Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

100
Η Κοιν ή Αγροτική Πολιτική μετά το 2 0 1 4 Η Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το 2014 Ανάλυση προτάσεων και σεναρίων κατανομής των άμεσων ενισχύσεων ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

Transcript of Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

Page 1: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

Η ΚοινήΑγροτική Πολιτική

µετά το

2014Η Κοινή

Αγροτική Πολιτικήµετά το

2014Ανάλυση προτάσεων και σεναρίωνκατανοµής των άµεσων ενισχύσεων

Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Σ 2 0 1 4

Page 2: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014
Page 3: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική μετά το 2014

Ανάλυση Προτάσεων και Σεναρίων Κατανομής Άμεσων Ενισχύσεων

ΑθήναΦεβρουάριος 2014

Page 4: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

2

Περιεχόμενα

Πρόλογος 3

1. Εισαγωγή 4

2. Κυριότερα σημεία της πολιτικής συμφωνίας 6

3. Επισημάνσεις 14

4. Υφιστάμενη κατάσταση 24

5. Βασικά στοιχεία κανονισμού άμεσων ενισχύσεων 34

6. Παραδοχές, μεθοδολογία 66

7. Σενάρια περιφερειακής κατανομής και σύγκλισης ενισχύσεων 72

8. Συμπεράσματα 90

Παράρτημα 94

Page 5: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

3

Πρόλογος

Η έκθεση που ακολουθεί εκπονείται στο πλαίσιο δέσμης δράσεων που ανέλαβε να συντονίσει η ΠΑΣΕΓΕΣ, μετά από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή1, με σκοπό την ενημέρωση των γεωργών και των οργανώσεών τους ως προς τους στόχους της μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2014. Με το κείμενο αυτό, αλλά και με τις άλλες δράσεις που προβλέπεται να αναπτυ-χθούν σε περιφερειακό επίπεδο (ενημερωτικές ημερίδες, έκδοση έντυπου και ψηφιακού υλικού, δημοσι-εύσεις, εκδηλώσεις κ.α.) επιδιώκεται η ευρύτερη δυνατή πληροφόρηση του αγροτικού κόσμου, αλλά και άλλων φορέων του χώρου (γεωτεχνικοί, επιχειρηματικοί, επιμελητηριακοί, φορείς αυτοδιοίκησης, πανεπι-στήμια και λοιπά εκπαιδευτικά ιδρύματα, καταναλωτές κ.α.), έτσι ώστε να καταστούν περισσότερο σαφείς και κατανοητές οι επικείμενες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ που αναμένεται να επιδράσουν καθοριστικά στην εξέλιξη του αγροτικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο (2014 - 2020).

Το κείμενο της έκθεσης αυτής επεξεργάστηκε από το Γενικό Διευθυντή της ΠΑΣΕΓΕΣ κ. Γιάννη Τσιφόρο, με τη συνεργασία και την υποστήριξη του Προϊσταμένου του Γραφείου Βρυξελλών κ. Γιάννη Κολυβά και του στελέχους κας Γεωργίας Σιμάτου.

1 Πρόκειται για την υλοποίηση δέσμης δράσεων, με συντονιστή την ΠΑΣΕΓΕΣ και εταίρους την “Γεωργική Ανάπτυξη ΑΕ” και τη

διαφημιστική Εταιρεία “Ανανάς ΑΕ”, με τίτλο: “Promoting Agricultural Society Objectives with CAP-PASO CAP” (ΚΑΠ 2014 - 2020

-Προωθώντας τους Στόχους της Αγροτικής Κοινωνίας) που εγκρίθηκε με συγχρηματοδότηση κατά 50% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,

στο πλαίσιο της Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος 2012/C 223/04. Σημειώνεται ότι μεταξύ των 14 συνολικά προτάσεων που

εγκρίθηκαν στην ΕΕ-27 για συγχρηματοδότηση, στο πλαίσιο της πρόσκλησης αυτής, η μοναδική που εγκρίθηκε όσον αφορά στην

Ελλάδα, ήταν η πρόταση που υποβλήθηκε από την ΠΑΣΕΓΕΣ.

Page 6: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

4

1. Εισαγωγή

Όπως είναι γνωστό, στις 26 Ιουνίου του 2013, μετά από διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν περισσότερο από δύο έτη, επιτεύχθηκε μεταξύ των τριών ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) σχέδιο πολιτικής συμφωνίας ως προς τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μετά το 2013. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να εγκριθεί επισήμως από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη μορφή συμφωνίας σε πρώτη ανάγνωση, μόλις επισημοποιηθούν τα κείμενα σε όλες τις γλώσσες.

Με βάση πάντως τις προτάσεις που διατύπωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2011, η πολι-τική αυτή συμφωνία αφορά σε τέσσερις βασικούς κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Τους κανονισμούς για τις άμεσες ενισχύσεις, για την ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ), για την αγροτική ανάπτυξη και τον οριζόντιο κανονισμό που αφορά στη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και τον έλεγχο της ΚΑΠ.

Σε σχέση εξάλλου με τις διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2014-2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε αμέσως μετά σε συμφωνία ως προς το ύψος των μέγι-στων δυνατών δαπανών της επόμενης προγραμματικής περιόδου, προσδιορίζοντας και το ανώτατο όριο δαπανών της ΚΑΠ (373,18 δις ευρώ σε σταθερές τιμές 2011). Στο πλαίσιο αυτό και έπειτα από διαπραγ-ματεύσεις που θα ακολουθήσουν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να επιτευχθεί η έγκριση των 75 περίπου νομοθετικών πράξεων που καλύπτει η δέσμη του ΠΔΠ, προβλέπεται ότι θα εξεταστούν χωριστά ορισμένα ζητήματα - ιδίως η μεταφορά κονδυλίων μεταξύ των άμεσων ενισχύσεων (1ος πυλώνας) και της αγροτικής ανάπτυξης (2ος πυλώνας), η κατανομή εθνικών κονδυλίων για τις άμεσες ενισχύσεις και την αγροτική ανάπτυξη, καθώς και τα ποσοστά συγχρηματοδότησης και το ζήτημα των ανωτάτων ορίων και της προοδευτικής μείωσης.

Η συζήτηση ως προς τις προτάσεις αυτές επικεντρώνεται κυρίως στο υπό έκδοση νέο σχέδιο κανονισμού για τις άμεσες ενισχύσεις και συνδέεται με την ανακατανομή τους στο πλαίσιο των εισαγόμενων νέων καθεστώτων της “πράσινης ενίσχυσης” και της “βασικής ενίσχυσης”, αλλά και με ορισμένες κρίσιμες επι-λογές που έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για την εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων. Πρόκειται για μια ευρύτατη σειρά επιλογών, όπως αυτές που αναφέρονται στη δυνατότητα χορήγησης “αναδιανεμητικής ενίσχυσης”, στον κατάλογο αποκλεισμού από τις ενισχύσεις δραστηριοτήτων που δεν εντάσσονται στο καθεστώς των “ενεργών αγροτών”, στο μέγεθος και τη μέθοδο κατανομής ενισχύσεων στους “μικρούς καλλιεργητές”, στα κριτήρια για την εφαρμογή του συστήματος “οικολογικά ισοδύναμων” μέτρων που αντικαθιστούν απαιτήσεις της πράσινης ενίσχυσης, στην προαιρετική εφαρμογή του καθεστώ-τος των “συνδεδεμένων ενισχύσεων”, στην προαιρετική “ενίσχυση στις περιοχές με φυσικά μειονεκτήμα-τα”, στο ποσοστό του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου που θα διατεθεί για το “εθνικό απόθεμα”, καθώς επίσης και σε επιλογές που αφορούν στην “εσωτερική σύγκλιση” των άμεσων ενισχύσεων που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2019.

Page 7: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

5

Οι επιλογές αυτές, προβλέπεται, πιθανότατα, να αποφασιστούν και να κοινοποιηθούν στην Επιτροπή από τα κράτη μέλη πριν από την 1η Αυγούστου του 2014. Το διάστημα συνεπώς που απομένει μέχρι την οριστική διαμόρφωση των αναφερόμενων κανονισμών, που προβλέπεται να διαρκέσει μέχρι τις αρχές του 2014, θεωρείται κρίσιμο για την προετοιμασία και την προσέγγιση εναλλακτικών προτάσεων και επιλογών.

Στο πλαίσιο αυτό ιδιαίτερη σημασία αποκτά η επιλογή σεναρίων ως προς την εισαγωγή του καθεστώτος σύγκλισης των ενισχύσεων, που από το 2015 αντικαθιστά την ενιαία ενίσχυση του ιστορικού μοντέλου των ενισχύσεων. Η μετάβαση από το ιστορικό μοντέλο των ενισχύσεων, το οποίο εφαρμόζει η χώρα μας, στο νέο καθεστώς σύγκλισής τους, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, καθίσταται πλέον αναγκαία από το πρώτο έτος χορήγησης των ενισχύσεων, με δυνατότητα σταδιακής εφαρμογής μέχρι το 2019. Από το έτος αυτό και έπειτα το σύνολο της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης, ή τουλάχιστον το 60% της αξίας τους, σε εθνικό η περιφερειακό επίπεδο, πρέπει να προσαρμοστεί σε μια ενιαία μοναδιαία αξία (πλήρης εφαρμογή της περιφερειακής κατανομής των ενισχύσεων).

Στο κείμενο που ακολουθεί αναφέρονται συνοπτικά οι προτάσεις του σχεδίου της πολιτικής συμφωνί-ας, όπως ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή2, ορισμένες κρίσιμες επισημάνσεις, αλλά και στοιχεία που αφορούν στην υφιστάμενη κατάσταση. Βασικό ωστόσο αντικείμενο της ανάλυσης που ακολουθεί είναι η καταγραφή, παρουσίαση και αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων και επιλογών που συνδέονται με την προσαρμογή στα καθεστώτα που προβλέπονται, εξετάζοντας την αναδιανομή των ενισχύσεων από το “ιστορικό μοντέλο” στο “περιφερειακό”, σε επίπεδο χώρας, σε επίπεδο διοικητικών περιφερειών, αλλά και με κριτήρια γεωργικού-παραγωγικού δυναμικού.

Ως βάση των υπολογισμών λαμβάνονται υπόψη στοιχεία των άμεσων ενισχύσεων που αναφέρονται στο 2012, μια και δεν υπάρχουν διαθέσιμα νεότερα στοιχεία. Για τον προσδιορισμό των ετήσιων ανώτατων ορί-ων στα νέα προτεινόμενα καθεστώτα, καθώς και για κάθε σενάριο που αναπτύσσεται, λαμβάνονται υπόψη ορισμένες παραδοχές που επιτρέπουν την υιοθέτηση προσεγγίσεων διαφορετικού χαρακτήρα, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγησή τους σε σχέση με την κατανομή των ενισχύσεων μεταξύ των Περιφερειών και των Νομών της χώρας, ανάλογα με τα σενάρια που επιλέγονται.

2 Βλ. Memo/13/621 της 26ης Ιουνίου 2013

Page 8: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

6

Τα κύρια στοιχεία της συμφωνίας συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία :

2.1 Άμεσες Ενισχύσεις

Για να επιτευχθεί δικαιότερη κατανομή της στήριξης, το σύστημα άμεσων ενισχύσεων της ΚΑΠ δεν θα χορηγεί πλέον κονδύλια ανά κράτος μέλος - και ανά γεωργό στο κράτος μέλος - με βάση ιστορικές ανα-φορές, τα λεγόμενα “ιστορικά δικαιώματα”. Αυτό συνεπάγεται μια σαφή και πραγματική σύγκλιση των ενισχύσεων τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και στο εσωτερικό τους. Εξάλλου, η θέσπιση ενισχύσεων οικολογικού προσανατολισμού - σύμφωνα με τις οποίες το 30 % των διαθέσιμων εθνικών κονδυλίων συνδέεται με την εφαρμογή ορισμένων βιώσιμων γεωργικών πρακτικών - σημαίνει ότι ένα σημαντικό με-ρίδιο της επιδότησης θα συνδέεται στο μέλλον με την ανταμοιβή των γεωργών για την παροχή δημόσιων περιβαλλοντικών αγαθών. Όλες οι ενισχύσεις θα εξακολουθήσουν να σέβονται ορισμένους περιβαλλο-ντικούς και άλλους κανόνες, όπως αυτοί ορίζονται στη διευρυμένη "πολλαπλή συμμόρφωση", στην οποία ενσωματώνονται η Οδηγία για τα ύδατα (πρόκειται για την Οδηγία 2000/60/ΕΚ της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων), αλλά και η Οδηγία για την αειφόρο χρήση των φυτοφαρμάκων (πρόκειται για την Οδηγία 2009/128/ΕΚ της 21ης Οκτωβρίου 2009 για τον καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων).

Το καθεστώς βασικής ενίσχυσης (ΚΒΕ): Τα κράτη μέλη θα διαθέτουν το 70% των εθνικών κονδυλίων για τις άμεσες ενισχύσεις στο νέο καθεστώς βασικής ενίσχυσης - μετά την αφαίρεση των ποσών που έχουν δεσμευθεί ως πριμοδοτήσεις για τους νέους γεωργούς, το εθνικό απόθεμα και άλλων ποσών όπως για πριμοδοτήσεις σε μειονεκτικές περιοχές, το καθεστώς μικρών εκμεταλλεύσεων, την αναδιανεμητική ενίσχυση καθώς και τις συνδεδεμένες ενισχύσεις. Για τα νέα κράτη μέλη, η ισχύς του Απλοποιημένου Καθεστώτος Ενιαίας Στρεμματικής Ενίσχυσης (ΚΕΣΕ) θα παραταθεί έως το 2020.

Εσωτερική σύγκλιση: Τα κράτη μέλη που διατηρούν ενισχύσεις οι οποίες βασίζονται σε ιστορικές ανα-φορές πρέπει να στραφούν προς περισσότερο ομοιόμορφα επίπεδα ενισχύσεων ανά εκτάριο. Μπορούν να επιλέξουν διάφορες λύσεις: να εφαρμόσουν εθνική ή περιφερειακή προσέγγιση (με βάση διοικητικά ή αγρονομικά κριτήρια)· να επιτύχουν ένα περιφερειακό / εθνικό ποσοστό μέχρι το 2019, ή να διασφαλίσουν ότι θα υπάρξει σταδιακή αύξηση για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις που λαμβάνουν λιγότερο από το 90% του περιφερειακού / εθνικού μέσου όρου - με την πρόσθετη εγγύηση ότι η ελάχιστη ενίσχυση για κάθε αγρότη θα φθάσει το 60% του εθνικού/περιφερειακού μέσου όρου μέχρι το 2019. Τα ποσά που διατίθενται σε γεωργούς που λαμβάνουν περισσότερα από τον περιφερειακό/εθνικό μέσο όρο θα προσαρμοστούν αναλόγως, ενώ παράλληλα τα κράτη μέλη θα μπορούν να μειώσουν οποιεσδήποτε "απώλειες" στο 30%.

Τα κράτη μέλη έχουν επίσης το δικαίωμα να χορηγούν αναδιανεμητική ενίσχυση για τα πρώτα εκτάρια, για την οποία μπορούν να λάβουν μέχρι και το 30% των εθνικών κονδυλίων και να το αναδιανείμουν σε γεωργούς για τα πρώτα τους 30 εκτάρια (ή μέχρι τον μέσο όρο της έκτασης των εθνικών εκμεταλλεύσεων εάν οι εκτάσεις τους ξεπερνούν τα 30 εκτάρια). Αυτό θα έχει σημαντικά αναδιανεμητικά αποτελέσματα. Μια επιπλέον πιθανή λύση είναι η χορήγηση μέγιστης ενίσχυσης ανά εκτάριο.

Νέοι Αγρότες: Προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ανανέωση των γενεών, η βασική ενίσχυση που χορηγείται

2. Κυριότερα σημεία της πολιτικής συμφωνίας

Page 9: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

7

σε νεοεισερχόμενους στο επάγγελμα νέους αγρότες (ηλικίας κάτω των 40) θα πρέπει να αυξηθεί κατά ένα επιπλέον 25% για τα πρώτα 5 χρόνια απασχόλησης. Η σχετική χρηματοδότηση ανέρχεται σε ποσοστό 2% του εθνικού κονδυλίου το πολύ και είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη μέλη. Το μέτρο αυτό συμπληρώνει άλλα μέτρα που εφαρμόζονται για τους νέους γεωργούς στο πλαίσιο των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης.

Καθεστώς μικρών εκμεταλλεύσεων: Είναι προαιρετικό για τα κράτη μέλη. Κάθε γεωργός που ζητεί στή-ριξη μπορεί να αποφασίσει να συμμετάσχει στο καθεστώς μικρών εκμεταλλεύσεων ώστε να λαμβάνει ετήσια ενίσχυση που καθορίζεται από το κράτος μέλος και κυμαίνεται από 500 € έως 1.250 €, ανεξάρτητα από το μέγεθος της εκμετάλλευσης. Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν μεταξύ διαφόρων μεθόδων υπολογισμού της ετήσιας ενίσχυσης τη μέθοδο που προτιμούν, όπως εκείνη σύμφωνα με την οποία οι γε-ωργοί λαμβάνουν απλώς το ποσό που έτσι κι αλλιώς θα τους αναλογούσε. Έτσι θα επιτευχθεί μια τεράστια απλοποίηση για τους συγκεκριμένους γεωργούς και για τις αντίστοιχες εθνικές διοικήσεις. Οι συμμετέ-χοντες θα αντιμετωπίζουν λιγότερο αυστηρές απαιτήσεις πολλαπλής συμμόρφωσης, και θα εξαιρούνται από την "οικολογική μέριμνα". Το συνολικό κόστος του καθεστώτος μικρών εκμεταλλεύσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% του εθνικού κονδυλίου, εκτός εάν ένα κράτος μέλος επιλέγει να χορηγήσει στις μικρές εκμεταλλεύσεις τις ενισχύσεις που θα λάμβαναν αν δεν συμμετείχαν στο καθεστώς. Θα διατεθούν επίσης πιστώσεις αγροτικής ανάπτυξης για την παροχή συμβουλών σε μικροκαλλιεργητές με στόχο την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και για επιχορηγήσεις αναδιάρθρωσης σε περιοχές όπου υπάρχουν πολλές τέτοιες μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Συνδεδεμένες ενισχύσεις: Για να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενα αρνητικά αποτελέσματα της εσωτερικής σύγκλισης για συγκεκριμένους τομείς σε ορισμένες περιφέρειες και να ληφθούν υπόψη οι επικρατούσες συνθήκες, τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να διαθέτουν περιορισμένα κονδύλια για "συνδεδεμέ-νες" ενισχύσεις, δηλαδή να καταβάλλουν ενισχύσεις που συνδέονται με συγκεκριμένα προϊόντα. Ανάλογα ποσά θα πρέπει να περιορίζονται στο 8% του εθνικού κονδυλίου, εφόσον το κράτος μέλος προβλέπει ήδη 0-5% για συνδεδεμένες ενισχύσεις στην τρέχουσα ΚΑΠ, ή μέχρι 13%, εάν το τρέχον επίπεδο της συνδε-δεμένης ενίσχυσης είναι υψηλότερο από το 5%. Η Επιτροπή έχει την ευχέρεια να εγκρίνει υψηλότερο πο-σοστό όταν το κρίνει απαραίτητο. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα για χορήγηση "συνδεδεμένης" ενίσχυσης 2% αποκλειστικά για τα πρωτεϊνούχα φυτά.

Περιοχές με φυσικούς περιορισμούς/μειονεκτικές περιοχές: Τα κράτη μέλη (ή οι περιφέρειες τους) μπορούν να χορηγούν πρόσθετη ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς (όπως ορίζονται στους κανόνες περί αγροτικής ανάπτυξης) - μέχρι ποσοστό 5% του εθνικού κονδυλίου. Πρόκειται για προαιρε-τική ρύθμιση που δεν επηρεάζει τις επιλογές που προβλέπονται στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης σε μειονεκτικές περιοχές.

Οικολογική μέριμνα: Εκτός της βασικής ενίσχυσης, κάθε εκμετάλλευση θα λαμβάνει μια ενίσχυση ανά εκτάριο για την τήρηση ορισμένων γεωργικών πρακτικών επωφελών για το κλίμα και το περιβάλλον. Τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιούν το 30% του εθνικού τους κονδυλίου, για την πληρωμή των εν λόγω ενι-σχύσεων. Η οικολογική μέριμνα είναι υποχρεωτική και η μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της θα συνε-πάγεται την επιβολή κυρώσεων που θα υπερβαίνουν τις ενισχύσεις περιβαλλοντικού προσανατολισμού, δηλαδή, μετά μια μεταβατική περίοδο, οι παραβάτες θα χάνουν μέχρι και το 125% των οικολογικών ενι-σχύσεων που δικαιούνται.

Page 10: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

8

Προβλέπονται τρία βασικά μέτρα:

• διατήρηση μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων, και

• διαφοροποίηση της γεωργικής παραγωγής (κάθε αγρότης πρέπει να πραγματοποιεί τουλάχιστον 2 καλ-λιέργειες όταν οι αρόσιμες εκτάσεις του υπερβαίνουν τα 10 εκτάρια και τουλάχιστον 3 καλλιέργειες όταν οι αρόσιμες εκτάσεις του υπερβαίνουν τα 30 εκτάρια. Η κύρια καλλιέργεια πρέπει να καλύπτει το 75% το πολύ των αρόσιμων εκτάσεων και οι δύο κύριες καλλιέργειες το 95% το πολύ των αρόσιμων εκτάσεων)·

• διατήρηση μιας "περιοχής οικολογικής εστίασης" ίσης τουλάχιστον με το 5% των αρόσιμων εκτάσεων της εκμετάλλευσης, για εκμεταλλεύσεις μεγαλύτερες των 15 εκταρίων (εκτός από τις μόνιμες χορτολιβα-δικές εκτάσεις) - δηλαδή περιθώρια των αγρών, φράκτες, δέντρα, εκτάσεις σε αγρανάπαυση, χαρακτηρι-στικά τοπίου, βιότοποι, ζώνες ανάσχεσης, εκτάσεις δασοφύτευσης. Το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί στο 7% μετά από έκθεση και νομοθετική πρόταση που θα υποβάλει η Επιτροπή το 2017. Οικολογική ισοδυναμία: Για να μην τιμωρηθούν όσοι ήδη αντιμετωπίζουν επιτυχώς τα θέματα βιωσιμό-τητας του περιβάλλοντος, η συμφωνία προβλέπει ένα σύστημα "οικολογικής ισοδυναμίας" σύμφωνα με το οποίο αν εφαρμόζονται ήδη πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον θεωρείται ότι αυτές αντικαθιστούν τις εν λόγω βασικές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων δεν επιβαρύνονται με πρόσθετες απαιτήσεις, δεδομένου ότι οι δραστηριότητές τους αποδεδειγμένα συνεπάγονται σαφές οικολογικό όφελος. Για άλλους, τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα μπορούν να συμπεριλάβουν ισοδύναμα μέτρα. Ο νέος κανονισμός περιέχει κατάλογο τέτοιων ισοδύναμων μέτρων. Για να αποφεύγεται η "διπλή χρηματοδότηση" τέτοιων μέτρων, οι ενισχύσεις μέσω προγραμμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις βασικές οικολογικές απαιτήσεις.

Δημοσιονομική πειθαρχία: Με την επιφύλαξη της έγκρισης του ΠΔΠ και ανεξάρτητα από την απόφαση για το οικονομικό έτος 2014, συμφωνήθηκε ότι για οποιαδήποτε μελλοντική μείωση των ετήσιων άμεσων ενισχύσεων στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας (δηλαδή όταν οι εκτιμήσεις για τις ενισχύσεις είναι υψηλότερες από τον διαθέσιμο προϋπολογισμό για τον πρώτο πυλώνα) θα πρέπει να εφαρμόζεται ένα κατώτατο όριο 2.000 ευρώ. Με άλλα λόγια, η μείωση δεν θα εφαρμόζεται στα πρώτα 2.000 ευρώ της άμεσης ενίσχυσης για κάθε γεωργό. Με τον τρόπο αυτό θα τροφοδοτείται επίσης το αποθεματικό κρίσης όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο (όπως θα προσδιοριστεί στον οριζόντιο κανονισμό).

"Ενεργοί γεωργοί": Για να καλυφθούν ορισμένα νομικά κενά, τα οποία επέτρεψαν σε λίγες επιχειρήσεις να ζητήσουν άμεσες ενισχύσεις μολονότι η κύρια επιχειρηματική τους δραστηριότητα δεν ήταν γεωργική, η μεταρρύθμιση καθιστά αυστηρότερους τους κανόνες για τους ενεργούς γεωργούς. Τα κράτη μέλη θα πρέπει υποχρεωτικά να καταρτίσουν έναν νέο κατάλογο επαγγελματικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που αποκλείονται από τη λήψη άμεσων ενισχύσεων (που καλύπτει αεροδρόμια, σιδηροδρομικές υπηρεσί-ες, έργα υδροδότησης, κτηματομεσιτικές υπηρεσίες και μόνιμους χώρους άθλησης και αναψυχής) εκτός εάν οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν πραγματική γεωργική δραστηριότητα. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να προσθέσουν στον κατάλογο αυτόν και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Επιλέξιμα εκτάρια: Οι κανόνες προβλέπουν τον καθορισμό του 2015 ως νέου έτους αναφοράς για τις εκτά-

Page 11: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

9

σεις γης, αλλά θα υπάρξει σύνδεση με τους δικαιούχους του συστήματος άμεσων ενισχύσεων του 2013, ώστε να αποφευχθεί η κερδοσκοπία. Τα κράτη μέλη, που ενδεχομένως παρατηρούν μεγάλη αύξηση των δηλούμενων επιλέξιμων περιοχών, θα μπορούν να περιορίσουν τα δικαιώματα των ενισχύσεων που πρό-κειται να χορηγηθούν το 2015 στο 135% ή το 145% του αριθμού των εκταρίων που δηλώθηκαν το 2009.

2.2 Μηχανισμοί διαχείρισης της αγοράς

Με τις ποσοστώσεις του γάλακτος να λήγουν το 2015, η μεταρρύθμιση προβλέπει τη λήξη του καθεστώτος ποσοστώσεων για τη ζάχαρη στις 30 Σεπτεμβρίου 2017, επιβεβαιώνοντας τον στόχο της μεταρρύθμισης του τομέα της ζάχαρης το 2005 να θέσει τέρμα στο καθεστώς των ποσοστώσεων παρέχοντας κάποιο χρόνο στον τομέα να προσαρμοστεί. Έτσι θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των παραγωγών της ΕΕ τόσο στην εγ-χώρια όσο και στην παγκόσμια αγορά (καθώς οι εξαγωγές της ΕΕ περιορίζονται από τους κανόνες του ΠΟΕ για τις ποσοστώσεις). Επίσης θα διαμορφωθούν μακροπρόθεσμες προοπτικές στον τομέα. Η μεγάλη προ-σφορά στις εγχώριες αγορές της ΕΕ σε λογικές τιμές θα ωφελήσει επίσης τους ενδιάμεσους και τελικούς καταναλωτές ζάχαρης. Για να ενισχυθεί η ασφάλεια, θα πρέπει να διατηρηθούν οι τυποποιημένες διατάξεις για τις συμφωνίες μεταξύ ζαχαρουργείων και παραγωγών. Για την περίοδο μετά τις ποσοστώσεις, η λευκή ζάχαρη θα παραμείνει επιλέξιμη για ενίσχυση για ιδιωτική αποθεματοποίηση. Οι περισσότερες ανεπτυγμέ-νες χώρες θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν απεριόριστη πρόσβαση, χωρίς δασμούς, στην αγορά της ΕΕ.

Όσον αφορά στην παραγωγή οίνου, η συμφωνία σέβεται την απόφαση της μεταρρύθμισης του 2006 για τερματισμό του συστήματος δικαιωμάτων αμπελοφύτευσης στο τέλος του 2015 και καθιερώνει σύστημα αδειών για φύτευση νέων αμπέλων από το 2016 - όπως συνέστησε η ομάδα υψηλού επιπέδου για τον οίνο τον περασμένο Δεκέμβριο - με την αύξηση να περιορίζεται στο 1% ανά έτος.

Άλλες τροποποιήσεις των κανόνων της ενιαίας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς έχουν στόχο να βελτιώσουν τον προσανατολισμό της ευρωπαϊκής γεωργίας στην αγορά, υπό το πρίσμα του αυξημένου ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές, παρέχοντας παράλληλα στους γεωργούς ένα αποτελεσματικό δίχτυ ασφαλείας σε συνθήκες εξωτερικής αβεβαιότητας (μαζί με τις άμεσες ενισχύσεις και τις επιλογές για τη διαχείριση των κιν-δύνων στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης). Τα υφιστάμενα συστήματα δημόσιας παρέμβασης και ιδιωτι-κής αποθεματοποίησης ενισχύσεων αναθεωρούνται, π.χ. με τεχνικές αναπροσαρμογές για το βόειο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα και αποτελεσματικότερα στις εκάστοτε συνθήκες. Όσον αφορά τα γαλακτοκομικά προϊόντα, οι αλλαγές αυτές συμπληρώνουν τη "δέσμη προτάσε-ων για το γάλα" που ενσωματώνεται στον κανονισμό και ενισχύουν τη διαπραγματευτική ισχύ των γεωργών.

Επίσης, καθιερώνονται νέες ρήτρες διασφάλισης για όλους τους τομείς, ώστε να μπορεί η Επιτροπή να λαμβάνει επείγοντα μέτρα για να αντιμετωπίζει γενικές διαταραχές της αγοράς - όπως τα μέτρα που επι-βλήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης από το βακτήριο E.coli τον Μάιο-Ιούλιο του 2011. Τα μέτρα αυτά θα χρηματοδοτούνται από ένα αποθεματικό κρίσης που θα προκύψει από την ετήσια μείωση των άμεσων ενισχύσεων. Τα κονδύλια που δεν χρησιμοποιούνται για μέτρα αντιμετώπισης κρίσεων θα επιστρέφονται στους γεωργούς το επόμενο έτος. Σε περίπτωση σοβαρών ανισορροπιών στην αγορά, η Επιτροπή μπορεί να επιτρέψει επίσης σε οργανώσεις παραγωγών ή διεπαγγελματικές οργανώσεις, αφού δώσουν ορισμέ-νες εγγυήσεις, να λάβουν συλλογικά ορισμένα προσωρινά μέτρα (για παράδειγμα, απόσυρση από την αγορά ή αποθήκευση από ιδιωτικούς φορείς) για τη σταθεροποίηση του εν λόγω τομέα.

Page 12: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

10

Τα προγράμματα κατανάλωσης φρούτων και διανομής γάλακτος στα σχολεία προβλέπεται να διευρυν-θούν, και ο ετήσιος προϋπολογισμός για το πρόγραμμα διανομής φρούτων στα σχολεία αυξάνεται από 90 ευρώ σε 150 εκατ. ευρώ ετησίως.

Για να βελτιωθεί η διαπραγματευτική θέση των αγροτών στη διατροφική αλυσίδα, η Επιτροπή επιδιώκει την καλύτερη οργάνωση του τομέα μέσω ορισμένων περιορισμένων παρεκκλίσεων από την ενωσιακή νομο-θεσία περί ανταγωνισμού. Οι κανόνες που σχετίζονται με την αναγνώριση των οργανώσεων παραγωγών (ΟΠ) και των διεπαγγελματικών οργανώσεων καλύπτουν πλέον όλους τους τομείς - οι επιπλέον επιλογές σύστασης τέτοιων οργανώσεων μεταφέρονται στις πιστώσεις για την αγροτική ανάπτυξη (βλ. κατωτέρω). Επιπλέον, παρέχεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και εγγυήσεις, η δυνατότητα στους γεωργούς να δι-απραγματεύονται συλλογικά τις συμβάσεις για την προμήθεια ελαιόλαδου, βοείου κρέατος, σιτηρών και ορισμένων άλλων προϊόντων αροτραίων καλλιεργειών. Η Επιτροπή θα παράσχει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με πιθανά ζητήματα που αφορούν το δίκαιο του ανταγωνισμού.

Για λόγους απλούστευσης και προσανατολισμού της αγοράς, καταργούνται ορισμένα μικρά ή μη χρησιμο-ποιούμενα προγράμματα (ενίσχυση για τη χρησιμοποίηση αποκορυφωμένου γάλακτος και αποκορυφωμέ-νου γάλακτος σε σκόνη σε ζωοτροφές και καζεΐνης, ως συνδεδεμένη ενίσχυση για τους μεταξοσκώληκες).

2.3 Αγροτική Ανάπτυξη

Για την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης θα συνεχιστεί η σημερινή προσέγγιση η οποία οδήγησε και στη δη-μιουργία της: τα κράτη μέλη ή οι περιφέρειες θα εξακολουθήσουν να καταρτίζουν τα δικά τους πολυετή προγράμματα βάσει της δέσμης μέτρων που θεσπίζονται σε επίπεδο ΕΕ, για να αντιμετωπίζουν τις ανά-γκες των δικών τους αγροτικών περιοχών. Τα προγράμματα αυτά θα συγχρηματοδοτούνται από τα εθνικά κονδύλια - ενώ τα ποσά και τα ποσοστά συγχρηματοδότησης θα καθορίζονται στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Οι νέοι κανόνες για τον 2ο πυλώνα προβλέπουν μια περισσότερο ευέλικτη προσέγγιση από ό,τι σήμερα. Τα μέτρα θα πάψουν πλέον να κατατάσσονται σε επίπεδο ΕΕ σε "άξονες" που συνδέονται με ελάχιστες απαιτή-σεις ενισχύσεων ανά άξονα. Αντ’ αυτού, θα εναπόκειται στα κράτη μέλη/στις περιφέρειες να αποφασίζουν ποια μέτρα θα χρησιμοποιούν (και πώς) για να επιτύχουν τους στόχους για έξι ευρείες "προτεραιότητες" και λεπτομερέστερους "τομείς εστίασης" (επιμέρους προτεραιότητες), με βάση εμπεριστατωμένη ανάλυση. Οι έξι προτεραιότητες θα καλύπτουν τα εξής: προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όλων των τύπων γεωργίας, και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών, προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων - συμπεριλαμβανομένης της μεταποίησης και της εμπορίας - και της διαχείρισης κινδύνου, αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων, προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιο-χές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δαπανούν τουλάχιστον το 30% των ενωσιακών κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης για ορισμένα μέτρα που σχετίζονται με τη διαχείριση της γης και την καταπολέμηση της κλιμα-τικής αλλαγής, και τουλάχιστον το 5% για την προσέγγιση LEADER.

Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης θα συντονίζεται επίσης καλύτερα με άλλες πολιτικές μέσω ενός κοινού

Page 13: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

11

στρατηγικού πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ και μέσω συμφωνιών εταιρικής σχέσης σε εθνικό επίπεδο, καλύπτο-ντας όλη τη στήριξη από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (το ΕΓΤΑΑ, το ΕΤΠΑ, το Ταμείο Συνοχής, το ΕΚΤ και το ΕΤΘΑ) στο εκάστοτε κράτος μέλος.

Κατά τη νέα περίοδο, τα κράτη μέλη/οι περιφέρειες θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να σχεδιάζουν θεμα-τικά υποπρογράμματα, ώστε να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα όπως οι νέοι αγρότες, οι μικροκαλλι-εργητές, οι ορεινές περιοχές, οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές, ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής ή η προσαρμογή σε αυτήν, η βιοποικιλότητα και οι αλυσίδες εφοδιασμού τοπικής εμβέλειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα προβλέπονται υψηλότερα ποσοστά στήριξης στο πλαίσιο των υποπρογραμμάτων.

Η εξορθολογισμένη δέσμη μέτρων θα βασίζεται στα δυνατά σημεία των μέτρων που ισχύουν σήμερα. Μεταξύ άλλων, θα καλύπτει τα εξής:

• Καινοτομία: Αυτό το βασικό θέμα (και πιο συγκεκριμένα η σχεδιαζόμενη ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτο-μίας για τη γεωργική παραγωγικότητα και αειφορία - ΕΣΚ) θα εξυπηρετείται από διάφορα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης, όπως η "μεταφορά γνώσης", η "συνεργασία" και οι "επενδύσεις σε πάγια περιουσιακά στοι-χεία". Η ΕΣΚ θα προωθήσει την αποδοτική χρήση των πόρων, την παραγωγικότητα, τις χαμηλές ανθρα-κούχες εκπομπές και την ανάπτυξη γεωργίας και δασοκομίας φιλικών προς το περιβάλλον και ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή. Αυτό πρέπει να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, με μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ της γεωργίας και της έρευνας ώστε να επιταχυνθεί η μεταφορά τεχνολογίας στους αγρότες.

• Γνώση - "γεωργία που βασίζεται στη γνώση": Ενίσχυση των μέτρων υπέρ της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις (που σχετίζονται επίσης με τον μετριασμό της κλιματικής αλλα-γής, την προσαρμογή σε αυτήν, τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, την οικονομική ανάπτυξη και την κατάρτιση).

• Αναδιάρθρωση / Επενδύσεις / Εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων: Μη επιστρεπτέες ενισχύσεις που παραμένουν διαθέσιμες - ενίοτε με υψηλότερα ποσοστά στήριξης όταν συνδέονται με την ΕΣΚ (ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας) ή με κοινά έργα.

• Νέοι αγρότες: Ο συνδυασμός των μέτρων μπορεί να περιλαμβάνει επιχορηγήσεις εκκίνησης επιχειρή-σεων (μέχρι 70.000 €), γενικές επενδύσεις σε πάγια περιουσιακά στοιχεία, κατάρτιση και συμβουλευτικές υπηρεσίες.

• Μικροκαλλιεργητές: Ενίσχυση εκκίνησης επιχειρήσεων μέχρι 15.000 € ανά μικρή εκμετάλλευση.

• Εργαλειοθήκη διαχείρισης κινδύνου: Οι ασφάλειες & τα αμοιβαία κεφάλαια - για ασφάλιση καλλιερ-γειών, έναντι καιρικών συνθηκών και ζωονόσων (που επί του παρόντος διατίθενται βάσει του άρθρου 68 στον 1ο πυλώνα) - διευρύνθηκαν ώστε να συμπεριλάβουν τη δυνατότητα σταθεροποίησης του εισοδήμα-τος, η οποία θα επιτρέπει ενισχύσεις (έως και για το 70% των ζημιών) από ένα αμοιβαίο κεφάλαιο αν το εισόδημα μειωθεί κατά 30%.

• Ομάδες/οργανώσεις παραγωγών: Υποστήριξη για τη δημιουργία ομάδων/οργανώσεων με βάση επι-χειρηματικό σχέδιο, αλλά μόνο για μονάδες που ορίζονται ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Page 14: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

12

• Γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα - ενισχύσεις για το κλίμα: Κοινές συμβάσεις, διασυνδέσεις με την κατάλληλη κατάρτιση/ενημέρωση, μεγαλύτερη ευελιξία στην επέκταση των αρχικών συμβάσεων.

• Βιολογική γεωργία: Νέο ειδικό μέτρο για μεγαλύτερη προβολή του τομέα.

• Δασοκομία: Ενισχυμένη / στοχευμένη στήριξη μέσω επιχορηγήσεων και ετήσιων ενισχύσεων.

• Ορεινές περιοχές: Για τις ορεινές περιοχές και τις γεωργικές εκτάσεις άνω των 62° Β, η ενίσχυση μπο-ρεί να φτάσει τα 450 € / εκτάριο (αυξήθηκε από 250 € / εκτάριο).

