ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

S e n t i m e n t

A n a l y s i s / C r e t a n

P o l l s

ΕΜΠΟΡΙΚΟ &

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΧΑΝΙΩΝ

ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΧΑΝΙΩΝ

Νοέμβριος 2013

Ε Β Ε Χ

Page 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελίδες

1. Ταυτότητα έρευνας 3

2. Οικονομική κρίση και μνημόνιο

2.1 Σε ποιο βαθμό έχουν επηρεάσει τα μέτρα του μνημονίου το εμπόριο 5

2.2 Χρονική διάρκεια κρίσης 6

2.3 Επίδραση των μέτρων του μνημονίου στην κερδοφορία & τις πωλήσεις 7

3. Αθρώπινο δυναμικό

3.1 Απασχολούμενο προσωπικό εμπορικών επιχειρήσεων 8

3.2 Εποχικό προσωπικό εμπορικών επιχειρήσεων 9

3.3 Αριθμός εποχικού προσωπικού 9

3.4 Περίοδος απασχόλησης εποχικού προσωπικού 10

3.5 Αριθμός εργαζομένων σε σχέση με πέρυσι 11

3.6 Πρόβλεψη αριθμού εργαζομένων για τον επόμενο χρόνο 11

4. Προβήματα επιχειρηματικότητας & δανειακό καθεστώς

4.1 Κυριότερα προβλήματα εμπορικών επιχειρήσεων 12

4.2 Ασφαλιστική κάλυψη από τον ΟΑΕΕ 14

4.3 Διάστημα χωρίς κοινωνική ασφάλιση 14

4.4 Τρόπος χρηματοδότησης ασφαλιστικών εισφορών 15

4.5 Ιδιωτική ασφάλιση και εμπορικές επιχειρήσεις 15

4.6 Δανειακό καθεστώς επιχειρήσεων 16

4.7 Τρόπος αποπληρωμής επιχειρηματικού δανείου 16

5. Προγράμματα στήριξης

5.1 Συμμετοχή εμπόρων σε επιχειρησιακό πρόγραμμα στήριξης 17

5.2 Επιθυμία συμμετοχής σε επιχειρησιακό πρόγραμμα στήριξης 18

5.3 Επιλογή επιχειρησιακό πρόγραμμα στήριξης 19

Ε Β Ε Χ

Page 2

6. Ρόλος Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κράτους και Εμπορικού Συλλόγου Χανίων

στην ανάπτυξη και εξέλιξη της επιχειρηματικότητας

6.1 Αξιολόγηση Ευρωπαϊκής Ένωσης 20

6.2 Αξιολόγηση Κράτους 21

6.3 Αξιολόγηση δράσης Εμπορικού Συλλόγου Χανίων 22

6.4 Λόγοι μη συμμετοχής στον Εμπορικό Σύλλογο Χανίων 23

7. Εμπόριο και Κυριακές

7.1 Απελευθέρωση ωραρίου 24

7.2 Χρονική περίοδος απελευθέρωση 25

8. Επιχειρηματικότητα και τεχνολογία

8.1 Εξοικείωση εμπόρων με το διαδίκτυο 26

8.2 Σύνδεση εμπορικών επιχειρήσεων στο διδίκτυο 27

8.3 Ηλεκτρονική παραγγελεία προμηθειών 27

8.4 Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εμπόριο 28

8.5 Ιστοσελίδα εμπορικών επιχειρήσεων 29

9. Προσωπικά χαρακτηριστικά επιχειρήσεων

9.1 Νομική μορφή επιχειρήσεων 30

9.2 Έτος ίδρυσης επιχειρήσεων 31

9.3 Ηλικιακή κατηγορία 32

9.4 Οικογενειακή κατάσταση 33

9.5 Μορφωτικό επίπεδο 33

9.6 Φύλο 33

10. Συμπεράσματα 34

Ε Β Ε Χ

Page 3

Ταυτότητα έρευνας

Η μελέτη της Sentiment Analysis/Cretan Polls σχεδιάστηκε και

στηρίχθηκε στη βάση δομημένου ερωτηματολογίου, τριανταπέντε (35)

ανοιχτού και τριών (3) κλειστού τύπου ερωτήσεων. Ακολουθήθηκε η μέθοδος

της στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Τα στρώμματα της έρευνας

αποτέλεσαν οι εταιρείας αναλόγως της νομικής τους μορφής. Σύμφωνα με τα

τελευταία στοιχεία του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Χανίων οι

εμπορικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο αστικό κομμάτι και τους

περιαστικούς δήμους του Νέου Δήμου Χανίων φτάνουν τις 2445. Βάσει της

νομικής τους μορφής το 82% είναι ατομικές επιχερήσεις, το 10,6%

Ομόρρυθμες εταιρείες, το 1,3% Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης, το 2,6%

Ετερόρυθμες εταιρείες, το 0,5% Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές εταιρείες, το 1%

Ανώνυμες εταιρείες και το 2% άλλου είδους επιχειρήσεις πχ Συνεταιριστική. Ο

αριθμός των επιχειρήσεων, δηλαδή το δείγμα, που συμμετείχε στην έρευνα

ήταν τριακόσιες (300). Η μελέτη έγινε μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων από

την Τρίτη 12 Νοεμβρίου έως και την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2012. Το

τυπικό στατιστικό σφάλμα της μελέτης σε διάστημα εμπιστοσύνης 95%, είναι

στο +/-5%.

