είναι μια καινούργια γλώσσα • Ποια τα αδύνατα σημεία αυτού του τρόπου επικοινωνίας • Θα ήθελαν να επικοινωνούν σε μια τέτοια γλώσσα

Τα γραπτά σου μηνύματα μπορούν να λένε πολλά, χωρίς πολλά λόγια! Με τον κώδικα του Vodafone CU μπορείς να τα λες κάθε στιγμή, όπως τα αισθάνεσαι. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα σύμβολα του Vodafone CU όπως σε βολεύει, για να συνοδεύσεις τις πιο γλυκές κουβέντες, τις πιο δηλητηριώδεις κακίες και ότι υπάρχει στο ενδιάμεσο! Τώρα τα γραπτά σου μηνύματα έχουν το δικό τους πρόσωπο. :-) (-: Ας συναντηθούμε :-) Χαίρομαι :-)) Χαίρομαι πολύ ;-) Σου κλείνω το μάτι πονηρά :-> Χαμογελάω σαρκαστικά >:-> Χαμογελάω διαβολικά :-( Λυπάμαι :-D Γελάω :-O Είμαι έκπληκτος/η :-* Φιλάκι :@) Γουρούνι! :-# Κακώς το είπα αυτό… &:-( Έχω χανγκόβερ :-{} Θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό! :-)~ Μου τρέχουν τα σάλια! :-~) Έχω κρυώσει :-II Έχω θυμώσει

%-) Τα’ χω παίξει! :-/ Το σκέφτομαι :-& Μου δέθηκε η γλώσσα O:-) Εγώ δεν έκανα τίποτα! :’-) Είμαι λυπημένος/η :-@ Ουρλιάζω X:-) Έχω χάσει το μυαλό μου :-X Έχω μείνει άφωνος/η :::-) Έχω μάτια μόνο για σένα :-+ Σου ορκίζομαι! :-)--- Πες μου κι άλλα! :-)—X Κόφ’το! @:-[ Τα πήρα στο κρανίο! (:-) Καράφλιασα! :-[ Αδιαφορώ :-{ Σόρι… :-E Θα σε δαγκώσω!



40

ΕΝΟΤΗΤΑ 5η Βιντεοπαιχνίδια

Τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούν ένα ξεχωριστό κατά την άποψή μας θέμα επειδή : 1. Παρουσιάζουν μια εικονική πραγματικότητα 2. Έχουν όλα τα μειονεκτήματα των άλλων μέσων (εκτός της επικοινωνίας) 3. Ο «παίκτης» δεν είναι απλά θεατής αλλά έμμεσα και «πρωταγωνιστής» της ιστορίας» 4. Καλλιεργούν τη φαντασία κι εξάπτουν συγκεκριμένα ένστικτα του «παίκτη»

Δεν θα έχουμε στην εργασία μας παρά μόνο μια ενότητα την οποία ο κάθε υπεύθυνος μπορεί να την επεξεργαστεί σύμφωνα με τα ερεθίσματα της ομάδας του. Θέλουμε όμως να περιλάβουμε κι αυτή τη θεματική ενότητα επειδή συγκεκριμένες κατηγορίες παιχνιδιών επιδρούν πολύ αρνητικά στην ομαλή ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Τα βιντεοπαιχνίδια χωρίζονται στις εξής κατηγορίες :

1. Παιχνίδια μνήμης 2. Παιχνίδια δεξιοτήτων 3. Παιχνίδια ταχύτητας (εξάσκησης συγκεκριμένων άνω άκρων) 4. Παιχνίδια δράσης

Τα τελευταία αποτελούν στην πραγματικότητα προκατασκευασμένες ιστορίες στις οποίες ο «παίκτης» καλείται να συμμετάσχει, εξασκώντας τις δυνατότητές του πάνω σε ένα συγκεκριμένο προκατασκευασμένο σενάριο. Το σενάριο αυτό απαιτεί σχέδια καταστροφής των αντιπάλων (χωρίς καμιά αναστολή ως προς τα μέσα) καθώς και σχέδια αποφυγής των επιπτώσεων.

ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Όπως αναφέραμε και στο εισαγωγικό μας σημείωμα αυτό που θα μας απασχολήσει περισσότερο είναι το σενάριο των παιχνιδιών δράσης. Από μια πρόχειρη ανάγνωση των review τέτοιων παιχνιδιών θα δούμε τα παρακάτω :

1. Στα περισσότερα η δράση του «πρωταγωνιστή» συνίσταται στην εξόντωση του αντιπάλου με μια ποικιλία πραγματικών ή φανταστικών όπλων που η εικονική πραγματικότητα του παιχνιδιού του διαθέτει.

2. Οι ήρωες που καλείται ο παίκτης έμμεσα να υποδυθεί είναι φανταστικοί, εξωπραγματικοί και πολλές φορές σατανικοί

3. Ο τρόπος με τον οποίον εξοντώνει ο «παίκτης» τον αντίπαλο δεν δικαιολογεί κανένα οίκτο. 4. Ο ήρωας είναι άτρωτος ή στη χειρότερη περίπτωση έχει πολλές «ζωές» πράγμα που δίνει την

εσφαλμένη εντύπωση ότι και στην πραγματικότητα μπορούμε να πολεμούμε χωρίς τον κίνδυνο να εξοντωθούμε αυτός που πάντα εξοντώνεται είναι ο αντίπαλος.

5. Εισάγουν τα παιδιά σε κόσμο που αποτελείται όχι μόνο από εξωπραγματικά όντα αλλά και από εξόχως εγκληματικά στοιχεία που κινούνται εκτός των ορίων του πραγματικού και του άμεσα αντιληπτού κόσμου, πράγμα που ενισχύει τα αισθήματα ανασφάλειας, άγχους, φοβίας κλπ.

6. Δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι η κοινωνία είναι μια συνεχής μάχη όχι για την επικράτηση αξιών και ιδανικών αλλά για την επιβολή του ισχυρότερου και του ικανότερου να υπερνικά πέρα από οποιαδήποτε αναστολή τους ενδεχόμενους «εχθρούς» του.

Μπορούμε λοιπόν να μιλήσουμε με τα παιδιά σχετικά με τα παιχνίδια που παίζουν τα ίδια. Ø Ποιο είναι το σενάριο του παιχνιδιού Ø Πώς αισθάνονται όταν εξολοθρεύουν τον αντίπαλο Ø Δεν φοβούνται μήπως πέσουν «θύματα» τα ίδια Ø Τι αισθάνονται όταν τους «σκοτώνει» ο αντίπαλος Ø Πιστεύουν ότι αν εξασκηθούν αρκετά θα μπορούν και στην πραγματικότητα να φέρουν τα ίδια

αποτελέσματα Ø Που ζουν οι αντίπαλοί τους στο παιχνίδι



41

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ

Τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες εργασίας παρουσίασαν στις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου μέρος του προγράμματος και έδωσαν σε όλα τα παιδιά του σχολείου ένα «Οδηγό χρήσης της τηλεόρασης» για τους γονείς τους. Η παρουσίαση είχε μεγάλη επιτυχία και τα παιδιά δέχτηκαν τα συγχαρητήρια των δασκάλων τους αλλά και των γονέων του σχολείου.

5ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας



42

Δημοτικό Σχολείο Ν. Καρυάς

Δημοτικό Σχολείο Ακροποτάμου



43


Δημοτικό Σχολείο Παλαιοχωρίου

Δημοτικό Σχολείο Μεσορόπης



44

ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΙ;

Δεν είναι εύκολο γι’ αυτά τα παιδιά να σκεφτούν τι θα έκαναν χωρίς τηλεόραση. Η συζήτηση με τους ηλικιωμένους, τους έδωσε κάποιες ιδέες, αλλά δεν νομίζω ότι μπόρεσε να τα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν μια καθημερινότητα χωρίς τηλεόραση. Με τις απαντήσεις τους, όμως, οι παππούδες στο ερώτημα «πότε ήταν πιο καλά», τα έδωσαν να καταλάβουν πολλές και διαφορετικές αρνητικές πτυχές της παρούσης κατάστασης. Σαφώς ήταν καλύτερα τότε γιατί το μυαλό των παιδιών ήταν πιο καθαρό, δεν είχαν άγχος να τελειώσουν τις δουλειές τους γρήγορα για να δουν τηλεόραση, δούλευαν έξω στη φύση, δεν κλείνονταν στο σπίτι, αλλά παίζαν συνεχώς. Συζητούσαν περισσότερο. Ωστόσο απάντησαν στην ερώτηση «Τι θα έκανα μία μέρα χωρίς τηλεόραση» ως εξής: Θα έπαιζα. Υπήρξε η πρώτη απάντηση από όλους (100%). Θα διάβαζα (42%), όχι εξωσχολικά βιβλία, αλλά τα μαθήματα μου. Θα συζητούσα με τους γονείς μου (21%). Η τηλεόραση, λοιπόν, έχει αντικαταστήσει το παιχνίδι μέσα και έξω από το σπίτι. Τα συναισθήματα τους, ωστόσο, στην ερώτηση «Τι θα αισθανόμουν την ώρα που θα είχε την αγαπημένη μου εκπομπή κι εγώ για κάποιο λόγο δε θα μπορούσα να τη δω;» φανερώνουν το πόσο εξαρτημένα συναισθηματικά είναι από την τηλεόραση και πόσο το μυαλό τους έχει ποτιστεί από εικόνες και σκέψεις της τηλεόρασης: μοναξιά, νεύρα, στεναχώρια, άγχος, θυμό. Ούτε ένας δεν απάντησε ότι το μυαλό του δε θα ήταν στο τι γινόταν εκείνη την ώρα στο αγαπημένο του σίριαλ. Και από εδώ φαίνεται η συναισθηματική και πνευματική εξάρτηση.

ΠΡΟΤΟΥ ΒΓΕΙ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΝΑ ΤΙ ΈΚΑΝΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ:




45

Τι έκαναν οι άνθρωποι όταν δεν υπήρχε η τηλεόραση Στο χωριό

Τα παιδιά έβγαιναν στις γειτονιές και έπαιζαν κρυφτό, κυνηγητό, μηλάκια, ποδόσφαιρο, πινακωτή, δεν περνάς κυρά Μαρία και άλλα ομαδικά παιχνίδια. Οι άντρες και οι γυναίκες πήγαιναν ξένοιαστοι στα χωράφια τους ή ανέβαζαν τα κοπάδια τους στο βουνό για να βοσκήσουν. Οι παππούδες πήγαιναν στο καφενείο για να πιουν το πρωινό καφεδάκι τους ενώ οι γιαγιάδες ετοίμαζαν το φαγητό. Τα βράδια μαζεύονταν όλοι γύρω στο τζάκι και η γιαγιά τους έλεγε παραμύθια καθώς η ίδια έπλεκε πουλόβερ και κάλτσες για τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Άλλες φορές μαζεύονταν πότε στο ένα σπίτι και πότε στο άλλο και περνούσαν όμορφα.

Στην πόλη Τα παιδιά πήγαιναν στο πάρκο της γειτονιάς ή στη πυλωτή της πολυκατοικίας και έπαιζαν ομαδικά παιχνίδια. Οι άντρες πήγαιναν στις δουλειές τους, οι γυναίκες καθόταν στο σπίτι και έκαναν διάφορα εργόχειρα και οι παππούδες πήγαιναν στα καφενεία. Τα βράδια πήγαιναν βόλτα στην παραλία ή έβλεπαν κάποια ταινία στον κινηματογράφο.




46

ΠΡΟΤΟΥ ΒΓΕΙ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΝΑ ΤΙ ΈΚΑΝΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ:

11ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας Ρωτώντας οι μαθητές τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους για το τι κάναν όταν δεν είχαν τηλεόραση, προβληματίστηκαν με τις απαντήσεις που πήραν. Διασκέδαζαν με παιχνίδια μεταξύ τους, άκουγαν πολύ ραδιόφωνο, συζητούσαν. Τον προβληματισμό τους τον συζητήσαμε στην τάξη. Καταλήξαμε στο ότι δύσκολα θα μπορούσαν να αποχωριστούν την τηλεόραση. Τους αρέσει να παίζουν, να είναι έξω στη φύση, αλλά θα ένιωθαν περισσότερο άγχος αν έχαναν την αγαπημένη τους σειρά στην τηλεόραση. Παραδέχτηκαν ότι πολλές φορές επιστρέφουν στο σπίτι από τα παιχνίδια τους μόνο και μόνο για να δουν κάποια εκπομπή. Ή αρνούνται να βγουν για παιχνίδι γιατί απορροφούνται από κάποιο παιχνίδι που παίζουν στο play station. Σε κάθε σπίτι σχεδόν υπάρχουν πάνω από μία τηλεοράσεις. Αυτό σηματοδοτεί μια ανεξαρτησία στα παιδιά να επιλέγουν το πρόγραμμα που θέλουν στην τηλεόραση, χωρίς να «ενοχλούν» τους μεγάλους. Έτσι δεν υπάρχει έλεγχος σε αυτά που βλέπουν. Κι όταν όμως οι γονείς αντιδρούν και δεν επιτρέπουν κάποιο έργο με πολλές σκηνές βίας ή ερωτικές ο τρόπος αντίδρασης από μέρους των παιδιών είναι να θυμώνουν, να φέρονται επιθετικά και να μηχανεύονται τρόπους να δουν αυτό που θέλουν χωρίς να το καταλάβουν οι γονείς. Δυσκολεύτηκαν πολύ να καταρτίσουν τον κανονισμό παρακολούθησης τηλεοπτικού προγράμματος γιατί νιώθαν ότι θα μπαίναν περιορισμοί που δεν ήταν πρόθυμοι να ακολουθήσουν. Αν και μιλάμε για παιδιά 9-10 χρόνων οι αγαπημένες τους σειρές μαζί με τα παιδικά ήταν σίριαλ της τηλεόρασης με ώρες προβολής 9 με 10 μ.μ. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ τους αρέσει να βλέπουν παλιές ελληνικές ταινίες δεν τις συμπεριλάβανε στις αγαπημένες. Αυτό δεν μπορούμε παρά να το χαρακτηρίσουμε επιτυχία των ιδιωτικών καναλιών, αφού πετυχαίνουν να προσελκύουν εξολοκλήρου το ενδιαφέρον των μικρών τηλεθεατών σε αυτά που θέλουν.




47



48


Συνέντευξη από τον παππού και τη γιαγιά μου

Πώς περνούσατε μια μέρα χωρίς τηλεόραση; Βοηθούσαμε τους γονείς μας στις δουλειές τους π.χ. τα κορίτσια σκουπίζανε, κεντούσανε, πλέκανε ή ζυμώνανε ψωμί και τα αγόρια πηγαίνανε στον κήπο ή πήγαιναν τα κατσίκια στο βουνό για να βοσκήσουν. Η ζωή μας ήταν δύσκολη και κουραστική αλλά έπρεπε να κάνουμε αυτές τις δουλειές για να μπορέσουμε να ζήσουμε. Από το απόγευμα μέχρι και αργά το βράδυ παίζαμε διάφορα παιχνίδια όπως κουτσό, κρυφτό, λαγός κ.α. Το βράδυ συγκεντρωνόμασταν όλοι με τις γκαζόλαμπες και λέγαμε παραμύθια και ιστορίες και πολλές φορές φτιάχναμε παιχνίδια με απλά υλικά και άλλες φορές χορεύαμε. Πότε ήταν πιο καλά, τότε που δεν υπήρχε η τηλεόραση ή τώρα που υπάρχει; Όταν δεν υπήρχε η τηλεόραση ο κόσμος ήταν πιο δεμένος και αγαπημένος. Πάντως η τηλεόραση είναι μια ψυχαγωγία κι εμείς δεν μπορούμε πια να ζήσουμε χωρίς αυτήν.

Καστρινού Θωμαή

Τι έκαναν οι παππούδες σας όταν ήταν μικροί χωρίς τηλεόραση Εμένα ο παππούς μου και να υπήρχε τηλεόραση και να μην υπήρχε δεν θα μπορούσε να δει επειδή όταν ήταν 5 χρονών άρχισε να δουλεύει σε μια κυρία. Η δουλεία του παππού μου τότε ήταν να φυλάει πρόβατα κι ας ήταν μικρός. Ήταν δύσκολη δουλειά και υπεύθυνη γιατί άμα καμιά φορά του ξέφευγαν τα πρόβατα η κυρία που τον είχε στη δουλειά της τον χτυπούσε με μια βέργα. Εύχομαι να μη βρεθώ ποτέ στη θέση του.

Γιάννης Πριονίδης Δημοτικό Σχολείο Παναγίας Θάσου



49

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η επιλογή των προγραμμάτων γίνεται σχεδόν εξολοκλήρου από τα ίδια τα παιδιά. Πολλοί λίγοι γονείς συμμετέχουν στην επιλογή του προγράμματος. Τα αγόρια είναι αυτά που κυρίως αντιδρούν περισσότερο σε άρνηση του γονέα να δουν κάποιο πρόγραμμα και δεν συμμορφώνονται αμέσως και χωρίς αντίδραση όταν τους ζητηθεί να κλείσουν την τηλεόραση ή το τηλεπαιχνίδι. Στις συζητήσεις που έγιναν μέσα στην τάξη, οι μαθητές δέχτηκαν το ότι πολλά από αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση είναι ακατάλληλα για την ηλικία τους (σκηνές βίας, ερωτικές σκηνές κ.ά.) ωστόσο παραδέχτηκαν ότι είναι πολύ ελκυστικές, μυστηριώδεις και προκλητικές όλες αυτές οι σκηνές για να μπορέσουν να πατήσουν το κουμπί. Ταινίες δράσεις προτιμά το 100% των αγοριών και μόνο το 25% των κοριτσιών, τα οποία αρέσκονται σε ερωτικές ταινίες ή σαπουνόπερες. Χαρακτηριστικό είναι ότι και οι μαθητές της Β΄ τάξης που είναι μικροί σε ηλικία έχουν ως αγαπημένες εκπομπές σίριαλ όπως το «πενήντα – πενήντα», «στο παρά πέντε», «θα βρεις το δάσκαλο σου» παράλληλα με τα παιδικά που και σ’ αυτά υπάρχει διαχωρισμός σε «κοριτσίστικα» και «αγορίστικα». Οι αγαπημένες εκπομπές των μεγάλων είναι οι ίδιες με κάποιες διαφορές. Στις αγαπημένες εκπομπές δεν αναφέρθηκαν καθόλου ταινίες ξένες ή ελληνικές και σίγουρα όχι τα ντοκιμαντέρ, αν και πολλά παιδιά βλέπουν ντοκιμαντέρ και στην τηλεόραση και σε DVD. Ενώ γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίνουν τα σήματα της τηλεόρασης δύσκολα αντιστέκονται στο να δουν μία ταινία με τρίγωνο και με άρνηση των γονέων, ενώ συμμορφώνονται απόλυτα στο να μη δουν ταινία με τετράγωνο και χι.

Δημοτικό Σχολείο Μεσορόπης Είναι καλό να βλέπουµε εκποµπές που µας αρέσουν και ευχαριστούν όλα τα µέλη της οικογένειας. Πρέπει όµως οι εκποµπές αυτές να είναι κατάλληλες για την ηλικία µας κι αυτό το καταλαβαίνουµε από το ειδικό σήµα της κάθε εκποµπής.

Ο τίτλος της εκποµπής που µου αρέσει είναι «στο παρά 5» Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει ότι αυτοί οι πέντε είναι µια πολύ καλή παρέα που προσπαθούν να δικαιώσουν έναν άνθρωπο που δηλητηρίασαν οι εχθροί του. Αυτοί οι πέντε προσπαθούν να ανακαλύψουν τους «κακούς» και γι’ αυτό στην εικόνα 1 είναι δεµένοι. Κάποιες φορές οι «κακοί» θέλουν να τους βγάλουν από τη µέση αλλά πάντα την γλιτώνουν!!!

Άννη Στεργιανού Δημοτικό Σχολείο Παναγίας Θάσου



50

Η εκποµπή αυτή λέγεται Κωνσταντίνου και Ελένης!

Αρέσει στα παιδιά επειδή η εκποµπή έχει πλάκα

Η εκποµπή αυτή λέγεται ειδήσεις

Αρέσει στους µεγάλους επειδή µαθαίνουν τι γίνεται γύρω

τους.

Η εκποµπή αυτή λέγεται YU-GI-OH

Αρέσει στα παιδιά επειδή έχει τέρατα και µάχες.

Η εκποµπή αυτή λέγεται καράτε

Αρέσει στους µεγάλους επειδή έχει βία

Η εκποµπή αυτή λέγεται Ουράνιο Τόξο.

Αρέσει στα παιδιά επειδή είναι µια εκποµπή που

διασκεδάζει τα παιδιά.

Η εκποµπή αυτή λέγεται ειδήσεις

Αρέσει στους µεγάλους επειδή µαθαίνουν τα νέα του

κόσµου




51

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Τα παιδιά στα πλαίσια του προγράμματος παρακολούθησαν τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης σημειώνοντας τα διάφορα θέματα στα οποία αναφέρονταν και στη συνέχεια έκαναν κριτική πάνω σε αυτά. Έφτιαξαν και παρουσίασαν ένα δικό τους δελτίο ειδήσεων με ειδήσεις που λείπουν από τα σημερινά δελτία ειδήσεων ή αν υπάρχουν βρίσκονται στο τέλος.

