[1]

Συλλογή άρθρων «Οικονοκόσμος»

(Προλεταριακή Σημαία 2009)

Δημήτρης Μάνος

[2]

Προστατευτισμός 10-1-2009

Όλοι αναγνωρίζουν ότι η τελευταία κρίση έχει εξαντλήσει και ακυρώσει τα συνήθη μέσα και εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων που διέθεταν οι κυβερνήσεις (και ειδικά η κυβέρνηση-ηγεμόνας των ΗΠΑ).

Τα αμερικάνικα επιτόκια έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί (0,25%),κάνοντας τον γνωστό τον «Ναυτίλο» της Ελευθεροτυπίας να συγκρίνει την Μέκκα

του καπιταλισμού με την κανονική Μέκκα των μουσουλμάνων που στη φάση της μεγάλης τους επέκτασης, πριν μερικούς αιώνες, κήρυξαν τον

πόλεμο στους τόκους των «απίστων» καταργώντας τους (αρκετοί ιστορικοί υποστηρίζουν πως αυτό στάθηκε και ένας παράγοντας που

ευνόησε την υποστήριξη πολλών βυζαντινών πληθυσμών στην πρώτη φάση της ισλαμικής επέκτασης).

Τα αποτελέσματα όμως στην ανάκαμψη των χρηματιστηρίων είναι μηδαμινά.

Κανείς… . Αλλάχ δεν φαίνεται διατεθειμένος να υποδεχτεί τις προσευχές των πρώην υποστηρικτών του φονταμενταλισμού των αγορών που μεταλλάχτηκαν σε… προσεκτικούς αναλυτές της κρίσης.

Ακόμα και το τεράστιο χρηματικό χωνευτήρι των 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων της αγοράς ομολόγων από όπου θα αντλήσουν πόρους τα

κράτη (εκδίδοντας ομόλογα) μπορεί να αποδειχτεί μια νέα μαύρη τρύπα:

Όλοι τρέχουν να δανειστούν και διαγκωνίζονται να προβάλλουν τα δικά τους ομόλογα ξεφτιλίζοντας τις μακροχρόνιες αποδόσεις τους. Τώρα

αγοράζονται πανάκριβα αλλά η κατοχή τους καθόλου δεν εξασφαλίζει στο μέλλον τον αγοραστή ότι θα έχει αποδόσεις αντίστοιχες,

τουλάχιστον, της σημερινής τους τιμής.

Πολλοί αναφέρουν πως το μονοπάτι αυτό είναι «περπατημένο» από

τους Ιάπωνες που μετά την κρίση της δεκαετίας του `90 ακόμη δεν έχουν καταφέρει να… συνεφέρουν τις τιμές αποδόσεων των 10ετούς

διάρκειας ιαπωνικών κρατικών χαρτιών που βρίσκονται ακόμα στο ναδίρ του 1,4%. Εξ` άλλου, μπορούμε να πάμε ακόμη πιο πίσω, η σημερινή

[3]

απόδοση των δεκαετούς διαρκείας αμερικάνικων ομολόγων έπεσε στο 2,08%, το χαμηλότερο μηνιαίο επίπεδο από το 1954!

Κι έπειτα, μετά αυτά που έχουν προηγηθεί, ποιος μας πείθει ότι αυτά τα 3 τρισεκατομμύρια είναι όντως… 3 τρισεκατομμύρια;

Μερικοί μάλιστα οικονομολόγοι προβλέπουν οι αποδόσεις των μετοχών ίσως να γίνουν καλύτερες από αυτές των ομολόγων αν συνεχιστεί ο παγκόσμιος αυτός διαγκωνισμός .

Είναι μόνο ένα επεισόδιο από την φάση οικονομικής αλληλοεξόντωσης στην οποία εισέρχεται το κλυδωνιζόμενο καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό

σύστημα.

Οι «σοφοί» της οικονομίας ακόμα δεν έχουν «χωνέψει» πως από την έκρηξη του πληθωρισμού, μέσα σε δύο μήνες πέρασε η οικονομία την

μαύρη στενωπό του αποπληθωρισμού.

Μέχρι τα μέσα Ιουλίου η τιμή του πετρελαίου είχε φτάσει στα 147,27

δολ. το βαρέλι και το ευρώ είχε ξεπεράσει τα 1,6 δολάρια.

Σήμερα το πετρέλαιο έφτασε τα 40 δολάρια το βαρέλι! Πρόκειται για ένα διασκελισμό που τρομάζει. Στην πραγματικότητα στοιχεία (ούτε καν

πρόδρομα) για την ανατροπή αυτής της κατάστασης ήδη υπήρχαν για όποιον ήθελε να… τα πάρει υπόψη. Όμως οι περισσότεροι κοίταζαν

αλλού.

Δεν πάει πολύς καιρός

(Ιούνης 2008) που από αυτήν ακριβώς τη στήλη

κάναμε αναφορά στις απόψεις γνωστού και

πολύφερνου «γκουρού» των αγορών που

υποστήριζε ότι τον «25ετή κύκλο

αποπληθωρισμού στις τιμές των εμπορευμάτων

τον διαδέχεται ένας

κύκλος πληθωρισμού στις τιμές»! Σε ποια

τρύπα κρύβεται σήμερα ο σπουδαίος εκτιμητής;

Ο αποπληθωρισμός και η ύφεση δημιουργούν μια φαύλη σπείρα περαιτέρω πτώσης των τιμών που περνά μέσα από τη μείωση ακόμα περισσότερο της τιμής της

εργατικής δύναμης και έτσι ανατροφοδοτείται η μείωση της κατανάλωσης-ζήτησης, με δυο λόγια γίνεται ακόμα πιο δυσεπίλυτη

εξίσωση η λύση του προβλήματος των αγορών. (και της διεκδίκησής

τους).

Είναι βέβαια αλήθεια πως από τα μέσα της δεκαετίας του `80 το παγκόσμιο εμπόριο είχε αυξηθεί θεαματικά με υπερδιπλάσιους ρυθμούς

[4]

έναντι της παγκόσμιας παραγωγής όπως γράφει και ο Εconomist (αυτό μήπως δεν φωτογραφίζει και το πρόβλημα;).

Αυτό κατά βάση οφείλονταν στη μείωση των παγκόσμιων δασμών από το 26% το 1986 στο 8,8% το 2008. Χρονιά που παρατηρήθηκαν και οι

μεγαλύτερες παραγγελίες για ναυπηγήσεις πλοίων (πολλές από τις

οποίες έμειναν στα χαρτιά).

Κατά «περίεργο» τρόπο το 2008 παρατηρήθηκε ανάκαμψη των

εμπορικών διενέξεων που κατέφευγαν στα παγκόσμια εμπορικά δικαστήρια. Μόνο οι υποθέσεις ντάμπινγκ αυξήθηκαν κατά 40%!

Στην πραγματικότητα αυτή η διαδικασία είχε ξεκινήσει από τα χρόνια της ακμής της περίφημης «παγκοσμιοποίησης».

Στα τέλη της δεκαετίας του `90 ξεκίνησε μια δειλή αύξηση των

δασμών των φτωχών χωρών απέναντι στις «πλούσιες» που απαντήθηκε με μια γενναία αύξηση των τελών αντιντάμπινγκ από τη μεριά των

τελευταίων.

Αλλά και ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες είχε ξεκινήσει μια

διαδικασία «οικονομικού πατριωτισμού», ενίσχυσης των

«στρατηγικών πρωταθλητών» ενώ το χάσμα ανάμεσα στους πραγματικούς και

μέγιστους δασμούς μεγάλωνε. Τον

Ιούλιο του 2008 οι συνομιλίες του γύρου της Ντόχα που ξεκίνησαν το

2001, κατέληξαν σε αδιέξοδο. Δεν είναι καθόλου τυχαία η ανοιχτή εκδήλωση

της κρίσης μετά την αποτυχία αυτή.

Είναι σίγουρο ότι η περιπλοκή των οικονομικών δεδομένων θα δυναμώνει

τις τάσεις εντροπίας και φυγής από τους παγκόσμιους εμπορικούς

διακανονισμούς. Η στήριξη των «τριών

αδελφών» του Ντηρόϊτ από την κυβέρνηση των ΗΠΑ θα ευνοήσει τις

συγκεκριμένες εταιρείες έναντι των ανταγωνιστών τους.

Το ίδιο ετοιμάζεται να κάνει και ο Σαρκοζί στη Γαλλία («αποφασίσαμε να ενισχύσουμε την αυτοκινητοβιομηχανία μας όπως έκαναν και οι άλλοι

ευρωπαίοι») με τις δύο γαλλικές αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και η γερμανική κυβέρνηση ενώ η κυβέρνηση της Κίνας εξετάζει επιδοτήσεις

και φορολογικές εκπτώσεις στις εξαγωγές χαλυβουργείων και αναγγέλλει

αύξηση εκπτώσεων σε 3.700 άλλα είδη. Την ίδια στιγμή Ινδία και Ρωσία έχουν ήδη αυξήσει τους δασμούς τους από φέτος (στενοχωρώντας τον –

πάντα ευαίσθητο στους δασμούς των «άλλων»-Εconomist).

Την κλασική αφίσα από την

εποχή του Α' Παγκοσμίου

Πολέμου για τα πολεμικά ομόλογα

επιστράτευσε το αγγλικό

κατάστημα της φωτογραφίας.

«Ψώνισε γαμώτο, ψώνισε»,

γράφει χαρακτηριστικά, «Είναι

πατριωτικό σου καθήκον»!

[5]

Το υποτιθέμενο «μεγάλο μάθημα» από την κρίση του `29 –η αποτροπή της επανάκαμψης του κρατικού προστατευτισμού-

μετατρέπεται μέσα από τα αδιέξοδα της κρίσης σε… μεγάλο πάθημα της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομικής μηχανής. Προστατευτισμού,

βέβαια, που ποτέ δεν είχε λείψει και που εμφανίζεται σήμερα ως στοιχείο της κρίσης που θα την οδηγήσει σε μεγαλύτερα αδιέξοδα, με πιο οξυμένη

και επικίνδυνη μορφή. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ο κρατικός

προστατευτισμός είναι ένα φανερά αρνητικό πακέτο μέτρων που ενεργοποιούνται και «απασφαλίζονται» αφού τα λεγόμενα «θετικά»

μέτρα όχι μόνο δεν λειτούργησαν πυροσβεστικά αλλά κατέληξαν να ενισχύσουν την καταστροφική σπείρα της κρίσης. Και είμαστε ακόμα

στην αρχή…

[6]

Η αναπήδηση της… γάτας 24-1-2009

Σε ένα από τα πιο γνωστά (και αμφισβητούμενα) θεωρητικά πειράματα της κβαντικής φυσικής σχετικά με μια γάτα μέσα σε ένα κιβώτιο που

κινείται με τις ταχύτητες των φωτονίων, το ενδεχόμενο η γάτα να είναι τόσο νεκρή όσο και ζωντανή δεν αντιμετωπίζεται ως παραδοξότητα αλλά

θεωρείται μια στατιστική πιθανότητα. Αν η παραδοξότητα αυτή άνοιξε

την κερκόπορτα της επιστήμης στην επιστροφή των ιδεαλιστικών και μεταφυσικών ερμηνειών, τι να υποθέσει κανείς για την… «αναπήδηση

της γάτας» που επιδιώκει η σύγχρονη οικονομική θεωρία και πρακτική αντιμετωπίζοντας πλείστες όσες παραδοξότητες μπροστά στη σημερινή-

πρωτόφαντη μετά τον πόλεμο-οικονομική κρίση.

Ας μη σπεύσει να

ειρωνευτεί ο αναγνώστης…

Ως «αναπήδηση της γάτας» έχουν ευφάνταστα ορίσει οι

αναλυτές των οικονομικών, την

ανάκαμψη των αγορών

–που βιάζονται να πιστώσουν στον

νεοεκλεγέντα Ομπάμα και ιδιαίτερα του … μεγαλύτερου αιλουροειδούς δηλαδή της Γουόλ Στρητ.

Όμως οι αντινομίες και οι αντιφάσεις που έχει να συνδυάσει και να ισορροπήσει μια πρόταση (ή ένα κοκτέιλ προτάσεων αν προτιμάτε ) που θα οδηγήσει τις αγορές στην ποθητή αναπήδηση, ίσως ωχριούν μπροστά

στα διλήμματα και τις ανακολουθίες της κβαντικής.

Αποτελεί κοινή συνισταμένη και συμπέρασμα όλων πως η

προηγούμενη φάση –γιατί είναι ήδη προηγούμενη από τον Οκτώβρη μέχρι και… χθες- όχι μόνο δεν έλυσε τα προβλήματα αλλά μάλλον

συσσωρεύει τρανότερα!

Πρώτα, πρώτα τα μέτρα ενίσχυσης του τραπεζιτικού τομέα όχι μόνο δεν σταμάτησαν την εσωτερική αιμορραγία που σύμφωνα με τον Τρισέ

«έχει πλήξει την καρδιά του χρηματοπιστωτικού συστήματος», αλλά

ακριβώς η αδυναμία αυτή μετατρέπεται σε νέα αρνητική δυναμική σπείρα που απειλεί το σύστημα.

Τα χρηματιστήρια εξακολουθούν (με πολύ μικρές αναπνοές ανάκαμψης) τα μακροβούτια χωρίς να είναι ορατός ο πάτος- έστω-του κατήφορου.

Η συνεχιζόμενη περιπέτεια της City group που οδηγείται στην χρεοκοπία μετά την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων του

τέταρτου τριμήνου, η –στο παρά πέντε-σωτηρία με πολλές απώλειες της

[7]

Βαnk of America (της μεγαλύτερης τράπεζας των ΗΠΑ), η αντίστοιχη χρεοκοπία της υπ` αριθ.1 Σκοτσέζικης Τράπεζας (σίγουρα η μεγαλύτερη

χρηματοοικονομική χρεοκοπία στην βρετανική ιστορία) αρκούν και περισσεύουν ως παραδείγματα. Αν και τα παραδείγματα κάθε άλλο παρά

σπανίζουν.

Η ύφεση-από την άλλη-όχι μόνο δείχνει τα δόντια της αλλά άρχισε

να… δαγκώνει κιόλας : Χαρακτηριστικό της πρωτοφανούς συγκυρίας με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι είναι ότι ο δείκτης της καταναλωτικής

εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ (Conference Board) που δημιουργήθηκε το Δεκέμβρη του 1967, έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα από τότε που

υφίσταται.

Είναι χαρακτηριστικότερο ότι οι δύο επιμέρους δείκτες του συνολικού

δείκτη που σημείωσαν την μεγαλύτερη βουτιά είναι ο δείκτης που μετρά την αισιοδοξία των καταναλωτών για την τρέχουσα κατάσταση και ο

δείκτης των εξαμηνιαίων προσδοκιών! Οι δαπάνες των καταναλωτών που ο δείκτης μετρά τις προσδοκίες τους συνεισφέρουν πια στο 80% των

δαπανών της αμερικάνικης οικονομίας. Η εσωτερική αγορά των ΗΠΑ ασφυκτιά. Οι τιμές επίσης των αμερικάνικων κατοικιών σημείωσαν πτώση

18% τον Οκτώβριο –χωρίς ανάλογη έστω- αύξηση στις πωλήσεις.

Μπροστά σε αυτά τα δυσοίωνα ενδεχόμενα μπορούμε να πούμε πως τόσο το πρόγραμμα Ομπάμα (των 800δις δολαρίων) όσο και του

Μπράουν εγκαινιάζουν τη δεύτερη φάση αντιμετώπισης της

κατάστασης.

Κοινά σημεία η απευθείας ενίσχυση της οικονομίας, ακόμα και με παράκαμψη των τραπεζών, η ενίσχυση των εισοδημάτων μέσω

φοροαπαλλαγών, δημοσίων επενδύσεων, διατήρησης στη ζωή επιχειρήσεων (π χ οι αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντηντρόϊτ).