Ε Β Ε Χ

Page 4

Πυλώνες Μελέτης

Η μελέτη της Sentiment Analysis για λογαριασμό του ΕΒΕΧ

σχεδιάστηκε και αποπαιρατώθηκε στη βάση εννέα (8) πυλώνων. Ο πρώτος (1)

πυλώνας αφορά στην οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις της στον κλάδο του

εμπορίου. Ο δεύτερος (2) πυλώνας αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό των

επιχερήσεων. Ουσιαστικά καταγράφονται, αφενός ο αριθμός των εργαζομένων

που απασχολούν οι επιχειρήσεις και αφετέρου οι μεταβολές που είχαν και που

θα έχουν τα εμπορικά καταστήματα στον εργασιακό τομέα. Ο τρίτος (3)

πυλώνας στηρίζει το κομμάτι της μελέτης το οποίο αφορά στο δανειακό

καθεστώς, στα προβλήματα και στο ασφαλιστικό περβάλλον του εμπορικού

κλάδου. Στον τέταρτο πυλώνα (4) γίνεται αναφορά στα επιχειρησιακά

προγράμματα στήριξης. Ο πέμπτος πυλώνας (5) επικεντρώνεται στο ρόλο των

φορέων όπως του κράτους, της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και του Εμπορικού

Συλλόγου Χανίων στην ανάπτυξη και εξέλιξη της επιχειρηματικότητας. Στον

έκτο (6) πυλώνα της έρευνας γίνεται αναφορά στην πλήρη ή μερική

απελευθέρωση αναφορικά με τις Κυριακές. Ο έβδομος πυλώνας (7)

αναδυκνείει το θέμα της σύνδεσης της επιχειρηματικότητας με την

τεχνολογία. Τέλος στο όγδοο πυλώνα (8) καταγράφονται τα δημογραφικά

χαρακτηριστικά των υπό μελέτη επιχειρήσεων, καθώς και οι περιοχές της

επαγγελματικής τους δραστηριότητας.

Ε Β Ε Χ

Page 5

Οικονομική κρίση & Μνημόνιο

Στον πρώτο πυλώνα της έρευνας οι έμποροι ερωτήθηκαν για την

επίδραση των μέτρων του μνημονίου στις επιχειρήσεις τους, τον εκτιμόμενο

χρόνο διάρκειας της κρίσης καθώς και τη μελλοντική επίδραση των

οικονομικών μέτρων στις επιχειρήσεις τους, τους επόμενους δώδεκα (12)

μήνες.

Το 60,1% των εμπόρων θεωρεί ότι τα μέτρα του μνημονίου έχουν

επηρεάσει πολύ την επιχείρησή τους, ενώ το 32,1% αρκετά. Ουσιαστικά στο

σύνολο του δείγματος, το 92,2% των επιχειρήσεων επηρεάστηκε, τα

τελευταία χρόνια, από τις ασκούμενες πολιτικές. Αντίθετα το 7,5% των

επιχειρηματιών δεν παρατήρησε κάποια μεταβολή στις επιχειρήσεις τους.

(Γράφημα 1)

Γράφημα 1

Ε Β Ε Χ

Page 6

Η πρόβλεψη των εμπόρων όσον αφορά στην κρίση και το χρόνο που

θα διαρκέσει καταγράφει την απαισιοδοξία τους, μιας και η συντρυπτική

πλειοψηφία εξ αυτών, ποσοστό 72,4% θεωρεί πιθανότερο να διαρκέσει πάνω

από τρία (3) χρόνια. Το 6,2% των εμπόρων πιθανολογεί ότι η κρίση θα

διαρκέσει ακόμη ένα (1) χρόνο, ενώ το 13,3% από δύο (2) έως και τρία (3)

χρόνια. (Γράφημα 2)

Γράφημα 2

Ε Β Ε Χ

Page 7

Στο τρίτο (3) κομμάτι του πρώτου (1) πυλώνα ζητήθηκε από τους

εμπόρους να προβλέψουν ποια θα είναι η επίδραση των μέτρων του

μνημονίου στην επιχείρηση τους τους επόμενους δώδεκα (12) μήνες, ως προς

την κερδοφορία και τις πωλήσεις. Τα ποσοστά και στις δύο (2) κατηγορίες

συμπίπτουν. Οι οχτώ (8) περίπου στους δέκα (10) προβλέπουν μείωση της

κερδοφορίας και των πωλήσεων, ενώ περίπου οι δύο (2) στους δέκα (10)

επιχειρηματίες προβλέπει στασιμότητα σε κέρδη και πωλήσεις. Παράλληλα

μόλις το 3% των εμπόρων δείχνει να έχει μια αισιοδοξία στο εν λόγω

ερώτημα.(Πίνακας 1)

Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η επίδραση των μέτρων του μνημονίου στην

επιχείρηση σας του επόμενους δώδεκα μήνες ως προς:

Θα μειωθεί Θα παραμείνει

σταθερή

Θα

αυξηθέι

ΔΞ/ΔΑ

Την

κερδοφορία

75,2% 19% 3,1% 2,7%

Τις

πωλήσεις

75,1% 17,3% 3,1% 4,5%

Πίνακας 1

Ε Β Ε Χ

Page 8

Ανθρώπινο δυναμικό

Στο δεύτερο πυλώνα της έρευνας αποτυπώθηκε η αριθμητική

δυναμική των εμπορικών επιχειρήσεων αναφορικά με το εργατικό προσωπικό

που απασχολούν και τις μελλοντικές προβλέψεις για την εργασιακή τους

κατάσταση. Η συγκεκριμένη ενότητα αποτελεί μέρος της καταγραφής των

δημογραφικών χαρακτηριστικών των εμπορικών επιχειρήσεων.

To 39,9% στο σύνολο του δείγματος δεν απασχολεί τη δεδομένη

στiγμή κανένα άτομο. Στο 38,1% των επιχειρήσεων εργάζονται ένα (1) έως

δύο (2) άτομα, ενώ τρία (3) έως πέντε (5) άτομα απασχολεί το 15,5% των

εμπορικών καταστημάτων. Χαμηλότερα ποσοστά βρίσκουμε στις κλίμακες

πέντε (5) έως δέκα (10) άτομα, με 4,8% και δέκα (10) και άνω με 1,7%.

