ΧημείαΑ΄ Λυκείου

Ερωτήσεις Επανάληψης

Ύλη σχολικού έτους 2013 – 2014Πανελλαδικών εξετάσεων

Γουρζής Στάθης – ΦυσικόςΚεφάλαιο 1ο - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Παράγραφος 1.3 – Δομικά σωματίδια της ύλης

1) Τι ονομάζουμε δομικά στοιχεία της ύλης ; Ποια είναι αυτά τα σωματίδια ;

( σελ. 10 - « Κάθε σώμα συγκροτείται από ... - ... είναι : τα άτομα, τα μόρια και τα ιόντα. » )

2) Ποιο δομικό σωματίδιο λέμε μόριο ;

( σελ. 11 - « Μόριο είναι το μικρότερο κομμάτι ... - ... της ύλης από την οποία προέρχεται. » )

3) Ποιο δομικό σωματίδιο λέμε άτομο ;

( σελ. 11 - « Άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο ... - ... στο σχηματισμό χημικών ενώσεων. » )

4) Τι ονομάζουμε ατομικότητα ενός στοιχείου ;

( σελ. 11 - « Ο αριθμός που δείχνει από ... - ... στοιχείου ονομάζεται ατομικότητα στοιχείου. » )

5) Ποια δομικά σωματίδια ονομάζουμε ιόντα ;

( σελ. 12 - « Ιόντα είναι είτε φορτισμένα άτομα ... - ... ατόμων ( πολυοατομικά ιόντα ). » )

6) Ποια σωματίδια ονομάζουμε κατιόντα και ποια ονομάζουμε ανιόντα ;

( σελ. 12 - « Τα ιόντα που έχουν θετικό ... - ... ηλεκτρικό φορτίο ονομάζονται ανιόντα . » )

7) Ποια είναι η ατομική θεωρία του Dalton ;

( σελ. 13 - « Σύμφωνα με την ατομική θεωρία ... - ... και τα μόρια ( συγκροτήματα ατόμων ). » )

8) Ποια είναι η θεωρία του Bohr, για την συγκρότηση του ατόμου ;

( σελ. 13 - « 2. Bohr ( 1913 ) : Τα ηλεκτρόνια κινούνται ... - ... που ονομάζονται στοιβάδες. » )

9) Ποια είναι η εικόνα του ατόμου, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί έως σήμερα ;

( σελ. 14 - « Σε απλές γραμμές έχει διαμορφωθεί ... - ... με τον αριθμό των ηλεκτρονίων. » )

10)Τι ονομάζουμε ατομικό αριθμό Ζ ενός στοιχείου ;

( σελ. 14 - « Ατομικός αριθμός ( Ζ ) είναι ο αριθμός ... - ... πυρήνα του ατόμου ενός στοιχείου. » )

11)Τι ονομάζουμε μαζικό αριθμό Α ενός στοιχείου ;

( σελ. 15 - « Μαζικός αριθμός ( Α ) είναι ο αριθμός ... - ... νετρονίων στον πυρήνα ενός ατόμου. » )

12) Ποια άτομα ονομάζονται ισότοπα ;

( σελ. 15 - « Ισότοπα ονομάζονται τα άτομα που έχουν... - ... αλλά διαφορετικό μαζικό αριθμό. » )

Α = Ζ + Ν Α = Μαζικός αριθμός Ζ = Ατομικός αριθμός Ν = Αριθμός νετρονίων

Παράγραφος 1.5 - Ταξινόμηση της ύλης

13) Ταξινόμηση της ύλης. ( σελ. 18 - Σχήμα της σελίδας 18 - ( ΥΛΗ – ( ΜΙΓΜΑΤΑ & ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ κ.λ.π. ). )

14) Ποιες ουσίες λέγονται καθαρές ή καθορισμένες ; ( σελ. 19 - « Καθαρές ή καθορισμένες ουσίες είναι ... - ... καθορισμένη σύσταση και ιδιότητες. » )

15) Ποιες ουσίες ονομάζουμε μίγματα ; ( σελ. 19 - « Τα μίγματα έχουν μεταβλητή σύσταση ...-... παρασκευής και την προέλευσή τους. » )

16)Ποια ουσία ονομάζουμε στοιχείο ή χημικό στοιχείο ; ( σελ. 19 - «Στοιχείο ή χημικό στοιχείο ονομάζεται ... - ... ( άτομα με τον ίδιο ατομικό αριθμό ). » )

17)Ποιες ουσίες ονομάζουμε χημικές ενώσεις ; ( σελ. 20 - « Χημικές ενώσεις είναι καθαρές ... - ... ( άτομα με διαφορετικό ατομικό αριθμό ). » )

18)Ποια μίγματα ονομάζουμε ομογενή ; ( σελ. 20 - «Τα ομογενή μίγματα (διαλύματα) είναι ...-...ίδιες ιδιότητες σε όλη την έκτασή τους ). » )