• Άλλες περιοχές με φυσικούς και άλλους ειδικούς περιορισμούς: Νέα οριοθέτηση των φυσικών πε-ριοχών με περιορισμούς - με ισχύ από το 2018 το αργότερο - βάσει 8 βιοφυσικών κριτηρίων. Τα κράτη μέλη διατηρούν τη δυνατότητα να χαρακτηρίζουν μέχρι και το 10% των γεωργικών τους εκτάσεων ως περιοχές με ειδικούς περιορισμούς ή ως περιοχές αναγκαίες για τη διατήρηση ή τη βελτίωση του περιβάλλοντος.

• Συνεργασία: Εκτεταμένες δυνατότητες στήριξης της τεχνολογικής, περιβαλλοντικής και εμπορικής συ-νεργασίας (π.χ. πιλοτικά προγράμματα, κοινά περιβαλλοντικά προγράμματα, δημιουργία αλυσίδων εφοδι-ασμού τοπικής εμβέλειας και τοπικών αγορών).

• Μη γεωργικές δραστηριότητες: Επιχορηγήσεις για εκκίνηση επιχειρήσεων και ανάπτυξη πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων.

• Βασικές υπηρεσίες και ανανέωση χωριών: Επενδύσεις σε ευρυζωνικές υποδομές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που μπορούν να υπερβούν τα μέχρι τώρα καλυπτόμενα έργα μικρής κλίμακας, μετεγκα-τάστασης δραστηριοτήτων / μετατροπής κτιρίων.

• LEADER: Μεγαλύτερη έμφαση σε μέτρα ευαισθητοποίησης και άλλα προπαρασκευαστικά μέτρα για τη στήριξη στρατηγικών, προώθηση της ευελιξίας όσον αφορά τον συνδυασμό με άλλα κονδύλια σε τοπικό επίπεδο, π.χ. τη συνεργασία αγροτικών-αστικών περιφερειών.

2.4 Οριζόντιος κανονισμός

Έλεγχοι: Οι απαιτήσεις ελέγχου θα μειωθούν στις περιοχές όπου προηγούμενοι έλεγχοι κατέληξαν σε καλά αποτελέσματα, δηλαδή στις περιοχές όπου οι κανόνες εφαρμόζονται ορθά. Ωστόσο, οι έλεγχοι θα πρέπει να αυξηθούν σε περιοχές με προβλήματα.

Συμβουλευτικές υπηρεσίες σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις: Ο κατάλογος των θεμάτων για τα οποία τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν συμβουλές στους αγρότες έχει διευρυνθεί ώστε να καλύπτει, πέραν της πολλαπλής συμμόρφωσης, τις άμεσες οικολογικές ενισχύσεις, τις προϋποθέσεις για τη διατήρηση των εκτάσεων που είναι επιλέξιμες για άμεσες ενισχύσεις, την οδηγία-πλαίσιο για το νερό, την οδηγία για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων, καθώς και ορισμένα μέτρα για την αγροτική ανάπτυξη.

Πολλαπλή συμμόρφωση: Όλες οι άμεσες ενισχύσεις, ορισμένες ενισχύσεις για την αγροτική ανάπτυξη

Page 15: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

13

και ορισμένες ενισχύσεις για τις αμπέλους θα εξακολουθήσουν να εξαρτώνται από την τήρηση ορισμένων θεσμικών απαιτήσεων σχετικά με το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή, την καλή γεωργική κατάσταση των εδαφών, την καλή μεταχείριση των ζώων και τα υγειονομικά πρότυπα για τα ζώα και τα φυτά. Ο κατάλο-γος έχει απλουστευθεί, έτσι ώστε να αποκλείονται οι ρυθμίσεις σε τομείς όπου δεν υπάρχουν σαφείς και ελέγξιμες υποχρεώσεις για τους γεωργούς. Η συμφωνία επιβεβαιώνει ότι η οδηγία-πλαίσιο για το νερό και η οδηγία για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων θα ενσωματωθούν στους κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης μόλις αποδειχθεί ότι έχουν εφαρμοστεί ορθά σε όλα τα κράτη μέλη και έχουν καθορισθεί σαφώς οι υποχρεώσεις των αγροτών.

Αποθεματικό κρίσης: Κάθε χρόνο θα δημιουργείται ένα αποθεματικό κρίσης ύψους 400 εκατ. ευρώ (σε τιμές του 2011) στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Αν το ποσό αυτό δεν χρησιμοποιείται για την κρίση θα επιστρέφεται στους γεωργούς με τη μορφή άμεσων ενισχύσεων το επόμενο έτος.

Διαφάνεια: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν πλήρη διαφάνεια όσον αφορά όλους τους δικαιούχους - με εξαίρεση τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις οι οποίες είναι επιλέξιμες για το καθεστώς μικρών εκμεταλ-λεύσεων στο εν λόγω κράτος μέλος.

Παρακολούθηση & Αξιολόγηση της ΚΓΠ: Η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση πριν από το τέλος του 2018 - και στη συνέχεια κάθε 4 χρόνια - σχετικά με τις επιδόσεις της ΚΑΠ όσον αφορά τους κύριους στόχους της: βιώσιμη παραγωγή τροφίμων, βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, και ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη.

2.5 Περαιτέρω στοιχεία

Ευθυγράμμιση: Όσον αφορά την περαιτέρω εφαρμογή, καθορίστηκαν ορισμένα ζητήματα, ιδίως σχετικά με τον κανονισμό για την ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ), τα οποία πρέπει να εγκριθούν σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις.

Μεταβατικές ρυθμίσεις: Στόχος είναι όλοι οι νέοι κανονισμοί να τεθούν σε ισχύ από 1ης Ιανουαρίου 2014 - και η Επιτροπή είναι σε θέση να αρχίσει την επεξεργασία των κανόνων εφαρμογής αυτών των κανονισμών του Συμβουλίου. Ωστόσο, δεδομένης της αναγκαίας προετοιμασίας, είναι ήδη σαφές ότι οι Οργανισμοί Πληρωμών των κρατών μελών δεν έχουν αρκετό χρόνο για να οργανωθούν και να προβούν στους αναγκαίους ελέγχους προκειμένου να εφαρμόσουν το νέο σύστημα άμεσων ενισχύσεων που θα εφαρμόζεται από τις αρχές του επόμενου έτους (όταν τα έντυπα ΟΣΔΕ αποσταλούν στους γεωργούς).

Ως αποτέλεσμα, η Επιτροπή υπέβαλε χωριστή πρόταση που προβλέπει ένα μεταβατικό έτος για τις άμεσες ενισχύσεις του 2014. Με άλλα λόγια, τα νέα στοιχεία, όπως η οικολογική μέριμνα και η συμπληρωματική ενίσχυση για νέους γεωργούς, θα εφαρμοστούν από το 2015 και μετά. Ομοίως, ζητείται από τα κράτη μέλη να μελετήσουν τα πολυετή τους προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, τα οποία θα πρέπει να εγκριθούν στις αρχές του επόμενου έτους. Ωστόσο, για ορισμένα ετήσια στοιχεία, όπως οι γεωργοπεριβαλλοντικές ενισχύσεις, οι μεταβατικοί κανόνες θα πρέπει να εφαρμόζονται κατά τρόπο που να μη διακόπτει αυτό το καθεστώς.

Page 16: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

14

Πίνακας 1 : Σύγκριση πιστώσεων ΠΔΠ 2014/2020 και 2007/2013 ανά τομέα(σε σταθερές τιμές 2011)

3. Επισημάνσεις

Όπως έχει επισημανθεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ οι προκλήσεις για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μετά το 2014 συνδέονται κυρίως με τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος και την επιβίωση των αγροτικών νοικο-κυριών - που διακυβεύεται και από την οικονομική κρίση, με την αντιμετώπιση των συνεπειών από τις κλιματικές αλλαγές, με την αυξανόμενη και εντεινόμενη αστάθεια των αγορών, με τη διατροφική ασφά-λεια και την επάρκεια τροφίμων, αλλά και με άλλες κρίσιμες παραμέτρους. Πρόκειται για κρίσιμα ζη-τήματα τα οποία απαιτούν πρώτα από όλα και πάνω από όλα επάρκεια πόρων. Σημειώνεται ότι η θέση αυτή επιβάλλεται και από την πιθανολογούμενη νέα διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ήδη ΕΕ-28 με την προσχώρηση της Κροατίας από 1.7.2013) με χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που διαθέτουν ση-μαντικό γεωργικό τομέα, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη διατήρησης των πόρων της ΚΑΠ, τουλάχι-στον στο ίδιο επίπεδο με εκείνο που ισχύει σήμερα. Με αυτήν την προσέγγιση, σύμφωνα και με όσα επισημαίνονται στη συνέχεια, διαπιστώνεται από ότι οι πολιτικές συμφωνίες που υιοθετήθηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ μετά το 2013 δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη δημιουρ-γία νέου πλούτου και δεν συνεισφέρουν ουσιαστικά στην άνοδο της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊ-κής γεωργίας και στη διασφάλιση της διατροφικής επάρκειας. Επισημαίνονται ειδικότερα τα ακόλουθα:

α) Κατά τη συμφωνία στην οποία κατέληξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι μέγιστες δυνατές δαπάνες για την Ευ-ρωπαϊκή Ένωση των 28 κρατών μελών ανέρχονται σε 959,9 δις ευρώ σε αναλήψεις υποχρεώσεων, οι οποίες αντιστοιχούν σε 1,0% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της ΕΕ, με αποτέλεσμα, όπως προκύ-πτει από τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, το ανώτατο όριο δαπανών του νέου Πολυετούς Δημοσιονο-μικού Πλαισίου να μειωθεί κατά 3,5% σε πραγματικούς όρους σε σύγκριση με το τρέχον ΠΔΠ (2007-2013).

Πηγή: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συνοπτική παρουσίαση της συμφωνίας για το ΠΔΠ 2014-2020, 4.7.2013

Πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων/πληρωμών

ΠΔΠ2014-2020

ΠΔΠ2007-2013

Μεταβολή ΠΔΠ2014/2020 - 2007/2013

Δις (€)Εκατ. €Εκατ. € (%)

1. Έξυπνη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς

- 1α. Ανταγωνιστικότητα (ανάπτυξη και απασχόληση)

- 1β. Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή

2. Βιώσιμη ανάπτυξη (φυσικοί πόροι - ΚΑΠ)

3. Ασφάλεια και ιθαγένεια

4. Η Ευρώπη στον κόσμο

5. Διοίκηση

6. Αντισταθμίσεις

Σύνολο πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων

- Ως ποσοστό του ΑΕΕ

Σύνολο πιστώσεων πληρωμών

- Ως ποσοστό του ΑΕΕ

450.763

125.64

325.149

373.179

15.686

58.704

61.629

27

959.998

1,00%

908.400

0,95%

446.310

91.495

354.815

420.682

12.366

56.815

57.082

..

994.778

1,12%

942.778

1,06%

+ 4,5

+ 34,1

- 29,7

- 47,5

+ 3,3

+ 1,9

+ 4,5

+ 0,027

- 35,2

- 34,4

+ 1,0

+ 37,3

- 8,4

- 11,3

+ 26,8

+ 3,3

+ 8,0

..

- 3,5

- 3,7

Page 17: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

15

Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που το όριο των συνολικών δαπανών ενός ΠΔΠ μειώνεται σε σχέση με το προηγούμενο, ενώ οι πόροι που διατίθενται για τη βιώσιμη ανάπτυξη (τομέας 2, στον οποίο περιλαμβά-νονται και οι δαπάνες της ΚΑΠ) περιορίζονται στη νέα προγραμματική περίοδο κατά 47,5 δις ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε μείωση της τάξεως του 11,3% σε πραγματικούς όρους.

Όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί, το μεγαλύτερο μέρος των πόρων που διατίθενται την περίοδο 2014-2020 στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ-28 αφορά στις άμεσες ενισχύσεις (265,13 δις €, με ποσοστό 71%). Ακολουθούν οι δαπάνες που αφορούν στην αγροτική ανάπτυξη (84,9 δις ευρώ, ποσο-στό 23%), στα μέτρα αγοράς της ΚΑΠ (3%), στην αλιεία (2%), στο περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (πρόγραμμα Life+) και σε ορισμένες άλλες επιμέρους κατηγορίες.

β) Όπως επισημαίνεται σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου3 για τις δαπάνες της ΚΑΠ στο πλαίσιο της πολιτικής συμφωνίας για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, οι πόροι που προβλέπονται για την ευρωπαϊκή γεωργία περιορίζονται το 2020 στο 36,1% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ, σε σχέση με το 44,3% του 2007. Πρόκειται για μια μείωση της τάξεως των 8 και πλέον ποσοστιαίων μονάδων.

Άµεσες Ενισχύσεις

71,05%

Μέτρα Αγοράς3,41%

Αγροτική Ανάπτυξη

22,76%

Αλιεία1,76%

Πρόγραµµα Life+0,82%

Οργανισµοί0,09%

Περιθώριο0,11%

Γράφημα 1: Κατανομή πόρων του τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ-28 κατά κατηγορία

3 European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B: European Council Conclusions on the Mul-

tiannual Financial Framework 2014-2020 and the CAP, July 2013.

Page 18: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

16

Πίνακας 2: Σύγκριση δαπανών ΚΑΠ μεταξύ ΠΔΠ 2014-2020 και έτους 2013 στην ΕΕ-28(εκατ. €, σε σταθερές τιμές 2011)

Γράφημα 2: Μεταβολή ανώτατου ορίου δαπανών της ΚΑΠ στους δύο πυλώνες

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

2013 2020

Πυλώνας 1: Άµεσες ενισχύσεις & Μέτρα Αγοράς Πυλώνας 2: Αγροτική Ανάπτυξη

43,2

-13%

-18%13,9

37,6

11,4

Δισ

εκατ

. ευρ

ώ

Πηγή: European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B : European Council Conclusions on

the Multiannual Financial Framework 2014-2020 and the CAP, July 2013.

Δαπάνες ΚΑΠ 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Διαφορά

2020 - 2013

Μέτρα αγοράς

3.182 1.904 1.877 1.851 1.824 1.790 1.756 1.722 -45,9

Άμεσεςενισχύσεις

39.998 39.681 39.112 38.570 38.013 37.289 36.579 35.883 -12,2

Αγροτικήανάπτυξη

13.890 12.865 12.613 12.366 12.124 11.887 11.654 11.426 -17,7

Σύνολοδαπανών ΚΑΠ

57.070 54.450 53.602 52.787 51.961 50.966 49.989 49.031 -14,1

Σαφέστερα εξάλλου συγκριτικά στοιχεία για την ιδιαίτερα σημαντική μείωση των δαπανών της ΚΑΠ προκύ-πτουν από την ανάλυση των μεγεθών σε σχέση με το 2013, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί.

Όπως προκύπτει, με την πολιτική συμφωνία οι δαπάνες της ΚΑΠ μειώνονται σημαντικά και στις τρεις επι-μέρους συνιστώσες τους, στα μέτρα αγοράς (-45,9%), στην αγροτική ανάπτυξη (-17,7%) και στις άμεσες ενισχύσεις (-12,2%) παρουσιάζοντας συνολικά πτώση της τάξεως του 14% στο διάστημα μεταξύ 2013 και 2020. Σε απόλυτο μέγεθος η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε απώλεια της τάξεως των 8 δις ευρώ περίπου. Χαρακτηριστικό εξάλλου είναι το γράφημα που ακολουθεί, στο οποίο παρουσιάζεται η ποσοστιαία πτώση των δαπανών που περιλαμβάνονται στον πρώτο και στον δεύτερο πυλώνα της ΚΑΠ.

Page 19: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

17

γ) Η μεθοδολογία που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατά τις διαπραγματεύσεις για το Πολυ-ετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της περιόδου 2014-2020, ως προς την ανακατανομή των άμεσων ενισχύσε-ων μεταξύ των κρατών μελών, προβλέπει4 ότι όλα τα κράτη μέλη με ενισχύσεις ανά εκτάριο χαμηλότερες του 90% του μέσου όρου της ΕΕ θα καλύψουν το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου άμεσων ενισχύσεων και του 90% του μέσου όρου της ΕΕ κατά τη διάρκεια της προσεχούς προγραμματι-κής περιόδου.

Προβλέπει επίσης, όλα τα κράτη μέλη οφείλουν να φτάσουν τουλάχιστον το επίπεδο των 196 ευρώ ανά εκτάριο (προκειμένου για τη βασική ενίσχυση) σε τρέχουσες τιμές μέχρι το 2020. Η σύγκλιση αυτή θα χρηματοδοτηθεί από όλα τα κράτη μέλη με άμεσες ενισχύσεις πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ, ανάλογα με την απόστασή τους από το μέσο αυτό όρο, με διαδικασία που μπορεί να εφαρμοστεί προοδευτικά μέσα σε διάστημα έξι ετών, από το οικονομικό έτος 2015 έως το οικονομικό έτος 2020.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με ορισμένες προσεγγίσεις5, ο μέσος όρος ενίσχυσης ανά επιλέξιμο εκτάριο στην ΕΕ-27 ανερχόταν (το 2009) στο επίπεδο των 271 ευρώ περίπου, μέγεθος που απέχει σημαντικά εκείνου της Ελλάδος, η οποία με μέσο ύψος ενίσχυσης 384 ευρώ/εκτάριο βρισκόταν στην 5η κατά σειρά θέση μεταξύ των κρατών μελών, παρουσιάζοντας διαφορά από το μέσο όρο της Ένωσης αυξημένη κατά 41% και πλέον. Είναι προφανές ότι με τη συμφωνηθείσα ανακατανομή θα μειωθούν οι άμεσες ενισχύσεις και στη χώρα μας προκειμένου να καλυφθεί η διαφορά.

Σε σχέση με την τρέχουσα (2007-2013) και την επόμενη (2014-2020) προγραμματική περίοδο, όπως επι-σημαίνεται σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου6, το συνολικό ύψος των άμεσων ενισχύ-σεων της Ελλάδος, σε σταθερές τιμές 2011, θα μειωθεί από 14,703 δις ευρώ σε 13,866 δις ευρώ. Η δια-φορά (837 εκατ. ευρώ) αντιστοιχεί σε ποσοστιαία μείωση της τάξεως του 5,7% περίπου. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι ανάλογη ή και μεγαλύτερη μείωση των άμεσων ενισχύσεων θα υποστούν και άλλες χώρες, όπως η Μάλτα (μείωση κατά 8,8% μεταξύ των δύο προγραμματικών περιόδων), η Ολλανδία (-7,4%), το Βέλγιο (-7,1%), η Ιταλία (-6,5%), η Δανία (-6%) και η Κύπρος (-5,7%), ενώ σε απόλυτα μεγέθη η Γαλλία, η Ιταλία και η Γερμανία φαίνεται ότι θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της συνεισφοράς προκειμένου να καλυφθεί η διαφοροποίηση στην ανακατανομή των ενισχύσεων στο σύνολο των κρατών μελών. Από την άλλη πλευρά, σε ορισμένα από τα νεότερα κράτη μέλη της ΕΕ αναμένεται σημαντική αύξηση του ύψους των ενισχύσεων, όπως στη Λετονία (κατά 50,6%), στην Εσθονία (31,3%) και στη Λιθουανία (16,1%).

Σε ετήσια βάση και σε τρέχουσες τιμές, το ανώτατο όριο των άμεσων ενισχύσεων της Ελλάδας κατά το έτος 2013, ανερχόμενο στο ύψος των 2,216 δις ευρώ, προβλέπεται να μειωθεί στο επίπεδο των 2,063 δις ευρώ το 2014. Πρόκειται για μια μείωση της τάξεως του 6,9% περίπου, ποσοστό που μεγεθύνεται προς το τέλος της νέας περιόδου, μια και η πτώση προβλέπεται ότι θα υπερβεί το 12% το 2020. Πρόκειται για πτώση σημαντικά μεγαλύτερη εκείνης του μέσου όρου στην ΕΕ-27 (6,9%) όπως φαίνεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί.

4 Βλ. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Συμπεράσματα για το ΠΔΠ 2014-2020, EUCO 37/13, 8 Φεβρουαρίου 2013, σημείο 64.5 European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B, The CAP towards 2020: Possible scenarios

for the reallocation of the budget for direct payments, March 2011. 6 European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B: European Council Conclusions on the Mul-

tiannual Financial Framework 2014-2020 and the CAP, July 2013.

Page 20: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

18

Πίνακας 3: Προβλεπόμενα ανώτατα όρια άμεσων ενισχύσεων στην ΕΕ(Χιλιάδες €, σε σταθερές τιμές 2011)

Κράτη μέλη 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Μεταβολή %

& 2020 2020 / 2013

Λετονία 146.479 168.886 195.649 222.363 249.020 275.887 302.754 106,69

Εσθονία 101.165 110.018 121.870 133.701 145.504 157.435 169.366 67,42

Ρουμανία 1.264.472 1.428.531 1.629.889 1.813.795 1.842.446 1.872.821 1.903.195 50,51

Βουλγαρία 580.087 642.103 721.251 792.449 793.226 794.759 796.292 37,27

Λιθουανία 380.109 393.226 417.890 442.510 467.070 492.049 517.028 36,02

Σλοβακία 388.176 377.419 380.680 383.938 387.177 390.781 394.385 1,60

Πολωνία 3.044.518 2.970.020 2.987.267 3.004.501 3.021.602 3.041.560 3.061.518 0,56

Πορτογαλία 605.962 557.667 565.816 573.954 582.057 590.706 599.355 -1,09

Ουγγαρία 1.318.975 1.272.786 1.271.593 1.270.410 1.269.187 1.269.172 1.269.158 -3,78

Τσεχία 909.313 875.305 874.484 873.671 872.830 872.819 872.809 -4,01

Ισπανία 5.139.444 4.833.647 4.842.658 4.851.682 4.866.665 4.880.049 4.893.433 -4,79

Σλοβενία 144.236 138.980 137.987 136.997 136.003 135.141 134.278 -6,90

Αυστρία 751.606 693.716 693.065 692.421 691.754 691.746 691.738 -7,97

Φινλανδία 570.548 523.247 523.333 523.422 523.493 524.062 524.631 -8,05

Μάλτα 5.102 5.239 5.127 5.015 4.904 4.797 4.689 -8,09

Κύπρος 53.499 51.344 50.784 50.225 49.666 49.155 48.643 -9,08

Σουηδία 770.906 696.487 696.890 697.295 697.678 698.723 699.768 -9,23

Ιρλανδία 1.340.869 1.216.547 1.215.003 1.213.470 1.211.899 1.211.482 1.211.066 -9,68

Λουξεμβ. 37.084 33.661 33.603 33.545 33.486 33.459 33.431 -9,85

Ην. Βασίλ. 3.987.922 3.548.576 3.555.915 3.563.262 3.570.477 3.581.080 3.591.683 -9,94

Ελλάδα 2.216.533 2.063.187 2.039.122 2.015.116 1.991.083 1.969.129 1.947.177 -12,15

Γαλλία 8.521.236 7.586.341 7.553.677 7.521.123 7.488.380 7.462.790 7.437.200 -12,72

Γερμανία 5.852.908 5.178.178 5.144.264 5.110.446 5.076.522 5.047.458 5.018.395 -14,26

Ιταλία 4.370.024 3.953.394 3.902.039 3.850.805 3.799.540 3.751.937 3.704.337 -15,23

Δανία 1.049.002 926.075 916.580 907.108 897.625 889.004 880.384 -16,07

Βέλγιο 614.855 544.047 536.076 528.124 520.170 512.718 505.266 -17,82

Ολλανδία 897.751 793.319 780.815 768.340 755.862 744.116 732.370 -18,42

ΕΕ-27 45.062.781 41.581.946 41.793.327 41.979.688 41.945.326 41.944.835 41.944.349 -6,92

Πηγή : European Council, Interinstitutional File 2011/0280, Brussels, 10 April 2013.

Page 21: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

19

Σημειώνεται ότι στα αναφερόμενα μεγέθη δεν περιλαμβάνονται οι επικείμενες μειώσεις στις άμεσες ενι-σχύσεις, στο πλαίσιο του μηχανισμού της δημοσιονομικής πειθαρχίας, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί από την Επιτροπή για το έτος 20137. Δεν περιλαμβάνονται επίσης οι μειώσεις στις άμεσες ενισχύσεις που προβλέ-πονται στην πολιτική συμφωνία ως προς τη μέθοδο της δημοσιονομικής πειθαρχίας8. Τονίζεται επιπλέον ότι το αποθεματικό για την αντιμετώπιση των κρίσεων στον γεωργικό τομέα με σκοπό την παροχή στήριξης σε περίπτωση σοβαρών κρίσεων που πλήττουν τη γεωργική παραγωγή, ανερχόμενο στο ύψος των 2,8 δις ευρώ για την επόμενη επταετία στην ΕΕ-28, προκύπτει, όπως αποφασίστηκε στην πολιτική συμφωνία, από τη μείωση, στην αρχή κάθε έτους, των άμεσων ενισχύσεων, με τον μηχανισμό της δημοσιονομικής πειθαρ-χίας9. Επισημαίνεται ότι σε προηγούμενο στάδιο διαπραγματεύσεων οι πόροι για το αποθεματικό κρίσεων ήταν περισσότεροι και κυρίως επιπλέον των εκείνων που προβλέπονταν για την ΚΑΠ, έστω και αν ήταν εκτός του ΠΔΠ 2014 - 2020. Με αυτή την έννοια, η πρόσφατη πολιτική συμφωνία ως προς τη δημοσιονο-μική πειθαρχία κρίνεται επαχθέστερη σε σχέση με προηγούμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής10, επηρεάζοντας δυσμενέστερα το ανώτατο ύψος των άμεσων ενισχύσεων.

δ) Είναι προφανές ότι η ιδιαίτερα σημαντική μείωση των πόρων για την αγροτική ανάπτυξη, κατά 18% περίπου το 2020 σε σχέση με επίπεδό τους το 2013 όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά το ύψος των επενδύσεων που θα διατεθούν για την ανάπτυξη του γεωργικού τομέα κατά τη νέα προγραμματική περίοδο.

Συγκριτικά, μεταξύ των δύο περιόδων, της τρέχουσας (2007-2013) και της επόμενης (2014 - 2020), όπως επισημαίνεται σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου11 οι διαθέσιμοι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη περιορίζονται από 95,5 δις ευρώ στην ΕΕ-27 σε 84,9 δις ευρώ στην ΕΕ-28. Η διαφορά (10,6 δις ευρώ σε σταθερές τιμές 2011) αντιστοιχεί σε πτώση της τάξεως του 11,1% και πλέον. Στην Ελλάδα, οι δια-θέσιμες εισροές για την αγροτική ανάπτυξη περιορίζονται από 3,963 δις ευρώ κατά την τρέχουσα περίοδο σε 3,729 δις ευρώ τη νέα προγραμματική περίοδο, μειούμενες κατά 234 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντι-στοιχεί σε πτώση της τάξεως του 5,9% περίπου, όπως φαίνεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί.

7 Σύμφωνα με την από 25.3.2013 πρόταση κανονισμού της Επιτροπής COM (2013) 159 τελικό, προβλέπεται το 2013 μείωση κατά

5% περίπου στους δικαιούχους που εισπράττουν ενισχύσεις άνω των 5.000 ευρώ.8 Βλ. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Συμπεράσματα για το ΠΔΠ 2014-2020, EUCO 37/13, 8 Φεβρουαρίου 2013, σημείο 66. 9 Βλ. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Συμπεράσματα για το ΠΔΠ 2014-2020, EUCO 37/13, 8 Φεβρουαρίου 2013, σημείο 75.10 Eυρωπαϊκή Επιτροπή, Πρόταση κανονισμού άμεσων ενισχύσεων 12.10.2011, COM (2011) 625 τελικό.11 European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B: European Council Conclusions on the

Multiannual Financial Framework 2014-2020 and the CAP, July 2013.

Page 22: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

20

Πίνακας 4: Προβλεπόμενα ανώτατα όρια πόρων αγροτικής ανάπτυξης στην ΕΕ(Εκατ. €, σε σταθερές τιμές 2011)

Κράτη μέλη Προγραμματική Περίοδος Προγραμματική Περίοδος Μεταβολή

2007-2013 2014-2020 %

Γαλλία 7.705,30 8.804,60 14,30

Μάλτα 79,40 87,90 10,70

Ιταλία 9.138,50 9.266,90 1,40

Κροατία - 2.066,30 0,00

Βέλγιο 496,10 490,30 -1,20

Φινλανδία 2.203,70 2.114,60 -4,00

Δανία 585,50 559,40 -4,50

Ην. Βασίλειο 2.426,00 2.293,40 -5,50

Ελλάδα 3.962,80 3.729,10 -5,90

Λουξεμβούργο 97,00 89,40 -7,80

Ισπανία 8.161,80 7.368,30 -9,70

Ολλανδία 602,30 539,80 -10,40

Εσθονία 737,10 645,10 -12,50

Πορτογαλία 4.140,70 3.605,60 -12,90

Ρουμανία 8.203,80 7.124,10 -13,20

Αυστρία 4.117,60 3.498,40 -15,00

Σλοβακία 2.038,40 1.680,00 -17,60

Γερμανία 9.117,00 7.303,80 -19,90

Λετονία 1.076,30 861,10 -20,00

Λιθουανία 1.802,90 1.433,50 -20,50

Σλοβενία 938,40 744,40 -20,70

Σουηδία 1.968,00 1.550,90 -21,20

Ουγγαρία 3.938,20 3.071,00 -22,00

Βουλγαρία 2.686,50 2.078,60 -22,60

Ιρλανδία 2.547,80 1.946,20 -23,60

Πολωνία 13.691,30 9.724,20 -29,00

Κύπρος 168,50 117,50 -30,30

Τσεχία 2.914,50 1.929,40 -33,80

ΕΕ - 27 95.545,40

ΕΕ - 28 84.723,80

ΕΕ - 28 + Τεχνική βοήθεια 84.936,00

Πηγή: European Parliament, Directorate General for Internal Policies, Policy Department B: European Council Conclusions on

the Multiannual Financial Framework 2014-2020 and the CAP, July 2013

Page 23: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

21

Σημειώνεται ωστόσο ότι με την προβλεπόμενη κατανομή του συνολικού ποσού για την αγροτική ανάπτυξη μεγαλύτερη μείωση πρόκειται να υποστούν ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Τσεχία (-33,8%), η Κύπρος (-30,3%), η Πολωνία (-29%), η Ιρλανδία (-23,6%), η Βουλγαρία (-22,6%), η Σουηδία (-21,2%), η Σλο-βενία (-20,7%), η Λιθουανία (-20,5%), η Λετονία (-20%), η Γερμανία (-19,9%), η Σλοβακία (-17,6%) και άλλες. Από την άλλη πλευρά, σε τρεις μόνο χώρες αναμένεται η διάθεση περισσότερων πόρων για την αγροτική ανάπτυξη, στη Γαλλία (από 7,7 δις ευρώ σε 8,8 δις ευρώ, αύξηση κατά 14,3%) και στη Μάλτα (10,7%), ενώ μικρή αύξηση προβλέπεται και για την Ιταλία (1,4%).

ε) Στο σχέδιο πολιτικής συμφωνίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιλαμβάνεται αναφορά σε σχέση με τα ανώτατα όρια άμεσων ενισχύσεων που εισπράττουν ορισμένοι δικαιούχοι με μεγάλες εκμεταλλεύσεις, σύμφωνα με την οποία ο καθορισμός των ορίων αυτών επαφίεται στα κράτη μέλη, σε εθελοντική βάση.

Με δεδομένη όμως την άνιση κατανομή των άμεσων ενισχύσεων στους γεωργούς κρίνεται αναγκαία η επιβολή οροφής στους δικαιούχους που εισπράττουν μεγάλα ποσά. Τα όρια ωστόσο που προβλέπεται να υιοθετηθούν (όπως για παράδειγμα η προβλεπόμενη μείωση, κατά ένα μικρό ποσοστό, στους δικαιούχους που εισπράττουν ποσά μεγαλύτερα των 150.000 ευρώ ετησίως) φαίνεται ότι θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, χωρίς να αμβλύνουν την ανισότητα. Επισημαίνεται, όπως προκύπτει από πρόσφατα στοιχεία της Επιτροπής12, ότι οι δικαιούχοι στην ΕΕ-27 με ενισχύσεις μέχρι 5.000 € κατά το 2011 (που αποτελούν το 77,3% του συνολικού αριθμού στην ΕΕ-27) εισπράττουν μόλις το 15,5% των ενισχύσεων. Από την άλλη πλευρά, οι δικαιούχοι με ενισχύσεις άνω των 150.000 € (που αποτελούν μόλις το 0,2% του συνολικού αριθμού των παραγωγών) εισπράττουν το 10,7% των ενισχύσεων. Εξάλλου, τα ποσά που εξοικονομούνται από τις μειώσεις αυτές φαίνεται ότι παραμένουν στο κράτος μέλος από το οποίο προέρχονται. Θα ήταν ωστόσο σκόπιμο και αναγκαίο ένα σημαντικό μέρος των πόρων αυτών να ανακατανέμεται σε όλα τα κράτη μέλη, με κριτήρια σύγκλισης και συνοχής, γεγονός που ισχύει μέχρι σήμερα ως προς τους πόρους της διαφοροποίησης, με την ανακατανομή του 20% των εξοικονομήσεων.

Στην Ελλάδα πάντως η προβλεπόμενη αυτή ποσοστιαία μείωση στην ανώτατη οροφή ενισχύσεων ανά δι-καιούχο κρίνεται μεν ως αναγκαία επιλογή, αλλά δεν αναμένεται να συμβάλλει ιδιαίτερα στον περιορισμό της άνισης κατανομής των ενισχύσεων, μια και το πλήθος των γεωργών με ενισχύσεις μεγαλύτερες των 150.000 ευρώ παραμένει μικρό, ενώ περιορισμένο παραμένει και το ποσοστό των ενισχύσεων που τους αναλογεί. Όπως έχει επανειλημμένα επισημανθεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ η ανώτατη οροφή, εφόσον καταστεί επιτρεπτό, θα ήταν σκόπιμο να προσδιοριστεί σε χαμηλότερο επίπεδο.

Σημειώνεται εξάλλου, ότι το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγών της χώρας αποτελείται από γεωργούς που εισπράττουν ποσά μικρότερα των 5.000 ευρώ. Η κατηγορία αυτή, σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, συγκεντρώνει (κατά το 2012) το 80% των γεωργών που εισέπραξαν το 39% της συνολι-κής αξίας. Από την άλλη πλευρά, ένα πολύ μικρό ποσοστό παραγωγών (1,3%) που εισπράττει ενισχύσεις μεγαλύτερες των 20.000 ευρώ, απορροφά το 14% του συνόλου των άμεσων πληρωμών.

12 European Commission, Directorate General for Agriculture and Rural Development “Agricultural Policy Perspectives, Member

States fact sheets, European Union, May 2013.

Page 24: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

22

Πίνακας 5: Προσωρινά στοιχεία κατανομής ενιαίας ενίσχυσης Ελλάδος (2012)

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Εύρος κλάσεων Ενιαίας Ενίσχυσης (€)

ΔικαιούχοιΠλήθος Ποσοστό

Ύψος ενισχύσεων Αξία Ποσοστό

(Αριθμός) (%) (€) (%)

<=200 13.042 1,86 1.515.619,41 0,07

201 έως 500 137.372 19,64 46.969.715,50 2,22

501 έως 700 63.748 9,11 37.967.950,38 1,79

701 έως 1000 71.630 10,24 60.344.190,43 2,85

1.001 έως 1.250 49.597 7,09 55.857.240,62 2,63

1.251 έως 1.500 36.090 5,16 49.502.146,12 2,33

1.501 έως 2.000 54.309 7,77 94.359.626,32 4,45

2.001 έως 5.000 149.596 21,39 480.137.634,02 22,64

5.001 έως 10.000 81.964 11,72 571.871.203,84 26,97

10.001 έως 20.000 32.625 4,66 438.066.961,42 20,66

20.001 έως 50.000 8.808 1,26 242.817.975,28 11,45

50.001 έως 100.000 576 0,08 36.388.439,73 1,72

100.001 έως 200.000 32 0,00 3.953.019,47 0,19

200.001 έως 300.000 1 0,00 235.641,30 0,01

300.001 έως 500.000 1 0,00 309.224,70 0,01

≥500.000 0 0,00 0 0,00

Σύνολο 699.391 100,00 2.120.296.589 100,00

στ) Οι αποφάσεις που υιοθετήθηκαν στο σχέδιο πολιτικής συμφωνίας ως προς τον λεγόμενο οικολογικό προσανατολισμό των άμεσων ενισχύσεων, με την υποχρεωτική εισαγωγή του καθεστώτος της πράσινης ενίσχυσης, φαίνονται ελαστικότερες σε σχέση με εκείνες που περιλαμβάνονταν στην αρχική πρόταση της Επιτροπής, μια και αμβλύνουν ορισμένες δεσμεύσεις, τόσο ως προς τα μεγέθη διατήρησης της διαφορο-ποίησης στις αροτραίες καλλιέργειες (δύο καλλιέργειες όταν οι αροτραίες εκτάσεις υπερβαίνουν τα 10 εκτάρια και τουλάχιστον τρεις καλλιέργειες όταν οι αρόσιμες εκτάσεις υπερβαίνουν τα 30 εκτάρια) όσο και ως προς το ποσοστό του συντελεστή οικολογικής εστίασης (εφαρμογή από το 2015 ποσοστού 5% μόνο στις αροτραίες καλλιέργειες της εκμετάλλευσης, αυξανόμενου το 2017 σε 7%).

Οι βελτιώσεις ωστόσο αυτές δεν περιορίζουν τις δυσμενείς επιπτώσεις στο διατροφικό παραγωγικό δυνα-μικό των εκμεταλλεύσεων της ΕΕ, μια και αναμένεται να θέσουν εκτός παραγωγής ένα σημαντικό μέρος καλλιεργήσιμων εκτάσεων και μάλιστα με διαδικασίες που έχουν κριθεί πολύπλοκες, γραφειοκρατικές και δύσκολα διαχειρήσιμες, με αποτέλεσμα να αυξάνουν σημαντικά το διοικητικό φόρτο στους παραγωγούς. Εξάλλου, ως ιδιαίτερα αρνητικό στοιχείο καταγράφεται η επιστροφή στην ΕΕ του μέρους των δεσμευμένων πόρων της πράσινης ενίσχυσης, που ενδεχόμενα δεν θα απορροφηθούν κατά την εφαρμογή του καθεστώ-τος αυτού από ένα κράτος μέλος.

ζ) Οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις για τους νέους αγρότες και τους μικρούς παραγωγούς κινούνται σε θετική κατεύθυνση στο πλαίσιο ενός αναγκαία απλοποιημένου συστήματος, αρκεί να προσδιοριστούν μεγέθη και κριτήρια που ανταποκρίνονται στη σωστή τους διάσταση.

Page 25: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

23

η) Ο προβλεπόμενος αρνητικός κατάλογος που θα εκδοθεί για τον αποκλεισμό από τις ενισχύσεις δραστη-ριοτήτων που δεν εντάσσονται στον ορισμό των “ενεργών αγροτών”, φαίνεται ότι αφορά ελάχιστες περιπτώ-σεις εγχώριων εκμεταλλεύσεων. Οφείλεται ωστόσο να ενισχυθεί, στο μέτρο του επιτρεπτού, έτσι ώστε να αποκλειστεί κάθε κίνδυνος να λαμβάνουν ενισχύσεις δικαιούχοι που δεν ασκούν ουσιαστικά καμία γεωρ-γική δραστηριότητα.