Όσο για τις τράπεζες ήδη αυξάνονται οι φωνές που ζητούν το επόμενο βήμα να είναι η άμεση συμμετοχή του κράτους (και όχι απλά

ανταλλάσσοντας προνομιούχες μετοχές) στο κεφάλαιο και στο μάνατζμεντ. Ο Μπράουν ήδη έκανε πρόταση για τη δημιουργία μιας

«τράπεζας του κακού» που θα αγοράσει και θα απορροφήσει όλα τα «τοξικά» χρεόγραφα και τις επισφάλειες.

Θυμίζουν έντονα κεϋνσιανισμό όλα τούτα και μάλιστα η ειρωνεία είναι ότι προέρχονται από τις χώρες που πρώτες-εδώ και σαράντα χρόνια-τον αποδόμησαν συστηματικά.

Με τη διαφορά ότι ο κεϋνσιανισμός των αρχών του 21ου αιώνα εφαρμόζεται κάτω από τους σημερινούς- επαχθείς για την εργατική

τάξης και τα άλλα εργαζόμενα στρώματα-ταξικούς όρους.

Το πρόγραμμα του Ομπάμα π χ προβλέπει ασφάλιση για τους άνεργους και τους μερικά απασχολούμενους. Κοινωνική πολιτική που

κατοχυρώνει τις εργασιακές σχέσεις που έχει ανάγκη το κεφάλαιο. Αυτή

κι αν είναι μια γνήσια «στοχευμένη» κοινωνική πολιτική!

Ποιος είναι ο στόχος;

[8]

Όπως γράφει η «Ελευθεροτυπία» στις 20.01.09 «Αφετέρου δε, η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι υψηλότερη από το αναμενόμενο εάν

π.χ. οι δέσμες δημοσιονομικών μέτρων κατορθώσουν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταναλωτών

ταχύτερα από ό,τι προβλέπεται.» Και να αρχίσει η καπιταλιστική μηχανή να λειτουργεί ξανά θα προσθέταμε εμείς.

Και αυτό όμως αφορά τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα Ο Κέυνς εξ` άλλου δεν είχε πει ότι βραχυπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί;.

Αν όμως δούμε την κρίση έτσι όπως είναι, όχι μόνο ως κρίση του χρηματιστηρίου, ή

αποκλειστικά κρίση

υπερπαραγωγής ή απλά υποκατανάλωσης αλλά ως

συνολική κρίση ολόκληρου του κεφαλαίου του τρόπου

παραγωγής και αξιοποίησής του, τότε έρχονται στο

προσκήνιο οι αντιφάσεις στις οποίες αναφερθήκαμε στις αρχές αυτού του σημειώματος.

Οι υποστηρικτές της αναίρεσης της υποκατανάλωσης μέσω των δημόσιων επενδύσεων προϋποθέτουν μια… λογική οικονομία που κινείται

γραμμικά χωρίς ταξικές αντιφάσεις. Ο Κρούγκμαν ήδη άρχισε να ασκεί κριτική στο σχέδιο των Δημοκρατικών ζητώντας να αντικατασταθούν οι

μονεταριστικές φοροαπαλλαγές με δημόσιες επενδύσεις. Ακόμα και ο γνωστός Σόρος δεν δηλώνει ικανοποιημένος από το πακέτο.

Αλλά η διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη διευρυμένη αναπαραγωγή των σχέσεων που το υποστηρίζουν και το γεννούν. Πως θα αποδομηθεί αυτό που έκτιζαν όλα τα

προηγούμενα χρόνια; Η τεράστιας κλίμακας συσσώρευση που απαιτείται και που το εύρος της θα μεγαλώνει όσο εξαφανίζονται και άλλα

κεφάλαια στη μαύρη τρύπα της κρίσης και της ύφεσης που την

ακολουθεί, βασίζεται σε μια δυσεπίλυτη αντινομία: Προϋποθέτει ένα πρόθυμο να θυσιάσει τα δικαιώματά του εργατικό στρατό (ενεργό και

εφεδρικό) και ταυτόχρονα μια εξ` ίσου «πρόθυμη» καταναλωτική μάζα που αγοράζοντας τα εμπορεύματα που παράχθηκαν θα ολοκληρώσει στο

επίπεδο της τελικής αξιοποίησης την συσσώρευση που θα έχει επιτευχθεί. Οι δύο αναγκαιότητες αλληλοαποκλείονται. Σε αυτές τις

σχέσεις ακριβώς είναι που εδράζεται όμως η βαθύτερη διαταραχή του συστήματος. Ο ΟΟΣΑ εξ` άλλου το δήλωσε ότι στη φάση που μπαίνουμε

«μια βαθιά, παρατεταμένη αναταραχή φαίνεται ότι είναι πιθανή».

Είναι ενδιαφέρον αυτό που θα επιχειρηθεί σε χώρες ιμπεριαλιστικού

διαμετρήματος όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία.

Θα «αναπηδήσει –τελικά- η γάτα»; Το ερώτημα ζητά απάντηση. Πολύ περισσότερο αν αρχίζουν να αναπηδούν –στην απελπισία τους- τα

μυριάδες ποντίκια της «γαλέρας»…

[9]

Ομπάμα 7-2-2009

Το πακέτο Ομπάμα για την

οικονομία κυριαρχεί στις οικονομικές

εξελίξεις των

ημερών.

825 δις δολάρια. Η μερίδα του

λέοντος πηγαίνει σε έργα υποδομής,

στήριξη ανέργων, διάσωση και

ενίσχυση επιχειρήσεων.

Τα 125 δις δολάρια από το πακέτο αυτό αφορά φοροαπαλλαγές στις επιχειρήσεις.

Ονομάστηκε σχέδιο «πρώτης ώθησης στην οικονομία» με σαφή υπαινιγμό ότι θα υπάρχουν και άλλα βήματα. Ο Ομπάμα μάλιστα δήλωσε πρόσφατα πως δεν θα υποβάλλει για δεύτερη φορά υποψηφιότητα αν

δεν καταφέρει στα πρώτα τρία χρόνια (δηλαδή μέχρι το 2012) να

επιτύχει την ανάκαμψη της οικονομίας.

Ο Μπραντι Γούντχαουζ, επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος στη χάραξη της προεκλογικής στρατηγικής, έχει συγκεντρώσει 25

οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και εργατικά συνδικάτα για την οργάνωση της δημόσιας πολιτικής στήριξης του οικονομικού πακέτου

Ομπάμα. Η προσπάθεια παραλληλισμού με τον Ρούσβελτ είναι προφανής.

Όχι μονάχα αυτό. Αρκετοί μιλάνε για την επανίδρυση ή την…

επανεπινόηση του καπιταλισμού. Την αντικατάσταση του χρηματοοικονομικού καπιταλισμού από τον «φιλανθρωκαπιταλισμό».

Θα ήταν λάθος να ειπωθεί πως η διαφορά με το επιτελείο των νεοσυντηρητικών ρεπουμπλικάνων, που ήδη μισθώνουν διαφημιστική εκστρατεία ενάντια στο «καταστροφικό σχέδιο Ομπάμα», δεν είναι επίσης

προφανής. Οι νεοσυντηρητικοί επιμένουν στον μονόδρομο των φοροαπαλλαγών… .

Δύο οδοί ενίσχυσης της οικονομίας διαθέτουν στο επιτελείο του Ομπάμα (χωρίς να σημαίνει πως η μια επιλογή αντιστρατεύεται

αναγκαστικά την άλλη). Η μία οδός είναι η ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (δεν αποδίδει προς το παρόν καθώς η

κάθοδος προς τον… Άδη δεν έχει σταματήσει). Η άλλη είναι η απευθείας κρατική ενίσχυση στην οικονομία.

Σε μεγάλο βαθμό η επιλογή αυτή βασίζεται στην τεράστια ανάγκη για έργα υποδομής που κατά τις τελευταίες δεκαετίες ήταν σε πολύ χαμηλό

επίπεδο. Υπάρχουν δημόσια έργα που έχουν να συντηρηθούν από την

[10]

εποχή του Ρούσβελτ! Ειδικά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες υπήρχε υπερεξάντληση των υποδομών (γέφυρες ,λιμάνια, οδικά και

σιδηροδρομικά δίκτυα κλπ).Η περίπτωση της Νέας Ορλεάνης κατέδειξε τραγικά τις ελλείψεις αυτές.

Μια άλλη πλευρά της οικονομικής πολιτικής αφορά και στην εξαγγελθείσα μεταμόρφωση της αμερικάνικης βιομηχανίας για την οποία

ο Ομπάμα δήλωσε –με φανερούς αποδέκτες τα συνδικάτα- ότι «εξαρτάται από συμβιβασμούς στους οποίους όλοι οι εμπλεκόμενοι

πρέπει να αποδεχτούν».Θα έχουμε μια ποιοτική μετακίνηση της βιομηχανίας (πράσινη τεχνολογία, νέες πηγές καυσίμων κλπ) αντίστοιχη

με την γεωγραφική μετακίνηση από την Ζώνη της Σκουριάς των άνω μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ προς τα νότια, τη δεκαετία του `80

(που είχε περιγράψει και ο αείμνηστος, αγαπημένος σύντροφος Β Γεμιστός σε άρθρο του σε ένα από τα φύλλα της ΠΣ εκείνης της εποχής);

Η ενεργοποίηση του «φιλανθρωκαπιταλισμού» των μη κερδοσκοπικών φορέων στους οποίους ο νέος Πρόεδρος έχει μακριά θητεία και το… now

how είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή

αυτού που θα επιχειρηθεί.

Όπως γράψαμε όμως και στο

προηγούμενο φύλλο η πολυπόθητη

«αναπήδηση» υπερβαίνει τις

θελήσεις των επιτελείων αφού απαιτεί μια διευρυμένη αναπαραγωγή των

κεφαλαιοκρατικών σχέσεων και μια οικονομική μεγέθυνση της οικονομίας (βλ τα δύο άρθρα του Β. Σαμαρά για την κρίση).

Η σχέση ανάμεσα στην «πρόθυμη να θυσιαστεί στην παραγωγή εργατική στρατιά» και στην «πρόθυμη να καταναλώσει εργατική/

καταναλωτική μάζα» ,στην οποία αναφερθήκαμε, είναι μια σχέση ανισοβαρής υπέρ της… θυσιαζόμενης στην παραγωγή εργατικής μάζας

.Κι ας έχουν γραφτεί τόσα πονήματα για την «καταναλωτική κοινωνία», κι ας τρομάζει η απειλητική πτώση της ζήτησης παγκοσμίως.

Μη το ψάχνετε εμβριθώς.

Πρόκειται για τον ίδιο λόγο που ο… σκορπιός δάγκωσε τον βάτραχο όταν τον μετέφερε σώζοντάς τον στο ποτάμι, σύμφωνα με τον γνωστό

αρχαίο μύθο. Απλά αυτό είναι στη φύση της σχέσης που συνιστά το κεφάλαιο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως τα «Ομπανόμικς» (όπως

πρόλαβαν να βαφτίσουν το οικονομικό πακέτο Ομπάμα) απολαμβάνει της υποστήριξης των εκπροσώπων των επιχειρηματιών της χώρας.

Σε άρθρο του στους Νιου Γιουόρκ Τάϊμς ο P. Krugman αναφέρεται στην έκθεση των οικονομικών συμβούλων Ρόμερ και Μπερνστάϊν που υπολογίζεται πως το 2010 ο δείκτης ανεργίας θα βρίσκεται στο 7,3%-

[11]

όπως περίπου σήμερα-γράφει πως «ο αντίκτυπος των οικονομικών μέτρων θα εξανεμιστεί χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία

προώθησης της ανάκαμψης»! Το μεγάλο αυτό ποσοστό «είναι ανησυχητικό γιατί εγκυμονεί τον κίνδυνο να «κολλήσει» η αμερικάνικη

οικονομία σε μια παγίδα αποπληθωρισμού ιαπωνικού τύπου».

Πραγματικά οι καπιταλιστές με τα διλήμματά τους πάνε να μας

μπερδέψουν:

Η εν λόγω έκθεση αναγνωρίζει πως «ένα δολάριο που δαπανάται σε έργα υποδομής βοηθάει πολύ περισσότερο στη δημιουργία θέσεων

εργασίας από όσο ένα δολάριο φοροαπαλλαγής».

Την ίδια στιγμή ο (ευρωπαίος) διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού

Ταμείου δηλώνει πως «ένα δολάριο που ενισχύει τις τράπεζες βοηθάει πολύ περισσότερο την οικονομία από ένα δολάριο που επενδύεται στην

υγεία»!

Στην πραγματικότητα μεταφέρουν στο δημόσιο λόγο πραγματικές διαφωνίες και διαστάσεις στα επιτελεία τους.

Ο εσωτερικός… «διχασμός του κεφαλαίου» αντανακλά την ανισοβαρή σχέση που περιγράψαμε και όλες τις άνισες σχέσεις που το

χαρακτηρίζουν.

Ο μονόδρομος της πραγματικής οικονομικής μεγέθυνσης, ως απάντηση στην κρίση δεν φαίνεται εύκολο να παρακαμφθεί.

Η δεύτερη φάση της απάντησης στην κρίση (απευθείας κρατικές ενισχύσεις) και η πιθανή εξάντλησή των ενέσεων ανάπτυξης σε χρόνο

πολύ πιο σύντομο απ` ότι πιθανόν αναμένεται, θα φέρει όλους τους ιμπεριαλιστικούς και καπιταλιστικούς κοινωνικούς σχηματισμούς σε

αναγκαστικά σε αυτόν τον μονόδρομο.

Με τη διαφορά ότι ως μονόδρομος, η είσοδος στην τρίτη φάση της

κρίσης, έχει πολύ και επώδυνο… «στριμωξίδι». Καμία, τουλάχιστο, από τις κυρίαρχες οικονομίες, δεν είναι διατεθειμένη να απεμπολήσει τη θέση

της από την επιδιωκόμενη «μεγέθυνση».

Ήδη η Βρετανία διαμαρτύρεται έντονα γιατί το πακέτο Ομπάμα ενισχύει υπερπροστατευτικά αμερικάνικα προϊόντα. Ο Μπράουν μιλάει

ανοιχτά για την αποπαγκοσμιοποίηση και το εναρκτήριο λάκτισμα του αμερικάνικου οικονομικού επιτελείου είναι η μετωπική επίθεση στην

νομισματική πολιτική της Κίνας…

[12]

Αποτοξίνωση… 21-2-2009

Σε παγίδες ρευστότητας έχει πέσει η παγκόσμια οικονομία.

Με απλά λόγια ο πακτωλός χρημάτων που… αποστέλλονται για τη

διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά και τα πακέτα στήριξης για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας χάνονται στις

μαύρες τρύπες που έχει ανοίξει η κρίση.

Ας μιλήσουν –πάλι- οι αριθμοί…

Πρωταθλήτρια κόσμου με 2 τρις

δολάρια προηγείται η Κίνα.

Πρωταθλήτρια Ευρώπης η…

Γερμανία (εδώ έχει την εξήγησή

η σπαγκοραμμένη συμπεριφορά της

Μέρκελ, πάντα για του άλλους

φυσικά) με 104,1 δις δολάρια. Ακολουθεί η χρεωμένη Ιταλία με 102,8

δις δολάρια.

Στην παγκόσμια κατάταξη δεύτερες έρχονται οι ΗΠΑ με 993 δις δολάρια και μετά τη Ιαπωνία με 256 δολάρια. Η ΕΕ ως ΕΕ έρχεται τρίτη

με 256 δις δολάρια (κάτι σημαίνει αυτό).

Πιο πίσω Ρωσία, Ινδία και Καναδάς κυμαίνονται ανάμεσα στα 20 με 30

δις δολάρια.

Αν τα νούμερα αυτά φέρνουν ζάλη στον αναγνώστη τον παρακαλούμε να δείξει καρτερικότητα γιατί τα μεγέθη αυξάνονται μέρα με τη μέρα (και

θα αυξηθούν και παρακάτω).

