ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε...

190
ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΑ ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ ΔΧΣΔΡΗΚΧΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΔΝΣΑΞΖ ΤΠΖΚΟΧΝ ΣΡΗΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ Δηήζην Πξφγξακκα 2008 Αιιειεγγχε θαη δηαρείξηζε κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ Πξνηεξαηφηεηα 2 Αλάπηπμε δεηθηψλ θαη αμηνιφγεζε κεζφδσλ γηα ηελ απνηίκεζε ηεο πξνφδνπ, ηελ πξνζαξκνγή πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ θαη ηε δηεπθφιπλζε ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο ζπγθξηηηθήο κάζεζεο Γξάζε 2.1 Καζνξηζκφο δεηθηψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πνιηηηθψλ έληαμεο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία: Μεηανάζηεςζη και εκπαίδεςζη Δπεςνηηική ομάδα Ζιίαο Μπεδεβέγθεο (επηζη. ππεχζπλνο) Μαξίλα Νηάιια (επηκ. παξαδνηένπ) Βαζίιεο Παπιφπνπινο Καηεξίλα Γεσξγαληή Κψζηαο Μπισλάο Δζληθό θαη Καπνδηζηξηαθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ Αζήλα, Ινύιηνο 2010

Transcript of ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε...

Page 1: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

ΔΛΛΖΝΗΚΖ

ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΑ

ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ

ΔΧΣΔΡΗΚΧΝ

ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΔΝΣΑΞΖ

ΤΠΖΚΟΧΝ ΣΡΗΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΣΖΝ

ΔΛΛΑΓΑ

ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ

Δηήζην Πξφγξακκα 2008

Αιιειεγγχε θαη δηαρείξηζε κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ

Πξνηεξαηφηεηα 2

Αλάπηπμε δεηθηψλ θαη αμηνιφγεζε κεζφδσλ γηα ηελ απνηίκεζε ηεο πξνφδνπ, ηελ

πξνζαξκνγή πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ θαη ηε δηεπθφιπλζε ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο

ζπγθξηηηθήο κάζεζεο

Γξάζε 2.1

Καζνξηζκφο δεηθηψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πνιηηηθψλ έληαμεο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ

ρσξψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία:

Μεηανάζηεςζη και εκπαίδεςζη

Δπεςνηηική ομάδα

Ζιίαο Μπεδεβέγθεο (επηζη. ππεχζπλνο)

Μαξίλα Νηάιια (επηκ. παξαδνηένπ)

Βαζίιεο Παπιφπνπινο

Καηεξίλα Γεσξγαληή

Κψζηαο Μπισλάο

Δζληθό θαη Καπνδηζηξηαθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ

Αζήλα, Ινύιηνο 2010

Page 2: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

2

Πεπιεσόμενα

Α. Θεσξεηηθή ηεθκεξίσζε 4

1. Δηζαγσγή 4

2. Μεηαλάζηεο καζεηέο ζηελ Διιάδα-γεληθά ζηνηρεία 7

3. Μνληέια Πνιππνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο 10

4. Γηγισζζία θαη Δθπαίδεπζε 14

4.1 Μνληέια δίγισζζεο εθπαίδεπζεο-δηεζλήο εκπεηξία 18

5. Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα-ζπλνπηηθή αλαδξνκή 21

5.1 Θεζκηθφ πιαίζην 21

5.2 Υξεκαηνδνηνχκελα Πξνγξάκκαηα 24

6. Έξεπλεο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο 27

7. Γηεζλείο εθζέζεηο γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν 32

8. Έξεπλεο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν γηα ηελ πξνζαξκνγή κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν 36

9. Καζνξηζκφο Γεηθηψλ πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε 57

9.1 Γείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ 58

9.2 Γείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ κεηαλαζηψλ 62

9.3 Γείθηεο αληαπφθξηζεο ηνπ ζρνιείνπ ζηηο αλάγθεο κεηαλαζηψλ καζεηψλ 63

9.3.1 Αμηνιφγεζε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ 63

9.3.2 Αμηνιφγεζε ηνπ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 66

9.3.3 Αμηνιφγεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε γνλείο 67

10. πλνπηηθή παξνπζίαζε δεηθηψλ 69

Β. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ Η: ΜΔΣΑΝΑΣΔ ΜΑΘΖΣΔ 78

1. Πεξηγξαθηθά ζηαηηζηηθά ησλ εξσηεκάησλ πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ

εθπαίδεπζε

78

1.1 Τπνινγηζκφο θαη ζηαηηζηηθή πεξηγξαθή ησλ δεηθηψλ πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ

ζηελ εθπαίδεπζε

85

1.1.1 Τπνινγηζκφο αληηθεηκεληθψλ δεηθηψλ πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε 86

1.1.2 Τπνινγηζκφο ππνθεηκεληθψλ δεηθηψλ πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε 91

Page 3: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

3

1. 2 πκπιεξσκαηηθνί δείθηεο 93

2. Πξφζβαζε παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη έιεγρνο δεκνγξαθηθψλ

παξαγφλησλ

99

Γ. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΗΗ: ΔΝΖΛΗΚΔ ΜΔΣΑΝΑΣΔ 107

1. Γείθηεο πξφζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη δεκνγξαθηθνί

παξάγνληεο

107

1.1 Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν 107

1.2 Πνζνζηφ κεηαλαζηψλ Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ειηθίαο 30-34 εηψλ 115

1.3 Γείθηεο «Γλψζε ηεο Διιεληθήο Γιψζζαο 116

1.4 χγθξηζε αληηθεηκεληθψλ δεηθηψλ πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε παηδηψλ θαη ελειίθσλ

κεηαλαζηψλ κε βάζε ζηνηρεία ηεο έξεπλαο θαη άιισλ πεγψλ

118

1.5 πλνπηηθή παξνπζίαζε ππνθεηκεληθψλ θαη ζπκπιεξσκαηηθψλ δεηθηψλ πξφζβαζεο

παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε αλαθνξέο ησλ γνληψλ

119

Γ. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΗΗΗ: ΔΚΠΡΟΧΠΟΗ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ-ΓΗΔΤΘΤΝΣΔ &

ΤΠΟΓΗΔΤΘΤΝΣΔ

121

1. Πεξηγξαθηθά ζηαηηζηηθά ησλ εξσηεκάησλ 121

2. Τπνινγηζκφο θαη ζηαηηζηηθή πεξηγξαθή δεηθηψλ 125

2.1 Γείθηεο αμηνιφγεζεο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ 125

2.2 Γείθηεο αμηνιφγεζεο ηεο ζπλεξγαζίαο κε γνλείο 133

2.3 Γείθηεο αμηνιφγεζεο ηεο εξγαζίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 136

Δ. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ 142

1. Πξφζβαζε παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε 142

2. Πξφζβαζε παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε 145

3. Αληαπφθξηζε ηνπ ζρνιείνπ ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ 147

4. Πξνηάζεηο γηα ηελ πνιηηεία 149

Σ. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 154

Z. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 169

Page 4: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

4

Α. ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΣΔΚΜΖΡΗΧΖ

1. Διζαγυγή

Καηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζπληειέζηεθαλ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ ειιεληθή

θνηλσλία κε ηελ ππνδνρή κεγάινπ πνζνζηνχ κεηαλαζηψλ απφ πνιιέο ρψξεο ηνπ

θφζκνπ. Ζ αχμεζε ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ ξεχκαηνο θαη ε δπλακηθή ηεο ειηθίαο ησλ

κεηαλαζηψλ επεξέαζε αλαπφθεπθηα ηε ζχλζεζε ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ. Σν

2007-2008 κφλν ζηα δεκνηηθά ζρνιεία ηνπ λνκνχ Αηηηθήο θνηηνχζαλ παηδηά

κεηαλαζηψλ απφ ηελ Αιβαλία, ηε Ρσζία, απφ Αξαβηθέο ρψξεο, απφ ηελ Οπθξαλία, ηε

Αξκελία, θ.ά. Ζ πξφζβαζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε απνηειεί

πξφθιεζε γηα ην ζεκεξηλφ ζρνιείν, ην νπνίν πξέπεη λα αληαπνθξηζεί ζε δχν βαζηθά

δεηήκαηα: πξώηνλ, ζηηο αλαπηπμηαθέο αλάγθεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, θαη

δεύηεξνλ, ζηηο αλάγθεο ηνπ επηπνιηηηζκνχ θαη ηεο πξνζαξκνγήο ηνπο ζηελ επξχηεξε

θνηλσλία. Οη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο έρνπλ ζεζκνζεηήζεη λφκνπο θαη δηαηάμεηο πνπ

δηέπνληαη απφ ηηο αξρέο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επξσπατθήο ηεο

δηάζηαζεο, πξνθείκελνπ λα επηηεπρζεί ε ηζφηηκε ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ

ζηελ εθπαίδεπζε. Δπίζεο, παξαηεξείηαη έληνλν επηζηεκνληθφ ελδηαθέξνλ γηα ζέκαηα

εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, ηα νπνία άπηνληαη γεληθψλ δεηεκάησλ ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο θαη ηεο δηγισζζίαο. Παξφια απηά, δελ ππάξρνπλ

ζηνηρεία γηα ηελ πξφζβαζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, ηα νπνία λα

αμηνινγνχλ ηελ αθαδεκατθή ηνπο επάξθεηα ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο,

ηελ πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ, θ.ά. Ζ έξεπλα έρεη αζρνιεζεί θπξίσο κε ηελ

έλλνηα ηεο δίγισζζεο εθπαίδεπζεο θαη ην ξφιν ηεο κεηξηθήο γιψζζαο ζηελ

εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο, ρσξίο λα πξνζθέξεη κηα ζπλνιηθή εηθφλα ηνπ καζεηηθνχ

πιεζπζκνχ ζην ζέκα ηεο γισζζηθήο επάξθεηαο. Δπίζεο, δελ ππάξρεη κηα ζπλνιηθή

αμηνιφγεζε ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ πνπ πξνζθέξνπλ καζήκαηα γιψζζαο θαη

καζεζηαθή ππνζηήξημε γηα ηελ έληαμε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ θαλνληθή ηάμε.

Αιιά νχηε ζηνηρεία γηα ηνλ ηξφπν εγγξαθήο θαη έληαμεο ηνπο ζην ζρνιείν. Αθφκε,

ηα ιεγφκελα δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία δέρνληαη θξηηηθή, θαζψο ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ πνπ παξαθνινπζεί ηα ζπγθεθξηκέλα ζρνιεία είλαη πνιχ κηθξφο.

Δπηπιένλ, νη επηδφζεηο ηνπο δελ είλαη ηθαλνπνηεηηθέο. Διάρηζηεο είλαη νη κειέηεο πνπ

αζρνινχληαη κε ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ, ην ξφιν ηνπο εθπαηδεπηηθνχ, ηελ

πξνζαξκνγή ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ,

ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ, θ.ά. Δλψ ζρεδφλ αλχπαξθηεο είλαη νη

Page 5: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

5

κειέηεο πνπ αθνξνχλ ζηελ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Σξηηνβάζκηα

Δθπαίδεπζε. Οη εθπαηδεπηηθνί θαίλεηαη λα έρνπλ δπζθνιίεο ζηε δηαρείξηζε ησλ

ζεκάησλ ηεο πνιηηηζκηθήο δηαθνξεηηθφηεηαο, θαζψο δελ έρνπλ ιάβεη ηα αλάινγα

εθφδηα θαη ηελ απαξαίηεηε θαηάξηηζε.

Σν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο θαη νη Γηεζλείο Οξγαληζκνί ζεσξνχλ ηελ

πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ εθπαίδεπζε σο βαζηθή πξνυπφζεζε γηα

ηελ θνηλσληθνπνίεζε ηνπο θαη ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πξφθιεζεο ηεο κεηάβαζεο ζε

κηα θαηλνχξηα ρψξα. Χο βαζηθνί δείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε ζεσξνχληαη

(α) ε ζρνιηθή πξνζαξκνγή κε βάζε ηηο επηδφζεηο ζηα βαζηθά καζήκαηα, φπσο ε

γιψζζα, ηα καζεηηθά θαη ε θπζηθή, (β) ε νινθιήξσζε ηεο βαζηθήο ππνρξεσηηθήο

εθπαίδεπζεο θαη ε πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ, (γ) νη ζηάζεηο ησλ καζεηψλ

θαη γνληψλ απέλαληη ζην ζρνιείν θαη ηελ εθπαίδεπζε, θ.ά. Οη ζπγθεθξηκέλνη δείθηεο

εμεηάδνληαη ζε ζρέζε κε ην ζεζκηθφ πιαίζην εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηηο

ζπλζήθεο ηνπ ζρνιηθνχ πιαηζίνπ (δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ,

αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην ξφιν ηνπο ζην ζρνιείν, ζπλεξγαζία ηνπ

ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ), αιιά θαη νηθνγελεηαθνχο παξάγνληεο

(γνλετθή εκπινθή, ηθαλνπνίεζε γνληψλ απφ ην ζρνιείν, θ.ά.).

Ζ ζπγθεθξηκέλε έθζεζε έρεη σο θχξην ζηφρν ηνλ πξνζδηνξηζκφ βαζηθψλ

δεηθηψλ πξφζβαζεο παηδηψλ θαη ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε

αλαθνξέο ησλ γνληψλ θαη ησλ θνξέσλ εθπαίδεπζεο ρξεζηκνπνηψληαο θξηηήξηα απφ

δηεζλείο νξγαληζκνχο, φπσο PISA, Eurostat, αιιά θαη απφ δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη

απφ ηελ ειιεληθή θαη δηεζλή βηβιηνγξαθία. ηελ πξώηε ελόηεηα επηρεηξείηαη κηα

ζεσξεηηθή αλάιπζε ηεο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ θαη ηνπ ξφινπ ηνπ

ζρνιείνπ ζρεηηθά κε ηελ ηζφηηκε πξφζβαζή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε. Αλαιχνληαη

δηεμνδηθά δηεζλή ζεσξεηηθά κνληέια θαη εκπεηξίεο θαη ζπγρξφλσο εμεηάδεηαη ηα

ζέκα ζηα πιαίζηα ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. ηε ζπλέρεηα

πεξηγξάθνληαη νη βαζηθνί δείθηεο πξφζβαζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ

εθπαίδεπζε κε βάζε αλαθνξέο ησλ γνληψλ, ησλ ελειίθσλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη νη

δείθηεο αληαπφθξηζεο ηνπ ζρνιείνπ ζηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ κε βάζε αλαθνξέο ησλ εθπξνζψπσλ εθπαίδεπζεο.

Οη βαζηθνί δείθηεο πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε

αθνξνχλ ζηε ζρνιηθή θαη ςπρνθνηλσληθή πξνζαξκνγή ησλ καζεηψλ. Οη δείθηεο

Page 6: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

6

ζρνιηθήο πξνζαξκνγήο πεξηιακβάλνπλ αληηθεηκεληθνχο δείθηεο, φπσο είλαη ε ζρνιηθή

επίδνζε, ην πνζνζηφ καζεηψλ ειηθίαο 11-15 εηψλ κε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε, ε

πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείν θαη ην πνζνζηφ πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ

ζρνιείνπ ειηθίαο 18-24 εηψλ. Οη ππνθεηκεληθνί δείθηεο αθνξνχλ ζηε γνλετθή

εκπινθή, ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ γνληψλ απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ηε

δπζθνιία επαθήο ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ κε ην ζρνιείν. πκπιεξσκαηηθά,

εμεηάδνληαη νη δείθηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ γνληώλ από ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο άιινπο

γνλείο, θαζψο θαη ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ απφ ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο ζπκκαζεηέο

ηνπο. ε απηφ ην πιαίζην εληάζζνληαη θαη νη δείθηεο ςπρηθήο θνηλσληθήο επάξθεηαο

ησλ καζεηψλ θαη ν δείθηεο θνηλσληθήο ζηήξημεο. ηνπο δείθηεο πξόζβαζεο ελειίθσλ

κεηαλαζηώλ ζηελ εθπαίδεπζε θαηαηάζζνληαη ν δείθηεο εθπαηδεπηηθνύ επίπεδνπ

κεηαλαζηψλ, ν δείθηεο πξόζβαζεο ζηελ Αλώηαηε& Αλώηεξε εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ

ειηθίαο 30-34 εηψλ θαη ν δείθηεο επάξθεηαο ζηελ ειιεληθή γιψζζα.

Οη δείθηεο αληαπόθξηζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ησλ

καζεηψλ αθνξνχλ θαηαξράο ην ζεζκηθφ πιαίζην, φπσο θαηαγξάθνληαη ζηε ζπλέρεηα

(α) δείθηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ησλ Τ.Υ. Ι & ΙΙ, ησλ Φ.Τ. θαη ησλ ηκεκάησλ

δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ, (β) γεληθόο δείθηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ζρνιηθώλ κνλάδσλ

γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν θαη ηελ θνηλφηεηα θαη (γ)

δείθηεο αληαπόθξηζεο ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Χο ζπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο πξνηείλνληαη ε ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνχ ςπρνθνηλσληθήο

ζηήξημεο ησλ καζεηψλ, ε ιεηηνπξγία ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ θαη ε ζπλεξγαζία

ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ κε ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν θαηά ηελ εθπαίδεπζε

κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Οη δείθηεο ζρεηηθά κε ην ξόιν ηνπ εθπαηδεπηηθνύ αθνξνχλ (α)

ηε δηαπνιηηηζκηθή ηνπ επάξθεηα, (β) ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο θαη (γ)

ηε δπζθνιία πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Δπηπιένλ, εμεηάδνληαη δείθηεο ζρεηηθά κε ηελ εκπινθή ηεο νηθνγέλεηαο ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κε βάζε ηηο αληηιήςεηο ησλ θνξέσλ εθπαίδεπζεο, φπσο (α)

ε γνλετθή εκπινθή, θαη (β) ε εθδήισζε ελδηαθέξνληνο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ γηα

ηηο ζρνιηθέο κνλάδεο ζηήξημεο ησλ παηδηψλ ηνπο θαη γεληθά γηα ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ

πιαίζην ζηήξημεο ηεο πξφζβαζεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν.

ην δεύηεξν κέξνο παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηξηψλ εξεπλψλ: (α)

Δκπεηξηθή έξεπλα Η: Μεηαλάζηεο καζεηέο, (β) Δκπεηξηθή έξεπλα ΗΗ: Δλήιηθεο

Μεηαλάζηεο, θαη (γ) Δκπεηξηθή έξεπλα ΗΗΗ: Δθπξφζσπνη θνξέσλ εθπαίδεπζεο. Σα

Page 7: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

7

ζηνηρεία ηεο πξψηεο θαη δεχηεξεο έξεπλαο επηηξέπνπλ κηα ζπλνιηθή αμηνιφγεζε

ησλ πξνηεηλφκελσλ δεηθηψλ θαζψο θαη ηε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο ηνπ κε βάζε πέληε

βαζηθέο κεηαβιεηέο ηεο έξεπλαο: (α) νκάδεο ππεθνφηεηαο, (β) επίπεδν αζηηθφηεηαο,

(γ) δηάξθεηα παξακνλήο ζηελ Διιάδα, (δ) ειηθία θαη (ε) θχιν.

Σν ηξίην κέξνο παξνπζηάδεη ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο θαη εζηηάδεη ζε

πξνηάζεηο πνπ ζα ζπλέβαιιαλ ζηελ ηζφηηκε πξφζβαζε κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε.

2. Μεηανάζηερ μαθηηέρ ζηην Δλλάδα-γενικά ζηοισεία

Ο πιεζπζκφο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα, ζπκπεξηιακβάλνληαο ηφζν ηνπο

μέλνπο ππεθφνπο φζν θαη ηνπο νκνγελείο παιηλλνζηνχληεο αληηζηνηρεί ζην 10,3% ηνπ

ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο (Baldwin-Edwarts, 2005). Οη πεξηζζφηεξνη

κεηαλάζηεο είλαη αιινδαπνί, λφκηκνη ή παξάλνκνη, κε ηνπο Αιβαλνχο λα απνηεινχλ

ηελ πνιππιεζέζηεξε νκάδα (62% ζην ζχλνιν ησλ κεηαλαζηψλ). Μηθξφηεξεο

κεηαλαζηεπηηθέο νκάδεο πξνέξρνληαη απφ άιιεο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ (Βνπιγαξία

3,3%, Ρνπκαλία 3,0%), απφ ρψξεο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο (π.ρ. Γεσξγία

2,4%, Ρσζία 2,3%) (Baldwin-Edwarts, 2005). Απφ ην 2003 έρεη απμεζεί ν αξηζκφο

ησλ κεηαλαζηψλ απφ ρψξεο ηεο Αζίαο (Παθηζηάλ, Μπαγθιαληέο, Ηλδία) θαη απφ

Αξαβηθέο ρψξεο, φπσο Αίγππην θαη πξία. Δθηηκάηαη φηη ν αξηζκφο ησλ κεηαλαζηψλ

απφ απηέο ηηο ρψξεο είλαη πεξίπνπ 130.000 θαη αγγίδεη ην 10% ηνπ πνζνζηνχ ησλ

κεηαλαζηψλ (Markoutsoglou, Kasou, Moshotos & Ptohos, 2007).

Σν πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ απμάλεηαη κεηαμχ ησλ λεφηεξσλ ειηθηψλ

εθφζνλ ην πνζνζηφ ηα παηδηψλ θάησ ησλ 14 εηψλ εγγίδεη ην 25% ηνπ ζπλφινπ ησλ

κεηαλαζηψλ, ελψ γηα ηνπο γεγελείο ε αληίζηνηρε ηηκή είλαη 19% (Λακπξηαλίδεο &

Λπκπεξάθε, 2001. Μπάγθαβνο, 2003). χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Ηλζηηηνχηνπ

Παηδείαο Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (2010), ην 2005-06 ζηηο

ζρνιηθέο κνλάδεο φισλ ησλ βαζκίδσλ θνηηνχζαλ 123.839 αιινδαπνί (8,3% ηνπ

ζπλφινπ ησλ καζεηψλ) θαη 23.803 νκνγελείο παιηλλνζηνχληεο (2% ηνπ ζπλφινπ ησλ

καζεηψλ) (βι. Πίλ. 1).

Page 8: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

8

Πίλαθαο 1. Καηαλνκή ησλ αιινδαπώλ θαη ησλ παιηλλνζηνύλησλ καζεηώλ ζηηο

ζρνιηθέο κνλάδεο Α/ζκηαο θαη Β/ζκηαο Δθπαίδεπζεο θαηά ην 2005-06

Δθπαηδεπηηθή

βαζκίδα

Αιινδαπνί Παιηλλνζηνχληεο χλνιν

καζεηψλ

Πνζνζηφ κεη/ψλ&

παιηλλνζηνχλησλ

f % f % f %

Νεπηαγσγείν 14.357 10,3 1.810 1,4 138.304 11,7

Γεκνηηθφ ρνιείν 62.089 9,7 7.903 1,2 643.413 11,1

Γπκλάζην 28.627 8,3 6.699 2,0 332.240 10,3

Λχθεην 9.837 4,0 3.639 1,5 240.200 5,5

ΣΔΔ & ΔΠΑΛ 8.929 9,2 3.752 3,9 96.380 13,1

χλνιν 123.839 8,3 23.803 2,0 1.455.104 10,3

Πεγή: ΗΠΟΓΔ, 2007

Δλδεηθηηθά, απφ ηφηε πνπ δηαηεξνχληαη ζηνηρεία γηα ηελ παξνπζία

αιινδαπψλ καζεηψλ ζην ειιεληθφ ζρνιείν, παξαηεξείηαη φηη ν αξηζκφο ησλ

εκεδαπψλ κεηψλεηαη ρξνληά κε ρξνληά. πγθεθξηκέλα, κε βάζε ηα πνζνζηά ησλ

καζεηψλ θαηά ην 2008-2009, ν αξηζκφο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ έθηαζε ην 9,29%

ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ, ελψ ζε νξηζκέλα ζρνιεία Ηφλησλ Νήζσλ, ζηελ Αηηηθή,

ζην Νφηην Αηγαίν, ζηελ Κξήηε θαη ζηε Πεινπφλλεζν ην πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ

καζεηψλ μεπέξαζε ην 10% (Θενδσξίδεο, 2009). ε ζχγθξηζε κε ην 2003-2004, ην

πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ζην ειιεληθφ ζρνιείν έρεη απμεζεί 2,59%. Χο

πξνο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο, πξνθχπηεη φηη κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ αιινδαπψλ

θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ θνηηά ζην δεκνηηθφ ζρνιείν, αθνινπζεί ην γπκλάζην

θαη ην Λχθεην είηε Γεληθφ είηε Σερληθφ θαη ηέινο ην λεπηαγσγείν (Πίλαθαο 2).

Πίλαθαο 2. Καηαλνκή αιινδαπώλ θαη παιηλλνζηνύλησλ καζεηώλ σο πξνο ηε

βαζκίδα εθπαίδεπζεο θαηά ην 2008-2009

Μαζεηέο Νεπηαγσγεία Γεκνηηθά Γπκλάζηα Λχθεηα ΣΔΔ-ΔΠΑΛ

f % f % % f f % f %

Αιινδαπνί 15.447 13 58.332 49,09 28.680 24,14 9.229 7,77 7.135 6,0

Παι/ζηνχληεο 1.122 7,82 5.212 36,33 4.208 29,33 2.262 15,77 1.543 10,75

Πεγή: Καηαζθεπή ηνπ πίλαθα κε βάζε ζηνηρεία ηνπ ΗΠΟΓΔ πνπ δφζεθαλ ζην θέληξν Αληηγφλε, 2009.

Page 9: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

9

Σα ζπγθξηηηθά ζηνηρεία ηνπ 2003-2004 γηα ηελ θαηαλνκή ησλ αιινδαπψλ θαη

ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο φισλ ησλ βαζκίδσλ δείρλνπλ φηη

ζηηο βαζκίδεο ηνπ λεπηαγσγείνπ, ηνπ δεκνηηθνχ θαη ηνπ γπκλαζίνπ ηα πνζνζηά ησλ

καζεηψλ ήηαλ ηζφπνζα, ελψ ζηε βαζκίδα ηνπ Λπθείνπ θαη ΣΔΔ-ΔΠΑΛ ην πνζνζηφ

ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ήηαλ 11,7% θαη ηνπ ζπλφινπ ησλ εκεδαπψλ 24,7%. ηα

ζηνηρεία ηνπ 2008-2009 παξαηεξείηαη κηα δπζαλαινγία αλάκεζα ζηνπο κεηαλάζηεο

καζεηέο πνπ θνηηνχλ ζην Γπκλάζην θαη ζην Λχθεην, ελψ ζηελ ηξηηνβάζκηα

εθπαίδεπζε ε απφθιηζε είλαη αθφκα κεγαιχηεξε, θαζψο θνηηά κφλν ην 15% ηνπ

ζπλφινπ ησλ λεαξψλ κεηαλαζηψλ (Παπιφπνπινο, Νηάιια, Καινγήξνπ θαη άιινη,

2009). Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη απφ ηα ζηνηρεία απνπζηάδεη ε θαηεγνξία ησλ

«απφλησλ παηδηψλ» απφ ηελ εθπαίδεπζε, πνπ δελ έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα αλάγλσζεο

θαη γξαθήο ελφο απινχ θεηκέλνπ ζε κηα έζησ γιψζζα. Απηφ έρεη σο ζπλέπεηα ηα

πςειά πνζνζηά αλαιθαβεηηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ πνπ αγγίδνπλ ην 9,2% ηνπ

ζπλφινπ, έλαληη 3,6 ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ. ε κεξηθέο νκάδεο κεηαλαζηψλ ην

πνζνζηφ αλαιθαβεηηζκνχ μεπεξλά ην 13% (ΗΓΟ, 2007).

