Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές...

55
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής Γεωγραφία Ε΄ Τάξης – Ενότητα 3 Κεφάλαιο 16 ΄΄ Η έννοια του κλίματος – Διαφορές καιρού και κλίματος ΄΄ http://e-taksh.blogspot.gr/ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

Transcript of Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές...

Page 1: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

Γεωγραφία Ε΄ Τάξης – Ενότητα 3 Κεφάλαιο 16

΄΄ Η έννοια του κλίματος – Διαφορές καιρού

και κλίματος ΄΄

http://e-taksh.blogspot.gr/

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

Page 2: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

eva - edu

Η έννοια του κλίματος – Διαφορές καιρού και κλίματος

Οι κάνουν πρόγνωση του καιρού μας λένε δηλαδή τι καιρό

θα κάνει επόμενες ημέρες σε διάφορες πόλεις τις Ελλάδας.

Στην τηλεόραση βλέπουμε τα δελτία καιρού και τα σύμβολα μας δείχνουν τη

θερμοκρασία, δηλαδή το πόσο ζεστός ή κρύος είναι ο καιρός, τις βροχές, την

υγρασία ή τους ανέμους, μάς λένε δηλαδή για τις καιρικές συνθήκες της

περιοχής.

Ο καιρός μιας περιοχής αλλάζει από εποχή σε εποχή. Οι αλλαγές του καιρού σε

μια περιοχή είναι σχεδόν οι ίδιες κάθε χρόνο. Οι καιρικές συνθήκες δηλαδή η

ζέστη, το κρύο, οι βροχές, οι άνεμοι, η υγρασία φτιάχνουν κλίμα της περιοχής.

Ερώτηση για το σχολείο

Τι είναι η θερμοκρασία και η βροχή; Κλίμα ή καιρικές συνθήκες;

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.2

Page 3: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Η έννοια του κλίματος – Διαφορές καιρού και κλίματος

Τι θα μάθουμε: τι ονομάζουμε κλίμα

τι είναι ο καιρός

να διακρίνουμε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο κλίμακαι στον καιρό μιας περιοχής

Οι άνθρωποι για να οργανώσουν την καθημερινότητά τους πρέπει να γνωρίζουν τι καιρικές συνθήκες θα επικρατήσουν.

Καιρικές συνθήκες ονομάζουμε τη ζέστη, το κρύο, οι βροχές, οι άνεμοι, η υγρασία κ.λπ. που παρουσιάζονται σε μια περιοχή για μικρό χρονικό διάστημα.

Οι επιστήμονες που ασχολούνται με την πρόγνωση του καιρού ονομάζονται μετεωρολόγοι. Οι μετεωρολόγοι χρησιμοποιώντας διάφορα όργανα(βροχόμετρα, υγρόμετρα,

βαρόμετρα κ.ά.)συγκεντρώνουν στοιχεία, τα επεξεργάζονται και εκδίδουν τα δελτία καιρού.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.3

Page 5: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Παρακολουθήστε το δελτίο καιρού που ακολουθεί.

Σημειώστε ποιες λέξεις ή φράσεις χρησιμοποιούνται για να

περιγράψουν τον καιρό, τις καιρικές συνθήκες.

Πώς δηλώνονται στην οθόνη οι αλλαγές που καιρού που αναφέρονται;

Τι πληροφορίες μας δίνει το δελτίο καιρού;

Τα δελτία καιρού και τα σύμβολα μας δίνουν πληροφορίες για τη θερμοκρασία, δηλ. πόσο ζεστός ή κρύος είναι ο καιρός σε μια

περιοχή, για τιςβροχές, την υγρασία ή

τους ανέμουςπου παρουσιάζονται στην περιοχή αυτή κατά τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Μας πληροφορούν δηλαδή για τις καιρικές συνθήκες, που δηλώνουν τον καιρό για ένα μικρό χρονικό διάστημα.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.5

Page 6: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Λέγοντας καιρό εννοούμε τις καιρικές συνθήκες (θερμοκρασία, βροχές, ανέμους, υγρασία κ.ά.), που επικρατούν σε μια περιοχή για ένα μικρό χρονικό διάστημα.

Διαβάστε προσεκτικά τα δύο ένθετα που ακολουθούν.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.6

Page 7: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Σε ποιο χρονικό διάστημα αναφέρεται το δελτίο καιρού;

Σε ποιο χρονικό διάστημα αναφέρονται οι πληροφορίες για το κλίμα;

Αυτό σημαίνει ότι στον Καναδά το χειμώνα κάνει πάντα κρύο και στην Ελλάδα το καλοκαίρι κάνει πάντα ζέστη;

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.7

Page 8: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Ο καιρός μιας περιοχής αλλάζει από εποχή σε εποχή. Οι επιστήμονες έπειτα από πολλές παρατηρήσεις διαπίστωσαν ότι οι αλλαγές σε μια περιοχή είναι σχεδόν οι ίδιες κάθε χρόνο. Δηλαδή μια περιοχή, για κάθε εποχή του χρόνου, έχει σχεδόν τις ίδιες καιρικές συνθήκες, οι οποίες επαναλαμβάνονται για πολλά χρόνια. Οι καιρικές αυτές συνθήκες αποτελούν το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής.

Κλίμα ονομάζουμε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε κάθε εποχή κι επαναλαμβάνονται σχεδόν ίδιες για πολλά χρόνια.

Κάνε κλικ εδώ για να δεις το δελτίο καιρού του τόπου σου.

Κάνε κλικ εδώ για να δεις το δελτίο καιρού για τη Θεσσαλονίκη.

Κάνε κλικ εδώ για επισκεφτείς την Εθνική Μετεωρολογική

Υπηρεσία

Σημείωσε ποιες από τις προτάσεις που ακολουθούν αναφέρονται στο καιρό και ποιες στο κλίμα.

1. Σήμερα το απόγευμα θα βρέξει.

2. Το καλοκαίρι στο Αιγαίο φυσούν μελτέμια.

3. Αύριο στη Θεσσαλονίκη οι άνεμοι θα είναι βορειοδυτικοί ισχυροί.

4. Για το επόμενο διήμερο προβλέπεται κύμα καύσωνα.

5. Στα Επτάνησα πέφτουν πολλές βροχές κάθε χρόνο.

6. Στο Νευροκόπι της Δράμας σημειώνονται οι χαμηλότερες θερμοκρασίες στην Ελλάδα.

7. Ο χειμώνας στα παράλια είναι ηπιότερος από το χειμώνα στα ηπειρωτικά.

8. Ο περυσινός χειμώνας χαρακτηρίστηκε από πολλές βροχοπτώσεις.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.8

Page 9: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

9. Η πτώση της θερμοκρασίας θα είναι αισθητή το επόμενο

εικοσιτετράωρο.

10. Το καλοκαίρι της Ελλάδας είναι θερμότερο από το καλοκαίρι της Γερμανίας.

11. Σπάνια χιονίζει στις νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας.

12. Έξω χιονίζει. Ντυθείτε καλά και πηγαίνετε να παίξετε. Προσέχετε μη γλιστρήσετε.

13. Το καλοκαίρι στην Ελλάδα είναι ζεστό, σχεδόν ποτέ δε βρέχει,

ενώ ντόπιοι και τουρίστες κατακλύζουν τις παραλίες.

14. Άνεμοι θα πνέουν το επόμενο εικοσιτετράωρο, οι οποίοι θα ενισχυθούν το Σαββατοκύριακο.

Κάνε κλικ εδώ ή στην εικόνα για να μάθεις το πώς σχηματίζεται η βροχή (κύκλος νερού).

Αναρτήθηκε από Αδάμ Δημήτριος στις 9:30 π.μ.

Παιδίον Τόπος

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.9

Page 10: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

ΣΧΕΔΙΟ ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ

Διδακτική ενότητα: Η έννοια του κλίματος –Διαφορές καιρού και κλίματος

(Το κλίμα της Ελλάδας, Καιρός, κλίμα και ανθρώπινες δραστηριότητες)

1. Περιεχόμενο και δομή της ενότητας (στην ευρεία της έννοια)

Στο περιεχόμενο της ενότητας περιλαμβάνονται:

Οι έννοιες του καιρού και του κλίματος καθώς και οι διαφορές που υφίστανται μεταξύ

τους σε σημασιολογικό επίπεδο.

Η συσχέτιση των καιρικών-κλιματικών συνθηκών με ανθρώπινες δραστηριότητες,

ιδιαίτερα στον πρωτογενή τομέα (π.χ. γεωργικές εργασίες), όπως επίσης και στον

τριτογενή (παροχή υπηρεσιών, ψυχαγωγία).

Η σημασία της πρόβλεψης των καιρικών συνθηκών (δηλ. της πρόγνωσης του καιρού

για το εγγύς ή μέσο χρονικό διάστημα).

Η αναγνώριση του τύπου κλίματος στον οποίο ανήκει ο ελλαδικός χώρος και η

επισήμανση των λόγων στους οποίους αποδίδεται η διαφοροποίηση των κλιματικών

συνθηκών που επικρατούν στα διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Επισημαίνεται ότι στο περιεχόμενο περιλαμβάνονται (και) ανθρωπογεωγραφικά στοιχεία τα

οποία συνδυαζόμενα με εκείνα από τη Φυσική Γεωγραφία οδηγούν στην απόκτηση

ολοκληρωμένης εικόνας για την εξεταζόμενη θεματική περιοχή. Τα στοιχεία αυτά

αναφέρονται στις αιτιώδεις σχέσεις-αλληλεξαρτήσεις μεταξύ φυσικού και ανθρωπογενούς

περιβάλλοντος.

Απώτερος σκοπός του συνδυασμού φυσικογεωγραφικών και ανθρωπογεωγραφικών

στοιχείων είναι να γίνει κατανοητό ότι:

α) οι φυσικοί παράγοντες επιδρούν και επηρεάζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες

β) το σχήμα φυσικό περιβάλλον-άνθρωπος, λειτουργεί αμφίδρομα.

2. Στόχοι

Βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές :

Τη σημασία των εννοιών κλίμα – καιρός, επομένως να διακρίνουν τη διαφορά τους.

Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά του μεσογειακού κλίματος και τη χωρική

εξάπλωσή του (Ελλάδα, και κατ΄επέκταση όπου εμφανίζεται).

Να αντιληφθούν και κατανοήσουν τους παράγοντες στους οποίους οφείλεται η

εμφάνιση διαφορετικού τύπου κλίματος (με παράδειγμα τον ελλαδικό χώρο).

Να αναγνωρίσουν και κατανοήσουν την επίδραση των καιρικών–κλιματικών

εκφράσεων σε μια σειρά από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Να αντιληφθούν την αλληλεπίδραση των φυσικών και ανθρωπογενούς προέλευσης

παραγόντων.

3. Διδακτικό υλικό

Υδρόγειος Σφαίρα, χάρτης Παγκόσμιος, Ελλάδας (γεωμορφολογικός, κλιματικός, φυτικών

διαπλάσεων), διαφάνειες, αποκόμματα εφημερίδων-περιοδικών ή βιβλία με σχετικό υλικό,

αντίστοιχες διευθύνσεις στο διαδίκτυο.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.10

Page 11: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

2

4. Γνωστικό υπόβαθρο

Οι μαθητές διαθέτουν αρκετές γεωγραφικές γνώσεις τόσο από το μάθημα «Μελέτη του

Περιβάλλοντος» όσο και από προηγούμενα μαθήματα Γεωγραφίας.

Επίσης είναι μυημένοι στην ανάγνωση χαρτών και στην επεξεργασία στοιχείων –

εξαγωγή συμπερασμάτων από κλιματικά διαγράμματα.