Από τα πακέτα αυτά εκείνο που φαίνεται να βρίσκεται πιο κοντά σε

λογικές κεϋνσιανιστικής αντιμετώπισης της κρίσης είναι το σχέδιο της Αυστραλιανής κυβέρνησης. Από τα 36,1 δις δολάρια που εξαγγέλθηκαν

τα 26,5 θα ξοδευτούν για ενίσχυση της εκπαίδευσης, των οδικών δικτύων και των υποδομών (το πακέτο εξαγγέλθηκε πριν τις

καταστροφικές πυρκαγιές που ενδεχομένως να μην είναι άσχετες με την κρίση, παρόλες τις υπαρκτές κλιματολογικές βάσεις).

Η παγίδα ρευστότητας που απειλεί τώρα την διεθνή οικονομία εδράζεται σε τρεις σοβαρές συγκεφαλαιώσεις της κρίσης:

Η πρώτη είναι η ίδια η χρηματοπιστωτική τρύπα που έχει

εγκατασταθεί πλέον στην καρδιά του συστήματος. Η οικονομία (εν προκειμένω οι οικονομίες του πλανήτη) δεν μπορούν να επωφεληθούν

ούτε από την κουρά των μετοχικών κερδών (όπως έλεγε ο Λένιν παρομοιάζοντας τα χρηματιστήρια με ένα μεγάλο κουρείο αμνοεριφίων

[13]

που τους παίρνουν το… μαλλί) ούτε από τα εξευτελιστικά πεσμένα επιτόκια. Όχι μόνον γιατί δεν ξέρει κανείς ποιοι σκελετοί κρύβονται μέσα

στις ντουλάπες των τραπεζιτικών ιδρυμάτων, που αρχίζουν και που τελειώνουν οι πραγματικές αξίες. Αυτή είναι η μια πλευρά του

προβλήματος. Η άλλη πλευρά αφορά το πλιάτσικο των χρηματοδοτήσεων από τις διοικήσεις των ιδρυμάτων που φροντίζουν να

τα μοιράσουν στα στελέχη τους (μετοχές και μερίσματα) ή να τα

διοχετεύουν σε υψηλότοκα, για την κρίση, δάνεια. Είτε πάλι να τα επενδύουν σε ασφαλείς προορισμούς και μέσα όπως ο χρυσός, ο

λευκόχρυσος και πρωτίστως σε ασφαλή κρατικά ομόλογα. Η ειρωνεία είναι ότι τα κρατικά ομόλογα και η στροφή σε αυτά έγινε ακριβώς για να

διευκολυνθεί η ρευστότητα!

Η δεύτερη συγκεφαλαίωση της κρίσης είναι ακριβώς το μεγάλο χωνευτήρι των κρατικών ομολόγων (έχουμε ξαναγράψει γι` αυτό με

αφορμή τη χώρα μας). Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οικονομολόγοι που προβλέπουν ότι η στροφή στα κρατικά ομόλογα που μακροπρόθεσμα

ρίχνει την τιμή τους,

εγκυμονεί μια νέα μεγάλη φούσκα που θα σκάσει

στην… πιο μικρή υποψία ανόδου των μετοχών και

φρεναρίσματος του αποπληθωρισμού,

συμπαρασύροντας σε επικίνδυνη τροχιά όλο το

διεθνές νομισματικό σύστημα.

Για να συνεχίσουμε, η τρίτη ενότητα προβλημάτων αφορά αυτή τη νομισματοποίηση του χρέους της παγκόσμιας οικονομίας. Εννοούμε

φυσικά οικονομίες ιμπεριαλιστικές που έχουν τη δυνατότητα να τυπώνουν πληθωριστικό χρήμα. Αν καταλάβατε καλά μιλάμε για τις ΗΠΑ

όπου η αύξηση της νομισματικής βάσης (στα απλά ελληνικά το νομισματικό χαρτί) το τελευταίο τρίμηνο του 2008 υπερδιπλασιάστηκε

ενώ ο ισολογισμός της Ομοσπονδιακής Τράπεζας ανήλθε στο ίδιο διάστημα στα 2 τρις. Υπολογίζονταν δε στα 3 τρις κατά το τέλος του

Γενάρη!

Πως θα ξεφύγει η καπιταλιστική οικονομία από αυτές τις παγίδες της

ρευστότητας που έχουν μετατραπεί σε απειλητικές χοάνες;

Στις ΗΠΑ προχωρούν σε ένα νέο πείραμα.

Η διακυβέρνηση Ομπάμα- υιοθετώντας τις προτάσεις Μπράουν-δημιουργεί την πρώτο οργανισμό διαχείρισης και αποτοξίνωσης από τα

τοξικά χρεόγραφα και τα παράγωγά τους. Συνεχίζοντας την οικονομική

ενίσχυση Πόλτον (επί προεδρίας Μπους) που αφορά στα τελευταία 350 δις δολάρια από τα 700 που είχαν εγκριθεί, ο υπουργός Οικονομικών

Γκάϊτνερ –άλλοτε golden boy και σύμβουλος του ρεπουμπλικάνου Πόλτον- προχωρά στη οικονομική ενίσχυση του οργανισμού που μπορεί

[14]

να αγγίξει τα 2 τρις δολάρια!. Μάλιστα στον οργανισμό αυτό στον οποίο συμμετέχει το Υπουργείο Οικονομικών και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα

καλούνται να συμπράξουν και ιδιωτικά κεφάλαια. Βασικός στόχος η αγορά των απαξιωμένων περιουσιακών στοιχείων που έχουν

συσσωρευτεί στις τράπεζες.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τεράστια νόμιμη προσπάθεια

για ξέπλυμα χρήματος και με συμμέτοχους όλους αυτούς που δημιούργησαν τα τοξικά χρηματοπιστωτικά προϊόντα! Η μερίδα του

λέοντος της οικονομικής επιδότησης θα κατευθυνθεί στην ενίσχυση των φοιτητικών δανείων, δανείων αυτοκινήτου, και χρεών από πιστωτικές

κάρτες.

Όσο για τα άμεσα θύματα των τραπεζών, τους δανειολήπτες που

κινδυνεύουν να χάσουν ή ήδη έχουν χάσει τα σπίτια τους, προβλέπεται η χορήγηση μόλις 50 δις δολαρίων.

Δικαίως οι σταθεροί κεϋνσιανιστές Στίγκλς και Κρούγκμαν διαμαρτύρονται. Τελευταία στους επικριτές του «ασυνεπή» Ομπάμα προστέθηκε και πρώην οικονομολόγος της κυβέρνησης Κλίντον,

Ρουμπίνι.

Αυτός υποστηρίζει, θυμίζοντας το γιαπωνέζικο παράδειγμα, ότι μπορεί

με αυτό τον τρόπο να δημιουργηθούν τράπεζες-ζόμπι όπως αυτές της Ιαπωνίας που ποτέ τους δεν αναδιαρθρώθηκαν διαιωνίζοντας την

πιστωτική ασφυξία. Υποστηρίζει ακόμα πως οι τράπεζες είναι πολύ μεγάλες τόσο για να αφεθούν να χρεοκοπήσουν όπως επίσης και να…

διασωθούν προτάσσοντας την κρατικοποίηση ως λύση.

Σκελετοί και ζόμπι άρχισαν να σουλατσάρουν στα διεθνή οικονομικά. Γνωστός πρώην ρώσος Κροίσος απεσύρθη στη φύση και εγκαινίασε

εμπόριο αντιπραγματισμού (εμπορεύματα ανταλλάσσονται με

εμπορεύματα) στο διαδίκτυο, με ενθαρρυντική ανταπόκριση. Αναλυτές μας υπενθυμίζουν την αδυναμία των Λουδοβίκων για τον λευκόχρυσο

που στις μέρες μας γνωρίζει δόξες σαν «ευγενές» καταφύγιο χρηματικών αξιών.

Γράφαμε κάποια στιγμή για οικονομικό πρωτογονισμό αλλά δεν φανταζόμασταν κάτι τέτοιο.

Κοντά στ` άλλα, στέλεχος αυτοκινητοβιομηχανίας προτείνει να

γυρίσουν τα αυτοκίνητα στον καιρό… της μανιβέλας και να καταργηθούν τα πολύπλοκα ηλεκτρικά συστήματα που ανεβάζουν τα λειτουργικά

κόστη παραγωγής των αυτοκινήτων!

Το μόνο σίγουρο είναι πως με την «μερική ανεργία» η «μερική εργασία» που έρχεται να αντικαταστήσει την «ευελιξιοασφάλεια» και την

«στατιστική εργασία» οι εργασιακές σχέσεις και τα δικαιώματα περνούν σίγουρα στον καιρό της… τροχαλίας.

[15]

ευρω… αποτοξίνωση 7-3-2009

Στον απόηχο της αποτυχίας της νέας συνόδου των 27 χωρών της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης, έχουμε την πρώτη ευρωπαϊκή

προσπάθεια για «αποτοξίνωση» από τα τοξικά χρεόγραφα και χρηματοπιστωτικά προϊόντα.

Εν τω μεταξύ ας «πετάξουμε» μέχρι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα…

Η απειλή χρεοκοπίας του

Ντουμπάι των τεχνητών

νησιών, του

υψηλότερου ξενοδοχείου του

κόσμου κλπ αντιμετωπίστηκε

άμεσα από την Κεντρική

Τράπεζα των επτά εμιράτων με το ένα εξ` αυτών, το Άμπου Ντάμπι, να διαθέτει το

μεγαλύτερο επενδυτικό ταμείο στον κόσμο και το 8% των παγκόσμιων πετρελαϊκών αποθεμάτων.

Η κεντρική Τράπεζα των ΗΑΕ χρέωσε αμέσως με επιτόκιο μόλις 4% τα κρατικά ομόλογα που έκδωσε το Ντουμπάι με απόδοση 40%!. Επίσης

αγόρασε το ήμισυ της αξίας των υπό έκδοση κρατικών ομόλογων. Επιπλέον η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Εμιράτων ανέλαβε το

Δεκέμβριο δύο παραπαίουσες εταιρείες στεγαστικής πίστης του Ντουμπάι και λίγο πριν «μπει» το 2009 δημιούργησαν ένα πιστωτικό ταμείο 13,6

δις δολαρίων ενώ υποσχέθηκαν ότι θα συνδράμουν με άλλα 10 δις δολάρια το τραπεζικό τους σύστημα. Αρχές του Φλεβάρη μάλιστα

ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει μάλιστα σε πέντε τράπεζες που έχουν την έδρα τους σε αυτό 4,4 δις.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ΕΕ;

Απολύτως και ξεκάθαρα καμία!

Τα «Ηνωμένα Ευρωπαϊκά… Φεουδάτα» δεν είναι και τόσο ενωμένα απέναντι στην κρίση. Για την ακρίβεια του πράγματος, η κρίση

αποδιοργανώνει την ήδη ασταθή τους ενότητα.

Και δεν πρόκειται μόνο για την εμφανή διαφορά μεγεθών και κλίμακας σε σχέση με Εμιράτα του Κόλπου. Γιατί αποφάσεις και μέτρα σαν αυτά των Εμιράτων ήδη λαμβάνονται στις ΗΠΑ και ήδη με μεγάλη ευκολία

υιοθετούνται εντός των εθνικών κρατών στην ΕΕ. Γι αυτό εξ` άλλου και παραθέσαμε το παράδειγμα των Εμιράτων. Να καταδείξουμε μέσω του

«κοντράστ» δηλαδή, τι δεν γίνεται εντός της ΕΕ.

Τι γίνεται όμως με την «αποτοξίνωση»;. Πρόκειται για μια «δουλειά»

που θα προτιμούσαν οι άρχουσες τάξεις της ΕΕ να πραγματοποιηθεί σε

[16]

πανευρωπαϊκή κλίμακα και υπό την αιγίδα της Ένωσης. Με τις επιθυμίες βέβαια δεν σχεδιάζονται και πολύ περισσότερο δεν υλοποιούνται

οικονομικές πολιτικές.

Όπως έχουμε γράψει (και το κάνουν οι κυβερνήσεις)οι δρόμοι είναι

δύο.

Ο ένας είναι η κρατικοποίηση των χρεών είτε με την άμεση εξαγορά από το κράτος, την συμμετοχή στη διοίκηση είτε –πιο ήπια-με την

κρατική εγγύηση.

Ο άλλος δρόμος είναι η bad bag δηλαδή η απορρόφηση όλων των

επισφαλών απαιτήσεων σε ένα οργανισμό, τράπεζα ή επενδυτικό σχήμα.

Εδώ πρέπει αξιολογηθούν σε τρέχουσες ή πραγματικές τιμές οι επισφαλείς απαιτήσεις. Το λογιστικό κομμάτι, όμως, είναι ίσως το

λιγότερο δύσκολο αυτής της διαδικασίας που για να πραγματοποιηθεί απαιτεί πάλι εγγυήσεις που μόνο ένα εθνικό ή έστω ομοσπονδιακό

κράτος μπορεί να δώσει.

Το υπ’ αριθμ. ένα ζήτημα είναι η αδυναμία άσκησης πανευρωπαϊκού

συστήματος εποπτείας των τραπεζών. Μάλιστα οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν εμπλακεί σε έναν ενδοευρωπαϊκό πόλεμο για τα πιο ελκυστικά

επιτόκια.

Επιπλέον, στη σύσκεψη των 27 αναδείχτηκε και ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αφορά στο μεγάλο τοξικό άνοιγμα των τραπεζών της

«παλιάς» Ευρώπης στην Ανατολική Ευρώπη.

Ο Πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας ανέφερε ότι τα πιο σημαντικά κεφάλαια για την Ανατολική Ευρώπη προέρχονται από 10 ή 12 γερμανικές, αυστριακές, ιταλικές, βελγικές και ελβετικές τράπεζες οι

περισσότερες των οποίων έχουν αρχίσει να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους. Τη στιγμή μάλιστα που απαιτούνται 120 δις για την αναδιάρθρωση

της κεφαλαιακής δομής των τραπεζών της Ανατολικής Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας και της Τουρκίας).

Τα πυρά του «ενδοευρωπαϊκού πολέμου» έχουν πλήξει την Ελβετία (που κατηγορείται ότι κρύβει μαύρο χρήμα και «τοξικά απόβλητα») ενώ

ο υπουργός Οικονομικών της Ουγγαρίας δήλωσε ότι στήνεται ένα νέο «σιδηρούν παραπέτασμα»!

Προς το παρόν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τις γενικές κατευθύνσεις προς τα κράτη μέλη για τη σύνταξη εθνικών προγραμμάτων που θα αφορούν στην απομάκρυνση των «τοξικών

στοιχείων» από τα ενεργητικά των τραπεζών. Ο Αλμούνια συνόδευσε την

ανακοίνωση της Επιτροπής με την δήλωση πως η εκτίμηση αυτή «θα είναι πολύ περίπλοκη υπόθεση».

Για παρηγοριά να πούμε πως οι αγορές και τα χρηματιστήρια δεν δείχνουν να συγκινούνται από τα μέτρα του ομόσπονδου κράτους των ΗΠΑ. Πολύ περισσότερο από την όλο και πιο χαλαρή και αμήχανη ΕΕ.

[17]

ΗΠΑ-ΕΕ :1-0 21-3-2009

Είναι φανερή η διαφορά στην αντιμετώπιση της κρίσης ανάμεσα σε

ΗΠΑ-ΕΕ. Το επισήμανε και ο ίδιος ο Κρούγκμαν από τις Βρυξέλλες λέγοντας πως απέναντι σε αυτά που κάνει Ο Ομπάμα τα οποία ο ίδιος, να

σημειωθεί, δεν θεωρεί αρκετά, οι αρχές της ΕΕ κάνουν δεν κάνουν τα μισά!

