[1]

Συλλογή άρθρων «Οικονοκόσμος»

(Προλεταριακή Σημαία 2014)

Δημήτρης Μάνος

[2]

Δώδεκα χρόνια φαγούρα… 25-1-2014

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ιδρύθηκε το 1995. Σε όλο αυτό το διάστημα δεν κατάφερε (στην αρχή ίσως δεν χρειάζονταν) να καταλήξει σε μια παγκόσμια συμφωνία

για το διεθνές εμπόριο σαν αυτή που κατέληξε πριν από ένα μήνα περίπου στο Μπαλί της Ινδονησίας ο Οργανισμός ύστερα από δώδεκα χρόνια πολυμερών διαπραγματεύσεων συχνά άγονων και αντιπαραθετικών.

Οι ιαχές ικανοποίησης δεν μπορούν να κρύψουν τις ανάσες ανακούφισης. Όπως λέει και ο επιτυχημένος τίτλος της Ελευθεροτυπίας «επετεύχθη συμφωνία για να σωθεί ο

ΠΟΕ».Η συμφωνία στην οποία κατέληξε ο ΠΟΥ θα βοηθήσει στην αναθέρμανση της παγκόσμιας οικονομίας, δήλωσε σήμερα στις Βρυξέλλες ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. "Η συμφωνία αυτή δίνει μια πραγματική ώθηση. Τα κέρδη για την παγκόσμια οικονομία μπορεί τα φθάσουν το 1 τρισ. δολάρια. Η συμφωνία θα είναι μια πραγματική βοήθεια για τους φτωχότερους λαούς στις λιγότερο

αναπτυγμένες χώρες", ισχυρίστηκε ο Μπαρόζο. Η ΕΕ θα διαθέσει 400 εκατ. ευρώ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να εφαρμόσουν τη

συμφωνία. Ο ευρωπαίος Επίτροπος Εμπορίου Κέρελ Ντε Γκουχτ δήλωσε: "Σώσαμε τον ΠΟΥ χάρη στη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Μπαλί. Νιώθω ανακούφιση γιατί σήμερα βλέπω τον ΠΟΥ να βγαίνει από το σκοτάδι και να επιστρέφει στην πολυμερή δράση",

τόνισε.

Σε τι συνίσταται όμως η συμφωνία για την απελευθέρωση για του διεθνούς εμπορίου;

Η συμφωνία αφορά στη μείωση της γραφειοκρατίας των τελωνείων, τη βελτίωση των όρων εμπορίου για τις πιο φτωχές χώρες και την παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας σε αναπτυσσόμενα κράτη όσον αφορά τις επιδοτήσεις όταν πρόκειται για την παραγωγή, το

εμπόριο και την παροχή τροφίμων σε φτωχούς.

Όμως η συμφωνία υπογράφτηκε στο παρά πέντε καθώς η Ινδία, συσπειρώνοντας μαζί

της την Βραζιλία και την Νότιο Αφρική αρνιόνταν να αποδεχτεί την παράταση του υφιστάμενου προστατευτικού πλαισίου αγροτικών επιδοτήσεων για μόνο τέσσερα χρόνια

που πρότειναν Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι. Ο ίδιος ο προεδρεύων της διάσκεψης τάχθηκε

[3]

εναντίον των διμερών εμπορικών συνθηκών που «ευνοούν τις ισχυρές χώρες του πλανήτη» τις οποίες κάλεσε να ρίξουν νερό στο κρασί τους και να αποδεχτούν ένα μεγαλύτερο χρονικό πλαίσιο ισχύος των αγροτικών επιδοτήσεων.

Ο εκπρόσωπος-υπουργός της Ινδίας τόνισε πως «Εκατομμύρια καλλιεργητές ζουν από τη γεωργία. Τα συμφέροντά τους πρέπει να διασφαλιστούν. Η επισιτιστική ασφάλεια είναι

σημαντική για 4 δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη. Για την Ινδία η επισιτιστική ασφάλεια είναι μη διαπραγματεύσιμη», και ξεκαθάρισε ότι η απόρριψη της αρχικής πρότασης του ΠΟΕ είναι οριστική.

Κάτω από αυτή την πίεση και προκειμένου να υπάρξει μια τελειωτική κατάρρευση του δωδεκάχρονου «γύρου της Ντόχα» τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη αποδέχτηκαν τη

συνέχιση των επιδοτήσεων με την δέσμευση της… μεγάλης αποδέσμευσης από τη «γραφειοκρατία» των τελωνειακών δασμών και ελέγχων.

Η συμφωνία σώζει τον Οργανισμό από το χείλος της αβύσσου και της αποτυχίας

αφήνοντας έξω προς το παρόν τα μεγάλα ζητήματα ανταγωνισμού (διμερούς ή πολυμερούς μορφής) που οι ιμπεριαλιστικές χώρες –όπως γράφτηκε- λύνουν ή δεν

λύνουν στις μεταξύ τους σχέσεις με συμφωνίες προσωρινού ή μονιμότερου χαρακτήρα.

Όσο για την βοήθεια των 400 εκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες είναι κάτι παραπάνω από μία σταγόνα στον ωκεανό και φυσικά δεν θα την παρέχει

άνευ ανταλλαγμάτων.

Σε γενικές γραμμές με τον όρο «κατάργηση του προστατευτισμού» οι ιμπεριαλιστικές

χώρες απαιτούν την ανεμπόδιστη διείσδυση τους στις αγορές των περιφερειακών και εξαρτημένων χωρών αν και η παρουσία των ισχυρών περιφερειακών οικονομιών δεν

μπορεί στη φάση αυτή να αγνοείται.

Στα μεγάλα βέβαια θετικά της Συνόδου ήταν και η διαβεβαίωση Μηταράκη, από του βήματος, πως από τη θέση του υπεύθυνου υπουργού της Προεδρίας της ΕΕ θα κάνει ότι

περνά από το χέρι του για την προώθηση και εφαρμογή των αποφάσεων. Και όλη η υφήλιος ησύχασε…

[4]

Ο Γάλλος «ασθενής» 8-2-2014

Όλο και περισσότερο η Γαλλία το τελευταίο διάστημα –ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της

κρίσης στην ευρωζώνη- θεωρείται ο μεγάλος «ασθενής» της. Μεγάλος ως μέγεθος φυσικά. Ιμπεριαλιστική πυρηνική χώρα, στο κλαμπ των πέντε πρώτων στρατιωτικών

δυνάμεων στον κόσμο, στην καρδιά της Ευρώπης και με σοβαρή επιρροή –που δυστυχώς για την γαλλική ελίτ δεν μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί πολιτικά- στην Βορειοαφρικανική Μεσόγειο, την Εγγύς Ανατολή και την Υποσαχάρια Αφρική. Ως «αμιγώς» βιομηχανική

χώρα η Γαλλία (δεύτερη βιομηχανική χώρα της Ευρώπης) υπολείπεται της Γερμανίας, διαθέτει όμως την μεγαλύτερη εκτατική και εντατική γεωργοκτηνοτροφική κάλυψη της

ευρωζώνης.

Ασθενής για δύο σημαντικούς λόγους.

Ο ένας είναι οι Τράπεζες. Οι γαλλικές τράπεζες είναι από τις περισσότερο εκτεθειμένες

σε ιδιωτικό και δημόσιο δανεισμό. Το γνωρίζουμε και από την δική «μας» περίπτωση καθώς υπό την κάλυψη της ΕΚΤ και πριν το «κούρεμα» εγκατέλειψαν άρον-άρον τις ελεγχόμενες από αυτές ελληνικές .Βέβαια γερμανικές και γαλλικές τράπεζες μαζί

«κρύβουν» στα χαρτοφυλάκια τους «σκελετούς» (δηλαδή επισφαλή δάνεια, φούσκες) άνω των τρις ευρώ και μεγάλα ελλείμματα. Επίσης, συνολικά οι ιταλικές και ισπανικές

τράπεζες έχουν έλλειμμα που καταλαμβάνει τα δύο τρίτα του γενικότερου ελλείμματος του τραπεζιτικού συστήματος της ευρωζώνης όπως το μετρά και το εκτιμά η ΕΚΤ. Υπάρχει εδώ ένα πρόβλημα σχετικά με το ενεργητικό, δηλαδή τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών και

πώς αυτό αποτιμάται σε σχέση με τις χρηματιστηριακές τιμές των μετοχών τους. Η Γαλλία όμως βρίσκεται μπροστά σε όλα τα αρνητικά «ρεκόρ» όπως και αν μετρηθούν: Το

κεφαλαιακό έλλειμμα των γαλλικών τραπεζών κυμαίνεται ανάμεσα στ 31 δις ευρώ έως 285 ευρώ ανάλογα με τον τρόπο μέτρησης. Τα κεφάλαια μάλιστα που πρέπει να αντλήσουν οι γαλλικές τράπεζες σε περίπτωση συστημικού κινδύνου ανέρχονται στο 13%

του γαλλικού ΑΕΠ (τα στοιχεία είναι από πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από καθηγητές αμερικάνικων πανεπιστημίων στα πλαίσια του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και

όχι μόνον). Όμως σύμφωνα με αυτή την έρευνα οι γερμανικές τράπεζες έρχονται δεύτερες σε βαθμό επικινδυνότητας αν και η γερμανική οικονομία –κατά τα μέτρα και τα σταθμά που κυριαρχούν- δεν είναι το ίδιο «ασθενής» όπως η γαλλική. Συνεπώς από μόνο

του το τραπεζιτικό πρόβλημα δεν αρκεί για να περιγράψει τη γαλλική «ασθένεια».

[5]

Κατά γενική ομολογία εκεί που υστερεί η Γαλλία είναι οι «αναδιαρθρώσεις» ειδικά όταν οι «καθυστερήσεις» σχετίζονται με το συνεχώς επιδεινούμενο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το ποσοστό κερδοφορίας των επιχειρήσεων να πέφτει στο 28% με το

μέσο κοινοτικό να βρίσκεται στο 37%. Όχι ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει εκτοπίσει η μερική απασχόληση τις σταθερές θέσεις εργασίας, δεν έχει στείλει η πολιτική της

εργοδοσίας χιλιάδες γάλλους και γαλλίδες στον μεγάλο εφεδρικό στρατό των ανέργων. Το αντίθετο Το Παρίσι είχε μάλιστα προηγηθεί και στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Γενικότερα η γαλλική αστική τάξη επεδείκνυε πυγμή όταν επρόκειτο για ιδιωτικοποιήσεις

(πχ γαλλικά αεροδρόμια, και αερομεταφορές) Όλα αυτά δεν κρίνονται αρκετά. Υπάρχει το ζήτημα των ωρών εργασίας, το συνταξιοδοτικό, η σταθερή δουλειά στο δημόσιο, η

απελευθέρωση των απολύσεων, η πτώση των κατώτατων μισθών ,οι μισθοί μαθητείας. Η πλέον πρόσφατη μεγάλη εργασιακή ανατροπή που επιχειρήθηκε από την κυβέρνηση της δεξιάς πριν μερικά χρόνια, είχε ως αιχμή της ακριβώς αυτό το τελευταίο και είχε

ξεσηκώσει τότε κατά χιλιάδες τα νεολαιίστικα κύματα αντίστασης που τελικά την «πάγωσαν». Από τότε η Γαλλία ζει σε μια εκκρεμότητα. Ούτε ο Σαρκοζί-προσπαθώντας να

στηριχτεί σε ευρύτερη πολιτικοοικονομική συναίνεση- ούτε ο Ολάντ έχουν καταφέρει να πιάσουν το κόκκινο νήμα. Στην Γαλλία δεν έχει ακόμα καθιερωθεί και επιβληθεί μια αντίστοιχη ατζέντα Σρέντερ (ή Χαρτ 2000 όπως έγινε γνωστή).

Όμως η πολύ μικρή

αύξηση της αγοραστική δύναμης των γάλλων

από το 2002 μέχρι το 2011 (υποδιπλάσια της αύξησης του ΑΕΠ κατά

την ίδια περίοδο) δεν δικαιολογεί αυτή την

μεγάλη πτώση κερδοφορίας.

Περισσότερο την εξηγεί

η απώλεια της νομισματικής κυριαρχίας

σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τους Γερμανούς. Τα

γερμανικά πλεονάσματα είναι το αντίστροφο είδωλο των γαλλικών ελλειμμάτων.

Πως όμως ένα εσωτερικό ζήτημα της γαλλικής αστικής τάξης μπορεί σήμερα να διακινείται εντός και εκτός Ευρώπης; Με τους Αμερικάνους να την «χαϊδεύουν» πολιτικά

όταν κριτικάρουν τη γερμανική πολιτική επεκτατικής λιτότητας αλλά οι οικονομικοί τους οίκοι να την «χαστουκίζουν» παραδειγματικά ; Πολύ κοντινή είναι η υποβάθμιση της Γαλλίας με βάση τη σχέση χρέους-ελλειμμάτων…

Και πως για χάρη του γαλλογερμανικού άξονα ο Ολάντ προωθεί την εναρμόνιση της γαλλικής φορολογικής πολιτική με τη γερμανική , τη στρατιωτική συνεργασία και την

μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –που «φρενάρει» την πυρηνική βιομηχανία θυσιάζοντας τις συμμαχίες με τον Μεσογειακό Νότο;

Ο Ολάντ ως «σοσιαλιστής της προσφοράς» που δηλώνει ότι είναι ετοιμάζεται για τη

μεγάλη στροφή και για ένα νέο μεγάλο σχέδιο «κοινωνικής υπευθυνότητας». Ήδη με την άνοδο του ΦΠΑ αύξησε τα φορολογικά έξοδα εις βάρος των νοικοκυριών. Όμως όσοι

προηγήθηκαν αυτού –με εξαίρεση τον Μιτεράν που τσάκισε τους γάλλους χαλυβουργούς- δεν τα πήγαν καλύτερα. Και δεν έδρασαν σε συνθήκες μεγαλύτερης πίεσης. Το αντίθετο.

Αλλά αν η αδυναμία μετωπικής αναμέτρησης με τον ταξικό αντίπαλο στο λίκνο των ευρωπαϊκών μαζικών κινημάτων, σκιαγραφεί μια βασική πλευρά της γαλλικής

[6]

«ασθένειας», το μεγαλύτερο κομμάτι του ζητήματος αφορά στην γεωστρατηγική πίεση που υφίσταται η γαλλική αστική τάξη. Ίσως περισσότερο από κάθε ιμπεριαλιστική χώρα η Γαλλία υπόκειται τις επιπτώσεις της σημερινής αδιέξοδης διάταξης δυνάμεων εντός και

εκτός Ευρώπης. Διάταξη που έχει βέβαια οικονομικές πτυχές και βάσεις.. Η πίεση οδηγεί την γαλλική πολιτική ελίτ σε αδιέξοδες εκτινάξεις και τυχοδιωκτικές εκδηλώσεις, σε

εναγώνια αναζήτηση ρόλου. Γι αυτό και το γαλλικό πρόβλημα «διακινείται» από τόσους πολλούς.

Εκεί συνεπώς λιμνάζει ο ιός της γαλλικής «ασθένειας».

[7]

Το αμερικάνικο τάπερινγκ και η Αργεντινή!(;) 22-2-2014

Η σταθερή απόφαση των ΗΠΑ να σταματήσουν σταδιακά τη χρηματοδότηση του παγκόσμιου τραπεζιτικού συστήματος με 85 δισ. το μήνα τον περασμένο Δεκέμβρη,

συνεχίστηκε με 75 δισ. τον Ιανουάριο και με 65 δισ. το Φλεβάρη. Είναι φανερό ότι η απόφαση προσβλέπει στην ολική διακοπή της «ποσοτικής χαλάρωσης», δηλαδή της

μαζικής κοπής χαρτονομίσματος που εγκαινιάστηκε ως απάντηση στην κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος μετά το 2008. Όπως ξαναγράψαμε, η πολιτική αυτή ονομάστηκε «tapering» και αν ολοκληρωθεί ως τον ολικό μηδενισμό της θα εξαρτηθεί

από τις αντιδράσεις του υπόλοιπου οικονομικού συστήματος και από το αν θα ανταποκριθούν οι νομισματικές αρχές των μεγάλων οικονομικών συνόλων και

υποσυνόλων του πλανήτη στην ανοιχτή πίεση να εκδώσουν χρήμα, για να το πούμε πιο απλά και κατανοητά. Είτε με τον τυπικό τρόπο είτε με τον ουσιαστικό, εννοώντας να αυξήσουν τη χρηματοοικονομική ρευστότητα με κάθε τρόπο.

Είναι ένα μαρτύριο που δημιούργησε νομισματικές θύελλες μόνο με την εξαγγελία του στις αναδυόμενες και περιφερειακές αγορές -έχουμε αναφερθεί- αλλά που η εφαρμογή

του με τον... κινέζικο τρόπο μήνα το μήνα ολοκληρώνει τον πανικό σε αυτές και όχι μόνο.

Ήδη πρώτοι οι Κινέζοι υπέκυψαν στην πίεση και ανακοίνωσαν ένα γενναίο πρόγραμμα, αυξάνοντας τις πιστώσεις στην οικονομία. Για να έχουμε ένα δείγμα της τάξης μεγέθους

αυτής της απόφασης, να τονίσουμε πως η αύξηση της ρευστότητας το Γενάρη στην Κίνα ισοδυναμεί με το τριπλάσιο σχέδιο του χρήματος που «τύπωσαν» οι κεντρικές τράπεζες

Ιαπωνίας και Κίνας μαζί! Οι Ευρωπαίοι από τη μεριά τους, προσωρινώς ωφελούμενοι από τη μαζική εκροή κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές στα ιμπεριαλιστικά μητροπολιτικά κέντρα, έχουν μια μικρή πολυτέλεια να καθυστερούν και απλά να

αναγγέλλουν πολιτικές, αλλά όχι για πολύ... Εξάλλου είναι και οι βασικοί αποδέκτες της νομισματικής πρόκλησης.

Το αδιάψευστο γεγονός αυτής της τροπής των εξελίξεων και των άμεσων παρενεργειών του αμερικάνικου tapering είναι η εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού των αναδυόμενων αγορών, η εξαΰλωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων και η αποστράγγισή τους από

κεφάλαια που σπεύδουν στην ασφάλεια των ιμπεριαλιστικών μητροπόλεων. Η Αργεντινή είναι μία από αυτές τις -όχι αμελητέες για να αγνοηθούν, όχι όμως τόσο ισχυρές για να

καθορίσουν πράγματα- οικονομίες του πλανήτη. Σε μια Λατινική Αμερική όπου «παίζονται» πράγματα (Βενεζουέλα, συμμετοχή της Βραζιλίας στη συμμαχία των λεγόμενων BRICS που σήμερα δείχνει να διαλύεται από μια νομισματική αναταραχή) και

[8]

με ανοιχτούς λογαριασμούς από το πρόσφατο παρελθόν της. Εκεί συναντήθηκε το αμερικάνικο tapering με το αργεντίνικο οικονομικό «ζήτημα».

Η οικονομική πολιτική που εφάρμοσε η πρόεδρος της Christina Fernandez de Kirxhner

βασίστηκε στις μεγάλες κρατικές δαπάνες και στο τύπωμα νέου χρήματος. Η πολιτική αυτή έδωσε ρυθμούς ανάπτυξης 7,2%, που όμως ο εργαζόμενος λαός δεν γεύτηκε καθώς

η διόγκωση του πληθωρισμού εξανέμισε τα εισοδήματά του και έκανε μια νέα μεταφορά εισοδήματος στους πλούσιους ολιγάρχες της χώρας με τη βούλα της «ανάπτυξης».

Για την έκρηξη του

πληθωρισμού υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες

εκτιμήσεις. Η αντιπολίτευση -που για άλλη μια φορά κατέβασε το λαό στους

δρόμους με τα κατσαρόλια- μιλά για πληθωρισμό στο

28%. Το ΔΝΤ καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι δίνει ψεύτικα στοιχεία. Γεγονός

είναι ότι το αργεντίνικο πέσο έχει υποτιμηθεί γύρω

στο 11% στις χρηματαγορές και ήδη οι νομισματικές

αρχές της Αργεντινής ετοιμάζονται για μια νέα περιπέτεια επανασύνδεσής του με το δολάριο (η βασική θρυαλλίδα που οδήγησε στη μεγάλη χρεοκοπία του 1997-2000 και από εκεί στην εξέγερση του 2001-2002).

Κατά συνέπεια, το αμερικάνικο tapering δεν μπορούσε να είχε έρθει σε περισσότερο προβληματική περίοδο για τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας και τη νομισματική

της σταθερότητα.

Συνάμα «τρέχουν» και άλλα δύο σοβαρά ζητήματα. Το ένα είναι η καθίζηση των αγορών σόγιας (γενικότερα της παγκόσμιας αγοράς τροφίμων), γεγονός που θίγει την

Αργεντινή, τον μεγαλύτερο παγκόσμιο παραγωγό σόγιας μετά την Κίνα (και πιθανόν την Αυστραλία). Που συμβάλλει στον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων στις τρέχουσες

συναλλαγές και στη μεγαλύτερη συναλλαγματική-νομισματική αποδυνάμωση.