(Γράφημα 3)

Γράφημα 3

Ε Β Ε Χ

Page 9

Παράλληλα το 8,5% των εμπορικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην

έρευνα απασχολέι εποχικό προσωπικό ενώ το 80,5% δεν αυξομειώνει το

εργασιακό του καθεστώς ανάλογα με τις εποχές. (Γράφημα 4)

Γράφημα 4

Από αυτούς που απασχολούν εποχικό προσωπικό το 59,3%

προσλαμβάνει ένα (1) άτομο, ενώ το 25,9% δύο (2) άτομα. Τρία άτομα το

11,1% και τέσσερις (4) εργαζόμενους το 3,7%. (Γράφημα 5)

Γράφημα 5

Ε Β Ε Χ

Page 10

Όσον αφορά στις εποχικές περιόδους που απασχολέιτε το προσωπικό το

7,1% των εμπορικών καταστημάτων προχωράει σε προσλήψεις τη χειμερινή

περίοδο, το 7,1% από την άνοιξη έως και το τέλος του καλοκαιριού, ενώ το

85,8% μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. (Γράφημα 6)

Γράφημα 6

Σε σχέση με πέρυσι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων εμπορίου όσoν

αφορά στη εργασιακή τους κατάσταση σε ποσοστό 64,2% την έχει αφήσει

σταθερή. Το 28% έχει μειώσει τους εργαζομένους τους ενώ μόλις ένα 4,8%

έχει προβεί σε προσλήψεις. (Γράφημα 7)

Αναφορικά με την πρόβλεψη των εμπόρων για το επόμενο έτος το

76,5% των επιχειρήσεων δεν πρόκειται να μεταβάλλει την εργασιακή τους

κατάσταση, που σημαίνει ότι δε θα προσλάβει άλλα και δε θα απολύσει εάν

διαθέτει εργαζόμενους. Το 13,3% θα προβεί σε μείωση του εργατικού τους

προσωπικού ένω μόλις ένα 4,4% θα το αυξήσει. (Γράφημα 8)

Ε Β Ε Χ

Page 11

Γράφημα 7

Γράφημα 8

Ε Β Ε Χ

Page 12

Προβλήματα επιχειρηματικότητας & δανειακό καθεστώς επιχειρήσεων

Ο τρίτος πυλώνας της μελέτης επικετρώνεται στην ανίχνευση των

προβλημάτων και το δανειακό καθεστώς που διέπει τις εμπορικές επιχειρήσεις.

Μετά τη γενική καταγραφή των προβλημάτων διερευνήθηκαν επιπροσθέτως

τόσο η κρατική όσο και η ιδιωτική ασφαλιστική κάλυψη των επιχειρηματιών.

Στην ιεράρχηση των προβλημάτων πρώτο έρχεται η έλλειψη

ρευστότητας της αγοράς, με 82,3%, με ότι αυτό συνεπάγεται στη γενική

λειτουργία της επιχείρησης. Με 51,5% δεύτερο έρχεται η δυσκολία

αποπληρωμής των ασφαλιστικών εισφορών και ακολουθούν με 49,8% η

δυσκολία αποπλωρωμής λειτουργικών δαπανών, όπως ΔΕΗ, ΟΤΕ, ενοίκο,

τρίτο η γραφειοκρατία του δημοσίου με 35,8% και τέταρτο η δυσκολία

αποπληρωμής των προμηθευτών με 23,9%. Καταγράφονται επίσης

προβλήματα τα οποία αφορούν στη δυσκολία του επιχειρηματία πάνω σε

φοροτεχνικά και νομικά ζητήματα με 22,2%, στην έλλειψη διαφήμισης και

προβολής της επιχείρησης με 17,1% και την έλλειψη εργατικού προσωπικού

με 10,6% και την έλλειψη εξοπλισμού με 7,5%. Τέλος στην αυθόρμητη

απάντηση για τα προβλήματα αναφέρθηκαν σε ποσοστό 3,1% η έλλειψη

δανειοδότησης από τις τράπεζες και η ασταθείς νόμοι του κράτους. Η

συγκεκριμένη ενότητα στο κομμάτι των προβλημάτων είναι ερώτηση

πολλαπλής επιλογής. (Γράφημα 9 & 10)

Ε Β Ε Χ

Page 13

Γράφημα 9

Γράφημα 10

Ε Β Ε Χ

Page 14

Στο κομμάτι των προβλημάτων έγινε συγκεκριμένη αναφορά στο

δεύτερο στην τάξη πρόβλημα των εμπορικών επιχειρήσεων της ασφαλιστικής

κάλυψης από τον ΟΑΕΕ.

Το 77,7% των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι έχουν κρατική ασφαλιστική

κάλυψη σε αντίθεση με το 23,3% που απάντησαν αρνητικά. (Γράφημα 11)

Από αυτούς που έχουν ασφαλιστική κάλυψη το 21,2% έχει προβεί σε

διακανονισμό πληρωμών, ενώ το 78,8% δηλώνει ότι πληρώνει κανονικά τις

δόσεις του. (Γράφημα 12) Από τους εμπόρους που δεν έχουν ασφαλιστική

κάλυψη από τον ΟΑΕΕ το 5,1% ασφαλίζετε σε άλλον φορέα, το 8% δεν έχει

από δύο έως έξι μήνες, το 30,6% δεν έχει από επτά έως δώδεκα μήνες, το

22,6% από δώδεκα (12) έως εικοσιτέσσερις (24) μήνες, ενώ πλέον των δύο

ετών δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη το 38,8%.

Γράφημα 11

Ε Β Ε Χ

Page 15

Γράφημα 12

Τέλος στο κομμάτι της ασφάλισης οι έμποροι ρωτήθηκαν εάν έχουν

συνάψει ιδιωτική ασφάλιση στον τομέα τη περίθαλψης. Το 26,1% απάντησε

ότι διαθέτει ιδιωτική ασφάλεια περίθαλψης, ενώ το 73,9% δεν έχει συνάψει

ιδιωτικό συβόλαιο. (Γράφημα 13)

Γράφημα 13

Ε Β Ε Χ

Page 16

Όσον αφορά στο δανειακό καθεστώς των επιχειρήσεων το 36,5% του

συνόλου των εμπόρων έχει προβεί σε σύναψη δανείου από τράπεζα. Ενώ το

73,5% δεν έχει δανειοδοτηθεί. (Γράφημα 14)

Γράφημα 14

Από το 36,5% των εμπόρων που απάντησε ότι έχει συνάψει δάνειο από

τράπεζα το 6,9% έχει αποπληρώσει το δάνειο, το 36,3% εχει πρόβλημα στην

αποπληρωμή των δόσεων, ενώ το 49% πληρώνει κανονικά τις δόσεις του. Το

7,8% έχει προβεί σε διακανονισμό. (Γράφημα 15)