5. Διδακτικές ενέργειες-μαθητικές δραστηριότητες

5.1. Σύνδεση με τα προηγούμενα – Αφόρμηση - Προβληματισμός

Πρωταρχικός σκοπός μας είναι με αφετηρία τις ήδη γνωστές έννοιες να προκαλέσουμε το

ενδιαφέρον των μαθητών και να στρέψουμε την προσοχή τους στο περιεχόμενο της ενότητας

που πρόκειται να διαπραγματευθούμε. Με την τακτική αυτή δημιουργούμε την κατάλληλη

αφετηριακή, ψυχολογική κατάσταση για μάθηση.

Ο αρχικός προβληματισμός και η διέγερση του αντίστοιχου ενδιαφέροντος μπορεί να

προκληθεί με την παρουσίαση ενός αντικειμένου σχετικού με το περιεχόμενο της ενότητας ή

με την αναφορά σε ένα επίκαιρο γεγονός, την αφήγηση μιας σχετικής ιστορίας και άλλα

παρόμοια. Έτσι «ανακαλύπτεται» και «αποκαλύπτεται» το θέμα της νέας ενότητας.

5.2. Αισθητοποίηση του σκοπού

Μετά την ανακάλυψη-αποκάλυψη του αντικειμένου της προς επεξεργασία νέας ενότητας

υποβοηθούνται οι μαθητές να διατυπώσουν και να καθορίσουν συγκεκριμένους στόχους (βλ.

παρ. 2). Έτσι δεν ολοκληρώνεται μόνον η κατάσταση προβληματισμού, αλλά αλλάζει και το

περιβάλλον μάθησης, εξασφαλίζεται η συμμετοχή των μαθητών και αυξάνεται ο βαθμός του

ενδιαφέροντός τους.

5.3 Διαδικασία της ερευνητικής-μαθησιακής εργασίας

Αποτελεί την κύρια φάση της διδακτικής διαδικασίας. Οι μαθητές με κατάλληλη

καθοδήγηση, διατυπώνουν υποθέσεις, καλούνται να δώσουν λύσεις και να οικοδομήσουν

νέες γνώσεις. Κατά τη φάση αυτή «δοκιμάζονται» (αξιολογούνται) οι διατυπωθείσες

υποθέσεις, εξετάζονται οι συνέπειές τους και τελικά υιοθετούνται ή απορρίπτονται. Τη

διατύπωση των υποθέσεων, τη διερεύνηση και τον προβληματισμό, ακολουθούν τεκμηρίωση

και εξαγωγή μερικών-γενικών συμπερασμάτων.

Για να αξιοποιηθεί το στοιχείο της αυτενέργειας και εφόσον είναι δυνατόν, οι μαθητές

χωρίζονται σε ομάδες σχολικής εργασίας (ομαδο-συνεργατική μορφή εργασίας). Κάθε ομάδα

αναλαμβάνει να διερευνήσει συγκεκριμένα γεωγραφικά στοιχεία της ενότητας. Οι μαθητές

αναγνωρίζουν –ταυτίζουν τα γεωγραφικά στοιχεία – δεδομένα, ανακαλύπτουν τις σχέσεις που

τα συνδέουν και ερμηνεύουν αντίστοιχα φαινόμενα. Ταξινομούν εμφανίσεις, αποδίδουν

αποτελέσματα σε αίτια, προβαίνουν σε συγκρίσεις και αλληλοσυσχετίσεις, επιχειρούν να

απαντήσουν σε υποθέσεις που έχουν διατυπωθεί και καταλήγουν σε τεκμηριωμένα

συμπεράσματα.

Η ερευνητική-διδακτική-μαθησιακή αυτή πορεία θα πρέπει να στηρίζεται σε

προϋπάρχουσες γνώσεις και βιώματα, στο διαθέσιμο εποπτικό υλικό και να προσαρμόζεται

στις ιδιαιτερότητες της ενότητας καθώς και στα ειδοποιά χαρακτηριστικά των μαθητών του

τμήματος (τάξης).

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.11

Page 12: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

3

Συγκεκριμένα για την ενότητα «Το κλίμα της Ελλάδας» τα επί μέρους θεματικά πεδία

που πρέπει να διερευνηθούν είναι:

Καιρός και κλίμα

Με τη βοήθεια του εικονιστικού υλικού του βιβλίου, των ένθετων κειμένων καθώς και των

εμπειριών και βιωμάτων τους, προβληματίζονται τα παιδιά αφενός σχετικά με τη σημασία

των εννοιών καιρός και κλίμα, αφετέρου με τη διαφορά που υφίσταται μεταξύ τους.

Απορρίπτονται όσες υποθέσεις είναι λανθασμένες (π.χ. όσες οδηγούν σε ταύτιση του

περιεχομένου των δύο όρων) και τελικά υιοθετείται η σωστή άποψη ότι ο καιρός αναφέρεται

στις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο για σύντομο χρονικό διάστημα

(ωρών, ημερών ή μηνών), ενώ το κλίμα αναφέρεται γενικότερα στις καιρικές συνθήκες που

επικρατούν σε μία περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα (δεκάδων ετών).

Η απάντηση στις ερωτήσεις-ασκήσεις του βιβλίου μαθητή, η αντιστοίχηση των

φράσεων που περιέχουν τις λέξεις- κλειδιά «καιρός και κλίμα», οδηγούν στην κατανόηση της

διαφοράς, στην εμπέδωση και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της διδακτικής

διαδικασίας.

Το κλίμα της Ελλάδας

Στο τμήμα αυτό της ενότητας «ανακαλύπτεται» ότι η Ελλάδα έχει κλίμα μεσογειακό με

βάση τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου τύπου κλίματος. Σε αντιδιαστολή και για την

πληρέστερη κατανόηση της επίδρασης γεωγραφικών παραμέτρων (όπως του γεωγραφικού

πλάτους) δίνονται τα χαρακτηριστικά του κλίματος του Καναδά (ηπειρωτικό). Στο σημείο

αυτό της διδακτικής διαδικασίας αφενός χρησιμοποιείται ο παγκόσμιος χάρτης και η

υδρόγειος σφαίρα, αφετέρου αξιοποιείται το πρόσθετο πληροφοριακό υλικό που υπάρχει στην

αρχή της ενότητας στο «Βιβλίο του Δασκάλου» όπου αναλύονται οι παράγοντες που

επιδρούν και διαμορφώνουν τον τύπο του κλίματος (επισημαίνεται ότι για κάθε μεγάλη

ενότητα παρατίθεται στο «Βιβλίο Δασκάλου» πρόσθετο πληροφοριακό υλικό).

Μέσω της εργασίας αντιστοίχησης γίνεται σαφές ότι και ανάμεσα στις διάφορες

περιοχές του ελλαδικού χώρου (παραδειγματικά εδώ, Αιγαίο, Αττική, Επτάνησα, Δράμα),

επικρατούν διαφορετικές κλιματικές συνθήκες (εντός του γενικότερου πλαισίου των

χαρακτηριστικών του μεσογειακού κλίματος), αναζητούνται οι λόγοι διαφοροποίησης και

τεκμηριώνονται οι αποκλίσεις (απόσταση από θάλασσα, υψόμετρο, ειδικές τοπικές συνθήκες

κ.λπ.).

Με το κείμενο που ακολουθεί επιχειρείται η σύνοψη όσων αναλύθηκαν παραπάνω και

με το δημοτικό τραγούδι που παρατίθεται στο «Βιβλίο του μαθητή» η επέκταση του θέματος

και η μεταφορά-διασύνδεση με άλλους γνωστικούς χώρους στα πλαίσια της

διαθεματικότητας.

Ο καιρός, το κλίμα και οι ανθρώπινες δραστηριότητες

Στην επόμενη υπο-ενότητα οι μαθητές, μετά την κατανόηση των εννοιών καιρός και κλίμα,

καλούνται να διακρίνουν τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας οι οποίοι επηρεάζονται

άμεσα ή έμμεσα από τις καιρικές και κλιματικές συνθήκες ενός τόπου καθώς και τη χρονική

διάρκεια που αντιστοιχεί στο βαθμό επίδρασης. Οι δραστηριότητες του «Βιβλίου μαθητή»

(συμπλήρωση κενών στις εικόνες), αποσκοπούν ακριβώς (και βοηθούν) στην κατανόηση της

επίδρασης των καιρικών ή κλιματικών συνθηκών στη λήψη αποφάσεων και την εκτέλεση

συγκεκριμένων εργασιών (δραστηριοτήτων) από τον άνθρωπο (με βάση και συγκεκριμένη

χρονική περίοδο).

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.12

Page 13: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

4

Αλληλεπίδραση ανθρώπου –περιβάλλοντος

Με αφορμή το επίκαιρο της εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων (σε κάποια περιοχή

εντός ή εκτός Ελλάδας), τονίζεται η σχέση-αλληλεξάρτηση μεταξύ των φυσικών και του

ανθρώπινου παράγοντα. Επισημαίνεται ότι, ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια, η εκδήλωση

ακραίων καιρικών φαινομένων, συνιστά την αντίδραση της Φύσης στη μη ορθολογική

διαχείρισή της από τον άνθρωπο. Γίνεται αντιληπτό ότι προβάλλεται εδώ η οικολογική

διάσταση του διδύμου «Άνθρωπος-Περιβάλλον» και αναλύεται η περιβαλλοντική συνιστώσα

της γενικότερης σχέσης που διέπει τα φυσικά και τα ανθρωπογενή στοιχεία στον πλανήτη μας

(επίσης, με τις σχετικές μεταφορές, αξιοποιείται η διαθεματική προσέγγιση των εννοιών

κλίμα-δραστηριότητες ανθρώπου-επιπτώσεις).

6. Ολοκλήρωση -Γενίκευση-Μεταφορά

Στη φάση αυτή γίνεται συστηματοποίηση των γνώσεων με αναφορά στους αφετηριακούς

σκοπούς και στόχους της διδασκαλίας. Οι μαθητές ανακεφαλαιώνουν και οργανώνουν τις

γνώσεις που απέκτησαν σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Με την ανακεφαλαίωση επιχειρείται να

αποκτήσουν οι μαθητές την ικανότητα, μέσω της υπέρβασης, να γενικεύουν και να

μεταφέρουν γνώση και πρακτική σε καινούργιες, ανάλογες προβληματικές καταστάσεις, να

εφαρμόζουν ομοειδείς τεχνικές, να προβλέπουν και να δίνουν λύσεις.

Για τη συγκεκριμένη ενότητα η ολοκλήρωση επιτυγχάνεται με την ανάλυση του

κειμένου που παρατίθεται στο τέλος της (επέκταση στα πλαίσια της διαθεματικότητας

επιχειρείται με το παρατιθέμενο ποίημα του Σικελιανού).

7. Εμπέδωση-Αξιολόγηση

Η εμπέδωση επιτυγχάνεται είτε με τις ερωτήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της

διδασκαλίας, είτε με την ανάθεση εργασιών στους μαθητές (εμπεδωτικές εργασίες περιέχει το

σχολικό εγχειρίδιο, αλλά ο διδάσκων μπορεί, εάν το κρίνει αναγκαίο, να αναθέσει στους

μαθητές και άλλες εκτός βιβλίου, όπως π.χ. η κατασκευή χαρτών, η συλλογή και η

αξιοποίηση πληροφοριακού υλικού, η εκπόνηση μιας, συνθετικού χαρακτήρα, εργασίας

κ.λπ.