Η «διστακτικότητα» που χρεώνεται στις πολιτικές που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σύγκριση με

τις νομισματικές αρχές των ΗΠΑ δεν αφορά απλά κάποιους διαφορετικούς χειρισμούς ή ποσοτικές διαφορές στις κλίμακες

παρέμβασης (αν και ποσοτικές διαφορές είναι πλέον ευδιάκριτες στα χρηματικά μεγέθη που απορροφώνται στην αντιμετώπιση της κρίσης).

Τη στήλη σήμερα δεν θα την απασχολήσουν τόσο τα νούμερα-τα οποία άνετα μπορεί να τα «αλιεύσει» κανείς στον αστικό τύπο-όσο οι ερμηνεία του φαινομένου.

Ό Τσόμσκι στο πρώτο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε στην Ελευθεροτυπία της Παρασκευής (13.03) θέτει πολύ ουσιαστικά –δηλαδή

πολιτικά-το ζήτημα:

Οι ΗΠΑ είναι ένα ομοσπονδιακό ενιαίο κράτος που επέβαλλε την ενότητά του μέσα από δύο αιματηρούς πολέμους (ο ένας από αυτούς

εμφύλιος) και επίσης επέβαλλε την επέκτασή του σε βάρος του γηγενούς πληθυσμού που τον περιόρισε σε θύλακες, και σε βάρος γειτονικών

χωρών (πόλεμος ενάντια στο Μεξικό κατ` αρχάς αλλά και άλλοι

πόλεμοι).

Επιπλέον η κεντρική ομοσπονδιακή εξουσία στερεώθηκε μετά τον Ρούσβελτ και τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο και δοκιμάστηκε σε αυτό το

επίπεδο.

Πέρα όμως από τους πολιτικοϊστορικούς λόγους που εξηγούν με απλά

λόγια γιατί οι ΗΠΑ είναι ενιαίο κράτος και γιατί η ΕΕ είναι μια χαλαρή ένωση κρατών, οι οικονομικές συνέπειες στη μια και στην άλλη

[18]

περίπτωση (όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης) είναι συγκεκριμένες,

Οι ΗΠΑ ανέβασαν τους τελευταίους μήνες του 2008 και λίγο μετά την είσοδο του 2009 την νομισματική κυκλοφορία κατά 8%, δηλαδή την

έκδοση νομισματικού χαρτιού. Το σίγουρο είναι ότι οι μαζικές εκδόσεις χαρτονομισμάτων σήμερα είναι μεγαλύτερες και θα συνεχιστούν.

Το όπλο αυτό δεν το διαθέτει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Μόνο και μόνο η περιγραφή της σχετικά σύνθετης διαδικασίας που ακολουθούν οι εθνικές νομισματικές αρχές και οι τράπεζες για να

καταθέσουν τα ομόλογα στην ΕΚΤ και να πάρουν τη χρηματοδότηση αρκεί.

Ένα άλλο εγχώριο παράδειγμα είναι αυτό του μεγάλου εθνικού εσωτερικού ελλείμματος δηλαδή του φαινόμενου των ακάλυπτων επιταγών που είναι σήμερα υπερδιπλάσιο του ελληνικού ΑΕΠ (πάνω από

300 δις ευρώ!). Τι πιο φυσικό για την οικονομία μιας χώρας να καλύψει την… εθνική της μαύρη τρύπα με έκδοση και άλλου «χαρτιού», δηλαδή

νομίσματος. Πράγμα που δεν μπορούν να κάνουν οι νομισματικές αρχές

της χώρας αφού μέσω της συμμετοχής στη νομισματική ευρωζώνη έχουν εκχωρήσει αλλού αυτές τις αρμοδιότητες.

Ένα άλλο όπλο(από την ίδια… φαρέτρα) που στερούνται οι χώρες της ΕΕ –ειδικά αυτές του Νότου- είναι η δυνατότητα χειρισμού των συναλλαγματικών ισοτιμιών αφού πια η συναλλαγματική πολιτική έχει

φύγει από τα χέρια των εθνικών κυβερνήσεων. Επιπλέον τα νομίσματα των χωρών της ευρωζώνης που σήμερα πλήττεται περισσότερο από την

ύφεση-μεταξύ των οποίων και η χώρα μας- έχουν κλειδωθεί σε υπερτιμημένες ισοτιμίες, το περίφημο «ακριβό ευρώ». Όταν όμως οι

οικονομίες αυτών των χωρών δεν μπορούν να ανταποκριθούν στους

στόχους του σταθεροποιητικού προγράμματος και στις επαχθείς συνθήκες εξωτερικού δανεισμού, κανένα από τα κυρίαρχα ιμπεριαλιστικά

κράτη δεν είναι διατεθειμένο να στηρίξει τους «ασθενέστερους». Παράδειγμα η συνεχιζόμενη συζήτηση για τα ευρωομόλογα.

Μπορεί η συμμετοχή στην ευρωζώνη να προστατεύει από τις μεγάλες διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών αλλά επιφέρει μειωμένη ευελιξία στην αντιμετώπιση οικονομικών σοκ σαν αυτό που περνά

σήμερα η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

Οι διαφορές που περιγράφουμε διαπιστώθηκαν (και διατυπώθηκαν)

και στην τελευταία σύσκεψη προετοιμασίας της συνόδου των G 20 τον Απρίλη.

Εκεί ο « γαλλογερμανικός άξονας» βρήκε μια αφορμή να ενοποιηθεί απέναντι στους Αμερικάνους καθώς Μέρκελ και Σαρκοζί δήλωσαν πως αρκετά χρήματα έχουν δοθεί για την αντιμετώπιση της κρίσης και πως θα

πρέπει οι διεθνείς προσπάθειες να εστιαστούν στην διατύπωση νέων

κανόνων και όρων λειτουργίας του χρηματοοικονομικού συστήματος.

[19]

«Ποσοτική χαλάρωση» 4-4-2009

Γράφαμε στο προηγούμενο φύλλο για τις διαφορές ΗΠΑ-ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης, ότι οι ΗΠΑ έχουν την δυνατότητα

να τυπώνουν πληθωριστικό χρήμα, να εκδίδουν δηλαδή νέα χαρτονομίσματα δολαρίου. Είχαμε μάλιστα αναφερθεί και στην αύξηση

της νομισματικής κυκλοφορίας από την Αμερικάνικη Ομοσπονδιακή

Τράπεζα (FED) στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς και στην αρχή της νέας.

Πριν «αλέκτωρ λαλήσει τρεις» ο επικεφαλής της αμερικάνικης τράπεζας Μ Μπερντάκι έκανε επίκαιρη την πολιτική της λεγόμενης

«ποσοτικής χαλάρωσης» μετά τη δήλωσή του σε συνέντευξη αμερικάνικης ειδησεογραφικής εκπομπής ότι δεσμεύεται πως οι τράπεζες

«δεν θα χρεοκοπήσουν».

Η σιγουριά του επικεφαλής της FED εκφράστηκε τρεις μέρες μετά όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μέσω της ηλεκτρονικής εκτυπωτικής μηχανής

τύπωσε φρέσκο πληθωριστικό χρήμα «εκ του μηδενός». Η εκτύπωση του πληθωριστικού χρήματος μεγέθυνε τον ισολογισμό της Τράπεζας αφού

για να αγοράσει τα 300 δις μακροπρόθεσμων αμερικάνικων ομολόγων και να διπλασιάσει τις αγορές 1.450 δις δολ των τιτλοποιημένων

στεγαστικών δανείων η FED έδωσε ως αντάλλαγμα τα φρεσκοτυπωμένα

δολάρια.

Οι αγορές εκτίμησαν δεόντως την κίνηση αυτή καθώς τα επιτόκια των 10ετούς απόδοσης ομολόγων και των στεγαστικών δανείων έπεσαν

χαρακτηριστικά με την αισιοδοξία που γεννά αυτή η πρωτόγνωρη ιστορικά (και το λέμε έχοντας πλήρη συνείδηση τι σημαίνει κάτι τέτοιο)

μαζική οικονομική πολιτικής διάσωσης.

[20]

Έτσι επιδιώκεται να μειωθεί το κόστος δανεισμού για νοικοκυριά και επιχειρήσεις για να αρχίσει να κόβεται το κουβάρι των χρεοκοπιών και

της πτώσης της αξίας των περιουσιακών στοιχείων.

Πρόκειται δηλαδή για μια κίνηση που έχει ως στόχο κατά βάση την

εσωτερική αγορά. Μιλώντας όμως για την εμβέλεια και το ειδικό βάρος της οικονομίας των ΗΠΑ (η πλέον διεθνοποιημένη του πλανήτη) κάτι

τέτοιο έχει και εξωτερική στόχευση.

«Ποσοτική χαλάρωση» λοιπόν είναι ο οικονομολογικός ορισμός του τυπώματος νέου πληθωριστικού χρήματος, καινούργιου «χαρτιού»

δηλαδή.

Στην πραγματικότητα αυτή η δυνατότητα του αμερικάνικου κράτους

δεν προέρχεται «εκ του μηδενός», όσο δεν προέρχεται από μια ευρωπαϊκή «στριμάδα» και η αρνητική στάση των ευρωπαίων ηγετών να

χρηματοδοτήσουν γενναιότερα τη διάσωση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

Οι Αμερικάνοι κάνουν χρήση της

σιγουριάς που τους δίνει το ενιαίο του

κράτους τους και η θέση αυτού του

κράτους στον παγκόσμιο

στρατηγικό συσχετισμό

δυνάμεων.

Οι Αμερικάνοι

σήμερα διακινδυνεύουν τον επαναπληθωρισμό της οικονομίας και την κάθετη

πτώση του δολαρίου (που σε τελική ανάλυση βοηθά και τα αμερικάνικα εμπορεύματα στο εξωτερικό).

Αλλά και στο επίπεδο των όρων λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος (που υποτίθεται οι Ευρωπαίοι… προκρίνουν αντί της χρηματοδότησης) ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ αδειάζει τους

ευρωπαίους με σαρωτική νομική μεταρρύθμιση και τη δημιουργία ενός κεντρικού ελεγκτικού φορέα. Ο Ομπάμα επιδιώκει να «κλέψει» την

παράσταση στη συνάντηση των G20 στο Λονδίνο.

Είχε προηγηθεί ράλι των διεθνών χρηματιστηρίων στις 23.03 (για πρώτη φορά τέτοιο μετά την εκδήλωση της κρίσης) μετά την ανακοίνωση της αμερικάνικης κυβέρνησης να διατεθούν από Δημόσιο και

ιδιώτες 1 τρις δολάρια για να αποσυρθούν τα τοξικά χρεόγραφα.

Βέβαια είναι άλλης τάξης ζήτημα αν ο «γητευτής των αγορών» (άραγε

για πόσο;) Ομπάμα θα μπορέσει αν όχι να γητέψει, τουλάχιστο να συνεφέρει τη βάση της οικονομίας «του», τα στοιχεία της οποίας είναι αν

όχι αρνητικά, τουλάχιστον αμφιλεγόμενα:6,3% συρρίκνωση του

[21]

ακαθάριστου εγχώριου εθνικού προϊόντος, χειρότερα από το… χειρότερο 1982, βούλιαγμα των κερδών των επιχειρήσεων με τους ταχύτερους

ρυθμούς των τελευταίων 55 ετών, με τον βιομηχανικό τομέα όμως να τα πάει καλύτερα απ` ότι αναμένονταν στηρίζοντας, παρά το πληθωριστικό

νόμισμα, το αγοραστικό ενδιαφέρον για το δολάριο.

Για να επανέλθουμε ,μέχρι στιγμής, μόνο η Ιαπωνία και η Βρετανία

φαίνονται διατεθειμένες να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ στο δρόμο της «ποσοτικής χαλάρωσης».

Ούτε βέβαια οι δισταγμοί των ευρωπαίων (βασικά των Γερμανών αλλά και των Γάλλων) είναι ,από τη σκοπιά τους αβάσιμοι. Και δεν είναι μόνο η θλιβερή ανάμνηση του υπερπληθωρισμού που είχε χτυπήσει την

γερμανική οικονομία το 1923. Δεν χρειάζεται να πάει κανείς τόσο

μακριά.

Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να διακινδυνέψουν την πληθωριστική αποδυνάμωση του ευρώ -και αυτό είναι το βασικό- γιατί η αυξημένη

νομισματική χρηματοδότηση δεν μπορεί να κατανεμηθεί με στοιχειώδης ορθολογικούς όρους ανάμεσα τους. Πολύ απλά ποιος θα πάρει την

μερίδα του λέοντος; Και οι λέοντες είναι… πολλοί μέσα στην ΕΕ, ειδικά μιλώντας για τους κυρίαρχους ιμπεριαλισμούς της ευρωζώνης. Μεγάλη

διακινδύνευση για μικρό όφελος άρα και μικρά βήματα. Αυτή είναι η περίφημη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Έχουμε έτσι την εξήγηση της ευρωπαϊκής διστακτικότητας που βασικά κρύβεται πίσω από τις… ανησυχίες για ένα πληθωριστικό ευρώ. Γιατί τα

εκτυπωτικά μηχανήματα, ως γνωστό, λειτουργούν το ίδιο καλά εδώ και εκείθε του Ατλαντικού. Εξ` άλλου οι γραφειοκράτες και οι κεντρικοί

τραπεζίτες των Βρυξελλών (οι πλέον… «εοκάνθρωποι») είναι πιο ανοικτοί στην «ποσοτική χαλάρωση» απ` ότι –τουλάχιστον- οι πολιτικοί

ηγέτες και οι εθνικοί τραπεζίτες των χωρών της ευρωζώνης!

Α, είναι και ο Παπαδήμος και ο Ορφανίδης (Κύπρος) υπέρ…

[22]

Η νοθεία του χρήματος 25-4-2009

Στις συζητήσεις για την οικονομική κρίση η νόθευση του νομίσματος που πραγματοποιείται μέσα από την χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία

μπορεί να παρομοιαστεί σαν ένα μπουκάλι με ποτό που διαρκώς αναμειγνύεται με νερό ώσπου κάποτε και το ίδιο το ποτό δεν είναι αυτό

που… ήταν πριν τις διαρκείς αναμείξεις.

Στο Βήμα στις 05.04 09 σε ένα άρθρο με τίτλο «οι αιτίες και οι υπαίτιοι της κρίσης» δημοσιεύτηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα εικονική παρουσίαση

της ποσοστιαίας συμμετοχής στην παγκόσμια ρευστότητα των διάφορων χρηματοπιστωτικών προϊόντων.

Το «όλον» της παρουσίασης έχει το σχήμα μιας αντίστροφης πυραμίδας με τη βάση προς τα πάνω και την κορυφή προς τα κάτω.

Το μεγαλύτερο μέρος τούτης της ανεστραμμένης πυραμίδας (976%

του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 81% της παγκόσμιας ρευστότητας!) το καταλαμβάνουν τα λεγόμενα παράγωγα. Σύνθετα χρηματοπιστωτικά

προϊόντα που δημιουργήθηκαν για να τζογαριστούν οι πιθανότητες κερδοφορίας των διάφορων τιτλοποιήσεων.

Οι τιτλοποιήσεις(μετοχές, ομόλογα και τιτλοποιήσεις χρεών κάθε είδους) με τη σειρά τους αποτελούν το 145% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 12% της παγκόσμιας ρευστότητας.

Οι χορηγήσεις πάσης φύσεως (κάρτες, δάνεια) των τραπεζών είναι το 80% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 6% της ρευστότητας.

Αποκαλυπτικό, τρομερά ενδιαφέρον και ταυτόχρονα σοκαριστικό είναι το γεγονός ότι το καθαρό χρήμα (δηλαδή τα νομίσματα) αποτελεί μόνο το 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ και μόλις το 1% της παγκόσμιας

ρευστότητας!

[23]

Βλέποντας αυτή την ανάποδη πυραμίδα μπορεί κανείς πολύ εύκολα και αναπαραστατικά να αντιληφτεί τους κινδύνους που εγκυμονούνται για

την ίδια τη σταθερότητα των παγκόσμιων συναλλαγματικών ισοτιμιών μέσα από την κατάρρευση αυτής της αντίστροφης πυραμίδας των αξιών

ρευστότητας. Του κινδύνους από τη νόθευση της αξίας των νομισμάτων αυτών καθαυτών.

Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν η «κανονική» πυραμίδα της παγκόσμιας οικονομίας παρουσιάζει και αυτή μια αντίστοιχη… δυσπλασία

και στρέβλωση αφού τόσα χρόνια στην ουσία μειώνονται οι άμεσες επενδύσεις στο χώρο της παραγωγής, στη βάση της παγκόσμιας

οικονομίας ή έστω παραμένουν στάσιμες σε σχέση με την εκτίναξη της χρηματοπιστωτικής κερδοφορίας. Αντανάκλαση αυτής της αντιστροφής

τελικά είναι και η αντίστροφη πυραμίδα του χρήματος. Πολύ περισσότερο όταν η παραγωγική βάση της οικονομίας, η πραγματική

παραγωγή πλούτου και αξιών που ήδη ήταν περιορισμένη, περιορίζεται ακόμα περισσότερο μέσα από τις περικοπές και τις καταργήσεις θέσεων

εργασίας, τη μείωση της ζήτησης , την συρρίκνωση των αγορών και όσο

η ύφεση δείχνει το παγωμένο της χαμόγελο.

[24]

Το σύνδρομο της σαύρας και ο ιός των… αγριόχοιρων 9-5-2009

Νέος ιός (αυτός των αγριόχοιρων ή λατινιστί κάπροι, σε ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά «κάφροι») ταλαιπωρεί τις παγκόσμιες αγορές.

Το χαρακτηριστικό (και μοναδικό) σύμπτωμα εκδήλωσης της νόσου είναι το σύνδρομο της… σαύρας.

Συγκεκριμένα προκαλείται εθελοντικός ακρωτηριασμός μέλους ή μελών των ασθενών με την ελπίδα το μέλος να αναγεννηθεί όταν ο

οργανισμός καταφέρει και ξεπεράσει την κρίση (εξ` ου και σύνδρομο της σαύρας που ως γνωστό αναπλάθει και ξαναφτιάχνει τα κομμένα μέλη

της).

Θα μπορούσε να είναι το συμβολικό, φανταστικό σενάριο μιας νέας

ασθένειας που επιβάλλεται στο σώμα της εργατικής τάξης και μάλιστα στην «πρωτοπόρα» Αμερική του Ομπάμα.

Χιλιάδες εργαζόμενοι των δύο μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών Chrysler και General Motors καλούνται να ακρωτηριάσουν εθελοντικά δικαιώματα, κατακτήσεις και… άλλους εργαζόμενους προκειμένου να

συμμετάσχουν (αυτό και αν αποτελεί κατάκτηση!) στη διάσωση των επιχειρήσεών τους και όσων –ελαστικών πια- θέσεων εργασίας

διασωθούν. Ελπίζοντας προφανώς σε μελλοντική ανταπόδοση όταν ξανατρέξει η κάνουλα της κερδοφορίας.

Η πλέον χαρακτηριστική από τις δύο περιπτώσεις είναι η GM όπου στη νέα εταιρία που θα προκύψει από την μεθοδευμένη πτώχευση της παλιάς

το κράτος θα συμμετάσχει με 50% στο αρχικό κεφάλαιο και το 89% των μετοχών (δηλαδή του ρίσκου αν καταλαβαίνουμε καλά) θα περάσει στο

Συνδικάτο Εργαζομένων στη Βιομηχανία (UAW). Θα περικοπούν (προς το παρόν) 21.000 θέσεις εργασίας (θα κλείσουν 13 από τα 47

εργοστάσια παραγωγής).

[25]

Στην Chrysler μέσα στα κεφάλαια που θα οδηγηθούν στην πτώχευση περιλαμβάνονται τα Ταμεία των εργαζομένων (συντάξεις, περίθαλψη).

Δεν τίθεται θέμα ανησυχίας όμως αφού το νέο Ταμείο θα ενισχυθεί με 4,6% που θα προέλθει από τις εισφορές των εργαζομένων (σαν να μην

υπήρξαν οι προηγούμενες εισφορές) και από τους νέους συμμετοχικούς εργοδότες (τράπεζες, κράτος και τη γνωστή Fiat).

Εδώ θα εφαρμοστεί και η αυτοδιαχείριση καθώς το ταμείο θα είναι συμμέτοχος στο κεφάλαιο της νέας εταιρίας με λόγο και ψήφο. Ο εκπρόσωπος του σωματείου είναι από παλιά προσβεβλημένος από τον ιό

των… «αγριόχοιρων» καθώς είχε δεχτεί να ακρωτηριαστούν αρκετές χιλιάδες θέσεις εργαζομένων (ειδικά ωρομισθίων) σε σχετικά πρόσφατες

εποχές (όταν λέει δεν υπήρχε ακόμα κρίση).

Τι θα πληρώσει για αυτή την… αυτοδιαχείριση το συνδικάτο;

Μείωση ωραρίων και μισθών και -προσωρινή- κατάργηση μέχρι και της αργίας του Πάσχα (είναι φανερό πως το Κεφάλαιο δεν… έχει το Θεό του!).

Τα χρηματιστήρια μόλις έγιναν γνωστά τα «νέα» για τις 21.000 θέσεις εργασίας απογείωσαν τη μετοχή της GM!

Προς τι αυτή η επίδειξη της ταξικής «καφρίλας» (για να θυμηθούμε και τους κάπρους του κεφαλαίου) σε μια εποχή που απαιτείται τόνωση της ζήτησης; Οι απολυμένοι και μερικώς απασχολούμενοι εργάτες δεν θα

έχουν καμία όρεξη και δυνατότητα να αυξήσουν την καταναλωτική

ζήτηση;

Είναι φανερό ότι οι «αγριόχοιροι» της κεφαλαιοκρατίας έχουν πάρει φόρα και επιδιώκουν εκκαθάριση πεδίου τέτοιας έκτασης που θα δώσει

νέα ώθηση στην παραγωγή. Αδιέξοδο; Πολύ πιθανόν, το πιθανότερο.

Όμως ποιοι θα τους αναγκάσουν «να το δουν αλλιώς»;

Όπως και στη χώρα μας η αριστερά και οι αριστεροί αναμένουν το ξεσηκωμό της εργατικής τάξης όταν δεν θα μπορεί να κάνει διαφορετικά.

Πολλοί δε, δεν ελπίζουν ούτε σε αυτή την προοπτική.

Οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους, πιο ραφιναρισμένα, ζητούν να γίνονται απολύσεις κατά δόσεις και ο μειωμένος χρόνος της εργασίας να

αναπληρώνεται με χρόνο κατάρτισης.

Προς το παρόν, μέσα στην άχλη που έχει σηκώσει η επίθεση των… αγριόχοιρων κάποιο φως ρίχνει η κραυγή του απολυμένου γάλλου

εργάτη των ελαστικών Continental που συνεχίζουν να καίνε το στοκ των

ελαστικών έξω από το κλειστό εργοστάσιο, όπως την κατέγραψαν τα ΜΜΕ: «Ήμασταν αρνιά, τώρα θα γίνουμε λιοντάρια».

[26]

Ανάκαμψη; 13-6-2009

Αέρας ανάκαμψης φυσάει πάνω από τα διεθνή χρηματιστήρια .

Γέλασε το χειλάκι του Διευθυντή της Αμερικάνικης Ομοσπονδιακής

Τράπεζας που έκανε λόγο για το τέρμα της πτώσης και την αρχή της ανάκαμψης(μαζί με τον «ομογάλακτό» του της Ευρωπαϊκής Τράπεζας

έκαναν κοινές δηλώσεις ότι επιτέλους είδαμε τον πάτο της ύφεσης).

Ο Κρούγκμαν δεν θα εκπλαγεί αν δει «το διεθνές εμπόριο σταθεροποιείται» και την «παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή να αρχίσει

ανάπτυξη σε δύο μήνες από τώρα». Το μυρίστηκαν και οι ύαινες των πετρελαϊκών χρηματιστηρίων.

Μέχρι και το καταλεηλατημένο και ασθμαίνον ελληνικό χρηματιστήριο βλέπει τους δείκτες του να ανεβαίνουν.

Αρχή της ανόδου ή μια νέα έκρηξη κερδοσκοπίας πάνω και γύρω στους πακτωλούς διάσωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος που θα

σκάσει στον επόμενο και περισσότερο επώδυνο κύκλο της κρίσης;

Η αλήθεια είναι ότι οι ρυθμοί ανάκαμψης των χρηματιστηρίων είναι απρόσμενα γρήγοροι. Κάποιοι μάλιστα τους χαρακτηρίζουν «φρενήρεις»

(30%ως 60% ανακτώντας ήδη το 1/3 των απωλειών από το φθινόπωρο

του 2007 τότε που άρχιζαν να εκδηλώνεται το σκάσιμο της φούσκας των επισφαλών δανείων στις ΗΠΑ).

Θεωρητικά η άνοδος αυτή στηρίζεται στις ανακοινώσεις για τα «κρας τεστ» των αμερικάνικων τραπεζών, στις ενδείξεις επιβράδυνσης των ρυθμών της πτώσης και της ύφεσης.

Πρακτικά οι δείκτες της πραγματικής οικονομίας δεν δείχνουν να συμβαδίζουν ή να «συμμερίζονται» την αισιοδοξία των αγορών καθώς αν

εξαιρέσει κανείς τον δείκτη βιομηχανικής παραγωγής των ΗΠΑ (που επιβραδύνθηκε η πτώση του) και τον δείκτη λαϊκής κατανάλωσης στην

[27]

Βρετανία (που επίσης επιβραδύνθηκε η πτώση του ύστερα από μια θεαματική βουτιά όλο το προηγούμενο τρίμηνο) οι υπόλοιπες ενδείξεις

δείχνουν να μην επηρεάζονται από την ανάκαμψη.

Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής στην Ευρωζώνη σημείωσε ρεκόρ

πτώσης 20% τον Μάρτιο, με την «οδηγήτρια» οικονομία να σημειώνει 3.8% αναμενόμενη πτώση του ΑΕΠ, και ο αντίστοιχος δείκτη λιανικής

πώλησης στις ΗΠΑ μειώθηκε λέει απροσδόκητα (φαίνεται οι καρατομημένοι εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας δεν έχουν

καταναλωτικές… προσδοκίες).

Όσοι βρίσκονται στην πλευρά της απαισιοδοξίας έχουν τρία στοιχεία να προσκομίσουν.

Το πρώτο είναι ότι ακόμα το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν «καθάρισε».

Το δεύτερο ότι το πέρασμα της κρίσης στην πραγματική οικονομία δεν το έχουμε καν «δει».

Το τρίτο είναι ότι ο πακτωλός για τον οποίο έγινε λόγος είναι, με τον τρόπο που έγινε, μια νέα «τοξική» βόμβα στα θεμέλια του

χρηματοπιστωτικού συστήματος πριν αρχίσει να δουλεύει ξανά το σύστημα και να τροφοδοτεί με ρευστότητα την παγκόσμια οικονομία.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, σύμφωνα με τους αυτούς, ότι η έκρηξη των χρηματιστηρίων γίνεται γύρω από τις μετοχές των τραπεζών που έχουν

καταβροχθίσει αμύθητα ποσά «διάσωσης».

Στους απαισιόδοξους συγκαταλέγονταν, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστο, ο γνωστός Κρούγκμαν και ο Ρουμπινί που δήλωσε πως μετά το 2010

μπορούμε ίσως να κάνουμε λόγο για κάποια «ανάκαμψη».

Ο γνωστός νομπελίστας Στίγκλιτς πιστεύει πως τα λεγόμενα green

shoots δηλαδή οι ενδείξεις επιβράδυνσης της ύφεσης σηματοδοτούν το τέλος της ελεύθερης πτώσης αλλά μόνον αυτό.

Η αντίστροφη πορεία μοιάζει με ανηφορική Γολγοθά αφού η απώλεια πλούτου θα κάνει την οικονομία αρκετά αδύναμη.

[28]

Θα προσθέταμε εμείς ότι απαιτείται πραγματική μεγέθυνση της οικονομίας δηλαδή απαιτείται από την καπιταλιστική μηχανή να λύσει και

να ξεπεράσει τόσο τα προβλήματα που οδήγησαν στην εκδήλωση της κρίσης όσο και αυτά που δημιούργησε η κρίση(που υπήρχε και… πριν την

κρίση) αλλά και η ύφεση που την ακολουθεί σαν αποπνιχτική σκιά.

Πολλοί αμφισβητούν ότι η ανάκαμψη θα έχει σχήμα U δηλαδή

επάνοδο-τουλάχιστο στις παλιές εποχές. Αλλά πόσο «σίγουρες» ήταν αυτές οι εποχές;(η στήλη έχει να το περηφανεύεται ότι παρακολούθησε

αυτή τη συζήτηση αρκετά πριν την μεγάλη εκδήλωση της κρίσης).

Το σχήμα W, δηλαδή μια γενικευμένη αστάθεια ανόδου και πτώσης φαίνεται όλο και πιο πιθανό. Υπάρχουν και εκείνοι (πλέον απαισιόδοξοι)

που μιλάνε για το σχήμα L (ας βάλει τη φαντασία του ο αναγνώστης για

να ερμηνεύσει το σχήμα).

Υπάρχει μάλιστα και τρίτος –αμερικάνος-οικονομολόγος που έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Μαύρος κύκνος», ένα ρέκβιεμ για ακόμα χειρότερες

μέρες της καπιταλιστικής οικονομίας. Δηλαδή βασικά των. υποζυγίων της.

Γι` αυτό και ο γνωστός Αλμούνια έκανε την καταπληκτική δήλωση πως θα έχουμε ανάκαμψη με ανεργία! Τώρα στ` αλήθεια πειστήκαμε για

την ότι αυτή η κρίση είναι πρωτόγνωρη! Η ανεργία και η «αδύναμη εργασία» (καταπληκτική σύλληψη) αποτελούν σύμφωνα με τον

Αλμούνια την «προίκα» της κρίσης στην «ανάκαμψη», δηλαδή την ανάκαμψη των κερδών. Έτσι οι «ενάρετοι κύκλοι της οικονομίας»

μπερδεύτηκαν για τα καλά!

Μαύρος ή Άσπρος «κύκνος» λοιπόν, κολυμπά στην λίμνη της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας;

Για να παραφράσουμε τον Τενγκ Χσιάο Πίνγκ (που τον θυμηθήκαμε μέρες πού `ναι;) μαύρος ή άσπρος κύκνος δεν έχει καμία σημασία. Το

πραγματικό ζήτημα είναι το βάθος της… λίμνης και φυσικά πόσοι θα χρειαστούν να γεμίσουν τον πυθμένα της…

[29]

Capital times 27-6-2009

Για να εμβαθύνουμε και άλλο στην «ανάκαμψη» της παγκόσμιας οικονομίας μας βοηθά η διεθνής οικονομική ειδησεογραφία.

Εν τω μεταξύ όλο και περισσότεροι «απαισιόδοξοι» περνούν με τη μεριά των «αισιόδοξων».

Τελευταίο παράδειγμα ο Κρούγκμαν που τελευταία, σε διεθνή οικονομική συνδιάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στην Ασία, δήλωσε

πως η παγκόσμια οικονομία ίσως να γλίτωσε την «απόλυτη καταστροφή». Βέβαια εξακολουθεί να είναι αρκετά σκεπτικιστής όσον

αφορά την πραγματική ανάκαμψη της.

Απορρίπτοντας τη λύση του προβλήματος με την στροφή στις εξαγωγές (ιαπωνικό μοντέλο της κρίσης του `90) περιγράφει με

γλαφυρό τρόπο το πρόβλημα των αγορών λέγοντας πως «δεν υπάρχει

άλλος πλανήτης για να κάνουμε εμπόριο».

