Αφιέρωμα · 2016-04-15 · ματα της νέας Χιροσίμα στην...

#11

#16 Καντάφι - ο χασάπης της ΛιβύηςΝίκος Λούντος

Με ποιά στρατηγική στοεργατικό κίνημα;Μαρία Στύλλου

#5

#4

Συμφωνία Παπανδρέου-ΕΕ

Στο έλεος των αγορώνΠάνος Γκαργκάνας

#9 Νομιμοποίηση για όλους τουςμετανάστεςΠέτρος Κωνσταντίνου

Αντιστεκόμαστε στον καπιταλισμό της καταστροφής

To Σοσια λι σμός από τα Κάτω είναι το δίμη νο

περιο δι κό του Σοσια λι στι κού Εργα τι κού Κόμ μα τος

Iδιοκτήτης: Eκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο,

Yπεύθυνη σύντα ξης: Mαρία Στύλ λου

Σύνταξη: Θανάσης Καμπαγιάννης, Σωτήρης Κοντογιάννης,

Νίκος Λούντος, Λέαν δρος Μπό λα ρης

Eξώφυλλο, σελι δο ποί η ση: Παντε λής Γαβριη λί δης,

Kεντρική διά θε ση: Μαρ ξι στι κό Βιβλιο πω λείο,

Φει δίου 14-16, Tηλ. 210 5247584

Για συν δρο μές και γράμ μα τα: Περιο δι κό «Σοσια λι σμός από τα Κάτω», Τ.Θ. 8161 - 100 10, Αθήνα

e-mail: [email protected] site: www.socialismfrombelow.gr

MΑΡΤΗΣΑΠΡΙΛΗΣ 2011

#24

#32

#34

#41

#38

#18

#19

#22

ΑφιέρωμαEπαναστατική έκρηξη

Διαρκής ΕπανάστασηΝίκος Λούντος

Οι γυναίκες μπροστά!Κατερίνα Θωίδου

Από τον Νάσερ στον ΜουμπάρακΛέανδρος Μπόλαρης

Οι αγώνες της ΑριστεράςΛέανδρος Μπόλαρης

Οι Έλληνες καπιταλιστές στη Μέση ΑνατολήΛέανδρος Μπόλαρης

Οι ΕπαναστάτεςΣοσιαλιστέςΜανάρ Χουσεΐν

Οι δικτάτορες καταρρέουνΝίκος Λούντος

85

Στη Γερμανία ξεκίνησαν κινητο-ποιήσεις ενάντια στα πυρηνικάεργοστάσια. Ο σεισμός, το τσου-

νάμι και οι διαρροές ραδιενέργειαςστην Ιαπωνία, δείχνουν ότι τίποτα δενείναι μόνο ιαπωνικό. Η Ιαπωνία μέχριπρότινος ήταν ο τρίτος πόλος και η δεύ-τερη οικονομική δύναμη μετά τις ΗΠΑ.Τώρα στο όνομα του κέρδους είναι δε-κάδες χιλιάδες οι νεκροί (δύσκολο νατους μετρήσουν) και απρόβλεπτα τα θύ-ματα της νέας Χιροσίμα στην περιοχή.Οι Φαϊνάνσιαλ Τάϊμς μιλάνε για τη χει-ρότερη κρίση μετά τον δεύτερο παγκό-σμιο πόλεμο.

Στη Μέση Ανατολή, στη Λιβύη, στοΜπαχρέιν, στην Υεμένη, οι εξεγερμένοισυνεχίζουν να συγκρούονται με τους χα-σάπηδες της περιοχής. Ο Καντάφι δενέχει κανέναν έλεγχο στις πόλεις, αλλάέχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί ταβομβαρδιστικά και τα τανκς. Στο Μπα-χρέιν μπήκε ο στρατός της ΣαουδικήςΑραβίας και των Αραβικών Εμιράτωνγια να στηρίξουν τη δυναστεία του ΑλΧαλίφα. Ο Ομπάμα στηρίζει αυτή τηνεπιχείρηση και με τον 5ο στόλο που βρί-σκεται εκεί αλλά και δηλώνοντας ανοι-χτά ότι «δεν θεωρεί εισβολή την επιχεί-ρηση των σαουδαραβικών δυνάμεωνασφαλείας», όπως δεν θεωρεί εισβολήκαι των ΗΠΑ στο Ιράκ και στο Αφγανι-στάν.

Τώρα όμως η θέση των ιμπεριαλιστώναπό τις ΗΠΑ μέχρι την Ε.Ε. είναι πολύπιο δύσκολη. Βρίσκονται με την πλάτηκολλημένη στον τοίχο. Γιατί βρίσκονταιστη μέση μιας οικονομικής κρίσης πουδεν μπορούν να ελέγξουν, γιατί στοναραβικό κόσμο οι επαναστάσεις ανα-τρέπουν δικτάτορες και συνεχίζουν, για-τί μέσα στις ίδιες τις χώρες τους είναι ηαντίσταση, είναι ο εχθρός.

Στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. οι απο-φάσεις που πήραν, ούτε την κρίση τουχρέους σταματάνε ούτε την προοπτικήχρεοκοπίας όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά

και μιας σειράς άλλων χωρών. Οι κυ-ρίαρχες τάξεις στην Ευρώπη δεν κινδυ-νεύουν μόνο από τον Νότο αλλά απότους εργάτες στην ίδια τους τη χώρα.Έχουν πάθει σοκ από το απεργιακό κί-νημα στην Ελλάδα, και ανησυχούν ότιέρχεται η σειρά τους.

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ήρθε μεένα τσουβάλι ψέματα. Προσπαθεί ναπείσει τα συνδικάτα και τους εργάτες νααποδεχτούν τη διάλυση των σχολείων,την ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέρ-

γειας και των συγκοινωνιών, την κατάρ-γηση παντού (δημόσιο και ιδιωτικό) τωνσυλλογικών συμβάσεων, και όλα αυτάγια να μην χάσουν οι τραπεζίτες.

Δεν θα περάσει! Μπροστά μας ανοί-γονται όλες οι μάχες με το εργατικό κί-νημα στην πρώτη γραμμή. Απέναντι σεένα σύστημα που αφήνει στο έλεος τουκέρδους τις ζωές εκατομμύριων καθημε-ρινά, παλεύουμε για μια καινούργια κοι-νωνία, για το Σοσιαλισμό του 21ου αιώ-να.

Σε αυτό το τεύχος του «Σοσιαλισμόςαπό τα κάτω» θα βρείτε ένα πολυσέλιδοαφιέρωμα για την επανάσταση στοναραβικό κόσμο και άρθρα για τους αγώ-νες εδώ ενάντια στα καταστροφικά σχέ-δια της κυβέρνησης και της ΕΕ. Με τηνέμπνευση που μας δίνει η επιστροφή τηςεπανάστασης στην επικαιρότητα, μπο-ρούμε να κάνουμε νικηφόρες τις εργατι-κές αντιστάσεις παντού δυναμώνονταςτην Αριστερά που παλεύει γι’ αυτή τηνπροοπτική. n

Αντιστεκόμαστε στον καπιταλισμό της καταστροφής

Διαδήλωση των γιατρών στη Βεγγάζη, Λιβύη.

Η “νέα Χιροσίμα”.

|Mάρτης – Απρίλης| 2011| 5

Η άνοιξη του 2011 είναι η στιγμή τηςομολογίας των αποτυχιών στην αντιμε-τώπιση της κρίσης τόσο από την κυβέρ-νηση του Γ. Παπανδρέου όσο και απότην Ε.Ε. συνολικά. Ένας τρόπος με τονοποίο εκφράζεται αυτή η ομολογία απο-τυχίας είναι η αρθρογραφία που μιλάειγια αντιμετώπιση της «λάθος κρίσης».

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πιο χαρα-κτηριστική τοποθέτηση ήταν ίσως τουκοινοβουλευτικού ηγέτη της ΓερμανικήςΣοσιαλδημοκρατίας Φρανκ-ΒάλτερΣτάινμαγιερ, ο οποίος δήλωσε στην εφη-μερίδα Φαϊνάνσιαλ Τάιμς της Πέμπτης 3Μάρτη:

«(Το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότηταςπου προωθούν η Άνγκελα Μέρκελ και οΝικολά Σαρκοζί) μπορεί να είναι έναπρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης,αλλά αν είναι, αφορά κάποια άλλη κρί-ση και όχι αυτήν που έχουμε. … Κανένααπό τα στοιχεία του δεν είναι κατάλληλογια να τερματίσει αυτή την Ευρωπαϊκήκρίση, η οποία δεν είναι τόσο πολύ κρί-ση του νομίσματος, αλλά μάλλον κρίσηπου προκαλείται από την οικονομικήαστάθεια σε μεγάλα τμήματα της Ευρώ-πης».

Είχε προηγηθεί ένας από τους βασι-κούς αρθρογράφους της ίδιας εφημερί-δας, ο Βόλφγκανγκ Μύνχαου, ο οποίοςστις 28 Φλεβάρη έγραφε:

«Αυτή δεν είναι μια δημοσιονομικήκρίση. Δεν είναι κρίση του Νότου. Είναικρίση του ιδιωτικού τομέα και τραπεζώνμε χαμηλή κεφαλαιοποίηση. Είναι εξί-σου Γερμανική κρίση όσο είναι καιΙσπανική. Αυτή η παραδοχή πρέπει ναείναι η αφετηρία για οποιοδήποτε απο-τελεσματικό σύστημα υπέρβασής της».

Σε αντίστοιχο μήκος κύματος για τηνελληνική περίπτωση, ο Παύλος Τσίμαςεξιστορούσε σε άρθρο του με τίτλο «Λά-θος κρίση» στα Νέα του Σαββάτου 26Φλεβάρη πώς η κυβέρνηση Παπανδρέουχρέωνε την κρίση αρχικά στους «κακούςκερδοσκόπους», τους οποίους θα αντι-μετώπιζε με «το πιστόλι πάνω στο τρα-πέζι», στη συνέχεια αναζήτησε ερμηνεί-ες στο «όλοι μαζί τα φάγαμε» του Πά-γκαλου, για να καταλήξει περίπου ενά-

μιση χρόνο μετά την εκλογή της να έχεισηκώσει ψηλά τα χέρια και να περιμένειτη σωτηρία από την Ευρωπαϊκή Ένωση(που όπως είδαμε πιο πάνω, περίπου τιςίδιες μέρες βρισκόταν σε πλήρη σύγχυ-ση για το αν αντιμετωπίζει τη σωστή ή τηλάθος κρίση).

Γιατί όλες αυτές οι αποτυχίες, γιατίόλη αυτή η σύγχυση;

Η συνοπτική απάντηση είναι ότι ηκρίση εξακολουθεί να επιδεινώνεται καιοι υποτιθέμενες «λύσεις» καθημερινάεξαντλούνται. Ας δούμε την κατάστασηπιο αναλυτικά.

H αποτυχία του ΜνημονίουΚοντεύει να συμπληρωθεί η πρώτη

χρονιά από την εφαρμογή του Μνημόνι-ου και η επιδείνωση της κατάστασηςστην Ελλάδα δεν είναι πια πρόβλεψη,είναι πραγματικότητα. Το τελευταίο τρί-μηνο του 2010 ήταν το χειρότερο απόάποψη χειροτέρευσης της οικονομικήςύφεσης που έφτασε στο – 6,6%. Η προο-πτική να μεγαλώσουν τα έσοδα του ελ-ληνικού προϋπολογισμού μέσα σε συν-θήκες συρρίκνωσης της οικονομίας είναιχλωμή. Και γίνεται ακόμη πιο χλωμήόσο το διεθνές περιβάλλον απομακρύνειτις όποιες προβλέψεις οικονομικής ανά-καμψης. Και μόνο η άνοδος της τιμήςτου πετρελαίου μετά τις εξεγέρσεις στηΜέση Ανατολή αρκεί για να γίνει κατα-νοητό αυτό.

Συμφωνία Παπανδρέου - ΕΕ

Στο έλεος των αγορών

Real GDP growth

-7

-5

-3

-1

1

3

5

7

-3

-2

-1

0

1

2

3

% change, q-o-q (rhs)

% change, y-o-y (lhs)

Break in series

Source: EL.STAT (flash estimate of 15 February 2011) and Commission services (forecasts)

Note: According to EL.STAT, the quarterly figures for 2009-10 are not comparable with the figures up to 2008.

Forecast

Yield spreads

0

200

400

600

800

1000

1200

1600

1800

2000 basis points

2 years bond1400

Jan-10 Jan-11

10 years bond

Greek government bond spreads (2-year and 10-year bonds) vis-� -vis German Bundes.

Source: Reuters

Τι ακριβώς “πέτυχε” ο Παπανδρέου στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ; Ο Πάνος Γκαργκάνας εξηγεί γιατίούτε αυτό το “Σύμφωνο” δεν θα τερματίσει την κρίση.

6 |Mάρτης – Απρίλης| 2011|

Όλο το βάρος για να συγκεντρωθούντα απαραίτητα κονδύλια για την εξυπη-ρέτηση των τόκων του δημόσιου χρέουςπέφτει στο σκέλος των δαπανών. Όμωςακόμη και η Κομισιόν της ΕΕ διαπιστώ-νει στην τελευταία έκθεσή της ότι τοκονδύλι των τόκων αυξάνεται περισσό-τερο και από τις προβλέψεις του Μνη-μόνιου. Συγκεκριμένα στην τελευταίαέκθεσή της για την Ελλάδα διαπιστώνειότι «υψηλότερες από τις μέχρι τώραπροβλεπόμενες δαπάνες για τόκους συ-ντελούν στο δημοσιονομικό χάσμα».Στην ίδια έκθεση, σε πίνακα για τουςπαράγοντες που δημιουργούν “snowballeffect” (δηλαδή μορφή χιονοστιβάδας)στο χρέος, παρατίθενται τα εξής στοι-χεία για την πορεία των δαπανών γιατόκους ως ποσοστό επί του ΑΕΠ:

2009 5,3%2010 6,5%2011 6,6%2012 7,4%2013 8,0%2014 8,2%

Τα νούμερα για το 2011 και μετά εί-ναι προβλέψεις και πολύ πιθανά θααναθεωρηθούν προς τα πάνω μετά τηνεμπειρία του άλματος που έγινε το 2010.Κανένας δεν πιστεύει ότι η αύξηση τουμερίδιου των τόκων θα είναι μόνο 0,1%φέτος ενώ πέρσι ήταν 1,2%. Ακόμα καιέτσι όμως, αυτά τα στοιχεία δείχνουνμια σταθερή πορεία ανόδου για τα βάρηπου καλείται να σηκώσει ο ελληνικός

προϋπολογισμός. Ταυτόχρονα, η αναζήτηση νέων περι-

κοπών στις δαπάνες από τον Παπακων-σταντίνου γίνεται όλο και πιο εξωπραγ-ματική για λόγους τόσο οικονομικούςόσο και πολιτικούς.

Η εργατική αντίσταση στα κάθε λογήςσχέδια περικοπών δεν δείχνει κανένασημάδι κάμψης. Η πανεργατική απεργίαστις 23 Φλεβάρη ήταν επιπέδου 5 Μάη,οι γιατροί έκαναν κατάληψη στο υπουρ-γείο Υγείας, γονείς και εκπαιδευτικοίξεσηκώνονται ενάντια στις συγχωνεύ-σεις σχολείων, η Καθημερινή διαπιστώ-νει πρωτοσέλιδα με θλίψη ότι οι μετατά-ξεις στον ΟΣΕ που είχαν ψηφιστεί τονπερασμένο Σεπτέμβρη δεν έχουν γίνειακόμη. Και οι εργαζόμενοι στις συγκοι-νωνίες συνεχίζουν απεργιακά παρά τηνψήφιση του νομοσχέδιου που κλιμακώ-νει τις περικοπές στο δικό τους τομέα.

Όσο για τα σχέδια να προκύψουν 50δις από ιδιωτικοποιήσεις της ακίνητηςπεριουσίας του δημοσίου, ακόμη και οιχειροκροτητές αυτού του προσανατολι-σμού αναρωτιούνται πού θα βρεθούν οιεπενδυτές που θα αγοράσουν αυτά ταφιλέτα μέσα στις σημερινές συνθήκες.

Όλα αυτά τα στοιχεία μαζί, αναγκά-ζουν τόσο την ελληνική κυβέρνηση όσοκαι τους ευρωπαίους τραπεζίτες και τιςκυβερνήσεις της ΕΕ να αντιμετωπίσουντο ερώτημα: είναι δυνατόν να μειωθούνοι αβάστακτοι τόκοι που πληρώνει τοελληνικό δημόσιο πριν αναγκαστεί ναδηλώσει αδυναμία πληρωμής; Και αν γί-

νει κάτι τέτοιο μπορεί να αφορά μόνοτην Ελλάδα ή αναγκαστικά θα γενικευ-τεί και για την Ιρλανδία και την Πορτο-γαλία και όποια άλλη χώρα μέλος έχεισειρά;

Τα αδιέξοδα της ΕΕΣτο σημείο αυτό εκδηλώνονται τα

προβλήματα και τα αδιέξοδα της ίδιαςτης ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυ-τή τη στιγμή έχει χαράξει πορεία όχιμείωσης αλλά αύξησης των επιτοκίωνστην Ευρωζώνη. Ο ίδιος ο Τρισέ δήλω-σε την Πέμπτη 4 Μάρτη ότι μια αύξησητων επιτοκίων τον επόμενο μήνα «δενείναι βέβαιη αλλά είναι πιθανή». Ο λό-γος για αυτόν τον προσανατολισμό είναιοι πληθωριστικές πιέσεις που εμφανίζο-νται. Πραγματικά ανεβαίνουν οι τιμέςόχι μόνο του πετρέλαιου αλλά και άλ-λων πρώτων υλών, όπως τα μέταλλα αλ-λά και τα τρόφιμα. Αυτές οι ανοδικέςτάσεις δεν είναι αποτέλεσμα της ανατα-ραχής στη Μέση Ανατολή αλλά της κερ-δοσκοπίας που εκδηλώνεται, καθώς τε-ράστια κεφάλαια αντί να κατευθύνονταισε επενδύσεις προτιμούν τα παιχνίδιαστα διεθνή χρηματιστήρια πρώτων υλών.

Η ΕΚΤ, λοιπόν, θα ήθελε να φρενά-ρει αυτή την τάση ανεβάζοντας τα επιτό-κιά της. Ακόμη και το ρεπορτάζ τωνΦαϊνάνσιαλ Τάιμς, όμως, επισημαίνειότι η προηγούμενη τέτοια απόπειρα είχεγίνει το 2008 λίγο πριν από τη χρεοκο-πία της Λίμαν Μπράδερς. Με άλλα λό-

Στιγμιότυπο από γενική απεργία στην Πορτογαλία.


για, μια πολιτική που εμφανίζεται ωςπροστασία από τον πληθωρισμό απειλείνα επιταχύνει την πορεία των υπερχρε-ωμένων χωρών και των προβληματικώντραπεζών προς την χρεοκοπία. Όχι μό-νο ακριβαίνοντας τον δανεισμό τους αλ-λά και επιδεινώνοντας την ανταγωνιστι-κότητα των οικονομιών τους, καθώς τοΕυρώ ήδη ανατιμήθηκε και μόνο με τηδήλωση Τρισέ.

Όλες οι θυσίες που ήδη επιβάλει οΠαπακωνσταντίνου και οι ομόλογοί τουστην Πορτογαλία και αλλού, αλλά καιόλες οι θυσίες που θέλει να θεσμοθετή-σει η Μέρκελ και ο Σαρκοζί με το «Σύμ-φωνο Ανταγωνιστικότητας» για να γί-νουν οι οικονομίες των χωρών της ευρω-παϊκής περιφέρειας «συμβατές» με τοακριβό ευρώ, μετατρέπονται σε ματαιο-πονία καθώς αρκεί μια δήλωση της ΕΚΤγια να αλλάξουν οι όροι του παιχνιδιούανεβάζοντας το κοινό νόμισμα ακόμηπιο ψηλά.

Με απλά ελληνικά, μέσα στις σημερι-νές συνθήκες η προοπτική ότι η κρίσηθα ξεπεραστεί βελτιώνοντας την αντα-γωνιστικότητα των χωρών της περιφέ-ρειας μοιάζει από μακρινή μέχρι άπια-στη.

Ορισμένοι αναλυτές, κατά κύριο λόγοστη Γερμανία, απαντούν ότι τέτοιες χώ-ρες θα έπρεπε να αφεθούν στην τύχητους. Στα τέλη Φλεβάρη, 189 Γερμανοίοικονομολόγοι τάχθηκαν δημόσια κατάτων σχεδίων δημιουργίας «μηχανισμώνδιάσωσης» της ΕΕ και υπέρ της άμεσηςχρεοκοπίας των υπερχρεωμένων χωρώντης Ευρωζώνης. Όμως ακόμη και μέσαστη Γερμανία, κανένας δεν είναι βέβαι-ος για την έκταση των προβλημάτων πουθα προκαλούσε στις ευρωπαϊκές (καιστις γερμανικές) τράπεζες μια τέτοιαχρεοκοπία. Υπάρχουν εκτιμήσεις πουισχυρίζονται ότι οι γερμανικές ιδιαίτερατράπεζες έχουν αξιοποιήσει τον χρόνοπου έχει μεσολαβήσει από το περσινόξέσπασμα της ελληνικής κρίσης χρέουςγια να απαλλαγούν από τα ελληνικάομόλογα και άρα έχουν ισχυροποιήσειτη θέση τους απέναντι στην προοπτικήτης χρεοκοπίας. Όμως, κανένας δενμπορεί να είναι βέβαιος, ούτε καν ηΜέρκελ η οποία αναγκάστηκε να απο-δεχθεί την παραίτηση του σκληροπυρη-νικού κεντρικού τραπεζίτη της Μπούντε-σμπανκ Άξελ Βέμπερ που διαφωνούσεμε τις οποιεσδήποτε «διευκολύνσεις»προς τις υπερχρεωμένες χώρες.

Έτσι μένει ανοιχτή στο τραπέζι τωνδιαπραγματεύσεων η προοπτική να συμ-

φωνηθούν μέτρα όπως η επιμήκυνση τουχρόνου αποπληρωμής των 110 δις τουΜνημόνιου από την Ελλάδα, η μείωσητου επιτόκιου για το αντίστοιχο δάνειοτης Ιρλανδίας και η πρόταση για επανα-γορά του χρέους (όχι μόνο της Ελλάδαςαλλά και του Βέλγιου και της Πορτογα-λίας και άλλων) με τη βοήθεια «Ευρωο-μόλογου» ή άλλων διαδικασιών της ΕΚΤή του ευρωπαϊκού «μηχανισμού» χρημα-τοπιστωτικής σταθερότητας.

Τέτοια μέτρα μπορεί να φτάσουν ναμειώσουν βραχυπρόθεσμα το μέγεθοςτων τόκων που πληρώνει ο ελληνικόςπροϋπολογισμός (και ο ιρλανδικός και οπορτογαλικός…) έτσι ώστε να απομα-κρυνθεί ο κίνδυνος αδυναμίας πληρω-μής με όλες τις συνέπειες που θα είχεκάτι τέτοιο για το ευρωπαϊκό τραπεζικόσύστημα. Ο στόχος παραμένει πάντοτε ησωτηρία των τραπεζών και όχι των λαώντης ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Το παζάρι της 25 ΜάρτηΜέσα σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να

δούμε τα μέτρα στα οποία συμφώνησε η«ενδιάμεση» Σύνοδος Κορυφής της 11Μάρτη και η διαπραγμάτευση για ταοποία θα συνεχιστεί στις 25 Μάρτη. ΟΠαπανδρέου πανηγυρίζει ότι εξοικονό-μησε 6 δις για την Ελλάδα εξασφαλίζο-ντας επιμήκυνση του δανείου και μείω-ση του επιτοκίου. Ακόμη και αν αποδε-χθεί κάποιος αυτόν τον υπολογισμό(που είναι αυθαίρετος), το ποσό παρα-μένει πολύ μικρό για να δώσει λύσηστην κρίση χρέους. Ούτε καν ότι η χρεο-κοπία θα είναι «ελεγχόμενη» δεν εξα-σφαλίζει. Μόνο λίγο χρόνο εξασφαλίζειγια όλες τις πλευρές ενώ τα ανοιχτάερωτήματα παραμένουν πολλά.

Τα σχόλια των εφημερίδων συνήθωςκεντράρουν στην αδιαλλαξία της Γερμα-νίας και τις φιλοδοξίες της να θέσει κά-τω από τον έλεγχό της τις οικονομίεςτων άλλων χωρών της ΕΕ. Αυτή είναιμια πλευρά του ζητήματος και ασφαλώςοι όροι που θέτει το λεγόμενο «Σύμφω-νο Ανταγωνιστικότητας» Μέρκελ-Σαρ-κοζί προωθούν τον έλεγχο του γαλλο-γερμανικού άξονα στα δημόσια οικονο-μικά των χωρών μελών που θα το απο-δεχθούν ως αντάλλαγμα για τα όποιαμέτρα «διάσωσης» από την κρίση χρέ-ους. Υπάρχουν διαφωνίες και εθνικοίανταγωνισμοί γύρω από αυτό το παζάρι.Ο Ζακ Ντελόρ, ο Ρομάνο Πρόντι και οΓκι Φερχόφσταντ, πρώην πρόεδροι τηςΚομισιόν και της κυβέρνησης του Βελγί-

ου αντίστοιχα, προτείνουν να προωθη-θεί ένα παρόμοιο Σύμφωνο μέσα απότην Κομισιόν για να μειωθούν οι εντά-σεις απέναντι στην πρωτοβουλία Μέρ-κελ-Σαρκοζί. Η «ενδιάμεση» ΣύνοδοςΚορυφής της 11 Μάρτη ήδη μετονόμασεαυτό το πακέτο λιτότητας σε «Σύμφωνογια το Ευρώ». Η Ελλάδα έβαλε στο λαι-μό της τη θηλιά των αποκρατικοποιήσε-ων ύψους 50 δις, η Ιρλανδία πιέζεται ναπροσαρμόσει τους φορολογικούς συντε-λεστές της στα επίπεδα που θέλει το Βε-ρολίνο, η Πορτογαλία εκβιάζεται ναμπει στο ίδιο καθεστώς με την Ελλάδακαι την Ιρλανδία.

Όμως, έστω και αν προκύψουν, όπωςέχει γίνει συχνά στο παρελθόν, συμβι-βασμοί γύρω από την έκταση της παρα-χώρησης εθνικής κυριαρχίας προς τηνΕΕ από τα κράτη μέλη, παραμένουν δυοβασικά προβλήματα που εμποδίζουν τηναντιμετώπιση της κρίσης ακόμη και μετους όρους της ΕΕ.

Ένα πρώτο πρόβλημα αφορά τηνεκτίμηση του τι είναι βιώσιμο: πόσο πρέ-πει να κοπεί το ελληνικό χρέος ή το ιρ-λανδικό επιτόκιο για να γίνει διατηρήσι-μη η αποπληρωμή του χρέους; Και ποιοςθα το εκτιμήσει αυτό; Και δεμένο με αυ-τό, πώς θα κατανεμηθεί το κόστος τηςόποιας επιδότησης επιτοκίου ή του όποι-ου «κουρέματος» του χρέους;

Όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσειςσυμφωνούν ότι οι απαντήσεις πρέπει ναδοθούν με τη συνεργασία των αγορών.Και μάλιστα ορισμένες προσπαθούν ναντύσουν αυτή την αντιμετώπιση με τονμανδύα της δήθεν «τιμωρίας» των τρα-πεζών που θα αναγκαστούν να πληρώ-σουν ένα κόστος για τα δάνεια που έδω-σαν σε «αφερέγγυα» κράτη. Η Μέρκελπρωτοστατεί σε αυτή την κατεύθυνσηδημαγωγώντας ότι έτσι «θα προστατέ-ψει τον γερμανό φορολογούμενο».

Στην πραγματικότητα αυτό που ανοί-γει είναι ένας κύκλος ανταγωνισμών όχιτόσο σε εθνικό επίπεδο όσο σε τραπεζι-κό, όσο είναι δυνατόν να διαχωριστούναυτά τα δυο επίπεδα.

Οι τραπεζίτες ενδιαφέρονται ναυπάρξουν ελεγχόμενοι μηχανισμοί«κουρέματος» ομολόγων πριν φτάσουντα πράγματα να οδηγήσουν κάποια τρά-πεζα σε κατάρρευση. Η εμπειρία τηςκατάρρευσης της Λίμαν Μπράδερς στηνΑμερική έδειξε ότι μέσα στον πανικόάρχισαν να ξηλώνονται «παράγωγα»τραπεζικά προϊόντα, απλώνοντας ταπροβλήματα με ραγδαίους και ανεξέλε-γκτους ρυθμούς σε διεθνή κλίμακα.


Σαν αποτέλεσμα εκείνης της εμπει-ρίας, μετά την πτώση της Λίμαν Μπρά-δερς ψηφίστηκε ο νόμος Ντοντ-Φρανκπου δίνει τη δυνατότητα παρέμβασηςστις ελεγκτικές αρχές ώστε να επιβά-λουν «κούρεμα» στους κατόχους ομολό-γων με στόχο να διατηρηθούν σε λει-τουργία καίρια τμήματα μιας πληγωμέ-νης τράπεζας και να δοθεί χρόνος στοτραπεζικό σύστημα να αντιμετωπίσει ταπροβλήματα. Η Κομισιόν της ΕΕ κινεί-ται προς την κατεύθυνση να υπάρξειαντίστοιχη νομοθεσία και στην Ευρώπη.

Όπως γίνεται αμέσως κατανοητό, αυ-τές οι διαδικασίες δεν είναι εύκολες.Όλοι οι τραπεζίτες φοβούνται τους ανε-ξέλεγκτους πανικούς, αλλά ταυτόχρονακανένας δεν εμπιστεύεται ότι η γραφει-οκρατία των Βρυξελλών θα αποκτήσειτη δυνατότητα να επιβάλει «κούρεμα»στα ομόλογα που κατέχει. Ποιος τραπε-ζίτης θα δεχθεί να υποστεί απώλειεςπριν η αγορά τον οδηγήσει σε αδιέξοδο;Και ποια εθνική κυβέρνηση θα συμφω-νήσει να υπαχθεί μια μεγάλη τράπεζατης χώρας της σε τέτοιες διαδικασίεςεπειδή οι Βρυξέλλες μπορεί να εκτιμή-σουν ότι αυτό θα γίνει για το καλό ολό-κληρου του ευρωπαϊκού τραπεζικού συ-στήματος;

Ανοίγει ένα πεδίο ανταγωνισμώνανάμεσα στους τραπεζικούς κολοσσούςτης Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετα-νίας, της Ισπανίας αλλά και των ΗΠΑκαι της Ελβετίας που δεν είναι εύκολονα διαμεσολαβηθεί από τους θεσμούςτης ΕΕ. Η δυστοκία στις φετινές εαρινέςευρωπαϊκές συνόδους κορυφής δεν εί-ναι ένα απλό πρόβλημα «έλλειψης ηγε-τών με όραμα», όπως το περιγράφουνσυχνά οι δημοσιογραφικές απλουστεύ-σεις. Οι κυβερνήσεις επιδιώκουν ελιγ-

μούς και συμβιβασμούς που θα τουςκερδίσουν χρόνο, ελπίζοντας η καθεμιάότι οι δικοί της τραπεζίτες θα αξιοποιή-σουν αυτά τα περιθώρια για να αποφύ-γουν τις συνέπειες από τις χρεοκοπίεςτων διπλανών τους. Παίζεται ένα παι-χνίδι ανταγωνιστικά «ελεγχόμενης» χρε-οκοπίας που κάνει το συνολικό τοπίοανεξέλεγκτο.

Με αντίπαλο τον χρόνοΌπως κι αν έχουν όλα αυτά, το πρό-

βλημα για τον ελληνικό καπιταλισμό εί-ναι επείγον. Ο χρόνος που κέρδισε, ήμπορεί να κερδίσει αν οριστικοποιηθείη συμφωνία της 11 Μάρτη στις 25 Μάρ-τη, είναι μικρός. Ίσως οι αγορές χειρο-κροτήσουν για ένα διάστημα αυτή τησυμφωνία και πάψουν προσωρινά ναστοιχηματίζουν σε μια άμεση ελληνικήχρεοκοπία. Η οποιαδήποτε τέτοια ανά-παυλα θα είναι σύντομης διάρκειας.Μια ματιά στην πορεία των spread τηνπερασμένη χρονιά το επιβεβαιώνει: πα-νικός την περσινή άνοιξη, υπογραφή τουΜνημόνιου, σχετική ηρεμία μέχρι τοφθινόπωρο. Ύστερα νέος πανικός, υπα-γωγή της Ιρλανδίας στον μηχανισμό, νέαπροσωρινή ύφεση των κερδοσκοπικώνεπιθέσεων. Και ξανά πανικός αυτή τηνάνοιξη, με τα ελληνικά spread να ξεπερ-νούν κάθε προηγούμενο και τους οίκουςαξιολόγησης να υποβαθμίζουν τα ελλη-νικά ομόλογα πιο κάτω από κάθε άλληφορά. Καμιά συμφωνία της 25 Μάρτηδεν θα τερματίσει αυτό το παρανοϊκό«τρενάκι του τρόμου».

Οικονομικά, αυτό το χρονικό περιθώ-ριο μπορεί να δώσει δυνατότητες στηνκυβέρνηση να επιχειρήσει άλλον ένα γύ-ρο επιθέσεων σε βάρος της εργατικήςτάξης, κλαδεύοντας ακόμη περισσότερο

τις συλλογικές συμβάσεις, διαλύονταςπερισσότερα σχολεία και νοσοκομεία,επιβάλλοντας μεγαλύτερα χαράτσια σεκάθε λογής κοινωνικές υπηρεσίες, ξε-πουλώντας ΔΕΚΟ και ακίνητα του δη-μοσίου.

Πολιτικά, ο Παπανδρέου μπορεί νακερδίσει τον χρόνο που του χρειάζεταιγια να μεθοδεύσει πρόωρες εκλογές, ελ-πίζοντας ότι έτσι θα εξασφαλίσει μεγα-λύτερη πολιτική σταθερότητα. Τόση όσηεξασφάλισε και ο Καραμανλής το 2007και σίγουρα μικρότερη. Η πορεία προςτην πολιτική χρεοκοπία είναι κι αυτήένα «τρενάκι του τρόμου» όπως και ηπορεία προς την οικονομική χρεοκοπία.Μόλις νομίσουν ότι κέρδισαν μια ανά-παυλα, έρχεται η επόμενη αναταραχήκαι τα διαστήματα που μεσολαβούν όλοκαι μικραίνουν.

Η Αριστερά πρέπει να έχει στο μυαλότης ξεκάθαρα αυτή τη διαδικασία για νααποφεύγει τις παγίδες. Πρέπει να απο-φεύγει όχι μόνο τα ανοιχτά καλέσματαγια «συναινέσεις» αλλά και τους ψεύτι-κους «ρεαλισμούς» που δίνουν ανάσεςστον ταξικό αντίπαλο υπερτιμώντας τιςδυνάμεις του. Οι αστάθειες του συστή-ματος μέσα στην κρίση του είναι τέτοιεςώστε η Αριστερά πρέπει να διεκδικείδιαρκώς περισσότερο πολιτικό χώρο γιατις εργατικές αντιστάσεις. Οι επαναστά-σεις στη Μέση Ανατολή ήρθαν να απο-δείξουν ότι μέσα στη σημερινή περίοδοδεν υπάρχουν προκαθορισμένα όρια γιααυτή την προσπάθεια της εργατικής τά-ξης και της Αριστεράς. Οι ουρανοί είναιτο όριό μας.

