ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

12

description

Περί-που μπορούμε να γνωρίζουμε

Transcript of ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

Page 1: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

∆ιανέµεται δωρεάν

Εκδότρια:Χριστίνα Γιαννακάκη (FB Οµάδα ΠερίΠΟΥ, [email protected])

∆ια Βίου Εκπαιδευόµενη Εκπαιδ/κός,Μέθοδος:Μελέτη, Επεξεργασία, Συµπίληση

www.infoperipou.wordpress.com (σε PDF),

https://www.dropbox.com/s/gitv6cx3tavh74h/4p.pdf?dl=0

Τα κύτταρα δεν βρίσκουν το δρόµο προς τους στόχους τους τυχαία

αναγνωρίζουν, µέσω χηµείας, τους κατάλληλους συνεργάτες

Κι εκείνοι επιλέγουν΄ δηµιουργούν συνάψεις µε ορισµένους –

άλλους τους απορρίπτουν.

Το ανθρώπινο νευρικό σύστηµα έχει οδηγίες: Βάλτε αυτούς τους

νευράξονες εδώ κι αυτούς τους δενδρίτες εκεί και περιµένετε να

δείτε τι θα γίνει. ∆ιατηρήστε σταθερές όσες συνδέσεις φαίνονται να

λειτουργούν καλά , αλλάξτε θέση σε κάποιες άλλες, πετάξτε τις

υπόλοιπες και δηµιουργήστε καινούργιες σαν αυτές που άξιζαν να

διατηρήσετε».

(Από: ΚΑΛΑΤ, Βιοψυχολογία)

Όσο ο εγκέφαλος είναι ζωντανός και υγιής,

οι συνδέσεις του κινούνται ασταµάτητα.

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙ∆Ι, ΝΕΟΙ

Τίτλος φύλου

Μια φορά κι έναν καιρό ήτανε κάποιοι µακρυνοί

µας πρόγονοι, καθόλου όµοιοι µ΄ εµάς΄ αλλαγές κι

αλλαγές περάσανε το δρόµο της εξέλιξης.

Πώς γίνεται αυτό; Ρώτησα κι έµαθα: ένα γονίδιο

εξαπλωνότανε σ΄ έναν πληθυσµό µόνο αν αυτό, ή

κάποιο άλλο στο ίδιο χρωµόσωµα, βελτίωνε την

πιθανότητα επιβίωσης και συντροφέµατος (ήτανε, σα

να λέµε, «σεξουαλικά ελκυστικό») .

Σαν «επιλεκτικός κτηνοτρόφος» λειτούργησε η

φύση, διηγήθηκε ο ∆αρβίνος κι άλλοι πριν και µετά

απ΄ αυτόν, κι έτσι συνεχίζει να λειτουργεί: αν τα

άτοµα µε ένα συγκεκριµένο συνδυασµό γονιδίων

πετυχαίνουν, περισσότερο από τ' άλλα, να βρίσκουν

τροφή και ταίρι, να διαφεύγουν από τους εχθρούς

τους καθώς και να προστατεύουν τους απογόνους

τους, τότε θα γίνει σιγά-σιγά πιο συχνός αυτός ο

συνδυασµός γονιδίων στο συγκεκριµένο είδος -

ακριβώς όπως κι αν ένας κτηνοτρόφος επέλεγε ποια

ζωντανά - δηλαδή ποιούς γονιδιακούς συνδυασµούς

- θα εκθρέψει.

Εξέλιξη είναι αλλαγή στις γονιδιακές συχνότητες σ΄ έναν πληθυσµό.

Οι αλλαγές (µεταλλάξεις) των γονιδίων είτε συµβαίνουν κατά τυχη είτε εξαρτώνται

από τροφικους παράγοντες. Τα γονίδια προσαρµόζονται στις περιβαλλοντικές

επιρροές: κλίµα, πρότυπο εναλλαγής φωτός και σκοταδιού, διαιτολόγιο,

κοινωνικό περιβάλλον κ.ο.κ.

Σε κάθε περίπτωση, µια περιβαλλοντική αλλαγή µπορεί να προκαλέσει την

ανάπτυξη ενός διαφορετικού είδους.

Τον καιρό της

βροχής των

αστεριών, µετά τη

µεγάλη έκρηξη που

σαν ανάσα θεού από

το χάος έπλασε τον

κόσµο, τότε που το

φως άρχισε να

τρέχει, να τρέχει

χωρίς σταµατηµό,

απ΄την καρδιά του

φωτός που ήταν

ένας χώρος ήσυχος,

ξεπήδησε µια

µουσική.

Κι η µουσική

ταξίδεψε µέσα στο

φως κι έξω απ΄το

φως κι απλώθηκε

παντού. Κι όλα ήτανε

µουσική, σκοτάδι,

φως. Και πέρναγε ο

καιρός γράφει η Λίλη

Λαµπρέλη στα

Παραµύθια της

Μουσικής, εκδ. Πατάκη

Το Έµβρυο στη Μήτρα, Ντα Βίντσι

Και η ελεύθερη βούληση? Πόσα µπορούν να γίνονται µε συνειδητή απόφαση?

Η Γαλάτεια Καζαντζάκη µετέφρασε Ribot (επιλογές ΠερίΠΟΥ):

Ησυνείδηση είναιθεµελιώδουςσηµασίας. ∆ι αυτήςη πείρα ... κατέστη δυνατή εις

το ζώον…. και ικανή ναµορφώση ειςτο ζώονµνήµην…, η οποίααπεθησαύρισε το

παρελθόνπροςόφελοςτουµέλλοντος, νέαπιθανότηςεπιβιώσεωςπαρήχθη. … Εις

τηνπροσαρµογήντην ασυνείδητον, την τυφλήν, την τυχαίαν, την εξαρτωµένηναπό

ταςπεριστάσειςπροσετέθη µίαπροσαρµογή συνεχής, εξαρτωµένη απότο ζώον,

εσυντόµευσε τηνεργασίαντης∆ΙΑΛΟΓΗΣ.

(Th.RibotΑιΑσθένειαιτηςΠροσωπικότητος, µετ. Γ. Καζατζάκη, εκδόσεις Φέξη, σελ. 150-152).

Page 2: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

2

Γενικά, λέν΄ οι επιστήµονες, η εκδήλωση ενός γονιδίου εξαρτάται

από το περιβάλλον και από την αλληλεπίδρασή του µε άλλα

γονίδια. Για παράδειγµα, µπορεί να έχουµε κάποιο γονίδιο που

αυξάνει την τάση για κατάχρηση οινοπνεύµατος, αλλά κάποιο άλλο

γονίδιο αλλάζει τον µεταβολισµό του οινοπνεύµατος κάνοντας

δυσάρεστη την κατανάλωσή του για µας.

Το ίδιο συµβαίνει µε διάφορες παθήσεις. Ένας άνθρωπος, π.χ. ,

µπορεί να έχει τα γονίδια για τη σχιζοφρένεια - ή κάποια άλλη από

τις περισσότερες ψυχικές παθήσεις - αλλά να µην τις αναπτύξει

ποτέ.

Ένα διαφορετικό περιβάλλον θα µειώσει τις ανεπιθύµητες

επιπτώσεις ενός γονιδίου.

Τι είναι ένας ζωντανός οργανισµός; Ενα συντονισµένοσύνολο χηµικών αντιδράσεων' µια χηµική αντίδραση παράγει

µια ουσία που θα εµπλακεί σε µιαν άλλη αντίδραση, αυτή,

µε τη σειρά της, θα παράξει άλλη ουσία, καινούργια

αντίδραση, κ.ο.κ. Ακολουθούν κάποιο ρυθµό οι αντιδράσεις

-αν κάποια απ’ αυτές γίνεται πολύ γρήγορα, τα προϊόντα της

συσσωρεύονται, µπορεί και σε βαθµό επικίνδυνο. Αν γίνεται

πολύ αργά, δεν θα φτιάξει αρκετό από το προϊόν που

χρειάζεται - και µάλιστα τη στιγµή που το χρειάζεται - κι έτσι,

η διαδικασία αναστέλλεται. Υπάρχει, λοιπόν, ένα µέτρο στη

φυσική πορεία (χηµεία) των πραγµάτων

(χηµία, χυµεία < χέω =χύνω, χυµός)

Περιορισµένος αριθµός (92) στοιχείων αποτελούντην ύλη. Συνδυάζονται, όµως, µε απειρους τρόπους.

Οξυγόνο, Άνθρακας, Υδρογόνο, Άζωτο, Ασβέστιο,

Φώσφορος, Κάλιο, Θείο, Νάτριο, Χλώριο, Μαγνήσιο,

αλλά και ίχνη άλλων στοιχείων συνθέτουν το ανθρώπινο

σώµα. Φαίνεται, ό,τι βλέπουµε έχει φτιαχτεί µε στοιχεία

και ενώσεις στοιχείων.

Τα συστατικά µέρη ενός στοιχείου – τα άτοµα –µπορούν

να κερδίσουν, να χάσουν ή να µοιραστούν ηλεκτρόνιαµε άλλα άτοµα

Ένα άτοµο κερδίζει ή χάνει ένα ή περισσότερα ηλεκτρόνια -ιόν το λένε τότε.

Τα θετικά ελκύουν τα αρνητικά, ενώνονται και κρυσταλλιάζουν. Ή, αν είναι σε

διάλυµα νερού, µετακινούνται τυχαία ελκύοντας περιστασιακά το ένα τ΄ άλλο

αλλά στη συνέχεια αποµακρύνονται (ιοντικός, λέγετ΄ ετούτος ο δεσµός) .

Ναι, αλλά µερικά ατόµα µοιράζονται ηλεκτρόνια µεταξύ τους: , ένα άτοµοδεσµεύεται µε ένα άλλο συγκεκριµένο άτοµο και κανένα δενµετακινείται ανεξάρτητα από το άλλο - οµοιοπολικό λέν΄ ετούτο το δεσµό.

(κύτταρον=κελί κυψέλης,δοµική µονάδα

των ζώντων οργανισµών (εκτός ιών)

Βασική κατηγορία κυττάρων του

οργανισµού είναι οι νευρώνες -νευρικό το

λένε το σύστηµα. ∆είτε: το κύριο ή

κυτταρικό σώµα, διαθέτει τον βασικόπυρήνα(µε χρωµοσώµατα, γονίδια,

ένζυµα, καταλύτες κ.α) . και εκτείνει

κανάλια επικοινωνίας (άξονες, καιδενδρίτες) για πού? Για να

επικοινωνήσει µε άλλους οµοίους του στο

σύστηµα.

Το σηµείο σύνδεσης ανάµεσα σε δύο

νευρώνες ονοµάστηκε σύναψη (από τηνελληνική λέξη απτοµαι=είµαι σε επαφή) .

