Διαφοροποιημένη Διδασκαλία από τη θεωρία στην πράξη

Ιωάννης ΤρικκαλιώτηςΔάσκαλος Ειδικής ΑγωγήςΣχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

Τι είναι η διαφοροποιημένη διδασκαλία

Απλές πρακτικές για να την επιτύχουμε στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία

2

Περιεχόμενα

3

4

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία…(Differentiated instruction)

…είναι ευέλικτη προσέγγιση της διδασκαλίας κατά

την οποία ο/η εκπαιδευτικός σχεδιάζει και

εφαρμόζει ποικίλες προσεγγίσεις αναφορικά με το

περιεχόμενο, τις διαδικασίες και το αποτέλεσμα της

διδασκαλίας, λαμβάνοντας υπόψη και

ανταποκρινόμενος/η στις διαφορές των

μαθητών/ριών ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα,

τα ενδιαφέροντα και τις μαθησιακές ανάγκες.

Tomlinson (1995)

5

Το αναλυτικόπρόγραμμα

Ο μαθητής

Διαφοροποίηση τηςδιδασκαλίας

Μαθησιακή ετοιμότητα

ΠεριεχόμενοΕπεξεργασία

Τελικό επίτευγμα

Ενδιαφέροντα

ΠεριεχόμενοΕπεξεργασία

Τελικό επίτευγμα

Μαθησιακό προφίλ

ΠεριεχόμενοΕπεξεργασία

Τελικό επίτευγμα

6

• Οι γνώσεις του μαθητή σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή

Μαθητής

• Βρίσκει εκείνο το σημείο που ο μαθητής μπορεί να εργάζεται με βοήθεια

Εκπαιδευτικός• Ο εκπαιδευτικός

προσαρμόζει τη διδασκαλία του

Διδασκαλία

Μαθησιακή ετοιμότητα

7

Τα παιδιάανακαλύπτουν

σχέσεις ανάμεσα στο

σχολείο και τα δικά τους

ενδιαφέροντα

Τα παιδιά επιλέγουν

δραστηριότητεςπου αξιοποιούν

τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους

Ενισχύεται το κίνητρο μάθησης

Ενδιαφέροντα

Ryan & Deci, 2000

8

Μαθησιακό προφίλ(Δε μαθαίνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο)

Ο/Η κάθε μαθητής/ρια βοηθιέται να

συνειδητοποιήσει τους δικούς του

τρόπους μάθησης.

Δυνατότητα επιλογής

δραστηριοτήτων

από τους μαθητές.

9

Τρόποι έκφρασης

Ετοιμάζω διαγράμματα

Στήνω μια έκθεση

φωτογραφίας

Εκτελώ ένα

πείραμα

Συμμετέχω σε

δρώμενο

Εικονογραφώ μια ιστορία

Συγγραφή σεναρίου

10

Διάβασμα

Ακοή

Όραση

Όραση & ακοή

Συζήτηση

Βιωματικά

Διδάσκοντας άλλους

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%

100%

Μαθαίνουμε …

Ekwall & Shanker, 1988

11

Οι ερωτήσεις

μου:

Ποιος είναι ο στόχος;

Ποια είναι η βασική ιδέα;

Ποιες είναι οι

συνέπειες;

Γιατί;

Πώς;

Τι θα έπρεπε

να γίνει;

Μνήμης

Οργάνωσης

Μελέτης και διαχείρισης του χρόνου

Ρύθμισης κινήτρων και πεποιθήσεων

αυτο-αποτελεσματικότητας

12

Διδάσκω στρατηγικές:

Μικρά ποιήματα ή φράσεις που περιέχουν με

κατάλληλο τρόπο την πληροφορία

◦ «Τα φωνήεντα είναι εφτά και φωνάζουν δυνατά».