Ως πρώτο κριτήριο αξιολόγησης μπορεί να θεωρηθεί το ποσοστό των σωστών

απαντήσεων σε ερωτήσεις κατά τη διδασκαλία. Επίσης μέτρο επιτυχίας της διδασκαλίας,

αλλά και εμπέδωσης, αποτελεί η ορθότητα και η πληρότητα των εργασιών που έχουν

εκτελέσει οι μαθητές στο σπίτι. Από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα διαπιστώσει ο

διδάσκων και το ορθόν ή μη της επιλογής και κυρίως εφαρμογής της διδακτικής διαδικασίας,

για να προβεί στη συνέχεια σε διορθωτικές παρεμβάσεις (εφόσον απαιτείται).

Εάν οι συνθήκες και τα μέσα το επιτρέπουν «ευχής έργον» θα ήταν να κλείσει η

διδασκαλία με την προβολή διαφανειών ή μιας ταινίας με θέματα σχετικά προς το

αντικείμενο. Έτσι η διδασκαλία θα τελείωνε με δημιουργικό και συγχρόνως εντυπωσιακό και

ευχάριστο τρόπο. Εξυπακούεται ότι η χρήση διδακτικών μέσων μπορεί (και επιβάλλεται) να

γίνεται και κατά τις ενδιάμεσες φάσεις τη διδασκαλίας.

geoecolab.edu.uoi.gr

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.13

Page 14: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Καιρός και Κλίμα» - Παπανικολάου Παρασκευή

Ε’ Δημοτικού, Γεωγραφία , Ενότητα Β, Κεφάλαιο 16ο Η έννοια του κλίματος- διαφορές καιρού και κλίματος

Πηγή

https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnwxMG9kc2thdGVyaW5pc3x

neDozYWUwYTUxZDQwOTBkNDg

Αλλαγές στο σενάριο: πολύ λίγες

Σύνδεση με άλλα μαθήματα: Η ενότητα «Καιρός και κλίμα» μπορεί να συνδεθεί και με άλλα μαθήματα πέρα από την Γεωγραφία, όπως

η Γλώσσα (παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου), η Αισθητική Αγωγή (Εικαστικά) και η Ιστορία

(ιστορικά έγγραφα).

Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και Δ.Ε.Π.Σ. Το θέμα είναι συμβατό με το ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ εφόσον αποτελεί θέμα ενότητας της Γεωγραφίας της Ε’

Δημοτικού και οι στόχοι που τίθενται άπτονται πλήρως του αντίστοιχου αναλυτικού προγράμματος της

Γεωγραφίας.

Αισθητική Αγωγή: Απεικόνιση με τη βοήθεια της ζωγραφικής των συμβόλων του καιρού.

Γλώσσα: Ανάγνωση, γραφή και εκμάθηση ειδικού λεξιλογίου σχετικά με τον καιρό και το κλίμα.

Ιστορία: Μελέτη επίσημων εγγράφων που δείχνουν τις μεταβολές στον καιρό και το κλίμα ανά τα χρόνια

(π.χ πριν 20, 50, 100 χρόνια).

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.14

Page 15: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Οργάνωση της διδασκαλίας

Η εισαγωγή των μαθητών στις έννοιες του καιρού και του κλίματος εμπεριέχει αρκετές δυσκολίες , διότι

πρόκειται για έννοιες που στην καθημερινή ζωή συγχέονται. Για το λόγο αυτό ο δάσκαλος θα βοηθήσει

τους μαθητές να εξοικειωθούν με τις έννοιες αυτές με ομαδοσυνεργατικό τρόπο και αξιοποιώντας

διδακτικά σχετικό εποπτικό υλικό (π.χ. δελτία καιρού και εικόνες συμβόλων που χρησιμοποιούνται στους

χάρτες πρόγνωσης καιρού, στοιχεία γνώριμα ως ένα βαθμό στα παιδιά ).

Επίσης, αφού το μάθημα θα γίνει με την χρήση Η/Υ,( χρειάζεται, απαιτείται?)να μπορούν οι μαθητές να

χρησιμοποιούν το λογισμικό geogr.eduportal.gr. Ο χώρος που θα πραγματοποιηθεί η διδασκαλία θα είναι

το εργαστήριο πληροφορικής, όπου ο δάσκαλος μπορεί να χωρίσει τους μαθητές σε και να δουλέψουν με

αυτόν τον τρόπο.

Υλικοτεχνική υποδομή: Αφού οι μαθητές θα είναι χωρισμένοι σε ομάδες απαιτείται στο εργαστήριο να υπάρχει και ο κατάλληλος

αριθμός Η/Υ, έτσι ώστε κάθε ομάδα να έχει μπροστά της έναν Η/Υ. Σημαντικό επίσης είναι να υπάρχει

ένας προβολέας παρουσίασης (projector) που θα είναι συνδεδεμένος με τον υπολογιστή του δάσκαλου

για να μπορεί ο δάσκαλος να δείχνει κάποια πράγματα στους μαθητές του. Επίσης, στους υπολογιστές του

εργαστηρίου θα πρέπει να είναι εγκατεστημένο το λογισμικό geogr.eduportal.gr, για να μπορούν τα

παιδιά να εργαστούν σε αυτό .

Ακόμα, απαραίτητα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι:

εργαστήριο Πληροφορικής (δεν αποτελεί υλικό, πρέπει να το σβήσω),

φύλλα εργασίας,

επιλεγμένες σελίδες στο Διαδίκτυο,

επεξεργαστής κειμένου,

έντυπες πηγές (βιβλίο μαθητή, βιβλίο εργασιών)

Λόγοι επιλογής των λογισμικών: Στη συγκεκριμένη διδασκαλία θα χρησιμοποιηθεί κατά κύριο λόγο το λογισμικό geogr.eduportal.gr. Ο

δικτυακός τόπος "e-γεωγραφία" αποτελεί τμήμα του εκπαιδευτικού κόμβου Ελληνική Πύλη Παιδείας και

δημιουργήθηκε με σκοπό την υποστήριξη των εκπαιδευτικών που διδάσκουν το μάθημα της Γεωγραφίας.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να βρει (που???) φύλλα εργασίας και σενάρια διδασκαλίας καθώς και όποιο άλλο

πολυμεσικό ή συμβατικό υλικό απαιτείται για την υλοποίησή τους. Περιλαμβάνονται: Χάρτες,

προσομοιώσεις, ασκήσεις, παιχνίδια, γενικές πληροφορίες, ιστορικά στοιχεία, πληροφορίες για τη

θρησκεία, σύνδεσμοι γεωγραφίας καθώς και προτάσεις για τις κυριότερες μεθοδολογικές προσεγγίσεις.

Μοντέλο διδασκαλίας: Επιλέγουμε την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, για να παράγουμε την ερευνητική- ανακαλυπτική

προσέγγιση της μάθησης. Για την υλοποίηση των στόχων του σεναρίου χωρίζουμε τους μαθητές σε

ομάδες των 4-5 ατόμων, ανάλογα με τον αριθμό των Η/Υ που έχουμε. Ως εκπαιδευτικές τεχνικές

χρησιμοποιούνται: ερωτήσεις και απαντήσεις, γεωγραφική έρευνα, ομαδική εργασία, συζήτηση,

παρουσίαση εργασιών, αξιοποίηση των ΤΠΕ, επίλυση προβλήματος.

Με τον τρόπο αυτό:

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.15

Page 16: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Η γνώση δεν ''μεταβιβάζεται'' στον μαθητή , αλλά δημιουργείται από τον μαθητή ο οποίος δρα

και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια.

Το περιβάλλον του μαθητή περιλαμβάνει τόσο την υλικοτεχνική υποδομή , όσο και τους

υπόλοιπους μαθητές , τους εκπαιδευτικούς - ενδεχομένως και άλλα άτομα.

Ο δάσκαλος έχει ενεργό ρόλο στη διδασκαλία και κατά τη διάρκεια της παρέχει την βοήθεια του

με παραδείγματα, σχήματα, ερωτήσεις κ.ά.

Υποστηρίζεται η θεωρία που αναφέρει ότι οι διαφορές στο γνωστικό επίπεδο μεταξύ "δυνατών"

και ''αδυνάτων'' μαθητών δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε, μέσα από τη μεταξύ τους

επικοινωνία, οι αδύνατοι μαθητές να μπορέσουν να ''φτάσουν'' τη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης,

επωφελούμενοι από τα θετικά της συνεργασίας με ικανότερους μαθητές.

Διδακτικοί σκοποί και στόχοι

Γενικός Σκοπός : Οι μαθητές να διακρίνουν τις έννοιες καιρός και κλίμα, να προσδιορίζουν τα στοιχεία

του καιρού και να περιγράφουν τους κλιματικούς τύπους που παρουσιάζονται σε διάφορες περιοχές της

Ελλάδας.

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ :

Α) Γνωρίζω και κατανοώ

να αντιλαμβάνονται την έννοια του καιρού.

να αντιλαμβάνονται την έννοια του κλίματος.

να βρίσκουν τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις έννοιες καιρός και κλίμα.

Β) Διερευνώ και εντοπίζω

διακρίνουν τα στοιχεία που δίνουν πληροφορίες για τον καιρό.

διακρίνουν τα στοιχεία που διαφοροποιούν το κλίμα μιας περιοχής από το κλίμα μιας άλλης.

κατανοούν το τρόπο χρήσης της πρόβλεψης του καιρού και το πόσο το κλίμα μιας περιοχής καθορίζει

την καθημερινότητα των ανθρώπων της.

Γ) Επικοινωνώ και συνεργάζομαι

Τα παιδιά συνεργάζονται σε ομάδες

επικοινωνούν γραπτά και προφορικά ,

ανακοινώνουν απόψεις και συμπεράσματα ,

παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της εργασίας τους.

Δ)Σύνδεση με τη ζωή

Χρησιμοποιούν το δελτίο καιρού για να περιγράψουν πως θα ντυθούν για την επόμενη μέρα και το κλίμα

που επικρατεί στην περιοχή τους

για να περιγράψουν τις ασχολίες των κατοίκων του τόπου τους αυτή την εποχή του έτους.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.16

Page 17: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Προαπαιτούμενες γνώσεις

Οι μαθητές θα πρέπει να:

παρακολουθούν κατά διαστήματα δελτία καιρού.

είναι εξοικειωμένοι ως ένα βαθμό με έννοιες που αφορούν το δελτίο καιρού και από

προηγούμενες τάξεις στο μάθημα Μελέτης του Περιβάλλοντος.

γνωρίζουν ότι η πρόγνωση αφορά ένα μικρό χρονικό διάστημα.

μπορούν να αναγνωρίζουν τα περισσότερα σύμβολα που αφορούν τη δημιουργία και την

ανάγνωση ενός δελτίου καιρού.

έχουν σχετική αντίληψη για το κλίμα της περιοχής τους, γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά κάθε

εποχής.

είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση Η/Υ και το διαδίκτυο

Οφέλη μαθήματος :

Τα παιδιά με την βοήθεια του ΔΕΠΠΣ και του ΑΠΣ έχουν την δυνατότητα να:

Συνεργαστούν μεταξύ τους σε ομάδες και με αυτόν τον τρόπο, να προάγουν την

συνεργασία και την ομαδικότητα.

Να δείξουν περισσότερο ενδιαφέρον για το μάθημα.

Να εργαστούν σε υπολογιστή και με αυτόν τον τρόπο να εξοικειωθούν με τις νέες

τεχνολογίες.

Να μάθουν καλύτερα αφού με αυτόν τον τρόπο το μάθημα γίνεται περισσότερο

κατανοητό.