Γράφημα 15

Ε Β Ε Χ

Page 17

Προγράμματα στήριξης

Στον τέταρτο πυλώνα της μελέτης καταγράφηκε, αφενός η στάση που

κράτησαν οι έμποροι στο παρελθόν όσον αφορά στα επιχειρησιακά

προγράμματα στήριξης και αφετέρου η τάση των εμπόρων σε σχέση με τις

μελλοντικές τους επιλογές σε επιδοτούμενα ή μη προγράμματα. Μόλις ένα

16,8% των εμπόρων έχει συμμετάσχει τα τελευταία τέσσερα(4) χρόνια σε

πρόγραμμα στήριξης, σε αντίθεση με το 82,1% που απάντησε ότι δεν είχε

συμμετάσχει. (Γράφημα 16)

Γράφημα 16

Ε Β Ε Χ

Page 18

Αρκετά μεγάλη προθυμία από τους εμπόρους για συμμετοχή σε

προγράμματα κατάρτισης ή συγχρηματοδοτούμενα αποτυπώνουν τα ποσοστά

της επόμενης ερώτησης του τετάρτου πυλώνα. Το 67,2% των εμπόρων

επιθυμούν στο μέλλον να συμμετάσχουν σε κάποιο επιχειρησιακό έναντι μόλις

του 20,7% που απάντησε «όχι». (Γράφημα 17)

Γράφημα 17

Στο τελευταίο μέρος του συγκεκριμένου πυλώνα ζητήθηκε από τους

εμπόρους που επιθυμούν να λάβουν μέρος σε κάποιο επιχειρησιακό

πρόγραμμα στήριξης, να αναφέρουν αυθόρμητα ποιο θα ήθελαν να είναι το

αντικείμενο του προγράμματος. Η χρηματοδότηση της επιχείρησης η οποία θα

εξασφαλίσει τη λειτουργία των νευραλγικών τομέων της θα αποτελούσε το

ιδανικό πρόγραμμα στήριξης στο 55,6% όσων επιθυμούν να συμμετέχουν. Σε

συνάρτιση με το πρόγραμμα οικονομικής στήριξης των εμπόρων, το οποίο

έρχεται να συμφωνήσει με το στοιχείο του πρώτου πυλώνα που αφορά την

έλλειψη ρευστότητας, καταγράφηκαν και άλλες αυθόρμητες απαντήσει οι

οποίες αφορούν στην στήριξη της μισθοδοσίας, την αγορά εξοπλισμού και την

παραδοσιακή είτε μέσω διαδικτύου διαφήμιση. Σημαντικό επίσης ποσοστό

λαμβάνει η επιλογή «διαμόρφωση χώρου» με 13%. Αναφορικά με τη

Ε Β Ε Χ

Page 19

διαδικασία της κατάρτισης το 6,8% δήλωσε ότι επιθυμεί να συμμετάσχει σε

εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ το 3,1% επιθυμεί να εκπαιδεύσει το

προσωπικό του. Παράλληλα το 2,5% δήλωσε ότι επιθυμεί κατάρτιση πάνω σε

τουριστικά ζητήματα, ενώ ως πρώτη επιλογή καταγράφηκαν σεμινάρια για

μηχανογράφηση, για νέα προϊόντα, για εξαγωγές, για πωλήσεις και για

μάρκετινγκ. Χαμηλότερα ποσοστά λαμβάνουν και μερικές άλλες αυθόρμητες

απαντήσεις των εμπόρων όπως πρόγραμμα που αφορά στις ανανεώσιμες

πηγές ενέργειας και την ανάπτυξη οικοτεχνικής οικοδομής. (Γράφημα 18)

Γράφημα 18

Ε Β Ε Χ

Page 20

Ο ρόλος της Ε.Ε, του κράτους και του εμπορικού συλλόγου στην

ανάπτυξη και εξέλιξη της επιχειρηματικότητας

Στη συγκεκριμένη ενότητα της έρευνας οι έμποροι κρίνουν τη δράση

και τη συμβολή των φορέων είτε σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο είτε σε τοπικό

αναφορικά με τη στήριξη που παρέχουν.

Όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 27,8% των εμπόρων

βαθμολογεί από το έξι(6) έως και το δέκα(10), δηλαδή θετικά τη δράση της.

Το 17,4% τη βαθμολογεί με πέντε(5) δηλαδή ουδέτερα, ενώ το 54,8% τη

βαθμολογεί από το ένα(1) έως και το τέσσερα(4). (Γράφημα 19)

Γράφημα 19

Ε Β Ε Χ

Page 21

Την υψηλότερη αρνητική βαθμολογία την λαμβάνει το κράτος, με το

89,3% των εμπόρων να το αξιολογεί από το ένα(1) έως και το τέσσερα(4). Το

9,6% βαθμολογεί τη συμβολή του κράτους με πέντε(5), ενώ θετικά το βλέπει

μόλις το 1,1%. (Γράφημα 20)

Γράφημα 20

Τέλος όσον αφορά τον εμπορικό σύλλογο Χανίων, στο ζήτημα της

βαθμολογίας παρουσιάζονται σε διαφορετικά διαγράμματα η γνώμη τόσο των

μελών του εμπορικού συλλόγου όσο και τον εμπόρων που δε συμμετέχουν

στο σύλλογο. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στα μέλη το 46,8% δήλωσε ότι

η δράση έως τώρα του εμπορικού συλλόγου είναι θετική. Αρνητική την κρίνει

το 9,9% των μελών, ενώ ούτε θετική/ούτε αρνητική το 29,6%. Δεν τη

γνωρίζει απάντησε το 10,3%, ενώ στο συγκεκριμένο ερώτημα δε μας

απάντησε το 3,4% των μελών του εμπορικού συλλόγου Χανίων.(Γράφημα 21)

Ε Β Ε Χ

Page 22

Γράφημα 21

Η βαθμολογία στα μη μέλη του εμπορικού συλλόγου Χανίων διαφέρει

σε σχέση με αυτούς που είναι μέλη. Πιο συγκεκριμένα ούτε θετικά/ούτε

αρνητικά βαθολογεί την έως και σήμερα δράση του συλλόγου το 32,1%, ενώ

δεν άγνοια για τα πεπραγμένα του δηλώνει το 25,9%. Θετικά εκφράζεται το

23,5% και αρνητικά το 14,8% των εμπόρων που δεν είναι μέλη του

συλλόγου. (Γράφημα 22)

Γράφημα 22

Ε Β Ε Χ

Page 23

Παράλληλα στη συγκεκριμένη ενότητα της έρευνας οι έμποροι που

απάντησαν ότι δεν είναι μέλη του εμπορικού συλλόγου Χανίων μας

αιτιολόγησαν τους λόγους που δεν είναι μέλη. Πιο συγκεκριμένα το 32,2%

δήλωσε ότι δεν το θεωρεί σημαντικό και χρήσιμο να συμμετάσχει στο

σύλλογο, ενώ το 27,1% απάντησε ότι δεν του έχουν προτείνει να γίνει μέλος.