◦ «Μπαίνω στην αρχή, στη μέση,

μπαίνω κι όπου αλλού μ’ αρέσει

και με τ’ άλλα μου τ’ αδέρφια μοιάζω,

μα στο τέλος πάντα αλλάζω»

Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί

13

Μνημονικά βοηθήματα - ρίμες

3,1 4 1 5 9 = π

14

Μνημονικά βοηθήματα – λέξεις κλειδιά

ΘέμαΚεντρική ιδέα

Πού;

Πότε;

Ποιος;Τι;

Γιατί;

Μνημονικά βοηθήματα ακρωνύμια

Ε Εκφράζω Εκφράζω εικόνες

Κ Κατηγοριοποιώ Κατηγοριοποιώ τις εικόνες

Θ Θέτω σε σειρά Θέτω σε σειρά τις εικόνες

Ε Ελέγχω Ελέγχω αυτά που έγραψα

Σ Η Σημειώνω Σημειώνω και διορθώνω λάθη

15

ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

ΝΕΣ-ΓΑΛΑ : Νέστος, Έβρος, Στρυμόνας Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

Σχηματικές αναπαραστάσεις με ενσωματωμένη την πληροφορία

16

Αναλογίες

Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη

Τοποθέτηση σε κατηγορίες αντικειμένων μάθησης.

Σε πρώτη φάση μαθαίνονται οι κατηγορίες κι εφόσον είναι

εφικτό και αποδοτικό γίνεται προσπάθεια να εμπεδωθούν και

τα μέλη των κατηγοριών.

17

Κατηγοριοποιήσεις

Ουσιαστικά

…

…

Επίθετα

…

…

Ρήματα

…

…

Επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών

Υγεία• …..• …..• …..

Τέχνη• ….• ….• ….

Εμπόριο• ….• ….• ….

Γίνεται μετατροπή της σειράς γεγονότων, ενεργειών, χαρακτήρων κλπ. σε εικόνες ή γενικότερα οπτικές πληροφορίες.

18

Οπτικοποιήσεις

Δημιουργείται συνειρμικός δεσμός με τον κανόνα, τον

ορισμό ή τη γνώση μέσα από μια αναπαράσταση.

Πουλώντας καρπούζια!

19

Νοερές εικόνες

Είναι η γραφική αναπαράσταση της δομής

ενός κειμένου, μιας σειράς πληροφοριών.

Βασίζεται στη χρήση σχημάτων και βελών.

Αναπαράσταση εννοιών και σχέσεων.

20

Γνωστική χαρτογράφηση

Είδη:

Χάρτης ιστορίας

Χάρτης κριτικής σκέψης

Νοηματική χαρτογράφηση

Περιλαμβάνει πληροφορίες για τα κύρια

στοιχεία ενός αφηγηματικού κειμένου:

◦ Πρόσωπα

◦ Τόπο

◦ Χρόνο

Καθώς και τα γεγονότα δράσης και την

αιτιολόγησή τους.

21

Χάρτης ιστορίας

Πότε έγινε;……………………………………………………….............................

Πού έγινε;…………………………………………………………………………......

Ποιος ήταν; …………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….

Το πρόβλημα

Τι έγινε;

Το αποτέλεσμα

Δεν τη θέλουν στην παρέα τους οι συμμαθητές της.

Η δασκάλα άκουσε τη Βαγγελίτσα να τραγουδάει.

Πήρε τη θέση που της ανήκει στην ομάδα της τάξης.

22

Χάρτης ιστορίας(Η Βαγγελίτσα. Ανθολόγιο Ε΄- Στ΄)

Γραμματική της ιστορίας• Σκηνικό της

ιστορίας; (ποιος, που, πότε),

• Το πρόβλημα στην ιστορία;

• Οι στόχοι; • Τι ενέργειες

γίνονται; • Πώς λήγει η

ιστορία;

23

Γίνεται προσπάθεια να κατευθυνθεί κατάλληλα ο μαθητής

ώστε να επεξεργαστεί κριτικά τις έννοιες του κειμένου.