Διδακτική προσέγγιση Είναι ανάγκη ο δάσκαλος να περιλαμβάνει στο σχεδιασμό των επιμέρους διδακτικών ενοτήτων μεγάλο

φάσμα μαθησιακών δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας τους ποικίλους μαθησιακούς τρόπους με τους

οποίους μαθαίνει ο μαθητής. Πρέπει λοιπόν μέσα από τις δραστηριότητες να στοχεύει:

α) στην υποβοήθηση των μαθητών, ώστε αυτά που θα μάθουν να απαντούν στις ανάγκες τους αλλά και να

αποτελούν την αφετηρία για περαιτέρω γνώση και

β) στην ενεργητική συμμετοχή σε όλες τις φάσεις της μαθησιακής διεργασίας με έμφαση στη σύνδεση της

σκέψης με την δράση, στον ευρετικό χαρακτήρα της πορείας προς τη γνώση και στον κριτικό τρόπο

σκέψης.

Η μεθοδολογική προσέγγιση που προτείνεται περιλαμβάνει διδακτικές μεθόδους, όπως:

Η γνωστική-εποικοδομιστική, όπου οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες προκειμένου να

συνδυαστεί η προϋπάρχουσα γνώση με τη νέα.

Η διερευνητική, όπου με την καθοδήγηση του διδάσκοντα οι μαθητές αναζητούν στοιχεία σε

προεπιλεγμένες ιστοσελίδες του διαδικτύου.

Η ομαδο-συνεργατική. Δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να παράγουν λόγο σε έγγραφο με τον

Επεξεργαστή Κειμένου (MS WORD).

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.17

Page 18: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Η μεθοδολογική προσέγγιση: Τα φύλλα εργασίας είναι έτσι μεθοδευμένα, ώστε οι μαθητές

σταδιακά να οδηγηθούν στη βαθύτερη μελέτη και γνώση των θεμάτων που επιλέχθηκαν για το

σενάριο.

Εκτιμώμενη διάρκεια: 1 διδακτική ώρα

Διεξαγωγή του σεναρίου Δραστηριότητα 1 : Γίνεται επαφή των παιδιών με το διαδίκτυο και την αναζήτηση δελτίου καιρού.

Δραστηριότητα 2: Οι μαθητές με την αναζήτηση που κάνουν είναι σε θέση να περιγράφουν καιρικές

συνθήκες.

Δραστηριότητα 3 : Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με το λογισμικό e-γεωγραφία.

Δραστηριότητα 4 : Γίνεται αξιολόγηση και εφαρμογή στη πράξη όσων έμαθαν τα παιδιά.

Σσυνολικά όλο το σενάριο αποτελείται από τέσσερις δραστηριότητες.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1η Φάση Ανασκόπησης

Αφόρμηση: Προβάλουμε βίντεο με δελτίο καιρού της Ε.Μ.Υ και οι μαθητές συζητούν τι είναι η πρόγνωση

του καιρού, εντοπίζουν τα στοιχεία του καιρού και τα σύμβολα και τα σχεδιάζουν σε λευκό χάρτη της

Ελλάδας που τους έχουμε μοιράσει.

Μετά συζητάμε όλοι μαζί αυτά που σχεδίασαν και λέμε τι συμβολίζει το καθένα και κατασκευάζουμε

(έναν, ή από έναν ???)εννοιολογικό χάρτη. Επίσης , οι μαθητές παρατηρούν έναν πίνακα στον οποίο

αναγράφονται πόλεις με διαφορετικές θερμοκρασίες και αναφέρουν με την βοήθεια του χάρτη που

προβάλλουμε στον πίνακα πού βρίσκονται οι πόλεις με τις χαμηλές θερμοκρασίες και πού αυτές με τις

υψηλότερες. Παρατηρούν ότι οι πόλεις με τις υψηλότερες τιμές είναι παραθαλάσσιες και αυτές με τις

χαμηλότερες είναι ηπειρωτικές. Στη συνέχεια παρατηρούν τον πίνακα: 17.3 Ημερήσιες θερμοκρασίες,

αναφέρουν με την βοήθεια του χάρτη ποιες πόλεις είναι ορεινές και ποιες είναι πεδινές και εντοπίζουν τι

καθορίζει το ύψος των τιμών τους. Η εργασία αυτή γίνεται με τους μαθητές ως σύνολο.

Στόχος : εξοικείωση μαθητών με καιρικά σύμβολά και κατανόηση των διαφορετικών συνθηκών ανά

περιοχή με τη βοήθεια του διαδικτύου.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2η Φάση διερεύνησης

Αφόρμηση :Ζητάμε από τους μαθητές να πληκτρολογήσουν στο διαδίκτυο την ιστοσελίδα

http://emy.gr και μετά να επιλέξουν (ομαδικά ή ως σύνολο??) την λειτουργία Τοπικές προγνώσεις

πόλεων.

Επιλέγουν την πόλη που αποφάσισαν με την ομάδα τους και περιγράφουν τις καιρικές συνθήκες που

επικρατούν σ'αυτή , εκείνη τη στιγμή. Εντοπίζουν τις διαφορές ανάμεσα σε βόρειες-νότιες, ορεινές-

πεδινές , ηπειρωτικές- παραθαλάσσιες περιοχές.

Στόχος: να κατανοήσουν οι μαθητές εμπειρικά τον τρόπο περιγραφής του καιρού.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.18

Page 19: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3η Φάση εφαρμογής-εμπέδωσης

Αφόρμηση: Οι μαθητές συζητούν (σε ομάδες ή στο σύνολο) για τους λόγους που καθιστούν απαραίτητη

την πρόγνωση του καιρού για περισσότερες ημέρες. Αποσπούμε (εκμαιεύουμε) από τα παιδιά τι είναι

καιρός και ένα –δύο γίνονται μετεωρολόγοι και μας λένε το δελτίο καιρού που προβάλλουμε από το site

e-γεωγραφία συμπληρώνοντας ταυτόχρονα τα κενά πεδία του χάρτη .

Επιπλέον, παρουσιάζουμε τον χάρτη των κλιματικών περιοχών της Ελλάδας στη σελίδα 59 του σχολικού

εγχειριδίου (ή από το ίντερνετ) και ζητάμε από κάθε ομάδα να αναλάβει μια κλιματική ζώνη και να

αναφέρει πέντε πόλεις που ανήκουν σ' αυτή και να περιγράψει στην ολομέλεια τα χαρακτηριστικά που

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.19

Page 20: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

αυτή περιλαμβάνει με βάση το υπόμνημα.

Στόχος : να γνωρίσουν οι μαθητές το λογισμικό e-γεωγραφία και να κατανοήσουν με τρόπο διασκεδαστικό

τον καιρό και το κλίμα.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4η Φάση Αξιολόγησης

Ολοκληρώνουμε την 1η ώρα με την άσκηση από το site e-γεωγραφία: αντιστοίχισε τα

σύμβολα http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/index.htm

Στόχος: να εφαρμόσουν οι μαθητές στην πράξη όσα έμαθαν για τον καιρό και το κλίμα.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.20

Page 21: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

1

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ

ΑΝΤΏΝΗΣ ΤΣΙΒΟΥΛΑΣ

(ΚΛΙΜΑ – ΚΑΙΡΟΣ – ΔΙΑΦΟΡΕΣ

ΚΛΙΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΕΥΚΡΑΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ)

Γεωγραφία Έ τάξη

1. Τίτλος

Η έννοια του κλίματος. Διαφορές καιρού και κλίματος. Το κλίμα της

Ελλάδας

2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Γεωγραφία, Γλώσσα και Φυσική

3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μαθητές/ριες της

Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν «τι

είναι ο καιρός» και «τι είναι το κλίμα» δεν διακρίνουν τις δύο έννοιες1

Αναφορικά με τον καιρό, τα παιδιά απαντούν αδιακρίτως ότι είναι:

α) η ζέστη, το κρύο, τα σύννεφα, η βροχή, κ.ά.,

β) το αποτέλεσμα του κλίματος που επικρατεί,

γ) το αν ο τόπος είναι ψυχρός ή θερμός,

δ) τα καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται στην ατμόσφαιρα ή/και

ε) ο παράγοντας που καθορίζει το είδος των καιρικών συνθηκών.

Επίσης, θεωρούν ότι μπορεί κανείς να εκτιμήσει το κλίμα ενός τόπου σε μια εβδομάδα, ένα μήνα, ή ένα χρόνο:

1 Μαρινόπουλος Δ. Πιλάτου Β, και Σολομωνίδου Χ. στο Ανάπτυξη εκπαιδευτικού πακέτου με τη

χρήση των ΤΠΕ για την αντιμετώπιση των ιδεών των παιδιών της Δ΄ τάξης του δημοτικού

σχολείου σχετικά με τον «καιρό»

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.21

Page 22: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

2

α) από το δελτίο καιρού,

β) από τα ρούχα που φορούν οι κάτοικοι ή/και

γ) από μετρήσεις που θα πάρουν.

4. Σκοπός και στόχοι

Ως προς το Γνωστικό Αντικείμενο

-Να μάθουν οι μαθητές τι ονομάζουμε κλίμα και τι είναι καιρός.

-Να διακρίνουν τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο κλίμα και τον

καιρό μιας περιοχής.

-Να συσχετίσουν τις παραπάνω έννοιες με μετρήσεις θερμοκρασίας

δουλεύοντας με συγκεκριμένα φύλλα εργασίας.

Ως προς τη διαδικασία μάθησης

-Να συνεργαστούν οι μαθητές για να υλοποιήσουν δραστηριότητες

χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες.

-Να αναδείξουν την κριτική τους μέσα από διαδικασίες ανακάλυψης,

πειραματισμού, αναδόμησης και επέκτασης των γνωστικών τους δομών.

Ως προς τις ΤΠΕ

Να εξοικειωθούν οι μαθητές με εργαλεία γενικής χρήσης και

υπολογιστικά περιβάλλοντα οπτικοποίησης και προσομοιώσεων για να

αισθητοποιήσουν τις έννοιες του καιρού και του κλίματος.

Να αξιοποιήσουν ανοιχτά εκπαιδευτικά λογισμικά για να οικοδομήσουν

μέσα από την έρευνα και τον πειραματισμό τις έννοιες του κλίματος και

του καιρού και τη διάκριση μεταξύ κλίματος και καιρού.

5. Κατηγορία λογισμικού – συνδυασμός κατηγοριών λογισμικού

- Λογισμικά γενικής χρήσης (επεξεργασία κειμένου, λογιστικά φύλλα)

- Λογισμικά συμβολικής έκφρασης και συστήματα επικοινωνίας της

πληροφορίας (εφαρμογές διαδικτύου)

- Υπολογιστικά περιβάλλοντα οπτικοποίησης (google earth) και

προσομοιώσεις (ΓΑΙΑ)

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.22

Page 23: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

3

6. Διάρκεια

Τέσσερις (6) διδακτικές ώρες

7. Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Το σενάριο προτείνεται να υλοποιηθεί στην αίθουσα Η/Υ του σχολείου.

Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων ανά Η/Υ. Για την

υλοποίηση του σεναρίου απαιτείται η σύνδεση στο διαδίκτυο και η

εγκατάσταση των λογισμικών google earth και ΓΑΙΑ. Θα

χρησιμοποιηθούν επίσης οι σχολικοί χάρτες και η υδρόγειος σφαίρα.

Οι μαθητές εμπλέκονται στις δραστηριότητες με τη βοήθεια των φύλλων

εργασίας.

8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

Το σενάριο δομείται στους άξονες των Γνωστικών θεωριών μάθησης

και ειδικότερα του εποικοδομισμού. Υποστηρίζονται διαδικασίες

κατασκευής της γνώσης ενώ παράλληλα λαμβάνονται υπόψη οι ιδέες και

αναπαραστάσεις των μαθητών για τις υπό μελέτη έννοιες. Ακολουθείται

η ομαδοσυνεργατική και ανακαλυπτική μέθοδος (καθοδηγούμενη από

τον εκπαιδευτικό).