Είναι βέβαια και οι ανοιχτοί λογαριασμοί από το παρελθόν. Η Αργεντινή παραμένει αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές χρέους, αφού βρίσκεται σε «διαπραγματεύσεις» με

τον δισεκατομμυριούχο διαχειριστή funds Paul Singer σχετικά με αγωγές από τη χρεοκοπία του 2000 (αξίας 50 δισ. δολαρίων!). Ο τελευταίος έχει αρνηθεί τους όρους

αποζημίωσης που έχουν αποδεχτεί όλοι οι υπόλοιποι δανειστές της χώρας. Αν συνυπολογίσουμε πως η μέση απόδοση ομολόγων της Αργεντινής είναι 12%, η μεγαλύτερη μεταξύ των μεγάλων αναπτυσσόμενων χωρών μετά τη Βενεζουέλα, και ότι τα

συναλλαγματικά αποθέματα αποτελούν την κύρια πηγή δολαρίων για την πληρωμή των κατόχων ομολόγων, όλη αυτή η πίεση δένει πολύ άσχημα με το αμερικάνικο tapering και

τις φανερές του παρενέργειες. Ελάχιστοι πια θέλουν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους στην αργεντίνικη αγορά.

Το νέο υπουργικό συμβούλιο που συγκροτήθηκε μετά την επέμβαση στον εγκέφαλο

που έκανε η πρόεδρος έδειξε σημάδια «συνεννόησης»: δέσμευση για συνεργασία με το ΔΝΤ, συνέχιση διαπραγμάτευσης για το ληξιπρόθεσμο χρέος, αποζημίωση ισπανικής

πετρελαϊκής εταιρίας για τη διακοπή της δραστηριότητάς της στη χώρα το 2012, όταν η πρόεδρος επιχείρησε μια «εσάνς» λατινοαμερικάνικου «κυβερνητικού ριζοσπαστισμού». Αλλά και κατευναστικές κινήσεις, όπως νέος δείκτης τιμών καταναλωτή που κρύβει τον

θηριώδη πληθωρισμό και ελκύει νέους επενδυτές. Συνήθως τέτοιες κινήσεις δεν μπορούν να συνδυαστούν με κινήσεις φιλολαϊκού χαρακτήρα στο εσωτερικό.

[9]

Η διπλή λοιπόν πίεση για παραπέρα συμμόρφωσή της μετά τις φωτογραφίες στη Βενεζουέλα και την Κούβα και τους εναγκαλισμούς με τους εκεί ηγέτες είναι σίγουρο ότι θα συνεχιστούν. Προφανώς θα δείξει η εξέλιξη αν η πρόεδρος μετά την επέμβαση στο

κεφάλι έχει βάλει και... «μυαλό». Αυτό το «μυαλό» που εννοούν οι ιμπεριαλιστές και οι διεθνείς κερδοσκόποι.

ΥΓ.: Άρχισαν να επιχαίρουν ντόπιοι τελάληδες των μνημονίων και του ρεαλισμού της υποταγής για το ξέφτισμα του «αργεντίνικου παραδείγματος». Αυτοί βέβαια κάνουν τη δουλειά τους και υποστηρίζουν τα «δίκια» τους. Άλλοι δεν την έκαναν ως όφειλαν.

Αριστεροί, και μάλιστα όχι και τόσο δηλωμένης μετριοπάθειας, ριζοσπαστικοί ηγέτες των πλατειών και αναλυτές των εξελίξεων, όλοι τους εραστές των... ελικοπτέρων...

[10]

Οικονομικές παρενέργειες της γεωπολιτικής 8-3-2014

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν οικονομικές παρενέργειες που απλώνονται πέραν της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Στις δύο χώρες εκδηλώνονται δύο αντίστροφες διαδικασίες.

Από την μια στην Ουκρανία (είχε φτάσει στα όρια της χρεοκοπίας τη δεκαετία του `90) έχουμε γοργή εξάντληση των συναλλαγματικών διαθέσιμων και άδειασμα των κρατικών ταμείων. Σύμφωνα με το IIF (την παγκόσμια ένωση τραπεζών), τα διαθέσιμα της

Ουκρανίας σε συνάλλαγμα έχουν μειωθεί από 16 δισεκ. δολάρια στα τέλη του Ιανουαρίου σε 12 δισεκ. δολάρια σήμερα, ενώ η χώρα χρειάζεται να διαθέτει 25 εκατ. δολάρια σε

ετήσια βάση μόνο για να πληρώνει τοκοχρεολύσια στους πιστωτές της.

Βέβαια η αδυναμία χρηματοδότησης της ουκρανικής οικονομίας ήταν ένα από τα

επίδικα του γεωπολιτικού ανταγωνισμού που ταλαιπωρεί την χώρα και τον λαό. Αξιωματούχος αυτός της ΕΕ, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, ανέφερε ότι η Ουκρανία θα χρειαστεί 35 δισεκ. δολάρια (25,4 δισεκ. ευρώ) για να αντεπεξέλθει το 2014

και το 2015. Ο ίδιος –όπως και η ITF- πρότεινε διεθνή συνάντηση «δωρητών» για να χορηγήσουν οικονομική βοήθεια στη χώρα. Όμως έρχεται δεύτερος. Ήδη η Ρωσία είχε

υποσχεθεί στην Ουκρανία 15 δις δολάρια οικονομικής βοήθειας τα 3 δις από τα οποία έχουν ήδη δοθεί. Για τα επόμενα ,ύστερα από όσα έχουν ακολουθήσει, θα σας… γελάσω. Προκειμένου να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις –και εφόσον δεν καλυφτεί το κενό- θα

πρέπει να τυπωθεί νέο χρήμα που θα εκτινάξει τον πληθωρισμό και θα εκμηδενίσει τα… τελειωμένα έτσι και αλλιώς συναλλαγματικά διαθέσιμα.

Αντίστροφη πορεία-προκειμένου να πατάξει τον πληθωρισμό και να συγκρατήσει την καθοδική πορεία του ρουβλιού-ακολουθεί η οικονομική ηγεσία της Ρωσίας. Τεράστιες ποσότητες αγοράς ρουβλιού έναντι ξένου συναλλάγματος δίνονται ως απάντηση σε αυτή

την καθοδική πορεία που συνδυάζεται και με μία επίσης μεγάλη κάθοδο των τιμών στο ρώσικο χρηματιστήριο (πάνω από 10%). Οι επιχειρήσεις και οι εταιρείες που

δραστηριοποιούνται στη Ρωσία φοβούνται την γεωπολιτική αποσταθεροποίηση και τις πιθανές κυρώσεις που θα επιβληθούν από τους δυτικούς.

Και φυσικά αυξάνεται η πίεση στην «γείτονα» με την εξαγγελία της κατάργησης της

έκπτωσης στην τιμή πώλησης του φυσικού αερίου.

[11]

Όμως οι οικονομικέ παρενέργειες επεκτείνονται σε όλον τον πλανήτη.

Το χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης ήταν αυτό που πλήρωσε το βαρύτερο τίμημα με πτώση 3,44 %. Από κοντά τα χρηματιστήρια του Παρισιού και του Λονδίνου με πτώση

2,66 % και 1,49 % αντίστοιχα. Η Wall Street παρασύρθηκε και αυτή με τον Dow Jones να υποχωρεί κατά 0,94 % και τον Nasdaq κατά 0,72 % Οι αγορές στην Ασία κινήθηκαν

επίσης πτωτικά με το χρηματιστήριο του Τόκιο να κλείνει απότομα κάτω κατά 1,27 %, ενώ οι απώλειες έφτασαν έως και το 2,68 % κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. Το Χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, υποχώρησε κατά 1,47% και η Σαγκάη 0,92 %.

Απώλειες που σε σχέση με την πτώση του ρώσικο χρηματιστήριου εκτιμούνται ως «συγκρατημένες».

Παράλληλα έχουμε μια νέα φυγή κεφαλαίων προς τα «ασφαλή καταφύγια» των αμερικάνικων και γερμανικών ομολόγων, στο γιεν (που υποσκέλισε το ευρώ στις προτιμήσεις αφού το τελευταίο έχασε έδαφος έναντι των νομισμάτων που θεωρούνται

ασφαλέστερα όπως το δολάριο και το γιεν) και στον… αιώνιο χρυσό.

Αναλυτές δεν κάνουν λόγο ακόμη για πανικό αλλά για «αυξημένη ανησυχία». Υπάρχει

ακόμα και μια άλλη επίπτωση.

Οι τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν καθώς «ο κόσμος δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να χάσει 4,8 εκατομμύρια βαρέλια αργού την ημέρα από τις εξαγωγές της Ρωσίας . Ούτε

και τα 198 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τα οποία τροφοδοτούν την Ευρώπη και την Ασία», όπως έγραψε γνωστός πετρελαϊκός αναλυτής. Η τελευταία

επίπτωση είναι ακόμα ένα βέλος στην γεωπολιτική φαρέτρα της Ρωσίας μέσω… της οικονομίας ενισχύοντας την βαριά της βιομηχανία δηλαδή την εξόρυξη και επεξεργασία

πετρελαίου. Η Ουκρανία είναι (επίσης) η πύλη εισόδου του αερίου στην Ευρώπη (ακόμα δεν έχουν δημιουργηθεί άλλες παρακάμψεις όμως είναι καθ’ οδόν).

Βλέπουμε δηλαδή για άλλη μια φορά η οικονομία να… υποτάσσεται στην γεωπολιτική

και τις δικές της προτεραιότητες αλλά και οι οικονομικές επιπτώσεις των εξελίξεων να επανεισάγονται ως μεταβλητές στην γεωπολιτική… εξίσωση.

Βέβαια υπάρχει και η αυτόνομη σημασία των εξελίξεων αυτών όσον αφορά στην παγκόσμια οικονομία και πως επηρεάζουν την έκδηλη της ευθραυστότητα καθώς δεν φαίνεται να κλείνει ο κύκλος που άνοιξε η κρίση του 2008…

[12]

Χάλκινα χρεοστάσια 22-3-2014

Τέσσερις ανισορροπίες –εκτός των βαθύτερων δομικών τοιούτων- αναδεικνύονται στον παγκόσμιο οικονομικό ορίζοντα θυμίζοντας πολύ έντονα την κρίση του 2008.

Η απότομη πτώση των τιμών του χαλκού στην Κίνα

αναδεικνύει εκτός των άλλων την (για πρώτη φορά στην νεότερη καπιταλιστική ιστορία

της χώρας του δράκου) αδυναμία πληρωμής εταιρικού

ομολόγου. Όπως αυτή που κηρύχτηκε από την Shanghai Chaori Solar Energy Science &

Technology στην κινέζικη εταιρική αγορά ομολόγων.

Έχουμε δηλαδή τις απαρχές έκρηξης μιας νέας φούσκας σε μια αγορά που –κατά τον

Bloomberg-αξιολογείται στα 4,2 τρις (!) δολάρια; Πριν

απαντήσουμε στο ερώτημα –που στο παρόν δεν

απαντιέται!- καλύτερα είναι να δούμε πως φούσκωσε αυτή η χρηματιστηριακή η αγορά.

Στην οικονομική στήλη του Ηλία Σακαντιάρη στην «Καθημερινή» (στήλη που μαζί με εκείνη του Γιάννη Αγγελή στο

«Κεφάλαιο» πραγματικά έχουν «κάτι να μας πουν» στο σύνολο των οικονομικών εντύπων και επιφυλλίδων που κυκλοφορούν ) γίνεται λόγος για τον μηχανισμό φτηνού δανεισμού σε δολάρια με χαμηλότοκα δάνεια .Τα δάνεια αυτά τα παίρνουν χρησιμοποιώντας ως

εγγυήσεις τα συμβόλαια χαλκού στην κινέζικη αγορά. Δηλαδή βγάζουν χρήμα χωρίς να βάλουν το χέρι στην… τσέπη. Με την πώληση του συμβολαίου καρπώνονται τη διαφορά.

Στο μεταξύ με εγγύηση αυτά τα συμβόλαια δανείζονται φτηνά δολάρια από τις αγορές τα οποία τοποθετούν σε επενδύσεις μέσα στην Κίνα ή δανείζουν με τη σειρά τους και φυσικά με το… αζημίωτο, το περίφημο «σκιώδες» τραπεζιτικό σύστημα. Όπως γράφει ο αναλυτής

της στήλης οι αποθήκες χαλκού λειτουργούν ως μιας μορφής… εκτυπωτήριο, αφού παράγουν ρευστότητα με σίγουρο –μέχρι το πρόσφατο «χάλκινο» χρεοστάσιο- κέρδος! Ο

χαλκός ή καλύτερα τα συμβόλαια του μετατρέπονται σε σχεδόν τέλειο χρηματοοικονομικό εργαλείο. Η πιθανότητα –έστω ως υποψία- να μην μπορέσει η κινέζικη αγορά να απορροφήσει τις τεράστιες ποσότητες χαλκού που έχουν συγκεντρωθεί όχι σε ευθεία

ανταπόκριση της πραγματικής ζήτησης για χαλκό στην πραγματική οικονομία αλλά για λόγους ρευστότητας, οδήγησε στο πρώτο εταιρικό χρεοστάσιο για την Κίνα. Τι θα

επακολουθήσει και τι επιπτώσεις θα υπάρξουν για την παγκόσμια οικονομία;

…Η δεύτερη ανισορροπία έχει να κάνει με την εκρηκτική άνοδο του δανεισμού για αγορά μετοχών που φυσικά προκάλεσε η τελευταία άνοδος των χρηματιστηρίων και

υποστήριξε η εύκολη παροχή ρευστότητας όλα τούτα τα χρόνια. Να σημειωθεί εδώ πως το 2007 λίγο πριν ξεσπάσει το χρεοστάσιο των στεγαστικών δανείων που πυροδότησε την

κρίση, τα «μετοχοδάνεια» έφταναν το ύψος των 370 δις δολαρίων ενώ σήμερα το ποσό υπολογίζεται στα 480 δις δολάρια! Φανερά πολύ μεγαλύτερο…

Μια τρίτη ανισορροπία ξεκινά πάλι από την καρδιά της ιμπεριαλιστικής μητρόπολης.

Μνήμες της πτώσης του δείκτη Nasdtag όταν κατέρρευσαν οι αγορές νέας τεχνολογίας ξανά ξυπνούν. Ηχούν σειρήνες για φούσκες στην Silikon Valey καθώς ο γνωστός από το

[13]

2001 δείκτης τραβά ξανά την ανηφόρα με άνοδο –σχεδόν απότομη- έως 38% μέχρι στιγμής. Η πρόσφατη κίνηση του Facebook να δαπανήσει 19 δις δολάρια για την νέα ενσωματωμένη υπηρεσία ηλεκτρονικής ανταλλαγής μηνυμάτων δεν είναι η μοναδική

περίπτωση. Τον περασμένο Νοέμβρη η μετοχή του Twitter αναρριχήθηκε στο 73% και της Zuilly εταιρείας λιανικών πωλήσεων στο Διαδίκτυο ,στο 71%. Όσο και αν υπάρχουν

καθησυχαστικές δηλώσει και αναλύσεις για την επιλεκτικότητα –πια- των επενδυτικών τοποθετήσεων δεν λείπουν καθόλου οι εκτιμήσεις για το αν η απότομη βουτιά θα έρθει τώρα ή αν χρειάζεται άλλη μια ισόποση ποσοστιαία άνοδο για να εκδηλωθεί αργότερα…

Μια τέταρτη ανισορροπία είναι αυτή που παράγεται από την γεωστρατηγική αντιπαράθεση Ρωσίας-Δύσης. Συνολικά παρμένο το ποσό των οικονομικών επενδύσεων

και εξαγωγών της Δύσης στη Ρωσία ξεπερνά το αντίστοιχο ποσό της Ρωσίας στη Δύση. Όμως από όποια πλευρά και αν το δει κανείς σίγουρα αυτή η αντιπαράθεση συρρικνώνει το εύρος των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών και ανταλλαγών σε μια περίοδο

παγκόσμιας ύφεσης και αναιμικής «ανάκαμψης». Βέβαια η ανακοίνωση της κατάργησης όλων (!) των εμπορικών δασμών από την Ευρωζώνη προς τις ΗΠΑ ανοίγει το δρόμο για

την τεράστια «ευρωατλαντική» αγορά που περιγράφουν οι Ομπάμα και Μέρκελ. Να σημειωθεί εδώ πως το εμπόδιο στο οποίο είχε σκοντάψει η πρόσφατη επανέναρξη των συνομιλιών ανάμεσα στα δύο μέρη κολλούσε ακριβώς στην άρνηση των ΗΠΑ να

καταργήσουν κάποιους από τους δικούς τους δασμούς για τα ευρωπαϊκά εμπορεύματα την στιγμή που οι Ευρωπαίοι καταργούσαν όλους τους δικούς τους για τα αμερικανικά.

Τραβώντας την ουκρανική κρίση στα άκρα οι Δυτικοί φέρνονται «ως εάν» να μην υπήρχαν οι παγκόσμιες οικονομικές ανισορροπίες που περιγράφτηκαν και που μπορούν να

οδηγήσουν σε νέα έκρηξη της κρίσης. Στην πραγματικότητα όλες οι κρίσεις στον στενό ιμπεριαλιστικό πυρήνα, οι κρίσεις του 1980, 1987, 2000, 2007 συνδέθηκαν με στομώματα και αναθεωρήσεις της γεωστρατηγικής γραμμής ειδικά των ΗΠΑ («Έγκατα και εδάφη της

κρίσης» 2011). Αν δούμε την πρόσφατη οικονομική ιστορία προσεκτικότερα οι προϊούσες οικονομικές ανισορροπίες εκδηλώνονταν όταν η κεντρική γεωπολιτική κατεύθυνση του

ιμπεριαλισμού βρίσκονταν σε αδιέξοδο. Αντίστοιχα «αγνοούνταν» οι ανισορροπίες όταν αναπτύσσονταν η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα με επιτυχίες συνολικές ή έστω στα… σημεία.

Δυστυχώς δεν μπορούμε να ανατρέξουμε και να αντλήσουμε συμπεράσματα, για την αρκετά όμοια όσον αφορά το εύρος και το βάθος -σύμφωνα με πολλούς οικονομικούς

αναλυτές-, κρίση του '29 και το πώς αυτή συνεχίστηκε. Την πρόλαβε ο πόλεμος…

[14]

ΤΟ ΑΕΠ των … ευρω-τραπεζών 5-4-2014

Η «συμπεριφορά» του ευρώ χαρακτηρίστηκε από μία μεγάλη διακύμανση μέσα στους τελευταίους δύο μήνες.

Ενώ είχε ανέβει η τιμή του σχεδόν σε ιστορικά υψηλά μετά

την σχετικά ομαλή επιβολή των προγραμμάτων λιτότητας και των σταθεροποιητικών προγραμμάτων

στον ευρωπαϊκό νότο και σε συνδυασμό με την «επιτυχή»

αντιμετώπιση του ελληνικού δημόσιου χρέους κλπ, πριν λίγες μέρες ακολούθησε μία μεγάλη

πτώση. Αιτία αυτής της πτώσης οι σχεδόν ομόθυμες δηλώσεις των

οικονομικών ιθυνόντων της ΕΕ σχετικά με τα λεγόμενα μέτρα αντιμετώπισης του χαμηλού πληθωρισμού (μειωμένα έως μηδενικά επιτόκια, επαναγορές κρατικών ομολόγων κλπ).

Και δεν είναι μόνον η ανάγκη να διατηρηθούν ανταγωνιστικά τα ευρωπαϊκά προϊόντα

στις παγκόσμιες αγορές. Αυτό είναι ένα παράπλευρο κέρδος, πάντα φυσικά επιδιωκόμενο.

Υπάρχει σοβαρότερη πραγματική αιτία που ωθεί στις δηλώσεις αυτές.

Ο τραπεζιτικός δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά μειώθηκε και συρρικνώθηκε και άλλο μέχρι τον Φεβρουάριο που μας πέρασε και για συνεχείς είκοσι δύο μήνες.

Δηλαδή τα μέτρα επεκτατικής νομισματικής πολιτικής που ακολουθεί η ΕΚΤ (μείωση των επιτοκίων δανεισμού και χορήγηση μακροχρόνιων φτηνών δανείων στις τράπεζες μέσω του ιδιότυπου ευρωπαϊκού ενδοτραπεζιτικού δανεισμού) δεν έχουν «μεταφραστεί»

σε δάνεια προς την πραγματική οικονομία.

Σε ένα περιβάλλον που γίνεται όλο και πιο αβέβαιο και ενώ εκκρεμεί η συνολική

επαναξιολόγηση των έλεγχων ποιότητας των περιουσιακών τους στοιχείων (πρελούδιο της συνολικής ανακεφαλαιοποίησης του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος και πριν υπαχθούν στην άμεση εποπτεία της ΕΚΤ, τουλάχιστο οι μεγαλύτερες από αυτές ) οι

τράπεζες προτιμούν να συρρικνώνουν το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους. Αναλαμβάνοντας σαφώς και μικρότερο ρίσκο.

Σε αυτά τα πλαίσια δεν αποτελούν έκπληξη οι δηλώσεις του κεντρικού τραπεζίτη της Γερμανίας Βάισμαν που επανέφερε στη συζήτηση την επαναγορά κρατικών ομολόγων και τραπεζιτικών δανείων από την ΕΚΤ! Δηλαδή της μόνης «ποσοτικής χαλάρωσης» που

μπορεί να υλοποιηθεί από την ΕΚΤ, καθώς είναι γνωστό πως δεν μπορεί να «κόψει» χρήμα με τον τρόπο που τον κάνουν οι Αμερικανοί και που όπως έχουμε ξαναγράψει

κλείνουν τους κρουνούς του φτηνού χρήματος. Βέβαια και εκεί η ενίσχυση των τραπεζών δεν έδωσε τα αναμενόμενα στην επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας αλλά ενίσχυσε την χρηματιστηριακή κερδοφορία των επιχειρήσεων. Η Ευρώπη βρίσκεται ένα

βήμα πίσω από αυτή την κατάσταση .Για την ακρίβεια αντιμετωπίζει και το ζήτημα της επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας και του πως θα καταφέρει να «συνεννοηθεί»

το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι μια σοβαρότατη μείωση των ευρωπαϊκών τραπεζιτικών ισολογισμών ίση με το 20% του ΑΕΠ της ευρωζώνης για το 2013 σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Ντράγκι δηλώνοντας πως η τάση αυτή θα

συνεχιστεί και το 2014.