Βρίσκονται τα ουσιώδη, τα σημαντικά και με σχηματικό τρόπο

ο μαθητής οδηγείται στην επεξεργασία που απαιτείται.

24

Χάρτης κριτικής σκέψης

25

Χάρτης κριτικής σκέψηςΙστορία Δ΄κεφ.10-14

26

Η νομοθεσία και η διοίκηση του Βυζαντίου εκσυγχρονίζονται

Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι

Λέων ο Γ΄ Ίσαυρος

Δημιούργησαν εσωτερικά προβλήματα

Αλλαγές στη διοίκηση:

• Θέματα• Γη στους

ακρίτες………….

Αλλαγές στη νομοθεσία:

• Εκλογή• Γεωργικός

νόμος…………………………

Ανακούφιση για το λαόΔυσαρέσκεια για τους «δυνατούς»

Είναι γνωστικοί χάρτες που χρησιμοποιούνται στις

διαδικασίες ανακεφαλαίωσης, ανάπτυξης λεξιλογίου

και καταιγισμού ιδεών.

Σημασία στην επεξεργασία και στις διαδικασίες

συλλογισμού

27

Νοηματική χαρτογράφηση

ηφαίστειο

Μέθαναενεργά

Σαντορίνη

λάβα

σβησμένα

καταστροφές

κρατήρας

Στάχτη - φωτιά

σεισμός κύματα

έκρηξη

Χορτιάτης

Ρωγμή φλοιού

κώνος

Νίσυρος

Υψηλή θερμοκρασία

28

ηφαίστειο

κώνοςκρατήρας

ενεργάσβησμένα

καταστροφέςσεισμόςκύματα

ΣαντορίνηΝίσυροςΜέθανα

Χορτιάτης

έκρηξηρωγμή φλοιού

λάβαστάχτη – φωτιά

υψηλή θερμοκρασία

29

30

Μελέτη περιβάλλοντος Γ΄ τάξης

31

Προκαταβολικοί οργανωτές

Μελέτη περιβάλλοντος Β΄ τάξης

Προσφέρουν νύξεις για το τι

θα ακολουθήσει.

Συνδέουν την προηγούμενη

γνώση υποβάθρου με τη

νέα.

Μειώνουν το άγχος, αφού τα

παιδιά γνωρίζουν σε ποιο

ακριβώς νοηματικό πλαίσιο

θα κινηθεί το επόμενο

κείμενο ή η επόμενη

ενότητα.

Είναι οργανωτές της γνώσης – πληροφορίας που

παρουσιάζεται σε ένα κείμενο.

Ο στόχος αυτής της διδακτικής στρατηγικής είναι αφενός

να πληροφορηθούν οι μαθητές, με γραφικό τρόπο τις

κύριες και υποστηρικτικές έννοιες ενός κειμένου και

αφετέρου να γίνουν κατανοητές σχέσεις που υπάρχουν

μεταξύ τους και δεν διατυπώνονται ρητά στο κείμενο.

32

Διαγράμματα οργάνωσης

Στα μέσα του 20ου αιώνα

• Οι κάτοικοι της Ελλάδας εγκαταλεί-πουν τα χωριά τους

Αστυφιλία

• Ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής

• Πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας

• Εργασία

33

Διάγραμμα οργάνωσηςΤα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας (Γεωγραφία Ε΄Τάξης κεφ.31)

1. Μοιράζω ένα περίγραμμα καθοδήγησης που είναι

κενό.

2. Έχω στον προβολέα ένα συμπληρωμένο.

3. Συγκρίνεται και συμπληρώνεται ο σκελετός

4. Βαθμιαία μείωση της βοήθειας.

34

Παραγωγή σημειώσεων

35

Σημειώσεις

Καθοδηγούμενες σημειώσεις

Δίνονται τα κύρια

σημεία του

μαθήματος

με υπογραμμίσεις

λέξεων.