Οι μαθητές διερευνούν τις έννοιες του καιρού και του κλίματος:

πειραματιζόμενοι με περιβάλλοντα προσομοίωσης και οπτικοποίησης.

Εντοπίζουν σχέσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ μεταβλητών και

παραμέτρων. Οικοδομούν έννοιες και γνώσεις αναδομώντας και

επεκτείνοντας τις προϋπάρχουσες νοητικές τους δομές.

Οι μαθητές μέσα από διδακτικά προσανατολισμένες δραστηριότητες και

με την καθοδήγηση του δασκάλου χρησιμοποιούν το διαδίκτυο.

Χρησιμοποιούν το λογισμικό Internet Explorer, προκειμένου να

επισκεφθούν την ιστοσελίδα http://www.k24.gr/. Ασκούνται σε

δεξιότητες αναζήτησης, εύρεσης, αξιολόγησης και χρήσης της

πληροφορίας με τρόπο αποτελεσματικό. Αναπτύσσουν μεταγνωστικές

δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τον αναστοχασμό στη διδακτική

πρακτική.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.23

Page 24: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

4

9. Διδακτικές Προσεγγίσεις - Περιγραφή των δραστηριοτήτων

Ο ρόλος του δασκάλου είναι ιδιαίτερα σημαντικός όχι μόνο ως

οργανωτής της διδακτικής διαδικασίας αλλά και ως σύμβουλος,

υποστηρικτής και εμψυχωτής των ομάδων εργασίας.

Έτσι, στην πρώτη εισαγωγική δραστηριότητα 1 με τη χρήση του

διαδικτύου οι μαθητές συζητούν και ανταλλάσουν απόψεις σχετικά με

την πρόγνωση του καιρού παρατηρώντας μια εικόνα από συγκεκριμένη

ιστοσελίδα που τους δίνεται. Έκφραση ιδεών και αναπαραστάσεων για

τον καιρό.

Στη δραστηριότητα 2 με τη χρήση του διαδικτύου επισκέπτονται την

ιστοσελίδα http://www.k24.gr/ και ενημερώνονται για τον καιρό στην

περιοχή του σχολείου τους. Καταγράφουν τις υψηλότερες και τις

χαμηλότερες θερμοκρασίες

Στη δραστηριότητα 3 εισάγονται στην έννοια του κλίματος αναζητώντας

τη μέση ελάχιστη και μέγιστη θερμοκρασία όλων των μηνών της

εξεταζόμενης περιοχής.

Με τη δραστηριότητα 4 προσπαθούν να κατανοήσουν ότι το κλίμα μιας

περιοχής εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες που επικρατούν σε μια

περιοχή (π.χ. μεγάλες οροσειρές, τοπικοί άνεμοι, χερσόνησοι, ποτάμια ή

λίμνες ).

Με τη δραστηριότητα 5 προσπαθούν να κατανοήσουν ότι το κλίμα μιας

περιοχής εξαρτάται από την απόσταση από τη θάλασσα.

Με τη δραστηριότητα 6 προσπαθούν να κατανοήσουν ότι το κλίμα μιας

περιοχής εξαρτάται από το υψόμετρο.

Στην δραστηριότητα 7 εργάζονται με το λογισμικό google earth και

εντοπίζουν την Ελλάδα και άλλες χώρες που βρίσκονται γύρω από τη

Μεσόγειο Θάλασσα. Με τη βοήθεια του λογισμικού βρίσκουν τις

ομοιότητες στο κλίμα των Μεσογειακών Χωρών.

Τέλος με την δραστηριότητα 8 και με τη βοήθεια του λογισμικού ΓΑΙΑ

διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα στο εύκρατο μεσογειακό κλίμα και στο

τροπικό, υποτροπικό, εύκρατο, ερημικό, ωκεάνιο, ηπειρωτικό και πολικό

κλίμα.

Αξιολόγηση – Επεκτάσεις

Η αξιολόγηση θα γίνει με ασκήσεις hot potatos. Επίσης θα ζητηθεί από

τους μαθητές να ετοιμάσουν και να παρουσιάσουν ένα δελτίο καιρού.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.24

Page 25: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

5

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μαλιόγλου Κ. Η θέση της Ελλάδας στον κόσμο, Γεωγραφία, Ε’ Δημοτικού

Μαρινόπουλος Δ. Πιλάτου Β, και Σολομωνίδου Χ. στο Ανάπτυξη εκπαιδευτικού πακέτου με τη χρήση των ΤΠΕ για την αντιμετώπιση των

ιδεών των παιδιών της Δ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου σχετικά με τον

«καιρό»,

http://mag.e-diktyo.eu/?p=141, 26/2/2011

Σαλονικίδης Γ. Κλίμα, καιρός και το κλίμα της Ελλάδας, Γεωγραφία Ε΄

Δημοτικού

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.25

Page 26: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

6

Δραστηριότητα 1

Θερμοκρασία

Παρατηρήστε τα εικονίδια πάνω στο χάρτη και συζητούμε τι σημαίνουν

για τον καιρό της Ελλάδας.

Μελετούμε και το υπόμνημα με τις θερμοκρασίας και δίνουμε μια

ερμηνεία

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.26

Page 27: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

7

Δραστηριότητα 2

Πηγαίνουμε στον παρακάτω ιστότοπο

http://www.k24.net/gr/gr/.

Αριστερά της οθόνης επιλέγουμε από την αναζήτηση «Χολαργός» και

πατάμε τη λέξη «κλίμα/πρόγνωση σημείου».

|

Στην συνέχεια γράφουμε στον πίνακα που ακολουθεί τις τιμές της

θερμοκρασίας (υψηλή -χαμηλή) για μια εβδομάδα και απαντάμε στις

παρακάτω ερωτήσεις:

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.27

Page 28: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

8

Θερμοκρασία Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Μ.Ο

Υψηλή

Χαμηλή

α) Ποια ήταν η πιο ζεστή ημέρα της εβδομάδας

β) Ποια ήταν η πιο ψυχρή ημέρα της εβδομάδας;

γ) Ποια μέρα είχε τη μεγαλύτερη θερμοκρασία;

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.28

Page 29: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

9

Δραστηριότητα 3

Στη συνέχεια πάλι από την ίδια επιλογή αριστερά της οθόνης

επιλέγουμε κλίμα αναζητούμε τη μέση ελάχιστη και μέγιστη

θερμοκρασία όλων των μηνών της περιοχής που εξετάζουμε, όπως

δείχνει η παρακάτω εικόνα και τις καταγράφουμε στο φύλλο εργασίας

όπως δείχνει η παρακάτω εικόνα:

Πίνακας 1

Μήνας

Μέση

Θερμο

κρασία

(°C)

Ελάχιστ

η

Θερμοκ

ρασία

(°C)

Μέγιστη

Θερμοκ

ρασία

(°C)

Μέση

Σχετι

κή

Υγρα

σία

(%)

Μέση

Μηνιαία

Βροχόπτ

ωση

(mm)

Ελάχιστη

Μηνιαία

Βροχόπτω

ση (mm)

Μέγιστη

Μηνιαία

Βροχόπτω

ση (mm)

Ιανουάριος 9,3 -4,5 22,6 72 44,6

Φεβρουάριος 9,8 -4 25,3 71 48,3

Μάρτιος 11,7 -2 26,9 68 42,6

Απρίλιος 15,5 4,3 29,9 62 28,2

Μάιος 20,2 7,7 35,5 58 17,2

Ιούνιος 24,6 11,8 41,7 52 9,7

Ιούλιος 27 16 42,8 48 4,2

Αύγουστος 26,6 16,1 40,7 49 4,6

Σεπτέμβριος 23,3 11,8 38,6 56 11,9

Οκτώβριος 18,3 5,9 33,5 66 47,7

Νοέμβριος 14,4 0,9 27,3 73 50,6

Δεκέμβριος 11,1 -2,7 22,1 73 66,6

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.29

Page 30: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

10

Τέλος, από το μενού αριστερά της οθόνης επιλέγουμε χάρτες για να

δούμε πώς εμφανίζεται η συγκεκριμένη περιοχή από το δορυφόρο.

Συζητούμε και συγκρίνουμε τα δεδομένα που βρήκαμε στις

προηγούμενες δραστηριότητες με την εικόνα του χάρτη.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.30

Page 31: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

11

«Κλίμα – καιρός. Το κλίμα της Ελλάδας»2

Δραστηριότητα 4

Παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα μιας περιοχής

Διαβάζουμε το παρακάτω κείμενο «Το κλίμα της Ελλάδας» και

συζητούμε για τη σημασία των χρωματισμένων λέξεων.

Το κλίμα της Ελλάδας

Το κλίμα της Ελλάδας είναι μεσογειακό, επειδή επηρεάζεται από τη

Μεσόγειο θάλασσα. Χαρακτηρίζεται από ήπιους και υγρούς χειμώνες

και ζεστά καλοκαίρια με υψηλές θερμοκρασίες. Οι βροχές πέφτουν

κυρίως το χειμώνα και το φθινόπωρο. Τα καλοκαίρια διαρκούν πολύ

και είναι ξερά. Οι άνεμοι που επικρατούν είναι οι βόρειοι, αλλά γενικά

πνέουν άνεμοι από διάφορες διευθύνσεις

Ανατρέχουμε στο λεξικό ή το γλωσσάρι του βιβλίου της γεωγραφίας και

βρίσκουμε τι σημαίνουν οι παραπάνω χρωματισμένες λέξεις ή και άλλες

λέξεις του κειμένου που μας δυσκολεύουν.

Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε για τα κλιματικά

χαρακτηριστικά και τον καιρό της Ελλάδας;

Συζητούμε με τις ομάδες μας και ανακοινώνουμε τα συμπεράσματά μας

στην ολομέλεια της τάξης

2 Η δραστηριότητα αυτή είναι βασισμένη πάνω σε ιδέα του συνάδελφου Γ. Σαλονικίδη

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.31

Page 32: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

12

Διαβάζοντας το παραπάνω κείμενο οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως

όλες οι περιοχές της Ελλάδας έχουν τα ίδια κλιματικά χαρακτηριστικά.

Είναι όμως έτσι;

Ας μελετήσουμε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα παίρνοντας ως

παράδειγμα δύο ελληνικές πόλεις, τα Ιωάννινα και τα Γρεβενά

Τα Ιωάννινα βρίσκονται στη Δυτική Ελλάδα πολύ κοντά στην

οροσειρά της Πίνδου.

Τα Γρεβενά βρίσκονται στην Ανατολική Ελλάδα.

Και οι δύο απέχουν αρκετά από τη θάλασσα και βρίσκονται σε

ορεινές περιοχές.

Παρατηρήστε προσεκτικά τα γραφήματα σχετικά με το ύψος των

βροχοπτώσεων

στις δύο μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και απαντήστε στις ερωτήσεις:

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.32

Page 33: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

13

ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΓΡΕΒΕΝΑ

Καταγράψτε τη βροχόπτωση σε κάθε πόλη ανά μήνα

ΜΗΝΕΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

χιλιοστά βροχής

ΓΡΕΒΕΝΑ

χιλιοστά βροχής

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

ΜΑΙΟΣ

ΙΟΥΝΙΟΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΣΥΝΟΛΟ

Υπολογίστε τη συνολική βροχόπτωση σε κάθε πόλη ανά έτος

Ιωάννινα: .................... Γρεβενά: ......................

Σε ποια πόλη βρέχει κατά μέσο όρο περισσότερο κάθε χρόνο;

...................................