19)Ποια μίγματα ονομάζουμε ετερογενή ; ( σελ. 20 - «Τα ετερογενή μίγματα είναι ... - ... την ίδια σύσταση σε όλη την έκτασή τους ). » )

Παράγραφος 1.5 - Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων

1) Τι ονομάζουμε διάλυμα στη χημεία ; ( σελ. 20 - « Όπως ήδη έχουμε ορίσει, διάλυμα ... - ... τα συστατικά του διαλύματος. » )

2) Ποιο συστατικό ενός διαλύματος λέμε διαλύτη ; ( σελ. 20 - « Από τα συστατικά αυτά, εκείνο ... - ... σε περίσσεια, ονομάζεται διαλύτης. » )

3) Ποια συστατικά ενός διαλύματος λέμε διαλυμένες ουσίες ; ( σελ. 20 - « Τα υπόλοιπα συστατικά του διαλύματος ονομάζονται διαλυμένες ουσίες. » )

4) Σε ποιες κατηγορίες διακρίνουμε τα διαλύματα ; ( σελ. 20 - « Τα διαλύματα διακρίνονται σε … - … και στερεά ( π.χ. μεταλλικά νομίσματα ). » )

5) Τι είναι τα μοριακά διαλύματα ;( σελ. 20 - « Μπορούν επίσης να ταξινομηθούν…-…διαλυμένη ουσία είναι σε μορφή μορίων. » )

6) Τι είναι τα ιοντικά διαλύματα ;( σελ. 20 - « … και σε ιοντικά ή ηλεκτρολυτικά, …-… διαλυμένη ουσία υπό τη μορφή ιόντων . » )

7) Τι είναι τα υδατικά διαλύματα ; ( σελ. 20 - « Τα πιο συνηθισμένα διαλύματα είναι … - … όπου ο διαλύτης είναι το νερό. » )

8) Τι ονομάζουμε περιεκτικότητα ενός διαλύματος ; ( σελ. 21 - « Η περιεκτικότητα δηλαδή εκφράζει … - … σε ορισμένη ποσότητα διαλύματος. » )

9) Τι ονομάζουμε περιεκτικότητα ενός διαλύματος στα εκατό κατά βάρος ( % w/w ) ;( σελ. 21 - « Δηλαδή η ( % w/w ) περιεκτικότητα…-…διαλυμένης ουσίας σε 100g διαλύματος. » )

10)Τι ονομάζουμε περιεκτικότητα ενός διαλύματος στα εκατό βάρους κατ’ όγκον ( % w/v ) ;( σελ. 21 - « Η % w/v περιεκτικότητα εκφράζει…-…διαλυμένης ουσίας σε 100mL διαλύματος. » )

11)Τι λέμε περιεκτικότητα ενός διαλύματος στα εκατό όγκου σε όγκο ( % v/v – υγρά ) ;( σελ. 21 - « Για να εκφράσει την περιεκτικότητα … - … οινοπνεύματος στα 100 mL μπίρας. » )

12)Τι λέμε περιεκτικότητα ενός διαλύματος στα εκατό όγκου σε όγκο ( % v/v – αέρια ) ;( σελ. 21 - « Για να εκφράσει την περιεκτικότητα … - … οξυγόνου στα 100 cm³ αέρα. » )

13) Τι είναι το ( ppm ) ( Μέρη στο εκατομμύριο ) ; ( σελ. 21 - « 4. ppm το οποίο εκφράζει τα μέρη … - … σε 1 εκατομμύριο (10 6 ) μέρη διαλύματος. » )

14) Τι είναι το ( bpm ) ( Μέρη στο δισεκατομμύριο ) ; ( σελ. 21 - « 5. bpm το οποίο εκφράζει τα μέρη … - … σε 1 εκατομμύριο (10 9 ) μέρη διαλύματος. » )

Παράγραφος 1.5 - Διαλυτότητα

1) Τι ονομάζουμε διαλυτότητα ;( σελ. 22 - « Διαλυτότητα ορίζεται η μέγιστη … - … ορισμένες συνθήκες ( π.χ. θερμοκρασία ). » )

2) Ποια διαλύματα ονομάζουμε κορεσμένα και ποια ακόρεστα ; ( σελ. 22 - « Τα διαλύματα που περιέχουν … - … μέγιστη δυνατή ονομάζονται ακόρεστα. » )

3) Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η διαλυτότητα μιας ουσίας ; ( σελ. 22 - « Η διαλυτότητα μιας ουσίας … - … αυξάνεται με την αύξηση της πίεσης. » )

Κεφάλαιο 2ο – Περιοδικός Πίνακας – ΔεσμοίΠαράγραφος 2.1 - Ηλεκτρονική δομή των ατόμων

1) Τι γνωρίζετε για το ατομικό πρότυπο του Bohr ; ( σελ. 44 - « Το ατομικό πρότυπο του Bohr ... - ... ίδια στιβάδα ή φλοιό ή ενεργειακή στάθμη. » )