Ένα μικρό ποσοστό 5,1% δήλωσε ότι είναι ακριβή η συνδρομή, ενώ ένα

μεγάλο ποσοστό 35,6% επικαλλέστηκε άλλους λόγους. Αν αναλύσουμε το

35,6% της ελεύθερης απάντησης που έδωσαν οι έμποροι που δεν είναι μέλη

στο σύλλογο, το 30,6% δήλωσε ότι είναι χάσιμο χρόνου η ενασχόληση με το

σύλλογο, ενώ το 5% ανέφερε ότι αρνείται να συμμετάσχει λόγω του ότι

εξυπηρετούνται πελατειακά και πολιτικά συμφέροντα. (Γράφημα 23)

Γράφημα 23

Ε Β Ε Χ

Page 24

Εμπόριο & Κυριακές

Στον έκτο(6) πυλώνα της μελέτης οι έμποροι των Χανίων απάντησαν

στο ερώτημα που αφορά την πλήρη η μερική απελευθέρωση του ωραρίου

λειτουργίας των καταστημάτων όσον αφορά στις Κυριακές. Η συντριπτική

πλειοψηφία των εμπόρων τάσσετε αναφανδόν ενάντια σε οποιαδήποτε

απελευθέρωση, είτε πλήρης είτε μερική, σε ποσοστό 85,2%. Μερική

απελευθέρωση επιθυμεί το 10,7% των εμπόρων ενώ πλήρης απελευθέρωση

σε σχέση με το άνοιγμα τις Κυριακές επιλέγει το 4,1% του δείγματος.

(Γράφημα 24) Από τους εμπόρους που θέλουν μερική απελευθέρωση, το

41,9% θεωρεί ότι πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου,

το 38,7% μέσα στις γιορτές, ενώ το 16,1% στις εκπτώσεις. (Γράφημα 25)

Γράφημα 24

Ε Β Ε Χ

Page 25

Γράφημα 25

Στη συγκεκριμένη ενότητα χρήσιμο είναι να παρουσιάσουμε και τις

επιλογές σε σχέση με το αν κάποιος έμπορος είναι μέλος ή όχι του εμπορικού

συλλόγου Χανίων. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ταύτιση στο ζήτημα της

λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές. Οι ερωτώμενοι που δήλωσαν ότι

δεν είναι μέλη του εμπορικού συλλόγου Χανίων σε ποσοστό 81,5% επιθυμούν

να μην απελευθερωθεί το ωράριο αναφορικά με τις Κυριακές, ενώ παράλληλα

το 17,3% επιθυμεί να είναι ανοιχτά τα καταστήματα σε διάφορες περιόδους

ανά το χρόνο. Πλήρης απελευθέρωση ζητάει μόνο το 1,2%. Τα μέλη του

εμπορικού συλλόγου Χανίων κατά 86,2% λένε «στοπ» σε οποιαδήποτε

λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές, ενώ 8,4% επιθυμεί να

λειτουργούν σε γιορτές, καλοκαίρι ή εκπτώσεις. Μόλις το 5,4% των μελών

θεωρεί χρήσιμη την πλήρη απελευθέρωση.

Ε Β Ε Χ

Page 26

Επιχειρηματικότητα & τεχνολογία

H έβδομη (7) ενότητα έχει να κάνει με τη σχέση που έχουν αναπτύξει

οι εμπορικές επιχειρήσεις με την τεχνολογία και το διαδίκτυο. Το 62,8% των

επιχειρηματιών είναι πολύ έως και αρκετά εξοικειωμένο με το διαδίκτυο, ενώ

το 37,2% δεν έχει καλή σχέση με το internet. (Γράφημα 26)

Γράφημα 26

Στο δεύτερο μέρος του συγκεκριμένου πυλώνα διαγνώσαμε κατά πόσο

οι εμπορικές επιχειρήσεις διαθέτουν σύνδεση για πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η

πλειοψηφία σε ποσοστό 77,5% δήλωσε ότι η επιχείρηση τους έχει πρόσβαση

στο Internet, ενώ το 21,8% δήλωσε ότι δε διαθέτει.(Γράφημα 27)

Ε Β Ε Χ

Page 27

Γράφημα 27

Αρκετά σημαντικά είναι τα αποτελέσματα που εξάγονται από την

ερώτηση για το αν προβαίνουν οι επιχειρήσεις ηλεκτρονικά σε παραγγελία των

προμηθειών τους ή μέρος αυτών. Το 52,6% απάντησε ότι προβαίνει

ηλεκτρονικά σε παραγγελία των προμηθειών του, ενώ το 47,4% δε

χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο τρόπο παραγγελίας. (Γράφημα 28)

Γράφημα 28

Ε Β Ε Χ

Page 28

Στα δύο τελευταία μέρη του πυλώνα που αφορά την τεχνολογία και το

εμπόριο, μελετήθηκαν επιπρόσθέτως τόσο η χρήση των μέσων κοινωνικής

δικτύωσης από τους εμπόρους για επιχειρηματικούς σκοπούς όσο και η

λειτουργία ιστοελίδας της επιχείρησης. Πιο συγκεκριμένα το 31,7% του

συνόλου των εμπόρων χρησιμοποιεί μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως

facebook και twitter, για να προβάλει την επιχείρηση τους, ενώ ένα υψηλό

ποσοστό 65,9% δεν έχει χρησιμοποιήσει ανάλογες υπηρεσίες. (Γράφημα 29)

Παράλληλα το 35,8% των εμπόρων δήλωσε ότι η επιχείρηση τους έχει

προσωπική ιστοσελίδα, σε αντίθεση με το 62,8% που δε διαθέτει. (Γράφημα

30)

Γράφημα 29

Ε Β Ε Χ

Page 29

Γράφημα 30

Ε Β Ε Χ

Page 30

Προσωπικά-δημογραφικά χαρακτηριστικά επιχειρήσεων

Στην τελευταία ενότητα της έρευνας αποτυπώνονται τα

προσωπικά- δημογραφικά χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων. Στο ζήτημα της

νομικής μορφής τα αποτελέσματα σταθμίστηκαν κατά προσέγγιση βάσει των

πραγματικών δεδομένων σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Χανίων.