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.33

Page 34: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

14

Έχουν οι δύο πόλεις τις ίδιες κλιματικές συνθήκες; (ΝΑΙ - ΟΧΙ)

.....................

Μπορείτε να δώσετε μια εξήγηση για τη διαφορά αυτή;

(συζητήστε μεταξύ σας και γράψτε τις σκέψεις σας)

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

………………………………………………………………..........

....................................................................................................

Πατήστε στο σύνδεσμο Η επίδραση της οροσειράς της Πίνδου

στο κλίμα της Ελλάδας.

http://geogr.eduportal.gr/maps/pindos.htm

Αφού μελετήσετε την προσομοίωση, περιγράψτε παρακάτω την

αιτία που προκαλεί αυτή τη διαφορά στη βροχόπτωση μεταξύ

Ιωαννίνων και Γρεβενών

.....................................................................................……………

………...…………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.34

Page 35: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

15

Δραστηριότητα 5

Απόσταση από τη θάλασσα.

Ας μελετήσουμε τώρα την περίπτωση δύο άλλων πόλεων, της Καβάλας

και της Αλεξανδρούπολης.

Και οι δύο βρίσκονται στη βόρεια Ελλάδα, είναι σε πεδινές περιοχές

και δεν υπάρχει κάποια οροσειρά ανάμεσά τους.

Μελετήστε τους πίνακες θερμοκρασιών των δύο πόλεων και

απαντήστε στις ερωτήσεις..

ΕΠΟΧΕΣ ΜΗΝΑΣ ΣΕΡΡΕΣ ΚΑΒΑΛΑ

ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Δ 5 8

Ι 4 7

Φ 6 8

ΑΝΟΙΞΗ

Μ 9 9

Α 14 13

Μ 20 17

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Ι 24 22

Ι 27 27

Α 25 27

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Σ 21 21

Ο 15 17

Ν 10 12

Α. Σε ποια πόλη είναι πιο ψυχρός ο χειμώνας ; .............................

Β. Σε ποια πόλη είναι πιο μαλακός ο χειμώνας; ............................

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.35

Page 36: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

16

Γ. Παρατηρείτε σημαντικές διαφορές στις θερμοκρασίες των άλλων

εποχών;

....................................................................................................................

Δ. Σε ποια πόλη έχουμε μεγαλύτερες διαφορές θερμοκρασίας χειμώνα -

καλοκαίρι;

....................................................................................................................

E. Σε ποιον παράγοντα οφείλεται η διαφορά που έχουν οι δύο πόλεις

στις κλιματικές τους συνθήκες; (υπογραμμίστε αυτό που νομίζετε πως

είναι σωστό)

1. στο διαφορετικό υψόμετρο

2. στην απόσταση που έχουν από τη θάλασσα

3. επηρεάζονται από την οροσειρά της Ροδόπης

Δραστηριότητα 6

Διαφορετικό υψόμετρο.

Το Αγρίνιο και τα Ιωάννινα είναι δύο πόλεις της

Δυτικής Ελλάδας.

Απέχουν σχεδόν την ίδια απόσταση από το Ιόνιο

πέλαγος.

Το Αγρίνιο βρίσκεται σε πεδινή περιοχή ενώ τα

Ιωάννινα σε ορεινή περιοχή.

Παρατηρήστε προσεκτικά τους πίνακες

θερμοκρασιών των δύο πόλεων και απαντήστε στις ερωτήσεις.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.36

Page 37: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

17

ΕΠΟΧΕΣ ΜΗΝΑΣ ΑΓΡΙΝΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Δ 9 6

Ι 8 4

Φ 9 6

ΑΝΟΙΞΗ

Μ 12 8

Α 15 12

Μ 20 17

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Ι 25 22

Ι 27 25

Α 26 24

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Σ 23 20

Ο 18 15

Ν 13 10

Α. Ποια πόλη έχει τις χαμηλότερες θερμοκρασίες το χειμώνα;

.....................................................................................................

Β. Ποια πόλη έχει ποιο ζεστό καλοκαίρι; .................................

Γ. Ποια πόλη θα λέγατε πως έχει γενικά χαμηλότερες θερμοκρασίες όλο

το χρόνο; ..............................................................................................

Δ. Σε ποιον παράγοντα οφείλεται η διαφορά που έχουν οι δύο πόλεις

στις κλιματικές τους συνθήκες;

(υπογραμμίστε αυτό που νομίζετε πως είναι σωστό)

1. στο διαφορετικό υψόμετρο

2. στην απόσταση που έχουν από τη θάλασσα

3. επηρεάζονται από την οροσειρά της Πίνδου

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.37

Page 38: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

18

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα μιας περιοχής είναι:

το υψόμετρο,

η απόσταση από τη θάλασσα και

οι τοπικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή (π.χ. μεγάλες

οροσειρές, τοπικοί άνεμοι, χερσόνησοι, ποτάμια ή λίμνες κλπ).

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.38

Page 39: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

19

Δραστηριότητα 7 3

Α. Εκκινήστε το λογισμικό Google Earth από το αντίστοιχο εικονίδιο της

επιφάνειας εργασίας.

Κάντε κλικ στα εικονίδια του μενού, αρχείο, επεξεργασία, προβολή,

προσθήκη, βοήθεια και δείτε προσεχτικά τις δυνατότητες που σας

παρέχει(εικ.1).

εικ. 1

Β. Περάστε τον κέρσορα πάνω από τα εικονίδια(εικ. 2) και διαβάστε με

προσοχή τα αναδυόμενα παράθυρα.

εικ.2

Γ. Η πλοήγηση μπορεί να γίνει πολύ εύκολα με το ποντίκι, το

πληκτρολόγιο ή με το αντίστοιχο χειριστήριο.

Χειριστήριο(εικ.3):

εικ.3

3 Η δραστηριότητα αυτή είναι βασισμένη πάνω σε ιδέα της συνάδελφου Μαλιόγλου Κατερίνας,

δασκάλας του 8ου Δ/Σ Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.39

Page 40: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

20

1. Δείχνει το Βορρά. Αν πατήσουμε πάνω στο Ν τότε

επαναφέρει το χάρτη στον αρχικό προσανατολισμό.

2. Αλλάζεις τον προσανατολισμό.

3. Αλλάζει τη γωνία από την οποία βλέπουμε την εικόνα.

4. Περιστρέφει την εικόνα.

5. Τα βέλη δηλώνουν την κατεύθυνση στην οποία

θέλουμε να μετακινηθεί η εικόνα.

6. Αλλάζει την κλίμακα(μεγέθυνση, σμίκρυνση).

Ποντίκι Με πατημένο το αριστερό κουμπί του ποντικιού μπορούμε να

κινηθούμε δεξιά αριστερά. Με πατημένο το δεξί κουμπί

αλλάζουμε την κλίμακα του χάρτη. Με πατημένο το μεσαίο

κουμπί μπορούμε να αλλάξουμε οπτική γωνία και να

περιστρέψουμε την εικόνα.

Αν κάνουμε διπλό κλικ σε κάποιο σημείο του χάρτη τότε γίνεται

αυτόματη προήγηση σε αυτό.

Δ. Στην επιφάνεια του Google Earth και στην αριστερή στήλη(εικ.4)

πληκτρολογήστε τη λέξη Ελλάδα και πατήστε το κουμπί

εικ 4

Συζητήστε στην ομάδα σας τι παρατηρείτε ότι συμβαίνει στην εικόνα της

Γης; Στη συνέχεια πληκτρολογήστε και άλλες χώρες που βρίσκονται

γύρω από τη Μεσόγειο και συζητήστε για τις ομοιότητες στο κλίμα

(εύκρατο μεσογειακό κλίμα)

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.40

Page 41: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

21

Το λογισμικό προσομοίωσης και οπτικοποίησης το οποίο θα

επεξεργαστούν οι μαθητές θα είναι το ΓΑΙΑ

Δρασρηριότητα 8

Για την καλύτερη μελέτη του κλίματος οι Μετεωρολόγοι έχουν

καθιερώσει επτά κλιματικές ζώνες, περιοχές δηλαδή με τροπικό,

υποτροπικό, εύκρατο, ερημικό, ωκεάνιο, ηπειρωτικό και πολικό κλίμα.

Στο λογισμικό ΓΑΙΑ ΙΙ (μικρόκοσμος Torricelli/Ατμόσφαιρα) αυτές οι

ζώνες προσδιορίζονται με διαφορετικά χρώματα όπως στα σχήματα.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.41

Page 42: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

22

Κάνοντας κλικ σε οποιοδήποτε σημείο της επιφάνειας της Γης (είτε στο

παράθυρο Γη ή στον παγκόσμιο χάρτη) μεταφέρεται εκεί το αερόστατο.

Στο πιλοτήριο αναγράφεται το όνομα της κλιματικής περιοχής και στο

παράθυρο «Μετρήσεις» διαβάζουμε τη μέση θερμοκρασία και τη μέση

υγρασία του τόπου. Επίσης, από εδώ επιλέγουμε και την Εποχή

(Χειμώνας-Καλοκαίρι).

α) Επιβεβαιώστε ότι οι περιοχές ίδιου κλίματος (και επομένως το ίδιο

χρώμα στο χάρτη) έχουν την ίδια μέση θερμοκρασία και την ίδια μέση

υγρασία.

Με κλικ στις αντίστοιχες περιοχές του χάρτη, παρατηρήστε κάθε φορά

τις αναγραφόμενες τιμές θερμοκρασίας και υγρασίας στον πίνακα

«Μετρήσεις».

β) Εντοπίστε και γράψτε 4 διαφορετικές περιοχές (μία για κάθε ήπειρο)

με το ίδιο κλίμα:

Κλίμα Αμερική Ευρώπη Αφρική Ασία

Τροπικό

Εύκρατο

Πολικό

Αξιοποίηση του διαδικτύου:

Πηγαίνετε στον παρακάτω σύνδεσμο και δείτε ενδιαφέροντα πειράματα

για το κλίμα

http://www.youtube.com/watch?v=poSy3ew5JLg

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.42

Page 43: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Διδακτικό σενάριο - http://users.auth.gr/~labrinos/Plans/grade5/weather-climate.htm Τίτλος: «Η έννοια του κλίματος- Διαφορές καιρού και κλίματος»: Στόχοι:

1. Aντίληψη της έννοιας του καιρού

2. Αντίληψη της έννοιας του κλίματος

3. Να αντιλαμβάνονται τις διαφορές ανάμεσα στις έννοιες «καιρός» και «κλίμα»

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ –

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το περιεχόμενο του μαθήματος «Η έννοια του κλίματος- Διαφορές

καιρού και κλίματος» σχετίζεται με τα παρακάτω μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος του Δημοτικού:

Γεωγραφία Ε’ Δημοτικού: 1. Το κλίμα της Ελλάδας

2. Καιρός και κλίμα και ανθρώπινες δραστηριότητες

3. Η χλωρίδα και η πανίδα της Ελλάδας

4. Η βλάστηση της Ελλάδας

5. Κύπρος και φυσικό περιβάλλον

Γεωγραφία Στ’ Δημοτικού: 1. Οι κλιματικές ζώνες της γης

2. Ζώνες βλάστησης

3. Η ζωή στην έρημο

4. Η ζωή στις πολικές περιοχές

5. Η ζωή στα τροπικά δάση

6. Η ζωή στις εύκρατες περιοχές

7. Το κλίμα της Ευρώπης

8. Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Ασίας

9. Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Αφρικής

10. Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Βόρειας Αμερικής

11. Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Νότιας Αμερικής

12. Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Ωκεανίας

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.43

Page 44: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Φυσική Στ’ Δημοτικού:

1. Προσαρμογή ζώων στο περιβάλλον

Μελέτη Περιβάλλοντος Β’ Δημοτικού:

1. Ο καιρός

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΥΛΙΚΑ

Στο παρακάτω σχέδιο μαθήματος χρησιμοποιήσαμε τα εξής υλικά:

Η/Υ και video projector

Βίντεο με δελτίο καιρού ή φωτογραφία ενός δελτίου καιρού από εφημερίδα (όταν δεν υπάρχει υπολογιστής)

Κλιματικός χάρτης της Ελλάδας (είτε από το τετράδιο εργασιών σελίδα 25 είτε εκτυπωμένος σε μεγάλο χαρτόνι είτε σε προβολή με τη χρήση video προβολέα)

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1ο βήμα: Σχολιασμός για τον καιρό της ημέρας (ρωτάμε αν είδαν καιρό στις ειδήσεις τελευταία) 2ο βήμα: Προβολή και σχολιασμός του δελτίου καιρού για τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα (είτε βίντεο είτε κάποια φωτογραφία από εφημερίδα, το βίντεο θα είναι χωρίς ήχο για να προσπαθήσουν τα παιδιά να συμπεράνουν τον καιρό μέσα από τα σύμβολα) Ερωτήσεις:

1. Τι καιρό θα έχει στη Θεσσαλονίκη και τι καιρό στην Αθήνα; 2. Από πού το καταλάβατε; (εστίαση στα σύμβολα)

Προβολή του βίντεο με ήχο για να διαπιστωθεί αν απάντησαν τα παιδιά σωστά.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.44

Page 45: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

3ο βήμα: Εισαγωγή του όρου «καιρός» μέσα από τις εξής ερωτήσεις:

1. Τι παρατηρείτε για τον καιρό στις δύο πόλεις; Είναι ο ίδιος; 2. Για πόσες μέρες ισχύει ένα δελτίο καιρού; 3. Ξέρουμε σήμερα τι καιρό θα έχει την ημέρα πχ των Χριστουγέννων;

Μέσα από τις παραπάνω ερωτήσεις θα οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι όταν αναφερόμαστε στον καιρό εννοούμε τις συνθήκες (θερμοκρασία, βροχές, ανέμους, υγρασία) που επικρατούν σε μια περιοχή για ένα μικρό χρονικό διάστημα. 4ο βήμα: Εισαγωγή του όρου του κλίματος

Αφηγούμαστε στα παιδιά την παρακάτω ιστορία ή άλλες παρόμοιες:

«Πριν λίγες μέρες πήγαμε εκδρομή στην Καστοριά. Εκεί ενώ κάναμε βόλτα στη λίμνη παρατηρήσαμε ότι δεν υπήρχαν μπανανιές και φοινικόδεντρα. Μετά συναντήσαμε ένα ντόπιο παραγωγό και τον ρωτήσαμε πού μπορούμε να βρούμε στην Καστοριά μπανανιές. Και μας είπε ότι δεν έχει μπανανιές στην Καστοριά αλλά ότι είδε πρώτη φορά μπανανιές και φοινικόδεντρα στη ζωή του όταν είχε πάει στην Κρήτη».

Ερωτήσεις:

1. Γιατί πιστεύετε ότι στην Καστοριά δεν υπάρχουν μπανανιές και φοινικόδεντρα ενώ υπάρχουν στην Κρήτη; Τι νομίζετε ότι επηρεάζει την παραγωγή προϊόντων στις περιοχές;

2. Δηλαδή (σύμφωνα με την απάντηση στην παραπάνω ερώτηση) κάθε χειμώνα στην Καστοριά έχει πιο κρύο από την Κρήτη;

3. Υπάρχει περίπτωση η Κρήτη κάποια χρονιά να έχει πιο βαρύ χειμώνα από την Καστοριά;

4. Η Καστοριά έχει τις ίδιες καιρικές συνθήκες κάθε χειμώνα; 5. Η Κρήτη έχει τις ίδιες καιρικές συνθήκες κάθε καλοκαίρι; 6. Του χρόνου και σε πέντε χρόνια θα επαναλαμβάνονται οι καιρικές συνθήκες

τόσο στην Καστοριά όσο και στην Κρήτη;

Σε περίπτωση που είτε δυσκολεύονται να καταλάβουν τα παραπάνω είτε θέλουμε να εμβαθύνουμε στο νόημα συνεχίζουμε και με το παρακάτω παράδειγμα:

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.45

Page 46: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

1. Η Θεσσαλονίκη και ένα χωριό σε ένα βουνό της Ελλάδας έχουν τις ίδιες καιρικές συνθήκες κάθε χειμώνα; Σε τι διαφέρουν; 2. Η Θεσσαλονίκη και ένα χωριό σε ένα βουνό της Ελλάδας έχουν τις ίδιες καιρικές συνθήκες κάθε καλοκαίρι; 3. Αυτό συμβαίνει κάθε καλοκαίρι και κάθε χειμώνα; Δηλαδή του χρόνου και σε πέντε χρόνια θα συμβαίνει το ίδιο;

Από τις παραπάνω ερωτήσεις συμπεραίνουμε ότι μια περιοχή, για κάθε εποχή του χρόνου, έχει σχεδόν τις ίδιες καιρικές συνθήκες οι οποίες επαναλαμβάνονται για πολλά χρόνια. Οι καιρικές αυτές συνθήκες αποτελούν το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Δραστηριότητα 1:

1. Ζητάμε από τα παιδιά να ανοίξουν τα τετράδια εργασιών στον κλιματικό χάρτη και τον εξηγούμε ώστε να εξοικειωθούν.

2. Στη συνέχεια τους δείχνουμε δύο χάρτες καιρού για δύο συνεχόμενες ημέρες για μια πόλη (από εφημερίδα).

Ερωτήσεις:

1. Τι πληροφορίες παίρνετε για τη Θεσσαλονίκη από τους παραπάνω χάρτες; 2. Για την πόλη μας και τη χώρα μας πόσους κλιματικούς χάρτες και πόσους

χάρτες καιρού μπορούμε να έχουμε; Και γιατί;

Δραστηριότητα 2: Σαν δεύτερη δραστηριότητα προτείνουμε τη δραστηριότητα στη σελίδα 24 από το τετράδιο εργασιών. Δραστηριότητα 3:

Μελετήστε τα παρακάτω κείμενα και προσπαθήστε να απαντήσετε στις

ερωτήσεις που ακολουθούν.

1ο ΚΕΙΜΕΝΟ

Το κλίμα της Ελλάδας

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.46

Page 47: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Το κλίμα της Ελλάδας είναι μεσογειακό, επειδή επηρεάζεται από τη Μεσόγειο

θάλασσα. Χαρακτηρίζεται από ήπιους και υγρούς χειμώνες και ζεστά

καλοκαίρια με υψηλές θερμοκρασίες. Οιβροχές πέφτουν κυρίως το χειμώνα και

το φθινόπωρο. Τα καλοκαίρια διαρκούν πολύ και είναι ξερά. Οι άνεμοι που

επικρατούν είναι οι βόρειοι, αλλά γενικά πνέουν άνεμοι από διάφορες διευθύνσεις

2ο ΚΕΙΜΕΝΟ

Δελτίο καιρού Εθνική Μετεωρολογική

Υπηρεσία

Πρόγνωση καιρού Σάββατο 4 Μαρτίου 2006

Καλοκαιρία σχεδόν σε όλη τη χώρα και μικρή άνοδος τηςθερμοκρασίας. Στη Μακεδονία και τη Θράκη θα έχουμε λίγες νεφώσεις, οι άνεμοιθα είναι ΝΔ ασθενείς μέχρι μέτριοι και η θερμοκρασία θα κυμανθεί από 1 - 16 βαθμούς Κελσίου. Στη Δυτική Ελλάδα θα έχουμε τοπικές νεφώσεις και ίσως βρέξει στα ΒΔ. Οι άνεμοι θα είναι ασθενείς και οι θερμοκρασία από 4 - 18 βαθμούς Κελσίου. Στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα δεν θα υπάρχουν σύννεφα, οιάνεμοι θα είναι ΝΔ ασθενείς και στα Ν μέτριοι, με τη θερμοκρασίαστους 3 - 20 βαθμούς Κελσίου. Στις Κυκλάδες και την Κρήτη ο καιρός θα είναι σχεδόν αίθριος με ΝΔ μέτριους ως ισχυρούςανέμους και θερμοκρασία από 9 - 19 βαθμούς Κελσίου. Στο υπόλοιπο Αιγαίο ο καιρός θα είναι επίσης αίθριος με ανέμους στα βόρεια ΝΔ μέτριους και στα νότια ΒΔ ασθενείς μέχρι μέτριους. Ηθερμοκρασία θα κυμανθεί από 8 - 18 βαθμούς Κελσίου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α. Σε ποιον τόπο αναφέρεται το κείμενο για το κλίμα;

......................................................................

β. Σε ποιον τόπο αναφέρεται το δελτίο καιρού;

................................................................................

γ. Σε ποιο χρονικό διάστημα αναφέρεται το κείμενο για το

κλίμα;....................................................

δ. Σε ποιο χρονικό διάστημα αναφέρεται το δελτίου

καιρού;…………................................................

ε. Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται κυρίως για την περιγραφή του κλίματος

και ποιες για τον

καιρό;……………………………………………………………………………………………………….….

.………………………………..

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.47

Page 48: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

……………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………

στ. Ποιες ομοιότητες εντοπίζετε ανάμεσα στα δύο κείμενα; (σημειώστε

φράσεις και λέξεις που συναντάμε και στα δύο

κείμενα)…..………………………………………………………………………………………………..

ζ. Ποια ουσιαστική διαφορά υπάρχει ανάμεσα στα δύο κείμενα;

…..……………………………………………. Δραστηριότητα 4: Αφήνουμε τα παιδιά να χωριστούνε σε ομάδες των 3-4 ατόμων ή σε περίπτωση έλλειψης χρόνου σχηματίζονται ομάδες ανάλογα με το πως κάθονται στα θρανία ανά δύο. Στη συνέχεια τους λέμε να διαλέξουνε μια πόλη της Ελλάδας και να πούνε τι κλίμα έχει με τη βοήθεια του κλιματικού χάρτη και να πούνε τι καιρό θα έχει για τις επόμενες δύο μέρες. Αφού τα ετοιμάσουν τα παρουσιάζουνε ανά δυάδες στην υπόλοιπη τάξη. Δραστηριότητα 5: Η παρακάτω δραστηριότητα μπορεί να γίνει είτε προφορικά είτε γραπτά. Γράψε δίπλα σε καθεμιά φράση τη λέξη που ταιριάζει (καιρός ή κλίμα).

1. Θα βρέξει. Να πάρω την ομπρέλα. ………….. 2. Να ντυθώ βαριά ή ελαφριά αύριο; …………... 3. Θα μείνω στη Γερμανία το Μάρτιο και πρέπει να πάρω βαριά

ρούχα ………….. 4. Να μαζέψω αύριο τα κάστανα; …………... 5. Στο Αιγαίο κάθε καλοκαίρι φυσούν βοριάδες …………... 6. Στα Βλαχοχώρια ο χειμώνας είναι πολύ ψυχρός …………... 7. Το Σάββατο θα πάμε εκδρομή γιατί θα έχει

ηλιοφάνεια ……………

8. Θα πετάξει αύριο το αεροπλάνο από τη Θεσσαλονίκη; …………...

9. Στο Ιόνιο πέφτουν πιο πολλές βροχές σε σχέση με το Αιγαίο …………..

10. Ο χειμώνας στην Πρέβεζα είναι ηπιότερος από το χειμώνα στο Καρπενήσι ............

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.48

Page 49: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

11. Το περασμένο καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από πολύ υψηλές θερμοκρασίες .............