Πριν από 80 χρόνια, όταν ο Ελευθέ-ριος Βενιζέλος έδωσε και έχασε τη «μά-χη της δραχμής», η πολιτική χρεοκοπίατου βενιζελισμού άνοιξε το χώρο για ναστραφούν στην Αριστερά μεγάλα τμήμα-τα της εργατικής τάξης. Οι πρόσφυγεςτης Μικρασιατικής εκστρατείας που εί-χαν αυταπάτες για τον «εθνάρχη» μετα-τράπηκαν σε προλετάριους μαχητές πουφούσκωσαν τα απεργιακά κύματα πη-γαίνοντας προς τον Μάη του 36 και μα-ζικοποίησαν τις γραμμές του ΚΚΕ, με-τατρέποντάς το στο κόμμα που έμελλενα ηγηθεί στις πιο κρίσιμες στιγμές τηςτάξης, το 36, το 44, το 46. Τα όρια εκεί-νης της διαδικασίας αποδείχθηκε ότιήταν οι ρεφορμιστικές διολισθήσεις τηςζαχαριαδικής ηγεσίας. Σήμερα, μια νέααντικαπιταλιστική αριστερά μπορεί νααξιοποιήσει καλύτερα τις δυνατότητεςκαι τις προκλήσεις που ανοίγονταιμπροστά μας. n

Real GDP growth

-7

-5

-3

-1

1

3

5

7

-3

-2

-1

0

1

2

3

% change, q-o-q (rhs)

% change, y-o-y (lhs)

Break in series

Source: EL.STAT (flash estimate of 15 February 2011) and Commission services (forecasts)

Note: According to EL.STAT, the quarterly figures for 2009-10 are not comparable with the figures up to 2008.

Forecast

Yield spreads

0

200

400

600

800

1000

1200

1600

1800

2000 basis points

2 years bond1400

Jan-10 Jan-11

10 years bond

Greek government bond spreads (2-year and 10-year bonds) vis-� -vis German Bundes.

Source: Reuters


Η κινητοποίηση των τριακοσίων μετα-ναστών από την Κρήτη οδήγησε την κυ-βέρνηση σε υποχώρηση αναγκάζοντάςτην να βάλει μπροστά την Αστυνομίαγια να τους χορηγήσει εξάμηνο «καθε-στώς υπό ανοχή», κάτι που προβλέπεταιαπό διάταξη του νέου νόμου για το πολι-τικό άσυλο. Οι υστερικές κραυγές τηςΝΔ και του ΛΑΟΣ που από την αρχήεπιζητούσαν τη σκληρή καταστολή, μετην απαίτηση για εισβολή στη Νομικήόπου είχαν πάει αρχικά οι μετανάστες,απομονώθηκαν. Ενώ όμως η κοινή γνώ-μη έδειξε τη συμπάθειά της για τουςαπεργούς πείνας, η κυβέρνηση επέμενεσε επίδειξη πυγμής και αποφασιστικό-τητας για να προχωρήσει τη ρατσιστικήατζέντα των κλειστών συνόρων κατάτων προσφύγων, κινδυνολογώντας ασύ-στολα για το κύμα προσφύγων από τηνεξεγερμένη κατά του Καντάφι Λιβύη.

Η κυβέρνηση αρνήθηκε επίμονα ναδώσει άδειες παραμονής ανοίγονταςδιαδικασία μαζικής νομιμοποίησης γιατις δεκάδες χιλιάδες των μεταναστώνπου ζουν και δουλεύουν σε καθεστώςμαύρης εργασίας χρόνια ολόκληρα. Ου-σιαστικά η κυβέρνηση απειλούσε ναεπιβάλει την ποινή του θανάτου στουςαπεργούς πείνας. Με αυτόν τον ωμόεκβιασμό πίεζε τους απεργούς, αλλά τε-λικά κατέληξε σε συμβιβασμό. Η δυνα-τότητα να ταξιδεύουν στη χώρα καταγω-γής τους καθώς και άλλες ευνοϊκές ρυθ-μίσεις για απόκτηση άδεια παραμονήςμετά από 8 αντί για 12 χρόνια, η μείωσητου αριθμού των απαιτούμενων ενσήμωνγια ανανέωση αδειών παραμονής είναιυποσχέσεις της Νταλάρα και του Ρα-γκούση και απαιτούν αλλαγές στη νομο-θεσία.

Ο αγώνας για την νομιμοποίηση όλωντων μεταναστών χωρίς χαρτιά που ξε-περνούν το μισό εκατομμύριο και γιαπολιτικό άσυλο στους πρόσφυγες είναιμπροστά μας και θα είναι μια σκληρήαναμέτρηση με τη ρατσιστική πολιτικήτης κυβέρνησης. Η κυβέρνηση του ΠΑ-ΣΟΚ παίζει το χαρτί του ρατσισμού γιανα αποπροσανατολίσει την οργή από τα

αντεργατικά μέτρα του Μνημόνιου, τιςμαζικές απολύσεις, τις περικοπές στιςκοινωνικές υπηρεσίες στοχοποιώνταςτους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

Μπορεί ο Καστανίδης να παριστάνειτον διώκτη των ρατσιστών με το νέο νο-μοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης,όμως στη πράξη η κρατική μηχανή καιιδιαίτερα η ΕΛΑΣ συνεργάζονται μετους νεοναζί ακόμη και ανοικτά όπωςστη περιοχή του Αγίου Παντελεήμονακαι της Πλατείας Αττικής. Η αντιρατσι-στική διαδήλωση στις 15 Γενάρη βρήκεμπροστά της τον εισαγγελέα με τις αστυ-νομικές κλούβες που φύλαγαν τα φασι-στοειδή για να εμποδιστεί η συναυλίαστην Πλατεία. Την ίδια ώρα, φασίστεςεπιτίθενται σε μετανάστες και αριστε-ρούς στην περιοχή, εισβάλλουν σε τζα-μιά, καταστρέφουν μαγαζιά.

Οι αγώνες που ξεδιπλώθηκαν όλο τοπροηγούμενο διάστημα όπως οι απερ-γίες πείνας των Αφγανών, των Ιρανώνκαι των Παλαιστίνιων, η μαζική συμμε-τοχή μεταναστών στις Πανεργατικέςαπεργίες, οι απεργίες των εργατών Γηςστη Σκάλα Λακωνίας και στα Γιάννεναείχαν τη μαζική υποστήριξη του κόσμου.Η αλληλεγγύη στους 300 μετανάστες

έφτασε σε πλατειά κομμάτια αναγκάζο-ντας ακόμη και τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕ-ΔΥ να παρέμβουν.

Η ώρα του εργατικού κινήματοςΕίναι ώρα να χτίσουμε ένα μαζικό κί-

νημα που θα σταματήσει τη συνεχιζόμε-νη επιθετικότητα της κυβέρνησης πουβάζει μπροστά να φτιάξει στρατόπεδασυγκέντρωσης, να εκκαθαρίσει περιο-χές του κέντρου της Αθήνας από μετα-νάστες με σκούπες της ΕΛΑΣ, να θωρα-κίσει τα σύνορα με την FRONTEΧ.

Μπορεί οι κινητοποιήσεις για το άσυ-λο των προσφύγων να την ανάγκασαννα φτιάξει «επιτροπές ασύλου», όμωςείμαστε πολύ μακριά από το να σπάσειη πολιτική της μηδενικής χορήγησηςασύλου. Οι ρυθμοί εξέτασης των αιτη-μάτων των 47.000 υποθέσεων που εκ-κρεμούν απαιτούν τουλάχιστον πενήνταχρόνια για να διεκπεραιωθούν! Φτιά-χτηκαν μόνο πέντε επιτροπές ασύλου σεδεύτερο βαθμό που εξετάζουν όσους εί-χαν απορριφθεί οι αιτήσεις τους τα τε-λευταία δέκα χρόνια περίπου. Στην κα-λύτερη περίπτωση εξετάζουν μια έωςδύο περιπτώσεις κάθε μέρα! Την ίδιαώρα μεγαλώνει ξανά ο αριθμός της ανα-

Νομιμοποίηση για όλους τους μετανάστες


μονής καθώς στις 47.000 προστίθενται οινέες απορρίψεις. Η Αστυνομία είναι οκαθοριστικός κριτής αφού παρέχει τοχώρο για τις συνεδριάσεις των επιτρο-πών με τον ανάλογο έλεγχο στην πρό-σβαση στο χώρο της Π.Ράλλη η του Βύ-ρωνα όπου έχουν εγκατασταθεί οι νέεςεπιτροπές ασύλου!

Ταυτόχρονα, οι φασιστικές επιθέσειςδεν μπορούν να υποτιμηθούν. Πρόσφα-τα οι φασίστες του ΛΑΟΣ πρότειναν νό-μο για την απαγόρευση των διαδηλώσε-ων με το σκεπτικό οτι το δικαίωμα τουσυνέρχεσθαι ισχύει μόνο για Έλληνες!Οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής με τη στή-ριξη της ΕΛΑΣ και την εκλογή του φύ-ρερ της οργάνωσης στο Δημοτικό Συμ-βούλιο Αθήνας επιχειρούν να αναπτυ-χθούν στις γειτονιές και τα σχολεία. Ηεκστρατεία τους κατά του Ισλάμ έχει ση-μάνει βίαιες επιθέσεις σε θρησκευτι-κούς χώρους λατρείας μουσουλμάνων.

Χρειάζεται να επιμείνουμε ότι ο αγώ-νας για νομιμοποίηση και άσυλο, για ναδιώξουμε τους φασίστες από τις γειτο-νιές είναι υπόθεση των οργανωμένωνκομματιών του εργατικού κινήματος καιτης νεολαίας. Οι ίδιοι οι μετανάστες καιοι πρόσφυγες με τις ηρωικές απεργίεςπείνας ανέδειξαν αυτή την ανάγκη. Εί-ναι άλλωστε και οι ίδιοι οργανικό κομ-μάτι της εργατικής τάξης και μεγάλακομμάτια ανήκουν και σε συνδικάτα. Οιμαζικές εμφανίσεις των μεταναστώνστις Πανεργατικές απεργίες έφεραν στοπροσκήνιο τέτοια κομμάτια που η περί-πτωση της Κωνσταντίνας Κούνεβα είχεήδη υπογραμμίσει τη σημασία τους στηνπροσπάθεια συμμετοχής σε συνδικαλι-στική δραστηριότητα.

Ζωντανή παράδοση αγώνωνΆλλωστε οι αγώνες του εργατικού

κινήματος στην Ελλάδα είναι αρκετάνωποί και ήταν αυτοί που εξασφάλισανδικαιώματα και ελευθερίες στους μετα-νάστες. Η δεκαετία του ’90 με τη μαζι-κή μετανάστευση από την Αλβανία καιτις άλλες χώρες της Α. Ευρώπης είδετις πρώτες ρατσιστικές ρυθμίσεις τωνκυβερνήσεων (αρχικά της ΝΔ του Μη-τσοτάκη). Όμως το αντιρατσιστικό κί-νημα συνδέθηκε με τους εργαζόμενουςστην εκπαίδευση, στην Υγεία, στουςΔήμους αλλά και με τα τοπικά Εργατι-κά Κέντρα όλης της χώρας διεκδικώ-ντας την νομιμοποίηση. Η ΟΛΜΕ, ηΔΟΕ, η ΕΙΝΑΠ επέβαλαν στη πράξηπαρά τις αντίθετες επιλογές των κυ-

βερνήσεων του ΠΑΣΟΚ ότι τα παιδιάτων μεταναστών θα γράφονται χωρίςχαρτιά στα δημόσια σχολεία και όλοιθα έχουν πρόσβαση στο σύστημα Υγεί-ας. Η νομιμοποίηση έφτασε με πίεσητων Εργατικών Κέντρων να προχωρή-σει το 1997 σε μαζική διαδικασία νομι-μοποιώντας τότε εκατοντάδες χιλιάδες.Η κοινωνική ασφάλιση των μετανα-στών ήταν τεράστια ενίσχυση για ταΑσφαλιστικά Ταμεία.

Την ίδια αντίσταση συνάντησαν οιπροκλήσεις των φασιστών. Οι μαχητι-κές αντιφασιστικές διαδηλώσεις εμπό-δισαν την ανάπτυξή τους και τους οδή-γησαν στο περιθώριο. Όταν πέρυσι τηνΆνοιξη στα Χανιά, δάσκαλοι, καθηγη-τές, μαθητές και φοιτητές οργάνωναναπεργία, αποχή και συλλαλητήριο μεαφορμή την χάραξη σβάστικας στο χέ-ρι καθηγήτριας από φασιστοειδή, φά-νηκε ότι αυτή η δυναμική είναι υπαρ-κτή και έχει αποτελέσματα.

Το φοιτητικό κίνημα έχει επίσης μιαανάλογη παράδοση. Οι φοιτητικοί σύλ-λογοι έχουν τις ρίζες τους στον αγώνακατά της χούντας και στα καταστατικάτους είναι κατοχυρωμένη η απαγόρευ-ση της συμμετοχής των φασιστών στιςεκλογές των συλλόγων αλλά και η δρά-ση τους στις σχολές. Η αριστερά τουφοιτητικού κινήματος έχει κάνει πράξηαυτή την κατάκτηση. Φέτος αγκάλια-σαν τους αγώνες των προσφύγων καιτων μεταναστών ενώ είχαν σημαντικήσυμμετοχή στην διαδήλωση στις 15 Γε-νάρη στον Άγιο Παντελεήμονα. Στήρι-ξαν αποφασιστικά την κατασκήνωσηδιαρκείας στα Προπύλαια που διαρκείεπτά μήνες. Οι φοιτητές του Πολυτε-χνείου εμπόδισαν το διωγμό Ιρανώνκαι Παλαιστίνιων προσφύγων που εί-χαν καταφύγει εκεί από τις 27 Δεκέμ-βρη κυνηγημένοι από την καταστολήτης κατασκήνωσής τους έξω από ταΓραφεία της Ύπατης Αρμοστείας τουΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Μάλιστα, ησυνέλευση των φοιτητών Αρχιτεκτονι-κής δηλώνει ότι μπορούν να παραμεί-νουν στο Πολυτεχνείο μέχρι να πάρουνάσυλο.

Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία ναδώσουμε τη δυνατότητα σήμερα στοοργανωμένο εργατικό και φοιτητικόκίνημα να δώσουν τη μάχη ενάντια στορατσισμό και τη φασιστική απειλή. Εί-ναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας στρατη-γικής για να ηττηθεί η επίθεση των κα-πιταλιστών που έχει ανάγκη εκτός απότο Μνημόνιο της λιτότητας ένα Μνημό-

νιο του ρατσισμού. Να δώσουμε δυνα-μική απάντηση στα ρατσιστικά ψέματαπου πάνε να διασπάσουν την εργατικήτάξη για να περάσουν οι θυσίες για χά-ρη των κερδών των αφεντικών: «δενχωράμε όλοι», «φέρνουν την ανεργίαοι μετανάστες», «μετανάστευση ίσονεγκληματικότητα», «δεν συμβιώνουνδιαφορετικές κουλτούρες», «σπαταλά-νε πόρους του ΕΣΥ». Αυτά τα ψέματαλένε πια ο Ραγκούσης και ο Λοβέρδοςκαι όχι μόνο ο Καρατζαφέρης και οινεοναζί.

«Χωράμε όλοι» γιατί ο πλούτος τουΠλανήτη που παράγεται από τους ερ-γαζόμενους μπορεί να θρέψει τα δισε-κατομμύρια, να δώσει δουλειά στουςάνεργους και σπίτια στους άστεγους.Την ανεργία φέρνουν οι απολύσεις τωνβιομηχάνων, το πέταγμα στο δρόμο τωνχιλιάδων συμβασιούχων.

Οι διαφορές κουλτούρας είναι πλού-τος για τον πανανθρώπινο πολιτισμό.Τα μεγαλύτερα εγκλήματα είναι η φτώ-χεια, η πείνα και η εξαθλίωση που φτά-νει αστέγους να πεθαίνουν από τοκρύο στο Θησείο και το Πεδίο Άρεωςτο 2011.

Κερδίζοντας τη μάχη ενάντια στο ρα-τσισμό, βάζοντας τα συνδικάτα ναδιεκδικήσουν μαχητικά μαζί με τα αι-τήματα κατά της λιτότητας και τωναπολύσεων, την νομιμοποίηση όλωντων μεταναστών τώρα και το πολιτικόάσυλο στους πρόσφυγες, να ποιος είναιο δρόμος για νίκες του αντιρατσιστικούκινήματος.

Στα σχολεία συγκρουόμαστε με τιςσυνενώσεις της Διαμαντοπούλου γιατίθα μετατρέψουν σχολεία σε στρατόπε-δα μαντρώματος μαθητών, σε διαχωρι-σμό «βιώσιμων και μη» με κριτήρια ρα-τσιστικά σε περιοχές με μεγάλη συμμε-τοχή μεταναστών, όπως στο κέντρο τηςΑθήνας. Θα καταργηθούν ακόμη καιτα λιγοστά Διαπολιτισμικά σχολεία.Στα νοσοκομεία, δεν αφήνουμε τουςάπορους, μετανάστες και μη να πεθά-νουν αν δεν πληρώσουν όπως ζητάεικυνικά ο Λοβέρδος.

Η Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρα-τσισμό και τη Φασιστική Απειλή και ηΈνωση Μεταναστών Εργατών δυνα-μώνουν αυτή τη προοπτική με την πα-νελλαδική κινητοποίηση με συλλαλητή-ρια στις 19 Μάρτη και την αντιρατσι-στική μέρα δράσης στα σχολεία στις 21Μάρτη με απόφαση της ΟΛΜΕ.

Πέτρος Κωνσταντίνου


«Το πιο πολύτιμο πράγμα, γιατί είναιαυτό που κρατάει πιο πολύ σε μια πε-ρίοδο έντονων διακυμάνσεων του επα-ναστατικού κινήματος, είναι η πνευματι-κή ανάπτυξη του προλεταριάτου. Τοπροχώρημα με άλματα του πνευματικούεπιπέδου του προλεταριάτου εξασφαλί-ζει μια απαραβίαστη εγγύηση για τηνπαραπέρα πρόοδο των οικονομικών καιπολιτικών αγώνων που αναπόφευκταανοίγονται μπροστά».

Αυτή είναι η περιγραφή της ΡόζαςΛούξεμπουργκ για το πώς η μαζικήαπεργία επηρεάζει τη συνείδηση της ερ-γατικής τάξης, στο βιβλίο «ΜαζικήΑπεργία, Κόμμα, Συνδικάτα». Ήταν μιαμάχη της Ρόζας απέναντι στην ηγεσίατου Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στηΓερμανία και τον συντηρητισμό της πουπάντα θεωρούσε την τάξη «ανέτοιμη»για τους αγώνες που έρχονταν.

Όσοι θεωρούν ότι η αντιμετώπιση τηςΡόζας δεν χωράει στη σημερινή περίο-δο, θα χρειαστεί να εξηγήσουν τι συμ-βαίνει σε τρία διαφορετικά σημεία τουορίζοντα σήμερα: στη Μέση Ανατολή,στο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, στην Ευρώπηκαι ιδιαίτερα στην Ελλάδα.

Στην Αίγυπτο, μετά την ανατροπή τουΜουμπάρακ, υπάρχει μια τεράστια προ-σπάθεια από την κυρίαρχη τάξη σε συ-νεργασία με στηρίγματα του παλιού κα-θεστώτος και με τον στρατό, να γυρί-σουν το κίνημα πίσω. Κομμάτι της ταχτι-κής του «διαίρει και βασίλευε» είναι ηχρησιμοποίηση των θρησκευτικών δια-φορών. Η σύγκρουση ανάμεσα σε Κό-πτες και Μουσουλμάνους σε μια συνοι-κία του Καΐρου είχε σαν αποτέλεσμα τοθάνατο 13 ατόμων. Η απάντηση του κό-σμου που πρωταγωνίστησε στο κίνημαπου ανέτρεψε τον Μουμπάρακ ήταν ηοργάνωση ενός συλλαλητήριου με συ-γκέντρωση στην Πλατεία Ταχρίρ όπουκυριαρχούσαν τα θρησκευτικά σύμβολαχριστιανών και μουσουλμάνων που αγω-νίζονται μαζί. Αυτό είναι ένα συγκεκρι-μένο δείγμα για το πώς δεν περνάνε πιατα παραδοσιακά κόλπα για τη διάσπασητης δύναμης των εργατών.

Στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, ο βασικόςαρθρογράφος τους Μάρτιν Γουλφ επι-χειρηματολογούσε πρόσφατα ότι «αυτάπου συμβαίνουν στον αραβικό κόσμοδεν είναι εξαίρεση. Παντού μπορεί ναυπάρχει μια τέτοια έκρηξη».

Στο Ουισκόνσιν, στην πόλη Μάντισον,ένας ακτιβιστής δήλωνε ότι «Μέχρι τώ-ρα στις ΗΠΑ ο ταξικός πόλεμος ήτανμόνο από τη μια μεριά. Τώρα η δική μαςμεριά ανταποδίδει τα χτυπήματα». Αυτήείναι μια πολύ καλή περιγραφή για το τιαρχίζει να συμβαίνει όχι μόνο στο Ουι-σκόνσιν αλλά σε όλες τις Πολιτείες. Ημάχη του Μάντισον έχει κάνει εκατο-ντάδες χιλιάδες εργάτες στις ΗΠΑ ναανακαλύπτουν ξανά τη δύναμή τους.

Οι εργάτες του δημόσιου τομέα ξεκί-νησαν μια από τις πιο σημαντικές κινη-τοποιήσεις των τελευταίων χρόνων ενά-ντια στις περικοπές και την κατάργηση

των συλλογικών συμβάσεων. Η κινητο-ποίηση ξεκίνησε από μια διαμαρτυρίαστο Καπιτώλιο όπου συζητιόταν το σχε-τικό νομοσχέδιο, προχώρησε σε κατάλη-ψη του πολιτειακού κοινοβούλιου καισυνέχισε με ένα τεράστιο κύμα συμπα-ράστασης και άπλωμα της μάχης ενά-ντια στις περικοπές και σε άλλες Πολι-τείες. Για πρώτη φορά μετά από πάραπολλά χρόνια έγινε συλλαλητήριο με100.000 κόσμο, όπου συμμετείχαν εργά-τες, φοιτητές, βετεράνοι του πολέμουκαι ακτιβιστές από τοπικές καμπάνιες.Ανάμεσα στα συνθήματα ήταν πολλάπου παρομοίαζαν τον κυβερνήτη τουΟυισκόνσιν με τον Χόσνι Μουμπάρακ.

Μπορεί ο Ουόκερ, ο Ρεπουμπλικάνοςκυβερνήτης του Ουισκόνσιν, να πέρασεαπό την τοπική Γερουσία ένα νομοσχέ-διο που χτυπάει τις συλλογικές συμβά-σεις χάρη στις μανούβρες των Δημοκρα-

Με ποιά στρατηγικήστο εργατικό κίνημα;

Η Μαρία Στύλλου παρουσιάζει τις αλλαγές στο εργατικό κίνημα και επιχειρηματολογεί για τις επιλογές που πρέπει να έχει η Αριστερά.

Το μπλοκ των συγκοινωνιών στην Πανεργατική της 23 Φλεβάρη.

τικών, όμως η μάχη δεν τελείωσε. ΟΟμπάμα είναι ο αρχιτέκτονας του προ-γράμματος των περικοπών και οι Ρεπου-μπλικανοί υπερθεματίζουν. Αλλά και οιδυο έχουν μπροστά τους ένα εργατικόκίνημα που ξαναζωντανεύει παλεύονταςενάντια στις περικοπές.

Σοκ;Το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης

τροφοδότησε ορισμένες θεωρίες ότι οκίνδυνος κατάρρευσης της παγκόσμιαςοικονομίας είναι τόσο μεγάλος ώστε εί-ναι δύσκολο για τον κόσμο να αντιδρά-σει. Η «θεωρία του σοκ» έλεγε ότι σεαυτές τις συνθήκες αυτό που κυριαρχείείναι ο φόβος που παραλύει τον κόσμοκαι διαλύει τις αντιστάσεις. Ας θυμηθού-με πόσο διαδεδομένες ήταν οι αναλύ-σεις ότι η κοινωνία συντηρητικοποιείταιμετά τα αποτελέσματα των Ευρωεκλο-γών του 2009, όχι μόνο εδώ στην Ελλά-δα αλλά πανευρωπαϊκά.

«Τα τραυματικά γεγονότα που εξυπη-ρετούν αυτή την “εξασθένιση των αντι-στάσεων” της κοινωνίας δεν βασίζονταιμόνο στην απροκάλυπτη βία. Στη Λατι-νική Αμερική και στην Αφρική κατά τηδιάρκεια της δεκαετίας του 1980, ήταν ηκρίση χρέους αυτή που υποχρέωσε τιςχώρες να “προβούν σε ιδιωτικοποιήσειςή να πεθάνουν”, όπως το έθεσε έναςαξιωματούχος του ΔΝΤ». Αυτή η περι-γραφή της Ναόμι Κλάιν στο βιβλίο της«Το δόγμα του Σοκ» (εκδόσεις Λιβάνη)

είναι πολύ επιφανειακή και διαψεύδεταιαπό τα γεγονότα.

Οι κυρίαρχες τάξεις και το ’80 και το’90 και σήμερα όντως προσπαθούν ναδημιουργήσουν συνθήκες «σοκ και δέ-ους» σε βάρος των πληθυσμών στις χώ-ρες τους. Όμως είναι υποχρεωμένες ναλειτουργούν μέσα σε συνθήκες όπου ηκρίση βάζει πιέσεις πάνω τους. Βρίσκο-νται οι ίδιες σε συνθήκες πανικού απότις πιέσεις να σώσουν τους δικούς τουςκαπιταλιστές και τραπεζίτες από τηναπειλή της κατάρρευσης. Τρέχουν ναεξασφαλίσουν την κερδοφορία για τοδικό τους κεφάλαιο, έστω κι αν αυτό ση-μαίνει τις χειρότερες οικονομικές καιπολιτικές επιθέσεις που αποσταθερο-ποιούν το δικό τους έλεγχο μέσα στηνίδια τους τη χώρα. Η δυνατότητά τουςνα εφαρμόζουν «θεραπείες σοκ» δεν εί-ναι μόνιμη και δεδομένη, οι επιπτώσειςτης κρίσης πάνω τους ανοίγει δυνατότη-τες για την εργατική τάξη να αντιστέκε-ται.

Αυτό ισχύει ακόμη και για τους πιοισχυρούς καπιταλισμούς. Μέσα στιςίδιες τις ΗΠΑ, το ξέσπασμα της κρίσηςσυνδυάστηκε με εργατικές διαδηλώσειςστη Γουόλ Στριτ όταν χρεοκοπούσε ηΛίμαν Μπράδερς και τώρα έχουμε φτά-σει σε πρωτοφανείς απεργίες και κατα-λήψεις στο Ουισκόνσιν.

Αλλά ακόμη και όταν οι αντιστάσειςδεν παίρνουν τη μορφή των απεργιών,δεν σημαίνει ότι εξαφανίζονται. Διαφο-

ρετικά, είναι δύσκολο να εξηγήσουμε τιςεξελίξεις στην Ιρλανδία, την εκλογικήκατάρρευση του κυβερνώντος κόμματοςκαι την εντυπωσιακή άνοδο της αριστε-ράς, ακόμη και της πιο ριζοσπαστικής.Το Φιάνα Φόιλ δεν ήταν μόνο το κόμμαμε τα πιο πολλά χρόνια στην εξουσίαστην ιστορία της Ιρλανδίας. Ήταν καιτο κόμμα που έφτασε την Ιρλανδία στοαπόγειο του «οικονομικού θαύματος»που τόσο πολύ ζήλευαν οι Σημίτηδες καιοι Αλογοσκούφηδες. Στη δεκαετία του1990 οι ιδιωτικοποιήσεις του ΦιάναΦόιλ περνούσαν, στη σημερινή κρίση τοίδιο κόμμα κατέρρευσε.

Το ελληνικό 2010Στην Ελλάδα της κρίσης και του Μνη-

μόνιου, το εργατικό κίνημα δημιούργησετο δικό του σοκ στην κυβέρνηση καιτους διεθνείς συμμάχους της. Την ημέραπου οι αντάρτες της Λιβύης συγκλόνιζαντον κόσμο με την εξέγερσή τους ενάντιαστο καθεστώς του Καντάφι, το Ρόιτερςκαι όλα τα διεθνή πρακτορεία ήταν ανα-γκασμένα να έχουν σαν δεύτερη είδησηστις 23 Φλεβάρη τη δέκατη πανεργατικήαπεργία στην Ελλάδα μέσα σε ένα χρό-νο.

Δεν είναι μόνο το πλήθος των πανερ-γατικών που προκαλεί φόβο στους απόπάνω, αλλά και ο τρόπος που το εργατι-κό κίνημα έχει προχωρήσει σε αυτές.Κάθε μια ήταν και μια μεγάλη μάχηόπου οι εργάτες είχαν να αντιμετωπί-

Οι καθηγητές στην Πανεργατική της 23 Φλεβάρη λίγο πριν το βάρβαρο χτύπημα των ΜΑΤ.


σουν τους εκβιασμούς από τα αφεντικά,τα ΜΜΕ, τους υπουργούς και τους διοι-κητές των ΔΕΚΟ που προσπαθούσαν ναπείσουν ότι τα μέτρα είναι μονόδρομοςκαι δεν μπορούν να κάνουν πίσω. Τηνίδια στιγμή έμπαιναν τα διλήμματα απότις ηγεσίες των συνδικάτων που έλεγανκαι λένε σε όλους τους τόνους ότι «ο κό-σμος δεν αντέχει τόσες απεργίες» καιάρα δεν υπάρχει προοπτική κλιμάκωσηςσε απεργίες με διάρκεια και νικηφόροαποτέλεσμα.

Και όμως, ξανά και ξανά η εργατικήτάξη συνολικά με την επιμονή της στιςπανεργατικές και πολλά τμήματά τηςόπως οι εργαζόμενοι στις συγκοινωνίεςμε τις αλλεπάλληλες απεργίες επιβεβαί-ωσαν τα λόγια της Ρόζας: «Όταν μιαπραγματική περίοδος μαζικών απεργιώνξεκινάει, όλες οι δικαιολογίες περί “με-γάλου κόστους” μοιάζουν σαν να μετράςέναν ωκεανό με έναν κουβά».

Γι’ αυτό είναι τόσο ξεχωριστή η τελευ-ταία χρονιά για το εργατικό κίνημα στηνΕλλάδα. Όχι μόνο για το πόσες φορέςέκανε απεργία πανεργατικά και πανελ-λαδικά, από την Αλεξανδρούπολη στηΘράκη μέχρι το Ηράκλειο στην Κρήτη,αλλά και για το πόσο οι εμπειρίες απόόλες αυτές τις μάχες άρχισαν να αναδει-κνύουν εναλλακτικές ηγεσίες από τα κά-τω σε μια σειρά συνδικάτα.

Καμιά επίθεση δεν προχώρησε χωρίςνα βρει μπροστά της απεργίες. Η πλειο-ψηφία της εργατικής τάξης έχει κατέβειτουλάχιστο δέκα φορές σε απεργία μέ-σα σε ένα χρόνο και πολύ μεγάλα κομ-μάτια έχουν φτάσει στο διπλάσιο, δηλα-δή είκοσι μέρες απεργίας μέσα στουςπερασμένους δώδεκα μήνες. Για τηνπλειοψηφία υπήρχε μια απεργιακήεμπειρία κάθε μήνα και για τα πιο προ-χωρημένα κομμάτια μια κάθε δεκαπέντεμέρες. Αυτός είναι ρυθμός που σημαίνειφρένο στα χτυπήματα της κυβέρνησηςαλλά και πολύτιμα διδάγματα για τουςεργαζόμενους που μαθαίνουν ή θυμού-νται τι θα πει συνέλευση, απεργιακήφρουρά, αλληλεγγύη και συντονισμόςανάμεσα στα κομμάτια που παλεύουν.

«Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω»Η διάθεση για αντίσταση δεν βρίσκει

έκφραση μόνο στις απεργίες. Μέσα σεσυνθήκες ύφεσης, ανεργίας, απολύσεωνκαι πληθωρισμού, δημιουργήθηκανπρωτοβουλίες με σύνθημα «Δεν πληρώ-νω, δεν πληρώνω». Στην αρχή ξεκίνη-σαν από τα διόδια, αλλά στη συνέχεια

απλώθηκαν και στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών μετά την αύξηση από 1 Φλε-βάρη 2011 κατά 20-50%.

Δεν είναι η πρώτη φορά που δημιουρ-γούνται τέτοιες πρωτοβουλίες. Οι ιστο-ρικές εμπειρίες δείχνουν ότι τις περισ-σότερες φορές είναι βραχύβιες και δενκαταλήγουν πάντοτε με επιτυχία.

Στην Ιταλία, όταν ξέσπασε η κρίσητου 1974 και άρχισε να καλπάζει ο πλη-θωρισμός μέσα σε περίοδο που έμεινεγνωστή στην ιστορία του καπιταλισμούσαν «στασιμοπληθωρισμός», δημιουργή-θηκε το κίνημα που ονομάστηκε “au-toriduzione” (μειώνουμε τις τιμές απόμόνοι μας).

Τον Αύγουστο του 1974 ομάδες εργα-τών στο εργοστάσιο της ΦΙΑΤ στο Τορί-νο αρνήθηκαν να πληρώσουν μια αύξη-ση 25-50% στην εταιρία λεωφορείωνπου τους μετέφερε στη δουλειά τους.Πρότειναν να πληρώνουν το εισιτήριοστην παλιά τιμή. Το παράδειγμά τουςαπλώθηκε στους εργαζόμενους στηνεπιχείρηση ηλεκτρισμού. Τα τοπικά συν-δικάτα των εργαζόμενων στην ηλεκτρι-κή ενέργεια οργάνωσαν την πληρωμήτων λογαριασμών στην παλιά τιμή καιυποσχέθηκαν ότι κανένας δεν θα αντι-μετώπιζε τη διακοπή της σύνδεσής του.Υπολογίζεται ότι περίπου 150.000 λογα-ριασμοί στην περιοχή του Πεδεμόντιουπληρώθηκαν στην παλιά τιμή.

Το χειμώνα του 1974-75 το κίνημα αυ-τό απλώθηκε σε μια σειρά πόλεις τουιταλικού βορρά. Ο κόσμος αρνιόταν ναπληρώσει και τους ανεβασμένους λογα-ριασμούς του τηλέφωνου. Όμως αυτόδεν κράτησε για πολύ. Ένας λόγος ήτανη αντεπίθεση των εταιριών που άρχισαννα παίρνουν μέτρα σε βάρος αυτών πουδεν πλήρωναν. Αλλά ο κυριότερος λόγος

ήταν άλλος. Την ίδια περίοδο είχαν αρ-χίσει να ανεβαίνουν και οι τιμές άλλωνβασικών αγαθών όπως τα τρόφιμα πουήταν πιο δύσκολο να τις σταματήσεις μετον ίδιο τρόπο. Τα πιο οργανωμένα κομ-μάτια της εργατικής τάξης άρχισαν ναστρέφονται σε άλλες μορφές συλλογικήςδράσης, με απεργίες που διεκδικούσαναπό τους εργοδότες όχι μόνο να μηνανεβάζουν τις τιμές αλλά να δίνουν αυ-ξήσεις στους μισθούς πάνω από τον πλη-θωρισμό.

Πιο πρόσφατη και προχωρημένηεμπειρία υπάρχει από την Αργεντινήπριν από δέκα χρόνια. Οι επιτροπές γει-τονιάς και οι τοπικές λαϊκές συνελεύ-σεις έκφραζαν την ανάγκη των απλώνανθρώπων που είχαν ανατρέψει Προέ-δρους με τις μαχητικές διαδηλώσεις τουςνα αυτοοργανωθούν για να αντιμετωπί-σουν προβλήματα επιβίωσης μέσα σεσυνθήκες εξάπλωσης της φτώχειας καιτης ανεργίας. Σε πολλές συνοικίες έδω-σαν μάχες ενάντια στην καταστολή γιανα προστατέψουν κόσμο που είχε κατα-λάβει σπίτια ή απλά αρνιόταν να πληρώ-σει νοίκι ή τους λογαριασμούς.

Όμως αυτές οι μορφές οργάνωσηςαντιμετώπισαν δυσκολίες. Στις πιο πολ-λές περιπτώσεις ο καθένας συμμετείχεσαν άτομο, δηλαδή έλειπαν οι δεσμοί μετους χώρους δουλειάς και τη συλλογικήδύναμη της εργατικής τάξης, εκεί όπουχιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται μαζί κα-θημερινά και έχουν τη δύναμη να στα-ματήσουν την παραγωγή. Οι επιτροπέςκαι οι συνελεύσεις δεν είχαν το χαρα-κτήρα που είχαν τα σοβιέτ του 1917 ή ταεργατικά συμβούλια άλλων εργατικώνεπαναστάσεων, όπου συμμετείχανεκλεγμένοι αντιπρόσωποι από τους χώ-ρους δουλειάς.