Φαίνεται πάντως ότι δεν έχει προς το παρόν αποκλειστεί η περίπτωση υιοθέτησης στην τελική πρόταση κα-νονισμού του εξαιρετικά χαμηλού ορίου κριτήριου, με το οποίο χαρακτηρίζονται ως “ενεργοί αγρότες” εκεί-νοι των οποίων οι ενισχύσεις υπερβαίνουν κατά 5% μόνο το εισόδημα από μη γεωργικές δραστηριότητες. Σε ένα τέτοιο ανελαστικό ενδεχόμενο εξαίρεσης, δεσμεύεται στην περίπτωση της Ελλάδος στον ορισμό του “ενεργού αγρότη” το μεγαλύτερο μέρος των γεωργών (μια και η πλειοψηφία των αγροτών που εισπράττουν άμεσες ενισχύσεις κάτω των 5.000 ευρώ θεωρούνται “εν δυνάμει” ενεργοί αγρότες) περιορίζοντας έτσι κάθε δυνατότητα ευελιξίας στη στόχευση των ενισχύσεων. Θέση πάντως της ΠΑΣΕΓΕΣ ήταν και παραμένει η στήριξη να κατευθύνεται στους ενεργούς αγρότες, σε όσους παράγουν γεωργικά προϊόντα. Σε όσους παράγουν για την οικονομία και την κοινωνία και δίνουν προστιθέμενη αξία στην επιδότηση.

θ) Σημειώνεται ότι το ύψος της ετήσιας ενίσχυσης στην καλλιέργεια βάμβακος εμφανίζεται μειωμένο σε σχέση με εκείνη που υπολογίζεται από την εφαρμογή των αντίστοιχων μεγεθών του ισχύοντος κανονισμού 73/2009 (άρθρο 90). Επισημαίνεται ότι το ποσό αναφοράς για την Ελλάδα ήταν μεγαλύτερο (251,75 ευρώ) από το προβλεπόμενο (234,18 ευρώ) σε κείμενο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου13, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ενίσχυση αυτή κατά (201,4 - 187,344 εκατ. ευρώ) 14,056 εκατ. ευρώ. Η αναι-τιολόγητη αυτή διαφορά πρέπει να αποκατασταθεί με επαναφορά του προτεινόμενου ποσοστού αναφοράς στο επίπεδο που ίσχυε προηγούμενα.

Συμπερασματικά, η εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2014 πρέπει κυρίως να εστιαστεί στην στρατηγική και τις πολιτικές προτεραιότητες που πρέπει να υιοθετηθούν. Όπως έχει ήδη τονιστεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ, η στρατηγική που οφείλει να ακολουθήσει η χώρα πρέπει, πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα, να εξυπηρετεί τη διατροφική της αυτάρκεια, την αειφορική διαχείριση των φυσικών της πόρων, την ανάπτυ-ξη με κριτήρια κοινωνικής και οικονομικής σύγκλισης και συνοχής σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά και τη διατήρηση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού, ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές, νησιωτικές περιο-χές της χώρας. Οι πολιτικές προτεραιότητες πρέπει να αφορούν κυρίως στους τομείς και κλάδους εκείνους στους οποίους παρουσιάζεται μεγαλύτερο το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων, έχο-ντας ως στόχο τη διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής εσωτερικής σύγκλισης των ενισχύσεων μέχρι το 2020, με κριτήρια αναπτυξιακά, που ανταποκρίνονται στη στρατηγική αυτή και με σταδιακή εφαρμογή της σύγκλισης, έτσι ώστε να είναι πολιτικά διαχειρίσιμη.

Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται αναγκαία η άμεση έναρξη ενός ειλικρινούς εθνικού διαλόγου για την εφαρμογή της νέας μεταρρύθμισης της ΚΑΠ, ανάμεσα στην Κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, τους κοινωνικούς και οι-κονομικούς εταίρους και κυρίως με τους φορείς των αγροτών, μια και για πρώτη φορά το μεγαλύτερο μέρος των επιλογών για τη μεταρρύθμιση αυτή, επαφίεται, σχεδόν στο σύνολό του, στις αποφάσεις του κράτους μέλους. Εκτιμάται ότι παρέχεται η τελευταία ίσως ευκαιρία μέσα από αυτόν τον εθνικό διάλογο να οδηγη-θούμε σε μία εθνική συμφωνία, στην οποία τόσο ο πρώτος πυλώνας της ΚΑΠ (άμεσες ενισχύσεις), όσο και ο δεύτερος (αγροτική ανάπτυξη), πρέπει να στοχεύουν στην ίδια στρατηγική, έτσι ώστε ο πρωτογενής τομέας να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης για την εθνική οικονομία, για την επιβίωση του αγροτικού κόσμου, αλλά και των κατοίκων της υπαίθρου.

13 Βλ. Detailed Analysis of the Partial Political Agreement on CAP, Copa-Cogeca, PAC(13)5840:1, Cotton Specific Payment, 19

July 2013.

Page 26: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

24

Πίνακας 6: Προσωρινά στοιχεία κατανομής μεγεθών ενιαίας ενίσχυσης (έτους 2012)

4. Υφιστάμενη κατάσταση

Πριν από την επεξεργασία των σεναρίων κατανομής των ενισχύσεων, κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί η τρέχουσα κατάσταση (ιστορικό μοντέλο) κατανομής των άμεσων ενισχύσεων τόσο ως προς την αξία τους, όσο και ως προς το πλήθος των δικαιούχων, ώστε να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση με βάση τα πλέον πρόσφατα διατιθέμενα στοιχεία. Ως βάση αναφοράς χρησιμοποιούνται τα στοιχεία της ενιαίας ενί-σχυσης (αξία δικαιωμάτων) του έτους 2012 και η κατανομή τους σε κάθε διοικητική περιφέρεια της χώρας, αλλά και σε κάθε Νομό σε σχέση με ορισμένες κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων (ορεινές και πεδινές περιοχές, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκότοποι).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των ενισχύσεων (438 εκατ. €) καλύπτοντας το 20,7% περίπου του συνόλου της χώ-ρας. Ακολουθεί η Περιφέρεια της Θεσσαλίας (317 εκατ. €), με σημαντικά μικρότερο ποσοστό (14,9%) και έπεται η Κρήτη (301 εκατ. €, ποσοστό 14,2%).

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Περιφέρειες

Δικαιούχοι14

Πλήθος Ποσοστό Ύψος ενισχύσεων

Αξία Ποσοστό

(Αριθμός) (%) (€) (%)

Κεντρικής Μακεδονίας 102.025 14,59 438.521.718 20,68

Θεσσαλίας 67.762 9,69 316.969.511 14,95

Κρήτης 121.214 17,33 301.103.618 14,20

Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης 55.211 7,89 221.274.149 10,44

Δυτικής Ελλάδας 77.694 11,11 210.207.169 9,91

Πελοποννήσου 100.142 14,32 202.397.203 9,55

Στερεάς Ελλάδας 57.379 8,20 177.361.883 8,37

Δυτικής Μακεδονίας 20.740 2,97 85.110.251 4,01

Ηπείρου 21.228 3,04 57.202.504 2,70

Ιονίων Νήσων 21.808 3,12 39.348.635 1,86

Βορείου Αιγαίου 29.976 4,29 39.242.482 1,85

Νοτίου Αιγαίου 18.653 2,67 22.166.911 1,05

Αττικής 5.552 0,79 9.370.721 0,44

Σύνολο 699.384 100,00 2.120.276.754 100,00

14 Σημειώνεται ότι το πλήθος των γεωργών που αναφέρονται στον πίνακα περιλαμβάνει μόνο εκείνους που ήταν δικαιούχοι ενιαίας

ενίσχυσης. Το μέγεθος αυτό υπολείπεται του συνόλου των γεωργών οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση ενιαίας ενίσχυσης το 2012 που

εκτιμάται ότι ανήλθε σε 764.207 περιπτώσεις.

Page 27: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

25

Στερεά Ελλάδα8,4%

∆υτ. Μακεδονία4,0%

Ήπειρος2,7%

Ιόνιοι Νήσοι1,9%

Β. Αιγαίο1,9%

N. Αιγαίο1,0%

Αττική0,4%

Κεντρ. Μακεδονία20,7%

Θεσσαλία14,9%

Kρήτη14,2%Αν. Μακεδονία

και Θράκη10,4%

∆υτική Ελλάδα9,9%

Πελοπόννησος9,5%

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0Kεντρική

ΜακεδονίαΘεσσαλία Kρήτη Ήπειρος

Eνισχύσεις σε εκατ. Ευρώ Δικαιούχοι σε χιλιάδες

AνατολικήΜακεδονία& Θράκη

ΔυτικήΕλλάδα

ΔυτικήΜακεδονία

IόνιοιΝήσοι

ΣτερέαΕλλάδα

ΒόρειοΑιγαίο

ΝότιοΑιγαίο

ΑττικήΠελοπόν-νησος

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί, σε έξι Περιφέρειες το ποσοστό των ενισχύσεων κυμαί-νεται σε πολύ μικρά ποσοστά, από 1 έως 4% περίπου στο σύνολο της χώρας, μεταξύ των οποίων, εκτός της Αττικής, περιλαμβάνονται ορισμένες, όπως η Δυτική Μακεδονία και η Ήπειρος που παρουσιάζουν, όπως είναι γνωστό, αναπτυξιακή υστέρηση. Οι διαφορές πάντως μεταξύ των Περιφερειών παρουσιάζουν σημαντική απόκλιση (από 20,7% έως 0,4%) και αυτό, όπως είναι αυτονόητο, οφείλεται στη διαφορετική παραγωγική τους διάρθρωση και μέγεθος, σε σχέση πάντοτε με το ύψος των ιστορικών δικαιωμάτων που κατοχυρώθηκαν σε κάθε ένα από τους επιμέρους κλάδους φυτικής και ζωικής παραγωγής.

Γράφημα 3: Κατανομή Ενισχύσεων 2012 ανά Περιφέρεια

Γράφημα 4: Σύγκριση Ενισχύσεων και Δικαιούχων 2012 ανά Περιφέρεια

Page 28: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

26

Η κατανομή των δικαιούχων παραγωγών σε κάθε Περιφέρεια αλλάζει την τρέχουσα εικόνα, όπως φαίνεται στο προηγούμενο γράφημα, στο οποίο παρουσιάζεται το επίπεδο των ενισχύσεων κάθε Περιφέρειας, μαζί με τον αντίστοιχο αριθμό παραγωγών. Όπως διαπιστώνεται, η Κρήτη διαθέτει το μεγαλύτερο πλήθος δικαι-ούχων (121.214 παραγωγοί που αποτελούν το 17,3% περίπου του συνολικού αριθμού) και ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία και η Πελοπόννησος.

Σε σχέση πάντως με το επίπεδο των ενισχύσεων μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρουσιάζονται μεταξύ των Νομών της ίδιας Περιφέρειας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού πίνακα που αναφέρεται στο Παράρτη-μα, στη Στερεά Ελλάδα, για παράδειγμα, η Ευρυτανία εισπράττει πολύ μικρό ύψος ενισχύσεων (2,7 εκατ. € περίπου) σε σχέση με το πολλαπλάσιο της Φθιώτιδας (92 εκατ. €). Σημαντικές διακυμάνσεις εξάλλου παρατηρούνται και σε άλλες Περιφέρειες, όπως στη Θεσσαλία, με σημαντική απόκλιση μεταξύ της Λάρι-σας (157 εκατ. €) και των Τρικάλων (41 εκατ. €), στο Βόρειο Αιγαίο (Λέσβος με 33 εκατ. €, έναντι των 2,4 εκατ. € της Χίου) στην Κρήτη (Ηράκλειο με 149 εκατ. €, έναντι των 33 εκατ. € του Λασιθίου) και σε άλλες. Σχετική ομοιογένεια παρουσιάζεται μόνο μεταξύ των Νομών της Ηπείρου.

Όπως φαίνεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων εκτι-μάται κατά το 2012 στο επίπεδο των 5.363 χιλ. εκταρίων, εκ των οποίων οι μισές περίπου (52%) αφορούν σε καλλιεργούμενες εκτάσεις (εκτός βοσκοτόπων) και οι υπόλοιπες θεωρούνται βοσκότοποι.

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Πίνακας 7: Κατανομή ενιαίας ενίσχυσης και επιλέξιμων εκτάσεων (έτους 2012)

Περιφέρεια

Αξίαδικαιωμάτων

(χιλ. €)

Σύνολο επιλέξιμων εκτάσεων

(χιλ. ha)

Μέση αξία συνόλου

(€/ha)

Επιλέξιμες εκτάσεις

πλην βοσκοτ. (χιλ. ha)

Επιλέξιμες εκτάσειςβοσκοτ. (χιλ. ha)

(1) (2) (3) (4) (5=3+4) (6=2:5)

Κρήτη 301.104 216 264 480 628

Ιόν. Νησ 39.349 41 40 80 489

Πελπ/σος 202.397 305 159 464 436

Δυτ. Ελλ. 210.207 240 287 526 399

Στ .Ελλ. 177.362 250 155 405 438

Κ. Μακ. 438.522 613 393 1.006 436

Θεσσαλία 316.970 408 409 817 388

Αν. Μ.Θ. 221.274 350 277 627 353

Β. Αιγαίο 39.242 74 99 173 227

Ήπειρος 57.203 45 258 304 188

Αττική 9.371 20 6 26 355

Ν. Αιγαίο 22.167 41 63 105 212

Δυτ. Μακ. 85.110 191 158 349 244

Σύνολο 2.120.277 2.794 2.569 5.363 395

Page 29: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

27

Σύμφωνα πάντως με τα αναφερόμενα στοιχεία η μέση ανά εκτάριο ενίσχυση σε επίπεδο χώρας ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων (δηλούμενων) εκτάσεων υπολογίζεται κατά το 2012 ίση με 395 ευρώ/εκτάριο.

Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα κατανομής της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης, σημαντικές διακυ-μάνσεις ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων (δηλούμενων) εκτάσεων συναντώνται σε επίπεδο Περιφερειών, με το μεγαλύτερο μέγεθος να αντιστοιχεί στην Περιφέρεια Κρήτης (628 €/εκτάριο) και το μικρότερο στην Ήπειρο (188 €/εκτάριο).

Μεγαλύτερο ωστόσο εύρος διακύμανσης καταγράφεται μεταξύ των Νομών της χώρας, όπως φαίνεται στο διάγραμμα κατανομής που περιλαμβάνεται στο παράρτημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση ενίσχυση στις δυνητικά επιλέξιμες (δηλούμενες) εκτάσεις κυμαίνεται από 1.025,28 ευρώ/εκτάριο (Νομός Ζακύνθου), έως τα 104,93 ευρώ/εκτάριο (Νομός Χίου).

Στο σύνολό τους, οι δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις που ανήκουν στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας15 καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη αναλογία (79,4%) αποτελούμενες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από βοσκότοπους (57%).

Στις πεδινές περιοχές οι επιλέξιμες εκτάσεις που δηλώνονται ως καλλιεργούμενες καλύπτουν τη μεγα-λύτερη αναλογία (87%) ενώ το υπόλοιπο αναφέρεται στους πεδινούς βοσκότοπους, όπως φαίνεται χαρα-κτηριστικά στο διάγραμμα που ακολουθεί, το οποίο παρουσιάζει την υφιστάμενη κατανομή των επιλέξιμων εκτάσεων στις αναφερόμενες κατηγορίες.

700

600

500

400

300

200

100

0Kρήτη Iόνιοι

ΝήσοιΣτερέαΕλλάδα

AνατολικήΜακεδονία& Θράκη

€ /

ha

M.O. χώρας 395 € / ha

Πελοπόν-νησος

KεντρικήΜακεδονία

Αττική ΔυτικήΜακεδονία

Θεσσαλία ΒόρειοΑιγαίο

ΝότιοΑιγαίο

ΉπειροςΔυτικήΕλλάδα

Γράφημα 5: Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης ανά Περιφέρεια (2012)

15 Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι επιλέξιμες εκτάσεις που ανήκουν στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας,

όπως ταξινομούνται σύμφωνα με το άρθρο 37 του κανονισμού 1698/2005. Επειδή, όπως είναι γνωστό, το μεγαλύτερο μέρος των

εκτάσεων αυτών είναι πραγματικά ορεινές, για λόγους συντομίας, όπου στο εξής του κειμένου αναφέρονται “ορεινές” εκτάσεις ή

περιοχές εννοείται το σύνολο εκείνων που ανήκουν στην ταξινόμηση του κανονισμού 1698/2005.

Page 30: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

28

Κατανομή επιλέξιμων εκτάσεων ανά κατηγορία (2012)

Πίνακας 8: Κατανομή των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεωνσε ορισμένες κατηγορίες (έτους 2012)

52% 48%

Κ=Καλλιεργούµενες εκτάσειςΒ= Βοσκότοποι

Oρεινές 79,4% Πεδινές 20,6%

ΠΚ=Πεδινές ΚαλλιεργούµενεςΟΚ=Ορεινές Καλλιεργούµενες

ΠΒ=Πεδινοί ΒοσκότοποιΟΒ=Ορεινοί Βοσκότοποι

OB 45%

OK 34%

ΠK 18%

ΠB 3%

Η αναλογία των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων ως προς τις δύο αυτές κατηγορίες (καλλιεργούμενες εκτά-σεις - βοσκότοποι) στις πεδινές και στις ορεινές (και μειονεκτικές) περιοχές της χώρας κυμαίνεται ευρύτατα μεταξύ των Περιφερειών της χώρας, όπως προκύπτει από τα διατιθέμενα στοιχεία.

Μεταξύ των Περιφερειών το μεγαλύτερο μέρος των ορεινών επιλέξιμων εκτάσεων αναφέρεται, κατά σει-ρά, στην Κεντρική Μακεδονία (18%), στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (12,4%), στη Θεσσαλία (12% περίπου), στην Κρήτη (10,3%) και στη Δυτική Ελλάδα (9%).

Περιφέρ.

ΔυνητικάΕπιλέξιμες Εκτάσεις

Χιλ. (ha)

Πεδινές ΠεριοχέςΔυν. Επιλέξ. Εκτάσεων

Χιλ. (ha)

Ορεινές ΠεριοχέςΔυν. Επιλέξ. Εκτάσεων

Χιλ. (ha)

Καλ. Βοσκ. Συνολ. Καλ. Βοσκ. Συνολ. Καλ. Βοσκ. Συνολ.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10)

Κ. Μακεδονία 613 393 1.006 202 27 229 411 366 777

Θεσσαλία 408 409 817 273 46 319 135 363 498

Κρήτη 216 264 480 39 2 41 177 262 439

Αν .Μακ. Θράκη 350 277 627 83 15 98 267 263 529

Δυτ. Ελλάδα 240 287 526 111 28 140 128 258 387

Πελοπόννησος 305 159 464 112 7 120 193 152 345

Στ. Ελλάδα 250 155 405 99 7 106 151 148 299

Δ. Μακεδονία 191 158 349 5 1 6 185 157 342

Ήπειρος 45 258 304 17 11 28 28 248 275

Ιον. Νήσοι 41 40 80 0 0 1 40 40 80

Βορ. Αιγαίο 74 99 173 2 0 2 72 99 171

Νοτ. Αιγαίο 41 63 105 0 0 0 41 63 105

Αττική 20 6 26 14 0 15 6 6 12

Σύνολο 2.794 2.569 5.363 959 145 1.105 1.834 2.424 4.258

Page 31: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

29

Κατανομή αξίας ενιαίας ενίσχυσης ανά κατηγορία (2012)

81%

19%

Κ=Καλλιεργούµενες εκτάσειςΒ= Βοσκότοποι

OB 18%

OK 47%

ΠK 34%

ΠB 1%

Oρεινές 65% Πεδινές 35%

ΠΚ=Πεδινές ΚαλλιεργούµενεςΟΚ=Ορεινές Καλλιεργούµενες

ΠΒ=Πεδινοί ΒοσκότοποιΟΒ=Ορεινοί Βοσκότοποι

Από την άλλη πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος των επιλέξιμων πεδινών εκτάσεων συγκεντρώνεται στις Πε-ριφέρειες της Θεσσαλίας (29%), της Κεντρικής Μακεδονίας (21%), της Δυτικής Ελλάδας (13%) και της Πελοποννήσου (11%).

Ενδιαφέρον επίσης αποκτά η κατανομή της αξίας της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών στις δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις των ορεινών και πεδινών περιοχών της χώρας, αλλά και στις επιμέρους κατηγορίες (καλλιεργούμενες εκτάσεις-βοσκότοποι). Σύμφωνα με τα διατιθέμενα στοιχεία, το μεγαλύ-τερο μέρος της συνολικής αξίας της ενιαίας (στρεμματικής) ενίσχυσης συνδέεται με τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι οποίες απορροφούν το 81% περίπου του συνολικού ύψους, ενώ το υπόλοιπο αναφέρεται στις εκτάσεις που δηλώνονται ως βοσκότοποι, όπως φαίνεται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Από τα στοιχεία της κατανομής της αξίας της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ ορεινών και πεδινών περιοχών, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο μέρος των ενισχύσεων συγκεντρώνεται στις ορεινές περιοχές, που καλύ-πτουν το 65% περίπου της συνολικής αξίας. Το υπόλοιπο αναφέρεται στις πεδινές περιοχές. Στις δύο αυτές μεγάλες κατηγορίες η επιμέρους αναλογία μεταξύ καλλιεργούμενων εκτάσεων και βοσκότοπων κλείνει σαφώς υπέρ των πρώτων, οι οποίες στις πεδινές περιοχές συγκεντρώνουν τη συντριπτική αναλο-γία των ενισχύσεων με τους πεδινούς βοσκότοπους ωστόσο να περιορίζονται σε μια μικρή αναλογία. Στις ορεινές ωστόσο περιοχές η αναλογία της αξίας των ενισχύσεων που αντιστοιχούν σε καλλιεργούμενες εκτάσεις είναι σημαντικά μεγαλύτερη (47%) εκείνης των βοσκοτόπων (18%).

Στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται αναλυτικά η κατανομή της αξίας της ενιαίας ενίσχυ-σης μεταξύ των Περιφερειών της χώρας στις αναφερόμενες κατηγορίες.

Page 32: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

30

Πίνακας 9: Κατανομή αξίας εκτατικών δικαιωμάτων16 σε ορισμένες κατηγορίεςδηλούμενων επιλέξιμων εκτάσεων (έτους 2012)

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων της ΠΑΣΕΓΕΣ που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Περιφέρ.Αξία εκτατικών δικαιωμάτων

(χιλ. €)

Στις δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις

(χιλ. €)

Στις πεδινέςπεριοχές των δυν.επιλέξ. εκτάσεων

(χιλ. €)

Στις ορεινέςπεριοχές των δυν.επιλέξ. εκτάσεων

(χιλ. €) Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

Κ. Μακεδονία 418.141 353.766 64.376 149.828 4.939 203.938 59.437

Θεσσαλία 298.200 244.193 54.007 178.634 8.568 65.559 45.439

Κρήτη 282.230 228.623 53.607 42.593 633 186.031 52.974

Αν. Μακ. - Θρ. 209.209 170.030 39.179 51.390 2.732 118.640 36.446

Δυτ. Ελλάδα 199.442 147.062 52.379 82.525 6.493 64.537 45.886

Πελοπόννησος 194.433 175.007 19.426 81.168 825 93.839 18.601

Στ. Ελλάδα 166.506 142.998 23.508 65.621 1.298 77.378 22.210

Δ. Μακεδονία 80.987 58.324 22.662 1.930 148 56.394 22.515

Ήπειρος 49.715 22.093 27.621 10.830 1.865 11.264 25.757

Ιον. Νήσοι 37.212 32.500 4.712 235 8 32.265 4.704

Βορ. Αιγαίο 35.042 22.796 12.246 407 8 22.389 12.238

Νοτ. Αιγαίο 19.231 11.500 7.731 32 1 11.468 7.730

Αττική 7.133 6.671 462 5.020 46 1.651 416

Σύνολο 1.997.482 1.615.565 381.917 670.214 27.565 945.351 354.352

Με βάση τα προηγούμενα στοιχεία κατανομής της αξίας των ενισχύσεων στις δυνητικά επιλέξιμες εκτάσεις προσδιορίζεται η μέση αξία των ιστορικών δικαιωμάτων στις πεδινές και στις ορεινές περιοχές, αλλά και στις επιμέρους κατηγορίες εκτάσεων (καλλιεργούμενες - βοσκότοποι).

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, η μέση αξία των ιστορικών (εκτατικών) δικαι-ωμάτων ως προς το σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων κάθε Περιφέρειας κυμαίνεται ευρύτατα, με το μεγαλύτερο μέγεθος να αντιστοιχεί στην Περιφέρεια της Κρήτης (588 €/ha) και το μικρότερο στην Ήπειρο (164 €/ha), ενώ σημαντικές αποκλίσεις από το μέσο όρο (372 €/ha) παρουσιάζονται και στις άλλες Περιφέρειες. Ανάλογες αποκλίσεις της μέσης αυτής αξίας παρουσιάζονται και μεταξύ των Νομών κάθε Περιφέρειας, όπως φαίνεται στον πίνακα που αναφέρεται στο Παράρτημα.

Η μέση αξία των ιστορικών δικαιωμάτων μεταξύ των επιλέξιμων εκτάσεων στις καλλιέργειες και τους βο-σκότοπους παρουσιάζει επίσης σημαντική διακύμανση. Στις καλλιεργούμενες εκτάσεις η μέση αξία (578 €/ha) είναι σχεδόν τετραπλάσια εκείνης των βοσκοτόπων (149 €/ha), ενώ και στις δύο περιπτώσεις οι διαφορές μεταξύ Περιφερειών κυμαίνονται ευρύτατα. Προκειμένου για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις οι διαφορές κυμαίνονται από 1.061 €/ha στην Κρήτη έως 279 €/ha στο Νότιο Αιγαίο, ενώ στους βοσκότο-πους το εύρος της διακύμανσης περιορίζεται (από 203 €/ha στην Κρήτη, έως 78 €/ha στην Αττική).

16 Η αξία δικαιωμάτων που αναφέρεται στον πίνακα 10 υπολείπεται εκείνης που αναφέρεται στον πίνακα 6 γιατί καλύπτει την αξία

των εκτατικών δικαιωμάτων μόνο.

Page 33: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

31

Πιν. 10: Κατανομή μέσης αξίας ιστορικών δικαιωμάτων σε ορισμένες κατηγορίες των δυνητικά επιλέξιμων εκτάσεων (έτος 2012)

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων που συγκεντρώνονται από Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Περιφέρ.

Μέση αξία περιφερειακού Δικαιώματος

(€ / ha)

Μέση αξία στις κατηγορίες επιλέξ.

εκτάσεις (€ / ha)

Μέση αξία στις πεδινές περιοχές των

δυν. επιλέξ εκτ. (€ / ha)

Μέση αξία στιςορεινές περιοχές

των δυν. επιλέξ. εκτ. (€ / ha)

Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ. Καλ. Βοσκ.

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

Κρήτη 588 1.061 203 1.093 287 1.054 202

Ιον. Νήσοι 463 796 119 475 435 800 119

Κ. Μακεδονία 415 577 164 741 181 496 162

Στ. Ελλάδα 411 573 152 664 193 513 150

Πελοπόννησος 419 573 122 723 113 486 123

Δυτ. Ελλάδα 379 614 183 742 229 503 178

Θεσσαλία 365 598 132 654 185 485 125

Αν. Μακ. & Θρ 334 486 141 619 186 445 139

Αττική 271 327 78 349 101 274 76

Δυτ. Μακεδονία 232 306 144 361 183 304 143

Β. Αιγαίο 202 309 123 207 146 312 123

Ν. Αιγαίο 184 279 122 391 98 279 122

Ήπειρος 164 488 107 625 171 404 104

Σύνολο (μ. ο.) 372 578 149 699 190 515 146

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η διακύμανση της μέσης αξίας της ενιαίας ενίσχυσης στις αναφερόμενες κατηγορίες.

700

600

500

400

300

200

100

0Καλλιεργούµενη

έκταση (πλην βοσκ.)Πεδινές εκτάσεις

Καλλιεργούµενηέκταση (πλην βοσκ.)Συνολικές εκτάσεις

Καλλιεργούµενηέκταση (πλην βοσκ.)

Ορεινές εκτάσεις

Βοσκότοποι(Πεδινές εκτάσεις)

Βοσκότοποι(Συνολικές εκτάσεις)

Βοσκότοποι(Ορεινές εκτάσεις)

Μέση αξία 372 € / ha

699 € / ha

578 € / ha

515 € / ha

190 € / ha149 € / ha 146 € / ha

Γράφημα 6: Κατανομή μέσης αξίας ενιαίας ενίσχυσης στις κατηγορίες επιλέξιμων εκτάσεων

Page 34: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

32

Ανάλογο εύρος διακύμανσης της μέσης αξίας των ιστορικών δικαιωμάτων παρατηρείται μεταξύ των πεδι-νών και των ορεινών περιοχών, με μεγαλύτερο εύρος διαφορών να παρουσιάζεται - και στις δύο περιπτώ-σεις, στις καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Από τα προηγούμενα στοιχεία συμπεραίνονται συνοπτικά τα ακόλουθα:

α) Η αξία της ενιαίας ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών της χώρας, σε απόλυτο μέγεθος, διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ τους, με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αναλογία ως προς το σύνολο να συγκεντρώνεται στην Κεντρική Μακεδονία (21% περίπου) και στη Θεσσαλία (15%), ενώ σημαντικά μικρότερα ποσοστά αναφέρονται στο Βόρειο Αιγαίο (1,9%), στο Νότιο Αιγαίο (1%) και στην Αττική (0,4%). Σημειώνεται ότι σε σχέση με το πλήθος των δικαιούχων, η μέση ενιαία ενίσχυση παραμένει υψηλότερη στη Θεσσαλία (4.678 ευρώ ανά δικαιούχο) και στη Κεντρική Μακεδονία (4.298 €/δικαιούχο) και χαμηλότερη στο Βόρειο Αιγαίο (1.309 €/δικαιούχο). Μεταξύ του συνόλου των Νομών της χώρας, αλλά και εκείνων εντός της ίδιας Περι-φέρειας, το ύψος της ενίσχυσης, ως απόλυτο μέγεθος, διαφοροποιείται ευρύτατα. Το υψηλότερο μέγεθος αναφέρεται στο Νομό Λάρισας (157 εκατ. €) και ακολουθεί ο Νομός Ηρακλείου (148 εκατ. €), ενώ τα χαμηλότερα μεγέθη βρίσκονται στη Λευκάδα (2,2 εκατ. €), στη Χίο (2,4 εκατ. €) και στην Ευρυτανία (2,7 εκατ. €). Ανάλογη διακύμανση παρατηρείται και ως προς τη μέση ενίσχυση ανά δικαιούχο σε επίπεδο Νομών. Επισημαίνεται ότι οι αποκλίσεις αυτές μεταξύ των Περιφερειών και των Νομών της χώρας οφείλο-νται στη διαφορετική παραγωγική τους διάρθρωση και μέγεθος, σε σχέση και με το ύψος των ιστορικών δικαιωμάτων που κατοχυρώθηκαν την περίοδο αναφοράς (2000-2002) στους επιμέρους κλάδους φυτικής και ζωικής παραγωγής.

β) Από τα στοιχεία κατανομής της μέσης ενιαίας ενίσχυσης ανά εκτάριο επιλέξιμων εκτάσεων με διοικητικά κριτήρια, διαπιστώνεται σημαντική απόκλιση μεταξύ των Περιφερειών σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας (395 €/εκτάριο). Η μεγαλύτερη απόκλιση παρατηρείται στην Περιφέρεια Κρήτης, όπου η μέση ενίσχυ-ση (628 €/εκτάριο) παρουσιάζεται αυξημένη κατά 59% σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Αντίθετα, στην Ήπειρο (188 €/εκτάριο) υπολείπεται κατά 52% και πλέον του μέσου όρου. Μεγαλύτερες εξάλλου αποκλίσεις παρατηρούνται μεταξύ των Νομών, με την υψηλότερη αναλογία να αναφέρεται στη Ζάκυνθο (1.025,28 ευρώ/εκτάριο), με μέγεθος που απέχει κατά 150% από το μέσο όρο, ενώ η χαμηλότερη αφορά στη Χίο (104,93 ευρώ/εκτάριο), μέγεθος που είναι τέσσερεις φορές μικρότερο του μέσου όρου.

γ) Από τα στοιχεία κατανομής με αγρονομικά κριτήρια (καλλιεργούμενες εκτάσεις και βοσκότοποι) ενώ διαπιστώνεται σχεδόν ανάλογη συμμετοχή τους στο σύνολο των επιλέξιμων εκτάσεων (52% και 48% αντίστοιχα), το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης ανα-φέρεται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις (81%). Σημειώνεται επίσης ότι στις πεδινές περιοχές οι καλλιερ-γούμενες εκτάσεις ενώ καλύπτουν το 18% του συνόλου των επιλέξιμων εκτάσεων, απορροφούν σχεδόν διπλάσιο μέγεθος ενισχύσεων (34%). Εξάλλου, στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές οι καλλιεργούμε-νες εκτάσεις αποτελούν το 34% της επιλέξιμης έκτασης της χώρας, αλλά δέχονται σημαντικά υψηλότερο μέγεθος ενισχύσεων (47%). Από την άλλη πλευρά οι ορεινοί βοσκότοποι καλύπτουν το 45% της συνο-λικής επιλέξιμης έκτασης, αλλά απορροφούν ιδιαίτερα μειωμένη αναλογία ενισχύσεων (18%). Απόκλιση εξάλλου παρουσιάζεται και στους πεδινούς βοσκότοπους, οι οποίοι ενώ καλύπτουν το 3% της επιλέξιμης έκτασης δέχονται μόλις το 1% των ενισχύσεων.

Page 35: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

33

δ) Η μέση αξία της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης στο σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων καλλιεργούμενων εκτάσεων εκτιμάται στο ύψος των 578 ευρώ/εκτάριο, μέγεθος αυξημένο κατά 55% ως προς το μέσο όρο της χώρας. Η μέση αυτή ενίσχυση αυξάνεται (κατά 21% περίπου) σε 699 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις πεδινές καλλιεργούμενες εκτάσεις, ενώ μειώνεται (κατά 11% περίπου) σε 515 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις των ορεινών περιοχών. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε επίπεδο Περιφερειών μεγεθύνεται σημαντικά, είτε πρόκειται για τις πεδινές περιοχές (από 1.093 €/εκτάριο στην Κρήτη, έως 207 €/εκτάριο στο Βόρειο Αι-γαίο), ή για τις ορεινές (από 1054 €/εκτάριο στην Κρήτη, έως 279 €/εκτάριο στο Νότιο Αιγαίο). Ανάλογες, ή και μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρατηρούνται και σε επίπεδο Νομών. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε επίπεδο Νομών κυμαίνεται ευρύτατα, τόσο στις πεδινές περιοχές (από 1.710,95 €/εκτάριο στο νομό Κεφαλληνίας, έως 205,43 €/εκτάριο στο νομό Χίου), όσο και στις ορεινές (από 1.183,46 €/εκτάριο στο νομό Ηρακλείου, έως 118,28 €/εκτάριο στο νομό Χίου).

ε) Η μέση αξία της ενιαίας (εκτατικής) ενίσχυσης στο σύνολο των δυνητικά επιλέξιμων βοσκότοπων εκτι-μάται στο ύψος των 149 ευρώ/εκτάριο, μέγεθος που υπολείπεται κατά 60% του μέσου όρου της χώρας. Η μέση αυτή ενίσχυση αυξάνεται (κατά 27% περίπου) σε 190 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στους πεδι-νούς βοσκότοπους, ενώ μειώνεται (κατά 2% περίπου) σε 146 ευρώ/εκτάριο όταν αναφέρεται στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Το εύρος της κύμανσης της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης των βοσκότοπων, συγκριτικά με εκείνη των καλλιεργούμενων εκτάσεων, παραμένει περιορισμένο, τόσο μεταξύ των Περιφε-ρειών, όσο και μεταξύ των Νομών.

Page 36: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

34

5. Βασικά στοιχεία του νέου κανονισμού για τις άμεσες ενισχύσεις

Μετά την υιοθέτηση της πρότασης αναθεώρησης της ΚΑΠ από το Συμβούλιο, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 20 Δεκεμβρίου 2013, ο νέος κανονισμός (1307/2013) που θεσπίζει τους κανόνες που θα ισχύσουν για τις άμεσες ενισχύσεις των γεωργών από την 1η Ιανουαρίου 2015. Επίσης, περιλαμβάνει έναν αριθμό συγκεκριμένων πλαισίων ενίσχυσης (ειδικά για τους νέους αγρό-τες, τους μικρούς καλλιεργητές και τους αγρότες που εργάζονται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς), αλλά και κανόνες για την καταβολή ενός περιορισμένου ποσού συνδεδεμένης ενίσχυσης (συνδεδεμένης με την παραγωγή).

Τα βασικά στοιχεία του νέου κανονισμού συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία:

Εθνικά ανώτατα όρια (άρθρο 6)

Για κάθε κράτος μέλος και για κάθε έτος, προσδιορίζεται το εθνικό ανώτατο όριο, που αποτελείται από τη συνολική αξία όλων των χορηγούμενων δικαιωμάτων πληρωμών, του εθνικού αποθέματος, ή των περιφε-ρειακών αποθεμάτων και των επιμέρους ανώτατων ορίων. Το εθνικά ανώτατο όριο από το έτος 2015 έως και το 2020 περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ του αναφερόμενου κανονισμού17.

Ενεργός γεωργός (άρθρο 9)

1. Δεν χορηγείται άμεση ενίσχυση σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων οι γεωργικές εκτάσεις των οποίων είναι κυρίως εκτάσεις διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και τα οποία στις εκτάσεις αυτές δεν ασκούν την ελάχιστη δραστηριότητα που έχει θεσπισθεί από τα κράτη μέλη.

2. Επίσης δεν χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων, που διευθύνουν αερολιμένες, σιδηροδρομικές εταιρείες, δίκτυα ύδρευσης, κτημα-τομεσιτικές εταιρείες, γήπεδα και υπαίθριους χώρους ψυχαγωγίας.

Τα κράτη μέλη μπορούν, κατά περίπτωση, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, να αποφα-σίζουν να προσθέσουν στον κατάλογο του προηγούμενου εδαφίου οποιεσδήποτε άλλες ανάλογες μη γεωργικές επιχειρήσεις, ή δραστηριότητες και μπορούν να τις ανακαλούν εν συνεχεία.

Πρόσωπο ή ομάδα που προβλέπεται στο πρώτο ή το δεύτερο εδάφιο θεωρείται, ωστόσο, ενεργός γεωρ-γός εάν προσκομίσει εξακριβώσιμα στοιχεία, με τη μορφή που απαιτούν τα κράτη μέλη, τα οποία αποδει-κνύουν οτιδήποτε από τα κατωτέρω:

(i) Ότι το ετήσιο ποσό των άμεσων ενισχύσεων είναι τουλάχιστον το 5 % των συνολικών εσόδων που αποκτήθηκαν από μη γεωργικές δραστηριότητες κατά το πλέον πρόσφατο οικονομικό έτος για το οποίο υπάρχουν τέτοια στοιχεία·

17 Προκειμένου για την Ελλάδα το ύψος του εθνικού ανώτατου ορίου παραμένει όπως αναφέρεται στον πίνακα 3 του κειμένου (από

2.039.122 χιλ. € το 2015 σε 1.947.177 χιλ. € το 2020).

Page 37: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

35

(ii) Ότι οι γεωργικές του/της δραστηριότητες δεν είναι ασήμαντες·

(iii) Ότι ο κύριος επιχειρηματικός ή εταιρικός του/της σκοπός συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστη-ριότητας.

3. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίζουν, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, ότι δεν πρέπει να χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων:

(i) Οι γεωργικές δραστηριότητές των οποίων δεν αποτελούν παρά ασήμαντο μέρος των συνολικών οικο-νομικών δραστηριοτήτων τους, ή/και

(ii) H κύρια δραστηριότητα ή ο εταιρικός σκοπός των οποίων δεν συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δρα-στηριότητας.