Η χρηματοπιστωτική ασφυξία βλέπουμε συνεπώς πως δεν αφορά πια μόνο τις

οικονομίες του Νότου και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτές (που δανείζονται με υπερδιπλάσια επιτόκια) αλλά και τις οικονομίες του ιμπεριαλιστικού πυρήνα της ευρωζώνης. Βέβαια σε διαφορετική κλίμακα και με διαφορετικούς όρους. Δίνεται πχ

[15]

το παράδειγμα του γερμανικού-πια- ΟΤΕ που αν και με έδρα χώρα του ευρωπαϊκού Νότου δανείζεται από τις τράπεζες με μεγάλη ευκολία χάριν του γερμανικού «προσώπου» του. Σε αντίθεση με –ακόμα και μεγάλες- ελληνικές επιχειρήσεις που αναγκάζονται να

αναζητήσουν κεφάλαια εκδίδοντας ομόλογα στις παγκόσμιες αγορές (όπως έγινε πρόσφατα με σχετική επιτυχία από μεγάλη ελληνική επιχείρηση).

Και αν ως προς το Νότο με γερμανική πρωτοβουλία ανοίγει το ζήτημα της Τράπεζας επενδύσεων και του αντίστοιχου ταμείο ενίσχυσης –θα αναφερθούμε με άλλη ευκαιρία συγκεκριμένα σε αυτό- για τις τράπεζες του κέντρου φαίνεται να επιλέγονται πιο τολμηρά

«ρίσκα».

Αυτά τα ρίσκα αφορούν την επανεμφάνιση της πολιτικής των «τιτλοποιήσεων» που

ήταν «πεθαμένες» μετά το 2008 καθώς μετά την κρίση των στεγαστικών δανείων απέκτησαν πολύ κακή φήμη. Η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα λάβει μέτρα για την αναβίωση των τιτλοποιήσεων και θα ενισχύσει τη δυνατότητα των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών

ταμείων να επενδύουν σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την on line χρηματοδότηση μέσω Ίντερνετ. Τα τιτλοποιημένα ενυπόθηκα δάνεια –σε

μειωμένη βέβαια κλίμακα- επανέρχονται λοιπόν στο προσκήνιο. Και η ιστορία ξαναγράφεται. Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

[16]

Τα «όπλα» (;)του Ντράγκι 26-4-2014

Δηλώσεις με «νόημα» έκανε ο επικεφαλής της ΕΚΤ

Ντράγκι στα περιθώρια της τελευταίας σύσκεψης του ΔΝΤ.

Σε μία ασυνήθιστη δήλωση εκ μέρους της ΕΚΤ, η οποία γενικώς αποφεύγει να

σχολιάζει θέματα ισοτιμιών, ο πρόεδρός της δήλωσε κατά τη

διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Ουάσινγκτον: "Εάν θέλουμε η νομισματική

πολιτική να παραμείνει τόσο χαλαρή όσο είναι σήμερα , η

συνέχιση της αύξησης της ισοτιμίας του ευρώ μπορεί να χρειάζεται μία νομισματική παρέμβαση". Ο Μάριο Ντράγκι παραδέχθηκε ότι η ισοτιμία του ευρώ διαδραματίζει έναν "όλο και περισσότερο σημαντικό

ρόλο" στις αποφάσεις της ΕΚΤ.

Αλλά δεν στάθηκε μόνο σε αυτό το σημείο. Συνέχισε δηλώνοντας είναι ότι η ΕΚΤ είναι

έτοιμη τόσο να λάβει νέα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης, δηλαδή να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων, όσο και στη λήψη "μη συμβατικών μέτρων". Ο Μάριο Ντράγκι

δήλωσε επίσης ότι ο αρνητικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με συγκατάβαση.

Δεν ήταν όμως μόνος. Στην ίδια εαρινή σύσκεψη του ΔΝΤ η Λαγκάρντ σχεδόν…

προανήγγειλε την νέα πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης και τυπώματος νέου χρήματος από μεριάς της ΕΚΤ προσθέτοντας ότι η χρήση αντισυμβατικών εργαλείων είναι απλώς «θέμα

χρόνου».

Τα ίδια υποστήριξαν και τα βρετανικά οικονομικά φύλλα με τις καυστικές κριτικές «ομοβροντίες» τους (και ο Εconomist προειδοποιεί για «φούσκα» στην αγορά των

ομολόγων της περιφέρειας της ευρωζώνης»), με αφορμή την «έξοδο» της Ελλάδας στις αγορές, αναγορεύοντας τον αποπληθωρισμό ,την πτώση των τιμών και της ζήτησης σε

υπ’ αριθμ ένα εχθρό που ρίχνει το ΑΕΠ και μεγαλώνει αναγκαστικά τη σχέση και την ψαλίδα με το ευρωπαϊκό χρέος .

Φυσικά δεν γίνεται οι ευρωπαίοι της ευρωζώνης να ανησυχούν λιγότερο από τους…

βρετανούς οικονομικούς αναλυτές, και πάνω απ’ όλα βέβαια για την μειωμένη ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων που θίγονται από το «ισχυρό» ευρώ.

Ποια είναι όμως τα όπλα που μπορεί να διαθέσει η ΕΚΤ σε αυτό τον πόλεμο;

Η ΕΚΤ δεν μπορεί να τυπώσει νέο χρήμα. Οι κατά χώρες Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν χρήμα-στα όρια των ποσοστώσεων που ορίζονται- με την εγγύηση φυσικά των δανείων

της ΕΚΤ. Αυτές βέβαια με τη σειρά τους δεν μπορούν να υποτιμήσουν το νόμισμα το οποίο τυπώνουν γιατί πρόκειται για… κοινό νόμισμα όλων των χωρών της ευρωζώνης.

Έτσι περιγράφεται και το νομισματικό αδιέξοδο αυτού του ιδιόμορφου –όχι κυριολεκτικά από άποψη ουσίας- νομίσματος. Που επιπλέον δεν είναι και κατ` ουσία ενιαίο αφού με βάση αυτές τις εγγυήσεις που δίνονται, τα προγράμματα αγοράς ομολόγων κλπ άλλη αξία

έχουν τα ευρώ που φυλάσσονται σε γερμανικές τράπεζες και άλλη αξία τα ευρώ των ελληνικών τραπεζών. Στην πράξη…

Από τα συμβατικά «όπλα» που μπορεί μέσα σε αυτό το ιδιόμορφο νομισματικό πλέγμα να χρησιμοποιήσει η ΕΚΤ είναι η παραπέρα μείωση –σε επίπεδο λίγο πριν το μηδέν ίσως

[17]

και αρνητικό- των επιτοκίων. Πράγμα που ο Ντράγκι σίγουρα θα κάνει αν και στις αρχές του χρόνου εμφανίζονταν «δύσκολος» ως προς αυτό.

Τα «μη συμβατικά όπλα» (τα… «πυρηνικά» του Ντράγκι όπως έχουν ονομαστεί)

αφορούν είτε τις αγορές ενεργητικού των κεντρικών τραπεζών από μεριάς ΕΚΤ και την έκδοση εγγυήσεων στις τράπεζες για να ενθαρρύνουν καινούργια δάνεια στον ιδιωτικό

τομέα είτε τις αγορές ομολόγων ευρωπαϊκού χρέους –πράγμα εξ άλλου που κάνει και η FED. Γράφεται μάλιστα κάπου πως η ΕΚΤ είναι διατεθειμένη να προχωρήσει τόσο τολμηρά ώστε το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων να είναι εφάμιλλο του τρίτου κύματος ποσοτικής

χαλάρωσης της FED.

Με αυτό τον τρόπο από τη μια η ΕΚΤ ουσιαστικά θα ρίξει (θα υποτιμήσει) την αξία του

ευρώ παρέχοντας ταυτόχρονα όλη εκείνη τη ρευστότητα στην οικονομία και διατηρώντας στη ζωή το τραπεζιτικό σύστημα της ευρωζώνης. Στο προηγούμενο φύλλο γράφαμε για τους προβληματισμούς που προκαλεί η μείωση των δανείων και το χρήμα «που δεν

φτάνει» στην πραγματική οικονομία.

Μήπως όμως στα «μη συμβατικά μέτρα» περιλαμβάνονται και όσα είχαν μονοπωλήσει

τον οικονομικό προβληματισμό στην ευρωζώνη λίγο πριν το ελληνικό PSI (πχ ευρωομόλογα); Μήπως ακόμη περιλαμβάνεται και το ξεπέρασμα της αγκύλωσης-απαγόρευσης για τύπωμα νέου χρήματος; Αυτό βέβαια θα απαιτούσε αξιοσημείωτες

μετακινήσεις της γερμανική πλευράς.

Προς το παρόν ΔΝΤ και

αγγλοσάξονες δεν έχουν κανένα λόγο να μην ενθαρρύνουν την

νομισματική χαλαρότητα της ΕΚΤ και να υπενθυμίζουν όμως ταυτόχρονα ότι –όπως έγραψε το

Bloomberg - σε περίπτωση οποιοδήποτε «ατυχήματος» ο

Μηχανισμός Διάσωσης της ευρωζώνης διαθέτει 55 δις ευρώ, τη στιγμή που το ενεργητικό της

κάθε μιας από τις μεγάλες κεντρικές και συστημικές τράπεζες

που κυριαρχούν σε αυτή ξεπερνά το ΄1 δις !

ΥΓ Όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές δημοσιεύτηκαν οι εκθέσεις της γαλλικής Sosiate

Generale και της America Merrill Lynch που καλούν την ΕΚΤ να περάσει από τα έργα στα λόγια καθώς οι δηλώσεις από μόνες τους δεν ρίχνουν το ευρώ. («οι λεκτικές παρεμβάσεις

δεν λαμβάνονται πια υπ όψη από την αγορά») …Και να μιμηθεί την FED η οποία αγόρασε τίτλους που αντιστοιχούσαν στο 30% των αμερικάνικων ομολόγων ενώ η Τράπεζα της Βρετανίας αγόρασε τίτλους που αντιστοιχούσαν στο 23% των κρατικών ομολόγων της

χώρας που βρίσκονταν σε κυκλοφορία. Αυτό μεταφράζεται σε αγορά τίτλων αξίας 1,1 τρις ευρώ και άνω των 200-600 δις ευρώ κατά τον πρώτο χρόνο του υποθετικού

προγράμματος της ΕΚΤ αν η τελευταία σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τα «πυρηνικά» της όπλα σε ανάλογο βαθμό. Στο αντίστοιχο πρόγραμμα –κατά τις οίκους αξιολόγησης των εν λόγω τραπεζών- η (αμερικάνικη) FED και η βρετανική Τράπεζα της Αγγλίας αύξησαν τους

ισολογισμούς τους σε επίπεδο 20% του ΑΕΠ των χωρών τους! Με ποιον τρόπο; Ως Κεντρικές Τράπεζες ενός ενιαίου έθνους-ιμπεριαλιστικού κράτους- είχαν τη δυνατότητα να

τυπώνουν χρήμα (και φυσικά να το επιβάλλουν) …

[18]

Φόρος Τόμπιν στην ευρωζώνη; 10-5-2014

Πολύ πρόσφατη απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου δεν έκανε δεκτή την προσφυγή

της βρετανικής κυβέρνησης εναντίον της δηλωμένης πρόθεσης 11 χωρών της ευρωζώνης να επιβάλλουν έναν ελάχιστο φόρο επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών. Το σκεφτικό της προσφυγής ήταν πως η κίνηση αυτή θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις για

τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ΕΕ που δεν συμμετέχουν στην ευρωζώνη. Ο νοών νοείτω…

Στην ουσία έχουμε επανεμφάνιση της ανάγκης ενός φόρου Τόμπιν για τις

χρηματιστηριακές συναλλαγές. Πάγιος στόχος του κινήματος της «αντιπαγκοσμιοποίησης» που έβρισκε καταφύγιο στη ζεστή φτερούγα της ιμπεριαλιστικής Γαλλίας ακόμα και όταν όλο το γαλλικό μπλοκ στήριζε τον –δεξιότατο- Σαρκοζί που ήθελε λέει να τα βάλει με τον

«καπιταλισμό των ραντιέρηδων».

Σε ένα ανάλογο φόρο είχε κάνει αναφορά και η Μέρκελ μιλώντας για τη Γερμανία λίγο

μετά την κρίση του 2008. Είχε προτείνει μάλιστα να τεθούν και άλλοι φραγμοί και προϋποθέσεις για τη δράση των χρηματιστηριακών ομίλων και επενδυτικών σχημάτων επί

γερμανικού εδάφους.

Σε όλο αυτό το διάστημα η μόνη πραγματική κίνηση που έγινε (κι αυτή ακόμα εκκρεμεί ως απόφαση προς εφαρμογή ) ήταν από μεριάς Ολάντ. Εξ άλλου Γερμανία, Γαλλία και

Ισπανία πρωτοστατούν στην νέα διευρωπαϊκή προσπάθεια επιβολής ενός φόρου 0,1% στις συναλλαγές όλων των χρηματοοικονομικών προϊόντων με τα παράγωγα όμως να

φορολογούνται με ποσοστό μικρότερο (0,001%). Κάτι τέτοιο μάλλον προκύπτει γιατί και οι τράπεζες των παραπάνω χωρών εμπλέκονται στο δίκτυο αγοράς παραγώγων.

Αυτή η τελευταία κίνηση για την οποία το Λονδίνο κατέφυγε στα ευρωπαϊκά

δικαστήρια δεν ήταν έκπληξη ότι δεν το δικαίωσαν και έκριναν, αντίθετα ,πως η πρωτοβουλία των 11 χωρών «δεν πράττει κάτι περισσότερο από την επικύρωση της

ίδρυσης ενισχυμένης συνεργασίας», όπως αναφέρεται στο σκεφτικό της απόφασης. Υπάρχουν δύο διαστάσεις αυτής της νέας… διάστασης στα πλαίσια της ΕΕ.

Οι υποστηρικτές της πρότασης ισχυρίζονται πως θα αντληθούν έτσι 50 δις δολάρια

ετησίως τα οποία θα μπορούσαν να κλείσουν ένα μέρος από τις «τρύπες» που προκλήθηκαν στους κυβερνητικούς προϋπολογισμούς από την διαχείριση της κρίσης και

[19]

παράλληλα θα λειτουργούν αποτρεπτικά στις μεγάλες ρίσκου πολιτικές των τραπεζών και επενδυτών. Δηλαδή καμία σχέση με «τον πόλεμο κατά της φτώχειας» που αποτέλεσε τον βασικό στόχο της υιοθέτησης αυτού του συνθήματος από τα «κινήματα» της

«αντιπαγκοσμιοποίησης».

Πραγματικά υπάρχουν σχεδιασμοί από τους «συλλογικούς καπιταλιστές» να

αποκτήσουν κάποια έσοδα από την τεράστια χρηματοπιστωτική επέκταση που ακολούθησε το σκάσιμο της χρηματοπιστωτικής φούσκας του 2007-08.

Και βέβαια Γερμανία και Γαλλία μπορούν να διαθέτουν χρηματοπιστωτικούς ομίλους

που κερδοσκοπούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (ο οίκος αξιολόγησης Fitch για παράδειγμα είναι γαλλικών συμφερόντων) αλλά τη μερίδα του λέοντος σε αυτή την

τερατώδη αγορά υπηρεσιών κατέχουν επενδυτικά σχήματα αγγλοσαξονικής ιθαγένειας. Να σημειωθεί πως μετά την έλευση της Θάτσερ και επιγόνων ο συγκεκριμένος τομέας εκπροσωπεί το 10% της βρετανικής οικονομίας. Το περίφημο city. Οπότε είναι φυσικό και

επακόλουθο το Λονδίνο να αντιδρά. Εξ άλλου τα βρετανικά οικονομικά φύλλα και οι αναλυτές είναι οι μόνοι που δεν συμμετείχαν στους πανηγυρισμούς για την ελληνική

«έξοδο» στις αγορές επιμένοντας να δείχνουν με το γνωστό βρετανικό πικρόχολο στυλ τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις αυτής της προσπάθειας.

Τώρα πια ο «φόρος Τόμπιν» εκτός από πεδίο κινηματικής διεκδίκησης έγινε και πεδίο

ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ή… μάλλον πάντα ήταν τέτοιο;

Μετά μάλιστα το δεδικασμένο έχει ενδιαφέρον η συνέχεια αφού η πρωτοβουλία θα

πρέπει να υλοποιηθεί πιο αποφασιστικά. Ίσως-αν σκεφτούμε πιο «πονηρά»- το Λονδίνο να ήθελε να φέρει στα πραγματικά της μέτρα την «πρωτοβουλία» μη έχοντας αυταπάτες

για τις δικαστικές αποφάσεις. Ίδομεν…

[20]

Συμφωνία μαμούθ… 24-5-2014

Τεραστίων διαστάσεων εμπορική συμφωνία –κατά βάση ενεργειακού χαρακτήρα αφού

προβλέπει την προμήθεια της κινέζικης βιομηχανίας και οικονομίας με φυσικό αέριο- υπόγραψαν οι Πρόεδροι της Κίνας και της Ρωσίας κατά την επίσκεψη του Προέδρου της

τελευταίας στο Πεκίνο. Η συμφωνία προβλέπει την αποστολή 38 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου στην Κίνα για 30 χρόνια, βάσει συμβολαίου ύψους 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το φυσικό αέριο θα μεταφέρεται μέσω νέου αγωγού που θα συνδέει τα κοιτάσματα της Σιβηρίας με τα μεγάλα κινεζικά κέντρα κατανάλωσης κοντά στις κινεζικές ακτές.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και ο κινέζος ομόλογός του Σι Τζινπίνγκ ήσαν παρόντες στην υπογραφή της συμφωνίας ανάμεσα στη ρωσική υπό κρατικό έλεγχο Gazprom και της κινεζικής National Petroleum Corp (CNPC). Οι δύο χώρες συμφώνησαν

να ακολουθήσουν πολιτική «προνομιακής απαλλαγής από φόρους», με τη Ρωσία να παραιτείται του φόρου για το εξαγόμενο αέριο και την Κίνα να μην το φορολογεί ως

εισαγωγή, σύμφωνα με τον CEO της ρωσικής Rosneft Ιγκόρ Σέτσιν.

Η Gazprom δεν αποκάλυψε την συμφωνηθείσα στο πλαίσιο της σημερινής συμφωνίας τιμή του φυσικού αερίου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις η τιμή έκλεισε στα 350 δολάρια ΗΠΑ

ανά 1.000 κυβικά μέτρα, ενώ η τιμή της μετοχής της Gazprom ενισχύθηκε κατά 2% μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας

Πράγματι, η διαπραγμάτευση γύρω από την τιμή πώλησης αποτέλεσε μέχρι πρόσφατα ένα σημαντικό αγκάθι για την πραγματοποίηση της. Ακόμα και λίγο πριν την υπογραφή η

διαπραγμάτευση ήταν ανοιχτή –με πιθανή παραπομπή στο άμεσο μέλλον- καθώς η Κίνα ζητούσε να αγοράσει το φυσικό αέριο της Gazprom σε χαμηλότερη τιμή από τα 380 δολάρια τα 1000 κυβικά μέτρα που θέλει να πουλήσει η ρωσική εταιρεία. Από την πλευρά

της η Gazprom ζητούσε την προκαταβολή 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων ως εγγύηση για τη σταθερή τροφοδοσία της Κίνας με φυσικό αέριο, η οποία προβλέπεται να ξεκινήσει το

2018.

Η μη επίσημη ανακοίνωση της τιμής πώλησης εκτιμάται πως σημαίνει ρωσική υποχώρηση που προς το παρόν δεν επιδιώκεται να καταγραφτεί στην παγκόσμια

ενεργειακή αγορά (απομοχλεύοντας τις τιμές και ρίχνοντας τα κέρδη) αλλά και να

[21]

προσμετρηθεί-ταυτόχρονα- ως «αδυναμία» στα διεθνή γεωπολιτικά δεδομένα όπως εξελίσσονται ειδικά μετά και στη διάρκεια της Ουκρανικής κρίσης.