Οι κάτοικοι της Κερατέας στους δρόμους της Αθήνας.


Αυτή η αδυναμία άφηνε περιθώριαστην κυβέρνηση του Κίρχνερ να δημι-ουργεί ρήγματα ανάμεσα στις κινήσειςανέργων και στα συνδικάτα των εργαζό-μενων, ανάμεσα σε φτωχά κομμάτια μι-κροαστών που είχαν καταστραφεί καισε εργάτες που έδιναν μάχες σε εργο-στάσια και υπηρεσίες. Τα κινήματα των“piqueteros” συσπείρωναν άνεργουςπου η δύναμή τους ήταν ο ηρωισμός τουςστις οδομαχίες, αλλά οι ηγεσίες τουςήταν ευάλωτες σε κυβερνητικές προτά-σεις για «προγράμματα απασχόλησης»τις οποίες θεωρούσαν πιο «ρεαλιστικές»από την προοπτική της εργατικής επα-νάστασης. Στην πράξη, ο Κίρχνερ περιό-ριζε αυτά τα προγράμματα σε συμβολι-κό επίπεδο ή τα ξεχνούσε τελείως ότανσταματούσαν οι κινητοποιήσεις. Οι αντι-λήψεις, όμως, ότι τα κινήματα των ανέρ-γων και της «αυτοοργάνωσης των κατοί-κων» είναι πιο επαναστατικά από το ερ-γατικό κίνημα διευκόλυναν τον κατα-κερματισμό των αντιστάσεων.

«Αυτονομία» των κινημάτων;Μαζί με τους αγώνες των εργατών,

ιδιαίτερα σε περιόδους σαν τη σημερινή,έρχονται στην επιφάνεια και άλλα κινή-ματα που οι επαναστάτες δεν μπορούννα αγνοούν. Άλλο όμως αυτό και άλλομια αντίληψη που θεωρητικοποιεί τηναυτονομία των κινημάτων. Μια τέτοιααντίληψη οδηγεί τους επαναστάτες ναπαραιτούνται από το να δίνουν πολιτι-κές μάχες μέσα σε αυτά τα κινήματα καινα τα σπρώχνουν προς τη σύνδεση με τοεργατικό κίνημα. Το αποτέλεσμα είναιπως αντί να βοηθάνε τα κινήματα, τα πε-ριορίζουν στο περιθώριο των εξελίξεων.

Αυτός ο προσανατολισμός επηρεάζεικαι τις ίδιες τις επαναστατικές οργανώ-σεις που αν πέσουν σε αυτό το λάθοςκατακερματίζονται σε αυτόνομα τμήμα-τα και μετατρέπονται σε ομοσπονδίεςδιαφορετικών κομματιών: οργάνωση νε-ολαίας, οργάνωση γυναικών, οργάνωσησυνδικαλιστών, οικολόγων και πάει λέ-γοντας.

Η επαναστατική αριστερά που είχεαναδειχθεί στην Ευρώπη μετά τον Μάητου ’68 υποκλίθηκε σε τέτοιες απόψειςστη δεκαετία του 1980 και σε πολλές πε-ριπτώσεις αποδέχθηκε την ευελιξία των«αυτόνομων» κινημάτων απέναντι στην«ακαμψία» της ενότητας της εργατικήςτάξης. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσειολόκληρα κομμάτια της προς το ρεφορ-μισμό, προς τη σοσιαλδημοκρατία και

τον «ευρωκομμουνισμό».Όπως παρατηρούσε πολύ εύστοχα ο

Κρις Χάρμαν στο βιβλίο του “The firelast time”:

«Η κατάρρευση των κινημάτων στονρεφορμισμό δεν ήταν τυχαία. Ήταναναπόφευκτη από τη στιγμή που έπαψαννα βλέπουν την αλλαγή να έρχεται μέσααπό την εργατική πάλη. Τα κινήματααπό μόνα τους δεν είχαν τη δύναμη ναεπιφέρουν αποφασιστικές επιδράσειςστην κοινωνία, ήταν κοινωνικές διαμαρ-τυρίες και όχι κοινωνικές δυνάμεις.Μπορούσαν να μεγαλώνουν γρήγορα,αλλά και να συρρικνώνονται γρήγοραόταν οι υποστηρικτές τους διαπίστωναντην έλλειψη δύναμης. Όταν γινόταν αυ-τό, εκείνο που απέμενε ήταν είτε μικρέςομάδες που απομονώνονταν και προ-σπαθούσαν να αλλάξουν στιλ ζωής, είτεο προσανατολισμός σε καθιερωμένουςπολιτικούς θεσμούς που «μπορούσαν»να φέρουν τις αλλαγές για λογαριασμότους. Το «επαναστατικό» σχέδιο για ένα«κίνημα των κινημάτων» κατέληξε στηνπράξη σε άθροισμα ομάδων πίεσης πουαποζητούσαν μεταρρυθμίσεις».

Ποια στρατηγική;Το 2011 η εργατική τάξη κουβαλάει

τις εμπειρίες από τις μάχες της περασμέ-νης χρονιάς. Αυτό το είδαμε και στηνΠανεργατική της 23 Φλεβάρη και στομέγεθός της και στο τι προηγήθηκε σεκάθε χώρο. Η τάξη κουβαλάει εμπειρίεςπου αν τις αξιοποιήσει, τα πλάνα γιανέα μνημόνια εικοσαετίας δεν θα περά-σουν. Οι συμφωνίες του Παπανδρέου μετην ΕΕ για νομική κατοχύρωση της λιτό-τητας με απαγόρευση των ελλειμμάτωντου δημοσίου μπορούν να τιναχτούνστον αέρα.

Για μια τέτοια προοπτική, ο ρόλος τηςαριστεράς είναι καθοριστικός. Το 2010ούτε ο ΣΥΝ ούτε το ΚΚΕ δεν στάθηκανστο ύψος των αναγκών της τάξης. Και οιδυο ηγεσίες ήταν λαύρες στα λόγια κατάτων κυβερνητικών επιθέσεων, αλλά συ-ντηρητικές στην πράξη όταν βρίσκοντανμπροστά σε προτάσεις για απεργία μεδιάρκεια σε συγκεκριμένους κλάδους.

Υπάρχουν πλήθος παραδείγματα καιαπό το δημόσιο (σχολεία, δήμοι, νοσο-κομεία) και από τις συγκοινωνίες όπουξεδιπλώθηκαν οι πιο μεγάλες συγκρού-σεις ανάμεσα στη βάση και στις συνδι-καλιστικές ηγεσίες, και από τον ιδιωτικότομέα όπως στα ΜΜΕ, στην Ιντρακόμκαι στην ΠΝΟ.

Σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις εμφα-νίστηκε ένα δυνατό κομμάτι της βάσηςνα διεκδικεί την απεργιακή κλιμάκωσηκαι αντιμετώπισε συνδικαλιστικές γρα-φειοκρατίες γύρω από την ΠΑΣΚΕ πουεμπόδιζαν ακόμη και με πραξικοπήματατην υλοποίηση αυτής της προοπτικής. Ηστάση των συνδικαλιστών τόσο του ΣΥΝόσο και του ΚΚΕ ήταν άλλοτε να ευθυ-γραμμίζονται με ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ στοκλείσιμο του αγώνα και άλλοτε να τορ-πιλίζουν την πρόταση για απεργιακήκλιμάκωση με διαδικαστικά τερτίπια.

Η αριστερά και μάλιστα η επαναστα-τική, χρειάζεται να είναι ξεκάθαρη ότι ηστρατηγική για τη νίκη της αντίστασηςστη σημερινή κρίση δεν μπορεί να έχειάλλο κέντρο από την εργατική τάξη. Αυ-τό δεν σημαίνει σεχταριστική αντιμετώ-πιση απέναντι στα διάφορα κινήματα,δεν σημαίνει όμως ούτε υπόκλιση στιςθεωρίες της «πολυσυλλεκτικότητας».Αυτή μπορεί να είναι η στρατηγική τουΣΥΝ, που προσπαθεί να τσιμπήσει απόόλα για να ανέβει εκλογικά. Η επανα-στατική αριστερά, όμως, δεν πρέπει ναγλιστράει προς τα εκεί μπροστά στις δυ-σκολίες που βάζει ο έλεγχος της συνδι-καλιστικής γραφειοκρατίας πάνω στοεργατικό κίνημα. Ο γραφειοκρατικόςέλεγχος δεν αντιμετωπίζεται ούτε μευποκατάστατα, ούτε με μηχανιστικούςτρόπους.

Το 1977 το πανεπιστήμιο της Ρώμηςβρισκόταν σε κατάληψη από τους φοιτη-τές του και η κατάληψη πέρασε στα χέ-ρια της «Εργατικής Αυτονομίας». Ότανστις 19 Φλεβάρη πήγε εκεί ο ΛουτσιάνοΛάμα, γραμματέας της CGIL, της Συνο-μοσπονδίας των συνδικάτων που ελεγ-χόταν από το ΚΚ, οι αυτόνομοι αποφά-σισαν να του επιτεθούν. Το αποτέλεσμαήταν συγκρούσεις ανάμεσα στους αυτό-νομους και την περιφρούρηση του Λάμαπου ήταν μέλη του ΚΚ. Τέτοια επεισό-δια απλώθηκαν και σε άλλες πόλεις καιέπαιξαν ρόλο στην απομόνωση του φοι-τητικού κινήματος από το εργατικό.

Ο γραφειοκρατικός έλεγχος δεν θασπάσει, αντίθετα μπορεί να δυναμώσει,δέρνοντας τον Παναγόπουλο, όπως έχειήδη επιχειρηθεί. Μηχανιστικός τρόποςαντιμετώπισης είναι η αυτοαπομόνωσηορισμένων συνδικάτων από τα υπόλοιπαστο όνομα της «ταξικής καθαρότητας».Η ταχτική του ΠΑΜΕ να οργανώνει χω-ριστές συγκεντρώσεις διευκολύνει αντίνα δυσκολεύει τη γραφειοκρατία πουαπαλλάσσεται από τις πιέσεις των αρι-στερών κομματιών με αυτόν τον τρόπο.


Υπάρχει διαφορετικός δρόμος καιαυτός είναι η οργάνωση της βάσης ώστενα έχει τη δυνατότητα να επιβάλει απο-φάσεις στην συνδικαλιστική ηγεσία καινα τις υλοποιεί ακόμη και όταν η γρα-φειοκρατία αρνείται. Αυτή η αντιμετώ-πιση είναι δύσκολη, αλλά η προηγούμε-νη χρονιά έδειξε ότι μπορεί να δουλέ-ψει. Και οι απεργίες στις συγκοινωνίεςκαι οι απεργίες στα ΜΜΕ, ιδιαίτεραστον ΔΟΛ, είχαν τέτοια χαρακτηριστι-κά. Διαμορφώνεται ένα ολόκληρο κομ-μάτι που όχι μόνο θέλει να συγκρουστείαποφασιστικά με την εργοδοσία και μετην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά καιμαθαίνει πώς να αντιμετωπίζει τις συν-δικαλιστικές ηγεσίες με τρόπο που ναεπιβάλει τη θέληση της βάσης απέναντιστους συμβιβασμούς και τους ελιγμούςτους.

Η στήριξη σε αυτά τα κομμάτια απαι-τεί από την αριστερά τρία στοιχεία.Αποφασιστικότητα στις ίδιες τις άμεσεςμάχες, πολιτική κάλυψη και καθαρήπροοπτική.

Οι άμεσες μάχεςΗ νέα χρονιά άνοιξε με καινούργιους

αγώνες. Παράλληλα με τις πανεργατικέςξεπηδούν κινητοποιήσεις ενάντια στιςσυγχωνεύσεις σχολείων, μάχες ενάντιαστα χαράτσια και τις περικοπές στα δη-μόσια νοσοκομεία, διεκδικήσεις τωνσυμβασιούχων αλλά και των μόνιμων

εργαζόμενων στους Δήμους ενάντια στιςαπολύσεις και τη διάλυση κοινωνικώνυπηρεσιών που φέρνει ο Καλλικράτης.

Θα παίξει τεράστιο ρόλο την επόμενηπερίοδο η στήριξη και η σύνδεση αυτώντων αγώνων. Αν η αριστερά χάσει αυτότο στοιχείο από τα μάτια της, τα καλύτε-ρα προγράμματα και προτάσεις μπορείνα γίνουν λόγια του αέρα. Αντίθετα, ανμπει μπροστά, μπορεί να συγκροτήσεισε κάθε γειτονιά ένα σημείο αναφοράς,την πιο λειτουργική «λαϊκή συνέλευση»με συνδικαλιστές από τα σχολεία, τουςδήμους, τα αμαξοστάσια και τα νοσοκο-μεία μαζί με μαθητές, σπουδαστές, συ-νταξιούχους, γονείς και όποιον άλλονθέλει να δώσει τη μάχη ενάντια στις πε-ρικοπές και τις ιδιωτικοποιήσεις.

Το δεύτερο στοιχείο είναι οι πολιτικέςμάχες με πρώτη και πιο πιεστική τη σύ-γκρουση με τις ρατσιστικές εξορμήσειςτης κυβέρνησης και της ακροδεξιάς. Οιεπαναστάσεις στον αραβικό κόσμο λει-τουργούν για το ΠΑΣΟΚ σαν μια ακόμηαφορμή για να δυναμώσει τη FRON-TEX και να προωθήσει την ατζέντα τωνστρατόπεδων συγκέντρωσης και των πε-ριορισμών για τους μετανάστες και τουςπρόσφυγες. Στα τελευταία γκάλοπ ο Κα-ρατζαφέρης εμφανίζεται με ανεβασμέναποσοστά γιατί του ανοίγει το δρόμο τοίδιο το ΠΑΣΟΚ με την υστερία που ξε-σήκωσε κατά των απεργών πείνας.Χρειάζεται τριπλή μάχη ενάντια στο ρα-

τσισμό: ενάντια στην κυβερνητική πολι-τική, ενάντια στο ΛΑΟΣ και ενάντιαστις νεοναζιστικές συμμορίες. Και είναιμια μάχη που η αριστερά πρέπει να τηνανοίγει όχι μόνο στη νεολαία με τιςαντιρατσιστικές ευαισθησίες της αλλάκαι μέσα στα οργανωμένα κομμάτια τηςεργατικής τάξης που πρέπει να κερδι-θούν στην γραμμή ότι η νίκη κατά τουμνημόνιου απαιτεί νίκες κατά του ρατσι-σμού.

Τρίτο, τελευταίο και πιο κρίσιμο στοι-χείο είναι αυτό που μας δίδαξε ο Λένιν.Το εργατικό κίνημα για να νικήσει χρει-άζεται την αριστερά που προβάλει τηνπροοπτική της επανάστασης και του Σο-σιαλισμού. Χωρίς τη συνολική προοπτι-κή, οι άμεσοι αγώνες βάζουν απέναντιτους ένα αξεπέραστο όριο, έναν τοίχοπου λέει ότι οι διεκδικήσεις σας έχουνσαν όριο τις αντοχές της οικονομίας έτσιόπως είναι οργανωμένη σήμερα. Για νασπάσουμε αυτό τον φραγμό είναι ανα-γκαίο να μιλήσουμε για το αύριο πέρααπό τον καπιταλισμό. Ή για να το πού-με διαφορετικά, είναι απαραίτητο ναακολουθήσουμε τον Λένιν που τονΑπρίλη του 1917 συνδύαζε και τα δυο:μάθαινε τους μπολσεβίκους πώς να ορ-γανώνουν ανυποχώρητα τις μάχες γιαΨωμί, Γη και Ειρήνη, ενώ ταυτόχροναεξηγούσε υπομονετικά ότι η λύση είναινα περάσει «Όλη η εξουσία στα σο-βιέτ». n

Γουισκόνσιν: το Καπιτώλιο υπό κατάληψη ενάντια στις περικοπές.


Η Λιβύη αποδεικνύεται η πιο αιματη-ρή από όλες τις επαναστατικές διαδικα-σίες που έχουν ανοίξει στη ΒόρειαΑφρική και τη Μέση Ανατολή. Ο τρόποςπου εγκατέλειψαν τους “θρόνους” τουςο Μπεν Αλί της Τυνησίας και ο Μου-μπάρακ της Αιγύπτου ήταν καθαρό μή-νυμα προς τον Καντάφι ότι δεν πρέπεινα ελπίζει στους ιμπεριαλιστές συμμά-χους του για να σωθεί. Ο Μπερλουσκόνιμόλις πριν ένα μήνα δήλωνε ότι ο Κα-ντάφι είναι φίλος του, ο Γιώργος Πα-πανδρέου τον περασμένο Ιούνη βρισκό-ταν στην Τρίπολη για μπίζνες και πετρο-δολάρια, ο Μπλερ ήταν ο άνθρωπος πουέδωσε όλες του τις δυναμεις για να ξα-ναμπεί η Λιβύη πλήρως στην αγκαλιάτης “διεθνούς κοινότητας”. Όμως όλοιτους τον εγκατέλειψαν όταν είδαν ότι ηζυγαριά γέρνει προς την άλλη μεριά.Έτσι το καθεστώς Καντάφι κατέφυγεστο λύση που δεν τόλμησαν ούτε ο ΜπενΑλί, ούτε ο Μουμπάρακ. Κλιμακώνει τηστρατιωτική βία κατά της επανάστασης,εκτιμώντας ότι ο μόνος τρόπος να περι-σώσει κομμάτι της εξουσίας του είναι ναπνίξει στο αίμα ολόκληρη τη χώρα.

Οι ιμπεριαλιστές όμως έχουν ήδη κά-νει ένα αναπάντεχο δώρο στον Καντάφι.Του δίνουν τη δυνατότητα να εμφανιστείως αντιμπεριαλιστής και “εχθρός τηςΔύσης”. Αν τα σχέδια για επέμβαση κα-τά του καθεστώτος προχωρήσουν, τόσοπερισσότερο ο Καντάφι θα μπορέσει νααυξήσει αυτή τη ρητορική και να κρατη-θεί στην καρέκλα του. Ολοι όσοι συμπα-ραστεκόμαστε στις επαναστάσεις πουαπλώνονται στον αραβικό κόσμο, έχου-με καθε λόγο να είμαστε εντελώς αντί-θετοι σε οποιαδήποτε ξένη επέμβασηστη χώρα.

Πρώτα απ'όλα γιατί η ξένη επέμβασηκάθε άλλο παρά διαβεβαίωση για τη νί-κη της επανάστασης δεν είναι. Η εμπει-ρία των “ανθρωπιστικών επεμβάσεων”είναι πολύ πικρή. Η επέμβαση στην Αϊτήτο 1994 αντί για τη δημοκρατία δημιούρ-γησε τις προϋποθέσεις για να υπάρχεισήμερα μια διαλυμένη χώρα που παλεύ-ει με τη χολέρα. Το Κόσοβο κέρδισε τηνανεξαρτησία του με τη βοήθεια των βομ-βαρδιστικών του ΝΑΤΟ, για να καταλή-

ξει να κυβερνιέται από μια ομάδα μα-φιόζων. Στο Ιράκ, η μεταπολεμική στα-θεροποίηση σήμανε αιματηρές θρησκευ-τικές διαμάχες ανάμεσα σε Σουνίτες, Σι-ίτες και σχεδόν ολοκληρωτικό διωγμότων Χριστιανών από τη χώρα. Σε όλεςτις περιπτώσεις, η ξένη επέμβαση αντίνα επιταχύνει τις κοινωνικές διαδικα-σίες προκάλεσε επικίνδυνους διχα-σμούς. Στην περίπτωση της Λιβύης αυτάτα φαινόμενα μπορεί να είναι ακόμη πιοέντονα. Μια επέμβαση από έξω, κινδυ-νεύει να μετατρέψει μια κοινωνική επα-νάσταση σε εμφύλιο μεταξύ των διαφό-ρων τμημάτων της άρχουσας τάξης, γιατο ποιος θα εξασφαλίσει μεγαλύτεροέλεγχο στο πετρέλαιο και το αέριο ώστεαντίστοιχα να έχει και τις καλύτερεςσχέσεις με τις ξένες δυνάμεις.

Δεν πρέπει να υποτιμάει κανείς τη δυ-νατότητα που έχει ο κόσμος να ανατρέ-ψει το καθεστώς με τις δικές του δυνά-μεις. Ο στρατός των ανταρτών είναι τό-σο άπειρος που ένα σημαντικό μέροςτων απωλειών του προέρχεται από αυ-τοτραυματισμούς από κακή χρήση τωνοπλικών συστημάτων. Το γεγονός ότιένας τέτοιος στρατός έχει καταφέρει νααπελευθερώσει τη μισή Λιβύη και νακρατάει στον έλεγχό του μεγάλα διυλι-στήρια και πετρελαιοπηγές είναι από-

δειξη για το ποια μεριά έχει τη δύναμητου κόσμου με τη μεριά της. Πολλοί απότους ενόπλους ήταν φαντάροι του κυ-βερνητικού στρατού που πέρασαν με τηνεπανάσταση. Υπάρχει δυνατότητα αυτήη διαδικασία να βαθύνει και να οδηγή-σει το καθεστώς σε ξαφνική κατάρρευ-ση.

Προς το παρόν ο Καντάφι κρατάειστον έλεγχό του ένα μέρος των ενόπλωνδυνάμεων, ένα μέρος της άρχουσας τά-ξης και ένα πολύ μικρό μέρος του πλη-θυσμού. Ο τρόπος που το καταφέρνει εί-ναι μοιράζοντας αφειδώς κάποια από τασυσσωρευμένα χρήματα από τα έσοδατου πετρελαίου. Οι πληροφορίες κάνουνλόγο για 1000 δολάρια καθημερινάστους μισθοφόρους που τον υπερασπί-ζουν, αλλά εκτός από τους ξένους μι-σθοφόρους υπάρχει και ένα τμήμα τουπληθυσμού που έχει να υπερασπίσει πε-ριουσίες, υψηλούς μισθούς και μερίδιοαπό τον πλούτο.

Για να σπάσει τις δυνατότητες του κα-θεστώτος να μοιράζει υποσχέσεις καιχρήμα, η επανάσταση χρειάζεται να βα-θύνει. Δεν ξεχνάμε ότι τα πρώτα βήματατης σημερινής έκρηξης στη Λιβύη έγιναναπό φτωχό κόσμο που άρχισε να κάνεικατάληψη σε εργατικές πολυκατοικίεςτις οποίες οι τοπικές αρχές δεν παρέδι-

Καντάφι - ο χασάπης της Λιβύης

δαν στους δικαιούχους τους. Σε όλες τιςεπαρχίες της Λιβύης, οι εργάτες και οιαγρότες πρέπει να νιώσουν σίγουροι ότιη πτώση του Καντάφι θα σημάνει καλύ-τερη ζωή για όλους. Θα σημάνει μεγα-λύτερη πρόσβαση σε γη, σε δουλειές καιστον πλούτο της χώρας. Αν η πτώση τουΚαντάφι θα σημάνει ότι οι ξένες πολυε-θνικές θα έχουν ακόμη μεγαλύτεροέλεγχο στο πετρέλαιο, γιατί να παίξουνοι άνθρωποι τη ζωή τους κορώνα-γράμ-ματα;

Από μόνο του το γεγονός ότι εκτόςαπό δηνάρια το καθεστώς μοιράζει καιχιλιάδες δολάρια είναι δείγμα της υπο-κρισίας των ιμπεριαλιστών που απει-λούν με επέμβαση. Ο Καντάφι βομβαρ-δίζει τον κόσμο με ευρωπαϊκά όπλα καιεξαγοράζει με αμερικάνικα δολάρια.Την τελευταία δεκαετία είχε μετατρέψειτη Λιβύη σε βορειοαφρικανικό ελ-ντο-ράντο για τις ξένες επιχειρήσεις. Όπωςέγραφε πανηγυρικά το περιοδικό Busi-nessweek το 2007: “Οταν οι ΗΠΑ εισέ-βαλαν στο Ιράκ και ανέτρεψαν τον Σα-ντάμ Χουσεΐν, το 2003, ο Καντάφι έλυσετους λογαριασμούς του με την Ουάσιν-γκτον και εγκατέλειψε τα προγράμματαόπλων μαζικής καταστροφής. Από τότε,οι ξένες πετρελαϊκές εταιρείες έχουναρχίσει να συσσωρεύονται στη Λιβύηκαι η Τρίπολη έχει αρχίσει να αναζωο-γονεί την οικονομία. Ένα μεγάλο μέροςτης προόδου οφείλεται σε μια ασυνήθι-στη συνεργασία με έναν καθηγητή τουΧάρβαρντ και γκουρού της ανταγωνιστι-

κότητας που συμβουλεύει τους Λίβυουςμέσω μιας Συμβουλευτικής Ομάδας”.

Τα πολεμικά πλοία έχουν ήδη αρχίσεινα μαζεύονται στη Μεσόγειο. Η ελληνι-κή κυβέρνηση διαρρέει στις εφημερίδεςότι δεν θέλει η Σούδα να γίνει βάση επι-θετικών επιχειρήσεων, όμως στην πραγ-ματικότητα έχει ξεκινήσει ήδη τα ψέμα-τα. Το ελικοπτεροφόρο και αποβατικόΚίρσαρτζ – που συμμετείχε και στο βομ-βαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας το 1999 –πέρασε από τη Σούδα όπου φορτώθηκεμε επιπλέον 300 κομάντο. Έχουν διαλέ-ξει ήδη το στρατηγείο της Λάρισας ωςκέντρο ελέγχου ολόκληρης της επιχείρη-σης στη Λιβύη, ό,τι χαρακτήρα και ναέχει αυτή. Οι βάσεις του Ακτίου, της Αν-δραβίδας και του Άραξου είναι επίσηςσε επιφυλακή για τις επιχειρήσεις.

Αν τα πράγματα κινηθούν έτσι, θαπρόκειται για την πιο βαθιά ελληνικήεμπλοκή σε σχέση με όλες τις προηγού-μενες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Προςτο παρόν, οι ιμπεριαλιστές έχουν να λύ-σουν τα δικά τους προβλήματα. Η Ρωσίακαι η Κίνα δεν δίνουν έγκριση για επέμ-βαση με τη σφραγίδα του ΟΗΕ, ενώΗΠΑ και Βρετανία έχουν να αντιμετω-πίσουν και το φάντασμα του Μπους καιτου Μπλερ που τους καταδιώκει. Η πι-θανότητα μέσα από ένα στραβοπάτημανα βρεθούν παγιδευμένες στη Λιβύη δενξεπερνιέται εύκολα. Ή για παράδειγμαη πιθανότητα να βρεθούν να χτυπάνε –εσκεμμένα ή όχι – τους μαχητές τηςΑντίστασης αντί για τις δυνάμεις του

Καντάφι. Πολλοί αντικαθεστωτικοί δη-λώνουν ανοιχτά ότι σε περίπτωση εισβο-λής θα στρέψουν κι αυτοί τα όπλα τουςκατά των ιμπεριαλιστών. Ενα από τασύμβολα των εξεγερμένων στη Βεγγάζηείναι ο Ουμάρ Μουχτάρ, ο ηγέτης τηςΑντίστασης κατά της ιταλικής κατοχήςτης χώρας. Οι Ιταλοί αρπαξαν τη Λιβύηστις αρχές της δεκαετίας του 1910 –στον ίδιο πόλεμο που άρπαξαν και ταΔωδεκάνησα – και παρέμειναν δύναμηκατοχής για πάνω από 35 χρόνια. Ο κό-σμος δεν είναι διατεθειμένος να γυρίσει100 χρόνια πίσω.

Κανείς δεν ξέρει που θα καταλήξουντα παζάρια στον ΟΗΕ, στο ΝΑΤΟ καιτην ΕΕ, ή αν τελικά το καθεστώς θα κα-ταρρεύσει πριν προλάβουν να επέμβουντα διεθνή γεράκια. Για όσο διάστημα οΚαντάφι επιμείνει να αμύνεται και ναισοπεδώνει περιοχές, μπορεί να υπάρ-ξουν ακόμη και τμήματα των αντικαθε-στωτικών που θα πάρουν πιο θετικήστάση απέναντι στην ξένη επέμβαση.Αυτό σε τίποτα δεν πρέπει να επηρεά-σει τα καθήκοντα που έχει το αντιπολε-μικό κίνημα στην Ελλάδα και σε ολό-κληρη την Ευρώπη. Να πούμε Όχι σεοποιαδήποτε επέμβαση στη Λιβύη, είτεαυτή έχει την έγκριση του ΟΗΕ, είτεόχι. Οι Επαναστάσεις στη Μέση Ανατο-λή συνεχίζουν, δυναμώνουν και απλώνο-νται. Δεν έχουν καμιά ανάγκη “βοήθει-ας” από υποκριτές και δολοφόνους.

Νίκος Λούντος

Άρμα με αντιστασιακούς.


Eπαναστατικήέκρηξη

Άλλοι μίλησαν για το «1848» και άλλοι για το«1989» της Μέσης Ανατολής. Σε κάθε περίπτωσηοι εξεγέρσεις που γκρέμισαν πολύχρονες δικτατο-ρίες από τη μια άκρη της περιοχής μέχρι την άλληέστειλαν πολύ δυνατά το μήνυμα για την επικαι-ρότητα των επαναστάσεων.

Οι επόμενες σελίδες σε αυτό το τεύχος του «Σο-σιαλισμός από τα Κάτω» είναι αφιερωμένες σεόλες τις πτυχές αυτής της πολύπλευρης επανα-στατικής διαδικασίας: πώς ξετυλίχτηκαν οι εξεγέρ-σεις, το ρόλο των επαναστατών μέσα σ’ αυτές,την αλληλεπίδραση της ταξικής πόλωσης με τηναντιιμπεριαλιστική οργή των εργατών ενάντια στοΙσραήλ και τις ΗΠΑ, την ξεχωριστή συμβολή τωνγυναικών και βέβαια τις ρίζες όλων αυτών των

εκρήξεων μέσα στους αγώνες του παρελθόντος.Τίποτα δεν έπεσε από τον ουρανό. Η επανάστα-

ση ωρίμασε μέσα από τις νίκες και τις ήττες τουαντιιμπεριαλιστικού κινήματος, από τον Νάσερ μέ-χρι τον Μουμπάρακ, και από τους αγώνες μιαςΑριστεράς που στην Αίγυπτο είχε να κάνει με τηνκαρδιά της εργατικής τάξης στον αραβικό κόσμο.Τα κύματα αυτού του σεισμού φτάνουν στις ευρω-παϊκές ακτές της Μεσογείου μέσα από πολύχρο-νους δεσμούς και η Ελλάδα είναι ένας από τουςπρώτους σταθμούς.

Ελπίζουμε το αφιέρωμα αυτό να βοηθήσει όλουςκαι όλες που εμπνέονται από την έφοδο των ερ-γατών και των εργατριών της γειτονιάς μας προςτους ουρανούς.


“Ήξερε κανένας στον κόσμο ότι έναςπου πουλούσε φρούτα θα έβαζε φωτιάστον εαυτό του και έτσι θα ξέσπαγε μιαεπανάσταση; Όχι.”, σχολίασε ο εκπρό-σωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφά-λειας των ΗΠΑ στους ανήσυχους γερου-σιαστές που ζητούσαν απαντήσεις γιατην αποτυχία πρόβλεψης από τις μυστι-κές υπηρεσίες. Ο Μοχάμεντ Μπουαζίζι,ο άνθρωπος που αυτοπυρπολήθηκε στοΣίντι Μπουζίντ της Τυνησίας, θα στοι-χειώνει για πολλά ακόμα χρόνια τουςκαπιταλιστές και τις κυβερνήσεις σεολόκληρο τον κόσμο. Έφερε ξανά στηνεπικαιρότητα μια παλιά αλήθεια. Ότανοι καταστάσεις έχουν φέρει την επανά-σταση στην ημερήσια διάταξη, δεν χρει-άζεται τίποτα άλλο παρά μια αφορμήγια να ξεσπάσουν. Κι όπως συμβαίνειστις αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι δυνά-μεις που απελευθερώνονται μέσα στηδιαδικασία μπορούν να αυξάνονται μεεκθετικό ρυθμό σε σχέση με τα αρχικάγεγονότα. Από το τοπικό ξέσπασμα σεμια επαρχία 40 χιλιάδων ανθρώπων,όπως είναι το Σίντι Μπουζίντ, φτάσαμεμέσα σε λιγότερο από ένα μήνα στηνπτώση του Μπεν Αλί, ένα μήνα αργότε-ρα στην πτώση του Χόσνι Μουμπάρακκαι στη συνέχεια ο αραβικός κόσμοςαπό άκρη σε άκρη μπήκε στη δίνη τηςεξέγερσης και της επανάστασης.

Μετά τον Μπεν Αλίο Μουμπάρακ

Με αφορμή την Τυνησία, μικρές κινη-τοποιήσεις άρχισαν να οργανώνονταιστην Αίγυπτο στα μέσα του Γενάρη. Ηφυγή του Μπεν Αλί στη Σαουδική Αρα-βία σήμανε όμως το μεγάλο συναγερμό.Ένας συντονισμός κινημάτων πρότεινετην Τρίτη 25 Γενάρη ως “μέρα οργής”στην Αίγυπτο. Η αστυνομία έδρασεόπως συνήθως: δακρυγόνα, ξύλο, συλλή-ψεις και κυνηγητό στις γειτονιές. Όμωςη συμμετοχή είχε ξεπέρασει το αναμε-νόμενο, με δεκάδες χιλιάδες να διαδη-λώνουν στην πλατεία Ταχρίρ. Ο νέοςσταθμός μπήκε για την Παρασκευή 28

του μήνα. Η Παρασκευή είναι μέρα αρ-γίας στην Αίγυπτο και πολύς κόσμος πά-ει το πρωί στο τζαμί. Εκείνη τη μέρα,πολλά τζαμιά δεν ήταν παρά σημείαπροσυγκέντρωσης.

Όταν, μετά το μεσημέρι, ο κόσμοςβγήκε κατά δεκάδες χιλιάδες, κατευθύν-θηκε στα κέντρα των πόλεων και σε λίγοείχε δείξει τη δύναμή του. Σε μεγάλεςεπαρχιακές πόλεις οι διαδηλωτές σπάνετα αστυνομικά μπλόκα. Στο Πόρτ Σαΐντκυβερνητικά κτίρια τυλίγονται στις φλό-γες. Στο Σουέζ δίνονται μάχες σώμα μεσώμα. Η αστυνομία δίνει όλες τις δυνά-μεις στο Κάιρο, όμως μέσα σε λίγες ώρεςφλέγεται ένα από τα πιο σημαντικά σύμ-βολα του καθεστώτος, τα κεντρικά γρα-φεία του NDP, του κόμματος του Μου-μπάρακ. Εκείνες τις κρίσιμες ώρες συνέ-βησαν πράγματα που δεν φαίνονταν σεπρώτο πλάνο αλλά έπαιξαν τεράστιο ρό-λο για την πορεία των γεγονότων. Έγι-ναν εξεγέρσεις μέσα στις φυλακές, κά-ποιες γκρεμίστηκαν και κρατούμενοιαπελευθερώθηκαν. Έγιναν μαζικές ει-

σβολές σε αστυνομικά τμήματα και ο κό-σμος πήρε τον οπλισμό στα χέρια του. Σεπεριοχές της χερσονήσου του Σινά δενέμεινε ούτε ένα τμήμα όρθιο.

Η αστυνομία άρχισε να μην κάνει άλ-λη δουλειά από το να προστατεύει τατμήματα. Στην Αλεξάνδρεια, αναφορέςλένε ότι η πρώτη καταμέτρηση στη διάρ-κεια της επανάστασης βρήκε να λείπουν20 χιλιάδες όπλα.1 Η κυβέρνηση κήρυξεαπαγόρευση κυκλοφορίας αλλά κανείςδεν υπάκουσε. Την επόμενη μέρα δύ-σκολα μπορούσε να βρει κανείς αστυνο-μικό. Αν ο Μουμπάρακ άφηνε την αστυ-νομία στο δρόμο, με τόσο κόσμο οπλι-σμένο, είχε τον κίνδυνο να μην του μεί-νει ούτε ένας μπάτσος. Η πρωτοφανήςκατάσταση γέμισε με αυτοπεποίθησητον κόσμο. Αν μπορείς να σπάσεις την“απαγόρευση κυκλοφορίας” και να εξα-φανίσεις την αστυνομία, μπορείς να διώ-ξεις και τον Μουμπάρακ. Επιτροπές άρ-χισαν να φτιάχνονται στις γειτονιές,αφενός για αυτοπροστασία, αλλά καιγια να οργανωθεί η συνέχεια.