4. Οι παράγραφοι 2 και 3 δεν ισχύουν για τους γεωργούς οι οποίοι απλώς έλαβαν άμεσες ενισχύσεις μη υπερβαίνουσες συγκεκριμένο ποσό κατά το προηγούμενο έτος. Τα ποσά αυτά καθορίζονται από τα κράτη μέλη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων όπως τα εθνικά ή περιφερειακά χαρακτηριστικά τους και δεν υπερ-βαίνουν ποσό 5.000 ευρώ....

6. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 την προβλεπόμενη στις πα-ραγράφους 2, 3 ή 4 απόφασή τους και, σε περίπτωση τροποποιήσεων, εντός δύο εβδομάδων από την ημερομηνία λήψης της απόφασης για την τροποποίηση.

Ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λήψη άμεσων ενισχύσεων (άρθρο 10)

1. Τα κράτη μέλη αποφασίζουν τη μη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων σε γεωργούς σε μία από τις ακόλου-θες περιπτώσεις:

α) Όταν το συνολικό ποσό των ζητούμενων ή των προς καταβολή άμεσων ενισχύσεων προ της εφαρμογής του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για δεδομένο ημερολογιακό έτος δεν υπερβαίνει τα 100 ευρώ·

β) Όταν η επιλέξιμη έκταση της εκμετάλλευσης την οποία αφορούν οι ζητούμενες ή προς καταβολή άμε-σες ενισχύσεις προ της εφαρμογής του άρθρου 65 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 δεν υπερβαίνει το ένα εκτάριο.

2. Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η δομή των γεωργικών οικονομιών τους, τα κράτη μέλη μπορούν

18 Σημειώνεται ότι για την Ελλάδα προκειμένου για την εφαρμογή του στοιχείου α) το κατώτερο όριο ορίζεται στα 400 ευρώ και για

την εφαρμογή του στοιχείου β) ορίζεται σε 0,4 εκτάρια.

Page 38: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

36

να προσαρμόζουν τα κατώτατα όρια που προβλέπονται στα στοιχεία α) και β) εντός των ορίων που παρα-τίθενται στο παράρτημα ΙV18.

3. Όταν ένα κράτος μέλος που έχει αποφασίσει να εφαρμόσει κατώτατο όριο έκτασης δυνάμει της πα-ραγράφου 1 στοιχείο β) εφαρμόζει εντούτοις το στοιχείο α) της ιδίας παραγράφου στους γεωργούς που λαμβάνουν συνδεδεμένη στήριξη σχετιζόμενη με ζώα όπως προβλέπεται στον τίτλο IV και οι οποίοι έχουν λιγότερα εκτάρια από το κατώτατο όριο έκτασης.

4. Τα οικεία κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να μην εφαρμόζουν την παράγραφο 1 στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και τα μικρά νησιά του Αιγαίου.

Μείωση ενισχύσεων (άρθρο 11)

1. Τα κράτη μέλη μειώνουν το ποσό των άμεσων ενισχύσεων που πρέπει να χορηγηθούν σε γεωργό δυ-νάμει του τίτλου ΙΙΙ κεφάλαιο 1 του παρόντος κανονισμού για ένα δεδομένο ημερολογιακό έτους κατά 5 % τουλάχιστον για το μέρος του ποσού που υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ.

2. Πριν εφαρμόσουν την παράγραφο 1 τα κράτη μέλη μπορούν να αφαιρούν τους μισθούς που συνδέονται με γεωργική δραστηριότητα και οι οποίοι έχουν πραγματικά καταβληθεί και δηλωθεί από το γεωργό κατά το προηγούμενο έτος, συμπεριλαμβανομένων των φόρων και κοινωνικών εισφορών λόγω απασχόλησης, από το ποσό των ενισχύσεων προς χορήγηση στο γεωργό σύμφωνα με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 1 του πα-ρόντος κανονισμού εντός δεδομένου ημερολογιακού έτους. Όπου δεν είναι διαθέσιμα στοιχεία για τους μισθούς που έχουν πραγματικά καταβληθεί και δηλωθεί από το γεωργό κατά το προηγούμενο έτος, χρη-σιμοποιούνται τα πλέον πρόσφατα στοιχεία....

6. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 τις αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με το παρόν άρθρο και το εκτιμώμενο προϊόν των μειώσεων για τα έτη 2015 έως 2019.

Ευελιξία μεταξύ πυλώνων (άρθρο 14)

1. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να διαθέσουν ως πρόσθετη στήρι-ξη για μέτρα στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 έως το 15 % των ετήσιων εθνικών ανώτατων ορίων για το ημερολογι-ακό έτος 2014 όπως ορίζεται στο παράρτημα VΙΙ του κανονισμού (EK) αριθ. 73/2009 και των ετήσιων εθνικών ανώτατων ορίων για τα ημερολογιακά έτη 2015-2019, όπως ορίζονται στο Παράρτημα II του παρόντος κανο-νισμού. Κατά συνέπεια, το αντίστοιχο ποσό δεν διατίθεται πλέον για τη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων.

Η απόφαση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο κοινοποιείται στην Επιτροπή έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013. Η εν λόγω απόφαση ορίζει το ποσοστό που αναφέρεται σε αυτό το εδάφιο το οποίο μπορεί να διαφέρει από το ένα ημερολογιακό έτος στο άλλο.

Τα κράτη μέλη που δεν κάνουν χρήση του πρώτου εδαφίου για το ημερολογιακό έτος 2014 μπορούν, πριν από την 1η Αυγούστου 2014, να λάβουν τη σχετική απόφαση, όσον αφορά τα ημερολογιακά έτη 2015 έως 2019. Κοινοποιούν στην Επιτροπή τυχόν παρόμοια απόφαση έως την εν λόγω ημερομηνία.

Page 39: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

37

Τα κράτη μέλη μπορούν να αναθεωρήσουν τις αποφάσεις που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο με ισχύ από το ημερολογιακό έτος 2018. Η αναθεώρηση αυτή δεν μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του ποσο-στού που κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή σύμφωνα με το πρώτο, δεύτερο και τρίτο εδάφιο. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις εν λόγω αποφάσεις αναθεώρησης έως την 1η Αυγούστου 201719.

Ανώτατο όριο βασικής ενίσχυσης (άρθρο 22)

1. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τη θέσπιση, για κάθε κράτος μέλος του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης αφαιρώντας από το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο που ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ τα μέγιστα ποσά που ορίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 42 (αναδιανεμητική ενί-σχυση) 47 (πράσινη ενίσχυση) 49 (ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς) 51 (ενίσχυση για νέους γεωργούς) και 53 (συνδεδεμένες ενισχύσεις). Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

2. Για κάθε κράτος μέλος, το ποσό που υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να αυξάνεται κατ' ανώτατο όριο μέχρι 3% του οικείου ετήσιου ανώτατου ορίου, όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ, μετά την αφαίρεση του ποσού που προκύπτει από την εφαρμογή του ποσοστού που ορίζεται στο άρθρο 47 παράγραφος 1 (το 30% της πράσινης ενίσχυσης) για το αντίστοιχο έτος. Όταν ένα κράτος μέ-λος εφαρμόζει τέτοια αύξηση, αυτή λαμβάνεται υπόψη από την Επιτροπή κατά τον καθορισμό του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου . Για το σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή, μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, τα ετήσια ποσοστά κατά τα οποία πρέπει να αυξηθεί το ποσό που υπολογίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου.

3. Τα κράτη μέλη μπορούν να επανεξετάζουν κάθε χρόνο την απόφασή τους που αναφέρεται στην πα-ράγραφο 2 και να ενημερώνουν την Επιτροπή για κάθε απόφαση βασιζομένη σε μια τέτοια αναθεώρηση μέχρι την 1η Αυγούστου του προηγούμενου της εφαρμογής της έτους.

4. Για κάθε κράτος μέλος και για κάθε έτος, η συνολική αξία του συνόλου των δικαιωμάτων ενίσχυσης και του εθνικού αποθέματος ή των περιφερειακών αποθεμάτων ισούται με το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο που θεσπίζει η Επιτροπή δυνάμει της παραγράφου 1.

Περιφερειακή χορήγηση των εθνικών ανώτατων ορίων (άρθρο 23)

1. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν, μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, να εφαρμόσουν το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση, προσδιορίζουν τις περιφέρειες με αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια, όπως τα γεωπονικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά τους και το περιφερειακό γεωργικό δυναμικό τους ή η θεσμική ή διοικητική δομή τους.

19 Σημειώνεται ότι η απόφαση μεταφοράς ποσοστού από το ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο άμεσων ενισχύσεων, που πρέπει να

κοινοποιηθεί στην Επιτροπή μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, για να δοθεί πρόσθετη στήριξη μέτρου στο πλαίσιο της αγροτικής

ανάπτυξης, παρέχει, στην περίπτωση της Ελλάδος, τη δυνατότητα μεταφοράς ενός ποσού από τις άμεσες ενισχύσεις (1ος πυλώνας)

στην αγροτική ανάπτυξη (2ος πυλώνας) με σκοπό τη στήριξη των καπνοπαραγωγών που απώλεσαν το 2010 το 50% των ενισχύσεών

τους. Το ζήτημα αυτό έχει ήδη τεθεί από την ΠΑΣΕΓΕΣ στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Page 40: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

38

Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36 (καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης) μπορούν να λά-βουν την απόφαση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο μέχρι την 1η Αυγούστου του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής του βασικού καθεστώτος πληρωμών.

2. Τα κράτη μέλη διαιρούν το εθνικό ανώτατο όριο για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης που προβλέπεται στο άρθρο 19 παράγραφος 1 (ενισχύσεις Κροατίας) μεταξύ των περιφερειών βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων.

Τα κράτη μέλη που δεν εφαρμόζουν το άρθρο 30 παράγραφος 2 (δημιουργία περιφερειακού αποθέμα-τος), πραγματοποιούν τη διαίρεση αυτή μετά την εφαρμογή της γραμμικής μείωσης που προβλέπει το άρθρο 30 παράγραφος 1.

3. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν ότι τα περιφερειακά ανώτατα όρια υπόκεινται σε ετήσιες στα-διακές τροποποιήσεις σύμφωνα με προκαθορισμένα ετήσια στάδια και αντικειμενικά και αμερόληπτα κρι-τήρια, όπως το γεωργικό δυναμικό ή περιβαλλοντικά κριτήρια.

4. Στον βαθμό που απαιτείται για την τήρηση των εφαρμοστέων περιφερειακών ανώτατων ορίων που ορί-ζονται σύμφωνα με την παράγραφο 2 ή 3, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε γραμμική μείωση ή αύξηση της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε καθεμιά από τις σχετικές περιφέρειες.

5. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 μπορεί να αποφασίσουν την παύση της εφαρμογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο από ημερομηνία που ορίζουν τα ίδια.

6. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 πρώτο εδάφιο κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014 την απόφαση που αναφέρεται στο ανωτέρω εδάφιο και τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3.

Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 δεύτερο εδάφιο κοινοποιούν στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου του συγκεκριμένου έτους την απόφαση που αναφέρεται στο προαναφερθέν εδάφιο και τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3.

Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την παράγραφο 1 κοινοποιούν στην Επιτροπή την απόφαση που αναφέ-ρεται στην παράγραφο 5 έως την 1η Αυγούστου του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής της απόφασης αυτής.

Πρώτη χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης (άρθρο 24)

1. Δικαιώματα ενίσχυσης χορηγούνται στους γεωργούς που δικαιούνται να λάβουν άμεσες ενισχύσεις σύμφωνα με το άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού εφόσον:

α) υποβάλουν αίτηση χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης

Page 41: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

39

έως την τελική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων εντός του 2015 που πρέπει να καθοριστεί σύμφωνα με το άρθρο 78 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, εκτός από περίπτωση ανωτέ-ρας βίας ή εξαιρετικών περιστάσεων, και

β) είχαν το δικαίωμα να λάβουν ενίσχυση, πριν από τυχόν μείωση ή αποκλεισμό που προβλέπεται στον Τίτλο ΙΙ κεφάλαιο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009, σε ό,τι αφορά αίτηση ενίσχυσης για άμεσες ενι-σχύσεις ή μεταβατική εθνική ενίσχυση ή συμπληρωματικές εθνικές άμεσες ενισχύσεις σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 73/2009 για το 2013.

Το πρώτο εδάφιο δεν εφαρμόζεται σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 21 παράγραφος 3 του παρό-ντος κανονισμού (πρόκειται για τα νέα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 και εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης).

Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν δικαιώματα ενίσχυσης σε γεωργούς που δικαιούνται αμέσου ενισχύ-σεως κατά το άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού, πληρούν τον όρο του στοιχείου α) του πρώτου εδαφίου και:

α) δεν έλαβαν για το 2013 ενισχύσεις σε συνάρτηση με αίτηση ενίσχυσης όπως αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο της παρούσης παραγράφου, οι οποίοι, την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013:

i) σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης, παρήγαν φρούτα, λαχανικά, εδώδιμα γεώμηλα, γεώμηλα για σπορά, διακοσμητικά φυτά και το έπραξαν σε ελάχιστη έκταση εκφραζόμενη σε εκτάρια, εάν το συγκεκριμένο κράτος μέλος αποφασίσει να θεσπίσει σχετική προϋπόθεση, ή καλλιεργού-σαν αμπελώνες· ή

ii) σε κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, διέθεταν μόνο γεωργική γη η οποία στις 30 Ιουνίου 2003 δεν ήταν σε καλή γεωργική κατάσταση όπως προβλέπεται στο άρθρο 124 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009· ή

β) σε γεωργούς οι οποίοι, κατά το 2014, έλαβαν δικαιώματα ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα βάσει του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 41 ή 57 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009· ή

γ) ουδέποτε είχαν ή μίσθωναν δικαιώματα ενίσχυσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 73/2009 ή τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 και οι οποίοι υποβάλλουν επαληθεύσιμα αποδεικτικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία, κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013, επιδόθηκαν στην εκτρο-φή ζώων ή παρήγαγαν ή καλλιέργησαν γεωργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένης της συγκομιδής, της άμελξης, της αναπαραγωγής ζώων και της εκτροφής ζώων για γεωργική εκμετάλλευση. Τα κράτη μέλη μπορούν να προσθέσουν οικεία αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια επιλεξιμότητας για την εν λόγω κατηγορία γεωργών όσον αφορά κατάλληλα προσόντα, εμπειρία ή κατάρτιση.

Page 42: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

40

2. Εκτός από περίπτωση ανωτέρας βίας ή εξαιρετικών περιστάσεων, ο αριθμός των δικαιωμάτων ενίσχυ-σης που χορηγούνται ανά γεωργό το 2015 ισούται με τον αριθμό επιλέξιμων εκταρίων, τον οποίο δηλώνει ο γεωργός στην αίτηση ενίσχυσής του σύμφωνα με το στοιχείο α) του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για το 2015 και τα οποία έχει στη διάθεσή του κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος. Η εν λόγω ημερομηνία δεν είναι μεταγενέστερη της ημε-ρομηνίας που έχει καθορίσει το εν λόγω κράτος μέλος για την τροποποίηση της αίτησης ενίσχυσης....

6. Κατά παρέκκλιση εκ της παραγράφου 2 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να εφαρμόσουν, με σκοπό τον καθορισμό του αριθμού των δικαιωμάτων ενίσχυσης που μπορεί να λάβει ένας γεωργός, συντελεστή μείωσης όσον αφορά τα επιλέξιμα εκτάρια που αναφέρονται στην παράγραφο 2 τα οποία απο-τελούνται από μόνιμους βοσκότοπους που βρίσκονται σε περιοχές με δύσκολες καιρικές συνθήκες, ιδίως λόγω υψομέτρου και άλλων φυσικών περιορισμών, όπως η χαμηλή ποιότητα του εδάφους, η κλίση του και η παροχή ύδατος·

7. Κατά παρέκκλιση εκ της παραγράφου 2 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν ότι ο αριθμός των δικαιωμάτων ενίσχυσης προς χορήγηση στον γεωργό ισούται με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων που αναφέρεται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου τα οποία δεν ήταν εκτάρια αμπελώνων κατά την ημερομηνία που καθορίζει το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1122/2009 για το έτος υποβολής αιτήσεων 2013 ή εκτάρια αρόσιμης γης σε μόνιμα θερμοκήπια.

8. Σε περίπτωση πώλησης ή μίσθωσης της εκμετάλλευσής τους ή τμήματος αυτής, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που τηρούν τις διατάξεις της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορούν, με συμβόλαιο υπο-γεγραμμένο πριν από την τελική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων εντός του 2015 που ορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 78 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, να μεταβιβάσουν το δικαίωμα λήψης δικαιωμάτων ενίσχυσης σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου σε έναν ή περισσότερους γεωργούς υπό τον όρο ότι ο γεωργός ή οι γεωργοί αυτοί πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού.

9. Ένα κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει να καθορίσει ελάχιστο μέγεθος ανά εκμετάλλευση, εκφρα-ζόμενο σε επιλέξιμα εκτάρια, για το οποίο είναι δυνατόν να ζητηθεί η χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης. Αυτό το ελάχιστο μέγεθος δεν υπερβαίνει τα κατώτατα όρια που ορίζονται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο στοιχείο β) σε συνδυασμό με την παράγραφο 2 του εν λόγω άρθρου.

10. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν, όταν χρειάζεται, την Επιτροπή για τις αποφάσεις του παρόντος άρθρου έως την 1η Αυγούστου 2014.

11. Η Επιτροπή εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό κανόνων για τις αιτήσεις χορήγησης δικαι-ωμάτων ενίσχυσης που υποβάλλονται κατά το έτος χορήγησης των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε περίπτωση που τα εν λόγω δικαιώματα ενίσχυσης δεν μπορούν να καθορισθούν ακόμη οριστικά και η χορήγησή τους επηρεάζεται από ειδικές περιστάσεις. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτα-σης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Page 43: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

41

Αξία δικαιωμάτων ενίσχυσης και σύγκλιση (άρθρο 25)

1. Το 2015, τα κράτη μέλη υπολογίζουν τη μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης διαιρώντας ένα σταθερό ποσοστό του εθνικού ανώτατου ορίου που καθορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ για κάθε σχετικό έτος διά του αριθμού των δικαιωμάτων ενίσχυσης του 2015 σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, μη περιλαμβα-νομένων εκείνων που χορηγούνται από το εθνικό απόθεμα ή από το περιφερειακό απόθεμα το 2015.

Το σταθερό ποσοστό που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο υπολογίζεται διαιρώντας το εθνικό ή περιφερεια-κό ανώτατο όριο για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης που καθορίζεται αντιστοίχως σύμφωνα με τα άρθρα 22 παράγραφος 1 ή άρθρο 23 παράγραφος 2 του παρόντος κανονισμού για το 2015, κατόπιν εφαρμογής της γραμμικής μείωσης που προβλέπεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 ή κατά περίπτωση, στην παρά-γραφο 2, διά του εθνικού ανώτατου ορίου που καθορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ για το 2015. Ο αριθμός των δικαιωμάτων ενίσχυσης εκφράζεται σε αριθμό ο οποίος αντιστοιχεί στον αριθμό των εκταρίων20.

2. Κατά παρέκκλιση από τη μέθοδο υπολογισμού που αναφέρεται στην παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπο-ρούν να διαφοροποιούν την αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης το 2015, μη περιλαμβανομένων εκείνων που χορηγούνται από το εθνικό απόθεμα ή από τα περιφερειακά αποθέματα το 2015, για κάθε σχετικό έτος βάσει της υπολογιζόμενης κατ’ άρθρο 26 αρχικής μοναδιαίας αξίας τους.

3. Από το έτος αιτήσεων 2019 το αργότερο, όλα τα δικαιώματα ενίσχυσης σε ένα κράτος μέλος ή, σε πε-ρίπτωση εφαρμογής του άρθρου 23, σε μια περιφέρεια, έχουν ενιαία μοναδιαία αξία.

4. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 3, ένα κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει ότι η μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης των οποίων η αρχική μοναδιαία αξία κατά το άρθρο 26 είναι μικρότερη από το 90% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019 θα αυξηθεί, για το έτος υποβολής αιτήσεων 2019 το αργότερο, τουλάχιστον κατά το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ της αρχικής μοναδιαίας αξίας τους και του 90% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019.

Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να καθορίσουν το ποσοστό του πρώτου εδαφίου σε επίπεδο ανώτερο του 90% αλλά όχι ανώτερο του 100%.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι, για το έτος υποβολής αιτήσεων 2019 το αργότερο, κανένα δικαί-ωμα ενίσχυσης δεν θα έχει μοναδιαία αξία χαμηλότερη του 60% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019, εκτός εάν αυτό συνεπάγεται μέγιστη μείωση που υπερβαίνει το κατώτατο όριο της παρα-

20 Η σύγκλιση δεν αφορά αποκλειστικά στο καθεστώς της βασικής ενίσχυσης. Όπως αναφέρεται στο σημείο 37 της αιτιολογικής

έκθεσης του κανονισμού 1307/2013, “…τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν μέρος των εθνικών ανώτατων ορίων τους για τις

άμεσες ενισχύσεις για τη χορήγηση ετήσιας ενίσχυσης, πέραν της βασικής, που μπορεί να λαμβάνει υπόψη την εσωτερική σύγκλιση

στο κράτος μέλος ή στην περιοχή…”. Εξάλλου, σε πρόσφατη ανακοίνωση του Συμβουλίου, στις 16.12.2013, επισημαίνεται ότι “…

Για τους σκοπούς της εσωτερικής σύγκλισης, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να συνυπολογίζουν και το 30% των ενισχύσεων για το

πρασίνισμα που λαμβάνουν οι αγρότες”.

Page 44: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

42

γράφου 7 στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το εν λόγω κατώτατο όριο. Στην περίπτωση αυτή, η ελάχιστη μοναδιαία αξία καθορίζεται στο απαιτούμενο επίπεδο ώστε να τηρείται το εν λόγω κατώτατο όριο.

5. Η αναφερόμενη στην παράγραφο 4 εθνική ή περιφερειακή μοναδιαία αξία το 2019 υπολογίζεται διαι-ρώντας ένα σταθερό ποσοστό του εθνικού ανώτατου ορίου, όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ, ή του περι-φερειακού ανώτατου ορίου, για το ημερολογιακό έτος 2019, διά του αριθμού των δικαιωμάτων ενίσχυσης κατά το 2015 στο οικείο κράτος μέλος ή περιοχή, μη περιλαμβανομένων εκείνων που χορηγούνται από το εθνικό ή περιφερειακό απόθεμα κατά το 2015. Αυτό το σταθερό ποσοστό υπολογίζεται διαιρώντας το εθνικό ή περιφερειακό ανώτατο όριο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης που καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 1 ή το άρθρο 23 παράγραφος 2 αντίστοιχα για το έτος 2015, κατόπιν εφαρμογής της γραμμικής μείωσης που προβλέπεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 ή, κατά περίπτωση, παράγραφος 2, διά του εθνικού ανώτατου ορίου όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ ή του περιφερειακού ανώτατου ορίου, για το 2015.

6. Τα περιφερειακά ανώτατα όρια που αναφέρονται στην παράγραφο 5 υπολογίζονται με εφαρμογή ενός σταθερού ποσοστού στο εθνικό ανώτατο όριο όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ για το έτος 2019. Το εν λόγω σταθερό ποσοστό υπολογίζεται διαιρώντας τα αντίστοιχα περιφερειακά ανώτατα όρια, όπως ορί-ζονται σύμφωνα με το άρθρο 23 παράγραφος 2, για το έτος 2015, διά του εθνικού ανώτατου ορίου που καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 1 για το έτος 2015, μετά την εφαρμογή της γραμμικής μείωσης που προβλέπεται στο άρθρο 30 παράγραφος 1 όταν εφαρμόζεται το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 23 παράγραφος 2.

7. Για τη χρηματοδότηση των αυξήσεων της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης που αναφέρονται στην παράγραφο 4, όταν πρόκειται για δικαιώματα ενίσχυσης με αρχική μοναδιαία αξία ανώτερη της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019, η διαφορά μεταξύ της αρχικής μοναδιαίας αξίας τους και της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019 μειώνεται βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κρι-τηρίων που καθορίζονται από τα κράτη μέλη. Τα κριτήρια αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν τον καθορισμό μέγιστης μείωσης της αρχικής μοναδιαίας αξίας κατά 30%.

8. Κατά την εφαρμογή της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου, η μετάβαση από την αρχική μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης που καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 26 στην τελική μοναδιαία αξία τους το 2019 που καθορίζεται σύμφωνα με τις παραγράφους 3 ή 4 έως 7 του παρόντος άρθρου πραγμα-τοποιείται με ίσα βήματα αρχής γενομένης από το 2015.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με το καθορισμένο ποσοστό όπως αναφέρεται στην πα-ράγραφο 1 του παρόντος άρθρου για κάθε έτος, προσαρμόζεται η αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης με αρχική μοναδιαία αξία ανώτερη της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019.

9. Κατά παρέκκλιση εκ της παραγράφου 8 του παρόντος άρθρου όταν ένα κράτος μέλος που αποφασίζει κατά το άρθρο 21 παράγραφος 3 να κρατήσει τα υφιστάμενα δικαιώματα εφαρμόζει την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, η μετάβαση από την αρχική μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης, ως ορίζεται κατά το άρθρο 26 παράγραφος 5 στην τελική τους μοναδιαία αξία το 2019, ως ορίζεται κατά την παράγρα-φο 3 ή τις παραγράφους 4 έως 7 του παρόντος άρθρου, γίνεται, όπου πρέπει, εφαρμόζοντας τα εθνικά μέτρα κατά το άρθρο 63 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1782/2003.

Page 45: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

43

Για να τηρηθεί το καθορισμένο ποσοστό όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου για κάθε χρόνο, η αξία όλων των δικαιωμάτων ενίσχυσης προσαρμόζεται γραμμικώς.

10. Το 2015, τα κράτη μέλη θα ενημερώσουν τους γεωργούς για την αξία των οικείων δικαιωμάτων ενί-σχυσης όπως υπολογίζεται σύμφωνα με το παρόν άρθρο και τα άρθρα 26 και 27 για κάθε έτος της περιό-δου που καλύπτει ο παρών κανονισμός.

Εθνικό απόθεμα και περιφερειακά αποθέματα (άρθρο 30)

1. Κάθε κράτος μέλος δημιουργεί εθνικό απόθεμα. Για τον σκοπό αυτό, κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε γραμμική ποσοστιαία μείωση του ανώ-τατου ορίου του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης σε εθνικό επίπεδο.

2. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 23 παράγραφος 1 μπορούν να δημιουργούν περιφερειακά αποθέματα. Για τον σκοπό αυτό, κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε γραμμική ποσοστιαία μείωση του ανώ-τατου ορίου του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο όπως αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 23 παράγραφος 2, προκειμένου να συγκροτήσουν το περιφερειακό απόθεμα.

3. Η μείωση που αναφέρεται στις παραγράφους 1 και 2 δεν υπερβαίνει το 3% εκτός, εάν απαιτείται υψη-λότερο ποσοστό, για να καλυφθούν οι ανάγκες χορήγησης που ορίζονται στην παράγραφο 6 ή στην πα-ράγραφο 7 στοιχεία α) και β) για το έτος 2015 ή, όσον αφορά τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36 (πρόκειται για τα νέα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το 2014 το καθεστώς της ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης), για το πρώτο έτος εφαρμογής του καθεστώτος της βασικής ενίσχυσης.

4. Τα κράτη μέλη χορηγούν δικαιώματα ενίσχυσης από το εθνικό τους απόθεμα ή τα περιφερειακά τους αποθέματα σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια και κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των γεωργών και να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις της αγοράς και του ανταγωνισμού.

5. Τα δικαιώματα ενίσχυσης που αναφέρονται στην παράγραφο 3 χορηγούνται μόνον στους γεωργούς οι οποίοι δικαιούνται χορήγησης άμεσων ενισχύσεων κατά το άρθρο 9.

6. Τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν το εθνικό τους απόθεμα ή τα περιφερειακό τους αποθέματα για τη χο-ρήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης, κατά προτεραιότητα, σε γεωργούς νεαρής ηλικίας και σε γεωργούς που αρχίζουν τη γεωργική τους δραστηριότητα....

Αναδιανεμητική ενίσχυση (άρθρο 41)

1. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν, έως την 1η Αυγούστου δεδομένου έτους, να χορηγήσουν από το επόμενο έτος ετήσια ενίσχυση σε γεωργούς οι οποίοι δικαιούνται ενίσχυση στο πλαίσιο του καθε-στώτος βασικής ενίσχυσης που αναφέρεται στο Κεφάλαιο 1 Τμήματα 1,2,3 και 5 ή στο πλαίσιο του καθε-στώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης που αναφέρεται στο Τμήμα 4 του κεφαλαίου 1 (“αναδιαμεμητική ενίσχυση”).

Page 46: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

44

Τα κράτη μέλη κοινοποιούν την απόφασή τους στην Επιτροπή, έως την ημερομηνία που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο.

2. Τα κράτη μέλη που έχουν αποφασίσει να εφαρμόσουν το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο σύμφωνα με το άρθρο 23 μπορούν να χορηγούν την αναδιανεμητική ενίσχυση που αναφέρεται στο παρόν Κεφάλαιο σε περιφερειακό επίπεδο....

4. Η αναδιανεμητική ενίσχυση υπολογίζεται ετησίως από τα κράτη μέλη πολλαπλασιάζοντας ένα ποσό που καθορίζει το κράτος μέλος και δεν πρέπει να είναι ανώτερο από το 65% της μέσης εθνικής ή περι-φερειακής ενίσχυσης ανά εκτάριο με τον αριθμό των δικαιωμάτων ενίσχυσης που ενεργοποιεί ο γεωργός σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή με τον αριθμό επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνει ο γεωργός κατά το άρθρο 36 παράγραφος 2 (νέα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το καθεστώς της ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης). Ο αριθμός των εν λόγω δικαιωμάτων ενίσχυσης ή εκταρίων δεν μπορεί να υπερβαίνει ένα ανώτατο όριο το οποίο δεν υπερβαίνει τα 30 εκτάρια ή το μέσο μέγεθος γεωργικής εκμετάλλευσης όπως ορίζεται στο Παράρτημα VIII εφόσον το μέγεθος αυτό υπερβαίνει τα 30 εκτάρια στο οικείο κράτος μέλος....

Ενίσχυση για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον (άρθρο 43)

1. Οι γεωργοί που δικαιούνται ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης ή του καθεστώ-τος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης τηρούν, σε όλα τα επιλέξιμα εκτάριά τους κατά την έννοια του άρθρου 32 παράγραφοι 2 έως 5, τις γεωργικές πρακτικές που είναι επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον και αναφέρονται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου ή τις ισοδύναμες πρακτικές που αναφέρονται στην παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου.

2. Οι επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές είναι οι εξής:

α) διαφοροποίηση καλλιεργειών·

β) διατήρηση των υφιστάμενων μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων και

γ) διάθεση περιοχής οικολογικής εστίασης στη γεωργική έκταση.

3. Οι ισοδύναμες πρακτικές είναι αυτές που περιλαμβάνουν παρόμοιες πρακτικές οι οποίες προσφέρουν ισοδύναμο ή ανώτερο επίπεδο οφέλους για το κλίμα και το περιβάλλον σε σύγκριση με μία ή πολλές από τις πρακτικές που αναφέρονται στην παράγραφο 2. Οι εν λόγω ισοδύναμες πρακτικές και η πρακτική ή πρακτικές που αναφέρονται στην παράγραφο 2 με την(τις) οποία(-ες) είναι ισοδύναμη(-ες) παρατίθενται στο Παράρτημα IX και καλύπτονται από ένα εκ των εξής:

α) δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται σύμφωνα με το άρθρο 39 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 ή το άρθρο 28 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013·

Page 47: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

45

β) εθνικά ή περιφερειακά συστήματα περιβαλλοντικής πιστοποίησης, περιλαμβανομένης της πιστοποίησης της συμμόρφωσης προς εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία που υπερβαίνει τα σχετικά υποχρεωτικά πρό-τυπα που καθορίζονται σύμφωνα με το Κεφάλαιο Ι του Τίτλου VI του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, τα οποία σκοπό έχουν να ανταποκριθούν στους στόχους της προστασίας του εδάφους και των υδάτων, της βιοποικιλότητας, της διαφύλαξης του φυσικού τοπίου καθώς και του μετριασμού της αλλαγής του κλίματος και της προσαρμογής σε αυτήν. Τα εν λόγω συστήματα πιστοποίησης μπορούν να περιλαμβάνουν τις πρα-κτικές που παρατίθενται στο Παράρτημα ΙΧ του παρόντος κανονισμού, τις πρακτικές που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου ή συνδυασμό των πρακτικών αυτών.

4. Οι ισοδύναμες πρακτικές που αναφέρονται στην παρούσα παράγραφο δεν αποτελούν αντικείμενο δι-πλής χρηματοδότησης.

5. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν, κατά περίπτωση και σε περιφερειακό επίπεδο, να περιορίσουν την επιλογή των γεωργών όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που αναφέρονται στην παρά-γραφο 3 σημεία α) και β).

6. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν, κατά περίπτωση και σε περιφερειακό επίπεδο, ότι οι γεωργοί εκπληρώνουν όλες τις συναφείς υποχρεώσεις τους δυνάμει της παραγράφου 1 σύμφωνα με τα εθνικά ή πε-ριφερειακά συστήματα περιβαλλοντικής πιστοποίησης που αναφέρονται στο στοιχείο β) της παραγράφου 3.

7. Με την επιφύλαξη των αποφάσεων των κρατών μελών που αναφέρονται στις παραγράφους 5 και 6, ένας γεωργός μπορεί να χρησιμοποιήσει μία (ή περισσότερες) από τις πρακτικές που αναφέρονται στο στοιχείο α) της παραγράφου 3 μόνον εάν αυτές αντικαθιστούν πλήρως την ή τις συναφείς πρακτικές που αναφέρονται στην παράγραφο 2. Ένας γεωργός μπορεί να χρησιμοποιήσει τα συστήματα πιστοποίησης που αναφέρονται στο στοιχείο β) της παραγράφου 3 μόνον εάν αυτά καλύπτουν ολόκληρη την υποχρέωση που αναφέρεται στην παράγραφο 1.

8. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις αποφάσεις τους που αναφέρονται στις παραγράφους 5 και 6 και τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις ή τα συστήματα πιστοποίησης που προτίθενται να εφαρμόσουν ως ισοδύναμες πρακτικές κατά την έννοια της παραγράφου 3.

Η Επιτροπή κρίνει κατά πόσον οι πρακτικές που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες δεσμεύσεις ή στα συστήματα πιστοποίησης καλύπτονται από τον κατάλογο του Παραρτήματος ΙΧ και, εάν θεωρεί ότι αυτό δεν συμβαίνει, το κοινοποιεί στα κράτη μέλη μέσω εκτελεστικής πράξης χωρίς να εφαρμόσει τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2 ή 3. Εάν η Επιτροπή κοινοποιήσει σε κράτος μέλος ότι οι πρακτικές δεν καλύπτονται από τον κατάλογο του Παραρτήματος ΙΧ, το κράτος μέλος δεν αναγνωρίζει ως ισοδύναμες κατά την έννοια της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις ή τα συστήματα πιστοποίησης που αφορά η κοινοποίηση της Επιτροπής.

9. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 10 και 11 του παρόντος άρθρου και της εφαρμογής της δημοσι-ονομικής πειθαρχίας, των γραμμικών μειώσεων σύμφωνα με το άρθρο 7 του παρόντος κανονισμού και του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, τα κράτη μέλη χορηγούν την ενίσχυση που προ-βλέπεται στο παρόν Κεφάλαιο σε γεωργούς οι οποίοι τηρούν όσες από τις πρακτικές της παραγράφου 1

Page 48: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

46

του παρόντος άρθρου έχουν συνάφεια με τη δραστηριότητά τους και αναλόγως της συμμόρφωσης των εν λόγω γεωργών με τις διατάξεις των άρθρων 44, 45 και 46 του παρόντος κανονισμού.

Η ενίσχυση αυτή λαμβάνει τη μορφή ετήσιας πληρωμής ανά επιλέξιμο εκτάριο που δηλώνεται κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 33 παράγραφος 1 ή, στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36 παρ. 2, τη μορφή ετήσιας πληρωμής ανά επιλέξιμο εκτάριο που δηλώνεται στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, το ποσό της οποίας υπολογίζεται ετησίως διαιρώντας το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή του άρθρου 47 διά του συνολικού αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται, σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή το άρθρο 36 παρ. 2 στο συγκεκριμένο κράτος μέλος ή στη συγκεκριμένη περιφέρεια.

Κατά παρέκκλιση από το δεύτερο εδάφιο, τα κράτη μέλη που αποφασίζουν να εφαρμόσουν το άρθρο 25 παράγραφος 2 μπορούν να αποφασίσουν να χορηγήσουν την ενίσχυση που αναφέρεται στην παρούσα παράγραφο ως ποσοστό της συνολικής αξίας των δικαιωμάτων που ενεργοποιεί ο γεωργός σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 για κάθε συγκεκριμένο έτος.

Για κάθε έτος και κάθε κράτος μέλος ή περιφέρεια, το ποσοστό που αναφέρεται στο τρίτο εδάφιο υπολο-γίζεται διαιρώντας το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή του άρθρου 47 με τη συνολική αξία όλων των δικαιωμάτων ενίσχυσης που ενεργοποιούνται βάσει του άρθρου 33 παράγραφος 1 στο συγκεκριμένο κράτος μέλος ή περιφέρεια.

10. Οι γεωργοί των οποίων οι εκμεταλλεύσεις βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει σε περιοχές που καλύπτονται από τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ, 2000/60/ΕΚ ή 2009/147/ΕΚ δικαιούνται την ενίσχυση που προβλέπεται στο παρόν Κεφάλαιο υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν τις πρακτικές που αναφέρονται στο παρόν Κεφάλαιο, στον βαθμό που οι πρακτικές αυτές στη συγκεκριμένη εκμετάλλευση συνάδουν με τους στόχους των εν λόγω οδηγιών.

11. Οι γεωργοί που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 29 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 όσον αφορά τη βιολογική γεωργία δικαιούνται αυτοδικαίως την ενίσχυση που προβλέπεται στο παρόν Κεφάλαιο.

Όσον αφορά τη βιολογική γεωργία, το πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται μόνο στις μονάδες μιας εκμετάλλευ-σης που χρησιμοποιούνται για βιολογική παραγωγή σύμφωνα με το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007....

Διαφοροποίηση καλλιεργειών (άρθρο 44)

1. Όταν η αρόσιμη γη του γεωργού καλύπτει έκταση μεταξύ 10 και 30 εκταρίων και δεν καλλιεργείται εξ ολοκλήρου με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο διαφορετικές καλλιέργειες σε αυτή την αρό-σιμη γη. Η κύρια καλλιέργεια δεν πρέπει να καλύπτει περισσότερο από το 75% αυτής της αρόσιμης γης.

Page 49: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

47

Όταν η αρόσιμη γη του γεωργού καλύπτει έκταση πάνω από 30 εκτάρια και δεν καλλιεργείται εξ ολοκλή-ρου με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές καλλιέργειες σε αυτή την αρόσιμη γη. Η κύρια καλλιέργεια δεν πρέπει να καλύπτει πάνω από το 75% αυτής της αρόσιμης γης και οι δύο κύριες καλλιέργειες δεν πρέπει να καλύπτουν από κοινού πάνω από το 95% αυτής της αρόσιμης γης.