2) Τι είναι ο κύριος κβαντικός αριθμός ;( σελ. 44 - 45 - « Όταν τα άτομα δεν είναι σε ... - ... Κ, για n = 2 έχουμε τη στοιβάδα L, κλπ. » )

3) Ποιος είναι ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που μπορεί να έχει κάθε στοιβάδα ;( σελ. 45 - « Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που μπορεί ... - ... και η Ν έως 32 ηλεκτρόνια. » )

4) Πόσα ηλεκτρόνια μπορεί να έχει η τελευταία στοιβάδα κάθε ατόμου ;( σελ. 45 - « Η τελευταία στοιβάδα κάθε ατόμου ... - ... που συμπληρώνεται με 2 ηλεκτρόνια. » )

5) Πόσα ηλεκτρόνια μπορεί να έχει η προτελευταία στοιβάδα κάθε ατόμου ;( σελ. 45 - « Η προτελευταία στοιβάδα δεν μπορεί ... - ... αν είναι η Κ που έχει το πολύ 2. » )

Παράγραφος 2.2 - Κατάταξη των στοιχείων ( Περιοδικός Πίνακας )Χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα

1) Τι είναι ο περιοδικός πίνακας των στοιχείων ; ( σελ. 47 - « Ο περιοδικός πίνακας είναι ... - ... οικογένειες με παραπλήσιες ιδιότητες. » )

2) Πως φτιάχνουμε τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων ;( σελ. 47 - « Τα στοιχεία δεν κατατάσσονται πια … - … χημική συμπεριφορά του στοιχείου. » )

3) Τι λέει ο σύγχρονος περιοδικός νόμος ; ( σελ. 48 - « Οι ιδιότητες των στοιχείων είναι περιοδικές συναρτήσεις του ατομικού αριθμού. » )

4) Τι ονομάζουμε περιόδους στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων ;( σελ. 48 - « Κάθε οριζόντια σειρά καταλαμβάνεται ... - ... του πίνακα ονομάζονται περίοδοι. » )

5) Τι παρατηρούμε στα στοιχεία που ανήκουν στην ίδια περίοδο ; ( σελ. 48 - « Δηλαδή, με αλλά λόγια κατά … - … και αύξηση του χαρακτήρα αμετάλλου. » )

6) Τι ονομάζουμε ομάδες στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων ;( σελ. 49 - « Οι κατακόρυφες στήλες του περιοδικού ... - ... στοιχεία με ανάλογες ιδιότητες. » )

7) Τι παρατηρούμε στα στοιχεία που ανήκουν στην ίδια ομάδα ; ( σελ. 49 - « Στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κύρια … - … τον αύξοντα αριθμό της ομάδας. » )

8) Σε τι μας χρησιμεύει ο περιοδικός πίνακας ;( σελ. 50 - « Η χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα ... - ... έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. »)

Παράγραφος 2.3 - Γενικά για το χημικό δεσμό – Παράγοντες που καθορίζουντην χημική συμπεριφορά του ατόμου

10) Τι είναι ο χημικός δεσμός ;( σελ. 52 - « Χημικός δεσμός δημιουργείται, ... - ... ηλεκτρονίων της εξωτερικής στοιβάδας. » )

11) Από ποιες παραμέτρους καθορίζεται η χημική συμπεριφορά των στοιχείων ;( σελ. 52 - « Η χημική συμπεριφορά των στοιχείων ... - ... του ατόμου ( ατομική ακτίνα ). » )

Παράγραφος 2.3 - Παράγοντες που καθορίζουν την χημική συμπεριφορά τουατόμου. Είδη χημικών δεσμών - ( Ιοντικός )

1) Ποια από τα ηλεκτρόνια που υπάρχουν στο άτομο, ονομάζουμε ηλεκτρόνια σθένους ; ( σελ. 53 - « Είναι γνωστό ότι η ηλεκτρονιακή δομή ... - … χημική συμπεριφορά του ατόμου. » )

2) Ποια τάση έχουν τα στοιχεία που έχουν συμπληρωμένη την εξωτερική τους στοιβάδα ; ( σελ. 53 - « Στοιχεία που έχουν συμπληρωμένη ... - ... αυτή ανήκουν τα ευγενή αέρια. » )

3) Τι λέει ο κανόνας των οκτώ ; ( σελ. 53 - « Έτσι συνδέονται χημικά μεταξύ ... - ... ευγενών αερίων, ( κανόνας των οκτώ ). » )

4) Ποια στοιχεία ονομάζουμε ηλεκτροθετικά ; ( σελ. 53 - « Ένα στοιχείο της ομάδας ΙΑ των ... - ... θετικά,( ηλεκτροθετικό στοιχείο ). » )

5) Ποια στοιχεία ονομάζουμε ηλεκτραρνητικά ;( σελ. 53 - « Με ανάλογο σκεπτικό, ένα στοιχείο ... - ... αρνητικά, ( ηλεκτραρνητικό στοιχείο ). » )