Από φυσικού του ο οργανισµός έχει συνεχώς ηλεκτρική δραστηριότητα - υπό

κανονικές συνθήκες δηµιουργείται από τα νεύρα που µεταφέρουν µηνύµατα από τα

αισθητήρια όργανα προς τον εγκέφαλο. Οι νευρώνες µεταδίδουν δυναµικά ενεργείας µε ηλεκτροχηµικές ωθήσεις, που

αποτελούν το µέσο µετάδοσης πληροφοριών από µία περιοχή του νευρικού συστήµατος σε µιαν άλλη.

Τσααφ! Τζζζζ!

Με «σπίθες» τα κύτταρα µιας περιοχής δέχονται πληροφορίες και τις µεταδίδουν σε άλλα κύτταρα.

Βλέπουµε τα ηλεκτρικά αστραπόβολα, Τζσββζ & Τσαφςςς! Τ΄ακούµε, κιόλας?

Σα σπινθηροβόλα πνεύµατα συναντώνται και ζωντανεύουν το σύστηµα (πνέω = ζωντανεύω)

Πώςµια συσκευή ανιχνεύει κάτι και ενεργοποιεί µιαν αντίδραση? Πώς ο θερµοστάτης ενεργοποιεί ένα θερµοσίφωνα ή ο

ανιχευτής καπνού ενεργοποιεί ένα συναγερµό? Ε, έτσι κι ο νευρώνας προκαλεί δυναµικό ενεργείας όταν ανιχνεύει

εισερχόµενες ουσίες -θα τις λέµε και ερεθίσµατα ή πληροφορίες- και ενεργοποιεί αντιδράσεις. (Πολλοί νευρώνες παράγουν

από τη φύση τους δυναµικά ενεργείας, ακόµα και χωρίς εισερχόµενες ουσίες - πληροφορίες.

Η επικοινωνία µεταξύ νευρώνων- µε δυναµικά

ενεργείας µπορεί, όπως είπαµε, να ενεργοποιεί µιααντίδραση' µπορεί όµως και να αναστέλλει.

Την απόφαση για δράση την καθορίζει τοαποτέλεσµα ανάµεσα στις δύο αυτές κατηγορίες

δυναµικών.

Είναι οι συνδέσεις ανάµεσα σε

100 δισεκατοµύρια νευρώνων

που αλληλεπιδρούν για να δούµε

οποιοδήποτε αποτέλεσµα.

Πάντως, χωρίς νευράξονα µόνο σε

νευρώνες ακριβώς δίπλα σου µπορείς

να µεταφέρεις πληροφορίες

Σα να λέµε, χωρίς τηλεποικοινωνίαµόνο σε γείτονες µπορείς ναµιλήσεις και να σ΄ ακούσουν.

Έτσι είναι η Ζωή: θα κερδίσεις, θα χάσεις ή θα µοιραστείς

Mε Αριστοτέλη, που ως "Πρώτο ∆ιδάσκαλο" τον αποδέχτηκαν οι σοφοί Ευρώπης και Ασίας µπορεί να ξεκινήσει το κουβαροπαραµύθι της

ζωής. Εκείνος έγραψε Λογική, έγραψε Πολιτική, έγραψε Μεταφυσική, αλλά και Ζωολογία.

Τέσσερις αιώνες προ Χριστού, µας τόγραψε ότι ο άνθρωπος γεννιέται από τη φύση του διαθέτοντας όπλα που µπορεί να τα µεταχειριστεί

µε φρόνηση και αρετή ("µεσότητα" ) οπότε γίνεται ο καλύτερος ανάµεσα στα ζώα, ή να τα χρησιµοποιήσει για σκοπούς που τον κάνουν

χειρότερο από όλα τα ζώα. Πάντως, Η απόδοση του κάθε ζώου εξαρτάται από τον τόπο που βόσκει , µας λέει στα Πολιτικά του.

Μετά από αιώνες σκοταδισµού, οι αναλύσεις του θεµελίωσαν το ∆ίκαιο και την Επιστήµη του Σήµερα. Ας δούµε τι ξέρουµε σήµερα

Σηµασία έχει πως κατά την ανάπτυξη του νευρικού συστήµατος, οι οργανισµοί ξεκινάµε µε περισσότερους νευρώνες και περισσότερεςσυνάψεις από αυτές που θα διατηρήσουµε. Οι συνάψεις µας στην αρχή µπορεί να σχηµατίζονται κάπως τυχαία αλλά στη συνέχειαυπάρχει διαδικασία επιλογής που οδηγεί στη διατήρηση αυτών που επιτυχηµένα επικοινωνούν - και στην απόρριψη άλλων.

Page 3: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

3

Ώριµα πια στο "πόστο" τους, τα κύτταρα συνεχίζουν να

εκτελούν ασύρµατες διαβιβάσεις. Κατά µήκος των αξόνων τους,

αλλά και µέσω των µεταξύ τους συνδέσεων, διαβιβάζουν

πληροφορίες.

Πώς η ∆ιαβίβαση ; Για την «επεξεργασία των πληροφοριών. ο

νευράξονας απελευθερώνει χηµικές ουσίες που διασχίζουν τη

σύναψη ως ταχυδρόµοι -νευροδιαβιβαστές τους λένε - και

επηρεάζουν το επόµενο κύτταρο. (Η σύνθεση και απελευθέρωση

αυτών των χηµικών ουσιών απαιτεί σηµαντική ποσότητα

ενέργειας - µεταβολικές δραστηριότητες των ιδιων των

κυττάρων την παράγουν. Το, πολύ δραστήριο, κυτταρικό σώµα

του νευρώνα µεταβολίζει και παράγει την ενέργεια που

χρειάζεται για όλες τις λειτουργίες του .

Ο νευράξονάς του κυττάρου µεταφέρει ένα δυναµικό ενεργείας

προς άλλα κύτταρα, και είναι ο ίδιος που απελευθερώνει τις

χηµικές ουσίες-διαβιβαστές. Αυτές διασχίζουν τη σύναψη µε

επόµενο νευρώνα και το προκαλούν να αντιδράσει.

∆ες το 9µηνο ενδοµήτριο

ΤΑΞΙ∆Ι.

Το ανθρώπινο κεντρικό

σύστηµα αρχίζει να

διαµορφώνεται από την

δεύτερη εβδοµάδα της

προγεννητικής ζωής του και η

ανάπτυξη είναι ταχεία - από

ηλικία µερικών ηµερών

προστίθενται νέες µονάδες στον

εγκέφαλο : τα κύτταρα

διαιρούνται και σχηµατίζουν

νέα κύτταρα - κι εκείνα

µεταναστεύουν προς το πόστο

τους (µετα-ναίουν

<ναίω=διαµένω, κατοικώ>

ναός) .

Μετακινούνται, δηλαδή, προς

τον τελικό ναό- κατοικία τους

στον εγκέφαλο΄ εκεί ο

νευρώνας θα ωριµάσει

σχηµατίζοντας τον νευράξονα

και τους δενδρίτες για τις

λειτουργίες πρόσληψης και

επεξεργασίας

"πληροφοριών" για ζωή.

Ο εγκέφαλος συνεχίζει την

ταχεία ανάπτυξη περίπου ένα

χρόνο ακόµα - πολύ µεγάλος

αριθµός συνάψεων

αναπτύσσεται στην ηλικία των

7,5 ως 12 µηνών. Που

σηµαίνει ότι ο 1ος χρόνοςτης ζωής του ανθρώπουείνααι καθοριστικός για τηνανάπτυξή του .

Το τελικό σχήµα και η

λειτουργία ενός νευρώνα

καθορίζεται από τις. χηµικές

αλληλεπιδράσεις ανάµεσα

σ΄ αυτόν και όλους τους

νευρώνες. Ακόµα και νευρώνεςπου θα µεταµοσχευθούν από

µία περιοχή του

αναπτυσσόµενου φλοιού σε

µίαν άλλη αποκτούν τοσχήµα και τις ιδιοτητες που

χρειάζονται στη νέα τουςθέση (θεωρητικά µιλώντας, ανυπήρχε τρόπος να συνδέσουµε

την ακουστική οδό µε το

οπτικό κέντρο επεξεργασίας

και την οπτική µε το

ακουστικό,

θα "βλεπαµε" τους ήχους και

θα "ακούγαµε" το φως).

Άλλη κατηγορία κυττάρων είναι τα Νευρογλοία: µε χηµικές ουσίες -έναείδος κόλλας (γλοία) - στηρίζουν την ανάπτυξη των νευρώνων κατά τηνεµβρυική ζωή, οδηγούν τους νέους νευράξονες να βρουν τοκατάλληλο πόστο, βοηθάνε την αύξηση των νευραξόνων των υγιώννευρώνων, σκοτώνουν τα εξασθενηµένα κύτταρα, καθαρίζουν τον τόποαπο άχρηστα υλικά πεθαµένων νευρώνων.

Αχά! στη Νευρική Κοινωνία τα υγιή άτοµα δεν αφήνουν τα άρρωστα νακυκλοφορούν ασύδοτα (= α- + συν + δοτός <δίδωµι = αυτός που δενσυνεισφέρει - συνεκδοχικά, αυτός που ενεργεί ανεξέλεγκτα).Αν τ΄ αφήνουν, υποδηλώνεται πως δεν είναι υγιή.

Ω σ τ ε,

Από χηµική συµβατότητα ξεκινάνε

οι συνδέσεις' τα κύτταρα

αναγνωρίζουν τους χηµικά

αποδεκτούς συνεργάτες του στην

ανάπτυξη του είδους µε δοκιµές,

λάθη και επιλογές.

Αρχικά, σχηµατίζουν πολλές

δοκιµαστικές συνδέσεις κι

αργότερα, αφού έχουν επιλέξει

µε ποιους µπορούν να

συνεργαστούν, αναπτύσσουν

λιγότερες συνδέσεις αλλά

ισχυρότερες΄

Εµ βέβαια, άµα το συστηµα

είναι υγιές και δίνει

δυνατότητες για ισχυρές

συνδέσεις, µπορούνε τα

κύτταρα να είναι επιλεκτικά.

Οργάνωση & ∆ιαχείρισηΠόρων -ελληνιστί management -µπορούµε να µάθουµε από τοΝΕΥΡΙΚΟ µας ΣΥΣΤΗΜΑ

Οι νευρώνες, µετά τηνεµβρυική και τη βρεφικήηλικία, κινούνε ταξίδι για τοντελικό τους προορισµό΄ εκεί,θα αναλάβουν ευθύνεςανάλογα µε τις δυνατότητέςτους.

Συγκεκριµµένα, οι νευράξονες,αφού έχουν δοκιµάσει,χρησιµοποιήσει, διατηρήσειή απορρίψει συνδέσεις,προχωράνε προς το "πόστο"τους΄ εκεί θα ολοκληρωθεί ηλειτουργία του όλουσυστήµατος.

Απλή φυσική ζωή φαίνεται ναείναι τα «εν σοφία"! Ηεσωτερική δοµή κάθε όντοςεξαρτάται από τον σκοπότου, είπε ο Αριστοτέλης σταΦυσικά.