2. Με την επιφύλαξη του αριθμού των καλλιεργειών που απαιτούνται σύμφωνα με την παράγραφο 1, τα ανώτατα όρια που ορίζονται στην παράγραφο 1 δεν εφαρμόζονται στις εκμεταλλεύσεις όπου αγρωστώδη ή λοιπά ποώδη κτηνοτροφικά φυτά ή γη υπό αγρανάπαυση καλύπτουν άνω του 75% της αρόσιμης γης. Στην περίπτωση αυτή, η κύρια καλλιέργεια στην υπόλοιπη αρόσιμη έκταση δεν πρέπει να καλύπτει άνω του 75% της υπόλοιπης αυτής αρόσιμης γης, εκτός εάν η υπόλοιπη αυτή έκταση καλύπτεται από αγρω-στώδη ή λοιπά ποώδη κτηνοτροφικά φυτά ή γη υπό αγρανάπαυση.

3. Οι παράγραφοι 1 και 2 δεν εφαρμόζεται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις:

α) όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ως γη υπό αγρανάπαυση ή για συνδυασμό των δύο, με την προ-ϋπόθεση ότι η αρόσιμη γη που δεν καλύπτεται από αυτές τις χρήσεις δεν υπερβαίνει τα 30 εκτάρια·

β) όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης χρησιμοποιείται ως μόνιμος βοσκότοπος, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών ή καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας ή για συνδυασμό των χρήσεων αυτών, με την προϋπόθεση ότι η αρόσιμη έκταση που δεν καλύπτεται από αυτές τις χρήσεις δεν υπερβαίνει τα 30 εκτάρια·

γ) όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των δεδηλωμένων εκτάσεων αρόσιμης γης δεν δηλώθηκε από τον γεωργό στην αίτηση ενίσχυσης του προηγούμενου έτους και εφόσον, βάσει των γεωχωρικών στοιχείων των αιτήσεων ενίσχυσης, προκύπτει ότι όλη η αρόσιμη γη καλλιεργείται με διαφορετική καλλιέργεια από εκείνη του προηγούμενου ημερολογιακού έτους·

δ) που βρίσκονται σε περιοχές βόρεια του 62ου παραλλήλου ή σε ορισμένες παρακείμενες περιοχές. Όταν η αρόσιμη γη της εκμετάλλευσης καλύπτει περισσότερα από 10 εκτάρια, πρέπει να υπάρχουν του-λάχιστον δύο διαφορετικές καλλιέργειες στην εν λόγω αρόσιμη γη. Καμία από τις καλλιέργειες αυτές δεν πρέπει να υπερβαίνει το 75% της αρόσιμης γης εκτός όταν η κύρια καλλιέργεια αφορά αγρωστώδη ή άλλα ποώδη κτηνοτροφικά φυτά ή γη υπό αγρανάπαυση....

Μόνιμοι βοσκότοποι (άρθρο 45)

1. Τα κράτη μέλη καθορίζουν μόνιμους βοσκότοπους οι οποίοι είναι ευαίσθητοι από περιβαλλοντική άπο-ψη στις περιφέρειες που καλύπτονται από τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ ή 2009/147/ΕΚ και οι οποίοι απαιτούν αυστηρή προστασία προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι των εν λόγω οδηγιών.

Page 50: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

48

Τα κράτη μέλη μπορούν, προκειμένου να εξασφαλίσουν την προστασία των πολύτιμων, από περιβαλλο-ντική άποψη, μόνιμων βοσκότοπων, να αποφασίσουν να καθορίσουν περαιτέρω ευαίσθητες περιοχές που βρίσκονται εκτός των περιοχών που καλύπτονται από τις οδηγίες 92/43/ΕΟΚ ή 2009/147/ΕΚ, συμπερι-λαμβανομένων των μόνιμων βοσκότοπων σε εδάφη πλούσια σε άνθρακα.

Οι γεωργοί δεν μετατρέπουν ούτε οργώνουν τους μόνιμους βοσκότοπους που βρίσκονται στις περιοχές που έχουν καθορίσει τα κράτη μέλη σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο και, κατά περίπτωση, το δεύτερο εδάφιο.

2. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι η αναλογία της γης που αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο προς τη συνολική γεωργική έκταση που δηλώθηκε από τους γεωργούς σύμφωνα με το σημείο α) του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 δεν μειώνεται κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 5% σε σύγκριση με την αναλογία αναφοράς που καθορίζεται από τα κράτη μέλη το 2015 διαιρώντας τη γη που αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο όπως αναφέρεται στο στοιχείο α) του δευτέρου εδαφίου της παρούσης παραγράφου με τη συνολική γεωργική έκταση όπως αναφέρεται στο στοιχείο β) του παρόντος εδαφίου....

Η αναλογία των μόνιμων βοσκότοπων καθορίζεται ετησίως βάσει των εκτάσεων που δηλώνουν οι γεωργοί που υπόκεινται στις υποχρεώσεις του παρόντος Κεφαλαίου για το συγκεκριμένο έτος βάσει του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013.

Η υποχρέωση βάσει της παρούσας παραγράφου ισχύει σε εθνικό, σε περιφερειακό ή στο ενδεδειγμένο υποπεριφερειακό επίπεδο. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να εφαρμόσουν την υποχρέωση δια-τήρησης μόνιμων βοσκότοπων σε επίπεδο εκμεταλλεύσεων προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η αναλογία μόνιμων βοσκότοπων δεν μειώνεται κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 5%. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν κάθε σχετική απόφαση στην Επιτροπή έως την 1η Αυγούστου 2014.

Τα κράτη μέλη κοινοποιούν την αναλογία αναφοράς και την αναλογία που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο στην Επιτροπή....

Περιοχή οικολογικής εστίασης (άρθρο 46)

1. Όταν η αρόσιμη γη μιας εκμετάλλευσης καλύπτει περισσότερα από 15 εκτάρια, οι γεωργοί μεριμνούν ώστε, από την 1η Ιανουαρίου 2015, μια έκταση η οποία αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 5% της αρόσιμης γης της εκμετάλλευσης που δήλωσε ο γεωργός σύμφωνα με το σημείο α) του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 και, αν θεωρείται περιοχή οικολογικής εστίασης από το οικείο κράτος μέλος κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, συμπεριλαμβανομένων των εκτάσεων που αναφέρονται στα στοιχεία γ), δ), ζ) και η) της ανωτέρω παραγράφου, αποτελεί περιοχή οικολογικής εστίασης.

Το ποσοστό που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο της παρούσας παραγράφου μπορεί να αυξηθεί από 5% σε 7% με νομοθετική πράξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 43 παράγραφος 2 της Συνθήκης (ΣλΕΕ).

Page 51: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

49

Έως τις 31 Μαρτίου 2017, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση αξιολόγησης σχετικά με την εφαρμογή του πρώτου εδαφίου της παρούσας παραγράφου συνοδευόμενη, κατά περίπτωση, από πρόταση νομοθετικής πράξης όπως αναφέρεται στο δεύτερο εδάφιο.

2. Τα κράτη μέλη αποφασίζουν έως την 1η Αυγούστου 2014 εάν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα στοιχεία θα θεωρηθούν περιοχές οικολογικής εστίασης:

α) γη υπό αγρανάπαυση·

β) αναβαθμίδες·

γ) χαρακτηριστικά τοπίου, συμπεριλαμβανομένων παρόμοιων χαρακτηριστικών παρακείμενων στην αρό-σιμη γη της εκμετάλλευσης· κατά παρέκκλιση από το άρθρο 43 παράγραφος 1 του παρόντος κανονισμού, μπορούν να περιλαμβάνονται χαρακτηριστικά τοπίου μη συμπεριλαμβανόμενα στην επιλέξιμη έκταση σύμ-φωνα με το στοιχείο γ) του άρθρου 76 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013·

δ) ζώνες ανάσχεσης, συμπεριλαμβανομένων των ζωνών ανάσχεσης που καλύπτονται από μόνιμο βοσκό-τοπο με την προϋπόθεση ότι είναι χωριστές από παρακείμενη επιλέξιμη γεωργική έκταση·

ε) εκτάρια αγροδασοκομικών εκτάσεων τα οποία λαμβάνουν στήριξη δυνάμει του άρθρου 44 του κανονι-σμού (ΕΕ) αριθ. 1698/2005 και/ή του άρθρου 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013·

στ) λωρίδες επιλέξιμων εκταρίων στις άκρες δασικών εκτάσεων·

ζ) εκτάσεις με πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου στις οποίες δεν χρησιμοποιούνται ορυκτά λιπάσματα και/ή φυτοπροστατευτικά προϊόντα·

η) αναδασωμένες εκτάσεις που αναφέρονται στο στοιχείο β) σημείο ii) του άρθρου 32 παράγραφος 2 του παρόντος κανονισμού·

θ) εκτάσεις με εμβόλιμες καλλιέργειες ή φυτοκάλυψη που λαμβάνονται από τη φύτευση και βλάστηση σπόρων, με την επιφύλαξη της εφαρμογής των συντελεστών στάθμισης που αναφέρονται στην παράγρα-φο 3 του παρόντος άρθρου·

ι) εκτάσεις με καλλιέργεια που έχει ικανότητες δέσμευσης του αζώτου.

Με εξαίρεση τις εκτάσεις της εκμετάλλευσης που αναφέρονται στα στοιχεία ζ) και η) του πρώτου εδαφίου της παρούσας παραγράφου, οι περιοχές οικολογικής εστίασης βρίσκονται στην αρόσιμη γη της εκμετάλ-λευσης. Στην περίπτωση των εκτάσεων που αναφέρονται στα σημεία γ) και δ) του πρώτου εδαφίου της παρούσας παραγράφου, η περιοχή οικολογικής εστίασης μπορεί επίσης να γειτνιάζει με την αρόσιμη γη της εκμετάλλευσης που δηλώνει ο γεωργός σύμφωνα με το σημείο α) του πρώτου εδαφίου του άρθρου 72 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013.

Page 52: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

50

3. Προκειμένου να απλοποιηθεί η διαχείριση και να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των ειδών περι-οχών οικολογικής εστίασης που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 2 και να διευκολύνεται η μέτρησή τους, τα κράτη μέλη μπορούν, κατά τον υπολογισμό των συνολικών εκταρίων που αντιπροσωπεύ-ει η περιοχή οικολογικής εστίασης της εκμετάλλευσης, να χρησιμοποιούν τους συντελεστές μετατροπής και/ή τους συντελεστές στάθμισης που αναφέρονται στο Παράρτημα Χ. Σε περίπτωση που ένα κράτος μέ-λος αποφασίσει να θεωρήσει ως περιοχή οικολογικής εστίασης την περιοχή του στοιχείου θ) του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 ή οποιαδήποτε άλλη περιοχή η οποία αποτελεί αντικείμενο στάθμισης μικρότε-ρης του 1, η χρήση των συντελεστών στάθμισης που αναφέρονται στο Παράρτημα Χ είναι υποχρεωτική.

4. Η παράγραφος 1 δεν εφαρμόζεται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις:

α) όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ως γη υπό αγρανάπαυση, καλλιεργείται με καλλιέργειες ψυχαν-θών ή για συνδυασμό των δύο, με την προϋπόθεση ότι η αρόσιμη γη που δεν καλύπτεται από αυτές τις χρήσεις δεν υπερβαίνει τα 30 εκτάρια·

β) όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών ή καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου της καλλιέργειας ή για συνδυασμό των χρήσεων αυτών, με την προϋπόθεση ότι η αρόσιμη έκταση που δεν καλύπτεται από αυτές τις χρήσεις δεν υπερβαίνει τα 30 εκτάρια.

5. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να εφαρμόσουν έως το μισό των ποσοστιαίων μονάδων των περιοχών οικολογικής εστίασης που αναφέρονται στην παράγραφο 1 σε περιφερειακό επίπεδο, προκει-μένου να διευκολύνουν τον σχηματισμό παρακείμενων περιοχών οικολογικής εστίασης. Τα κράτη μέλη ορίζουν τις εκτάσεις και τις υποχρεώσεις που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί ή οι ομάδες γεωργών που συμμετέχουν. Ο ορισμός των εκτάσεων και των υποχρεώσεων έχει ως στόχο την υποστήριξη της υλοποί-ησης των πολιτικών της Ένωσης για το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιοποικιλότητα.

6. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να επιτρέπουν στους γεωργούς των οποίων οι εκμεταλλεύσεις βρίσκονται σε στενή εγγύτητα να τηρούν την υποχρέωση που αναφέρεται στην παράγραφο 1 συλλογικώς (“συλλογική εφαρμογή” με την προϋπόθεση ότι οι σχετικές περιοχές οικολογικής εστίασης συνορεύουν. Προς υποστήριξη της υλοποίησης των πολιτικών της Ένωσης για το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιοποικι-λότητα, τα κράτη μέλη μπορούν να ορίζουν τις περιοχές στις οποίες είναι δυνατή η συλλογική εφαρμογή και μπορούν επίσης να επιβάλλουν περαιτέρω υποχρεώσεις στους γεωργούς ή στις ομάδες γεωργών που συμμετέχουν στην εν λόγω συλλογική υλοποίηση.

Κάθε γεωργός που συμμετέχει σε τέτοια συλλογική εφαρμογή μεριμνά ώστε τουλάχιστον το 50% της έκτασης που υπόκειται στην υποχρέωση της παραγράφου 1 να βρίσκεται στη γη της εκμετάλλευσής του και σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2. Ο αριθμός των γεωργών που συμμετέχουν σε τέτοια συλλογική εφαρμογή δεν υπερβαίνει τους 10.

Page 53: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

51

7. Τα κράτη μέλη στα οποία άνω του 50% της συνολικής έκτασης καλύπτεται από δάση μπορούν να απο-φασίσουν ότι η παράγραφος 1 του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζεται στις εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε περιοχές τις οποίες τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν ορίσει ως περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά μειονεκτήματα σύμφωνα με το στοιχείο α) ή β) του άρθρου 32 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013, με την προϋπόθεση ότι άνω του 50% της συνολικής έκτασης της μονάδας που αναφέρεται στο δεύτερο εδάφιο της παρούσας παραγράφου καλύπτεται από δάση και η αναλογία των δασικών εκτά-σεων προς τις γεωργικές εκτάσεις είναι μεγαλύτερη του 3:1.

Η δασική έκταση και η αναλογία των δασικών εκτάσεων αξιολογούνται σε επίπεδο έκτασης αντίστοιχο του επιπέδου ΤΔΜ 2 ή σε επίπεδο σαφώς άλλης, σαφώς οριοθετημένης μονάδας που καλύπτει μία ενιαία, καθορισμένη, συνεχόμενη γεωγραφική περιοχή με παρόμοιες γεωργικές συνθήκες.

8. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις αποφάσεις τους που αναφέρονται στην παράγραφο 2 έως την 1η Αυγούστου 2014, και τυχόν αποφάσεις που αναφέρονται στις παραγράφους 3, 5, 6 ή 7 έως την 1η Αυγούστου του προηγούμενου της εφαρμογής τους έτους....

Χρηματοδοτικές διατάξεις πράσινης ενίσχυσης (άρθρο 47)

1. Για τη χρηματοδότηση της προβλεπόμενης στο παρόν Κεφάλαιο ενίσχυσης, τα κράτη μέλη χρησιμοποι-ούν το 30% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου που ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ.

2. Τα κράτη μέλη εφαρμόζουν την προβλεπόμενη στο παρόν Κεφάλαιο ενίσχυση σε εθνικό επίπεδο.Κατά την εφαρμογή του άρθρου 23 τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να εφαρμόσουν την ενίσχυση σε περιφερειακό επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση, χρησιμοποιούν σε κάθε περιφέρεια μερίδιο του ανώτα-του ορίου που ορίζεται δυνάμει της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου. Για κάθε περιφέρεια, το μερίδιο αυτό υπολογίζεται διαιρώντας το αντίστοιχο περιφερειακό ανώτατο όριο όπως υπολογίζεται σύμφωνα με το άρθρο 23 παράγραφος 2 διά του ανώτατου ορίου που καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγρα-φος 1, μετά την εφαρμογή της γραμμικής μείωσης κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 30, σε περίπτωση μη εφαρμογής του άρθρου 23 παράγραφος 2.

3. Η Επιτροπή θεσπίζει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, το αντίστοιχο ανώτατο όριο για την προβλεπόμενη στο παρόν Κεφάλαιο ενίσχυση σε ετήσια βάση. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικα-σία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς (άρθρο 48)

1. Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ενίσχυση σε γεωργούς που δικαιούνται ενίσχυση στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης ή του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης που προβλέπεται στο κεφάλαιο 1 και των οποίων οι εκμεταλλεύσεις βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς που ορίζονται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 1 του κανονισμού

Page 54: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

52

(ΕΕ) αριθ. 1305/2013 (“ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς”).

2. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να χορηγούν την ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορι-

σμούς σε όλες τις περιοχές που εμπίπτουν στην παράγραφο 1 ή, με βάση αντικειμενικά και αμερόληπτα

κριτήρια, να περιορίζουν την ενίσχυση σε ορισμένες από τις περιοχές αυτές.

3. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου και της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της

σταδιακής μείωσης των ενισχύσεων κατά το άρθρο 11, και της γραμμικής μείωσης σύμφωνα με το άρθρο

7 του παρόντος κανονισμού και της εφαρμογής του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, η

ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς χορηγείται ετησίως ανά επιλέξιμο εκτάριο που βρίσκεται

στις περιοχές στις οποίες ένα κράτος μέλος έχει αποφασίσει να χορηγήσει ενίσχυση σύμφωνα με την πα-

ράγραφο 2 του παρόντος άρθρου και καταβάλλεται κατόπιν ενεργοποιήσεως των δικαιωμάτων ενίσχυσης

για τα εκτάρια που κατέχει ο ενδιαφερόμενος γεωργός ή, στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36

του παρόντος κανονισμού, για τα επιλέξιμα εκτάρια που δηλώνονται από τον γεωργό.

4. Η ανά εκτάριο ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς υπολογίζεται με τη διαίρεση του πο-

σού που προκύπτει από την εφαρμογή του άρθρου 49 δια του αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που

δηλώνονται σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή το άρθρο 36 παρ. 2, και βρίσκονται στις περιοχές

στις οποίες ένα κράτος μέλος έχει αποφασίσει να χορηγήσει ενίσχυση σύμφωνα με την παράγραφο 2 του

παρόντος άρθρου.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να ορίζουν, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, τον μέγιστο

αριθμό εκταρίων ανά εκμετάλλευση για τα οποία μπορεί να χορηγείται ενίσχυση δυνάμει του παρόντος

κεφαλαίου.

5. Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν την ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς σε πε-

ριφερειακό επίπεδο σύμφωνα με τους όρους της παρούσας παραγράφου εφόσον έχουν ορίσει τις σχε-

τικές περιφέρειες σύμφωνα με αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια και, ιδίως, τα χαρακτηριστικά των

φυσικών περιορισμών τους συμπεριλαμβανομένου του βαθμού σοβαρότητας των περιορισμών, και τις

γεωπονικές τους συνθήκες.

Τα κράτη μέλη υποδιαιρούν τα εθνικά ανώτατα όρια του άρθρου 49 παράγραφος 1, μεταξύ των περιφερει-

ών με αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια.

Η ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς σε περιφερειακό επίπεδο υπολογίζεται με τη διαίρεση

του περιφερειακού ανώτατου ορίου που υπολογίζεται σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρούσας πα-

ραγράφου δια του αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται στην αντίστοιχη περιοχή σύμφωνα

με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή το άρθρο 36 παρ. 2 και βρίσκονται σε περιοχές στις οποίες ένα κράτος

μέλος έχει αποφασίσει να χορηγήσει ενίσχυση σύμφωνα με την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου.

Page 55: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

53

Δημοσιονομικές διατάξεις ενίσχυσης φυσικών περιορισμών (άρθρο 49)

1. Για τη χρηματοδότηση της ενίσχυσης για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν, μέχρι την 1η Αυγούστου 2014, να χρησιμοποιούν έως το 5 % του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου που ορίζεται στο παράρτημα ΙΙ. Κοινοποιούν την απόφασή τους στην Επιτροπή έως την ημερομηνία αυτή.

Τα κράτη μέλη μπορούν, μέχρι την 1η Αυγούστου 2016, να επανεξετάζουν την απόφασή τους, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2017. Κοινοποιούν στην Επιτροπή την απόφασή τους έως την 1η Αυγούστου 2016.

2. Βάσει του ποσοστού του ανώτατου ορίου που χρησιμοποιείται από τα κράτη μέλη δυνάμει της παραγρά-φου 1, η Επιτροπή ορίζει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, τα αντίστοιχα ανώτατα όρια για την ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς σε ετήσια βάση. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας (άρθρο 50)

1. Τα κράτη μέλη χορηγούν ετήσια ενίσχυση σε γεωργούς νεαρής ηλικίας που δικαιούνται ενίσχυση στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης ή του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης που προ-βλέπεται στο κεφάλαιο 1 (“ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας”).

2. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ως “γεωργοί νεαρής ηλικίας” νοούνται τα φυσικά πρόσωπα:

α) που δημιουργούν για πρώτη φορά γεωργική εκμετάλλευση ως επικεφαλής της εκμετάλλευσης ή τα οποία έχουν ήδη εγκατασταθεί κατά τη διάρκεια των πέντε ετών που προηγούνται της πρώτης υποβολής αίτησης για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης ή το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης όπως προβλέ-πεται στο άρθρο 73 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, και

β) που είναι ηλικίας έως 40 ετών κατά το έτος υποβολής της αίτησης που προβλέπεται στο στοιχείο α).

3. Τα κράτη μέλη μπορούν να ορίζουν περαιτέρω αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια επιλεξιμότητας για γεωργούς νεαρής ηλικίας που υποβάλλουν αίτηση για την παροχή της ενίσχυσης για γεωργούς νεα-ρής ηλικίας όσον αφορά κατάλληλες δεξιότητες και/ή απαιτήσεις εκπαίδευσης.

4. Με την επιφύλαξη της εφαρμογής δημοσιονομικής πειθαρχίας, της σταδιακής μείωσης των ενισχύσεων κατά το άρθρο 11 και των γραμμικών μειώσεων σύμφωνα με το άρθρο 7 του παρόντος κανονισμού, και της εφαρμογής του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, η ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας χορηγείται ετησίως κατόπιν ενεργοποίησης των δικαιωμάτων ενίσχυσης από το γεωργό ή, στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36 του παρόντος κανονισμού, κατόπιν δήλωσης των επιλέξιμων εκταρίων από τον γεωργό.

Page 56: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

54

5. Η ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας χορηγείται ανά γεωργό για περίοδο που δεν υπερβαίνει τα πέ-ντε έτη. Η περίοδος αυτή μειώνεται κατά τον αριθμό των ετών που μεσολάβησαν μεταξύ της δημιουργίας της εκμετάλλευσης που προβλέπεται στην παράγραφο 2 στοιχείο α) και της πρώτης υποβολής της αίτησης ενίσχυσης για γεωργούς νεαρής ηλικίας.

6. Τα κράτη μέλη που δεν εφαρμόζουν το άρθρο 36 υπολογίζουν κάθε χρόνο το ύψος της ενίσχυσης για γεωργούς νεαρής ηλικίας πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των δικαιωμάτων που έχει ενεργοποιήσει ο γεωργός σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 1 επί αριθμητικής τιμής η οποία αντιστοιχεί :

α) στο 25 % της μέσης αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης που κατέχει ο γεωργός, ή

β) στο 25 % ποσού το οποίο υπολογίζεται με τη διαίρεση καθορισμένου ποσοστού του εθνικού ανώτατου ορίου για το ημερολογιακό έτος 2019, όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ, δια του αριθμού όλων των επιλέ-ξιμων εκταρίων που δηλώνονται το 2015 σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1. Το εν λόγω καθορι-σμένο ποσοστό ισούται με το μερίδιο του εθνικού ανώτατου ορίου που απομένει για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 1 για το 2015....

8. Κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 6 και 7, τα κράτη μέλη μπορούν να υπολογίζουν το ποσό της ενίσχυσης για γεωργούς νεαρής ηλικίας με τον πολλαπλασιασμό αριθμητικής τιμής που αντιστοιχεί στο 25% της εθνικής μέσης ενίσχυσης ανά εκτάριο με τον αριθμό των δικαιωμάτων που έχει ενεργοποιήσει ο γεωργός σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 1 ή με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων που έχει δηλώσει ο γεωργός σύμφωνα με το άρθρο 36 παράγραφος 2.

Η μέση ενίσχυση ανά εκτάριο υπολογίζεται με τη διαίρεση του εθνικού ανώτατου ορίου για το ημερολογια-κό έτος 2019, όπως ορίζεται στο Παράρτημα ΙΙ, δια του αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται το 2015 σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή, αντίστοιχα, με το άρθρο 36 παράγραφος 2.

9. Τα κράτη μέλη ορίζουν ενιαίο μέγιστο όριο το οποίο εφαρμόζεται στον αριθμό των δικαιωμάτων ενίσχυ-σης που έχουν ενεργοποιηθεί από τον γεωργό ή των επιλέξιμων εκταρίων που έχει δηλώσει ο γεωργός. Το όριο αυτό είναι μεταξύ 25 και 90 εκταρίων. Κατά την εφαρμογή των παραγράφων 6, 7 και 8 τα κράτη μέλη τηρούν το όριο αυτό.

10. Κατά παρέκκλιση εκ των παραγράφων 6 έως 9, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ετήσιο κατ' αποκοπή ποσό ανά γεωργό υπολογιζόμενο με τον πολλαπλασιασμό καθορισμένου αριθμού εκταρίων με αριθμητική τιμή που αντιστοιχεί στο 25% της εθνικής μέσης ενίσχυσης ανά εκτάριο όπως καθορίζεται βάσει της παραγράφου 8.

Ο καθορισμένος αριθμός εκταρίων που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο της παρούσας παραγράφου υπολο-γίζεται με τη διαίρεση του συνολικού αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 ή, αντίστοιχα, με το άρθρο 36 παράγραφος 2 από τους γεωργούς νεαρής ηλικίας οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση για την ενίσχυση που αναφέρεται στην παράγραφο 1 το 2015 δια του συνο-λικού αριθμού των γεωργών νεαρής ηλικίας οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση για την ίδια ενίσχυση το 2015.

Page 57: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

55

Ένα κράτος μέλος μπορεί να υπολογίζει εκ νέου τον καθορισμένο αριθμό εκταρίων κατά οιοδήποτε έτος μετά το 2015 σε περίπτωση σημαντικών αλλαγών του αριθμού των γεωργών νεαρής ηλικίας οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση για ενίσχυση και/ή του μεγέθους των εκμεταλλεύσεων γεωργών νεαρής ηλικίας ή και των δύο.

Το κατ' αποκοπή ποσό που μπορεί να λάβει ένας γεωργός δεν υπερβαίνει το συνολικό ποσό της βασικής ενί-σχυσής του προ της εφαρμογής του άρθρου 63 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 για το δεδομένο έτος....

Δημοσιονομικές διατάξεις ενίσχυσης νέων γεωργών (άρθρο 51)

1. Για τη χρηματοδότηση της ενίσχυσης για γεωργούς νεαρής ηλικίας τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν ποσο-στό του προβλεπόμενου στο παράρτημα ΙΙ ετήσιου ανώτατου ορίου που δεν υπερβαίνει το 2%. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή, έως τις 1 Αυγούστου 2014, το εκτιμώμενο ποσοστό που είναι απαραίτη-το για τη χρηματοδότηση αυτής της ενίσχυσης.

Τα κράτη μέλη μπορούν, έως τις 1 Αυγούστου κάθε έτους, να αναθεωρούν το εκτιμώμενο ποσοστό τους, με ισχύ από το επόμενο έτος. Κοινοποιούν στην Επιτροπή το αναθεωρημένο ποσοστό έως την 1η Αυγού-στου του έτους πριν από το έτος εφαρμογής του αναθεωρημένου ποσοστού.

2. Με την επιφύλαξη του μέγιστου ποσοστού του 2% που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, όταν το συνολικό ποσό των ενισχύσεων για γεωργούς νεαρής ηλικίας που εφαρμόζονται σε ένα κράτος μέλος συγκεκριμένο έτος υπερβαίνει το ανώτατο όριο που καθορίζεται δυνάμει της παραγράφου 4 του παρόντος άρθρου και όταν το ανώτατο όριο είναι χαμηλότερο από το 2% του ετήσιου εθνικού ανώ-τατου ορίου που ορίζεται στο παράρτημα II, το κράτος μέλος χρηματοδοτεί τη διαφορά εφαρμόζοντας το άρθρο 30 παράγραφος 7, στοιχείο στ) στο οικείο έτος, εφαρμόζοντας γραμμική μείωση σε όλες τις ενι-σχύσεις που πρέπει να χορηγηθούν προς όλους τους γεωργούς, σύμφωνα με το άρθρο 2 ή το άρθρο 36 παράγραφος 2.

3. Εάν το συνολικό ποσό των ενισχύσεων που ζητούνται σε κράτος μέλος κατά τη διάρκεια δεδομένου έτους υπερβαίνει το ανώτατο όριο που ορίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 4 του παρόντος άρθρου και εάν το ανώτατο όριο ανέρχεται στο 2% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου που προβλέπεται στο παράρ-τημα II, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν γραμμική μείωση στα ποσά που πρέπει να καταβληθούν σύμφωνα με το άρθρο 50, ώστε να είναι σύμφωνα με αυτό το ανώτατο όριο....

Προαιρετική συνδεδεμένη στήριξη (άρθρο 52)

1. Τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν συνδεδεμένη στήριξη σε γεωργούς σύμφωνα με τους όρους του παρόντος κεφαλαίου (στο παρόν κεφάλαιο αναφέρεται ως “συνδεδεμένη στήριξη”) .

2. Συνδεδεμένη στήριξη μπορεί να χορηγείται στους ακόλουθους τομείς και παραγόμενα είδη: σιτηρά, ελαιούχους σπόρους, πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, όσπρια, λινάρι, κάνναβη, ρύζι, καρπούς με κέλυφος,

Page 58: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

56

γεώμηλα αμυλοποιίας, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, σπόρους, πρόβειο και αίγειο κρέας, βόειο κρέ-

ας, ελαιόλαδο, μεταξοσκώληκες, αποξηραμένη χορτονομή, λυκίσκο, ζαχαρότευτλα, ζαχαροκάλαμο και

κιχώριο, οπωροκηπευτικά και πρεμνοφυή δάση μικρού περίτροπου χρόνου.

3. Η συνδεδεμένη στήριξη μπορεί να χορηγείται μόνο σε εκείνους τους τομείς ή σε εκείνες τις περιφέρειες

κράτους μέλους όπου συγκεκριμένα είδη γεωργικής δραστηριότητας ή συγκεκριμένοι γεωργικοί τομείς

αντιμετωπίζουν ορισμένες δυσκολίες και είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για οικονομικούς, κοινωνικούς και/ή

περιβαλλοντικούς λόγους.

4. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 2, η συνδεδεμένη στήριξη μπορεί επίσης να χορηγείται σε γε-

ωργούς:

α) οι οποίοι κατέχουν, στις 31 Δεκεμβρίου 2014, τα δικαιώματα ενίσχυσης που χορηγούνται σύμφωνα

με το τμήμα 2 του κεφαλαίου 3 του τίτλου ΙΙΙ και το άρθρο 71ιγ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 και

σύμφωνα με το άρθρο 60 και το τέταρτο εδάφιο του άρθρου 65 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009· και

β) οι οποίοι δεν έχουν επιλέξιμα εκτάρια για την ενεργοποίηση δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του κα-

θεστώτος βασικής ενίσχυσης, όπως προβλέπεται στο κεφάλαιο 1 του τίτλου ΙΙΙ του παρόντος κανονισμού.

5. Η συνδεδεμένη στήριξη μπορεί να χορηγείται μόνο στο βαθμό που απαιτείται για τη δημιουργία κινή-

τρου διατήρησης των τρεχόντων επιπέδων παραγωγής στις περιφέρειες ή στους τομείς αυτούς.

6. Η συνδεδεμένη στήριξη λαμβάνει τη μορφή ετήσιας ενίσχυσης και χορηγείται εντός καθορισμένων

ποσοτικών ορίων και βάσει καθορισμένων εκτάσεων και αποδόσεων ή καθορισμένου αριθμού ζώων.

7. Στην περίπτωση νομικού προσώπου, ή ομάδας φυσικών ή νομικών προσώπων, τα κράτη μέλη μπορούν

να εφαρμόζουν τα όρια που αναφέρονται στην παράγραφο 6 στο επίπεδο των μελών εκείνων των νομικών

προσώπων ή ομάδων όπου η εθνική νομοθεσία προβλέπει δικαιώματα και υποχρεώσεις μεμονωμένων

μελών συγκρίσιμα με εκείνα μεμονωμένων γεωργών με την ιδιότητα διαχειριστή εκμετάλλευσης, ιδίως

όσον αφορά το οικονομικό, κοινωνικό και φορολογικό επίπεδό τους, εφόσον έχουν συνεισφέρει στην

ενίσχυση των γεωργικών δομών των εν λόγω νομικών προσώπων ή ομάδων.

8. Κάθε συνδεδεμένη στήριξη που χορηγείται δυνάμει του παρόντος άρθρου πρέπει να συνάδει με τα

λοιπά μέτρα και τις πολιτικές της Ένωσης.

9. Για την εξασφάλιση της αποδοτικής και στοχευμένης χρήσης των πόρων της Ένωσης και την αποφυγή

της διπλής χρηματοδότησης στο πλαίσιο άλλων παρομοίων μέσων στήριξης, ανατίθεται στην Επιτροπή η

αρμοδιότητα να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 70 σχετικά με:

α) τους όρους για τη χορήγηση της συνδεδεμένης στήριξης,

β) κανόνες για τη συνεκτικότητα με άλλα μέτρα της Ένωσης και για τη σώρευση στήριξης.

Page 59: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

57

Δημοσιονομικές διατάξεις συνδεδεμένης στήριξης (άρθρο 53)

1. Για τη χρηματοδότηση της προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασί-

σουν, έως την 1η Αυγούστου του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής της στήριξης αυτής,

να χρησιμοποιήσουν έως και το 8 % του εθνικού ανώτατου ορίου τους που ορίζεται στο παράρτημα ΙΙ.

2. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν

έως και το 13 % του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου που προβλέπεται στο παράρτημα ΙΙ, υπό την προϋ-

πόθεση ότι:

α) εφαρμόζουν, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014,

i) το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης όπως θεσπίζεται στον τίτλο V του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.

73/2009,

ii) χρηματοδοτούν μέτρα βάσει του άρθρου 111 του εν λόγω κανονισμού, ή

iii) καλύπτονται από την παρέκκλιση που προβλέπεται στο άρθρο 69 παράγραφος 5, ή, στην περίπτωση της

Μάλτας, στο άρθρο 69 παράγραφος 1 του κανονισμού αυτού, και/ή

β) χορηγούν συνολικώς, στη διάρκεια τουλάχιστον ενός έτους κατά την περίοδο 2010-2014, πάνω από

το 5 % του ποσού που είχαν στη διάθεσή τους για χορήγηση άμεσων ενισχύσεων προβλεπόμενων στους

τίτλους III, IV και V του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009, εξαιρουμένου του τίτλου IV κεφάλαιο 1 τμήμα 6,

προκειμένου να χρηματοδοτήσουν

i) τα μέτρα που ορίζονται στον τίτλο III κεφάλαιο 2 τμήμα 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009,

ii) τη στήριξη που προβλέπεται στο άρθρο 68 παράγραφος 1 στοιχείο α) σημεία (i) έως (iv) και στοιχεία β)

και ε) του εν λόγω κανονισμού ή

iii) τα μέτρα στο κεφάλαιο 1, εξαιρουμένου του τμήματος 6, του τίτλου IV του εν λόγω κανονισμού.

3. Το ποσοστό του εθνικού ανώτατου ορίου που αναφέρεται στις παραγράφους 1 και 2 μπορεί να αυξηθεί

έως δύο ποσοστιαίες μονάδες για τα κράτη μέλη που αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 2

% του εθνικού ανώτατου ορίου τους που ορίζεται στο παράρτημα ΙΙ για τη στήριξη της παραγωγής πρωτε-

ϊνούχων καλλιεργειών δυνάμει του παρόντος κεφαλαίου.

4. Κατά παρέκκλιση της παραγράφου 1 και 2, τα κράτη μέλη που χορήγησαν, στη διάρκεια τουλάχιστον

ενός έτους κατά την περίοδο 2010-2014, πάνω από το 10% του διαθέσιμου ποσού για τη χορήγηση των

άμεσων ενισχύσεων όπως προβλέπονται στους τίτλους III, IV, με εξαίρεση το τμήμα 6 του κεφαλαίου 1 του

τίτλου IV, και στον τίτλο V του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 για τη χρηματοδότηση:

Page 60: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

58

α) των μέτρων που ορίζονται στο τμήμα 2 του κεφαλαίου 2 του τίτλου III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009,

β) τη στήριξη όπως προβλέπεται στα σημεία (i) έως (iv) της παραγράφου 1 στοιχείο α) και στα στοιχεία β) και ε) του άρθρου 68 παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού, ή

γ) των μέτρων του κεφαλαίου 1, εξαιρουμένου του τμήματος 6, του τίτλου IV του εν λόγω κανονισμού μπορεί να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν ποσοστό μεγαλύτερο από 13% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου όπως παρατίθεται στο παράρτημα II κατόπιν εγκρίσεως από την Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 55 αυτού.

5. Κατά παρέκκλιση από τα ποσοστά των παραγράφων 1 έως 5, τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν έως 3 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την χρηματοδότηση της συνδεδεμένης στήριξης.

6. Τα κράτη μέλη μπορούν, έως την 1η Αυγούστου 2016, να αναθεωρήσουν την απόφασή τους σύμφωνα με τις παραγράφους 1 έως και 4 και να αποφασίσουν, με ισχύ από το 2017:

α) να μην αλλάξουν, να αυξήσουν ή να μειώσουν το ποσοστό που έχει ορισθεί δυνάμει των παραγράφων 1, 2 και 3, εντός των ορίων που θεσπίζονται σε αυτές κατά περίπτωση ή να μην αλλάξουν, να αυξήσουν ή να μειώσουν το ποσοστό που έχει ορισθεί δυνάμει της παραγράφου 4,

β) να τροποποιήσουν τους όρους χορήγησης της στήριξης,

γ) να παύσουν τη χορήγηση της στήριξης που προβλέπεται στο παρόν κεφάλαιο.

7. Με βάση την απόφαση που λαμβάνουν τα κράτη μέλη δυνάμει των παραγράφων 1 έως 6 για το ποσο-στό του εθνικού ανώτατου ορίου που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί, η Επιτροπή ορίζει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, τα αντίστοιχα ανώτατα όρια για την προαιρετική συνδεδεμένη στήριξη σε ετήσια βάση. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Κοινοποίηση αποφάσεων συνδεδεμένης στήριξης (άρθρο 54)

1. Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις αποφάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 53 έως τις ημε-ρομηνίες που προβλέπονται στο εν λόγω άρθρο. Εκτός από την απόφαση που αναφέρεται στο άρθρο 53 παράγραφος 6 στοιχείο γ) η κοινοποίηση περιλαμβάνει πληροφορίες για τις στοχευμένες περιφέρειες, τα επιλεγμένα είδη γεωργικής δραστηριότητας ή τομείς, καθώς και το επίπεδο της στήριξης που πρόκειται να χορηγηθεί.

2. Οι αποφάσεις που προβλέπονται στο άρθρο 53 παράγραφοι 2 και 4, ή, κατά περίπτωση, στο άρθρο 53 παράγραφος 6 στοιχείο α), περιλαμβάνουν λεπτομερή περιγραφή της συγκεκριμένης κατάστασης στη στοχευμένη περιφέρεια και των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των τύπων γεωργικής δραστηριότητας ή των ειδικών γεωργικών τομέων, τα οποία καθιστούν το ποσοστό που προβλέπεται στο άρθρο 53 παρά-γραφος 1 ανεπαρκές για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που προβλέπονται στο άρθρο 52 παράγραφος 3 και οι οποίες δικαιολογούν το αυξημένο επίπεδο στήριξης.