6) Από ποιο παράγοντα εξαρτάται η πρόσληψη ή η αποβολή ηλεκτρονίων, από ένα άτομο ; ( σελ. 54 - « Συνεπώς, όσο πιο μικρό είναι ένα άτομο ... - ... ( μικρή έλξη από τον πυρήνα ). » )

7) Τι συμβαίνει με την ατομική ακτίνα των στοιχείων σε μια περίοδο ; ( σελ. 54 - «Κατά μήκος μιας περιόδου η ... - ... έλξης των ηλεκτρονίων από τον πυρήνα. » )

8) Τι συμβαίνει με την ατομική ακτίνα των στοιχείων σε μια ομάδα ; ( σελ. 54 - «Σε μία ομάδα η ατομική ακτίνα ... - ... συνεπώς η ατομική ακτίνα αυξάνεται» )

7) Πόσα είδη χημικών δεσμών υπάρχουν ; ( σελ. 54 - « Υπάρχουν δύο βασικά είδη δεσμών, ο ιοντικός ... - ... μεταξύ των μορίων ) κ.λ.π. » )

8) Τι είναι ο ιοντικός ή ετεροπολικός δεσμός ;( σελ. 54 - « Ο ιοντικός ή ετεροπολικός δεσμός ... - ... π.χ. από το μέταλλο στο αμέταλλο. » )

9) Σχηματισμός ενός ιοντικού δεσμού.( σελ. 55 - « Με άλλα λόγια, κατά το σχηματισμό ... - ... τη μορφή ανιόντος, ( αρνητικό ιόν ). » )

10) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ιοντικών ή ετεροπολικών ενώσεων ;( σελ. 58- « Τα βασικά χαρακτηριστικά των ιοντικών ...-... ενώσεις είναι ευδιάλυτες στο νερό. » )

Παράγραφος 2.3 - Γενικά για το χημικό δεσμό – Παράγοντες που καθορίζουντην χημική συμπεριφορά του ατόμου, ( - συνέχεια )

1) Πότε είναι δύσκολο να σχηματιστεί ο ιοντικός δεσμός ; ( σελ. 58 - « Όταν η χημική ένωση δεν ... - ... ιοντικής ένωσης είναι μάλλον αδύνατος. » )

2) Τι συμβαίνει όταν είναι μάλλον αδύνατο να έχουμε ιοντικό δεσμό ; ( σελ. 58 - « Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί ... - ... δηλαδή κοινά ζευγάρια ηλεκτρονίων. » )

3) Τι είναι ο ομοιοπολικός δεσμός ; ( σελ. 59 - « Όταν δύο γειτονικά άτομα κατέχουν από ...-... μέσω ενός ομοιοπολικού δεσμού. » )

4) Τι είδους άτομα συνδέονται με ομοιοπολικό δεσμό ;( σελ. 59 - « Με ομοιοπολικό δεσμό, όπως υποδηλώνει ...-...στοιχείων, (συνήθως αμέταλλα). » )

5) Ποιους τύπους ονομάζουμε στη χημεία, ηλεκτρονιακούς ;( σελ. 59 - «Οι παραπάνω παραστάσεις, που δείχνουν...-...ονομάζονται ηλεκτρονιακοί τύποι. » )

6) Τι λέμε ηλεκτραρνητικότητα ενός στοιχείου ;( σελ. 59 - « Ηλεκτραρνητικότητα στοιχείου ονομάζεται ...-... πολυατομικών συγκροτημάτων. » )

7) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ομοιοπολικών ή μοριακών ενώσεων ;( σελ. 61 - « Οι μοριακές ενώσεις διαφέρουν εντυπωσιακά ... - ...άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα. » )

O σχηματισμός ομοιοπολικού δεσμού οδηγεί το σύστημα σε χαμηλότερη ενέργεια, όπως φαίνεται σχηματικά στην περίπτωση του σχηματισμού του μορίου του υδρογόνου.

Αντίθετα, για να διασπαστεί ένας δεσμός απαιτείται ενέργεια(ενέργεια δεσμού).

Όσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια αυτή, τόσο πιο ισχυρός είναι ο δεσμός.

Παράγραφος 2.4 - Η γλώσσα της χημείας - Αριθμός Οξείδωσης

1) Τι είναι τα χημικά σύμβολα ; ( σελ. 62 - « Τα χημικά σύμβολα είναι συντομογραφίες ... - … ονόματος του στοιχείου. » )

2) Τι μας δείχνουν οι μοριακοί τύποι της χημείας ; ( σελ. 62 - « Οι μοριακοί τύποι, που χρησιμοποιούνται ... - ... ατόμων στο μόριο της ένωσης. » )

3) Ποιες ενώσεις περιλαμβάνει η οργανική χημεία ; ( σελ. 62 - « Να σημειωθεί ότι η οργανική χημεία περιλαμβάνει ... - ...και ανθρακικών αλάτων. » )