:

Κατά την εµβρυική ανάπτυξη, οι πρωτοπόροι νευρώνες,ακριβώς κάτω από την περιοχή που σχηµατίζεται οεγκεφαλικός φλοιός, αναλαµβάνουν µεγάλη δραστηριότητα,αλλά µόνο προσωρινά - ρόλος των πρωτοπόρων είναι ναβοηθούν και να στηρίζουν τους επόµενους. Αφούσχηµατιστούν νέες συνάψεις των νευρώνων του φλοιού,αυτοί οι πρωτοπόροι, που άνοιξαν δρόµους για τουςνεώτερους, πεθαίνουν. Ως άλλοι Σωκράτες, αποφασίζουν ότιείναι ώρα γι΄ αυτούς να φύγουν, και για τους νέους ναζήσουν.

Επαναπροσλαµβάνει, µάλιστα, ο κάθε άξονας ουσίες που

χρειάζεται και τις ξαναχρησιµοποιεί. Μµµµ! ∆ηλαδή,

το Νευρικό Σύστηµα ανακυκλώνει από φυσικού του.

Τίποτα, φαίνεται, δεν πάει χαµένο.

Page 4: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

4

∆είτε τους

ανθρωπάκους σε

άλλη γειτονιά του

φλοιού(Βρεγµατικ

ός λοβός) .

Μας δείχνουν από

ποιά σηµεία του

σώµατος φτάνουν

πληροφορίες, και

ποιές περιοχές

κυττάρων τις

επεξεργάζονται

(κάθε θέση

σχετίζεται µε

αισθήσεις ή

κινητικό έλεγχο

περιοχών της

αντίθετης

πλευράς του

σώµατος) .

Ας γνωρίσουµε τη βασική κατασκευή και τη λειτουργία αυτού του µαγικού τόπου. Ή,

ας αφήνουµε τη σελίδα 4 γι΄ άλλη ώρα, να πάµε κατευθείαν στην πρακτική σελίδα 5.

Γονίδια, καλή διατροφή και καλή υγεία κατευθύνουν την ανάπτυξή του

εγκεφάλου (ο κεντρικός σωλήνας του νωτιαίου µυελού και οι κοιλίες του εγκεφάλου

αποτελούν αποθήκη ορµονών και θρεπτικών ουσιών) Μέσα σε 7-8 µήνες από τη

γέννηση, πλησιάζει τα ενήλικα επίπεδα δραστηριότητας. Στο τέλος του πρώτου

χρόνου, ο εγκέφαλος ήδη ζυγίζει 1000 γρ. - είναι γι αυτό που επιµένουµε οι "παλιοί"

να εκτίθενται τα παιδιά και οι νέοι σε "θρεπτικές" συνήθειες.

Οι νευρώνες συνεχίζουν να µεγαλώνουν και αυξάνεται ο αριθµός τους σχεδόν µέχρι

την εφηβεία (κατόπιν µε φθίνοντα ρυθµό ως την ενηλικίωση -τελικό βάρος περίπου

1200- 1400 γρ, ) . Η διαµόρφωση του εγκεφάλου έχει σχέση µε αυτά που

συνέβησαν πριν από τη γέννηση και κατά την παιδική ηλικία - ενώ το

σωµατικό µέγεθος έχουν κατά µεγάλο µέρος σχέση µε αυτά που συµβαίνουν µετά

την παιδική ηλικία.

Ας δούµε έναν

συντοµο "χάρτη"

του µαγικού

τόπου που

λέγεται

Πρόσθιος

εγκέφαλος και

περιβάλλεται

από τον

εγκεφαλικό

Φλοιό

Κυρίως στην πίσω γειτονιά του τόπου

αυτού (τον ινιακό λοβό) , ο άνθρωπος,

και γενικά τα πρωτεύοντα θηλαστικά,

κάνουν τις οπτικές επεξεργασίες. Είκοσι

και πλέον οµάδες κυττάρων «βλέπουν»

διαφορες παραµέτρους: η µια την

µορφή, άλλη το χρώµα και άλλη την

κίνηση- όλες, όµως, οι οµάδες

επικοινωνούν µεταξύ τους για να

δώσουν µια ολοκληρωµένη εικόνα.

Έχει ο ινιακός στιβάδες

"φωτοκύτταρα" που φωτίζουν

διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Μάλιστα, µια στιβάδα είναι

παχύτερη από το συνηθισµένο στον

οπτικό φλοιό ατόµου µε

«φωτογραφική µνήµη»

(το ίδιο συµβαίνει στον ακουστικό φλοιό

ενός µουσικού, που έχει τέλεια

αντίληψη του ύψους του ήχου.

(Scheibel, 1984)

* Βέβαια, ο κροταφικός φλοιός στον άνθρωπο είναιιδιαίρερα ενεργός και για την κατανόηση της οµιλίας- ειδικά ο αριστερός, αλλά και την αναγνώρισηπροσώπων. Που σηµαίνει ότι η αντίληψη είναιαποτέλεσµα αλληλέγγυας επεξεργασίας.

Πολυ-αισθητηριακά επισυµβαίνει η µάθηση σε όλατα ζώα (είδη που πιστευόταν ότι δεν µπορούν ναµαθουν µια συµπεριφορά απέδεξαν ότι µπορούν σεδιαφορετικές συνθήκες µάθησης. πχ. µε διαφορετικήαίσθηση - οι πίθηκοι µε την όραση, οι αρουραίοι µετην όσφρηση.

Τα παιδιά του Ανθρώπου?

Ο άνθρωπος, µε τη Γλώσσα και τον Λόγο, ανέπτυξεπολύ περισσότερες, από τ΄ άλλα θηλαστικά, περιοχέςεπεξεργασίας στον εγκεφαλικό φλοιό του - δηλαδήπολύπλοκο σύστηµα νευρώνων΄ ο δικός του ναός, στονµετωπιαίο λοβό, είναι περίπου διπλάσιος από ό,τι σταάλλα πρωτεύοντα. Οι περιοχές που σχετίζονται µε τηγλώσσα είναι εξαιρετικά πολύπλοκες- και σχετικάπρόσφατες εξελικτικά (100.000 χρόνων ο homosapiens, µετά τον, πριν 1 .000.000 χρόνια, homoerectus) .

Στον Κροταφικό λοβό φτάνουν οι ακουστικές και οσφρητικές πληροφορίες.

Στα δελφίνια και τις νυχτερίδες, που µε ηχοεντοπισµό βρίσκουν τοδρόµο τους, οι περιοχές που επεξεργάζονται την ακοή είναι

ιδιαίτερα µεγάλες. Στον άνθρωπο είναι αναλογικά µικρότερες σεσύγκριση µε τα περισσότερα άλλα θηλαστικά, προφανώς επειδή οάνθρωπος χρησιµοποιεί πολύ λιγότερο την όσφρηση και την ακοή.

Και ο κύριος οπτικός βολβός είναι επίσης αναλογικά µικρότεροςστον άνθρωπο από ό,τι στα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά.

Οµοίως, ο κινητικός µας φλοιός είναι σχετικά µικρός.

Γιατί; Πιθανότατα, ο άνθρωπος τον χρησιµοποίησε λιγότερο.

( Σε απλά ελληνικά, Use it OR Lose it).

Στον Οπίσθιο εγκέφαλο ((προµήκης µυελός,

παρεγκεφαλίδα, γέφυρα) υπάρχει

"εξοπλισµός" για αντανακλαστικές δράσεις

ζωτικής σηµασίας:

αναπνοή, καρδιακός ρυθµός, εµετός,

σιελόρροια, βήξιµο, φτέρνισµα κ.α.

Παρεµπόδισή λειτουργίας σηµαίνει "τέλος".

Ο Μέσος εγκέφαλος

είναι σταθµός καναλιών αισθητικής

πληροφόρησης –σα να στέλνει , ας πούµε,

πάσες ένας κεντρώος ποδοσφαιριστής στον

σεντερ φορ για να ολοκληρώσει το στόχο του.

Στον Προσθιο εγκέφαλο (εγκεφαλικάηµισφαίρια κ.α. ) ολοκληρώνονται πρόσθετεςενεργειες και για πιο σύνθετες συµπεριφορέςεγρήγορση, προσοχή, εν γένει κινητοποίηση .Εδώ εντοπίζεται η κύρια επεξεργασία των

αισθητικών πληροφοριών, εδώ ο έλεγχος τηςοµιλίας εδώ και του Λόγου, εδώ οι σύνθετεςδράσεις: αντίληψη, σκέψη, απόφαση.

Page 5: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

Το κύτταρο επιλέγει τον πιο ενεργό από τους (νευρ)άξονες που

κατευθύνονται προς το µέρος του, ή συνδυασµούς δύο ή περισσότερων,

ιδιαίτερα αν στέλνουν συγχρονιισµένα µυνήµατα. Οι λιγότερο

ενεργοί - αυτοί που µεταφέρουν λιγότερες πληροφορίες, πες -

αποτυγχάνουν να διατηρήσουν ενεργές συνδέσεις.

Κάθε ταχυδρόµο τον περιµένουν πολλοί παραλήπτες - ο εγκέφαλος

χρησιµοποιεί πολλές χηµικές ουσίες ως ταχυδρόµους. Μ΄ άλλα λόγια,

το νευρικό σύστηµα διαθέτει πολλά πόστα που επικοινωνουν για να

δώσουν µια πληροφορία Συντονισµένοι ταχυδρόµοι µεταδίδουν πιο

συνθετα µηνύµατα. ∆ιαφορετικοί ταχυδρόµοι φέρνουν διαφορετικά

είδη πληροφοριών - κι αυτές προκαλούν διαφορετικές συµπεριφορές.

Έχει κι ο εγκέφαλος τη γλώσσα του - κι εµείς, οι άνθρωποι, έχουµε

περισσότερους υποδοχείς για τις πληροφορίες ενός είδους λιγότερους

για τις πληροφορίες ενός άλλου είδους.

Η ίδια ουσία, διαφορετικές ενέργειες θα προκαλέσει

-το γεγονός αυτό µπορεί να εξηγεί τις διαφορετικές συµπεριφορές µας.

Η γλώσσα της (νευρικής) επικοινωνίας χρησιµοποιεί αλφάβητο µε

πολλά γράµµατα. Όπως το νόηµα οποιασδήποτε λέξης εξαρτάται από το

ποιος την ακούει ή τη διαβάζει, έτσι και µε τους νευροδιαβιβαστές: το

νόηµά τους εξαρτάται και από τον παραλήπτη-νευρώνα: κάποιος

µπορεί να αντιδράσει άµεσα αλλά σύντοµα, κάποιος άλλος µε

καθυστέρηση αλλά παρατεταµένα.

Και κάποιος τρίτος µπορεί να µην αντιδράσει καθόλου.

55

Έδώ, στο µέτωπο, η ικανότητα σχεδιασµού, εδώ η βούληση, η µνήµη, η

προσοχή, ο (αυτο)έλεγχος, η κοινωνικότητα, η εκφραστικότητα, και,

έχετε Μέιλ

Εδώ, όπως δείχνει η εργαστηριακή έρευνα, γίνεται η επεξεργασία της

σηµασιολογίας των συµβόλων, εδώ έχει διαπιστωθεί και η ικανότητα για

νοητικές αναπαραστάσεις όλων των τύπων των αριθµητικών πράξεων. Εδώ

και η δηµιουργία-σύνθεση οργανικής µουσικής.