Είναι φυσικά όμως η Ουκρανική κρίση που λειτουργεί ως βασικό κίνητρο της ρώσικης

πρωτοβουλίας και της όποιας ρώσικης (επίσης) υποχώρησης. Με αυτό τον τρόπο λύνονται τα χέρια στην ρώσικη ηγεσία στο να μπορεί να χρησιμοποιεί το «όπλο» της μείωσης ή της

διακοπής της απρόσκοπτης ροής του αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας αλλά και να πιέζει μέσω των εξοφλητικών απαιτήσεων την κυβέρνηση του Κιέβου. Το αέριο που δεν θα αγοράζει η Ευρώπη θα το αγοράζει η Κίνα. Σίγουρα όχι σε τόσο συμφέρουσες για τη

Ρωσία τιμές αλλά στη γεωπολιτική ζυγαριά κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι θα εξισορροπηθεί. Δεν υπάρχει βέβαια γεωπολιτική απόφαση χωρίς κόστος ευκαιρίας…

Οπωσδήποτε η συμφωνία έχει μια θέση μέσα στους λογαριασμούς και τους όποιους

σχεδιασμούς του Κρεμλίνου σε αντιρρόπηση και αντιπαράθεση

μακροχρονίων ενεργειακών σχεδιασμών της δύσης για την αποδυνάμωση και υποκατάσταση

του ευρω-ρωσικού ενεργειακού «τόξου». Εδώ περιλαμβάνονται

τα σχέδια για το αμερικάνικο shell gas (αέριο από σχιστόλιθο)

και την πλωτή μεταφορά του στην Ευρώπη ,οι στόχοι παραγωγής ευρωπαϊκού shell gas

, προμήθειας της ΕΕ με φυσικό αέριο από την ευρύτερη μεσογειακή λεκάνη. Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται με πολλά όμως τοπικά γεωπολιτικά ζητήματα όπως οι σχέσεις Ελλάδας

–Τουρκίας , και το τρίγωνο της στρατηγικής «συμμαχίας» (!) Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ. Περιλαμβάνονται επίσης στους παραπάνω σχεδιασμούς το ισχυρό «φλερτ» με την ιδέα να χρησιμοποιήσουν οι ΗΠΑ τα ενεργειακά τους υποθέματα σε πετρέλαιο για να γίνουν

εξαγωγική χώρα παρακάμπτοντας την απαγόρευση του Συντάγματος τους, τώρα που η Σαουδική Αραβία δεν είναι και τόσο ευθυγραμμισμένος σύμμαχος κλπ αλλά και η

αξιοποίηση προς το ενεργειακό συμφέρον της «δύσης» της συμφωνίας ειρήνης με το Ιράν Στόχος διπλός: από τη μια ενεργειακή αποκόλληση της Ευρώπης από Ρωσία από την άλλη χτύπημα της ρώσικης οικονομίας που βασίζεται στους ενεργειακούς, ολιγαρχικούς και εν

πολλοίς κρατικούς ενεργειακούς κολοσσούς. Μιλώντας για την Μέση Ανατολή να θυμηθούμε πως οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές –υπερβάλλοντας βέβαια- θεωρούν

πως στις αρχές της δεκαετίας του `80 η πριμοδότηση από τις ΗΠΑ της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει την παραγωγή και να αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου –αντίστροφα από το στόχο που επιδιώκεται σήμερα- συνέβαλλε σημαντικά στην αποδυνάμωση της –

τότε- σοβιετικής οικονομίας και επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις κατάρρευσης (τότε ήταν κραταιό το ιμπεριαλιστικό-ισλαμικό τόξο μέσω της αντιμετώπισης της ρώσικης

εισβολής στο Αφγανιστάν).

Όλοι οι παραπάνω σχεδιασμοί φαίνονται να εισέρχονται σε μια φάση στρατηγικών επιλογών και εφαρμογής; Πολύ πιθανόν. Υπόκεινται όμως σε μια ανταγωνιστική

συνύπαρξη τόσο με τον οικονομικό όσο και με τον πολιτικό χρόνο όπως συμπυκνώνεται στις παγκόσμιες οικονομικοπολιτικές εξελίξεις. Η στήλη , έχοντας υπόψη αυτό το σύνθετο

διεθνές οικονομικοπολιτικό πλαίσιο και τους… χωροχρονικούς του περιορισμούς , πάντα έβαζε μεγάλους αστερίσκους και κρατούσε μια συγκρατημένη στάση απέναντι στο πως αξιολογούσαν οι διάφοροι αναλυτές τους ενεργειακούς σχεδιασμούς, ειδικά των ΗΠΑ, με

εργαλείο μια μονόδρομη σκέψη. Μια σκέψη που «έχει μείνει» στο ιδεολόγημα της «παγκοσμιοποίησης» και των «ομαλών» παγκόσμιων εξελίξεων.

[22]

Το σημερινό παγκόσμιο τοπίο είναι , εξ άλλου, σαφέστατα πιο… ασαφές και αποσταθεροποιητικό από εκείνο πχ της δεκαετίας του `80 για το οποίο έγινε λόγος. Οι γεωπολιτικές συμμαχίες μπορεί να μην έχουν αλλάξει δραματικά αλλά έχουν σημαντικά

υπονομευτεί…

Με αυτή την έννοια η σινορωσική συμφωνία- «μαμούθ» έχει σημαντικά οικονομικά

πλεονεκτήματα που αντιρροπούν τις χαμηλότερες από τα μέχρι τώρα δεδομένα τιμές πώλησης του φυσικού αερίου στην Κίνα αφού η ρωσική Gazprom μπορεί να αξιοποιήσει τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ανατολική Σιβηρία που είναι πολύ μακριά από

την αγορά της Ευρώπης έτσι ή αλλιώς.

…Αλλά και γεωπολιτικά (αφού πρόκειται για τους δύο ιμπεριαλιστικούς γίγαντες της Ανατολής με κοινά σύνορα χωρίς να σημαίνει πως κάτι τέτοιο είναι πάντα… θετικό ) έχει ένα ειδικό όσο και γενικό «βάρος».

Υπόκειται όμως και αυτή η συμφωνία τους περιορισμούς του οικονομικού και πολιτικού χρόνου. Η κάλυψη πχ μια τέτοιας τεράστιας γεωγραφικής περιοχής με δίκτυα μεταφοράς

απαιτεί χρόνο ενώ ωστόσο οι εξελίξεις τρέχουν και θα τρέχουν με εντεινόμενο ρυθμό.. Αλλά και στο «καθαρό» πολιτικό πεδίο η συμφωνία δεν επενδύθηκε με ανάλογη πολιτική απόφαση για την Ουκρανία που θα ικανοποιούσε τη «σύμμαχο» Ρωσία αφού το

Ουκρανικό στην κοινή ανακοίνωση θεωρείται «εσωτερική υπόθεση». Η κινέζικη ηγεσία , πολύ προσεκτική πάντα, λαμβάνει τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας χωρίς φανερή –

τουλάχιστο- συνταύτιση με την Ρωσία. Αν και σφράγισαν βέβαια την συμφωνία –καθόλου αμελητέο- με κοινά στρατιωτικά γυμνάσια την ώρα που τα δικά της «μαλακά υπογάστρια»

δέχονται ισχυρή πίεση (Βιετνάμ ,Ιαπωνία κλπ)…

Δεν ξέρουμε πόσο η Ευρώπη –κομμάτι δύσκολο- θα καταφέρει να υποκαταστήσει την ρώσικη ενεργειακή εξάρτηση όπως απαιτούν και την σπρώχνουν οι υπερατλαντικοί της

«εταίροι». Κάτι τέτοιο δεν θα είναι απότοκος μόνο οικονομικών αποφάσεων και επιλογών.

Είναι όμως σίγουρο πως θα συντελείται η… υποκατάσταση των οικονομικών από όλο

και πιο αποκλίνουσες προς τη γεωπολιτική επιλογές. Και θα χρησιμοποιούνται όλα τα όπλα ,όπως και τα ενεργειακά.

Πράγμα καθ` όλα φυσικό για τον (δεύτερο) αιώνα του ιμπεριαλισμού και των

προλεταριακών επαναστάσεων…

[23]

Ευρασιατική Ένωση 7-6-2014

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε στο Καζακστάν μαζί με τους ομολόγους του της Λευκορωσίας και του Καζακστάν την ιδρυτική διακήρυξη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, ένα πρόγραμμα που αναμένεται να αποκαταστήσει

την επιρροή της Μόσχας στους πρώην σοβιετικούς συμμάχους της. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντρ Λουκασένκο και ο Καζάκος Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ

υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη κατά τη συνεδρίαση του Ανώτερου Οικονομικού Ευρασιατικού Συμβουλίου στην Αστάνα, την πρωτεύουσα του Καζακστάν. Η Ένωση αυτή, θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2015, αναμένεται να ευνοήσει τη στενότερη

ενσωμάτωση των χωρών αυτών που έχουν ήδη υπογράψει από το 2010 την Τελωνειακή Ένωση, ένα σχήμα καθαρά τελωνειακού χαρακτήρα μεταξύ των πρώην εταίρων της

Σοβιετικής Ένωσης.

Στη συνάντηση παραβρίσκονταν οι Πρόεδροι της Αρμενίας και του Κιργιστάν. Μαζί με το Τατζικιστάν οι δύο χώρες έχουν δηλώσει να συμμετάσχουν στην Ένωση

προσπερνώντας τις σημερινές αδυναμίες που τις εμποδίζουν (;). Το 2011 όταν υπογράφτηκε το προσύμφωνο της Ένωσης ο τότε Πρόεδρος Μεντβέντεφ είχε εκφωνήσει

ένα σύντομο λόγο που προδιάγραφε τις δυνατότητες του εγχειρήματος:. « Ο τελικός στόχος όλων των διαδικασιών ολοκλήρωσης είναι η καλύτερη λειτουργία των οικονομιών, και οι διαδικασίες ολοκλήρωσης των τριών χωρών προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον στα

άλλα κράτη της Ευρώπης, επισημαίνοντας παράλληλα ότι δεν γίνεται λόγος για δεσπόζουσα θέση της Ρωσίας. Η ίδια η ζωή δείχνει ότι η πολυσχιδής σύμπραξή μας

αποτελεί τεράστια πηγή, γι αυτό ενδιαφέρον για τη νέα ενοποιητική δομή εκδηλώνουν και άλλοι εταίροι στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών. Αυτό μας χαροποιεί και δείχνει ότι η τάση διεύρυνσης της πολύπλευρης

συνεργασίας πάνω σε ισότιμη και αμοιβαία επωφελή βάση αναπτύσσεται. Είμαστε ανοικτοί για όλους, όσους αντιλαμβάνονται το πλεονέκτημα της συνένωσης των δυναμικών μας.

Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση - το σημαντικότερο σχέδιο της 2ης πεντηκονταετίας του 20ου αιώνα, άρχισε να παρουσιάζει ρωγμές και κανείς δεν αναλαμβάνει να προβλέψει, πως θα μετασχηματιστεί από την τωρινή κρίση. Σ΄ αυτό το φόντο η δημιουργία νέου

ευρασιατικού κέντρου δύναμης, το συνολικό ακαθάριστο εθνικό προϊόν του οποίου

[24]

ξεπερνά τα 2 τρισεκ. δολάρια, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. – Πρώτ΄ απ όλα για τον πληθυσμό του, που ξεπερνά τα 170 εκατομμύρια». «Εκτός αυτού», είπε ακόμη ο Μεντβέντεφ, «μεταξύ της ΕΕ και της δημιουργούμενης Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης

υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά: η Ρωσία, η Λευκορωσία και το Καζαχστάν συνενώνονται σαν χώρες με οικονομίες του ιδίου επιπέδου, ενώ η ΕΕ έχει περιλάβει στους κόλπους της

τόσο δυνατές, όσο και αδύνατες οικονομίες. Και σήμερα αυτές οι αδύνατες σέρνουν καταστροφικά προς τα κάτω την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Στο σαλόνι όπου γιορτάστηκε η επίτευξη της

συμφωνίας υπήρχε μια θέση κενή και ένα ποτήρι έλειπε: Ήταν αυτό της

Ουκρανίας . Μιας χώρας 46 εκατομμυρίων με

μεγάλη –αν και όχι εκσυγχρονισμένη-

βιομηχανική υποδομή (το

βιομηχανικό «πάρκο» της πρώην ΕΣΣΔ) και που η

συμμετοχή της θα «ενέκρινε» την πραγματική

Ευρασιατική φυσιογνωμία της Ένωσης προς την μεριά φυσικά της… Ευρώπης.

Χωρίς την Ουκρανία οι αδυναμίες της νέας

Ένωσης μπορούν να εξισορροπήσουν τις όποιες

–αδιαμφισβήτητες- δυνατότητες που αυτή ανοίγει. Αν εξαιρέσουμε την Λευκορωσία με

τον ανεκδιήγητο Πρόεδρο της (ακόμα και με αυτή την τόσο σύμμαχο χώρα η Gazprom αντιμετώπισε προβλήματα πληρωμών) μόνο το Καζακστάν μπορεί να σταθεί στα πλαίσια

της Ένωσης σε μια κάποια ισορροπία απέναντι στη ρώσικη «αρκούδα». Πυρηνική δύναμη το ίδιο (ήταν το κέντρο όπου βρίσκονταν τα «κουμπιά» της πυρηνικής δύναμης αποτροπής της πρώην ΕΣΣΔ και ταυτόχρονα το κέντρο όλων των διαστημικών

αποστολών) , έχοντας ηγεσία με συνέχεια από εκείνα τα χρόνια , σταθερά τοποθετημένη σε λύσεις ενωσιακού χαρακτήρα αλλά και με μεγάλη δόση Ρέαλ πολιτίκ (όπως

αποδεικνύουν οι συμφωνίες με τις δυτικές εταιρείες στα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου). Το Καζακστάν δεν παραχωρεί την κυριαρχία του», δήλωσε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Μπακιτζχάν Σαγκίνταγιεβ.«Δεν θα επιστρέψουμε στην πρώην Σοβιετική

Ένωση. Δημιουργούμε μια καθαρά οικονομική ένωση που βασίζεται στον ρεαλισμό. Θέλουμε μια οικονομία που αναπτύσσεται. Θέλουμε να προσελκύσουμε επενδυτές και να

δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας.». «Στόχος μας είναι η σημαντική αύξηση του ΑΕΠ» και υπογράμμισε πως «Μια σειρά από μεγάλες εταιρείες ήρθαν στο Καζακστάν και έφεραν επενδύσεις….. Μια από αυτές τις εταιρείες, είναι η νοτιοκορεατική Otto, που διέθεσε

σημαντικά κεφάλαια και μπήκε στη βιομηχανία συναρμολόγησης αυτοκινήτων. Αρκετές εταιρείες όπως η Toyota, η SsangYong και Iveco άρχισαν να οργανώνουν σταθμούς

παραγωγής στο Καζακστάν» υποστηρίζει επίσης ο Ρακχίμ Οσακμπαγιέβ, επικεφαλής του συνδέσμου επιχειρήσεων του Καζακστάν.

Οι άλλες δύο ή τρεις χώρες αποτελούν περισσότερο «σφήνες» σε ένα περιβάλλον

που βρίσκεται υπό τη συνεχή πίεση και παρέμβαση της Τουρκίας. Η σύμπλευση βέβαια με το Ιράν έκανε τα πράγματα πιο εύκολα για τη Ρωσία αλλά οι χώρες αυτές(στις οποίες

επιχειρήθηκαν ανεπιτυχώς «πορτοκαλί» γεγονότα) ως οντότητες δύναται οποιαδήποτε

[25]

στιγμή να αμφισβητηθούν. Ίσως αυτό όμως να είναι και το γεωπολιτικό ατού του Πούτιν συν τις δυσκολίες της οικονομικής κρίσης και την ντε φάκτο ενεργειακής εξάρτησης των χωρών αυτών από την Ρωσία.

Η αντιπαράθεση εξ άλλου της Ευρασιατικής Ένωσης απέναντι στο αντίπαλο δέος της «Εταιρικής Σχέσης της ΕΕ με τις δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ» βρίσκεται σε μεγάλο

βαθμό μέσα στο… κάδρο της Ουκρανικής κρίσης. Η «προσφορά» της Ρωσίας να καλύψει μέσω ενός μεγάλου σχεδίου βοήθειας ύψους 15 δις δολαρίων (και με σχετική διευθέτηση των τιμών πώλησης του φυσικού αερίου) το τεράστιο χρέος της Ουκρανίας έπαιξε

σημαντικό ρόλο στην τελική απόρριψη από την ηγεσία Γιανουκόβιτς της πρότασης για «σύνδεση με την ΕΕ» που οδήγησε στο γνωστό πραξικόπημα της πλατείας Μεϊντάν .

Ανάλογη προσπάθεια επιχειρήθηκε και με την Αρμενία. Το Σεπτέμβριο, η Αρμενία, πρώην σοβιετική δημοκρατία του Νοτίου Καυκάσου, η οποία ήλπιζε μέχρι σήμερα να συνάψει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ, επίσης αποδέχθηκε να ενταχθεί σε αυτή την

τελωνειακή ένωση. Η Ρωσία είχε απαλλάξει την χώρα αυτή από τους δασμούς 30% για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, ενώ της είχε προσφέρει προνομιακές τιμές για την αγορά

φυσικού αερίου. Είναι ένα παιχνίδι που δεν πρόκειται να σταματήσει. Πρόσφατα η ηγεσία της Γεωργίας δια του Υπουργού εξωτερικών δήλωσε ότι «ψήνεται» στην ιδέα της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ και ότι θα επιταχύνει τις σχετικές διαδικασίες. Μια περίοδο

μάλιστα που εκδηλώνεται πολιτική αποσταθεροποίηση στο φιλορωσικό θύλακα της Αμπχαζίας.

Οπωσδήποτε η απόφαση της Ρωσίας-τούτων δοθέντων όσον αφορά την Ουκρανία- να υλοποιήσει την Ευρασιατική Ένωση δείχνει την αποφασιστικότητα της Ρωσίας να μην

παραιτηθεί των οικονομικών αλλά κατά βάση γεωπολιτικών συμφερόντων της στη ζώνη του κυρίως ζωτικού της χώρου. Και φυσικά αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι στην εποχή που μπαίνουμε δεν πρόκειται τουλάχιστο να… βαρεθούμε από γεωπολιτική ακινησία. Η

προσπάθεια να «μικροποιηθεί» αυτή η απουσία με τις δηλώσεις της Ρώσου Υπουργού ότι αν και «η Ευρασιατική οικονομική ένωση δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς την

Ουκρανία» ωστόσο μπορούσε «η συμμετοχή της Ουκρανίας να μην απέδιδε» και ότι «μπορεί να οδηγούσε σε σοβαρά προβλήματα. Ίσως είναι καλύτερα που η Ουκρανία δεν είναι πλέον κομμάτι αυτού του ευρασιατικού σχεδίου», απλώς κάνουν την ανάγκη

φιλοτιμία. Στην ίδια κλίμακα και οι «χαρούμενες» δηλώσεις του Προέδρου Λουσανένκο της Λευκορωσίας ότι σύντομα και η Ουκρανία «θα συνειδητοποιήσει το πεπρωμένο της»

δεν εκφράζουν παρά γεωστρατηγικές διαθέσεις του μεγάλου γείτονα και «προστάτη». Τουλάχιστον προ ώρας…

[26]

ΕΚΤ: Αργεί η «πυρηνική εποχή»; 21-6-2014

Οι προσδοκίες ότι ο «μεγάλος Ντράγκι» όπως αποκαλείται ο ιταλός Πρόεδρος της ΕΚΤ ,

θα χρησιμοποιούσε τα λεγόμενα «πυρηνικά» του όπλα δηλαδή μη συμβατικά με τα ως τώρα νομισματικά μέσα για την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού, έμειναν προσδοκίες.

Βέβαια αυτές τις προσδοκίες στην πραγματικότητα τις μοιράζονταν πολύ λίγοι. Οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές περίμεναν κάτι πιο συντηρητικό. Όπως αυτά τα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα. Ποια είναι αυτά ;

Το πακέτο των μέτρων που ανακοίνωσε η ΕΚΤ σήμερα περιλαμβάνει τη μείωση του βασικού επιτοκίου αναχρηματοδότησης της από το 0,25% στο 0,15% και τη μείωση του

επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων σε αρνητικό έδαφος για πρώτη φορά στην Ιστορία του ιδρύματος – συγκεκριμένα στο -0,10%. Περιλαμβάνει επίσης τη χορήγηση 4ετών δανείων με πολύ χαμηλό επιτόκιο – που φέτος θα φθάσουν συνολικά στα 400 δις. ευρώ – στις

τράπεζες της Ευρωζώνης, με την προϋπόθεση ότι θα δοθούν δάνεια από τις τράπεζες στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά (όχι όμως για στεγαστικά δάνεια), με στόχο τη στήριξη

της πραγματικής οικονομίας. Στα μέτρα περιλαμβάνονται, επίσης, η προετοιμασία για την αγορά από την ΕΚΤ τιτλοποιημένων ομολόγων με στόχο τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η επιμήκυνση της διαδικασίας χορήγησης ρευστότητας στις τράπεζες χωρίς

πλαφόν με σταθερό επιτόκιο και η άρση της «αποστείρωσης» της ρευστότητας που είχε δημιουργηθεί με τις αγορές ομολόγων που είχε κάνει στο παρελθόν η ΕΚΤ.

Με δύο λόγια η ΕΚΤ δίνει μια έντονη «ώθηση ρευστότητας» στις τράπεζες με προϋπόθεση αυτή η ρευστότητα να κατευθυνθεί στην πραγματική οικονομία.

Έχουμε βέβαια ξαναγράψει ότι το πρόβλημα της επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας δεν είναι μόνο θέμα ρευστότητας αλλά συνδέεται με την παγκόσμια κρίση και τις επιλογές σκληρής λιτότητας ,την μείωση της ζήτησης που προκαλεί τουλάχιστο στον

ευρωπαϊκό Νότο σε συνδυασμό φυσικά και με τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις που συμπιέζουν τις οικονομίες της ΕΕ κατεξοχήν, αφού υφίστανται τις επιπτώσεις.