Δελτίο ειδήσεων του 5ου Δηµοτικού σχολείου Καβάλας Ηµεροµηνία : 7/4/2006 Ώρα :13.30

1. Βρέθηκε φάρµακο για την καταπολέµηση του καρκίνου 2. Η κυβέρνηση δίνει χρήµατα για τους άνεργους πολίτες 3. Τηλεµαραθώνιος για τα παιδιά που πάσχουν από AIDS 4. Άρχισε το πρόγραµµα ανακύκλωσης χαρτιού του Δήµου Καβάλας 5. Μικρός µαθητής βρήκε και παρέδωσε στην αστυνοµία µια τσάντα µε χρήµατα 6. Τα παιδιά µε ειδικές ανάγκες παρουσίασαν τα έργα τους στο µουσείο Μπενάκη 7. Εγκαινιάστηκε το νέο Ορφανοτροφείο του Δήµου Θεσσαλονίκης

Στις παραπάνω φωτογραφίες βλέπουμε τα παιδιά να παρουσιάζουν το δικό τους δελτίο

ειδήσεων. 5ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας



52

Ειδήσεις της τηλεόρασης Αρχικά κατηγοριοποιήσαμε το είδος των ειδήσεων σε:

• Πολιτικές • Πολιτιστικές • Κοινωνικές • Αθλητικές • Ενημερωτικές • Κουτσομπολίστικες

Και συζητήσαμε για το περιεχόμενο του κάθε είδους. Καθορίσαμε και τον ορισμό των ειδήσεων: «Είδηση έχουμε όταν ενημερωνόμαστε για ένα γεγονός, χωρίς σχόλια» Στη συνέχεια κάθε μαθητής ανέλαβε να παρακολουθήσει το βραδινό δελτίο ειδήσεων και να καταγράψει τα θέματα. Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε ήταν: Τα κρατικά κανάλια έχουν περισσότερα κοινωνικά κι ενημερωτικά θέματα. Τα ιδιωτικά κανάλια περισσότερες πολιτικές και κοινωνικές ειδήσεις, ενώ το STAR αποκλειστικά κοτσομπολίστικες. Στα ρεπορτάζ υπήρχαν σκηνές βίας, αλλά όχι πολλές. Κάποιες σκηνές βίας επαναλαμβάνονταν συνεχώς με αποτέλεσμα η εικόνα να αποτυπώνεται ξεκάθαρα μέσα στο μυαλό. Υπήρχαν πολιτικές ειδήσεις που προκάλεσαν αγανάκτηση σε κάποιους μαθητές κυρίως επηρεασμένοι από την ιδεολογία και τη θρησκεία της οικογένειας τους. Ωστόσο με αφορμή αυτό έγινε μία μεγάλη συζήτηση στην τάξη για τις σχέσεις ανάμεσα στις χώρες, τη διπλωματία, τις επιλογές που οι πολιτικοί αρχηγοί χρειάζεται να κάνουν και πώς αυτές επηρεάζουν τη ζωή των απλών πολιτών. Εδώ είδαμε πώς λειτουργούν τα παράθυρα στις ειδήσεις και πώς μπορεί η συζήτηση να γίνει πολύ έντονη και με αντιπαραθέσεις. Το μήνυμα που εισέπραξαν οι μαθητές ήταν αρνητικό. Δυσκολεύτηκαν να καταγράψουν αισιόδοξες ειδήσεις. Βλέποντας κριτικά ένα δελτίο ειδήσεων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι σε αυτά υπάρχει πολύ βία και κακοποίηση, άσχημη συμπεριφορά των συνομιλητών. Θα πρέπει, λοιπόν, να ακούμε ειδήσεις, αλλά να μάθουμε να απομονώνουμε την είδηση και να κρατάμε μόνο αυτή. Χωρισμένοι σε δύο ομάδες παρουσίασαν ένα αισιόδοξο κι ένα απαισιόδοξο δελτίο ειδήσεων.

Δημοτικό Σχολείο Μεσορόπης Τα παιδιά δεν μπορούν εύκολα να παρακολουθήσουν ειδήσεις. Από αυτά που βλέπουν την προσοχή τους τραβάνε οι έντονοι διαπληκτισμοί και τα ρεπορτάζ στους δρόμους, τα νοσοκομεία, οι εξεγέρσεις στις φυλακές κτλ. Έφτιαξαν πολύ εύκολα ένα απαισιόδοξο δελτίο ειδήσεων γεμάτο με φόνους, σκάνδαλα και τσακωμούς μεταξύ πολιτικών, αλλά δυσκολεύτηκαν να βρουν αισιόδοξες ειδήσεις.




53

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ Προσπάθησε να παρακολουθήσεις ένα δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης, σημείωσε τα διάφορα θέματα που

αναφέρει και γράψε τα με τη σειρά που αναφέρθηκαν. 1. Αυξήσεις στους µισθούς. 2. Τι θα γίνει µε την Ολυµπιακή Αεροπορία; 3. Εξέγερση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστηµίων. 4. Νεκρός Γάλλος φοιτητής σε πανεπιστήµιο. 5. Επίθεση Ρουσόπουλου στον Γ. Παπανδρέου. 6. Οπισθοχώρηση Αλογοσκούφη για τις ΔΕΚΟ. 7. Αυξήσεις «ψίχουλα» πήραν 930.000 συνταξιούχοι του ΙΚΑ. 8. Το ύψος του πληθωρισµού είναι µεγαλύτερο από 3,3% λέει

η κυβέρνηση. 9. Οι Έλληνες εργαζόµενοι παίρνουν βαλκανικούς µισθούς σε

σχέση µε άλλους Ευρωπαίους. 10. Θα λειτουργήσει ξανά το εργοστάσιο φωσφορικών

λιπασµάτων στη Θεσσαλονίκη.

1. Εξέγερση της νεολαίας στη Γαλλία. 2. Η κατάληψη 18 πανεπιστηµίων στην Ελλάδα από τους

φοιτητές. 3. Η ακρίβεια στην αγορά. 4. Οι χαµηλές αυξήσεις των συντάξεων. 5. Η γρίπη των πουλερικών. 6. Η κηδεία του Γεωργίου Ράλλη. 7. Οι υποκλοπές των κινητών. 8. Οι πληµµύρες στο νοµό Έβρου. 9. Η επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών στην Αµερική. 10. Η νίκη του Παναθηναϊκού στο Μπάσκετ.

Γιατί κατά τη γνώμη σου η πρώτη είδηση επιλέχτηκε από τα κανάλια; Είναι πιο σηµαντική και απασχολεί τους περισσότερους

Έλληνες. Γιατί είναι το πιο σηµαντικό, δείχνει τον προβληµατισµό της κοινωνίας και φαίνεται ότι οι εξεγέρσεις θα συνεχιστούν και

θα επεκταθούν σε όλη την Ευρώπη.


Η επίσκεψή µας στην εφηµερίδα

Τη Δευτέρα πήγαµε στα γραφεία της Νέας Εγνατίας. Εκεί µας έδειξαν τα αρχεία των εφηµερίδων. Μας έδειξαν πώς γίνεται η σελιδοποίηση. Μας είπαν ότι ο δηµοσιογράφος δεν έχει ωράριο. Ύστερα πήγαµε στο γραφείο του Διευθυντή και κάναµε µια γρήγορη συζήτηση. Και µετά γυρίσαµε στο σχολείο.




54

ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ Tα παιδιά στα πλαίσια του προγράμματος ασχολήθηκαν με τον σκοπό των τηλεοπτικών διαφημίσεων και τα διαφημιστικά τεχνάσματα τα οποία χρησιμοποιούν. Έφτιαξαν μάλιστα και παρουσίασαν και τις δικές τους «παραπλανητικές διαφημίσεις»

Οι φωτογραφίες είναι από την παρουσίαση των παραπλανητικών διαφημίσεων.

5ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας Κυρίως οι μαθητές της Β’ τάξης πιστεύουν σε αυτά που βλέπουν στις διαφημίσεις και το 50% των κοριτσιών των δύο μεγάλων τάξεων. Η διαφήμιση είναι ελκυστική. Μέσα στην τάξη ξεφυλλίσαμε περιοδικά και εφημερίδες, είδαμε τις διαφημίσεις και προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τους τρόπους με τους οποίους μας ξεγελάνε, τα ελκυστικά στοιχεία που βάζουν για να τραβήξουν την προσοχή μας, τα κρυφά μηνύματα του κάθε διαφήμιση έχει. Επίσης αναπαραστήσαμε στην τάξη τηλεοπτική διαφήμιση με απορρυπαντικό και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι μας παραπλανούν και ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν βλέπουμε διαφημίσεις, να μην επηρεαζόμαστε και να μην παρασυρόμαστε γιατί έτσι κάνουμε κακό και στην υγεία μας και στην τσέπη μας. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες κι ανέλαβαν να κάνουν διαφημίσεις προϊόντων. Μία ομάδα ανέλαβε διαφήμιση για την τηλεόραση, η άλλη για περιοδικά και η τρίτη για το ραδιόφωνο. Το πιο δύσκολο ήταν το ραδιόφωνο γιατί έπρεπε μόνο με το λόγο και την έκφραση της φωνής να περάσουν το μήνυμα. Δεν δυσκολεύτηκαν, όμως, να στήσουν τις διαφημίσεις κυρίως γιατί έχουν μάθει πλέον τα στοιχεία της «καλής «διαφήμισης». Τα περισσότερα παιδιά παραδέχτηκαν ότι αγοράζουν πράγματα όχι γιατί τους αρέσουν ή τα χρειάζονται, αλλά γιατί παρασύρονται από τις διαφημίσεις ή γιατί θέλουν να γίνονται αρεστοί στους φίλους τους. Μερικές φορές αγοράζουν προϊόντα που έχουν σχέση με παιδικές ταινίες (72%), ενώ μόλις κυκλοφορήσουν το 28%. Πολύ δύσκολα δέχονται την



55

απόφαση των γονέων τους να μην αγοράσουν ένα προϊόν (72%), συνήθως επιμένουν και κλαίνε (65%), είναι θυμωμένοι (78%) και απογοητευμένοι (56%), ενώ δύο μαθήτριες απάντησαν ότι πάντα βρίσκουν τρόπο να τα αγοράσουν.


Τα παιδιά αφού κατάλαβαν το ρόλο της διαφήμισης που έχει σαν τελικό σκοπό να πείσει αυτόν που τη βλέπει για να αγοράσει το διαφημιζόμενο προϊόν, έφτιαξαν μόνα τους διαφημίσεις και τις ζωγράφισαν.




56

Η διαφήµιση είναι µια µικρή ταινία που κρατάει δευτερόλεπτα και µέσα σ’ αυτήν θέλουν να µας δείξουν ότι το προϊόν αυτό είναι το καλύτερο και δεν έχουµε τίποτα άλλο ανάγκη. Μας δείχνουν έναν κόσµο που όλοι είναι πλούσιοι, δεν υπάρχει δυστυχία και βάσανα. Το κάνουν αυτό γιατί έτσι µας τραβάει η διαφήµιση να αγοράσουµε πράγµατα που στην πραγµατικότητα δεν τα έχουµε ανάγκη. Η διαφήµιση είναι ένας τρόπος να δει και να αγοράσει ο κόσµος το προϊόν που διαφηµίζεται.

Παραπλανητική διαφήμιση




57

Αναπαράσταση διαφηµίσεων

22ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας Γυναίκα και διαφήµιση

Διαφήµιση είναι κάθε ενέργεια η οποία αποσκοπεί στη διάδοση πληροφοριών για εµπορικούς σκοπούς, είναι µια µορφή δραστηριότητας που στόχο έχει να πείσουν τους καταναλωτές να αγοράσουν ένα προϊόν ή µια υπηρεσία. Για να είναι µια διαφήµιση πιο πετυχηµένη χρησιµοποιούν καλλίγραµµες και όµορφες γυναίκες και αυτές συνήθως είναι µισόγυµνες. Μια γυναίκα µπορούµε να τη δούµε να διαφηµίζει τρόφιµα, τσιγάρα, αυτοκίνητα και ότι άλλο φανταστούµε και όλα αυτά δείχνοντας το µισόγυµνο σώµα της. Επιδεικνύοντας το γυναικείο σώµα προσπαθούν να τραβήξουν τα βλέµµατα του αγοραστικού κοινού.

Άννη Στεργιανού. Δημοτικό Σχολείο Παναγίας Θάσου



58

Η ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Η βία είναι ιδιαίτερα ελκυστική στα αγόρια. Θέλουν να βλέπουν ταινίες δράσεις με σκηνές αστυνομικής βίας που να έχουν και όπλα. Δεν περιορίζεται μόνο στις προτιμήσεις τους στην τηλεόραση, αλλά και στα παιχνίδια στον υπολογιστή ή στο play. Μέσα από αυτά, λοιπόν, μαθαίνουν να φέρονται και να εκφράζονται βίαια, μαθαίνουν τεχνικές βίας. Γιατί έλκονται τόσο πολύ; Γιατί όποιος φέρεται βίαια είναι ο δυνατός, αυτός που κυριαρχεί. Τα κορίτσια δεν προτιμούν να βλέπουν αστυνομικές ταινίες με βίαιες σκηνές, ωστόσο στα παιδικά που βλέπουν σκηνές βίας δεν δυσανασχετούν και κάποιες μορφές τις υιοθετούν για να μπορέσουν να επιβληθούν απέναντι στους φίλους τους. Στον ύπνο τους βλέπουν σκηνές τρόμου, σκηνές με ρίψεις κάποιων από πολύ μεγάλο ύψος, και πολλές φορές νιώθουν συνέχεια να τα κυνηγούν και να μην μπορούν να ξεφύγουν από το διώκτη τους. Όλα τα παιδιά επηρεάζονται από την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Τη στιγμή που τα βλέπουν απλά διασκεδάζουν και νιώθουν ευχαρίστηση, οι συνέπειες φαίνονται στη μετέπειτα συμπεριφορά τους.

Δημοτικό Σχολείο Μεσορόπης Μέσα στην τάξη ζητήθηκε από τους μαθητές να αναπαραστήσουν βίαιες κινήσεις που οι ίδιοι κάνουν κάθε μέρα. Αφού παίξαν διάφορες –όλες στο στυλ του καράτε-, συζητήσαμε για πιο λόγο κάνουν τέτοιες κινήσεις, από πού τις έμαθαν, τι νομίζουν ότι πετυχαίνουν. Έμαθαν ότι έτσι μπορούν να επιβληθούν στους άλλους. Αδυνατούν να συζητήσουν για να λύσουν τις διαφορές τους. Νιώθουν ότι γίνονται «μάγκες» με το να επιβάλλονται με τη βία. Τα αγόρια αναφέρθηκαν στα βιντεοπαιχνίδια που παίζουν καθημερινά, όλα με παιχνίδια δράσης, και μέσα από αυτά μαθαίνουν τεχνικές. Το θέμα είναι κατά πόσο μπορούν να ελέγχουν τις κινήσεις τους αυτές και να ξέρουν πού να σταματούν. Παραδέχτηκαν και τα ίδια ότι «όταν νευριάσουν» δεν ελέγχουν τη δύναμη τους και γίνονται επιθετικοί όχι μόνο με βίαιες κινήσεις, αλλά και με προσβλητικό υβρεολόγιο που και αυτό το μαθαίνουν από την τηλεόραση, όπως και το ότι όποιος το χρησιμοποιεί κερδίζει «πόντους» απέναντι στους άλλους.


Η βία στην τηλεόραση και τα παιδία Παιδιά ηλικίας 6 έως 9 ετών που παρακολουθούν προγράμματα που περιέχουν σκηνές βίας στην τηλεόραση, όταν ενηλικιώνονται συμπεριφέρονται με βίαιο τρόπο. Αυτό συμβαίνει γιατί σε μικρή ηλικία παρακολουθούσαν σε μεγάλο βαθμό εκπομπές με σκηνές βίας, ταύτιζαν σε μεγάλο βαθμό τον εαυτό τους με ένα βίαιο χαρακτήρα που έβλεπαν στην τηλεόραση και δεν μπορούσαν να αντιληφθούν κατά πόσο αυτά που έβλεπαν ήταν πραγματικά ή όχι. Οι αρνητικές επιδράσεις των βίαιων προγραμμάτων της τηλεόρασης παρατηρούνται ανεξάρτητα από το κοινωνικό ή οικονομικό επίπεδο μιας οικογένειας, ανεξάρτητα από διάφορους παράγοντες σε σχέση με τους γονείς των παιδιών. Έτσι λοιπόν οι γονείς θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να περιορίζουν την παρακολούθηση βίαιων προγραμμάτων, τηλεοπτικών σειρών και έργων από τα παιδιά τους.



59

Φόβος και τρόμος

«Η ταινία έχει τίτλο Ηρακλής. Η σκηνή δείχνει πάρα πολύ τρόµο και βία και σκοτωµούς και ένα σκουλήκι µε δυο κεφάλια και ένας να πνίγει µια καλή κοπέλα. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει, αρκεί να σταµατήσω να το σκέφτοµαι, και να απασχοληθώ µε κάτι άλλο ώσπου να το ξεχάσω εντελώς»

«Η ταινία έχει τίτλο Το τελευταίο οχυρό. Η σκηνή δείχνει έναν στρατιώτη που σκοτώνει έναν κρατούµενο. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει, αρκεί να κλείσω την τηλεόραση και να σκεφτώ κάτι άλλο ή να διαβάσω»




60


Η ταινία έχει τίτλο Γκοντζίλα. Η σκηνή δείχνει τότε που σκότωσαν τον Γκοντζίλα σε ενέδρα που του έστησαν και πάλευε για τη ζωή του αλλά δεν τα κατάφερε. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει, αρκεί να κουκουλωθώ µε την κουβέρτα»




61

Η τηλεόραση στον ύπνο Προσπάθησε να θυμηθείς κι έπειτα ζωγράφισε στην οθόνη μια σκηνή από εκπομπή της τηλεόρασης που είδες στο όνειρο σου.

Ο τίτλος της εκπομπής ήταν...."ΦΟΝΟΣ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ"…

Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει……την ώρα που ο δολοφόνος πηγαίνει να κάνει τον τέταρτο και σημαντικότερο φόνο.

Έβλεπα στο όνειρο μου ότι…… με κυνηγούσε ο δολοφόνος



62

Ο τίτλος της εκπομπής ήταν...."ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ"…

Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει……ένα φάντασμα που κυνηγά έναν άνθρωπο.

Έβλεπα στο όνειρο μου ότι…… το φάντασμα εμφανίστηκε μπροστά μου



63

..."SCARY MOVIE"…

Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει……τρομακτικά πράγματα

Έβλεπα στο όνειρο μου ότι…… με απειλούσε ο Scream



64

Οι εξωγήινοι ξαναχτυπούν

η Αθήνα πολιορκείται από εξωγήινους

Έβλεπα στο όνειρο μου ότι…… πολεμάω εξωγήινους




65

Η ταινία έχει τίτλο «Ανακόντα» Η σκηνή δείχνει πως ένα τεράστιο φίδι τρώει έναν άνθρωπο και ξανά τον βγάζει από το στόµα. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει αρκεί να µου δώσει ένα φιλί η µαµά και να πάρω αγκαλιά το αγαπηµένο µου κουκλάκι..

Παναγιώτα» Δεν είναι όμως μόνο οι ταινίες που τρομάζουν. Είναι και οι ειδήσεις. Πολλές απ’ αυτές είναι πολύ τρομακτικές ιδιαίτερα όταν οι παρουσιαστές προσπαθούν να τις περιγράψουν με όλες τις λεπτομέρειές τους, βάζοντας τρομακτική μουσική ή κάνοντας και αναπαράσταση. Τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν όλες τις ειδήσεις. Ακόμα επειδή γνωρίζουν ότι δεν είναι μια ταινία αλλά ένα γεγονός, τότε η ανασφάλεια και ο φόβος τους μεγαλώνει αφού σαν γεγονός που έχει συμβεί σε κάποια περιοχή είναι πολύ πιθανόν να συμβεί και στην περιοχή τους με θύματα τα ίδια.

«Η είδηση έχει τίτλο «ο χαµός του Άλεξ», µια πραγµατική ιστορία.



66

Η σκηνή δείχνει πέντε παιδιά να σκοτώνουν έναν συµµαθητή τους γιατί ήταν διαφορετικός απ’ αυτούς. Ήταν καλός µαθητής, έπαιζε πιάνο και µάθαινε ξένες γλώσσες αντίθετα από εκείνους. Το µόνο που τους ενδιέφερε ήταν πώς να κάνουν κακό. Είναι φοβερό πέντε παιδιά στη δική µας ηλικία να σκοτώνουν έναν συµµαθητή τους για το παιχνίδι τους. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει αρκεί να κλείσω τα µάτια και να σκεφτώ κάτι χαρούµενο.»

Νίτη Αργυρώ»

«Η είδηση έχει τίτλο «Η πώληση των οργάνων» Η σκηνή δείχνει µια µητέρα που τα παιδιά της τα κάνει µόνο και µόνο για να τα σφάξει και να πουλήσει τα όργανά τους. Αυτό το κάνει µόνο για να πάρει χρήµατα. Όµως µετά την καταλαβαίνει η αστυνοµία και την κυνηγάει. Τότε αυτή καταλαβαίνει το λάθος της και κλαίει. Μετά από καιρό µη αντέχοντας πια αυτή την κατάσταση αυτοκτονεί. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει αρκεί να κλείσω τα µάτια ή να τραγουδήσω από µέσα µου για να ξεχάσω λίγο..

Ελιάνα» Επειδή όμως στον ύπνο τα παιδιά δεν ονειρεύονται μόνο τις τρομακτικές σκηνές που είδαν αλλά και σκηνές που θα ήθελαν να γίνουν πραγματικότητα σύμφωνα και με τα πρότυπα που προβάλλονται στην τηλεόραση παραθέτουμε και το όνειρο της Ελιάνας.

«Δείχνει την εκποµπή «Να η ευκαιρία. Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει ότι εγώ ζητάω αυτόγραφο από την Έλενα Παπαρίζου που τραγούδησε το Mambo και το My number one. Δίπλα είναι η παρουσιάστρια.»

Δημοτικό Σχολείο Παναγίας Θάσου



67

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΗΛΕΘΕΑΣΗΣ Παιδιά και γονείς σε κάποιες τηλεοπτικές σειρές έχουν κοινές προτιμήσεις (π.χ. «στο παρά πέντε»). Ωστόσο στο ερωτηματολόγιο που τους έδωσα στην ερώτηση αν βλέπεται μαζί με το παιδί σας τηλεόραση, απάντησαν όχι σε ποσοστό 92%. Προσπαθήσαμε μέσα από συζήτηση να δώσουμε απάντηση σε αυτό. Καταλήξαμε στο εξής συμπέρασμα: οι γονείς όταν αναφέρονται στις ώρες που βλέπει τηλεόραση το παιδί τους αναφέρονται κυρίως στα παιδικά. Το πρώτο συμπέρασμα. Και το δεύτερο: η τηλεόραση απομονώνει. Μπορεί να βλέπει τηλεόραση όλη η οικογένεια μαζί, όμως ο καθένας είναι μόνος του μπροστά σε αυτήν. Με τις δικές του σκέψεις, τα δικά του συναισθήματα, τα οποία και δεν ανακοινώνει στους άλλους. Η όποια επικοινωνία γίνεται στο τηλεοπτικό διάλειμμα και συνήθως συνδέεται με γκρίνια και επιθετική συμπεριφορά από μέρους των παιδιών. Δύο μαθητές της Β’ τάξης που βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση, όταν τους κάλεσα να αναπαραστήσουν μία σκηνή βίας, μάλωναν ποιος θα είναι ο καλός και ποιος θα είναι ο κακός. Το περίεργο είναι ότι και οι δύο ήθελαν να είναι «κακοί». Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του κακού, όπως εμφανίζονται στην τηλεόραση; Είναι πλούσιος, είναι ωραίος, είναι δυνατός, έχει ωραίες γυναίκες δίπλα του, μένει σε πλούσια σπίτια κι έχει ωραία αυτοκίνητα. Όλα αυτά συνθέτουν μία πολύ ελκυστική εικόνα για τους μαθητές που δεν μπορούν να αξιολογήσουν το «καλό» από το «κακό», Το «αληθινό» από το «ψεύτικο».