Αλ θαη νη κεηαλάζηεο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο είλαη εηζεξρφκελνη, ηα πξφζθαηα

ζηνηρεία δείρλνπλ φηη φρη φινη νη αιινδαπνί έρνπλ δηαζρίζεη ηα ζχλνξα θαη έρνπλ

αιιάμεη ηφπν δηακνλήο. Απηφ ζπκβαίλεη ζηελ πεξίπησζε ησλ παηδηψλ ηεο δεχηεξεο

γεληάο πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Διιάδα απφ κεηαλάζηεο γνλείο, αιιά δηαηεξνχλ ηελ

εζληθή ηνπο θαηαγσγή ζηελ πεξίπησζε ησλ αιινδαπψλ ή έρνπλ απνθηήζεη ειιεληθή

ππεθνφηεηα ζηελ πεξίπησζε ησλ παιηλλνζηνχλησλ. Δίλαη αμηνζεκείσην φηη 10,7%

ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ έρνπλ γελλεζεί ζηελ Διιάδα, ελψ ην πνζνζηφ ησλ

Αιβαλψλ καζεηψλ δεχηεξεο γεληάο αγγίδεη ην 37,4% (Γθφηνβνο & Μάξθνπ, 2004).

Δθηηκάηαη φηη πεξίπνπ 250 000 ησλ παηδηψλ αιινδαπψλ έρνπλ γελλεζεί ζηελ Διιάδα,

θαη νη γελλήζεηο απφ ην 2001 έσο 2008 ήηαλ πεξίπνπ 120130 ρηιηάδεο (θνχξηνπ,

Βξαηζάιεο & Γθφβαξεο, 2004). πλεπψο, αλακέλεηαη ζηαδηαθή αχμεζε ηνπ αξηζκνχ

ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ πνπ έρνπλ γελλεζεί ζηελ ρψξα καο. Π.ρ. ην Γήκν

Αζελαίσλ θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2002-2003, νη αιινδαπνί καζεηέο απνηεινχζαλ ην

27% ηνπ ζπλφινπ ησλ παηδηψλ ζην λεπηαγσγείν, κάιηζηα ζηα λεπηαγσγεία ηνπ

Κέληξνπ θαη ηεο Κπςέιεο ην πνζνζηφ απηφ έθηαλε ην 40%. ην 53ν λεπηαγσγείν

ζην Γθάδη, ην 76% ησλ καζεηψλ ήηαλ παηδηά αιινδαπψλ. Τςειά ήηαλ ηα πνζνζηά

θαη ζην Γεκνηηθφ, φπνπ πεξίπνπ 3 ζηνπο 10 καζεηέο ήηαλ αιινδαπνί, ζηελ Κπςέιε

ε αλαινγία αιινδαπψλ θαη γεγελψλ καζεηψλ ήηαλ 4 ζηνπο 10, ελψ ζην 22ν

Page 10: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

10

Γεκνηηθφ ηεο ίδηαο πεξηνρήο ην πνζνζηφ ησλ γεγελψλ καζεηψλ ήηαλ κφιηο 24%

(Γθφηνβνο & Μάξθνπ, 2004).

3. Μονηέλα Πολςπολιηιζμικήρ εκπαίδεςζηρ

Ζ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε λνείηαη σο «κηα ζηαδηαθή

δηαδηθαζία εμίζσζεο ησλ δηθαησκάησλ θαη θαζεθφλησλ ησλ κεηαλαζηψλ, φπσο θαη

ηεο πξφζβαζήο ηνπο ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο, κε ηα δεδνκέλα πνπ ηζρχνπλ θαη γηα ηνλ

ππφινηπν πιεζπζκφ, ππφ ζπλζήθεο ίζσλ επθαηξηψλ θαη ίζεο αληηκεηψπηζεο" (ESC,

2002: 1). Οη ζρεηηθέο κειέηεο γηα ηελ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε

αθνξνχλ ζε ξπζκίζεηο, αιιά θαη πξαθηηθέο πνπ εληζρχνπλ ηε δπλαηφηεηα θνίηεζεο

ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο, ηελ παξνρή

εθπαίδεπζεο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ θαη ηε δηαδνρηθή εθπαίδεπζε.

ηηο πνιππνιηηηζκηθέο θνηλσλίεο νη εθπαηδεπηηθέο πνιηηηθέο θαη νη

επηζηεκνληθέο αληηιήςεηο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ έρνπλ ζπλδεζεί κε κνληέια εθπαίδεπζεο ηα νπνία ήδε έρνπλ εθαξκνζηεί ζε

δηάθνξεο ρψξεο. Πξφθεηηαη γηα ην αθνκνησηηθφ κνληέιν, ην κνληέιν ελζσκάησζεο

θαη ην πνιππνιηηηζκηθφ κνληέιν, (Berry, Poortinga, Segall & Dasen, 2002). Τν

Αθνκνησηηθό Μνληέιν αθνινπζεί ηελ εζλνθεληξηθή θαη κνλνπνιηηηζκηθή

πξνζέγγηζε, ε νπνία δίλεη έκθαζε ζηελ απνξξφθεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ

πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ ζηελ επξχηεξε θνηλσλία. ηφρνο ηνπ αθνκνησηηθνχ κνληέινπ

είλαη λα βνεζήζεη φια ηα παηδηά λα απνθηήζνπλ επάξθεηα ζηε γιψζζα θαη ηνλ

πνιηηηζκφ ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο (Νηθνιάνπ, 2000). Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ

ζπγθεθξηκέλνπ ζηφρνπ αθνινπζείηαη πεξηνξηζκφο ζην πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ζηελ ηάμε. ρεηηθά κε ηε δηαηήξεζε ησλ πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ ηεο ρψξαο

πξνέιεπζεο θαη ηελ εθκάζεζε ηεο κεηξηθήο γιψζζαο ζεσξείηαη φηη είλαη ππφζεζε

ησλ ίδησλ ησλ νκάδσλ κεηαλαζηψλ.

Σν κνληέιν ελζσκάησζεο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο απνηππψλεη ηνλ

επηπνιηηηζκφ σο κηα ακθίδξνκε δηαδηθαζία, θαζψο αλαγλσξίδεη ηαπηφρξνλα ηηο

επηδξάζεηο πνπ δέρνληαη νη κεηαλάζηεο απφ ην ρψξν ππνδνρήο, αιιά θαη ηελ επηξξνή

πνπ αζθεί ε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ επξχηεξε θνηλσλία. Σν κνληέιν απηφ ζηεξίδεη ην

ζεβαζκφ ησλ πνιηηηζκηθψλ δηαθνξψλ (ζξεζθεπηηθέο πεπνηζήζεηο, ήζε, έζηκα,

κνπζηθή, θ.α.), ζην βαζκφ πνπ δελ ζέηνπλ ζε θίλδπλν ζηελ ζπλνρή ηεο επξχηεξεο

θνηλσλίαο (Νηθνιάνπ, 2000). ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο εθαξκφδνληαη

Page 11: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

11

αληηζηαζκηζηηθά πξνγξάκκαηα έηζη ψζηε λα αληηκεησπηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα θαη νη

δπζθνιίεο πνπ αλαδχνληαη θαηά ηελ πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην

ζρνιείν. Ζ έκθαζε δίλεηαη ζηηο δπζθνιίεο εθκάζεζεο ηεο δεχηεξεο γιψζζαο (ε

γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο), έηζη ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε γισζζηθή θαη

πνιηηηζκηθή ζπλνρή ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο.

Σφζν ην αθνκνησηηθφ κνληέιν φζν θαη ην κνληέιν ελζσκάησζεο ησλ

καζεηψλ ζηεξίδνληαη ζηηο ππάξρνπζεο εθπαηδεπηηθέο θαη θνηλσληθέο δνκέο, νη νπνίεο

εμαζθαιίδνπλ επθαηξίεο γηα άηνκα θαη νκάδεο πνπ αθνινπζνχλ ηελ πνξεία ηεο

αθνκνίσζεο ή ηεο ελζσκάησζεο ζηελ επξχηεξε θνηλσλία (Berry θαη ζπλ., 2002).

Καη’ απηφ ηνλ ηξφπν, ηα άηνκα θαη νη νκάδεο πνπ επηιέγνπλ ην δηαρσξηζκφ ή ηελ

πεξηζσξηνπνίεζε βξίζθνληαη ζην πεξηζψξην θαη είλαη θνηλσληθά θαη πνιηηηζκηθά

ππνβαζκηζκέλεο. Ζ θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή ηνπο ππνβάζκηζε εληάζζεηαη ζην

γεληθφ φξν ηεο «θνηλσληθνπνιηηηζκηθήο πζηέξεζεο», ηελ νπνία επηθέξεη ην

νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ θαη ε αδπλακία πξφζβαζεο ζηηο θνηλσληθέο ππεξεζίεο ηεο

ρψξαο ππνδνρήο

Τν πνιππνιηηηζκηθό κνληέιν ηνλίδεη φηη ε αθνκνίσζε θαη ε ελζσκάησζε

αλαπαξάγνπλ απφ γεληά ζε γεληά ηνλ εζληθφ δηαρσξηζκφ θαη δε δίλνπλ ιχζε ζηα

πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα παηδία ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Οη

ππνζηεξηθηέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ πηζηεχνπλ φηη ε δηαπαηδαγψγεζε ησλ

καζεηψλ πξέπεη λα γίλεηαη ζε έλα πιαίζην αλαγλψξηζεο θαη κεηαβίβαζεο φισλ ησλ

πνιηηηζκψλ, ζπκβάιινληαο ζηε ζπλνρή θαη ηελ ελφηεηα ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο.

Βαζηθή αξρή ηεο πνιππνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο είλαη ε δηαηήξεζε ηεο πνιηηηζκηθήο

παξάδνζεο θαη ε ζπκκεηνρή ζηελ επξχηεξε θνηλσλία ησλ κεηαλαζηψλ κε

ηαπηφρξνλε πηνζέηεζε θαη ζεβαζκφ ζηνηρείσλ θαη αμηψλ ηνπ θαηλνχξηνπ πνιηηηζκνχ

(Berry, 2001). Ζ δηαηήξεζε ηεο πνιηηηζκηθήο παξάδνζεο ρσξίο ηε ζπκκεηνρή ζηελ

επξχηεξε θνηλσλία νδεγεί ζε ζπγθξνχζεηο κεηαμχ νκάδσλ, ελψ ε ζπκκεηνρή ζηελ

επξχηεξε θνηλσλία ρσξίο ηελ δηαηήξεζε πνιηηηζκηθψλ παξαδνζηαθψλ ζηνηρείσλ

απνζθνπεί ζηε νκνηνγέλεηα ησλ πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ κέζσ ηεο πίεζεο γηα

αθνκνίσζε θαη ζπγρψλεπζε. Χο ςπρνινγηθή έλλνηα, ε έλλνηα ηεο

πνιππνιηηηζκηθφηεηαο πεξηγξάθεη δηεξγαζίεο ακνηβαίαο ζπλεξγαζίαο θαη επαθήο

κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ πνπ έρνπλ σο απνηειέζκαηα ηελ

ηζνξξνπία αλάκεζα ζηε δηαηήξεζε ησλ πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ ησλ εζλνηηθψλ

Page 12: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

12

νκάδσλ απφ ηε κηα κεξηά, θαη ηε γεληθφηεξε απνδνρή ησλ αμηψλ ηεο επξχηεξεο

θνηλσλίαο, απφ ηελ άιιε (ελαξκφληζε) (Berry & Kalin, 2000).

Ο Berry θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ (2002) αλέπηπμαλ έλα ζχλζεην αςηδσηφ

κνληέιν πνιππνιηηηζκηθφηεηαο, κε άμνλεο ηε θπξίαξρε νκάδα θαη ηα άηνκα ή ηηο

πνιηηηζκηθά δηαθνξεηηθέο νκάδεο πνπ ζπλζέηνπλ ηελ επξχηεξε θνηλσλία (Πίλαθαο 3).

Τηνζεηψληαο ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, παξαηεξνχκε φηη

ε θχζε ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο είλαη ακθίδξνκε, θαζψο πεξηιακβάλεη ηηο

πξνζδνθίεο ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο ζρεηηθά κε ηελ πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηψλ

ζην ζρνιείν θαη ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ θαη ζπγρξφλσο ηηο κεηαβνιέο πνπ

επηζπκβαίλνπλ ζηε ζηάζε θαη ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ κεηαλαζηψλ σο απνηέιεζκα ηεο

επαθήο κε ην θαηλνχξην πεξηβάιινλ. Οη πξνεθηάζεηο ηνπ πνιππνιηηηζκηθνχ

πξνζαλαηνιηζκνχ είλαη εκθαλείο ζε ηξία επίπεδα: εζληθφ-πνιηηηθφ, ζεζκηθφ θαη

αηνκηθφ.

ε πνιηηηθφ επίπεδν, ε έλλνηα ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο πεξηγξάθεη εζληθέο

πνιηηηθέο θαη ζηφρνπο ησλ δηαθφξσλ πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ εληφο ηεο επξχηεξεο

θνηλσλίαο. ε κεξηθέο ρψξεο (π.ρ. Καλαδά θαη Απζηξαιία) ε εζληθή πνιηηηθή ηεο

πνιππνιηηηζκηθφηεηαο αληηζηνηρεί ζηε ζηξαηεγηθή ηεο ελαξκόληζεο, ε νπνία πξνσζεί

ηε δηαηήξεζε ηεο πνιηηηζκηθήο θιεξνλνκηάο ησλ δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ, ηελ πιήξε

ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ επξχηεξε θνηλσλία, θαζψο ηε γεληθφηεξε απνδνρή ησλ αμηψλ

ηεο. Ζ πνξεία ησλ κεηαλαζηψλ κπνξεί λα είλαη ε ελαξκφληζε, αιιά ππάξρεη ε

πηζαλφηεηα θάπνηνη λα αξλεζνχλ ηελ απψιεηα ησλ πνιηηηζκηθψλ ηνπο ζηνηρείσλ θαη

λα πηνζεηήζνπλ ην δηαρσξηζκφ θαη ηελ πξνζθφιιεζε ζηε δηθή ηνπο πνιηηηζκηθή

νκάδα.

ε ζεζκηθφ επίπεδν, ε έλλνηα ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο πεξηθιείεη κηα ζεηξά

λφκσλ θαη δηαηάμεσλ πνπ ελζαξξχλνπλ (α) ηε ζπκκεηνρή ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ

εθπαίδεπζε, (β) ηε βειηίσζε ηεο θνηλσληθήο ηνπο ζέζεο, (γ) ηελ παξνρή

δηθαησκάησλ, έηζη ψζηε λα ζπκκεηέρνπλ ηζφηηκα ζηνλ θνηλσληθφ βίν, θαη (δ) ηελ

πξφιεςε θαη ηε κείσζε ησλ δηαθξίζεσλ θαη ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ (Van de

Vijver, Breugelmans, & Schalk-Soekar, 2008). πρλά ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο

εθαξκφδνληαη πνιηηηθέο θαη πξνγξάκκαηα, ηα νπνία ιακβάλνπλ ππφςε ηηο αλάγθεο

ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ, ηηο έλλνηεο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηεο

ηζφηεηαο νη νπνίεο αληαλαθινχλ ζηξαηεγηθέο ελαξκφληζεο, ζπλδπάδνληαο ηε

δηαηήξεζε πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ κε ηελ πνιηηηζκηθή ζπκκεηνρή. Αληίζεηα, ε

Page 13: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

13

άζθεζε κηαο γεληθήο πνιηηηθήο πνπ θαζνξίδεηαη κε βάζε ηεο αλάγθεο ηεο θπξίαξρεο

νκάδαο ηζνδπλακεί κε ηελ αθνκνίσζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ πιεζπζκψλ ζηελ

θνηλσλία ππνδνρήο.

ε αηνκηθφ επίπεδν έρεη ελδηαθέξνλ λα εμεηαζηεί ν ςπρνινγηθφο νξηζκφο ηεο

πνιππνιηηηζκηθφηεηαο, θαη ζπγθεθξηκέλα, νη πξνζδνθίεο ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο

γηα ηνλ επηπνιηηηζκφ ησλ κεηαλαζηψλ ή ε πνιππνιηηηζκηθή ηδενινγία θαη ζπγρξφλσο

ε πξνζπκία ησλ κεηαλαζηψλ γηα ελαξκφληζε, αθνκνίσζε, δηαρσξηζκφ ή

πεξηζσξηνπνίεζε (Berry & Kalin, 1995).

Πίλαθαο 3. Μνληέιν Πνιππνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο

Δπίπεδα Κςπίαπση ομάδα

Δςπύηεπη κοινυνία

Μη κςπίαπση ομάδα

Πολιηιζμική ομάδα

Δζληθφ Δζληθέο πνιηηηθέο ηφρνη ηεο νκάδαο

Θεζκηθφ Μνλνπνιηηηζκηθφ ή

πινπξαιηζηηθφ

Πνηθηινκνξθία θαη ηζφηεηα

Αηνκηθφ Πνιππνιηηηζκηθή

ηδενινγία

ηξαηεγηθέο επηπνιηηηζκνχ

Πεγή: Berry, Poortinga, Segall & Dasen (2002)

Σν πνιππνιηηηζκηθφ κνληέιν εθαξκφδεηαη ζε ρψξεο, φπσο ν Καλαδάο, ε

Απζηξαιία, ε Ακεξηθή, θ.ά. Σα απνηειέζκαηα δηεζλψλ εθζέζεσλ (OECD, 2006),

αιιά θαη ηα επξήκαηα εξεπλεηψλ απφ ηε Βφξεηα Ακεξηθή (Fuglini, 1998) δείρλνπλ

φηη ζηηο ρψξεο απηέο ηα παηδηά εκθαλίδνπλ ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν αθαδεκατθήο

επάξθεηαο θαη πξνζαξκνγήο. Μάιηζηα, ε δηαπίζησζε φηη ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ

εκθαλίδνπλ πςειφηεξν επίπεδν αθαδεκατθήο επίδνζεο θαη θαιχηεξε ςπρηθή πγεία

απφ ηνπο γεγελείο καζεηέο αλαθέξνληαη κε ηνλ φξν «κεηαλαζηεπηηθφ παξάδνμν»

(Garcia Coll, 2005). Σα ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα δελ επηβεβαηψλνληαη ζε ρψξεο

ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο, ελψ ζηελ Διιάδα νη κεηαλάζηεο καζεηέο εκθαλίδνπλ

ρακειφηεξν επίπεδν αθαδεκατθήο επάξθεηαο ζπγθξηηηθά κε ηνπο γεγελείο (Μφηηε-

ηεθαλίδε, Παπιφπνπινο & Καπψλε, 2007).

ηελ Διιάδα έρεη πηνζεηεζεί θαη ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα ν φξνο

δηαπνιηηηζκηθφηεηα γηα λα αλαιχζεη θαη λα πεξηγξάςεη ηελ πνιππνιηηηζκηθή

Page 14: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

14

θαηάζηαζε ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο θαη απφ ηελ άιιε λα δηαηππψζεη ηνπο ζηφρνπο

ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Ο Μάξθνπ (1996) ππνζηεξίδεη φηη ν φξνο

«πνιππνιηηηζκηθφηεηα» ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα λα πεξηγξάςεη κηα

ζπγθεθξηκέλε θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ηε δηαδηθαζία εμέιημήο ηεο θαη φξνο

«δηαπνιηηηζκηθφηεηα» γηα λα εθθξάζεη κηα δπλακηθή δηαδηθαζία αιιειεπίδξαζεο θαη

ακνηβαίαο αλαγλψξηζεο θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ αηφκσλ πνπ αλήθνπλ ζε

δηαθνξεηηθέο πνιηηηζκηθέο νκάδεο. χκθσλα κε ην Γακαλάθε (1998), νη φξνη

πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη δηαπνιηηηζκηθφηεηα θηλνχληαη ζε επίπεδν θνηλσλίαο

(καθξνεπίπεδν), ελψ ν φξνο δηπνιηηηζκηθφηεηα ζε επίπεδν αηφκνπ ή κηθξννκάδαο

(κηθξνεπίπεδν). Πάλησο, νη δχν έλλνηεο, ε πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη ε

δηαπνιηηηζκηθφηεηα αληαλαθινχλ πξαγκαηηθφηεηεο πνπ είλαη ζπλπθαζκέλεο κε ηελ

πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηψλ, ηελ πξφζβαζή ηνπο ζηε εθπαίδεπζε θαη ηελ

πξνζαξκνγή ζηελ επξχηεξε θνηλσλία, αιιά έρνπλ σο ζηφρν ηελ θνηλσλία σο ζχλνιν.

ηελ παξνχζα κειέηε ζα ρξεζηκνπνηεζεί ν φξνο «δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε»,

εθθξάδνληαο απφ ηε κία ηνλ πνιππνιηηηζκηθφ ραξαθηήξα ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ,

θαη απφ ηελ άιιε ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ππφ ηελ έλλνηα ησλ

ξπζκίζεσλ θαη δηαδηθαζηψλ πνπ έρνπλ σο ζηφρν λα ζπλδέζνπλ ηελ εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηψλ κε ην νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πιαίζην ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο.

4. Γιγλυζζία και Δκπαίδεςζη

Ζ πνιππνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε έρεη άκεζε ζρέζε κε ην ζέκα ηεο δίγισζζεο

εθπαίδεπζεο θαη ηελ έλλνηα ηεο δηγισζζίαο. Ζ δηγισζζία πεξηγξάθεηαη σο ε

ηθαλφηεηα ελφο αηφκνπ ή κηαο θνηλφηεηαο λα αμηνπνηνχλ απηφκαηα δχν ή

πεξηζζφηεξεο γιψζζεο γηα δηαπξνζσπηθή επηθνηλσλία, αιιά θαη λα αληαπνθξίλνληαη

απνηειεζκαηηθά ζηηο απαηηήζεηο ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο (Mohanty & Perregaux,

1997). Οη εκπιεθφκελεο γιψζζεο δελ απνηεινχλ πνζνηηθέο κνλάδεο, αιιά έλα

κνλαδηθφ γισζζνινγηθφ ζρήκα. ηε πνξεία αλάπηπμεο ηνπ αηφκνπ θάζε κία απφ ηηο

δχν γιψζζεο κπνξεί λα κεηεμειηρζεί σο πξνο ηελ θαηνρή θαη ηε ρξήζε ηεο απφ πξψηε

ζε δεχηεξε θαη αληίζηξνθα (Γακαλάθεο, 1998). Οη έλλνηεο «πξψηε» θαη «δεχηεξε»

γιψζζα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλάιπζε θαη πεξηγξαθή ησλ γισζζψλ πνπ

ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα θαιχςνπλ πξνζσπηθέο αλάγθεο ηνπ αηφκνπ, αιιά θαη

θαηαζηάζεηο πνπ ζπλδένληαη κε θνηλσληθνχο θαη ζεζκηθνχο ξφινπο θαη ιεηηνπξγίεο

ζηα πιαίζηα ηεο επξχηεξεο θνηλφηεηαο (Ellis, 1996). Απφ απηή ηε ζθνπηά, ν φξνο

Page 15: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

15

δηγισζζία έρεη ζρέζε κε πνιππνιηηηζκηθέο θαηαζηάζεηο θαη αλαθέξεηαη ζηελ

πεξίπησζε πνπ έλα άηνκν αλήθεη ζε δχν γισζζηθέο θνηλφηεηεο θαη κάιηζηα ζε ηέηνην

βαζκφ, πνπ λα δεκηνπξγείηαη ε απνξία: κε πνηα απφ ηηο δχν γιψζζεο έρεη ζηελφηεξε

επαθή (Mohanty & Perregaux, 1997). Αληίζεηα, νη παξαδνζηαθνί φξνη «κεηξηθή» θαη

«μέλε» γιψζζα ππνλννχλ ηε κνλνγισζζία θαη ηελ εθκάζεζε κηαο άιιεο κε

νκηινχκελεο γιψζζαο, ε νπνία ειάρηζηα επεξεάδεη ηελ επξχηεξε θνηλσληθή δσή ηνπ

αηφκνπ (Γακαλάθεο, 2000).

Ο Lambert (1967) αλαθέξεη ηνλ φξν αζξνηζηηθή δηγισζζία ζηελ πεξίπησζε

πνπ ην άηνκν πέξα απφ ηε κεηξηθή ηνπ γιψζζα, ηελ νπνία δηαηεξεί θαη ζπλερίδεη λα

θαιιηεξγεί, καζαίλεη κηα δεχηεξε γιψζζα, θαη έρεη ηελ επρέξεηα λα ρξεζηκνπνηεί θαη

ηηο δχν γιψζζεο αλάινγα κε ην γισζζηθφ πεξηβάιινλ πνπ βξίζθεηαη θάζε θνξά. Απφ

ηε ζθνπηά ηεο λεπξνςπρνινγίαο, ε αζξνηζηηθή δηγισζζία είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηε

δεκηνπξγία επηπιένλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ ζην εγθέθαιν, θάηη πνπ δελ ζπκβαίλεη

ζηελ πεξίπησζε ησλ κνλφγισζζσλ αηφκσλ (Diamond, Kirkham & Amso, 2002).

Καηά ζπλέπεηα, ε αζξνηζηηθή δηγισζζία ζπληζηά αλαπηπμηαθή δηεξγαζία πνπ

ραξαθηεξίδεη ηε θπζηνινγηθή δηαδξνκή ησλ παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη

βαζηθφ επίηεπγκα επάξθεηαο πνπ ζπληειεί ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ζηα πιαίζηα ηεο

νηθνγέλεηαο θαη ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο. ηελ πεξίπησζε πνπ ε εθκάζεζε ηεο

δεχηεξεο γιψζζαο ζπληειείηαη ζε βάξνο ηεο κεηξηθήο ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο

αθαηξεηηθή δηγισζζία. Ο Baker (1996) αλαθέξεηαη ζηε κνλόπιεπξε δηγισζζία κε

ππεξνρή ηεο κίαο ή ηεο άιιεο γιψζζαο.