Γι΄ αυτό έχει ιδιαίτερη χρησιµότητα η παράλληλη διδασκαλία τηςµουσικής, της γλώσσας, και των µαθηµατικών (µε την πράξη να

προηγείται γιατί είναι η δράση που «καταχωρεί" στον φλοιό την εµπειρία) .

Ό,τι, δηλαδή, εφαρµοζόταν στην Αρχαία Ελλάδα.

Παρεµπιπτόντως, σε αιγυπτιακό πάπυρο, του 3000-2500 π.Χ περίπου

(πάπυρος Edwin Smith) , καταγράφεται εντοπισµός λειτουργιών στον φλοιό

του εγκεφάλου - παρατηρείται, µάλιστα, ότι τραύµα στον εγκέφαλο µπορεί

να επηρεάσει άλλα σηµεία του σώµατος, και ότι τα αποτελέσµατα ποικίλλουν

ανάλογα µε την πλευρά της βλάβης)

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & Μ.Μ.Ε.

Τα κύτταρα, λοιπόν, διαβιβάζουν. Κατά µήκος των

νευραξόνων, αλλά και στο µεταξύ τους κενό διαβιβάζουν

πληροφορίες. Χιλιάδες συνδέσεις µπορεί να υπάρχουνε στην

επιφάνεια ενός νευρώνα΄ κάποιες, λόγω θέσης, έχουνε

µεγαλύτερη επίδραση από άλλες.

Η επικοινωνία µεταξύ νευρώνων µπορεί να ενεργοποιεί,

µπορεί όµως και να αναστέλλει µιαν αντίδραση. Οι διεγέρσεις

ανταγωνίζονται τις αναστολές' αποτέλεσµα είναι µια πολύπλοκη

άθροιση των αντίπαλων δράσεων, έναν συνδυασµό των

εισερχόµενων πληροφοριών που συντελεί στην «απόφαση» του

επόµενου κύτταρου αν θα δραστηριοποιηθεί ή όχι.

Η "αναστολή" δεν είναι απλώς απουσία διέγερσης' είναι

πολύ περισσότερο ενεργητική

(«ενεργητική διαδικασία τροχοπέδησης µη σχετιζόµενων» ή

ανταγωνιστικών αντιδράσεων», την ονοµάσαν αυτοί που

ερευνήσανε) .

Αν, µάλιστα, µια αναστολή είναι ισχυρή, µπορεί να

καταστείλει ακόµα και την ταυτόχρονη δράση άλλων µελών του

συστήµατος.

Ένας διαβιβαστής µπορεί να διεγείρει ή να αναστείλει, να

παρατείνει ή να περιορίζει µια δράση (όπως, ακριβώς, µπορεί

κι ένας δάσκαλος, ένας γονιός, ένας συγγραφέας,

δηµοσιογράφος, ιερωµένος, ψυχολόγος κ.ο.κ.

ι

Η γριά* είπε στο παιδί µια ιστορία

- Άκου! Πάντα να θυµάσαι πως µέσα σ'όλους τους ανθρώπους ζούνε δύο λύκοι που παλεύουνε.

Ο ένας τρ έφεται µε φως : µε αποδοχή, µε γενναιοδωρία, µε συγχώρεση, µε χαρά, µε αλήθεια...

Ο άλλος τρέφεται µε σκοτάδι : µε απόρριψη, µε τσιγκουνιά, µε εκδίκηση, µε πίκρα, µε ψέµα...

Με το που χαράζει η µέρα, αυτοί παλεύουνε. Μεσούρανα ο ήλιος, αυτοί παλεύουνε. Και γέρνει ο ήλιος κι αρχίζει να πέφτει

το σκοτάδι κι η δύση γίνεται µενεξελιά κι αυτοί...παλεύουνε. Έξι άστρα σέρνει η Πούλια... Παλεύουνε... ο Αυγερινός

ετοιµάζει τ'άλογά του κι αυτοί...

Σώπασε η γριά. Και το παιδί τη ρώτησε:

- Γιαγιά, πώς τελειώνει αυτή η ιστορία;

σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι στην επόµενη σελίδα. . .

* γέρος, γριά=αυτός/ ΄ η που βραβείο του/της είναι η εµπειρία της ζωής < γέρας < γεραίρω = επιβραβεύω

∆εν είναι µόνο το γλωσσικό πιγκ-πογκ που µπορεί

να αποδεικνύει έλλογο πνεύµα - ειναι η ικανότητα

νοητικής αναπαράστασης και (συν)κριτικής σκέψης.

Ε, λοιπόν, συγκεκριµένα στο µπροστινό µέρος της

µετωπιαίας περιοχής (προµετωπιαίος) έρχονται

πληροφορίες από όλα τα αισθητικά συστήµατα καθώς

και από το εσωτερικό του σώµατος' εδώ φαίνεται να

γίνεται η νοητική αναπαράσταση του περιβάλλοντος,

καθώς επίσης και η ανάκληση παρελθουσών εµπειριών.

∆ηλαδή, ΄ο,τι χρειαζόµαστε για να σκεφτούµε, να

κρίνουµε και να πάρουµε αποφάσεις.

Page 6: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

6

Λειτουργική τροφή σηµαίνει θετικά ερεθίσµατα, κι αυτό Το υγιές

και πλούσιο σε ερεθίσµατα περιβάλλον ισχύει για όλη τη διάρκεια της

ανθρώπινης ζωής. Οι φυσιολογικοί, δραστήριοι, ηλικιωµένοι

έχουν χάσει, µεν, έναν αριθµό νευρώνων (αφού µε την ωρίµανση

γενικά οι νευρώνες χάνουν την ικαντότητα να διαιρούνται και να

αναπαράγονται) ,

α λ λ ά

οι δενδρίτες των νευρώνων που έµειναναντισταθµίζουν την

απώλεια, µεγαλώνοντας και εκτείνοντας διακλαδώσεις, άρα

αυξάνοντας επαφές µε τους άλλους νευρώνες στο σύστηµα

(στην πράξη, οι εναποµείναντες νευρώνες των ηλικιωµένων που πάσχουν

από άνοια δεν κατορθωσαν να αντισταθµίσουν την απώλεια - οι δενδρίτες

τους είναι κοντύτεροι και µε λιγότερες διακλαδώσεις από αυτούς των

δραστήριων ηλικιωµένων) .

Οι διαφορετικές τροφές είναι η αιτία για τους διαφορετικούς

τρόπους ζωής στα ζώα, µας µήνυσε ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του.

Τροφικοί παράγοντες δίνουν τη δυνατότητα στους νευράξονες να βρουν

τον προορισµό τους.

Το ανοσοποιητικό σύστηµα έχει κύτταρα ανιχνευτές:έτσι και δουν

βλαπτικές ουσίες να εισέρχονται στο σώµα µας, σκοτώνουν το κύτταρο

που έχει προσβληθεί.

Για να εµποδίσει την ασθένεια, και κατά συνέπεια την απώλεια,

κυττάρων, ο οργανισµός χτίζει έναν τοίχο κατά µήκος των αιµοφόρων

αγγείων του εγκεφάλου (αιµατεγκεφαλικός φραγµός) όπου τα κύτταρα,

στενά δεµένα µεταξύ τους, εµποδίζουν πολλά στοιχεία να περάσουν:

ιούς, βακτηρίδια κι άλλους εισβολείς.

(Μµµ, η προστασία έχει και το τίµηµά της - ο τοίχος µπορεί να εποδίζει

και χρήσιµες ουσίες να µπουν. Αλλά και γι΄ αυτό αναπτύχθηκε εν σοφία

µηχανσισµός: ενεργητικό µεταφορέα τον λένε και παραλαµβάνει ό,τι είναι

απαραίτητο -αν, βέβαια τα πράγµατα εξελίσσονται φ υ σ ι ο λ ο γι κ ά).

Ο αναπτυσσόµενος εγκέφαλος είναι περισσότερο ευπαθής στις

συνέπειες των τοξικών χηµικών ουσιών και των µολύνσεων. Ελλιπής

δίαιτα, π.χ. σε ιώδιο, είναι περισσότερο επικίνδυνη για το έµβρυο ή για

τον βρέφικό εγκέφαλο από ό,τι για έναν ενήλικο (ώριµο εγκέφαλο).

ΖEITGEIST: MOVING FORWARD http://youtube.be/4Z9WVZddH9w?t=16m58s (κλικ

στους ελληνικούς υπότιτλους)

Συνέχεια παραµυθιού από προηγούµενη σελίδα

- Αυτή η ιστορία, κάθε µέρα τελειώνει και κάθε µέρα ξαναρχίζει – δεν έχει τελειωµό.

- Όµως, δε µου 'πες, ποιος νικάει;

Γέλασε η γριά, χάιδεψε το παιδί, το κοίταξε βαθιά στα µάτια και του είπε :

- Από σένα εξαρτάται – εσύ αποφασίζεις. ∆εν το φαντάστηκες; Κάθε καινούρια µέρα νικάει ο λύκος

που ταϊζεις.Ό,τι θρέψεις, δυναµώνει!

(Παραµύθι :οι δύο λύκοι, Λ.Λαµπρέλλη, εκδ Πατάκη

∆ΕΣ τα δύο εγκεφαλικά ηµισφαίρια ενηλίκων που δεν

ασχολούνται ενεργά µε την µουσική (αριστερά), και

ενηλίκων µουσικών (δεξιά) . Είναι µεγάλη η διαφορά στις

ενεργές περιοχές - και στις δύο πλευρές του εγκεφάλου, η

εγκεφαλική δραστηριότητα είναι σαφώς περισσότερη στις

µετωπιαίες περιοχές, (Bangert and Schlaug, 2006)

Όµως, ο Άνθρωπος δεν είναι υποχρεωµένος να "σταυρώνει

τους δενδρίτες του": ο ίδιος µπορεί να αυξάνει ή να µειωνει

την παραγωγή ενός νευροδιαβιβαστή καταναλώνοντας

τροφές µε υψηλή ή χαµηλή περιεκτικότητα σε πρόδροµές

του ουσίες.

Ωραία!