Page 61: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

59

Καθεστώς μικροκαλλιεργητών (άρθρα 61 έως και 65)

Γενικοί κανόνες (άρθρο 61)

1.Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές σύμφωνα με τους όρους του παρόντος τίτλου (“καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές”).

Οι γεωργοί που το 2015 κατέχουν ιδιόκτητα ή μισθωμένα δικαιώματα ενίσχυσης ή, στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36, υποβάλλουν αίτηση για το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης και πλη-ρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις του άρθρου 10 παράγραφος 1 μπορούν να επιλέγουν να συμμετέχουν στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές.

2. Οι ενισχύσεις στο πλαίσιο του καθεστώτος μικροκαλλιεργητών αντικαθιστούν τις ενισχύσεις που πρόκει-ται να χορηγηθούν δυνάμει των τίτλων ΙΙΙ (καθεστώς βασικής ενίσχυσης) και IV (συνδεδεμένη στήριξη). Το πρώτο εδάφιο δεν εφαρμόζεται όταν κράτος μέλος επιλέγει τη μέθοδο παροχής της ενίσχυσης του άρθρου 63 παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο στοιχείο α). Σε αυτή την περίπτωση, η ενίσχυση υπόκειται στους οικείους όρους των τίτλων ΙΙΙ και IV, με την επιφύλαξη της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου.

3. Οι γεωργοί που συμμετέχουν στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές εξαιρούνται από τις γεωργικές δραστηριότητες που προβλέπονται στον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 3 (ενίσχυση για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον).

4. Δεν χορηγείται πλεονέκτημα προβλεπόμενο στον παρόντα τίτλο σε γεωργούς οι οποίοι αποδεδειγμένα προκάλεσαν τεχνητά, από τις 18 Οκτωβρίου 2011, τις συνθήκες για να επωφεληθούν από το καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές.

Συμμετοχή (άρθρο 62)

1. Οι γεωργοί που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές υποβάλλουν αί-τηση έως ημερομηνία που ορίζεται από τα κράτη μέλη αλλά όχι αργότερα από τις 15 Οκτωβρίου 2015. Η ημερομηνία που ορίζουν τα κράτη μέλη δεν μπορεί, ωστόσο, να προηγείται της τελικής ημερομηνίας για την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο καθεστώς βασικής ενίσχυσης ή καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης.

Οι γεωργοί που δεν έχουν υποβάλει αίτηση για συμμετοχή στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές έως την ημερομηνία που ορίζει το κράτος μέλος ή αποφασίζουν να αποσυρθούν από αυτό μετά την ημερομηνία αυτή ή έχουν επιλεγεί για στήριξη βάσει του άρθρου 19 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1305/2013 δεν έχουν πλέον δικαίωμα συμμετοχής στο εν λόγω καθεστώς.

2. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν ότι οι γεωργοί οι οποίοι λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις δυνάμει των Τίτλων ΙΙΙ και IV των οποίων το ποσό είναι χαμηλότερο του μέγιστου ποσού που ορίζεται από το κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 63, περιλαμβάνονται αυτομάτως στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές εκτός αν αποσυρθούν ρητά από αυτό έως την ημερομηνία που έχει ορίσει το κράτος μέλος σύμφωνα με την παράγραφο 1 ή σε μεταγενέστερο έτος. Τα κράτη μέλη τα

Page 62: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

60

οποία χρησιμοποιούν αυτή τη δυνατότητα ενημερώνουν εγκαίρως τους ενδιαφερόμενους γεωργούς όσον αφορά το δικαίωμά τους να αποσύρονται από το καθεστώς.

3. Τα κράτη μέλη φροντίζουν ώστε να κοινοποιείται εγκαίρως στους γεωργούς εκτίμηση του ύψους της ενίσχυσης που αναφέρεται στο άρθρο 63, πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης ή απόσυρσης που ορίζεται από το κράτος μέλος.

Ποσό ενίσχυσης (άρθρο 63)

1. Τα κράτη μέλη ορίζουν ως ποσό της ετήσιας ενίσχυσης για κάθε γεωργό που συμμετέχει στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές ένα από τα ακόλουθα ποσά, με την επιφύλαξη της παραγράφου 3:

α) ποσό το οποίο δεν υπερβαίνει το 25 % της εθνικής μέσης ενίσχυσης ανά δικαιούχο, και καθορίζεται από τα κράτη μέλη βάσει του εθνικού ανώτατου ορίου που ορίζεται στο παράρτημα ΙΙ για το ημερολογιακό έτος 2019 και του αριθμού των γεωργών που δήλωσαν επιλέξιμα εκτάρια σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγρα-φος 1 ή το άρθρο 36 παρ.2, το 2015·

β) ποσό που αντιστοιχεί στην εθνική μέση ενίσχυση ανά εκτάριο πολλαπλασιαζόμενο επί αριθμητική τιμή που αντιστοιχεί στον αριθμό των εκταρίων ο οποίος δεν υπερβαίνει τα πέντε, την οποία ορίζουν τα κράτη μέλη. Η εθνική μέση ενίσχυση ανά εκτάριο καθορίζεται από τα κράτη μέλη βάσει του εθνικού ανώτατου ορίου που ορίζεται στο παράρτημα ΙΙ για το ημερολογιακό έτος 2019 και του αριθμού των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται σύμφωνα με το άρθρο 33 ή το άρθρο 36 παρ.2 το 2015.

Το ποσό που προβλέπεται στο πρώτο εδάφιο στοιχεία α) ή β) δεν μπορούν να είναι χαμηλότερο των 500 ευρώ ούτε υψηλότερα των 1.250 ευρώ.

Σε περίπτωση που η εφαρμογή του πρώτου εδαφίου στοιχεία α) και β) έχει ως αποτέλεσμα ποσό χαμηλό-τερο των 500 ευρώ ή υψηλότερο των 1.250 ευρώ, το ποσό στρογγυλοποιείται προς τα πάνω ή προς τα κάτω, αντίστοιχα, προς το ελάχιστο ή μέγιστο ποσό.

2. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 1, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν να χορηγούν στους συμμετέχοντες γεωργούς:

α) ποσό ίσο προς τη συνολική αξία των ενισχύσεων που πρέπει να χορηγούνται ετησίως στον γεωργό σύμφωνα με τους τίτλους ΙΙΙ και IV του παρόντος κανονισμού, ή

β) ποσό ίσο προς τη συνολική αξία των ενισχύσεων που πρέπει να χορηγηθούν στον γεωργό το 2015 σύμφω-να με τους τίτλους ΙΙΙ και IV το οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να αναπροσαρμόσουν κατά τα επόμενα έτη προ-κειμένου να ληφθούν υπόψη, κατ' αναλογίαν, οι αλλαγές του εθνικού ανώτατου ορίου του παραρτήματος ΙΙ.

Το ποσό των στοιχείων α) ή β) του πρώτου εδαφίου δεν υπερβαίνει ποσό που έχει ορισθεί από το κράτος μέλος το οποίο είναι μεταξύ 500 και 1250 ευρώ.

Όταν η εφαρμογή των στοιχείων α) ή β) του πρώτου εδαφίου δίνει ενίσχυση χαμηλότερη των 500 ευρώ, τα

Page 63: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

61

οικεία κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν τη στρογγυλοποίηση του ποσού αυτού σε 500 ευρώ....

Ειδικοί όροι (άρθρο 64)

1. Κατά τη διάρκεια της συμμετοχής στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές, οι γεωργοί:

α) διατηρούν τουλάχιστον έναν αριθμό επιλέξιμων εκταρίων που αντιστοιχεί στον αριθμό των ιδιόκτητων ή μισθωμένων δικαιωμάτων ενίσχυσης που έχουν ή στον αριθμό επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται το 2015 κατά το άρθρο 36 παρ. 2.

β) πληρούν την ελάχιστη προϋπόθεση που προβλέπεται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 στοιχείο β).

2. Τα δικαιώματα ενίσχυσης που ενεργοποιούνται το 2015 δυνάμει των άρθρων 32 και 33 από γεωργό που συμμετέχει στο καθεστώς μικροκαλλιεργητών θεωρούνται ως ενεργοποιημένα δικαιώματα για τη διάρκεια συμμετοχής του γεωργού στο καθεστώς αυτό.

Τα δικαιώματα ενίσχυσης που κατέχει ή μισθώνει ένας γεωργός κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στο καθεστώς αυτό δεν θεωρούνται αχρησιμοποίητα δικαιώματα προς επιστροφή στο εθνικό απόθεμα κατά το άρθρο 31 παράγραφος 1 στοιχείο β).

Στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το άρθρο 36, τα επιλέξιμα εκτάρια που δηλώνονται το 2015 κατά το άρ-θρο 36 παράγραφος 2 από γεωργό συμμετέχοντα στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές θεωρούνται δηλωθέντα για όλη τη διάρκεια της συμμετοχής του γεωργού στο καθεστώς αυτό.

3. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 34, τα δικαιώματα ενίσχυσης που κατέχουν γεωργοί που συμμετέχουν στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές δεν είναι μεταβιβάσιμα, εκτός από περίπτωση κληρονομίας ή αναμενόμενης κληρονομίας.

Οι γεωργοί που λαμβάνουν δικαιώματα ενίσχυσης λόγω κληρονομίας ή αναμενόμενης κληρονομίας από γε-ωργό που συμμετείχε στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές είναι επιλέξιμοι για συμμετοχή στο καθεστώς αυτό εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο καθεστώς βασικής ενίσχυσης και κληρονομούν το σύ-νολο των δικαιωμάτων ενίσχυσης που κατείχε ο γεωργός από τον οποίο λαμβάνουν τα δικαιώματα ενίσχυσης.

4. Οι παράγραφοι 1, 2 και το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου δεν εφαρμόζονται όταν κράτος μέλος επιλέγει τη μέθοδο παροχής της ενίσχυσης που ορίζεται στο σημείο α) του πρώτου εδα-φίου του άρθρου 63 παράγραφος 2 χωρίς εφαρμογή του τρίτου εδαφίου του άρθρου 63 παράγραφος 2....

Δημοσιονομικές διατάξεις (άρθρο 65)

1. Για τη χρηματοδότηση των ενισχύσεων που προβλέπονται στον παρόντα τίτλο, τα κράτη μέλη αφαιρούν από τα συνολικά ποσά που είναι διαθέσιμα για τις αντίστοιχες ενισχύσεις τα ποσά που αντιστοιχούν σε εκείνα που θα εδικαιούντο οι μικροκαλλιεργητές:

Page 64: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

62

α) δυνάμει του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης ή του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης σύμφω-να με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 1,

β) ως αναδιανεμητική ενίσχυση προβλεπόμενη στο κεφάλαιο 2 του τίτλου ΙΙΙ,

γ) ως πληρωμή για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον σύμφωνα με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 3,

δ) ως ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς σύμφωνα με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 4,

ε) ως ενίσχυση για γεωργούς νεαρής ηλικίας σύμφωνα με τον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 5, και

στ) ως συνδεδεμένη στήριξη σύμφωνα με τον τίτλο IV.

Στα κράτη μέλη που επέλεξαν τον υπολογισμό του ποσού των ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 63 πα-ράγραφος 2 πρώτο εδάφιο στοιχείο α), όταν το άθροισμα των εν λόγω ποσών για συγκεκριμένο γεωργό υπερβαίνει το ανώτατο ποσό που έχουν ορίσει, κάθε ποσό μειώνεται κατ΄ αναλογία.

2. Η διαφορά μεταξύ του αθροίσματος όλων των προς χορήγηση ενισχύσεων στο πλαίσιο του καθεστώτος για τους μικροκαλλιεργητές και του συνολικού ποσού που χρηματοδοτείται σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, χρηματοδοτείται με έναν ή με περισσότερους από τους ακόλουθους τρόπους:

α) με την εφαρμογή του άρθρου 30 παράγραφος 7 κατά το σχετικό έτος,·

β με τη χρήση των κεφαλαίων που έμειναν αδιάθετα κατά το σχετικό έτος για τη χρηματοδότηση της ενί-σχυσης των γεωργών νεαρής ηλικίας που προβλέπεται στον τίτλο ΙΙΙ κεφάλαιο 5,

γ) με την εφαρμογή γραμμικής μείωσης σε όλες τις ενισχύσεις προς χορήγηση σύμφωνα με το άρθρο 32 ή 36.

3. Εκτός αν το κράτος μέλος έχει επιλέξει τον καθορισμό του ποσού της ετήσιας ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2, στοιχείο α) τα στοιχεία βάσει των οποίων καθορίζονται τα ποσά που προβλέ-πονται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου παραμένουν τα ίδια καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής του γεωργού στο καθεστώς για τους μικροκαλλιεργητές.

4. Αν το συνολικό ποσό των καταβλητέων ενισχύσεων στο πλαίσιο του καθεστώτος για τους μικροκαλλιερ-γητές υπερβαίνει το 10% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου που προβλέπεται στο παράρτημα II, τα κρά-τη μέλη εφαρμόζουν γραμμική μείωση των ποσών που πρέπει να καταβληθούν σύμφωνα με τον παρόντα τίτλο ώστε να τηρηθεί το ανωτέρω ποσοστό, εκτός αν όρισαν το ποσό της ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 στοιχείο α) χωρίς να εφαρμόζουν το τρίτο εδάφιο του άρθρου 63 παράγραφος 2.

Η ίδια εξαίρεση ισχύει για τα κράτη μέλη τα οποία έχουν ορίσει το ποσό της ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο, στοιχείο β) χωρίς εφαρμογή του άρθρου 63 παράγραφος 2 τρίτο εδάφιο, των οποίων το ανώτατο όριο στο παράρτημα ΙΙ για το έτος 2019 είναι υψηλότερο από εκείνο για το έτος 2015 και τα οποία εφαρμόζουν τη μέθοδο υπολογισμού του άρθρου 25 παράγραφος 1 ή, αντίστοιχα, του άρθρου 36 παράγραφος 2.

Page 65: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

63

Ειδική καλλιεργητική ενίσχυση για το βαμβάκι (άρθρα 56 έως και 60)

Πεδίο εφαρμογής (άρθρο 56)

Στους γεωργούς που παράγουν βαμβάκι υπαγόμενο στον κωδικό ΣΟ 5201 00 χορηγείται ενίσχυση σύμ-φωνα με τους όρους του παρόντος κεφαλαίου (“ειδική καλλιεργητική ενίσχυση για το βαμβάκι”).

Επιλεξιμότητα (άρθρο 57)

1. Η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι χορηγείται ανά εκτάριο επιλέξιμης έκτασης βαμβακιού. Επιλέξιμη έκταση είναι μόνο εκείνη που βρίσκεται σε γεωργική έκταση εγκεκριμένη από το κράτος μέλος για βαμβα-κοπαραγωγή, που έχει σπαρεί με ποικιλίες εγκεκριμένες από το κράτος μέλος και στην οποία η συγκομιδή πραγματοποιείται πραγματικά υπό κανονικές συνθήκες ανάπτυξης των φυτών.

Η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι καταβάλλεται για βαμβάκι καθαρής, ανόθευτης και εμπορεύσιμης ποιότητας.

2. Τα κράτη μέλη εγκρίνουν τη γη και τις ποικιλίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 σύμφωνα με τους κανόνες και τους όρους που θεσπίζονται δυνάμει της παραγράφου 3.

3. Για τη διασφάλιση της αποδοτικής διαχείρισης της ειδικής ενίσχυσης για το βαμβάκι, ανατίθεται στην Επιτροπή η αρμοδιότητα να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 70 σχετικά με κανόνες και όρους για την έγκριση της γης και των ποικιλιών για τους σκοπούς της ειδικής ενίσχυσης για το βαμβάκι.

4. Η Επιτροπή θεσπίζει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, κανόνες σχετικά με τη διαδικασία έγκρισης της γης και των ποικιλιών για τους σκοπούς της ειδικής ενίσχυσης για το βαμβάκι καθώς και σχετικά με τις κοινοποιήσεις της έγκρισης αυτής στους παραγωγούς. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Βασικές εκτάσεις, καθορισμένες αποδόσεις και ποσά αναφοράς (άρθρο 58)

1. Οι εθνικές βασικές εκτάσεις είναι οι εξής:- Βουλγαρία: 3 342 εκτάρια,- Ελλάδα: 250 000 εκτάρια,- Ισπανία: 48 000 εκτάρια,- Πορτογαλία: 360 εκτάρια.

2. Οι καθορισμένες αποδόσεις κατά την περίοδο αναφοράς είναι οι εξής:- Βουλγαρία: 1,2 τόνοι/εκτάριο,- Ελλάδα: 3,2 τόνοι/εκτάριο,- Ισπανία: 3,5 τόνοι/εκτάριο,- Πορτογαλία: 2,2 τόνοι/εκτάριο.

3. Προκειμένου να καθορισθεί το ποσό για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια ανά εκτάριο επιλέξιμης περιοχής, οι αποδόσεις που ορίζονται στην παράγραφο 2 πολλαπλασιάζονται επί τα εξής ποσά αναφοράς:

Page 66: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

64

- Βουλγαρία: 584,88 ευρώ το 2015, και 649,45 ευρώ για το 2016 και έπειτα- Ελλάδα: 234,18 ευρώ- Ισπανία: 362,15 ευρώ- Πορτογαλία: 228,00 ευρώ

4. Εάν σε δεδομένο κράτος μέλος και σε δεδομένο έτος η επιλέξιμη προς ενίσχυση έκταση βαμβακιού υπερβαίνει τη βασική έκταση που ορίζεται στην παράγραφο 1, το ποσό της παραγράφου 3 για το εν λόγω κράτος μέλος μειώνεται κατ' αναλογία προς την υπέρβαση της βασικής έκτασης.

5. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή της ειδικής ενίσχυσης για το βαμβάκι, ανατίθεται στην Επι-τροπή η αρμοδιότητα να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 70 σχετικά με κανόνες για τους όρους χορήγησης της ενίσχυσης αυτής, με τις απαιτήσεις επιλεξιμότητας και με τις γεωπονικές πρακτικές.

6. Η Επιτροπή μπορεί να ορίζει, μέσω εκτελεστικών πράξεων, κανόνες για τον υπολογισμό της μείωσης που προβλέπεται στην παράγραφο 4. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται με τη διαδικασία εξέτα-σης που προβλέπεται στο άρθρο 71 παράγραφος 2.

Εγκεκριμένες διεπαγγελματικές οργανώσεις (άρθρο 59)

1. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ως “εγκεκριμένη διεπαγγελματική οργάνωση” νοείται φο-ρέας με νομική προσωπικότητα, συγκροτούμενος από βαμβακοπαραγωγούς και από έναν τουλάχιστον εκκοκκιστή, οι οποίοι αναπτύσσουν δραστηριότητες όπως:

α) παροχή βοήθειας για τον καλύτερο συντονισμό του τρόπου διάθεσης του βαμβακιού στην αγορά, ιδίως με την εκπόνηση ερευνών και μελετών αγοράς,

β) κατάρτιση τυποποιημένων συμβάσεων σύμφωνων με τους κανόνες της Ένωσης,

γ) προσανατολισμό της παραγωγής προς προϊόντα καλύτερα προσαρμοσμένα στις ανάγκες της αγοράς και την καταναλωτική ζήτηση, ιδίως όσον αφορά την ποιότητα και την προστασία των καταναλωτών,

δ) επικαιροποίηση των μεθόδων και των μέσων για τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων,

ε) ανάπτυξη στρατηγικών εμπορίας για την προώθηση του βαμβακιού μέσω συστημάτων πιστοποίησης της ποιότητας.

2. Το κράτος μέλος στην επικράτεια του οποίου είναι εγκατεστημένοι οι εκκοκκιστές εγκρίνει τις διεπαγ-γελματικές οργανώσεις που πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται σύμφωνα με την παράγραφο 3.

3. Για την εξασφάλιση της αποδοτικής εφαρμογής της ειδικής ενίσχυσης για το βαμβάκι, ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 70 σχετικά με τα εξής:

α) κριτήρια έγκρισης των διεπαγγελματικών οργανώσεων,

β) υποχρεώσεις των παραγωγών,

γ) κανόνες που διέπουν την περίπτωση στην οποία η εγκεκριμένη διεπαγγελματική οργάνωση δεν πληροί τα αναφερόμενα στο σημείο α) κριτήρια.

Page 67: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

65

Πίνακας 11: Διάρθρωση άμεσων ενισχύσεων κανονισμού (ΕΕ) 1307/2013

Χορήγηση της ενίσχυσης (άρθρο 60)

1. Η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι καταβάλλεται στους γεωργούς ανά επιλέξιμο εκτάριο σύμφωνα με το άρθρο 58.

2. Στους γεωργούς που είναι μέλη εγκεκριμένης διεπαγγελματικής οργάνωσης η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι χορηγείται ανά επιλέξιμο εκτάριο εντός της βασικής έκτασης που καθορίζεται στο άρθρο 58 πα-ράγραφος 1, προσαυξημένη με το ποσό των 2 ευρώ.

Συνοπτικά, η διάρθρωση των άμεσων ενισχύσεων, όπως προκύπτει από τα βασικά στοιχεία του νέου κανο-νισμού που αναφέρθηκαν προηγούμενα, συνοψίζεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί.

α/α Κατηγορία Άρθρο Συνοπτική περιγραφή ΕφαρμογήΌρια

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Εθνικά ανώτατα όρια

άμεσων ενισχύσεων

Αναδιανεμητική

ενίσχυση

Πράσινη ενίσχυση

(για γεωργικές

πρακτικές επωφελείς

για το κλίμα και το

περιβάλλον)

Ενίσχυση για

περιοχές με φυσικούς

περιορισμούς

Ενίσχυση

για γεωργούς

νεαρής ηλικίας

Συνδεδεμένη

στήριξη

Καθεστώς

μικροκαλλιεργητών

Βασική ενίσχυση

Εθνικό απόθεμα

και περιφερειακά

αποθέματα

Συνολικά ετήσια ανώτατα ποσά πληρωμών που

επιτρέπονται σε κάθε κράτος μέλος

Ετήσια ενίσχυση που καθορίζουν τα κράτη

μέλη σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο ανά

επιλέξιμο εκτάριο γεωργών, δικαιούχων

βασικής ενίσχυσης

Ετήσια ενίσχυση ανά επιλέξιμο εκτάριο

γεωργών, δικαιούχων βασικής ενίσχυσης,

οι οποίοι εφαρμόζουν γεωργικές πρακτικές

πέραν εκείνης της πολλαπλής συμμόρφωσης

σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Ετήσια ενίσχυση ανά επιλέξιμο εκτάριο

γεωργών, δικαιούχων βασικής ενίσχυσης, των

οποίων οι εκμεταλλεύσεις βρίσκονται, εν όλω

ή εν μέρει σε περιοχές με φυσικά μειονεκτήμα-

τα, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο

Ετήσια ενίσχυση γεωργών ηλικίας έως 40

ετών, δικαιούχων βασικής ενίσχυσης, επικε-

φαλείς γεωργικής εκμετάλλευσης για πέντε

έτη, ανά εκτάριο

Ετήσια ενίσχυση γεωργών συνδεδεμένη με την

παραγωγή σε περιφέρειες και τομείς/προϊόντα

που είναι σημαντικοί για λόγους οικονομικούς,

κοινωνικούς ή/και περιβαλλοντικούς

Ετήσια κατ’ αποκοπή ενίσχυση που καθορίζουν

τα κράτη μέλη σε γεωργούς που εντάσσονται

στο καθεστώς (από 500 έως 1250 ευρώ ανά

δικαιούχο)

Ετήσια ενίσχυση ανά επιλέξιμο εκτάριο μόνο

σε ενεργούς γεωργούς, που τηρούν τις

υποχρεώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης,

σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Δημιουργείται από τα κράτη μέλη, σε εθνικό ή

περιφερειακό επίπεδο, με σκοπό τη χορήγηση

δικαιωμάτων σε νέους γεωργούς, κατά προ-

τεραιότητα

Υποχρεωτική

Προαιρετική

Υποχρεωτική

(Η εφαρμογή

εσωτερικής

σύγκλισης

προαιρετική)

Προαιρετική

Υποχρεωτική

Προαιρετική

Προαιρετικό

Υποχρεωτική

η εφαρμογή

εσωτερικής

σύγκλισης

Προαιρετικό

Όπως στο Παράρτημα ΙΙ

Μέχρι το 65% μέσης εθνικής ή

περιφερειακής ενίσχυσης ανά

εκτάριο (μέχρι 30 εκτάρια)

Το 30% ετησίως του ανώτατου

εθνικού ορίου

Μέχρι το 5% του ετήσιου εθνι-

κού ανώτατου ορίου

Μέχρι το 2% του ετήσιου εθνι-

κού ανώτατου ορίου (μεταξύ 25

και 90 εκταρίων)

Μέχρι το 8% του ετήσιου εθν.

ανώτατου ορίου (υπό προϋποθέ-

σεις έως το 13%) πλέον 2% για

πρωτεϊνούχες καλλ.

Μέχρι το 10% του ετήσιου εθν.

ανώτατου ορίου

Προκύπτει μετά την αφαίρεση

από το ετήσιο εθνικό ανώτ. όριο

των μέγιστων ποσών των ενι-

σχύσεων υπ’ αριθ. 2,3,4,5 και 6

Μέχρι 3% με ετήσια ποσοστιαία

γραμμική μείωση της βασικής

ενίσχυσης

6

41,42

43 έως

και 47

48,49

50,51

52 έως

και 55

61 έως

και 65

21 έως

και 29

30,31

Page 68: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

66

Με σκοπό τον προσδιορισμό των μεγεθών των ενισχύσεων που θα τεθούν σε καθεστώς περιφερειακής κατανομής, αλλά και των στοιχείων εκείνων που απαιτούνται για την προετοιμασία σεναρίων της εσωτερι-κής τους σύγκλισης, λαμβάνονται υπόψη ορισμένες επιτρεπόμενες επιλογές, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον νέο κανονισμό για τις άμεσες ενισχύσεις. Ειδικότερα, σημειώνονται τα εξής :

α) Η χορήγηση αναδιανεμητικής ενίσχυσης δεν κρίνεται αναγκαία ως επιλογή, καθώς ο κανονισμός προ-βλέπει την εφαρμογή της σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις μεγάλου μεγέθους (μέσο μέγεθος μέχρι 30 εκτά-ρια) συγκριτικά με εκείνο των εγχώριων (μέσο μέγεθος γεωργικής εκμετάλλευσης 5 εκτάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παραρτήματος VIII του κανονισμού). Συνεπώς, πιθανή εφαρμογή της θα είχε ως συνέπεια την αύξηση του κόστους διαχείρισης χωρίς να προκύπτει ουσιαστικό αναδιανεμητικό αποτέλεσμα.

β) Από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο άμεσων ενισχύσεων υπολογίζεται το ποσό της πράσινης ενίσχυσης, που υποχρεωτικά ανέρχεται στο 30% του ορίου αυτού. Το μέγεθος αυτό κυμαίνεται από 611,4 εκατ. ευρώ το 2015 έως 584,15 εκατ. € στο τέλος της περιόδου.

γ) Λαμβάνεται υπόψη ότι θα χρησιμοποιηθεί το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό της ενίσχυσης που προορί-ζεται για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, που είναι προαιρετική και ανέρχεται μέχρι 5% του ανώτατου ορίου. Το μέγεθος αυτό κυμαίνεται από 101,96 το 2015 έως 97,36 εκατ. € στο τέλος της περιόδου.

δ) Η ενίσχυση προς τους νέους γεωργούς είναι υποχρεωτική και ανέρχεται μέχρι 2% του ανώτατου ορίου. Λαμβάνεται υπόψη ότι θα εξαντληθεί το προβλεπόμενο ποσοστό, υπολογίζοντας το μέγεθος της ενίσχυ-σης αυτής από 40,78 έως 38,94 εκατ. ευρώ στο τέλος της περιόδου.

ε) Θεωρείται ότι θα αξιοποιηθεί η προαιρετική δυνατότητα χορήγησης συνδεδεμένων ενισχύσεων, εξα-ντλώντας το όριο του 10% (8% για τους τομείς και τα προϊόντα, πλέον του 2% για τις πρωτεϊνούχες καλ-λιέργειες). Το μέγεθος αυτό κυμαίνεται από 203,91 έως 194,72 εκατ. ευρώ.

στ) Για τον προσδιορισμό του ανώτατου ορίου της βασικής ενίσχυσης, αφαιρούνται από το ανώτατο εθνικό όριο τα μεγέθη όλων των προηγούμενων ενισχύσεων. Με βάση τον υπολογισμό αυτό το ετήσιο ανώτατο αυτό όριο εκτιμάται από 1.080,73 έως 1.032,01 εκατ. ευρώ στο τέλος της περιόδου.

ζ) Θεωρείται ότι θα αξιοποιηθεί η δυνατότητα εφαρμογής του καθεστώτος των μικρών καλλιεργητών προ-κειμένου να μειωθούν τα διοικητικά έξοδα που συνδέονται με τη διαχείριση και τον έλεγχο των άμεσων ενισχύσεων, αλλά και για να απλουστευθούν διατυπώσεις που μετριάζουν τις υποχρεώσεις τους. Η πρό-σβαση στο καθεστώς αυτό, που κατ’ αρχήν περιορίζεται στις υφιστάμενες εκμεταλλεύσεις, αφορά σε ση-μαντικό πλήθος γεωργών.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα 5 του κειμένου, στον οποίο αναφέρεται η υφιστάμενη

6. Παραδοχές, μεθοδολογία

Page 69: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

67

διαστρωμάτωση των ενισχύσεων, ένα σημαντικό μέρος γεωργών (περίπου 322.000 αγρότες), που απο-τελούν το 48% περίπου του συνόλου, εισπράττουν ενισχύσεις μικρότερες του ανώτατου κατ’ αποκοπή ποσού που μπορεί να εφαρμοστεί για τους μικρούς καλλιεργητές (μέχρι 1.250 ευρώ ανά δικαιούχο), κα-λύπτοντας το 9,5% της συνολικής αξίας των δικαιωμάτων. Το μεγαλύτερο μέρος του πλήθους αυτού, που εν δυνάμει θεωρούνται ως ενεργοί αγρότες, αναμένεται να ζητήσει την ένταξή του στο καθεστώς των μικρών καλλιεργητών, εφόσον βέβαια η επιλογή τους αυτή κριθεί συμφέρουσα σε σχέση με την ενίσχυση ένταξή τους στο καθεστώς της βασικής ενίσχυσης και το αντίστοιχο ύψος ενισχύσεων που τους αναλογεί, συγκρινόμενη με το ύψος της ενίσχυσης που θα υιοθετηθεί για τους μικρούς καλλιεργητές (από 500 έως 1250 ευρώ ανά δικαιούχο, με δυνατότητα και ενδιάμεσης κλιμάκωσης).

Εκτιμάται πάντως ότι θα χρησιμοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος του επιτρεπόμενου ποσοστού της προαιρε-τικής ενίσχυσης που προορίζεται για τους μικρούς καλλιεργητές, που ανέρχεται μέχρι 10% του ανώτατου ορίου. Το προτεινόμενο ποσοστό που λαμβάνεται υπόψη εκτιμάται σε 8% και το μέγεθος της ενίσχυσης αυτής, η οποία συμπεριλαμβάνεται στο ανώτατο όριο βασικής ενίσχυσης, κυμαίνεται από 163,13 έως 155,77 εκατ. € στο τέλος της περιόδου.

η) Το εθνικό απόθεμα υπολογίζεται ως ποσοστό της βασικής ενίσχυσης που εκτιμήθηκε προηγούμενα, αποτελώντας ως μέγιστο όριο το 3%. Λαμβάνεται υπόψη ότι θα χρησιμοποιηθεί ένα κατ’ έτος μικρότερο ποσοστό (2%) το οποίο, όπως αναφέρθηκε προηγούμενα προορίζεται για τη χρηματοδότηση των δικαιω-μάτων νεοεισερχόμενων παραγωγών στο σύστημα των άμεσων ενισχύσεων. Η επιλογή αυτή συνδέεται και με το γεγονός της περιορισμένης, έως και σχεδόν μηδενικής εφαρμογής του προβλεπόμενου ποσο-στού εθνικού αποθέματος που χρησιμοποιείται σήμερα. Το μέγεθος του εθνικού αποθέματος κυμαίνεται από 21,61 έως 20,64 εκατ. € στο τέλος της περιόδου.

θ) Προβλέπεται να αξιοποιηθεί η δυνατότητα περιφερειακής κατανομής τόσο της προκύπτουσας βασικής ενίσχυσης (μετά την αφαίρεση του εθνικού αποθέματος) όσο και της πράσινης. Η παραδοχή αυτή συνδέ-εται με την προφανή προτεραιότητα στενότερης σύνδεσης και των δύο αυτών ενισχύσεων με το γεωργικό δυναμικό και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις σε περιφερειακό επίπεδο. Συνδέεται επίσης με τη δυνατότητα υιοθέτησης επιλογών που μπορούν να συμβάλλουν στη δικαιότερη ανακατανομή τους, στην άμβλυνση ανισοτήτων, αλλά και στην κοινωνική και οικονομική συνοχή και σύγκλιση μεταξύ περιφερειών.

ι) Με βάση τα προηγούμενα, το συνολικό μέγεθος των άμεσων ενισχύσεων που προτείνονται προς πε-ριφερειακή κατανομή και σύγκλιση κυμαίνεται, αθροιστικά, από 1.671 το 2015, έως 1.596 εκατ. € περί-που στο τέλος της περιόδου. Πρόκειται για μια μείωση της τάξεως του 4,51% περίπου στο διάστημα της αναφερόμενης πενταετίας, μέγεθος που προκύπτει από την αντίστοιχη ποσοστιαία μείωση των ανωτάτων ορίων των άμεσων ενισχύσεων στην χώρα μας (εξωτερική σύγκλιση). Το συνολικό πάντως μέγεθος των ενισχύσεων αυτών, όπως φαίνεται και στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, αντιπροσωπεύει, κατά μέσο όρο, το 82% περίπου του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου.

Page 70: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

68

Πίνακας 12 : Προτεινόμενα μεγέθη κατανομής άμεσων ενισχύσεων(σε εκατ. €)

Επιλογές 2015 20182019 & 2020

2016 2017

Ανώτατο όριο άμεσων ενισχύσεων 2.039,12 2.015,12 1.991,08 1.969,13 1.947,18

Πράσινη ενίσχυση (υποχρεωτική, 30%) 611,74 604,53 597,32 590,74 584,15

Ενίσχυση για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς (προαιρετική, 5%)

101,96 100,76 99,55 98,46 97,36

Ενίσχυση νέων γεωργών (υποχρεωτική, 2%) 40,78 40,30 39,82 39,38 38,94

Συνδεδεμένες ενισχύσεις (προαιρετική, 10%) 203,91 201,51 199,11 196,91 194,72

Ενισχύσεις μικρών καλλιεργητών (προαιρετική, 8%) 163,13 161,21 159,29 157,53 155,77

Ανώτατο όριο Βασικής Ενίσχυσης 1.080,73 1.068,02 1.055,28 1.043,64 1.032,01

Εθνικό απόθεμα (υιοθετείται όριο 2%) 21,61 21,36 21,10 20,87 20,64

Βασική Ενίσχυση προς περιφερειακή κατανομή (προαιρετική) και σύγκλιση (υποχρεωτική) 1.059,12 1.046,66 1.034,18 1.022,77 1.011,37

Πράσινη Ενίσχυση προς περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση (προαιρετική) 611,74 604,53 597,32 590,74 584,15

Συνολικό ύψος ενισχύσεων προς περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση 1.670,86 1.651,99 1.631,50 1.613,51 1.595,52

Για την προσέγγιση των σεναρίων περιφερειακής κατανομής και εσωτερικής σύγκλισης των άμεσων ενι-σχύσεων λαμβάνονται επίσης υπόψη οι ακόλουθες παραδοχές.

ια) Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα, στο πλαίσιο της εσωτερικής σύγκλισης των ενισχύσεων, κατά γενικό κανόνα, όλα τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 σε ένα κράτος μέλος, ή σε μια περιφέρεια πρέπει να έχουν ενιαία μοναδική αξία. Η προσαρμογή ωστόσο αυτή είναι δυνατό να επι-τευχθεί σταδιακά, με ίσα βήματα, όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του κανονισμού (σημείο

Page 71: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

69

23), λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα αξιοποίησης ορισμένων επιτρεπόμενων παρεκκλίσεων. Από την πλευρά της ΠΑΣΕΓΕΣ έχει ήδη υιοθετηθεί η ανάγκη ήπιας και σταδιακής προσαρμογής των ενισχύσεων των γεωργών στο καθεστώς της σύγκλισης. ιβ) Ειδικότερα, θεωρείται ότι πρέπει να αξιοποιηθεί η δυνατότητα εφαρμογής της ρύθμισης του 90%, όπως περιλαμβάνεται στην παρ. 4 του άρθρου 25. Σύμφωνα με την παραδοχή αυτή, στην περίπτωση που η αρχική μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης (το 2015) είναι μικρότερη από το 90% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019, τότε μπορεί η αρχική αυτή αξία να αυξηθεί κατά το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ της αρχικής και του 90% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019. Η επιλογή της δυνατότητας αυτής παρέχει την ευχέρεια ευνοϊκότερης αντιμετώπισης των γεωργών εκείνων των οποίων η αρχική μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων τους υπολείπεται αισθητά σε σχέση με εκείνη της τελικής (του έτους 2019). Βεβαίως, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να καθορίσουν, για την περί-πτωση αυτή, ποσοστό μεγαλύτερο του 90% (όχι όμως ανώτερο του 100%).

ιγ) Προτείνεται να αξιοποιηθεί η δυνατότητα (παρ. 4 του άρθρου 25) σύμφωνα με την οποία για το έτος 2019 (το αργότερο) κανένα δικαίωμα ενίσχυσης δεν θα έχει μοναδιαία αξία χαμηλότερη του 60% της εθνικής ή περιφερειακής μοναδιαίας αξίας το 2019. Η εφαρμογή της ρύθμισης αυτής επιτρέπει να λαμ-βάνονται υπόψη και ιστορικοί παράγοντες (αξία ιστορικών δικαιωμάτων ενίσχυσης) στον υπολογισμό της αξίας των ενισχύσεων που θα έχουν οι γεωργοί το 2019. Παράλληλα, με την επιλογή αυτή, διασφαλίζεται ηπιότερη προσαρμογή των ενισχύσεων των γεωργών στο καθεστώς της σύγκλισης.

ιδ) Προτείνεται να αξιοποιηθεί η δυνατότητα σχετικής ρύθμισης (παρ. 7 του άρθρου 25) σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν η μείωση μεταξύ της αρχικής μοναδιαίας αξίας των ενι-σχύσεων και της εθνικής ή περιφερειακής του 2019 να μην υπερβαίνει για κανένα γεωργό το επίπεδο του 30%, έστω και αν η μείωση αυτή δεν επιτρέπει να ανέλθουν όλα τα δικαιώματα ενίσχυσης στο 60% της αξίας για το 2019, όπως αναφέρεται σχετικά (σημείο 23 της αιτιολογικής έκθεσης του κανονισμού).

Με την εφαρμογή της ρύθμισης αυτής παρέχεται η δυνατότητα περιορισμού των απωλειών των ενισχύσε-ων μεταξύ των γεωργών στο 30%, αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό τη βίαιη προσαρμογή των ενισχύσε-ών τους στο καθεστώς της σύγκλισης.