Οι δικτάτορεςκαταρρέουν

“Μπεν Αλί, φύγε”. Το σύνθημα της επανάστασης στην Τυνησία που έχει κάνει το γύρο του κόσμου.


Δύο εκατομμύρια στην ΤαχρίρΗ Τρίτη 1η του Φλεβάρη έγινε η μέρα

που το κίνημα βγήκε να πανηγυρίσει τιςνίκες του. Η διαδήλωση του “ενός εκα-τομμυρίου” προς την πλατεία Ταχρίρήταν τουλάχιστον δύο εκατομμύρια καιέμελλε να μετατραπεί στην κατάληψηδιαρκείας πάνω στην πλατεία που έληξεμόνο αφού παραιτήθηκε ο Μουμπάρακ.

Η Ταχρίρ μετατράπηκε σε έναν απέ-ραντο καταυλισμό, με μαγειρείο, κέντροενημέρωσης, οργανωτική επιτροπή. Τηνεπόμενη μέρα όμως, χρειάστηκε να απο-κτήσει και επιτροπή περιφρούρησης καιένα πρόχειρο κρατητήριο. Οργανωμένοιτραμπούκοι του καθεστώτος άρχισαν νακάνουν αντισυγκεντρώσεις και ότανέφταναν σε ένα κρίσιμο πλήθος επιτίθο-νταν με πέτρες και με μολότοφ στην Τα-χρίρ. Ο στρατός απλώς κοιτάζει. Μετάαπό δύο τρεις μέρες οι συγκρούσεις λή-γουν υπέρ της Ταχρίρ. Στο μεταξύ οΜουμπάρακ έχει ανακοινώσει ότι δενθα είναι υποψήφιος το 2013, έχει διορί-σει καινούργια κυβέρνηση και έχει ορί-σει – για πρώτη φορά – αντιπρόεδρο. Ταβήματα που έκανε το καθεστώς προς ταπίσω αντί να λειτουργήσουν εκτονωτικά,έδειχναν ότι καταρρέει. Οι υπουργοί τουΜουμπάρακ ανακάλυψαν τη “δημοκρα-τία” και υποσχέθηκαν ότι οι διαδηλωτέςδεν θα δεχθούν καμιά επίθεση ούτε απότο στρατό ούτε από τραμπούκους.

Τα πράγματα όμως είχαν πάρει τοδρόμο τους. Την Παρασκευή 4 του μήνα, μια μεγάλη μουσουλμανική προσευχή

γίνεται με ανθρώπινη αλυσίδα που σχη-μάτισαν Χριστιανοί διαδηλωτές, δίνο-ντας απάντηση στα διεθνή ΜΜΕ πουακόμη ήθελαν να ζωγραφίσουν το κίνη-μα ως “ισλαμικό”. Την Κυριακή, γίνεταιχριστιανική λειτουργία με αντίστοιχηαλυσίδα από μουσουλμάνους. Πιστοίκαι άθεοι, αριστεροί, νασερικοί καιισλαμιστές, άντρες, γυναίκες με μαντήλαή χωρίς έσπασαν σε λίγες μέρες κλισέδεκαετιών. Στο μεταξύ οι τριγμοί μέσαστο καθεστώς ήταν ολοφάνεροι. Η κυ-βέρνηση κάνει διάλογο με τη Μουσουλ-μανική Αδελφότητα, ενώ πρωτοπαλίκα-ρα του Μουμπάρακ πηγαίνουν στην Τα-χρίρ για να δηλώσουν την “αλληλεγγύη”τους στην επανάσταση. Τα ποντίκια ήξε-ραν ότι το πλοίο βουλιάζει και ετοιμάζο-νταν για την “επόμενη μέρα”.

Το κίνημα είχε σπάσει την τρομοκρα-τία, είχε κερδίσει τη μάχη με την κατα-στολή, είχε βάλει στην άκρη τις προβο-κάτσιες και πλέον είχε να δώσει τη μάχητης αντοχής. Ποιος θα κουραζόταν πρώ-τος, το καθεστώς ή ο κόσμος στην Τα-χρίρ;

Απεργίες για ψωμί και ελευθερία

Όμως, όπως έχει δείξει η εμπειρίαπολλών επαναστάσεων, τα καταπιεστικάκαθεστώτα έχουν ένα επιπλέον πρόβλη-μα όταν δίνουν αγώνα αντοχής. Για εκα-τοντάδες χιλιάδες κόσμο δεν υπήρχεπλέον δρόμος επιστροφής. Αν γυρνού-σαν σπίτια τους χωρίς να πέσει ο Μου-

μπάρακ ήταν σαν να υπέγραφαν όχι μό-νο την ήττα αλλά και την προσωπικήτους καταστροφή – τη δίωξη, τη σύλλη-ψη, την απόλυση. Σε σχέση με την καθη-μερινότητα σε πολλά φτωχόσπιτα τουΚαΐρου, η αλληλεγγύη της πλατείας Τα-χρίρ ήταν σίγουρα καλύτερη εμπειρία.

Όμως το αποτέλεσμα δεν κρίθηκε μό-νο με αντίπαλο τον χρόνο. Συνέβη κάτισημαντικότερο. Το καθεστώς θέλονταςνα δώσει την εικόνα επιστροφής στηνομαλότητα, χαλάρωσε τα μέτρα απαγό-ρευσης τόσο της κυκλοφορίας όσο καιτης επικοινωνίας. Το αποτέλεσμα ήτανότι δόθηκε η ευκαιρία στους εργάτες ναξαναβρεθούν οργανωμένα στους μεγά-λους εργατικούς χώρους. Στη διάρκειατων σκληρών απαγορεύσεων, οι εργάτεςφυσικά έπαιρναν μέρος στις διαδηλώ-σεις και βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή.Όμως ήταν απλώς κομμάτι των διαδηλω-τών και των επιτροπών γειτονιάς. Ηπραγματική δύναμη όμως δεν βρίσκεταιστους πολίτες αλλά στους εργάτες. Ηεπιστροφή στα εργοστάσια, στις υπηρε-σίες, και τα γραφεία έδωσε τη δυνατότη-τα για συνελεύσεις, συζήτηση μέσαστους εργατικούς χώρους και αποφάσειςδράσης. Και το άμεσο βήμα ήταν οιαπεργίες.

Στις 9 Φλεβάρη έμοιαζε με πανεργα-τική απεργία από τα κάτω. Χωρίς ναυπάρχει κάποιος επίσημος συντονισμός,σιδηροδρομικοί, εργαζόμενοι στις συ-γκοινωνίες, στις τηλεπικοινωνίες, στιςτράπεζες, στο πετρέλαιο, στα στρατιωτι-κά εργοστάσια, στη φαρμακοβιομηχα-νία, στην υφαντουργία, λιθογράφοι καιμια σειρά άλλοι κλάδοι μπήκαν σε κίνη-ση. Στις συνελεύσεις τους πρώτα απ'όλαδήλωναν ότι τάσσονται με τους διαδηλω-τές της Ταχρίρ. Ταυτόχρονα έβαζανμπρος τον δικό τους κατάλογο των αιτη-μάτων, για αυξήσεις, περισσότερα δι-καιώματα, καλύτερες συνθήκες δουλει-άς, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και τιςαπολύσεις.

Σε πολλές περιπτώσεις όμως έκανανκαι κάτι ακόμα. Έπαιρναν απόφαση ναφτιάξουν καινούργια ανεξάρτητα σωμα-τεία που θα εκφράζουν τη βάση, σπάζο-ντας τους δεσμούς τους από τα επίσημακρατικά συνδικάτα με τους “συνδικαλι-στές” διορισμένους από τον Μουμπά-ρακ. Στην καθημερινή εφημερίδαΑχράμ, την πιο στενά ελεγχόμενη απότο καθεστώς, οι δημοσιογράφοι αλλάκαι οι λιθογράφοι διεκδίκησαν αύξησημισθών αλλά και να φύγει ο αρχισυντά-κτης και να αλλάξει η πολιτική γραμμή.

Οι διαδηλωτές υπερασπίζουν την πλατεία Ταχρίρ απ’ τις επιθέσεις των παρακρατικών του Μουμπάρακ.


Ανάγκασαν τη διεύθυνση να αλλάξει τό-νο και να καταγγείλει την καταστολήτων διαδηλώσεων. «Αυτό που συμβαίνειτώρα είναι ότι θα καθαρίσει η Αχράμ»,δήλωνε ένας δημοσιογράφος. «Η εφημε-ρίδα θα είναι του λαού και όχι του καθε-στώτος και της κυβέρνησης».

Οι διαδηλώσεις ενάντια στον Μου-μπάρακ σε πολλές πόλεις, από την Αλε-ξάνδρεια ως το Σουέζ είχαν πλέον ορα-τή την σφραγίδα της εργατικής τάξης, μεεργατικά πανό και οργανωμένα μπλοκ.Τα πλοκάμια του κράτους μέσα στο συν-δικαλισμό έτρεχαν να κρυφτούν.

Η ανατροπή του δικτάτοραΌταν η Αχράμ άλλαξε ρότα δεν υπήρ-

χε καμιά αμφιβολία ότι το καθεστώς πέ-φτει. Ήταν φανερό ότι οι στρατηγοί, οιΑμερικάνοι και το μεγαλύτερο μέροςτου καθεστώτος έκριναν ότι αν ο Μου-μπάρακ παρέμενε στην εξουσία όλο αυ-τό το εργατικό ξέσπασμα θα φούντωνεακόμη περισσότερο και αναγκάστηκαννα οδηγηθούν στη μεγαλύτερη υποχώρη-ση της ιστορίας τους. Στις 10 Φλεβάρη,όταν όλοι περίμεναν να παραιτηθεί οΜουμπάρακ, τελικά αυτός δήλωσε ότιδεν παραιτείται. Το αποτέλεσμα ήτανμια φάρσα για το καθεστώς. Οι απεργίεςδυνάμωσαν ακόμη περισσότερο και οκόσμος στην Ταχρίρ πείσμωσε. Δεν πέ-ρασαν ούτε 24 ώρες και ο αντιπρόεδρόςτου ανακοίνωσε πως ο Μουμπάρακ δενήταν πλέον πρόεδρος. Οι πληροφορίεςπου αποκαλύφθηκαν μετά λένε πωςεγκατέλειψε το προεδρικό μέγαρο μεελικόπτερο με κατεύθυνση το θέρετροΣαρμ ελ-Σέιχ στην άλλη άκρη της χώρας.

Το ερώτημα που προκύπτει σε όσουςασχολούνται με την Αίγυπτο για πρώτηφορά είναι πού βρισκόταν όλη αυτή ηκρυμμένη δυναμική που έφερε εκατομ-μύρια κόσμο να νιώθουν την αυτοπεποί-θηση να τα βάλουν με το καθεστώς. Ηαπάντηση είναι ότι η δυναμική δεν ήτανκαι τόσο κρυμμένη. Χτιζόταν βήμα τοβήμα μέσα στην τελευταία δεκαετία.

Την πρώτη του δημόσια εμφάνιση τοκίνημα στην Αίγυπτο την έκανε στα τέλητου 2000, σε αλληλεγγύη με την Παλαι-στινιακή Ιντιφάντα. Κόντρα σε ένα κα-θεστώς που στεκόταν στην πλευρά τουΙσραήλ, ο κόσμος βγήκε στους δρόμουςκαι έκανε παράνομες συγκεντρώσειςγια να δείξει ότι είναι με τους Παλαιστί-νιους. Τις αντιπολεμικές κινητοποιήσειςτου '90-'91 για τον πόλεμο στον Κόλπο,ο Μουμπάρακ τις είχε χτυπήσει αλύπη-τα. Το 2000 δεν τόλμησε να ακολουθή-

σει τον ίδιο δρόμο.Για να ανοίξει ακόμη περισσότερο αυ-

τή η μικρή χαραμάδα έπαιξε ρόλο το πα-γκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα. Οι διαδη-λώσεις για την Ιντιφάντα, αλλά και οιαντιπολεμικές κινητοποιήσεις μετά τις 11Σεπτέμβρη του 2001 ήταν σε Ευρώπη καιΑμερική ασύγκριτα μεγαλύτερες από το'90-'91. Ο συντονισμός μεταξύ κινήματοςστην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή οδή-γησε στα αντιμπεριαλιστικά “συνέδριατου Καΐρου”, με το πρώτο να οργανώνε-ται το 2002. Σε δύσκολες συνθήκες, κλει-σμένοι μέσα σε αίθουσες περικυκλωμέ-νες από το στρατό, οι αιγύπτιοι αγωνι-στές άρχισαν να ξανασυζητάνε. Σοσιαλι-στές, Νασερικοί και Ισλαμιστές ανακά-λυπταν τι τους χωρίζει και τι τους ενώνει.

Το Μάρτη του 2003, όταν ο αμερικά-νικος στρατός άρχισε να βομβαρδίζει τοΙράκ, το καθεστώς Μουμπάρακ πιάστη-κε στον ύπνο. 8 χρόνια αργότερα εκεί-νες οι μέρες μοιάζουν με πρόβα τζενε-ράλε. Κατα δεκάδες χιλιάδες ο κόσμοςξεχύθηκε στο δρόμο και έφτασε να δια-δηλώνει στην “απαγορευμένη” πλατείαΤαχρίρ. Πρώτη φορά ακούστηκαν στοδρόμο συνθήματα, έστω και μειοψηφι-κά, “Κάτω ο Μουμπάρακ”.

Οι εστίες της αντίστασηςΉταν λοιπόν ένα ζήτημα αντιμπερια-

λισμού που έδωσε την ευκαιρία στο αι-γυπτιακό κίνημα να συγκροτηθεί και ναπατήσει στα πόδια του. Χρειαζόταν άμε-σα συνέχεια. Με πρωτοβουλία των δυ-νάμεων που είχαν πρωτοστατήσει στα“συνέδρια του Καΐρου” μπήκε μπροςένα πολιτικό μέτωπο κατά του Μουμπά-ρακ που ονομάστηκε “Κιφάγια” (Αρκε-τά). Το Κιφάγια έκφρασε τη νέα ριζο-σπαστικοποίηση στην Αίγυπτο, ενώ τηνίδια στιγμή, παρότι βαθιά αντιμπεριαλι-στικό, μπορούσε να εκμεταλλεύεται τιςαντιφάσεις που είχε δημιουργήσει η ρη-τορική της κυβέρνησης Μπους περί “δη-μοκρατίας” στη Μέση Ανατολή.

Το Κιφάγια έδωσε ηρωικές μάχες μεπολλά μέλη του να φυλακίζονται και ναβασανίζονται. Στις ανοιχτές διαδηλώ-σεις του δεν μπορούσαν να συγκεντρω-θούν παρά μερικές εκατοντάδες, αλλάτα μέλη του ήξεραν ότι εκφράζουν τηνπλειοψηφία. Στο μεταξύ όμως, στην αι-γυπτιακή κοινωνία ερχόταν να επενερ-γήσει μια ακόμη διαδικασία: τα νεοφι-λελεύθερα μέτρα που είχαν αρχίσει απότη δεκαετία του '90, στη δεκαετία του2000 επιταχύνθηκαν με ένα κύμα ιδιωτι-κοποιήσεων και επιθέσεων στα εργατι-

κά δικαιώματα.Στο πολιτικό τοπίο που έδειχνε ήδη

να τραντάζεται, ήρθε να φέρει τα πάνωκάτω η εξέγερση των εργατών και τωνεργατριών της Μαχάλα αλ-Κούμπρα τοΔεκέμβρη του 2006. Στις κλωστοϋφα-ντουργίες της Μαχάλα δουλεύουν πάνωαπό 20 χιλιάδες άνθρωποι. Με τις γυ-ναίκες να μπαίνουν στην πρώτη γραμμή,όλοι οι εργάτες εξεγέρθηκαν, σταμάτη-σαν τη δουλειά και κατάφεραν να κερ-δίσουν πολλά από τα αιτήματά τους αλ-λά και να απελευθερώσουν για μέρεςτην περιοχή τους από την αστυνομία.

Τις ίδιες μέρες, εκτός από τα τείχη τουφόβου, έπεφτε και ένα πραγματικό τεί-χος. Στην Ράφαχ, στα σύνορα με τη Λω-ρίδα της Γάζας, οι Παλαιστίνιοι έσπαγαντο φράχτη και έμπαιναν κατά εκατοντά-δες στην Αίγυπτο για να προμηθευτούντρόφιμα και να επικοινωνήσουν με τουςαιγύπτιους αδερφούς και αδερφές τους.Από την αρχή της ίδιας χρονιάς, οι Πα-λαιστίνιοι της Γάζας βρίσκονταν παγι-δευμένοι, επειδή έκαναν το “λάθος” ναβγάλουν τη Χαμάς νικήτρια στις εκλο-γές. Το καθεστώς Μουμπάρακ εκείνεςτις μέρες έβλεπε την ανάγκη να πρέπεινα στείλει το στρατό ταυτόχρονα στηΜαχάλα και στη Ράφαχ.

Το παράδειγμα της Μαχάλα γενικεύ-τηκε. Ακολούθησαν απεργίες και σε άλ-λες κλωστοϋφαντουργίες, ενώ για πρώτηφορά άρχισαν να φτιάχονται ελεύθερασυνδικάτα από τα κάτω. Το συνδικάτοτων φοροεισπρακτόρων ήταν μια και-νούργια τομή, γιατί όχι μόνο φτιάχτηκεαπό τα κάτω και οργάνωσε απεργίαδιαρκείας, αλλά και γιατί κατάφερε ναδημιουργήσει μια άτυπη ομοσπονδία μετα παραρτήματα που ίδρυσε σε όλη τηχώρα.

Το Κιφάγια πέρασε τα επόμενα χρό-

Οι γυναίκες στην πρώτη γραμμή.


Η Μανάρ Χουσεΐν,μέλος της οργάνωσης“Επαναστάτες Σοσιαλιστές”, μιλάει για την συμμετοχή τους στην εξέγερση.

Οι Αιγύπτιοι Επαναστάτες Σοσιαλι-στής ιδρύθηκαν στις αρχές της δεκαετίαςτου '90 πάνω σε τρεις πολιτικούς άξονες:τον αντικαπιταλιστικό αγώνα για τηνεξουσία της εργατικής τάξης, τον αγώναγια τη δημοκρατία ενάντια στο καταπιε-στικό και δεσποτικό καθεστώς του Χόσ-νι Μουμπάρακ και τον αντιμπεριαλιστι-κό και αντισιωνιστικό αγώνα, υποστηρί-ζοντας την αντίσταση στην Παλαιστίνη,το Λίβανο, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι Επα-ναστάτες Σοσιαλιστές πήραμε μέρος στιςπερισσότερες απεργίες της εργατικήςτάξης της χώρας. Το εύρος αυτού τουαγώνα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις καιένταση από το Δεκέμβρη του 2006, μετον αγώνα των εργατών στην κλωστοϋ-φαντουργία της Μαχάλα, στα βόρεια τουΚαΐρου που είχε σαν συνέχεια μια βδο-μάδα απεργία και κατάληψη το Σεπτέμ-βρη του 2007. Ένας πολύ σημαντικόςαγώνας που απλώθηκε σε όλη τη χώραήταν αυτός 52 χιλιάδων δημοσίων υπαλ-λήλων – των φοροεισπρακτόρων – το Δε-κέμβρη του 2008 που οδήγησε στο πρώτοανεξάρτητο συνδικάτο στην Αίγυπτοαπό τη δεκαετία του '50. Αυτά τα λίγαπαραδείγματα είναι τα πιο προβεβλημέ-να ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλες απερ-γίες που άνοιξαν το δρόμο για την αιγυ-πτιακή Επανάσταση του 2011.

Πέρα από τη δραστηριότητά μας στηδημιουργία συνδικάτων και τις εργατικέςκινητοποιήσεις, οι Επαναστάτες Σοσιαλι-στές συμμετείχαμε ενεργά στο κίνημα

για τη δημοκρατία που ξεκίνησε το 2004-2005 και απαιτούσε την παραίτηση τουΜουμπάρακ και δίκαιες, ελεύθερες κοι-νοβουλευτικές εκλογές. Το “Κιφάγια”,το πιο γνωστό οργανωμένο τμήμα αυτούτου κινήματος, έκανε το απίστευτο μέχριτότε βήμα να οργανώσει διαδήλωση στοκέντρο του Καΐρου το Δεκέμβρη του2004. Από τότε, οι Επαναστάτες Σοσιαλι-στές συνεργαζόμαστε με άλλες οργανώ-σεις στο δημοκρατικό κίνημα, συμπερι-λαμβανομένης της ΜουσουλμανικήςΑδελφότητας, άλλων αριστερών ομάδωνκαι φιλελεύθερων πολιτικών κομμάτων(όπως το αλ-Γαντ), αλλά και ομάδων νε-ολαίας και διαδικτυακών ακτιβιστών πουεμφανίστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια.

Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές βρέθη-καν επίσης στο κέντρο του αγώνα για τηστήριξη της παλαιστινιακής υπόθεσης,προετοιμάζοντας και συμμετέχονταςστις διαδηλώσεις αλληλεγγύης στην 2ηΙντιφάντα το 2000-2001 και στέλνονταςκαραβάνια με βοήθεια στον παλαιστι-νιακό λαό, μια διαδικασία που ξεκίνησεστη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα καισυνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα.

Πήραμε μέρος επίσης στην διοργάνω-ση των κινητοποιήσεων ενάντια στον πό-λεμο στο Ιράκ και στην καμπάνια υπο-στήριξης της αντίστασης, ενάντια στονιμπεριαλισμό και το σιωνισμό. Αυτές οιδραστηριότητες συνδέθηκαν με το Συνέ-δριο του Καΐρου, μια ετήσια τριήμερησύνοδο που έφερε κοντά ντόπιους καιδιεθνείς ακτιβιστές – μεταξύ των οποίωναπό την Αριστερά της Ελλάδας – πάνωσε ένα πλήθος ζητημάτων, από το δικαί-ωμα των αιγύπτιων αγροτών στη γη τουςως τους αντιμπεριαλιστικούς αγώνες στοΙράκ, το Αφγανιστάν και αλλού.

Ένα από τα πιο βασικά μας καθήκο-ντα στην Αίγυπτο ήταν να υποστηρίζου-με τα βασικά δικαιώματα των Κοπτών –το δικαίωμά τους να χτίζουν εκκλησίεςκαι να παίρνουν διάφορα αξιώματα,από τα οποία, για διάφορους λόγους καιμε διάφορες στοχεύσεις είναι αποκλει-

Οι ΕπαναστάτεςΣοσιαλιστές

νια εσωτερικές διασπάσεις και κλυ-δωνισμούς. Τα διεθνή ΜΜΕ μετέδω-σαν αρκετές φορές το θάνατο του κι-νήματος. Δεν καταλάβαιναν τι συνέ-βαινε. Το εργατικό κίνημα άρχισε νααπλώνεται παντού. Τα τελευταία τέσ-σερα χρόνια η Αίγυπτος βίωσε τοαπεργιακό κίνημα των τελευταίωνμετά τη δεκαετία του '40. Αυτή η αλ-λαγή προς το καλύτερο ήταν πουπροκαλούσε αντιπαραθέσεις στοεσωτερικό των πολιτικών κινημάτων,σχετικά με το κατά πόσο ο προσανα-τολισμός πρέπει να είναι στην εργα-τική τάξη ή στις προσωπικότητες πουθα έδιναν “δημοκρατική λύση”.

Τον Απρίλη του 2008 οι εργάτεςτης Μαχάλα έβαλαν ξανα στόχο ναοργανώσουν απεργία. Μια σειρά δί-κτυα ανέλαβαν το καθήκον να απλώ-σουν αυτήν την απεργία. Το φαινο-μενικά παράδοξο αποτέλεσμα ήτανότι οι εργάτες στη Μαχάλα δεν μπό-ρεσαν να απεργήσουν και να διαδη-λώσουν αφού η αστυνομία τους διέ-λυσε μέσα στα εργοστάσια. Όμωςστο Κάιρο η μέρα έμοιαζε με αργία.Η εργατική τάξη συμπαραστάθηκεστους εργάτες της Μαχάλα.

Ο Μουμπάρακ δεν το γνώριζε,αλλά ήδη μετρούσε μέρες. Χρειά-στηκε να αντιμετωπίσει την κρίσητων τροφίμων που έφερε εκατομμύ-ρια Αιγύπτιους να δυσκολεύονται ναέχουν αρκετό φαγητό στο καθημερι-νό τραπέζι. Χρειάστηκε να αντιμε-τωπίσει τα καραβάνια αλληλεγγύηςπρος την Παλαιστίνη που περνού-σαν από την Αίγυπτο και το μόνοπου έδωσε ήταν καταστολή. Χρειά-στηκε να αντιμετωπίσει την κρίσηστη Γάζα και κράτησε ασφυκτικάκλειστό το σύνορο της Ράφαχ, ακό-μα και όταν οι Ισραηλινοί βομβάρδι-ζαν αμάχους. Έπαιξε το χαρτί του“διαίρει και βασίλευε” με οργανω-μένες επιθέσεις στους ΧριστιανούςΚόπτες. Στη διάρκεια της “γρίπηςτων χοίρων” διέταξε τη σφαγή όλωντων γουρουνιών της χώρας από ταοποία εξαρτάται μεγάλο μέρος τηςοικονομίας των φτωχών Χριστιανών.Το κόλπο δεν έπιασε. Η οργή συσ-σωρευόταν και ο κόσμος περίμενεμια αφορμή. Μέχρι που ήρθε.

Νίκος Λούντος

1 “An end or a beginning?”,Economist, 3 Φλεβάρη 2011.

σμένοι. Οι Κόπτες στην Αίγυπτο έχουνυποφέρει από την καταπίεση του καθε-στώτος και από ολοένα και μεγαλύτερηβία και ρατσισμό – με την καταφανή συ-νενοχή των δυνάμεων ασφαλείας – τηντελευταία δεκαετία. Η κυβέρνηση εκμε-ταλλεύτηκε πολλές φορές τις θρησκευτι-κές διαφορές για να αποπροσανατολί-σει τον κόσμο από τα τεράστια οικονο-μικά και πολιτικά προβλήματα. Τα τε-λευταία χρόνια, το Κοπτικό ζήτημα παί-ζει ρόλο μεγαλύτερο από ό,τι παλιότεραστην πολιτική συζήτηση, με πολλές συ-ντηρητικές και αντιδραστικές φωνές νασέρνουν το χορό.

Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές υποστη-ρίξαμε πάντα τα δικαιώματα των γυναι-κών με προοπτική την απελευθέρωση,είτε διοργανώνοντας σεμινάρια για ταγυναικεία δικαιώματα, είτε με άρθραστη μηνιάτικη εφημερίδα μας (την οποίατώρα προσπαθούμε να αναβαθμίσουμεσε βδομαδιάτικη). Ωστόσο, απουσίαενός ισχυρού κινήματος γυναικείας απε-λευθέρωσης για πολλά χρόνια στην Αί-γυπτο, οι προσπάθειές μας δεν είχαν ση-

μαντικά αποτελέσματα.Η οργάνωσή μας συνεργάστηκε με τη

Μουσουλμανική Αδελφότητα (όπως καιμε άλλες πολιτικές οργανώσεις και τά-σεις) ώστε να προωθήσουμε την εγκαθί-δρυση μιας νόμιμης αντιπροσωπευτικήςκυβέρνησης στην Αίγυπτο, την απελευ-θέρωση όλων των πολιτικών κρατούμε-νων (η πλειονότητα των οποίων είναιμέλη της Αδελφότητας) και ενάντια στην30ετή κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ησυνεργασία μας με τη ΜουσουλμανικήΑδελφότητα – τη μεγαλύτερη και σημα-ντικότερη δύναμη της αντιπολίτευσηςστη χώρα – πάνω σε αυτά τα ζητήματαπήγε χέρι χέρι με την κριτική μας πάνωστις ιδέες τους όσον αφορά το Κοπτικόζήτημα, τη γυναικεία απελευθέρωση,όπως και τις ρεφορμιστικές τους θέσειςόσον αφορά στις νεοφιλελεύθερες οικο-νομικές πολιτικές όπως είναι οι ιδιωτι-κοποιήσεις.

Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές ήμα-σταν μία από τις οργανώσεις που απο-φάσισαν τη διαδήλωση που πυροδότησεαυτό που πλέον ονομάζεται Επανάστα-

ση της 25ης Γενάρη, παρόλο που κανείςμας δεν μπορούσε να προβλέψει αυτόπου ακολούθησε. Ο όγκος και το εύροςαυτών των διαδηλώσεων ξεπέρασε τιςπροσδοκίες μας και αγκάλιασε ολόκλη-ρη τη χώρα. Όμως ξέρουμε πολύ καλάότι η ανατροπή του Μουμπάρακ δενήταν παρά το πρώτο βήμα σε μια μακριάδιαδικασία. Υπάρχει πολλή ακόμα δου-λειά που πρέπει να γίνει.

Συμμετείχαμε στην πλατεία Ταχρίρ σεόλα τα επίπεδα, αλλά ο βασικός μαςστόχος ήταν να συνδέσουμε τις διαδη-λώσεις και τις καθιστικές διαμαρτυρίεςμε τον αγώνα της εργατικής τάξης. Φέρ-ναμε τις εικόνες από την Ταχρίρ και ταάλλα σημεία στους εργάτες διάφορωνχώρων σε πολλές πόλεις. Επίσης, προ-σπαθήσαμε να συντονίσουμε και ναενώσουμε τις διάφορες απεργίες ώστενα ενοποιήσουν τα αιτήματά τους: 1. κα-τώτατο μισθό, 2. ελευθερίες για δημι-ουργία εργατικών οργανώσεων και σω-ματείων ανεξάρτητα από την ΓενικήΟμοσπονδία η οποία βρισκόταν υπόολοσχερή κρατικό έλεγχο από τα τέλητης δεκαετίας του '50, 3. απόλυση τωνδιεφθαρμένων μάνατζερ. Στους εργάτεςτης κλωστοϋφαντουργίας στη Μαχάλα,καταφέραμε να πετύχουμε κάποιουςαπό αυτούς τους στόχους.

Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές,πραγματοποιούνται απεργίες και κατα-λήψεις ενώ οργανώνονται και άλλες.Επίσης οργανώνουμε αυτό που αποκα-λείται “λαϊκές επιτροπές για την υπερά-σπιση της αιγυπτιακής Επανάστασης” σεδιάφορες γειτονιές. Αυτές οι λαϊκές επι-τροπές είναι τοπικές όσον αφορά τη δρά-ση και τη σύνθεσή τους, αλλά σκέφτονταιμε πανεθνικούς όρους, και προσπαθούννα επεκτείνουν τα ως τώρα αδικαίωτα αι-τήματα της αιγυπτιακής Επανάστασης σεμεγαλύτερη κλίμακα – έξω από τα όριατης πλατείας Ταχρίρ. Αυτές οι τοπικέςεπιτροπές θα αποδειχθούν πολύ κρίσιμεςγια την αντιπαράθεση με την προπαγάν-δα της αντεπανάστασης. n


Διαδηλωτές μπροστά σε αστυνομικό τμήμα.


Η Τυνησία, η Αίγυπτος και η Λιβύηέφεραν τις επαναστάσεις ξανά στο προ-σκήνιο. Για όσους είχαν ξεγράψει τηνεπανάσταση τα γεγονότα έσκασαν σανκεραυνός. Γι'αυτό και στη συνέχεια,πολλοί βρέθηκαν ευάλωτοι σε μια ανά-λυση ότι τελικά δεν συνέβη και κάτι σο-βαρό στην Αίγυπτο. Όταν ο στρατός πή-ρε την εξουσία στη θέση του Μουμπά-ρακ και οι διαδηλωτές εγκατέλειψαν τηνπλατεία Ταχρίρ έμοιαζε ότι η επανάστα-ση κατέληξε σε πραξικόπημα. Η πραγ-ματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.Η υποτίμηση των εξελίξεων στην Αίγυ-πτο οφείλεται συνήθως σε άγνοια δύοπραγμάτων, των κοινωνικών δυνάμεωνπου μπήκαν σε κίνηση και της φύσης τουκαθεστώτος του Μουμπάρακ. Όμως,υπάρχει και ένα τρίτο βασικό ζήτημαπου χρειάζεται να επαναφέρουμε στησυζήτηση για να κατανοήσουμε τι συμ-βαίνει: χρειάζεται να θυμηθούμε ότι οιεπαναστάσεις δεν είναι “μέρες οργής”αλλά διαδικασίες που κρατάνε μήνες ήκαι χρόνια, και αυτό που τις χαρακτηρί-ζει είναι η δυναμική εισβολή εκατομμυ-ρίων ανθρώπων στο προσκήνιο της ιστο-ρίας. Με βάση αυτά, ας δούμε τι είδουςδιαδικασία είναι αυτή που έχει ανοίξειστη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στηνΑίγυπτο.

Ο Τάρικ Αλί έκανε πρόσφατα τη σύ-γκριση των εξελίξεων στον αραβικό κό-σμο με τις δημοκρατικές επαναστάσειςτου 1848 στην Ευρώπη.1 Η αναφορά στο1848 είναι χρήσιμη για να θυμηθούμεότι το “διεθνές ντόμινο” των επαναστά-

σεων δεν είναι καινούργιο φαινόμενο.Όμως το μεγάλο μάθημα του 1848 ήτανότι παρότι οι εργάτες κέρδισαν τις μά-χες των οδοφραγμάτων σε ολόκληρη τηνΕυρώπη και παντού πανηγύρισαν τη “νί-κη της επανάστασης” ενάντια στους βα-σιλιάδες και τους ευγενείς, πολύ γρήγο-ρα οι πρώην μεγάλοι αντίπαλοι – οιαστοί και οι ευγενείς – συνενώθηκανγια να σταματήσουν την ορμή των εργα-τών και των σοσιαλιστικών ιδεών. Ταεθνικοαπελευθερωτικά κινήματα προ-δόθηκαν και πολλοί βασιλιάδες συνέχι-σαν να στρογγυλοκάθονται στους θρό-νους του. Για τον Μαρξ, το μεγάλο συ-μπέρασμα του 1848 ήταν ότι οι “δημο-κράτες αστοί” φοβούνταν πλέον περισ-σότερο τους εργάτες παρά τους ευγε-νείς, και άρα δεν μπορούσε κανείς ναεπενδύει ελπίδες σε συμμαχίες μαζίτους. Συνεπώς η πάλη για τη δημοκρατίαδεν μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστόστάδιο μπροστά στην πάλη της εργατι-κής τάξης για τη συνολική αλλαγή τηςκοινωνίας. Οι ίδιοι οι εργάτες “πρέπεινα συνειδητοποιήσουν τα δικά τους τα-ξικά συμφέροντα, παίρνοντας όσο τοδυνατόν ταχύτερα αναξάρτητη πολιτικήθέση. Να μην ξεγελιούνται από τις υπο-κριτικές φράσεις των δημοκρατών μι-κροαστών και να μην αμφιβάλουν ούτεγια ένα λεπτό για την αναγκαιότηταενός ανεξάρτητου οργανωμένου κόμμα-τος του προλεταριάτου. Η πολεμική τουςιαχή πρέπει να είναι: Η Διαρκής Επα-νάσταση”.2

Το ζήτημα της πάλης για τη Δημοκρα-

τία είχαν να αντιμετωπίσουν ακόμη πιοεπιτακτικά οι Ρώσοι επαναστάτες στηναρχή του 20ου αιώνα, που είχαν να δρά-σουν μέσα στο καταπιεστικό τσαρικόκαθεστώς. Οι Μενσεβίκοι θεωρούσανότι οι εργάτες θα είχαν δευτερεύονταρόλο σε σχέση με τους αστούς, που εί-χαν ανάγκη τη Δημοκρατία για την ανά-πτυξη του καπιταλισμού. Ο Τρότσκι ήδηαπό την επανάσταση του 1905 εξηγούσεότι αυτό το γραμμικό σχήμα (πρώτα οιαστοί θα κερδίσουν τη δημοκρατία καιέπειτα οι εργάτες θα παλέψουν για τοσοσιαλισμό) έπρεπε να πεταχτεί στασκουπίδια. Ο διεθνής καταμερισμόςεπέτρεπε την ανάπτυξη του καπιταλι-σμού στη Ρωσία, παρότι σε θεσμικό επί-πεδο παρέμενε στον βαθύ Μεσαίωνα.Τον Τσαρισμό μπορούσε να τον ρίξειμόνο ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα,όμως οι αστοί ήξεραν ότι αν ξέσπαγεένα τέτοιο κίνημα το πιθανότερο ήτανότι δεν θα έχανε μόνο ο Τσάρος το θρό-νο του αλλά και οι ίδιοι τα εργοστάσιάτους. Όπως κι έγινε.