Όσον αφορά στο νομικό καθεστώς των εμπορικών επιχειρήσεων το 70% ήταν

ατομικές επιχειρήσεις, το 19,1% ομόρρυθμες εταιρείες και ακολουθούν με

4,4% οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, με 3,4% ετερόρρυθμες εταιρείες, με

2,7% ανώνυμες εταιρείες και τέλος με 0,3% άλλη μορφή εταιρείας. (Γράφημα

30)

Γράφημα 30

Ε Β Ε Χ

Page 31

Όσον αφορά στο έτος ίδρυσης των εμπορικών επιχειρήσεων το 58,7%

του δείγματος κινείται από το 1991 έως και το 2010. Το 19,6% ιδρύθηκαν από

το 1981 έως και 1990, από το 1971 έως και το 1980 προχώρησαν σε έναρξη

επιτηδεύματος το 10% των εμπόρων, πριντο 1970 το 5,2% και τέλος από το

2011 έως και το 2013 το 6,5%. (Γράφημα 31)

Γράφημα 31

Ε Β Ε Χ

Page 32

Αναφορικά με τις ηλικιακές ομάδες του δείγματος από 45 ετών εώς και 54

είναι το 31% του δείγματος, από 35 εώς και 44 ετών το 29%, από 55 ετών

εώς και 64 το 21,7%, από 25 έως και 34 το 11,4% των εμπόρων, από 65

ετών και άνω το 5,9% και από 18 ετών έως και 24 το 1%. (Γράφημα 32)

Γράφημα 32

Η πλειοψηφία των εμπόρων βρίσκονται σε γάμο σε ποσοστό 78,7%

ενώ μόλις το 21,3% δηλώνουν άγαμοι. (Γράφημα 33)

Γράφημα33

Ε Β Ε Χ

Page 33

Όσον αφορά στο μορφωτικό επίπεδο των εμπόρων η πλειοψηφία είναι

δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ποσοστό 94,8%.

Πρωτοβάθμιας εκπάιδευσης δήλωσε μόλις το 5,2% του δείγματος.(Γράφημα

34) Παράλληλα οι άνδρες κάλυψαν το 64,4% του δείγματος και οι γυναίκες το

35,6%. (Γράφημα 35)

Α βάθμια Β βάθμια Γ βάθμια

5,2%

51,7%

43,1%

Μορφωτικό επίπεδο

Γράφημα 34

Γράφημα 35

Ε Β Ε Χ

Page 34

Συμπεράσματα

Η παρούσα μελέτη της Sentiment Analysis/Cretan Polls, για

λογαριασμό του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Χανίων, έρχεται

να αποτυπώσει με σαφήνεια την κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο του

εμπορίου στο αστικό κομμάτι του Νομού. Οι πυλώνες της έρευνας δομήθηκαν

έτσι ώστε, απ τη μία μέσω των δημογραφικών και επιχειρηματικών

χαρακτηριστικών των εμπορικών επιχερήσεων να αποκρυπτογραφήσουμε τη

δομή του εμπορικού καταστήματος της πόλης των Χανίων και απ την άλλη

μέσω της καταγραφής των προβλημάτων να δοθεί η δυνατότητα για

μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό και κατ επέκταση θετικές παρεμβάσεις από

τους φορείς και το κράτος. Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα σε νέους που

επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον κλάδο του εμπορίου να έχουν μια

πρώτη εικόνα, μέσω των πρωτογενών στοιχείων, που αποτυπώνονται στη

μελέτη, για την κατάσταση που επικρατεί στο συγκεκριμένο επιχειρηματικό

τομέα. Ουσιαστικά ο νέος επιχειρηματίας αποκτά μια σφαιρική εικόνα σε ένα

σημαντικό τομέα, εκτός της καταναλωτικής συμπεριφοράς, ώστε να

αναγνωρίσει το περιβάλλον πριν επενδύσει.

Στον πρώτο πυλώνα της μελέτης αποτυπώνεται ξεκάθαρα ότι η κρίση

και τα μέτρα που λήφθηκαν από το 2009 και μετά, επηρέασαν άμεσα ή

έμμεσα τα εμπορικά καταστήματα. Κυρίως η πτώση της κατανάλωσης, η

οποία προκλήθηκε είτε από τη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών είτε τη

από τη μείωση των μισθών και των συντάξεων, έχει ως άμεσο επακόλουθο τη

κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων και κατ επέκταση της κερδοφορίας των

εμπορικών καταστημάτων. Παράλληλα στο συγκεριμένο κομμάτι της έρευνας

αποτυπώνεται και η απαισιοδοξία των εμπόρων, οι οποίοι εκτός του ότι

προβλέπουν την ύφεση της κρίσης σε χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον τριετίας,

θεωρούν ότι τα μέτρα που λαμβάνονται θα τους οδηγήσουν το επόμενο έτος

σε μείωση του τζίρου και των κερδών.