Πάντως τα χαμηλά επιτόκια έτσι όπως διαμορφώνεται η οικονομική κατάσταση ήρθαν για να μείνουν . Ο κ. Ντράγκι τόνισε ότι οι αποφάσεις αυτές βασίσθηκαν στην οικονομική ανάλυση της κεντρικής τράπεζας, που έλαβε υπόψη τις τελευταίες μακροοικονομικές

προβλέψεις του επιτελείου της. Συνολικά, πρόσθεσε, τα μέτρα αυτά θα συμβάλουν στην επιστροφή του πληθωρισμού σε επίπεδα πιο κοντά στο 2% (ο στόχος της ΕΚΤ είναι ο

[27]

πληθωρισμός να κινείται λίγο χαμηλότερα από το 2%, ενώ τον Μάιο είχε υποχωρήσει στο 0,5%). Όσον αφορά τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, ο επικεφαλής της ΕΚΤ δήλωσε ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα για μία

παρατεταμένη χρονική περίοδο.

Βέβαια στη συνέντευξη που έδωσε ο Πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι τόνισε ότι, εάν

χρειασθεί, η ΕΚΤ θα λάβει μη συμβατικά μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο της εκτύπωσης χρήματος – να εφαρμοστεί δηλαδή η πολιτική της λεγόμενης ποσοτικής χαλάρωσης.«Το Διοικητικό Συμβούλιο επέδειξε

ομοφωνία στη δέσμευσή του να χρησιμοποιήσει και μη συμβατικά μέτρα, στο πλαίσιο της αποστολής του, εφόσον αυτό καταστεί αναγκαίο, για να αντιμετωπισθούν περαιτέρω οι

κίνδυνοι από μία πολύ παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού», δήλωσε ο κ. Ντράγκι.

Πότε όμως θα μπει η ΕΚΤ στην «πυρηνική εποχή». Αποφασίζει μόνος του ο Ντράγκι

προς αυτή την κατεύθυνση; Απαιτείται προφανώς η συμφωνία του γερμανικού επιτελείου και του φιλογερμανικού (αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι) μπλοκ. Τι ορίζει το αναγκαίο

πλαίσιο για μια τέτοια απόφαση ; Και πιο θα είναι το αντίτιμο μιας τέτοιας επιλογής;

Προς το παρόν οι δηλώσεις προθέσεων είναι ένα βήμα αν αναλογιστεί κανείς πως πριν λίγα χρόνια θα επέσυραν την «θανατική καταδίκη».

[28]

Ταγκό με τους γύπες 5-7-2014

Από την 1/7/2014 η Αργεντινή βρίσκεται σε καθεστώς «τεχνικής χρεοκοπίας» . Αυτό

σημαίνει πως βρίσκεται στα πρόθυρα της πραγματικής χρεοκοπίας αν μέσα σε ένα μήνα από τώρα δεν καταβάλει 832 εκατομμύρια δολάρια σε πιστωτές της που δέχθηκαν τις

αναδιαρθρώσεις χρέους του 2005 και του 2010, αλλά και 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια στα «απρόθυμα» κερδοσκοπικά κεφάλαια που δεν έλαβαν μέρος οικειοθελώς στην αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας. Οι πρώτοι δέχτηκαν να αποπληρωθούν για το 30%

της αρχικής επένδυσης-εγγραφής. Δεν το έκαναν για να χάσουν ή έστω δεν χάνουν τελικά. Τα αργεντίνικα ομόλογα –ειδικά αυτά της περιόδου κρίσης χρέους- προσφέρουν

τρελές αποδόσεις . Οι δεύτεροι τα θέλουν όλα και αποδόσεις και αρχικό κεφάλαιο.

Και καλά τους δεύτερους, οι πρώτοι που αποτελούν το 93% (!)των πιστωτών της χώρας ,γιατί δεν μπορούν να πληρωθούν ;

Για να καταλάβουμε το πόσο έχει στριμωχτεί η αργεντίνικη κυβέρνηση

πρέπει να πάρουμε την ιστορία από την αρχή.

Όπως είχαμε γράψει πριν ένα

χρόνο και στον «Οικονοκόσμο» περιφερειακό δικαστήριο

αμερικάνικης πολιτείας είχε κάνει δεκτή την ένσταση για τις ρυθμίσεις

χρέους της Αργεντινής ενός από τα μεγαλύτερα κερδοσκοπικά fund του αρχι-γύπα ή αρχι-κορακιού (έχει

λάβει και τα δύο προσωνύμια) Πολ Σίνγκερ (άντε πείσε τώρα τους

διάφορους ότι δεν υπάρχει εβραϊκή… συνομωσία!). Η ένσταση αφορούσε στην παραβίαση της ελεύθερης

επιλογής των κερδοσκόπων – που αποτελούσαν ,επαναλαμβάνουμε

προς επίρρωση, ένα μικρό ποσοστό των συνολικών πιστωτών- να μην δεχτούν το κούρεμα.

Τότε μάλιστα είχε πολύ ξενίσει το γεγονός πως επικαλούμενο την

απόφαση αυτού του περιφερειακού δικαστηρίου των ΗΠΑ νομική αρχή

τρίτης χώρας είχε κατάσχει ολόκληρο πλοίο του αργεντίνικου εμπορικού στόλου και

εμπόδιζε τον απόπλου του ως υποθήκη αυτών των μη εκπληρωμένων υποχρεώσεων της χώρας !

Το ποσό των δανειακών κεφαλαίων που δεν δέχονται να υποστούν το κούρεμα και απαιτούν στο ακέραιο την αποπληρωμή τους με βάση τα συμφωνηθέντα της αρχικής κατάθεσης ανέρχεται στο ποσό των 1,9 δις δολαρίων. Από αυτά τα 1,33 δις ανήκουν στα

δύο funds των οποίων τα χαρτοφυλάκια διαχειρίζεται και αποφασίζει γι αυτά ο Σίνγκερ. Όταν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Αργεντινής ξεπερνούν τα 29 δις δολάρια σήμερα

γεννιέται το ερώτημα γιατί η κυβέρνηση –αφού τελικά σκέφτεται τον συμβιβασμό- δεν λύνει μια καλή το πρόβλημα. Σε αυτή την περίπτωση δεν αποτελεί το 1,9 δις δολάρια πρόβλημα από μόνο του αλλά το τι θα προκαλέσει μια τέτοια λύση στους υπόλοιπους

«πρόθυμους» ή μη πιστωτές που θα νοιώσουν ριγμένοι και θα απαιτήσουν αντίστοιχες

[29]

ρυθμίσεις. Και στον χώρο των κερδοσκόπων αυτά τα συναισθήματα … πληρώνονται με ντόμινο απαιτήσεων από τους πάντα «ευαίσθητους»… στην αδικία κύκλους Η αργεντίνικη κυβέρνηση υπολογίζει στα 15 δις δολάρια αρχικά το «κρεσέντο» απαιτήσεων που θα

προκύψει. Περίπου ίσο με το πραγματικά διαθέσιμο απόθεμα σε συνάλλαγμα ύψους 16 δις , (αν αφαιρεθούν στοιχεία που δεν είναι άμεσα αξιοποιήσιμα) .

Από την άλλη, η πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ στο οποίο κατέφυγε και η Αργεντίνικη κυβέρνηση όχι μόνο επικύρωσε την απόφαση του περιφερειακού δικαστηρίου και μιας σειράς άλλων κατώτερων εδρών όπου είχαν γίνει

προσφυγές αλλά επέβαλλε και τον πάγωμα των αποπληρωμών των «πρόθυμων» πιστωτών –όσες τουλάχιστον πραγματοποιούνται μέσα από αμερικάνικες τράπεζες,

δηλαδή οι περισσότερες- θεωρώντας ότι η αποπληρωμή τους αδικεί τους ενάγοντες ,μιας και δεν παρέχεται ισότιμη μεταχείριση!

Έτσι η κυβέρνηση της Αργεντινής βρέθηκε απόλυτα περικυκλωμένη σε κάθε της

κίνηση. Είτε κάνει μπρος είτε κάνει πίσω πρόκειται να πληρώσει και να υποστεί συνέπειες.

Η Αργεντίνικη κυβέρνηση όλο αυτό το διάστημα λίγο πριν και λίγο μετά την απόφαση

του Ανώτατου Δικαστηρίου επέλεξε την τακτική της διγλωσσίας. Η Πρόεδρος της χώρας που για σχεδόν σαράντα ημέρες –αν και είχε αναρρώσει από τις συνεχείς χειρουργικές επεμβάσεις- δεν είχε βγάλει μιλιά και είχε εξαφανιστεί από το δημόσιο βίο, εμφανίστηκε

λάβρη και ανυποχώρητη απέναντι στις απαιτήσεις των «γυπών» . Πριν ένα δεκαήμερο περίπου η ιδέα ότι θα αποδεσμευτούν τα αργεντίνικα ομόλογα από το δίκαιο των ΗΠΑ και

θα υπαχθούν στο εγχώριο εθνικό δίκαιο ακούγονταν αρκετά προκαλώντας εύλογες απορίες για την πρωτόγνωρη μαζικότητα αυτής της μετατροπής.

Ο Υπουργός Οικονομικών όμως επισείοντας το σχεδόν αναπόφευκτο της χρεοκοπίας

έκανε συγκεκριμένες προτάσσεις συμβιβασμού. Το αποτέλεσμα ήταν κινήσεις συνεννόησης αρχικά με την Λέσχη του Παρισιού και ένας διακανονισμός ολοκληρωμένης

αποπληρωμής χρεών που είχαν δημιουργηθεί από τις κυβερνήσεις της αργεντίνικης χούντας. Παράλληλα με την προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο η κυβέρνηση της

Αργεντινής κατέθεσε περίπου ένα δις δολάρια σε αμερικάνικη τράπεζα καθώς πλησίαζε η ημερομηνία πληρωμής των τοκομεριδίων στους πιστωτές που είχαν δεχτεί, το 2005 και το 2010, την αναδιάρθρωση του χρέους. Η κατάθεση αυτή έχει τώρα μπλοκαριστεί!

Δύο απορίες προκύπτουν από αυτές τις εξελίξεις:

[30]

Θα επιβληθεί τελικά στην Αργεντινή ξανά το μοντέλο της πτώχευσης και με ποια μορφή; Και φυσικά, ποιο είναι το βάθος αυτών των εκβιασμών ; Για να απαντήσουμε στο πρώτο ας ξεκινήσουμε από το δεύτερο.

Είναι οφθαλμοφανής η προσπάθεια κερδοσκοπικών κύκλων που δανείζουν τις χώρες να επιβάλλουν τους όρους τους σε ένα μεγάλο κύκλο πτωχεύσεων «τεχνικών»,

«ελεγχόμενων» ή μη που έχει ανοίξει με την μετατροπή του παγκόσμιου ιδιωτικού χρέους σε δημόσιο. Ο εν λόγω πολύ καλλιεργημένος κατά τα άλλα κύριος έχει ξαναπαίξει πανομοιότυπο εκβιαστικό και «αιματηρό» παιχνίδι και με το χρέος του Περού. Εξ άλλου

ο Αργεντίνικος διακανονισμός –που τόσο επικαλούνταν κάποιοι και στη χώρα μας- δεν έχει «χωνευτεί» ως τελική διαπραγμάτευση από το παγκόσμιο ληστρικό σύστημα.

Επίσης δεν είναι ψέμα πως οι κινήσεις αυτές έχουν γεννήσει ανησυχίες στους ηγετικούς κύκλους του ΔΝΤ που προβληματισμένο για τις επιπτώσεις στα δικά του προγράμματα αναδιαρθρώσεων και «ελεγχόμενων» πτωχεύσεων συνιστά «ψυχραιμία και στις δύο

πλευρές». Ενδιαφέρον…

Όμως , επιπρόσθετα ,η υποχρέωση της δεύτερης μετά την Βραζιλία μεγαλύτερης

οικονομίας της Λατινικής Αμερικής σε μια ιταμή αποδοχή –που στην τελική δεν την εξασφαλίζει από ένα νέο ντόμινο απαιτήσεων, το αντίθετο- και μάλιστα με σιωπηλούς τους μέχρι τώρα συμμάχους της (ο Οργανισμός Αμερικάνικων Κρατών απλά «άκουσε»

την οργισμένη Πρόεδρο) αφήνουμε τον… αναγνώστη να καταλήξει σε ποιον πιστώνεται πολιτικά. Και τι «μαθήματα» δίνει… Οι εναγκαλισμοί με τον Μαδούρο και τους άλλους

λατινοαμερικάνους ηγέτες πληρώνονται.

Θα υποχρεωθεί σε τριάντα μέρες από τώρα η Αργεντινή να αγοράσει στην ουσία το

χρέος της –αφού μετά την τεχνική χρεοκοπία κανείς δεν την δανείζει- τυπώνοντας χρήμα, υποτιμώντας το ήδη πληθωρισμένο νόμισμα και εξαντλώντας τα συναλλαγματικά της αποθέματα ; Θα επαναληφτεί το 2001; Ακόμα και αν κάποιοι ποντάρουν στη σχετική

οικονομική καραντίνα που βρίσκεται η αργεντίνικη οικονομία (μη μετέχοντας σε καμία «ολοκλήρωση») οι ισορροπίες του σημερινού κόσμου είναι πολύ περισσότερο ευάλωτες

και αλληλοτροφοδοτούμενες σε σχέση με το 2001. Θα επιδιωχτεί ένας συμβιβασμός ; Ήδη η αργεντίνικη κυβέρνηση συζητούσε την μετάθεση της πληρωμής των «απρόθυμων» πιστωτών λίγο πριν λήξει το τελεσίγραφο της προηγούμενης Δευτέρας. "Οι αρχές της

Αργεντινής στέλνουν ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με το κατά πόσο είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί", επισημαίνει ο Gordian Kemen, επικεφαλής του λατινοαμερικάνικου

βραχίονα της HSBC. "Το βασικό σενάριό μας ωστόσο αφορά την επιτυχία της διαπραγμάτευσης", τονίζει στους FT.

Το ταγκό ως γνωστό απαιτεί δύο. Ακόμα και αν στη θέση των φλογερών εραστών

βρίσκονται γύπες…

[31]

BANKO ESPIRITO SANTO 19-7-2014

Το άγιο πνεύμα δεν έβαλε και πολύ το χέρι

του για να αποτρέψει το θρίλερ φοβικών

αντιδράσεων των κάτοχων ομολόγων της πορτογαλικής τράπεζας

«του αγίου πνεύματος» , όπως είναι η ακριβής

μετάφραση της, όταν διαπίστωσαν πως θα βρεθούν πολύ πιθανά

αντιμέτωποι με «κούρεμα» . Η αρχή της

αλυσιδωτής αυτής αντίδρασης έγινε με την επίμονη καθυστέρηση του Espirito santo international δηλαδή του ομίλου στον οποίο

ανήκει η πορτογαλική τράπεζα ,να πληρώσει βραχυπρόθεσμο χρέος που είχε πουλήσει σε πελάτες μια άλλης ελβετικής τράπεζας. Τσ τσ τς, δηλαδή έξη χρόνια μετά την κρίση του

2008 το χρηματοπιστωτικό σύστημα εξακολουθεί να πουλάει χρέος!

Αλλά για να έχει και ο αναγνώστης μια εικόνα αυτής της κερδοσκοπικής αλυσίδας να

τονιστεί εδώ πως με τη σειρά της η BANKO ESPIRITO SANTO είχε πουλήσει το μεγαλύτερο μέρος του χρέους του «μητρικού ομίλου» σε επενδυτές λιανικής, δηλαδή αυτό που λέμε «μικροομολογιούχους» και σε θεσμικούς επενδυτές, δηλαδή ταμεία.

Μύλος. Έτσι η αρχική καθυστέρηση πληρωμής των υποχρεώσεων της μητρικής απέναντι στους Ελβετούς πυροδότησε τον πανικό για καθυστερήσεις πληρωμής σε… όλους που

αναγκαστικά θα οδηγήσει σύμφωνα με αμερικάνικες και ιρλανδικές τράπεζες σε κούρεμα ομολόγων που ξεπερνούν τα 2,5 δις δολάρια. Τρέχουν θεσμικοί και μη επενδυτές και δεν φτάνουν. Βέβαια χρησιμοποιήθηκαν τα «μέσα πυρόσβεσης»:

Η Εθνική Τράπεζα της Πορτογαλία έβγαλε ανακοίνωση ότι η τράπεζα μπορεί να αποφύγει τους κινδύνους μετάδοσης ,η ιδιωτική ελβετική τράπεζα σε μια δική της

υποστηρίζει πως «λίγοι ομολογιούχοι επηρεάζονται από την καθυστέρηση» ενώ η γνωστή Goldam Sachs δήλωσε πως αυτή η «κρίση αδιαφάνειας» που φυσικά την χρεώνει στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα «δεν θα έχει συστημικές συνέπειες». Βέβαια

φρονίμως ποιούσα δηλώνει επίσης πως «θα περιμένει και θα δει» τις επόμενες μέρες. Δεν τους άκουσαν και πολύ οι «αγορές»:

Τα spread των πορτογαλικών ομολόγων αυξήθηκαν ξανά και η γενική καχυποψία για τις δυνατότητες διαχείρισης του ευρωπαϊκού χρέους επανήλθε δριμύτερη και είχε άμεση επίπτωση ακόμη και στην δεύτερη απόπειρα … εξόδου στις αγορές για τα ελληνικά

ομόλογα που άντλησαν από τις χρηματαγορές ακριβώς τα μισά από τα κεφάλαια που ανέμεναν!(δες στη στήλη «Χρεώσεις»).

Πως όμως γίνεται τραπεζιτικές κρίσεις του επιπέδου της Πορτογαλίας ή ακόμα και της Βουλγαρίας (όπως έγινε πριν δέκα μέρες περίπου) να τροφοδοτούν την παγκόσμια χρηματιστηριακή (και όχι μόνο) ανησυχία ;

Ας πάρουμε τη μια πλευρά του Ατλαντικού . Την Ευρώπη. Οι αλαλαγμοί για την «επιστροφή στις αγορές» του υπερχρεωμένου Νότου (που επιμένουμε είναι απόλυτα,

πολύ λιγότερο υπερχρεωμένος σε σχέση με τον «Βορρά») κάλυπταν τις σοβαρές ενδείξεις και την βαθύτερη ανησυχία για την φούσκα αξιών στα κρατικά ομόλογα της ευρωπαϊκής «περιφέρειας». Τα κερδοσκοπικά κεφάλαια μετά την απόσυρση τους από τις αναδυόμενες

αγορές είδαν το περιφερειακό χρέος της ευρωζώνης ως τέλεια ευκαιρία αγορών που όμως

[32]

για τους ίδιους λόγους μπορεί να μετατραπεί σε μια τέλεια ευκαιρία… πωλήσεων! Η Πορτογαλία επιπλέον είναι μια χώρα που δεν βρίσκεται σε πρόγραμμα βοήθειας (όπως η … τυχερή Ελλάδα) και δεν έχει πρόσβαση στον μηχανισμό στήριξης (ΟΜΤ). Βέβαια το

τελευταίο θα μπορούσε να υπερπηδηθεί αλλά αποτελεί κοινή αποδοχή ότι το πρόβλημα βρίσκεται στη μη ύπαρξη κοινής πολιτικής βούλησης. Η Πορτογαλία στην ουσία φωτίζει το

μέγεθος του προβλήματος που λέγεται Ιταλία. Τα Ιταλικά χαρτοφυλάκια κρατικών ομολόγων θεωρούνται από τα πιο «φορτωμένα» φτάνοντας τα 425 δις ευρώ ενώ συνολικά στα χέρια των ευρωπαϊκών τραπεζών και πριν αρχίσουν τα περίφημα tests

βρίσκονται κοντά στα 1,5 τρις (!) ευρώ. Το ένα δέκατο του ισολογισμού των ιταλικών τραπεζών είναι κρατικά ομόλογα και αυτό γιατί οι τράπεζες δανειζόμενες φτηνά από την

ΕΚΤ λαμβάνουν τις υψηλές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης που τα αγοράζουν με φτηνά δάνεια από την ΕΚΤ, πλην όμως «αμελούν» να διοχετεύσουν αυτή τη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.

Δεν είναι λιγότερες οι ανησυχίες στην άλλη πλευρά. Έξι χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehmann Brothers που σήμανε την απαρχή της κρίσης για την παγκόσμια οικονομία,

η αισιοδοξία των αγορών είναι και πάλι διάχυτη. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) προειδοποιεί ότι η οικονομική κρίση δεν έχει ξεπεραστεί, αναφέρει εκτεταμένο ρεπορτάζ στη Deutsche Welle.«Στις χρηματαγορές επικρατεί ευφορία ενώ το κυνήγι υψηλών

αποδόσεων καλά κρατεί. Την ίδια ώρα οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία κινούνται σε χαμηλά επίπεδα ενώ οι μακροοικονομικές και γεωπολιτικές προοπτικές χαρακτηρίζονται

από υψηλή ανασφάλεια», δήλωσε προς την αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal ο επικεφαλής του τμήματος Οικονομίας και Νομισματικής Πολιτικής της BIS Κλάουντιο

Μπόριο. Καμία εξέλιξη στην πραγματική οικονομία και στον κόσμο , κανένα «θεμελιώδες μέγεθος», όπως αρέσκονται να λένε οι αναλυτές δεν δικαιολογεί αυτό τον ενθουσιασμό.