Αφού το ξέρουµε, τι χρειάζεται? Να προνοούµε για ένα

λειτουργικά διατροφικά περιβάλλον. Όπως πλενουµε το

κορµί µας, θα πρεπε να πλένουµε και το πεπρωµένο

µας, να αλλάζουµε ζωή όπως αλλάζουµε ρούχα µε

σεβασµό σαν τρίτοι απέναντι στον εαυτό µας (Φ.Πεσοα)

Το άλλο µε το

"µπαστούνι του Σελίµ"

το jξέρετε;

(που χωρίς αυτό δεν

αποφάσιζε ο Σελίµ να

περπατήσει, και µόλις

το 'χασε άρχισε να

τρέχει για να το βρεί;)

(10 Παραµύθια για την

Κρίση, Λαµπρέλλη,

Εκδ. Πατάκη)

Page 7: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

7

Νοητικοί αρωγοί στην πρόκληση για ΖΩΗ ΖΩΣΑ

στάθηκαν

η Λέσχη Ανάγνωσης που στηρίζεται απότον ∆ήµο Νεµέας,η Λέσχη Αφήγησης και οι εισηγήσειςΣηµειολογίας, που στηρίζονται από τονΑυτοδιαχειριζόµενο χώρο "Σβούρα" Κορίνθου,&

το 5ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφουπου στηρίζεται από

τους∆ήµους Κορίνθου &Λουτρακίου-Περαχώρας(Περιφέρεια Πελοποννήσου)

Με διάθεση µαθητευόµενης παραµυθούς

ξεκίνησα το παραµύθι αφήνοντας χώρο γιατο πιθανό (ακόµα και µε - δηµιουργικήµακάρι - ασυνέπεια) επειδή,Ηγλώσσα του παραµυθά δεν υπηρετεί το Λόγο,αλλά την ουσία του Λόγου, που δεν έχει νακάνει µε την αποστήθιση ωραίων φράσεων καισυχνά βρίσκεται στην αταξία του αυθόρµητου..Λίλυ Λαµπρέλλη,ΗΣτρίγκλα, εκδόσεις Πατάκη

Έµπνευση για το φύλλο ΖΩΗ ΖΩΣΑ στάθηκε

αυτό το γλυπτό του Bruce Krebs, σε τείχος του

κάστρου της Λα Ροσέλ, Γαλλία.

Αποκαλείται "Από Γενιά σε Γενιά"

(λεπτοµέρεια απο φωτό µε το κινητό µου)

Βοηθος στη προσπάθεια η Μαρίνα Νάκη,µαθήτρια της Α 'Γυµνασιου, µε τα κείµενά της

ΙΚΑΡΙΩΤΕΣΟ Σωκράτης διασκεδάζει πολύ και ξαγρυπνάειπάνω από τις 2:00 κάθε βράδυ. Το φοβερό δενείναι ότι το κάνει σ ένα απόµερο χωριό τουβουνού αλλά το ότι το κάνει ενώ είναι 103χρονών.

Στο ελληνικό νησί, Ικαρία, πάνω από το ένατρίτο των κατοίκων έχουν φτάσει τα 90.Υποφέρουν λιγότερο από καρκίνο και απόκαρδιακές αρρώστιες, και κανένας δεν πάσχειαπό άνοια που πλήττει τις άλλες κουλτούρες. Οι‘’µαθουσάλες’’ Ικαριώτες ακολουθούν γιαπερίπου 150 µέρες 'το χρόνο νηστεία, καιξεκουράζονται καθηµερινά. Τρώνε περισσότεροπράσινα λαχανικά, πατάτες και φασόλια.

Υπάρχει ένας µοναδικός παράγοντας που δενπαρατηρείται σε άλλες περιοχές όπου οιάνθρωποι ζουν πολύ: Το συστατικό-κλειδί στονα ζει κανείς περισσότερο φαίνεται ότι είναι τονα φυτεύει σωστά στον κήπο του. Μία συλλογήαπό βότανα χρησιµοποιούνται στο τσάι και όλαέχουν ένα κοινό: µειώνουν την πίεση τουαίµατος, που είναι σηµαντική αιτία τωνκαρδιακών ασθενειών και της άνοιας.

Μετάφραση και σύνταξη κειµενου Νακη Μαρινα

από Close-Up B1+, Student’s book, p. 32

Ξέρατε ότι µια πολύ αγχώδης καθηµερινότητα έχει

αρνητική επίδραση στο σώµα µας? Το στρες δεν

επηρεάζει µόνο την ψυχολογία αλλά και την

φυσιολογία του σώµατός µας. Σε στρεσογόνες

καταστάσεις παράγονται διάφορες ορµόνες οι οποίες

εξασθενούν τα κόκαλα µε κίνδυνο να σπάσουν

Μετ. & σύνταξη κειµενου Νακη Μαρινα

Από Close-Up B1+,p. 42

Έναν αιώνα ζωήςγιόρτασε η

καθηγήτριαµαθηµατικών Μαντλίν

Σκότο α2ό τη Ν. Υόρκη.Η χαµογελαστή καικοµψή καθηγήτρια

εξήγησε ότι δενκατάλαβε 2ότε 2έρασε ο

καιρός. «Αλώς, έγινε.Πέρσι, έλεγα στον εαυτό

µου ότι δεν είναι δυνατόν,αοκλείεται να γίνοµαι

100. Κάθισα κάτω λοιόνκαι τα υολόγισα»,

Τα 2ερισσότερα α2ό τα2έντε 2αιδιά 2ου

α2έκτησε είναι 2λέονσυνταξιούχοι και αυτόα2οτελεί το.. . ανέκδοτοτης οικογένειας αφού η

ίδια εξακολουθεί ναεργάζεται.

Είναι 11 το 2ρωίκαι ο 75χρονος

Τονινο έχει κι όλαςαρµέξει τις αγελάδες,

κόψει ξύλα και2ερ2ατήσει 6

χιλιόµετρα µε τα2ρόβατά του. Στο νησίτου, στη Σαρδηνία, οι

100χρονοι είναιδι2λάσιοι σε 2οσοστό

α2ό ό,τι στην υ2όλοι2ηΙταλία. τρώνε φρούτα,

λαχανικά, γαλα, κρέας,ψάρι, και κόκκινο

κρασί, 2ου 2αράγουν οιίδιοι.

Τα γενετικά τουςχαρακτηριστικά έχουν

δυναµώσει µε ταχρόνια.

Η Μαρτζ όλο και2ατάει γκάζι για να

2ρολάβει µια α2ό τις2ολλές εθελοντικεςδεσµεύσεις 2ου έχει

αναλάβει για σήµερα -ήδη 2ερ2άτησε 1.6 χλµκαι σήκωσε βάρη. Κάθε

Σάββατο αυτοί καιάλλοι σαν αυτήνµαζεύονται και

διασκεδάζουν Πίνουνε2ολύ νερό και δεντρώνε ανθυγεινές

τροφές Μόλις µ2ήκεστο 101ο έτος της

ηλικίας της

Η Ούσι µόλις άρχισεκαινούργια δουλειά.

Πριν λίγο καιρό άρχισενα φοράει άρωµα.

Φυσικό, θα 2είτε! Ίσως,αλλά η Ούσι είναι 103.Οι Οκινουανοί, ό2ως

αυτή, σε ελάχιστο2οσοστό αρρωσταίνουν-και άνοια δεν ξέρουν τι

είναι.Η Ούσι 2ιστεύει στο

moai = αυτό 2ου κάνειτη ζωή να αξίζει, και

είναι διαφορετικό γιατον καθένα

Page 8: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

Κάθε έργο εκτελείται µε επιµέρους συστατικές κινήσεις ' Ό,τιαπαιτεί µεγάλη επιδεξιότητα, πρέπει να προσχεδιαστεί και

εκτελεστεί συντονισµένα, µε µικρό περιθώριο λάθους - όπως

κάνουν οι επαγγελµατίες παίκτες του µπιλιάρδου όταν χτυπούν

µια µπάλα για να διανύσει στοχευµένα την τελευταία απόσταση της

πορείας της;

Τι θα κάνουµε οι Άνθρωποι που διαθέτουµε σύνθετο νευρικό

σύστηµα, δηλαδή ΕΥΦΥΙΑ;

Κινήσεις µε αθέλητα «φυτεµένο» πρόγραµµα;

Ή, θα ασκηθούµε καλύτερα στο

µ π ι λ ι ά ρ δ ο;

8

Στερεότυπο πρόγραµµα συµπεριφοράς λέµε αυτό που αναπτύσσεται,

σχεδόν αυτόµατα, σε ελεγχόµενο περιβάλλον - όπως του ηλεκτρονικού

υπολογιστή το πρόγραµµα - ΄

Τα κινητικά, για παράδειγµα, προγράµµατα έτσι κι εγκατασταθούν στο

νευρικό σύστηµα, δεν τα ελέγχεις εύκολα.

(Χαρακτηριστικό στερεότυπο πρόγραµµα είναι οι κινήσεις αυτοπεριποίησης των

ποντικιών: ακολουθούν όλη τη διαδικασία κινώντας τα µάτια, τη µουσούδα και τα

µπροστινά τους άκρα, ακόµα και όταν είναι κολοβά!)

Με λίγα λόγια, από τη στιγµή που θα κινητοποιηθεί ένα στερεότυπο

πρότυπο συµπεριφοράς, δύσκολα το σταµατάς!

Για την ισορροπία µας έχουµε εν σοφία φυσικό

µηχανισµό ανίχνευσης: όταν ένας µυς βρίσκεται σε

διάταση, ο νωτιαίος µυελός διατάζει αντανακλαστικά τη

συστολή του, για να αποκατασταθεί η ισορροπία µας.

Αντανακλαστικό λέµε ό,τι αντιδράει αυτόµατα και

δεν µπορεί ν΄ αποφασίζει να ασκηθεί µε τεχνικές

µάθησης (ξέρετε: ενίσχυση, τιµωρία, κίνητρα) .

Είναι, σα να λέµε, βαλλιστικές κινήσεις - από τη

στιγµή που θα αρχίσουνε, δεν µπορες να τις

µεταβάλλεις ή να αλλάξεις τον στόχο.

αυθόρµητη (αυτο-+ ορµή), για πράξη που γίνεται χωρίς σχέδιο και χωρίς να λογαριάσει κανείς τις συνέπειές της, ή για πρόσωπο που δρα

χωρίς να υπολογίζει προηγουµένως τις συνέπειες των πράξεών του

βαλλιστική = η µελέτη της εκτόξευσης/βολής, της κίνησης, της συµπεριφοράς και των αποτελέσµατων επί στόχων, διαφόρων τύπων

βληµάτων - αποτελεί εφαρµοσµένη φυσική (κυρίως µηχανική, θερµοδυναµική κα ιµηχανική των ρευστών (αεροδυναµική-υδροδυναµική).

κατευθυνόµενη<κατευθύνω < κατά + ευθύνω] =δίνω ορισµένη κατεύθυνση, επηρεάζω καθορίζοντας ενέργειες και συµπεριφορά

Στο πίσω µέρος του µετωπιαίου είναι ο κινητικός φλοιός µας.

Εδώ ελέγχουµε τις κινήσεις, όπως, φανταστείτε, τους πυραύλους:

ο βαλλιστικος εκτοξεύεται, κι από τη στιγµή εκείνη δεν

υπάρχει τρόπος να ανακληθεί ή να διορθωθεί η στόχευση.

ο κατευθυνόµενος ανιχνεύει τη θέση του στόχου και τροποποιεί

την τροχιά του, επιδιορθώνοντας τα όποια λάθη στην αρχική

σκόπευση

Οι κινήσεις των ζώων βασίζονται στη µυική συστολή.