12. Αναμένονται καταιγίδες στη δυτική Μακεδονία από αργά το απόγευμα .............

13. Το καλοκαίρι στις Κυκλάδες είναι θερμότερο από ό,τι στα Επτάνησα ..........

14. Οι νότιοι άνεμοι είναι συχνοί στις περιοχές που βρέχονται από το Λιβυκό πέλαγος ............

15. Αύριο το πρωί θα χιονίσει ............ 16. Το καλοκαίρι στο Αιγαίο φυσούν μελτέμια ...........

Παράρτημα

Διεύθυνση για το

βίντεο: http://www.youtube.com/watch?v=XexGZSTXDe0

Χάρτες:

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.49

Page 50: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.50

Page 51: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

1

10ο Δημοτικό Σχολ. Κατερίνης Ε΄ Τάξη Νίκος Τοπάλης , Ειρήνη Παπαδοπούλου

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΚΑΙΡΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑ (120΄) 1. Σκοπός και στόχοι του σχεδίου διδασκαλίας

Γενικός σκοπός

Οι μαθητές να διακρίνουν τις έννοιες Καιρός και Κλίμα , να προσδιορίζουν τα στοιχεία του καιρού και να περιγράφουν τους κλιματικούς τύπους που παρουσιάζονται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Επιμέρους στόχοι Α. Γνωρίζω και κατανοώ • Να αντιλαμβάνονται την έννοια του καιρού

• Να αντιλαμβάνονται την έννοια του κλίματος

• Να βρίσκουν τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις έννοιες: <<καιρός>> και <<κλίμα>>. Β. Διερευνώ και εντοπίζω

● Διακρίνουν τα στοιχεία που δίνουν πληροφορίες για τον καιρό. ● Διακρίνουν τα στοιχεία που διαφοροποιούν το κλίμα μιας περιοχής από το κλίμα μιας άλλης. ● Κατανοούν τον τρόπο χρήσης της πρόβλεψης του καιρού και το πόσο το κλίμα μιας περιοχής καθορίζει την καθημερινότητα των ανθρώπων της. Γ. Επικοινωνώ και συνεργάζομαι Τα παιδιά συνεργάζονται εταιρικά ή σε ομάδες , επικοινωνούν γραπτά ή προφορικά, ανακοινώνουν απόψεις και συμπεράσματα, παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους. Δ. Σύνδεση με τη ζωή

● Χρησιμοποιούν το δελτίο καιρού για να περιγράψουν πώς θα ντυθούν για την επόμενη ημέρα, και το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή τους για να περιγράψουν τις ασχολίες των κατοίκων του τόπου τους αυτή την εποχή του έτους. 2. Εκπαιδευτική μέθοδος και τεχνικές

Για την υλοποίηση των στόχων του σεναρίου χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες των 4 – 5 μαθητών, ανάλογα με τον αριθμό των Η/Υ έχουμε. Επιλέγουμε την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, για να προάγουμε την ερευνητική - ανακαλυπτική προσέγγιση της μάθησης. Ως εκπαιδευτικές τεχνικές χρησιμοποιούνται: ερωτήσεις και απαντήσεις, γεωγραφική έρευνα, ομαδική εργασία, συζήτηση, παρουσίαση εργασιών, αξιοποίηση των ΤΠΕ, επίλυση προβλήματος. Με τον τρόπο αυτό: • Η γνώση δε «μεταβιβάζεται» στο μαθητή, αλλά δημιουργείται από το μαθητή ο οποίος δρα και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. • Το περιβάλλον του μαθητή περιλαμβάνει τόσο την υλικοτεχνική υποδομή, όσο και τους υπόλοιπους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς - ενδεχομένως και άλλα άτομα. • Ο δάσκαλος έχει ενεργό ρόλο στη διδασκαλία και κατά τη διάρκειά της παρέχει τη βοήθειά του με παραδείγματα, σχήματα, ερωτήσεις κ.ά. • Υποστηρίζεται και η θεωρία που αναφέρει ότι οι διαφορές στο γνωστικό επίπεδο μεταξύ «δυνατών» και «αδύνατων» μαθητών δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε, μέσα από τη μεταξύ τους επικοινωνία, οι αδύνατοι μαθητές να μπορέσουν να «φτάσουν» τη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης, επωφελούμενοι από τα

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.51

Page 52: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

2

θετικά της συνεργασίας με ικανότερους μαθητές.

3. Διάρκεια

Η προτεινόμενη διάρκεια του σεναρίου υπολογίζεται σε 2 δίωρα, (2 διδακτικές ώρες για τον καιρό και 2 διδακτικές ώρες για το κλίμα)

4. Ανάπτυξη σχεδίου διδασκαλίας (1ο δίωρο) Καιρός

Προαπαιτούμενη γνώση

Οι μαθητές παρακολουθούν κατά διαστήματα δελτία καιρού

Είναι εξοικειωμένοι ως ένα βαθμό με έννοιες που αφορούν το δελτίο καιρού και από προηγούμενες τάξεις στο μάθημα της Μελέτης του Περιβάλλοντος.

Γνωρίζουν ότι η πρόγνωση αφορά ένα μικρό χρονικό διάστημα. Μπορούν να αναγνωρίζουν τα περισσότερα σύμβολα που αφορούν τη

δημιουργία και την ανάγνωση ενός δελτίου καιρού. Έχουν σχετική αντίληψη για το κλίμα της περιοχής μας, γνωρίζοντας τα

χαρακτηριστικά κάθε εποχής. Είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση Η/Υ και το διαδίκτυο.

Περιγραφή δραστηριοτήτων

Δραστηριότητα 1 - Ανασκόπηση

Προβάλλουμε βίντεο με δελτίο καιρού της Ε.Μ.Υ. και οι μαθητές συζητούν τι είναι η πρόγνωση του καιρού και εντοπίζουν τα στοιχεία του καιρού και τα σύμβολα και τα σχεδιάζουν σε λευκό χάρτη της Ελλάδας που τους έχουμε μοιράσει. Μετά τα συζητούμε και λέμε τι συμβολίζει το καθένα και κατασκευάζουμε εννοιολογικό χάρτη. (15 λεπτά)

Δραστηριότητα 2- Διερεύνηση

Τους ζητούμε να πληκτρολογήσουν στο διαδίκτυο την ιστοσελίδα:

http://emy.gr και μετά να επιλέξουν τη λειτουργία: Τοπικές προγνώσεις πόλεων .Επιλέγουν την πόλη που αποφάσισαν με την ομάδα τους και περιγράφουν τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σ’ αυτή, εκείνη τη στιγμή. Εντοπίζουν τις διαφορές ανάμεσα σε βόρειες -νότιες, ορεινές-πεδινές , ηπειρωτικές –παραθαλάσσιες περιοχές.. (15 λεπτά).

Δραστηριότητα 3- Εφαρμογή-Εμπέδωση

Στη συνέχεια συζητούν για τους λόγους που καθιστούν απαραίτητη την πρόγνωση του καιρού και για περισσότερες ημέρες. Αποσπούμε (εκμαιεύουμε) από τα παιδιά ‘τι είναι καιρός’ και ένα – δύο παιδιά γίνονται μετεωρολόγοι και μας λένε το δελτίο καιρού που προβάλλουμε από το site e-γεωγραφία συμπληρώνοντας ταυτόχρονα τα κενά πεδία του χάρτη. (15 λεπτά)

Δραστηριότητα 4- Εμπέδωση - Αξιολόγηση

Ολοκληρώνουμε την 1η ώρα με την άσκηση από το site e-γεωγραφία : αντιστοίχισε τα σύμβολα. (15 λεπτά)

http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/index.htm

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.52

Page 53: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

3

Φύλλο εργασίας1

Κρεμούμε στο φανελοπίνακα της τάξης ένα ημερολόγιο καιρού ενός μήνα , για να σημειώνει κάθε μέρα ένας μαθητής τα στοιχεία του καιρού της ημέρας. Θερμομετρούν κιόλας, αφού στα Φυσικά ολοκληρώσαμε την ενότητα «Θερμότητα».

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ

ΤΡΙΤΗ

ΤΕΤΑΡΤΗ

ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΣΑΒΒΑΤΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.53

Page 54: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

4

2ο Δίωρο Κλίμα Περιγραφή δραστηριοτήτων

Δραστηριότητα 1- Ανασκόπηση και προβληματισμός

Οι μαθητές παρατηρούν πίνακα στον οποίο αναγράφονται πόλεις με διαφορετικές θερμοκρασίες και αναφέρουν με τη βοήθεια του χάρτη που προβάλλουμε στον πίνακα, πού βρίσκονται οι πόλεις με τις χαμηλές θερμοκρασίες και πού αυτές με τις υψηλότερες. Παρατηρούν ότι οι πόλεις με τις υψηλότερες τιμές είναι παραθαλάσσιες και αυτές με τις χαμηλότερες είναι ηπειρωτικές. Στη συνέχεια παρατηρούν τον πίνακα: 17.3-Ημερήσιες θερμοκρασίες και αναφέρουν πάλι με τη βοήθεια του χάρτη ποιες πόλεις είναι ορεινές και ποιες είναι πεδινές και εντοπίζουν τι καθορίζει το ύψος των τιμών τους. Η εργασία αυτή γίνεται με τους μαθητές ως σύνολο. (15 λεπτά)

Δραστηριότητα 2- Παρατήρηση-Εμπέδωση

Στη συνέχεια παρατηρούν την προσομοίωση με την Πίνδο και την σχολιάζουν.

http://geogr.eduportal.gr/maps/pindos.htm

Δραστηριότητα 3- Διερεύνηση

Παρουσιάζουμε τότε το χάρτη των κλιματικών περιοχών της Ελλάδας στη σελ. 59 του σχολικού εγχειριδίου (ή από το internet) και ζητούμε από κάθε ομάδα να αναλάβει μία κλιματική ζώνη και να αναφέρει πέντε πόλεις που ανήκουν σ’ αυτή και να περιγράψει στην ολομέλεια τα χαρακτηριστικά που αυτή περιλαμβάνει με βάση το υπόμνημα.

Δραστηριότητα 4-Εμπέδωση - Αξιολόγηση Αξιολογούμε και ολοκληρώνουμε με το Φ.Ε. σελ. 82-83 του παλαιού σχολικού εγχειριδίου: Αξιολόγηση-Εργασία για το σπίτι: Τετράδιο εργασιών σελ.: 24-25-26-27

α/α

Υποενότητα

διδασκαλίας

χρόνος

Εκπαιδευτική τεχνική

Διδακτικό-εποπτικό υλικό

1 Εισαγωγική δραστηριότητα-Ανασκόπηση

15΄ Ομαδική δραστηριότητα- συμπλήρωση λευκού χάρτη με τα σύμβολα του καιρού –κατασκευή εννοιολογικού χάρτη

Η/Υ, προβολέας, λευκός χάρτης της Ελλάδας

2 Διερεύνηση 15΄ Ομαδική δραστηριότητα- καταγραφή του καιρού σε διαφορετικέ

4 Η/Υ, σύνδεση στο διαδίκτυο

http://emy.gr

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.54

Page 55: Γεωγραφία Ε΄ 2.16. ΄΄Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος΄΄

5

ς περιοχές της Ελλάδας

3 Εφαρμογή - Εμπέδωση

15΄ Ομαδική δραστηριότητα- ορισμός του ‘καιρού’ από τους μαθητές

Προβολή ενός δελτίου καιρού από το e-γεωγραφία και παρουσίασή του από τους μαθητές http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/index.htm

4 Εμπέδωση -Αξιολόγηση

15΄ Ομαδική δραστηριότητα

http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/index.htm

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.55