Ζ θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία ηα άηνκα παξνπζηάδνπλ ειιείςεηο θαη ζηηο δχν

γιψζζεο ραξαθηεξίδεηαη σο εκηγισζζία ή δηπιή εκηγισζζία (Fthenakis, Sommer,

Thrut & Walbiner, 1985). Οη εξεπλεηέο δηαηππψλνπλ ηελ άπνςε φηη ε πηζαλφηεηα λα

αλαπηπρζεί εκηγισζζία είλαη πηζαλή ζε θαηαζηάζεηο κεηαλάζηεπζεο. Γηα λα

απνθεπρζεί ε εκηγισζζία, ην δίγισζζν παηδί πξέπεη λα έρεη ην ρξφλν θαη ηνλ ηξφπν

γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πξψηεο γιψζζαο σο ειάρηζηε εγγχεζε γηα ηε κεηέπεηηα

αλάπηπμε ηεο αθαδεκατθήο γισζζηθήο ηθαλφηεηαο πνπ απαηηείηαη ζην ζρνιείν

(Νηθνιαφπ, 2000). Ο Cummins (1989) δηαηππψλεη ηελ ππόζεζε ηεο αιιειεμάξηεζεο

κεηαμύ πξώηεο θαη δεύηεξεο γιώζζαο, δειαδή, ε επάξθεηα πνπ απνθηά έλα δίγισζζν

άηνκν ζηε δεχηεξε γιψζζα εμαξηάηαη απφ ην βαζκφ επάξθεηαο ηεο πξψηεο γιψζζαο.

Πξφθεηηαη γηα κηα αζξνηζηηθή δηγισζζία, ε νπνία κφιηο θηάζεη ην αλψηεξν επίπεδν

επηδξά ζεηηθά ζηε λνεηηθή θαη γισζζηθή εμέιημε ηνπ παηδηνχ. Με βάζε απηή ηελ

Page 16: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

16

πξνζέγγηζε, ε δηαηήξεζε θαη ε θαιιηέξγεηα ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο

απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ νκαιή θαη επηηπρή αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ.

ρεηηθέο κειέηεο πνπ έρνπλ εθπνλεζεί αλαθνξηθά κε ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο

δηγισζζίαο θαη ηεο γλσζηηθήο αλάπηπμεο δίλνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε επίπεδν

θαηνρήο ησλ δχν γισζζψλ Cummins (1989). Ζ πςειή επάξθεηα ησλ δχν γισζζψλ

έρεη ζεηηθή επίδξαζε ζηελ λνεηηθή εμέιημε ηνπ αηφκνπ, ζηελ γλσζηηθή επειημία, ζηελ

αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθήο ζθέςεο, ε δηπιή εκηγισζζία (κνλφπιεπξε ή ηζφβαζκε

ζηηο δχν γιψζζεο) αξλεηηθή επίδξαζε, ελψ ε επάξθεηα ζηελ κία γιψζζα δελ έρεη

νχηε ζεηηθή νχηε αξλεηηθή επίδξαζε. Θεηηθή ζπλάθεηα έρεη βξεζεί επίζεο αλάκεζα

ζηε δηγισζζία θαη ηε κεηαγισζζηθή ζπλείδεζε, ε νπνία αλαθέξεηαη ζηε ηθαλφηεηα

ηνπ αηφκνπ λα επεμεξγάδεηαη ηε γιψζζα, ηνπο θαλφλεο θαη ηηο ζηξαηεγηθέο γηα ηε

ζσζηή ηεο ρξήζε (Mohanty & Perregaux, 1997). Σα άηνκα κε αζξνηζηηθή δηγισζζία

ρξεζηκνπνηνχλ κεγαιχηεξε πνηθηιία ιεμηινγίνπ ζηελ έθθξαζε ηνπο απφ φηη ηα

κνλφγισζζα άηνκα, είλαη πξσηφηππα ζηηο ζεκαζίεο πνπ απνδίδνπλ ζηηο ιέμεηο θαη

έρνπλ κεγαιχηεξε επθνιία ζηελ απνθσδηθνπνίεζε γισζζηθψλ ζηνηρείσλ. Ζ

απμεκέλε κεηαγισζζηθή ηθαλφηεηα απνηειεί ζεηηθφ παξάγνληα γηα ηελ εθκάζεζε

άιισλ γισζζψλ.

Απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ξφινπ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ δχν γισζζψλ ζε

αηνκηθφ επίπεδν έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε ηεο γιψζζαο, ε

νπνία απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο πνιηηηζκηθήο ηαπηόηεηαο. Οη έξεπλεο

αλαθέξνπλ φηη ε δηαηήξεζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο θαη ε δηγισζζία

έρνπλ ζρέζε κε ηνλ ηξφπν πνπ νη κεηαλάζηεο πξνζεγγίδνπλ ηε ρψξα ππνδνρήο θαη ηε

ρψξα πξνέιεπζεο (Berry, Poortinga, Segall & Dasen, 2002). Σα άηνκα πνπ επηιέγνπλ

ηελ ηαθηηθή ηεο αθνκνίσζεο ηαπηίδνληαη κε ηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο θαη δε

κηινχλ ηε κεηξηθή ηνπο γιψζζα. Ζ δηαδηθαζία απνκάζεζεο ηεο κεηξηθήο γιψζζαο ζε

απηή ηελ πεξίπησζε έρεη ζρέζε κε ηελ απψζεζε ζηνηρείσλ ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηνπ

εαπηνχ. ηελ πεξίπησζε ηνπ δηαρσξηζκνχ ην άηνκν ηαπηίδεηαη κφλν κε ηε γιψζζα

ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ αξλεηηθή ζηάζε θαη αδηαθνξία

απέλαληη ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη νη καζεηέο πνπ

επηιέγνπλ ηελ ηαθηηθή ηνπ δηαρσξηζκνχ εθδειψλνπλ αξλεηηθέο ζπκπεξηθνξέο ζηελ

ηάμε, φπσο θαηάθαζε ζε φζα ιεεη ν δάζθαινο, αλεμάξηεηα αλ ζπκθσλεί ή φρη,

ζησπή, πνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε δελ ζεκαίλεη αδηαθνξία, αιιά απνηειεί

κεραληζκφ άκπλαο γηα λα απνθχγεη ηε γεινηνπνίεζε, θαζψο θαη αιιαγή ηνπ

Page 17: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

17

γισζζηθνχ θψδηθα, (ρξήζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο), πνπ ζπλήζσο

απαγνξεχεηαη απφ ην δάζθαιν (Carrier, 1999). ηελ εμσζρνιηθή δσή ν καζεηήο

απνθεχγεη ηελ επαθή κε άηνκα ηεο θπξίαξρεο νκάδαο. ηελ πεξίπησζε ηεο

πεξηζσξηνπνίεζεο ην άηνκν ραξαθηεξίδεηαη απφ δηπιή εκηγισζζία, παζεηηθή ζηάζε

απέλαληη θαη ζηηο δχν γιψζζεο θαζψο θαη έιιεηςε ελδηαθεξφλησλ θαη θηινδνμηψλ γηα

ην κέιινλ. ηελ πεξίπησζε ηεο ελαξκφληζεο ην άηνκν ηαπηίδεηαη κε ηα δχν

γισζζηθά ζπζηήκαηα θαη ζπλήζσο ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειφ βαζκφ επάξθεηαο ησλ

δχν γισζζψλ (Γακαλάθεο, 1998).

ε έξεπλα ηνπ Gorgona (2010) κειεηήζεθε ην ζέκα ηεο δηγισζζίαο ησλ

παηδηψλ κεηαλαζηψλ απφ ηελ Αιβαλία θαη ηελ Αίγππην. Απφ ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα

δηαθάλεθε πςειή πξνηίκεζε ησλ καζεηψλ ησλ δχν νκάδσλ γηα ηελ εθκάζεζε ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο. Δπίζεο, θαη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, ε πξνηίκεζε ηεο ειιεληθήο

γιψζζαο ζπκβάδηδε κε ηε ζηαδηαθή απψιεηα ηεο κεηξηθήο γιψζζαο. Σν επίπεδν ηεο

δηγισζζίαο θάλεθε λα είλαη πςειφηεξν ζηα παηδηά κεηαλαζηψλ ηεο δεχηεξεο γεληάο

απφ ηελ Αίγππην ζπγθξηηηθά κε ηα παηδηά κεηαλαζηψλ απφ ηελ Αιβαλία. Ζ

δηαηήξεζε ηεο αξαβηθήο απφ ηα παηδηά κεηαλαζηψλ ηεο Αηγχπηνπ ζπζρεηίζηεθε κε

πςειφ βαζκφ ηαχηηζεο κε ηελ εζληθή ηνπο νκάδα.

Αλ θαη ε δηγισζζία ζεσξείηαη πιενλέθηεκα, δηαπηζηψλνληαη ακθηζπκηθέο

ζηάζεηο απφ ηε ζθνπηά ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο αλαθνξηθά κε ηε δηαηήξεζε ηεο

γιψζζαο ησλ κεηνλνηηθψλ νκάδσλ (Berry et al., 2002). Οη αξλεηηθέο απηέο ζηάζεηο

ζπλεπάγνληαη είηε ηελ αθνκνίσζε ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηελ γισζζηθή κεηαθίλεζε

είηε ακπληηθέο ζηάζεηο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο εζληθήο γιψζζαο θαη ηαπηφηεηαο.

Αληίζεηα, νη ζεηηθέο ζηάζεηο δεκηνπξγνχλ επλντθφ πεξηβάιινλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο

γιψζζαο ή αδηαθνξία απφ ηελ πιεπξά ησλ κεηαλαζηψλ. Χζηφζν, δελ ζπκβαίλεη

πάληα νη ζεηηθέο ή νη αξλεηηθέο ζηάζεηο ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο λα νδεγνχλ ζε

γισζζηθή κεηαθίλεζε. Παξαδείγκαηνο ράξε, νη Έιιελεο κεηαλάζηεο ζηε Γεξκαλία

δηαηήξεζαλ ηελ ειιεληθή γιψζζα, παξφιν πνπ δελ είραλ ζεηηθή αληηκεηψπηζε απφ

ηνπο ληφπηνπο. ην Βέιγην, παξά ηε ζεηηθή αληηκεηψπηζε ηεο επξχηεξεο θνηλσλία, ε

ζηάζε ησλ Διιήλσλ απέλαληη ζηελ ειιεληθή γιψζζα αμηνινγήζεθε σο αδηάθνξε

(Chatzidaki, 1996 ζην Gorgona, 2010). Οη έξεπλεο αλαθέξνληαη ζπρλά ζηε

ππνθεηκεληθή αληίιεςε ηεο γιψζζαο σο ζπκβνιηθφ ζηνηρείν ηεο ηαπηφηεηαο, θαζψο

θαη ζηε ζπλαηζζεκαηηθή ζχλδεζε κε ηε γιψζζα ησλ γνληψλ (Smolicz, 1981).

Page 18: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

18

εκαληηθή είλαη ε επηζήκαλζε πνπ γίλεηαη ζε πνιιέο έξεπλεο φηη ε

δηγισζζία ζηε ζρνιηθή ειηθία επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ην πξφηππν πξνζαξκνγήο

πνπ πηνζεηεί ε νηθνγέλεηα θαζψο θαη απφ ηε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα

επηθνηλσλία ζηελ νηθνγέλεηα (Pawliuk, Grizenko, Chan-Yip, Gantouws, Mathew &

Nguyen, 1996). ε απηφ ζπκβάιιεη ην γεγνλφο φηη ζε κεηαλαζηεπηηθά πεξηβάιινληα

δελ ζπλππάξρνπλ πάληα ε αηνκηθή δηγισζζία θαη ε θνηλσληθή δηγισζζία

(Γακαλάθεο, 1998). Ζ δηάθξηζε ηεο αηνκηθήο δηγισζζίαο (bilingualism) θαη ηεο

θνηλσληθήο δηγισζζίαο (diglossia) ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απνδψζεη ηε ρξήζε δχν ή

πεξηζζφηεξσλ γισζζψλ απφ ην ίδην ην άηνκα ή ηελ παξνπζία δχν ή πεξηζζφηεξσλ

γισζζψλ ζην επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ (Fishman, 1975).

4.1 Μονηέλα δίγλυζζηρ εκπαίδεςζηρ-διεθνήρ εμπειπία

Χο δίγισζζε εθπαίδεπζε ελλννχληαη ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα φπνπ

ρξεζηκνπνηνχληαη πεξηζζφηεξεο απφ κία γιψζζεο γηα ηελ επίηεπμε δηδαθηηθψλ

ζηφρσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Γακαλάθεο, 1998). Σα παηδηά πνπ

επηζθέπηνληαη ηα δίγισζζα ζρνιεία κπνξεί λα είλαη δίγισζζα θαηά ηε εηζαγσγή ηνπο

ζην ζρνιείν ή κνλφγισζζα ζηε γιψζζα ηνπ ζρνιείνπ ή ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο ησλ

γνληψλ. Οη κέρξη ηψξα ηχπνη πξνζθνξάο ηεο δίγισζζεο εθπαίδεπζεο δηεζλψο

θαηαηάζζνληαη ζηα εμήο βαζηθά κνληέια: (α) ην κνληέιν κεηαβαηηθήο δίγισζζεο

εθπαίδεπζεο, (β) ην κνληέιν δηαηήξεζεο/εθπαίδεπζεο κέζσ ηεο κεηξηθήο γιψζζαο

(Berry et al., 2002), θαη γ) ην ιεγφκελν κνληέιν ηνπ mainstreaming κέζσ

δηδαζθαιίαο απνθιεηζηηθά ή θπξίσο ζην πιαίζην ηνπ θπξίαξρνπ πνιηηηζκνχ

(Υαηδεδάθε, 2000).

Οη αξρέο ηνπ κεηαβαηηθνύ κνληέινπ δίλνπλ ζεκαζία ζηε κεηξηθή γιψζζα

σο κέζν γηα ηελ εηζαγσγή ησλ καζεηψλ ζηε γιψζζα ηνπ ζρνιείνπ. Ζ δηδαζθαιία

αξρίδεη κέζσ ηεο κεηξηθήο γιψζζα, ελψ ε δεχηεξε γιψζζα πξνζηίζεηαη ζηαδηαθά,

ψζπνπ ε ζέζε ησλ δχν γισζζψλ ζηε δηδαζθαιία λα είλαη ηζνδχλακε. Ζ δίγισζζε

κεηαβαηηθή εθπαίδεπζε αλαπηχζζεηαη θαη ζε ζρνιεία, ζηα νπνία ηα παηδηά καζαίλνπλ

ηε γιψζζα ηεο επξχηεξεο θνηλσλίαο, ελψ ε πξψηε γιψζζα ρξεζηκνπνηείηαη ζε

ρψξνπο εθηφο ζρνιείνπ (Berry et al., 2002). ε άιιεο πεξηπηψζεηο, ε κεηξηθή

γιψζζα πξνζθέξεηαη σο κάζεκα επηινγήο ζην ζρνιείν (Νηθνιάνπ, 2000). Σν

κνληέιν δηαηήξεζεο/εθπαίδεπζεο κέζσ ηεο κεηξηθήο γιψζζαο δίλεη έκθαζε θπξίσο

ζηελ εθπαίδεπζεο κέζσ ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο, ε νπνία νξγαλψλεηαη

Page 19: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

19

απφ θνξείο ηεο θνηλφηεηαο ή ηεο ρψξαο θαηαγσγήο θαη ππνζηεξίδεηαη ζεζκηθά απφ

ζπκθσλίεο κεηαμχ θξαηψλ. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο έρνπκε δίγισζζα ζρνιεία κε

έκθαζε ζηε κεηξηθή γιψζζα ησλ κεηαλαζηψλ, φπσο π.ρ. γηα ηνπο Έιιελεο ηεο

Γεξκαλίαο ή γηα ηνπο Πνισλνχο ζηελ Διιάδα (Νηθνιαφπ, 2000).

Σν κνληέιν ηεο εθκάζεζεο θπξίσο κέζσ ηεο γιώζζαο ηε πιεηνλόηεηαο

(mainstreaming) ζηεξίδεηαη ζηελ πξνζέγγηζε ηεο ελζσκάησζεο ησλ παηδηψλ ησλ

κεηαλαζηψλ, ρσξίο λα ηα θαηαδηθάδεη ζε κηα εθπαίδεπζε “δεχηεξεο θαηεγνξίαο”.

ηφρνο είλαη λα δεκηνπξγεζνχλ νη πξνυπνζέζεηο γηα ίζα δηθαηψκαηα ζηε κφξθσζε

θαη ζηελ επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ (Υαηδεδάθε, 2000).

Ζ Υαηδεδάθε (2000) θάλνληαο κηα αλάιπζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ θαηαιήγεη

ζηα εμήο ζπκπεξάζκαηα:

1. Tν mainstreaming ζηεξίδεηαη ζε νξηζκέλα ζεσξεηηθά κνληέια ηεο αλάπηπμεο, ηα

νπνία δίλνπλ έκθαζε ζε έλα πεξηβάιινλ ππνζηήξημεο, ην νπνίν πξνσζεί ηηο

ηθαλφηεηεο θαη ηελ πξνζαξκνγή ηνπ παηδηνχ (Vygotsky, 1978).

2. Ζ βαζηθή πξνζέγγηζε πνπ πηνζεηείηαη απφ ην κνληέιν ηνπ mainstreaming είλαη

απηή ηεο ελεξγεηηθήο κάζεζεο θαη ηεο νιηζηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ δίλεη έκθαζε ζηελ

εθκάζεζε ηεο γιψζζαο κέζσ ηεο έθζεζεο ζε θπζηθφ θαη απζεληηθφ ιφγν θαη ηεο

αλάκεημεο ησλ παηδηψλ ζε επηθνηλσληαθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ζαθείο ζηφρνπο.

3. Ζ πξψηε γιψζζα ζεσξείηαη ζεκαληηθή γηα ηελ θαηάθηεζε ησλ δεμηνηήησλ ηεο

γξαθήο θαη ηεο αλάγλσζεο ζηε δεχηεξε γιψζζα.

4. Ζ πξνζέγγηζε ηνπ mainstreaming δηαθέξεη απφ ηα πξνγξάκκαηα εκβχζηζεο, ζηα

νπνία ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ εληάζζνληαη ζηηο θαλνληθέο ηάμεηο, ρσξίο θακία

ππνζηήξημε θαη αλαγλψξηζε ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηνπο θαη ηα νπνία αλαγθάδνληαη λα

κάζνπλ ηελ θαηλνχξηα γιψζζα βαζηζκέλα ζηηο δηθέο ηνπο δπλάκεηο.

Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ κνληέινπ είλαη νη εμήο:

α) ε ζπλεξγαζία δύν εθπαηδεπηηθώλ κέζα ζηελ ηάμε (partnership teaching),

β) ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε ησλ παηδηψλ (cooperative learning) ζε δεχγε ή κηθξέο

νκάδεο,

γ) ην πιηθό ην νπνίν πξέπεη λα δηαζέηεη πνηθηιία θαη επειημία ζηε ρξήζε θαη λα

παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ γηα ηα παηδηά,

(δ) απζεληηθέο δηδαθηηθέο δξαζηεξηόηεηεο, νη νπνίεο αλαπηχζζνπλ φιεο ηηο γισζζηθέο

δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ,

Page 20: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

20

(ε) ε γισζζηθή δηδαζθαιία επηηπγράλεηαη κέζα απφ φιν ην θάζκα ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο.

ε δηάθνξεο ρψξεο ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθά πεξηζζφηεξα απφ έλα είδνο

κνληέια δίγισζζεο εθπαίδεπζεο (θνχξηνπ, Βξαηζάιεο & Γθφβαξεο, 2004). ηε

Γαιιία ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαίλεηαη λα αληαπνθξίλεηαη ηθαλνπνηεηηθά ζηηο

αλάγθεο ησλ παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ (Νηθνιάνπ, 2000). Ζ ηθαλφηεηα επηθνηλσλίαο

ζηα γαιιηθά είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε έληαμεο ηνπ κεηαλάζηε – καζεηή ζην

γαιιηθφ ζρνιείν. ε απηή ηε ινγηθή έρνπλ δεκηνπξγεζεί θαη ιεηηνπξγνχλ Τάμεηο

Δηζαγσγήο γηα ηελ πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε (classes

d’imitation/CLIN), ζπκπιεξσκαηηθά καζήκαηα (cours de rattrapage/CRP) ζην

πξσηνβάζκην επίπεδν θαη ηάμεηο ππνδνρήο (classes d’accueil/CLAN) γηα ην γπκλάζην.

Δπηπιένλ νξγαλψλνληαη Πξνγξάκκαηα Γηδαζθαιίαο γισζζψλ θαη πνιηηηζκηθψλ

ζηνηρείσλ ησλ ρσξψλ θαηαγσγήο (Enseignement de Langues et Cultures

d’Origine/ELCO) πνπ αθνξνχλ ζηηο νθηψ (8) θπξηφηεξεο νκάδεο ησλ κεηαλαζηψλ.

Δπίζεο, έρνπλ δεκηνπξγεζεί Κέληξα Δθπαίδεπζεο θαη Πιεξνθφξεζεο γηα ηε ρνιηθή

πκκεηνρή ησλ Μεηαλαζηψλ (Centres de Formation et d’Information pour la

solarisation des Enfants de Migrants/CEFISEM) κε ζηφρν ηελ εθπαίδεπζε ησλ

θαζεγεηψλ θαη ηνπ δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο ζε ζέκαηα

ππνδνρήο απηψλ ησλ καζεηψλ. Σν πξφγξακκα Γξάζεο ηεο Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο

γηα ην 2003 ζεσξεί φηη ην ζρνιείν απνηειεί ην βαζηθφ ζεζκφ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ

πνιηηηθψλ έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ. Αθελφο, νη εθπαηδεπηηθνί νθείινπλ λα

κεηαδψζνπλ ζηα παηδηά ηηο αμίεο πνπ κνηξάδεηαη ε γαιιηθή θνηλσλία θαη αθεηέξνπ

θάηη ηέηνην πξνυπνζέηεη ηελ πεξαηηέξσ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ψζηε λα

κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο θαηλνχξγηεο πξνθιήζεηο.

Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο Γεξκαλίαο δελ είλαη εληαίν, σζηφζν, νη

Γεξκαλνί αθνινπζνχλ ηελ πνιηηηθή ηεο ελζσκάησζεο ησλ παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ

ζηα γεξκαληθά ζρνιεία θαη ζηε γεξκαληθή θνηλσλία (Μηιέζε & Παζραιηψξε, 2003).

Σα βαζηθά εθπαηδεπηηθά κέηξα πνπ πινπνηνχληαη ζηα πιαίζηα ηεο ελζσκάησζεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ είλαη ηα εμήο (βι. Μηιέζε & Παζραιηψξε, 2003):

1. Πξνπαξαζθεπαζηηθέο ηάμεηο γηα καζεηέο πνπ δελ γλσξίδνπλ ηε γεξκαληθή

γιψζζα θαη απνζθνπνχλ ζηελ πξνεηνηκαζία ησλ καζεηψλ γηα ηελ έληαμε

ηνπο ζηελ θαλνληθή ηάμε.

Page 21: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

21

2. Γίγισζζεο ηάμεηο κε παηδηά κεηαλαζηψλ ζην γεξκαληθφ ζρνιείν, ζηηο

νπνίεο εθαξκφδεηαη ην κεηαβαηηθφ πξφγξακκα έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ.

Σν πξφγξακκα ησλ ηάμεσλ αξρίδεη κε ηα 2/3 πεξίπνπ ζηε κεηξηθή γιψζζα

ησλ κεηαλαζηψλ ζηηο θαηψηεξεο ηάμεηο θαη θαηά ην 1/3 γεξκαλφγισζζν.

3. Λεηηνπξγνχλ Σκήκαηα Μεηξηθήο Γιψζζαο ηφζν ζηελ Πξσηνβάζκηα φζν

θαη ζηε Γεπηεξνβάζκηα, πξσηλά θαη απνγεπκαηηλά, ε πνιιέο πεξηπηψζεηο

ην Μάζεκα Μεηξηθήο Γιψζζαο θαη ηνηρείσλ ηεο ρψξαο θαηαγσγήο

ππφθεηηαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ δηπισκαηηθψλ ππεξεζηψλ ησλ ρσξψλ

πξνέιεπζεο, θαηά ζπλέπεηα είλαη εθηφο ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη

πεξηιακβάλεη καζεηέο δηαθφξσλ ειηθηψλ

5. Γιαπολιηιζμική εκπαίδεςζη ζηην Δλλάδα-ζςνοπηική αναδπομή

Σν ειιεληθφ ζρνιείν, φπσο θαη ε ειιεληθή θνηλσλία, ραξαθηεξίδεηαη ζήκεξα

απφ ηελ πνιηηηζκηθή θαη γισζζηθή πνιπκνξθία. Παηδηά κεηαλαζηψλ,

παιηλλνζηνχλησλ θαη πξνζθχγσλ, πξψηεο θαη δεχηεξεο γεληάο αλαδεηνχλ κέζα απφ

ηελ εθπαίδεπζε ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Με βάζε

εκπεηξίεο άιισλ ρσξψλ, ε ειιεληθή πνιηηεία πξνζπάζεζε λα νξγαλψζεη ζεζκνχο θαη

δηαδηθαζίεο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ζηα δεηήκαηα πνπ αλέθπςαλ απφ ηε

θνίηεζε κεγάινπ πνζνζηνχ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, παιηλλνζηνχλησλ θαη πξνζθχγσλ

ζην ειιεληθφ ζρνιείν. Απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο πξνθχπηεη

φηη ηα κέηξα πνπ ειήθζεζαλ θηλνχληαη ζε δχν βαζηθά επίπεδα: 1) Σν πνιηηηθφ

ζεζκηθφ, θαη 2) Σν επίπεδν εθπαηδεπηηθήο πξάμεο κε ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ

γηα ηελ έληαμε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ ζην ειιεληθφ ζρνιείν.

5.1 Θεζμικό πλαίζιο

Απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο πνπ νξίδεη ην πεδίν

παξέκβαζεο θαη αλάπηπμεο ηεο επίζεκεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο γηα ηνπο

κεηαλάζηεο ζηελ Διιάδα δηαθξίλνληαη πέληε πεξίνδνη πξνζαξκνγήο ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη κεηαλαζηψλ

καζεηψλ:

Η. ηηο δεθαεηίεο 1970-1980, ε Διιάδα δέρηεθε ην θχκα ηεο παιηλλφζηεζεο

Διιήλσλ απφ ηε Γεξκαλία, ηηο ΖΠΑ, ηνλ Καλαδά, ηελ Απζηξαιία θαη ηε Νφηηα

Page 22: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

22

Αθξηθή. Πξνζηέζεθε, επηπιένλ, ε παιηλλφζηεζε ησλ πνιηηηθψλ πξνζθχγσλ απφ

ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ησλ Διιήλσλ Οκνγελψλ απφ ηελ Πξψελ

νβηεηηθή Έλσζε, ηε Μέζε Αλαηνιή θαη ηελ Αθξηθή (Γξεηηάθεο, 1999). ε απηφ ην

πιαίζην εθδίδεηαη Τπνπξγηθή Απφθαζε (Ν. 1404/83)1), ε νπνία εηζάγεη ην ζεζκφ ησλ

Σάμεσλ Τπνδνρήο (Σ.Τ.) θαη ησλ Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ (Φ.Σ.) γηα ηελ

αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ ησλ παηδηψλ ησλ παιηλλνζηνχλησλ πνπ εγθαηαζηάζεθαλ

ζηελ Διιάδα πξνο αλαδήηεζε ελφο αζθαιέζηεξνπ κέιινληνο γηα ηε δσή ηνπ.