Έπειτα δίνονται

οι ίδιες φράσεις

αλλά λείπουν οι

σημαντικές λέξεις.

Κύριες ιδέες κειμένου

Παραγωγή σημειώσεων

Η Βαγγελίτσα νιώθει μόνη στο σχολείο.

……………………………………………………………………

Η δασκάλα προσπαθεί να την βοηθήσει.

……………………………………………………………………

Τα παιδιά αγανακτούν.

……………………………………………………………………

Μια έκπληξη για τη δασκάλα.

……………………………………………………………………

Μια έκπληξη για τα παιδιά.

……………………………………………………………………

Η Βαγγελίτσα κατέκτησε τη θέση της.

……………………………………………………………………

Όλοι μπορούμε να τα καταφέρουμε.

……………………………………………………………………

36

Σύνθετες στρατηγικές

Καθοδήγηση στα στάδια επεξεργασίας της

πληροφορίας.

◦ Ενεργοποίηση προηγούμενης γνώσης

◦ Στόχοι

◦ Αναστοχασμός και συγκρίσεις προηγούμενης γνώσης,

στόχων και αποτελεσμάτων

37

Συστήματα μελέτης

Σύστημα Μελέτης

Τι ξέρω Τι πρέπει να ξέρω Τι έμαθα

Πολλά παιδιά πεθαίνουν από πείνα κάθε μέρα (Θρησκευτικά Ε΄ κεφ. 5.3)

Η γη έχει τροφή για όλους τους ανθρώπους.

Η τροφή είναι βασική ανάγκη.

Υπάρχουν σήμερα άνθρωποι που δεν έχουν να φάνε και πεθαίνουν!

Να εκτιμώ αυτό που έχω.

Κάθε χρόνο εξαιτίας της πείνας πεθαίνουν 6 εκατ. παιδιά!

Φταίει ο εγωισμός των ανθρώπων, τα συμφέροντα και η αδιαφορία.

Μπορούμε να βοηθήσουμε αν εφαρμόσουμε τα λόγια του Χριστού «Να αγαπάς το διπλανό σου».

Υπάρχει τρόπος να μη συμβαίνει αυτό.

Υπάρχουν ομάδες ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση της πείνας.

39

Μαθηματικά - Νοερές στρατηγικές:

32+19

30+10=40 2+9=11 40+11=5

1

32+10=42

42+9=51

Με βάση την αξία των ψηφίων

Με βάση τον πρώτο αριθμό

Στρογγυλοποίηση 19+1=20 32+20=52 52-1=51

Άμεση ανάκληση32

33

34 … 5

1

32+ 19 51

Αλγόριθμος

40

Βασικά αριθμητικά δεδομένα πολλαπλασιασμούΠροπαίδεια

41

Μαθηματικά-Επίλυση προβλήματος-μοντελοποίηση

230 Χ 3 = …

103 Χ 3 = …

45 Χ 3 = …

….. + ….. + ….. = …..

Μαθηματικά Γ΄ Τάξης

Έλλειψη πρόθεσης για μάθηση

Μαθημένη αποτυχία

Αρνητικοί προσδιορισμοί

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

42

Ευπάθεια κινήτρων

Διαχείριση της αποτυχίας και της επιτυχίας (με

απόδοση αιτιακών προσδιορισμών).

Σύνδεση άμεσου στόχου και προσπάθειας.

Λεκτικοποίηση χρήσης στρατηγικών (φωναχτή

σκέψη).

43

Κίνητρα και αυτο-αποτελεσματικότητα

Βήμα 1 Βήμα 2 Βήμα 31

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

ΠειραματικήΕλέγχου

44

Οι κρίσεις των μαθητών για τη διαφοροποίηση της διαδικασίας

του δασκάλου (Ν=114)

p >.05 p >.05p <.0001

Mann-Whitney

Πολύ δίκαιη

Πολύ άδικη

Pnevmatikos & Trikkaliotis, 2010

45

Ευχαριστώ για την προσοχή σας