Ε Β Ε Χ

Page 35

Στον τομέα της ανάδειξης των προβλημάτων η έλλειψη ρευστότητας

εφανίζεται, σε αναλογία περίπου εννέα (9) στους δέκα (10), ως το

σημαντικότερο. Έλλειψη ρευστότητας στην αγορά σημαίνει και έλλειψη

ρευστότητας των επιχειρήσεων με ότι αυτό συνεπάγεται. Κατά συνέπεια η

δυσκολία στην αποπληρωμή ασφαλιστικών εισφορών και λειτουργικών

δαπανών έρχεται ως φυσικό επακόλουθο της έλλειψης ρευστότητας, με

επιπτώσεις όχι μόνο στη φοροδοτική ικανότητα των επιχειρήσεων άλλα και

στη φοροεισπρακτική δυνατότητα του κράτους. Όσον αφορά στην

ασφαλιστική κάλυψη από τον ΟΑΕΕ, ένα μεγάλο ποσοστό των εμπόρων,

περίπου οι δύο (2) στους δέκα (10) δεν έχουν πλήρη ιατροφαρμακευτική

κάλυψη. Και από αυτούς που δηλώνουν ότι έχουν ασφαλιστική κάλυψη ένα

ποσοστό 21,2% έχει προβεί σε διακανονισμό. Πολύ σημαντικό είναι να

αναφέρουμε πως ο ένας (1) στους δέκα (10) εμπόρους, έχει μείνει χωρίς

κοινωνική ασφάλιση πάνω από δύο (2) ετη. Στο ζήτημα της ιδιωτικής

ασφάλισης για λόγους υγείας, περίπου οι τρεις (3) στους δέκα (10) εμπόρους

έχουν κάνει κάποιο αντίστοιχο πρόγραμμα. Από αυτούς που δε διαθέτουν

κάλυψη από τον ΟΑΕΕ μόνο το 20% διαθέτει ιδιωτική ασφάλεια, η οποία να

τους καλύπτει σε θέματα υγείας. Στην ίδια ενότητα γίνεται αναφορά και στο

δανειακό καθεστώς των εμπορικών επιχειρήσεων. Περίπου οι τέσσερις (4) στις

δέκα (10) επιχειρήσεις έχουν προβεί σε σύναψη επαγγελματικού δανείου από

τράπεζα. Πρόβλημα εμφανίζει ένα ποσοστό της τάξης του 36,3% των

εμπόρων, οι οποίοι έχουν συνάψει δάνειο και δηλώνουν αδυναμία πληρωμής

του. Μικρότερο είναι το ποσοστό, 7,8%, που έχει προβεί σε διακανονισμό.

Όσον αφορά στα δάνεια σε σχέση με το έτος ίδρυσης της επιχείρησης, τις

δεκαετίες 1981-1990 και 1991 με 2000 οι μισοί έμποροι έχουν συνάψει

επαγγελματικό δάνειο. Από το 1981 έως και το 1990 το 49,1% των εμπόρων

έχει πάρει δάνειο και από το 1991 έως και το 2000 το 46,8%. Επιχειρήσεις

που έχουν ιδρυθεί πριν το 1970 και από το 1971 έως και το 1980, περίπου οι

δύο (2) στους δέκα (10) έχουν στηριχθεί από επιχειρηματικά δάνεια. Ενώ

χαμηλή στήριξη από τράπεζες έχουν επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν τα τρία (3)

τελευταία χρόνια από το 2011 έως και το 2013, κάτι λογικό εξαιτίας της

Ε Β Ε Χ

Page 36

περιοριστικής χρηματοδοτικής πολιτικής που ασκεί το τραπεζικό σύστημα τα

τελευταία χρόνια.

Ο τέταρτος (4) πυλώνας της έρευνας στηρίζει το κομμάτι των

επενδυτικών και επιχειρησιακών προγραμμάτων στήριξης, είτε

συνχρηματοδοτούμενων είτε κατάρτισης. Είναι σημαντικό να αναδυχθεί η

μικρή συμμετοχή των εμπόρων στο συνόλου των επιχειρήσεων που

συμμετείχε στο παρελθόν, τα τελευταία τέσσερα (4) χρόνια σε επιχειρησιακό

πρόγραμμα. Μόλις το 16,8% των ερωτώμενων έχει συμμετάσχει σε κάποιο

πρόγραμμα στήριξης. Η μικρή αυτή συμμετοχή προέρχεται είτε από την

απροθυμία των εμπόρων, είτε από την έλλειψη ενημέρωσης από τους φορείς,

είτε από την έλλειψη στοχευμένων επιχερησιακών προγραμμάτων, είτε από τις

προϋποθέσεις που έθεταν τα προγράμματα και καθιστούσαν απαγορευτική τη

συμμετοχή των εμπόρων. Αρκετά θετικό είναι το εύρημα το οποίο ουσιαστικά

δείχνει την τάση που υπάρχει σήμερα αναφορικά με τη μελλοντική συμετοχή

των εμπόρων σε κάποιο πρόγραμμα επιχειρηματικής στήριξης, η οποία

επιβεβαιώνεται από το 67,2% του δείγματος.

Ο πέμπτος (5) πυλώνας στηρίζει το κομμάτι της μελέτης που αφορά

στην αξιολόγηση φορέων όπως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του κράτους και του

εμπορικού συλλόγου Χανίων. Οι μισοί έμποροι βλέπουν αρνητικά τη συμβολή

της Ε.Ε. στην επιχειρηματικότητα, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία, εννέα (9)

στους δέκα (10) κρίνουν αρνητικά το ρόλο του κράτους στη στήριξη των

εμπορικών καταστημάτων. Όσον αφορά στον εμπορικό σύλλογο Χανίων οι

απόψεις διαφέρουν αναλόγως της ιδιότητας του εκάστοτε εμπόρου. Πιο

συγκεκριμένα, τα μέλη του εμπορικού συλλόγου Χανίων σε ποσοστό που

πλησιάζει το 50% βλέπουν θετικά την έως και σήμερα δράση του συλλόγο,

ενώ μόλις οι ένας (1) στους δέκα (10) τη βλέπει αρνητικά. Οι τρεις (3) στους

δέκα (10) κρατούν μια ουδέτερη στάση αναφορικά με τη δράση του

συλλόγου, ενώ περίπου ένα 10% δε γνωρίζει καθόλου τις ενέργειες του.