Ο Economist διατυπώνει ακόμα καθαρότερα το πρόβλημα γράφοντας πως οι αναπτυσσόμενες χώρες ως εξαγωγικές αγορές (sic) δεν μπορούν

να στηρίξουν μια ανάκαμψη της αμερικάνικης οικονομίας αφού κυρίως εκεί μεταφέρονται τώρα οι συνέπειες της κρίσης (πρόκειται για μια

παραδοχή του φορτώματος της κρίσης στις εξαρτημένες χώρες και στις χώρες που δεν ανήκουν στο κυρίως ιμπεριαλιστικό… κλαμπ;).

Στις ΗΠΑ οι επενδύσεις στις υποδομές ήδη εξοικονομούν πάνω από 150.000 θέσεις εργασίας τη στιγμή όμως που έχουν «κοπεί»

εκατομμύρια (μια δεύτερη παραδοχή για το φόρτωμα των συνεπειών της κρίσης, αυτή τη φορά, στην εργατική τάξη;).

[30]

Βέβαια θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως δεν είναι οι 150.000 από μόνες τους αλλά η δυναμική σπείρα που οι θέσεις αυτές

δημιουργούν στην οικονομία και η πολλαπλασιαστική τους επίδραση στον κύκλο της ζήτησης-κατανάλωσης άρα στη δημιουργία νέων θέσεων

εργασίας κλπ κλπ. Για την ανακοπή της πτώσης χρειάστηκε βέβαια η κυβέρνηση Ομπάμα να θυσιάσει το 14% του αμερικάνικου ΑΕΠ μόνο

εντός του 2009! Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό;

Όλα αυτά θα μπορούσαν (ακόμα και εντός καπιταλισμού) να ακούγονταν έως και… συμπαθητικά αν ο ταξικός συσχετισμός για την παγκόσμια εργατική τάξη δεν ήταν τόσο επαχθής.

Τον Μάη η ανεργία στις ΗΠΑ πλησίασε διψήφια ποσοστά (9,4% ή 13 εκατ. άνεργοι). Αυτό δεν εμποδίζει (αντίθετα προκαλεί) τους σύγχρονους

γκουρού της προσωπικής αναζήτησης όπως ο Χάρβεϊ Μακ Κέι (γνωστός στην αμερικάνικη ήπειρο πιο πολύ απ` ότι ο Γιάλομ) να κηρύσσουν ότι

«από τη στιγμή που απολύεται κάποιος απλώς ξεκινά μια άλλη δουλειά».(εντοπίσαμε το άρθρο στο Κ. Βήμα).

Η οικολογική συνείδηση της ανακύκλωσης επεκτείνεται και στην αντιμετώπιση της… ανεργίας!

Η αμερικάνικη εφημερίδα Capital times (όνομα και μη χωριό)

απευθυνόμενη στους ανέργους γράφει ότι «έχετε την ελευθερία να εκδηλώσετε την οργή σας, να δημιουργήσετε και να ονειρευτείτε»!

Επίσης ο άνεργος έχει την ευκαιρία «να βελτιώσει τις κοινωνικές σχέσεις, να κάνει νέους φίλους, και να ανασυνδεθεί με τους παλιούς».

«Μπορεί να είστε πλέον λίγο πιο φτωχοί αλλά είστε σίγουρα

περισσότερο ελεύθεροι» συμπληρώνει ο προκλητικός αρθρογράφος!

Οι νέοι βρίσκονται στο στόχαστρο αυτής της μεγάλης ανατροπής στις εργασιακές σχέσεις με αιτιολογία την κρίση.

Όχι φυσικά ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν δρομολογημένο. Απλά η «κρίση» παρέχει την καταλληλότερη βάση για αυτή την νέα εξόρμηση του

κεφαλαίου.

Για θυσία μιας ολόκληρης γενιάς κάνει λόγο ο Βρετανικός τύπος ανεξαρτήτως μάλιστα μαθησιακών ή άλλων προσόντων.

Η ελαστικοποιημένη εργασία «εγκαθίσταται» όλο και περισσότερο στην Γερμανία.

Στην «φιλεργατική» Σουηδία ο υπουργός Εργασίας επεξεργάζεται κώδικα για παράταση της «δοκιμαστικής περιόδου απασχόλησης» (όπου κάποιος μπορεί να απολυθεί χωρίς να δικαιούται αποζημίωση). Μέχρι

στιγμής έχει «επιτευχθεί» μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών για εργαζόμενους κάτω των 25 (επιτέλους μια φορά που το…

«σουηδικό παράδειγμα» αντιγράφει την παπανδρεϊκή κόπια του!).

Αν και δεν υπάρχουν επαρκείς αγορές για όλους τους καπιταλιστές

ούτε άλλος πλανήτης να κατακτήσουν, όπως λέει ο Κρούγκμαν, ωστόσο υπάρχει υπερεπάρκεια εργατικής τάξης για εκμετάλλευση (και ας την

έχουν… καταργήσει αρκετές φορές στ` όνομά της στο παρελθόν και πρόσφατα).

[31]

Διλήμματα… 1-8-2009

Η κρίση φέρνει αντιμέτωπους ανθρώπους και ομάδες ανθρώπων μπροστά σε διλήμματα.

Η στήλη θα παραθέσει μερικά είδη διλημμάτων αφήνοντας στον αναγνώστη την ευχέρεια, με κριτήριο την όποια ευαισθησία του, την

τσέπη του ή απλά την ταξική του καταγωγή, να… ταυτιστεί με κάποιο από αυτά.

Πριν τα θέσουμε οφείλουμε να διαπιστώσουμε πως το στρατόπεδο των «αισιόδοξων» όλο και αυξάνεται. Ο Ρουμπινί, ο πλέον απαισιόδοξος

οικονομολόγος, που επισκέφτηκε πρόσφατα τη χώρα μας και περιέγραψε

μαύρη και άραχνη την κατάστασή της αν δεν κάνει «διαρθρωτικές μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις και το ασφαλιστικό», είναι ο

τελευταίος «ηχηρός» προσχωρήσας.

Κινητήρια δύναμη των διεθνών αγορών και των χρηματιστηρίων (που για πρώτη φορά μετά τον φετινό Μάη έχουν σταθερή ανοδική πορεία)

είναι η κινέζικη οικονομική αναθέρμανση.

Διόλου τυχαία. Η οικονομική ενίσχυση που η κινέζικη κυβέρνηση

παρείχε στην οικονομία ήταν σε απόλυτους αριθμούς τετραπλάσια (!) της αμερικάνικης που ήδη ξεπερνά (η αμερικάνικη) τα 1200 δις εκατομμύρια

δολάρια (το πακέτο Μπους και Ομπάμα αλλά και παράλληλα «βοηθητικά πακέτα»)! Αυτά για να υπάρχει ένα μέτρο της κλίμακας των αξιών που

έχουν ριχτεί στη χοάνη της κρίσης.

Όπως γράφουν οικονομικοί αναλυτές (που σε ένα μήνα μπορεί να υποστηρίζουν τα εντελώς αντίθετα) πλέον οι αγορές δεν στηρίζονται

στον αμερικάνο καταναλωτή αλλά στον κινέζο παραγωγό! Όσο για αυτόν

τον πρώτο, περνάει πολύ δύσκολες ώρες.

Παρά τα μέτρα Ομπάμα η ανεργία (για πρώτη φορά μετά το `29) πλησιάζει το διψήφιο αριθμό. Μόνο στο Σικάγο (πόλη καταγωγής του

[32]

«έγχρωμου» Προέδρου) έχουν προστεθεί άλλοι 253.000 χιλιάδες φτωχοί από το 2007, συνολικό ποσοστό φτωχών 11,3%! Στους μαύρους

κατοίκους η ανεργία εκτινάχθηκε στο 14,7% από το περσινό 5,7%!

Επιπλέον οι κατασχέσεις σπιτιών το φετινό καλοκαίρι έχουν

διπλασιαστεί σε σχέση με το καλοκαίρι του 2008.

Σε κάποιες πολιτείες ολόκληρα ξενοδοχεία έχουν επιστρατευτεί για να φιλοξενούν τους άστεγους και όταν η κρατική επιδότηση δεν φτάνει τη

διαμονή την πληρώνουν οι άστεγοι από το μισθό τους!

Συνεπακόλουθα η

λιανική κατανάλωση έχει φτάσει σε σημείο ναδίρ.

Επίσης καθόλου τυχαία δεν είναι πως οι όποιες οικονομικές

προσδοκίες βασίζονται σε εκείνες τις οικονομίες και

τις χώρες που οι

κυβερνήσεις τους (δηλαδή τα κράτη)

κινήθηκαν αποφασιστικά και γενναία και με

κριτήριο την νομισματική ποσοτική χαλάρωση.

Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώνονται τρία «είδη» διλημμάτων.

Το πρώτο αφορά τους οικονομικούς ταγούς και τα οικονομικά

προγράμματα των κυβερνήσεων και –όπως έγινε γνωστό- δίχασε και την ομάδα των G8 που πρόσφατα συγκλήθηκε.

Τι συμφέρει στην ακροβασία της παγκόσμιας οικονομίας ανάμεσα στη Σκύλλα του Πληθωρισμού και την Χάρυβδη του αποπληθωρισμού;

Το αρνητικό ρεκόρ των τελευταίων 60 χρόνων που σημείωσε ο

πληθωρισμός στις ΗΠΑ (-1,9%) είναι φανερό ότι υποδεικνύει τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και της ύφεσης.

Κι όμως οι σκεπτικιστές (βασικά οι Γερμανοί και όχι μόνο μαζί με αρκετούς τραπεζίτες) θεωρούν πως το «παραπανίσιο» χρήμα που έρευσε στην παγκόσμια οικονομία, η νομισματική αστάθεια και η βελτίωση της

ψυχολογίας των επενδυτών που έχει ως επακόλουθο την αύξηση της

τιμής των πρώτων υλών και κυρίως του πετρελαίου, προετοιμάζουν τις συνθήκες για την έκρηξη μιας πληθωριστικής «βόμβας».

Οι τελευταίοι (οι «επενδυτές») αντιμετωπίζουν ένα παραπλήσιο δίλημμα.

Να αγοράσουν δολάρια όταν οι Ευρωπαίοι κρατούν σφικτές της

κάνουλες χρηματοδότησης (σε σχέση με τις ΗΠΑ) αφού στην ΕΕ η πολιτική του στραγγαλισμού της οικονομίας κυριαρχεί ή να αγοράσουν

ευρώ σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων;

[33]

Το δίλημμα μεταφέρεται από τους τραπεζίτες που δεν ξέρουν αν πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα αυξάνοντας τα επιτόκια και

αντιστρέφοντας την ροή της ρευστότητας με κίνδυνο το εκ νέου «κόλλημα» στον βάλτο της ύφεσης… Ή να ευνοήσουν μια… συστηματική

βραδύτητα αντίδρασης που θα οδηγήσει σε νέες (πληθωριστικές αυτή τη φορά) φούσκες.

Οι δύο κεντρικές τράπεζες ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού εκπροσωπούν τις πλευρές του σημερινού διλήμματος.

Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι που αντιμετωπίζουν κάποια άλλα διλήμματα που δεν αναλύονται επαρκώς στις οικονομικές στήλες όπως τα προηγούμενα.

Όπως αυτή της Ντάνα Λιν που αναφέρεται στην Ελευθεροτυπία

(18.07.09) που είναι μία από τους 14,7 εκατομμύρια ανέργων

στις ΗΠΑ (16 εκατομμύρια το 1929, για ένα έχουμε ένα ακόμα

μέτρο του ζητήματος) που έχασε την θέση της στο μάρκετινγκ σε

μια τεχνολογική εταιρεία του Σαν Φρανσίσκο και από τότε

εργάζεται τζάμπα για πέντε ώρες

τη βδομάδα σε μια άλλη εταιρεία του Ίντερνετ. Η ελπίδα της είναι

η εταιρεία να «ανταμείψει» τη φιλοπονία της στις επόμενες

προσλήψεις «όταν αρχίσει η οικονομία να παίρνει μπρος».

Το εν λόγω πρόγραμμα που κατάρτισε η εταιρεία ονομάζεται «happy hours» (!!!).

Η «εργασία χωρίς αμοιβή για μελλοντικές θέσεις» (ποιος ξέρει ίσως σύντομα ανακαλυφτεί ένας πιο σύντομος ορισμός) κερδίζει έδαφος.

Πολλές επιχειρήσεις στην Καλιφόρνια το κάνουν. Το εφαρμόζει και η British Airways και φυσικά αποτελεί και έναν πολύ καλό δείκτη επίδειξης νομιμοφροσύνης των εργαζομένων στην εταιρεία «τους».

Στη Γαλλία πάλι έχουν γίνει μόδα οι απειλές ανατίναξης εργοστασίων που απολύουν εργάτες ή κλείνουν τμήματά τους. Κάποιοι ήδη το έχουν

επιχειρήσει (τρία «κρούσματα» μέχρι τώρα). Σε μια άλλη περίπτωση με την «μπλόφα» της απειλής ανατίναξης οι εργαζόμενοι πέτυχαν

μεγαλύτερες αποζημιώσεις.

Ανατίναξη του εργοστασίου ή ανατίναξη μιας ζωής;

Είπαμε στον κόσμο της «ελεύθερης επιλογής» υπάρχουν διλήμματα και διλήμματα…

[34]

Οικονοκόσμος –Διακοπών:

Στο δεκαπενθήμερο που δεν δημοσιεύτηκε η στήλη «Οικονοκόσμος» διάβασα (στις διακοπές) «το Ρομάντζο της Πεντάρας», εκδόσεις

Παρασκήνιο, 1989 και διαπίστωσα πόσο καταπληκτικά ο Μπρεχτ «διδάσκει»… συμπυκνωμένη (όσο και αναλυτική στις ψυχοπροσωπικές

αντιδράσεις και συμπεριφορές) πολιτική οικονομία. Αφηγούμενος σε ένα

ιστορικό πλαίσιο (κρίση του `28) που έχει πολλά κοινά με τη σημερινή εποχή και την εκδηλωμένη ληστρικότητα του καπιταλιστικού συστήματος

σε ζητήματα όπως η εκμετάλλευση η περίφημη «διαφθορά», η οικονομική «ανάδειξη», η «φιλανθρωπία» κλπ.

Είναι κρίμα που ένα τέτοιο έργο μεταφέρθηκε τόσο άδοξα , ανούσια και εξοργιστικά σε αντίθεση με την ουσία του, στην «Όπερα της Πεντάρας», επιδοτημένη παράσταση με συμμετοχή «καστ τηλεοπτικών

αστέρων» που παίχτηκε (και παίζεται) σε όλη τη χώρα. Αλλά έτσι είναι όταν αφήνει τέτοια νοήματα να τα αποδίδουν «αστέρες» της TV.

Πάντως το βιβλίο είναι καλό να διαβαστεί, ακόμα και αν δεν υπάρχει νεώτερη έκδοση και πρέπει να ψάξει κάποιος αυτήν του 1989 .ΔΜ.

[35]

ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗ LEHMAN BROTHERS 26-9-2009

Πέρασε ένας χρόνος από εκείνο το Σαββατοκύριακο του περασμένου Σεπτέμβρη που ο Πόλτον, τότε υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης

Μπους, αποφάσισε ότι έπρεπε να ξεκινήσει η διαδικασία πτώχευσης για μια από τις μεγαλύτερες επενδυτικές Τράπεζες των ΗΠΑ.

Ήταν η κίνηση που «απελευθέρωσε» μια κρίση που όλο και περισσότεροι είχαν αρχίσει να αναγνωρίζουν ένα χρόνο πριν.

Το ερώτημα που σήμερα πλανάται είναι αν ο Πόλτον και το ηγετικό επιτελείο της αμερικάνικης κυβέρνησης είχαν μετρήσει πραγματικά τι θα επακολουθούσε.