Όλα τα παιδιά θέλουν να βλέπουν τηλεόραση με παρέα. Είτε με τα αδέρφια τους, είτε με κάποιον μεγάλο. Ο λόγος είναι ότι μόνα τους βαριούνται κι αισθάνονται μοναξιά. Οι γονείς απάντησαν ότι δε βλέπουν με τα παιδιά τηλεόραση. Στο μυαλό τους παιδί και τηλεόραση σημαίνει παιδικές σειρές, τις οποίες και δε βλέπουν οι ίδιοι. Τους φόβους που αισθάνονται τα παιδιά μετά από πολλές ώρες τηλεόραση τους καταλαβαίνουν από τη συμπεριφορά τους. Κάποιες φορές φοβούνται να βγούν νύχτα από το σπίτι, άλλες τρομάζουν στον ύπνο τους. Τις επιπτώσεις της τηλεόρασης στη φυσική τους κατάσταση τις συζητήσαμε αναλυτικά. Είδαν το πόσο βλαβερές μπορεί να είναι οι συνέπειες για το σώμα τους. Πόσο επηρεάζεται η διατροφή τους από το ότι κάθονται ακίνητοι σε έναν καναπέ. Βέβαια αυτό συμβαίνει κυρίως τους χειμωνιάτικους μήνες γιατί το καλοκαίρι παίζουν πολλές ώρες έξω. Κάναμε τη σύγκριση για το πώς αισθάνονται σωματικά και πνευματικά τις δύο αυτές διαφορετικές περιόδους και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι νιώθουν πολύ καλύτερα όταν βρίσκονται έξω και παίζουν παρά όταν είναι κλεισμένοι μέσα κι ακίνητοι μπροστά στην τηλεόραση. Μόνοι τους ανέφεραν ότι νιώθουν και το μυαλό τους πιο καθαρό όταν αποστασιοποιηθούν κάποιες ώρες από την τηλεόραση. Παιχνίδι ρόλων. Ρόλοι προσώπων της τηλεόρασης. Τα κορίτσια αρέσκονται στο να κάνουν τα μανεκέν. Τα αγόρια τους «σκληρούς». Δημιουργούν πρότυπα μέσα από αυτά που βλέπουν καθημερινά. Μιμούνται φωνές και κινήσεις.


ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ Στο ερωτηματολόγιο που έδωσα στους γονείς στο ερώτημα «Νομίζεις ότι η τηλεόραση επηρεάζει τη σχολική επίδοση των μαθητών;» όλοι οι γονείς απάντησαν πως ναι την επηρεάζει και μάλιστα αρνητικά. Τα όποια θετικά μπορεί να έχει η τηλεόραση μέσα από κάποιες εκπομπές (εκπ/κή τηλεόραση, ντοκιμαντέρ κτλ.) χάνονται και αιτία γι’ αυτό είναι η κακή επιλογή των προγραμμάτων που παρακολουθούν τα παιδιά. Ενώ λοιπόν, θα μπορούσε να συμβάλλει θετικά στη σχολική επίδοση, να δίνει γνώσεις και να διαμορφώνει αξίες το μόνο που κάνει είναι να οδηγεί τα παιδιά στο να παραμελούν τα μαθήματα τους, να είναι απρόθυμα να ασχοληθούν με τις εργασίες τους, να γίνονται παθητικοί τηλεθεατές κι όχι ενεργητικοί μαθητές, να χάνουν πολύτιμο χρόνο και να κουράζονται πνευματικά.




68

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ Η τηλεόραση δεν έχει μόνο τα κακά αλλά και τα καλά της, όπως είναι η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ. Η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ έχει δύο πλευρές τη καλή διασκέδαση και την κακή. Η καλή διασκέδαση είναι η που κάνει τον άνθρωπο χαρούμενο χωρίς να του δίνει μια λάθος εικόνα, ενώ η κακή διασκέδαση είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο χαρούμενο παρουσιάζοντας του τη λάθος εικόνα της ζωής. Η διασκέδαση στις μέρες μας αρέσει στον κόσμο μέσο της τηλεόρασης, ίσως γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να την αποκτήσουν από τη ζωή τους. Οι ενήλικες όταν επιστρέφουν από τη δουλειά τους, συνήθως το βράδυ, την ώρα δηλαδή που «παίζονται» οι κωμικές σειρές, είναι κουρασμένοι. Τι καλύτερο από το να καθίσουν μπροστά στη τηλεόραση και να δούνε μια κωμωδία για να διασκεδάσουν. Αλλά και στα μικρά παιδία αρέσουν οι κωμωδίες γιατί τους προκαλούν γέλιο κάτι που χρειάζεται στην ηλικία τους, αν και δεν είναι «καλές», γιατί δεν απεικονίζουν την πραγματικότητα. Οι καναλάρχες μπορούν να δείχνουν όμως την καλή διασκέδαση; Όχι δεν μπορούν, γιατί η κακή διασκέδαση δίνει μεγαλύτερα ποσοστά ακροαματικότητας από τους ανθρώπους. Το συμπέρασμά μας λοιπόν είναι ότι : ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ ΜΕΣΟ ΑΛΛΑ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ !!!!


Τι σημαίνει η τηλεόραση

Για ένα νεαρό παιδί Γενικά η τηλεόραση έχει και τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματά της. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται όταν πρόκειται για παιδιά. Τα περισσότερα παιδιά, αν όχι όλα, τρελαίνονται για τηλεόραση. Περνούν αρκετές ώρες την ημέρα βλέποντας διάφορες εκπομπές και σήριαλ που δεν τους βοηθούν σε τίποτα. Υπάρχουν βέβαια και κάποια ντοκιμαντέρ απ’ όπου μαθαίνουν κάποια χρήσιμα πράγματα . Για τους ενήλικες η τηλεόραση σημαίνει ενημέρωση και ψυχαγωγία. Όχι όμως ότι τους προσφέρει κάτι καλό. Οι ενήλικες ενδιαφέρονται σχετικά λίγο για τα αθλητικά και πιο πολύ για τα πολιτικά και τα οικονομικά. Για τον παππού και τη γιαγιά η τηλεόραση σημαίνει πάνω απ’ όλα συντροφιά. Η μοναξιά που νιώθουν μερικές φορές μακριά απ’ τα παιδιά και τα εγγόνια τους είναι μεγάλη και προσπαθούν να τη διώξουν με την τηλεόραση. Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι πρέπει να βλέπουμε τηλεόραση αλλά με μέτρο.

22Ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας



69

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΛΕΘΕΑΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΤΗΛΕΘΕΑΤΕΣ

Τα παιδιά στα πλαίσια του προγράμματος ετοίμασαν ένα οδηγό χρήσης της τηλεόρασης για τους γονείς και το μοίρασαν σε όλους τους γονείς του σχολείου.

Παρακάτω ακολουθεί η επιστολή προς τους γονείς.

Αγαπητοί γονείς, υλοποιούμε φέτος στο σχολείο μας ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας με τους μαθητές της Στ2 τάξης με θέμα : Παιδί και μέσα επικοινωνίας. Κύρια ασχολούμαστε με την ενότητα παιδί και τηλεόραση αφού αυτή απορροφά σημαντικό μέρος του ελεύθερου χρόνου των παιδιών και επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά τους. Η διάδοση των αποτελεσμάτων της εργασίας μας και των συμπερασμάτων στα οποία καταλήγουμε αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της ευρύτερης επιτυχίας των στόχων μας Θεωρήσαμε λοιπόν καλό να σας δώσουμε ένα οδηγό χρήσης της τηλεόρασης για τους γονείς γνωρίζοντας ότι ο ρόλος του σχολείου είναι μόνο συμβουλευτικός και όχι παρεμβατικός αφού το παιδί είναι τηλεθεατής στο σπίτι του, εκεί που μόνο οι γονείς του μπορούν να ελέγξουν αποτελεσματικά τη συμπεριφορά του.

TV - ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ «Είναι πολύ άτακτος, στριφογυρίζει συνέχεια και κάνει ζημιές. Ευτυχώς βλέπει πολύ τηλεόραση και έτσι ησυχάζουμε λιγάκι!!!». (λόγια μιας μητέρας ) Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Οι γονείς χρειάζεται να μάθουν να χρησιμοποιούν σωστά την τηλεόραση όσον αφορά τα παιδιά και να έχουν τον έλεγχο. Γι’ αυτό σας προτείνουμε : ü Αποφύγετε να βάζετε την τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο ü Απαγορεύστε προγράμματα που περιέχουν βία. ü Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε την τηλεόραση σαν baby – sitter. ü Κλείστε την τηλεόραση όταν τρώτε ή όταν συζητάτε με τα παιδιά. ü Θυμίστε στα παιδιά ότι η προτεραιότητα είναι το διάβασμα γνωρίζοντας ότι όσο

περισσότερη τηλεόραση παρακολουθούν τα παιδιά τόσο χαμηλότερες είναι οι επιδόσεις τους στο σχολείο. Μην τους αφήνετε να κάνουν τα μαθήματά τους απέναντι σε αναμμένη τηλεόραση.

ü Βλέπετε τηλεόραση μαζί με τα παιδιά σας συζητώντας την επιλογή των εκπομπών και μην ανοίγετε την τηλεόραση στη τύχη αν δεν έχετε προγραμματίσει από πριν τι θέλετε να δείτε.

ü Προσπαθήστε να έχετε όσο γίνεται λιγότερες ώρες ανοιχτή την τηλεόραση στο σπίτι. ü Εξηγήστε τους το ρόλο των διαφημίσεων. ü Προτείνετε στα παιδιά εναλλακτικές δραστηριότητες όπως αθλητισμό, παιχνίδια με

φίλους έξω από το σπίτι, διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, μουσική … ü Δώστε το προσωπικό σας παράδειγμα στα παιδιά και ασχοληθείτε με κάτι άλλο από το

να βλέπετε τηλεόραση. Τα παιδιά της Στ2 τάξης του 5ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας και ο υπεύθυνος

εκπαιδευτικός του προγράμματος Πατεράκης Νικόλαος.




70

Επιλογή τηλεοπτικού προγράμματος και κατάρτιση κανονισμού Τα τηλεοπτικά προγράμματα περιλαμβάνουν πολλές και ποικίλες εκπομπές οι οποίες όμως δεν απευθύνονται σε όλους τους θεατές. Στόχος μας είναι να μάθουν τα παιδιά να επιλέγουν σωστά τις εκπομπές που επιτρέπεται να δουν, αφού μάθουν να αναγνωρίζουν τη σημασία των τηλεοπτικών σημάτων, να συμμετέχουν και οι γονείς τους στην επιλογή του προγράμματος που παρακολουθούν και να επιλέγουν εκπομπές που τους ψυχαγωγούν ή τους προσφέρουν γνώσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους και μετά από συζήτηση με τα παιδιά καταρτίσαμε τον κανονισμό παρακολούθησης τηλεοπτικού προγράμματος ο οποίος γνωστοποιήθηκε και στους γονείς των μαθητών.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1. Για να δούμε τηλεόραση, πρέπει πρώτα να γυρίσουμε από το σχολείο, να τελειώσουμε

το φαγητό μας και τα μαθήματά μας. 2. Να ανοίγουμε την τηλεόραση αφού έχουμε προγραμματίσει από πριν τι θέλουμε να

δούμε. 3. Δεν πρέπει να βλέπουμε εκπομπές στις οποίες οι ενδείξεις που υπάρχουν είναι

απαγορευτικές. 4. Δεν βλέπουμε ποτέ εκπομπές που έχουν τηλεοπτική βία, σκηνές τρόμου και φόβου. 5. Να μη βλέπουμε τηλεόραση μετά τις 9.30 μ.μ. 6. Καλό είναι να βλέπουμε παιδικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ 7. Να μη βλέπουμε περισσότερο από δύο ώρες την ημέρα και μάλιστα να μην είναι

συνεχόμενες. Να παρακολουθούμε για μισή ώρα και μετά να ακολουθεί μια άλλη απασχόληση

8. Όταν βλέπουμε τηλεόραση μαζί με άλλους, για να αποφασίσουμε ποια εκπομπή θα δούμε πρέπει πρώτα να συζητήσουμε μαζί τους τους λόγους για τους οποίους θέλουμε να δούμε και μετά να καταλήξουμε σε κοινή συμφωνία.




71

ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ 1. Μην επιτρέπετε το άνοιγμα της τηλεόρασης την ώρα του φαγητού. 2. Καθιερώστε κανόνες λειτουργίας της τηλεόρασης. 3. Βγάλτε την τηλεόραση από τα υπνοδωμάτια. 4. Βάλτε την τηλεόραση σε ένα μη ευχάριστο δωμάτιο. 5. Δημιουργήστε ένα κέντρο διασκέδασης μέσα ή έξω από το σπίτι. (παιδική χαρά, γυμναστήριο, χώρο με

επιτραπέζια). 6. Δείτε από το πρόγραμμα σειρές που ενδιαφέρουν τα παιδιά. 7. Καθορίστε ποιες μέρες και ποιες ώρες θα ανοίγει η τηλεόραση. 8. Βάλτε το ραδιόφωνο στη ζωή σας. 9. Μην ανοίγετε την τηλεόραση στην τύχη και χωρίς λόγο. 10. Μην αφήνετε τα παιδιά να κάνουν τα μαθήματα μπροστά στην τηλεόραση 11. Συζητήστε το τι θα δείτε μαζί με τα παιδιά στην τηλεόραση. 12. Παραιτηθείτε από την επιθυμία σας να δείτε ένα έργο με σκηνές βίας με, την παρουσία των παιδιών.

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΤΗΛΕΘΕΑΤΗ 1. Βλέπουμε τηλεόραση 2-3- ώρες την ημέρα. 2. Ανοίγουμε την τηλεόραση αφού τελειώσουμε με τις άλλες υποχρεώσεις και δραστηριότητες μας. 3. Βλέπουμε ντοκιμαντέρ, αθλητικά, παιδική ζώνη, ενημερωτικές εκπομπές, κωμωδίες. 4. Δεν βλέπουμε ταινίες τρόμου, βίας, πολεμικές. 5. Οι γονείς αρκετές φορές επιλέγουν το πρόγραμμα που θα δούμε. 6. Προτιμάμε κυρίως ελληνικές σειρές γιατί περιέχουν τις δικές μας συνήθειες και τον δικό μας

πολιτισμό. 7. Τις εργάσιμες ημέρες παρακολουθούμε τηλεόραση μέχρι τις 22.00 και τις αργίες μέχρι τις 23.00. 8. Υπακούμε στο ωράριο που βάζουν οι γονείς μας. 9. Προσπαθούμε να μην τρώμε την ώρα που βλέπουμε τηλεόραση. 10. Προσέχουμε την στάση του σώματος μας και την απόσταση μας από την τηλεόραση. 11. Προτιμούμε την παρέα των φίλων μας από την τηλεόραση. 12. Δεν επηρεαζόμαστε από τις διαφημίσεις και δεν ταυτιζόμαστε με τους πρωταγωνιστές.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΤ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ Δ.Σ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ




72

ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ Ένα πρωινό ήρθε στο σχολείο μας ο κ. Καφές Χαράλαμπος από το εμπορικό κατάστημα του ΟΤΕ Καβάλας. Μας μίλησε για τον τρόπο λειτουργίας των κινητών τηλεφώνων, για το πόσο γρήγορα μπορούμε να επικοινωνούμε και φυσικά για τους κινδύνους που απειλούν την υγεία μας. Συγκεκριμένα μας είπε πώς η ακτινοβολία των κινητών προκαλεί καρκίνο στα μάτια, επιρροή στο ανθρώπινο DNA, ανάπτυξη διαφόρων όγκων στον εγκέφαλο ή το πρόσωπο, νέκρωση κυττάρων από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, απώλεια μνήμης, αύξηση του άγχους και σοβαρούς πονοκεφάλους. Μας τόνισε ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η συνεχής χρήση των κινητών τηλεφώνων και ειδικά στα παιδιά λόγω του μικρότερου σωματικού τους όγκου αλλά και της μεγαλύτερης ευαισθησίας που έχουν τα αναπτυσσόμενα όργανα και οι ιστοί τους. Τέλος μας συμβούλευσε να μην χρησιμοποιούμε καθόλου το κινητό σ’ αυτή την ηλικία. Ακόμα κι όταν μεγαλώσουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να κάνουμε λογική χρήση του.




73

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ



74

Δημοτικό Σχολείο Ν. Καρυάς



75

ΠΟΙΗΣΗ – ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Ο ΤΗΛΕΟΡΑΣΑΚΙΑΣ Ήμουν τηλεορασάκιας ρε παιδιά (δις)

Έβλεπα πρωί και βράδυ ως που έπεφτε σκοτάδι και επέστρεφε στο σπίτι ο μπαμπάς (δις)

Τα μαθήματα ξεχνούσα ρε παιδιά (δις)

Ξαπλωμένος στο κρεβάτι και στον καναπέ συχνά, Έβλεπα ΤV πολύ προσεχτικά,(δις)

Γαριδάκια πατατάκια και λοιπά, (δις)

Έτρωγα με λαιμαργία πάνω εκεί στον καναπέ Και η κοιλία μου μεγάλωνε καλέ,(δις)

Δεν κινιόμουνα καθόλου ρε παιδιά (δις)

Η μεγάλη τεμπελιά μου αύξανε και τα κιλά μου και με λέγανε βαρέλα και κεφτέ, (δις)

Οι καυγάδες μας μεγάλωναν παιδιά, (δις)

Μια εγώ με τη μαμά,μια η μαμά με τον μπαμπά μου Γινότανε χαμός για ριάλιτι συχνά(δις)

Ώρες ατέλειωτες στον υπολογιστή (δις)

Τα ματάκια μου πονούσαν όμως δεν υποχωρούσα ήθελα πλέι στέισον και μετά ΤV.( δις)

Για κινητό τρελαινόμουνα παιδιά (δις)

Το έπαιρνα απ' τον μπαμπά μου το έπαιρνα απ'τη μαμά μου

To ‘θελα πολύ δικό μου ρε παιδιά,(δις)

Όμως όλα τα ξεπέρασα παιδιά (δις) Με την Αγωγή Υγείας για τα Μέσα Επικοινωνίας

Ξέφυγα απ' το μαρτύριο παιδιά.

Έγινα άνθρωπος του μέτρου ρε παιδιά,(δις) Τα μαθήματα διαβάζω, πρώτος στη γυμναστική

Και επιλεγμένα όλα στην ΤV

Πλέι στέισον και υπολογιστή (δις) Μερικές φορές τη μέρα είναι αρκετές πολύ

Και εμένα τώρα αυτό ευχαριστεί, (δις)

Το τραγούδι αυτό δημιουργήθηκε από την ομάδα του Θεολόγου με βάση όλα όσα εξετάσαμε κατά τη διάρκεια της χρονιάς και συνοψίζει τόσο τις λάθος συμπεριφορές όσο και τα συμπεράσματα που βγάλαμε για τη σωστή χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών επικοινωνίας. Δίνει με ένα πολύ εύθυμο τρόπο τα μηνύματα της ομάδας. Στη συνάντηση των σχολείων στο ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΒΑΛΑΣ η Ομάδα του Θεολόγου το παιδιά το παρουσίασε σε όλα τα παιδιά της σύμπραξης.

Η τηλεόραση Ένα μαγικό κουτί

Που πατάς ένα κουμπί Και τα βλέπεις όλα ωραία Μικρά μεγάλα και μεσαία

Ένα έγχρωμο κουτί

Στρογγυλό μα και πλακί Που είναι τόσο δα μικρό

Αλλά και τεράστιο σαν τον ουρανό

Η τηλεόραση αυτή Είναι τόσο μαγική

Που μας έχει κάνει όλους Να κοιτάμε σαν χαζοί.

Μαριάνθη Κουτέβου

Δημοτικό Σχολείο Θεολόγου



76

ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ Στα πλαίσια του προγράμματος κατασκευάσαμε μια τηλεόραση από χαρτόνι. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία στα παιδιά να γίνουν κι αυτά πρωταγωνιστές στην τηλεόραση, βάζοντας τον εαυτό τους στη θέση του πρωταγωνιστή που θαυμάζουν. Έγιναν δημοσιογράφοι, παρουσιάζοντας με μεγάλη επιτυχία το δελτίο ειδήσεων, τα αθλητικά καθώς επίσης και το δελτίο καιρού. Χάρηκαν ιδιαίτερα με τις διαφημίσεις διαφόρων προϊόντων τις οποίες μάλιστα έφτιαξαν μόνοι τους.





77

Αναπαράσταση σκηνών από γνωστές τηλεοπτικές σειρές

Μικροί δημοσιογράφοι Τα παιδιά στα πλαίσια του προγράμματος και σε μια προσπάθεια διαθεματικής προσέγγισης του θέματος, έγιναν μικροί δημοσιογράφοι και πήραν φανταστικές συνεντεύξεις στα Αγγλικά από γνωστές προσωπικότητες. Επειδή η δραστηριότητα αυτή είναι πολύ πρωτότυπη παραθέτουμε δύο δείγματα της δουλειάς των μαθητών του 22ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας.




78

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

5ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

Τάξη ΣΤ Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Πατεράκης Νίκος

Η τηλεόραση ως επικοινωνιακό μέσο αποτελεί ένα σπουδαίο επίτευγμα. Όπως όμως το κάθε νόμισμα έχει δυο όψεις έτσι και η τηλεόραση έχει την καλή και την άσχημη πλευρά. Η τηλεόραση μας προσφέρει ένα σωρό υπηρεσίες που θα μπορούσε να είναι αληθινά ευεργετήματα αν γινόταν σωστά η χρήση της. Είναι ένα θαυμαστό παντοδύναμο μέσο. Παίζει το ρόλο του γιατρού, του διασκεδαστή, του συμβούλου, του δασκάλου. Είναι η ηλεκτρονική γιαγιά των παιδιών με τις έγχρωμες κασέτες των παραμυθιών, είναι ολόκληρος ο κόσμος μέσα στο σπίτι μας. Οτιδήποτε συμβαίνει και στην πιο απομακρυσμένη γωνιά του πλανήτη, το πληροφορούμαστε και το βλέπουμε χωρίς να μετακινηθούμε από τον καναπέ μας, χωρίς να κουραστούμε, να ξοδέψουμε ή να κινδυνέψουμε. Από την άλλη επειδή η εικόνα μαγνητίζει και υπνωτίζει, ο θεατής καθηλώνεται τις πιο πολλές φορές και δέχεται παθητικά ότι του προβάλλουν τα διάφορα κανάλια παθαίνοντας μια πλύση εγκεφάλου. Είναι πραγματικά μια πληγή της ελληνικής κοινωνίας, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η τηλεόραση σήμερα και με τον ανταγωνισμό τον τρομερό που υπάρχει στα ιδιωτικά κανάλια με το κυνήγι της θεαματικότητας. Ερωτήματα όπως τι μας προσφέρει, τι μας δίνει να βλέπουμε, τι μας προτρέπει να ακούμε, που κατευθύνει τη συμπεριφορά μας, τη σκέψη μας, ζητούν απάντηση. Υπάρχει λοιπόν θέμα ορθής χρήσης και κατάχρησης όπως επίσης υπάρχει θέμα ορθής αγωγής όπως συμβαίνει με την αποφυγή βλαβερών ουσιών (ναρκωτικά) και κακών συνηθειών (κάπνισμα). Επειδή λοιπόν δεν είναι και τόσο εύκολο να πετάξουμε την τηλεόραση από το σπίτι, ούτε να την έχουμε συνεχώς κλειστή η πρόταση του συντονιστή του προγράμματος κ. Καβάζη να συμμετέχουμε και φέτος σε ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας με μια ομάδα άλλων σχολείων και με θέμα: «Μέσα επικοινωνίας και παιδί» μου έδωσε την ευκαιρία να δουλέψω με τα παιδιά πάνω στην ορθή χρήση της τηλεόρασης και να προβληματιστούμε από τη σημερινή της μορφή. Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι με την τηλεόραση περνά κανείς 14 χρόνια της ζωής του (αν βλέπει 3 ώρες την ημέρα και ζήσει 75 χρόνια) τότε αξίζει τον κόπο να προβληματίσουμε τα παιδιά μας έτσι ώστε η τηλεόραση να μη γίνει η πλέον χρονοβόρα και επιβλαβή (από πολλές πλευρές) ψυχαγωγική (;) δραστηριότητα. Δεν μείναμε όμως μόνο στη τηλεόραση. Ασχοληθήκαμε και με ένα άλλο μέσο επικοινωνίας το κινητό τηλέφωνο και προβληματιστήκαμε για την αναγκαιότητα της χρήσης του από τους μαθητές αλλά και για τους κινδύνους από την συνεχή χρήση του κινητού. Το πρόγραμμά μας υλοποιήθηκε σε χρόνο εκτός ωραρίου σχολείου στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του σχολείου και ολοκληρώθηκε στις 7/6/2006. Στις συναντήσεις (δράσεις) με τα παιδιά ασχοληθήκαμε με τα παρακάτω θέματα : v Επιλογή του κατάλληλου τηλεοπτικού προγράμματος v Κριτική στα δελτία ειδήσεων των τηλεοπτικών καναλιών v Παιδί και διαφήμιση v Η τηλεοπτική βία και οι επιπτώσεις της στην ομαλή εξέλιξη του παιδιού. v Τα πρότυπα της τηλεόρασης v Τηλεόραση και σχολική επίδοση



79

v Τι μπορεί να κάνει με το κινητό του ένας μαθητής v Χρήσεις του κινητού τηλεφώνου

Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του προγράμματος, προβληματίστηκαν από τα θέματα των συναντήσεων, ανέφεραν προσωπικές εμπειρίες από την χρήση των μέσων επικοινωνίας που διαπραγματευτήκαμε, έκαναν έρευνα στο σχολείο για τις ανάγκες του προγράμματος και τέλος παρουσίασαν σε κάθε τάξη του σχολείου (αφού χωρίστηκαν πρώτα σε ομάδες εργασίας) τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Ετοίμασαν μάλιστα και ένα οδηγό χρήσης της τηλεόρασης για τους γονείς και το έδωσαν σε όλους τους γονείς των παιδιών του σχολείου μας. Δεν ξέρω αν καταφέραμε να πείσουμε τα παιδιά να αντιστέκονται σε ότι τους σερβίρει η τηλεόραση αφού ο ρόλος μας είναι συμβουλευτικός και όχι παρεμβατικός. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζεται τεράστια εσωτερική δύναμη, πνευματική εγρήγορση και θέληση χαλύβδινη για να ελέγχει κανείς τη χρήση της τηλεόρασης. Μόνο έτσι όμως η τηλεόραση θα είναι ευλογία και όχι κατάρα.

11ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Τάξη Ε

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Ευαγγελίδης Μιχάλης Το θέμα ήταν ιδανικό για τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου, αφού αφορούσε κάτι πολύ οικείο και καθημερινό. Δεν συνάντησα καμιά δυσκολία στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του θέματος ενώ οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό. Υλοποιήθηκαν όλοι οι στόχοι που τέθηκαν. Πιστεύω πως οι μαθητές ανέπτυξαν μια περισσότερο κριτική στάση απέναντι στη διαφήμιση – αυτό ήταν το θέμα που επεξεργαστήκαμε περισσότερο – και στο εξής θα κάνουν και δεύτερες σκέψεις βλέποντας ή διαβάζοντας ένα διαφημιστικό σποτάκι. Το υλικό ήταν πληρέστατο και ευκολόχρηστο ενώ οι οδηγίες κατανοητές. Ο χρόνος για την υλοποίηση του προγράμματος όμως ήταν ανεπαρκής και πιστεύω πως τα θέματα «τηλεόραση» και «κινητό τηλέφωνο» θα πρέπει να δουλευτούν σε ξεχωριστά προγράμματα. Είναι τόσο επίκαιρα θέματα, αγγίζουν τόσο πολύ τα παιδιά αλλά και τους γονείς, που αξίζει να αφιερωθεί από ένα σχολικό έτος για το καθένα. Τέλος, πιστεύω πως για να αλλάξουν τα παιδιά συμπεριφορές απέναντι σ' αυτά τα θέματα θα πρέπει να γίνονται αναφορές και δράσεις σε όλη τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής – στην πρωτοβάθμια και σε όλη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση – και όχι αποσπασματικά.

16ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Τάξη Β

Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Παπαδοπούλου Ευγενία Το πρόγραμμα με το οποίο ασχοληθήκαμε φέτος είχε σαν θέμα «Παιδί και Μέσα Επικοινωνίας. Το Πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε με μαθητές της Β’ τάξης οι οποίοι αν και μικροί ανταποκρίθηκαν με μεγάλο ενδιαφέρον στις απαιτήσεις του θέματος. Ήταν η πρώτη φορά που οι συγκεκριμένοι μαθητές συμμετείχαν σ’ ένα τέτοιο πρόγραμμα. Αρχικά κάποια μικρά προβλήματα υπήρξαν τα οποία όμως ξεπεράστηκαν γρήγορα γιατί το θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε ήταν πολύ κοντά στα ενδιαφέροντα των παιδιών. Το υποστηρικτικό υλικό μας βοήθησε πάρα πολύ στην υλοποίηση του προγράμματος γιατί δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές όχι μόνο να αναφέρουν αυτά που ήθελαν αλλά συγχρόνως και να ζωγραφίσουν, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά αυτής της ηλικίας.



80

Η συνεργασία με τους άλλους εκπαιδευτικούς καθώς και με το Συντονιστή του προγράμματος υπήρξε άριστη. Ο χρόνος για την υλοποίηση του προγράμματος δεν ήταν αρκετός κι έτσι δεν προλάβαμε να ασχοληθούμε με όλες τις ενότητες. Σημαντική ήταν η παρουσία του υπεύθυνου από το Εμπορικό κατάστημα του ΟΤΕ Καβάλας, ο οποίος ήρθε στο σχολείο μας μετά από πρόσκλησή μας και μας μίλησε για τη λειτουργία των κινητών τηλεφώνων και για τους κινδύνους που απειλούν την υγεία μας. Τα θετικά σημεία του προγράμματος ήταν ότι όλοι σχεδόν οι μαθητές κατάλαβαν πόσο δυσάρεστες επιπτώσεις έχει η μακρόχρονη έκθεση σε τηλεοπτικά προγράμματα πάνω σε θέματα κοινωνικής ανάπτυξης καθώς επίσης και στη σωματική τους υγεία. Κατάλαβαν ότι σ’ αυτή την ηλικία δεν πρέπει να χρησιμοποιούν καθόλου το κινητό τηλέφωνο και ακόμα κι όταν μεγαλώσουν να είναι πάρα πολύ προσεχτικοί στη χρήση του Γενικά η επαφή μ’ αυτό το πρόγραμμα ήταν κάτι πρωτόγνωρο αλλά συγχρόνως και πολύ ενδιαφέρον όχι μόνο για τους μικρούς μαθητές αλλά και για μένα την ίδια.

22ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

Τάξη Ε Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Πασχαλίδου Καλλιόπη

«Παιδί και Μέσα Επικοινωνίας» Αυτό ήταν το θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε φέτος. Ο Σίμος, η Χρυσούλα, ο Αιμίλιος, ο Βίκτωρ, η Ολυμπία, ο Σίμος, ο Κώστας, ο Σεραφείμ, ο Αλέξης, ο Παναγιώτης, ο Θεολόγης. Δώδεκα παιδιά της Ε’ τάξης για πρώτη φορά κλήθηκαν να κάνουν κάτι διαφορετικό από το ημερήσιο ωρολόγιο πρόγραμμά τους. Να ασχοληθούν με ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας. Τα βήματά μας ήταν μικρά και αργά. Έπρεπε πρώτα να μάθουμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας. Να μάθουμε να μιλάμε και να ακούμε και να το κάνουμε αυτό με μία σειρά, σεβόμενοι ο ένας τις απόψεις του άλλου, χωρίς να θυμώνουμε, να διακόπτουμε και να μαλώνουμε. Δεν ήταν βέβαια καθόλου εύκολο να γίνει αυτό με μια ομάδα παιδιών που γνώριζα πρώτη φορά και που έβλεπα τρεις μόνο ώρες την εβδομάδα. Το δεύτερο που έπρεπε να μάθουν τα παιδιά ήταν το να ασχοληθούν στο σπίτι και με κάτι άλλο εκτός από τα μαθήματά τους. ΝΑ ανοίξουν εγκυκλοπαίδειες και υπολογιστή και να βρουν πληροφορίες. Αυτό το έκαναν με μεγάλη χαρά και ευχαρίστηση και το υλικό που μάζεψαν ήταν πολύ. Πολλά μάλιστα ήταν χειρόγραφα που σημαίνει πως τα παιδιά αφιέρωσαν πολύ χρόνο για να γράψουν αυτά που ζητούσαμε. Δώδεκα παιδιά της Ε’ τάξης, εντεκάχρονα παιδιά, όπως όλα του κόσμου, βλέπουν τηλεόραση, έχουν κινητά, χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Όλα αυτά είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Υπάρχουν στο σπίτι τους από τότε που γεννήθηκαν και τα χρησιμοποιούν όπως το πιρούνι και το κουτάλι, χωρίς δεύτερη σκέψη. Τι ξέρουν όμως γι’ αυτά; Πόσο ασφαλή είναι όταν τα χρησιμοποιούν, πώς πρέπει να τα χρησιμοποιούν, για πόσο χρόνο; Ούτε τα παιδιά, ούτε οι γονείς αναρωτήθηκαν γι’ αυτές τις απορίες. Δεν ήταν καν απορίες. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε με αυτό το πρόγραμμα. Να αφυπνίσουμε γονείς και παιδιά. Να δείξουμε ότι όλα αυτά δεν είναι αθώα. Υπάρχουν κανόνες στη χρήση τους, ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί και γνώστες των ηλεκτρονικών συσκευών που χρησιμοποιούμε. Με μια σειρά ερωτηματολογίων και κάνοντας τους μικρούς δημοσιογράφους, συγκεντρώσαμε πληροφορίες από τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου για το αν χρησιμοποιούν αυτά τα Μέσα Επικοινωνίας και πόσο χρόνο. Αν ελέγχονται από τους γονείς, αν υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί ή αν είναι ελεύθεροι να κάνουν ότι θέλουν, αν αυτό επηρεάζει την απόδοσή τους στο σχολείο ή στις μεταξύ τους σχέσεις. Τα πορίσματα τα συζητήσαμε και βγάλαμε τα συμπεράσματά μας που τα ανακοινώσαμε στην τάξη.



81

Σε μια εποχή που τα Μέσα Επικοινωνίας αντί να φέρουν κοντά τον άνθρωπο, τείνουν να τον απομακρύνουν από τον συνάνθρωπό του, σε μια εποχή που το κινητό τηλέφωνο πήρε τη θέση του διαπροσωπικού διαλόγου, σε μια εποχή που η τηλεόραση πήρε τη θέση της κουβέντας και της συντροφιάς και ο υπολογιστής τη θέση του φίλου και του παιχνιδιού, όλοι πρέπει να ταρακουνηθούμε και να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με αυτά τα Μέσα. Λέμε ΝΑΙ στη χρήση της τεχνολογίας, αλλά ΝΑΙ στη λογική και προσεκτική χρήση και όχι στην αλόγιστη κατάχρηση. Δε νομίζω, ότι καταφέραμε με ένα πρόγραμμα λίγων ωρών να δημιουργήσουμε συνειδητούς καταναλωτές και χρήστες των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Νομίζω όμως πως καταφέραμε να βάλουμε το «μικρόβιο» της ανησυχίας και του προβληματισμού στο μυαλουδάκι των παιδιών.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΤΑΜΟΥ

Τάξεις Γ – Δ Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Μητσιός Γιάννης

Ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας στοχεύει στο να μάθει στα παιδιά να αναπτύσσουν συμπεριφορές τέτοιες που να οχυρώνουν την υγεία τους. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μάθουν να είναι επιλεκτικά απέναντι σε ότι τους προτάσσεται και να μπορούν να αρνούνται ό,τι δε τους ωφελεί. Όλοι μας γνωρίζουμε το σημαντικό ρόλο που παίζει η τηλεόραση στη ζωή της σύγχρονης οικογένειας. Αποτελεί μέσω ψυχαγωγίας μικρών και μεγάλων. Ίσως –σε κάποιες περιπτώσεις- τη μοναδική ψυχαγωγία. Τα μέλη κάθε οικογένειας περνάνε αρκετές ώρες την ημέρα μπροστά στην τηλεόραση και κυρίως τα παιδιά. Η επίδραση της στην σωματική και ψυχική ανάπτυξη τους είναι πολύ σημαντική. Τα Μέσα Επικοινωνίας σήμερα έχουν το ρόλο τους στη ανάπτυξη του παιδιού, κυρίως την πνευματική και ψυχική. Δεν είναι μόνο η τηλεόραση. Είναι και τα βιντεοπαιχνίδια, τα κινητά, το διαδίκτυο. Το θέμα αρχίσαμε να το δουλεύουμε τον Απρίλιο. Δυστυχώς ο χρόνος που μπορούσαμε να διαθέσουμε – δύο μήνες- δεν ήταν αρκετός. Οι μαθητές ηλικίας 9-10 χρονών έδειξαν ενδιαφέρον και φάνηκε πολλές φορές να προβληματίστηκαν σχετικά με το πού πρέπει να μπαίνουν τα όρια σε όλα αυτά που ναι μεν είναι πολύ ελκυστικά, αλλά δεν είναι και ό,τι καλύτερο για την ανάπτυξη τους. Συζητώντας με τον κ. Παπακοσμά Κ., δημοσιογράφο σε τηλεοπτικό κανάλι και εφημερίδα της Καβάλας κατάλαβαν τα θετικά και τα αρνητικά της τηλεόρασης, το πόσο μπορούν να παρασυρθούν και να παραπληροφορηθούν από αυτά που βλέπουν, ότι θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και επιλεκτικοί. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι δυστυχώς είμαστε πιο ανίσχυροι σε σύγκριση με τα κινητά και την τηλεόραση, γιατί στηριζόμαστε στο λόγο και προσπαθούμε να τα κάνουμε να συνειδητοποιήσουν μία άσχημη πραγματικότητα, την οποία, όμως, δε βλέπουν. Τις τελευταίες βδομάδες με τις πολλές συζητήσεις που γίναν στην τηλεόραση για τον αρνητικό της ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών και το πόσο μπορεί η τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια δράσης να καθορίσουν συμπεριφορές προβληματίστηκαν περισσότερο και οι μαθητές και οι γονείς που άρχισαν να ανησυχούν για την επίδραση όλων αυτών στα παιδιά τους. Από αυτό αποδεικνύεται και το ότι θα πρέπει σε τέτοια προγράμματα οι γονείς να έχουν περισσότερο ενεργό ρόλο και ίσως να βρεθεί ένας τρόπος ώστε και αυτοί να παίρνουν μέρος σε αυτά. Και αν θέλουμε να πετύχουμε κάποια πράγματα σε αυτό το τόσο σημαντικό θέμα θα πρέπει να έχουμε τη συμβολή όλων και του σχολείου και της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.



82

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΘΑΣΟΥ Τάξη Δ

Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Τσάμη Δέσποινα Το πρόγραμμα «Παιδί και Μέσα Επικοινωνίας» το οποίο υλοποιήσαμε στα πλαίσια της Αγωγής Υγείας, είχε μεγάλη επιτυχία, γιατί οι μαθητές μας από την πρώτη στιγμή δέχτηκαν με ενθουσιασμό να συμμετέχουν και να ασχοληθούν με το ενδιαφέρον αυτό θέμα. Σημαντικό μερίδιο στην επιτυχία αυτή είχε και το υλικό που μας έστειλε ο συντονιστής των 10 σχολείων που συμμετείχαν στ πρόγραμμα, Καβάζης Γιώργος, οι οδηγίες του καθώς και η ανταλλαγή ιδεών με συναδέλφους που συμμετείχαν. Οι μαθητές συμπλήρωσαν με προθυμία τα διάφορα ερωτηματολόγια και φύλλα δραστηριοτήτων. Ζήτησαν πληροφορίες από τους γονείς τους και άλλους. Έκαναν έρευνες σχετικά με τα Μέσα Επικοινωνίας. Είπαν τις απόψεις τους σχετικά με τα προγράμματα της τηλεόρασης, τις εκπομπές που προτιμούν, το πόσο επηρεάζονται από τις διαφημίσεις και τις ταινίες τρόμου – βίας, για την εκπαιδευτική τηλεόραση, τα ριάλιτι και για κάθε εκπομπή υποκουλτούρας. Έφτιαξαν διαφημίσεις και τις παρουσίασαν στους συμμαθητές τους και στους εκπαιδευτικούς του σχολείου μας. Έγραψαν ποιήματα και τραγούδια για την τηλεόραση αλλά και γενικά για τα Μέσα Επικοινωνίας. Η ενασχόλησή τους μ’ όλα αυτά είχε ως συνέπεια να αλλάξουν αβίαστα στάση ως προς την τηλεόραση.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΣΟΡΟΠΗΣ

Τάξεις Β - Ε – ΣΤ Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Μανίτσα Κατερίνα

«Μέσα Επικοινωνίας και Παιδί», ένα θέμα φοβερά προκλητικό και ελκυστικό για κάθε εκπ/κό. Είναι ένα θέμα που κατά καιρούς έχει απασχολήσει όλους τους εκπ/κούς. Στις συζητήσεις που γίνονται με τους γονείς πάντα η τηλεόραση παρουσιάζεται ως ένα κακό πρότυπο για τα παιδιά που επηρεάζει την επίδοση τους στα μαθήματα και την «όρεξη» τους για εργασία στο σχολείο. Τώρα πια έχουν προστεθεί τα κινητά και τα βιντεοπαιχνίδια σ’ αυτά που αποσπούν το χρόνο και την προσοχή των μαθητών. Στην τηλεόραση κάθε μαθητής αναλώνει πολύτιμο χρόνο καθημερινά, παίρνει μηνύματα από αυτήν, διαμορφώνει αξίες και επιλέγει τα πρότυπα που θα ακολουθεί. Τι παρακολουθεί όμως στην τηλεόραση; Πόσοι μαθητές επιλέγουν τα προγράμματα που θα παρακολουθήσουν με βάση το τι θα αποκομίσουν από αυτά; Ελάχιστοι. Οι περισσότεροι γίνονται παθητικοί δέκτες όσων τους δίνονται κυρίως από τα ιδιωτικά κανάλια και αφομοιώνουν τα σύγχρονα πρότυπα όπως αυτά παρουσιάζονται μέσα από τις ειδήσεις, τις διαφημίσεις, τις εκπομπές, τα σίριαλ, τις ταινίες ελληνικές και ξένες. Επιπλέον πολλές «παιδικές»σειρές είναι παραπλανητικές και δίνουν μια εξωπραγματική εικόνα για τη ζωή και για τις σωματικές δυνατότητες των παιδιών. Κάποιες άλλες δίνουν παραποιημένες ιστορικές γνώσεις (Ηρακλής, Ζήνα). Δεν είναι σωστό να ισοπεδώνουμε το κάθε τι γύρω από την τηλεόραση. Έχει και θετικά. Μπορεί να δώσει γνώσεις, να διαμορφώσει αξίες και σωστά πρότυπα. Θα πρέπει να υπάρχει, όμως, έλεγχος των προγραμμάτων από τους γονείς και συνειδητοποίηση από μέρους των παιδιών των αρνητικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει η τηλεόραση στη σωματική, ψυχική και πνευματική τους υγεία. Το διαχωρισμό «καλής», «κακής» τηλεόρασης μας βοήθησε να τον κάνουμε ο κ. Παπακοσμάς Κ. δημοσιογράφος σε τηλεοπτικό κανάλι και σε εφημερίδα της Καβάλας. Μας επισκέφτηκε στο



83

σχολείο μας και συζήτησε με τους μαθητές για το ρόλο που μπορεί να παίξει η τηλεόραση στη ζωή μας, αν τη χρησιμοποιήσουμε σωστά και πάρουμε από αυτήν μόνο τα θετικά που έχει να μας δώσει. Είναι δύσκολο και για εκπ/κούς και για γονείς να πετύχουν τη διαμόρφωση τέτοιων προσωπικοτήτων στους μαθητές που να επιλέγουν τα προγράμματα που βλέπουν, να ελέγχουν τις ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση και να έχουν τη δύναμη να μη βλέπουν κάποια ταινία ή εκπομπή με αρνητικά μηνύματα και πρότυπα. Η τηλεόραση είναι πολύ ισχυρή. Τα τελευταία χρόνια τον ίδιο ισχυρό και δυστυχώς αρνητικό ρόλο παίζουν και τα βιντεοπαιχνίδια. Συνήθως τα παιδιά επιλέγουν να παίζουν παιχνίδια δράσης που προκαλούν νευρικότητα και επιθετικότητα. Και σε αυτά καταναλώνουν πολλές ώρες καθημερινά. Το πιο αγαπημένο τους παιχνίδι πλέον είναι το κινητό που δεν είναι μέσω επικοινωνίας, αλλά μέσω προβολής και κυριαρχίας. Στο λίγο χρόνο που μπορέσαμε να διαθέσουμε για να δουλέψουμε το πρόγραμμα, ασχοληθήκαμε με όλα αυτά. Περισσότερο με την τηλεόραση. Επισημάναμε τα αρνητικά και τα θετικά. Συνειδητοποιήσαμε τις όποιες επιπτώσεις έχουν τα Μέσα Επικοινωνίας στην υγεία μας. Καθορίσαμε τα κριτήρια με τα οποία θα πρέπει να επιλέγουμε προγράμματα στην τηλεόραση, Αν πετύχαμε κάποια πράγματα θα φανεί στο μέλλον. Προς το παρόν η δική μου εκτίμηση είναι ότι τα Μέσα Επικοινωνίας με την εικόνα, τη δράση, την ευχαρίστηση που προσφέρουν είναι πιο ισχυρά και κυριαρχούν πάνω στα παιδιά.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΑΣ ΚΑΡΥΑΣ Τάξη Ε

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Σμάλης Αθανάσιος Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της έκρηξης της πληροφορίας, περισσότερο από ποτέ είναι απαραίτητο να «εμβολιάσουμε» με τα αντισώματα της γνώσης και της συνειδητής επιλογής τους μικρούς μαθητές για να μπορούν να αντισταθούν στην πλημμυρίδα της πολύτιμης αλλά και επικίνδυνης τεχνολογίας. Έτσι το θέμα « ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ» ήταν κατάλληλο και επίκαιρο για τους μαθητές του σχολείου με πλούσιες και ποικίλες δραστηριότητες. Παρουσίασε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και είχε σχέση με τα βιώματα και τις εμπειρίες των παιδιών. Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με μεγάλη ευκολία δείχνοντας μεγάλο ενδιαφέρον για όλες τις δραστηριότητες. Δεν υπήρξαν δυσκολίες γιατί, για κάθε θεματική ενότητα το υλικό ήταν πλούσιο. Άλλωστε οι συγκεκριμένοι μαθητές συμμετείχαν για τρίτη χρονιά σε παρόμοιο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας. Σε ότι αφορά τους στόχους, πιστεύω πως υλοποιήθηκαν πλήρως αφού τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν και προβληματίστηκαν με τη καλή και κακή χρήση των μέσων επικοινωνίας. Οι στόχοι που έθεσε το πρόγραμμα σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνούσε τις δυνατότητες της ομάδας. Το υλικό το οποίο είχαμε στη διάθεσή μας ήταν κατάλληλο και εύχρηστο για την υλοποίησης των δράσεων. Ήταν ευχάριστο αφού εναλλάσσονταν το παιχνίδι με τη δημιουργική έκφραση μέσα σ’ ένα κλίμα ευχάριστο και διασκεδαστικό. Οι οδηγίες πραγματοποίησης των δράσεων ήταν απολύτως κατανοητές και εύκολες στην υλοποίησή τους. Η συνεργασία με το συντονιστή του προγράμματος και με τους άλλους εκπαιδευτικούς υπήρξε άριστη και η συναντήσεις βοήθησαν στην υλοποίηση των στόχων. Η υποστήριξη που είχαμε από τους ειδικούς συνετέλεσε και αυτή στην επιτυχία του προγράμματος. Ο χρόνος για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν αρκετός όπως και το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των δράσεων.