Διαφορετικά είναι τα αποτελέσματα που καταγράφονται στους εμπόρους που

δεν έχουν την ιδιότητα του μέλους. Το 23,5% βλέπει θετικά την εώς και

σήμερα δράση του συλλόγου, το 14,8% αρνητικά, ενώ αρκετά υψηλά είναι τα

Ε Β Ε Χ

Page 37

ποσοστά, 25,9%, που δηλώνουν ότι δεν γνώριζουν τη λειτουργία του

συλλόγου. Τέλος στο κομμάτι των εμπόρων που δεν είναι μέλη, το 32,1%

βλέπει τη δράση του συλλόγου ουδέτερα.

Εκτός από τη βαθμολογία των φορέων από τους εμπόρους των Χανίων,

στο ίδιο κομμάτι της μελέτης αποκρυπτογραφήσαμε τους λόγους σύμφωνα με

τους οποίους οι επιχειρηματίες δεν είναι μέλη του εμπορικού συλλόγου

Χανίων. Πριν αναφερθούν οι λόγοι σημαντικό είναι να γνωστοποιήσουμε ότι

μόλις το 20,4% των εμπόρων είναι εγγεγραμένοι στο σύλλογο των Χανίων.

Οπότε στο συγκεριμένο σκέλος της μελέτης αναφερόμαστε στη μεγάλη

πλειοψηφία του κλάδου. Ο σημαντικότερος λόγος που δεν υπάρχει ενεργός

συμμετοχή στο επίσημο συνδικαλιστικό όργανο του κλάδου είναι ότι δεν το

θεωρούν σημαντικό, σε ποσοστό που φτάνει το 32,2%. Επίσης το 30,6% το

θεωρεί χάσιμο χρόνο, ενώ ένα 27,1% των εμπόρων δηλώνει ότι δεν τους έχει

προταθεί να γίνουν μέλη. Η επιλογή «ακριβή συνδρομή» λαμβάνει μόλις

5,1%, ενώ σε αυθόρμητη απάντηση ένα ποσοστό 5% δήλωσε ότι κύριως

λόγος της μη συμμετοχής τους στο σύλλογο είναι η εμφάνιση φαινομένων

πελατειακής λογικής και πολιτικών σκοπιμοτήτων.

Ο έβδομος (7) πύλωνα της μελέτης επικεντρώνεται στο μέιζον ζήτημα

που έχει ανακύψει, της πλήρους ή μερικής απελευθέρωσης του ωραρίου όσον

αφορά στις Κυριακές. Η προσέγγιση των εμπόρων στο συγκεκριμένο ζήτημα

δείχνει ότι στη συντυπτική σους πλειοψηφία επιθυμούν να μην υπάρξει καμία

απελευθέρωση. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 85,2%. Μόλις ένα 10,7%

θέλει μερική απελευθέρωση, ενώ το 4,1% πλήρη. Το ποσοστό της μερικής

απελευθέρωσης εμφανιίζεται υψηλότερα σε ανώνυμες και ετερόρρυθμες

εταιρείες εμπορικού χαρακτήρα και κινείται γύρο στο 25%. Παράλληλα όσοι

δήλωσαν ότι επιθυμούν μερική απελευθέρωση θεωρούν στην πλειοψηφία

τους χρήσιμο κάτι τέτοιο να γίνει κατά 41,9% την τουριστική περίοδο, κατά

38,7% τις γιορτές και κατά 16,1% στις εκπτώσεις.

Ο τελευταίος πυλώνας της μελέτης αφορά στο θέμα της σύνδεσης και

της σχέσης που έχουν οι εμπορικές επιχειρήσεις με τις νέες τεχνολογίες και το

διαδίκτυο. Το 62,8% των εμπόρων δηλώνει πολύ έως και αρκετά εξοικειωμένο

Ε Β Ε Χ

Page 38

με το διαδίκτυο, σε αντίθεση με το 37,2% που απάντησε λίγο έως και

καθόλου. Τα ποσοστά διαφέρουν αναλόγως το έτος ίδρυσης της επιχέιρησης,

την ηλικία του ερωτώμενου, καθώς και τη νομική μορφή της επιχείρησης. Οι

επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν πριν το 2000 έχουν μικρότερη εξοικείωση με το

Internet σε σχέση με αυτές που έκαναν έναρξη επιτηδεύματος από το 2001

μέχρι και σήμερα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις αναλόγως

της νομικής τους μορφής. Στις ατομικές επιχειρήσεις το ποσοστό των

εμπόρων που τους είναι προσφιλές το διαδίκτυο βρίσκεται 5% χαμηλότερα

από το μέσο όρο του συνόλου. Αντίθετα ετερόρρυθμες, ομόρρυθμες και

εταιρείες περιορισμένης ευθύνης φαίνονται πολύ πιο εξοικειωμένες με την

τεχνολογία σε ποσοτά που ξεπερνούν το 80%. Ηλικίες από 45 ετών και άνω

βρίσκονται χαμηλότερα από το μέσο όρο του συνόλου στο θέμα της

τεχνολογικής εξοικείωσης, ενώ από 45 ετών και κάτω, ειδικότερα στις

μικρότερες ηλικίες, τα ποσοστά αυτά βρίσκονται ακόμα και 30% πάνω από το

μέσο όρο στο σύνολο του δείγματος. Στο ίδιο κομμάτι της μελέτης το 77,5%

των εμπόρων δήλωσε ότι η επιχείρηση τους διαθέτει πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ενώ το 52,6% προβαίνει ηλεκτρονικά σε παραγγελία του συνόλου ή μέρος

των προμηθειών τους. Περίπου οι τρεις (3) στους δέκα (10) χρησιμοποιούν τα

μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook ή το twitter για

επιχειρηματικούς σκοπούς και το 35,8% στο σύνολο του δείγματος δήλωσε

ότι η επιχείρηση τους διαθέτει προσωπική ιστοσελίδα. Αναφορικά με την

ιστοσελίδα και εδώ υπάρχουν διαφορές αναλόγως τη νομική μορφή που έχει η

εμπορική επιχείρηση. Το ποσοστό της λειτουργίας επιχειρησιακής ιστοσελίδας

είναι αρκετά υψηλότερο σε ανώνυμες, ετερόρρυθμες και ομόρρυθμες

εταιρείες εμπορικού χαρακτήρα.