ιε) Προκειμένου να προσδιοριστούν τα στοιχεία και τα μεγέθη που αφορούν σε σενάρια περιφερειακής κα-τανομής και σύγκλισης των ενισχύσεων ως προς την αρχική (2015) και την τελική (2019/2020) μοναδιαία των δικαιωμάτων ενίσχυσής τους, λαμβάνεται υπόψη ότι το σύνολο των γεωργών με εκτατικά δικαιώματα (στοιχεία έτους 2012) όπως καταγράφηκαν στο κεφάλαιο 4, μπορούν να θεωρηθούν ως εν δυνάμει δικαι-ούχοι της βασικής ενίσχυσης, με βάση τις επιλέξιμες εκτάσεις που δήλωσαν το έτος 2012.

Η παραδοχή αυτή δεν φαίνεται να απέχει αισθητά από την πραγματικότητα λαμβάνοντας υπόψη ότι το σύνολο σχεδόν των γεωργών καλύπτει τα κριτήρια του ενεργού γεωργού που θέτει ο νέος κανονισμός, αλλά και τις βασικές απαιτήσεις χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης. Κρίνεται εξάλλου εφικτή η δυνατότη-

Page 72: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

70

τα κάλυψης των απαιτήσεων για την χορήγηση της πράσινης ενίσχυσης από το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των γεωργών, γεγονός που επιτρέπει να θεωρηθούν, στο σύνολό τους, ως εν δυνάμει δικαιούχοι της ενίσχυσης αυτής.

Στο πλαίσιο των παραδοχών και των δεδομένων που αναφέρθηκαν προηγούμενα δημιουργήθηκε παρα-μετροποιημένη βάση δεδομένων21 που επιτρέπει την ανάλυση στοιχείων για την επεξεργασία σεναρίων που αφορούν στην περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων.

Συγκεκριμένα, αξιοποιήθηκαν συγκεντρωτικά στοιχεία των ΕΑΣ και της ΠΑΣΕΓΕΣ τα οποία αφορούν στην κατανομή των άμεσων ενισχύσεων με βάση γεωγραφικά (Νομοί) και αγρονομικά (ορεινές/ πεδινές εκτά-σεις και καλλιέργειες/ βοσκότοποι) κριτήρια για το έτος 2012 (έτος αναφοράς). Τα στοιχεία του έτους αναφοράς χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για τον υπολογισμό (προβολή) των αντίστοιχων κατανομών για τα έτη 2015 και 2019, τα οποία και αποτελούν τα έτη "ορόσημα" για την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, στα έξι σενάρια που επιλέχθηκαν.

21 Πρόκειται για εφαρμογή λογισμικού (business intelligence - bi) που επιτρέπει την ενσωμάτωση μεγάλου όγκου δεδομένων, την

ανάλυση και την επεξεργασία τους με σκοπό την έκδοση αναφορών και πληροφοριών που διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων

στρατηγικού χαρακτήρα. Η βάση αυτή για την προετοιμασία και την ανάλυση των σεναρίων της παρούσας έκθεσης αναπτύχθηκε από

τον Τεχνικό Σύμβουλο (Neuropublic ΑΕ).

Page 73: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

71

Page 74: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

72

7. Σενάρια περιφερειακής κατανομής και σύγκλισης ενισχύσεων

Με σκοπό την ευρύτερη δυνατή εκτίμηση των μεταβολών που αναμένεται να προκύψουν σε σχέση με την κατανομή των άμεσων ενισχύσεων κρίνεται σκόπιμη η επιλογή σεναρίων με κριτήρια διοικητικά, αλλά και με κριτήρια γεωργικού-παραγωγικού δυναμικού των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό επεξεργάστηκαν έξι σενάρια, εκ των οποίων τα δύο λαμβάνουν υπόψη διοικητικά κριτήρια και τα υπόλοιπα αγρονομικά.

Σε κάθε σενάριο εκτιμάται η διαφοροποίηση των διατιθέμενων πόρων, δηλαδή το συνολικό ύψος των άμε-σων ενισχύσεων που προορίζεται προς περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση όπως εκτιμήθηκε προηγού-μενα (βλ. πίνακα 12) από το αρχικό τους επίπεδο (αρχική μοναδιαία αξία δικαιωμάτων το 2015) ως προς το τελικό τους (τελική μοναδιαία αξία δικαιωμάτων το 2019). Η μεταβολή αυτή υπολογίζεται ποσοστιαία, τόσο μεταξύ των Αυτοδιοικητικών Περιφερειών της χώρας, όσο και μεταξύ των Νομών, έτσι ώστε να καταγρα-φούν τόσο οι απώλειες (“χαμένοι”), όσο και τα οφέλη (“κερδισμένοι”) από την κατανομή των πόρων.

Υπολογίζεται επίσης για κάθε σενάριο το μέγεθος σύγκλισης και το ποσοστό της, έτσι ώστε να παρέχεται δυνατότητα σύγκρισης του επιτυγχανόμενου επιπέδου σύγκλισης μεταξύ των εξεταζόμενων σεναρίων. Για την εκτίμηση αυτή το ποσό σύγκλισης υπολογίζεται ως άθροισμα των πόρων που μεταφέρονται (συνολικό ύψος “χαμένων” και “κερδισμένων” πόρων) στο διάστημα της αναφερόμενης πενταετίας, ενώ το ποσοστό προκύπτει από την εκατοστιαία αναλογία του αθροίσματος αυτού ως προς το συνολικό ύψος των διατιθέ-μενων προς σύγκλιση πόρων.

Κρίθηκε επιπλέον αναγκαία η εκτίμηση του μεγέθους των πόρων που μεταφέρονται από τις καλλιεργού-μενες εκτάσεις προς εκείνες που χαρακτηρίζονται ως βοσκότοποι, που θεωρούνται ως εν δυνάμει επιλέ-ξιμες για ενίσχυση σε σχέση με την υφιστάμενη κατανομή τους, έτσι ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση της συνεισφοράς κάθε σεναρίου στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Σενάριο 1: Η χώρα ως μια ενιαία περιφέρεια

Στο σενάριο αυτό η χώρα θεωρείται ως μια ενιαία περιφέρεια, στην οποία όλα τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία. Σύμφωνα με τις παραδοχές και επιλο-γές που αναφέρθηκαν προηγούμενα και με βάση τα μεγέθη των εν δυνάμει επιλέξιμων για ενίσχυση εκτά-σεων, υπολογίζεται η “αρχική” και η “τελική” μοναδιαία αξία δικαιώματος στο διάστημα της αναφερόμενης πενταετίας για κάθε “περιφέρεια” σεναρίου, δηλαδή για τις Αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της χώρας.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, κερδισμένες θεωρούνται πέντε Αυ-τοδιοικητικές Περιφέρειες της χώρας, ενώ απώλειες καταγράφονται στις υπόλοιπες. Το σενάριο ευνοεί την Περιφέρεια Ηπείρου, στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις αυξάνονται, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, κατά 56% περίπου και ακολουθούν με θετικά ποσοστά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (39%), Βορείου Αιγαίου (32%), Δυτικής Μακεδονίας (17%) και Αττικής.

Από την άλλη πλευρά, μειώσεις σημειώνονται στις υπόλοιπες οκτώ Περιφέρεις. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται στην Περιφέρεια Κρήτης (-15%) και ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδος (-10% περίπου), τα Ιόνια και η Πελοπόννησος (-9% περίπου), η Θεσσαλία και η

Page 75: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

73

Δυτική Ελλάδα (-5% περίπου) και η Ανατ. Μακεδονία-Θράκη (-2,6%). Οι ποσοστιαίες αυτές μεταβολές παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 24 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέρεται στο Νομό Χίου, όπου οι άμεσες ενισχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, υπερδιπλασιάζονται (αύξηση κατά 214%), ενώ ιδιαίτερα σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται στους Νομούς Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας και Ευρυτανίας (134%, 92% και 90% αντίστοιχα). Ακολουθούν οι Νομοί Θεσπρωτίας και Κυκλάδων με σημαντική αύξηση (63% και 61% αντίστοιχα), ενώ σε δέκα ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις που κυμαίνονται από 20% έως και 39%. Μικρότερη θετική μεταβολή σημειώνεται σε οκτώ Νομούς που ακο-λουθούν, με την ελάχιστη αύξηση να καταγράφεται στο Νομό Χαλκιδικής (2%).

Για συγκριτικούς λόγους υπενθυμίζεται ότι ο Νομός Χίου παρουσιάζει τη μικρότερη μέση αξία ιστορικών δικαιωμάτων σε επίπεδο χώρας (105 €/εκτάριο), όπως αναφέρθηκε στα στοιχεία της υφιστάμενης κατά-στασης (κεφ. 4). Μικρά μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δικαιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Ιωαννίνων και Κεφαλληνίας και Ευρυτανίας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται σημαντικά με το ανα-φερόμενο σενάριο.

Αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται σε 27 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώνεται σε δύο Νομούς των Ιονίων, στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο, με μειώσεις που αντιστοιχούν στο επίπεδο του 25% και πλέον. Ακολουθούν το Ηράκλειο και η Μεσσηνία, με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 21 έως 20%. Σε επόμενη κατάταξη, με μειώσεις που κυμαίνονται από 10 έως 20% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, δέκα Νομοί (Φθιώτιδα, Καρδίτσα, Πιερία, Ημαθία, Λασίθι, Ηλεία, Βοιωτία, Κορινθία, Σέρρες, Ροδόπη), ενώ ακολουθούν δεκατρείς Νομοί, στους οποίους οι απώλειες περιορίζονται σε ποσοστά μικρότερα του 10%.

Σημειώνεται ότι μεταξύ των Νομών που υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες περιλαμβάνεται η Ζάκυν-θος, το Ηράκλειο και η Κέρκυρα, στους οποίους η μέση αξία ιστορικών δικαιωμάτων παρουσιάζει την υψη-λότερη θετική απόκλιση από το μέσο όρο της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70

Ηπείρου: 55,89Νοτίου Αιγαίου: 38,95

Βορείου Αιγαίου: 31,84Δυτικής Μακεδονίας: 17,31

Αττικής: 10,01Αν. Μακεδ & Θράκης: -2,62

Δυτικής Ελλάδας: -4,8 Θεσσαλίας: -4,89

Πελοποννήσου: -8,68 Ιονίων Νήσων: -8,98

Στερεάς Ελλάδας: -9,97Κεντρ. Μακεδονίας: -9,97

Κρήτης: -15,27

Σενάριο 1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Περιφέρεια

Page 76: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

74

-100 -50 0 50 100 150 200 250 300

Χίου: 214,18Ιωαννίνων: 133,59

Κεφαλληνίας: 92,42Ευρυτανίας: 90,25

Θεσπρωτίας: 63,27Κυκλάδων: 60,52

Φωκίδας: 38,89Αρκαδίας: 35,58

Πρέβεζας: 33,47Σάµου: 32,33

Γρεβενών: 24,16Δράµας: 21,95Καστοριάς: 21,87Λέσβου: 21,66Φλώρινας: 21,19Δωδεκανήσου: 21,01

Λευκάδας: 14,17Εύβοιας: 13,58

Κοζάνης: 11,82Τρικάλων: 10,49Αττικής: 10,01

Άρτας: 5,37Καβάλας: 4,59

Χαλκιδικής: 2,01Αιτωλοακαρνανίας: -0,68

Αχαΐας: -1,50Λακωνίας: -1,66

Μαγνησίας: -2,00Αργολίδας: -3,70

Ξάνθης: -3,71Λαρίσης: -3,87Χανίων: -4,28

Θεσσαλονίκης: -6,59Κιλκίς: -6,77

Έβρου: -7,89Ρεθύµνης: -8,32

Πέλλης: -9,38Ροδόπης: -11,10Σερρών: -13,56

Κορινθίας: -14,37Βοιωτίας: -14,71

Ηλείας: -15,14Λασιθίου: -15,62Ηµαθίας: -15,84Πιερίας: -16,83

Καρδίτσας: -17,01Φθιώτιδας: -18,15

Μεσσηνίας: -20,22Ηρακλείου: -21,69Ζακύνθου: -25,33Κέρκυρας: -25,47

που αναπτύχθηκαν προηγούμενα. Επίσης, το σενάριο αυτό ανατρέπει την εικόνα σε αρκετούς Νομούς με μέση αξία ιστορικών δικαιωμάτων σημαντικά υψηλότερη του μέσου όρου της χώρας, όπως στην Πιερία, στη Μεσσηνία, στην Κορινθία, στην Καρδίτσα, στη Φθιώτιδα, στο Ρέθυμνο, στην Ηλεία κ.α.

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

Σενάριο 1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Page 77: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

75

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν προηγού-μενα, υπολογίζεται στο ύψος των 755 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 7,6% περίπου.

Σημαντική επίσης διαφοροποίηση επέρχεται ως προς τους πόρους που μεταφέρονται από τις καλλιεργού-μενες εκτάσεις στους βοσκότοπους, όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού. Ειδικότερα, από ένα αρχικό επίπεδο ενισχύσεων που αφορούν στους βοσκότοπους, που υπολογίζεται στο ύψος των 320 εκατ. ευρώ περίπου, η αξία των δικαιωμάτων τους το 2019 ανέρχεται σε 518 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ποσοστιαία αύξηση της τάξεως του 62% περίπου.

Η αύξηση αυτή είναι αναμενόμενη καθώς οι αξίες των δικαιωμάτων τόσο των καλλιεργούμενων εκτάσεων όσο και των βοσκοτόπων συγκλίνουν προς μία ενιαία τιμή. Το σενάριο αυτό θεωρείται από τα πλέον “ανα-διανεμητικά” καθώς αμβλύνει τις ιστορικές διαφορές των δικαιωμάτων με όποια κριτήρια και αν δημιουρ-γήθηκαν αυτές, διοικητικά ή αγρονομικά.

Σενάριο 2: Διάκριση με βάση τις δεκατρείς Αυτοδιοικητικές Περιφέρειες

Στο σενάριο αυτό οι δεκατρείς Αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της χώρας θεωρούνται ως περιφέρειες κατα-νομής και σύγκλισης των ενισχύσεων, σε κάθε μια των οποίων τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργο-ποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία.

Σύμφωνα με τις παραδοχές και επιλογές που αναφέρθηκαν προηγούμενα και με βάση τα μεγέθη των εν δυνάμει επιλέξιμων για ενίσχυση εκτάσεων, υπολογίζεται η “αρχική” μοναδιαία αξία δικαιώματος σε κάθε μια από τις αναφερόμενες περιφέρειες και η “τελική”. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών τιμών (-4,51%) επιμερίζεται οριζόντια στο αρχικό επίπεδο ενισχύσεων κάθε μίας από τις δεκατρείς αυτοδιοικητικές πε-ριφέρειες της χώρας, περιορίζοντας τις απώλειές τους στο ποσοστιαίο αυτό επίπεδο. Η οριζόντια αυτή μείωση είναι αναμενόμενη καθώς στο συγκεκριμένο σενάριο δεν αναδιανέμονται πόροι μεταξύ των Αυτο-διοικητικών Περιφερειών, διατηρείται δηλαδή η αναλογία χρηματοδότησης που ισχύει στο έτος αναφοράς που επιλέχθηκε (2012).

Δεν ισχύει το ίδιο όμως μεταξύ των Νομών. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 18 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέ-ρεται στο Νομό Κεφαλληνίας, όπου οι άμεσες ενισχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, αυξάνονται κατά 123% περίπου, ενώ ιδιαίτερα σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται στους Νομούς Ευρυτανίας, Χίου, Φωκίδας και Αρκαδίας (108%, 89%, 50% και 48% αντίστοιχα). Ακολουθούν οι Νομοί Λευκάδας, Ιωαν-νίνων Εύβοιας, Δράμας και Χανίων με αύξηση μεγαλύτερη του 10%, ενώ σε επτά ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις που κυμαίνονται μέχρι 10%. Η μικρότερη θετική μεταβολή σημειώνεται στο Νομό Γρεβενών, με την ελάχιστη αύξηση να αναφέρεται σε ποσοστό κάτω του 1%.

Για συγκριτικούς λόγους σημειώνεται ότι οι Νομοί με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο σενάριο αυτό, βρίσκο-νται στο κάτω μέρος της κατάταξής τους ως προς τη μέση αξία των ιστορικών τους δικαιωμάτων, υπολει-πόμενοι σημαντικά σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μικρά εξάλλου μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δικαιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Λευκάδας, Ιωαννίνων, Εύβοιας και Δράμας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται με το αναφερόμενο σενάριο.

Page 78: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

76

Αρνητική εξέλιξη στο σενάριο αυτό παρουσιάζεται σε 33 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώ-νεται και πάλι σε δύο Νομούς των Ιονίων, στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο, με μειώσεις που αντιστοιχούν στο επίπεδο του 25% και πλέον. Ακολουθούν η Άρτα, η Μεσσηνία, το Ηράκλειο, η Καρδίτσα και η Ηλεία, με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 15 έως 18%. Σε επόμενη κατάταξη, με μειώσεις που κυμαί-νονται από 10 έως 15% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, οκτώ Νομοί (Φθιώτιδα, Πρέβεζα, Πιερία, Δωδεκάνησος, Κορινθία, Ροδόπη, Έβρος), ενώ ακολουθούν δεκαπέντε Νομοί, στους οποίους οι απώλειες περιορίζονται σε ποσοστά μικρότερα του 10%. Η κατά σειρά κατάταξη ολοκληρώνεται με τρεις Νομούς (Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Αιτωλοακαρνανία) στους οποίους οι απώλειες περιορίζονται σε ποσοστά μικρότε-ρα του 1%.

Σημειώνεται εκ νέου ότι μεταξύ των Νομών που υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες περιλαμβάνεται η Ζάκυνθος, το Ηράκλειο και η Κέρκυρα, στους οποίους η μέση αξία ιστορικών δικαιωμάτων παρουσιάζει την υψηλότερη θετική απόκλιση από το μέσο όρο της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης που αναπτύχθηκαν προηγούμενα.

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

Page 79: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

77

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται σύμφωνα τις παραδοχές που αναφέρθη-καν, υπολογίζεται στο ύψος των 726 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 7,3% περίπου.

-100 0 100 200

Ευρυτανίας: 107,98Χίου: 89,16

Φωκίδας: 50,05Αρκαδίας: 47,59

Λευκάδας: 25,81Ιωαννίνων: 24,02Εύβοιας: 21,68

Δράµας: 17,02Χανίων: 14,65

Τρικάλων: 10,22Χαλκιδικής: 9,41Ρεθύµνου: 9,17

Κυκλάδων: 4,19Λακωνίας: 4,17Καβάλας: 2,03Αργολίδας: 1,30Γρεβενών: 0,33

Αιτωλοακαρνανίας: -0,33Κιλκίς: -0,47

Θεσσαλονίκης: -0,94Αχαΐας: -1,13

Φλώρινας: -2,22Καστοριάς; -2,54Λάρισας: -3,58Πέλλας: -3,99

Θεσπρωτίας: -4,14Αττικής: -4,51Ξάνθης: -5,35

Λασιθίου: -5,61Σάµου: -6,00

Κοζάνης: -7,90Σερρών: -8,38Λέσβου: -9,51Βοιωτίας: -9,61Έβρου: -10,22

Ροδόπης: -10,84Ηµαθίας: -11,44

Κορινθίας: -11,53Δωδεκανήσου: -11,75

Πιερίας: -12,59Πρέβεζας: -12,94Φθιώτιδας: -13,74

Ηλείας: -14,99Καρδίτσας: -15,96Ηρακλείου: -16,22Μεσσηνίας: -18,16

Άρτας: -20,56Ζακύνθου: -25,15Κέρκυρας: -25,39

Μαγνησίας: -1,88

Κεφαλληνίας: 123,12

Σενάριο 2: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Page 80: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

78

Σημαντική διαφοροποίηση επέρχεται στους πόρους που μεταφέρονται από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους, όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού. Ειδικότερα, από ένα αρχικό επίπεδο ενισχύσεων που αφορούν στους βοσκότοπους, που υπολογίζεται στο ύψος των 320 εκατ. ευρώ περίπου, η αξία των δικαιωμάτων τους το 2019 ανέρχεται σε 507 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ποσοστιαία αύξηση της τάξεως του 58% περίπου.

Η αναδιανομή των ενισχύσεων σε αυτό το σενάριο γίνεται εντός της κάθε Αυτοδιοικητικής Περιφέρειας όπου “κερδισμένοι” είναι όσοι έχουν αξία δικαιωμάτων χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Περιφέρειάς τους.

Σενάριο 3: Διάκριση περιφερειών με δύο αγρονομικά κριτήρια

Στο σενάριο αυτό οι καλλιεργούμενες εκτάσεις και οι βοσκότοποι θεωρούνται ως δύο περιφέρειες κατα-νομής και σύγκλισης των ενισχύσεων, σε κάθε μια των οποίων τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργο-ποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία.

Για την εκτίμηση των μεταβολών που προκύπτουν από την εφαρμογή του σεναρίου αυτού, λαμβάνονται υπόψη τα μεγέθη των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των βοσκότοπων με την ίδια αναλογία που προσ-διορίζονται στην υφιστάμενη κατάσταση (βλ. πίνακα 8 του κειμένου), σύμφωνα με την οποία το 52% των εν δυνάμει επιλέξιμων εκτάσεων αντιστοιχεί στις καλλιεργούμενες και το υπόλοιπο στους βοσκότοπους. Ανάλογη παραδοχή λαμβάνεται υπόψη ως προς την αναλογία των ενισχύσεων μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών (βλ. πίνακα 9 του κειμένου) σύμφωνα με την οποία το 81% των ενισχύσεων αντιστοιχεί στις καλλιεργούμενες εκτάσεις και το υπόλοιπο στους βοσκότοπους. Τα προαναφερόμενα μεγέθη εκτάσεων και ενισχύσεων θεωρούνται αμετάβλητα για τον υπολογισμό της “αρχικής” και της “τελικής” μοναδιαίας αξίας δικαιωμάτων σε κάθε μια των δύο αναφερόμενων κατηγοριών που λογίζονται ως “περιφέρειες”. Με την έννοια αυτή είναι προφανές ότι στο σενάριο αυτό δεν υφίσταται μεταφορά πόρων από τις καλλι-εργούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους. Όπως εξάλλου προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, η “τελική” μοναδιαία αξία δικαιώματος (το 2019) για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις υπολογίζεται στο ύψος των 458 ευρώ ανά εκτάριο και για τους βοσκότοπους σε 118 ευρώ ανά εκτάριο. Σημειώνεται ότι η απόσταση που χωρίζει τις δύο αυτές τιμές δεν διαφέρει από εκείνη που ισχύει στα ιστορι-κά δικαιώματα (578 €/ha στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, έναντι των 149 €/ha στους βοσκότοπους).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του σεναρίου αυτού, κερδισμένες θεωρούνται πέντε Αυτοδιοικητικές Περιφέρει-ες της χώρας, ενώ απώλειες καταγράφονται στις υπόλοιπες. Το σενάριο ευνοεί την Περιφέρεια Αττικής, στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις αυξάνονται, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, κατά 26% περίπου και ακολουθούν με θετικά ποσοστά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (25%), Βορείου Αιγαίου (23%) και Δυτικής Μακεδονίας (19%), ενώ μικρότερο ποσοστό αύξησης αποδίδεται στην Ήπειρο (9% περίπου).

Από την άλλη πλευρά, μειώσεις σημειώνονται στις υπόλοιπες οκτώ Περιφέρεις. Οι μεγαλύτερες απώ-λειες καταγράφονται στην Περιφέρεια Κρήτης (-17%) και ακολουθεί η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (-10% περίπου). Οι Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Στερεάς Ελλάδος κα-

Page 81: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

79

ταγράφουν μειώσεις που κυμαίνονται μεταξύ 6 και 7%, ενώ μικρότερη πτώση σημειώνεται στην Πελο-πόννησο (-2,7%) και στην Ανατ. Μακεδονία-Θράκη. Οι ποσοστιαίες αυτές μεταβολές παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 26 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέρεται στο Νομό Χίου, όπου οι άμεσες ενι-σχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, αυξάνονται κατά 132% περίπου, ενώ σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται σε εννέα Νομούς (Σάμου, Κυκλάδων, Γρεβενών, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Αττικής, Λευκάδας, Αρκαδίας, Κεφαλληνίας) κυμαινόμενες από 20 έως 45%. Ακολουθούν έξη Νομοί με αυξήσεις από 10% έως 19%, ενώ σε δέκα ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις που κυμαίνονται μέχρι 10%. Η μικρότε-ρη θετική μεταβολή σημειώνεται στο Νομό Κιλκίς.

Συγκριτικά, παρατηρείται εκ νέου ότι οι Νομοί με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο σενάριο αυτό, βρίσκονται στο κάτω μέρος της κατάταξής τους ως προς τη μέση αξία των ιστορικών τους δικαιωμάτων, υπολειπό-μενοι σημαντικά σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μικρά εξάλλου μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δι-καιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων, Γρεβενών, Αρκαδίας, Σάμου, Καστοριάς και Λευκάδας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται με το αναφερόμενο σενάριο.

Αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται σε 25 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώνεται σε δύο Νο-μούς, στο Ηράκλειο και στη Ζάκυνθο, με μειώσεις που αντιστοιχούν στο επίπεδο του 18% και πλέον. Ακο-λουθούν δέκα Νομοί με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 10 έως 16% (Σέρρες, Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Ημαθία, Μεσσηνία, Χανιά, Πιερία, Καρδίτσα, Κέρκυρα, Ρέθυμνο και Λασίθι). Σε επόμενη κατά-ταξη, με μειώσεις που κυμαίνονται κάτω από 10% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, δώδεκα Νομοί, ενώ η μικρότερη αρνητική μεταβολή παρουσιάζεται στο Νομό Αχαΐας (-2,3%).

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70

Αττικής: 26,03Νοτίου Αιγαίου: 25,08

Βορείου Αιγαίου: 23,14Δυτικής Μακεδονίας: 19,02

Ηπείρου: 9,35Αν. Μακεδ & Θράκης: -0,11

Πελοποννήσου: -2,69Στερεάς Ελλάδας: -5,87

Κεντρ. Μακεδονίας: -6,13Θεσσαλίας: -6,73

Δυτικής Ελλάδας: -6,83Ιονίων Νήσων: -9,67

Κρήτης: -16,57

Σενάριο 3: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Περιφέρεια

Page 82: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

80

-100 -50 0 50 100 150 200 250

Χίου: 131,57Σάµου: 45,64

Κυκλάδων: 35,97Γρεβενών: 31,85Ιωαννίνων: 30,99

Καστοριάς: 27,88Αττικής: 26,03Λευκάδας: 25,67Αρκαδίας: 24,22

Κεφαλληνίας: 20,91Φλώρινας: 18,82

Δωδεκανήσου: 16,02Λέσβου: 14,19

Κοζάνης: 12,57Εύβοιας: 11,90Ευρυτανίας: 10,60

Χαλκιδικής: 9,26Θεσπρωτίας: 9,01

Δράµας: 7,14Φωκίδας: 6,74Λακωνίας: 6,43Πρέβεζας: 5,96Έβρου: 5,08Καβάλας: 3,72Αργολίδας: 2,46

Κιλκίς: 0,02Αχαΐας: -2,34

Τρικάλων: -3,53Ηλείας: -3,77

Μαγνησίας: -3,92Θεσσαλονίκης: -4,22

Λάρισας: -4,97Ξάνθης: -5,17

Άρτας: -5,31Βοιωτίας: -6,16Πέλλας: -8,34

Ροδόπης: -8,79Κορινθίας: -9,30Σερρών: -10,06

Αιτωλοακαρνανίας: -10,62Φθιώτιδας: -10,93

Ηµαθίας: -11,44Μεσσηνίας: -11,89

Χανίων: -12,50Πιερίας: -12,60

Καρδίτσας: -13,801Κέρκυρας: -14,75Ρεθύµνου: -14,82Λασιθίου: -15,57

Ζακύνθου: -18,17Ηρακλείου: -18,86

Σενάριο 3: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Page 83: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

81

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται με τις παραδοχές που αναφέρθηκαν, προ-κύπτει αισθητά μικρότερο εκείνου των προηγούμενων σεναρίων, κυμαινόμενο στο επίπεδο των 468 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 4,7% περίπου.

Στο σενάριο αυτό η αναδιανομή αφορά μόνο στην άμβλυνση των ανισοτήτων εσωτερικά της κάθε αγρονο-μικής περιφέρειας (καλλιέργειες ή βοσκότοποι) αλλά όχι και στη μεταφορά πόρων μεταξύ των δύο περιφε-ρειών και γι’ αυτό και ο δείκτης σύγκλισης είναι μειωμένος.

Σενάριο 3.1: Διάκριση περιφερειών με δύο αγρονομικά κριτήρια, μετά από διαφοροποίηση της αναλογίας των ενισχύσεών τους

Στο σενάριο αυτό, όπως και στο προηγούμενο, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις και οι βοσκότοποι παραμέ-νουν δύο περιφέρειες κατανομής και σύγκλισης των ενισχύσεων, σε κάθε μια των οποίων τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία. Η αλλαγή όμως προέρχεται μετά από επιλογή μεταβολής της αναλογίας των δύο κατηγοριών ως προς τις ενισχύσεις τους, από την ισχύουσα (81/19) σε μια νέα (70/30).

Με την τήρηση της αναλογίας που επιλέχθηκε (70/30) μεταφέρονται πόροι από τις καλλιεργούμενες εκτά-σεις προς τους βοσκότοπους και όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, η “τελική” μοναδιαία αξία δικαιώματος (το 2019) για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις υπολογίζεται πλέον στο ύψος των 391 ευρώ ανά εκτάριο και για τους βοσκότοπους σε 182 ευρώ ανά εκτάριο. Σημειώνεται ότι η απόσταση που χωρίζει τις δύο αυτές τιμές μικραίνει αισθητά σε σχέση με εκείνη του προηγούμενου σε-ναρίου, αλλά και από εκείνη που ισχύει στα ιστορικά δικαιώματα (578 €/ha στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, έναντι των 149 €/ha στους βοσκότοπους).

Το σενάριο αυτό αποτελεί ένα δείγμα “στοχευμένης” αναδιανομής μεταξύ των καλλιεργούμενων εκτάσε-ων και των βοσκοτόπων. Όπως και στο προηγούμενο σενάριο αμβλύνονται οι διαφορές εντός των δύο πε-ριφερειών με τη διαφορά ότι η αναλογία των μεταξύ τους διατιθέμενων πόρων έχει a priori μεταβληθεί.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του σεναρίου αυτού, κερδισμένες θεωρούνται πέντε Αυτοδιοικητικές Περιφέρει-ες της χώρας, ενώ απώλειες καταγράφονται στις υπόλοιπες. Το σενάριο ευνοεί την Περιφέρεια Αττικής, στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις αυξάνονται, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, κατά 27% περίπου και ακολουθούν με θετικά ποσοστά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (20%), Βορείου Αιγαίου (19%) και Δυτικής Μακεδονίας (15%), ενώ μικρότερο ποσοστό αύξησης αποδίδεται στην Ήπειρο (10% περίπου).

Από την άλλη πλευρά, μειώσεις σημειώνονται στις υπόλοιπες οκτώ Περιφέρεις. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται στην Περιφέρεια Κρήτης (-16%) και ακολουθούν η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (-8% περί-που), Δυτικής Ελλάδος (-7,9%) Κεντρικής Μακεδονίας (-6,4%), Θεσσαλίας (-5,8%) και Στερεάς Ελλάδος (-5,7%), ενώ μικρότερη πτώση σημειώνεται στην Πελοπόννησο (-2%) και στην Ανατ. Μακεδονία-Θράκη. Οι ποσοστιαίες αυτές μεταβολές παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Page 84: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

82

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70

Αν. Μακεδ & Θράκης: -0,62Πελοποννήσου: -2,24

Στερεάς Ελλάδας: -5,75Θεσσαλίας: -5,78

Κεντρ. Μακεδονίας: -6,42Δυτικής Ελλάδας: -7,86

Ιονίων Νήσων: -8,31Κρήτης: -16,02

Αττικής: 27,18Νοτίου Αιγαίου: 20,07

Βορείου Αιγαίου: 19,23Δυτ. Μακεδονίας: 14,59

Ηπείρου: 10,07

Σενάριο 3.1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Περιφέρεια

Σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 25 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέρεται στο Νομό Χίου, όπου οι άμεσες ενισχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, αυξάνονται κατά 155% πε-ρίπου, ενώ σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται σε εννέα Νομούς (Σάμου, Ιωαννίνων, Αττικής, Κυκλάδων, Γρεβενών, Λευκάδας, Καστοριάς, Αρκαδίας, Κεφαλληνίας) κυμαινόμενες από 18 έως 31%. Ακολουθούν τέσσερεις Νομοί με αυξήσεις από 10% έως 15%, ενώ σε έντεκα ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξή-σεις που κυμαίνονται μέχρι 9%. Η μικρότερη θετική μεταβολή σημειώνεται στο Νομό Έβρου.

Συγκριτικά, παρατηρείται εκ νέου ότι οι Νομοί με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο σενάριο αυτό, βρίσκονται στο κάτω μέρος της κατάταξής τους ως προς τη μέση αξία των ιστορικών τους δικαιωμάτων, υπολειπό-μενοι σημαντικά σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μικρά εξάλλου μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δι-καιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων, Γρεβενών, Αρκαδίας, Σάμου, Καστοριάς και Λευκάδας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται με το αναφερόμενο σενάριο.

Αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται σε 26 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώνεται σε δύο Νο-μούς, στο Ηράκλειο και στη Ζάκυνθο, με μειώσεις που αντιστοιχούν στο επίπεδο του 18% και πλέον. Ακο-λουθούν έντεκα Νομοί με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 10 έως 16% (Σέρρες, Χανιά, Αιτωλο-ακαρνανία, Φθιώτιδα, Ημαθία, Μεσσηνία, Πιερία, Καρδίτσα, Λασίθι, Κέρκυρα και Ρέθυμνο). Με μειώσεις που κυμαίνονται κάτω από 10% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, δεκατρείς Νομοί, ενώ η μικρότερη αρνητική μεταβολή παρουσιάζεται στο Νομό Κιλκίς (-2%).

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

Page 85: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

83

-100 -50 0 50 100 150 200 250

Σάµου: 41,98Ιωαννίνων: 31,21

Αττικής: 27,18Κυκλάδων: 25,66Γρεβενών: 24,20Λευκάδας: 21,79Καστοριάς: 21,41Αρκαδίας: 21,41

Κεφαλληνίας: 18,16Φλώρινας: 15,10Δωδεκανήσου: 14,48

Ευρυτανίας: 9,85Λέσβου: 9,81Κοζάνης: 9,27Εύβοιας: 9,07Δράµας: 8,93Χαλκιδικής: 8,70Φωκίδας: 7,10Θεσπρωτίας: 6,89Λακωνίας: 6,09Πρέβεζας: 5,32

Αργολίδας: 2,67Έβρου: 2,63

Κιλκίς: -1,97Τρικάλων: -3,08Αχαΐας: -3,74

Θεσσαλονίκης: -4,00Λάρισας: -4,15

Μαγνησίας: -4,19Άρτας: -4,47Ηλείας: -4,87

Βοιωτίας: -5,56Ξάνθης: -6,65Πέλλας: -8,12Ροδόπης: -8,42

Κορινθίας: -8,44Σερρών: -10,43Χανίων: -10,58

Αιτωλοακαρνανίας: -11,03Φθιώτιδας: -11,24Ηµαθίας: -11,41

Μεσσηνίας: -11,71Πιερίας: -12,22

Καρδίτσας: -12,24Λασιθίου: -14,09Κέρκυρας: -14,79Ρεθύµνου: -15,47Ζακύνθου: -18,29Ηρακλείου: -18,65

Καβάλας: 4,58

Χίου: 154,77

Σενάριο 3.1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Page 86: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

84

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται με τις παραδοχές που αναφέρθηκαν, προ-κύπτει αισθητά μικρότερο εκείνου των προηγούμενων σεναρίων, κυμαινόμενο στο επίπεδο των 435 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 4,4% περίπου.

Σενάριο 4: Διάκριση τεσσάρων περιφερειών με αγρονομικά κριτήρια

Στο σενάριο αυτό, το οποίο αποτελεί προέκταση του προηγούμενου, γίνεται περαιτέρω διάκριση των καλ-λιεργούμενων εκτάσεων και των βοσκοτόπων σε πεδινές και ορεινές εκτάσεις, διαμορφώνοντας με αυτό τον τρόπο τέσσερεις “περιφέρειες” κατανομής και σύγκλισης των ενισχύσεων, σε κάθε μια των οποίων τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία.

Για την εκτίμηση των μεταβολών που προκύπτουν από την εφαρμογή του σεναρίου αυτού, λαμβάνονται υπόψη τα μεγέθη των πεδινών και ορεινών καλλιεργούμενων εκτάσεων και των πεδινών και ορεινών βοσκότοπων με την ίδια αναλογία που προσδιορίζονται στην υφιστάμενη κατάσταση (βλ. πίνακα 8 του κει-μένου), σύμφωνα με την οποία το 80% των εν δυνάμει επιλέξιμων εκτάσεων αντιστοιχεί στις ορεινές (εκ των οποίων οι ορεινοί βοσκότοποι αναλογούν σε ποσοστό 45% και οι ορεινές καλλιεργούμενες εκτάσεις σε 34%) και το υπόλοιπο 20% σε πεδινές (εκ των οποίων πεδινοί βοσκότοποι σε ποσοστό 3% και πεδινές καλλιεργούμενες εκτάσεις σε 18%). Ανάλογη παραδοχή λαμβάνεται υπόψη ως προς την αναλογία των ενισχύσεων μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών (βλ. πίνακα 9 του κειμένου) σύμφωνα με την οποία το 81% των ενισχύσεων αντιστοιχεί στις καλλιεργούμενες εκτάσεις και το υπόλοιπο στους βοσκότοπους. Τα προα-ναφερόμενα μεγέθη εκτάσεων και ενισχύσεων θεωρούνται αμετάβλητα για τον υπολογισμό της “αρχικής” και της “τελικής” μοναδιαίας αξίας δικαιωμάτων σε κάθε μια των τεσσάρων αναφερόμενων κατηγοριών που λογίζονται ως “περιφέρειες”. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, δεν υφίσταται μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους και η “τελική” μοναδιαία αξία δικαιώματος (το 2019) για τις καλλιεργούμενες πεδινές εκτάσεις υπολογίζεται στο ύψος των 555 ευρώ ανά εκτάριο, για τις καλλιεργούμενες ορεινές στο ύψος των 408 ανά εκτάριο, για τους πεδινούς βοσκοτόπους σε 148 ευρώ ανά εκτάριο και για τους ορεινούς βοσκότοπους σε 116 ευρώ ανά εκτάριο.

Από την επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων, εκτιμάται ότι θα προκύψουν θετικά αποτελέσματα για πέντε Αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της χώρας, ενώ απώλειες καταγράφονται στις υπόλοιπες. Το σενάριο ευνοεί την Περιφέρεια Αττικής, στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις αυξάνονται, σε σχέση με το αρχικό επί-πεδό τους, κατά 33% περίπου και ακολουθούν με θετικά ποσοστά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (19%), Βορείου Αιγαίου (17%) και Δυτικής Μακεδονίας (13%), ενώ μικρότερο ποσοστό αύξησης αποδίδεται στην Ήπειρο (9% περίπου).