Αλλά και αν κάνουμε μια υπόθεση εργασίας ότι με τις… μαντικές του ικανότητες το οικονομικό επιτελείο είχε προβλέψει το ντόμινο της

χρηματιστηριακής κρίσης που ακολούθησε (και την ολοκληρωμένη της επέκταση σε όλο το φάσμα της οικονομίας) ποια θα μπορούσε να είναι η

«διαφορετική» αντιμετώπιση;

Σήμερα πια γνωρίζουμε πως το άνοιγμα της χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας ήταν τόσο μεγάλο ώστε μόνο το 1% των παγκόσμιων χρηματικών συναλλαγών να πραγματοποιείται σε νόμισμα!

Μετά την κρίση πανικού που ακολούθησε και τις πεσιμιστικές προβλέψεις των διεθνών οικονομικών οργανισμών για το 2009 - 2010

και αφού οι δείκτες κατανάλωσης στις μεγαλύτερες ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις έπεσαν σε πρωτοφανέρωτα επίπεδα για τη μεταπολεμική

εποχή, ένα… χαμόγελο αρχίζει να ξεχωρίζει στο πρόσωπο των οικονομικών ιθυνόντων και αναλυτών.

Ναι, το χρηματιστηριακό κραχ απεφεύχθη και η τόνωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος επέτρεψε στα αγορές χρήματος να λειτουργούν ξανά και να παρουσιάζουν κέρδη όμως η κρίση ξορκίστηκε;

[36]

Και τι είδους ανάκαμψη είναι αυτή που εντοπίζουν;

Τα επίπεδα ρεκόρ της ανεργίας που πλησιάζουν και ξεπερνούν σε

ορισμένους κλάδους την κρίση του `29 δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο.

Παράλληλα η τρομοκρατία της «κρίσης» έχει μετατραπεί σε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για μια επίθεση στους εργατικούς μισθούς και τις

όποιες κοινωνικές κατακτήσεις έχουν μέχρι τώρα περισωθεί.

Το ΔΝΤ «καλεί» τους εργαζόμενους να αποδεχτούν «πάγωμα» και

μείωση μισθών προκειμένου να περισωθούν και να εξοικονομηθούν θέσεις εργασίας!

Είναι φανερό ότι επιχειρείται μια πραγματική οικονομική μεγέθυνση όχι στο επίπεδο της δημιουργίας νέων αγορών και νέων οικονομικών χώρων (ο Κρούγκμαν δήλωσε ότι θα πρέπει να τις ψάξουν στο φεγγάρι!)

αλλά σε βάρος της ζωντανής εργασίας.

Αυτού του είδους η προσπάθεια κάθε εθνικού καπιταλιστικού

σχηματισμού να δημιουργήσει όρους μεγαλύτερης συσσώρευσης και κερδοφορίας μέσα από το ξεζούμισμα των εργαζομένων είναι και κατά

κάποιο τρόπο και μια… αναβολή αντιμετώπισης του βασικού ζητήματος.

Ήδη υπάρχουν και έχουν εκδηλωθεί πολύ βαθιά ρήγματα ανάμεσα στις βασικές ιμπεριαλιστικές χώρες σχετικά με τον τρόπο που θα διαταχθούν

οι πολιτικές «αντιμετώπισης της κρίσης».

Στην πραγματικότητα πως θα διαταχθούν οι νέες προσπάθειες

διευρυμένης κερδοφορίας και το πώς θα πραγματωθεί και θα απορροφηθεί η νέα αρπαγή υπεραξίας από τις αγορές που, όμως, όλοι…

διεκδικούν.

Την άνοιξη του 2009 μόλις και μετά βίας (συμπεριλαμβάνοντας και τον «αέρα» του νεοεκλεγμένου Ομπάμα) αποφεύχθηκε η ρήξη στην

σύγκλιση του διευρυμένου G20.

Πολύ δύσκολο είναι να επαναληφτεί κάτι τέτοιο στην επόμενη συνάντηση πράγμα που έχει αρχίσει να διαχέεται στον τύπο.

Να σημειωθεί εδώ πως το 1937 μετά από τις προσπάθειες της κυβέρνησης Ρούσβελτ (πολύ πιο σοβαρές σε σχέση με τις αφετηρίες και

τις κλίμακες της εποχής του `30 στον «κοινωνικό τομέα» και στην

τόνωση της ζήτησης απ` ότι οι σημερινές) τα επίπεδα του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος είχαν φτάσει τα επίπεδα του 1913!

Ακολούθησε η κρίση που οδήγησε στον πόλεμο.

Το όριο στην παρούσα κρίση ακόμη αναζητείται…

[37]

Κινέζικη έξοδος… 24-10-2009

Οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές συμφωνούν στην εκτίμηση πως η χώρα που φαίνεται να εξέρχεται πρώτη από τον φαύλο κύκλο της κρίσης

είναι η… Κίνα.

Τα μεγέθη αυτής της εξόδου δύσκολα μπορούν να αγνοηθούν.

Αρκεί και μόνο ότι οι κινέζικες εξαγωγές αρχίζουν να καταλαμβάνουν την υπ` αριθ. ένα θέση των αμερικάνικων εισαγωγών!

Την κινέζικη «έξοδο» επικαλούνται –μεταξύ των άλλων- ως μια από

τις αιτίες της ανόδου των τιμών του πετρελαίου καθώς για πρώτη φορά μια από πέρυσι τον Οκτώβρη η ζήτηση για υγρά καύσιμα δείχνει να

ξεπαγώνει.

Το κινέζικο παράδειγμα «εξόδου από την κρίση» αρχίζει να αποκτά αυτονόητο ενδιαφέρον.

Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της «εξόδου».

Η τεράστια κρατική συμμετοχή και δαπάνη.

Θα επαναλάβουμε από αυτή τη στήλη πως η κινέζικη κρατική παρέμβαση είναι τετραπλάσια περίπου της αμερικάνικης η οποία σχεδόν

ξεπέρασε τα ποσά που δαπανήθηκαν από το σχέδιο Μάρσαλ μεταπολεμικά!

Το άλλο χαρακτηριστικό είναι τα… περίπου δύο ευρώ που πληρώνονται οι πρώην αγρότες και σημερινοί προλετάριοι στην οικονομική ζώνη της

Σαγκάης που είναι γνωστό ότι αποτελεί την αιχμή της καπιταλιστικής ανάπτυξης και επέκτασης στην αχανή χώρα.

Πρόκειται σαφώς για μια κλασσικού τύπου πρωταρχική καπιταλιστική συσσώρευση αφού τόσο στο σκέλος της προλεταριοποίησης των αγροτικών μαζών και της δημιουργίας ενός τεράστιου εφεδρικού

[38]

εργατικού στρατού όσο και στο σκέλος της… απολυταρχίας (ένα κράτος σοσιαλφασιστικό που καταπνίγει κάθε διαμαρτυρία και ελέγχει την

εσωτερική αγορά) οι ιστορικές αναλογίες είναι αξιοσημείωτες…

Από την άλλη υπάρχει και το γερμανικό παράδειγμα.

Το παράδειγμα μιας οικονομίας που αν και είχε απολέσει σε μεγάλο βαθμό –πριν την κρίση- το ρόλο της οικονομικής ατμομηχανής της ΕΕ, ωστόσο, μετά την εκδήλωση της κρίσης παρουσίασε τα μεγαλύτερα

στοιχεία σταθεροποίησης και συγκράτησης της πτώσης μέσα στην ΕΕ.

Και εδώ δύο πάλι φαίνονται να είναι τα πιο χτυπητά χαρακτηριστικά.

Από την μια το Γερμανία umber ales που η γερμανική ηγεσία έστειλε από την πρώτη στιγμή της κρίσης σε διάφορους τόνους και με διάφορους αποδέκτες (μέσα και έξω από την ΕΕ).

Από την άλλη η σταθερή εφαρμογή (ιδιαίτερα μέσα στα πλαίσια του Μεγάλου Συνασπισμού) του πακέτου Σρέντερ για τη μείωση του

περίφημου γερμανικού κράτους πρόνοιας υπολογίζεται ότι έχει «συνεισφέρει» σημαντικά στη μείωση του λεγόμενου «μη μισθολογικού

κόστους» αφού οι «παροχές» από το 2001 έχουν μειωθεί πάνω από 45%!

Στην πραγματικότητα οι επιλογές «εξόδου από την κρίση» κάθε χώρας και κάθε αστικής τάξης θα πρέπει να κυμανθούν ανάμεσα σ` αυτά τα δύο παραδείγματα που όμως βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση.

Γι` αυτό και χαιρετίζονται από τους διεθνείς αναλυτές αυτές οι δύο «έξοδοι».

Τώρα το πόσο ανακυκλώνουν απαντούν οριστικά στην κρίση και πόσο την ανακυκλώνουν είναι ένα ολόκληρο άλλο ζήτημα.

Δίνουν όμως μια σοβαρή ταξική (από τη μεριά τους) απάντηση στο

μεγάλο ζήτημα της μειωμένης κερδοφορίας.

Άλλωστε, όπως είχε πει και ο Κέυνς, μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί…

[39]

Δολαρίου αινίγματα 7-11-2009

Πριν δύο εβδομάδες η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ πλησίασε το 1/50, δηλαδή ένα ευρώ ισοδυναμούσε με σχεδόν ενάμιση δολάριο.

Επρόκειτο για ακόμα άλλο νέο ρεκόρ στα οικονομικά δεδομένα.

Η συμπεριφορά των συναλλαγματικών αρχών των ΗΠΑ αλλά και του αμερικάνικου τύπου (εκεί γράφτηκε πως το ακριβό ευρώ και οι ακριβές

εξαγωγές είναι πρόβλημα των ευρωπαίων).

Τα αινίγματα που συνοδεύουν την τιμή του δολαρίου δεν είναι τωρινά.

Οι οικονομολόγοι δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμα τι είναι συμφέρον κάθε φορά για τις ΗΠΑ.

Τη δεκαετία του `70 η υποτίμηση του δολαρίου απειλούσε πάλι

ευρωπαίους, ασιάτες και άραβες μετατρέποντας τα συναλλαγματικά τους αποθέματα σε δολάριο, σε… χαρτιά.

Στη δεκαετία του '80, αντίθετα, η ανατίμηση του δολαρίου συσσώρευσε στις ΗΠΑ κεφάλαια απ` όλη την οικουμένη.

Υπάρχουν πια βάσιμες υποψίες πως οι συναλλαγματικές αρχές των

ΗΠΑ ευνοούν μια υποτίμηση του δολαρίου για να «μοχλεύσουν» ξανά τους ρυθμούς ανάπτυξης της αμερικάνικης οικονομίας.

Εκεί συντελείται ένα ακόμα αινιγματικό γεγονός.

Ενώ η πτώση του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2009 υπολογίζονταν γύρω στο -6,6% (άλλο ένα μεταπολεμικό ρεκόρ) τώρα οι ίδιες υπηρεσίες

υπολογίζουν πως το πρώτο τρίμηνο του 2010 θα υπάρχει ανοδική τάση της τάξης του 3%!

Τι όμως ανάπτυξη είναι αυτή όπου η κατανάλωση εξακολουθεί να μένει καθηλωμένη σε (άλλα) επίπεδα ρεκόρ των τελευταίων 26 χρόνων;

[40]

Όσο για την ανεργία εξακολουθεί να αυξάνεται σε διψήφια νούμερα αν και με μειωμένους ρυθμούς.

Από την άλλη, η συζήτηση που έχει ξεκινήσει για την αντικατάσταση του δολαρίου από ένα σύστημα συναλλαγματικών ισοτιμιών ανάμεσα σε

ισχυρά νομίσματα (Ρωσία, Κίνα, Βραζιλία, Γαλλία, χώρες του Κόλπου κλπ) προς το παρόν μόνο την υποτίμηση του δολαρίου ευνοεί. Και

φυσικά τις αμερικάνικες εξαγωγές.

Τέτοια ζητήματα δεν λύνονται με αποφάσεις και κινήσεις οικονομικού χαρακτήρα.

Είναι όμως και μια τροχιοδεικτική «βολή» που αναφέρεται στο μέλλον.

Ένα αποδεικτικό στοιχείο για τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές χώρες ,τις ισχυρές τοπικές αστικές τάξεις κλπ.

Ανταγωνισμό που –και με την συμβολή της κρίσης- περνάει και στην νομισματική σφαίρα. Και είμαστε ακόμη στην αρχή…

[41]

Η επίμονη σιωπή του σεΐχη Αλ Μακτούμ… 5-12-2009

Τέσσερις μέρες κράτησε ο «όρκος σιωπής» του ηγεμόνα του Ντουμπάι και μέλους της βασιλικής οικογένειας σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ Αλ

Μακτούμ, όταν το μικροσκοπικό κρατίδιο μέλος των Ηνωμέων Αραβικών Εμιράτων ή αλλιώς και αραβικό. Μανχάταν, είδε την οικονομία του να

βυθίζεται στη μαύρη τρύπα. Μια μαύρη τρύπα που δημιούργησε όχι ο…

μετεωρίτης του Μωάμεθ αλλά ο… Μαμονάς της κερδοσκοπίας που ο σοφός προφήτης και θρησκευτικός ηγέτης είχε καταγγείλει και

ταξινομήσει μέσα στα θανάσιμα αμαρτήματα της μουσουλμανικής θρησκείας.

Την Πέμπτη μέρα ο σεΐχης μίλησε και

ουσιαστικά κατήγγειλε τους

δυτικούς

κεφαλαιοκράτες για συνεργεία στη

δημιουργία της φούσκας των

ακινήτων.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

(στα οποία το Ντουμπάι ανήκει) δημιουργήθηκαν πριν από 38 χρόνια με ένωση.

Την «αλληλεγγύη» της έδειξε ήδη μια φορά η πανίσχυρη και «υγιής» Εθνική Τράπεζα της Ομοσπονδίας πριν λίγους μήνες, όταν αγόρασε

κρατικά ομόλογα του Ντουμπάι ύψους δέκα δισ. δολαρίων.

Η Dubai World είναι ένα από τα μεγαλύτερα κρατικά funds (είχαμε επίσης αναφερθεί σ` αυτά την περίοδο που ανέβαιναν «τρελά» οι τιμές

του πετρελαίου) ,ιδρύθηκε με πριγκιπικό διάταγμα το 2006, και δρούσε

για λογαριασμό όλων των πετρελαιοπαραγωγών εμιράτων του Κόλπου αξιοποιώντας τα τεράστια κέρδη που είχαν αποκτηθεί από την άνοδο των

τιμών του πετρελαίου. Ταυτόχρονα βοηθούσε και το λιγότερο πετρελαιοπαραγωγό Ντουμπάι να μετατραπεί σε Σιγκαπούρη της Μέσης

Ανατολή και να «απεξαρτηθεί» από το πετρέλαιο. Αυτή ήταν η βάση της ανταλλακτικής «αλληλεγγύης» ανάμεσα στα εμιράτα

Η στήλη είναι υποχρεωμένη να εκτεθεί σε συντριπτική αυτοκριτική γιατί τότε είχε αντιδιαστείλει την έννοια της κοινής οικονομικής πολιτικής των εμιράτων του Κόλπου με την κίβδηλη και ασταθή οικονομική

«αλληλεγγύη» της ΕΕ.

Αποδείχτηκε ότι αυτή η παρέμβαση δεν ήταν αρκετή.

[42]

Όταν μάλιστα την Δευτέρα 30.11 άνοιξαν τα χρηματιστήρια, το χρηματιστήριο του Άμπου Ντάμπι, το πιο πλούσιο σε κοιτάσματα εμιράτο

που βρίσκεται πίσω από την κοινή Τράπεζα πήρε την κατιούσα.

Νέος πανικός στις αγορές.

Πως όμως ξεκίνησαν όλα; Αντιγράφουμε από την Ελευθεροτυπία της 29.11.09.