Ή μήπως πρόκειται για απόγνωση σε συσκευασία ενθουσιασμού , ένα εκρηκτικό μείγμα

ικανό να προκαλέσει νέα «ατυχήματα»;

Παλιά έλεγαν ότι αρκούσε ένα «φτέρνισμα» στην Γουόλ Στριτ για να «συναχωθεί»

όλος ο κόσμος. Εννοώντας πως η χρηματιστηριακή αναταραχή –έστω και μικρής κλίμακας- στην μητρόπολη του ιμπεριαλισμού είναι σε θέση να αποσταθεροποιήσει όλο τον κόσμο της οικονομίας. Σήμερα η κατάσταση είναι τόσο εύθραυστα

αλληλοεξαρτούμενη ώστε και το «συνάχι της… περιφέρειας να προκαλεί διασπορά του ιού καθώς πια «λιμνάζει πολύ κρίση» παντού.

Ο Espirito santo να βάλει το χέρι του… Ή μήπως ήδη το έχει βάλει;

[33]

« Griefault», «ιδιαίτερη» χρεοκοπία 2-8-2014

Ο καινοφανής νεολογισμός είναι δημιούργημα της Προέδρου της Αργεντινής Κριστίνα Φερνάντες και προέρχεται από την σύνθεση του ονόματος του αμερικάνου δικαστή δηλαδή Griesa που «μπλόκαρε» την αποπληρωμή των υπεσχημένων ποσών για τους

κατόχους αργεντίνικων ομολόγων (ίσους με το 97% των πιστωτών) που είχαν δεχτεί το κούρεμα οδηγώντας τη χώρα στη συνολική αθέτηση πληρωμών προς όλους ,δηλαδή του

default .Δεν ξέρουμε αν έτσι η Πρόεδρος θέλησε απλά να… διασκεδάσει τις ανησυχίες και τους φόβους για το πέρασμα της χώρας της από την τεχνική χρεοκοπία που κηρύχτηκε τον Ιούνιο στην λεγόμενη επιλεκτική –στην οποία σήμερα βρίσκεται- και από εκεί στην…

«κανονική» και άτακτη . Στην πραγματικότητα το διαδοχικό πέρασμα από αυτά τα στάδια… χρεοκοπιών αποδεικνύεται ότι ούτε αυτόματο, ούτε φυσικό μπορεί να εννοηθεί.

Οι ολοήμερες διαπραγματεύσεις με τους επιθετικούς πιστωτές του 7% που δεν δέχονται το κούρεμα δεν κατέληξαν σε συμφωνία μέχρι το πρωί της Πέμπτης. «Τους προσφέρουμε ένα κέρδος 300%, αλλά θέλουν παραπάνω», δήλωσε ο Κισιλόφ υπουργός

Οικονομικών της Αργεντινής. Η Elliot Investment Management και η Aurelius Capital Management κατέχουν 1% των επίμαχων τίτλων και ζητούν την πληρωμή τους στο

ακέραιο, μαζί με τους τόκους, ένα ποσό που φτάνει το 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια. Αυτό σημαίνει κέρδος 1.600% σε σχέση με την αρχική αγορά. Ακόμα όμως και το ποσό αυτό φαίνεται γελοίο για μια χώρα, όπως άλλωστε και το 1,5 δισεκατομμύριο που διεκδικούν οι

«γύπες». Η κυβέρνηση στο Μπουένος Άιρες όμως υποστήριζε ότι ενδεχόμενη συμφωνία της με τα κερδοσκοπικά ταμεία θα παραβίαζε μία ρήτρα που υπήρχε στα αναδιαρθρωμένα

(κουρεμένα) ομόλογά της, με βάση την οποία θα έπρεπε να προσφέρει και στους κατόχους των τίτλων αυτών τους καλύτερους όρους που τυχόν θα πρόσφερε σε άλλους

πιστωτές της. «Δεν μπορούμε να κάνουμε προσφορές ανώτερες από αυτές των κουρεμάτων του 2005 και του 2010, γιατί αυτό θα ενεργοποιούσε τη ρήτρα RUFO και κατά συνέπεια ένα τσουνάμι δικαστηρίων εις βάρος της Αργεντινής για την είσπραξη

δισεκατομμυρίων» συνέχισε ο υπουργός. Περισσότερα δηλαδή από 100 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την κυβέρνηση, ένα κολοσσιαίο ποσό για μια χώρα που τα

σημερινά της αποθέματα δεν υπερβαίνουν τα 30 δισεκατομμύρια.

Η ρήτρα αυτή, ωστόσο, λήγει στις 31 Δεκεμβρίου φέτος, οπότε μετά η κυβέρνηση της Αργεντινής θα έχει τη δυνατότητα να συμφωνήσει με τα ταμεία. Οι διαπραγματεύσεις

είχαν να κάνουν με την παράταση αυτής της πληρωμής ή έστω με το να πληρωθούν πριν το τέλος του χρόνου οι απαιτητικοί πιστωτές αλλά με κάποιο λογικό κούρεμα. Όλα αυτά

έπεσαν στο κενό αφού σκόνταψαν στην αδιαλλαξία των κερδοσκόπων. Επιπρόσθετα, μετά την απόφαση του αμερικάνου δικαστή δεν μπορεί η Αργεντινή να αποπληρώσει και τους άλλους «πρόθυμους» πιστωτές της –που αποτελούν και την πλειοψηφία- αν και κατέβαλε

[34]

την πληρωμή ύψους 530 εκατ. Δολαρίων σε αμερικάνικη τράπεζα. Αυτά τα δολάρια όμως ποτέ δεν έφτασαν στους ομολογιούχους έως τις 30 Ιουλίου. Όπως γράψαμε και στον «Οικονοκόσμο» του προηγούμενου φύλλου, ο Αμερικανός δικαστής Τόμας Γκρίζα κήρυξε

την πληρωμή αυτή παράνομη και μπλόκαρε τη μεταβίβαση των χρημάτων στους πιστωτές!

Είναι ίδια η κατάσταση με το 2001 οπότε η χώρα οδηγήθηκε σε άτακτη χρεοκοπία, σε συνολική συναλλαγματική κατάρρευση και σε αιματηρές εξεγέρσεις ;

«Πρόκειται για μία πολύ ιδιαίτερη

χρεοκοπία, δεν υπάρχει πρόβλημα φερεγγυότητας, επομένως τα πάντα

θα εξαρτηθούν από το πόσο γρήγορα θα λυθεί αυτή», δήλωσε αναλυτής του χρηματοπιστωτικού

οίκου Goldman Sachs και συνέχισε τονίζοντας ότι «η διόρθωση θα

εξαρτηθεί από την εντύπωση που θα επικρατήσει σχετικά με το χρόνο που θα χρειασθεί για να λυθεί η

χρεοκοπία». Η χρεοκοπία μπορεί να γίνει πιο άτακτη και να χρειασθεί

περισσότερο χρόνο για να εκκαθαρισθεί, εάν οι πιστωτές

επιβάλλουν μία επιτάχυνση για να πληρωθούν νωρίτερα για τα ομόλογά τους. «Πόσο κακό θα είναι

το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το αν οι ομολογιούχοι επιταχύνουν»,

δήλωσε αναλυτής στην επενδυτική τράπεζα Puente της Αργεντινής, προσθέτοντας: «Η επιτάχυνση θα άνοιγε μία νέα νομική διαμάχη για τη χώρα που θα μπορούσε να καταλήξει σε μία νέα αναδιάρθρωση».

Συνεπώς η χώρα δίνει μια μάχη με τον χρόνο ενώ το 2001 δεν… υπήρχε χρόνος αφού το πέρασμα στην άτακτη χρεοκοπία έγινε μέσα σε μια νύχτα (άλλης τάξης ζήτημα είναι ο

τρόπος που επωάζονταν αυτή η εξέλιξη). Αυτό σημαίνει εξ άλλου και η υποβάθμιση από τον αμερικανικό οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor's του αξιόχρεου της χώρας στην κατηγορία της «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Η αξιολόγηση αυτή θα διατηρηθεί

έως ότου η Αργεντινή πληρώσει τη ληξιπρόθεσμη οφειλή της για τα τοκομερίδια που ήταν πληρωτέα στις 30 Ιουνίου για τα αναδιαρθρωμένα ομόλογα της χώρας που λήγουν το

2033, δήλωσε ο οίκος. Οι κάτοχοι ασφαλίστρων έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας θα έχουν στραμμένα τα μάτια τους στην ανακοίνωση που θα κάνει ο διεθνής οργανισμός International Swaps and Derivatives Association (ISDA). Εάν ο ISDA κηρύξει την

Αργεντινή σε χρεοκοπία, το συνολικό ποσό που θα πρέπει να πληρωθεί στους κατόχους των ασφαλίστρων είναι λίγο μεγαλύτερο από 1 δις. δολάρια.

Όπως τονίζεται στον αρκετά «γνώστη» για τέτοια ζητήματα αγγλοσαξονικό τύπο (που ξιφουλκούσε όλο αυτό το διάστημα ενάντια στην Αργεντινή θυμίζοντας την εποχή της εισβολής στις Μαλβίδες) για να υπάρξει πραγματική απειλή χρεοκοπίας πρέπει το default

να μην είναι διαχειρίσιμο από το κράτος καταρχήν και έπειτα συστημικά. Το παγκόσμιο ληστρικό ιμπεριαλιστικό σύστημα θέλει να κερδίσει και όχι να χάσει από την εξέλιξη της

αργεντίνικης χρεοκοπίας (όπως και κάθε άλλου κράτους εξαρτημένου ή απλά περιφερειακού ) στον πλανήτη. Η χώρα εξ άλλου είναι σε πολύ καλύτερη οικονομική κατάσταση από το 2001. Υπάρχει τεράστιος πληθωρισμός βέβαια αλλά δεν υπάρχει ύφεση

και αυξάνεται η εθνική παραγωγή, έχει αποθέματα σε συνάλλαγμα, ενώ δεν προβλέπεται διάδοση κάποιας νέας κρίσης αφού δεν υπάρχει « μεγάλη έκθεση» του παγκόσμιου

[35]

χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Αργεντινή. Το τελευταίο στοιχείο είναι αρκετά σημαντικό. Και έχει διπλή τόσο θετική όσο και αρνητική ανάγνωση για την Αργεντινή.

Από την άλλη, η Πρόεδρος της χώρας υπογράφοντας τις πρόσφατες συμφωνίες με την

Κίνα (ύστερα από την επίσης καθόλου λιγότερο σημαδιακή σύσκεψη των BRICS) που προβλέπουν επενδύσεις πολλών δις σε υδροηλεκτρικά εργοστάσια στην Παταγονία και

ενίσχυση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της κατά 11 δις (μέσω των γνωστών και για τη χώρας μας συμφωνιών «σουάπ») έστειλε περισσότερο ένα μήνυμα πολιτικής ψυχολογίας ότι «δεν είναι μόνη». Και αυτό βέβαια προσφέρεται προς κρίση το επόμενο

διάστημα. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι τα δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια ήταν αυτά που επανακρατικοποιήθηκαν μετά την απομάκρυνση του ΔΝΤ από τη χώρα έχει και τη

δική του σημειολογία.

Από την άλλη, ακόμα και με την παράταση της επιλεκτικής χρεοκοπίας (περί αυτού ομιλούμε αυτή τη στιγμή για να είμαστε σαφείς και συγκεκριμένοι ) σίγουρα θα υπάρξουν

υλικές επιπτώσεις. Ο Αρτούρο Πορζεκάνσκι, Διευθυντής του προγράμματος Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, επισημαίνει ότι μία

πιθανή επίπτωση μίας χρεοκοπίας θα ήταν το κλείσιμο των πιστωτικών αγορών ή η αύξηση του κόστους δανεισμού για τις τράπεζες, τους κρατικούς οργανισμούς, τις περιφέρειες, τους δήμους και τον κρατικό πετρελαϊκό όμιλο YPF.«Αυτοί οι κρατικοί

οργανισμοί και άλλοι φορείς εκτός της κεντρικής κυβέρνησης μπορεί να μην είναι σε θέση να αντλήσουν κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές. Αντί για την αναχρηματοδότηση του

χρέους τους, θα πρέπει να το αποπληρώσουν και να κάνουν μικρότερες δαπάνες. Τελικά, αυτό θα μειώσει τις επενδύσεις», δήλωσε ο κ. Πορζεκάνσκι. Δεν υπάρχουν όμως άλλα

ορατά σημάδια επιπτώσεων. Η αστική τάξη της Αργεντινής φαίνεται πιο ενοποιημένη και αποφασισμένη και η στάση της Προέδρου δείχνει να προσπερνά μάλλον με επιτυχία ,προς το παρόν, την λαϊκή δυσαρέσκεια όπως εκδηλώθηκε στις φετινές διαδηλώσεις. Πόσο πιο

πέρα θα προχωρήσουν οι δύο πλευρές πέρα από την ήδη διεξαγόμενη μάχη εντυπώσεων; Ο χρόνος θα δείξει…

Όταν πριν ένα χρόνο περίπου το πλοίο με το σημαδιακό όνομα Libertad έφτανε σε αργεντίνικο λιμάνι ύστερα από την επτάμηνη «αιχμαλωσία» του σε λιμάνι της … Γκάνας η Κριστίνα Φερνάντες το υποδέχτηκε θριαμβευτικά βγάζοντας διαπρύσιους λόγους για τους

«γύπες» που θέλουν να κατασπαράξουν την χώρα . Η μάχη που δίνει αυτή τη στιγμή η Αργεντινή έχει βέβαια πιο πραγματικό και διευρυμένο χαρακτήρα. Η πραγματική όμως

κατάσταση των παγκόσμιων οικονομικοπολιτικών εξελίξεων σε συνδυασμό με την αργεντίνικη ιδιομορφία καθόλου δεν σημαίνει πως δεν παραχωρείται ρόλος σε πολιτική σημειολογία και συμβολισμούς. Συμβολισμούς που μπορούν να επηρεάσουν πραγματικές

καταστάσεις σε πραγματικό χρόνο. Ίσα, ίσα…

ΥΓ .Για τους υποστηρικτές της βαρβαρότητας που άδραξαν την ευκαιρία κουνώντας

ειρωνικά το παράδειγμα της Αργεντινής –έχουν βέβαια και την ευθύνη τους όλοι εκείνοι που το… πρόσθεσαν στις σημαίες τους ή καλύτερα πρόσθεσαν τη σημαία της Αργεντινής στη… δικιά τους - να μας πείσουν πως θα ήταν τα πράγματα αν δεν υπήρχα τα μνημόνια

και πως οι ξένοι δεν μπλόφαραν κλπ όταν απειλούσαν με έξοδο από το ευρώ και άτακτη χρεοκοπία, δεν έχουμε να πούμε και πολλά πράγματα πέραν τούτου: Τι γύρευαν τα

στρατιωτικά αεροπλάνα που μετέφεραν όγκους χαρτονομισμάτων ευρώ για να προλάβουν την κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ύστερα από τις μαζικές αναλήψεις λίγο πριν τις εκλογές του 2012; Ενέργειες που είχαν ως αποτέλεσμα

σήμερα τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας να τριπλασιαστούν και να είναι αναλογικά τα μεγαλύτερα από κάθε άλλη χώρα της ευρωζώνης (από τα 12 δις στα 48!)…

Η και τις δηλώσεις του μεγάλου… φιλέλληνα Γιούνγκερ μετά το μισό εκατομμύριο κόσμο στο Σύνταγμα το 2011 ότι «θα δοθεί το δάνειο»; Ποιος φοβάται την άτακτη χρεοκοπία πιο πολύ; Και γιατί έχουμε όλα αυτά τα προ -στάδια τεχνικής, επιλεκτικής έως και…

ελεγχόμενης όπως στο περίφημο πια, ελληνικό «παράδειγμα»;

[36]

Σημειώσατε 1… 6-9-2014

Σε άρθρο στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική» (3/9/14) με τίτλο «Ουκρανικά σύννεφα στη Γερμανία» αναφέρεται ανακοίνωση της Ένωσης Γερμανικών Βιομηχανικών Χημικών

σχετικά με τις επιπτώσεις των γεωπολιτικών εντάσεων (βλέπε Ουκρανία) στα φετινά έσοδα του κλάδου. Προϋπόθεση για επάνοδο στους ρυθμούς της μέχρι σήμερα αύξησης

της ζήτησης τουλάχιστον ,τίθεται η «μη κλιμάκωση» των γεωπολιτικών εντάσεων. «Χειρόφρενο» φαίνεται να βάζει και η αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας λόγω επιδείνωσης του καταναλωτικού κλίματος. Αμέσως ή εμμέσως αυτό αποδίδεται και στην

επίδραση των γεωπολιτικών εξελίξεων… βορειανατολικά της Γερμανίας.

Βέβαια δεν μπορεί κανείς εύκολα

να διαχωρίσει που σταματά η επίδραση της γενικότερης οικονομικής κατάστασης που έχει

δημιουργηθεί από την παγκόσμια κρίση (πχ πόσο είναι εύκολο για

τους εργαζόμενους mini jobs να αγοράζουν αυτοκίνητα…) και που αρχίζει η γεωπολιτική. Θα ήταν

φρονιμότερη μια εκτίμηση περί συνδυασμού αυτών των δύο

διαστάσεων.

Μία άλλη έρευνα που

πραγματοποιήθηκε πρόσφατα για οικονομική εφημερίδα προσπαθεί να ανιχνεύσει τις αρνητικέ επιπτώσεις

για τη ρώσικη οικονομία και τις ρώσικες επιχειρήσεις. Σε γενικές

γραμμές οι περιπτώσεις ένθεν κακείθεν του πάλαι ποτέ «παραπετάσματος» όπου φαίνονται

ή προβλέπονται οι επιπτώσεις της γεωπολιτικής διένεξης είναι πολλές

σύμφωνα με την «Ημερησία»: Οι ευρωπαϊκές αεροπορικές επιχειρήσεις Lufthansa, Air France-

KLM και Finnair, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν τα σοβαρότερα

προβλήματα λόγω του πιθανού κλεισίματος του εναέριου χώρου της Σιβηρίας, σύμφωνα με στοιχεία από έναν ιστότοπο ο οποίος καταγράφει δεδομένα πτήσεων.

Δύο ρωσικές τράπεζες οι οποίες στοχοθετούνται από τις δυτικές κυρώσεις και ζήτησαν

κρατική βοήθεια, γεγονός το οποίο θα αυξήσει το συνολικό κόστος της υποστήριξης του τραπεζικού τομέα στα 10 δισεκ. δολάρια επιβαρύνοντας τα ρωσικά δημοσιονομικά εν

μέσω της επιβράδυνσης της ρωσικής οικονομίας.

Η γερμανική Επιτροπή για τις Οικονομικές Σχέσεις με την Ανατολική Ευρώπη εκτιμά ότι η κρίση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο 25.000 θέσεις εργασίας στην Γερμανία, ενώ η

Deutsche Bank υπολογίζει ότι, σε περίπτωση που η Ρωσία αντιμετωπίσει σημαντική ύφεση, η γερμανική ανάπτυξη δεν αποκλείεται να υποχωρήσει κατά 0,5%. Από την

πλευρά του το Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο θεωρεί ότι σχεδόν το 25% των γερμανικών εταιρειών που συναλλάσσονται με την Ρωσία ενδέχεται να επηρεαστούν.

[37]

Είναι σαφές πως μέσα σε ένα κλίμα αναιμικής οικονομικής ανάκαμψης και παγκόσμιας ύφεσης η συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου θα επικαθήσει αρνητικά στο σώμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομικής μηχανής. Και θα εντείνει φυσικά και την

επενδυτική αποχή στην βάση της παραγωγής.

Παρομοίως το μπαράζ δικομανίας από την μεριά των ΗΠΑ (περίπτωση της γαλλικής

τράπεζας Paribas στην οποία επιβλήθηκε πολύ βαριά ποινή 9 δις δολαρίων(!), απειλή σε γερμανική τράπεζα δημόσιας ιδιοκτησίας με πρόστιμο εκατομμυρίων δολαρίων για ύποπτες σχέσεις με κράτη –«παρίες» ,περίπτωση Αργεντινής) και η προσπάθεια

παγκόσμιας επιβολής του Αμερικάνικου Δικαίου εντάσσεται στα πλαίσια ενός οικονομικού πολέμου με γεωπολιτικές βλέψεις. Που βέβαια αντιφάσκει με την επανεκκίνηση των

διαπραγματεύσεων για την σύναψη της ευρωατλαντικής συμφωνίας «Ελεύθερων Συναλλαγών ».

Όσον βέβαια αφορά αυτή την τελευταία , στην ίδια γραμμή αλλά σε αντίστροφη

κατεύθυνση με τις παραπάνω εξελίξεις (όπου φαίνεται οι γεωπολιτικές επιδιώξεις να επιβάλλονται στις «στενά» οικονομικές αναγκαιότητες ) ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην ΕΕ

έδωσε μια απάντηση στον αμερικάνο οικονομολόγο Κρούγκμαν και στις απορίες του ότι μια Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών δεν έχει να καταργήσει και πολλούς δασμούς («δεν υπάρχει πολύς προστατευτισμός να καταργηθεί πια»): «Υπάρχουν κρίσιμοι

γεωστρατηγικοί λόγοι για να καταλήξουμε σε αυτή την συμφωνία». Και αφού συλλάβαμε το υπονοούμενο πρόσθεσε : «κάθε μέρα το διεθνές περιβάλλον μου δίνει μια αφορμή να

θυμηθώ γιατί διαπραγματευόμαστε την ΤΤΙP».

Εννοείται για εμάς τους αμερικάνους…

Είναι φανερό σε σχέση με όλα τα παραπάνω ,πως αν μέχρι πρόσφατα στις παγκόσμιες οικονομικοπολιτικές εξελίξεις όσον αφορά το δίπολο γεωπολιτική-οικονομία ίσχυε το… σημειώσατε Χ , μπορούμε να πούμε πως από δω και πέρα η γεωπολιτική επιβάλλεται.