84

Ως ένα από τα θετικότερα σημεία του προγράμματος θεωρώ την συνάντηση των σχολείων στην Καβάλα στις 9-6-2006.Οι μαθητές και οι μαθήτριες βρήκαν την ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους και παρουσιάσεις των παιδιών ήταν πρωτότυπες και ευρηματικές. Η υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων βοηθάει τα παιδιά πολύπλευρα. Τα θέματα που επιλέγονται ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και στις ικανότητες των μαθητών. Οι δραστηριότητες και ο τρόπος δουλειάς ξεφεύγουν από τον παραδοσιακή λογική της σχολικής τάξης. Ο δάσκαλος είναι συνεργάτης – βοηθός συμβάλλοντας στην απελευθέρωση του μαθητή. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά τον συντονιστή του προγράμματος τον συνάδελφο κ Καβάζη Γιώργο, αφενός για την διαρκή βοήθεια και υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος, αφετέρου για την ευκαιρία που μας δίνει να συμμετέχουμε για τέταρτη συνεχή χρονιά σε παρόμοιο πρόγραμμα σύμπραξης σχολείων. Κλείνοντας θα ήθελα να προτείνω την παράταση του συγκεκριμένου προγράμματος για μία χρονιά ακόμη, γιατί και επίκαιρο και πολύ σημαντικό είναι αλλά και το υλικό είναι πολύ πλούσιο με πάρα πολλές ακόμη δραστηριότητες.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΑΙ0ΧΩΡΙΟΥ Τάξη ΣΤ

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κεχαγιάς Στέργιος Στην εποχή μας όπου τα Μ.Μ.Ε παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην καθημερινή μας ζωή και επηρεάζουν πρόσωπα και καταστάσεις, σίγουρα η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος από την σύμπραξη των σχολείων προκάλεσε το ενδιαφέρον αλλά ενθουσίασε κιόλας τους εμπλεκόμενους μαθητές του σχολείου μας. Επιλέχτηκε δε με δικιά τους εισήγηση η εξάντληση του υποθέματος που αφορούσε τον ρόλο της τηλεόρασης στην παιδική ηλικία. Θα έλεγα ότι για τους μαθητές ενός επαρχιακού σχολείου όπου η εκμετάλλευση και η αξιοποίηση του ελευθέρου χρόνου των παιδιών λόγω της μεγάλης απόστασης από τα αστικά κέντρα της περιοχής εξαντλείται σε ένα μεγάλο ποσοστό στην παρακολούθηση της τηλεόρασης με ότι αυτό συνεπάγεται. Οργανώθηκαν από την αρχή σε ομάδες εργασίας όπου η κάθε μία από αυτές είχε συγκεκριμένη ενότητα να επεξεργαστεί και συγκεκριμένη έρευνα να κάνει. Αξιοποιήθηκε όπου ήταν απαραίτητη χρήση των υπολογιστών και το διαδίκτυο από όπου γινόταν άντληση πληροφοριών και φωτογραφιών. Επιλέχτηκαν ενότητες που αφορούσαν τα αρνητικά στοιχεία της τηλεόρασης αλλά παράλληλα εντοπίστηκαν και τα θετικά σημεία. Οργανώθηκαν έρευνες και ερωτηματολόγια τα οποία απαντήθηκαν τόσο από τους ίδιους τους μαθητές της εμπλεκόμενης τάξης αλλά και από άλλους μαθητές του σχολείου και επίσης και από μεγαλύτερους και κατοίκους του χωριού. Κορυφαία στιγμή της εξέλιξης του προγράμματος ήταν η «ανάκριση» τοπικών δημοσιογράφων με ένα σύνολο πενήντα ερωτήσεων με θέματα που οι ίδιοι είχαν επιλέξει (σχετικό DVD έχει παραδοθεί στον υπεύθυνο του προγράμματος). Αυτοί όμως που κυριολεκτικά έμειναν με το στόμα ανοιχτό ήταν οι ίδιοι γονείς των παιδιών που παρακολουθούσαν την εκδήλωση Και έβλεπαν δωδεκάχρονους μαθητές να φέρνουν σε δύσκολη θέση έμπειρους και καταξιωμένους δημοσιογράφους. Κλείνοντας πιστεύω ότι για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το πρόγραμμα λειτούργησε άψογα, το υλικό που μας διατέθηκε ήταν πραγματικά ένας μπούσουλας που μας κατεύθυνε σωστά, άλλωστε ο συντονιστής του μας έχει



85

συνηθίσει με την πολύ καλή δουλειά που κάνει και τον ευχαριστώ όπως και την Βενετία και για ευκαιρία και την χαρά που μας δίνουν να δουλεύουμε σε τέτοια προγράμματα.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Τάξεις Ε - ΣΤ

Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Καβάζης Γιώργος Το θέμα που επιλέξαμε να εξετάσουμε στα πλαίσια της Αγωγής Υγείας ήταν «Παιδί και Μέσα Επικοινωνίας». Λέγοντας Μέσα Επικοινωνίας το μυαλό όλων πηγαίνει αυθόρμητα στην τηλεόραση. Οπωσδήποτε η τηλεόραση κατέχει την κυρίαρχη θέση και λόγω της διάδοσής της και της εκτεταμένης χρήσης αλλά και για το πλήθος και την πολυμορφία των μηνυμάτων που εκπέμπει. Αναπόφευκτα λοιπόν η εξέταση όλων των παραμέτρων και των επιπτώσεων του τηλεοπτικού μηνύματος στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού αποτέλεσε και τον κορμό των δραστηριοτήτων μας. Εξετάσαμε τις επιπτώσεις της τηλεθέασης και της επιρροής που ασκεί η τηλεόραση πάνω σε διάφορους τομείς της προσωπικότητας του παιδιού (συμπεριφορά, αναπαραγωγή βίας, καταναλωτικές συνήθειες, γλωσσικά στερεότυπα, κοινωνικές διακρίσεις, πρότυπα επαγγελματικά κλπ.) την επίδρασή της πάνω στον ψυχικό κόσμο των μικρών τηλεθεατών αλλά και δευτερογενείς παρενέργειες όπως η διαταραχές της σωματικής ανάπτυξης (παχυσαρκία, διατροφικές συνήθειες κατά την τηλεθέαση, κακώσεις σπονδυλικής στήλης από κακό κάθισμα, ακινησία, οφθαλμολογικά προβλήματα λόγω κακής εστίασης κλπ.) Δεν θελήσαμε όμως να περιοριστούμε μόνο στην τηλεόραση αφού στην εποχή της τεχνολογίας που ζούμε τα μέσα επικοινωνίας έχουν πάρει πολλές μορφές και πλέον υπάρχουν άπειρες δυνατότητες αποστολής και λήψης μηνύματος. Η διάδοση του διαδικτύου αλλά και η χρήση τελευταίας γενιάς κινητών τηλεφώνων με τις τόσες δυνατότητες που διαθέτουν αποτελούν πλέον ένα χώρο όπου η εκπαίδευση θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί, εκπαιδεύοντας τους μαθητές όχι μόνο για να αποκτήσουν δυνατότητες χρήσης αυτών των συσκευών αλλά και για να αποκτήσουν κριτική στάση και δυνατότητα αξιολόγησης του μηνύματος. Οι κίνδυνοι της «επικοινωνίας» από απόσταση και της περιήγησης σε άγνωστους «δρόμους» έστω και εικονικούς δεν είναι μικρότεροι από την περιπλάνηση ενός ανηλίκου σε μια κακόφημη γειτονιά. Για τους λόγους αυτούς εντάξαμε δραστηριότητες και ασχοληθήκαμε με θέματα που ίσως αύριο να αποτελέσουν τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για τους νέους. Τα βιντεοπαιχνίδια παρόλο που δεν εκπέμπουν άμεσο μήνυμα και για πολλούς αποτελούν μέσο άσκησης και απόκτησης δεξιοτήτων, πιστεύουμε ότι διαβρώνουν την προσωπικότητα των παιδιών μέσα από μια ρεαλιστική απεικόνιση ενός φανταστικού σεναρίου και δημιουργούν σύγχυση ανάμεσα στο πραγματικό και φανταστικό απέναντι στη ζωή και την «ιστορία». Ακόμη στην πλειοψηφία τους βασίζονται σε σενάρια εξόντωσης του αντιπάλου και οδηγούν στην τέλεια απευαισθητοποίηση του συναισθήματος του φόβου και στην άμβλυνση των αναστολών για πραγματοποίηση παράνομων πράξεων. Η εξολόθρευση του αντιπάλου όχι μόνο δεν αποτελεί αξιόποινη πράξη αλλά αποτελεί και στοιχείο υπεροχής, καταξίωσης και αποδοχής από άλλους συνομηλίκους. Στα πλαίσια αυτά σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε τις δράσεις μας. Φυσικά για ένα τόσο μεγάλο εύρος προβληματισμών και ένα τόσο χαώδες αντικείμενο, ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν πολύ περιορισμένος. Η σωστή προετοιμασία και ο σχεδιασμός των δράσεων καθώς και το χρονοδιάγραμμα που θέσαμε για την ολοκλήρωση του



86

έργου μας βοήθησαν έτσι ώστε να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα όλες τις πτυχές του θέματος που αναλάβαμε. Τα παιδιά το δέχτηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση αφού ήταν ένα θέμα της καθημερινότητάς τους, των άμεσων ενδιαφερόντων τους και σε πολλές περιπτώσεις ένα θέμα που κατείχαν πολύ καλύτερα κι από το δάσκαλό τους. Οι γονείς ενημερώθηκαν για όλες τις πτυχές του προγράμματος, για τη μεθοδολογία, τους στόχους, τις επιμέρους δράσεις καθώς και για τα κριτήρια με τα οποία επιλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα και γι’ αυτό η συνεργασία τους ήταν πέραν του αναμενόμενου. Φυσικά όπως είπαμε και πιο πάνω στο χρόνο που είχαμε στη διάθεσή μας δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε απόλυτα ευχαριστημένοι για την εμβάθυνση που οφείλαμε να κάνουμε σε κάθε μια επιμέρους θεματική ενότητα. Ούτε και είμαστε σίγουροι για τα αποτελέσματα που θα έχει το πρόγραμμα αυτό στη μετέπειτα συμπεριφορά των παιδιών. Στα πολύ θετικά του προγράμματος θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε την άριστη συνεργασία που είχαμε με όλους τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς των σχολείων της σύμπραξης και τη δυνατότητα να δημιουργηθούν νέες φιλίες και νέες προοπτικές συνεργατικότητας ανάμεσα στους μαθητές και σ’ αυτό συνέβαλε αποφασιστικά η συνάντηση όλων των σχολείων στο Αθλητικό Κέντρο Καβάλας και η υλοποίηση κοινών δράσεων. Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφερόμασταν και στην άψογη συνεργασία και ουσιαστική βοήθεια και ενθάρρυνση που είχαμε από τον Προϊστάμενο του 3ου Γραφείου κ. Ν. Ζυγούλα, το Σχολικό Σύμβουλο 3ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Καβάλας κ. Θ. Θεοδωρίδη και κυρίως από την υπεύθυνη Αγωγής Υγείας του Νομού κ. Βενετία Παντελάκη – Βαλαβάνη η οποία σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος από τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι την υλοποίηση των δράσεων, το συντονισμό των μετακινήσεων και την τελική αξιολόγηση στάθηκε όχι μόνο βοηθός μας αλλά σαν μέλος της σύμπραξής μας.



87

ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ ΗΜΕΡΙΔΕΣ – ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ – ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Συνάντηση συνεργαζόμενων σχολείων στο ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

Ένας από τους αρχικούς στόχους που θέσαμε όλα τα σχολεία της σύμπραξης ήταν να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε σαν ένα δίκτυο σχολείων που πραγματεύονται ένα κοινό θέμα και με τις ίδιες δραστηριότητες και όχι σαν μεμονωμένα σχολεία που ασχολούνται με το ίδιο αντικείμενο. Για το λόγο αυτό οι εκπαιδευτικοί είχαμε τακτική επικοινωνία και συνεργασία, ανταλλαγή απόψεων και προβληματισμών, διατύπωση προτάσεων και σχολίων. Τα ίδια τα παιδιά όμως δεν ήταν δυνατόν να έχουν άμεση επαφή λόγω των μεγάλων αποστάσεων που χωρίζουν τα σχολεία. Για το λόγο αυτό, λίγο πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος ορίσαμε μια μέρα για την κοινή συνάντηση όλων των μαθητών. Έτσι στις 9 Ιουνίου 2006 συγκεντρωθήκαμε όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές στο Αθλητικό Κέντρο Καβάλας όπου πραγματοποιήσαμε κοινές δραστηριότητες και παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων της εργασίας μας. Στις δραστηριότητες αυτές συμμετείχαν οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί των σχολείων, οι μαθητές, ο Προϊστάμενος του 3ου Γραφείου κ. Ζυγούλας Νικόλαος και ο Σχολικός Σύμβουλος 3ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας κ. Θεόδωρος Θεοδωρίδης και η υπεύθυνη Αγωγής Υγείας κ. Βενετία Παντελάκη - Βαλαβάνη. Στην αρχή συγκεντρωθήκαμε στο χώρο και αφού μοιράσαμε τα καπελάκια χωριστήκαμε σε ομάδες. Οι ομάδες αυτές έγιναν με τυχαίο χωρισμό. Στα παιδιά στην αρχή μοιράστηκαν τυχαία καρτελάκια τα οποία απεικόνιζαν τηλεόραση, υπολογιστή, κινητό και σκηνές από ταινίες Ντίσνεϊ. Για λόγους λειτουργικούς των ομάδων τα καρτελάκια με σκηνές Ντίσνεϊ μοιράστηκαν στα παιδιά των μικρότερων τάξεων (Α, Β, Γ). Έπειτα τα παιδιά ανάλογα με την εικόνα που είχε το καρτελάκι τους έφτιαξαν τις 5 ομάδες. Τα καπελάκια με το έμβλημα της σύμπραξης έδιναν την εικόνα της καλής οργάνωσης και συνεργασίας που υπήρχε σε όλη τη διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος. Θεωρούμε πολύ σημαντικό το κοινό έμβλημα το οποίο έφεραν όλα τα παιδιά των σχολείων της σύμπραξης για δύο λόγους : 1) Τονίζουμε τον προβληματισμό που προέκυψε κατά την υλοποίηση του προγράμματος και το μήνυμα που βγήκε μέσα από τα τελικά συμπεράσματά μας σχετικά με το θέμα που επεξεργαστήκαμε και 2) τα παιδιά της σύμπραξης κατά τη διάρκεια της συνάντησης και της υλοποίησης κοινών δράσεων αισθάνονταν μέλη της ίδιας μεγάλης ομάδας, «έσπασε ο πάγος» και αμβλύνθηκαν οι αναστολές που υπάρχουν όταν συνυπάρχουν μαθητές διαφορετικών σχολείων και τέλος επιβραβεύτηκε η προσπάθεια των μαθητών που πέραν του υποχρεωτικού τους ωραρίου κατέβαλαν προσπάθειες και ασχολήθηκαν με ένα τόσο σημαντικό θέμα. Οι ομάδες των μεγαλύτερων τάξεων στην αρχή κλήθηκαν να λύσουν το σταυρόλεξο των Μέσων Επικοινωνίας. Όποια ομάδα το έλυνε έπαιρνε τις οδηγίες για το δεύτερο θέμα που ήταν η δραματοποίηση και η αναπαράσταση του δελτίου ειδήσεων όπως είναι αλλά και όπως θα θέλαμε να είναι, η αξιολόγηση του διαφημιστικού μηνύματος, αυτά που μας φοβίζουν και μας τρομάζουν στην τηλεόραση και η αξιολόγηση των τηλεοπτικών εκπομπών. Τα παιδιά των μικρότερων τάξεων ασχολήθηκαν με καλλιτεχνική απεικόνιση (ζωγραφική και κολλάζ) των ερεθισμάτων που δέχονται από την τηλεόραση καθώς και των εκπομπών που προτιμούν. Στο δεύτερο μέρος έγινε η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας κάθε ομάδας. Η Συνάντηση έκλεισε με παρουσίαση εργασιών των σχολικών μονάδων. Εκεί η χορωδία της ομάδας του Θεολόγου παρουσίασε ένα τραγούδι που έφτιαξε σχετικά με την τηλεόραση και τις τηλεοπτικές συνήθειες, η ομάδα του 11ου Δημοτικού Σχολείου μας παρουσίασε με video projector το DVD με την αντι-διαφήμιση που έφτιαξε, η ομάδα του Παλαιοχωρίου μας έδωσαν τους κανόνες



88

της σωστής τηλεοπτικής συμπεριφοράς, τι πρέπει να κάνουμε, τι πρέπει να αποφεύγουμε και η ομάδα του Ακροποτάμου παρουσίασε ένα θεατρικό που έφτιαξε για τις ειδήσεις. Τα υπόλοιπα σχολεία συμμετείχαν με ταμπλό που περιείχαν φωτογραφίες, ζωγραφιές και μηνύματα που δημιούργησαν στα πλαίσια του προγράμματος. Στο τέλος της εκδήλωσης αφιερώσαμε ένα ημίωρο για συζήτηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της συνάντησης.

Δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια της κοινής συνάντησης εκπαιδευτικών και μαθητών της σύμπραξης

Δραστηριότητα 1η Παιχνίδια ρόλων

Στην αρχή ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός συζητάει με τα παιδιά για τους χαρακτηριστικούς ρόλους που εμφανίζονται στην τηλεόραση. Τα παιδιά αναφέρουν χαρακτηριστικούς τύπους της τηλεόρασης όπως :

• Ρεπόρτερ • Παρουσιαστής ειδήσεων • Παίκτης ριαλιτι • Τραγουδιστής • Μοντέλο • Παρουσιαστής σατιρικής εκπομπής • Αθλητής • Πολιτικός • Δημοσιογράφος

Τα παιδιά επιλέγουν το ρόλο που τους εκφράζει περισσότερο. Εξηγούν στα μέλη της ομάδας τα χαρακτηριστικά εκείνα που τα έκανα να επιλέξουν τον συγκεκριμένο τύπο π.χ.

• Όμορφος • Πλούσιος • Έξυπνος • Διάσημος • Καλόκαρδος • Σκληρός • Ακαταμάχητος • Ήρωας

κλπ. Καθώς επίσης και τις ενέργειές του με τις οποίες αυτός προβάλλεται και αναδεικνύει τις αρετές του. Π.χ.

• Μιλάει ωραία • Τα καταφέρνει πάντα • Είναι γνωστός και αναγνωρίσιμος κλπ.

Στη συνέχεια δίνονται στα παιδιά μολύβι και χαρτί και καλούνται να καταγράψουν όλα αυτά που περιέγραψαν για το χαρακτήρα που επέλεξαν. Αφού τους δοθεί ικανός χρόνος για να προετοιμαστούν τα παιδιά αναπαριστούν τον «ήρωα» που επέλεξαν έτσι όπως τον περιέγραψαν. Δεν θέλουμε να κάνουμε μια απλή μίμηση φωνής ή άλλων χαρακτηριστικών, άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός μας, αλλά να μπορέσουν τα παιδιά να δώσουν όλα εκείνα τα στοιχεία που αναδεικνύουν το ρόλο που επέλεξαν. Η αναπαράσταση μπορεί να γίνει με παντομίμα ή και με



89

αυτοσχέδιο θεατρικό στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν και περισσότερα από 1 παιδιά π.χ. κάποιο να είναι ο παρουσιαστής των ειδήσεων και κάποιο ο καλεσμένος του ή κάποιο παιδί να είναι ο ρεπόρτερ και κάποια άλλα να είναι οι άνθρωποι (απλοί ή επώνυμοι) από τους οποίους παίρνουν συνέντευξη. Τέλος μπορούν σαν μεγαλύτερη ομάδα να κάνουν μια αναπαράσταση ολόκληρης ή μέρους μιας εκπομπής την οποία και παρουσιάζουν στο τέλος στην ολομέλεια της σύμπραξης. Στόχοι μας είναι :

• Να εκφραστούν τα παιδιά ελεύθερα και με χιούμορ για τους τηλεοπτικούς ήρωες. • Να αποτυπώσουμε τους κυριότερους χαρακτήρες που εντυπωσιάζουν τα παιδιά και

λειτουργούν σαν πρότυπα. • Να καταγράψουμε τις γλωσσικές, εκφραστικές ή άλλες επιρροές της τηλεόρασης στα

παιδιά.

Δραστηριότητα 2η

Μια φανταστική ιστορία Στόχος μας είναι να δούμε ποια είναι η επέκταση της τηλεθέασης στη συμπεριφορά αλλά και στην ψυχική ηρεμία των παιδιών. Στην αρχή καλούμε τα παιδιά να διηγηθούν μια ιστορία (ταινία) έχουν δει ή που αν την δουν πιστεύουν ότι θα τα τρομάξει ή θα τα φοβίσει. Δίνουμε στα παιδιά μια φωτοτυπία (τηλεόραση) και ζητάμε από αυτά να αποτυπώσουν με ζωγραφιά ή με κολλάζ τη σκηνή που κατά τη γνώμη της είναι τρομακτική. Τα παιδιά μετά το τέλος της εργασίας τους περιγράφουν τη ζωγραφιά που έκαναν και εξηγούν τα στοιχεία εκείνα που την κάνουν τρομακτική π.χ.