«Από τα μέσα του 2008 όλα άλλαξαν. Οι τιμές των ακινήτων άρχισαν

να πέφτουν. Το πρώτο τρίμηνο φέτος μειώθηκαν κατά 41%, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία από ξένες εταιρείες συμβούλων. Οι δεκάδες

σύμβουλοι επιχειρήσεων που έκαναν λεφτά άρχισαν να φεύγουν και τα σενάρια περί δυσκολιών αποπληρωμής των συσσωρευμένων χρεών

έδιναν και έπαιρναν. Οι παρεμβάσεις του Άμπου Ντάμπι, του μεγαλύτερου από τα επτά εμιράτα που απαρτίζουν τα Ηνωμένα Αραβικά

Εμιράτα, στα οποία ανήκει και το Ντουμπάι, αγοράζοντας ομόλογα 10 και 20 δισ. δολαρίων στις αρχές του έτους και άλλα 5 δισ. δολάρια

πρόσφατα, φάνηκαν να καθησυχάζουν τους επενδυτές, μέχρι που έσκασε το «κανόνι» της Dubai World. Πλέον τα ομόλογα των χωρών του

Περσικού πωλούνται όσο όσο, ενώ το κόστος ασφάλισης έφθασε στα ύψη, καθώς εκφράζονται φόβοι για ένα αραβικό ντόμινο πτωχεύσεων

στην περιοχή. Η εδρεύουσα στο Μπαχρέιν τράπεζα Gulf International ακύρωσε την πώληση ομολόγων για την προσέλκυση 500 εκατ.

δολαρίων, ενώ η βρετανική ένωση τραπεζών ζήτησε πρόσφατα από την

κυβέρνηση να παρέμβει για χρέη τουλάχιστον 20 δισ. δολαρίων που χρωστούν σε 100 τουλάχιστον τράπεζες οι σαουδαραβικοί όμιλοι Saad

Group και Ahmad Hamad Algosaibi & Brothers Co».

Να σημειωθεί πως 140

επιχειρήσεις ελληνικών

συμφερόντων ανάμεσα τους και

επιχειρήσεις γούνας

για τα… χιονοδρομικά κέντρα

του τεράστιου οικιστικού

«θαύματος» αλλά και η θηριώδης-για

τα ελληνικά δεδομένα-MIG του Βγενόπουλου δραστηριοποιούνται και έχουν άμεση σχέση με τα κεφάλαια των εμιράτων.

Η στήλη θα σταθεί σε δύο ζητήματα που αφορούν την νέα φούσκα που δείχνει να ταλαιπωρεί την παγκόσμια οικονομία αφού τα

χρηματιστήρια όλου του κόσμου επηρεάστηκαν άμεσα και η ανοδική τους πορεία –μετά την κρίση του 2008- προσωρινά, τουλάχιστο,

ανακόπηκε.

[43]

To πρώτο αφορά ακριβώς αυτό το σημείο δηλαδή πόσο επηρεάζεται η παγκόσμια οικονομία από τις εξελίξεις στο Ντουμπάι.

Δεν είναι αμελητέα ποσότητα τα ποσά και οι οικονομικοί φορείς που έχουν εμπλακεί. Τεράστια ποσά από βρετανικές τράπεζες, γερμανικές

επιχειρήσεις, αμερικάνικα πιστωτικά ιδρύματα. Η Dubai World έχει περισσότερους από 70 πιστωτές που κινδυνεύουν να χάσουν έως και 60

δισ. δολάρια. Κατά την JP Morgan, η Royal Bank of Scotland είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής δανείων της Dubai World με 2,28 δισ. δολάρια

και η HSBC Holdings είναι η πιο εκτεθειμένη τράπεζα σε δάνεια στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με 17 δισ. δολάρια. Επίσης στον κατάλογο

βρίσκονται μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, όπως το χρηματιστήριο του Λονδίνου, η βρετανική αλυσίδα τροφίμων J Sainsbury και οι γερμανικές

αυτοκινητοβιομηχανίες Porsche και Daimler, στις οποίες έχουν επενδύσει μεγάλα αραβικά funds από την περιοχή του Περσικού και τα οποία είναι

ιδιαιτέρως ευάλωτα στα προβλήματα ρευστότητας του Ντουμπάι.

Πρόκειται για τις ουρές της κρίσης-μια άλλη «φούσκα» συνδεμένη με

την κρίση που ξέσπασε το 2008- και θα συνεχίσουν να απασχολούν την παγκόσμια οικονομία όπως π χ η φούσκα των ομολόγων που πολλοί

αναμένουν να εκραγεί στο προσεχές διάστημα.

Είναι τέτοια η κατάσταση (ασταθής «ανάκαμψη») που οικονομικά γεγονότα τέτοιας κλίμακας μπορούν, όχι δύσκολα, να την στείλουν εκτός

τροχιάς.

Το άλλο ζήτημα αφορά την εικόνα του καπιταλισμού ως σύστημα στις μέρες μας.

Τα κουφάρια των οικιστικών μεγαθηρίων και των τεχνητών νησιών και παγοδρομίων στη μέση της ερήμου θα μείνουν μνημεία του τρόπου

«εκτίναξης» στον οποίο οδηγείται ο καπιταλισμός στο πιο παρασιτικό

ίσως στάδιο της ιμπεριαλιστικής του μετάλλαξης. Και της –κυριολεκτικής!- φυσικά ερημοποίησης που προκαλεί.

Ακόμα και όταν ο σεΐχης έσπασε την επίμονη τετραήμερη σιωπή του δεν είχε τελικά κάτι νέο να μας ομολογήσει…

[44]

Περί τίγρεων… 19-12-2009

Είναι γνωστό πως στη σημερινή φάση ανάπτυξης της γης ύπαρξη τίγρεων μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο στο νότιο ημισφαίριο και στο

βόρειο ασιατικό ημισφαίριο. Στην Ινδική Σιβηρία μάλιστα υπάρχει και ο λευκός τίγρης του χιονιού (μήπως όμως τάχα οι οικονομολόγοι δεν

έχουν αρχίσει να ψελλίζουν κάτι για τον… τίγρη της ινδικής

οικονομίας;).

Με αυτή την έννοια ίσως ήταν και φυσιολογικό που στη δεκαετία του `80 η Ιαπωνία και οι οικονομίες της νοτιανατολικής Ασίας είχαν

ονομαστεί «τίγρεις της ανατολής».

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι, ο σημερινός ευρωβουλευτής της ΝΔ, «πολύς» Γιάννης Μαρίνος, βασικός υπεύθυνος

τότε του Οικονομικού Ταχυδρόμου, συνεχώς τις εκθείαζε και τις επικαλούνταν…

Ποια είναι η εννοιολογική βάση όμως αυτής της μεταφοράς;

Δεν είναι άλλη από την εκμηδένιση του νόμου της αξίας.

Ο μύχιος πόθος του κεφαλαίου να αυτοαξιοποιεί (!) τα κέρδη του στον αιώνα τον άπαντα, εκμηδενίζοντας και υπεραντλώντας τον βασικό

παράγοντα που παράγει αξία, δηλαδή την εργατική δύναμη.

Αυτό υποτίθεται το είχαν πετύχει οι «τίγρεις της ανατολής».

Ποια ήταν η δοσολογία αυτού του θαυματουργού (για το κεφάλαιο) ελιξιρίου;

Η υπερεκμετάλλευση των εργαζόμενων και τα φτηνά μεροκάματα (χώρες της ΝΑ Ασίας), η διεύρυνση του εργάσιμου χρόνου πέρα από

κάθε όριο (Ιαπωνία), οι νέες βιομηχανικές εφαρμογές με εισαγωγή

συστημάτων ρομποτικής που επέτρεπαν την εκμηδένιση των χρόνων μεταβίβασης της αξίας και ο έντονος κρατικός προστατευτισμός και

[45]

παρεμβατισμός (αυτό το τελευταίο δεν μνημονεύεται γιατί χαλάει την… υποδειγματική συνταγή).

Βέβαια όλα αυτά τα θαυμαστά συνέβαιναν με τις ευλογίες της αμερικάνικης υπερδύναμης (πολλές φορές και με εξαγωγές κεφαλαίων

όπως στην Νότια Κορέα) που έπαιζε τα δικά της παιχνίδια αμοιβαίας αποδυνάμωσης της Κίνας και της –(τότε) ΕΣΣΔ στον Ειρηνικό και στην

ευρύτερη Ασιατική περιοχή. Οι τίγρεις της Κίνας και της Σιβηρίας έπρεπε, βλέπετε να εμποδιστούν με κάθε μέσο να βγουν από την… σπηλιά.

Ακόμα και οι ευρωπαϊκές εξαγωγές θίγονταν από τον μαζικό αντιγραφέα της ιαπωνικής οικονομικής μηχανής πράγμα που ουδόλως βέβαια

ενοχλούσε την ηγεμονική δύναμη του δυτικού κόσμου.

Με συμβολή, πολύ δυναμική μάλιστα, της αμερικάνικης εσωτερικής

αγοράς που απορροφούσε τα εμπορεύματα των ασιατών και ιαπώνων αντλώντας τεράστια συναλλαγματικά ανταλλάγματα για το δολάριο και

τα αμερικάνικα κρατικά ομόλογα, το «πείραμα» των οικονομικών τίγρεων της Ασίας κράτησε όλη τη δεκαετία του `80..

Ήρθε όμως το πλήρωμα του χρόνου (κυρίως με τις αλλαγές του `89) και αυτοί οι ενδιάμεσοι ρόλοι των χωρών της περιοχής έχασαν την (πολιτική τους βασικά) αξία.

Επιπλέον, η

επαναποικιοποίηση του κόσμου (και της Ασίας) με τις λεγόμενες αναδυόμενες αγορές ευνοούσε τα κερδοσκοπικά παιχνίδια, άσε που τα

ιαπωνικά εμπορεύματα (κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία) είχαν αρχίσει να απειλούν τα αμερικάνικα και μάλιστα στην έδρα τους.

Έτσι οι «τίγρεις της ανατολής» κυρίως με την σημαντική «συνεισφορά» της εξωτερικής οικονομικής πολιτικής που άσκησε η Κλιντονική ηγεσία… ξεδοντιάστηκαν.

Κανείς όμως από τους σοφούς οικονομολόγους που τις εκθείαζαν τότε δεν βρέθηκε απολογούμενος τα χρόνια που ακολούθησαν. Κι αυτό

παρόλο που οικονομίες όπως της Ιαπωνίας-που ήταν και η πιο ισχυρή-έκανε περίπου μια δεκαετία να βγει από το τούνελ της κρίσης.

[46]

Ώσπου εμφανίστηκε στο τέλος αυτής της δεκαετίας ένας άλλος «τίγρης» που ανέτρεπε ότι γνωρίζουμε από την γεωγραφίας της

παγκόσμιας πανίδας, αναδυόμενος όχι από την… πλειστόκαινη περίοδο αλλά από το μέλλον: Ο «κέλτικος τίγρης».

Σημαντική εδώ ήταν πάλι η συμβολή της Κλιντονικής ηγεσίας που «ανακάλυψε» τις κοινές εθνοτικές των ρίζες των αμερικάνων με την

Ιρλανδία (η παρέμβαση του Κλίντον για την «ειρήνευση» στη Βόρεια Ιρλανδία, με την αναγνώριση του Σιν Φέυν ήταν αποφασιστικού

χαρακτήρα).

Η χώρα παρουσίαζε όλα τα χαρακτηριστικά ενός βορινού «μαλακού υπογαστρίου» για την ευρωπαϊκή παρέμβαση των ΗΠΑ: Υποψήφια της

ευρωζώνης, «ευρωσκεπτικίστρια» με αυτήν την διττή αντιφατική σχέση

εγγύτητας και μίσους σε ότι αφορά τους Βρετανούς αλλά και τον αγγλοσαξονικό κόσμο στο σύνολό του.

Και για να μην κατηγορηθεί η στήλη ότι αν και οικονομικού περιεχομένου υποτιμά (χάριν της πολιτικής) την οικονομία, να τονιστεί πως η Ιρλανδία που απέχει τέσσερις ώρες αεροπορικά από τη Νέα Υόρκη,

αποτέλεσε ένα πολύ καλό υποδοχέα μεγάλων επενδύσεων του τομέα της πληροφορικής όταν άρχιζαν να εκδηλώνονται σημάδια κρίσης και

ύφεσης στις ΗΠΑ λίγο πριν και λίγο μετά το 2000.

Όπως γράφει το «Βήμα» στις 6.12.09 σε άρθρο για τον «κέλτικο τίγρη

υπό εξαφάνιση», όλες οι μεγάλες αμερικάνικες επιχειρήσεις της πληροφορικής (και όχι μόνο η Microsoft) είχαν επενδύσει στην

Ιρλανδέζική «Σίλικον Βάλεϋ» μαζί με το σύνολο του αμερικάνικου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Τα βασικά οικονομικά χαρακτηριστικά της νέας επικής προσπάθειας του κεφαλαίου να καταργήσει το… νόμο της αξίας ήταν η μετατροπή μιας

χώρας πρωτογενούς παραγωγής σε χώρα υπηρεσιών στους τομείς της νέας τεχνολογίας σε συνδυασμό με δραστική μείωση των εταιρικών

φόρων από το 47% στα μέσα της δεκαετίας του `90 στο 12,5% σήμερα.

Μια δυνατότητα δηλαδή των κεφαλαίων να κινούνται ελεύθερα και αφορολόγητα από κλάδο σε κλάδο και από επιχείρηση σε επιχείρηση.

Αυτή η ελευθερία «κινητικότητας» των κεφαλαίων αποτέλεσε και το βασικό βραχίονα της ιρλανδέζικης κοπής «ευελιξιοασφάλειας» σε σχέση

με την αντίστοιχη δανέζικου τύπου. Η κυβέρνηση Καραμανλή έστειλε μάλιστα ειδικούς να την μελετήσουν το 2006 για να δουν πως θα την

«μεταφράσουν» στην Ελλάδα.

Αν στην δανέζικη εκδοχή της «ευελιξιοασφάλειας» οι εργαζόμενοι μπορούν να απολύονται και να επαναπροσλαμβάνονται με εγγυητή το

σκανδιναβικό κράτος πρόνοιας, στη περίπτωση της Ιρλανδίας η υπερεπένδυση στις τεχνολογίες εξασφάλιζε την όχι μεγάλη προσωρινή…

διαμονή στους διαδρόμους της ανεργίας. Βέβαια «απαιτείτο» η

συναίνεση των συνδικάτων που παραχωρήθηκε πολύ εύκολα καθώς δέχτηκαν να υιοθετήσουν την «εταιρική κουλτούρα». Διόλου τυχαία δεν

προέκυψε συνεπώς η σημερινή κατάσταση των αιματηρών περικοπών.

[47]

Όσο βέβαια η φούσκα των επενδύσεων στις νέες τεχνολογίες είχε… αέρα αυτή η επαγγελματική μεταπήδηση μπορούσε να υλοποιηθεί και να

κρατηθούν (μετακινούμενες έστω) οι θέσεις εργασίας. Πολύ περισσότερο αφού και από την γηραιά ήπειρο υπήρχε ζήτηση όπως η προσφορά των

2500 χιλιάδων ευρώ που έκανε το 2001 το γραφείο ευρέσεως εργασίας του Βερολίνου για όσους γερμανούς αποδέχονταν να ξενιτευτούν στην

Ιρλανδία.

Όταν όμως η φούσκα έσκασε μετά το 2008 και η Ιρλανδική οικονομία συρρικνώθηκε (φέτος μόνο, ο ρυθμός συρρίκνωσης ήταν κατά 8,3% μεγαλύτερος από πέρυσι) οι ίδιοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης που

μέχρι πρότινος βαθμολογούσαν υψηλά το «ιρλανδικό μοντέλο» και εισηγούνταν επενδύσεις στις επιχειρήσεις του «κέλτικου τίγρη»

έσπευσαν με την ίδια ευκολία να προτείνουν το ιρλανδικό μοντέλο περικοπών ως το… ιδανικότερο για χώρες όπως η Ελλάδα.

Ο «κέλτικος τίγρης» ως υποδειγματικό μοντέλο και στο… ξεδόντιασμά του! Τι (καπιταλιστικός) κόσμος!...