4) Ονοματολογία των κυριότερων μονοατομικών ιόντων. ( σελ. 63 - « Να σημειωθούν τα κυριότερα μονοατομικά ιόντα. – Πίνακας 2.3 » )

5) Ονοματολογία των κυριότερων πολυατομικών ιόντων. ( σελ. 63 - « Να σημειωθούν τα κυριότερα πολυατομικά ιόντα. – Πίνακας 2.4 » )

6) Αριθμός οξείδωσης σε ομοιοπολική ένωση. ( σελ. 63 - « Αριθμός οξείδωσης ενός ατόμου ... - ...αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο άτομο. » )

7) Αριθμός οξείδωσης σε ιοντική ένωση. ( σελ. 63 - « Αντίστοιχα, αριθμός οξείδωσης ... - ...είναι το πραγματικό φορτίο του ιόντος. » )

8) Αριθμός οξείδωσης των κυριότερων στοιχείων. ( σελ. 64 - «Να σημειωθούν οι αριθμός οξείδωσης των κυριότερων στοιχείων. – Πίνακας 2.5 » )

9) Αριθμός οξείδωσης ενός στοιχείου. ( σελ. 64 - « Κάθε στοιχείο σε ελεύθερη κατάσταση έχει Α.Ο. ίσο με το μηδέν. » )

10) Ποιο αριθμό οξείδωσης έχουν το Η - ( Υδρογόνο ), το Ο – ( Οξυγόνο ) και το Na – ( Νάτριο ) ; ( σελ. 64 - « Το Υδρογόνο έχει +1, το Οξυγόνο έχει -2 και το Νάτριο έχει +1. » )

11) Αριθμός οξείδωσης των ατόμων μιας ένωσης. ( σελ. 64 - « Το αλγεβρικό άθροισμα των Α.Ο. των ατόμων σε μια ένωση είναι ίσο με μηδέν. » )

12) Αριθμός οξείδωσης των ατόμων σε ένα πολυατομικό ιόν.( σελ. 64 - « Το αλγεβρικό άθροισμα των Α.Ο. των … - … είναι ίσο με το φορτίο του ιόντος. » )Προς τα αριστερά αυξάνεται η ηλεκτραρνητικότητα :

F > O > Cl,N > Br > I > S > C > P > As > Sb > B > Bi > H > Si > Al > Μέταλλα

Παράγραφος 2.4 - Αριθμός Οξείδωσης – Γραφή χημικών τύπων και εισαγωγήστην ονοματολογία των ενώσεων

1) Πως ονομάζουμε τις χημικές ενώσεις ; ( σελ. 65 - « Σε γενικές γραμμές η ονοματολογία ... - ... δύο τμημάτων ( Α, Β ) της ένωσης. » )

2) Πως ονομάζουμε τις χημικές ενώσεις στην Ελλάδα ; ( σελ. 65 - « Να παρατηρήσουμε ότι στην Ελλάδα ... - ... και το πρώτο τμήμα αυτής δεύτερο. » )

3) Ονοματολογία των ενώσεων των μετάλλων με πολυατομικό ιόν. ( σελ. 65- « Οι ενώσεις των μετάλλων ( ή του ιόντος ... - ... και το όνομα του μετάλλου μετά. » )

4) Ονοματολογία των ενώσεων των μετάλλων με αμέταλλο. ( σελ. 66 - « Η ονομασία ένωσης μετάλλου με ... - ... και ακολουθεί το όνομα του μετάλλου. » )

5) Ονοματολογία των ενώσεων των μετάλλων με το υδροξείδιο ( ΟΗ ) . ( σελ. 66 - « Η ένωση ενός μετάλλου με το ... - ... ονομάζεται υδροξείδιο του μετάλλου. » )

6) Αριθμητικά προθέματα στην ονοματολογία των χημικών ενώσεων. ( σελ. 66 - « Μερικές φορές δύο στοιχεία ... - ... τον αριθμό ατόμων του δεύτερου στοιχείου. » )

Κεφάλαιο 3ο – Χημικές αντιδράσεις

Παράγραφος 3.1 - Χημικές αντιδράσεις

1) Τι ονομάζουμε χημικές αντιδράσεις ή φαινόμενα ; ( σελ. 83 - « Χημικά φαινόμενα (αντιδράσεις) … - … (προϊόντα) με διαφορετικές ιδιότητες. » )

2) Πως συμβολίζουμε τις χημικές αντιδράσεις ; ( σελ. 83 - « Κάθε χημική αντίδραση … - … κατά την αντίδραση και ονομάζονται προϊόντα. » )

3) Σε ποιο μέρος της εξίσωσης γράφουμε τα αντιδρώντα και σε ποιο τα προϊόντα ; ( σελ. 84 - « Στο πρώτο μέλος γράφουμε … - … γράφουμε τα προϊόντα της αντίδρασης. » )