Κάθε µυς αποτελείται από πολλές ανεξάρτητες µυικές ίνες (γενικά,

ο νευράξονας που σχετίζεται µε λίγες µυικές ίνες,

καταφέρνει ακριβέστερες κινήσεις από αυτόν που σχετίζεται µε

πολλές)

Εµείς αποφασίζουµε -γι΄ αυτό το έχουµε το πολύπλοκο νευρικό

σύστηµα- αν θα κινηθούµε βαλλιστικά, ή κατευθυνόµενα, ή πώς?

Αλλά, εσείς δεν είστε πεταλίδα, ούτε

ψάρι, ούτε βάτραχος. Σα θηλαστικό,

έχετε µυικές ίνες ταχείας συστολής, που

κουράζονται γρήγορα, και βραδείας

συστολής, που έχουν µεγαλύτερη αντοχή.

Επίσης έχετε ποικιλία ενδιάµεσων µυικών

ινών. Για να στεκεστε και να περπατάτε,

βασιζεστε σε ίνες µέσης και βραδείας

συστολής, ενώ για να ανεβείτε τρέχοντας,

χρησιµοποιείτε ίνες ταχείας συστολής.

Ο Σουηδός υπερµαραθωνοδρόµος Bertil Jarlaker

ανέπτυξε τόσες πολλές ίνες βραδείας συστολής

στα πόδια του ώστε, έτρεξε 3.520 χλµ σε διάστηµα

50 ηµερών, µε ελάχιστα σηµάδια πόνου ή

κόπωσης (κατά µ.ο 1,7 µαραθωνίους την ηµέρα).

Όµως, αυτές αναπτύχθηκαν σε βάρος των ινών

ταχείας συστολής µε αποτέλεσµα η ταχύτητά του

σε µικρές αποστάσεις να πσει στο µέτριο επίπεδο

του 1κλµ ανά 6’

(Τα παραδείγµαταείναι από ΚΑΛΑΤ, Βιοψυχολογία, σελ 272-276)♦ ♦

Υπάρχουν τριών ειδών µυες:οι βραδείας συστολής παράγουν αργές κινήσεις και χωρίς

κούραση, οι ταχείας συστολής παράγουν τις ταχύτερες κινήσεις και κουράζονται πιο

γρήγορα, ενώ υπάρχουν και οι ενδιάµεσοι, ως προς ταχύτητα και κόπωση, µύες.

Αν είστε ψάρι, µπορείτε να διατηρείτε τη συνήθη ταχύτητά σας σε όλες τις θερµοκρασίες

επιστρατεύοντας τους κατάλληλους µυς: στις υψηλές χρησιµοποιείτε τους ταχείας

συστολής για να κινηθείτε γρήγορα (οι µυικές ίνες συστέλλονται ζωηρότερα στις υψηλές

θερµοκρασίες) , στις χαµηλότερες βασίζεστε ολο και περισσότερο τους βραδείας .

Αν, τώρα, είστε βάτραχος αρσενικός, κοάζετε πιο δυνατά από τους θηλυκούς επειδή

έχετε οκταπλάσιους µυς στον λάρυγγά σας ( κυρίως ενδιάµέσης προς ταχείας συστολής -

συνεπώς, κατάλληλους για τις γρήγορες συστολές που παράγουν το κόασµα). Ως θηλυκός,

θα είχατε λιγότερους µυς, κυρίως βραδείας συστολής - µεγαλύτερης αντοχής, όµως.

Ας πούµε, πάλι, πως είστε στρείδι: αν αρχίσετε να περιπλανιέστε, αργά ή γρήγορα θα

σας βρουν και θα σας φάνε τα πουλιά. Γενικά, µε εχθρούς µεγαλύτερους , δυνατότερους,

ταχύτερους και ευφυέστερους από εσάς, καλύτερα να µένετε σε µια σχισµή βράχου -όπως

κάνουν οι καθώς πρέπει πεταλίδες- και ελπίζετε να µη σας βρουν. Αν δεν είστε ιδιαίτερα

ευφυείς, µην κινείστε και πολύ - τι να τις κάνετε τις καινούργιες εµπειρίες; (Από την άλλη,

αν δεν πρόκειται να κινηθείτε πολύ, τι τη χρειάζεστε την ευφυία;

Page 9: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

9

∆ύο Υποσυστήµατα έχει το Αυτόνοµο.

Το Συµπαθητικό έχει µέλη στενά δεµένα

µεταξύ τους που δρουν, κυρίως,ενιαία µε αµοιβαία εξάρτηση ("συµπάθεια"- ελέγχει καρδια, αναπνοή, και πέψη)

Το Παρασυµπαθητικό, αντιπολιτεύεται'

τα µέλη του δεν συνδέονται µεταξύ

τους, δρουν πιο ανεξάρτητα από ό,τι τα

συµπαθητικά. ∆εν εξυπηρετείεπείγουσες ανάγκες - γενικά εξοικονοµείενέργεια.

Τα δύο συστήµατα χρησιµοποιούν

διαφορετικούς ταχυδρόµους, και οι

πληροφορίες τους µπορεί να διεγείρουν ή

να αναστέλλουν.

(Βρίσκετε αναλογίες µε πολιτικά συστήµατα

της κοινωνίας µας? Προτεινόµενο θέµα

έρευνας: Συµπαθητικά & Παρασυµπαθητικά

Εκλογικά συστήµατα)

Συµπέρασµα: Αφού η συνολική συµπεριφορά µας είναι το αποτέλεσµα συντονισµένης επικοινωνίας, διατηρούµε τη φυσιολογική

λειτουργία εγρήγορσης - καθαρίζοντας το περιβάλλον από επιβλαβή απόβλητα και τα µυαλά από φόβους, γεννηµένους από

άγνοια

( Φόβος, o = το δυσάρεστο συναίσθηµα που προκαλεί η συνειδητοποίηση ή η φαντασίωση ενός επικείµενου κινδύνου

Άγνοια, η < α + γνώναι του γιγνώσκω = η έλλειψη γνώσης, η απειρία)

Πολλές δράσεις στο σώµα µας δεν γίνονται αντιληπτές επειδή δεν τις προσέχω

'Οποιας µορφής κι αν είναι η οργάνωση, όλα εξαρτώνται από το περιεχόµενο που θα χυθεί (χυµία, χηµεία) µέσα σ΄ αυή τη µορφή

Όταν το περιεχόµενο αναπτύσσεται και έρχεται σε αντιθεση µε τη µορφή, τότε σπάει η µορφή (∆ιαλεκτική της Μορφής και του

Περιεχοµένου)

Οπότε, καιρός να ξαναχυθεί νέο περιεχόµενο (νέα χυµία)

∆ιαλεκτικά, τροποποιητικά, και επιλεκτικά µπορεί η ζωή να γίνεται ΖΩΣΑ.

Ο ανταγωνισµός είναι γενική αρχή της λειτουργίας του συστήµατος -κάθε στιγµή σε έναν νευρώνα διεγέρσεις και οι αναστολές

ανταγωνίζονται.

Αυτή η πολιτική αφορά την επιλογή του βέλτιστου. Ναι µεν, η δοµήστους διάφορους τοµείς ποικίλλει πάρα πολύ, που σηµαίνει διαφορετική

λειτουργία των νευρώνων, αλλά όλα τα όργανα της φυτικής λεγοµένης ζωής:

καρδία, αγγεία, πνεύµονες, έντερα, ήπαρ, νεφροί κλπ. .. . ενώνονται µε

στενήν αλληλεγγύην. . .Η ζωή των σπλάχνων βρίσκεται στους λοβούς

γραµµένη σε γλώσσα άγνωστον εις ηµάς, η οποία δια της διατάξεως των

λέξεων και των φράσεων, εξωτερικεύει την εσωτερικήν προσωπικότητα . … τα

δίκτυα των νεύρων προσλαµβάνουν και µεταβιβάζουν από τα διάφορα µέρη

του σώµατος εντυπώσεις, δηλαδή µοριακές δονήσεις, συγκεντρώνονται στον

µυελό, ανεβαίνουν στον εγκεφάλο (σελ 147... δείχνουν ενδόµυχη

αλληλεγγύη µεταξύ όλων των µερών του σώµατος και των εγκεφαλικών

ηµισφαιρίων (148)

Οι καταστάσεις της συνείδήσεως ... είναι θέµα πάλης µεταξύ δυνάµεων των

νευριkών στοιχείων. . . . Οι αισθητικές πληροφορίες που συλλαµβάνουν τα

περιφερικά αισθητικά µας όργανα πρέπει να φιλτραριστούν και να

περιοριστούν από τον εγκέφαλο ..

(Ribot,Αι Ασθένειαι της προσωπικότητος)

Στο "µέτωπο" λοιπόν, παίρνονται

αποφάσεις και γίνεται η ζωη

ΖΩΣΑ; Εδώ η αντίληψη, η

συγκριση, η µάθηση, η απόφαση;

Με Κεντρική ή πολυεπίπεδη

Οργάνωση ? Με Ανταγωνισµό ή

µε Αλληλεγγύη;

Λοιπόν, Κέντρο του συστήµατος

των σπονδυλωτών είναι ο

εγκέφαλος και o νωτιαίος µυελός.

Περιφέρεια είναι δύο

υπο—συστήµατα * το σωµατικό

µεταφέρει πληροφορίες από τον

εξωτερικό κόσµο προς και από το

κέντρο) *το αυτόνοµο µεταφέρει

πληροφορίες από και προς

εσωτερικά όργανα.

Πώς η Αντίληψη ενός ερεθίσµατος και η αντίδραση

σ΄ αυτό;

Ε ξ α ρ τ ά τ α ι

από το ποιοι νευρώνες,

και ποσο, είναι ενεργοί σε µια δεδοµένη στιγµή. Είναι ο

εγκέφαλος που αντιλαµβάνεται, π.χ. ερµηνεύει τα

ερεθίσµατα από το ακουστικό νεύρο ως ήχους, από το

οσφρητικό ως οσµές και από το οπτικό ως φώς.

Όµως, εκατοµύρια στοιχεία έρχονται στις αισθήσεις µου,

που όµως ποτέ δεν γίνονται µέρος της εµπειρίας µου .

.