ΗΗ. Ζ κεηεμέιημε ηεο Διιάδαο ην 1990 ζε ρψξα ππνδνρήο θαη θηινμελίαο κεγάινπ

αξηζκνχ κεηαλαζηψλ, παιηλλνζηνχλησλ θαη πξνζθχγσλ, νδήγεζε ζηελ ηξνπνπνίεζε

ηεο λνκνζεζίαο ηνπ 1980 (Ν. 1894/90), πνπ ξπζκίδεη ηε ιεηηνπξγία θξνληηζηεξηαθψλ

ηκεκάησλ θαη ηάμεσλ ππνδνρήο δίλνληαο (α) ην δηθαίσκα λα εληαρζνχλ ζε απηά

αιινδαπνί καζεηέο πνπ θνηηνχλ ζηελ Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε

θαη, ζπγρξφλσο, (β) ηε δπλαηφηεηα πξφζιεςεο (σξνκίζζησλ) εθπαηδεπηηθψλ πνπ

δηδάζθνπλ ηε γιψζζα θαη ηνλ πνιηηηζκφ ησλ παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ. Με ηελ

ηξνπνπνίεζε ησλ Σάμεσλ Τπνδνρήο θαη ησλ Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ, ε

ειιεληθή πνιηηεία δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην χιινγν Γηδαζθφλησλ θάζε ζρνιηθήο

κνλάδαο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο λα πξνζθέξεη γισζζηθή

αιιά θαη γεληθφηεξε καζεζηαθή ππνζηήξημε ζηνπο αιινδαπνχο καζεηέο εληφο θαη

εθηφο ζρνιηθνχ σξαξίνπ (ΤΠΔΠΘ, 2010).

ΗΗΗ. Σν ζεκαληηθφηεξν βήκα ζηνλ ηνκέα ηεο ζέζπηζεο κέηξσλ γηα ηελ πξνζαξκνγή

κεηαλαζηψλ καζεηψλ γίλεηαη ην 1996 (Ν. 2413/96) κε ηελ ςήθηζε ηνπ λφκνπ γηα

ηελ “Διιεληθή Παηδεία ζην εμσηεξηθφ θαη ηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε”, ν

νπνίνο ζην άξζξν 34 αλαιχεη ηνπο ζθνπνχο θαη ην πεξηερφκελν ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο. Τηνζεηψληαο ηε δηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε σο επίζεκε γξακκή

εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ιακβάλνληαη ηα εμήο δηνηθεηηθά κέηξα:

Οξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ζρνιηθψλ κνλάδσλ δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

γηα ηελ παξνρή εθπαίδεπζεο ζε καζεηέο κε εθπαηδεπηηθέο, θνηλσληθέο,

πνιηηηζκηθέο ή κνξθσηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. Σα ρνιεία Γηαπνιηηηζκηθήο

Δθπαίδεπζεο κπνξνχλ λα ηδξπζνχλ φρη κφλν απφ ην θξάηνο, αιιά θαη «επ’

νλφκαηη νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, εθθιεζηαζηηθψλ ηδξπκάησλ θαη

Page 23: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

23

άιισλ θηιαλζξσπηθψλ ζσκαηείσλ κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα» (Ν. 2413,

άξζξν 35, παξ. 4).

ηα ζρνιεία δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο (λεπηαγσγεία, δεκνηηθά, γπκλάζηα,

ιχθεηα θάζε ηχπνπ) εθαξκφδεηαη ην πξφγξακκα ησλ δεκνζηψλ ζρνιείσλ, ην

νπνίν πξνζαξκφδεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ.

Ίδξπζε Δηδηθήο Γξακκαηείαο Παηδείαο Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο

Δθπαίδεπζεο σο δηνηθεηηθφ εξγαιείν ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο κε ζηφρν ην

ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο ζε ζέκαηα

πξνζαξκνγήο καζεηψλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ.

Ίδξπζε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Παηδείαο θαη Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο

Δθπαίδεπζεο (Η.Π.Ο.Γ.Δ.), ην νπνίν έρεη σο ζηφρν ηελ επηζηεκνληθή θαη

έγθπξε εθηέιεζε ηνπ έξγνπ ηνπ ΤΠΔΠΘ. ην έξγν ηνπ Η.Π.Ο.Γ.Δ.

πεξηιακβάλνληαη (α) ε ζχληαμε θαη ε έγθξηζε πξνγξακκάησλ, ε έγθξηζε θαη

ζπγγξαθή βηβιίσλ, ε πξνεηνηκαζία πιηθνχ γηα ηα ζρνιεία δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο, (β) ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, (γ) ε κειέηε ζεκάησλ ησλ

παιηλλνζηνχλησλ κε ζηφρν ηελ επθνιφηεξε έληαμή ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ

ζχζηεκα, θαη (δ) ε πξνζαξκνγή ησλ πξνγξακκάησλ ζηα ζρνιεία

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο κε βάζε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θάζε ζρνιείνπ.

ΗΤ. εκαληηθφ βήκα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο

κπνξεί λα ζεσξεζεί θαη ε ελζσκάησζε ηεο επξσπατθήο δηάζηαζεο ζηελ

ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα. Μηα απφ ηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ

αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο είλαη «Ζ ελίζρπζε ηεο πνιηηηζκηθήο θαη γισζζηθήο

ηαπηφηεηαο ζην πιαίζην κηαο πνιππνιπηηζκηθήο θνηλσλίαο» (ΦΔΚ η.β’ 303/13-3-

03). Ζ ελίζρπζε ηεο πνιηηηζκηθήο θαη γισζζηθήο ηαπηφηεηαο ζπλδπάδεηαη κε ηελ

ακνηβαία θαηαλφεζε θαη ζπλεξγαζία κε ηνπο άιινπο επξσπατθνχο ιανχο κε

ζηφρν ηελ αλάπηπμε ζε φινπο ηνπο ηνκείο, κε ην ζεβαζκφ θαη ηελ απνδνρή ηεο

πνιηηηζκηθήο εηεξφηεηαο ηνπ άιινπ θαη ηελ αξκνληθή ζπκβίσζε ζε

πνιππνιηηηζκηθά πεξηβάιινληα, κε ηελ αλάπηπμε θνηλσληθψλ θαη επηθνηλσληαθψλ

δεμηνηήησλ αλαγθαίσλ γηα ηε ζπκκεηνρή ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσληθέο εμειίμεηο θαη

κε ην πλεχκα ηεο πνιηηηζκηθήο θαη γισζζηθήο πνιπκνξθίαο, φπσο πξνβιέπεηαη

ζηε ζπλζήθε ηνπ Maastricht (Παληίδεο & Παζηάο, 2003).

Τ. Ο ζεζκφο ηνπ Οινήκεξνπ ρνιείνπ κε ην δηεπξπκέλν σξάξην ιεηηνπξγίαο ηνπ

θαζηεξψζεθε αξρηθά ην 1997 κε ηνλ λφκν 2525/23-9-1997. Βαζηθφο ζθνπφο ηνπ

Page 24: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

24

νινήκεξνπ ζρνιείνπ είλαη λα πξνζθέξεη ζηνπο καζεηέο αλαβαζκηζκέλν

πξφγξακκα καζεκάησλ πνπ πξνζβιέπεη ζηελ εμππεξέηεζε παηδαγσγηθψλ,

εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο θαη θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζηφρσλ (Υαλησηάθεο,

2001). Οη βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ νινήκεξνπ ζρνιείνπ κε

βάζε ηηο ππνπξγηθέο απνθάζεηο θαη εγθπθιίνπο είλαη ε εκπέδσζε ησλ γλψζεσλ

πνπ δηδάζθνληαη νη καζεηέο ζην πξσηλφ πξφγξακκα θαη ν εκπινπηηζκφο ηνπ

πξσηλνχ πξνγξάκκαηνο κε επηπιένλ δηδαθηηθά αληηθείκελα ζχκθσλα κε ηηο

αλάγθεο ησλ καζεηψλ (π.ρ. Μνπζηθή, Υνξφ, Αγγιηθά, θ.ά). Ζ θηινζνθία ηνπ

Οινήκεξνπ ρνιείνπ κε ην δηεπξπκέλν σξάξην ιεηηνπξγίαο ηνπ, ην

εκπινπηηζκέλν πξφγξακκα θνηλσληθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα εηζάγεη έλαλ

θαηλνχξην ηξφπν νξγάλσζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη ζπλεπάγεηαη αιιαγέο ζην

ξφιν θαη ζηελ πξνζθνξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αιιά θαη ζηηο πξνζδνθίεο ησλ

καζεηψλ θαη ησλ γνληψλ (Φ/3347/91969/Γ1/2-9-03). ε απηφ ην πιαίζην κπνξεί

λα απνηειέζεη ηζρπξφ κέζν γηα ηελ νκαιή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ,

εηδηθά, ζηηο πξψηεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο.

5. 2 Υπημαηοδοηούμενα ππογπάμμαηα

Δθηφο απφ ηνπο εηδηθνχο ζεζκνχο κε ηνπο νπνίνπο ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ

ζχζηεκα επηρεηξεί ηα ηειεπηαία ρξφληα λα αληαπνθξηζεί ζηηο αλάγθεο ηεο

πνιππνιηηηζκηθήο πξαγκαηηθφηεηαο, ζεκαληηθφο δείθηεο ηεο εθπαηδεπηηθήο

πνιηηηθήο ησλ ειιεληθψλ θπβεξλήζεσλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ,

είλαη ηα ρξεκαηνδνηνχκελα πξνγξάκκαηα, ηα νπνία πινπνίεζαλ δηάθνξνη θνξείο. ζε

ηξεηο βαζηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο: (α) 1997-2000, (β) 2000-2004, θαη (γ) 2006-2008

(Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη Θξεζθεπκάησλ, 2010).

Η. Πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε Παιηλλνζηνύλησλ θαη αιινδαπώλ καζεηώλ» (1997-2000

θαη 2000-2004) ην νπνίν πινπνηήζεθε ην Πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε Παιηλλνζηνύλησλ

θαη αιινδαπώλ καζεηώλ» απφ ην Παλεπηζηήκην Αζελψλ κε επηζηεκνληθνχο

ππεπζχλνπο ηνπο θαζεγεηέο θ. Γηψξγν Μάξθνπ θαη Θ. Παπαθσλζηαληίλνπ. Ζ

πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ επεθηάζεθε ζηνπο εμήο ηνκείο εξεπλεηηθνχ θαη

πξαθηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ:

ην ηνκέα ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο κε θχξην ζηφρν ηελ αμηνιφγεζε ησλ

πθηζηάκελσλ κέηξσλ γηα ηε ζρνιηθή έληαμε ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη

Page 25: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

25

αιινδαπψλ καζεηψλ, αιιά θαη ηε δηακφξθσζε ελφο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ

δηαπνιηηηζκηθήο παξέκβαζεο γηα ηελ εμαζθάιηζε ίζσλ επθαηξηψλ ζηνπο καζεηέο

κε πνιηηηζκηθέο ηδηαηηεξφηεηεο.

ηνλ ηνκέα ηνπ ζρνιηθνύ πξνγξάκκαηνο, ζηφρνο ήηαλ (α) ε εθπφλεζε κειεηψλ

θαη εξεπλψλ γηα ηηο γισζζηθέο θαη ςπρνπαηδαγσγηθέο αλάγθεο ησλ αιινδαπψλ

θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ, θαη (β) ε δεκηνπξγία θαη παξαγσγή δηδαθηηθνχ –

επνπηηθνχ πιηθνχ κε ζηφρν ηελ ππνζηήξημε ηεο γισζζηθήο αλάπηπμεο θαη ησλ

γεληθφηεξσλ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο απηψλ ησλ παηδηψλ κέζα ζην ειιεληθφ

εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα.

Ο ηξίηνο ηνκέαο αθνξνχζε ζηελ επαηζζεηνπνίεζε θαη επηκόξθσζε

εθπαηδεπηηθώλ, θαη ζηειερώλ ηεο εθπαίδεπζεο, αιιά θαη ηεο επξύηεξεο

εθπαηδεπηηθήο θνηλόηεηαο γηα ηελ απφθηεζε ησλ απαξαίηεησλ γλψζεσλ ζρεηηθά

κε γισζζνδηδαθηηθά, καζεζηαθά θαη ςπρνθνηλσληθά ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε

ηελ εθαξκνγή ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ζην ζρνιείν.

Ο ηνκέαο ζηήξημεο ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο απνζθνπνχζε ζηελ

ελζάξξπλζε ηεο ζπκκεηνρήο παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ γνλέσλ ζηηο

δηαδηθαζίεο ηνπ ζρνιείνπ, ζηελ ελεκέξσζε ηνπο ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ην

ζρνιείν θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο κε ηελ παξνρή θαη εθαξκνγή

πνιχκνξθνπ θαη πνιχγισζζνπ πιηθνχ, αιιά θαη ηελ απαζρφιεζε εηδηθεπκέλνπ

δίγισζζνπ πξνζσπηθνχ γηα δηεπθφιπλζε ηεο επαθήο ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη

αιινδαπψλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν.

ΗΗ. Σν πξφγξακκα ηνπ 2006-2008 πεξηιακβάλεη δχν βαζηθέο ελφηεηεο: (α) «Έληαμε

παηδηώλ παιηλλνζηνύλησλ θαη αιινδαπώλ ζην ζρνιείν γηα ηελ Πξσηνβάζκηα

εθπαίδεπζε» γηα ηελ πεξίνδν 2006 – 2008 πνπ πινπνηήζεθε απφ ην Παλεπηζηήκην

Αζελψλ κε επηζηεκνληθφ ππεχζπλν ηνλ θαζεγεηή ηεο Ννκηθήο ρνιήο, θ. Η.

Καξάθσζηα θαη (β) «Έληαμε παηδηώλ παιηλλνζηνύλησλ & αιινδαπώλ ζην ζρνιείν –

γηα ηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε (Γπκλάζην)», ην νπνίν πινπνηήζεθε απφ ηε

Φηινζνθηθή ρνιή ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, Σνκέαο

Παηδαγσγηθήο κε επηζηεκνληθή ππεχζπλε ηελ θαζεγήηξηα, θα. Ε. Παπαλανχκ.

ΗΗ.α) Σν πξφγξακκα έληαμεο παηδηψλ παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ ζην ρνιείν

γηα ηελ Πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε είρε σο ζηφρν λα επαλεμεηάζεη ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζεζκψλ έληαμεο ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ

καζεηψλ ζην δεκνηηθφ ζρνιείν, επηρεηξψληαο λα ζηεξίμεη ζηελ πξάμε ζηε ζρνιηθή

Page 26: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

26

κνλάδα θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κε βαζηθνχο άμνλεο ηελ (α) Δθκάζεζε ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο, (β) Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο,

(γ) Φπρνθνηλσληθή ππνζηήξημε εθπαηδεπηηθψλ, καζεηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο,

θαη (δ) Παξαγσγή ππνζηεξηθηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, ην νπνίν λα αληαπνθξίλεηαη

ζηηο αλάγθεο θαη ηελ ειηθία ησλ παηδηψλ ηνπ δεκνηηθνχ.

ΗΗ.β) Οη δξάζεηο ηνπ έξγνπ «Έληαμε παηδηώλ παιηλλνζηνύλησλ θαη αιινδαπώλ

ζην ζρνιείν γηα ηελ Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε» γηα ηελ πεξίνδν 2006 – 2008 ήηαλ

αλίρλεπζε ησλ αλαγθψλ ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ καζεηψλ,

δηάγλσζε θαη παξαθνινχζεζε ηεο γισζζηθήο θαη καζεζηαθήο ηνπο πνξείαο,

ζρεδηαζκφο πξνγξακκάησλ εληζρπηηθήο δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο

κε ρξήζε θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ,

ιεηηνπξγία ζεξηλψλ ηκεκάησλ πξνιπθεηαθήο εθπαίδεπζεο (κε έκθαζε ζηε

γιψζζα θαη ηνλ ζρνιηθφ/επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ),

αλάπηπμε λέσλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζε κηθηέο ηάμεηο,

ζπκβνπιεπηηθή θαη ςπρνθνηλσληθή ζηήξημε ησλ καζεηψλ,

επηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο, θαη

εθπφλεζε εθπαηδεπηηθνχ θαη επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ.

ΗΗΗ. Πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιώζζα, ηελ ειιεληθή

ηζηνξία θαη ηνλ ειιεληθό πνιηηηζκό

Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Γηα Βίνπ Μάζεζεο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη ην

Ηλζηηηνχην Γηαξθνχο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ νξγαλψλνπλ θαη ιεηηνπξγνχλ

πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηνλ ειιεληθφ

πνιηηηζκφ. πγθεθξηκέλα, έρνπλ νξγαλσζεί θαη ιεηηνπξγνχλ ην πξφγξακκα

«Δθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο σο δεχηεξεο ζε εξγαδφκελνπο Μεηαλάζηεο» θαη

ην πξφγξακκα Οδπζζέαο «Δθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα θαη

ηνλ ειιεληθφ πνιηηηζκφ» (Τπνπξγείν Παηδείαο, Γηα βίνπ Μάζεζεο θαη

Θξεζθεπκάησλ, 2010). Σα ζπγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα απεπζχλνληαη ζε ελήιηθεο

κεηαλάζηεο κε βαζηθνχο ζηφρνπο ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο σο κέζνλ

γηα ηελ πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ηνπ θηλδχλνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη ηελ

απνηειεζκαηηθφηεξε έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο ζηελ

θνηλσλία, ηελ πξνψζεζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο κάζεζεο θαη ηελ ελίζρπζε ησλ

δηαπνιηηηζκηθψλ ηθαλνηήησλ, ηελ πξφζβαζε ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο, ηελ ελίζρπζε

Page 27: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

27

θαη πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηεο αηνκηθήο επεκεξίαο. Παξφκνηα

πξνγξάκκαηα έρνπλ πινπνηεζεί απφ ην Γήκν Αζελαίσλ θαηά ην 2008-2009 («Ζ

Μακά κνπ καζαίλεη ειιεληθά»), ην νπνίν απεπζχλεηαη ζε αιινδαπέο κεηέξεο, ησλ

νπνίσλ ηα παηδηά θνηηνχλ ζε ζρνιεία ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ (Γήκνο Αζελαίσλ,

Γηεχζπλζε Αιινδαπψλ, Γηαπνιηηηζκηθφ Κέληξν, 2010).

6. Έπεςνερ για ηην εθαπμογή ηηρ εκπαιδεςηικήρ πολιηικήρ

Αμηνινγψληαο ζπλνιηθά ηα κέηξα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο γηα ηελ

πξνζαξκνγή ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη ζηε ζπλέρεηα ησλ κεηαλαζηψλ δηαπηζηψλεηαη

κηα ζηαδηαθή εμέιημε ζην ρξφλν ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο. Ζ πξψηε πεξίνδνο.

1970-1980, ραξαθηεξίζηεθε απφ κία θηιαλζξσπηθή πξνλνηαθή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή

κε βαζηθφ ζηνηρείν νξηζκέλεο δηεπθνιχλζεηο ησλ καζεηψλ παιηλλνζηνχλησλ γηα

πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, φπσο ε επηεηθήο αμηνιφγεζε ηα δχν πξψηα έηε θαη ε

γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο (Γακαλάθεο, 1998). Σν 1990, ε εθπαηδεπηηθή

πνιηηηθή ζπκπιεξψζεθε κε «παξεκβάζεηο αλάγθεο» θαη αληηζηαζκηζηηθά κέηξα πνπ

ζα βνεζνχζαλ ζηε ζχληνκε εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζηα ηκήκαηα

ππνδνρήο θαη δεπηεξεπφλησο ζηελ εληζρπηηθή δηδαζθαιία κε ηα θξνληηζηεξηαθά

ηκήκαηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη κεηαλάζηεο

καζεηέο, πνπ κφιηο ήξζαλ ζηελ Διιάδα (Νηθνιάνπ, 2000).

Με βάζε ζηνηρεία ηνπ ΗΠΟΓΔ (2007), θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2006-2007

ιεηηνχξγεζαλ ζηελ Α/ζκηα Δθπαίδεπζε 286 Σάμεηο Τπνδνρήο Σχπνπ Η θαη ΗΗ θαη 146

θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα, ελψ ην 2008-2009 ιεηηνχξγεζαλ 179 ηάμεηο ππνδνρήο (

ηχπνπ Η θαη ΗΗ) θαη 134 θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα. ηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε

ιεηηνχξγεζαλ 34 ηάμεηο ππνδνρήο (ηχπνπ Η θαη ΗΗ) θαη 31 θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα.

Με βάζε ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, ην 2003-2004 ιεηηνχξγεζαλ ζηα

δεκφζηα ζρνιεία ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο 578 ηάμεηο

ππνδνρήο ζε 539 δεκνηηθά ζρνιεία, 36 ηάμεηο ππνδνρήο ζε 11 γπκλάζηα θαη 8 ηάμεηο

ππνδνρήο ζε 4 εληαία ιχθεηα. Δπηπιένλ, ιεηηνχξγεζαλ 145 θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα

ζε 116 δεκνηηθά ζρνιεία, 59 θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα ζε 12 γπκλάζηα θαη 89

θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα ζε 3 εληαία ιχθεηα (ΤΠΔΠΘ, 2007). Όζνλ αθνξά ηηο ηάμεηο

Τπνδνρήο θαη ηα Φξνληηζηεξηαθά Σκήκαηα κπνξεί λα γίλνπλ νη εμήο επηζεκάλζεηο:

(α) Πξώηνλ, αλ θαη νη Σάμεηο Τπνδνρήο θαη ηα Φξνληηζηεξηαθά Σκήκαηα θαίλεηαη λα

είλαη πνιπάξηζκα, ην πνζνζηφ θνίηεζεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ είλαη

Page 28: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

28

ρακειφ. (β) Γεύηεξνλ, παξαηεξείηαη ζεκαληηθή κείσζε ησλ ηάμεσλ ππνδνρήο θαη ησλ

θξνληηζηεξηαθψλ απφ ην 2003 έσο ην 2009 (Γνχπνο & Βξπψλεο, 2010).

Σφζν ε εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα φζν θαη νη ππεξεζηαθνί παξάγνληεο ηνπ

Τπνπξγείνπ Παηδείαο αλαγλψξηζαλ φηη ε ινγηθή ηεο πξνλνηαθήο εθπαηδεπηηθήο

πνιηηηθήο ή ηεο ινγηθήο ησλ αληηζηαζκηζηηθψλ κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε

πξνβιεκάησλ νδήγεζαλ ζε αληίζεηεο δηαπηζηψζεηο ζρεηηθά κε ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο (Γακαλάθεο, 1998). Δλψ ν αξρηθφο ζηφρνο ησλ

πξνλνηαθψλ θαη αληηζηαζκηζηηθψλ κέηξσλ ήηαλ ε έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ θαη

παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ηα απνηειέζκαηα

έδεημαλ φηη ηα κέηξα απηά δελ επηηχγραλαλ ην ζηφρν ηνπο επαξθψο. Αληί ηεο έληαμεο

ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ ζπλέβαιιαλ ζην δηαρσξηζκφ ηνπο κε ηελ απφζπαζε απφ

ηε βαζηθή εθπαίδεπζε, ηε εηδηθή δηδαζθαιία θαη ηελ θάιπςε θπξίσο ησλ γισζζηθψλ

ειιείςεσλ (Γακαλάθεο, 1998. Νηθνιάνπ, 2000). χκθσλα κε ηηο απφςεηο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ, νξζά ην Τπνπξγείν πεξηφξηζε ηε θνίηεζε ησλ καζεηψλ ζηηο Σάμεηο

Τπνδνρήο ζε δχν ζρνιηθά έηε ην πνιχ (Υαηδεδάθε, 2000). Οη έξεπλεο φκσο δείρλνπλ

φηη ζε δχν πεξίπνπ ρξφληα ηα αιιφγισζζα παηδηά πεηπραίλνπλ λα αλαπηχμνπλ κία

ζρεηηθή επάξθεηα ηεο γιψζζαο γηα ηελ απιή θαζεκεξηλή επηθνηλσλία. Ζ αθαδεκατθή

γισζζηθή ηθαλφηεηα σο εξγαιείν ζθέςεο θαη αληαπφθξηζεο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ

ζρνιείνπ απαηηεί πέληε κε επηά ρξφληα έσο φηνπ θηάζεη ν αιινδαπφο καζεηήο ην

επίπεδν γεγελψλ ζπλνκειίθσλ (Cummins, 1989). Δπηζεκαίλεηαη φηη ζηα κέηξα ηεο

εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο δελ ππάξρεη κέξηκλα γηα εμεηδηθεπκέλε δηδαζθαιία

πξνζαξκνζκέλε ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ αθνχ εληαρζνχλ ζηηο

θαλνληθέο ηάμεηο (Υαηδεδάθε, 2000). πλεπψο, ηα πξνβιήκαηα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο κεηαθέξνληαη ζηελ ηάμε θαη κεηαηξέπνληαη ζε πξνβιήκαηα

καζεζηαθψλ δπζθνιηψλ (Νηθνιάνπ, 2000).

ρεηηθέο κειέηεο (π.ρ. Γακαλάθεο, 1997. Νηθνιαφπ, 200. Νηθνιάνπ,

Βαζηιείνπ Γηψηε θαη ζπλ. 2007. Υαηδεδάθε, 2000) πνπ εμεηάδνπλ ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ Σάμεσλ Τπνδνρήο θαη Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ

αλαθέξνπλ ηα εμήο πξνβιήκαηα:

Καζπζηεξεκέλε έλαξμε ιεηηνπξγίαο ησλ Σ.Τ.,

Καζπζηεξεκέλε απνζηνιή ησλ βηβιίσλ θαη ηνπ ππνζηεξηθηηθνχ πιηθνχ,

ηειέρσζε ησλ Σ.Τ., θαηά θαλφλα, κε εθπαηδεπηηθνχο πνπ δελ έρνπλ ζρεηηθή

Page 29: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

29

επηκφξθσζε,

Καηάηαμε αξράξησλ θαη πξνρσξεκέλσλ καζεηψλ ζηα ίδηα ηκήκαηα,

αγλνψληαο ηνπο εγθπθιίνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο γηα ηελ νκαδνπνίεζε

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κε βάζε ην επίπεδν θαηνρήο ηεο ειιεληθήο

γιψζζαο,

πλεθπαίδεπζε κέζα ζηηο Σ.Τ. παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ καζεηψλ κε

γεγελείο καζεηέο κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο,

πρλή αλαπιήξσζε ησλ απφλησλ ζπλαδέιθσλ απφ ηνπο δαζθάινπο ησλ

Σ.Τ.,

Έιιεηςε επηκφξθσζεο εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο,

Γπζθνιία επηθνηλσλίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηνπο παιηλλνζηνχληεο θαη

αιινδαπνχο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο ηνπο,

Υακειή ζπκβνιή ησλ Σάμεσλ Τπνδνρήο θαη Σάμεσλ Τπνδνρήο ζηελ έληαμε

ησλ

αιινδαπψλ καζεηψλ ζην θαλνληθφ ζρνιείν.

Έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζην ζχλνιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο ρψξαο

(Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο) (Κνπηξνχκπα & Εεζηκνπνχινπ,

2006) θαηέδεημε φηη ε δηδαθηηθή πνπ αθνινπζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί ζηα πιαίζηα ηεο

δηδαζθαιίαο καζεηψλ κε γισζζηθέο θαη πνιηηηζκηθέο ηθαλφηεηεο ζηεξίδεηαη ζηελ

εκπεηξία θαη ηε γλψζε πνπ απέθηεζαλ κφλνη ηνπο. Μηθξφ πνζνζηφ αλαθέξεη ηηο

επηκνξθψζεηο, ηηο βαζηθέο ζπνπδέο ή ηελ θαζνδήγεζε απφ ζηειέρε ηεο εθπαίδεπζεο

σο πεγέο γλψζεο γηα ηε ζσζηή δηδαζθαιία καζεηψλ κεηαλαζηψλ. ηελ ίδηα έξεπλα,

νη εθπαηδεπηηθνί ζεσξνχλ ηε ζπζηεκαηηθή ελδνζρνιηθή επηκφξθσζε, ηελ

παξαθνινχζεζε ζεκηλαξίσλ ζχληνκεο θαη καθξάο δηάξθεηαο ζρεηηθψλ κε ηε

Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε σο κέηξα ελίζρπζεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ζε έλα

γισζζηθφ θαη πνιηηηζκηθφ ζρνιηθφ πεξηβάιινλ.

Απφ ην 1996 θαη κεηά, ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα επηρείξεζε λα

απαληήζεη πην νπζηαζηηθά ζηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ κε ηελ

εηζαγσγή ζηε λνκνζεζία ηεο δηάζηαζεο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, αιιά θαη

ηελ έληαμε ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηεο επξσπατθήο δηάζηαζεο έρνληαο σο βαζηθή

αξρή ηελ ελίζρπζε ηεο πνιηηηζκηθήο θαη γισζζηθήο ηαπηφηεηαο ζηα πιαίζηα κηα

Page 30: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

30

πνιππνιηηηζκηθήο θνηλσλίαο. Φαίλεηαη φηη ζεζκηθά ην Τπνπξγείν Παηδείαο ζηεξίδεη

ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ, αθνινπζψληαο θαη ηηο

επξσπατθέο εμειίμεηο. Γεκηνπξγήζεθαλ Γηαπνιηηηζκηθά ρνιεία Δθπαίδεπζεο πνπ

ιεηηνπξγνχλ ζε φιε ηε ρψξα, ζπλνιηθά, 27, 13 Γεκνηηθά, 8 Γπκλάζηα θαη 6 Λχθεηα.

Χζηφζν, ζην πθηζηάκελν ζεζκηθφ πιαίζην, εληνπίδνληαη κεηνλεθηήκαηα ηα νπνία

εμαζζελνχλ ηνπο θνηλσληθνχο, αιιά θαη παηδαγσγηθνχο ζηφρνπο ηεο εθπαίδεπζεο

(Μάξθνπ, 1996). Καηαξράο, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζεσξείηαη φηη αθνξά κφλν

ηνπο κεηαλάζηεο θαη παιηλλνζηνχληεο καζεηέο, ελψ ζηελ νπζία νη κεηαξξπζκίζεηο ζα

πξέπεη λα αγγίδνπλ φινπο ηνπο καζεηέο. Σα δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία πεξηιακβάλνπλ

κεγάιν αξηζκφ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ, ν νπνίνο ζε κεξηθέο

πεξηπηψζεηο θπκαίλεηαη απφ 10 έσο 60% ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ, ελψ ππάξρνπλ

θαη ζρνιεία ζηα νπνία θνηηνχλ κφλν κεηαλάζηεο καζεηέο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ,

ην 2ν Γεληθφ Λχθεην Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο, πνπ βξίζθεηαη ζην Διιεληθφ,

μεθίλεζε ην 1986 νπφηε θαη ιεηηνχξγεζε γηα πξψηε θνξά κε αγγιφθσλνπο καζεηέο,

παηδηά απφδεκσλ Διιήλσλ. Σν 1989 κεηνλνκάδεηαη ζε Λχθεην Παιηλλνζηνχλησλ,

ζπκπεξηιακβάλνληαο θαη ηα παηδηά ησλ Διιήλσλ πνπ επαλαπαηξίζηεθαλ απφ ηηο

ρψξεο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο. Σν 1996, ζην πιαίζην ηεο λέαο λνκνζεζίαο,

εληάρζεθε ζηα ζρνιεία δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. ην ζρνιείν, θαηά ην 2007-

2008, θνηηνχζαλ ζην ζρνιείν 170 κεηαλάζηεο καζεηέο απφ πεξίπνπ 38 ρψξεο

(http://2lyk-diap-ellin.att.sch.gr/mathites.html, 2010).

ρεηηθέο κειέηεο εμέηαζαλ ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ

δηαπνιηηηζκηθψλ ζρνιείσλ ηεο Θεζζαινλίθεο (Μεηαθίδνπ, Γαληειίδνπ &

Σνπξηνχξαο, 2007). ηελ έξεπλα ζπγθξίζεθαλ ε γεληθή ζρνιηθή επίδνζε θαη νη

επηδφζεηο ζηε Γιψζζα θαη ζηα Μαζεκαηηθά δχν νκάδσλ παηδηψλ πνπ θνίηεζαλ ζηα

δεκνηηθά ζρνιεία ηεο Θεζζαινλίθεο θαηά ην 1990-2000: (α) παηδηψλ ηα νπνία

είραλ αξρηθά θνηηήζεη ζε ζρνιεία παιηλλνζηνχλησλ θαη δηαπνιηηηζκηθά θαη ζηε

ζπλέρεηα κεηεγγξάθεθαλ ζε θαλνληθά ζρνιεία ηεο πφιεο, θαη (β) παηδηψλ πνπ είραλ

θνηηήζεη ζε θαλνληθά ζρνιεία. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα, ε πξψηε θαηεγνξία

παηδηψλ παξνπζηάδεη ζεκαληηθά ρακειφηεξα απνηειέζκαηα ζηε Γεληθή ρνιηθή

επίδνζε, αιιά θαη ζηε Γιψζζα θαη ζηα Μαζεκαηηθά ζε ζχγθξηζε κε ηε δεχηεξε

νκάδα ζε φιεο ηηο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνχ. Μηα γεληθή εθηίκεζε είλαη φηη ε θνίηεζε

ζηα ζρνιεία παιηλλνζηνχλησλ θαη ζηα δηαπνιηηηζκηθά δελ είλαη απνηειεζκαηηθή,

θαζψο θνηηνχλ ζε απηά παηδηά ηα νπνία δελ είραλ θαιέο επηδφζεηο ζηα θαλνληθά

Page 31: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

31

ζρνιεία. Ζ δεχηεξε εξκελεία παξαπέκπεη ζηελ έιιεηςε θαηάξηηζεο θαη

επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ ζηα δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία. Μηα

άιιε παξαηήξεζε πνπ κπνξεί λα γίλεη ζε ζρέζε κε ηα ζρνιεία δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο είλαη φηη θαιχπηεη κηθξφ αξηζκφ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ. Με

βάζε ζηνηρεία ηνπ ΗΠΟΓΔ, θαηά ην 2007-2008, ν αξηζκφο ησλ καζεηψλ ζηα

δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία είλαη πνιχ κηθξφο (πεξίπνπ ην 1,08%) ζην ζχλνιν ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ (βι Πίλαθα 4).

Πίλαθαο 4. Καηαλνκή ησλ αιινδαπώλ θαη ησλ παιηλλνζηνύλησλ καζεηώλ ζηα Γηαπνιηηηζκηθά

Σρνιεία θαηά ην 2007-08

Δθπαηδεπηηθή

βαζκίδα

Αιινδαπνί Παιηλλνζηνχληεο χλνιν καζεηψλ

f f f

Γεκνηηθφ ρνιείν 500 99 2597

Γπκλάζην 427 112 1587

Λχθεην 105 73 684

χλνιν 1032 284 4868

Πεγή: ΗΠΟΓΔ, 2010.

ε κηα πξνζπάζεηα απνηίκεζεο ηεο θαηάζηαζεο ηεο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ ζην ειιεληθφ ζρνιείν, ε θνχξηνπ θαη ζπλ. (2004) ηνλίδεη φηη ζηελ

Διιάδα έρνπλ γίλεη αξθεηέο κειέηεο πνπ άπηνληαη γεληθφηεξσλ δεηεκάησλ ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο. Τπάξρεη, φκσο άκεζε αλάγθε γηα κειέηεο πνπ λα

ηεθκεξηψλνπλ:

Σελ πνξεία ησλ καζεηψλ απφ ην Γεκνηηθφ, ζην Γπκλάζην θαη Λχθεην θαη ηελ

εηζαγσγή ηνπο ζηελ ηξηηνβάζκία εθπαίδεπζε,

Σε δηαπίζησζε ηεο δηγισζζίαο θαη ησλ κνξθψλ γιψζζαο ησλ καζεηψλ θαηά

ηελ εηζαγσγή ηνπο ζην ζρνιείν,

Σελ αλάπηπμε ηεο αθαδεκατθήο γιψζζαο,

Σηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαλνληθψλ ηάμεσλ θαη εηδηθψλ ζρνιηθψλ

κνλάδσλ ζηήξημεο γηα ηελ πνξεία πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Page 32: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

32

7. Γιεθνείρ εκθέζειρ για ηην ένηαξη ηυν μεηαναζηών μαθηηών ζηο

ζσολείο

Οη ζρνιηθέο επηδφζεηο καζεηψλ κε κεηαλαζηεπηηθφ ππφβαζξν έρνπλ απνηειέζεη

ηα ηειεπηαία ρξφληα αληηθείκελν κεγάισλ δηεζλψλ θαη εζληθψλ νξγαληζκψλ. Οη

δηεζλείο έξεπλεο PISA (Program for International Student Achievement) ηνπ Γηεζλνχο

Οξγαληζκνχ γηα ηελ Αλάπηπμε θαη πλεξγαζία (OECD, 2006) ζχγθξηλαλ ηηο

επηδφζεηο ησλ αθφινπζσλ νκάδσλ:

(α) ησλ γεγελψλ καζεηψλ,

(β) ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηεο δεχηεξεο γεληάο, πνπ γελλήζεθαλ ζηε ρψξα

ππνδνρήο, ελψ νη γνλείο ηνπο γελλήζεθαλ ζε άιιε ρψξα, ζηε ρψξα πξνέιεπζεο,

(γ) ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηεο πξψηεο γεληάο πνπ γελλήζεθαλ ζηε ρψξα

πξνέιεπζεο ησλ γνληψλ ηνπο.

Σα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ζηηο έξεπλεο PISA αθνξνχλ ζηε επίδνζε ησλ

κεηαλαζηψλ ζηνπο ηνκείο ησλ καζεκαηηθψλ, ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ θαη ηεο

αθαδεκατθήο γιψζζαο ζε ζχγθξηζε κε ην γεγελή πιεζπζκφ γηα 17 ρψξεο πνπ

ζπκκεηείραλ ζην δείγκα. Οη έξεπλεο εμεηάδνπλ επίζεο ηνπο παξάγνληεο εθείλνπο πνπ

επλννχλ ή εκπνδίδνπλ ηε ζρνιηθή θαη θνηλσληθή έληαμε ησλ καζεηψλ. Μεηαμχ απηψλ

ησλ παξαγφλησλ είλαη ην νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν ησλ

καζεηψλ, ηα θίλεηξα κάζεζεο, ε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ

ελδννηθνγελεηαθή επηθνηλσλία θαη ε γισζζηθή ππνζηήξημε πνπ παξέρεηαη ζηνπο

καζεηέο απφ ηελ πνιηηεία.

Σα ζεκαληηθφηεξα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο κειέηεο PISA είλαη νη

εμήο:

Οη κεηαλάζηεο καζεηέο ζεκεηψλνπλ ρακειφηεξε επίδνζε ζηνπο ηνκείο ησλ

καζεκαηηθψλ θαη ηεο θπζηθήο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο γεγελείο ζηηο

πεξηζζφηεξεο ρψξεο. Σν πξφβιεκα εληνπίδεηαη ηφζν ζηνπο κεηαλάζηεο

καζεηέο ηεο πξψηεο γεληάο, πνπ δε γλσξίδνπλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο

ρψξαο ππνδνρήο, αιιά θαη ζηελ νκάδα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηεο

δεχηεξεο γεληάο, νη νπνίνη θνηηνχλ ζρεδφλ εμαξρήο ζηα ζρνιεία ησλ ρσξψλ

Page 33: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

33

ππνδνρήο. Χζηφζν, νη δηαθνξέο είλαη κεγαιχηεξεο κεηαμχ ησλ κεηαλαζηψλ

ηεο πξψηεο γεληάο θαη ησλ γεγελψλ καζεηψλ.

Ζ επάξθεηα ζηελ αθαδεκατθή γιψζζα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηεο πξψηεο,

αιιά θαη ηεο δεχηεξεο γεληάο βξέζεθε λα είλαη ρακειφηεξε απφ ησλ γεγελψλ.

Μάιηζηα, νη καζεηέο κεηαλάζηεο κε ρακειή γισζζηθή επάξθεηα είραλ πην

κεησκέλε επίδνζε ζε ζχγθξηζε κε ηνπο γεγελείο καζεηέο κε ρακειή

γισζζηθή επίδνζε.

Οη κεγαιχηεξεο δηαθνξέο εληνπίδνληαη ζε ρψξεο, φπσο ε Απζηξία, ε

Γεξκαλία, ην Βέιγην, θ.ά., ελψ ζηνλ Καλαδά, ηελ Απζηξαιία θαη ηε Νέα

Εειαλδία νη δηαθνξέο δελ είλαη ζεκαληηθέο.

Οη κεηαλάζηεο καζεηέο εθδειψλνπλ πςειά θίλεηξα κάζεζεο, ζπρλά

πςειφηεξα ησλ γεγελψλ, θαη εθθξάδνπλ πξνζδνθίεο λα ζπλερίζνπλ ηηο

ζπνπδέο ηνπο.

Βξέζεθε ηζρπξή ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο γιψζζαο πνπ κηιηέηαη ζην ζπίηη θαη

ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ζηνπο ηνκείο ησλ καζεκαηηθψλ θαη ησλ θπζηθψλ

επηζηεκψλ. Οη εθζέζεηο PISA δείρλνπλ φηη νη κεηαλάζηεο καζεηέο πνπ ζην

ζπίηη δελ ρξεζηκνπνηνχλ ηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο ή ηνπ ζρνιείνπ

έρνπλ ρακειφηεξεο επηδφζεηο απφ ηνπο ζπλνκήιηθνπο ηνπο. Σνλίδεηαη επίζεο,

φηη ε πςειή επάξθεηα θαη ζηηο δχν γιψζζεο ζρεηίδεηαη κε απνηειεζκαηηθή

έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν.

ε εζληθφ επίπεδν εληνπίδεηαη ζπζρέηηζε κεηαμχ ηνπ κνξθσηηθνχ θαη

θνηλσληθννηθνλνκηθνχ επηπέδνπ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηεο επίδνζεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ θαηαλφεζε θεηκέλνπ, ηα καζεκαηηθά θαη ηηο

θπζηθέο επηζηήκεο.

Σν γεγνλφο φηη ζε θάπνηεο ρψξεο, φπσο ζηελ Απζηξαιία, ηνλ Καλαδά θαη ηε

Νέα Εειαλδία δελ βξέζεθαλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ επηδφζεσλ ησλ

κεηαλαζηψλ θαη ησλ γεγελψλ εμεγείηαη κε ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο ζηηο

ρψξεο απηέο, νη νπνίεο ελζαξξχλνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία φισλ ησλ

καζεηψλ. Σνλίδεηαη επίζεο ε Απζηξαιία, ε Νέα Εειαλδία θαη ν Καλαδάο

εθαξκφδνπλ πνιηηηθέο πνπ επλννχλ ηνπο κεηαλάζηεο κε πςειά πξνζφληα.

ε θάζε πεξίπησζε ηα επίπεδα επίδνζεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ δελ

κπνξνχλ λα απνδνζνχλ κφλν ζηε ζχλζεζε ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ πιεζπζκνχ

θαη ηνπ κνξθσηηθνχ θαη νηθνλνκηθνχ επίπεδνπ ηεο νηθνγέλεηαο.

Page 34: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

34

εκαληηθή επίδξαζε βξέζεθε λα έρεη ε ζχλζεζε ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ

ζην ζρνιείν. πρλά νη κεηαλάζηεο θνηηνχλ ζε ζρνιεία κε ρακειή αλαινγία

ησλ γεγελψλ, ή ζε ζρνιεία πνπ βξίζθνληαη ζε ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο φπνπ

δεη κεγάινο αξηζκφο κεηαλαζηψλ.

Οη βαζηθέο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηηο έξεπλεο PISA

νκαδνπνηνχληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: (Η) Πξνζσπηθά ζηνηρεία ησλ καζεηψλ, (ΗΗ)

Αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ γηα ην ζρνιείν, θαη (ΗΗΗ) Μεηαβιεηέο ζε επίπεδν

ζρνιείνπ.

Η. Πξνζσπηθά ζηνηρεία ησλ καζεηψλ

Γνκή ηεο νηθνγέλεηαο. Ζ δνκή ηεο νηθνγέλεηαο πεξηιάκβαλε ηέζζεξηο βαζηθέο

θαηεγνξίεο: (α) κνλνγνλετθή νηθνγέλεηα, φηαλ ν καζεηήο δεη κφλν κε έλα απφ

ηνπο δχν γνλείο ή κε θάπνηνλ θεδεκφλα, (β) ππξεληθή νηθνγέλεηα, φηαλ ν καζεηήο

δεη κε ηνπο δχν γνλείο, (γ) κεηθηή νηθνγέλεηα, φηαλ ν καζεηήο κέλεη κε έλαλ απφ

ηνπο δχν γνλείο θαη έρεη έλαλ θεδεκφλα, ή έρεη δχν θεδεκφλεο, (δ) ππφινηπνη

ζπλδπαζκνί.

Δπάγγεικα ησλ γνληώλ. Εεηήζεθε απφ ηνπο καζεηέο λα αλαθέξνπλ ην επάγγεικα

ησλ γνληψλ, αλ έρνπλ πιήξεο ή πεξηζηαζηαθή απαζρφιεζε, αλ είλαη άλεξγνη, ή αλ

ςάρλνπλ δνπιεηά. Ζ θσδηθνπνίεζε ησλ επαγγεικάησλ έγηλε κε βάζε ηα Γηεζλήο

Κξηηήξηα Σαμηλφκεζεο Δπαγγεικάησλ (ILO, 1990). Ο Γηεζλήο Γείθηεο

Κνηλσληθννηθνλνκηθήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάζηαζεο PISA (International Socio-

Economic Index of occupational status-ISEI) πξνθχπηεη απφ ηηο απαληήζεηο ησλ

καζεηψλ γηα ην επάγγεικα ησλ γνληψλ. Ο δείθηεο θαιχπηεη ηα ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ επαγγέικαηνο πνπ επηηξέπεη ηε κεηαηξνπή ηνπ επαγγέικαηνο ζε εηζφδεκα. Ο

πςειφηεξνο δείθηεο ISEI αληηζηνηρεί ζηνλ πςειφηεξν δείθηε

θνηλσληθννηθνλνκηθήο επαγγεικαηηθήο θαηάζηαζεο.

Γείθηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηζκηθήο θαηάζηαζεο. Ο ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο πξνθχπηεη απφ (α) ηνλ πςειφηεξν δείθηε θνηλσληθννηθνλνκηθήο

επαγγεικαηηθήο θαηάζηαζεο ηνπ παηέξα ή ηεο κεηέξαο, (β) ην πςειφηεξν

επίπεδν εθπαίδεπζεο ηνπ παηέξα ή ηεο κεηέξαο κε βάζε ηα ρξφληα θνίηεζεο ζην

ζρνιείν, (γ) ην αξηζκφ ησλ βηβιίσλ πνπ ην παηδί έρεη ζην ζπίηη θαη ηελ πξφζβαζε

ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη πνιηηηζκηθνχο πφξνπο. Σα ζηνηρεία πξνθχπηνπλ απφ

εξσηήζεηο, φπσο αλ ην παηδί έρεη δηθφ ηνπ δσκάηην θαη πξνζσπηθφ ρψξν γηα

Page 35: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

35

δηάβαζκα, αλ έρεη ππνινγηζηή, πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν, ιεμηθά, ινγνηερληθά

βηβιία, θ.ά.

Δθπαηδεπηηθό επίπεδν ησλ γνλέσλ. Ο δείθηεο πξνθχπηεη απφ ην πςειφηεξν

κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ δχν γνληψλ θαη αλαθέξεηαη σο δείθηεο πςεινχ ή

ρακεινχ επηπέδνπ εθπαίδεπζεο.

Καηαγσγή ησλ κεηαλαζηώλ. Ο δείθηεο πξνθχπηεη απφ ηηο απαληήζεηο ησλ καζεηψλ

ζε εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηε ρψξα γέλλεζεο ησλ γνληψλ ηνπο. Με βάζε απηέο

ηηο απαληήζεηο πξνθχπηνπλ ηξεηο βαζηθέο θαηεγνξίεο: (α) γεγελείο καζεηέο, ησλ

νπνίσλ νη δχν γνλείο ή έλα γνληφο έρεη γελλεζεί ζηε ίδηα ρψξα, (β) κεηαλάζηεο

καζεηέο πξψηεο γεληάο, πνπ γελλήζεθαλ ζηε ρψξα ησλ γνληψλ ηνπο, θαη (γ)

κεηαλάζηεο δεχηεξεο γεληάο, ησλ νπνίσλ νη γνλείο γελλήζεθαλ ζε άιιε ρψξα.

Γιώζζα ζην ζπίηη. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο δηαθνξνπνηεί ηα παηδηά πνπ

ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά ή πάληα ζην ζπίηη κηα άιιε επίζεκε εζληθή γιψζζα ή

δηάιεθην απφ απηή πνπ κηιάλε ζην ζρνιείν απφ ηα παηδηά πνπ κηιάλε ζπρλά ή

ζπλήζσο ζην ζπίηη ηνπο ηελ επίζεκε γιψζζα ηνπ ζρνιείνπ.

ΙΙ. Αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ γηα ην ζρνιείν. Οη αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ γηα ην

ζρνιείν αμηνινγήζεθαλ κε εξσηήκαηα πνπ αθνξνχλ (1) ζηηο ζηάζεηο ησλ

καζεηψλ πξνο ην ζρνιείν (π.ρ. ην ζρνιείν βνεζάεη ζηε ιήςε απνθάζεσλ, ζηελ

πξνεηνηκαζία γηα ηελ ελήιηθε δσή, θ.ά), (2) ζηελ αίζζεζε ηνπ αλήθεηλ ζην

ζρνιείν (π.ρ. αηζζάλνκαη φηη είκαη μέλνο, ηα άιια παηδηά κε ζπκπαζνχλ, ληψζσ

κφλνο/ε, θάλσ εχθνια θίινπο, θ.ά), (3) ζην ελδηαθέξνλ γηα ηα καζήκαηα, (4) ζηηο

πξνζδνθίεο απην-απνηειεζκαηηθφηεηαο ζρεηηθά κε ηε ζρνιηθή επηηπρία, (5) ζηα

θίλεηξα κάζεζεο, (6) ζηελ απηναληίιεςε ζρεηηθά κε ηελ ηθαλφηεηα ζηα

καζεκαηηθά, ζηε θπζηθή, ζηε γιψζζα, (7) ζην άγρνο ζρεηηθά κε ηελ επηηπρία ζε

δηάθνξα καζήκαηα, θαη (8) ζηηο πξνζδνθίεο ζρεηηθά κε ην κειινληηθφ επίπεδν

εθπαίδεπζεο ησλ καζεηψλ. ε απηή ηελ ελφηεηα πεξηιακβάλνληαη εξσηήζεηο

ζρεηηθά κε πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο θαη ζπγθεθξηκέλα (1) ηελ πξνζιακβαλφκελε

ζηήξημε απφ ηνπο θαζεγεηέο (π.ρ. νη θαζεγεηέο ελδηαθέξνληαη γηα φινπο ηνπο

καζεηέο, νη θαζεγεηέο βνεζάλε ηνπο καζεηέο φρη κφλν ζηελ ηάμε, θ.ά) θαη (2) ην

καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο (ζηελ ηάμε γίλεηαη θαζαξία, νη καζεηέο δελ

κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηνλ θαζεγεηή, θ.ά).

Page 36: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

36

ΙΙΙ. Μεηαβιεηέο ζε επίπεδν ζρνιείνπ. ηε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία

πεξηιακβάλνληαη (1) ε αλαινγία καζεηψλ-δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ, (2) ε

πνηφηεηα ησλ ππνδνκψλ ηνπ ζρνιείνπ (ηα θηίξηα, ν θσηηζκφο, θ.ά), (3) ε πνηφηεηα

παξνρψλ θαη νη ζπλζήθεο εξγαζίαο (δηδαθηηθφ πιηθφ, βηβιία, ππνινγηζηέο,

εξγαζηήξηα, θ.ά), θαη (4) νη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην ξφιν ηνπο ζην

ζρνιείν. Ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ εμεηάδνληαη είλαη ηα

ζέκαηα εζηθήο θαη επαγγεικαηηθήο ηθαλνπνίεζεο (π.ρ. νη εθπαηδεπηηθνί

εξγάδνληαη κε ελζνπζηαζκφ, είλαη ππεξήθαλνη γηα ην ζρνιείν ηνπο, θ.ά), νη

αληηιήςεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηνπο παξάγνληεο πνπ επλννχλ ή εκπνδίδνπλ ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ (δπζθνιίεο ζηηο ζρέζεηο κε ηνπο

καζεηέο, ρακειέο πξνζδνθίεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ), αιιά θαη νη αληηιήςεηο

ζρεηηθά κε ζπκπεξηθνξέο ησλ καζεηψλ πνπ δπζρεξαίλνπλ ην εθπαηδεπηηθφ έξγν

(απνπζίεο ησλ καζεηψλ, ζπκπεξηθνξά ζηελ ηάμε, έιιεηςε ζεβαζκνχ πξνο ηνλ

θαζεγεηή, θ.ά).