• Δείχνει κάποια εξωπραγματικά όντα από τα οποία δεν ξέρω πως θα προφυλαχτώ • Δείχνει μορφές που είναι πολύ άσχημες και αποκρουστικές και με τρομάζουν • Δείχνει επικίνδυνους ανθρώπους (ληστές, φονιάδες, εγκληματίες) από τους

οποίους μπορεί κάποια μέρα να κινδυνέψω κι εγώ. • Δείχνει αίματα

Αφού λοιπόν περιγράψουμε τη σκηνή καταγράφουμε σ’ ένα χαρτόνι τα στοιχεία εκείνα που πιστεύουμε ότι κάνουν μια ταινία τρομακτική. Στο δεύτερο μέρος προχωρούμε περισσότερο προσπαθώντας να δούμε τις επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη ταινία (ή είδηση) που μεταφέρει τον τρόμο στα παιδιά. Για το λόγο αυτό ξεκινούμε τη διήγηση μια φανταστικής ιστορίας ξεκινώντας κάπως έτσι :

«Η μικρή Άννα σήμερα είδε στην τηλεόραση (ή άκουσε στις ειδήσεις) ότι (……) και τρόμαξε. Από τη στιγμή εκείνη σκεφτόταν συνέχεια ότι (…….) Η καρδιά της (……)



90

Το κορμί της όλο (….) Ίδρωσε ……. Το βράδυ στριφογύριζε στο κρεβάτι. Δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Σκεφτόταν συνέχεια (…..) Άργησε να την πάρει ο ύπνος. Και όταν βυθίστηκε για τα καλά στον ύπνο η Άννα βρέθηκε στη χώρα του ονείρου. Βρέθηκε σε ένα …….. Έβλεπε ότι….. Ένιωσε να ……….. Ήθελε να ………»

Τα παιδιά καλούνται να συμπληρώσουν την ιστορία χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους ή και πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στους ίδιους ή τους διηγήθηκαν άλλοι φίλοι τους. Το όνειρο είναι μια κατάσταση λυτρωτική από το ψυχολογικό φορτίο των καθημερινών παραστάσεων κι επιπλέον απενοχοποιεί τις αναστολές του παιδιού αφού η περιγραφή του «δεν εκφράζει τον πραγματικό χαρακτήρα και τις αντιδράσεις» του παιδιού αλλά είναι μια φανταστική και «άσχετη» ιστορία η οποία «δεν έχει καμιά λογική εξήγηση». Η πεποίθηση αυτή του παιδιού θεωρητικά καμουφλάρει τις πραγματικές αντιδράσεις του παιδιού μπορεί όμως για μας να αποτελέσει σταθερό σημείο για να αντιληφθούμε τον αντίκτυπο της τηλεοπτικής βίας στην παιδική ψυχοσύνθεση. Θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να δεχτεί ασχολίαστα και σε κάθε περίπτωση χωρίς ειρωνικούς σχολιασμούς τις τοποθετήσεις των παιδιών.

Δραστηριότητα 3η Η γλώσσα των ειδήσεων

Στόχος μας είναι να δούμε ποια είναι τα λεκτικά στερεότυπα που χρησιμοποιούνται για τις πλέον συνηθισμένες ειδήσεις που ακούμε. Με βάση το φυλλάδιο που συνοδεύει τη δραστηριότητα καλούμε τα παιδιά να συνθέσουν το δικό τους δελτίο ειδήσεων. Οι φράσεις δεν είναι δεσμευτικές. Μπορούν τα παιδιά να προσθέσουν και δικές τους. Στην ολομέλεια παρουσιάζουν το δελτίο που έφτιαξαν.



91

Τέλος όλα τα παιδιά κλήθηκαν να λύσουν το σταυρόλεξο των ΜΜΕ

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΑΛΒΑΒΗΤΙΚΑ

ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

ΔΡΑΜΑ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΕΚΠΟΜΠΗ ΗΘΟΠΟΙΟΣ

ΘΡΙΛΕΡ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΚΑΝΑΛΙΑ ΚΙΝΗΤΟ

ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΚΩΜΩΔΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΑΙΔΙΚΑ

ΠΕΝΤΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΗΛΕΘΕΑΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

ΤΗΛΕΠΑΙΧΝΙΔΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ ΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΟ



92

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Για την τελική αξιολόγηση και αποτίμηση των αποτελεσμάτων της εργασίας μας οργανώθηκε συνάντηση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών, και εκπροσώπων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην έδρα του Συντονιστικού σχολείου. Στη συνάντηση και πριν την έναρξη έγινε μια σύντομη παρουσίαση των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας από την υπεύθυνη του νομού κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετία, η οποία αναφέρθηκε και στα Προγράμματα Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών σε Θέματα Αγωγής Υγείας τα οποία χρηματοδοτούνται από το ΕΙΝ στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ μέτρο 2.4.3. Στη συνέχεια ο συντονιστής του προγράμματος κ. Καβάζης Γιώργος παρουσίασε τους βασικούς άξονες του προγράμματος, τις δράσεις και τους στόχους του καθώς και τα σχολεία τα οποία συμμετέχουν στη σύμπραξη. Στην αρχή έγινε ένας σύντομος απολογισμός του προγράμματος και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν οι εκπαιδευτικοί.

Εισήγηση του Συντονιστή κ. Καβάζη Γιώργου Συνάδελφοι Πρώτα απ’ όλα θέλω να επισημάνω ότι στο θέμα που επιλέξαμε φέτος να ασχοληθούμε αποδειχθήκαμε δυστυχώς τραγικά προφητικοί. Τα γεγονότα που μας συγκλονίζουν τις τελευταίες μέρες σχετικά με την αναπαραγωγή της βίας και την έξαρση της παιδικής εγκληματικότητας, οι κίνδυνοι που μόλις πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε ότι περικλείει η ακτινοβολία του κινητού ειδικά για τα μικρά παιδιά αλλά και οι εκθέσεις ειδικών σχετικά με την αλληλεπίδραση του τρόπου ζωής και της σωματικής ανάπτυξης του παιδιού, έρχονται να επιβεβαιώσουν την αναγκαιότητα της υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων και τη σημασία που είχε η δική μας επιλογή. Δεν χαιρόμαστε που επιβεβαιωθήκαμε. Σαν εκπαιδευτικοί όμως δηλώσαμε την ανησυχία μας για την κοινωνία που ζούμε, τα ερεθίσματα που λαμβάνουν τα παιδιά, τις αρνητικές επιπτώσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής και την ανάγκη επιστροφής σε παραδοσιακές αξίες και ενδυνάμωση των χαρακτηριστικών της ελληνικής οικογένειας. Σαν σχολείο έχουμε ελάχιστες δυνατότητες παρέμβασης. Κι αυτή η αδυναμία μας δεν εξαρτάται μόνο από εμάς ή τις κατευθύνσεις μιας γενικότερης εκπαιδευτικής πολιτικής αλλά κυρίως από την εκ των πραγμάτων αδυναμία να ελέγξουμε την εφαρμογή των κανόνων και των συμπερασμάτων στα οποία καταλήγουμε με τις ομάδες εργασίας εκπαιδευτικών και μαθητών. Το σχολείο λειτουργεί προληπτικά και παραινετικά. Αν δεν υπάρξει ουσιαστική συμμετοχή της οικογένειας με την οποία το παιδί περνά το μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου τότε φοβάμαι ότι στο τέλος πολύ λίγα πράγματα θα έχουμε πετύχει. Δυστυχώς το σχολείο δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας Αγωγής. Η οικογένεια, η παρέα, τα ΜΜΕ, τα πρότυπα που δημιουργεί ο σύγχρονος και άκρως καταναλωτικός τρόπος ζωής είναι απέναντι από το σχολείο πολλές φορές λειτουργούν ανταγωνιστικά και σίγουρα η δύναμη του μέσου και οι ποικιλία των μεθόδων που χρησιμοποιούν δημιουργούν ένα πολύ αρνητικό ισοζύγιο στην πειθώ του σχολείου και στη συμβουλή του δασκάλου. Είναι θετικό το ότι όλα τα σχολεία που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αναγνώρισαν τη σημασία της ενεργής συμμετοχής της οικογένειας και της τοπικής κοινωνίας κι έτσι ενέπλεξαν στις δράσεις τους και αυτούς τους παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την οργάνωση ανοιχτών συναντήσεων με ειδικούς και με άμεση ενημέρωση των γονέων. Αλλά και η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων που στην πλειοψηφία τους έγινε και με τη βοήθεια των γονέων των μαθητών μας έβαλε τουλάχιστον τον προβληματισμό για μια εκ νέου αξιολόγηση και κριτική στάση απέναντι στα Μέσα Επικοινωνίας. Η δραστηριότητα με τη σύνταξη Κανονισμού τηλεθέασης και τη



93

συνυπογραφή του και από τα άλλα μέλη της οικογένειας ήταν άλλη μια προσπάθεια να ενεργοποιήσουμε τους γονείς για τη διαμόρφωση μιας σωστής συμπεριφοράς απέναντι στα ηλεκτρονικά μέσα και κυρίως για μια διακριτική αλλά συνεχή παρουσία των ενηλίκων σ’ αυτά που δέχεται ο ανήλικος θεατής ή ακροατής. Θέλουμε έτσι να προστατέψουμε τα παιδιά από τα απροκάλυπτα ή και συγκαλυμμένα ερεθίσματα πλύσης εγκεφάλου και κοινωνικής χειραγώγησης από τα Μέσα. Να λοιπόν γιατί η ενεργός συμμετοχή της οικογένειας θεωρείται απαραίτητη για την επιτυχία αυτού του προγράμματος. Η τηλεόραση είναι μια εύκολη λύση για να «ξεφορτωθούμε» τα παιδιά όταν είμαστε κουρασμένοι από τη δουλειά μας, είναι μια «βολική» νταντά. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο μας δίνουν την ψευδαίσθηση της ασφάλειας αφού το παιδί μας παραμένει στο σπίτι και δεν γυρνάει στους δρόμους με άγνωστες για μας παρέες. Είναι όμως έτσι; Οι εκπομπές που παρακολουθούν οι μαθητές στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συμβαδίζουν με την ηλικία τους και σε κάθε περίπτωση καταστρατηγείται κάθε προειδοποίηση για την καταλληλότητά τους. Πραγματικά εκπλαγήκαμε όταν διαπιστώσαμε ότι ένα αξιοσημείωτο ποσοστό μαθητών προτιμάει τις ταινίες τρόμου, τα αστυνομικά και τις ταινίες δράσης. Ποιες πραγματικές ανάγκες του εκπληρώνουν αυτές οι εκπομπές και με ποια συμπριφορά θα μετουσιώσει τα ερεθίσματα που δέχτηκε; Για το θέμα του διαδικτύου όπως προέκυψε και από την έρευνα που κάναμε δεν υπάρχει ακόμα μεγάλη διάδοση και πάντως όχι στις πολύ μικρές ηλικίες. Τα κινητά όμως αποτελούν κανόνα ειδικά για τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού τα δε ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν λείπουν σχεδόν από κανένα σπίτι., Όλα αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα πρόγραμμα που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μέσα σε λίγους μήνες. Απ’ ότι έχουμε συζητήσει και κατά τη διάρκεια της χρονιάς τα περισσότερα σχολεία δεν υλοποίησαν όλες τις δράσεις. Αυτό το αναγνωρίζουμε ότι ήταν ανέφικτο. Στο σχεδιασμό μας βάλαμε πολλές παραμέτρους, θέσαμε πολλούς προβληματισμούς για ένα τόσο μεγάλο θέμα που θα ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να χωρέσουν όλα μέσα σ’ ένα τόσο πιεστικό από άποψη χρόνου πλαίσιο. Αυτό δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να εκληφθεί σαν αρνητικό του προγράμματος. Κάθε σχολική μονάδα είχε την ευχέρεια ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μαθητών, ανάλογα με τις δυνατότητες που είχε σύμφωνα και με την ηλικία των παιδιών να επιλέξει την ενότητα στην οποία θα έδινε μεγαλύτερο βάρος. Ακόμα όμως και μια απλή αναφορά στις υπόλοιπες ενότητες μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει αφού τουλάχιστον έθεσε τον προβληματισμό. Ο χρόνος που μας διατέθηκε δεν ήταν αυτός που αρχικά είχαμε θέσει και η καθυστέρηση της υπογραφής της σύμβασης μας έκανε να επανακαθορίσουμε τις δράσεις μας στον τομέα των συναντήσεων που είχαμε οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές. Η ημερίδα που είχαμε προγραμματίσει δεν ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί εξ αιτίας των γραφειοκρατικών δυσκολιών που συναντήσαμε σχετικά με την υποστήριξη του προγράμματος. Αυτή θα γίνει το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου στην Καβάλα με κεντρικό ομιλητή τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Γ. Πιπερόπουλο και θέμα «ο ρόλος της τηλεόρασης στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Τέτοια προγράμματα καλό θα είναι να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Κι εδώ θα θέλαμε να κάνουμε κάποιες προτάσεις όπως προέκυψαν από τα συμπεράσματα των σχολείων και τις τελικές εκθέσεις που στάλθηκαν στο συντονιστή από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς. 1. κ. Σύμβουλε. Όπως κι εσείς θα είδατε υπήρξε ένας σοβαρός προβληματισμός και ένα μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα της επίδρασης των ΜΜΕ πάνω στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού. Θα θέλαμε – αν γίνεται – να συνεχιστεί το πρόγραμμα και την επόμενη χρονιά. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι εφικτό στα πλαίσια των προγραμμάτων του ΕΙΝ αλλά καλό θα ήταν να εντάσσαμε κάποιες από τις ενότητες αυτές στην ώρα της ευέλικτης ζώνης.

2. Επίσης καλό θα ήταν είτε στην ημερίδα που θα πραγματοποιήσουμε είτε σε παιδαγωγικές



94

συναντήσεις που θα πραγματοποιηθούν με την έναρξη της σχολικής χρονιάς να μπορέσουν οι προβληματισμοί μας να μεταφερθούν και σε άλλους εκπαιδευτικούς της περιφέρειάς μας.

Θεοδωρίδης Θ. Σχ. Σύμβουλος. Εγώ μπορώ να πω ότι τα προγράμματα αυτά είναι σημαντικά δεν ξέρω όμως αν αυτά μπορούν να υλοποιηθούν και την επόμενη χρονιά και με ποιον τρόπο. Γι’ αυτά μπορεί καλύτερα να σας μιλήσει η υπεύθυνη Αγωγής Υγείας. Σχετικά με την Ευέλικτη Ζώνη επειδή βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία θα γνωρίζουμε καλύτερα με την έναρξη της Σχολικής χρονιάς. Πάντως σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι δεν θα υπάρξει κάποιο κώλυμα να κάνετε παρόμοιες δράσεις και την επόμενη χρονιά. Για το θέμα της αντιμετώπισης της βίας επειδή τέθηκε στη συζήτηση κι επειδή τελευταία το σχολείο γίνεται δέκτης κρίσεων και επικρίσεων θέλω να επισημάνω αυτό που κι εσείς τονίσατε για το ρόλο της οικογένειας. Το σχολείο δεν έχει κατασταλτικούς μηχανισμούς. Προσπαθεί προληπτικά να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα. Τα παιδαγωγικά μέσα που διαθέτει για την καταστολή ακραίων συμπεριφορών είναι ελάχιστα και πολλές φορές εξαρτάται η επιτυχία τους από την ιδιαίτερη φύση του παιδιού το είδος του προβλήματος και τον τρόπο με τον οποίο εμείς θα το προσεγγίσουμε. Είναι πάντως άδικο και υπερβολικό να μεταβιβάζουμε εύκολα και αβίαστα την ευθύνη στο σχολείο για ότι κακό συμβαίνει στην κοινωνία μας. Βενετία Παντελάκη – Βαλαβάνη, Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Ν. Καβάλας. Για το θέμα της συνέχισης του ίδιου προγράμματος και την επόμενη χρονιά πιστεύω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αρκεί στη σύμπραξη να συμμετέχουν καινούργιοι εκπαιδευτικοί. Πάντως για τα υπόλοιπα που αναφερθήκατε μπορώ να πω ότι τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται προγράμματα στα πλαίσια των Προγραμμάτων Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών σε θέματα Αγωγής υγείας που χρηματοδοτούνται από το ΕΙΝ που στόχο έχουν την άμβλυνση των διαφορών, την ενίσχυση της συνεργατικότητας και την πρόληψη τέτοιων φαινομένων. Στο νομό μας πραγματοποιήθηκαν προγράμματα που αφορούσαν τις Διαπροσωπικές Σχέσεις, το Παιδικό Άγχος, το Ρατσισμό κλπ. που μπορούμε να πούμε ότι κινούνται όλα στην κατεύθυνση αυτή. Κεχαγιάς Στέργιος, Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός. Το Σχολείο μας συμμετέχει για δεύτερη χρονιά σε τέτοια προγράμματα. Στα πολύ θετικά της σύμπραξης θέλω να επισημάνω την ύπαρξη πολύ καλού υποστηρικτικού υλικού που είχαμε από τον Συντονιστή που μας βοήθησε πραγματικά να επεξεργαστούμε τις διάφορες θεματικές ενότητες. Αυτό όμως που έχω να πω είναι ότι οι προτεινόμενες δραστηριότητες ήταν πάρα πολλές και αν κάποιος ήθελε να ασχοληθεί με όλες όσες προτείνονταν θα είχε χαθεί μέσα στον όγκο των ερωτημάτων και των προβληματισμών. Εμείς επιλέξαμε την ενότητα που αφορούσε την τηλεόραση. Μια πολύ καλή δραστηριότητα ήταν και η συνάντηση που είχαμε στο σχολείο μας με δημοσιογράφο τοπικού τηλεοπτικού σταθμού όπου μείναμε έκπληκτοι από τον τρόπο με τον οποίο τον αντιμετώπισαν οι μαθητές και κυριολεκτικά τον ανέκριναν με πολύ εύστοχες ερωτήσεις. Συμφωνώ κι εγώ να συνεχιστεί το πρόγραμμα και την επόμενη χρονιά. Τσάμη Δέσποια υπεύθυνη Εκπαιδευτικός. Τα παιδιά της δικής μας ομάδας ήταν μικρά και γι’ αυτό οι περισσότερες δραστηριότητες που υλοποιήσαμε σχετίζοντας με καλλιτεχνική απεικόνιση των συναισθημάτων τους. Σε ορισμένες φορές βάλαμε στο πρόγραμμα και παιδιά μεγαλύτερων τάξεων που έδειξαν ενδιαφέρον για το θέμα. Εκμεταλλευτήκαμε δε την ανταπόκριση του Κέντρου Υγείας Πρίνου να μας στείλει έναν ειδικό οικογενειακό γιατρό και συζητήσαμε για τις δευτερογενείς επιπτώσεις της τηλεθέασης όπως είναι η κακή διατροφή, η κακή στάση και εστιακή απόσταση κλπ. Παπαδοπούλου Ευγενία, Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός. Εμείς συμμετείχαμε για πρώτη φορά σε τέτοιο πρόγραμμα και μάλιστα με μαθητές μικρής τάξης. Στην αρχή είχα κάποιο άγχος για το αν θα μπορούσαμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις του προγράμματος. Το υποστηρικτικό υλικό



95

όμως που παρέλαβα ήταν πολύ εύχρηστο και κατατοπιστικό και πιστεύω ότι πετύχαμε αρκετά με την ομάδα μας. Σμάλης Θανάσης, Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός. Δεν έχω να προσθέσω κάτι διαφορετικό από τους άλλους συναδέλφους. Η όλη οργάνωση, ο συντονισμός και η υποστήριξη που είχαμε μας βοήθησε να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα. Τα παιδιά το δέχτηκαν με ενδιαφέρον και με μεγάλη χαρά συμμετείχαν στις επιμέρους δράσεις. Πασχαλίδου Καλλιόπη, Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός. Εμείς ξεκινήσαμε το σχεδιασμό των δραστηριοτήτων πριν παραλάβουμε το υλικό. Ασχοληθήκαμε κυρίως με τις ειδήσεις και το πώς στήνεται μια εφημερίδα. Τα παιδιά παρόλο που λόγω της ειδικότητάς μου τα συναντούσα δύο φορές την εβδομάδα έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες. Δεν ξέρω όμως αν όλα αυτά τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε θα εφαρμόζονται συνέχεια από τα παιδιά. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξη και φοβάμαι αν δεν υπάρχει συνέχεια, τότε το πρόγραμμα αυτό, όπως ίσως και άλλα, απλά θα έχει καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα, θα έχουμε συμφωνήσει σε ένα σωστό τρόπο συμπεριφοράς, θα εκφράσουμε ευχές θα δώσουμε υποσχέσεις και μετά από λίγο όλα όσα απορρίψαμε θα τα ενστερνιστούμε πλήρως. Πάντως να πω κι εγώ ότι και το υλικό που πήραμε ήταν πολύ καλό και αξίζει να συμμετέχουμε σε τέτοια προγράμματα αρκεί όμως αυτά να έχουν συνέχεια και να βρίσκουν εφαρμογή στη ζωή των μαθητών μας. Και κάτι ακόμα. Επειδή είμαι εκπαιδευτικός ειδικότητας και μετακινούμαι σε δύο σχολεία δεν είδα ενδιαφέρον από τους άλλους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας με την οποία συμμετείχα κάποιο ενδιαφέρον. Με το Διευθυντή του σχολείου είχα άψογη συνεργασία, θα έπρεπε όμως να βρούμε τρόπους να εμπλέκεται σε τέτοιες σημαντικές δραστηριότητες όλη η σχολική Μονάδα. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από την ευρύτερη κοινωνία συμμετοχή και συμπαράσταση όταν δεν υπάρχει η αντίστοιχη θέρμη από τους άλλους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Ευαγγελίδης Μιχάλης, Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός. Εμείς ασχοληθήκαμε με το κομμάτι εκείνο που αφορούσε τις καταναλωτικές συνήθειες και συγκεκριμένα τη διαφήμιση. Τα παιδιά έφτιαξαν μόνα τους μια διαφήμιση απορρυπαντικού (σημ. την έχουμε βιντεοσκοπήσει και την παραδώσαμε στο συντονιστή σε DVD) όπου εφαρμόζουν μεθόδους που δείχνουν την παραπλανητική πλευρά της διαφήμισης. Θα ήθελα κι εγώ να σημειώσω ότι καλά είναι τα ευχολόγια και καλή η προσπάθεια που κάνουμε όμως το σχολείο έχει να αντιμετωπίσει εξωτερικούς παράγοντες που επηρεάζουν τα παιδιά που χρησιμοποιούν πολύ πιο δυνατά όπλα. Κι εδώ να τονίσω και την υποκρισία που υπάρχει στην κοινωνία μας. Τα μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα τα οποία κακά τα ψέματα λειτουργούν σαν κερδοφόρες επιχειρήσεις, από τη μια κατακεραυνώνουν και καταγγέλλουν τα κακώς κείμενα μέσα από τις στήλες του ενός έντυπου τους κι απ’ την άλλη θυγατρική τους εταιρεία παράγει και διακινεί παράνομο ή προνογραφικό υλικό. Καβάζης Γ. Συντονιστής. Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω όλους τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς για τη συνεργασία μας. Πιστεύω ότι έστω και στο λίγο αυτό χρόνο που επεξεργαστήκαμε το θέμα αυτό οι εμπειρίες ήταν καταπληκτικές και τα αποτελέσματα θαυμάσια. Το τελικό έντυπο που θα εκδώσουμε και θα περιέχει ενδεικτικές εργασίες από όλα τα σχολεία θα αποτελέσει σημείο αναφοράς και για τα άλλα σχολεία που θα θελήσουν να ασχοληθούν με το θέμα αυτό. Θα γίνει προσπάθεια να μοιραστεί σε όλα τα σχολεία του νομού. Επίσης θέλω να σας βεβαιώσω ότι όλες οι προτάσεις θα περιληφθούν στο τελικό προϊόν και θα διαβιβαστούν σε κάθε αρμόδια για την παραπέρα αξιοποίησή τους.