«Η εµπειρία µου είναι αυτό που εγώ συµφωνώ να

προσέξω… Ο εστιασµός και η συγκέντρωση της

συνείδησης είναι ένα από τα βασικά της

χαρακτηριστικά. Σηµαίνει παραίτηση από ορισµένα

πράγµατα για να ασχοληθούµε αποτελεσµατικά µε

κάποια άλλα» William James, πατέρας της πειραµατικής

Ψυχολογίας, 1890, Αρχές της Ψυχολογίας»

Περιφερικόσύστηµα

Σωµατικόσύστηµα

Αυτόνοµοσύστηµα

Συµπαθητικόσύστηµα

Παρα-συµπαθητικό

σύστηµα

ἡ δ᾽ ἐκ πλειόνων κωµῶν κοινωνία τέλειος πόλις, ἤδη πάσης ἔχουσα πέρας τῆς

αὐταρκείας ὡς ἔπος εἰπεῖν, γινοµένη µὲν τοῦ ζῆν ἕνεκεν, οὖσα δὲ τοῦ εὖ ζῆν. (Η

κοινωνία που σχηµατίζεται από κώµες αποτελεί τέλεια πόλη και διαθέτει πλήρη

αυτάρκεια. Και ενώ σχηµατίστηκε για να εξασφαλίζει την επιβίωση, διατηρείται, επειδή

διασφαλίζει την ευζωία. [Πολιτικά Β΄,1 252b27-34]

.. οἰκία µὲν γὰρ αὐταρκέστερον ἑνός, πόλις δ' οἰκίας, (η οικογένεια είναι

αυταρκέστερη του ενός, και η πόλη αυταρκέστερη της οικογένειας) οὐ µόνον δ' ἐκ

πλειόνων ἀνθρώπων ἐστὶν ἡ πόλις, ἀλλὰ καὶ ἐξ εἴδει διαφερόντων. οὐ γὰρ γίνεται

πόλις ἐξ ὁµοίων) (όχι µόνο από πολλούς αποτελείται η πόλις, αλλά και από

διαφορετικούς - οι διαφορετικοί εκτελούν διαφορετικά έργα (Πολιτικά Β'1261a)

Page 10: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

10

Ηφυσική προσωπικότης, ακριβέστερα η τελική τηςπαράσταση, µας εµφανίζεται . . . . σαν δίκτυοπολύπλοκο και αξεδιάλυτο, «εντός του οποίου η ιστολογία, η ανατοµία και ηφυσιολογία παραπαίουν ανά πάσαν στιγµήν».Ηπροσωπική σφραγίς ενυπάρχει..προέρχεται από τους φυσιολογικούς της όρουςΥποστηρίζοµεν ότι αι νευρικαί αυτενέργειαι, αιαντιπρωσοπεύουσαι την ολότητα της οργανικής ζωής, είναι τα θεµελιώδη φαινόµενα τηςπροσωπικότητος (σελ 150).

Η Φαντασία;

O Εγκέφαλος είναι ένα

µικρό Σύµπαν πολύ πιο

απροσπελαστο από το

πραγµατικό (δεν πιστεύω ότι

κάποτε θα βρούµε τους

νόµους που ρυθµίζουν τη

Συνείδηση και τη Φαντασία

(Γραµµατικάκης, Συνοµιλίες

µε το φως, εκδ. Ιανός) )

H πείρα δηµιουργεί «προσωπικότητα»? Η

χηµεία είναι υπεύθυνη για τις διαφορές της; Οι

φυσικές διαφορές στην αντιλήψη ενός ερεθίσµατος

από τνο περιβάλλοντα αλλά και από τον εσωτερικο

οίκο του ανθρώπου, την επηρεάζουν;

"Όσο πιο πολύπλοκος ο οργανισµός, τόσο πιο ασταθής...Εάν το ποσόν της σταθερότητος ήτο

δυνατόν να ρυθµίζη το ποσόν της αξιοπρεπείας, την πρώτην θέσιν θ’ απεδίδοµεν εις τα

ορυκτά.

Κάποιοι θεωρουν ότι η ψυχή υπάρχει ανεξάρτητα από το σώµα, ως δύο διαφορετικές ουσίες που αλληλεπιδρούν΄ κι έτσι ο εγκέφαλος και η

ψυχή ανταλλάσσουν µηνύµατα. Αλλοι , πάλι, θεωρούν ότι Για άλλους, πάλι, το σύµπαν συνίσταται από ένα µόνο είδος ουσίας, όχι δύο.

Γι αυτούς η ψυχή και η εγκεφαλική λειτουργία είναι διαφορετικοί όροι του ίδιου πράγµατος, οπότε, ο εγκέφαλος υπόκειται στις ίδιες βασικές

αρχές της φυσικής και της χηµείας, όπως και οι άλλες µηχανές. Με τη λειτουργία της σχετίζεται η συνείδηση και η επιλογήκαι ο έλεγχος της συµπεριφοράς. ΗΣυνείδηση µπορεί να προκύπτει από συγκεκριµένες αλληλεπιδράσεις µεταξύτων νευρώνων.Πέρα από την εκδήλωση αισθήσεων και κινήσεων. η ηλεκτρική διέγερση µπορεί να προκαλέσει και

συναισθηµατικές αλλαγές' φαίνεται ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για αυτό που αποκαλούµε «ψυχή»

(Βιοψυχολογία,ΚΑΛΑΤ, σελ 8-1 2)

Ησυνειδητή προσωπικότης είναι ασθενές µέρος της φυσικής προσωπικότητος …

Ti µας λέει ο δάσκαλος?!

Ότι ζούµε περισσότερο

σύµφωνα µε κανόνες και

παραστάσεις του

ασυνειδήτου? Και ησκέψη?

Ησκέψη, ή «επεξεργασία των πληροφοριών», εξαρτάται από ξεχωριστές, ταυτόχρονες διαδικασίες σε ολόκληρο τον

εγκέφαλο, δεν αλέγχεται από µεµονωµένο σηµείο του φλοιού (και ίσως δεν εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το φλοιό).

Άρρηκτη είναι η σχέση µεταξύ εγκεφαλικής δραστηριότητας και νοητικής λειτουργίας - ακόµα και µε ηλεκτρικο

ερεθισµο σε συγκεκριµένες περιοχές του εγκεφάλου διαπιστώνονται αλλαγές στη συµπεριφορά και το συναίσθηµα. Ο

όρος "συνειρµός"(συσχέτιση) είναι η φύση των πραγµάτων (ΚΑΛΑΤ, Βιοψυχολογία σελ 8-12)

δεν υπάρχει απόλυτη ενότης και απόλυτη ασυνταξία. . .Το αίσθηµα του εγώ ανυψώνεται ή εξαντλείται, αναλόγως της

καταστάσεως του οργανισµού΄ …sel 151-153 )

Μα!

Η ενεργούσα µετά σκέψεως προσωπικότης;

Για να βοηθηθώ

σε

αυτοερωτήµατα,

παρακολουθώ

τι γνώρισαν οι

παλιότεροι.

Κάθε αισθητήριος συσκευή είναι ατοµική (εκτός σε κάποιους διδύµους που δηµιουργούνται δύο τελείως όµοιες).. . και εξαρτάται ανα πάσα

στιγµή από την οργανική ζωή ( κυκλοφορία, χώνευση, αναπνοή, εκκρίσεις κ.ο.κ.) Ο φλοιός παριστάνει όλες τις µορφές της νευρικήςδράσεως: σπλαχνική, µυική, απτική, οπτική, ακουστική, οσφρητική, γευστική, κινητήρια.Ηπαράσταση µπορεί να είναιολική αφού µεταξύ των αντιστοίχων των νευρικών αυτών ενεργειών γίνονται αναρίθµητες συσχέτισεις. Οι πρώτεςσυσχετίσεις είναι έµφυτες, οι δεύτερες παρήχθησαν εκ της πείρας (π.χ. σε άνθρωπο που δεν γνωρίζει να γράφει,δεν γίνονται συνδυασµοί κινήσεων πολύ λεπτών, εποµένως ούτε παραστάσεις τους υπάρχουν στον εγκέφλο,(Ribot, σελ 149).

?

! ! ! ∆ηλαδή;

Η συσχέτισις των απειραρίθµων νευρικών πράξεων της οργανικής ζωής, είναι η βάσις της φυσικής και ψυχικής ζωής. Η ενότητα

του εγώ από ψυχολογική έποψη είναι η συνοχή επί δεδοµένου χρόνου κάποιου αριθµού καταστάσεων συνειδήσεων

σαφών, συνευοµένων άπό άλλες λιγότερο σαφείς και από πλήθος φυσιολογικών καταστάσεων που, χωρίςνα συνοδεύονται υπό συνειδήσεως, ενεργούν ακόµη περισσότερον . . Ηενότης του εγώ είναι η ταξινόµησιςαριθµού καταστάσεων ακαταπαυστα αναγεννωµένων

Η προσωπικότης ως

"σταθερά"ανεβάζει το άτοµο στην

κλίµακα των αξιών ?

η συνείδηση δεν είναι ολότης αλλά άθροισµα καταστάσεων…. Σε 5΄µέσα παράγεται µέσα µας σειρά συναισθηµάτων,

αισθηµάτων, εικόνων, ιδεών, πράξεων, ενώ θα παραχθεί πολύ µεγαλύτερος αριθµός νευρικών ενεργειών. Ησυνειδητή

προσωπικότης δεν είναι δυνατόν να είναι παράστασις παντός Ό,τι συµβαίνει εις τα νευρικά κέντρα’ δεν είναι

παρά απόσπασµά της ή σύνοψίς της. …Ο κύκλος της συνειδήσεως, προπάντων της διαυγούς, παραµένει πάντοτε πολύ

περιωρισµένος. … οµοιάζει µάλλον µε τοπογραφικόν χάρτην εν σχέσει µε την χώραν , την οποίαν παριστά

σελ 151

Και το αίσθηση του εγώ;

Μα η ψυχολογική

ενότης;

Και

η ψυχή?

Ας αφήσουµε το ζήτηµα Φαντασία για επόµενη αναζήτηση

*Ηφαντασία µπορεί να µεταδώσει µε το σώµα σου ό,τι

αποφασίσεις

(από ισπανική "Ροές" Βραβείο Σκηνοθεσίας,

∆ιεθνες Κινηµ/κό Φεστιβάλ Κορίνθου)

* ο Αινστάιν χρησιµοποιούσε νοητικά παιγνίδια για να

αναπαραστήσει χωρίς λόγια, π.χ. .φανταζόταντον εαυτό του να

καβαλά µία ακτίνα φωτός http://pinker.wjh.harvard.edu/

Page 11: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

∆ιαλογή , πλέον, σηµαίνει συνειδητή

απόφαση . Ακριβέστερα σηµαίνει βεβαίωσις του

ότι πράγµα τι πρέπει να γίνη ή να εµποδισθή΄ και

συνεπάγεται µια συνέχεια, το δυνατόν

επαναλήψεως, τροποποιήσεως, αποτροπής»

(Th.Ribot Αι Ασθένειαι της Προσωπικότητος)

Επανάληψη, Τροποποίηση κι Αποτροπή

ενισχύουν συνειδητή απόφαση διαρκούς

παρέµβασης στα όρια της ελευθερης βούλησης;

Η ζωή µας διαµορφώνεται όχι τόσο από

τις εµπειρίες αλλά από τις προσδοκίες,

έγραψε ο Μπέρναρν τ Σω.

Ο Μάσλοου µετάφερε την οµοιόσταση στις ανάγκες του ανθρώπου. Μεδικά µου λόγια, όπως όταν ψυχραίνει ο θερµοστάτης ανοίγει τηθέρµανση κι όταν θερµαίνεται την κλείνε, έτσι και τοάνθρώπινο σώµα: όταν του λείπει µια ουσία, δηµιουργείπείνα για αυτήν κι όταν την αποκτήσει, σταµατά να πεινάει.