4) Τι είναι οι συντελεστές σε μια χημική αντίδραση ; ( σελ. 84 - « Ωστόσο, η χημική αντίδραση … - … συντελεστές στα δύο μέλη της εξίσωσης. » )

5) Τι ονομάζουμε ταχύτητα μιας χημικής αντίδρασης ; ( σελ. 86 - « Ταχύτητα μιας αντίδρασης … - … ή τα προϊόντα, στη μονάδα του χρόνου. » )

6) Με ποιους τρόπους μπορούμε να αυξήσουμε την ταχύτητα μιας αντίδρασης ; ( σελ. 86 - « Η ταχύτητα μιας αντίδρασης … - … σωμάτων που μετέχουν στην αντίδραση. » )

7) Πότε μια αντίδραση ονομάζεται εξώθερμη ; ( σελ. 87 - « Εξώθερμη είναι η αντίδραση … - … ελευθερώνει θερμότητα στο περιβάλλον. » )

8) Πότε μια αντίδραση ονομάζεται ενδόθερμη ; ( σελ. 87 - « Ενδόθερμη είναι η αντίδραση … - … απορροφά θερμότητα από το περιβάλλον. » )

9) Τι είναι η απόδοση μιας αντίδρασης ;( σελ. 87 - « Η απόδοση μιας αντίδρασης … - … αν η αντίδραση ήταν πλήρης, (μονόδρομη). » )

ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ – ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

NO3- νιτρικό CN- κυάνιο (κυανίδιο) HCO3

- όξινο ανθρακικό

CO32- ανθρακικό ClO4

- υπερχλωρικό HPO42- όξινο φωσφορικό

SO42- θειικό ClO3

- χλωρικό H2PO4- δισόξινο

φωσφορικόPO4

3- φωσφορικό ClO2- χλωριώδες MnO4

- υπερμαγγανικό

OH- υδροξείδιο ClO- υποχλωριώδες Cr2O72- διχρωμικό

NH4+ αμμώνιο HSO4

- όξινο θειικό CrO42- χρωμικό

Συνήθεις Αριθμοί Α.Ο. Συν

Μέταλλα Αμέταλλα

K, Na, Ag +1 F -1

Ba, Ca, Mg, Zn +2 H +1 (-1)

Al +3 O -2 (-1, +2)

Cu, Hg +1, +2 Cl, Br, I -1(+1, +3, +5, +7)

Fe, Ni +2, +3 S -2 (+4, +6)

Pb, Sn +2, +4 N, P -3 (+3, +5)

Mn +2, +4, +7 C, Si -4, +4

Cr +3, +6

Κεφ. 3 ο – Παραδείγματα Οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων

Αντιδράσεις σύνθεσης

Α.Ο. Πριν ΜετάN2(g) + 3H2(g) 2NH3(g)

H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g)

2K(s) + Cl2(g) 2KCl(s)

C(s) + O2(g) CO2(g)

Αντιδράσεις αποσύνθεσης και διάσπασης

Α.Ο. Πριν Μετά2HgO(s) 2Hg(l) + O2(g)

CaCO3(s) CaO(s) + CO2(g)

2KClO3(s) 2KCl(s) + 3O2(g)

Άσκηση 9 – σελ.95

Εφαρμογή 1 – σελ.88

α) Al2S3 β) γ) FeCl2 δ) SnO2

Εφαρμογή 2 – σελ.88

α) CuO  β) 2AgBr 2Ag + Br2

Κεφ. 3 ο – Παραδείγματα Οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων

Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης

Όταν ένα μέταλλο M αντικαθιστά ένα άλλο μέταλλο M' ή το υδρογόνο,

Και όταν ένα αμέταλλο A αντικαθιστά ένα άλλο αμέταλλο A',

α) Μέταλλο + άλας —> άλας + μέταλλο

β) Μέταλλο + οξύ —> άλας + H2

γ) Μέταλλο + νερό —> + H2

Εφαρμογή 1 – σελ.90

1. ψευδάργυρος + υδροβρώμιο —» Zn + 2HBr --> ZnBr2 + H22. ιώδιο + φθοριούχο νάτριο —» *3. νάτριο + χλωριούχο αργίλιο —» AlCl3 + 3Na --> Al + 3NaCl4. χαλκός + νιτρικός άργυρος —» Cu + 2AgNO3 --> Cu(NO3)2 +2Ag5. άργυρος + υδροχλώριο —» *6. κάλιο + φωσφορικό οξύ —» 6K + 2H3PO4 --> 2K3PO4 + 3H2

7. βάριο + νερό —» Ba2 + 4 H2O -->  2Ba(OH)2 + 2 H2

8. ψευδάργυρος + νερό —» Zn + H2O   → H2 + ZnOH

Β. ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ1. Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης ονομάζονται οι αντιδράσεις μεταξύ δύο ηλεκτρολυτών σε υδατικά διαλύματα, κατά τις οποίες οι ηλεκτρολύτες ανταλλάσσουν ιόντα, σύμφωνα με το σχήμα:

Α+Β- + Γ+Δ- Α+Δ- + Γ+Β-

AgNO3(aq) + NaCl(aq) NaNO3(aq) + AgClNa2CO3(aq) + Ca(OH)2(aq) 2NaOH(aq) + CaCO3BaCl2(aq) + 2HNO3(aq) Ba(NO3)2(aq) + 2HCl

Παρατήρηση: Το ανθρακικό οξύ (Η2CO3) και το θειώδες οξύ (H2SO3) είναι ασταθείς ενώσεις, ενώ το υδροξείδιο του αμμωνίου (ΝΗ4ΟΗ) είναι μόριο υποθετικό. Γι’ αυτό στη θέση των προϊόντων γράφουμε:CO2 + H2O αντί H2CO3 SO2 + H2O αντί H2SO3 NH3 + H2O αντί NH4OH

Εφαρμογή – σελ. 104

1. χλωριούχο αργίλιο + νιτρικός άργυρος AlCl3 + 3AgNO3 -----------> Al(NO3)3 + 3AgCl2. ανθρακικό βάριο + υδροχλώριο BaCO3 + 2HCl -----------> BaCl2 + CO2 +H2O3. θειώδης ψευδάργυρος + θειικό οξύ ZnSO3 + H2SO4 ----------> ZnSO4 + SO2 + H2O ?4. νιτρικό βάριο + θειικό νάτριο Ba(NO3)2 + Na2SO4 -----------> BaSO4 + 2NaNO3

5. χλωριούχο αμμώνιο + υδροξείδιο του μαγνησίου 2NH4Cl + Mg(OH)2 ->2 NH3  + 2 H2O + MgCl2

6. όξινο ανθρακικό νάτριο + υδροϊώδιο Na2O + 2HI ----------> 2NaI + H2O7. θειικό αμμώνιο + υδροξείδιο του καλίου (NH4) 2SO4 + 2KOH ----------> K2SO4+2NH3 + 2H2O8. νιτρικός μόλυβδος (ΙΙ) + θειούχο νάτριο Pb(NO3)2 + NaS --------->NaNO3 +PbS

Εφαρμογή – σελ. 105

1. πεντοξείδιο του φωσφόρου + υδροξείδιο του καλίου P2O5 + 6KOH ------> 3H2O + 2K3PO4

2. τριοξείδιο του θείου + υδροξείδιο του αργιλίου 3SO3 + 2Al(OH)3 ------> Al2(SO4)3 + 3H2O3. διοξείδιο του άνθρακα + υδροξείδιο του ασβεστίου Ca(OH)2 + CO2 --------> CaCO3 + H2O4. θειικό οξύ + οξείδιο του καλίου K2O + H2SO4 --------> K2SO4 + H2O5. νιτρικό οξύ + οξείδιο του σιδήρου (ΙΙΙ) Fe2O3 + 6HNO3 ---------> 2Fe(NO3)3 + 3H2O6. πεντοξείδιο του αζώτου + οξείδιο του ασβεστίου CaO + N2O5 -------->Ca(NO3)2

Β. Μεταθετικές αντιδράσειςΕξουδετέρωση

Εξουδετέρωση ονομάζεται η αντίδραση ενός οξέος με μία βάση. Κατά την αντίδραση αυτή τα υδρογονοκατιόντα (Η+) που προέρχονται από το οξύ ενώνονται με τα

ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ-) που προέρχονται από τη βάση, και δίνουν νερό:

Η+ + ΟΗ- Η2Ο

Εξαιτίας της αντίδρασης αυτής πολλές φορές «εξαφανίζονται» (εξουδετερώνονται) τόσο οι ιδιότητες του οξέος (που οφείλονται στα Η+) όσο και οι ιδιότητες της βάσης (που οφείλονται στα ΟΗ-). Γι’ αυτό και η αντίδραση ονομάζεται εξουδετέρωση.

NaOH(aq) + HCl(aq) NaCl(aq) + H2O(l)

H2SO4(aq) + 2KOH(aq) K2SO4(aq) + 2H2O(l)

3Ca(OH)2(aq) + 2H3PO4(aq) Ca3(PO4)2 + 6H2O(l)

Στις εξουδετερώσεις περιλαμβάνονται οι αντιδράσεις:

1. οξύ + βάση

2. όξινο οξείδιο + βάση

3. βασικό οξείδιο + οξύ

4. όξινο οξείδιο + βασικό οξείδιο

Όξινα οξείδια : Είναι τα κανονικά οξείδια των αμετάλλων και τα οξείδια των μετάλλων όπου το

μέταλλο έχει Α.Ο. > +3, π.χ. SO3, N2O5, P2O5, Mn2O7, CrO3, κ.ά. 