8. Έπεςνερ ζηον ελλαδικό σώπο για ηην πποζαπμογή μεηαναζηών

μαθηηών ζηο ζσολείο

Παξφιν πνπ έρνπλ πεξάζεη δχν δεθαεηίεο πνπ ε Διιάδα έρεη δερηεί κεγάιν

αξηζκφ κεηαλαζηψλ θαη ε ζχλζεζε ηνπ ζρνιείνπ είλαη πνιππνιηηηζκηθή, δελ

ππάξρνπλ έξεπλεο εζληθήο εκβέιεηαο, νη νπνίεο λα δηαζέηνπλ ζπζηεκαηηθά

ζηνηρεία γηα ηελ πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν. Ζ

επηζηεκνληθή θνηλφηεηα έρεη αζρνιεζεί ζε κεγάιν βαζκφ κε ηελ πξνζαξκνγή

ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν, θπξίσο απηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ

Αιβαλία, αιιά θαη κεκνλσκέλα κε ηε ζρνιηθή δηαξξνή θαη ηε ζηαζηκφηεηα ζηελ

ίδηα ηάμε. Ληγφηεξεο είλαη νη έξεπλεο πνπ εμεηάδνπλ ηε ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο,

ρξεζηκνπνηψληαο ζηαζεξνχο δείθηεο κε βάζε ηα δηεζλή αλαγλσξηζκέλα θξηηήξηα.

Σρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ. Ζ ζρνιηθή πξνζαξκνγή

ζεσξείηαη πξνυπφζεζε γηα λα ζεσξεζεί έλα παηδί θαιά πξνζαξκνζκέλν ζην

θαηλνχξην πεξηβάιινλ. Ζ έλλνηα ηεο ζρνιηθή πξνζαξκνγήο έρεη ζπλδεζεί κε ηελ

αθαδεκατθή επάξθεηα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ (ζρνιηθή επίδνζε-βαζκνί,

απνπζίεο, εκπινθήο ζηε ζρνιηθή ηάμε θαη ελδηαθέξνλ γηα ηα καζήκαηα) θαη ηελ

θνηλσληθή επάξθεηα ε νπνία αλαθέξεηαη ζηε ζεηηθή ζπλαλαζηξνθή κε ηνπο

Page 37: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

37

ζπλνκειίθνπο θαη ηελ ηθαλφηεηα ηήξεζεο ησλ θαλφλσλ ζπκπεξηθνξάο ζην

ζρνιηθφ πιαίζην (Motti-Stefanidi, Pavlopoulos, Obradović & Masten, 2008). Ζ

επίηεπμε απηνχ ηνπ αλαπηπμηαθνχ ζηφρνπ είλαη άκεζα ζπλπθαζκέλε κε ηελ

ςπρνινγηθή θαη θνηλσληθνπνιηηηζκηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ

(Παπιφπνπινο, Νηάιια, Καινγήξνπ θαη ζπλ., 2009). Ζ ςπρνινγηθή πξνζαξκνγή

αλαθέξεηαη ζηελ ςπρηθή επάξθεηα ηνπ αηφκνπ, ην επίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηε

δσή ζηε ρψξα ππνδνρήο θαη ηελ απνπζία πξνβιεκάησλ εζσηεξίθεπζεο (άγρνο,

θαηάζιηςε) θαη εμσηεξίθεπζεο (δηαηαξαθηηθή ζπκπεξηθνξά) (Μφηηε-ηεθαλίδε,

Παπιφπνπινο & Καπψλε, 2007). Όζνλ αθνξά ζηελ θνηλσληθνπνιηηηζκηθή

πξνζαξκνγή, ε ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε επηθεληξψλεηαη ζηε δηαπνιηηηζκηθή

ηθαλφηεηα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, ε νπνία αμηνινγείηαη κε ηε γισζζηθή

επάξθεηα θαη ηηο θνηλσληθέο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ, πξνθεηκέλνπ λα

αληαπνθξηζνχλ ζηηο θαζεκεξηλέο ππνρξεψζεηο (Vedder & Horenczyk, 2006). Ζ

πνηφηεηα ηεο πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν ζπλεπάγεηαη

απνηειεζκαηηθή θνηλσληθν-πνιηηηζκηθή θαη ςπρνινγηθή πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ σο ελήιηθεο, ε νπνία πξνζδηνξίδεηαη απφ: (α) ηελ ηθαλφηεηα λα

ρεηξηζηνχλ θαζεκεξηλέο ππνρξεψζεηο ζηηο ζπλαιιαγέο κε ην επξχηεξν θνηλσληθφ

πιαίζην, (β) ην επίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηελ εξγαζία θαη ην εηζφδεκά ηνπο, (γ)

ηε γεληθή αίζζεζε ηθαλνπνίεζεο ζηελ θαηλνχξγηα ρψξα, θαη (δ) ηε

ζηαζεξνπνίεζε ηεο πξνζσπηθήο θαη θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο, (Berry, Phinney,

Sam & Vedder, 2003).

ηα πιαίζηα ελφο πξνγξάκκαηνο ηεο νκάδαο Athena Studies of Resilient

Adaptation (AStRA) ηνπ Κέληξνπ γηα ηε Μειέηε ηεο Πξνζαξκνγήο Οκάδσλ Τςεινχ

Κηλδχλνπ, ηνπ Σνκέα Φπρνινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ (επηζηεκνληθή

ππεχζπλε, ε θαζεγήηξηα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, θα Φξφζσ Μφηηε-

ηεθαλίδε) κειεηήζεθε δηαρξνληθά ε ηθαλφηεηα ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ απφ ηελ

Αιβαλία θαη ησλ παιηλλνζηνχλησλ απφ ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε λα

πξνζαξκνζηνχλ απνηειεζκαηηθά ζην ζρνιείν παξά ην γεγνλφο φηη βηψλνπλ ηε

ζηξεζνγφλν εκπεηξία ηεο κεηαλάζηεπζεο (Μφηηε-ηεθαλίδε θαη ζπλ., 2007. Motti-

Stefanidi, Pavlopoulos, Obradović, Dalla, Takis, Papathanassiou & Masten, 2008).

ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 962 έθεβνη, ειηθίαο 12-24 εηψλ, νη νπνίνη θνηηνχζαλ ζε 12

γπκλάζηα ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αζήλαο. Απφ απηνχο, 271 ήηαλ Αιβαλνί, 165

Πφληηνη θαη 525 γεγελείο Έιιελεο. Οη 157 ήηαλ κεηαλάζηεο δεχηεξεο γεληάο θαη νη

Page 38: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

38

280 έθεβνη ήηαλ κεηαλάζηεο ηεο πξψηεο γεληάο.

Γηα ηε ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ καζεηψλ ζπγθεληξψζεθαλ πιεξνθνξίεο απφ

ηα αξρεία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ θαηαγξαθή ηεο βαζκνινγίαο ησλ καζεηψλ ζε πέληε

καζήκαηα (Αξραία Διιεληθά, Νέα Διιεληθά-Γιψζζα, Φπζηθή, Μαζεκαηηθά,

Ηζηνξία), απφ ηα νπνία πξνέθπςε ζηε ζπλέρεηα έλαο κέζνο φξνο ζρνιηθήο επίδνζεο.

Δπηπιένλ, θαηαγξάθεθε ν αξηζκφο ησλ απνπζηώλ ησλ καζεηψλ θαηά ην πξψην

ηξίκελν ηνπ ηξέρνληνο ζρνιηθνχ έηνπο (Παπιφπνπινο, Νηάιια, Καινγήξνπ θαη

άιινη, 2009). Ζ ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ ζηελ ηάμε αμηνινγήζεθε απφ ηνπο

θαζεγεηέο (ζπλήζσο, ηνλ θηιφινγν ή ηνλ ππεχζπλν θαζεγεηή θάζε Σκήκαηνο) κε έλα

απηνζρέδην εξσηεκαηνιφγην πνπ αμηνινγνχζε ηελ επζπλεηδεζία, ε νπνία αλαθέξεηαη

ζην βαζκφ εκπινθήο ησλ καζεηψλ ζηελ ηάμε θαη ε δηαηαξαθηηθή ζπκπεξηθνξά, ε

νπνία αθνξά ζηηο παξέεο κε ζπλνκειίθνπο πνπ δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα ζην

ζρνιείν θαη ζην βαζκφ ελφριεζεο ζηελ ηάμε (Motti-Stefanidi et al., 2008).

πλνπηηθά ηα απνηειέζκαηα ήηαλ ηα εμήο (Μφηηε-ηεθαλίδε θαη ζπλ., 2007):

Οη Αιβαλνί καζεηέο πξψηεο θαη δεχηεξεο γεληάο είραλ ρακειφηεξν

κέζν φξν βαζκνινγίαο, πεξηζζφηεξεο απνπζίεο, ρακειφηεξε

επζπλεηδεζία θαη πην δηαηαξαθηηθή ζπκπεξηθνξά ζε ζχγθξηζε κε ηνπο

γεγελείο καζεηέο,

Οη κεηαλάζηεο δεχηεξεο γεληάο είραλ πςειφηεξν κέζν βαζκνινγίαο

απφ ηνπο κεηαλάζηεο ηεο πξψηεο γεληάο,

Σν ρακειφ εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνληψλ πξνέβιεπε ζεκαληηθά ηε

ρακειή βαζκνινγία ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ,

Ζ κεηαλάζηεπζε ιεηηνπξγεί πξνζζεηηθά γηα ηε ρακειή βαζκνινγία

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ απφ ηελ Αιβαλία, φρη γηα ηε ρακειή

βαζκνινγία ησλ παιηλλνζηνχλησλ.

ηα πιαίζηα ησλ ζρεηηθψλ εξεπλψλ εμεηάζηεθαλ νη ηαθηηθέο πξνζαξκνγήο ησλ

κεηαλαζηψλ, ε ελαξκφληζε, ε αθνκνίσζε, ν δηαρσξηζκφο θαη ε πεξηζσξηνπνίεζε κε

ην βαζκφ ηεο ζρνιηθήο επάξθεηαο (Παπιφπνπινο θαη ζπλ., 2009). Με βάζε ηα

απνηειέζκαηα, ε ελαξκφληζε ζπλδέζεθε κε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ζρνιηθήο

επάξθεηαο. Σν πην ρακειφ επίπεδν ζρνιηθήο πξνζαξκνγήο αλέθεξαλ ηα παηδηά πνπ

πηνζέηεζαλ ηε ζηξαηεγηθή ηεο πεξηζσξηνπνίεζεο, ελψ ε νκάδα ηνπ δηαρσξηζκνχ

ηνπνζεηήζεθε ζε ελδηάκεζν επίπεδν πξνζαξκνγήο, πνπ φκσο ζπλνδεχηεθε απφ

Page 39: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

39

απμεκέλα πξνβιήκαηα δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο. Σα παηδηά πνπ επέιεμαλ ηε

ζηξαηεγηθή ηεο αθνκνίσζεο είραλ ηελ θαιχηεξε ζρνιηθή πξνζαξκνγή.

Έξεπλα ηνπ ΗΠΟΓΔ (Γθφηνβνο & Μάξθνπ, 2004) θαηέδεημε φηη ν κέζνο φξνο

ησλ επηδφζεσλ ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην Γπκλάζην θαηά ην έηνο 2003-2004

θπκάλζεθε ζην βαζµφ 14. ηελ Α΄ ιπθείνπ ν κέζνο φξνο ησλ επηδφζεσλ ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ έθηαζε ην 15,2, ελψ ζηε Β΄ ιπθείνπ θαη ζηε Γ’ Λπθείνπ

αθνινχζεζε πησηηθή πνξεία (13,5 θαη 12,3). Οη κεηαλάζηεο καζεηέο πνπ γελλήζεθαλ

ζηελ Διιάδα ππεξηεξνχζαλ ειαθξψο ησλ νκνεζλψλ ηνπο πνπ γελλήζεθαλ ζηε ρψξα

ησλ γνληψλ (Πίλαθαο 5) ζηελ Β΄ θαη Γ΄ γπµλαζίνπ. Ζ δηαθνξά απηή ζρεδφλ

εθµεδελίζηεθε ζηελ Α΄ ιπθείνπ θαη ε εηθφλα αληηζηξάθεθε ππέξ ησλ πξψησλ ζηε

Β΄ θαη Γ΄ ιπθείνπ. ∆ειαδή: µαζεηέο πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Αιβαλία έρνπλ ειαθξψο

θαιχηεξεο επηδφζεηο απφ ηνπο νµνεζλείο ηνπο πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Διιάδα.

Πίλαθαο 5. Μέζνη όξνη επηδόζεσλ αιινδαπώλ µαζεηώλ ζην Γπµλάζην θαη ζην Λύθεην αλά

ρώξα γελλήζεσο

Υψξα

γελλήζεσο

Β Γπκλαζίνπ Γ΄ Γπκλαζίνπ Α Λπθείνπ Β Λπθείνπ Γ΄ Λπθείνπ

Αιβαλία 14 13,9 15,3 13,6 12,2

Διιάδα 14,6 15,2 15,5 12,6 11,1

Πεγή: Γθφηνβνο & Μάξθνπ 2004: 128

Με βάζε ζηνηρεία πνπ ιήθζεθαλ ζε ειεθηξνληθή κνξθή απφ ηελ Δηήζηα έξεπλα ηεο

Δθπαίδεπζεο γηα ηα έηε 2001-2008 (ΔΛ.ΣΑΣ, 2007) πξνθχπηεη φηη ν κέζνο φξνο

ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ ζην Γπκλάζην είλαη ρακειφηεξνο απφ ην ζπλνιηθφ κέζν

φξν ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο (Πίλαθαο 6).

Page 40: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

40

Πίλαθαο 6. Μέζνη όξνη βαζκνινγίαο ηνπ ζπλόινπ καζεηώλ Γπκλαζίνπ από ην 2001 έσο ην 2006

σο πξνο ηελ ηάμε θνίηεζεο

Έηνο Α’Γπκλαζίνπ Β’Γπκλαζίνπ Γ’Γπκλαζίνπ χλνιν

Μ Μ Μ Μ

2001 15,01 15,00 14,90 14,97

2002 15,10 15,10 14,98 15,06

2003 15,36 15,22 15,07 15,22

2004 15,42 15,30 15,10 15,27

2005 15,57 15,37 15,21 15,39

2006 15,63 15,51 15,23 15,45

Χζηφζν, ε ζρνιηθή βαζκνινγία δελ επαξθεί γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζρνιηθήο

επίδνζεο ησλ παηδηψλ. Ζ κειέηε PΗSA 2003 επηθεληξψζεθε θπξίσο ζηνλ ππνινγηζκφ

ησλ καζεκαηηθψλ πξνζφλησλ – δεμηνηήησλ θαη ηεο ηθαλφηεηαο αλάγλσζεο θαη

γξαθήο ησλ λέσλ ειηθίαο 15 εηψλ. Πξνζπάζεζε λα ππνινγίζεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ

καζεηψλ λα ρξεζηκνπνηνχλ γξαπηέο πιεξνθνξίεο ζε πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο πνπ

αληηκεησπίδνπλ ζηε δσή. Βξέζεθε φηη ζρεδφλ ην 20% ησλ λέσλ ειηθίαο 15 εηψλ

αληηκεησπίδεη ζνβαξέο δπζθνιίεο ζε φ,ηη αθνξά ζηελ ηθαλφηεηα αλάγλσζεο θαη

θαηαλφεζεο (φπσο απηή νξίδεηαη απφ PISA), γεγνλφο πνπ δελ αληηπξνζσπεχεη θακία

πξφνδν απφ ην 2000 σο πξνο ην θξηηήξην αλαθνξάο (benchmark) ηεο ΔΔ (15,5%). Ζ

Διιάδα δελ θαηάθεξε λα πεξηνξίζεη ην πνζνζηφ ησλ αηφκσλ ρσξίο βαζηθέο

δεμηφηεηεο ηνπ 2000 (24,4%) θαη κάιηζηα ην πνζνζηφ απηφ απμήζεθε νξηαθά ζην

25,2% ην 2005. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα ην αληηκεησπίδνπλ νη άλδξεο ζε πνζνζηφ

32,6%, κε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ λα είλαη αηζζεηά κηθξφηεξν 18,5%.

Ζ Διιάδα είλαη κία απφ ηηο 11 ρψξεο ηνπ ΟΟΑ φπνπ ηνπιάρηζηνλ έλαο ζηνπο πέληε

καζεηέο δελ μεπέξαζε ην επίπεδν έλα (level one), δειαδή ην πην βαζηθφ επίπεδν

αλάγλσζεο θαη θαηαλφεζεο (ΤΠΔΠΘ, 2007). Σα απνηειέζκαηα ηνπ 2009 (PISA)

θαηαηάζζνπλ ηελ Διιάδα ζηηο ρψξεο κε κέζεο επηδφζεηο ρακειφηεξεο απφ ηε κέζε

επίδνζε ησλ ρσξψλ ηνπ ΟΑΑ. Σν πνζνζηφ ησλ καζεηψλ κε πςειέο επηδφζεηο είλαη

ρακειφηεξν ησλ ρσξψλ ηνπ ΟΑΑ, ελψ ην πνζνζηφ ησλ καζεηψλ πνπ δελ

επηδεηθλχνπλ βαζηθέο ηθαλφηεηεο αλάγλσζεο θαη δελ θαηαθέξλνπλ λα θηάζνπλ ην

Page 41: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

41

βαζηθφ επίπεδν 2 αγγίδεη ην 21,3%. Παξφιν πνπ ην πνζνζηφ απηφ είλαη κηθξφηεξν

ηνπ 2004, ε δηαθνξά απηή δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή (OECD, 2010).

Γηαξξνή-εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ. O φξνο «δηαξξνή» αλαθέξεηαη ζην θαηλφκελν ηεο

δηαθνπήο ηεο θνίηεζεο ζην δηάζηεκα ελφο ζρνιηθνχ έηνπο ή πξηλ απφ ηελ

νινθιήξσζε ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο (Παπαζηπιηαλνχ, 2000α). Με βάζε ηα

ζηνηρεία ηεο έξεπλαο καζεηηθήο δηαξξνήο ην 2005, ε νπνία πεξηιακβάλεη ζηνηρεία γηα

ηε γεληά ησλ καζεηψλ 2000-2001, πξνθχπηνπλ ηα εμήο ζηνηρεία: (α) Ζ καζεηηθή

δηαξξνή ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε έρεη ζρεδφλ εθκεδεληζηεί. Δπηζεκαίλεηαη

φκσο φηη ππάξρεη έλα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ παηδηψλ πνπ ζα έπξεπε λα εγγξάθεηαη ζην

εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη δελ παξνπζηάδεηαη πνηέ ζην ζρνιείν. Σα παηδηά απηά

αλήθνπλ θπξίσο ζε ηδηαίηεξεο θνηλσληθέο νκάδεο (πρ. αζίγγαλνη, κεηαλάζηεο θηι.)

(ΤΠΔΠΘ, 2007β). (β) Ζ ζπλνιηθή καζεηηθή δηαξξνή γηα ηνπο καζεηέο πνπ

γξάθηεθαλ ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ, Α’Λπθείνπ θαη Α’ΣΔΔ ην 2000-01 εθηηκήζεθε

πεξίπνπ ζην 14%. (γ) Ζ ζπλνιηθή δηαξξνή ζην Γπκλάζην αλήιζε ζην 6,09%, ζην

Δληαίν Λχθεην ε καζεηηθή δηαξξνή ήηαλ ζρεηηθά κηθξή (3,32%), ελψ ην αληίζηνηρν

κέγεζνο ζηα ΣΔΔ ήηαλ πνιχ πςειφ (20,28%).

Γξάθεκα 1. Μαζεηηθή δηαξξνή σο πξνο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο επί ηνπ ζπλόινπ ησλ καζεηώλ

πνπ γξάθηεθαλ θαλνληθά ζηελ Α’ Τάμε θαηά ην έηνο 200-2001(Πεγή: ΤΠΔΠΘ, 2007)

3,32

20,28

6,09

0

5

10

15

20

25

30

35

ΓΤΜΝΑΙΟ ΔΝΙΑΙΟ ΛΤΚΔΙΟ ΣΔΔ

% ΓΙΑΡΡΟΗ ηα ΣΔΔ ππνινγίδεηαη ε δηαξξνή κόλν ζηνλ Α' θύθιν

Page 42: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

42

ε φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ππφ ηελ επνπηεία ηεο Eurostat

ρξεζηκνπνηείηαη ν δείθηεο «Πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ» (ΤΠΔΠΘ, 2007β).

χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Eurostat, άηνκα πνπ έρνπλ εγθαηαιείςεη πξόσξα ην ζρνιείν

ζεσξνχληαη εθείλα πνπ α) βξίζθνληαη ζηελ ειηθηαθή νκάδα 18-24 εηψλ, β) έρνπλ

εθπαίδεπζε ην πνιχ κέρξη θαη απνιπηήξην θαηψηεξνπ θχθινπ β/ζκηαο εθπ/ζεο, πνπ

αληηζηνηρεί ζην επίπεδν ISCED (International Standard Classification of Education-

αληίζηνηρν ηνπ ειιεληθνχ Γπκλαζίνπ), θαη γ) δελ έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζε δξαζηεξηφηεηεο

εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ηέζζεξηο εβδνκάδεο πξηλ απφ ηελ εκέξα ζπιινγήο ησλ

ζηνηρείσλ. Με βάζε ηνλ νξηζκφ απηφ, δεκηνπξγείηαη ν δείθηεο “Πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ

ζρνιείνπ”, ν νπνίνο δείρλεη ηελ πνζνζηηαία αλαινγία ησλ αηφκσλ ειηθηαθήο νκάδαο 18-

24 εηψλ πνπ έρνπλ εγθαηαιείςεη πξφσξα ην ζρνιείν ζην ζχλνιν ησλ αηφκσλ ηεο

ειηθηαθήο απηήο νκάδαο. Ο δείθηεο απηφο είλαη έλαο απφ ηνπο δείθηεο πνπ

ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο επίηεπμεο ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζθνπνχ πνπ

ηέζεθε ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ην 2000 (ΤΠΔΠΘ, 2007β). χκθσλα

κε ζηνηρεία ηεο Eurostat, ζηελ Διιάδα ην 2005 ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ ησλ λέσλ 18-

24 εηψλ κε νινθιεξσκέλε ηνπιάρηζηνλ ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε άγγηδε ην 84%, ελψ

ζηελ Δπξψπε ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ ήηαλ 77,3%. Σν πνζνζηφ απηφ ήηαλ κεγαιχηεξν

γηα ηηο γπλαίθεο (88,7%) παξά γηα ηνπο άληξεο (79,4%) ΤΠΔΠΘ, 2007).

Ζ δηαθνπή ηεο θνίηεζεο κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε ηελ επηζηξνθή ηνπ καζεηή

ζην ζρνιείν κεηά απφ έλα ρξνληθφ δηάζηεκα κε απνηέιεζκα ην θαηλφκελν

παξαηεηακέλεο ζρνιηθήο θνίηεζεο. Έλαο άιινο φξνο πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε

δηαξξνή είλαη απηφο ηεο ζηαζηκόηεηαο ησλ καζεηψλ πνπ θνηηνχλ ζην ζρνιείν (Horn,

2003). Αλαθέξεηαη ζε καζεηέο πνπ ελψ θνηηνχλ ζπζηεκαηηθά δε ζπκκεηέρνπλ

νπζηαζηηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, έρνπλ ρακειή επίδνζε θαη απνηεινχλ

νκάδα πςεινύ θηλδύλνπ, θαζψο είλαη πηζαλφλ λα δηαθφςνπλ ηε θνίηεζε θάησ ππφ

ηελ επίδξαζε δηαθφξσλ παξαγφλησλ. Με βάζε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο Γηεχζπλζεο

πνπδψλ ΤΠΔΠΘ πνπ αλαθέξνληαη ζηε κεηάβαζε απφ ηελ Πξσηνβάζκηα ζηε

Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε γηα ηα έηε 1995-1996 πξνθχπηεη φηη ζεκαληηθφ πνζνζηφ

ησλ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ Γεκνηηθνχ

εγθαηαιείπεη ην ζρνιείν (Νηθνιαφπ, 2000). Γεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα πνπ θαηαγξάθεη

ην θαηλφκελν ηεο δηαξξνήο ζε ζρνιεία νξηζκέλσλ πεξηνρψλ, ιακβάλνληαο ππφςε

ηνπο αξηζκνχο απηψλ πνπ εγγξάθνληαη ζηελ αξρή ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο θαη δηαθφπηνπλ

θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο ρσξίο λα δηελεξγείηαη κεηεγγξαθή ζε άιιν ζρνιείν έδεημε

Page 43: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

43

φηη ε δηαξξνή ησλ καζεηψλ απφ ην Γπκλάζην ζε κεξηθέο πεξηνρέο, εηδηθά ζηελ Α’

Γπκλαζίνπ αγγίδεη κεγάια πνζνζηά, κέρξη θαη 36%. Μεηψλεηαη ζηε Β’ θαη Γ’ ηάμεηο.

Ληγφηεξν είλαη ην πνζνζηφ δηαξξνήο ζην Γεκνηηθφ ζρνιείν ζε ζρέζε κε ην

Γπκλάζην, αιιά ζηελ Δ’ θαη η’ ηάμε ηα θαηλφκελα απηά απμάλνπλ ζε ζρέζε κε ηηο

ηέζζεξηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνχ. Απφ ηελ άιιε παξαηεξείηαη φηη ηα παηδηά

κεηαλαζηψλ απφ ηελ Αιβαλία εγθαηαιείπνπλ ζε ιηγφηεξν βαζκφ ζε ζρέζε κε ηηο

άιιεο νκάδεο ην ζρνιείν θαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ απηψλ είλαη αξθεηά κεγάινο ζηα

θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα (Γεκνηηθφ) θαη ζηα ηκήκαηα ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά

ζην γπκλάζην (Παπαζηπιηαλνχ, 2000). Παιαηφηεξεο έξεπλεο ηνπ Παηδαγσγηθνχ

Ηλζηηηνχηνπ γηα ηε ζρνιηθή δηαξξνή ζην γπκλάζην γηα ην ζρνιηθφ έηνο 1997-1998

(Παιαηνθξαζάο, 2003) θαηέδεημε πςειά πνζνζηά δηαξξνήο, πάλσ απφ 20%, ζε

ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο ηεο πξσηεχνπζαο, φπσο ζηνλ Αζπξφππξγν, ζην Εεθχξη,

ζην Πεξηζηέξη, ζηνπο Αγίνπο Αλαξγχξνπο.

Έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζε 251 Γεκνηηθά ζρνιεία ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο

ηε δεθαεηία 1989-90 έσο 1999-00 γηα λα κειεηήζεη ην θαηλφκελν ηεο δηαξξνήο

(Ληάκπαο & Σνπξηνχξαο, 2007) έδεημε φηη ε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ

παξαηεξήζεθε ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ζε παηδηά ρακειψλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ

ζηξσκάησλ πνπ θνηηνχζαλ ζε ζρνιεία ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ ηεο πφιεο, θαζψο

θαη κεηαμχ ησλ παιηλλνζηνχλησλ/κεηαλαζηψλ καζεηψλ/ηξηψλ απφ ρψξεο ηεο πξψελ

ΔΓ. Γελ θαηέζηε δπλαηφλ λα κειεηεζνχλ νη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην

πςειφ επίπεδν δηαξξνήο κεηαμχ γεγελψλ θαη κεηαλαζηψλ/παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ

εμαηηίαο ησλ ζπρλψλ κεηαθηλήζεσλ ηεο νηθνγέλεηαο. Χζηφζν, είλαη γεγνλφο φηη ε

κεηαλάζηεπζε απφ κφλε ηεο δεκηνπξγεί κεγαιχηεξεο πηζαλφηεηεο δηαθνπήο ηεο

θνίηεζεο (Θεξηαλφο, 2008). Πξφζθαηεο έξεπλεο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ

δείρλνπλ ζπζηεκαηηθά φηη ε ζρνιηθή δηαξξνή ζπλδένληαη κε ηε ρακειή

θνηλσληθννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο, ηελ εζληθή θαηαγσγή θαη ην

ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν. Οη παξαπάλσ παξάγνληεο νδεγνπλ ζηελ ειιηπή

ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ, ζηελ αδηαθνξία ή αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζην ζρνιείν,

ζε πξνβιήκαηα κάζεζεο (Παξαηεξεηήξην Μεηάβαζεο Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ,

2006) θαη ζηελ πξφσξε έληαμε ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, πξνθεηκέλνπ λα

ζπκβάινπλ ζην νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα (Υξπζάθεο 2005).

Ζ ζηαζηκφηεηα ζεσξείηαη επίζεο έλαο δείθηεο ζρνιηθήο απνηπρίαο θαη

παξάγνληαο θηλδχλνπ πνπ απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα ηεο ζρνιηθήο δηαξξνήο θαη

Page 44: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

44

εγθαηάιεηςεο (Horn, 2003). H ρακειή βαζκνινγία θαη νη ζπρλέο απνπζίεο νδεγνχλ

ζηε ζηαζηκφηεηα ησλ καζεηψλ. ηνηρεία έξεπλαο ζε δεκνηηθά ζρνιεία ηεο

Θεζζαινλίθεο (Ληάκπαο & Σνπξηνχξαο, 2007) έδεημαλ νη

παιηλλνζηνχληεο/κεηαλάζηεο καζεηέο βηψλνπλ ηε ζηαζηκφηεηα ζε θάπνηα ηάμε ζε

πνζνζηφ αξθεηά κεγάιν παξά ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε

βαζκνινγία ηνπο ζε δηάθνξα γισζζηθά καζήκαηα. Αξθεηνί

παιηλλνζηνχληεο/κεηαλάζηεο καζεηέο πνπ έκεηλαλ ζηάζηκνη ζε θάπνηα ηάμε,

δηέθνςαλ ακέζσο κεηά ηε θνίηεζή ηνπο. Αθφκε, ε ζηαζηκφηεηα δελ νδεγεί ζε θακία

βειηίσζε, αθνχ ε επίδνζή παξακέλεη ζηα ίδηα επίπεδα. Παηδηά πνπ έκεηλαλ ζηάζηκα

ζε κηθξή ειηθία, ζε θάπνηα ηάμε ηνπ Γεκνηηθνχ, ζε ζχγθξηζε κε άιια πνπ -ελψ είραλ

ηηο ίδηεο επηδφζεηο κε ηα πξψηα, σζηφζν, πξνβηβάζηεθαλ θαλνληθά- εκθάληζαλ

θησρφηεξεο εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο επηηπρίεο θαηά ηελ εθεβεία (Jimerson

1999 ζην Ληάκπαο & Σνπξηνχξαο, 2007).

Ζ δηαδηθαζία εκπινθήο ησλ καζεηψλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζεσξείηαη

πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ απφθαζε δηαθνπήο ή ζπλέρηζεο ηεο θνίηεζεο ησλ

καζεηψλ ζηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε.. Ζ έλλνηα ηεο εκπινθήο είλαη κηα

δηαδηθαζία, ε νπνία πεξηιακβάλεη: (α) ηελ ππαθνή ζηνπο θαλφλεο ηνπ ζρνιείν, κε

ηελ δηαηήξεζε ηνπ ζρνιηθνχ σξαξίνπ, ηελ εθηέιεζε ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηψλ θαη ηε

ζπλεπήο θνίηεζε, (β) ηε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζηελ ηάμε, ην ελδηαθέξνλ γηα ηα

καζήκαηα, ηελ αλαδήηεζε ζηήξημεο θαη βνήζεηαο απφ ην δάζθαιν φηαλ

αληηκεησπίδεη δπζθνιίεο, θ.ά., θαη (γ) ηε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζε εμσζρνιηθέο

δξαζηεξηφηεηεο (Finn & Rock, 1997). Ζ δηαδηθαζία ηεο εκπινθήο ηνπ καζεηή ζηε

ζρνιηθή δηαδηθαζία βξέζεθε λα είλαη απνηειεζκαηηθή ζην δεκνηηθφ ζρνιείν, αιιά

ζπλερίδεη λα έρεη ζεκαληηθφ ξφιν θαη ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, εηδηθά ζην

γπκλάζην (Mahoney & Cairns, 1997). Ο ξφινο ηνπ ζρνιείνπ ζεσξείηαη πνιχ

ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ απφθαζε δηαθνπήο ή ζπλέρηζεο ηεο θνίηεζεο ησλ

καζεηψλ ζηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε. Ζ νξγάλσζε θαη ε δνκή ηνπ ζρνιείνπ, νη

κέζνδνη θαη ηα πεξηερφκελα δηδαζθαιίαο, ε ζηάζε θαη ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

αζθνχλ νπζηαζηηθή επίδξαζε ζηελ εκπινθή ηνπ καζεηή ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία

(Finn & Rock, 1997).

Σρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο. Οη ζρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο απνηεινχλ θαζνξηζηηθφ

παξάγνληα ηεο ςπρνθνηλσληθήο αλάπηπμεο ησλ παηδηψλ θαη ησλ εθήβσλ (Roseth,

Johnson & Johnson, 2008). Οη κεηαλάζηεο καζεηέο ελδέρεηαη λα αληηκεησπίδνπλ

Page 45: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

45

απμεκέλε δπζθνιία έληαμεο ζηελ νκάδα ησλ ζπλνκειίθσλ εμαηηίαο ηεο πνιηηηζκηθήο

απφζηαζεο θαη ησλ εκπεηξηψλ δηάθξηζεο ζε βάξνο ηνπο (Dimakos & Tasiopoulou,

2003. Μίηηιεο, 1998). πλαθήο κε ηνλ βαζκφ, ζηνλ νπνίν νη καζεηέο ζπλάπηνπλ θαη

δηαηεξνχλ ζρέζεηο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο, είλαη ε δεκνηηθφηεηά ηνπο (Coie, Dodge &

Coppotelli, 1982). Όζνλ αθνξά ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο, ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε

δεκνηηθφηεηα κεηαμχ ζπκπαηξησηψλ θαη γεγελψλ ζπλνκειίθσλ, μερσξηζηά, ε νπνία

αληαλαθιά ηφζν ηελ πνηφηεηα ησλ δηνκαδηθψλ ζρέζεσλ φζν θαη ηηο αηνκηθέο

ζηξαηεγηθέο πνπ επηιέγνπλ νη καζεηέο απηνί γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηηο πξνθιήζεηο

ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επαθήο. Ζ απνηπρία ζηηο ζρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο ελδέρεηαη λα

εθθξάδεηαη κε ηελ εθδήισζε δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο, ε νπνία ππνζθάπηεη

πεξαηηέξσ ηελ αθαδεκατθή επίδνζε ηνπ καζεηή (Παπιφπνπινο θαη ζπλ., 2009).

Αλαθνξέο παξαηεξνχληαη ζηε βηβιηνγξαθία γηα εθήβνπο κεηαλάζηεο πνπ

ζπζπεηξψλνληαη θαη δηακνξθψλνπλ νκάδεο κε ζπλνκειίθνπο ηεο ίδηαο εζληθφηεηαο κε

ζηφρν λα ελαληησζνχλ ζηελ πιεηνςεθία θαη λα πεξηνξίζνπλ ηελ αίζζεζε ηεο

απνκφλσζεο (Nagasawa, Qian & Wong, 2001).

Σρνιείν. Σν ζρνιείν, σο ηφπνο ζχγθιηζεο ηεο νηθνγέλεηαο ησλ κεηαλαζηψλ

κε ηελ επξχηεξε θνηλσλία κπνξεί λα παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ σξίκαλζε θαη ηελ

αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ. Μάιηζηα, ην ζρνιείν κπνξεί λα δξάζεη δηνξζσηηθά φηαλ νη

νηθνγελεηαθέο ζπλζήθεο (ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν γνλέσλ, ρακειφ εηζφδεκα)

παξεκπνδίδνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη ηε ζρνιηθή πνξεία ηνπ παηδηνχ (García

Coll & Szalacha, 2004). Σα ρξφληα ηεο επίζεκεο εθπαίδεπζεο ζεσξνχληαη θαίξηαο

ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ παηδηψλ θαη ηελ θνηλσληθή ηνπο ελζσκάησζε

(OECD, 2006). Οη βαζηθέο αλαπηπμηαθέο πξνθιήζεηο, παξά ηελ πνιηηηζκηθή πνηθηιία

ηνπο, έρνπλ νηθνπκεληθφ ραξαθηήξα (Ogbu, 1993). Γηα παξάδεηγκα, φια ηα παηδηά ζα

δηέιζνπλ νξηζκέλεο βαζκίδεο θάπνηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζα

αιιειεπηδξάζνπλ κε άιια παηδηά, ζα απνθηήζνπλ θαηλνχξηνπο ηξφπνπο ζθέςεο θαη

έθθξαζεο, ζα αληηκεησπίζνπλ ηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο πξνζσπηθήο ηαπηφηεηαο θαηά

ηελ εθεβεία, θ.ά. (Μφηηε-ηεθαλίδε, 2000). Σα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ ζηα πιαίζηα

ηεο θνίηεζεο ηνπο ζην ζρνιείν αληηκεησπίδνπλ φρη κφλν ηηο πξνθιήζεηο ηεο

αλάπηπμεο, αιιά θαη ηηο δηεξγαζίεο ηνπ επηπνιηηηζκνχ (Sam & Oppedal, 2002), ν

νπνίνο πεξηιακβάλεη κεηαβνιέο ησλ πνιηηηζκηθψλ ζηνηρείσλ αηφκσλ ή νκάδσλ πνπ

έξρνληαη ζε άκεζε επαθή (Berry, 2001).

Page 46: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

46

Απφ ηελ αλαζθφπεζε ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο, αιιά θαη απφ ηηο έξεπλεο

ζηα πιαίζηα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο παξαηεξείηαη φηη ην ζέκα ηεο

πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ πξνζειθχεη φιν θαη κεγαιχηεξν ην ελδηαθέξνλ ηνπ

ζρνιείνπ. Χζηφζν, νη πξνζπάζεηεο απηέο γίλνληαη ζηα πιαίζηα ηνπ επηπνιηηηζκνχ ησλ

παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ, αγλνψληαο ηνπο ζθνπνχο ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο

ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ επξχηεξε θνηλσλία. ην γεληθφ πξνβιεκαηηζκφ γηα ηα

δεηήκαηα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο νη κειέηεο επηθεληξψλνληαη ζηα εμήο

ζέκαηα:

Μεηαλάζηεπζε θαη δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε (π.ρ. Γακαλάθεο, 1998.

Γεσξγνγηάλλεο, 2006. Γθφβαξεο, 2001. Νηθνιάνπ, 2000)

Πεξηγξαθή θαη αλάιπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο δηγισζζίαο (π.ρ.

θνχξηνπ, Βξαηζάιεο & Γθφβαξεο, 2004 ),

Θέκαηα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο (π.ρ.

Κνηιηάξε θ. ά. 2001. αθειιαξίνπ 2000. Υαηδεδάθε 2000).

Μεηαλάζηεπζε θαη παιηλλφζηεζε, φπνπ εμεηάδνληαη ζέκαηα

πξνζαξκνγήο ησλ παιηλλνζηνχλησλ ζην ειιεληθφ ζρνιείν (π.ρ.

Kolaitis, Tsiantis, Madianos & Kotsopoulos, 2003. Παπαζηπιηαλνχ,

2000β),

Μεηαλάζηεπζε θαη ςπρηθή αλζεθηηθφηεηα, φπνπ εμεηάδνληαη

παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ζρνιηθή επάξθεηα ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ απφ ηελ Αιβαλία θαη ησλ παιηλλνζηνχλησλ απφ ηελ πξψελ

νβηεηηθή Έλσζε ζε ζχγθξηζε κε ηνπο γεγελείο καζεηέο (π.ρ. Μφηηε-

ηεθαλίδε, Παπιφπνπινο & Καπψλε, 2007. Παπιφπνπινο, Νηάιια,

Καινγήξνπ θαη άιινη, 2009).

Παξφιν ην απμαλφκελν ελδηαθέξνλ γηα ηε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, ηελ

εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηε ζρνιηθή επάξθεηα κεηαλαζηψλ, θπξίσο

Αιβαλψλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ, δελ ππάξρνπλ έξεπλεο θαη κειέηεο πνπ

λα εμεηάδνπλ ην ξφιν ηνπ ζρνιείνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαζψο θαη ηελ πνηφηεηα

ησλ ζρέζεσλ ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα γηα ηελ ζρνιηθή επίδνζε θαη ηελ

πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Ζ πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ζηε ζχγρξνλε έξεπλα πξνζεγγίδεηαη ζηα πιαίζηα ηεο αλάπηπμεο θαη ηνπ

επηπνιηηηζκνχ, πνπ ζεκαίλεη φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο ζην ζρνιείν ην παηδί

πξέπεη λα αληαπνθξηζεί ζηα βαζηθά αλαπηπμηαθά επηηεχγκαηα ηνπ ζηαδίνπ πνπ

Page 47: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

47

δηαλχεη θαη ζπγρξφλσο λα δηακνξθψζεη ζρήκαηα ζπκπεξηθνξάο πνπ ζπλδπάδνπλ ηνλ

πνιηηηζκφ ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο κε ηνλ ηξφπν δσήο θαη ηηο αμίεο ηεο ρψξαο

ππνδνρήο (Oppedal, 2006).

Με βάζε απηή ηελ δηπιή πξνζέγγηζε (αλάπηπμε θαη επηπνιηηηζκφο), ην

ζρνιείν ζα πξέπεη λα βνεζήζεη φια ηα παηδηά αλεμαξηήησο πνιηηηζκηθήο πξνέιεπζεο

κέρξη ην ηέινο ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο (α) λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο

ηνπ ζρνιείνπ θαη λα απνθηήζνπλ αθαδεκατθή επάξθεηα, (β) λα αλαπηχμνπλ ηελ

ηθαλφηεηα γηα ζχλαςε ζηαζεξψλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ, (γ) λα αλαπηχμνπλ

ηθαλφηεηεο αλαδήηεζεο θνηλσληθήο ζηήξημεο, θαη (γ) λα απνθηήζνπλ ηελ ηθαλφηεηα

ζηαδηαθήο απηνλφκεζεο θαη αλεμαξηεηνπνίεζεο, έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα

δηεξεπλήζνπλ ηα θίλεηξα κάζεζεο, ηηο δηαπξνζσπηθέο ηνπο ζρέζεηο, θ.ά. (Vedder &

Horenczyk, 2005). Ο κεηαλάζηεο καζεηήο ζα πξέπεη επηπιένλ λα θαηαθέξεη (α) λα

απνθηήζεη επθξάδεηα ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο, ψζηε λα αληαπνθξηζεί ζηηο

απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ, αιιά θαη ζε θαζεκεξηλέο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο, (β) λα

ζπλδπάζεη κε αξκνληθφ ηξφπν ζηνηρεία ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηεο ρψξαο ππνδνρήο, θαη

(γ) λα αλαπηχμεη ζεηηθέο ζηάζεηο πξνο ηνπο ζπκπαηξηψηεο θαη ηνπο ληφπηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο κέζα απφ απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο αληηκεηψπηζεο ηεο

πξνθαηάιεςεο θαη ησλ δηαθξίζεσλ (García Coll & Magnuson, 1997. Μφηηε-

ηεθαλίδε, 2005). Απφ ην πιήζνο ησλ παξαπάλσ πξνθιήζεσλ, ε έξεπλα ζηηο

ζχγρξνλεο θνηλσλίεο έρεη δείμεη φηη ε αληαπφθξηζε ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ θαη

ε απφθηεζε δεμηνηήησλ θαη ηθαλνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ επαγγεικαηηθή

ηαπηφηεηα ζπληεινχλ απνηειεζκαηηθά ζηελ νκαιή κεηάβαζε ζηελ ελήιηθε δσή

(Fuligni, 1998) (βιέπε Πίλαθα 7).

Πίλαθαο 7. Πίλαθαο δεηθηώλ ζρνιηθήο πξνζαξκνγήο κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Αναπηςξιακά επιηεύγμαηα Δπιπολιηιζμόρ

Αθαδεκατθή επάξθεηα

χλαςε ζηαζεξψλ δηαπξνζσπηθψλ

ζρέζεσλ

Απνηειεζκαηηθφηεηα θνηλσληθήο ζηήξημεο

Απηνλνκία-Αλεμαξηεηνπνίεζε

Απφθηεζε δεμηνηήησλ αλαδήηεζεο

επαγγεικαηηθήο ηαπηφηεηαο

Απφθηεζε γισζζηθήο επθξάδεηαο ζηελ

Διιεληθή Γιψζζα

χλδεζε ζηνηρείσλ ηεο νηθνγέλεηαο θαη

ηεο ρψξαο ππνδνρήο,

Αλάπηπμε ζρέζεσλ κε ζπκπαηξηψηεο

θαη γεγελείο,

Αληηκεηψπηζε πξνθαηαιήςεσλ θαη

δηαθξίζεσλ

Page 48: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

48

Οη ζεκαληηθφηεξεο δηαζηάζεηο ηνπ ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο (βιέπε Πίλαθα 8)

πνπ έρνπλ βξεζεί λα ζπλδένληαη κε ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ είλαη νη εμήο:

1. Ζ πνηόηεηα ησλ ζρέζεσλ εθπαηδεπηηθνύ-καζεηή ππφ ηε κνξθή ηεο

εθπαηδεπηηθήο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο ζηήξημεο (Vedder & Horenczyk,

2005). εκαληηθέο φςεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο ζηήξημεο ζπληζηνχλ ε πςειή

απηναπνηειεζκαηηθφηεηα, ε επάξθεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε έκθαζε

ζηελ αθαδεκατθή γλψζε (π.ρ. αλάζεζε εξγαζηψλ, πξνηεξαηφηεηα ζηα

ζπλζεηηθά θαη δεκηνπξγηθά έξγα). ην επίθεληξν ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο

ζηήξημεο είλαη ε ζπκπεξηθνξά θαη ην δηδαθηηθφ χθνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

(απηαξρηθφ, δεκνθξαηηθφ, αλεθηηθφ χθνο) (Eccles, Lord & Buchanan,

1996) θαη νη δηδαθηηθέο αξρέο πνπ εληζρχνπλ ηε ζεηηθή πξνζπάζεηα ησλ

καζεηψλ (θαηαλνκή επαίλσλ θαη ηηκσξηψλ) (Καζζσηάθεο & Φινπξήο,

2002).

2. Ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη επίζεο ζηα πξνγξάκκαηα ζπνπδώλ, ηα νπνία ζα

πξέπεη λα πξνζαξκφδνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ. Ζ

ελζσκάησζε ζηελ χιε, θαηά ηε δηδαζθαιία ελλνηψλ θαη αξρψλ,

παξαδεηγκάησλ απφ δηάθνξνπο πνιηηηζκνχο δεκηνπξγεί έλα πεξηβάιινλ πνπ

ιακβάλεη ππφςε ηελ παγθφζκηα θχζε ηεο γλψζεο θαη ηελ πνιππνιηηηζκηθή

ηεο δηάζηαζε(Vedder & Horenczyk, 2005). Ζ γλψζε απφ ηελ πιεπξά ησλ

εθπαηδεπηηθψλ ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο γιψζζαο πνπ θέξλνπλ νη καζεηέο ζην

ζρνιείν βνεζάεη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε.

3. ηελ πεξίπησζε ηεο ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηδηαίηεξε ζεκαζία

έρεη ε δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Γεσξγνγηάλλεο, 2006), ε

νπνία ζπλίζηαηαη ζε κηα δηαδηθαζία, πνπ εζηηάδεη (α) ζε γλσζηηθέο,

ζπλαηζζεκαηηθέο θαη ζπκπεξηθνξηθέο δεμηφηεηεο, νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηελ

θαηαλφεζε ηνπ πνιηηηζκνχ, ησλ αμηψλ, ηνπ ηξφπνπ δσήο θαη ησλ εκπεηξηψλ

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, (β) ζηε δέζκεπζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ λα δνπιέςεη

κε καζεηέο πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν, θαη (γ) ζηελ

επειημία αιιαγήο θαη πξνζαξκνγήο θαηλνηνκηθψλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο πνπ

επλννχλ ηελ αιιειεπίδξαζε θαη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ φισλ ησλ καζεηψλ.

Page 49: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

49

Πην ζπγθεθξηκέλα, ν εθπαηδεπηηθφο γηα λα είλαη ζε ζέζε λα επηηειέζεη ηνλ

παξαπάλσ ζθνπφ ρξεηάδεηαη λα απνθηήζεη γλψζεηο ζρεηηθά κε (α) ηηο

πνιηηηθέο θαη ηε λνκνζεζία γηα ηνπο αιινδαπνχο ζηελ Διιάδα, (β) ηελ

Ηζηνξία θαη εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηε ρψξα ηνπο, (γ) ηε

δηδαζθαιία ζε πνιππνιηηηζκηθέο ηάμεηο, (δ) ηηο δηεξγαζίεο επηπνιηηηζκνχ θαη

πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

ηηο ζπζηάζεηο ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (2009) αλαθέξεηαη φηη (α)

νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα έρνπλ θαηάξηηζε ζηηο δηαπνιηηηζκηθέο δεμηφηεηεο, έηζη

ψζηε λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ, (β) ε

εθπαίδεπζε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ πξέπεη λα είλαη δηεπηζηεκνληθή θαη λα

παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο εθφδηα γηα ηελ πνιππνιηηηζκηθή θαη πνιπγισζζηθή

εθπαίδεπζε, (γ) νη εθπαηδεπηηθνί ρξεηάδνληαη εηδηθή θαηάξηηζε φζνλ αθνξά ηελ

θαηάζηαζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, ηελ αλάγθε επηηπρνχο ελζσκάησζεο ηνπο ζηα

θαλνληθά ζρνιεία θαη ηελ επίηεπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο ζηφρσλ.

4. Πξσηαξρηθή πξνζπάζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη λα απνδερηεί ηνπο κεηαλάζηεο

καζεηέο ρσξίο πξνθαηαιήςεηο θαη δηαθξίζεηο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν βνεζάεη ην ζχλνιν

ησλ καζεηψλ λα απνδερηεί ηα δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ κεηαλάζηε καζεηή

θαη γεληθά θάζε καζεηή κε δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη

φηη νη κεηαλάζηεο εθείλνη πνπ αληηιακβάλνληαη πεξηζζφηεξεο δηαθξίζεηο, έρνπλ

ρεηξφηεξε πξνζαξκνγή (Pavlopνulos, Motti-Stefanidi, Obradović & Masten, 2006).

Δπηπιένλ, νη πξαγκαηηθέο, αιιά θαη νη αληηιακβαλφκελεο δηαθξίζεηο απφ ζπκκαζεηέο

θαη θαζεγεηέο έρνπλ ζπζρεηηζηεί αξλεηηθά κε ηα θίλεηξα κάζεζεο, ηηο πξνζδνθίεο

ζρνιηθήο απηναπνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηελ ςπρνινγηθή επάξθεηα ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ (Wong, Eccles & Sameroff, 2003). Δθηφο απφ ηηο εθπαηδεπηηθέο δηαθξίζεηο

θαη ηελ πξνθαηάιεςε ησλ ζπλνκειίθσλ, ζεκαληηθφ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα γηα ηελ

αθαδεκατθή επηηπρία ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ απνηεινχλ νη ζεζκηθέο δηαθξίζεηο

(Fisher, Wallace & Fenton, 2000). Απηέο εκθαλίδνληαη σο εκπφδην γηα θνηλσληθή

άλνδν, επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε θαη πξφζβαζε ζηα θνηλσληθά αγαζά, κε

απνηέιεζκα λα αλαζηέιινπλ ηελ επηζπκία γηα κάζεζε ιφγσ ηνπ ράζκαηνο πνπ

αλνίγεηαη κεηαμχ επηηεπγκάησλ θαη πξνζδνθηψλ ησλ παηδηψλ (Suárez-Orozco &

Suárez-Orozco, 2001). Γελ είλαη ιίγεο νη πεξηπηψζεηο πνπ νη θαζεγεηέο ζεσξνχλ

ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο ιηγφηεξν έμππλνπο, ηεκπέιεδεο, κε απμεκέλε πηζαλφηεηα

λα κπιέμνπλ ζε θαβγάδεο θαη, σο εθ ηνχηνπ ιηγφηεξν πηζαλφ λα ελζσκαησζνχλ.

Page 50: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

50

Αθφκε, ε ζρνιηθή επίδνζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζπρλά ζπλνςίδεηαη σο εμήο: ν

καζεηήο αδπλαηεί λα κάζεη επεηδή είλαη δίγισζζνο ή ν καζεηήο είλαη άξηζηνο παξ’

φιν πνπ είλαη δίγισζζνο (Βξαηζάιεο & θνχξηνπ 2000). Απηή ε άπνςε δείρλεη φηη

ε ζρνιηθή επηηπρία ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ εθιακβάλεηαη σο εμαίξεζε.

5. Ζ εμαζθάιηζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο έρεη κεγάιε ζεκαζία

γηα ηελ έληαμε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν. Ζ δπζθνιία ησλ γνλέσλ λα

ζπκκεηάζρνπλ ελεξγά ζηε ζρνιηθή δσή παξεξκελεχεηαη ζπρλά απφ ηνπο

εθπαηδεπηηθνχο σο έιιεηςε ελδηαθέξνληνο γηα ηε ζρνιηθή πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο,

θαηάζηαζε πνπ δηαησλίδεη ηηο δηαθξίζεηο θαη ηα ζηεξεφηππα θαη επηδξά ζηελ ςπρηθή

ηνπο πγεία (Suárez-Orozco & Suárez-Orozco, 2001). Δίλαη επζχλε ηνπ ζρνιείνπ,

αιιά θαη ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο λα παξέρνπλ ζπκβνπιεπηηθέο θνηλσληθέο ππεξεζίεο

ζε κεηαλάζηεο, έηζη ψζηε λα πιεξνθνξνχληαη γηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο θαη

θαηάξηηζεο ζε ζρέζε κε ηε ρψξα ππνδνρήο.