Ιμπεριαλιστικέςεπεμβάσεις

Αυτά τα διδάγματα είναι απολύτωςαναγκαία για τη Μέση Ανατολή. Πούοφείλεται το γεγονός ότι η Αίγυπτος δενέχει δημοκρατία; Πολύ απλά στο γεγο-νός ότι αν η Αίγυπτος είχε δημοκρατία,

Διαρκής Επανάσταση

Ο Νίκος Λούντοςξετυλίγει το νήμα των εργατικών αγώνωνκαι των πολιτικών διεργασιών πριν την αιγυπτιακή επανάσταση.

Απρίλης 2008, γυναίκες απεργοί στην κλωστοϋφαντουργία στη Μαχάλα.


δεν θα μπορούσε να παίζει το ρόλο τουαραβικού μαντρόσκυλου για τα συμφέ-ροντα των ιμπεριαλιστών στην περιοχή.Πιστεύει κανείς ότι θα μπορούσαν ποτένα γίνουν πραγματικές εκλογές στην Αί-γυπτο και να κέρδιζε ένα κόμμα που θαέλεγε πως θα κρατάει τους Παλαιστίνι-ους φυλακισμένους μέσα στη Γάζα; Πουθα έλεγε ότι θα συνεχίσει να εξάγει φυ-σικό αέριο στο Ισραήλ και να πουλάειτσιμέντο για να χτίζουν Τείχος γύρωαπό τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη;

Αυτό είναι το κλειδί για να δούμε τοβάθος της διαδικασίας που έχει ανοίξει.Η δικτατορία του Μουμπάρακ ήτανπροϋπόθεση για τη συνέχιση ολόκληρουτου συστήματος κυριαρχίας του αμερι-κάνικου ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανα-τολή.

Την προηγούμενη φορά που στην Αί-γυπτο υπήρξε καθεστώς έξω από τονέλεγχο του ιμπεριαλισμού, το αποτέλε-σμα ήταν να αλλάξει ο χάρτης της Μέ-σης Ανατολής. Όταν το 1956 ο Νάσερεθνικοποίησε το Σουέζ, Άγγλοι, Γάλλοικαι Ισραηλινοί έκαναν όλοι μαζί επίθε-ση και ηττήθηκαν. Αποτέλεσμα ήταν οιΑγγλογάλλοι να χάσουν μεγάλο μέροςτων ερεισμάτων στην περιοχή. Κάτωαπό το βάρος των κινημάτων που ξέσπα-σαν στις περισσότερες χώρες της ΜέσηςΑνατολής, αναγκάστηκαν οι Άγγλοι όχιμόνο να ξηλώσουν πολλές από τις βά-σεις τους, να εγκαταλείψουν το Σουδάν,αλλά να δώσουν ανεξαρτησία στην Κύ-προ το 1960, στη Μάλτα το '64 και μετά

από έναν δυνατό ανταρτοπόλεμο στοΆντεν το 1967. Η ιμπεριαλιστική σταθε-ρότητα – πλέον υπό την ηγεσία τωνΗΠΑ – για να επιστρέψει στην περιοχήχρειάστηκε μια τεράστια προσπάθειαεξοπλισμού του Ισραήλ, τον νικηφόρογι'αυτούς “πόλεμο των έξι ημερών” το1967, δύο πραξικοπήματα στο Ιράκ πουτελικά έφεραν τον Σαντάμ Χουσεΐν στηνεξουσία, ένα πραξικόπημα στη Συρία.Τέλος, όταν πλέον ο δρόμος του πανα-ραβικού εθνικισμού είχε βυθιστεί σταίδια του τα αδιέξοδα, οι ιμπεριαλιστέςμπόρεσαν να έχουν τη σημαντικότερηνίκη τους, κερδίζοντας το καθεστώς τουδιαδόχου του Νάσερ, Ανουάρ Σαντάτ,ανοιχτά στο πλευρό τους. Η Συμφωνίατου Καμπ Ντέιβιντ το 1978 και η αιγυ-πτιο-ισραηλινή συνθήκη ειρήνης το 1979μετέτρεψαν την Αίγυπτο σε αδερφάκιτου σιωνιστικού κράτους.

Το καθεστώς του Μουμπάρακ συνέχι-σε και κλιμάκωσε αυτή τη σχέση. Η επι-θετικότητα του ιμπεριαλισμού και τουσιωνισμού στην περιοχή τις επόμενεςδεκαετίες δεν θα μπορούσε να προχω-ρήσει με τον τρόπο που προχώρησε, χω-ρίς το καθεστώς Μουμπάρακ. Το Ισ-ραήλ σε συνεργασία με τους λιβανέζουςφασίστες κατέσφαξε τους Παλαιστίνι-ους στα προσφυγικά στρατόπεδα τηςΒηρυτού και παρέμεινε στο νότιο Λίβα-νο μέχρι το 2000. Ανάγκασε την παλαι-στινιακή ηγεσία να φύγει κακήν κακώςπρος την Τυνησία. Το 1987 κατέστειλετην πρώτη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα,

χτυπώντας αμάχους και παιδιά. Κι όμωςη Αίγυπτος με επικεφαλής τον Μουμπά-ρακ παρέμενε σύμμαχος των ιμπεριαλι-στών. Στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου,το '90-'91, ο αιγυπτιακός στρατός συμμε-τείχε στην αμερικάνικη εισβολή κατάτου Ιράκ. Ενώ το 2003 στον καινούργιοπόλεμο κατά του Ιράκ, ο εναέριος χώ-ρος της και το Σουέζ έπαιξαν ακόμη με-γαλύτερο ρόλο για την εισβολή των“προθύμων”.

Το πολιτικό βάρος όλης αυτής της συ-μπεριφοράς είναι δύσκολο να μετρηθεί.Σε όλη τη Μέση Ανατολή, το να βλέπουντην Αίγυπτο, την πιο πολυπληθή και μετη σημαντικότερη προσφορά στον αρα-βικό αντιμπεριαλισμό χώρα της περιο-χής, να προσκυνάει τους σφαγείς, ήτανσήμα ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξειπρος το καλύτερο. Αν η Αίγυπτος υπο-τασσόταν στον αμερικάνικο ιμπεριαλι-σμό, τι θα μπορούσες να περιμένεις απότο βασιλιά της Ιορδανίας και τους εμί-ρηδες του Κόλπου; Ακόμη σημαντικότε-ρο, τι παραπάνω θα μπορούσες να ζητή-σεις από τους Παλαιστίνιους; Το 1993 οΑραφάτ υπέγραψε τις Συμφωνίες τουΌσλο που σηματοδοτούσαν ότι η παρα-δοσιακή ηγεσία των Παλαιστίνιων έβα-ζε στην άκρη την Αντίσταση, έδινε τοχέρι στον κατακτητή και επιδίωκε ναβρει τη δική της θέση μέσα στην αλυσί-δα των συμβιβασμών της περιοχής.

Μετά τη δεύτερη παλαιστινιακή εξέ-γερση το 2000, η συνεργασία της Αιγύ-πτου έγινε ακόμη πιο αναγκαία και τον

2007, από την απεργία των εφοριακών.


στραγγαλισμό των Παλαιστίνιων τονυλοποιούσαν πλέον ανοιχτά και τα δύομέρη της τανάλιας: Ισραήλ και Αίγυ-πτος.

Για να μπορέσει η Αίγυπτος να παίζειαυτόν το ρόλο υπήρχαν ξανά ορισμένεςπροϋποθέσεις. Πρώτον να μην έχει δη-μοκρατία ώστε να μην μπορεί να εκφρα-στεί η πλειοψηφία του κόσμου που ήτανεντελώς αντίθετη με όλα αυτά. Και δεύ-τερον χρειαζόταν μια διαρκής ροή χρή-ματος και όπλων από τις ΗΠΑ. Άραχρειάζεται να κρατάμε σταθερά στο νουμας ότι η δημοκρατία στην Αίγυπτο δενείναι απλά το γύρισμα ενός διακόπτη,αλλά αναγκαστικά οδηγεί στο ξήλωμαολόκληρου αυτού του οικοδομήματος –στα θεμέλια του παγκόσμιου ιμπεριαλι-σμού.

Το καθεστώςΜουμπάρακ

Ο Μουμπάρακ παρέλαβε ένα αστυνο-μικό κράτος από τον Σαντάτ και το ενί-σχυσε στο έπακρο. Το Εθνικό Δημοκρα-τικό Κόμμα (NDP) απλωνόταν ως κατα-πιεστικός μηχανισμός από την κυβέρνη-ση και το κοινοβούλιο μέχρι τα συνδικά-τα, τους επαγγελματικούς συλλόγους αλ-λά και τις γειτονιές. Πραγματικά νόμιμακόμματα αντιπολίτευσης δεν υπήρχαν,εκτός από ορισμένα που έστηνε το ίδιοτο καθεστώς για λόγους δημοκρατικήςεπίφασης. Οι υποψήφιοι της Μουσουλ-μανικής Αδελφότητας κατέβαιναν ωςανεξάρτητοι.

Έτσι κι αλλιώς όμως οι εκλογές ήτανπάντα παρωδία. Το κόμμα του Μουμπά-ρακ έφτανε να παίρνει 100% σε περιο-χές που δεν είχε την παραμικρή δύναμη.Ο Μουμπάρακ άλλαζε τον εκλογικό νό-μο και το Σύνταγμα όπως τον βόλευε.Ενας αυτόπτης μάρτυρας περιγράφει τιέγινε όταν ο σύντροφος Καμάλ Χαλίλκατέβαινε υποψήφιος στην εργατογειτο-νιά Ιμπάμπα του Καΐρου στις εκλογέςτου 2005: “ο δικαστής ο οποίος ήτανυπεύθυνος για την καταμέτρηση των ψή-φων στην Ιμπάμπα πέταξε τον ΚαμάλΧαλίλ και τους αντιπροσώπους του έξωαπό την αίθουσα και άρχισε να πλαστο-γραφεί ψήφους. Τρέξαμε στην Ιμπάμπα.Το μόνο πράγμα που μπορούσαμε νασκεφτούμε ήταν πώς θα ορμούσαμε στοκτίριο και θα σώζαμε τις κάλπες. Ενα

πλήθος περίπου 2000 ντόπιων συγκε-ντρώθηκε γύρω από τον Καμάλ Χαλίλ.Ηταν ψηφοφόροι που νοιάζονταν για τιςψήφους τους, κόσμος που ήταν θυμωμέ-νος με ό,τι συνέβαινε. Φωνάζαμε συνθή-ματα κατά του καθεστώτος. Υπήρχανκαμιά 25αριά στρατιώτες τριγύρω.Παράτις επανειλημένες προσπάθειες να στα-ματήσουμε την καλπονοθεία, ο υποψή-φιος του κυβερνητικού κόμματος ανακη-ρύχθηκε νικητής με 2500 ψήφους. Ο Κα-μάλ Χαλίλ πήρε επισήμως πάνω από 600ψήφους. Τα πραγματικά ποσοστά είναιάγνωστα”.3

Όμως το τι γινόταν στις κορυφές τηςπολιτικής ήταν το λιγότερο. Ανεξάρτητασυνδικάτα δεν υπήρχαν. Η υποτιθέμενηΟμοσπονδία Εργατικών Συνδικάτωνλειτουργούσε ως υποκατάστημα τουNDP. Σε καμία θέση της δεν μπορούσενα εκλεγεί συνδικαλιστής που δεν ήτανμέλος του NDP.

Ετσι το κόμμα του Μουμπάρακ απο-τελούσε ταυτόχρονα ένα δίκτυο χαφιέ-δων και τραμπούκων που προσπαθούσενα πνίγει τα ξεσπάσματα στη γέννησήτους – και στους χώρους και στις γειτο-νιές. Η εμπειρία των τελευταίων χρό-νων, στις διαδηλώσεις για τη δημοκρα-τία που άρχισε να οργανώνει το κίνημαΚιφάγια από τα μέσα της δεκαετίας του2000 είναι χαρακτηριστική.

Η συντρόφισσα Ραμπάμπ περιέγραφετη βαρβαρότητα σε μια διαδήλωση τημέρα που ο Μουμπάρακ υποτίθεται ορ-γάνωνε δημοψήφισμα για το Σύνταγμα:

“Στεκόμασταν στα σκαλιά του Συνδι-κάτου Τύπου. Εφτασε μια μεγάλη ομά-δα ανδρών. Η αστυνομία ήταν κι αυτήεκεί. Τους οδήγησαν προς το μέρος πουβρισκόμασταν. Υποχωρούσαμε όλο καιπερισσότερο. Τα ΜΑΤ μάς απαγόρευ-σαν να καταφύγουμε μέσα στο συνδικά-τα. Οι τραμπούκοι κατέλαβαν ολόκλη-ρες τις σκάλες. Πηδήξαμε από τις σκά-λες και πήγαμε προς το γκαράζ. Ο αξιω-ματικός μάς είπε: “Μείνετε εδώ. Θα σαςπροστατεύσουμε”. Έφεραν μια ομάδαστρατιωτών που μας περικύκλωσαν καιάφησαν μόνο ένα μικρό πέρασμα προςτις σκάλες και εκεί άφησαν να περά-σουν οι τραμπούκοι μαζί με μια άλληομάδα φουσκωτών (πολύ ψηλοί, μυώ-δεις άντρες, σαν να παίζουν σε κινημα-τογραφικές ταινίες). Οι στρατιώτες κοι-τούσαν ενώ οι άλλοι μας έδερναν αλύ-πητα. Φωνάζαμε για βοήθεια. Μας έσκι-σαν τα ρούχα. Ένας δημοσιογράφοςβρισκόταν ανάμεσά μας. Τους δήλωσετην ιδιότητά του και τον έδειραν κι αυ-

Ο Μουμπάρακ και η ιεραρχία των “φίλων” του: απ’ τον Ομπάμα στην Μέρκελ και στον ΓΑΠ.


τόν. Έπεσα στο έδαφος και σύρθηκαμέχρι που βγήκα έξω από τον κλοιό τηςαστυνομίας. Οι τραμπούκοι μάς πήρανστο κυνήγι μέχρι το δρόμο Κασρ-ελ-Νιλ”.4 Άλλες διαδηλώτριες βιάστηκανμέσα στο δρόμο: “Ενας από τους αξιω-ματικούς έδειξε μια γυναίκα και είπε:‘Σ'αυτήν'. Οι τραμπούκοι την άρπαξαν.Της έσκισαν τα ρούχα μέχρι που έμεινεσχεδόν γυμνή. Τότε ένας από τουςάντρες την έριξε κάτω και ανέβηκε απόπάνω της. Κάποιοι άλλοι της κρατούσαντα χέρια και τα πόδια, ενώ ο άλλος τηνβίαζε. Η γυναίκα ούρλιαζε. Έβλεπα νασυμβαίνουν όλα αυτά από το παράθυροτου Συνδικάτου Τύπου”.5

Αυτά τα αποβράσματα ήταν στρατο-λογημένα από το NDP. Οι αγωνιστέςτης Αριστεράς και των συνδικάτων τουςέβρισκαν μπροστά τους όταν έβγαιναναπό το σπίτι τους, όταν οργάνωναν κινη-τοποιήσεις ή όταν πήγαιναν να ψηφί-σουν. Αξίζει λοιπόν να αναλογιστούμεδύο πράγματα. Πρώτον, τι σηματοδότη-σε η μεγάλη φωτιά στα κεντρικά γρα-φεία του NDP την Παρασκευή 28 Γενά-ρη. Ο κόσμος σε όλη την Αίγυπτο έβλε-πε να φλέγεται το κέντρο οργάνωσηςτων βασανιστηρίων, των πολιτικών δο-λοφονιών, των τραμπουκισμών και τωνβιασμών και η αστυνομία να δηλώνειαδυναμία. Εκείνη τη στιγμή καιγόντου-σαν μαζί και αρκετά από τα δισεκατομ-

μύρια που “επενδύουν” οι Αμερικάνοιεδώ και δεκαετίες. Η επανάσταση είχεήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα προς ταμπρος.

Δεύτερον, ο μηχανισμός του NDPυπέστη τεράστιο κλονισμό. Διάφοροιαπό τους λούμπεν χαφιέδες το πλήρω-σαν ήδη με τη ζωή τους την ώρα της επα-νάστασης, ενώ στα υψηλότερα κλιμάκιαπαραιτήθηκαν σχεδόν όλοι. Αν το συν-δυάσουμε αυτό με τις απώλειες τηςαστυνομίας, καταλαβαίνουμε ότι δεν εί-ναι τόσο εύκολο για το καθεστώς ναεπαναφέρει την προηγούμενη κατάστα-ση. Ένας μηχανισμός που γκρεμίζεταιδεν μπορεί να ξαναφτιαχτεί μέσα σε λί-γες μέρες. Για να καταγραφεί ένα απότα πιο όμορφα γυρίσματα της ιστορίας,να σημειώσουμε ότι η Ραμπάμπ, η αγω-νίστρια που περιέγραφε παραπάνω τιςφρικιαστικές σκηνές με τους τραμπού-κους, ήταν ο πρώτος άνθρωπος πουέβγαλε στον αέρα το αγγλόφωνο αλ-Τζαζίρα τη στιγμή που έπεσε ο Μου-μπάρακ για να πανηγυρίσει.

Το ένα πόδι επιβίωσης του καθεστώ-τος λοιπόν ήταν οι μηχανισμοί καταστο-λής – αστυνομία, ειδικές δυνάμεις και οιπαρακρατικές συμμορίες του NDP. Τοδεύτερο και σημαντικότερο ήταν η βοή-θεια που έπαιρνε από τις ΗΠΑ. Κατάμέσο όρο η Αίγυπτος από το 1979 μέχρισήμερα παίρνει δύο δισεκατομμύρια δο-

λάρια φανερή βοήθεια το χρόνο. Η Αί-γυπτος δέχεται τη δεύτερη μεγαλύτερηαμερικάνικη βοήθεια. Προηγείται μόνοτο Ισραήλ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτώντων χρημάτων είχαν σαν αποδέκτη τοναιγυπτιακό στρατό. Το 2010 για παρά-δειγμα 1,3 δισ. πήγε για οπλικά συστή-ματα και 250 εκατομμύρια σε άλλους το-μείς της οικονομίας.

Ο αιγυπτιακός καπιταλισμός δεν είναιαπλώς υποταγμένος από δουλικότηταστην αμερικάνικη πολιτική. Έχει δέσειτην τύχη του μαζί της. Αφενός γιατί ηυπερδύναμη εξασφαλίζει τη σταθερότη-τα της περιοχής, αφετέρου γιατί ή εξω-τερική βοήθεια λειτουργεί και σαν καύ-σιμο για την οικονομία. Ο στρατός δια-τηρεί ακόμη έναν ισχυρό κρατικοκαπι-ταλιστικό τομέα: “Εχει στην κατοχή τουεργοστάσια λιπασμάτων και χημικών,έναν τεράστιο αριθμό ακινήτων, εται-ρείες κατασκευής δρόμων, εργοστάσιαπου φτιάχνουν ηλεκτρικά είδη, ρούχακαι πολλά άλλα. Έχουν πολλαπλά συμ-φέροντα σε τομείς όπως το εμφιαλωμέ-νο νερό, η κτηνοτροφία, η οικοδομή –πράγματα πολύ μακριά από τις συνηθι-σμένες στρατιωτικές βιομηχανίες”.6

Οι Αμερικάνοι προσπάθησαν σε διά-φορες στιγμές να σπρώξουν το καθε-στώς σε κάποια φιλελεύθερα ανοίγματα– σίγουρα στην οικονομία αλλά και στηνπολιτική. Έβαζαν φρένο όμως όταν

Απεργοί γιατροί στην πλατεία Ταχρίρ.


έβλεπαν μπροστά τους τη δυναμική τηςδιαρκούς επανάστασης, ακόμη κι αν δενείχαν διαβάσει Τρότσκι. Για παράδειγ-μα, στις εκλογές του 2005 (επί προε-δρίας Τζορτζ Μπους) ο Μουμπάρακ εί-χε αναγκαστεί να δώσει περισσότεροχώρο στην Αντιπολίτευση. Κατέληξε με88 εκλεγμένους Αδελφούς Μουσουλμά-νους που κατέβηκαν ως ανεξάρτητοι. Τοαποτέλεσμα ήταν το 2010 (επί προε-δρίας Ομπάμα) ο Μουμπάρακ να προ-χωρήσει σε μεγαλύτερη καταστολή καιστις εκλογές να επανεκλεγεί μόνο έναςαπο τους 88 βουλευτές.

Οι νεκροθάφτεςτης τυραννίας

Συνέβαινε όμως και κάτι βαθύτερο.Σε κάθε βήμα “φιλελευθεροποίησης” ηεργατική τάξη έκανε τη δυναμική εμφά-νισή της. Τα μικρά ανοίγματα στην“ελευθερία του λόγου” στα μέσα της δε-καετίας του 2000 οδήγησαν στο ξέσπα-σμα της εργατικής αυτενέργειας. Οι δια-δρομές που ακολούθησε αυτή η διαδικα-σία ήταν πολλές και διαφορετικές. Αςδούμε ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Το

2005 το κίνημα για τη δημοκρατία και τοάνοιγμα της συζήτησης για το Σύνταγμαέβγαλε τους δικαστές και τους δικηγό-ρους στο δρόμο. Το 2006 οι δικαστέςπου διεκδικούσαν να σταματήσει το κα-θεστώς να παρεμβαίνει στη Δικαιοσύνησυγκρούστηκαν με τα ΜΑΤ στο κέντροτου Καΐρου. Ένα ζήτημα – όχι το κύριο– εκείνου του κινήματος ήταν η αποφυ-λάκιση του Αϊμάν Νουρ. Ο Νουρ, ηγέτηςτου κόμματος “Το Αύριο” (αλ Γαντ), εί-χε φυλακιστεί στις αρχές του 2005 γιατίασκούσε κριτική στον Μουμπάρακ. ΣτηνΑίγυπτο θεωρούταν νεο-φιλελεύθεροςκαι δυτικόφιλος. Μάλιστα ο Μπους ζή-τησε δημόσια την αποφυλάκιση τουΝουρ το 2007. Αν κοίταζε κανείς σανφωτογραφία το κίνημα των δικαστών,θα μπορούσε να πιστέψει ότι υπερασπί-ζουν έναν αμερικανόφιλο πολιτικό.Όμως σε λίγο ο συνδικαλισμός των δι-καστών έδωσε τη σκυτάλη στο συνδικα-λισμό των εργατών της Μαχάλα αλ-Κού-μπρα, που έγινε η αρχή για το κύμα συν-δικαλισμού και απεργιών που ακολού-θησε τα επόμενα χρόνια.7 Κάθε παραπέ-ρα άνοιγμα προς φιλελεύθερα πειράμα-τα, τόσο περισσότερο θα σηκωνόταν τοκαπάκι της ανυπακοής στους εργατικούςχώρους. Αν μπορούσε να είναι κανείςστο μυαλό της Κοντολίζας Ράις εκείνητην περίοδο ίσως άκουγε: “Ζήτησα φι-λελεύθερους και μου ήρθαν εργάτες”.

Σε ακόμη ένα απολαυστικό γύρισμα τηςιστορίας, ο “αμερικανόφιλος” ΑϊμάνΝουρ πριν από μερικές μέρες δήλωσεότι η εποχή του Καμπ Ντέιβιντ τελείωσεκαι η Αίγυπτος πρέπει να αναθεωρήσειτην ειρηνευτική συνθήκη με το Ισραήλ.

Και αργότερα, οι ΗΠΑ προσπάθησαννα ρίξουν γέφυρες με τμήματα της Αντι-πολίτευσης. Προσπαθούσαν για παρά-δειγμα να μην χάσουν επαφή με τα δί-κτυα των μπλόγκερ που διεκδικούσανδημοκρατικές ελευθερίες. Όμως οι κοι-νωνικές διαδικασίες στο έδαφος πήγαι-ναν σε άλλη κατεύθυνση και οι μπλό-γκερ διάλεξαν την απεργία της Μαχάλασαν σύμβολο του αγώνα τους. Το διαδι-κτυακό “κίνημα της 6ης Απριλίου” ορ-γανώθηκε σε αλληλεγγύη με την απερ-γία που κήρυξαν οι κλωστοϋφαντουργοίστις 6 Απρίλη 2008.

Αυτό που αποδεικνυόταν μέρα με τημέρα όλη την περασμένη δεκαετία ήτανότι ο αγώνας για τη δημοκρατία δενμπορεί να διαχωριστεί από τον αγώναενάντια στον ιμπεριαλισμό, και οι δυομαζί δεν μπορούν να διαχωριστούν απότο συνολικό αγώνα για την κοινωνικήδικαιοσύνη. Η θεωρία της ΔιαρκούςΕπανάστασης του Λέον Τρότσκι βρίσκειτην πιο δυνατή της έκφραση στην περί-πτωση της Αιγύπτου. Μόνο όταν μπαίνειεπικεφαλής η εργατική τάξη αυτός οαγώνας μπορεί να δοθεί με επιτυχία,

Πλατεία Ταχρίρ


γιατί αφενός είναι η τάξη που δεν έχεικανένα λόγο να συμβιβαστεί σε κανέναεπίπεδο, αφετέρου έχει τη δύναμη γιανα επιβάλει αυτή τη συνολική αλλαγήκαι να αναδιοργανώσει την κοινωνίαπρος όφελος όλων των καταπιεσμένων.

Δημοκρατία στην Αίγυπτο θα σημάνειάμεση διάλυση του αμερικανο-αιγυπτιο-ισραηλινού τριγώνου. Θα σημάνει ταυ-τόχρονα ότι θα μπει επί τάπητος η λύσητου κοινωνικού ζητήματος, της μαζικήςφτώχειας στις πόλεις και στην ύπαιθρο.Αυτό σημαίνει σύγκρουση με τους καπι-ταλιστές, τους γαιοκτήμονες και τοστρατό. Με άλλα λόγια σημαίνει ότι δενμπορεί να μπει κανένα ενδιάμεσο στά-διο μέχρι το σοσιαλισμό.

Νέα συνδικάταΑυτή η δυναμική είναι ολοφάνερη μέ-

σα στην πορεία των σημερινών γεγονό-των. Οι εργάτες και όλοι οι φτωχοί άν-θρωποι που έδωσαν τη μάχη της Ταχρίρκαι όλων των άλλων “Ταχρίρ” σε όλητην Αίγυπτο δεν έριξαν τον Μουμπάρακγια να γυρίσουν σπίτια τους. Τον έριξανγια να έχουν ακόμη μεγαλύτερες δυνα-τότητες να αλλάξουν πραγματικά τις ζω-ές τους. Όπως εξηγεί ο Χοσάμ Χαμαλά-ουϊ, από τους Επαναστάτες Σοσιαλιστέςτης Αιγύπτου: “Άρχισαν τις απεργίεςεπειδή δεν μπορούσαν πλέον να ταΐσουντις οικογένειές τους. Έχουν γεμίσει αυ-τοπεποίθηση από την πτώση του Μου-μπάρακ και δεν μπορούν να γυρίσουνστα παιδιά τους και να τους πουν ότι οστρατός υποσχέθηκε να δώσει φαΐ καιδικαιώματα αλλά κανείς δεν ξέρει σεπόσους μήνες”.8 Και σ'αυτήν την προ-σπάθεια οι εργάτες δεν καθυστέρησανούτε μια μέρα. Οι απεργίες που ανάγκα-σαν τον Μουμπάρακ να φύγει με ελικό-πτερο δεν σταμάτησαν την επόμενη.Αντίθετα, απλώθηκαν. Αν οι επαναστά-σεις είναι το πανηγύρι των καταπιεσμέ-νων, αυτό το πανηγύρι κλιμακώνεται αυ-τές τις μέρες στην Αίγυπτο. Οι φοιτητέςξαναζωντανεύουν τους συλλόγους τους,καθαίρεσαν τα ΔΣ και πάνε για ελεύθε-ρες εκλογές τον Απρίλη.9 Οι μαθητές,στις 27 Φλεβάρη, την πρώτη μέρα πουγύρισαν στα σχολεία, έκαναν διαδήλω-ση στο Κάιρο υπέρ της επανάστασης καιγια καλύτερη παιδεία.10

Ο κόσμος φτιάχνει συνδικάτα παντού.Ξηλώνει τους χαφιέδες του καθεστώτοςαπό όλους τους εργατικούς χώρους. Οι

δικηγόροι διέλυσαν το ΔΣ του Συλλόγουτους και άσκησαν δίωξη στον εγκάθετοπρόεδρο. Οι εργαζόμενοι στον κινημα-τογράφο κάνουν απεργία και κατάληψηστο συνδικάτο κυνηγώντας τον επικεφα-λής ο οποίος πριν πέσει ο Μουμπάρακείχε καταγγείλει τους διαδηλωτές τηςΤαχρίρ. Την ίδια ώρα ο κόσμος ξηλώνειόλους τους κυβερνήτες των επαρχιώνπου είχαν διοριστεί από τον Μουμπά-ρακ. Αγωνιστές συνδικαλιστές από διά-φορους χώρους πολιόρκησαν τα γρα-φεία της κίτρινης Ομοσπονδίας και έψα-χναν να βρουν τον πρόεδρο Μεγκαουέρ,τον αρχιτραμπούκο συνδικαλιστή τουΜουμπάρακ. Οι δημοσιογράφοι πήραντον έλεγχο του κτιρίου του συνδικάτουκαι κλείδωσαν απ'έξω τους καθεστωτι-κούς. Τις ίδιες μέρες απλωνόταν η απερ-γία στις τράπεζες, στο δημόσιο και στηνεκπαίδευση. Καλλιτέχνες και συγγρα-φείς διαδήλωσαν ενάντια στον ΥπουργόΠολιτισμού. Οι εργάτες και οι εργάτριεςτης Μαχάλα ξαναβγήκαν σε απεργίαστα τέλη Φλεβάρη.

Μια από τις σημαντικότερες κινήσειςέγινε στις 30 του Γενάρη, με πρωτοβου-λία των Επαναστατών Σοσιαλιστών.Συνδικαλιστές βάσης από δεκάδες χώ-ρους συναντήθηκαν, συζήτησαν για τοσυντονισμό και εξέδωσαν μια διακήρυ-ξη με τα αιτήματα κοινής πάλης. Τα οι-κονομικά αιτήματα μπαίνουν μαζί με τοκάλεσμα για να διαλυθεί παντού το“συνδικαλιστικό” παρακράτος του Μου-μπάρακ.11

Το ισοζύγιο δυνάμεων είναι τέτοιοώστε ο στρατός προς το παρόν ζητάει“ευγενικά” από τους απεργούς να σταμα-τήσουν τις απεργίες γιατί βλάπτουν τηνοικονομία. Οι όψιμοι επαναστάτες τηςμεσαίας τάξης που τόσα χρόνια δεν κού-νησαν το δάχτυλό τους ενάντια στονΜουμπάρακ, τώρα λένε στους εργάτεςνα μην βιάζονται, να μην περιμένουν ηζωή τους να καλυτερέψει μέσα σε λίγεςμέρες, να σεβαστούν το στρατό και ναδώσουν χρόνο στην κυβέρνηση που θαπροκύψει μετά τις εκλογές. Οι εργάτεςδεν φαίνεται να ακούνε. Ενώ η δική μαςπλευρά βρίσκεται στην επίθεση, οι απέ-ναντι είναι ζαλισμένοι. Οι μπάτσοι είναιαπασχολημένοι με το να καίνε έγγραφαγια να γλιτώσουν τις διώξεις για τους βα-σανισμούς τους. Μερικά μικρά περιστα-τικά είναι αποκαλυπτικά: όταν η στρατο-νομία άνοιξε πυρ στα τέλη Φλεβάρη ενά-ντια σε διαδηλωτές, η ηγεσία του στρα-τού βγήκε γρήγορα να τη μαζέψει και ναζητήσει συγγνώμη. Τις ίδιες μέρες ένα

στρατιωτικό όχημα τράκαρε κατά λάθοςμε ένα αυτοκίνητο στο Κάιρο και λίγοέλειψε να ξεσπάσουν ταραχές και να λι-ντσαριστούν οι στρατιωτικοί.

Μαζί με τα συνδικάτα, ξαναστήνεταικαι η Αριστερά στα πόδια της. Οι Επα-ναστάτες Σοσιαλιστές για χρόνια ήταναναγκασμένοι να εμφανίζονται με τηνκάλυψη ενός “Κέντρου ΣοσιαλιστικώνΣπουδών”. Τώρα πουλάνε την εφημερί-δα τους ανοιχτά και παίρνουν την πρω-τοβουλία για τη δημιουργία ενός κόμμα-τος που θα στεγάσει τους πρωτοπόρουςσυνδικαλιστές βάσης και την επαναστα-τική Αριστερά, με τίτλο “Εργατικό Δη-μοκρατικό Κόμμα”.

Τίποτα δεν μας εγγυάται ότι η διαδι-κασία που έχει ανοίξει θα φτάσει στοτέλος της. Το καθεστώς που κυβερνάειτην Αίγυπτο τις τελευταίες δεκαετίες θαπαλέψει με νύχια και με δόντια να μεί-νει στην εξουσία, ακόμη και χωρίς τονΜουμπάρακ. Όμως χρειάζεται να είμα-στε σίγουροι ότι αυτό δεν θα κριθεί μέ-σα στις επόμενες μέρες. Ολα τα λουλού-δια της αιγυπτιακής κοινωνίας αυτή τηστιγμή ανθίζουν και η αντίπαλη πλευράθα χρειαστεί υπεράνθρωπη προσπάθειαγια να τα ποδοπατήσει.

Παλαιστίνη, οδρόμος για την απελευθέρωση

Ολόκληρη αυτή η επαναστατική δια-δικασία που εξελίσσεται στην Αίγυπτοδεν μπορεί να περιοριστεί στα εθνικάπλαίσια μίας και μόνο χώρας.