Βασικά οξείδια : Είναι τα κανονικά οξείδια μετάλλων όπου το μέταλλο έχει Α.Ο. +1 ή +2 π.χ. K2O, CaO, BaO κ.ά

N2O5(aq) + 2NaOH(aq) 2NaNO3(aq) + H2O(l)όξινο οξείδιο βάση άλας

CaO(aq) + 2HCl(aq) CaCl2(aq) + H2O(l)βασικό οξείδιο οξύ

Κεφ. 4ο – Στοιχειομετρία Παράγραφος 4.1 - Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς 1) Τι ονομάζουμε ατομική μονάδα μάζας, ( amu ) ;

( σελ. 104 - « Ατομική μονάδα μάζας ( amu ) … - … του ατόμου του άνθρακα -12 ( 12 C ). » )

2) Τι λέμε σχετική ατομική μάζα ( Αr ) ή ατομικό βάρος ( ΑΒ ); ( σελ. 104 - « Σχετική ατομική μάζα ή ατομικό … - … μάζας του ατόμου του άνθρακα -12. » )

3) Τι ονομάζουμε σχετική μοριακή μάζα ( Μr ) ή μοριακό βάρος ( ΜΒ ); ( σελ. 105 - «Σχετική μοριακή μάζα ή μοριακό … - … μάζας του ατόμου του άνθρακα -12. » )

4) Τι είναι το mol ; ( σελ. 106 - « Το mol είναι μονάδα ποσότητας … - … που υπάρχουν σε 12 g του 12 C. » )

5) Τι είναι ο αριθμός του Avogadro ; ( σελ. 106 - « Ο αριθμός των ατόμων που περιέχονται … - … ΝΑ = 6,02 . 10²³ mol ˉ¹ . » )

6) Τι εκφράζει ο αριθμός του Avogadro ; ( σελ. 107 - « Ο αριθμός του Avogadro εκφράζει … - … είναι η σχετική ατομική μάζα του. » )

7) Τι είναι ο γραμμομοριακός όγκος ( Vm ) ; ( σελ. 108 - « Γραμμομοριακός όγκος ( Vm ) … - … συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης. » )

8) Με τι είναι ίσος ο γραμμομοριακός όγκος ( Vm ) ; ( σελ. 109 - « Σε πρότυπες συνθήκες πίεσης … - … Vm = 22,4 L mol ˉ¹ σε STP συνθήκες. » )

Παράγραφος 4.2 - Καταστατική εξίσωση των αερίων 1) Νόμος του Boyle. ( σελ.113 - « …ο όγκος ( V ) που καταλαμβάνει … - … του αερίου παραμένουν σταθερά. » )

2) Νόμος του Charles. ( σελ. 113 - «ο όγκος ( V ) που καταλαμβάνει … - … και η πίεση ( Ρ ) παραμένουν σταθερά. » )

3) Νόμος του Gay - Lussac. ( σελ. 114 - « Η πίεση ( Ρ ) που ασκεί ένα αέριο είναι … - … και ο όγκος ( V ) είναι σταθερά. » )

4) Καταστατική εξίσωση των ιδανικών αερίων. ( σελ. 115 - « Η παραπάνω σχέση, η οποία … - … εξίσωση των ιδανικών αερίων. » )

5) Ποια αέρια ονομάζουμε ιδανικά ή τέλεια αέρια ; ( σελ. 115 - « Τα αέρια που υπακούουν στην … - … ονομάζονται ιδανικά ή τέλεια αέρια. » )

Παράγραφος 4.3 - Συγκέντρωση διαλύματος – Αραίωση, ανάμιξη διαλυμάτων

6) Τι ονομάζουμε μοριακότητα κατ’ όγκο ενός διαλύματος ; ( σελ. 117 - « Η μοριακότητα κατ’ όγκο ή … - … της συγκέντρωσης είναι το mol L ˉ¹ ή Μ. » )

7) Ποιος τύπος ισχύει στην αραίωση ενός διαλύματος ; ( σελ. 119 - « Όταν σε ένα διάλυμα προσθέσουμε … - … , αντίστοιχα, μετά την αραίωση. » )

8) Ποιος τύπος ισχύει στην ανάμειξη ενός διαλύματος ; ( σελ. 121 - « Όταν αναμείξουμε δύο ή περισσότερα … - … c1 . V1 + c2 . V2 = cτελ . Vτελ . » )

Παράγραφος 4.4 - Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί

9) Τι λέμε στοιχειομετρικούς συντελεστές σε μια χημική εξίσωση ;( σελ. 123 - « οι συντελεστές σε μια χημική … - … ονομάζονται στοιχειομετρικοί συντελεστές. » )

10) Τι ονομάζουμε στοιχειομετρικούς υπολογισμούς ; ( σελ. 123 - « Οι παραπάνω χημικοί υπολογισμοί, οι … - … στοιχειομετρικοί υπολογισμοί. » )

11) Μεθοδολογία επίλυσης προβλημάτων στοιχειομετρίας. ( σελ. 123 - « Στα προβλήματα στοιχειομετρίας … - … Vm ή της καταστατικής εξίσωσης ). » )