Ο άνθρωπος "κρυώνει" ή "ζεσταίνεται" ανάλογα µε την

επάρκεια πόρων στην οποία νοιώθει ότι µπορεί να βασίζεται,

και ανάλογα µε τις . .συγγένειες

που δηµιουργεί η φύση, οι σπόνδυλοι του πράσινου και

του γαλάζιου, των βράχων και των λιµανιών . . .

. . . µ΄ένα σιωπηλό, σκοτεινό και γαλήνιο αίσθηµα

πληρότητας. (ΛΟΓΟΣ & ΦΩΣ - σελ 12).

Η Πυραµίδα των ανθρώπινων αναγκών, του

Μασλοου Η βασική βαθµίδα περιλαµβάνει τις

ανάγκες για επιβίωση: αέρα, νερό, σεξ

http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow%27

s_hierarchy_of_needs

Την ανώτατη βαθµίδα πληρότητας την ονόµασε αυτοπραγµάτωση. Για

να φτάσεις συτή την ευτυχία, πρέπει ν΄ ανακαλύψεις, να εκδιπλώσεις

και πρακτικά να εκδηλώσεις τις δικές σου ιδιαίτερες ικανοτήτες, το

λόγο της ύπαρξής σου, την ουσία σου. Η ουσια οποιουδήποτεόντος συµπίπτει µε την αιτία του, έγραψε ο Αριστοτέληςστα Φυσικά .

Ο Μάσλοου µελέτησε τα βασικά χαρακτηριστικά της

αυτοπραγµάτωσης, σε ανθρώπους όπως ο Lincoln, ο

Gandhi, ο Einstein. Κοινά χαρακτηριστικά: αυτοί οι

άνθρωποι µπορούν να ξεχωρίσουν το ψεύτικο κι ανέντιµο

από το αληθινό και αυθεντικό.

Η καθηµερινή ζωή µας, φαίνεται σε πολλούς ότι,

παραπαίει µεταξύ ύπαρξης και µη-ύπαρξης.

Υπάρχω σηµαίνει στοχεύω κάπου

Ίσως κι όχι, λεν οι παραµυθάδες.

Ίσως, οι Ιθάκες να φτιάχτηκαν για το

ταξίδι,

«πανταχοῦ γὰρ διὰ τὸ ἄνισον ἡ στάσις (Πολιτικά Ε΄ 1301b). 25 Πάντως, µια κοινωνία όπου

αποφασίζουν οι λίγοι διαιωνίζει τη σύγκρουση ανάµεσα σ΄ αυτό που που πραγµατικά είµαστε

και σ΄ αυτό που θέλει να διατηρήσει. Επειδή ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω

(Πλάτων Απολογία, 38α), καθήκον του καθενός µας είναι η αναζήτηση, βασισµένη στην τέχνη της

ακρόασης και της αµφισβήτησης (κατά τον Σωκράτης, στον Θεαίτητο) . Για ελευθερία µιλάω, για

πράγµατα που αποφασίζουµε να κάνουµε όχι γιατί µας τα υπαγόρευουν. Μια ελευθερία,

ολιγαρκή, όπου το τι επιτρέπεται και τι όχι θα είναι δική µας επιλογή. Με δοκιµές και λάθη.

Όσο σχετική κι αν είναι η ελευθερία της βούλησης, θέλει δραστήρια συµµετοχή η ατοµική ζωή η ζώσα.

Θέλει πολλές πολλές µικρές κοινωνικές αλλαγές για να φτάσουµε σε µεγάλη πολιτική αλλαγή.

Στα Κείµενα για τη ∆ηµοκρατία, 1824-1825»,

εκδ Οκτώ, 2011 ) ο Αναστάσιος Πολυζωίδης

γράφει:

Η∆ηµοσίευσις των στοχασµών και φρονηµάτων..

είναι ο ισχυρότερος προµαχών της δηµοσίου

ελευθερίας• αυτή συσταίνει την ανατροφήν

του ανθρώπου ….αφαίρεσέ του την δύναµιν

του κοινωνείν και µεταδίδειν εις τους

οµοίους του ό,τι στοχάζεται, και θέλει

γενή θηρίον, η δε γη δεν θέλει είσθαι

πλέον παρά αχανής ερηµία.

Για τον λόγο αυτο γράφω, εκθέτω και εκτίθεµαι.

Ευχαριστώ για την σηµαντική βοήθειά τους στο παρόν φύλλο

την Ευαγγελία (Λίτσα) Κάππου και την Μυρτώ Ανδριανάκου

Οι Πηγές µου: 1 .Εγκέφαλος, Συνείδηση και Συµπεριφορά, Ε. Καφετζόπουλος, Εξάντας)

2. Βιολογική Ψυχολογία, Τζ.Καλατ, Τόµος Α

3.Αι Ασθένειαι της Προσωπικότητος,Th.Ribot, εκδ Φέξη

4.Music Making as a Tool for Promoting Brain Plasticity across the Life Span, Wan & Schlau,

6. Training Can Slow Cognitive Decline in the Elderly, Wan & Schla,2010

6.Πολυαισθητηριακή Μάθηση , Χ Παπανδρέου-Γιαννακάκη, ΜΙΘΕ 2011

g

Μλάω για την

ελευθερία του σύµπαντος

Που όσο ξετυλίγεται, όσο πιο ορατή

γίνεται

. . .που όµως, .. . ελάχιστα την ευλαβείται,

Και ελάχιστα την σέβεται ο Νους του

ανθρώπου

,Τούτη την πιο σεπτή κατοικία.

(Στωικοί, Επικούρειοι & Σκεπτικοί,

Αφού, όπως και ο Αινστάιν, είπε ο ορισµός του παραλόγου είναι να

εφαρµόζεις

την ίδια λύση και να περιµένεις διαφορετικά αποτελέσµατα ,το λογικό είναι να ανα-γνωρίσουµε για να αποφασίσουµε ν΄ αλλάξουµε

ό,τι έχει αποτύχει.

Ο Αινστάιν είχε πει: Για να µε τιµωρήσει η Φύση για την περιφρόνηση µουπρος την Αυθεντία, µε έκανε και µένα µια αυθεντία. Ο εγκέφαλός του

διεµελίσθη

και µελετήθηκε µετά τον θάνατό του΄

∆ιαπιστώθηκε ασυνήθιστο σχήµα στους κατώτερους βρεγµατικούς λοβούς, όπου

ενυπάρχουν οι λειτουργίες µαθηµατικής και χωρικής λογικής

(Pinker, 1999)

Η γράφουσα,

(IQ Mensa154, EQ ούπω µετρηθέν)

όταν πεθάνω, θα γίνω τροφή για τα

ψαράκια. Για τα πουλιά, ή τα

σκουλήκια.

Και µετά για τα φυτά.

Τύχη - καλή θέλω να νοιώθω -αν

µείνει κάτι για τροφή από πνεύµα

Εσείς,

είστε ελεύθεροι

να γίνετε αυτό

που

θ΄ αποφασίσετε.

(24/08/2014)

Εις την προσαρµογήν την ασυνείδητον,

την τυφλήν, την τυχαίαν, την

εξαρτωµένην από τας περιστάσεις

προσετέθη µία προσαρµογή συνεχής,

εξαρτωµένη από το ζώον,

η οποία εσυντόµευσε

την εργασίαν της διαλογής.

(Th.Ribot, από σελ 1 )

11

Αυτοπραγµάτωση

Εκτίµηση

Αγάπη - Ανήκειν

Ασφάλεια

Επιβίωση

Page 12: ΠερίΠΟΥ Οκτ 2014 ΖΩΗ ΖΩΣΑ

12

Στον εγκέφαλο των θηλαστικών, λένε οι επιστήµονες, κύριες περιοχές ανά-γνωσηςπαρουσιάζουν µεγάλες οµοιότητες.

Φαίνεται ότι κληρονόµησαµε τα σχετικά γονίδια από έναν κοινό πρόγονο.

Τις διαφορές τις κάνει ο Λόγος και το Φως

Το ΠερίΠΟΥ ευχαριστεί

την ΚΑΡ∆ΙΟΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

για την οικονοµική κάλυψη των εξόδων έκδοσης του φύλλου Μαίου 2014

µε τίτλο ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ

PDF www.infoperipou.wordpress.com,

FB Οµάδα ΠερίΠΟΥ

ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΕ προιόντα σας στο, µείζονος σηµασίας για

τη Χώρα, ΣΥΝΕ∆ΡΙΟ και ΠΡΟΒΛΗΘΕΙΤΕ ∆ΙΕΘΝΩΣ

Πληροφορίες: www.cardiothoracic2014.gr,

Tel: 210 7499300/337

Fax:210 7705752

Email: [email protected] www.triaenacongress.gr

από: ΛΟΓΟΣ & ΦΩΣ

Ηµερολόγιο 2014

Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας

Όταν ο ποιοτικός λόγος αισθάνεται ή διασθάνεται ότιυπάρχει και η αθέατη πλευρά των πραγµάτων,µια

δεύτερη δηλαδή πραγµατικότητα που αυτή ίσα-ίσα δείχνειτην ουσία των όντων,

τότε… οι ερµηνείες δίνονται µε δονήσεις στην ψυχή,υπερβαίνουν τη λογική, απευθύνονται στην ποιητική

νοηµοσύνη.

Που δεν σηµαίνει τίποτα περίπλοκο, αλλά µια ικανότηταπου µπορεί να κατοικεί µέσα στον πιο απλό άνθρωπο...

…Γιατί κοντά στις συγγένειες του αίµατος υπάρχουν καιοι συγγένειες που δηµιουργεί η φύση, οι σπόνδυλοι του

πράσινου και του γαλάζιου, των βράχων και τωνλιµανιών στους

αρµούς του ανθρώπου

…µια µυστήρια δύναµη … συναντά τις ευκράδαντεςκεραίες ανθρώπων πουστέκονται στ΄αγνάντι µ΄ένα

σιωπηλό, σκοτεινό και γαλήνιο αίσθηµα πληρότητας.Περνά µέσα από ιστορίες και θρύλους που λέει και

ξαναλέει ο παππούς, από τη µουσική στα πανηγύρια καιτις πλατείες του χωριού, από το πάθος του καθενός

φιλότιµου δασκάλου.

Από τα παλαιολιθικά «θαύµατα» τέχνης (φωτό πάνω αριστερά)

στα σπήλαια Blombos(Ν.Αφρική), Chauvet (Γαλλία), Lascaux (Γαλλία),

στο Brassempouy (Γερµανία), το Willendorf (Αυστρία) και την Αλταµίρα(Ισπανία),

φτάνουµε στο Συνέδριο Χειρουργών Θώρακος-Καρδιάς Αγγείων Νοεµβρίου 2014

Επειδή τα «θαύµατα» γίνονται µε επαγρύπνηση και Ζωή Ζώσα.