Την Άνοιξη του 2009 γράφαμε σε αυτότο περιοδικό ότι τα αραβικά καθεστώταείναι σε πανικό και ότι το αποτέλεσματου πολέμου στη Γάζα ανατρέπει τα δε-δομένα σε βάρος τους. Συγκεκριμέναγια την Αίγυπτο λέγαμε ότι “υπήρξε τομοναδικό καθεστώς που προσπάθησε ναμην κάνει βήμα πίσω στη φιλο-ισραηλινήστάση. Είναι ακριβώς εκεί όμως που οικλυδωνισμοί είναι βαθύτεροι. Η στάσητου Μουμπάρακ που διατηρούσε κλειστότο σύνορο της Ράφαχ, τον έκανε συνένο-χο στους θάνατους των Παλαιστίνιων. Ηκρίση του καθεστώτος όμως δεν εκφρά-ζεται πλέον μόνο στον ηθικό του ξεπε-σμό, αλλά στην αδυναμία του να ελέγξειτη δράση της εργατικής τάξης”.12


Ορισμένοι για να καθησυχάσουν τονεαυτό τους ισχυρίζονται πως η επανά-σταση στην Αίγυπτο δεν έχει καμία σχέ-ση με το Παλαιστινιακό ζήτημα και δενθα επηρεάσει την αμερικάνικη κυριαρ-χία στην περιοχή. Ας κοιτάξουν λίγο κα-λύτερα τις ισραηλινές εφημερίδες οιοποίες βρίσκονται σε παροξυσμό. ΟΑμίρ Χαζρόνι, στην ηλεκτρονική έκδο-ση της εφημερίδας Μααρίβ, έγραψε ότιτώρα αποδεικνύεται πόσο λάθος είναιπου οι Μεγάλες Δυνάμεις εγκατέλειψαντις αποικίες τους μετά το Β' ΠαγκόσμιοΠόλεμο.13 Ένας από τους βασικούς αρ-θρογράφους της Χααρέτζ, ο Άρι Σαβίτ,τελείωνε το άρθρο του – πριν ακόμη πα-ραιτηθεί ο Μουμπάρακ – εκτιμώντας ότιαν ο Ομπάμα “δεν αλλάξει στάση, θαμείνει στην ιστορία ως ο αμερικανόςπρόεδρος που διέλυσε την αμερικάνικηαυτοκρατορία με τα ίδια του τα χέρια”.14

Ούτως ή άλλως και στο εσωτερικό τηςαιγυπτιακής επανάστασης, η διεθνήςδιάσταση ήταν παρούσα από την αρχή.Ο Μουμπάρακ ήταν πάντα “ο σκύλοςτων Αμερικάνων” και οι Αιγύπτιοι δενείναι ανάγκη να καίνε αμερικάνικες ση-μαίες και ισραηλινές για να δηλώσουντη διάθεσή τους. Οι έρευνες που έχουνκάνει τα ίδια τα αμερικάνικα ιδρύματαδείχνουν τα συντριπτικά ποσοστά. Το92% των Αιγύπτιων κατατάσσει τιςΗΠΑ στα δύο πιο επικίνδυνα κράτη τουκόσμου και το 90% βάζει το Ισραήλστην ίδια δυάδα. Το 86% δηλώνει ότι τοΙράν έχει δικαίωμα να προχωρήσει τοπυρηνικό του πρόγραμμα.15 Το γύρο τουδιαδικτύου έχει κάνει εξάλλου βίντεοαπό την πλατεία Ταχρίρ στις 18 Φλεβά-ρη, όπου τουλάχιστον δύο εκατομμύριαδιαδηλωτές ενώ πανηγυρίζουν την πτώ-ση του Μουμπάρακ, φωνάζουν συντονι-σμένα: “Στην Ιερουσαλήμ θα βαδίσουμε

– Μάρτυρες κατά εκατομμύρια”.16 Οιεργάτες που ξεκίνησαν την απεργία στοφυσικό αέριο διεκδικούσαν όχι μόνοαυξήσεις, αλλά και να σταματήσει ηεξαγωγή στο Ισραήλ.

Αυτό που συμβαίνει μπροστά στα μά-τια μας είναι ότι γκρεμίζεται ολόκληροτο οικοδόμημα του Καμπ Ντέιβιντ καιτων Συμφωνιών του Όσλο. Για το Ισ-ραήλ είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο το ρο-λόι της ιστορίας να γυρίσει πριν από το1979 και να χάσει ό,τι ως τώρα θεωρού-σε σταθερό.

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο είναι ασύ-γκριτα το σημαντικότερο γεγονός πουαλλάζει τις ισορροπίες. Όμως αποκτούνακόμη μεγαλύτερη διάσταση αν λάβουμευπόψιν και εξελίξεις που ήδη συνέβαι-ναν. Το Γενάρη η Χεζμπολάχ απέσυρετους υπουργούς της από την κυβέρνησηΧαρίρι στο Λίβανο και τον οδήγησε σεπαραίτηση. Και ενώ όλοι περίμεναν ότιο Χαρίρι θα ξανασχημάτιζε κυβέρνησημε διαφορετικές ισορροπίες, η Χεζμπο-λάχ κατάφερε να εκλέξει πρωθυπουργότον Νατζίμπ Μικάτι. Πέντε χρόνια μετάτην λεγόμενη “Επανάσταση των Κέ-δρων” και τέσσερα μετά την ισραηλινήεισβολή και τους βομβαρδισμούς της Βη-ρυτού, η Χεζμπολάχ αντί να βρίσκεταιστη γωνία ελέγχει την κυβέρνηση του Λι-βάνου και ένας “φιλο-Σύριος” βρίσκεταιστη θέση του πρωθυπουργού.

Το Ισραήλ απείλησε ότι θα βομβαρδί-σει ξανά στο Λίβανο και ο Νασράλλααπευθυνόμενος από την τηλεόραση στονκόσμο είπε: “Λέω στους μαχητές τηςΑντίστασης: Να είστε έτοιμοι για τη μέ-ρα που θα αρχίσουν πόλεμο κατά τουΛιβάνου. Η ηγεσία της Αντίστασης μπο-ρεί να σας ζητήσει να ηγηθείτε και ναπάρετε τον έλεγχο της Γαλιλαίας (τηςΔυτικής Όχθης)”.17

Πάνω σ'αυτά ήρθαν οι αποκαλύψειςτων εγγράφων της Παλαιστινιακής Αρ-χής από το αλ-Τζαζίρα και έσπασαν καιτις τελευταίες αυταπάτες για το τι ση-μαίνει “ειρηνευτική διαδικασία”. Πίσωαπό την πλάτη των Παλαιστίνιων, η ηγε-σία της Φατάχ συνομιλούσε με τους Ισ-ραηλινούς λέγοντας τους ότι δεν τουςενδιαφέρει αν θα γυρίσουν οι παλαιστί-νιοι πρόσφυγες, ότι είναι διατεθειμένηνα τους χαρίσει τη μεγαλύτερη Ιερουσα-λήμ που φαντάζονται, να αποδεχθεί τε-ράστιους ισραηλινούς οικισμούς. Η ξε-φτίλα τους έφτανε μέχρι να συνεννοού-νται με τους Ισραηλινούς για το ποιουςαγωνιστές – της ίδιας της Φατάχ – θαεξολοθρεύσουν.18 Η κυβέρνηση του Σα-λάμ Φαγιάντ διαλύθηκε. Παραιτήθηκε οΠαλαιστίνιος διαπραγματευτής ΣαέμπΕρεκάτ, αγαπημένος του Ισραήλ απότην εποχή του Όσλο. Ο ΜαχμούντΑμπάς έχει ήδη τελειώσει και γι'αυτόανοίγει η μάχη της διαδοχής στη Φατάχ.Οι Ισραηλινοί είναι σίγουροι ότι τέτοι-ους πουλημένους δεν πρόκειται να ξα-ναβρούν.

Το Ισραήλ βρίσκεται φορτωμένο μετην ήττα στο Λίβανο το 2006, με τηναποτυχία του να σταματήσει τον έλεγχοτης Χαμάς στη Γάζα με τους βομβαρδι-σμούς του 2009 και το σπάσιμο του πα-ραδοσιακού δεσμού με την Τουρκία, ει-δικά μετά την ματοβαμμένη πειρατείαστο “Μαβί Μαρμαρά”. Και τώρα, μετάαπό πολύ καιρό νιώθει εντελώς απομο-νωμένο και βλέπει μπροστά του τηνπροοπτική να βρεθεί περικυκλωμένο. Οιαντιφάσεις του κινούνται στα όρια. ΟιΆραβες σύμμαχοί του βρίσκονται στηστιγμή που απαιτούν πάση θυσία ναπροχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία,να φανεί ότι το Ισραήλ κάνει ένα βήμαπίσω για να μπορούν να πείσουν τον κό-σμο να κάτσει ξανά ήσυχος. Ακόμη καιο βασιλιάς Αμπντάλλα της Ιορδανίαςσκληραίνει τα λόγια του ζητώντας απότην ΕΕ να γίνει πιο αυστηρή κατά τουΙσραήλ.19 Αν ο πόλεμος στη Γάζα ανά-γκασε όλα τα καθεστώτα της περιοχήςνα κάνουν ένα βήμα πίσω στις σχέσειςτου με το Ισραήλ, οι επαναστάσεις πιέ-ζουν για άλματα.

Αντίστροφα όμως το Ισραήλ, ακριβώςγιατί πιέζεται, δεν μπορεί να κάνει ούτεβήμα πίσω. Ο Νετανιάχου, την ώρα πουγράφονται αυτές οι γραμμές, απειλεί ότιδεν θα στείλει ούτε έναν γραμματέα εκ-πρόσωπο στη συνάντηση του Κουαρτέ-του (ΟΗΕ, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία) για τηΜέση Ανατολή.20 Ενώ τις τελευταίες μέ-

2009, “Μέρες Σοσιαλισμού” στο Κάιρο, ομιλητής ο Κρις Χάρμαν.


ρες του Φλεβάρη ισραηλινά μαχητικάβομβάρδισαν ξανα τη Γάζα.

Είχε προηγηθεί στις 18 Φλεβάρη κα-τάθεση ψηφίσματος στο ΣυμβούλιοΑσφαλείας του ΟΗΕ κατά των νέωνεποικισμών του Ισραήλ, το οποίο δενπέρασε φυσικά λόγω του σταθερού βέτοτων ΗΠΑ. Όμως οι υπόλοιπες ΜεγάλεςΔυνάμεις το υπερψήφισαν. Ακόμη και ηΜέρκελ, όταν ο Νετανιάχου την πήρετηλέφωνο για να της παραπονεθεί, τουέβαλε τις φωνές: “Δεν έχεις κάνει τίπο-τα για να προχωρήσει η ειρήνη”.21 Τοεσωτερικό πολιτικό σκηνικό στο Ισραήλζητάει αίμα, την ώρα που οι διεθνείςπροστάτες του έχουν ανάγκη να το παί-ζει “περιστερά”.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι πιο κατανοη-τό πόσο μεγάλη σφαλιάρα είναι για τηνελληνική κυβέρνηση, τον ελληνικό αλλάκαι τον ελληνοκυπριακό καπιταλισμό ηεπανάσταση στην Αίγυπτο. Παπανδρέ-ου, Σαμαράς και Καρατζαφέρης νόμι-ζαν ότι είχαν ανακαλύψει το νέο ελ-Ντοράντο στα κοιτάσματα της Μεσογεί-ου και ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποι-ος είναι πιο φιλο-ισραηλινός. Η θέσπισητης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης(ΑΟΖ) και η συνεργασία με το Ισραήλγια τη εκμετάλλευση των κοιτασμάτωνπαρουσιαζόταν σαν το μεγάλο σχέδιοπου θα φέρει και έσοδα και θα κλέψειτη θέση της Τουρκίας στη σκακιέρα τηςπεριοχής. Η κυβέρνηση Παπανδρέουυποδέχθηκε στην Ελλάδα το τελευταίοδιάστημα τον αρχηγό του ισραηλινούστόλου – τον χασάπη που οργάνωσε τιςδολοφονίες των ακτιβιστών στο ΜαβίΜαρμαρά – τον Αβιγκντορ Λίμπερμαν,το πιο ακροδεξιό και ρατσιστικό στοι-χείο της ισραηλινής κυβέρνησης, και τονίδιο τον Νετανιάχου πριν λίγους μήνες.Οι ελληνο-ισραηλινοί εναγκαλισμοίφτάνουν σε σημείο παράκρουσης. ΟΠαπανδρέου και ο Νετανιάχου σχημάτι-σαν ήδη “κοινό υπουργικό συμβούλιο”που θα συνεδριάσει τους επόμενους μέ-ρες λες και η Ελλάδα και το Ισραήλαποτελούν “αδελφές-χώρες”.

Ο λόγος του Σαμαρά στη Βουλή στατέλη Γενάρη μοιάζει σήμερα με κακό-γουστο αστείο:

“Σήμερα, από το επίσημο αυτό βήματης Βουλής προτείνω να προχωρήσουμεάμεσα στην θέσπιση της ΑποκλειστικήςΟικονομικής Ζώνης, της ΑΟΖ. Και στησυνέχεια να την οριοθετήσουμε. Μεόσες παράκτιες χώρες της περιοχήςέχουν επικάλυψη μαζί μας κι είναι έτοι-μες να το κάνουν. Η Κύπρος το έκανε

ήδη με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τοΛίβανο. Εμείς μπορούμε να το κάνουμεάμεσα με την Κύπρο και να το προωθή-σουμε με την Αίγυπτο και την Λιβύη”.Αυτά τα μεγαλεπήβολα λεγόντουσανπριν την ανατροπή του Μουμπάρακ καιπριν ξεσπάσει η επανάσταση στη Λιβύη.

Κομμάτι του περιτυλίγματος είναι καιη κατακόρυφη αύξηση της ροής των ισ-ραηλινών τουριστών στην Ελλάδα φέτοςτο καλοκαίρι που θα προέλθει από τησύσφιξη των σχέσεων. Ας περιμένουν οιξενοδόχοι στα ελληνικά νησιά τους του-ρίστες, την ώρα που η περιοχή θα φλέ-γεται. Να ξέρουν όμως ότι αν είναι επι-στρατευμένοι, δεν θα μπορέσουν να έρ-θουν.

“Ο δρόμος προς την Ιερουσαλήμ περ-νάει μέσα από το Κάιρο”. Αυτό είναιμια αλήθεια που ίσχυε πάντα. Η απελευ-θέρωση της Παλαιστίνης δεν ήταν δυνα-τόν να έρθει από την πάλη των Παλαι-στίνιων απομονωμένων. Η πολιτική γεω-γραφία της περιοχής, οι γραμμές πουχωρίζουν τις αραβικές χώρες πάνω στονχάρτη, δεν είναι παρά το αποτέλεσματης μοιρασιάς που έκαναν οι ιμπεριαλι-στές μετά τους δύο παγκόσμιους πολέ-μους. Η προοπτική για τον αραβικό κό-σμο είναι να σπάσει όλα αυτά τα σύνο-ρα, ανατρέποντας τις δυναστείες και τιςχούντες. Και μαζί τους να ανατρέψει τοτελευταίο απομεινάρι της δυτικής αποι-κοικρατίας, το κράτος του Ισραήλ. Ηδιαρκής επανάσταση στη Μέση Ανατο-λή έχει μπροστά της ολόκληρο αυτό τοκαθήκον. Μια σοσιαλιστική Μέση Ανα-τολή θα σημάνει το σάρωμα όλων τωνσυνόρων. Ο Κρις Χάρμαν έγραφε πριναπό τέσσερα χρόνια ότι “πρέπει να επα-ναλαμβάνουμε ξανά και ξανά: δεν μπο-ρεί να επιτευχθεί νίκη ενάντια στονιμπεριαλισμό σε καμία χώρα μόνο μεαγώνα σε αυτή τη χώρα, ούτε νίκη κατάτου Σιωνισμού με αγώνα που περιορίζε-ται μόνο στην Παλαιστίνη... Μια επανα-στατική τομή στον αραβικό κόσμο παρα-μένει η προϋποθεση ώστε το κράτος τουΙσραήλ να αντιμετωπίσει μια πρόκλησητέτοιου είδους ώστε ο Σιωνισμός να λυ-γίσει. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ακό-μα”.22 Κι όμως τώρα συμβαίνει. n

1. Τάρικ Άλι, “This is an Arab 1848. But UShegemony is only dented”, Guardian, 22Φλεβάρη 2011.

2. Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, Ομιλίαστην Κομμουνιστική Λίγκα, Μάρτης 1850.

3. “Ακύρωσαν την εκλογή ενός αγωνιστή

στην Αίγυπτο”, Εργατική Αλληλεγγύη,696, 23 Νοέμβρη 2005.

4. “Police and ruling party thugs in Egyptattack democracy demonstrators duringarticle 76 referendum”, Socialist WorkerOnline (Λονδίνο), 28 Μάη 2005.

5. στο ίδιο.

6. Eric Westervelt, “For Egyptians, trust iskey as army takes lead”, NPR, 14Φλεβάρη 2011.

7. Δείτε το άρθρο: “Οι Δικτατορίες καταρ-ρέουν” στο παρόν περιοδικό.

8. Χοσάμ Χαμαλάουϊ, “Η νικηφόρα επανά-σταση”, Εργατική Αλληλεγγύη, 955, 16Φλεβάρη 2011.

9. Mohamed Habib, “Egyptian universities'student unions dissolved”, Al-ahramOnline Beta, 27 Φλεβάρη 2011.

10. http://www.arabawy.org/2011/02/28/school-students-march/

11. Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τηδιακήρυξη και τους χώρους από όπουπροέρχονται οι συνδικαλιστές, στο“Ελευθερία και Κοινωνική Δικαιοσύνη. Τααιτήματα των εργατών στην επανάστα-ση”, Εργατική Αλληλεγγύη, 956, 23Φλεβάρη 2011.

12. Νίκος Λούντος, “Η Μέση Ανατολή μετάτη Γάζα”, Σοσιαλισμός από τα Κάτω,Νο73 (Μάρτης-Απρίλης 2009), σ.27.

13. Αναφέρεται στο Neve Gordon, “Israelimedia 'fears' the new Egypt”, Al JazeeraOpinion sadas.

14. Ari Shavit, “Obama's betrayal / As goesMubarak, so goes U.S. Might”, Haaretz,31 Γενάρη 2011.

15. “2010 Poll: Egyptians dislike Obama, seeU.S./Israel as 'threats', want clergy morepolitical”, Huffington Post, 3 Φλεβάρη2011.

16. http://tinyurl.com/6339m45

17. http://ziomania.com/articles2011/02/17.html.

18. http://english.aljazeera.net/palestinepa-pers/

19. “Jordan urges EU to pressure Israel todesist harmful 'unilateral actions'”.Haaretz, 27 Φλεβάρη 2011.

20. Κύριο άρθρο στο ίδιο τεύχος τηςHaaretz.

21. Barak Ravid, “Netanyahu wary of newinternational efforts in peace process”,στο ίδιο.

22. Chris Harman, “Hizbollah and the warIsrael lost”, International Socialism

Οπως κάθε επανάσταση στηνιστορία της ανθρωπότητας πουάλλαξε την κοινωνία, οι επανα-

στάσεις στην Αίγυπτο, στην Τυνησία, στηΛιβύη δεν θα μπορούσαν να είχαν φέρειτέτοιες κοσμοϊστορικές αλλαγές αν οιγυναίκες, το πιο καταπιεσμένο κομμάτιτης κοινωνίας σε Ανατολή και Δύση, δενείχαν βγει στην πρώτη γραμμή.

Παρά την λογοκρισία και την προπα-γάνδα κανείς δεν μπόρεσε να κρύψειτην παρουσία των γυναικών. Οι εικόνεςπου πλημμύρισαν τα κανάλια και τις

εφημερίδες ήταν γεμάτες από γυναίκες,νεαρά κορίτσια, ηλικιωμένες, ολόκληρεςοικογένειες που βρισκόταν από τις πρώ-τες μέρες και νύχτες στην πλατεία Τα-χρίρ της Αιγύπτου, που πανηγυρίζονταςκαι τραγουδώντας ζητούσαν την άμεσηπαραίτηση του Μουμπάρακ. Οι γυναί-κες όλων των ηλικιών ξενυχτούσαν στηνπλατεία δίπλα στους άνδρες, συμμετεί-χαν στις συζητήσεις, κρατούσαν οδο-φράγματα, πάλευαν με την αστυνομία.

Οι εκατοντάδες εικόνες των γυναικώντης Αιγύπτου που πρωτοστατούν στηνεπανάσταση που έδιωξε τον Μουμπά-ρακ καταρρίπτουν την στερεότυπη εικό-να για τη γυναίκα στον αραβικό κόσμο,που θέλει να την παρουσιάζει υποταγμέ-νη, κρυμμένη πίσω από τη μαντίλα της,παθητικό υποχείριο του Ισλάμ. Οι γυ-ναίκες της Αιγύπτου απέδειξαν για άλλημία φορά ότι δεν είναι μόνο τα θύματατης δικτατορίας του Μουμπάρακ και τηςκρίσης αλλά και υποκείμενα αλλαγήςτης κοινωνίας.

Αυτή η εικόνα δεν έπεσε από τον ου-ρανό. Είναι αποτέλεσμα μίας μακράςπεριόδου ανυπακοής που ξέσπασε είτεμε αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ είτε μεαφορμή τη μάχη για αυξήσεις και για τηδημιουργία ελεύθερου συνδικαλισμούκόντρα στα ελεγχόμενα από το Μου-μπάρακ συνδικάτα.

Οι γυναίκες αποτελούν το 20% τουεργατικού δυναμικού της Αιγύπτου.Απασχολούνται κυρίως στη γεωργία,στην εκπαίδευση, στο δημόσιο τομέα.Το 5% των εργαζόμενων γυναικών απα-σχολούνται στη βιομηχανία. Οι μισθοίτους είναι αισθητά πιο χαμηλοί, ιδιαίτε-ρα στην υφαντουργία που απασχολεί με-γάλο αριθμό γυναικών. Περισσότερες

γυναίκες συγκεντρώνονται στις πιο κα-κοπληρωμένες και ανειδίκευτες θέσειςεργασίας. Οι εργαζόμενες στην υφα-ντουργία Μανσούρα Εσπάνα έπαιρνανλιγότερο από 11 λίρες το μήνα. Αυτόήταν το τίμημα που πλήρωσε η εργατικήτάξη της Αιγύπτου για το «οικονομικόθαύμα» που έφτασε την κερδοφορία τωνκαπιταλιστών στο 180%, την ίδια στιγμήπου βύθισε την πλειοψηφία των κατοί-κων της χώρας στη φτώχεια, με μεγαλύ-τερα θύματα τις γυναίκες.

Γυναίκες και απεργιακό κίνημαΟ Μουμπάρακ είχε βρεθεί αντιμέτω-

πος με ένα εκρηκτικό απεργιακό κίνηματα τελευταία χρόνια, όπου η συμμετοχήτων γυναικών ήταν εντυπωσιακά μεγάλη.Το Δεκέμβρη του 2006 έγινε μία μεγάληαπεργία στο κρατικό εργοστάσιο υφα-ντουργίας, το μεγαλύτερο εργοστάσιοτης Αιγύπτου που βρίσκεται στη Μαχάλ-λα αλ-Κούμπρα, μια κωμόπολη στο Δέλ-τα του Νείλου. Ο πρωθυπουργός ΑχμάντΝαζίφ, οπαδός των ιδιωτικοποιήσεων,είχε υποσχεθεί την καταβολή ενός μπό-νους που ισοδυναμούσε με μισθό δύο μη-νών. Μόλις οι εργαζόμενοι αντιλήφθη-καν στο τέλος της χρονιάς ότι δεν τουςείχε καταβληθεί έκαναν απεργία. Περί-που 3.000 γυναίκες όρμησαν στο κεντρι-κό νηματοστάσιο και απαίτησαν απότους άντρες συναδέλφους τους να στα-ματήσουν τη δουλειά. “Που είναι οιάντρες; Οι γυναίκες είμαστε εδώ”, φώ-ναζαν με συνθήματα. Στη συνέχεια,10.000 εργάτες συγκεντρώθηκαν στηναυλή του κτιρίου. Η απεργία έκλεισε μεμια μεγάλη νίκη που ανάγκασε την εται-ρεία να υποσχεθεί μια ολόκληρη σειράαπό μεταρρυθμίσεις. Τον Σεπτέμβρη,

όταν η εργοδοσίαπροσπάθησε νααθετήσει τις υπο-σχέσεις της αυ-τές, οι εργάτριες

και οι εργάτες κατέλαβαν το εργοστάσιο– μια κατάληψη που κράτησε μια ολό-κληρη βδομάδα. Όπως είπε ένας εργά-της στους δημοσιογράφους σοσιαλιστι-κής εφημερίδας της Αιγύπτου στη διάρ-κεια της δεύτερης απεργίας “Η κάθε γυ-ναίκα του εργοστασίου μας είναι πιογενναία από μία εκατοντάδα άντρες”.

Το απεργιακό κύμα έχει καταφέρει νασυμπαρασύρει ακόμα και τους πιο μι-κρούς και αδύναμους εργατικούς χώ-ρους. Για παράδειγμα μία απεργία πουξέσπασε σε μία μικρή βιομηχανία τσιγά-ρων, είχε στην ηγεσία της μία γυναίκασυνδικαλίστρια που φορούσε μαντίλα,την Χάγκα Αΐσα. Οι εργάτες σε αυτό τοεργοστάσιο αντιμετώπιζαν εξοντωτικέςσυνθήκες εργασίας. 30-40 νέες γυναίκεςπακετάριζαν τσιγάρα για 12 ώρες τη μέ-ρα, 7 ημέρες την εβδομάδα και έπαιρναν4 Αιγυπτιακές λίρες τη μέρα. Η επιρροήτης μεγάλης απεργίας στο Μαχάλλα αλ-Κούμπρα οδήγησε τους εργάτες να ξεκι-νήσουν απεργία, προχώρησαν σε κατά-ληψη, μπήκαν σε λεωφορεία και πήγανστο Κάιρο όπου έκαναν διαδήλωση στοΥπουργείο Εργασίας και στην ΓενικήΣυνομοσπονδία συνδικάτων της Αιγύ-πτου στο Κάιρο. Οι γυναίκες έφεραν μα-ζί τους ψωμί και φρούτα από το σπίτιτους για να βοηθήσουν τους συναδέλ-φους τους να αντέξουν. Η Αΐσα είχεκερδίσει σε τέτοιο βαθμό την εμπιστοσύ-νη των συναδέλφων της που συμμετείχεστην εργατική αντιπροσωπεία η οποίασυνάντησε τους κυβερνητικούς εκπρο-σώπους. Ήταν μία εντυπωσιακή εξέλιξηγια το συνδικαλιστικό κίνημα της Αιγύ-πτου. Όπως δήλωσε η ίδια, “δεν κάνεικαμία διαφορά το γεγονός ότι είμαι γυ-ναίκα. Αυτό είναι δευτερεύον. Το βασι-


Οι γυναίκες μπροστά!


κό είναι ότι όλοι, άντρες και γυναίκεςαντιμετωπίζουμε τις ίδιες συνθήκες ερ-γασίας”. Ο υπουργός Εργασίας αναγκά-στηκε να δεχτεί τα αιτήματα της αντι-προσωπείας και η απεργία κατάφερε νανικήσει.

Χαρακτηριστικό επίσης παράδειγμαείναι και η απεργία που ξέσπασε τονΑπρίλη του 2007 στη κλωστοϋφαντουρ-γία που βρίσκεται στην πόλη Τάλκχα. Ηαπεργία πυροδοτήθηκε από τις φήμεςότι τα αφεντικά ετοιμάζονται να το κλεί-σουν. Αντιμέτωπες με τον κίνδυνο τουλοκ-άουτ οι εργάτριες που ήταν τα τρίατέταρτα των εργαζόμενων αποφάσισαννα καταλάβουν το κτίριο. Εγκαταστάθη-καν σε έναν όροφο, έστρωσαν στρώμα-τα στο πάτωμα για να κοιμούνται ταβράδια ανάμεσα στα μηχανήματα καιπαρέμειναν στο εργοστάσιο αγνοώνταςτη βρώμικη εκστρατεία των εφημερίδωντου Μουμπάρακ που τις κατηγορούσεγια “πορνεία” (αφού κοιμόντουσαν στοπάτωμα του εργοστασίου στον ίδιο χώροάνδρες και γυναίκες). Τον Απρίλιο πέ-ντε ακτιβίστριες και ένας ακτιβιστήςαπολύθηκαν και η αστυνομία τους απήγ-γειλε την κατηγορία της υποκίνησηςαπεργίας. Παρά τις πιέσεις της αστυνο-μίας και της εργοδοσίας, οι εργάτεςκράτησαν την κατάληψη για δύο μήνεςκαι έκλεισε μόνο όταν η εργοδοσία υπέ-γραψε συμφωνία με την οποία δεσμευό-ταν ότι δεν πρόκειται να κλείσει το ερ-γοστάσιο, ενώ εργοδοσία και κυβέρνη-ση αποδέχτηκαν κάποια από τα αιτήμα-τα όπως την πληρωμή κάποιων επιδομά-των και την πληρωμή των μεροκάματωνπου χάθηκαν στη διάρκεια της απερ-γίας.

Η κατάληψη στο Μανσούρα Εσπάναέδειξε πώς η συλλογική δύναμη των ερ-γατών μπορεί να παραμερίσει την κατα-πίεση που καλλιεργεί το ίδιο το σύστημαγια δεκαετίες. Ξαφνικά η ιδέα του νακοιμηθεί μία γυναίκα έξω από το σπίτι,του να κοιμάται στο πάτωμα ενός εργο-στασίου μαζί με τους άντρες συναδέλ-φους της, έγινε η καθημερινότητα τωνεργατριών.

Το ξέσπασμα του εργατικού κινήμα-τος στην Αίγυπτο τροφοδοτήθηκε από τοαντιπολεμικό κίνημα ενάντια στον πόλε-μο των ΗΠΑ στο Ιράκ και το κίνημα αλ-ληλεγγύης στην παλαιστινιακή Ιντιφά-ντα. Στις 20 Μάρτη 2003, την ημέρα πουξεκίνησε ο πόλεμος στο Ιράκ έγινε η με-γαλύτερη διαδήλωση στην ιστορία τηςΑιγύπτου μετά το 1977. Ήταν η πρώτημη ελεγχόμενη από το καθεστώς μαζική

διαδήλωση μετά από πολλά χρόνια. Μέ-σα σε αυτή την ευκαιρία του 2004 στή-θηκαν δίκτυα όπως το “Κιφάγια” (Αρ-κετά) που συσπείρωνε αγωνιστές τηςΑριστεράς, των Νασερικών και τωνισλαμιστών και έφερε το αίτημα για δη-μοκρατία στην πρώτη γραμμή.

Ένα χρόνο πριν το 2002 έγινε γιαπρώτη φορά το διεθνές συνέδριο τουΚαϊρου. Στην αίθουσα του συνδικάτουτων δημοσιογράφων μπόρεσαν να ακου-στούν για πρώτη φορά σε δημόσιο χώροφωνές ενάντια στη δικτατορία, παρόλοπου το κτίριο ήταν πολιορκημένο απότην αστυνομία και το στρατό. Οι γυναί-κες πρωτοστάτησαν στα συνέδρια τουΚαϊρου οργανώνοντας φόρουμ γυναι-κών με τίτλο «Οι γυναίκες κατά του πο-λέμου». Ο στόχος ήταν να αναδείξουντους τρόπους που μπορούν να παλέψουνκάθε είδους σεξιστικής διάκρισης στηδουλειά, στο δημόσιο βίο, στην εκπαί-δευση. Το καθεστώς χρησιμοποίησε όλααυτά τα χρόνια τους βιασμούς γυναικώνσαν μέσο καταστολής και σαν πρακτικήβασανιστηρίων. Το 50% των γυναικώνπου συλλαμβάνονται στην Αίγυπτο υφί-στανται σεξουαλική βία για να αποσπα-στεί η ομολογία τους.

ΚαταστολήTο Mάη του 2005 μια ειρηνική δια-

μαρτυρία του “Κιφάγια” ενάντια στοστημένο δημοψήφισμα του Μουμπάρακγια τις αλλαγές στο Σύνταγμα δέχτηκεβάρβαρη επίθεση από τραμπούκους τουκυβερνητικού κόμματος, αστυνομικούςκαι ασφαλίτες. Μία οργάνωση για ταανθρώπινα δικαιώματα δημοσίευσε μίασειρά επώνυμες καταγγελίες για τη βίαπου άσκησε το καθεστώς. “Πήγα για νασυμμετέχω στη διαδήλωση του Κιφάγιαστο συνδικάτο των δημοσιογράφων”, δή-λωσε η Ραμπί Φαχμύ. “Φορούσα τηνκονκάρδα του Κιφάγια και στεκόμουνσε ένα τοίχο γιατί είχα εγχειριστεί στολαιμό. Αυτοί οι άντρες μου επιτέθηκανκαι με χτύπησαν βάναυσα και μου έσκι-σαν τα ρούχα και τα εσώρουχα μέχριπου με άφησαν τελείως γυμνή. Η αστυ-νομία καθόταν και κοιτούσε. Αυτό πουσυνέβη ήταν μία μεγάλη βιαιοπραγία,μία βιαιοπραγία μίας γυναίκας στουςδρόμους του Καΐρου. Οι δρόμοι μετα-τράπηκαν σε φυλακή του Αμπού Γράι-μπ. Ήταν καθαρό ότι αυτές ήταν οι δια-ταγές της αστυνομίας. Έπιασα τονασφαλίτη που μου έσκισε τα ρούχα αλλάφυγαδεύτηκε από την αστυνομία. Θυμά-

μαι πως μοιάζει και σκοπεύω να τον κα-ταγγείλω δημοσίως”.

Ο Χόσνι Μουμπάρακ, ο πιο στενόςάραβας σύμμαχος των Ηνωμένων Πολι-τειών, την ίδια στιγμή που καταπατούσεβάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα καικαταδίκαζε ένα λαό 80 εκατομμυρίωνστη φτώχεια και την εξαθλίωση, προ-σπαθούσε να φτιάξει τη βιτρίνα του προ-οδευτικού ηγέτη με στόχο να διατηρείκαλές διπλωματικές σχέσεις με τη Δύση.Σε αυτή του την προσπάθεια προσπάθη-σε να το παίξει “προστάτης” των γυναι-κών. Το 2000 ανακοίνωσε την επίσημηέναρξη της λειτουργίας του “ΕθνικούΣυμβουλίου για τις γυναίκες”. Πρόεδροςτου 30μελούς σώματος ήταν η πρώτη κυ-ρία της Αιγύπτου, Σουζάν Μουμπάρακ.Η Σ. Μουμπάρακ σε δηλώσεις της τότεστο BBC, είχε χαρακτηρίσει την ίδρυσητου συμβουλίου ως ιστορική στιγμή γιατις Αιγύπτιες γυναίκες καλώντας τις νααποκτήσουν και εκείνες “φωνή στις δια-δικασίες λήψης αποφάσεων”. Η κυρίαΜουμπάρακ ανέπτυξε μάλιστα και διε-θνή δράση.

Είναι εξοργιστικό το γεγονός την ώραπου η αστυνομία και οι πληρωμένοι δο-λοφόνοι του Μουμπάρακ εφάρμοζαν ταπιο εξευτελιστικά βασανιστήρια σε βά-ρος των γυναικών, η κυρία Μουμπάρακ,είχε ανακηρυχθεί πρόεδρος της “Διε-θνούς Κίνησης Γυναικών για την Ειρή-νη”. Μάλιστα σε επίσκεψή της στην Ελ-λάδα είχε παρασημοφορηθεί από τονίδιο τον Κάρολο Παπούλια, σε μια “σε-μνή τελετή”, με τον “Μεγαλόσταυρο τουΤάγματος του Φοίνικος” για τους “αγώ-νες της” για την ειρήνη και την βοήθειαστα θύματα του πολέμου.

Το νέο κύμα επαναστάσεων στην Βό-ρεια Αφρική και την Μέση Ανατολήανοίγει σήμερα νέους δρόμους για τηναπελευθέρωση των γυναικών στον Αρα-βικό Κόσμο. Με τον ίδιο τρόπο που τομεγάλο κίνημα των επαναστάσεων του19ου αιώνα έφεραν τις πρώτες κατακτή-σεις των γυναικών στην εργασία καιάνοιξαν το δρόμο για τη γυναικεία χει-ραφέτηση, με τον ίδιο τρόπο που τα κι-νήματα του Μάη του '68 άλλαξαν συνο-λικά τη θέση της γυναίκας, στον ίδιοδρόμο και σήμερα οι νέες επαναστάσειςτου 21ου αιώνα μπορούν να αποδεσμεύ-σουν όχι μόνο τις γυναίκες αλλά συνολι-κά όλη την εργατική τάξη από τα δεσμάτης καταπίεσης, της φτώχειας, του πολέ-μου και του ρατσισμού.

Κατερίνα Θωίδου


Στο νου εκατομμυρίων Αιγυπτίων καιΑράβων γενικότερα, η σύγκριση ανάμε-σα στον Νάσερ και στους σημερινούςηγέτες του αραβικού κόσμου, όπως οκυνηγημένος πλέον Μουμπάρακ, είναισυντριπτική. Ο Νάσερ ήταν επικεφαλήςενός καθεστώτος που συγκρούστηκε μετον ιμπεριαλισμό, ενώ οι σημερινοί ηγέ-τες τον υπηρετούν επικερδώς. Ο Νάσερέκανε εθνικοποιήσεις, με κυριότερη τηΔιώρυγα του Σουέζ, πήρε μέτρα πουανέβασαν το βιοτικό επίπεδο των εργα-τών και των φτωχών. Οι σημερινοί ηγέ-τες εφαρμόζουν τα «μνημόνια» του ΔΝΤπου σκορπάνε τη φτώχεια.