96

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑ

Στην αρχή του προγράμματος πραγματοποιήσαμε μια μικρή έρευνα μεταξύ των μαθητών των σχολείων που συμμετείχαν για να εξετάσουμε ορισμένα στοιχεία που αφορούσαν τις τηλεοπτικές συνήθειες των μαθητών καθώς επίσης και τη χρήση άλλων ηλεκτρονικών μέσων (βιντεοπαιχνίδια, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστής). Το ερωτηματολόγιο αυτό εξυπηρετούσε δύο ανάγκες του προγράμματος :

9. Την αποτύπωση των συνηθειών των παιδιών έτσι ώστε μέσα από το δείγμα μας να καταγράψουμε το προφίλ των μαθητών της περιοχής μας σχετικά μ’ αυτές τις συνήθειες.

10. Να οριοθετήσει κάθε σχολική μονάδα χωριστά τους δικούς της στόχους, έτσι ώστε μέσα από την επεξεργασία του θέματος να λειτουργήσει προληπτικά αλλά και παρεμβατικά σε περιπτώσεις που κρίνεται ότι οι αρνητικές επιπτώσεις αυτών των συνηθειών συνιστούν πρόβλημα.

Υπήρξαν δύο ερωτηματολόγια. Το ένα αφορούσε τις τηλεοπτικές συνήθειες των μαθητών και το δεύτερο τη σχέση των μαθητών με τα άλλα μέσα επικοινωνίας. Το ερωτηματολόγιο για το σπίτι συμπληρώθηκε με τη βοήθεια των γονέων και παρόλο που ήταν ανώνυμο, υπάρχει περίπτωση σε ορισμένα σημεία να απαντήθηκε με βάση το προσδοκώμενο αποτέλεσμα και με σαφή διάθεση για ωραιοποίηση κάποιων σημείων. Σε κάθε περίπτωση όμως μπορούμε να έχουμε μια εικόνα του δείγματος που με οποιοδήποτε κίνδυνο στατιστικού λάθους μπορούν να μας οδηγήσουν σε κάποια συμπεράσματα. Έτσι για κάθε ερωτηματολόγιο μπορούμε να πούμε ότι καταγράψαμε τα παρακάτω. Στην έρευνα που κάναμε συμμετείχαν συνολικά 139 μαθητές, 78 αγόρια και 61 κορίτσια. Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία και τον τόπο καταγωγής των παιδιών αυτών τα 76 (41 αγόρια και 35 κορίτσια) ζουν σε αγροτικές περιοχές και τα 63 (37 αγόρια και 26 κορίτσια) σε αστικές περιοχές.

ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΥΝΟΛΟ

ΑΓΟΡΙΑ 41 37 78

ΚΟΡΙΤΣΙΑ 35 26 61

ΣΥΝΟΛΟ 76 63 139 Τα περισσότερα παιδιά κατανέμονται στις ηλικίες των 10, 11 και 12 ετών ενώ υπάρχουν και αρκετά παιδιά σε μικρότερες ηλικίες.

Ηλικία παιδιών Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

7 5

8 3 14

9 9 1

10 25 29

11 22 13

12 17 1

13 1 Σε όλα τα σπίτια υπάρχει τηλεόραση ενώ στα περισσότερα οι τηλεοράσεις που υπάρχουν είναι 2 και περισσότερες. Στις περιοχές οι τηλεοράσεις που υπάρχουν είναι τουλάχιστον 2 ενώ τα περισσότερα σπίτια αστικών περιοχών έχουν 4 τηλεοράσεις

ΠΟΣΕΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

1 22

2 32 8

3 18 26

4 4 29



97

Οι τηλεοράσεις αυτές βρίσκονται σχεδόν δε όλα τα δωμάτια. Στις αγροτικές περιοχές όπου πολλά σπίτια έχουν μόνο μια τηλεόραση το σαλόνι είναι ο κυρίαρχος χώρος της τηλεόρασης. Το υπνοδωμάτιο και το παιδικό δωμάτιο είναι οι χώροι όπου κατά δεύτερο λόγο υπάρχει τηλεόραση. Πάνω από τα μισά νοικοκυριά έχουν τηλεόραση στο χώρο που κοιμούνται είτε αυτό είναι το υπνοδωμάτιο των γονέων είτε το παιδικό.

Σε ποιο δωμάτιο βρίσκεται η τηλεόραση Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

ΣΑΛΟΝΙ 65 57

ΤΡΑΠΕΖΑΡΙΑ 14 12

ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΟ 40 47

ΠΑΙΔΙΚΟ 35 26 Στα περισσότερα σπίτια υπάρχει και βίντεο (κυρίως στις αστικές περιοχές)

ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΙΝΤΕΟ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

ΝΑΙ 54 57

ΟΧΙ 22 6 Ως προς την ηλικία που τα παιδιά άρχισαν να βλέπουν τηλεόραση παρατηρήσαμε ότι ο μέσος όρος των ηλικιών στις αστικές περιοχές είναι σημαντικά μικρότερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο ηλικιών στις αγροτικές περιοχές (3,84 έναντι 4,18). Προφανώς ο τρόπος ζωής στην πόλη με τις ελάχιστες ευκαιρίες για δραστηριότητες στο ύπαιθρο (περιορισμένοι ελεύθεροι χώροι, κίνδυνοι για τα παιδιά, τρόπος ζωής των γονέων) κλείνει τα παιδιά στο σπίτι όπου η Τηλεόραση αποτελεί κύρια διέξοδο για την απασχόλησή τους. Σε ορισμένες μάλιστα έρευνες, ντόπιες ή διεθνείς η τηλεόραση φαίνεται ότι γίνεται υποκατάστατο της μπέιμπι σίτερ Τα περισσότερα παιδιά βλέπουν τηλεόραση πέραν τις 9 μ.μ. κυρίως στις αστικές περιοχές σε καθημερινή βάση ενώ τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες το ποσοστό αυτό μεγαλώνει. Σημαντικός είναι ακόμα και ο αριθμός των μαθητών που στις αργίες βλέπει τηλεόραση και μετά τις 12 τα μεσάνυχτα. Αν μάλιστα αυτό συγκριθεί και με τα ηλικιακά δεδομένα του δείγματός μας όπου οι μικρότερες ηλικίες αναφέρονται κυρίως σε μαθητές της πόλης τότε το ωράριο αποτελεί ένα σημαντικό σημείο με το οποίο πρέπει να ασχοληθούμε.

ΜΕΧΡΙ ΠΟΙΑ ΩΡΑ ΒΛΕΠΕΙΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΚΑΘΟΛΟΥ 5 ΜΕΧΡΙ 7 7 3 ΜΕΧΡΙ 8 8 7 ΜΕΧΡΙ 9 18 10 ΜΕΧΡΙ 10 21 20 ΜΕΧΡΙ 11 14 22 ΜΕΧΡΙ 12 2 1

ΜΕΤΑ ΤΙΣ 12 1 ΑΡΓΙΕΣ

ΜΕΧΡΙ 7 4 2 ΜΕΧΡΙ 8 4 4 ΜΕΧΡΙ 9 7 3 ΜΕΧΡΙ 10 17 9 ΜΕΧΡΙ 11 21 30 ΜΕΧΡΙ 12 13 13

ΜΕΤΑ ΤΙΣ 12 10 2



98

Το ποσοστό αυτό συμπίπτει και με τις απαντήσεις που πήραμε στο ερώτημα αν η τηλεόραση αναγκάζει τα παιδιά να πάνε αργά για ύπνο. 41 μαθητές (27 από αγροτικές και 14 από αστικές περιοχές) απάντησαν αρνητικά ενώ οι υπόλοιποι απάντησαν θετικά ή σχεδόν θετικά στο ίδιο ερώτημα.

ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΥΠΝΟ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΝΑΙ 10 1 ΌΧΙ 27 14

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 39 44 Οι ώρες που παρακολουθούν καθημερινά τηλεόραση τα παιδιά ποικίλει από 1-3 όπως απάντησαν τα περισσότερα ενώ πάρα πολλά είναι κι εκείνα που βλέπουν πάνω από 3 ώρες ημερησίως. Στις αργίες οι ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση αυξάνει θεαματικά.

ΠΟΣΕΣ ΩΡΕΣ ΒΛΕΠΕΙΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές 1-2 34 30 2-3 12 20 3-4 15 6 >4 13 7

ΑΡΓΙΕΣ 1-2 9 10 2-3 23 27 3-4 11 16 >4 32 10

Ως προς το πρόγραμμα που προτιμούν τα παιδιά τα περισσότερα από τα μισά δεν έχουν πρόβλημα αν είναι ελληνικό ή ξένο ενώ τα άλλα μισά σχεδόν προτιμούν μόνο τα ελληνικά προγράμματα. Ελάχιστα είναι εκείνα που προτιμούν μόνο τα ξένα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΕΛΛΗΝΙΚΑ 32 17

ΞΕΝΑ 8 3 ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ 35 42

Ως προς τις εκπομπές που προτιμούν υπάρχει μεγάλη διασπορά ανάλογα με τα είδη που προβάλλονται στην τηλεόραση. Εντύπωση όμως μας προξενεί το γεγονός ότι πολλά παιδιά αυτών των ηλικιών επιθυμούν να βλέπουν ταινίες τρόμου ενώ δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό βλέπει ταινίες περιπέτειας ή αστυνομικά. Νομίζουμε ότι το γεγονός αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης έρευνας αφού πιστεύουμε ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα της κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού. Αξιοσημείωτο επίσης γεγονός είναι ότι οι ενημερωτικές εκπομπές αποτελούν την πλέον απαξιωμένη τηλεθέαση των μικρών μαθητών. Κι αυτό πρέπει να προβληματίσει κυρίως όλους όσοι ασχολούνται με εκπομπές αυτού του είδους. Γιατί οι νέοι άνθρωποι δεν θέλουν να ενημερώνονται; Γιατί οι ενημερωτικές εκπομπές δεν είναι ελκυστικές; Τι πολίτες προετοιμάζουμε όταν αυτοί αρνούνται να μας παρακολουθήσουν στην καθημερινότητά μας; Τους ενημερώνουμε ή τους καθοδηγούμε;

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΚΩΜΩΔΙΕΣ 36 47 ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ 33 26 ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ 20 15

ΤΡΟΜΟΥ 22 14 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 4 9 ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ 27 26 ΑΘΛΗΤΙΚΑ 32 25

ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ 42 41 ΠΑΙΔΙΚΑ 32 31



99

Την απόφαση για το πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν τα παιδιά την παίρνουν σε μεγάλο ποσοστό από κοινού παιδιά και γονείς, ενώ στα παιδιά αστικών περιοχών οι γονείς από μόνοι τους καθορίζουν το πρόγραμμα παρακολούθησης σε αντίθεση με τις αγροτικές περιοχές όπου το ποσοστό των παιδιών που αποφασίζουν μόνα τους για το τι θα παρακολουθήσουν είναι ελαφρώς αυξημένο.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

ΠΑΙΔΙΑ 15 (20%) 11 (17%)

ΓΟΝΕΙΣ 13 (17%) 20 (32%)

ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ 48 (63%) 32 (51%) Βέβαια εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ηλικίες των παιδιών δεν είναι ομοιογενώς κατανεμημένες ανάμεσα στις αγροτικές και αστικές περιοχές. Μελετώντας τα στοιχεία αυτά για παιδιά ίδιας ηλικίας δηλ. για τα παιδιά που είναι μεγαλύτερα των 10 ετών (η επιλογή της ηλικίας έγινε με κριτήριο την εισαγωγή στο προεφηβικό στάδιο και τις πρώτες αντιδράσεις τους στις παραινέσεις των γονέων) βλέπουμε και πάλι ότι τα παιδιά των αγροτικών περιοχών υπερέχουν κατά πολύ στις απαντήσεις ότι τα ίδια αποφασίζουν για τις εκπομπές που θα δουν.


ΠΑΙΔΙΑ 11 (28%) 8 (15%)

ΓΟΝΕΙΣ 4 (10%) 12 (23%)

ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ 24 (62%) 33 (62%) Ως αναφορά το φύλο αυτών που δήλωσαν ότι αποφασίζουν μόνοι τους και είναι άνω των 10 ετών στις αγροτικές περιοχές τα 7 ήταν κορίτσια και μόνο τα 4 αγόρια ενώ στις αστικές περιοχές η κατανομή είναι συντριπτικά με το μέρος των αγοριών (6 αγόρια έναντι 2 κοριτσιών). Στο ερώτημα αν υπακούν στο ωράριο που βάζουν οι γονείς η κατανομή είναι ίδια τόσο στις αγροτικές όσο και στις αστικές περιοχές.


ΝΑΙ 47 38

ΌΧΙ 8 7

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 21 18 Φυσικά αν εξετάσουμε τις απαντήσεις που έδωσαν τα παιδιά άνω των 10 ετών τότε βλέπουμε και πάλι ότι στις αγροτικές περιοχές τα παιδιά είναι πιο …ανυπάκουα (8 παιδιά, 5 κορίτσια και 3 αγόρια) ενώ στις αστικές δεν υπακούν στο ωράριο των γονέων 5 παιδιά (4 αγόρια και 1 κορίτσι). Τα παιδιά αστικών περιοχών μιμούνται σε μεγαλύτερο ποσοστό αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση απ’ ότι εκείνα των αγροτικών περιοχών. Έτσι αθροιστικά αυτά που σίγουα ή συχνά μιμούνται αυτά που βλέπουν στις αγροτικές περιοχές είναι 14 (18% των ερωτηθέντων) παιδιά ενώ στις αστικές 24 (38% των ερωτηθέντων) Ακόμα αξιοσημείωτο είναι ότι από τα 24 παιδιά αστικών περιοχών που απάντησαν ΝΑΙ ή ΣΥΧΝΑ τα 20 είναι αγόρια και μόνο τα 4 είναι κορίτσια.


ΝΑΙ 8 8

ΌΧΙ 35 25

ΣΠΑΝΙΑ 27 14

ΣΥΧΝΑ 6 16 Μια πιθανή εξήγηση αυτών των αποτελεσμάτων είναι ότι οι τηλεοπτικές σειρές παρουσιάζουν στην πλειοψηφία τους ένα καθαρά αστικό σκηνικό μέσα στου οποίο δρουν οι ήρωες που είναι πολύ κοντά στα καθημερινά πρόσωπα μιας πολύς, απέχουν πολύ όμως από τα στάνταρ της καθημερινής ζωής μιας αγροτικής περιοχής κι επομένως πολύ δύσκολα θα αποτελέσουν αντικείμενο μίμησης.



100

Η γνώμη των γονέων για το τηλεοπτικό πρόγραμμα στις αγροτικές περιοχές είναι αρνητική (ΚΑΚΗ ή ΜΕΤΡΙΑ) σε ποσοστό 63% ενώ το μόνο το 37% είναι ΚΑΛΗ έως ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ. Στις αστικές περιοχές το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν αντίστροφο (47% ΚΑΚΗ ή ΜΕΤΡΙΑ 53% ΚΑΛΗ έως ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ)


ΚΑΚΗ 3 2

ΜΕΤΡΙΑ 45 25

ΚΑΛΗ 17 27

ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ 11 9 Σχετικά με το πρόγραμμα που είδαν τα περισσότερα παιδιά (69%) συζητούν σπάνια ή και ποτέ με τους γονείς τους και μόνο το 31% συζητεί συχνά. Στις αστικές περιοχές αντίθετα συζητούν γι’ αυτά που βλέπουν το 53% των μικρών τηλεθεατών ενώ το 47% σπάνια ή ποτέ δεν συζητούν με άλλους για τις εκπομπές που βλέπουν.


ΣΠΑΝΙΑ 38 21

ΣΥΧΝΑ 21 33

ΠΟΤΕ 9 9 Τα περισσότερα παιδιά δηλώνουν ότι δεν τους αρέσουν οι διαφημίσεις ενώ μόνο το 17% των παιδιών δηλώνει ότι τους αρέσουν. Τα ποσοστά είναι τα ίδια ή περίπου τα ίδια και για τους δύο τύπους των περιοχών. Το φύλο και η ηλικία δεν φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο αφού οι απαντήσεις είναι ισομερώς κατανεμημένες τόσο ανάμεσα στα φύλα όσο και στις ηλικίες και στις αγροτικές και στις αστικές περιοχές.


ΝΑΙ 13 11

ΌΧΙ 31 23

ΕΤΣΙ ΚΙ ΕΤΣΙ 32 29 Και στο ερώτημα αν επηρεάζονται από τις διαφημίσεις το 42% μαθητών από αγροτικές περιοχές και το 34% από αστικές περιοχές απαντούν καταφατικά. Αξιοσημείωτο πάλι είναι ότι από τα 32 παιδιά αγροτικών περιοχών που απάντησαν ότι επηρεάζονται τα 18 είναι αγόρια και τα 14 κορίτσια ενώ και στις αστικές περιοχές από τα 21 παιδιά που καταφατικά τα 16 είναι αγόρια και μόνο τα 5 είναι κορίτσια. Δεν μπορούμε να δώσουμε κάποια εξήγηση αφού περιμέναμε το ποσοστό αυτό να γέρνει σημαντικά στο μέρος των κοριτσιών επειδή από τα διαφημιζόμενα προϊόντα τα περισσότερα αφορούν κοπέλες και επιπλέον είναι πολύ πιο έκδηλη η καταναλωτική διάθεση από μέρους των γυναικών. Προφανώς στις ηλικίες αυτές αυτά που κυριαρχούν είναι τα παιχνίδια τα οποία έχουν μια ισομερή κατανομή ανάμεσα στα δύο φύλα ενώ υπάρχουν και προϊόντα όπως αθλητικό υλικό, ηλεκτρονικά παιχνίδια, μηχανοκίνητα κλπ. τα οποία εύκολα θα μπορούσαν να επηρεάσουν παιδιά και στην περίπτωση αυτή τα αγόρια είναι πιο εύκολος στόχος.


ΝΑΙ 32 21

ΌΧΙ 44 41 ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΑΜΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΚΑΘΑΡΑ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ.

Για να εξετάσουμε τις επιπτώσεις της τηλεθέασης στην οπτική οξύτητα των μικρών παιδιών υποβάλλαμε τα ερωτήματα αν υπάρχει φως στο δωμάτιο όταν βλέπουν τηλεόραση καθώς και η απόσταση από την οποία βλέπουν.



101

Στα περισσότερα δωμάτια υπάρχει φως πάντα 45% ή μερικές φορές 36% και μόνο το 19% παρακολουθεί τηλεόραση σε σκοτεινό δωμάτιο. Τα ποσοστά αυτά είναι ίδια ή περίπου τα ίδια και στους δύο τύπους περιοχών.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΩΣ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΝΑΙ 33 29 ΌΧΙ 15 11 ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 28 22

Το μεγαλύτερο ποσοστό όμως από τα παιδιά που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο η απόστασή τους από την οθόνη της τηλεόρασης είναι μικρότερη από 3 μέτρα (58%).

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές <3 46 35 >3 30 28

Για τις επιπτώσεις στην ακουστική ικανότητα ρωτήσαμε για την ένταση της τηλεόρασης όταν παρακολουθούν κάποιο έργο. Στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τους (72%) απαντούν ΜΕΤΡΙΑ ενώ οι ΜΕΓΑΛΗ απαντάει το 12% και ΜΙΚΡΗ το 16%

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΜΕΓΑΛΗ 10 7 ΜΕΤΡΙΑ 50 49 ΜΙΚΡΗ 16 6

Ρωτήσαμε και αν συνηθίζουν να τρώνε όταν παρακολουθούν τηλεόραση. Φυσικά αυτό είναι ένα ερώτημα που καλό θα ήταν να μελετηθεί περισσότερο τόσο σε σχέση με το σωματικό βάρος και το ύψος του παιδιού. Ακόμα θα μπορούσε να συνδυαστεί με τις γενικότερες διατροφικές συνήθειες όπως για παράδειγμα τι είναι αυτό που τρων ή πίνουν όταν παρακολουθούν τηλεόραση, ποια είναι η συχνότητα της συνήθειας αυτών που απαντούν μερικές φορές κλπ. Η ερώτηση τέθηκε από εμάς για να δώσουμε μια αφορμή για συζήτηση γύρω από πολλές βλαπτικές συνήθειες με συσσωρεμένες τις αρνητικές επιπτώσεις (καθιστική ζωή ταυτόχρονα με περιττό φαγητό σε συνδυασμό και με την ποιότητα των εδεσμάτων που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της τηλεθέασης). Δεν μπορούμε να πούμε ότι στο ερώτημα αυτό σχηματίσαμε μια σαφή εικόνα για τους μαθητές μας αφού στα περισσότερα δεν συμπληρώθηκαν τα πεδία για το βάρος και το ύψος (αλλού έλειπε το ένα αλλού το άλλο και σε πολλά και τα δύο) πράγμα που δεν μας επιτρέπει να εξετάσουμε αν η συνήθεια αυτή επιβαρύνει το σωματικό βάρος των παιδιών.


ΝΑΙ 18 12

ΌΧΙ 15 8

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 43 42 Η ερώτηση που θέσαμε σχετικά με τη σχολική επίδοση συμπληρώθηκε από τα ίδια τα παιδιά (αφού τα ερωτηματολόγια θέλαμε να είναι ανώνυμα) κι έτσι η επιείκεια που έδειξαν τα παιδιά στον …εαυτό τους ξεπέρασε κάθε προσδοκία αφού τα περισσότερα κατατάσσουν τον εαυτό τους στους καλούς και άριστους μαθητές. Οι επόμενες ερωτήσεις είχαν να κάνουν με άλλες κοινωνικές συνήθειες των παιδιών και στη μελέτη του βαθμού που αυτές επηρεάζονται από τις τηλεοπτικές τους συνήθειες. Τα περισσότερα παιδιά βλέπουν τηλεόραση παρέα με άλλους, ως συνήθως με άλλα μέλη της οικογένειάς τους και πολύ λίγα είναι αυτά που βλέπουν τηλεόραση μόνα τους και η συντριπτική τους πλειοψηφία αφορά τις μεγαλύτερες ηλικίες (>10 ετών). Τα ποσοστά είναι περίπου ίδια και στους δύο τύπους περιοχών.