Σημειώσατε 1 συνεπώς. Ίσως και μεγαλύτερο σκορ προσεχώς.

Οι γεωπολιτικές διαστάσεις υπήρξαν βέβαια πραγματικές διαστάσεις της παγκόσμιας

κρίσης που η κρίση ανάδειξε με μεγαλύτερη οξύτητα.

Το πραγματικά παράδοξο των ημερών είναι ότι τα παγκόσμια χρηματιστήρια και ειδικά τα αμερικάνικα δείχνουν να μην καταλαβαίνουν τον θεό τους (ή έστω τον θεό των

αγορών!) τουλάχιστο μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού. Φυσικά αν συνεχιστούν οι ήττες των φιλοδυτικών στα Ουκρανικά μέτωπα κανείς δεν μπορεί να ορκιστεί σε κανέναν θεό

για τη συνέχιση αυτής της παράδοξης ευφορίας. «Οι αγορές σκαρφαλώνουν σε ένα τείχος ανησυχίας» έγραφε –και προειδοποιούσε- η οικονομική επιθεώρηση Bloomberg…

[38]

Αντιγερμανικό μανιφέστο… 18-10-2014

Με αντιγερμανικό μανιφέστο μπορεί σε μεγάλο βαθμό να εξομοιωθούν τα πορίσματα της ετήσιας συνέλευσης του ΔΝΤ και σε σχέση προφανώς με το προτεινόμενο μείγμα ή

πακέτο ή… σενάριο μέτρων που προτείνει για κάθε υπολογίσιμη οικονομικά χώρα του πλανήτη και –πρωτίστως- για την Γερμανία .

Βασική εντύπωση που απορρέει από την όλη έκθεση είναι πως σε γενικές γραμμές

προτείνονται διαφορετικά, και αντιθετικά μεταξύ τους , σενάρια μέτρων για διαφορετικές χώρες ικανοποιώντας σαφώς τις αμερικάνικες και αγγλοσαξονικές θέσεις: Για την Ιαπωνία

πχ προτείνεται να ενταθούν τα φορολογικά μέτρα και μέτρα αντιπληθωριστικού χαρακτήρα (ακριβώς δηλαδή αντίστροφα σε σχέση με αυτά που προτείνονται για την Γερμανία), για την Κίνα προτείνεται μεγαληγορώ διεθνή «συναίσθηση» και προσπάθεια να

αναχαιτίσει την κάθοδο της τιμής του γιουάν και πιο «γενναία» πολιτική ανατίμησης του κινέζικου νομίσματος. Και φυσικά τα πιο επιτυχημένα- σχετικά πάντα- σενάρια για το

ΔΝΤ είναι αυτά που ακολουθούν τα οικονομικά επιτελεία ΗΠΑ και Βρετανίας προσθέτοντας ότι οι ανισορροπίες των ισοζυγίων τους είναι λιγότερο επικεντρωμένες τώρα σε σχέση με την κρίση που ξεκίνησε το 2007 στις μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ

και σε πιστώτριες χώρες, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι οι ευρωπαϊκές οικονομίες με μεγάλα πλεονάσματα -

μία συνήθης κωδικοποιημένη αναφορά για τη Γερμανία - έχουν περιθώριο για περαιτέρω εξισορρόπηση των ισοζυγίων τους και για μεγαλύτερες δαπάνες για εισαγωγές, ώστε να βοηθήσουν τους εταίρους τους - Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία - που έχουν

πασχίσει να μειώσουν τα ελλείμματά τους και να αντιμετωπίσουν την ανεργία. Μεγάλος πόνος είναι αλήθεια…

Η βασική οικονομική κατηγορία που αναλύεται στην ετήσια έκθεση του ΔΝΤ και που με κύριο άξονα οδηγείται σε συμπεράσματα είναι τα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών των χωρών του πλανήτη. Εκεί γίνονται ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις.

Μεγάλο μέρος της μείωσης των παγκόσμιων ανισορροπιών –σύμφωνα με το ΔΝΤ- οφείλεται στη μειωμένη ζήτηση από τους καταναλωτές στις οικονομίες με ελλείμματα ,στα

ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών η οποία προκαλεί υψηλότερη ανεργία και χαμηλότερη ανάπτυξη στις χώρες αυτές,. Η μειωμένη ζήτηση των καταναλωτών στις πλουσιότερες χώρες πιθανότατα θα συνεχισθεί σε μεγάλο βαθμό, προβλέπει το Ταμείο, αλλά τονίζει ότι

σε ορισμένες χώρες - ιδιαίτερα την Τουρκία, τη Βραζιλία και τη Νέα Ζηλανδία - μπορεί να αυξηθούν τα ελλείμματα των ισοζυγίων τους την επόμενη 5ετία, θέτοντας τις οικονομίες

τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο μίας αιφνίδιας και επιζήμιας αντιστροφής των κεφαλαιακών ροών. Χώρες με υψηλά εξωτερικά ελλείμματα, όπως οι ΗΠΑ, φλερτάριζαν πριν από την

[39]

παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2007-2009 με τον κίνδυνο ξαφνικών και δυνητικά αποσταθεροποιητικών εκροών κεφαλαίων, εάν οι επενδυτές έχαναν την εμπιστοσύνη στις οικονομίες τους και στην ικανότητά τους να αποπληρώσουν τα χρέη

τους. Όμως κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν έγινε αλλά «παράχθηκε» το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα…

Τι θέλει να μας πει το ΔΝΤ; Εδώ το ΔΝΤ παραδέχεται πως οι πολιτικές λιτότητας –απέναντι στους εργαζομένους-, η ίδια η εξέλιξη της κρίσης και η αναδραστική επίπτωση των μέτρων στην κατανάλωση-ζήτηση ,είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των ισοζυγίων

τρεχουσών συναλλαγών στις εξαρτημένες χώρες και τις χώρες δεύτερης και τρίτης γραμμής. Επίσης διαπιστώνεται –έμμεσα πάντα- πως αυτό είχε και ως συνέπεια να

λειτουργήσουν οι ΗΠΑ ως χώρος «σίγουρης» υποδοχής κεφαλαίων με πιθανή επίπτωση στο επόμενο διάστημα περιφερειακές οικονομικές δυνάμεις να υποστούν κεφαλαιακή «αιμορραγία». Ουσιαστικά γίνεται παραδοχή της μεταφοράς της κρίσης από τα «κέντρα»

στην «περιφέρεια». Το σχήμα βέβαια είναι πολύ βολικό για να βρεθεί στο στόχαστρο η μεγαλύτερη παραγωγός πλεονασμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στον κόσμο

, η Γερμανία (την συναγωνίζεται μόνον η Κίνα).

Πραγματικά διαπιστώνεται πως το χαμηλό ισοζύγιο συναλλαγών στην Ευρωζώνη είναι αυτό που κρατά χαμηλά τον πληθωρισμό στην ΕΕ. Το μεγάλο πλεόνασμα (6% του

γερμανικού ΑΕΠ!) οφείλεται –σύμφωνα τώρα με μελέτη της Ευρωπαϊκή Επιτροπής σε τρεις παράγοντες: ποσοστό αποταμίευσης, επενδύσεις και εξαγωγές.

Η έκθεση –με έκπληξη- δίνει ιδιαίτερο βάρος στον πρώτο παράγοντα καθώς θεωρείται ότι η προσέλκυση κεφαλαίων στις γερμανικές τράπεζες, το ισχυρό ευρώ (πρόσφατη

έκθεση έκρινε πως αν αποχωρούσε τώρα η Γερμανία από την ευρωζώνη το πάλαι ποτέ μάρκο θα ήταν πλήρως ισότιμο 1/1 με το ευρώ!) προσκαλούν τους γερμανούς πολίτες να αυξήσουν τις αποταμιεύσεις τους καθώς η κυρίαρχη κυβερνητική προπαγάνδα τους

δείχνει την «κατάντια» χωρών με τα ελλείμματα . Και φυσικά με τον όποιο πανικό προκαλεί η κρίση και η χρήση της.

Μάλιστα η πρόταση της Κομισιόν δεν θεωρεί –όπως προτείνει το σενάριο του ΔΝΤ- ότι η αύξηση της δημόσιας δαπάνης θα αναχαιτίσει τον αποπληθωρισμό (τη συνεχή πτώση των τιμών) αλλά σε μια χώρα σαν την Γερμανία προτείνει αυξήσεις στους μισθούς ώστε

να αυξηθεί η κατανάλωση!

Αντίθετα χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία δεν διεκδικούν αυξήσεις στους μισθούς των

υπηκόων της (αντίθετα προωθούν το σκληρό γερμανικό –ή καλύτερα τριτοκοσμικό;- μοντέλο εργασιακών αμοιβών και σχέσεων) αλλά διεκδικούν αύξηση των δημόσιων επενδύσεων με χαλάρωση του σκληρού δημοσιονομικού πλαισίου.

Στα πλαίσια αυτά προβληματισμό και έκπληξη προκαλεί ι η τοποθέτηση του Ολλανδού Ντάισελμπλουμ πως η Γερμανία «θα πρέπει να σταματήσει να κάθεται πάνω στις δάφνες

της» (!) και να «κάνει κάτι». Επίσης για πρώτη φορά από στέλεχος των σοσιαλδημοκρατών γίνεται η παραδοχή πως η μεγέθυνση της γερμανικής οικονομίας είναι πολύ μικρότερη αφού βασίζεται σε αύξηση των θέσεων απασχόλησης τύπου mini jobs

κατά 40%, έχουν μειωθεί ή έχουν δυσανάλογα αυξηθεί οι δημόσιες επενδύσεις και πως το ισοζύγιο αντανακλά αυτή ακριβώς την έλξη κεφαλαίων και όχι πραγματική οικονομική

μεγέθυνση που οφείλεται στην εσωτερική αγορά.

Το τι επιπτώσεις θα έχει αυτή η διπλή πίεση στην Γερμανία μένει να το δούμε -και να το αναλύσουμε- στα επόμενα φύλλα.

Ένα άλλο στοιχείο που βέβαια πρέπει να κρατήσουμε είναι οι ανησυχίες του ΔΝΤ που βασίζονται σε παράγοντες που το ίδιο διαπιστώνει (γεωπολιτική κρίση Ουκρανία κλπ,

αστάθεια στην ευρωζώνη, χαμηλή ανάπτυξη παγκόσμια σε συνδυασμό με ρισκαδόρικες αναλήψεις τοποθετήσεων στα χρηματιστήρια από τα διεθνή κεφάλαια) πως η κρίση μπορεί να επανακάμψει. Μάλιστα οι αποτιμήσεις και οι εκτιμήσεις του για την αναιμική αύξηση

της απασχόλησης στις ΗΠΑ ήδη επέφεραν καθοδικούς κραδασμούς στον Ντάουν Τζόουνς.

[40]

Η πτώση του… ΟΠΕΚ 1-11-2014

Αυτό που συμβαίνει φέτος με τις τιμές του πετρελαίου –εννοούμε φυσικά την σταθερή

πτωτική τους πορεία- δεν έχει προηγούμενο καθώς ως συνέπεια των παγκόσμιων οικονομικοπολιτικών εξελίξεων μάλλον δρομολογούνται σοβαρές ανατροπές στην

παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα. Τέτοιες ανατροπές που κάνουν να φαίνονται πολύ μακρινές οι μέρες εκείνες του 2006-08 , όταν πρωτοεμφανίζονταν η περίφημη «κρίση», και που η κόντρα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών με τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις

εξηγούσε –σε μεγάλο βαθμό- την εκτίναξη των τιμών. Ποια είναι τα παράδοξα της νέας κατάστασης;

Το πρώτο «παράδοξο» είναι η επίμονη άρνηση των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ειδικά αυτών της Μέσης Ανατολής, να μειώσουν την παραγωγή και να προκαλέσουν

τεχνητή άνοδο των τιμών.

Κρίσιμο σημείο αυτής της νέας «παραδοξότητας» (που αν την καλοεξετάσεις δεν είναι και τόσο δυσεξήγητη ) αποτελεί η αύξηση της εξόρυξης κατά 4 εκατομμύρια βαρέλια

ημερησίως από την παραγωγή των ΗΠΑ που επισκιάζει -πια- το μονοπώλιο του ΟΠΕΚ.

Κάτω από αυτή την πίεση η Σαουδική Αραβία –βασικός κορμός του ΟΠΕΚ-

προαποφασίζει και διατηρεί για την επόμενη διετία (!) την τιμή του βαρελιού στα 80 δολάρια προκειμένου –όπως γράφουν οι σχετικοί αναλυτές- να μη χάσουν μερίδιο οι εμίρηδες και οι πρίγκιπες από την αγορά. Είναι μόνον αυτό;

Σημαντική υποσημείωση: Σημαντικό μερίδιο στην αύξηση της παραγωγής καταλαμβάνει η αυξημένη εξόρυξη-παραγωγή από μεριάς Λιβύης και… Ιράκ.

Επίσης μια άλλη διάσταση της συμπόρευσης ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας είναι η κοινή στόχευση να αποδυναμωθούν τα κέρδη του Ισλαμικού κράτους που εκών - άκων με την ορμητική του είσοδο στις αγορές πετρελαίου (μετά την κατάληψη κατά βάση της

Μοσούλης) έχει συμβάλει με τον τρόπο του στην καθοδικές πιέσεις των τιμών.

Η Σαουδική Αραβία με τα μεγάλα συναλλαγματικά και ενεργειακά αποθέματα δείχνει

προς το παρόν να μην θίγεται τόσο σημαντικά από την πτώση των τιμών, στο βαθμό που εξακολουθήσει να κατέχει τα σημαντικό της μερίδιο στη παγκόσμια αγορά υγρών καυσίμων.

[41]

Έχει δημιουργηθεί δηλαδή μια κατάσταση που διευκολύνει την «ασυνεννοησία» στο στρατόπεδο των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, αν υπήρχε μια τέτοια συνεννόηση τα τελευταία χρόνια αφού οι διαλυτικές τάσεις στον ΟΠΕΚ και η ιμπεριαλιστική κυριαρχία

στον κύκλο εξόρυξης-παραγωγής-διύλισης έχουν συμβάλει αρκετά προς την διαλυτική κατεύθυνση μετά τη δεκαετία του 1970.

Χαμένοι από αυτή την αντιπαράθεση η Ρωσία και η Βενεζουέλα που η σταθεροποίηση της πτώσης των τιμών του πετρελαίου επιδρά ήδη αρνητικά στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και επιδεινώνει τα μεγέθη των κρατικών τους προϋπολογισμών μειώνοντας

φυσικά τα έσοδα. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους να σημειωθεί εδώ πως ο προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2014 βασίστηκε σε μια μέση τιμή 117 δολάρια ανά

βαρέλι και πως ρώσοι οικονομικοί αναλυτές μιλούν πια για μείωση κατά 2% του ρώσικου ΑΕΠ ως επίπτωση της μεγάλης , σε σχέση με τα 117 δολάρια, μείωσης της τιμής !

Στο… εντελώς αντίθετο ημισφαίριο του πλανήτη είναι γνωστό πως από την εποχή του

Τσάβες ο προϋπολογισμός της Βενεζουέλας ορίζονταν σταθερά με μέση τιμή 60 δολάρια το βαρέλι –ανεξαρτήτως τιμής -καθώς το υπόλοιπο ποσό πήγαινε για την άσκηση

κοινωνικής πολιτικής. Όχι όμως τελικά και τόσο … «ανεξαρτήτως» .Είναι φανερό πως με τη μείωση της μέσης τιμής τα περιθώρια αυτά περιορίζονται σημαντικά. Απαιτούνταν μέση τιμή 110 δολάρια το βαρέλι, τουλάχιστο, για να μπορεί να ανταποκρίνεται το κράτος στις

κοινωνικές τους υποχρεώσεις και παροχές προς τους πολίτες.

Τα παραπάνω παραδείγματα γεννούν εύλογες απορίες για το αν η στόχευση βρίσκεται

τελικά στο στρίμωγμα των ανταγωνιστών στο γεωπολιτικό επίπεδο ή αν πραγματικά δρομολογούνται ανατροπές στο ενεργειακό. Δεν βλέπουμε γιατί οι στόχοι αυτοί να μην

αλληλοσυμπληρώνονται…

Οπωσδήποτε σε μια εποχή κρίσης η εξοικονόμηση 1.1 τρις δολαρίων στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία (τόσο υπολογίζει η Citigroup το όφελος από τη μείωση των τιμών

του πετρελαίου) δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο όφελος. Σίγουρα η ευρωζώνη –που δεν είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα αλλά κατά βάση εισάγει υγρά καύσιμα-

συγκαταλέγεται στους πρώτους κερδισμένους. Αν συνεχιστεί η σταθερότητα των χαμηλών τιμών στο 2015 αναμένεται μείωση της συνολικής αξίας των εισαγωγών της ευρωζώνης κατά 25 δις δολάρια.

Για τους μεγάλους εισαγωγείς πετρελαίου όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ινδία θα υπάρχει επίσης όφελος προσφέροντας οικονομική ανακούφιση στις οικονομίες τους που

βλέπουν τους δείκτες της «ανάπτυξης» να ανακόπτουν την ανοδική -μέχρι πρότινος- πορεία τους. Με μια έννοια και αν πάρουμε το ζήτημα από την… ανάποδη η χαμηλή παραγωγή , η κρίση δηλαδή και η ύφεση έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση της ζήτησης

πετρελαίου συμβάλλοντας από τη μεριά της ζήτησης στη σταθεροποίηση της μείωσης των τιμών.

Έχουμε δηλαδή μια συνέργεια προσφοράς και ζήτησης ώστε να πέφτουν οι τιμές του «μαύρου χρυσού» και να δημιουργείται το φαινόμενο της «κορεσμένης αγοράς» παγκόσμια. Μαζί τους βέβαια συνακολουθεί η … πτώση του ΟΠΕΚ!

[42]

Δημόσιες επενδύσεις 15-11-2014

Νέο πεδίο αντιπαράθεσης οι δημόσιες επενδύσεις που πρέπει να κάνει η Γερμανία αλλά

και συνολικά η Ευρωπαϊκή Ένωση για ενισχύσει την παραγωγή και τις υποδομές.

«Είναι η γερμανική κυβέρνηση που επιλέγει να μην το κάνει, έστω και αν χρειάζεται

νέες υποδομές - και οι επενδυτές, όσο τρελό κι αν ακούγεται, πληρώνουν για να δανειστούν πάνω από δύο χρόνια. Η Γερμανία είναι πεινασμένη για δημόσιες επενδύσεις σε δρόμους, γέφυρες και σχολεία, καθώς είναι χαρακτηριστικό πως οι επενδύσεις της

κυβέρνησης τα τελευταία 12 χρόνια ακολουθούν αρνητικό πρόσημο», έγραφε πρόσφατα η Washington Post. Αναμενόμενη πίεση με βάση αυτά που έχουμε γράψει και αναλύσει

κατά καιρούς.

Η πίεση όμως για τις δημόσιες επενδύσεις που (δεν) γίνονται στη Γερμανία συνεχίζεται σε επίπεδο ΕΕ αλλά και εντός Γερμανίας.

Έπειτα από μήνες διαλόγου για το ζήτημα αυτό, ο υπουργός Οικονομικών της Γε

ρμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προχώρησε την περασμένη εβδομάδα στην εξαγγελία για επιπλέον επενδύσεις ύψους δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ. Αλλά με έναν όρο: ότι το Βερολίνο θα επιτύχει τον στόχο τον οποίο έχει θέσει να ισοσκελίσει τον ομοσπονδιακό

προϋπολογισμό το 2015.Το ποσό κρίθηκε ανεπαρκές και δεν έδειξε να «συγκινεί» τους Γερμανούς Βιομήχανους . «Αυτό είναι ένα καλό πρώτο βήμα, με το οποίο η κυβέρνηση

δείχνει ότι έχει αντιληφθεί σε ποιο βαθμό το υψηλότερο επίπεδο επενδύσεων είναι σημαντικό για τη χώρα μας» σημείωσε ο Ούλριχ Γκρίλο, Πρόεδρος του αντίστοιχου γερμανικού ΣΕΒ ,για να προσθέσει «χρειαζόμαστε περισσότερα, για να αρχίσει μια

αληθινή έφοδος στο μέτωπο των επενδύσεων». Φυσικά για να μην υπάρχουν παρανοήσεις ως προς την υποχωρητικότητα της Γερμανίας ξεκαθάρισε επίσης ότι «δεν

μπορούμε να δώσουμε τη λύση στα προβλήματα των ευρωπαίων εταίρων μας» μόνον προχωρώντας σε επενδύσεις στη Γερμανία, απηχώντας πλήρως ως προς αυτό την θέση της κυβέρνησης υπό την καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ. Όμως έκανε επίσης σαφές πως δεν

συμμερίζεται τη γραμμή του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού του Σόϊμπλε. «Θα ήταν εντελώς εσφαλμένο να επιμείνουμε να τηρήσουμε αυστηρά τον στόχο του ισοσκελισμένου

προϋπολογισμού», εκτίμησε ο ίδιος και καθόρισε τους τομείς που θα μπορούσαν να στραφούν αυτές οι επενδύσεις επιμένοντας ότι υπάρχουν τεράστιες ανάγκες για επενδύσεις σε πολυάριθμους τομείς: ιδίως στις υποδομές και στις μεταφορές, στα

[43]

ευρυζωνικά δίκτυα, στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, ώστε να «εξασφαλιστεί ότι η Γερμανία θα παραμείνει ανταγωνιστική στο μέλλον».