Τα καθεστώτα του Χόσνι Μουμπάρακκαι του Ανουάρ Σαντάτ σηματοδότησανμια στροφή 180 μοιρών από τη πολιτικήτου Νάσερ. Ο Σαντάτ ήταν αυτός πουέκανε την Αίγυπτο σύμμαχο του Ισραήλμε τις Συμφωνίες του Καμπ Ντέηβιντ το1978. Όμως, η άνοδός του στην εξουσίαδεν ήταν αποτέλεσμα ούτε εξωτερικήςεπέμβασης ούτε κάποιου εμφυλίου πολέ-μου ή πραξικοπήματος. Ο Σαντάτ βγήκεαπό τα σπλάχνα του καθεστώτος του Νά-σερ. Ήταν από τους ιδρυτές μαζί με τονΝάσερ της ομάδας των «ΕλεύθερωνΑξιωματικών» που ανέτρεψαν τη μοναρ-χία το 1952 και όταν ο τελευταίος πέθα-νε ο Σαντάτ ήταν αντιπρόεδρός του.

Για να κατανοήσουμε πώς η Αίγυπτοςέφτασε σε αυτό το σημείο θα πρέπει ναλάβουμε υπόψη το πώς ήρθαν στηνεξουσία οι «Ελεύθεροι Αξιωματικοί» το1952, τι είδους καθεστώς εδραίωσαν,ποιες σχέσεις είχε με την αιγυπτιακήκοινωνία και το διεθνές περιβάλλον καιγιατί μπήκε σε κρίση που είχε τη συγκε-κριμένη έκβαση. Τα συμπεράσματαέχουν αξία για τη συζήτηση που ανοίγειγύρω από το ποιος είναι ο δρόμος προςτα εμπρός για την αιγυπτιακή επανάστα-ση, τον αντιμπεριαλιστικό αγώνα στηΜέση Ανατολή και για την Αριστεράδιεθνώς.

Η ανατροπήΑπό το 1922 η Αίγυπτος ήταν τυπικά

ένα ανεξάρτητο κράτος, αλλά στην ου-σία ήταν μια μισο-αποικία της Βρετανι-κής Αυτοκρατορίας. Η Διώρυγα του

Σουέζ ήταν ιδιοκτησία μιας γαλλο-αγ-γλικής εταιρείας. Η Βρετανία διατηρού-σε τον έλεγχο στην «άμυνα» της χώρας,κατοχύρωνε την «ασφάλεια» των γραμ-μών επικοινωνίας της, αναλάμβανε τηνπροστασία των ξένων συμφερόντων στηχώρα, όπως και τη διοίκηση του Σουδάν(τότε ήταν τμήμα της Αιγύπτου). Επίσης,οι αγγλικές τράπεζες απομυζούσαν μετα δάνειά τους ένα μεγάλο κομμάτι τουπλούτου της Αιγύπτου.

Η Αίγυπτος ήταν μοναρχία, ο τελευ-ταίος βασιλιάς ήταν ο Φαρούκ, διάση-μος για το πάχος, τη διαφθορά και τη τε-ράστια συλλογή πορνογραφίας που κα-τείχε. Ήταν ο τυπικός εκπρόσωπος μιαςτάξης μεγάλων γαιοκτημόνων που θύμι-ζαν τους παλιούς φεουδάρχες και μεγά-λων τραπεζιτών και βιομηχάνων, όλοιτους δεμένοι με τη Βρετανία. Το κυ-ρίαρχο εθνικιστικό κόμμα ήταν το Βάφ-ντ – χωρισμένο σε ριζοσπαστικές και με-τριοπαθείς πτέρυγες. «Βαφντ» σημαίνει«αντιπροσωπεία». Πρόκειται για τηναντιπροσωπεία προσωπικοτήτων πουπροσπάθησε να πάει στις διαπραγμα-τεύσεις στις Βερσαλλίες το 1919 για ναζητήσει ανεξαρτησία για την Αίγυπτο. Ηαγγλική κυβέρνηση την συνέλαβε, πυρο-δοτώντας μια μεγάλη εξέγερση στην Αί-γυπτο.

Το αντιαποικιακό κίνημα είχε μεγάληπαράδοση. Ο μεγάλος λογοτέχνης Στρα-τής Τσίρκας έχει γράψει μαγικές σελί-δες για αυτούς τους ξεσηκωμούς, τόσοστο «Νουρεντίν Μπόμπα» όσο και στις«Ακυβέρνητες Πολιτείες». Στη δεκαετίατου ’40, η αιχμή του δόρατος της κινητο-ποίησης ενάντια στην αποικιοκρατίαήταν η εργατική τάξη, οι απεργίες τηςμαζί με τη νεολαία. Μετά το ΔεύτεροΠαγκόσμιο Πόλεμο το εργατικό κίνημαπαίρνει νέα ώθηση. Η αντιμετώπιση τηςανεργίας που προκάλεσε η πτώση τηςοικονομικής δραστηριότητας μετά το τέ-

λος του πολέμου ήταν το κέντρο των αι-τημάτων των εργατών.

Οι αγώνες των εργατών τροφοδοτού-σαν την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμόκαι τη φεουδαρχία και αντιστρόφως τομίσος για τους αποικιοκράτες και τα τσι-ράκια τους έδινε ακόμα πιο εκρηκτικόχαρακτήρα στις απεργίες και τις διαδη-λώσεις. Στις 21 Φλεβάρη του 1946 γιαπαράδειγμα η απεργία και η διαδήλωσηπου κάλεσε η «Επιτροπή Φοιτητών καιΕργατών» κατέληξε σε σκληρές συ-γκρούσεις με βρετανικές δυνάμεις στοΚάιρο με 23 νεκρούς και 123 τραυμα-τίες. Η 4 Μάρτη, η «μέρα των μαρτύ-ρων», ήταν η μεγαλύτερη απεργία πουείχε γνωρίσει η Αίγυπτος και μια απότις πιο αιματοβαμμένες: στην Αλεξάν-δρεια η αστυνομία άνοιξε πυρ δολοφο-νώντας 28 διαδηλωτές.

Αυτές οι αναμετρήσεις ανάγκασαντους Βρετανούς να περιορίσουν τηνστρατιωτική τους παρουσία στη Διώρυγα.Εκεί στο τέλος του ’50 και στις αρχές του’51 βρέθηκαν αντιμέτωποι με αντάρτικεςομάδες – κάποιες από αυτές τις είχε ορ-γανώσει η Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Στις 23 Ιούλη 1952, μια ομάδα αξιω-ματικών με επικεφαλής τον συνταγμα-τάρχη Νάσερ και τον στρατηγό Μοχά-μεντ Ναγκίμπ, οι «Ελεύθεροι Αξιωματι-κοί», ανέτρεψαν την κυβέρνηση καιέδιωξαν τον Φαρούκ. Οι «ΕλεύθεροιΑξιωματικοί» είχαν αρχίσει να οργανώ-νονται από τα τέλη της δεκαετίας του’40. Είχαν μερικά κοινά χαρακτηριστι-κά. Η απέχθεια για την υποταγή της Αι-γύπτου στους Βρετανούς ήταν το ένα.Το δεύτερο ήταν η αίσθηση ταπείνωσηςαπό την ήττα στον πόλεμο του 1948 με τοΙσραήλ. Ο Νάσερ είχε τραυματισθεί στοστήθος στη διάρκεια των επιχειρήσεωνκαι ο Ναγκίμπ θεωρούταν ήρωας τουπολέμου. Όμως ο αιγυπτιακός στρατόςαπέτυχε παταγωδώς. Ένα τρίτο κοινό

Από τον Νάσερ στον Μουμπάρακ

Ο Λέανδρος Μπόλαρης περιγράφει πώς έφτασετο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στην Αίγυπτο από τις νί-κες του 1956 στις προδοσίες του Σαντάτ που άνοι-ξαν το δρόμο για τα τριάντα χρόνια του Μουμπάρακ.


στοιχείο ήταν η κοινωνική τους καταγω-γή. Η καριέρα στο στρατό ήταν μια απότις λίγες διεξόδους για τους γόνους τωνκατώτερων μεσοαστικών και εύπορωναγροτικών οικογενειών, τους “εφεντί-για” όπως τους αποκαλούσαν. Αυτά ταστρώματα μισούσαν τους Βρετανούς,την ανώτερη γραφειοκρατία, τους μεγά-λους γαιοκτήμονες. Αλλά δεν είχαν κα-μιά εμπιστοσύνη στους «από κάτω», σταεκατομμύρια των άκληρων αγροτών,τους εργάτες. Αυτό το χαρακτηριστικόσημάδεψε την πορεία του καθεστώτοςστα επόμενα χρόνια, ακόμα και στις πιοριζοσπαστικές φάσεις του.

Σύγκρουση με τον ιμπεριαλισμόκαι ριζοσπαστικοποίηση

Τα μέλη των «Ελεύθερων Αξιωματι-κών» και του «Επαναστατικού Συμβου-λίου Διοίκησης» που κατείχε την εξου-σία, είχαν διαφορετικές πολιτικές ανα-φορές και σχέσεις. Κάποιοι, λιγοστοί,ήταν μέλη ή συμπαθούντες κομμουνιστι-κών οργανώσεων (εκείνη την εποχή δενυπήρχε ενιαίο κομμουνιστικό κόμμαστην Αίγυπτο). Ο ίδιος ο Νάσερ είχεεξασφαλίσει την εκτύπωση των προκη-ρύξεων και των μανιφέστων των «Ελεύ-θερων Αξιωματικών» από το παράνομοτυπογραφείο μιας τέτοιας οργάνωσης.Άλλοι συμπαθούσαν τη ΜουσουλμανικήΑδελφότητα. Οι περισσότεροι δήλωναναπλά «εθνικιστές». Αυτό που επεδίωκανήταν η εφαρμογή μιας πολιτικής που θαέκανε την Αίγυπτο σύγχρονη βιομηχανι-κή χώρα, ανεξάρτητη από τις Μεγάλες

Δυνάμεις.Το πρόγραμμα των Ελεύθερων Αξιω-

ματικών ήταν μετριοπαθές. Εφάρμοσανμια αγροτική μεταρρύθμιση, που πράγ-ματι διέλυσε τους μεγάλους γαιοκτήμο-νες και έδωσε γη σε εκατοντάδες χιλιά-δες αγρότες (όχι σε όλους όμως). Δενήταν ριζοσπαστική αγροτική μεταρρύθ-μιση: οι γαιοκτήμονες πήραν αποζημίω-ση κρατικά ομόλογα που το καθεστώςέλπιζε ότι θα τα ρευστοποιήσουν σεεπενδύσεις στη βιομηχανία. Το κράτος,θα έπαιζε σημαντικό ρόλο, αλλά σε συ-νεργασία με το ιδιωτικό κεφάλαιο.

Για τον Νάσερ και τους συνεργάτεςτου, ο ρόλος των εργατών ήταν να δου-λεύουν περισσότερο για το καλό της πα-τρίδας και να περιμένουν καλύτερες μέ-ρες. Οι εργάτες στην υφαντουργία Μισρστο Καφρ-αλ-Νταβάρ είχαν πανηγυρί-σει όταν οι Ελεύθεροι Αξιωματικοί κα-τέλαβαν την εξουσία. Στη συνέχεια κα-τέβηκαν σε απεργία στις 12 Αυγούστου1952. Όταν την επόμενη μέρα χιλιάδεςεργάτες διαδήλωσαν απαιτώντας ελεύ-θερο συνδικάτο και απόλυση τυραννι-κών διευθυντών και εργοδηγών, βρέθη-καν αντιμέτωποι με στρατό και τηναστυνομία που άνοιξαν πυρ. Στις συ-γκρούσεις σκοτώθηκαν δυο στρατιώτες,ένας αστυνομικός και τέσσερις εργάτες.Ο στρατός παρενέβη, και συνέλαβε τηνηγεσία των απεργών. Τους πέρασε απόστρατοδικείο και δυο από αυτούς, οΜουσταφά Χαμίς και ο Μοχάμεντ αλΜπάκρι καταδικάσθηκαν σε θάνατο καιαπαγχονίστηκαν. Το 1954 οι απεργίεςαπαγορεύτηκαν δια νόμου.

Όμως, το καθεστώς δεν ήταν με κανέ-να τρόπο η συνέχεια του προηγούμενου.Καταρχήν, εξόργιζε τι ευρωπαϊκές μεγά-λες δυνάμεις της εποχής, την Γαλλία καιτην Βρετανία. Ο Νάσερ πρόσφερε μεγά-λη βοήθεια, σε οπλισμό, χρήμα και πολ-λά άλλα, στον αγώνα του FLN της Αλγε-ρίας ενάντια στην γαλλική αποικιοκρα-τία. Είχε προκαλέσει την οργή της Βρε-τανίας γιατί είχε αντιταχθεί ενεργητικάκαι ανοιχτά στο λεγόμενο «Σύμφωνο τηςΒαγδάτης» – μια «συμμαχία» που θαέδενε ακόμα περισσότερο τις αραβικέςχώρες στο άρμα της Βρετανίας και τηςΔύσης. Το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλμπορεί να είχε νικήσει στον πόλεμο του’48 αρπάζοντας τη γη των Παλαιστίνιων,αλλά δεν ένιωθε καθόλου ασφαλές με τονέο καθεστώς της Αιγύπτου.

Η σύγκρουση με τους ιμπεριαλιστές

Η κατασκευή του «Μεγάλου Φράγμα-τος» στο Ασουάν ήταν για το καθεστώςτο έργο που θα εξασφάλιζε φτηνή ενέρ-γεια για την εκβιομηχάνιση της χώραςκαι θα εξασφάλιζε την αύξηση των καλ-λιεργούμενων εκτάσεων κατά το 1/3.Όταν οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να χρηματο-δοτήσουν το έργο μέσω της ΠαγκόσμιαςΤράπεζας, ο Νάσερ στράφηκε στη Ρω-σία. Κι όταν οι εκβιασμοί συνεχίστηκαν,ανακοίνωσε στις 26 Ιούλη του 1956 τηνεθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζμπροστά σε ένα εκστατικό πλήθος στηνΑλεξάνδρεια.

Η εθνικοποίηση του Σουέζ προκάλεσε

Ο Νάσερ μετά την ανακοίνωση της εθνικοποίησης της Διώρυγας του Σουέζ.


ένα κύμα ενθουσιασμού στην Αίγυπτο,ρίγη συγκίνησης σε όλο τον αραβικό κό-σμο και λύσσα στα ιμπεριαλιστικά κέ-ντρα. Ο Νάσερ έγινε ήρωας για όσουςπάλευαν ενάντια στην αποικιοκρατίακαι τον ιμπεριαλισμό στην Αφρική, τηΜέση Ανατολή και την Ασία.

Τον Οκτώβρη ήρθε η απάντηση: μετάαπό μυστικές συνεννοήσεις και συμφω-νίες, το Ισραήλ εισέβαλε στο Σινά καιακολούθησε η «ειρηνευτική» επέμβασητων γαλλικών και βρετανικών στρατευ-μάτων στο Σουέζ. Ο αιγυπτιακός στρα-τός πολέμησε στην αρχή καλά, αλλά σύ-ντομα άρχισε να υποχωρεί.

Οταν οι Βρετανοί εισέβαλαν στοΠορτ Σάιντ βρέθηκαν αντιμέτωποι μεμια μαζική αντίσταση από τον πληθυσμότης πόλης. Ακόμα και γυναίκες και παι-διά έβγαιναν να αντιμετωπίσουν τους ει-σβολείς με κατσαρόλες, πέτρες, καδρό-νια, μολότοφ. Ο βομβαρδισμός μετέτρε-ψε τις φτωχές συνοικίες των Αράβων σεσυντρίμια, όμως η αντίσταση συνεχιζό-ταν. Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και τηςΒρετανίας δεν περίμεναν κάτι τέτοιο.Πίστευαν την προπαγάνδα τους ότι οΝάσερ ήταν δικτάτορας, ο «Χίτλερ τουΝείλου», άρα θα κατέρρεε από τηνεπέμβαση των «απελευθερωτών».

Στην πραγματικότητα, ο Νάσερ στρά-φηκε στη δύναμη που μπορούσε να νική-σει τους ιμπεριαλιστές, στους εργάτες,τους αγρότες, τη φτωχολογιά. Παντούιδρύονταν λαϊκές επιτροπές αντίστασηςκαι εξοπλίζονταν. Ο Νάσερ έβγαλε τουςκομμουνιστές από τη φυλακή και αυτοίπήγαν κατευθείαν στα εργοστάσια καιτις γειτονιές να οργανώσουν την αντί-σταση. Ακόμα και μέλη της Μουσουλμα-νικής Αδελφότητας που είχε κι αυτή κη-ρυχτεί παράνομη έστειλαν γράμμα απότη φυλακή δηλώνοντας ότι απέναντιστους Βρετανούς είναι διαταθειμένοι«να υπερασπίσουμε ακόμα και τη φυλα-

κή που είμαστε κλεισμένοι».Η «Κρίση του Σουέζ» όπως έμεινε

γνωστή στη Δύση ή η «Τριμερής Επιδρο-μή» όπως – πολύ πιο σωστά – έμεινεγνωστή στην Αίγυπτο κατέληξε σε έναφιάσκο για τους παλιούς ιμπεριαλιστέςτης Βρετανίας και της Γαλλίας και μιαπελώρια νίκη για όλα τα αντιμπεριαλι-στικά κινήματα στον κόσμο. Τα πορτραί-τα και οι φωτογραφίες του Νάσερ έκα-ναν την εμφάνισή τους από τη βόρειοΑφρική μέχρι την Ασία. Ήταν η πιο έν-δοξη, η πιο «μεγάλη» στιγμή του αραβι-κού εθνικισμού, που σε ένα μεγάλο μέ-ρος ταυτίστηκε με το όνομα του Νάσερ.

Για το καθεστώς της Αιγύπτου, ήτανένα σημείο καμπής επίσης για την επιτά-χυνση των μεταρρυθμίσεων. Το κράτοςάρχισε να παίζει ένα όλο και πιο σημα-ντικό ρόλο στην οικονομία. Στην αρχήτο καθεστώς προσπάθησε να αποσπάσειτη συναίνεση μεγάλων ιδιωτικών συμφε-ρόντων όπως ο όμιλος Μισρ. Όταν αυτόδεν έγινε δυνατό, προχώρησε ακόμα πιοεπιθετικά. Το «πεντάχρονο πλάνο» του1960 έβαζε στόχο το διπλασιασμό τουεθνικού εισοδήματος σε δέκα χρόνια.Το 1952-3 το κράτος ήταν υπεύθυνο γιατο 30% των επενδύσεων πάγιου κεφα-λαίου. Το 1960 αυτό το πoσοστό είχεφτάσει στο 70%. Και από εκείνη τη χρο-νιά, το καθεστώς προχώρησε στην εθνι-κοποίηση ή «αιγυπτιοποίηση» εκατοντά-δων επιχειρήσεων. Παράλληλα με τηλειτουργία συνεταιρισμών που εξασφά-λιζαν φτηνά λιπάσματα και εργαλείαστους φτωχούς αγρότες, την επιδότησηβασικών καταναλωτικών αγαθών γιατους εργαζόμενους, η Αίγυπτος φαινό-ταν να βαδίζει στο δρόμο του «σοσιαλι-στικού μετασχηματισμού» όπως διακή-ρυξε ο ίδιος ο Νάσερ το 1961.

Παράλληλα, οι σχέσεις με την ΕΣΣΔγίνονταν στενότερες, ιδιαίτερα στοστρατιωτικό επίπεδο και η Αίγυπτος

διαδραμάτιζε ενεργό ρόλο στο «Κίνηματων Αδεσμεύτων».

Τα όριαΌμως, υπήρχαν όρια τα οποία το συ-

γκεκριμένο καθεστώς δεν μπορούσε ούτεήθελε να παραβιάσει. Η παλιά άρχουσατάξη των μεγάλων γαιοκτημόνων, των με-γάλων τραπεζιτών, εμπόρων και βιομη-χάνων είχε δεχτεί ένα ισχυρότατο πλήγ-μα (χωρίς να έχει εξαφανιστεί ολοκλη-ρωτικά). Είχαν χάσει την πολιτική εξου-σία και την κυρίαρχη οικονομική τους θέ-ση. Όμως, η εξουσία δεν ήταν στα χέριατης εργατικής τάξης ούτε των φτωχώνχωρικών. Ήταν στα χέρια της νέας «τε-χνοκρατικής τάξης» με κέντρο τον στρα-τό: η κάστα των αξιωματικών έπαιρνεόλες τις σημαντικές αποφάσεις για τηνπολιτική της χώρας και ταυτόχρονα διέ-θετε μια τεράστια οικονομική ισχύ (πουσυνεχίζει να υπάρχει και σήμερα). Αξιω-ματικοί που αποστρατεύονταν αναλάμ-βαναν τον έλεγχο σημαντικών επιχειρή-σεων και δημόσιων οργανισμών, 1.500ανάμεσα στο 1952 και το 1964 μετρούσεμια μελέτη της εποχής. Ήταν ένας κρατι-κός καπιταλισμός χωρίς τις αναφορέςστο μαρξισμό των καθεστώτων της Ρω-σίας και της Ανατολικής Ευρώπης.

Η εργατική τάξη που τόσο σημαντικόρόλο είχε παίξει στους αγώνες του ’40και του ’50 έμενε φιμωμένη. Όταν επιτέ-λους το καθεστώς έδωσε την άδεια γιατην συγκρότηση μιας πανεθνικής συνο-μοσπονδίας συνδικάτων το 1957, και τα17 μέλη του κεντρικού της συμβουλίουορίστηκαν από την κυβέρνηση και«εγκρίθηκαν» από το συνέδριο ομοφω-να. Οι απεργίες ήταν παράνομες και σταχρόνια μέχρι το 1961 οι εργοδότες έβρι-σκαν χίλιους τρόπους να παραβιάζουν τηφιλεργατική νομοθεσία και να απολύουνκατά το δοκούν. Χωρίς το όπλο τηςαπεργίας, ακόμα και ο πιο φιλεργατικόςνόμος μένει στα χαρτιά. Και η αριστεράσυνέχισε να είναι παράνομη: οι αγωνι-στές και οι οργανώσεις της είχαν να επι-λέξουν ανάμεσα στη φυλακή και τηνατομική ένταξη στο κόμμα του καθεστώ-τος (από το 1965 την Αραβική Σοσιαλι-στική Ενωση). Συχνά, επέλεγαν το δεύ-τερο αλλά δεν απέφευγαν το πρώτο.

Το καθεστώς του Νάσερ βρέθηκεμπροστά σε κρίση σε δυο επίπεδα. Πρώ-

Η συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ. Από αριστερά: Ανουάρ Σαντάτ, Τζίμι Κάρτερ - πρόεδρος ΗΠΑ, Μεναχέμ Μπέγκιν - πρωθυπουργός Ισραήλ.


τον, το οικονομικό. Οι ρυθμοί οικονομι-κής ανάπτυξης δεν ήταν εκείνοι που θαεπέτρεπαν τη μετατροπή της Αιγύπτουσε μια ανεξάρτητη οικονομική δύναμημε ισχυρή βιομηχανία. Η ΕΣΣΔ και οιΗΠΑ έδιναν δάνεια (με 2,5% επιτόκιο ηπρώτη 4% η δεύτερη). Υπολογίζεται ότιχωρίς αυτές τις εισροές η μέση ετήσιααύξηση του ΑΕΠ θα έμενε στο 3,2%αντί στο 4,4% που ήταν. Αλλά η αποπλη-ρωμή τους προκαλούσε ένα όλο και αυ-ξανόμενο έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρω-μών. Αρχισαν να εμφανίζονται τα πρώ-τα σημάδια ελλείψεων σε τρόφιμα.

Δεύτερον, η προσπάθεια του Νάσερνα κάνει την Αίγυπτο ηγέτιδα του αρα-βικού κόσμου αντιμετώπισε προβλήμα-τα. Για να νικηθεί ο χωροφύλακας τουιμπεριαλισμού στην περιοχή, το Ισραήλ,απαιτούνταν οι συντονισμένες προσπά-θειες όλων των αραβικών χωρών.Όμως, τα καθεστώτα αυτών των χωρώνδεν είχαν την ικανότητα για κάτι τέτοιο.Όχι μόνο τα αντιδραστικά κράτη τουΚόλπου που ήταν και είναι δεμένα με τηΔύση. Αλλά και τα ριζοσπαστικά καθε-στώτα σε χώρες όπως η Συρία ή το Ιράκ.Ήταν καθεστώτα που μοιράζονταν τιςαδυναμίες του αιγυπτιακού. Η προτε-ραιότητά τους ήταν η εξασφάλιση τουελέγχου του κράτους τους και της συσ-σώρευσης κεφαλαίου στα πλαίσιά τουκαι όχι η αραβική επανάσταση. Ετσι γιαπαράδειγμα οδηγήθηκε σε ναυάγια ηβραχύβια Ενωμένη Αραβική Δημοκρα-τία (η «ένωση» της Αιγύπτου με τη Συ-ρία από το 1958 μέχρι το 1961).

Το 1967 ήρθε η ώρα της κρίσης καιήταν ο «Πόλεμος των Έξι Ημερών». ΤοΙσραήλ, με την ενεργό συνεργασία τωνΗΠΑ (και τη βοήθεια της ελληνικήςχούντας) ενορχήστρωσε τον πόλεμο καιμέσα σε λίγες μέρες συνέτριψε κυριολε-κτικά τους στρατούς των αραβικών χω-ρών και της Αιγύπτου. Ήταν ένα πλήγ-μα από το οποίο ο Νάσερ δεν συνήλθεποτέ. Τα επόμενα τρία χρόνια μέχρι τοθάνατό του η Αίγυπτος αντιμετώπιζεόλο και σοβαρότερα οικονομικά προ-βλήματα και ο ίδιος αναζητούσε όλο καιπερισσότερο συμβιβασμούς με τους σεϊ-χηδες της Σαουδικής Αραβίας και τουςσουλτάνους των Εμιράτων.

Ο Σαντάτ και το «άνοιγμα»Όταν ορκίστηκε πρόεδρος της Αιγύ-

πτου ο Ανουάρ Σαντάτ, όλοι περίμενανότι θα ήταν «μεταβατικός», μιας και θε-ωριόταν μια απλή μαριονέτα του Νάσερ.Όμως, τα πράγματα δεν κύλησαν έτσι.

Με την «Διορθωτική Επανάσταση» του1971, ο Σαντάτ εκκαθάρισε όλους τους«σκληρούς νασσερικούς» από τις θέσειςμε επιρροή στο καθεστώς και άρχισε ναακολουθεί μια δική του πορεία. Δενήταν προσωπική επιλογή του Σαντάτ.Ενα ολόκληρο κομμάτι του καθεστώτος,της άρχουσας τάξης, επιθυμούσε νααπαγκιστρωθεί από τα «σοσιαλιστικάπειράματα» του Νάσερ και να εξασφα-λίσει τη θέση του στο διεθνές σύστημα.Επιχειρηματίες, γραφειοκράτες, στρα-τηγοί, ήταν αυτοί που εκπροσωπούσε οΣαντάτ. Η εκδίωξη των σοβιετικώνστρατιωτικών συμβούλων (κάμποσες χι-λιάδες) το 1972 ήταν ένα πρώτο δείγματης μετατόπισης του καθεστώτος.

Ακολούθησε το διάλειμμα του «Πολέ-μου του Γιομ Κιπούρ» τον Οκτώβρη του1973. Ονομάστηκε έτσι γιατί συνέπεσεμε μια εβραϊκή θρησκευτική γιορτή. Οστρατός της Αιγύπτου και της Συρίαςεπιτέθηκαν αιφνιδιαστικά και τις πρώ-τες μέρες κατάφεραν ισχυρά πλήγματαστον ισραηλινό στρατό. Όμως, δεν μπό-ρεσαν να διατηρήσουν το πλεονέκτημακαι υποχώρησαν όταν ο ισραηλινόςστρατός αντεπιτέθηκε.

Αυτό που ακολούθησε ήταν η «ινφι-τάχ», η πολιτική των «ανοιχτών θυρών».Σε πολιτικό επίπεδο, η ινφιτάχ σήμαινεεπαναπροσέγγιση με τη Δύση. Σε οικο-νομικό, άνοιγμα στο ιδιωτικό κεφάλαιο,πρώτα στο ξένο και μετά στο αιγυπτιακό.

Στο πρώτο επίπεδο, ο Σαντάτ αρχικάδήλωνε – χωρίς να πείθει και πολλούς –ότι θα έπειθε τις ΗΠΑ να βάλουν μυαλόστο Ισραήλ. Στο τέλος, το 1978, κατέλη-ξε να υπογράφει τη Συμφωνία του ΚαμπΝτέηβιντ. Από κει ξεκίνησε η διαδρομήπου έφερε το καθεστώς του Μουμπάρακνα παίζει το ρόλο του δεσμοφύλακα γιατους Παλαιστίνιους της Γάζας για λογα-ριασμό του Ισραήλ.

Στην οικονομία, οι «ανοιχτές θύρες»σήμαιναν πρώτα τη κατάργηση κάθεελέγχου στη λειτουργία των τραπεζών,τη φοροαπαλλαγή για όσες ξένες επιχει-ρήσεις θα επένδυαν στην Αίγυπτο καιτην κατάργηση κάθε είδους επιδότησηςκαι κοινωνικών παροχών που είχε κα-θιερώσει ο Νάσερ.

Η Παγκόσμια Τράπεζα έθεσε όρο γιατη παροχή δανείων για την εξυπηρέτησητου εκρηκτικού δημόσιου χρέους, την κα-τάργηση της επιδότησης στη τιμή βασι-κών καταναλωτικών αγαθών, ανάμεσάτους και στο ψωμί. Ηδη από τους προη-γούμενους μήνες είχε ξεσπάσει ένα κύμααπεργιών και διαδηλώσεων, που είχε συ-

ναντήσει τη σκληρή καταστολή. Στις 18και 19 Γενάρη, εκατοντάδες χιλιάδες ερ-γάτες και φτωχοί σε όλες τις μεγάλες πό-λεις της Αιγύπτου ξεσηκώθηκαν αυθόρ-μητα, καίγοντας κυβερνητικά κτίρια, τρά-πεζες, καταστήματα ειδών πολυτελείαςσυγκρουόμενοι με την αστυνομία και τονστρατό. «Κλέφτες της Ινφιτάχ, ο λαός λι-μοκτονεί», ήταν ένα από τα συνθήματα.

Εκατοντάδες ήταν οι νεκροί και ο Σα-ντάτ υποχρεώθηκε προσωρινά να ανα-στείλει αυτά τα μέτρα. Αλλά τα επόμεναχρόνια, η πολιτική συνεχίστηκε με ένατεράστιο κύμα ιδιωτικοποιήσεων, αρπα-γής της γης από τους αγρότες – πουπλούτισε την άρχουσα τάξη χωρίς να λύ-νει κανένα από τα μεγάλα προβλήματα.Αρκετά πριν λέξεις όπως «θατσερι-σμός», «ρηγκανισμός», «νεοφιλευθερι-σμός» γίνουν γνωστές στην Ευρώπη, ηΑίγυπτος είχε γίνει το πεδίο εφαρμογήςαυτών των ταξικών πολιτικών (μαζί μετη Χιλή του Πινοτσέτ).

Όταν ξέσπασε η επανάσταση με τιςδιαδηλώσεις και τις συγκρούσεις στηνπλατεία Ταχρίρ στις 25 Γενάρη, πολλοίσχολιαστές έκαναν τη σύγκριση με τις«Ταραχές του Ψωμιού» του 1977, για ναβγάλουν το συμπέρασμα ότι και αυτές οι«ταραχές» δεν θα μπορέσουν να κλονί-σουν τον Μουμπάρακ. Διαψεύστηκαν.Το ζήτημα τώρα είναι η εργατική τάξηνα πάει ακόμα πιο μπροστά στους αγώ-νες και την προοπτική της. n

ΒιβλιογραφίαΣτοιχεία για το άρθρο από:

Α. Ann Alexander, “Suez and the high tide ofArab nationalism”, International Socialism,112, Autumn 2006.http://www.isj.org.uk/index.php4?id=249&issue=112

Β. J Beinin and Z Lockman, Workers on theNile: Nationalism, Communism, Islam and theEgyptian Working Class, 1882—1954, TheAmerican University in Cairo Press, 1998.

Γ. Anouar Abdel-Malek “Nasserism andSocialism”, Socialist Register, 1964,http://socialistregister.com/index.php/srv/article/view/5927/2823

Δ. Anouar Abdel-Malek, “The Crisis inNasser’s Egypt”, New Left Review, I-45,September-October 1967.

Ε. Nazem Abdalla “The Role of ForeignCapital in Egypt's Economic Development:1960-1972”, International Journal of MiddleEast Studies, Vol. 14, No. 1 (Feb., 1982), pp.87-97.


Η εργατική τάξη ήταν στην εμπροσθο-φυλακή του αντιμπεριαλιστικού αγώναστην Αίγυπτο. Αυτό ίσχυε ήδη από τηνεποχή της πρώτης εξέγερσης ενάντιαστη βρετανική κατοχή, το Μάρτη του1919. Οι εργάτες και τα συνδικάτα έπαι-ξαν ενεργητικό ρόλο στο ξεσηκωμό.Ανάμεσα στον Αύγουστο και τον Οκτώ-βρη εκείνης της χρονιάς ξέσπασαν 24μεγάλες απεργίες και ακόμα 84 ανάμε-σα στο 1920 και το 1921.

Στα χρόνια που ακολούθησαν μέχριτη δεκαετία του ’40, το εργατικό κίνημαπέρασε μια περίοδο ύφεσης. Συνομο-σπονδίες ιδρύονταν με πρωτοβουλίακομμάτων ή προσωπικοτήτων της άρχου-σας τάξης που έβλεπαν τους εργάτες εί-τε ως απλά θύματα που έχρηζαν προ-στασίας ή σαν «πελατεία». Ο ΔεύτεροςΠαγκόσμιος Πόλεμος αναζωογόνησετην κινητικότητα στις γραμμές του εργα-τικού κινήματος. Η Αίγυπτος έγινε μιακεντρική αρτηρία εφοδιασμού της Βρε-τανικής Αυτοκρατορίας, και το αποτέλε-σμα ήταν να ιδρυθούν εκατοντάδες βιο-μηχανικές επιχειρήσεις, κυρίως υφα-ντουργικές. Ταυτόχρονα, το μίσος γιατην αποικιοκρατία δυνάμωνε σε όλα ταστρώματα του πληθυσμού και οι εργάτεςαποκτούσαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθησηνα παλέψουν. Η περίοδος από το τέλοςτου πολέμου μέχρι τα μέσα της δεκαε-τίας του ’50 ήταν η εποχή δυνατών απερ-γιακών κινητοποιήσεων.

Τον ρόλο της εμπροσθοφυλακής η ερ-γατική τάξη δεν τον χρωστούσε στο μέ-γεθός της: ήταν μικρή σε σχέση με τηθάλασσα των αγροτών και των άλλωνφτωχών στρωμάτων της χώρας. Αλλάήταν συγκεντρωμένη σε νευραλγικά ση-μεία: η Αλεξάνδρεια ήταν ένα μεγάλολιμάνι, το Κάιρο σιδηροδρομικός κόμ-βος, η Διώρυγα του Σουέζ στρατηγικήςσημασίας. Οι 26 χιλιάδες που δούλευανστην υφαντουργία Μισρ στη Μαχάλα αλΚάμπρα ήταν μια εντυπωσιακή δύναμηόταν έμπαιναν σε κίνηση. Την άνοιξητου 1944 υπήρχαν 350 συνδικάτα με120.000 μέλη.