ΜΟΝΟΣ 9 6

ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 25 23

ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ 42 33



102

Για το αν προτιμούν την τηλεόραση από άλλες δραστηριότητες για τον ελεύθερο χρόνο τους, το 42% των μαθητών από αγροτικές περιοχές απαντά αρνητικά ενώ στις αστικές περιοχές το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 58%.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΝΑΙ 5 9 ΌΧΙ 32 36 ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 39 17

Στο ερώτημα τι θα έκαναν αν δεν έβλεπαν τηλεόραση οι απαντήσεις έχουν μια μεγάλη διασπορά σε διάφορες άλλες χρήσιμες δραστηριότητες με το παιχνίδι να κυριαρχεί. Φυσικά πολλοί θα πουν ότι και το παιχνίδι είναι χαμένος χρόνος αντίθετα με την ικανοποίηση που θα έδινε μια συντριπτική απάντηση υπέρ του διαβάσματος. Πιστεύουμε ότι είναι εξίσου σημαντικό το ότι τα παιδιά θεωρούν ότι η τηλεόραση τους στερεί πολύτιμο χρόνο από το παιχνίδι τους. Και το παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού και παράγοντας καθοριστικός για την κοινωνικοποίησή του, τη δημιουργία φιλικών σχέσεων, παρέας και τελικά την καλύτερη κατανόηση του κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα κληθεί ως ενήλικος να αναπτύξει τις δραστηριότητες του. Η τηλεόραση απομονώνει τα παιδιά και τα περιπλανάει σε ένα φανταστικό, βουβό και μοναχικό κόσμο. Αυτό όμως που μας έκανε τρομερή εντύπωση είναι ο αριθμός των παιδιών που απάντησαν ότι δεν θα ήξεραν τι θα έκαναν αν δεν είχαν τηλεόραση. Το ποσοστό αυτό στις αγροτικές περιοχές είναι μεγαλύτερο απ’ ότι στις αστικές περιοχές (16% έναντι 13%). Αυτό που μας έκανε επίσης εντύπωση είναι ότι και στις δύο περιοχές τα περισσότερα από τα παιδιά που απάντησαν ότι δεν ξέρουν τι να κάνουν χωρίς τηλεόραση είναι κορίτσια. Η κατανομή στις ηλικίες είναι σχεδόν ομοιόμορφη και δεν παρουσιάζει κάποιο αξιοσημείωτο στοιχείο.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΘΑ ΕΠΑΙΖΑ 41 36 ΘΑ ΔΙΑΒΑΖΑ 22 13 ΘΑ ΕΒΛΕΠΑ ΦΙΛΟΥΣ 13 15 ΘΑ ΕΚΑΝΑ ΚΑΤΙ ΧΡΗΣΙΜΟ 12 14 ΔΕΝ ΞΕΡΩ 12 8

ΚΙΝΗΤΑ – ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ – ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Σχετικά με τα άλλα θέματα ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή απασχόλησης που διερευνήσαμε προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσματα. Από Την ηλικία των 10 ετών τα παιδιά αποκτούν κινητό. Το 44% των μαθητών και το 40% των μαθητριών πάνω από 10 ετών στις αγροτικές περιοχές έχει κινητό. Στις αστικές περιοχές τα ποσοστά αυτά μεγαλώνουν αφού στις ηλικίες αυτές κινητό έχει το 46% των μαθητών και το 65% των μαθητριών.

ΕΧΕΙΣ ΚΙΝΗΤΟ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΝΑΙ 36 34

Η συνηθέστερη χρήση του κινητού είναι για να ανταλλάσουν τηλεφωνικές κλήσεις ενώ σημαντική είναι και η χρήση του κινητού για την ανταλλαγή μηνυμάτων. Φυσικά η εξοικείωση με τις δυνατότητες του κινητού φαίνεται και στο γεγονός ότι το 17% (αγοριών ή κοριτσιών) στις αγροτικές περιοχές χρησιμοποιεί το κινητό για την αποστολή φωτογραφιών. Στις αστικές περιοχές το 24% των αγοριών έχει χρησιμοποιήσει αυτή τη δυνατότητα ενώ τα κορίτσια φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρονται (μόνο 12 έχει στείλει φωτογραφία από κινητό). Δεν γνωρίζουμε φυσικά αν και τα ίδια έχουν συναίσθηση των κινδύνων που διατρέχουν με τη διακίνηση των φωτογραφιών τους μέσα από κινητά καθώς επίσης και τις παγίδες που κρύβει αυτή η συνήθειά τους.

ΠΩΣ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΤΗΛΕΦΩΝΩ 21 29 ΜΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥΝ 19 25 ΣΤΕΛΝΩ ΜΗΝΥΜΑΤΑ 26 23 ΣΤΕΛΝΩ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 13 10



103

Το κινητό στις αγροτικές περιοχές φαίνεται ότι χρησιμοποιείται με μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι στις αστικές. Τα παιδιά των πόλεων προφανώς το χρησιμοποιούν για την επαφή τους με την οικογένειά τους στις διάφορες μετακινήσεις τους μέσα στην πόλη, ενώ τα παιδιά αγροτικών περιοχών για επικοινωνία μεταξύ τους ή με άλλους φίλους τους που μένουν εκτός χωριού.

ΠΟΣΕΣ ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ


1-2 8 13

2-3 7 9

3-4 9 8

>4 12 4 Στο ερώτημα τι θα έκαναν αν δεν είχαν κινητό τα περισσότερα απάντησαν ότι θα έβρισκαν κάποιον άλλο τρόπο επικοινωνίας (σταθερό, απ’ ευθείας επαφή) υπήρξαν όμως και αρκετά που δήλωσαν ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν αν δεν έχουν κινητό. Τα περισσότερα απ’ αυτά διαμένουν σε αγροτικές περιοχές χωρίς όμως να υπολείπονται αρκετά και τα παιδιά αστικών περιοχών. Αυτό επιδέχεται δύο ερμηνείες. Ή ότι η εξάρτησή τους από το κινητό είναι τέτοια που έχουν ξεχάσει άλλους τόπους επικοινωνίας ή ότι οι περισσότερες κλήσεις τους από το κινητό δεν είναι και τόσο απαραίτητες αφού αν δεν είχαν κινητό δεν θα επικοινωνούσαν χωρίς αυτό να τους δημιουργεί την αίσθηση της στέρησης και της αναζήτησης εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας.

ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΧΕΣ ΚΙΝΗΤΟ ΤΙ ΘΑ ΕΚΑΝΕΣ


ΜΙΛΩ ΑΠΟ ΣΤΑΘΕΡΟ 17 17

ΠΗΓΑΙΝΩ ΝΑ ΤΟΝ ΒΡΩ 14 10

ΔΕΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ 10 7 Για να εξετάσουμε κατά πόσο το κινητό έχει επηρεάσει την αμεσότητα των σχέσεων και τον τρόπο επικοινωνίας ανάμεσα στα παιδιά ρωτήσαμε να μας πουν τι κάνουν όταν γιορτάζει ο φίλος τους. Τα περισσότερα παιδιά ακολουθούν παραδοσιακούς τρόπους επικοινωνίας είτε με άμεση επίσκεψη στο σπίτι του για να τους εκφράσουν τις ευχές τους είτε τηλεφωνώντας τους κι αυτό είτε έχουν κινητό είτε όχι. Υπάρχει όμως κι ένα σημαντικό ποσοστό από τα παιδιά που έχουν κινητό (31% αγροτικών περιοχών και 44% των αστικών) τα οποία χρησιμοποιούν το SMS για την αποστολή των ευχών τους. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί σήμερα μεγάλο πρόβλημα ή ακόμα και να είναι διασκεδαστικό και πρωτότυπο όμως μακροπρόθεσμα δεν ξέρουμε κατά πόσο θα συμβάλει στην ενίσχυση τάσεων απομόνωσης στα παιδιά μας.

ΌΤΑΝ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ Ο ΦΙΛΟΣ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΙ 29 16 ΤΗΛΕΦΩΝΩ 3 3 SMS 11 15

Από βιντεοπαιχνίδια η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών έχει κάποιο οποιασδήποτε μορφής. Το 75% στις αγροτικές περιοχές και το 89% στις αστικές έχει κάποιο βιντεοπαιχνίδι. Το αυξημένο ποσοστό στις αστικές περιοχές οφείλεται κατά την άποψή μας σε πολλούς λόγους : στον τρόπο και τους ρυθμούς ζωής μιας πόλης, στην προσβασιμότητα σε καταστήματα που πουλούν τέτοια παιχνίδια, στην οικονομική κατάσταση της οικογένειας, στο μορφωτικό επίπεδο το είδος εργασίας και η εξοικείωση των γονέων ή των μεγαλύτερων αδερφών με τις νέες τεχνολογίες κλπ..

ΕΧΕΙΣ ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ


ΝΑΙ 57 56



104

Το είδος των συσκευών είναι μοιρασμένο με κάποια ελαφρά υπεροχή του υπολογιστή στις αστικές περιοχές.


GAMEBOY 23 22

PLAYSTATION 34 37

COMPUTER 26 37 Το είδος των παιχνιδιών που παίζουν τα παιδιά ποικίλει. Τα παιχνίδια δράσης όμως αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία στις προτιμήσεις τους. Το 62% των μαθητών προτιμούν τα παιχνίδια δράσης ανεξάρτητα που μένουν. Τα περισσότερα απ’ αυτά περίπου το 70% είναι αγόρια.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΜΝΗΜΗΣ 12 12 ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 15 19 ΓΝΩΣΕΩΝ 10 16 ΔΡΑΣΗΣ 47 40

Στο ερώτημα αν στα βιντεοπαιχνίδια που προτιμούν πρέπει να εξοντώσουν τον αντίπαλο απάντησαν θετικά το 62% των παιδιών σε αγροτικές περιοχές και μόνο το 44% στις αστικές.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές 47 28

Σημαντικά ήταν επίσης και τα ευρήματα στην ερώτηση τι αισθάνεσαι όταν χάνεις. Εκτός από δύο παιδιά που δήλωσαν ότι στενοχωριούνται πράγμα που δεν θα το λάβουμε καθόλου υπόψη μας, παρατηρούμε μια αξιοσημείωτη διαφοροποίηση στις αντιδράσεις των παιδιών αγροτικών περιοχών και εκείνων των αστικών. Στις αγροτικές περιοχές τα παιδιά πεισμώνουν και θέλουν να ξαναπροσπαθήσουν μόνο το 8% ενώ στις αστικές περιοχές το 12%. Στο ερώτημα όμως όσοι νευριάζουν βλέπουμε ότι τα παιδιά αγροτικών περιοχών υπερέχουν εκείνων στις αστικές περιοχές με ποσοστό 36% έναντι 28%. Αυτό σε συνδυασμό μ’ εκείνα που το αντιμετωπίζουν με απάθεια και λένε δεν πειράζει θα ξαναπροσπαθήσω που είναι 54% στις αγροτικές περιοχές και 58% στις αστικές μπορεί να μας οδηγήσει σ’ ένα συμπέρασμα ότι τα παιδιά της πόλης είναι πιο εξοικειωμένα με αγχωτικούς ρυθμούς και μπορούν πιο εύκολα να ελέγχουν τα συναισθήματά τους σ’ αντίθεση με τα παιδιά των χωριών που δεν αντέχουν την αποτυχία ή την αντιμετωπίζουν με ακραίο τρόπο.

ΤΙ ΑΙΣΘΑΝΕΣΑΙ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΕΜΑΙ 1 1

ΠΕΙΣΜΩΝΩ 5 7

ΝΕΥΡΙΑΖΩ 22 16

ΔΕΝ ΠΕΙΡΑΖΕΙ 33 33 Ο χρόνος απασχόλησής τους στα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι πολύ μεγάλος. Τα περισσότερα δηλώνουν 1-2 ώρες όμως στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να συμπεριλάβουμε κι εκείνα που παίζουν λιγότερο από 1 ώρα αλλά δεν υπήρχε ανάλογο πεδίο να απαντήσουν. Τα παιδιά που παίζουν περισσότερες από 2 ώρες είναι παιδιά των μεγαλύτερων ηλικιών και η υπεροχή των αγοριών είναι συντριπτική (περίπου διπλάσια) από τα κορίτσια.

ΠΟΣΕΣ ΩΡΕΣ ΠΑΙΖΕΙΣ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές

1-2 39 38

2-3 6 12

3-4 10 2

>4 2 4



105

Σχετικά με την ύπαρξη υπολογιστή διαπιστώσαμε ότι στις αγροτικές περιοχές τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν υπολογιστή (περίπου το 60%) ενώ στις αστικές περιοχές τα ποσοστά αυτά αντιστρέφονται (πάνω από 60% των παιδιών έχουν υπολογιστή)

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια

ΝΑΙ 18 (44%) 14 (40%) 23 (62%) 18 (69%) ΟΧΙ 23 (56%) 21 (60%) 14 (38%) 8 (31%)

Τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν τον υπολογιστή για να παίζουν, κυρίως στις αστικές περιοχές. Αρκετά τον χρησιμοποιούν για να γράφουν ενώ κάποια κάθονται στον υπολογιστή για να ζωγραφίσουν. Οι ηλικίες και το φύλο δεν φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο. Φυσικά επειδή τα περισσότερα παιδιά απ’ αυτά που έχουν υπολογιστή ανήκουν στις μεγαλύτερες ηλικίες τα αποτελέσματα αυτά εκφράζουν συμπεριφορές μαθητών των μεγαλύτερων τάξεων.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια ΠΑΙΖΩ 15 9 19 17 ΓΡΑΦΩ 7 10 15 13 ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ 5 4 10 7

Η χρόνος που χρησιμοποιούν τον υπολογιστή είναι αντίστοιχος με το χρόνο που χρησιμοποιούν και τα βιντεοπαιχνίδια. Βέβαια κάποιος από εμάς ενδεχομένως να ήθελε να δει αθροιστικά το συνολικό χρόνο που τα παιδιά απασχολούνται με βιντεοπαιχνίδια και υπολογιστή, επειδή όμως στην ερώτηση που θέσαμε δεν γίνεται σαφής διαχωρισμός αυτού του χρόνου (ο υπολογιστής περιλαμβάνεται και στον τύπο παιχνιδομηχανής και αντίστοιχα ο χρόνος απασχόλησης στον υπολογιστή περιλαμβάνει και το παιχνίδι) κι έτσι δεν μπορούμε να τα υπολογίσουμε αθροιστικά. Άλλωστε εμείς θελήσαμε να ερευνήσουμε τον τρόπο χρήσης του κατά πρώτο λόγο και κατά δεύτερο λόγο το χρόνο που η ενασχόληση αυτή απορροφά από τα παιδιά. Από τα παιδιά που έχουν υπολογιστή, λίγα είναι αυτά που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο στις αγροτικές περιοχές (μόνο το 17% των αγοριών και το 23% των κοριτσιών). Στις αστικές περιοχές τα ποσά αυτά μεγαλώνουν κατά πολύ (30% των αγοριών και 58% των κοριτσιών). Παρατηρούμε ότι τα κορίτσια έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, στις αστικές μάλιστα περιοχές πάνω από τα μισά κορίτσια είναι συνδεδεμένα στο internet.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια ΟΧΙ 34 (83%) 27 (77%) 26 (70%) 11 (42%) ΝΑΙ 7 (17%) 8 (23%) 11 (30%) 15 (58%)

Στο ερώτημα πώς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο τα περισσότερα παιδιά απάντησαν ότι το χρησιμοποιούν για να ψάχνουν πληροφορίες ενώ κατά δεύτερο λόγο για να ακούν μουσική. Για να στέλνουν μηνύματα το χρησιμοποιούν περισσότερο τα παιδιά από αστικές περιοχές ενώ 4 παιδιά από αγροτικές περιοχές δήλωσαν ότι το χρησιμοποιούν για να συζητούν. Φυσικά εδώ θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και την πιθανότητα να απάντησαν ότι συζητούν εννοώντας την ανταλλαγή μηνυμάτων επειδή κατά την άποψή μας τόσο το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο όσο και η συμμετοχή σε chat συνομιλιών απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι ότι τις κατέχουν μαθητές του Δημοτικού. Βέβαια θετικά σ’ αυτή την ερώτηση απάντησαν μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων κι ενδεχομένως η εκτίμησή μας αυτή να είναι λάθος. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί θέμα περαιτέρω επεξεργασίας αυτό το εύρημα σχετικά με το αν γνωρίζουν με ποιον συνομιλούν, το είδος της συνομιλίας, τις επιπτώσεις που έχει αυτό στη γλωσσική και κοινωνική τους ανάπτυξη κλπ.

Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές ΑΚΟΥΩ ΜΟΥΣΙΚΗ 7 15 ΨΑΧΝΩ ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 13 22 ΣΤΕΛΝΩ ΜΗΝΥΜΑΤΑ 2 6 ΣΥΖΗΤΩ 4 1



106

ΤΑ …ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Θα ήθελα στο τέλος για να χαλαρώσουμε να αναφέρω και ορισμένα ευρήματα τα οποία είτε από λάθος είτε επειδή δεν κατάλαβαν το ερώτημα φαίνονται αντιφατικά ή παράξενα. Μην ξεχνάμε ότι τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από μικρά παιδιά. Ακόμα και στις περιπτώσεις που βοηθήθηκαν από τους γονείς τους πάλι η πιθανότητα λάθος συμπλήρωσης είναι μεγάλη. Τα στοιχεία αυτά δεν λήφθηκαν υπόψη κατά την επεξεργασία των δεδομένων.

1. Στο ερώτημα πόσες τηλεοράσεις υπάρχουν στο σπίτι κάποιο παιδί απαντάει 4 και στην αμέσως επόμενη για το χώρο στον οποίο βρίσκονται απαντάει στο δωμάτιο του παιδιού.

Λίγο περίεργο να υπάρχουν 4 τηλεοράσεις σε ένα δωμάτιο

2. Στο ερώτημα αν υπάρχει βίντεο υπάρχει θετική απάντηση ενώ δεν έχει συμπληρωθεί το ερώτημα αν έχει τηλεόραση.

Σίγουρα πρόκειται για λάθος γιατί δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει σπίτι που έχει βίντεο χωρίς να έχει …τηλεόραση

3. Στην ερώτηση μέχρι τι ώρα παρακολουθείς τηλεόραση πήραμε την απάντηση μετά τις 12 μ.μ. τόσο

για αργίες όσο και για καθημερινές όμως στο ίδιο ερωτηματολόγιο και στην ερώτηση αν η τηλεόραση σ’ αναγκάζει να πας αργά για ύπνο το παιδί απαντάει όχι,

Δηλαδή ποια ώρα θα θεωρούσε αργά;

4. Στην ερώτηση μέχρι τι ώρα βλέπεις τηλεόραση κάποιος απαντάει μετά τις 10.00 μ.μ. τόσο για καθημερινές όσο και για αργίες στην επιλογή όμως του τηλεοπτικού προγράμματος δηλώνει μόνο την παιδική ζώνη.

Τώρα τι είδους παιδικά δείχνει η τηλεόραση εκείνες τις ώρες είναι άλλο θέμα. Εκτός αν βλέπει βιντεοταινίες.

5. Στην ίδια ερώτηση κάποιος απαντάει ότι βλέπει μέχρι τις 7.00 μ.μ. τόσο για καθημερινές όσο και

για αργίες στην επιλογή όμως του τηλεοπτικού προγράμματος δηλώνει αστυνομικά και θρίλερ. Ισχύουν ότι και παραπάνω.

6. Στο ερώτημα αν έχει βιντεοπαιχνίδι κάποιο παιδί απαντάει αρνητικά ενώ στη συνέχεια αναφέρει

αναλυτικά το είδος των παιχνιδιών. Προφανώς έκανε λάθος στη συμπλήρωση του πρώτου ερωτήματος. Θα μπορούσαμε να πούμε και ότι δεν έχει δικό του αλλά παίζει στη συσκευή κάποιου φίλου του. Πλην όμως κάτι τέτοιο δεν θα

ήταν συμβατό με τις ώρες που δήλωσε ότι παίζει που είναι πάνω από 4.



107

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Τατιάνα Αβέρωφ – Ιωάννου : Μαθαίνοντας τα παιδιά να συνεργάζονται, Εκδόσεις Θυμάρι

2. Τατιάνα Αβέρωφ – Ιωάννου : Συνεργασία στη μάθηση, Εκδόσεις Θυμάρι

3. G. Faure – S. Lascar : Το Θεατρικό Παιχνίδι, Εκδόσεις Gutenberg

4. N. Ματσανιώτης : Εμείς και το Παιδί μας, Εκδόσεις ΧΡΙΣΤΑΚΗ

5. Μπερντ Ρεϊμον – Ριβιέ : Η Κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, Εκδόσεις Καστανιώτη

6. Bonnie Miller : Χτίζοντας καλύτερη σχέση με τα παιδιά στην Τάξη, Κέντρο UNESCO

7. Κριστίνα Λαστρέγκο – Φραντζέσκο Τέστα : Μ’ αρέσει η Τηλεόραση, εκδόσεις ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

8. Ναυρίδης – Δημητρακόπουλος – Πασχαλίδης : Τηλεόραση και επικοινωνία, Εκδόσεις ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ

9. Στέργιος Καρακώστας : Θέαμα και παιδί

10. Εκδόσεις Κουτσουμπός : Μέσα ενημέρωσης και Παιδί

11. Εκδόσεις Δελφίνι : TV η μεγάλη αδελφή

12. Ευγενία Κουτσουβάνου : Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού της προσχολικής ηλικίας και η τηλεόραση, Εκδόσεις Οδευσσέας

13. Το βιβλίο των νέων της Ευρώπης : : Οργανισμός Generation

14. Δικτυακοί τόποι http://www.medlook.net/kids/mobile.asp


http://www.medlook.net/kids/mobile.asp


108

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ............................................................................................................. 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ..................................................3 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ .......................................................6 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ..................................9 ΕΝΟΤΗΤΑ 1η..........................................................................................................................................9 Γνωριμία με το πρόγραμμα, γνωριμία με τα μέλη της Ομάδας .................................................9

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η ....................................................................................................................................... 11 ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ........................................................................................................... 11 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ .......................................................................12 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ..................................................................12 ΕΙΔΗΣΕΙΣ .......................................................................................................................................13 ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ..............................................................................................13 ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ..........................................................................................................14 Η ΒΙΑ ΣΤΗΝ TV …ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΠΩΣ ΣΤΗ ΖΩΗ...........................................................29 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ – ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ........................33 ΑΓΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΡΙΤΣΙΑ.............................................................................................................33 ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ.............................................................................................................34 ΤΗΛΕΘΕΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ..................35 Κριτική στην τηλεόραση .................................................................................................................35

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η.......................................................................................................................................36 ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ.......................................................................................................................... 36 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ; ..............................................................................................36

ΕΝΟΤΗΤΑ 4η.......................................................................................................................................37 Κινητό τηλέφωνο .............................................................................................................................37 ΕΝΑΣ ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ........................................................................................................37 ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ ......................................................................................................38

ΕΝΟΤΗΤΑ 5η.......................................................................................................................................40 Βιντεοπαιχνίδια................................................................................................................................40 ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ .........................................................................................................40

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ..............................................................................................................................41 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ .......................41

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ .............................................................................................................................78 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ...............................................................................78

ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ......................................................................................................................................87 ΗΜΕΡΙΔΕΣ – ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ .................................................................................................87

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ......................................................................................................................................96 ΕΡΕΥΝΑ .................................................................................................................................. 96

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................................... 107 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ............................................................................................................................... 108



109

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Δ/ΝΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2.4.3 «Ανάπτυξη δεξιοτήτων για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας»

ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ



ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΜΕ _ΒΙΒΛΙΟ2

Documents

Transcript of ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΜΕ _ΒΙΒΛΙΟ2