Σε ένα ασαφές πλαίσιο κινήθηκε και η κοινή γαλλογερμανική συνάντηση που

πραγματοποιήθηκε πριν λίγο διάστημα για την προώθηση του ευρωπαϊκού προγράμματος δημοσίων επενδύσεων.

Ο ίδιος ο Γιούνκερ είχε κάνει λόγο για επενδυτικό πρόγραμμα συνολικού ύψους 300 δισ. ευρώ, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει από πού ακριβώς θα προέλθει το ποσό αυτό. Ο Φιλανδός Επίτροπος Νομισματικών Υποθέσεων Γίρκι Κατάινεν άφησε να εννοηθεί ότι

πρόκειται για ένα άθροισμα εθνικών πόρων, νέων πιστώσεων και κονδυλίων που έχουν ήδη δεσμευθεί στον κοινοτικό

προϋπολογισμό.

Αν και η ασάφεια αυτή είναι αναμενόμενη σε επίπεδο ΕΕ (σε

πόσο κοινό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, δηλαδή «ενωσιακού»

χαρακτήρα μπορούν να ενταχτούν τα ανταγωνιστικά μεταξύ τους γερμανικά, γαλλικά ή ιταλικά

μονοπώλια;) γεννά απορίες η αντιπαράθεση μέσα στη Γερμανία.

«Φωτογραφίζεται» μάλλον ένα πραγματικό πρόβλημα για το

γερμανικό κεφάλαιο που βλέπει ένα βασικό πυλώνα του πλεονασματικού προϋπολογισμού-τις εξαγωγές- να δέχονται διπλό πλήγμα: από την

οικονομική ύφεση σε συνδυασμό με την γεωπολιτική κρίση.

Όμως η στήλη έχει εκφράσει επανειλημμένα την… κατανόηση της στο επιτελείο Μέρκελ

και στο μπλοκ εξουσίας που εσωτερικά εκφράζει και υπηρετεί: Η ΕΕ για την Γερμανία είναι εκτός των άλλων και μάλλον πρωτίστως, ένα εργαλείο γεωπολιτικής κυριαρχίας .Να μην ξεχνούμε πως με την ΟΝΕ (βασική άλλωστε διεκδίκηση των γάλλων στην πάλαι ποτέ ΕΟΚ

!) η γερμανική ηγεσία είχε δεχτεί να απεμπολήσει το εθνικό της νόμισμα για χάρη ενός ευρώ γερμανικών «προδιαγραφών». Με αυτό το σκληρό ευρώ ,με τη γραμμή της

σιδερένιας δημοσιονομικής πειθαρχίας (που τυχαία… χαλάρωσε την περίοδο της ενσωμάτωσης της ανατολικής Γερμανίας) και με μια ΕΚΤ προέκταση των Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας αντιμετωπίστηκε η κρίση χρέους της ευρωζώνης κερδοφόρα για το

γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Που απεμπόλησε επίσης τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους που «φώλιαζαν» και φωλιάζουν ακόμα στα χαρτοφυλάκια του. Η σκληρή

δημοσιονομική πειθαρχία είναι ένα εργαλείο ελέγχου των «εταίρων» και της ροής των επενδύσεων και των κεφαλαίων γενικότερα.

Σήμερα φαίνεται αυτή η προφανής ανάγκη γεωπολιτικής κυριαρχίας μέσω της..

οικονομίας να δοκιμάζεται και εσωτερικά- πλην των εξωτερικών πιέσεων- από πραγματικές ανάγκες μεγέθυνσης της ίδιας της γερμανικής οικονομικής μηχανής. Εξ ου

και ο διαφαινόμενος διχασμός που δεν απηχεί απλά μία διάκριση χριστιανοδημοκρατών και σοσιαλδημοκρατών. Μάλλον απηχεί κάτι πιο.. εγκάρσιο στο γερμανικό μπλοκ εξουσίας . Σύμφωνα με το DIW -γερμανικό ινστιτούτο αναλύσεων- η χώρα έχει ετήσιο έλλειμμα

επενδύσεων ύψους 80 δισ. ευρώ. Τη δεκαετία του 1990, ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις συνιστούσαν το 23% του ΑΕΠ και τώρα είναι μόλις 17%, κάτω από τον μέσο

όρο του ΟΟΣΑ.«Η Γερμανία θεωρεί ότι είναι πρότυπο για τον κόσμο, αλλά η υπερηφάνεια έρχεται πριν από την πτώση», προειδοποιεί ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Die Welt», Ολαφ Γκέρσεμαν, στο βιβλίο του «Η γερμανική φούσκα: το τελευταίο ζήτω ενός μεγάλου

οικονομικού έθνους». «Η χώρα αυτή μπέρδεψε μια συγκυρία εξαιρετικών γεγονότων με μια μόνιμα ανοδική τάση. Δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει από την εξαγωγή προϊόντων

[44]

στην Κίνα και τις χώρες των BRICS ή ξεπερνώντας τη νότια Ευρώπη με συμπίεση μισθών», σχολιάζει. Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις και του επικεφαλής του Ινστιτούτου DIW, Μαρσέλ Φράτσερ, στο βιβλίο του «η γερμανική οφθαλμαπάτη», που τάσσεται

ενάντια στον δημοσιονομικό «φετιχισμό» του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, και κατηγορεί τη γερμανική κυβέρνηση ότι έπεσε στην «παγίδα του νοικοκυριού», ότι δηλαδή οι οικονομίες

λειτουργούν όπως ένας οικογενειακός προϋπολογισμός. Οι οικονομικές αυτές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό και στο βαθμό που επεκταθούν, δεν θα αργήσουν να έχουν και τις γεωπολιτικές τους διαστάσεις για την στάση και το ρόλο της Γερμανίας στο

εξωτερικό, αν δεν τις έχουν ήδη…

Βέβαια το σημερινό ιθύνον πολιτικό προσωπικό απάντησε με το γνωστό τυπικό του

τρόπο στο παραπάνω δίλημμα και στην εξεύρεση πόρων: Με στόχο τη χρηματοδότηση δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές και την αξιοποίηση των ευνοϊκών συνθηκών που επικρατούν σήμερα στις αγορές, η κυβέρνηση της Αγκελα Μέρκελ δρομολογεί την

πώληση μεριδίων της Deutsche Telekom και της Deutsche Post (και στις δύο συμμετέχει με όχι ευκαταφρόνητα ποσοστά το γερμανικό κράτος). Η γερμανική κυβέρνηση

προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τη μεγάλη άνοδο των μετοχών των δύο εταιριών τα τελευταία δύο χρόνια .Στη λίστα φιγουράρουν και άλλοι υποψήφιοι: Τα αεροδρόμια της Κολωνίας, του Βερολίνου και του Μονάχου, αλλά και η Deutsche Bahn, δηλαδή η

εταιρία των γερμανικών σιδηροδρόμων. Εκεί όμως το Βερολίνο θα πρέπει να συγκρουστεί με συμπαγή κομμάτια εργαζομένων και συνδικάτων…

[45]

Deep water… 29-11-2014

163 –αποκαλούμενα- και « μέγα- σχέδια» βρίσκονταν σε εξέλιξη από τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη και παραγωγή πετρελαίου , κλάδος της

πετρελαιοβιομηχανίας που ονομάζεται upstream, και που έχουν θεμελιώσει τη στρατηγική τους στη βάση υψηλότερων τιμών για το πετρέλαιο.

Κεντρικό ρόλο σε αυτά τα σχέδια καταλαμβάνουν τα προγράμματα εξόρυξης-παραγωγής πετρελαίου σε «βαθιά νερά» των τροπικών αλλά και των περιοχών κοντά

στους πόλους.

Μετά την ανάκαμψη των τιμών το 2012 από τα 35 της διετίας 2008-2009 στα 128

δολάρια το βαρέλι είχαν καλλιεργηθεί προσδοκίες κερδοφορίας .Η βασική υπόθεση με την οποία είχαν καταστρωθεί τα σχέδια ύψους άνω των 1,1 τρις δολαρίων ήταν η διατήρηση

των τιμών στα 100 δολάρια το βαρέλι τουλάχιστον.

Η πτώση των τιμών που οφείλεται στη χαμηλή-λόγω της ύφεσης- ζήτηση πετρελαίου αλλά και στον πόλεμο τιμών που έχει ξεκινήσει ανάμεσα στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες

για οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους, έχει πραγματικά καταβαραθρώσει από την άποψη του βιώσιμου οικονομικού προγραμματισμού τις προσδοκίες κερδοφορίας στα…

βαθιά νερά.

Σήμερα τα περισσότερα από τα σχέδια αυτά έχουν υπερβεί τους αρχικούς προϋπολογισμούς και έχουν μείνει αρκετά πίσω στα χρονοδιαγράμματα. Υπό το βάρος

μάλιστα του αυξημένου κόστους για εξοπλισμό πολλές εταιρίες έχουν αρχίσει να ματαιώνουν μέρος ή στην ολότητα τους πολλά από τα «μέγα-σχέδια»: Μεγάλη επενδυτική

εταιρία υπολογίζει πως η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων τα οποία οι πετρελαϊκές εταιρίες προσπαθούν να ξεφορτωθούν ξεπερνά τα 300 δις δολάρια. Η Shell και η ΒP προχωρούν σε αποεπενδύσεις αξίας 60 δις. Σταματούν οι εξορύξεις σε βαθιά

νερά της Αρκτικής που έχουν παρουσιάσει δυσκολίες τεχνικής φύσης. Σε ανακοίνωση της η Shell επικαλούμενη παρόμοιας φύσης λόγους αναστέλλει το πρόγραμμα της στην

Αλάσκα. Κοινοπραξία της αμερικάνικης Chevron με Αυστριακή εταιρία έχει αναστείλει αντίστοιχα προγράμματα στη Βόρεια Θάλασσα . Σε αναθεώρηση του σχεδίου εξόρυξης στα βαθιά νερά του Κόλπου του Μεξικού προχωρά και η BP τουλάχιστο μέχρι

ανακάμψεως των τιμών.

Η πρόσφατη τετραμερής συνάντηση Μεξικού, , Ρωσίας, Βενεζουέλας και Σαουδικής

Αραβίας (οι δύο τελευταίες είναι μέλη του ΟΠΕΚ , οι δύο πρώτες όχι) δεν κατέληξε σε κάποια συμφωνία που θα ανακόψει την κάθοδο των τιμών και από ό, τι δείχνουν τα

[46]

πράγματα δεν πρόκειται να παρουσιαστούν κίνητρα για διαφορετική πορεία στα μέγα-σχέδια των βαθέων υδάτων.

Συγκλονιστική λεπτομέρεια: Μεγάλο κομμάτι των «μέγα-σχεδίων» καταλαμβάνουν οι

εξορύξεις πετρελαίου από σχιστόλιθο . Σύμφωνα δε με κάποιους αναλυτές μία από τις βασικές αιτίες της πτώσης των τιμών του μαύρου χρυσού είναι και η αύξηση της εξόρυξης

–από τη μεριά των αμερικάνων κατά βάση- πετρελαίου από σχιστόλιθο, εκτός δηλαδή από το συμπιεσμένο αέριο που παράγουν από το ίδιο ορυκτό (shellgas), αναδιατάσσοντας το ενεργειακό τοπίο παγκόσμια. Οι ποσότητες αυτές πιέζουν τις αγορές και υποχρεώνουν

τους Σαουδάραβες να κατεβάσουν τις τιμές για να διατηρήσουν και στο μέλλον το κομμάτι που σήμερα κατέχουν όπως ήδη έχουμε γράψει σε προηγούμενο Οικονοκόσμο.

Αλλά αυτή είναι μία από τις διαστάσεις των παγκόσμιων αναλύσεων καθώς το πράγμα αρχίζει να μπερδεύεται…

[47]

South stream 13-10-2014

Το σχέδιο για την κατασκευή του South Stream, του αγωγού για τη μεταφορά φυσικού

αερίου στη νότια Ευρώπη, «είναι νεκρό» δήλωσε ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ.«Το σχέδιο τελείωσε. Αυτό ήταν» δήλωσε ο Μίλερ σε δημοσιογράφους. Λίγο

νωρίτερα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υποστήριξε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνει διστακτικότητα σε ό, τι αφορά στο να δώσει το πράσινο φως για την υλοποίηση του σχεδίου με στόχο την προμήθεια φυσικού αερίου στη νότια Ευρώπη μέσω της

Βουλγαρίας – παρακάμπτοντας την Ουκρανία.«Εάν η Ευρώπη δεν θέλει να προχωρήσει στην υλοποίηση (του South Stream), τότε δεν θα προχωρήσουμε στην υλοποίησή του»

είπε ο Πούτιν.

Ιδιωτική πρωτοβουλία των

ομίλων Gazprom της Ρωσίας και ENI

της Ιταλίας και κόστους 16 δισ. ευρώ, ο South

Stream, οι εργασίες για τον

οποίο άρχισαν επισήμως το

Δεκέμβριο του 2012, επρόκειτο να συνδέσει σε

μήκος 3.600 χιλιομέτρων τη

Ρωσία με τη Βουλγαρία περνώντας κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα, για να εξυπηρετήσει στη συνέχεια τη δυτική

Ευρώπη, ιδιαίτερα την Ιταλία και την Ελλάδα, μέσω της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας. Επρόκειτο να έχει δυνατότητα 63 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, δηλαδή όσο

και οι ευρωπαϊκές αγορές ρωσικού φυσικού αερίου που διέρχεται από την Ουκρανία.

Αυτή δεν ήταν η μόνη είδηση-έκπληξη που πρόσφερε ο Ρώσος Πρόεδρος κατά την επίσκεψη του στην Άγκυρα. Για ρωσικό φιάσκο και κήρυξη ενεργειακού πολέμου μιλάει

σήμερα μεγάλο μέρος του δυτικού Τύπου αναφερόμενο στην αποχώρηση της Ρωσίας από τον πολυεθνικό αγωγό φυσικού αερίου South Stream. Γιατί η Μόσχα επιμένει στην ιδέα

ύπαρξης ενός νότιου διαδρόμου με καθοριστική συμμετοχή της Τουρκίας και κατάληξη στην Ελλάδα. Ο επικεφαλής της Gazprom, κ. Μίλερ έκανε επίσης λόγο για 50 περίπου δισεκατομμύρια κυβικά που θα καταστούν διαθέσιμα προς πώληση στα σύνορα Τουρκίας -

Ελλάδας από νέο υποθαλάσσιο αγωγό μέσω της τουρκικής ΑΟΖ, ενώ ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν παρέλειψε να επικρίνει τη βουλγαρική ηγεσία για τις αμφιταλαντεύσεις της. Βάζει με

αυτό τον τρόπο στο παιχνίδι την Τουρκία διευρύνοντας το ρήγμα στη σχέση με τους Αμερικάνους και δυσκολεύοντας τα σχέδια τους να αναπροσαρμόσουν το τρίγωνο περιφερειακής κυριαρχίας (Τουρκίας-Ισραήλή- Αιγύπτου) στα νέα δεδομένα.

Στην πραγματικότητα τα δυτικά μέσα δεν έπρεπε να εκπλαγούν . Η Δύση και κατά βάση οι Αμερικάνοι έχουν από καιρό σαμποτάρει –με προεξέχουσα την αμερικανόδουλη

βουλγαρική πολιτική ηγεσία τον αγωγό. Και όμως, οι κυρίως αντιδράσεις προέρχονταν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που εμφανίζεται (και εν πολλοίς είναι) ο μεγάλος θιγμένος της εξαγγελθείσας ανατροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί από την Gazprom τον

αυστηρό σεβασμό των κανόνων της ΕΕ, κυρίως να επιτραπεί η πρόσβαση τρίτων στον αγωγό, και μπλόκαρε το πρόγραμμα ελλείψει συμφωνίας από τη ρωσική πλευρά. Οι

[48]

Βρυξέλλες απείλησαν με κυρώσεις τα επτά κράτη μέλη τους που ενέχονται στο πρόγραμμα, αν άρχιζαν τις εργασίες.. Τα πράγματα δυσκόλεψαν μετά και κατά τη διάρκεια της Ουκρανικής κρίσης , που βέβαια δεν σταματά να… εξελίσσεται

Είναι η Ευρώπη όμως που θα πρέπει μετά την πιθανή τροπή του προβλήματος να προχωρήσει σε διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της. , Οι μετοχές ευρωπαϊκών

εταιρειών ενέργειας που συμμετείχαν στο πρόγραμμα του South Stream σημείωσαν μεγάλη πτώση. Οι μετοχές της γερμανικής χαλυβουργίας Salgitter κατέγραψαν πτώση άνω του 7% στο Χρηματιστήριο της Φραγκφούρτης. Η Salgitter είχε εξασφαλίσει ένα

μεγάλο συμβόλαιο στην κατασκευή του αγωγού. Πτώση κατά περισσότερο από 8% σημείωσαν επίσης στο Χρηματιστήριο του Μιλάνου οι μετοχές της ιταλικής εταιρείας

Saipem, βασικός μέτοχος της οποίας είναι η ENI.. "Αυτή η νέα εξέλιξη θα πρέπει να συζητηθεί. Η συνεχής εξέλιξη του ενεργειακού τοπίου είναι ένας λόγος για να δημιουργήσει η ΕΕ μια Ένωση της Ενέργειας, μία από τις προτεραιότητες της οποίας θα

είναι η ασφάλεια των προμηθειών", ανέφερε από την πλευρά του σε ανακοίνωσή του ο αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ενέργεια Μάρος Σέφκοβιτς. Δεν είναι μόνο η ΕΕ που χάνει

από αυτόν τον… προαναγγελθέντα θάνατο.

Κατά τις ρωσικές εκτιμήσεις, η Βουλγαρία εκτός από την προμήθεια της με αέριο θα εισέπραττε 400 εκατομμύρια ευρώ ετησίως μόνο από τα τέλη διέλευσης του South

Stream. Ήδη με τις δηλώσεις του ο αρχηγός του βουλγαρικού κράτους αποσείει από πάνω του την ευθύνη: "Είναι σαφές σε όλους ότι ο South Stream δεν είναι ένα ειδικά

ρωσοβουλγαρικό σχέδιο, αλλά ένα σχέδιο ανάμεσα στη Ρωσία και την ΕΕ (...). Οι αποφάσεις βρίσκονται πλήρως στα χέρια της Ρωσίας και της ΕΕ", δήλωσε προς

δημοσιογράφους ο αρχηγός του βουλγαρικού κράτους.

Ο πανικός επεκτάθηκε και στην σέρβικη ηγεσία –είναι εξ άλλου πρόσφατη η επίσκεψη Πούτιν στο Βελιγράδι και οι φαραωνικές επενδύσεις ύψους άνω των 2 δισεκατομμυρίων

ευρώ για το σερβικό κομμάτι του αγωγού τις οποίες υποσχέθηκε.

Ενδιαφέρουσες –πέρα βέβαια από το γεγονός ότι κάνουν την ανάγκη φιλοτιμία- είναι οι

δηλώσεις του Βούλγαρου Υπουργού Οικονομικών και του αρμόδιου αντιπροέδρου της βουλγάρικης Επιτροπής Ενέργειας πως η ρώσικη ανακοίνωση δεν είναι παρά μία μπλόφα.

Είναι δεν είναι μπλόφα σίγουρα πρόκειται για κίνηση εκβιασμού που αν πιστέψουμε τον

πάντα ενημερωμένο Θ Αυγερινό (ανταποκριτή ελληνικού μέσου στη Μόσχα) το Κρεμλίνο έχει ετοιμάσει την εναλλακτική διέξοδο μέσω του αναπροσανατολισμού των ρωσικών

ενεργειακών πηγών προς άλλες αγορές, κυρίως την Κίνα αλλά και την ανάπτυξη της υγροποίησης του φυσικού αερίου που δεν είχε ως σήμερα αναπτύξει.

Σε κάθε περίπτωση η ρώσικη απάντηση έχει και τα δύο στοιχεία που προϋποθέτει

ένας… σωστός εκβιασμός , το ρόπαλο (κατάργηση του βουλγάρικου αγωγού) και το καρότο (τα εκατομμύρια κυβικά αερίου που «περιμένουν» στα σύνορα της Τουρκίας).

Η απόλυτη χρήση του ενεργειακού «όπλου» από μεριάς της ουσιαστικά εκθέτει και την αλήθεια του λεγόμενου του East Med τον αγωγό της υποτιθέμενης κοινοπραξίας Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ κόστους 3-4 δισ. ευρώ, και χωρητικότητας 8 δισ. κυβικών μέτρων,

όσο δηλαδή και ο TAP. Αν και πρόκειται για ένα περιορισμένης δυναμικότητας αγωγό -που δεν μπορεί επ’ ουδενί να συγκριθεί με τα 63 δισ. κ.μ. ετησίως του South Stream- ωστόσο

θα μπορούσε να διεκδικήσει ρόλο στο νέο τοπίο. Ο «παίκτης» που σε αυτή την περίπτωση καλείται να «ανοίξει τα χαρτιά του» είναι το Ισραήλ προκειμένου να αποδείξει αν όντως έχει προγραμματίσει αυτό τον ενεργειακό σχεδιασμό ή μετέχει και το ίδιο σε μια άλλη

ενεργειακή μπλόφα με γεωστρατηγικά χαρακτηριστικά…

Σκληρότατο ενεργειακό αλλά και γεωστρατηγικό πόκερ…