Από την άλλη πλευρά, μειώσεις σημειώνονται στις υπόλοιπες οκτώ Περιφέρεις. Οι μεγαλύτερες απώλει-ες καταγράφονται στην Περιφέρεια Κρήτης (-18%) και ακολουθούν η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (-13% περίπου), Κεντρικής Μακεδονίας και Δυτικής Ελλάδος (-6%) και Στερεάς Ελλάδος (-5%) ενώ μικρότερη

Page 87: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

85

Σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 26 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέρεται στο Νομό Χίου, όπου οι άμεσες ενισχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, αυξάνονται κατά 128% περίπου, ενώ σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται σε εννέα Νομούς (Σάμου, Αττικής, Κυκλάδων, Ιωαννίνων, Γρεβε-νών, Καστοριάς, Λευκάδας, Αρκαδίας, Κεφαλληνίας) κυμαινόμενες από 17,5 έως 36%. Ακολουθούν τρεις Νομοί με αυξήσεις από 10% έως 12,6%, ενώ σε δεκατρείς ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις που κυμαίνονται σε ποσοστά μικρότερα του 10%. Η μικρότερη θετική μεταβολή σημειώνεται στο Νομό Έβρου.

Συγκριτικά, παρατηρείται εκ νέου ότι οι Νομοί με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο σενάριο αυτό, βρίσκονται στο κάτω μέρος της κατάταξής τους ως προς τη μέση αξία των ιστορικών τους δικαιωμάτων, υπολειπό-μενοι σημαντικά σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μικρά εξάλλου μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δι-καιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων, Γρεβενών, Αρκαδίας, Σάμου, Καστοριάς και Λευκάδας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται με το αναφερόμενο σενάριο.

Αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται σε 25 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώνεται σε δύο Νο-μούς, στη Ζάκυνθο (-20%) και το Ηράκλειο (-19,5%). Ακολουθούν εννέα Νομοί με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 10 έως 18% (Κέρκυρα, Λασίθι, Ρέθυμνο, Χανιά, Σέρρες, Μεσσηνία, Κορινθία, Πιερία και Φθιώτιδα). Με μειώσεις που κυμαίνονται κάτω από 10% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, δεκα-τέσσερεις Νομοί, ενώ η μικρότερη αρνητική μεταβολή παρουσιάζεται στο Νομό Λάρισας (-0,3%).

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

πτώση σημειώνεται στην Θεσσαλία και Πελοπόννησο (-3%) και στην Ανατ. Μακεδονία-Θράκη. Οι ποσοστι-αίες αυτές μεταβολές παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70

Νοτίου Αιγαίου: 18,70Βορείου Αιγαίου: 17,03

Ηπείρου: 9,29Αν. Μακεδ. & Θράκης: -1,39

Πελοποννήσου: -2,75Θεσσαλίας: -2,78

Στερεάς Ελλάδας: -5,06Δυτικής Ελλάδας: -5,89

Κεντρ Μακεδονίας: -6,16Ιονίων Νήσων: -12,60Κρήτης: -17,69

Δυτ. Μακεδονίας: 12,96

Αττικής: 33,15

Σενάριο 4: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Περιφέρεια

Page 88: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

86

-100 -50 0 50 100 150 200 250

Σάµου: 35,81Αττικής: 33,15

Κυκλάδων: 28,60Ιωαννίνων: 28,37

Γρεβενών: 22,69Καστοριάς: 20,27Λευκάδας: 18,99Αρκαδίας: 18,50Κεφαλληνίας: 17,49

Φλώρινας: 12,66Εύβοιας: 10,95Δωδεκανήσου: 10,47Ευρυτανίας: 9,03Λέσβου: 8,40Κοζάνης: 8,04Δράµας: 7,35Πρέβεζας: 6,90Καβάλας: 6,38Θεσπρωτίας: 6,24Λακωνίας: 5,95Φωκίδας: 5,24

Αργολίδας: 3,16Τρικάλων: 0,45Έβρου: 0,18

Λάρισας: -0,33Άρτας: -1,55Ηλείας: -1,71

Θεσσαλονίκης: -3,63Αχαΐας: -3,80Κιλκίς: -3,83

Βοιωτίας: -4,49Ξάνθης: -4,53Πέλλας: -5,85

Καρδίτσας: -6,88Ηµαθίας: -7,16

Μαγνησίας: -7,35Αιτωλοακαρνανίας: -9,17

Ροδόπης: -9,21Φθιώτιδας: -10,00

Πιερίας: -10,20Κορινθίας: -10,22Μεσσηνίας: -10,41

Σερρών: -11,02Χανίων: -13,39

Ρεθύµνου: -16,60Λασιθίου: -17,78Κέρκυρας: -17,84

Ηρακλείου: -19,56Ζακύνθου: -20,34

Χίου: 128,40

Χαλκιδικής: 4,62

Σενάριο 4: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Page 89: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

87

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται με τις παραδοχές που αναφέρθηκαν, προ-κύπτει αισθητά μικρότερο εκείνου των προηγούμενων σεναρίων, κυμαινόμενο στο επίπεδο των 412 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 4,1% περίπου.

Σενάριο 4.1: Διάκριση περιφερειών με τέσσερα αγρονομικά κριτήρια, μετά από διαφοροποίηση της αναλογίας των ενισχύσεών τους

Όπως στο προηγούμενο σενάριο, εξετάζονται οι επικείμενες μεταβολές σε τέσσερεις περιφέρειες κατα-νομής και σύγκλισης των ενισχύσεων, στις καλλιεργούμενες πεδινές και στις καλλιεργούμενες ορεινές εκτάσεις, στους πεδινούς και ορεινούς βοσκοτόπους, σε κάθε μια των οποίων τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 θα έχουν την ίδια μοναδιαία αξία, μετά όμως από επιλογή μεταβολής της αναλογίας των τεσσάρων κατηγοριών ως προς τις ενισχύσεις τους με στόχο τη μεταφορά πόρων για την ενίσχυση των βοσκοτόπων. Με μία σχετικά μικρή μεταβολή της ισχύουσας αναλογίας κατανομής των ενι-σχύσεων, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία (Πίνακας 9), από καλλιεργούμενες πεδινές / ορεινές (34/47) και βοσκοτόπους πεδινούς / ορεινούς (1,4/18) σε καλλιεργούμενες πεδινές / ορεινές (30/47) και βοσκοτόπους πεδινούς / ορεινούς (1,7/20,4) .μεταφέρονται σημαντικοί πόροι από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων του σεναρίου αυτού, η “τελική” μοναδιαία αξία δικαιώματος (το 2019) για τις καλλιεργούμενες πεδινές εκτάσεις υπολογίζεται πλέον στο ύψος των 505 ευρώ ανά εκτάριο, για τις καλλιεργούμενες ορεινές εκτάσεις στο ύψος των 408 ευρώ ανά εκτάριο και για τους πεδινούς και ορεινούς βοσκότοπους σε 183 και 133 ευρώ ανά εκτάριο αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του σεναρίου αυτού, κερδισμένες θεωρούνται πέντε Αυτοδιοικητικές Περιφέρει-ες της χώρας, ενώ απώλειες καταγράφονται στις υπόλοιπες. Το σενάριο ευνοεί την Περιφέρεια Αττικής, στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις αυξάνονται, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, κατά 33% περίπου και ακολουθούν με θετικά ποσοστά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (18%), Βορείου Αιγαίου (16%) και Δυτικής Μακεδονίας (12%), ενώ μικρότερο ποσοστό αύξησης αποδίδεται στην Ήπειρο (9,5% περίπου).

Από την άλλη πλευρά, μειώσεις σημειώνονται στις υπόλοιπες οκτώ Περιφέρεις. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται στην Περιφέρεια Κρήτης (-18%) και ακολουθούν η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (-12% πε-ρίπου), Δυτικής Ελλάδος (-6%), Στερεάς Ελλάδος (-5%), Θεσσαλίας (Κεντρικής Μακεδονίας (-6,4%) ενώ μικρότερη πτώση σημειώνεται στην Θεσσαλία, Πελοπόννησο και στην Ανατ. Μακεδονία-Θράκη (2%). Οι ποσοστιαίες αυτές μεταβολές παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Page 90: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

88

Σε επίπεδο Νομών το σενάριο είναι ευνοϊκό σε 25 περιπτώσεις. Η ευνοϊκότερη μεταβολή αναφέρεται στο Νομό Χίου, όπου οι άμεσες ενισχύσεις, σε σχέση με το αρχικό επίπεδό τους, αυξάνονται κατά 134% πε-ρίπου, ενώ σημαντικές αυξήσεις σημειώνονται σε εννέα Νομούς (Σάμου, Αττικής, Ιωαννίνων, Κυκλάδων, Γρεβενών, Καστοριάς, Λευκάδας, Αρκαδίας, Κεφαλληνίας) κυμαινόμενες από 17 έως 35%. Ακολουθούν τρεις Νομοί με αυξήσεις από 10% έως 12%, ενώ σε δώδεκα ακόμη περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις που κυμαίνονται σε ποσοστό χαμηλότερο του 10%. Η μικρότερη θετική μεταβολή σημειώνεται στο Νομό Τρικάλων.

Συγκριτικά, παρατηρείται εκ νέου ότι οι Νομοί με τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο σενάριο αυτό, βρίσκονται στο κάτω μέρος της κατάταξής τους ως προς τη μέση αξία των ιστορικών τους δικαιωμάτων, υπολειπό-μενοι σημαντικά σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μικρά εξάλλου μεγέθη μέσης αξίας ιστορικών δι-καιωμάτων αναλογούν επίσης στους Νομούς Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας, Κυκλάδων, Γρεβενών, Αρκαδίας, Σάμου, Καστοριάς και Λευκάδας, των οποίων οι ενισχύσεις ευνοούνται με το αναφερόμενο σενάριο.

Αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται σε 26 Νομούς, με τη μεγαλύτερη απώλεια να σημειώνεται σε δύο Νο-μούς, στη Ζάκυνθο (-20%) και το Ηράκλειο (-19,6%). Ακολουθούν εννέα Νομοί με αρνητική μεταβολή που κυμαίνεται από 10 έως 18% (Κέρκυρα, Λασίθι, Ρέθυμνο, Χανιά, Σέρρες, Μεσσηνία, Πιερία, Φθιώτιδα και Κορινθία). Με μειώσεις που κυμαίνονται κάτω από 10% περιλαμβάνονται, με φθίνουσα σειρά, δεκα-πέντε Νομοί, ενώ η μικρότερη αρνητική μεταβολή παρουσιάζεται στο Νομό Λάρισας (-0,2%).

Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσοστιαίες μεταβολές των ενισχύσεων του σεναρίου αυτού ανά Νομό.

-30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70

Νοτίου Αιγαίου: 17,83Βορείου Αιγαίου: 16,30

Ηπείρου: 9,53Ανατ. Μακ. & Θράκης: -1,50

Πελοποννήσου: -2,58Θεσσαλίας: -2,62

Στερεάς Ελλάδας: -5,11Κεντρικής Μακεδονίας: -6,19

Δυτικής Ελλάδας: -6,22Ιονίων Νήσων: -12,29Κρήτης: -17,58

Δυτικής Μακεδονίας: 12,17

Αττικής: 33,38

Σενάριο 4.1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Περιφέρεια

Page 91: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

89

-100 -50 0 50 100 150 200 250

Ζακύνθου: -20,35

Σάµου: 35,25Αττικής: 33,38

Ιωαννίνων: 28,58Κυκλάδων: 26,50

Γρεβενών: 21,33Καστοριάς: 19,07Λευκάδας: 18,24Αρκαδίας: 18,09Κεφαλληνίας: 16,99

Φλώρινας: 12,06Δωδεκανήσου: 10,30Εύβοιας: 9,96Ευρυτανίας: 8,91Δράµας: 8,01Λέσβου: 7,66Κοζάνης: 7,39Καβάλας: 6,45Πρέβεζας: 6,43Λακωνίας: 5,87Θεσπρωτίας: 5,86Φωκίδας: 5,27

Αργολίδας: 3,42Τρικάλων: 0,40

Λάρισας: -0,21Έβρου: -0,23Άρτας: -1,41

Ηλείας: -2,04Θεσσαλονίκης: -3,29

Κιλκίς: -4,19Αχαΐας: -4,30

Βοιωτίας: -4,37Ξάνθης: -5,25Πέλλας: -5,79

Καρδίτσας: -6,45Μαγνησίας: -7,37

Ηµαθίας: -7,43Ροδόπης: -9,13

Αιτωλοακαρνανίας: -9,30Κορινθίας: -10,15Φθιώτιδας: -10,18

Πιερίας: -10,23Μεσσηνίας: -10,37

Σερρών: -11,19Χανίων: -13,00

Ρεθύµνου: -16,67Λασιθίου: -17,46Κέρκυρας: -17,86

Ηρακλείου: -19,57

Χίου: 133,90

Χαλκιδικής: 4,60

Σενάριο 4.1: Διάγραμμα ποσοστιαίας μεταβολής ενισχύσεων ανά Νομό

Το ποσό σύγκλισης του σεναρίου αυτού, όπως προσδιορίζεται με τις παραδοχές που αναφέρθηκαν, προ-κύπτει αισθητά μικρότερο εκείνου των προηγούμενων σεναρίων, κυμαινόμενο στο επίπεδο των 421 εκατ. ευρώ, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 4,2% περίπου.

Page 92: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

90

8. Συμπεράσματα

Από την ανάλυση των έξι σεναρίων που αναφέρθηκε προηγούμενα προκύπτουν ορισμένα χρήσιμα συμπε-ράσματα ως προς τη μεταξύ τους συγκριτική αξιολόγηση. Επισημαίνονται ειδικότερα τα ακόλουθα.

Το πρώτο σενάριο, που θεωρεί τη χώρα ως μια ενιαία περιφέρεια, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη σύγκλιση, ως προς το μέγεθος (755 εκατ. ευρώ) και το ποσοστό της (7,6%) μεταξύ όλων των σεναρίων που επεξεργά-στηκαν. Με την υιοθέτηση του σεναρίου αυτού ευνοούνται, με σημαντική μεταφορά πόρων, ορισμένες πε-ριφέρειες, οι οποίες παρουσιάζουν, αναπτυξιακή, γενικότερα, υστέρηση, όπως η Ήπειρος (56%) και η Δυ-τική Μακεδονία (17%). Ωφελούνται επίσης ορισμένες νησιωτικές περιοχές, όπως το Νότιο Αιγαίο (+39%) και το Βόρειο Αιγαίο (+32%) στις οποίες η ποσοστιαία μεταφορά πόρων παραμένει μεγαλύτερη σε σχέση με την αντίστοιχη των υπόλοιπων σεναρίων. Απώλειες ωστόσο προκύπτουν κυρίως στην Κρήτη (-15%) και με μικρότερα ποσοστά στην Κεντρική Μακεδονία (-10%), στη Στερεά Ελλάδα, στα Ιόνια και στην Πελοπόννησο.

Σε επίπεδο πλήθους Νομών η θετική και η αρνητική μεταφορά πόρων είναι σχεδόν ισομερής (ευνοούνται 24 Νομοί έναντι των 27 που υφίστανται απώλειες), ενώ ουσιαστικό είναι το όφελος ορισμένων Νομών με σημαντική αναλογία ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, όπως τα Ιωάννινα (+134%) και η Ευρυτα-νία (+90%). Εξάλλου, ιδιαίτερα θετική συνεισφορά δέχονται ορισμένοι νησιωτικοί Νομοί, όπως η Χίος (+214%), η Κεφαλονιά (+92%) και οι Κυκλάδες (+61%), ενώ σημαντικό όφελος αποκτάται και σε άλλες, όπως η Σάμος (+32%), η Λέσβος (+22%) και τα Δωδεκάνησα (+21%). Οι απώλειες αφορούν κυρίως σε Νομούς των Ιονίων και της Κρήτης.

Με δεδομένη τη θέση της ΠΑΣΕΓΕΣ για την μεταφορά πόρων προς την κτηνοτροφία, το σενάριο αυτό κρίνεται ως το πλέον θετικό μεταξύ των εξεταζόμενων, μια και η μεταφορά ενισχύσεων από τις καλλιερ-γούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους λαμβάνει τη μέγιστη αύξησή της (+62%). Ως πλεονέκτημα εξάλλου εκτιμάται η απλότητα που παρουσιάζει το σενάριο αυτό, αλλά και το μικρό διοικητικό κόστος που αναμένεται να προκύψει από την εφαρμογή του. Από την άλλη πλευρά ωστόσο μπορεί να θεωρηθεί ως μειονέκτημα το γεγονός ότι το σενάριο αυτό δεν λαμβάνει υπόψη του αγρονομικά κριτήρια για την κατα-νομή και σύγκλιση των ενισχύσεων.

Το δεύτερο σενάριο, που θεωρεί ως αναφορά για την κατανομή και σύγκλιση των ενισχύσεων τις δεκα-τρείς Αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της χώρας, παρουσιάζει επίσης σημαντική σύγκλιση (726 εκατ. ευρώ, ποσοστό 7,3%) αν κάπως μικρότερη εκείνης του πρώτου σεναρίου. Στο συγκεκριμένο σενάριο δεν υφίστα-ται αναδιανομή πόρων μεταξύ των Περιφερειών, μια και θεωρείται ότι διατηρείται η υφιστάμενη κατανομή τους. Το στοιχείο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μειονέκτημα, μια και διατηρούνται οι μεγάλες ανισότητες και αποκλίσεις της μέσης ανά εκτάριο ενίσχυσης μεταξύ των Περιφερειών, όπως επισημάνθηκαν στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης (628 €/εκτάριο στην Κρήτη, έναντι 188 €/εκτάριο στην Ήπειρο).

Σε επίπεδο Νομών ευνοϊκή μεταφορά πόρων παρουσιάζεται σε 18 περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων σημα-ντικό είναι το όφελος ορισμένων Νομών με μεγάλη αναλογία ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, όπως η Ευρυτανία (+110%), η Φωκίδα (+50%) και η Αρκαδία (+48%). Εξάλλου, ιδιαίτερα θετική συνεισφορά δέχονται ορισμένοι νησιωτικοί Νομοί, όπως η Κεφαλονιά (+123%) και η Χίος (+89%). Στις Κυκλάδες η θετική αναδιανομή είναι οριακή (+4%), ενώ προκύπτει αρνητική σε ορισμένες περιοχές του Αιγαίου, όπως στα Δωδεκάνησα (-12%), στη Λέσβο (-10%) και στη Σάμο (-6%).

Page 93: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

91

Ως προς την αύξηση των πόρων προς την κτηνοτροφία, το σενάριο αυτό κρίνεται επίσης θετικό, μια και η μεταφορά ενισχύσεων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους είναι ιδιαίτερα σημα-ντική (+58%). Ως μειονέκτημα ωστόσο θεωρείται η διαχειριστική δυσκολία που παρουσιάζει το σενάριο αυτό, αλλά και το μεγάλο διοικητικό κόστος που αναμένεται να προκύψει από την εφαρμογή του. Ως αρ-νητικό επίσης στοιχείο σημειώνεται ότι το σενάριο αυτό δεν λαμβάνει υπόψη του αγρονομικά κριτήρια για την περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση των ενισχύσεων.

Το τρίτο σενάριο, που θεωρεί ως κριτήριο για την περιφερειακή κατανομή και σύγκλιση των ενισχύσε-ων δύο περιφέρειες με αγρονομικά χαρακτηριστικά (καλλιεργούμενες εκτάσεις βοσκότοποι) παρουσιάζει σημαντικά μικρότερη σύγκλιση (468 εκατ. ευρώ, ποσοστό 4,7%) σε σχέση με τα δύο προηγούμενα. Με το σενάριο αυτό επίσης ευνοούνται με μεταφορά πόρων ορισμένες περιφέρειες που παρουσιάζουν ανα-πτυξιακή υστέρηση, όπως η Δυτική Μακεδονία (19%) και η Ήπειρος (9%), αλλά με ποσοστιαία αύξηση αισθητά μικρότερη της αντίστοιχης του πρώτου σεναρίου. Ωφελούνται επίσης ορισμένες νησιωτικές περι-οχές, όπως το Νότιο Αιγαίο (+25%) και το Βόρειο Αιγαίο (+23%) στις οποίες όμως η ποσοστιαία μεταφορά πόρων παραμένει αρκετά μικρότερη εκείνης του πρώτου σεναρίου. Απώλειες προκύπτουν κυρίως στην Κρήτη (-17%) και με μικρότερα ποσοστά στα Ιόνια (-10%), στη Δυτική Ελλάδα (-7%), στη Θεσσαλία (-7%) και στην Κεντρική Μακεδονία (-6%).

Σε επίπεδο Νομών θετική μεταφορά πόρων παρουσιάζεται σε 26 περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων όφε-λος προκύπτει σε ορισμένους Νομούς με μεγάλη αναλογία ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, όπως τα Γρεβενά (+32%), τα Ιωάννινα (+30%), η Καστοριά (+28%) και η Αρκαδία (+24%). Εξάλλου, ιδιαίτερα θετική συνεισφορά δέχονται ορισμένοι νησιωτικοί Νομοί, όπως η Χίος (+132%), η Σάμος (+45%) και οι Κυκλάδες (+36%), ενώ στην Κεφαλονιά (+21%), στα Δωδεκάνησα (+16%) και στη Λέσβο (+14%) η αύ-ξηση είναι μικρότερη. Αρνητική μεταβολή παρατηρείται εκ νέου σε Νομούς της Κρήτης (Ηράκλειο, Λασίθι, Ρέθυμνο, Χανιά με φθίνουσα σειρά) και των Ιονίων (Ζάκυνθος, Κέρκυρα).

Στα πλεονεκτήματα του σεναρίου αυτού μπορεί να θεωρηθούν η απλότητά του και το μικρό διοικητικό κόστος που δημιουργεί. Βασικό ωστόσο μειονέκτημα του τρίτου σεναρίου είναι η μηδενική μεταφορά πό-ρων προς την κτηνοτροφία, με αποτέλεσμα να διατηρείται η μεγάλη απόκλιση της ανά εκτάριο ενίσχυσης μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών, σε επίπεδο παρόμοιο με εκείνο που ισχύει στην αξία των ιστορικών δικαιωμάτων. Εξαιτίας μάλιστα της σταδιακής πτώσης του ύψους των ενισχύσεων που διατίθενται προς κατανομή και σύγκλιση, η τελική μοναδιαία αξία δικαιώματος στους βοσκότοπους περιορίζεται στο σενάριο αυτό στο ύψος των 118 ευρώ ανά εκτάριο, μέγεθος σημαντικά μικρότερο της μέσης αξίας ενίσχυσης που ισχύει στα ιστορικά δικαιώματα (149 €/ha).

Στο τρίτο υπο-σενάριο, που διαφέρει ως προς το προηγούμενο εξαιτίας της τροποποίησης της ισχύουσας αναλογίας των ενισχύσεων μεταξύ των δύο κατηγοριών, ευνοώντας τους βοσκότοπους, η σύγκλιση (459 εκατ. ευρώ, ποσοστό 4,6%) προσδιορίζεται σε επίπεδο σχεδόν παρόμοιο με το προηγούμενο, αλλά η αύ-ξηση των πόρων προς την κτηνοτροφία αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα, μια και η μεταφορά ενισχύσεων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις προς τους βοσκότοπους είναι ιδιαίτερα σημαντική (+48%). Το αποτέ-λεσμα είναι η αύξηση της τελικής μοναδιαίας αξίας του δικαιώματος στους βοσκότοπους στο επίπεδο των 182 ευρώ ανά εκτάριο.

Page 94: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

92

Σε επίπεδο Περιφερειών δεν παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές σε σχέση με εκείνες που παρατηρού-νται στο προηγούμενο σενάριο, ενώ οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των Νομών διατηρούν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οφέλη και απώλειες με διακυμάνσεις που δεν τροποποιούν αισθητά τη γενικότερη ει-κόνα μεταξύ των δύο αυτών σεναρίων. Στα πλεονεκτήματα του υπο-σεναρίου περιλαμβάνεται η απλότητα και ο μικρός διοικητικός φόρτος που δημιουργεί. Είναι εξάλλου προφανής η ευελιξία που παρέχεται στο σενάριο αυτό, μια και το μέγεθος της μεταφοράς πόρων προς την κτηνοτροφία είναι δυνατό να μεταβάλλε-ται σε συνάρτηση με το επιθυμητό επίπεδο αναλογίας ενισχύσεων μεταξύ των δύο κατηγοριών.

Το τέταρτο σενάριο, που υιοθετεί τέσσερεις περιφέρειες, διακρίνοντας ορεινές και πεδινές περιοχές σε κάθε μια από τις δύο κατηγορίες αγρονομικού χαρακτήρα που προαναφέρθηκαν, παρουσιάζει μικρότερη σύγκλιση (412 εκατ. ευρώ, ποσοστό 4,1%) ως προς τα προηγούμενα σενάρια. Κύριο μειονέκτημα του πέμπτου σεναρίου είναι η μηδενική μεταφορά πόρων προς την κτηνοτροφία, με συνέπεια να διατηρείται η απόκλιση της ανά εκτάριο ενίσχυσης μεταξύ των τεσσάρων κατηγοριών, σε επίπεδο παρόμοιο με εκείνο που ισχύει στα ιστορικά δικαιώματα.

Σημειώνεται ότι στο σενάριο αυτό η τελική μοναδιαία αξία δικαιώματος στις καλλιεργούμενες εκτάσεις κυμαίνεται από 555 ευρώ ανά εκτάριο για τις πεδινές περιοχές έως 408 ευρώ ανά εκτάριο για τις ορεινές, απόκλιση σχεδόν παρόμοια με εκείνη που ισχύει στα ιστορικά δικαιώματα (μέση ενίσχυση 699 €/ha και 515 €/ha αντίστοιχα). Αντίστοιχη παρατήρηση ισχύει και για τους βοσκότοπους τόσο στις πεδινές (τελική μοναδιαία αξία 148 €/ha, έναντι μέσης ενίσχυσης 190 €/ha), όσο και στις ορεινές περιοχές (τελική μοναδι-αία αξία 116 €/ha, έναντι μέσης ενίσχυσης 146 €/ha). Στα μειονεκτήματα εξάλλου του υπο-σεναρίου αυτού περιλαμβάνεται και ο σημαντικός διοικητικός φόρτος που αναμένεται να προκύψει από την εφαρμογή του.

Σε επίπεδο Περιφερειών δεν παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές σε σχέση με τα δύο προηγούμενα σενάρια. Ευνοούνται και εδώ οι περιοχές Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, όπως και εκείνες της Δυτικής Μα-κεδονίας και της Ηπείρου, αλλά με μικρότερα ποσοστά αύξησης από εκείνα του τρίτου σεναρίου. Απώ-λειες, με μικρές διαφοροποιήσεις ως προς το τρίτο σενάριο, σημειώνονται στην Κρήτη, στα Ιόνια, στην Κεντρική Μακεδονία. Σε επίπεδο Νομών εξάλλου οι διαφοροποιήσεις διατηρούν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οφέλη και απώλειες με διακυμάνσεις που δεν αλλάζουν αισθητά την εικόνα μεταξύ των δύο προηγούμενων σεναρίων.

Στο τέταρτο υπο-σενάριο, που διαφέρει ως προς το προηγούμενο εξαιτίας της τροποποίησης της ισχύου-σας αναλογίας των ενισχύσεων μεταξύ των δύο κατηγοριών, ευνοώντας τους βοσκότοπους, η σύγκλιση (421 εκατ. ευρώ, ποσοστό 4,2%) προσδιορίζεται σε επίπεδο σχεδόν παρόμοιο με το προηγούμενο, ενώ η ενισχύεται η αύξηση των πόρων προς την κτηνοτροφία, στοιχείο θετικό, αν και η μεταφορά ενισχύσεων προς τους βοσκότοπους περιορίζεται σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο (+10%).

Ως θετικό επίσης στοιχείο σημειώνεται η σύγκλιση των τιμών της ανά εκτάριο ενίσχυσης. Επισημαίνεται ότι η τελική μοναδιαία αξία δικαιώματος στις καλλιεργούμενες εκτάσεις κυμαίνεται στο υπο-σενάριο αυτό από 505 ευρώ ανά εκτάριο για τις πεδινές περιοχές έως 408 ευρώ ανά εκτάριο για τις ορεινές, απόκλιση σχε-τικά μικρότερη της αντίστοιχης που ισχύει στα ιστορικά δικαιώματα (μέση ενίσχυση 699 €/ha και 515 €/ha αντίστοιχα). Ανάλογη παρατήρηση ισχύει και για τους βοσκότοπους όπου διαπιστώνεται μικρή μεταβολή

Page 95: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

93

στην απόκλιση τιμών τόσο στις πεδινές (τελική μοναδιαία αξία 183 €/ha, έναντι μέσης ενίσχυσης 190 €/ha), όσο και στις ορεινές περιοχές (τελική μοναδιαία αξία 133 €/ha, έναντι μέσης ενίσχυσης 146 €/ha).

Σε επίπεδο Περιφερειών δεν παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές σε σχέση με το τέταρτο σενάριο. Ευ-νοούνται οι περιοχές Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, όπως και εκείνες της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπεί-ρου, αλλά με μικρότερα ποσοστά αύξησης. Απώλειες, με μικρές διαφοροποιήσεις ως προς το τέταρτο σενάριο, σημειώνονται στην Κρήτη, στα Ιόνια, στην Κεντρική Μακεδονία. Σε επίπεδο Νομών εξάλλου οι διαφοροποιήσεις διατηρούν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οφέλη και απώλειες με διακυμάνσεις που δεν αλλάζουν αισθητά τη γενικότερη εικόνα μεταξύ των δύο σεναρίων.

Στα μειονεκτήματα του υπο-σεναρίου αυτού περιλαμβάνονται η πολυπλοκότητα στο σχεδιασμό και στη δια-χείρισή του, αλλά και ο σημαντικός διοικητικός φόρτος που αναμένεται να δημιουργήσει η εφαρμογή του.

Τα σενάρια που αναφέρθηκαν προηγούμενα προφανώς δεν εξαντλούν όλες τις δυνατές επιλογές για την κατανομή και σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων. Παρουσιάζουν ωστόσο ένα ικανοποιητικό εύρος εναλλακτικών επιλογών με αναφορά σε πλήθος κριτηρίων διοικητικού, αλλά και αγρονομικού χαρακτήρα. Με την ανάλυση των επιπτώσεων και των μεταβολών που προκύπτουν από την εφαρμογή κάθε σεναρίου παρέχεται η δυνατότητα αξιοποίησης και αξιολόγησης ενός συνδυασμού στόχων, κατευθύνσεων και προ-τεραιοτήτων, πριν την υιοθέτηση της τελικής επιλογής.

Όπως έχει ήδη επισημανθεί, η τελική επιλογή ως προς τον τρόπο εφαρμογής του καθεστώτος κατανομής και σύγκλισης των άμεσων ενισχύσεων, που αποτελεί ίσως το πλέον κρίσιμο ζήτημα που τίθεται με τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, προϋποθέτει επαρκή διάλογο με τους φορείς των αγροτών, αλλά και άλλους που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα (γεωτεχνικοί, επιχειρηματικοί, επιμελητηριακοί, φορείς αυτοδιοί-κησης, πανεπιστήμια και λοιπά εκπαιδευτικά ιδρύματα κ.α.).

Η συμβολή της ΠΑΣΕΓΕΣ στο διάλογο αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, λαμβάνοντας υπόψη την ευρύ-τατη συμμετοχή όχι μόνο των αγροτών και των οργανώσεών τους, αλλά και άλλων εκπροσώπων φορέων της περιφέρειας, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των σεναρίων αυτών, σε ένα σημαντικό αριθμό ενημε-ρωτικών ημερίδων. Στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο, στα Χανιά, στην Πάρο, στη Νάξο, στη Μυτιλήνη, στα Τρίκαλα, στα Ιωάννινα, στα Γιαννιτσά, στη Λιβαδειά, στην Κατερίνη, στο Αγρίνιο, στην Αθήνα. Η πολύτιμη εμπειρία που συγκεντρώθηκε από την ανταλλαγή απόψεων, επισημάνσεων και προτάσεων των εκπροσώ-πων που συμμετείχαν στις ημερίδες αυτές αποκτά βαρύνουσα σημασία στην τελική επιλογή.

Η επιλογή αυτή αναμένεται να κριθεί και να αποφασιστεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΑΣΕΓΕΣ το αμέσως επόμενο διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις που αναφέρθηκαν προηγούμενα, την ανά-λυση και τις επισημάνσεις που αναπτύχθηκαν, τη στρατηγική, αλλά και τις πολιτικές προτεραιότητες που έχουν ήδη αναφερθεί στις επισημάνσεις της παρούσας έκθεσης. Η επιλογή που θα αποφασιστεί, αλλά και το σύνολο των προτάσεων που περιλαμβάνει η έκθεση αυτή θα τύχουν της ευρύτερης δυνατής δημοσιό-τητας και προφανώς θα τεθούν υπόψη της Κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης, των πολιτικών κομμάτων, των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων και των άλλων φορέων του αγροτικού χώρου, έτσι ώστε να υπάρξει επαρκής ενημέρωση και προετοιμασία με σκοπό την έγκαιρη λήψη των τελικών αποφάσεων.

Page 96: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

9494

Πίνακας: Κατανομή μέσης αξίας δικαιωμάτων έτους 2012 ανα Νομό

Παράρτημα

Περιφέρεια / ΝομόςΑξία δικαιωμάτων

(σε €) Επιλέξιμες εκτάσεις

(σε ha) Μέση αξία

(σε €/ha)

Ηρακλείου 148.697.381,79 181384,02 819,79Λασιθίου 32.731.731,08 53081,97 616,63Ρεθύμνου 67.525.714,71 127882,12 528,03Χανίων 52.148.790,10 117490,88 443,85Περιφέρεια Κρήτης 301.103.617,68 479.838,99 627,51Ζακύνθου 17.032.587,25 16612,61 1025,28Κέρκυρας 14.208.334,16 17803,86 798,05Λευκάδας 2.212.252,62 8853,85 249,86Κεφαλληνίας 5.895.460,57 37115,75 158,84Περιφέρεια Ιον. Νήσων 39.348.634,60 80.386,07 489,50Φθιώτιδας 91.760.709,11 166236,07 551,99Βοιωτίας 52.701.970,40 109930,64 479,41Εύβοιας 22.409.941,63 80091,08 279,81Φωκίδας 7.750.571,68 33369,48 232,27Ευρυτανίας 2.738.690,47 15109,92 181,25Περιφέρεια Στ. Ελλάδας 177.361.883,29 404.737,19 438,21Μεσσηνίας 70.672.212,24 117426,42 601,84Κορινθίας 41.237.410,10 73274,87 562,78Αργολίδας 28.798.810,98 72103,33 399,41Λακωνίας 46.786.375,68 132350,45 353,50Αρκαδίας 14.902.393,98 69126,94 215,58Περιφέρεια Πελοποννήσου 202.397.202,98 464.282,01 435,94Πιερίας 44.442.578,55 73290,52 606,39Ημαθίας 41.338.150,60 77589,91 532,78Σερρών 110.627.461,10 244704,42 452,09Πέλλας 60.538.695,73 137312,99 440,88Θεσσαλονίκης 87.126.914,01 208851,06 417,17Κιλκίς 57.789.963,81 151967,76 380,28Χαλκιδικής 36.657.953,98 112755,38 325,11Περιφέρεια Κεντ. Μακεδονίας 438.521.717,78 1.006.472,04 435,70Ηλείας 55.692.607,67 114934,85 484,56Αιτ/νίας 106.236.613,85 279634,05 379,91Αχαΐας 48.277.947,88 131823,09 366,23Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας 210.207.169,40 526.391,99 399,34Καρδίτσας 73.655.985,11 133067,63 553,52Λάρισας 157.109.798,65 415860,4 377,79Μαγνησίας 45.045.324,67 127389,14 353,60Τρικάλων 41.158.402,30 141079,78 291,74Περιφέρεια Θεσσαλίας 316.969.510,73 817.396,95 387,78Αττικής 9.370.720,63 26363,02 355,45Περιφέρεια Αττικής 9.370.720,63 26.363,02 355,45Έβρου 70.423.933,86 125961,78 559,09Δράμας 31.435.657,26 83183,87 377,91Ξάνθης 30.106.111,00 83452,33 360,76Ροδόπης 62.263.398,43 194104,11 320,77Καβάλας 27.045.048,51 140246,77 192,84Περιφέρεια Αν. Μακεδ.-Θράκης 221.274.149,06 626.948,86 352,94Κοζάνης 40.723.215,76 151700,78 268,44Καστοριάς 8.266.910,38 34681,62 238,37Φλώρινας 21.078.669,77 90519,23 232,86Γρεβενών 15.041.455,12 71671,41 209,87Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας 85.110.251,03 348.573,04 244,17Λέσβου 32.665.700,34 131355,51 248,68Σάμου 4.198.489,07 19149,93 219,24Χίου 2.378.292,60 22665,65 104,93Περιφέρεια Β. Αιγαίου 39.242.482,01 173.171,09 226,61Δωδεκανήσου 12.656.227,22 45221,58 279,87Κυκλάδων 9.510.683,59 59382,13 160,16Περιφέρεια Νοτ. Αιγαίου 22.166.910,81 104.603,71 211,91Άρτας 14.058.254,53 40485,52 347,24Πρέβεζας 14.577.660,52 64674,6 225,40Θεσπρωτίας 14.228.029,18 86529,25 164,43Ιωαννίνων 14.338.559,88 112003,11 128,02Περιφέρεια Ηπείρου 57.202.504,11 303.692,48 188,36

Σύνολο 2.120.276.754,11 5.362.857,44 395,36

Page 97: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

95

Κατανομή μέσης αξίας δικαιωμάτων έτους 2012 ανά Νομό

Μέση αξία χώρας395 € / ha

0 200 400 600 800 1.000 1.200

€/ ha

Ζακύνθου

Ηρακλείου

Κέρκυρας

Λασιθίου

Πιερίας

Μεσσηνίας

Κορινθίας

Καρδίτσας

Φθιώτιδας

Ηµαθίας

Ρεθύµνου

Ηλείας

Βοιωτίας

Σερρών

Ροδόπης

Χανίων

Πέλλας

Θεσσαλονίκης

Αργολίδας

Κιλκίς

Αιτ./νίας

Λάρισας

Αχαΐας

Έβρου

Ξάνθης

Αττικής

Μαγνησίας

Λακωνίας

Άρτας

Καβάλας

Χαλκιδικής

Τρικάλων

Δωδεκανήσου

Εύβοιας

Κοζάνης

Λευκάδος

Δράµας

Λέσβου

Καστοριάς

Φλώρινας

Φωκίδας

Πρέβεζας

Σάµου

Αρκαδίας

Γρεβενών

Ευρυτανίας

Θεσπρωτίας

Κυκλάδων

Κεφαλληνίας

Ιωαννίνων

Χίου

Page 98: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε στα πλαίσια σύμβασης

έργου και οι απόψεις που διατυπώνονται σε αυτήν σε

καμία περίπτωση δεν εκφράζουν την επίσημη θέση της

Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Page 99: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014
Page 100: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2014

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 1 3

Η ΚοινήΑγροτική Πολιτική

µετά το

2014Η Κοινή

Αγροτική Πολιτικήµετά το

2014Ανάλυση προτάσεων και σεναρίωνκατανοµής των άµεσων ενισχύσεων

1o Μ Ε Ρ Ο Σ

Γραφεία Αθηνών

Αρκαδίας 26 & Μεσογείων11526, Αθήνατηλ: 210 74 99 400fax: 210 77 79 313e-mail 1:[email protected]

Γραφεία Θεσσαλονίκης

14ο χλµ Ε.Ο. Θεσ/νίκης - Μουδανιών57001, Θέρµητηλ: 2310 474 054 - 055fax: 2310 474 087e-mail:[email protected]

Γραφεία Βρυξελλών

61, rue de Trèves1040 Bruxelles, Belgiqueτηλ: +322 230 6685fax: +322 230 5915e-mail:[email protected]

www.paseges.grwww.pasocap.gr

Συγχρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΓενική ∆ιεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

© 2013 - PASEGES. All rights reserved