Αίγυπτος: οι κομμουνιστέςΣ’ αυτό το κίνημα προσπάθησε να πα-

ρέμβει και να συνδεθεί μαζί του η αιγυ-πτιακή αριστερά. Το αιγυπτιακό κομ-

μουνιστικό κόμμα ιδρύθηκε το 1922, αλ-λά συντρίφτηκε από την καταστολή μετάαπό ένα κύμα απεργιών και καταλήψε-ων εργοστασίων τον Φλεβάρη-Μάρτητου 1924. Στο δεύτερο μισό της δεκαε-τίας του ’40, όταν το εργατικό κίνημαφούντωνε μαζί με το συνολικότερο κίνη-μα ενάντια στη βρετανική αποικιοκρα-τία, δεν υπήρχε ενιαίο κομμουνιστικόκόμμα. Υπήρχε μια πληθώρα οργανώσε-ων, όλες με αναφορά στη Ρωσία τουΣτάλιν, αλλά με βαθιές διαφωνίες μετα-ξύ τους. Η μεγαλύτερη ήταν το Δημο-κρατικό Κίνημα Εθνικής Απελευθέρω-σης, το Χαντίτου (από τα αρχικά του στααραβικά) που ιδρύθηκε το 1947 (προϊόνενοποίησης δυο από τις μεγαλύτερες ορ-γανώσεις). Στην ακμή του, τις παραμο-νές του κινήματος των Ελεύθερων Αξιω-ματικών το 1952, είχε περίπου 2000 μέ-λη. Μια άλλη οργάνωση ήταν η «Εργατι-κή Πρωτοπορία», μικρότερη, αλλά μεπερισσότερες σχέσεις με τα εργοστάσια.

Παρά τις διαφορές τους, όλες αυτές οιοργανώσεις μοιράζονταν μια κατά βάσηίδια στρατηγική που καθόριζε την πολι-τική τους. Η επανάσταση στην Αίγυπτουποστήριζαν, θα ήταν εθνικοαπελευθε-ρωτική, θα απάλλασε τη χώρα από τηναποικιοκρατία, τον ιμπεριαλισμό, τα φε-ουδαρχικά δεσμά. Όλες οι «πατριωτι-κές» τάξεις είχαν συμφέρον σε αυτή, καιη εργατική τάξη θα έπρεπε να είναι ηβασική δύναμη, η ραχοκοκαλιά αυτήςτης συμμαχίας. Όμως, «ραχοκοκαλιά»δεν σημαίνει ηγεσία. Οι εργάτες έπρεπενα υποτάσσουν τα ταξικά τους συμφέρο-ντα στο γενικότερο εθνικό. Καμιά κου-

βέντα για σοσιαλισμό.Η κατάληψη της εξουσίας από τους

«Ελεύθερους Αξιωματικούς» τον Ιούλητου 1952 προκάλεσε ένα κύμα ενθουσια-σμού στους εργάτες και έθεσε μερικάσκληρά διλήμματα στους κομμουνιστές.Τι ήταν το νέο καθεστώς; Ποια στάσηέπρεπε να κρατήσουν απέναντί του; ΤοΧαντίτου αρχικά το υποδέχτηκε ως μιαπροοδευτική εξέλιξη. Ακόμα και όταν οστρατός κατέστειλε την απεργία των ερ-γατών στο Καφρ ελ Νταβάρ τον Αύγου-στο, η εφημερίδα του κυκλοφόρησε λί-γες μετά με τίτλο: «Ο Δρόμος του Στρα-τού και του Λαού: Εθνικό Μέτωπο Ενά-ντια στον Ιμπεριαλισμό και τους Προδό-τες». Και όλες οι οργανώσεις αρνήθη-καν να οργανώσουν αλληλεγγύη στουςεργάτες-θύματα της καταστολής.

Οι κομμουνιστικές οργανώσεις, επί-σης, είχαν απόλυτη πίστη στη Ρωσία τουΣτάλιν. Αυτό τους είχε δημιουργήσει με-γάλα προβλήματα όταν το 1948 η Ρωσίαήταν από τα πρώτα κράτη που έσπευσαννα αναγνωρίσουν το Ισραήλ (το ίδιοπρόβλημα αντιμετώπισαν όλα τα ΚΚ τουαραβικού κόσμου). Όταν η ρώσικη εξω-τερική πολιτική διακήρυσσε ότι το καθε-στώς των Ελεύθερων Αξιωματικών ήτανμια «φασιστική δικτατορία», έπρεπε νααλλάξουν γραμμή. Κι όταν το ίδιο καθε-στώς έκανε βήματα προσέγγισης στηνΡωσία, από το 1955 και μετά, πάλι έπρε-πε να διακηρύξουν ότι είναι ένα προο-δευτικό καθεστώς.

Η ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Σου-έζ ριζοσπαστικοποίησε το καθεστώς τουΝάσερ. Και οι κομμουνιστές έπαιξανπρωταγωνιστικό, και δυσανάλογο με τομέγεθος των οργανώσεών τους ρόλοστην πάλη ενάντια στους ιμπεριαλιστές.Ο Νάσερ και οι αξιωματικοί του δήλω-ναν ότι «αγωνίζονται για λογαριασμότου αιγυπτιακού λαού» αλλά δεν είχανπραγματικές ρίζες στους εργάτες καιτους φτωχούς για να τους ξεσηκώσουν.

Ένας νεαρός τότε κομμουνιστής ερ-γάτης στην Αλεξάνδρεια, ο ΦατχάλαΜαχρούς, μέλος της «Εργατικής Πρωτο-πορίας» έχει περιγράψει πως αυτός καιοι σύντροφοί του οργάνωσαν τη στρα-τιωτική εκπαίδευση των συναδέλφωντους στο εργοστάσιο που δούλευαν: «Οιεργάτες πήγαιναν [σε ένα διπλανό οικό-

Οι αγώνες της Αριστεράς

Ταυτόχρονα, το μίσοςγια την αποικιοκρατίαδυνάμωνε σε όλα ταστρώματα του πληθυ-σμού και οι εργάτεςαποκτούσαν μεγαλύτε-ρη αυτοπεποίθηση ναπαλέψουν


πεδο] για εκπαίδευση στα όπλα μόλιςτέλειωναν τη βάρδια τους. Μετά ερχό-ταν η επόμενη βάρδια». Όμως, δεν κρα-τούσαν τα όπλα. Έπρεπε να τα επιστρέ-φουν κάθε βράδυ στη αρμόδια στρατιω-τική μονάδα.

Η Λειλά αλ Σαλ ήταν φοιτήτρια καιμέλος του Χαντίτου στο Κάιρο και μαζίμε τις συντρόφισσές της πρωταγωνίστη-σε στη Γυναικεία Επιτροπή ΛαϊκήςΑντίστασης: «Μαζί μας ήρθαν πολλέςδιανοούμενες, φοιτήτριες, νοικοκυρές.Οργανώσαμε επιτροπές αντίστασης σεόλη την πρωτεύουσα. Λάβαμε στρατιω-τική εκπαίδευση, πώς να αφοπλίζουμεμια βόμβα, πώς να ρίχνουμε με το του-φέκι. Εκείνες τις μέρες η κυβέρνηση συ-νεργαζόταν με τους κομμουνιστές. Σεμια περιοχή δίπλα στη Διώρυγα λειτουρ-γούσε ένα στρατόπεδο όπου πήγαιναννα εκπαιδευθούν κομμουνιστές εθελο-ντές».

Όταν τέλειωσε η κρίση, ο Νάσερ επέ-τρεψε τη κυκλοφορία μιας νόμιμης αρι-στερής εφημερίδας. Αλλά αρνήθηκε νανομιμοποιήσει τις κομμουνιστικές οργα-νώσεις – και σύντομα οι κομμουνιστέςέπαιρναν ξανά το δρόμο για τη φυλακή.

Ένας παλαίμαχος κομμουνιστής, ο Γι-ουσέφ Νταρβίς, συμπύκνωνε μερικέςδεκαετίες αργότερα την εμπειρία εκεί-νης της εποχής:

«Ο Νάσερ χρησιμοποίησε τους κομ-μουνιστές σα σκυλιά-φύλακες: τη μια

μέρα τους έβγαζε από τη φυλακή, τηνάλλη τους έριχνε ξανά στο κελί. Εκείνητην περίοδο μας ήθελε γιατί ήμαστανέξυπνοι: μπορούσαμε να γράψουμε παμ-φλέτες, να ξεσηκώσουμε τον κόσμο, νακρατήσουμε όπλα... Όταν τέλειωσε οπόλεμος, η επέμβαση σταμάτησε και ταπράγματα άρχισαν να ηρεμούν...άρχι-σαν να συλλαμβάνουν τους κομμουνι-στές».

Κρίση και διάλυσηΤο 1958, οι οργανώσεις ενώθηκαν σε

ένα ενιαίο κομμουνιστικό κόμμα. Όμως,η καταστολή το αποδεκάτισε. Η αντίθε-ση των κομμουνιστών της Αιγύπτου, τηςΣυρίας και του Ιράκ στην «ΕνωμένηΑραβική Δημοκρατία» του Νάσερ ήτανο λόγος που πρόβαλε το καθεστώς.Όμως, οι αιτίες ήταν βαθύτερες. Το κα-θεστώς του Νάσερ διακήρυσσε ότι είναιεπαναστατικό, ότι οικοδομεί τον «επι-στημονικό σοσιαλισμό» (ιδιαίτερα απότο 1962 και μετά) αλλά διακατεχόταναπό μια εγγενή δυσπιστία σε οποιαδή-ποτε ανεξάρτητη δράση των από «κά-τω», των εργατών ιδιαίτερα. Οι εργάτεςέπρεπε να δουλεύουν και να εμπιστεύο-νται την κυβέρνηση. Οι μαζικές οργανώ-σεις ήταν επέκταση του κράτους.

Και η κρίση του κομμουνιστικού κόμ-ματος, επίσης, δεν οφειλόταν αποκλει-στικά στην καταστολή. Οφειλόταν στηνίδια του τη στρατηγική. Η στρατηγική

των σταδίων, που απέκλειε κάθε σκέψηγια εργατική εξουσία, είχε κυριαρχήσειαπό τη δεκαετία του ’30. Το καθεστώςήταν καταπιεστικό μεν, αλλά εφάρμοζεπεντάχρονα πλάνα, συμμαχούσε με τηνΕΣΣΔ και μιλούσε για σοσιαλισμό. Γιατα σταλινικά κόμματα, σοσιαλισμός σή-μαινε κρατική ιδιοκτησία και συμμαχίαμε το «σοσιαλιστικό στρατόπεδο». Άρα,τι απέμενε σε ένα κομμουνιστικό κόμμααπό το να συμπαραταχτεί με ένα τέτοιοκαθεστώς και να κλείσει τα μάτια σε μιακατάσταση όπου ακόμα και η λέξηαπεργία απαγορευόταν να τυπωθεί στονόμιμο τύπο;

Το 1965 η ηγεσία του ΚΚ, στη φυλακήοι περισσότεροι, έφτασε αυτό το σκεπτι-κό στη λογική του κατάληξη: αποφάσισετην αυτοδιάλυση του κόμματος στην«Αραβική Σοσιαλιστική Ένωση» τουΝάσερ, του μοναδικού νόμιμου κόμμα-τος. Όσοι αγωνιστές διαφώνησαν με αυ-τή την απόφαση βρέθηκαν απόλυτα απο-μονωμένοι στην πιο βαθιά παρανομία.

Το 1975 με τον Σαντάτ στην εξουσίαπλέον, εμφανίστηκε ξανά το ΚΚ Αιγύ-πτου. Όμως, πλέον ήταν αργά. Αυτό τοκόμμα ποτέ δεν μπόρεσε να αποκτήσειτην επιρροή που είχαν οι κομμουνιστέςστη δεκαετία του ’40.

Όχι μόνο στην ΑίγυπτοΣε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής

υπήρχαν κομμουνιστικά κόμματα πολύ

Απεργιακές κινητοποιήσεις το 2007.


ισχυρότερα από το αιγυπτιακό. Όμως,είχαν ανάλογη κατάληξη.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράκ εί-χε πρωταγωνιστήσει στη πάλη ενάντιαστους Βρετανούς, και το 1949 ο γραμμα-τέας του, ο Φαχντ, απαγχονίστηκε δημό-σια από το καθεστώς των υποτακτικώνστο βρετανικό ιμπεριαλισμό. Όταν το1958 μια ομάδα αξιωματικών με επικε-φαλής τον στρατηγό Κάσεμ ανέτρεψε τοκαθεστώς, το κόμμα είχε δεκάδες χιλιά-δες μέλη, και μπορούσε να κινητοποιή-σει εκατοντάδες χιλιάδες στους δρό-μους. Όμως, όπως οι Αιγύπτιοι κομμου-νιστές, το ιρακινό κόμμα έδεσε τις τύχεςτου με το καθεστώς του Κάσεμ και κή-ρυσσε την αυτοσυγκράτηση στα μέλητου, ακόμα και όταν ο Κάσεμ εξαπέλυσεένα κύμα καταστολής εναντίον του το1959. Το 1963, το Μπάαθ, το κόμμα πουαργότερα θα γινόταν αρχηγός ο ΣαντάμΧουσέιν, ανέτρεψε τον Κάσεμ. Και χι-λιάδες κομμουνιστές σφαγιάστηκαν μεβάση καταλόγους που είχε προμηθεύσειη αμερικάνικη πρεσβεία στο Μπάαθ.Όμως, η πραγματική διάλυση του κόμ-ματος ήρθε στη δεκαετία του ’70. Εκείνητην περίοδο ο Σαντάμ είχε καλές σχέ-σεις με την ΕΣΣΔ που τον εξόπλιζε ενά-ντια στο φιλοαμερικάνικο καταπιεστικόκαθεστώς του Σάχη στο Ιράν. Το 1972,το ΚΚ μπήκε στο «Εθνικό Μέτωπο» τουΜπάαθ και έχασε κάθε αξιοπιστία.

Το κομμουνιστικό κόμμα της Συρίαςήταν κι αυτό ισχυρό. Ο γραμματέας του,ο Χαλίντ Μπακτάς ήταν ο πρώτος κομ-μουνιστής βουλευτής στον αραβικό κό-σμο. Όμως, η πολιτική του ήταν όσο πιομετριοπαθής μπορούσε να γίνει. Το κόμ-μα συνεργάστηκε με μια σειρά στρατιω-τικά καθεστώτα, με τελευταίο του Χα-φέζ Άσαντ (ο γιός του κυβερνάει ακόματη Συρία). Και συνέχισε να είναι τμήματου «Εθνικού Μετώπου» ακόμα καιόταν η Συρία έστειλε το 1976 το στρατότης να σφάξει τους Παλαιστίνιους καιτην αριστερά στο Λίβανο.

Όποιος αναζητά τις αιτίες για τηναδυναμία της αριστεράς σε αυτές τις χώ-ρες, δεν πρέπει να τις ψάχνει στην πτώ-ση της ΕΣΣΔ το 1989-91, αλλά στηνστρατηγική του σταλινισμού απέναντιστα αντιιμπεριαλιστικά και εργατικά κι-

νήματα της περιοχής. Την πολιτική πουτα μετέτρεψε σε ουρά ντόπιων, «πα-τριωτικών» αρχουσών τάξεων και τωνκάθε λογής «προοδευτικών» καθεστώ-των.

Το πρόβλημα ήταν ότι η αραβική αρι-στερά πορεύτηκε με την πυξίδα που τηςείχε δώσει ο σταλινισμός και όχι με τηνπυξίδα του Τρότσκι με την στρατηγικήτης διαρκούς επανάστασης.

Η μόνη τάξη που έχει και τη δύναμηκαι το συμφέρον να οδηγήσει μέχρι τέ-λους την ρήξη με τον ιμπεριαλισμό στηΜέση Ανατολή ήταν και παραμένει ηεργατική τάξη. Μόνο η εργατική τάξηέχει τη δύναμη να κλείσει τις κάνουλεςτου πετρελαίου, να παραλύσει τη Διώρυ-γα του Σουέζ, να δράσει στα κέντρα τηςπολιτικής και οικονομικής ισχύος στηνπεριοχή. Και μόνο αυτή δεν έχει κανένασυμφέρον από συμβιβασμούς, παζάριακαι συνενοχές με τον ιμπεριαλισμό, για-τί μόνο αυτή έχει κοινά συμφέροντα απότο Μαγκρέμπ μέχρι τη Μοσούλη ενώ τακαθεστώτα και οι αρχουσες τάξεις βά-ζουν πάνω από όλα τα δικά τους ξεχωρι-στά συμφέροντα όσο και να μιλάνε γιατους «άραβες» ή «μουσουλμάνους αδελ-φούς». Γι’ αυτό τον λόγο, μπορεί να συ-σπειρώσει υπό την ηγεσία της τη λαοθά-λασσα των καταπιεζόμενων και εκμε-ταλλευόμενων στρωμάτων.

Όμως, για να το κατορθώσει αυτό,χρειάζεται μια αριστερά που δεν θα λει-τουργεί ως φρένο στη δράση των εργα-τών για τα δικά τους ταξικά συμφέρο-ντα, αλλά αντίθετα, θα είναι το γκάζι σεαυτό τον προσανατολισμό. Όσο περισ-σότερο η εργατική τάξη δυναμώνει τουςαγώνες, την οργάνωσή της – πολιτικήκαι συνδικαλιστική – όσο αποκτά συνεί-δηση της ξεχωριστής της θέσης στην κοι-νωνία και της ιστορικής προοπτικής της,τόσο περισσότερο μπορεί να παίξει τορόλο της ηγέτιδας δύναμης στην αντι-μπεριαλιστική πάλη. Αντίθετα, αν στοεργατικό κίνημα ηγεμονεύουν οι από-ψεις που λένε ότι οι εργάτες πρέπει να«αυτοσυγκρατηθούν» για να μην «τρο-μάξουν οι σύμμαχοι», «να μην απομονω-θούν από το λαό», τότε η ηγεσία τωναγώνων περνάει στα χέρια δυνάμεωνπου θα συμμαχήσουν με τον ιμπεριαλι-σμό και θα στραφούν ενάντια στο κίνη-μα. Αυτή είναι η εμπειρία επαναστάσε-ων και αντιμπεριαλιστικών κινημάτωνστη Μέση Ανατολή και σε ολόκληρο τονλεγόμενο «Τρίτο Κόσμο».

Λέανδρος Μπόλαρης

Πανό από τις πρόσφατες διαδηλώσεις. Η μόνη τάξη που έχεικαι τη δύναμη και τοσυμφέρον να οδηγήσειμέχρι τέλους την ρήξημε τον ιμπεριαλισμόστη Μέση Ανατολήήταν και παραμένει ηεργατική τάξη


Η επανάσταση στην Αίγυπτο έχει προ-καλέσει ρίγη ανησυχίας σε όλες τις άρ-χουσες τάξεις του κόσμου. Η φωτιά πουέχει ανάψει σε όλη την περιοχή της βό-ρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολήςδεν λέει να κοπάσει, όπως δείχνει και τοαιματοβαμμένο παράδειγμα της Λιβύης.Οχτώ χρόνια μετά την εισβολή των ΗΠΑκαι της «συμμαχίας των προθύμων» στοΙράκ, που είχε στόχο να εδραιώσει τηναμερικάνικη πρωτοκαθεδρία, η σταθε-ρότητα της περιοχής μοιάζει να τινάζε-ται στον αέρα και αυτό ανησυχεί όλουςτους ιμπεριαλιστές όποιες διαφορές κιαν έχουν μεταξύ τους.

Είναι και ένας εφιάλτης και για τηνάρχουσα τάξη της Ελλάδας. Από τις αρ-χές της δεκαετίας του ’90 έγιναν τα πρώ-τα βήματα για την προσέγγιση με το Ισ-ραήλ που ταχύτατα εξελίχθηκαν σε μιαόλο και πιο στενή συνεργασία με το σιω-νιστικό κράτος σε όλα τα επίπεδα. Οιαγκαλιές του ΓΑΠ με τον Νετανάχιουσοκάρισαν εκατοντάδες χιλιάδες εργα-ζόμενους που ανήκαν στην παραδοσια-κή βάση του ΠΑΣΟΚ κι είχαν επανει-λημμένα διαδηλώσει την αλληλεγγύη καισυμπάθειά τους στον αγώνα των Παλαι-στινίων. Όμως, η συμμαχία με το Ισραήλσυνεχίζεται.

Ο ελληνικός καπιταλισμός φιλοδοξείνα είναι ο βατήρας των ιμπεριαλιστικώνεξορμήσεων στην περιοχή, κάτι που θατο εξασφαλίσει υποτίθεται γεωπολιτικήυπεροχή και τη μετατροπή του σε οικο-νομικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογεί-ου. Η συμμαχία με το Ισραήλ αυτό τοστόχο έχει – παράλληλα με το «στρίμωγ-μα» της ανταγωνίστριας άρχουσας τάξηςτης Τουρκίας.

Η γεωγραφική θέση είναι το ένα πλεο-νέκτημα που προσπαθούσε και συνεχίζεινα προσπαθεί να αξιοποιήσει ο ελληνι-κός καπιταλισμός. Ένα άλλο, όμως, είναικαι οι σχέσεις που διατηρούσε παραδο-

σιακά με τον αραβικό κόσμο, με τα καθε-στώτα της περιοχής. Δεν έχει περάσειπολύς καιρός από τοτε που ο Παπούλιαςσυναντιόταν επί τρίωρο με τον δικτάτοραΜουμπάρακ στο Σαρμ ελ Σέιχ τον περσι-νό Ιούνη. Λίγες μέρες μετά την πειρατικήεπίθεση του Ισραήλ στον «Στολίσκο τηςΕλευθερίας» και τη δολοφονία των εννιάακτιβιστών στο «Μαβί Μαρμαρά», ο Πα-πούλιας συζητούσε με τον Μουμπάρακ,σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτο-ρεία, για τον «ρόλο που φαίνεται ναδιεκδικεί τελευταία η Τουρκία και οπρωθυπουργός της Ταγίπ Ερντογάν».Για τον Καντάφι της Λιβύης δεν χρειάζο-νται πολλά. Τις ίδιες ακριβώς μέρες, Ιού-νης 2010, ο Παπανδρέου συναντιόταν μετον Καντάφι στην Τρίπολι για να υπο-γράψει συμφωνίες οικονομικής συνεργα-σίας. Μπορεί ο Μπλερ και ο Μπους ναθεωρούσαν τη μεταστροφή του Καντάφιαπό «λυσασμένο σκυλί» σε «υπεύθυνοηγέτη» ως μια από τις επιτυχίες του πολέ-μου στο Ιράκ το 2003, αλλά ο ΓΑΠ μπο-ρούσε να προβάλλει τις στενές σχέσειςτου Αντρέα με το καθεστώς Καντάφι ήδηαπό τη δεκαετία του ’80.

Παροικιακό κεφάλαιοΟι «παραδοσιακοί δεσμοί φιλίας» ξε-

κινάνε από πολύ παλιά, από την εποχήπου οι καπιταλιστές της ελληνικής πα-ροικίας διαδραμάτιζαν σημαντικότατορόλο στην οικονομία της Αιγύπτου. Ηχρυσή περίοδός τους κράτησε από τα τέ-λη του 19ου αιώνα μέχρι και τον Δεύτε-ρο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένας τρόποςγια να το διαπιστώσουμε είναι οι «Αιγυ-πτιώτες» επιχειρηματίες που φιγουρά-ρουν στον κατάλογο των λεγόμενων«μεγάλων εθνικών ευεργετών»: Μπενά-κης, Αβέρωφ, Στουρνάρας, Τοσί-τσας...Έλληνες καπιταλιστές, όπως ο Γ.Αβέρωφ έλεγχαν για παράδειγμα το

εθνικό προϊόν της Αιγύπτου, το βαμβάκισε όλα τα στάδια από τη συγκέντρωσημέχρι το εκκοκισμό και την εμπορία του.Τα χρήματα για το περίφημο θωρηκτόΑβέρωφ που εξασφάλισε την νίκη στονελληνικό στόλο στον Πρώτο ΒαλκανικόΠόλεμο του 1912 βγήκαν κυριολεκτικάαπό την εκμετάλλευση του ιδρώτα – καιτου αίματος – των Αιγύπτιων χωρικώνκαι εργατών. Δεν είχε άδικο ο ΓιάννηςΚορδάτος όταν έγραφε:

«Κακόμοιροι αγρότες που σας μαθαί-νουν στα σχολεία ένα σωρό παραμύθιαγια τους "μεγάλους ευεργέτες τουΕθνους", πού να ξέρετε πως οι Τοσίτση-δες, οι Ζαππαίοι, οι Μπενάκηδες, οιΑβέρωφ, οι Ζωγράφηδες, οι Βαλλιάνοι,οι Μαρασλήδες και τράβα κορδέλα,ήταν σκληροί εκμεταλλευτές των αγρο-τών και εργατών της Αιγύπτου, Τουρ-κίας, Ρουμανίας, Ρωσίας...» ("Ιστορίατης Νεώτερης Ελλάδας", τ. 4, έκδ. 20όςΑιώνας, Αθήνα 1958, σ. 445).

Δεν ήταν μόνο το βαμβάκι. Τα καπνάήταν ένας άλλος τομέας που δραστηριο-ποιήθηκαν οι έλληνες καπιταλιστές. Τοίδιο ισχύει και στο τραπεζικό κεφάλαιο.Η «Τράπεζα της Αλεξάνδρειας», η«Αγγλο-Αιγυπτιακή Τράπεζα» η «Γενι κήΤράπεζα της Αλεξάνδρειας» ήταν ελλη-νικών συμφερόντων και το ίδιο ισχυρήπαρουσία είχαν η Τράπεζα των Αθη νώνκαι μετέπειτα η Εθνική Τρά πεζα.

Βέβαια οι καπιταλιστές και οι «αρι-στοκράτες» ήταν μόνο ένα μικρό ποσο-στό της παροικίας, που στη δεκαετία του’30 έφτανε τα 140.000 άτομα. Εκτός απότην Αίγυπτο των Μπενάκηδων, των Ρο-δοκανάκηδων ή των Συναδινών, υπήρχεκι η Αίγυπτος του Στρατή Τσίρκα καιτων κομμουνιστών της παροικίας (κά-ποιοι από αυτούς είχαν πάρει μέροςστην ίδρυση του πρώτου Κομμουνιστι-κού Κόμματος το 1922), η Αίγυπτος τουκινήματος των φαντάρων της Μέσης

Οι Έλληνες καπιταλιστές στη ΜέσηΑνατολή


Ανατολής του 1944.Στη δεκαετία του ’50, το καθεστώς του

Νάσερ κρατικοποίησε τον τομέα τουβαμβακιού και αργότερα, από το 1960,τις τράπεζες. Η χρυσή περίοδος είχε τε-λειώσει, αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι οισχέσεις σταμάτησαν εντελώς: ο Λάτσης– όπως κι οι άλλοι εφοπλιστές – διατήρη-σε καλές σχέσεις με τον Νάσερ με τις ευ-λογίες της ελληνικής κυβέρνησης, όταν οτελευταίος εθνικοποίησε τη Διώρυγα τουΣουέζ (ένας από τους λόγους θα πρέπεινα ήταν και η στάση των ΗΠΑ που κρά-τησαν αποστάσεις από την επέμβαση τηςΒρετανίας και της Γαλλίας).

Οι εφοπλιστές, οι κατασκευα-στικές και η Μέση Ανατολή

Πάντως, από τη δεκαετία του ’60 μέ-χρι και αργά στη δεκαετία του ’70, το ελ-ληνικό κεφάλαιο επέκτεινε την ακτίνατης δράσης του σε όλη τη Μέση Ανατο-λή. Εφοπλιστές όπως ο Λάτσης δραστη-ριοποιούνται στα διυλιστήρια αλλά καιστις κατασκευές: στη Σαουδική Αραβίακαι αλλού όπου ο Όμιλος Λάτση από τιςαρχές της δεκαετίας του ’70 κατασκευά-ζει δρόμους, λιμάνια, μαρίνες, βίλες τωνσεΐχηδων, αεροδρόμια, ξενοδοχεία, δί-πλα στις κατασκευές στο τομέα τηςενέργειας που κάνει η ΠΕΤΡΟΛΑ. Απόκοντά οι κατασκευαστικές εταιρείες: ηΑρχιρόδον για παράδειγμα καταφέρνεινα πάρει επικερδή συμβόλαια για τηνκατασκευή των λιμανιών της Τζέντα καιτου Νταμάμ στη Σαουδική Αραβία ήδητο 1967. Το μελετητικό γραφείο Δοξιά-δη παίρνει ένα σκασμό δουλειές, ακόμακαι το Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν βασί-στηκε πάνω στα σχέδιά του.

Οι εποχές είχαν αλλάξει βέβαια απότην εποχή που οι «μεγάλοι ευεργέτες»και το παροικιακό κεφάλαιο απομυζού-σαν την Αίγυπτο κάτω από τα φτερά τηςβρετανικής αποικιοκρατίας. Το ελληνικόκεφάλαιο στη δεκαετία του ’60 και του’70 αξιοποιεί τις σχέσεις του με τον αρα-βικό κόσμο σε μια περίοδο όπου η διε-θνοποίηση του κεφάλαιου σπρώχνει τιςδυτικές επιχειρήσεις των χωρών τηςΕΟΚ να αναζητήσουν κερδοφόρες δρα-στηριότητες σε χώρες της περιφέρειαςκαι, ταυτόχρονα, σπρώχνει τα καθεστώτατων χωρών αυτών, ανεξάρτητα από τονιδεολογικό προσδιορισμό τους, να εγκα-ταλείψουν τις πολιτικές της «αυτοδύνα-μης ανάπτυξης» και να επιδιώξουν τηνενσώματωσή τους στις διεθνείς αγορές.

Συχνά τα τελευταία χρόνια η έλευσητων «πετροδολαρίων» από τον Κόλπο

προβάλλεται σαν το φως στο βάθος τουτούνελ της οικονομικής κρίσης: από τολιμάνι του Αστακού μέχρι το Ελληνικόκαι τον ΠΑΟΚ, εφημερίδες και κανάλιαπρόβαλαν τους σεϊχηδες σαν την ανερ-χόμενη δύναμη. Η χρεοκοπία του Ντου-μπάι πριν δυο χρόνια έριξε ένα κουβάκρύο νερό σε αυτά τα όνειρα. Δεν είναιόμως η πρώτη φορά. Στη δεκαετία του’70 οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες τουΚόλπου βρέθηκαν με μια θάλασσα «πε-τροδολάρια» στον έλεγχό τους και ελλη-νικές εταιρείες, τράπεζες, εφοπλιστές(πολλές φορές οι ίδιοι σε διαφορετικέςδραστηριότητες) πήραν ένα μέρος της«χρυσής βροχής».

Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα σύσφιγγε τιςσχέσεις με τον «αραβικό κόσμο» φιλο-δοξούσε ότι με αυτό τον τρόπο θα αντι-μετώπιζε και τις πιέσεις της οικονομικήςκρίσης που είχε αρχίσει να επηρρεάζειτον ελληνικό καπιταλισμό. Το σενάριοδεν λειτούργησε. Όμως, αυτό κάθε άλλοσήμαινε ότι το ελληνικό κεφάλαιο απο-σύρθηκε από την περιοχή.

ΑνησυχίεςΟι εξεγέρσεις κι οι επαναστάσεις που

απλώνονται σαν τη φωτιά ανησυχούντην ελληνική άρχουσα τάξη για δυο λό-γους. Πρώτος, ο οικονομικός: η «αστά-θεια» είναι κακή για τις μπίζνες των ελ-λήνων καπιταλιστών. Οι δυο πρώτες σεσημασία χώρες στον αραβικό κόσμο εί-ναι σύμφωνα με σημείωμα του Υπουρ-γείου Εξωτερικών (Β3 Διεύθυνσης Οικ.Σχέσεων με χώρες Β. Αφρικής, Μ.Ανα-τολής και χώρες Κόλπου) είναι η Αίγυ-πτος και η Λιβύη. Ο κατάλογος των επι-χειρήσεων που δραστηριοποιούνται εκείείναι χαρακτηριστικός:

«Σημαντικότερη εκ των Αραβικών χω-ρών για τα ελληνικά επιχειρηματικάσυμφέροντα είναι η ΑΙΓΥΠΤΟΣ, όπουτο σύνολο των ελληνικών επενδύσεωνανέρχεται περίπου στο ποσόν των 650εκ. $ ΗΠΑ. Εντοπίζονται σε τομείςόπως: τρόφιμα (Edita/Chipita), συστή-ματα άρδευσης (Eurodrip), τσιμέντα(ΤΙΤΑΝ), χρώματα (Er-Lac), χαρτί καιπροϊόντα αυτού, ψυγεία αυτοκινήτων(Olympus Rad Egypt), δομικά υλικά,εμπόριο πετρελαϊκών προϊόντων, εξόρυ-ξη πετρελαίου, ναυλώσεις (Όμιλος Βαρ-δινογιάννη), ανάληψη τεχνικών έργων(Όμιλος Λάτση, όμιλος Αρχιρόδον),τραπεζικός τομέας (Τράπεζα Πειραιώς,Εθνική), φυσικό αέριο (Όμιλος ΚΟΠΕ-ΛΟΥΖΟΥ), εκμετάλλευση υδρογοναν-

θράκων (Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.).Ακολουθεί η ΛΙΒΥΗ, όπου σήμερα

δραστηριοποιούνται οι ακόλουθες τεχνι-κές εταιρείες (είναι επίσημα εγγεγραμ-μένες) : ΕΤΕΠ, ΣΙΚΕΛΙΣ, J&P (ΙΩΑΝ-ΝΟΥ-ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ), Αρχιρόδον,TERNA, ΑΘΗΝΑ, ΑΚΤΩΡ καιMARITECH. Επίσης, στον τομέα υδρο-γονανθράκων τα «Ελληνικά ΠετρέλαιαΑ.Ε. και ΑΣΠΡΟΦΟΣ Α.Ε.» και στον το-μέα των τηλεπικοινωνιών η εταιρείαΙΝΤΡΑΚΟΜ. Άλλες επενδύσεις έχουνπραγματοποιήσει τα Διυλιστήρια Χερσο-νήσου του Αίμου ΑΕΒΕ (Green Oil S.A.του ομίλου INTEMACO) ενώ πρόσφαταείχαμε και την πρώτη σημαντική ελληνι-κή παραγωγική επένδυση εκτός πετρε-λαϊκού τομέα στη χώρα (ίδρυση μικτήςελληνο-λιβυκής επιχείρησης A LAMARSA – Production & Stock Joint Compa-ny), στον τομέα της χύτευσης αλουμινί-ου». (Από την ιστοσελίδα του υπουργείουΕξωτερικών, www.mfa.gr).

Ακόμα πιο σημαντικοί είναι οι «γεω-στρατηγικοί» λόγοι ανησυχίας. Αν η συμ-μαχία της Αιγύπτου με το Ισραήλ καταρ-ρεύσει κάτω από την πίεση των ξεσηκω-μένων εργατών και νεολαίας, όλη η περί-πλοκη διπλωματία που είναι αγκυροβολη-μένη στη σύσφιξη των σχέσεων με το σιω-νιστικό κράτος του Ισραήλ θα μείνει στοναέρα. Η ύπαρξη του «φίλου Μουμπάρακ»στο τιμόνι της Αιγύπτου ήταν για παρά-δειγμα ένας λόγος να πιστεύει η κυβέρνη-ση ότι θα προχωρήσει το παζάρι με το Ισ-ραήλ για τον καθορισμό των Αποκλειστι-κών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) στηνΑνατολική Μεσόγειο.

Για το κίνημα των εργατών και της νεο-λαίας που παλεύουν ενάντια στην κυβέρ-νηση του μνημονίου και των τραπεζιτών,δεν μπορούν να υπάρχουν τέτοιες ανησυ-χίες. Το συμφέρον μας είναι το άπλωμακαι το βάθεμα της επανάστασης που έχειξεκινήσει στην Αίγυπτο, ακριβώς γιατίαυτός είναι ο παράγοντας που σπέρνειτον τρόμο στον ιμπεριαλισμό και σε όλεςτις άρχουσες τάξεις της ευρύτερης περιο-χής, ανάμεσά τους και στην ελληνική. ΟΓΑΠ χάνει έναν-έναν όλους τους φίλουςτου στην περιοχή (και «συντρόφους» τουστη Σοσιαλιστική Διεθνή...). Μαζί με τηνολόψυχη συμπαράσταση στους επαναστη-μένους εργάτες και νέους της Αιγύπτου, ηκαλύτερη υπηρεσία που μπορούμε νατους προσφέρουμε είναι να στείλουμε καιτον ΓΑΠ να κάνει παρέα στους εκθρονι-σμένους δικτάτορες, και μαζί με αυτόνόλη την τάξη που υπηρετεί.

Λέανδρος Μπόλαρης

Αφιέρωμα · 2016-04-15 · ματα της νέας Χιροσίμα στην...

Documents

Transcript of Αφιέρωμα · 2016-04-15 · ματα της νέας Χιροσίμα στην...