6. Ζ απνθπγή δεκηνπξγίαο ζρνιείσλ γθέην ή εηδηθώλ ηάμεσλ γηα παηδηά κεηαλαζηψλ

θαιιηεξγεί κηα εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ρσξίο απνθιεηζκνχο, ζηα πιαίζηα ηεο νπνίαο

ηα παηδηά αλαπηχζζνληαη κε βάζε ηηο ηθαλφηεηεο ηνπο (πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο

Έλσζεο, 2009). Ζ ζπγθέληξσζε παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζε ζπγθεθξηκέλα ζρνιεία είηε

ιφγσ δηακνλήο ζηε ζπγθεθξηκέλε γεηηνληά είηε επεηδή πνιινί γνλείο πξνηηκνχλ λα

βξνπλ ζρνιεία πνπ θνηηνχλ ιίγα ή θαζφινπ παηδηά κεηαλαζηψλ κπνξεί λα νδεγήζεη

ζηε δεκηνπξγία ζρνιείσλ γηα «κεηαλάζηεο» ή ζε «γεηηνληέο κεηαλαζηψλ» ζε

ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο φπνπ ε επίδνζε ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν ζα είλαη ρακειή,

ε πνηφηεηα ηεο δσήο ησλ θαηνίθσλ ππνβαζκηζκέλε θαη ε αλαζθάιεηα πςειή. ηελ

πεξίπησζε φκσο πνπ ππάξρνπλ ηέηνηα ζρνιεία είλαη απαξαίηεην λα δηαηεζνχλ (α)

θαηάιιειν πξνζσπηθφ, (β) επαξθείο πφξνη πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο

αλάγθεο ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ ηάμεσλ, (γ) θαιή δηδαζθαιία, θαη (δ) αληαιιαγή

εκπεηξηψλ γηα ηελ εθαξκνγή θαιψλ πξαθηηθψλ κε ζθνπφ ηελ αληηκεηψπηζε ησλ

αδπλακηψλ ηεο εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ (πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο,

2009).

7. Ζ ζπκκεηνρή ζε εμσζρνιηθέο δξαζηεξηόηεηεο απνηειεί γηα ηνπο καζεηέο ζεκαληηθφ

παξάγνληα θνηλσληθνπνίεζεο θαη ηθαλνπνίεζεο θνηλσληθψλ, ζπλαηζζεκαηηθψλ θαη

αθαδεκατθψλ αλαγθψλ, ηδηαίηεξα ζηε ζεκεξηλή επνρή, φπνπ παξαηεξείηαη εληαηηθφο

ξπζκφο απαζρφιεζεο ησλ καζεηψλ, αλεμάξηεηα απφ ηελ ειηθία. Ζ ζπκκεηνρή ζε

Page 51: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

51

εμσζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζπλδέεηαη κε έλλνηεο, φπσο θνηλσληθή απνδνρή θαη

δεκνηηθφηεηα, νη νπνίεο αληαλαθινχλ ηηο αιιειεπηδξάζεηο ησλ παηδηψλ, ηηο ζρέζεηο

πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ηνπο, ηελ έλλνηα ηνπ δεζκνχ θαη ηεο ακνηβαίαο

εθπιήξσζεο αλαγθψλ (Γεψξγαο, 1990).

Οη ζπρλέο αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ καζεηψλ ζηνλ ειεχζεξν ρξφλν νδεγνχλ ζηε

δηακφξθσζε ζηελψλ θαη πξνζσπηθψλ ζρέζεσλ. Οη ζηελέο ζρέζεηο έρνπλ σο θεληξηθφ

ζεκείν ηελ αληαιιαγή πξνζσπηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ αθνξνχλ ζηα ελδηαθέξνληα

θαη ζηηο αζρνιίεο ησλ αιιειεπηδξψλησλ, ελψ νη πξνζσπηθέο ζρέζεηο

ραξαθηεξίδνληαη απφ ην κνίξαζκα θαη απνθάιπςε ζπλαηζζεκάησλ θαη πξνζσπηθψλ

εκπεηξηψλ θαζψο θαη απφ ζηελνχο δεζκνχο κεηαμχ ησλ αιιειεπηδξψλησλ. Οη ζηελέο

θαη πξνζσπηθέο ζρέζεηο επεξεάδνπλ φιεο ηηο πιεπξέο αλάπηπμεο ηνπ αηφκνπ, εηδηθά

ησλ παηδηψλ θαη εθήβσλ, παξέρνληαο δηάθνξεο κνξθέο ππνζηήξημεο, φπσο

ζπληξνθηθή, ζπλαηζζεκαηηθή θαη ζπκβνπιεπηηθή θαζψο ζηηο ζρέζεηο απηέο

ιακβάλνπλ ρψξα ην κνίξαζκα ζπλαηζζεκάησλ, νη ακνηβαίεο εμνκνινγήζεηο ε

θαηαλφεζε θαη νη ζπκβνπιέο φηαλ παξνπζηάδνληαη δπζθνιίεο (Turner, 1999). Ζ

έιιεηςε ή ε απνηπρία ζηηο ζηελέο θαη πξνζσπηθέο ζρέζεηο ζπλδένληαη κε ςπρνινγηθά

πξνβιήκαηα, ζπγθεθξηκέλα κε ζπλαηζζήκαηα φπσο κνλαμηά, άγρνο, θαηάζιηςε θαη

απνγνήηεπζε θαζψο θαη κε δηαηαξαρέο ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ. Έξεπλεο έρνπλ

δείμεη επίζεο φηη νη θαθέο ζρέζεηο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο ζηελ παηδηθή θαη εθεβηθή

ειηθία ζρεηίδνληαη κε πξνβιήκαηα ςπρηθήο πγείαο θαη πξνζαξκνγήο ζηελ ελήιηθε

δσή (Rigby, 2000).

Σν πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (2009) ζεσξεί ηε ζπκκεηνρή ησλ λέσλ

κεηαλαζηψλ ζε έλα επξχ θάζκα εμσζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ σο κέζν έληαμεο ζηε

ζρνιηθή δσή. Κάπνηεο νκάδεο δξαζηεξηνηήησλ, νη νπνίεο κπνξνχλ λα επηιεγνχλ γηα

ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ θαη είλαη νη εμήο (Λάγηνο, Μπνκπαξίδνπ &

Παληεινπνχινπ, 2003):

Γηαλνεηηθέο-πλεπκαηηθέο: δηάβαζκα εμσζρνιηθψλ βηβιίσλ, ζπγγξαθή

ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ γηα κεγαιχηεξα παηδηά θαη λένπο, απαζρφιεζε κε

πλεπκαηηθά παηρλίδηα θ.ά.,

Κνηλσληθέο: ζπκκεηνρή ζε αλζξσπηζηηθέο νξγαλψζεηο, πνιηηηζηηθνχο

ζπιιφγνπο ή νκίινπο, ζπκκεηνρή ζε δηάθνξεο θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο,

Page 52: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

52

Αζιεηηθέο: γπκλαζηήξην, ζηίβνο, θνιχκβεζε θ.ά.,

Φπραγσγηθέο: ηειεφξαζε, ξαδηφθσλν, κνπζηθή θ.ά.,

Δπηζθέςεηο ζε: κνπζεία, εθζέζεηο βηβιίνπ θ.ά.

Πίλαθαο 8. Πεγέο αλάπηπμεο ζην ζρνιηθό πεξηβάιινλ ηνπ παηδηνύ θαη ηνπ εθήβνπ κεηαλάζηε

Υαπακηηπιζηικά ηος ζσολείος ςνεπγαζία ζσολείος-οικογένειαρ

Αθαδεκατθή έκθαζε

Γηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα εθπαηδεπηηθνχ

Πξνζαξκνγή αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο

Μείσζε πξνθαηαιήςεσλ θαη δηαθξίζεσλ,

Υαξαθηεξηζηηθά ζρνιείνπ

Υαξαθηεξηζηηθά ζρνιηθήο ηάμεο,

Δμσζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

Γνλετθή εκπινθή

Φπρνθνηλσληθή ζηήξημε καζεηψλ θαη

γνληψλ

Πξφζθαηεο κειέηεο ζηελ Διιάδα ηνλίδνπλ ηελ αλάγθε εθπαηδεπηηθήο

ππνζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ (Kolaitis, Tsiantis, Madianos & Kotsopoulos,

2003) θαη ηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ςπρνινγηθήο ζπκβνπιεπηηθήο παξέκβαζεο

ζε καζεηέο, γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνχο, κε ζηφρν ηελ απνδνρή ηεο ηδηαηηεξφηεηαο, ην

ζεβαζκφ θαη ηε ζπλεξγαζία ζηελ ηάμε, ζην ζρνιείν θαη ζηελ θνηλφηεηα

(Υαηδερξήζηνπ, Γθαξή, Μπισλάο θαη ζπλ., 2001).

Οηθνγέλεηα. εκαληηθή επίδξαζε ζηελ ζρνιηθή πξνζαξκνγή ηνπ παηδηνχ

αζθεί θαη ε νηθνγέλεηα. εκαληηθφ ξφιν ζηελ ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ,

γεληθά, δηαδξακαηίδνπλ νη πξνζδνθίεο ησλ γνλέσλ ζρεηηθά ηα γλσξίζκαηα πνπ

ραξαθηεξίδνπλ ην ςπρνινγηθά επαξθέο θαη πγηέο παηδί (Μφηηε-ηεθαλίδε,

Μπεδεβέγθεο & Γηαλλίηζαο, 1996). Ζ ςπρνινγηθή επάξθεηα είλαη ζπλπθαζκέλε (α)

κε ηελ απνπζία ςπρνινγηθψλ πξνβιεκάησλ εζσηεξίθεπζεο (άγρνο θαη θαηάζιηςεο)

θαη εμσηεξίθεπζεο (επηζεηηθφηεηα θαη αληηθνηλσληθή ζπκπεξηθνξά) θαη (β) κε

δεμηφηεηεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ θαιή ζρνιηθή πξνζαξκνγή θαη επηηπρία,

φπσο δπλαηφηεηα ζπγθέληξσζεο γηα ηελ επίηεπμε θαη ηελ νινθιήξσζε ζηφρσλ.

Έξεπλεο ζηελ Διιάδα έρνπλ δείμεη φηη 14,4% ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ

ιεηηνπξγνχζαλ ζην ίδην βαζκφ ςπρνινγηθήο επάξθεηαο κε ηνπο γεγελείο θαη πεξίπνπ

Page 53: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

53

50,1% είραλ ρακειή επάξθεηα θαη βίσλαλ πςειφ βαζκφ αληημννηήησλ, εθηφο απφ ην

γεγνλφο ηεο κεηαλάζηεπζεο (Μφηηε-ηεθαλίδε, 2005). Οη πξνζδνθίεο ησλ γνληψλ

γηα ηελ ςπρνινγηθή επάξθεηα ησλ παηδηψλ εθθξάδνπλ ηηο αμίεο θνηλσληθνπνίεζεο

εληφο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζεσξνχληαη ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηε ζπλεξγαζία

κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο, ηδηαίηεξα ζηελ θαηαλφεζε θαη ησλ αληηκεηψπηζε

ησλ δπζθνιηψλ πξνζαξκνγήο ησλ παηδηψλ ζηηο απαηηήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ζπζηήκαηνο. Αθφκε, νη πξνζδνθίεο ησλ γνληψλ ζπλδένληαη κε ηελ αλάπηπμε ηεο

πξνζσπηθφηεηαο ησλ παηδηψλ, θπξίσο ηελ απηνλφκεζε θαη ηε ζηαδηαθή

αλεμαξηεηνπνίεζε, έηζη ψζηε λα πξνζαξκνζηεί ζηελ θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα

(Μφηηε-ηεθαλίδε θαη ζπλ., 1996).

Ζ πνηφηεηα ηνπ γνληθνχ ξφινπ επεξεάδεη ηε καζεζηαθή θαη ςπρνθνηλσληθή

επάξθεηα ησλ παηδηψλ κέζα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Ζ ζπκκεηνρή ηνπ γνλέα ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηνπ παηδηνχ είλαη γλσζηή ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία σο

γνλετθή εκπινθή (Γεσξγίνπ, 2000). Ζ έλλνηα ηεο γνλετθήο εκπινθήο πεξηιακβάλεη

δξαζηεξηφηεηεο ησλ καζεηψλ, νη νπνίεο ιακβάλνπλ ρψξα ζην ζρνιείν ή ζην ζπίηη

θαη ζπλδένληαη κε ηε δηαδηθαζία κάζεζεο, θαη ζηηο νπνίεο νη γνλείο ζπκκεηέρνπλ κε

δηάθνξνπο ηξφπνπο (Νφβα-Καιηζνχλε, 2004). Οη δξαζηεξηφηεηεο ησλ γνληψλ

θαιχπηνπλ:

(α) ηελ επηθνηλσλία ησλ γνληψλ κε ην πξνζσπηθφ ηνπ ζρνιείνπ (απφ κηα

απιή επίζθεςε κέρξη ζπρλέο επαθέο θαη ζπλεξγαζία ηνπ γνλέα κε ην δάζθαιν),

(β) ηελ πξαγκαηηθή ζπκκεηνρή ηνπ γνληνχ ζε απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηε

δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ (Brito & Waller, 1994),

(γ) ηελ ελίζρπζε ηεο ζρνιηθήο εξγαζίαο ηνπ παηδηνχ απφ ηνπο γνλείο,

(δ) ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο νη γνλείο βνεζνχλ ηα παηδηά ηνπο λα

αλαπηχμνπλ θίλεηξα γηα κάζεζε,

(ε) ηελ επνπηεία ηεο θαζεκεξηλήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο ζρνιηθήο εξγαζίαο

ηνπ παηδηνχ, θαη

(ζη) ηελ θάιπςε ησλ βαζηθψλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ηνπ παηδηνχ, φπσο

θξνληίδα γηα ηα αλαγθαία γηα ην ζρνιείν θαη ην δηάβαζκα, αιιά θαη ην δηθφ ηνπ ρψξν

κειέηεο (Epstein, 1987).

Page 54: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

54

Ζ Epstein (1987) ζηνπο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο

νηθνγέλεηαο, αλαθέξεη: α) ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, φπνπ νη γνλείο

ελεκεξψλνληαη γηα ηα ζρνιηθά πξνγξάκκαηα θαη ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ, θαη ην

ζρνιείν ελεκεξψλεηαη γηα ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζην ζπίηη ζρεηηθά κε ζέκαηα

πνπ αθνξνχλ ζηε κάζεζε ηνπ παηδηνχ, β) ηελ εζεινληηθή βνήζεηα ησλ γνλέσλ ζην

ζρνιείν, φπνπ πεξηιακβάλεη ηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ ζε ζέκαηα ηνπ ζρνιείνπ, ε

βνήζεηα ηνπ ζρνιείνπ ζην ζπίηη, φηαλ ε νηθνγέλεηα αδπλαηεί λα ζηεξίμεη ην παηδί, (γ)

ηε ζπκκεηνρή ζε ζέκαηα δηνίθεζεο ηνπ ζρνιείνπ, θαη γ) ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ –

νηθνγέλεηαο γηα ηελ αμηνπνίεζε πφξσλ θαη ππεξεζηψλ πξνο εμππεξέηεζε ησλ

αλαγθψλ ηνπ ζρνιείνπ.

Έρεη βξεζεί φηη ν βαζκφο ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ

ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε θαη πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ (Nieto, 2004).

Χζηφζν, ζε κεξηθέο έξεπλεο αλαθέξεηαη φηη θάπνηνη ηξφπνη εκπινθήο ζρεηίδνληαη

ζεηηθά ή αξλεηηθά κε ηελ επίδνζε ηνπ καζεηή, ελψ θάπνηνη άιινη δελ ζρεηίδνληαη

θαζφινπ (Georgiou, 1997). ηελ πξψηε θαηεγνξία, αλαθέξεηαη ε ζπκβνιή ησλ

γνλέσλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ παηδηνχ πέξα απφ ηα ζρνιηθά

δξψκελα, φπσο θαη ε ζηελή ζρέζε ησλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν, ε νπνία ζρεηίδεηαη

ζεηηθά κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε ηνπ παηδηνχ. Αληίζεηα, ε ζπλαηζζεκαηηθή πίεζε ηνπ

παηδηνχ γηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα, ζρεηίδεηαη αξλεηηθά κε ηελ ζρνιηθή επίδνζε.

ηε δεχηεξε θαηεγνξία αλαθέξεηαη ν έιεγρνο ηεο εμσζρνιηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ν

βαζκφο βνήζεηαο πνπ πξνζθέξεηαη ζε καζεηέο πνπ είλαη ήδε αδχλαηνη ζηα καζήκαηα.

Πξφζθαηα απνηειέζκαηα απνδεηθλχνπλ πσο ε γνλετθή εκπινθή ζπλδέεηαη κε

κείσζε ησλ πεξηπηψζεσλ ησλ καζεηψλ πνπ εγθαηαιείπνπλ ην ζρνιείν θαη

παξάιιειε αχμεζε ηεο ζρνιηθήο επίδνζεο ησλ καζεηψλ (Epstein, 1987). Χζηφζν, ε

ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαθνξηθά κε ηηο ζρέζεηο πνπ πξέπεη λα αλαπηχζζνληαη

κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ησλ κεηαλαζηψλ, είλαη

αξθεηά ζπγθξαηεκέλε. Οη δάζθαινη ηνλίδνπλ ηε βαζηθή ππνρξέσζε ηεο νηθνγέλεηαο

λα παξέρεη ππνζηεξηθηηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο ζην παηδί θαη ηε βαζηθή ππνρξέσζε

ηνπ ζρνιείνπ λα επηθνηλσλεί κε ηελ νηθνγέλεηα θαη λα ηελ ελεκεξψλεη ζρεηηθά κε ηελ

πξφνδν ηνπ παηδηνχ. Καη ελψ ελζαξξχλνπλ ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ ζην ζρνιείν

δηαηεξνχλ κηα ακπληηθή ζηάζε ζρεηηθά κε ηελ εκπινθή ησλ γνληψλ ζηελ

εθπαηδεπηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ (Epstein, 1987).

Page 55: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

55

ηελ πεξίπησζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο ησλ νηθνγελεηψλ ησλ κεηαλαζηψλ ζα

πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε ε πνιηηηζκηθή δηάζηαζε ζηηο αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ

γηα ηε γνλετθή εκπινθή (Suárez-Orozco & Suárez-Orozco, 2001). Μηα αλάγλσζε ηεο

δηεζλνχο βηβιηνγξαθία θαλεξψλεη ηηο δηαθνξέο ζηε γνλετθή εκπινθή πνπ ζρεηίδνληαη

κε ηνλ αηνκηθηζκφ θαη ηε ζπιινγηθφηεηα πνπ δηαθνξνπνηνχλ ζεκαληηθά ηηο θνηλσλίεο

(Raeff, Greenfield & Quiroz, 2000). ηηο ζπιινγηθέο θνηλσλίεο, ε εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ ζεσξείηαη φηη είλαη απνθιεηζηηθά ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ ζρνιείνπ θαη ν

δάζθαινο είλαη απζεληίαο θαη ππεχζπλνο γηα ηε γλσζηηθή, θνηλσληθή θαη εζηθή

αλάπηπμε ηνπ καζεηή (Hofstede, 1986). Ζ θνπιηνχξα ηνπ ζρνιείνπ ηνλίδεη ηελ

ππαθνή ηνπ καζεηή ζην δάζθαιν, ην ζεβαζκφ πξνο ηνπο κεγαιχηεξνπο, ηελ

ππεπζπλφηεηα θαη ηελ ππνρξέσζε απέλαληη ζηελ νηθνγέλεηα, ζηνπο γνλείο, αιιά θαη

ζηνπο δαζθάινπο. Ζ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ είλαη πςειά ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ

γνληψλ θαη ζπλδέεηαη φρη ηφζν κε ηελ αλάδεημε ελφο απηφλνκνπ αλεμάξηεηνπ

αηφκνπ, αιιά κε ην φθεινο φιεο ηεο νηθνγέλεηαο (Hofstede, 1986) (βιέπε Πίλαθα 9).

Πίλαθαο 9. Φαξαθηεξηζηηθά ηεο γνλετθήο εκπινθήο αλάινγα κε ην πνιηηηζκηθό πιαίζην

Κοινυνίερ

Αηομικιζηικέρ ςλλογικέρ

1. Αλάδεημε αλεμάξηεηνπ αηφκνπ 1. Όθεινο ηεο νκάδαο, ηεο νηθνγέλεηαο

2. Σν ζρνιείν ελδηαθέξεηαη γηα ηε

γλσζηηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ

2. Σν ζρνιείν ελδηαθέξεηαη γηα ηε γλσζηηθή θαη

ηελ θνηλσληθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ

3. Ο γνληφο ακθηζβεηεί 3. Ο γνληφο δελ ακθηζβεηεί

4. Ζ αλαηξνθή θαη ε εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ επζχλε ηεο νηθνγέλεηαο

4. Ζ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ επζχλε ηεο νηθνγέλεηαο,

ε εθπαίδεπζε επζχλε ηνπ ζρνιείνπ

5. Ο εθπαηδεπηηθφ απζεληίαο ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ

5. Ο εθπαηδεπηηθφο απζεληίαο ζηελ εθπαίδεπζε θαη

ηελ εζηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ

Ζ κεησκέλε γνλετθή εκπινθή ησλ νηθνγελεηψλ ησλ κεηαλαζηψλ ζηα ζέκαηα

ηεο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ζρεηίδεηαη επίζεο κε ηηο ρακειέο επηθνηλσληαθέο

δεμηφηεηεο ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο ππνδνρήο, κε ηηο πνιιέο εξγαζίαο ησλ γνληψλ,

αιιά θαη κε έιιεηςε λφκηκσλ πηζηνπνηεηηθψλ παξακνλήο (Suárez-Orozco & Suárez-

Orozco, 2001. Turney & Kao, 2009). Δπίζεο, ν επηπνιηηηζκφο ησλ γνλέσλ ζεσξείηαη

φηη δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ζπλεξγαζία ηεο νηθνγέλεηαο κε ην ζρνιείν. Ζ

αζπκθσλία αζπκθσλίαο γισζζηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ επηπνιηηηζκνχ γνληψλ θαη

παηδηψλ, δεκηνπξγεί ζπρλά δηαγελεαθέο ζπγθξνχζεηο θαη «πξφσξε ελειηθίσζε» ησλ

Page 56: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

56

παηδηψλ ηα νπνία θνξηψλνληαη επζχλεο δπζαλάινγεο ηεο ειηθίαο ηνπο

αληηζηαζκίδνληαο ηελ έιιεηςε ηνπ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο. Σν ρακειφ

επίπεδν επηπνιηηηζκνχ ησλ γνληψλ είλαη ζπλπθαζκέλν απφ ηε κία κε ηελ

απνδπλάκσζε ηεο πνηφηεηαο επηθνηλσλίαο κε ηα παηδηά, ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο

ηεξαξρίαο θαη ηνπ γνληθνχ ειέγρνπ (Garcia Coll & Magnuson, 1997), ηε κείσζε ηεο

ηθαλφηεηαο ηνπο γηα παξνρή ζηήξημεο ζηα παηδηά (Súarez-Orozco & Súarez-Orozco,

2001). Ζ αδπλακία ησλ γνληψλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο αιιαγέο πνπ πθίζηαηαη ε

νηθνγέλεηα ζηνλ θαηλνχξην πιαίζην, ε ππνλφκεπζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπ παηδηνχ, ε

αζάθεηα νξίσλ κεηαμχ παηδηψλ θαη γνληψλ θαη ν πεξηνξηζκέλνο γνληθφο έιεγρνο

ζπζρεηίδνληαη κε κεησκέλε απηνεθηίκεζε ησλ γνληψλ θαη απνθπγή ηεο επαθήο κε ην

ζρνιείν (García Coll, Akiba, Palacios, Bailey, Silver, DiMartino et al., 2002).

Έξεπλεο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν έδεημαλ φηη ε επηηπρία κε ηελ νπνία ν έθεβνο

κεηαλάζηεο ζα πξνζαξκνζηεί ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ, εηδηθά φηαλ βξίζθεηαη

θάησ απφ αληίμνεο ζπλζήθεο, εμαξηάηαη ελ κέξεη απφ ηηο πξνζδνθίεο

απηναπνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο νηθνγέλεηαο, νη νπνίεο αληαλαθινχλ ηηο πεπνηζήζεηο

ησλ εθήβσλ φηη κπνξνχλ λα πεηχρνπλ θαιέο ζρέζεηο κε ηνπο γνλείο ηνπο, θαη

ζπγρξφλσο λα αζθήζνπλ θαη λα δηεπξχλνπλ ην ξφιν ηνπο κέζα ζηελ νηθνγέλεηα

(Bandura, 2006). Οη πεπνηζήζεηο ηνπ εθήβνπ φηη κπνξεί λα ιακβάλεη ηελ

ππνζηήξημε πνπ ρξεηάδεηαη απφ ηε κεηέξα θαη ηνλ παηέξα ηνπ θαη ζπγρξφλσο λα

αλαπηχζζεη κηα ζρέζε εκπηζηνζχλεο καδί ηνπο είλαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα

ηε ζρνιηθή αλάπηπμε ηνπ εθήβνπ θαη ζπλδέεηαη κε κεησκέλε πηζαλφηεηα εκθάληζεο

δηαηαξαρψλ ζπκπεξηθνξάο θαη πξνβιεκάησλ ζηηο ζρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο (Νηάιια

& Μφηηε, 2010). Δπίζεο, νη ζεηηθέο ζρέζεηο ζηελ νηθνγέλεηα ησλ κεηαλαζηψλ, ε

ηεξαξρία θαη ν ζεβαζκφο κε πεξηζψξηα δηαπξαγκαηεχζεσλ θαη ζπκκεηνρή ησλ

παηδηψλ ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ ζπλδέεηαη κε αλνηθηή επηθνηλσλία θαη έθθξαζε

ζπλαηζζεκάησλ (Μπεδεβέγθεο, Νηάιια & Γθαξή, 2010).

Page 57: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

57

9. Καθοπιζμόρ Γεικηών ππόζβαζηρ ζηην εκπαίδεςζη

Με βάζε ηελ αλαζθφπεζε δηεζλνχο θαη ειιεληθήο βηβιηνγξαθίαο, ην ζρνιείν

απνηειεί βαζηθφ πιαίζην επαθήο ησλ παηδηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο κε ηελ

επξχηεξε θνηλσλία θαη γη’ απηφ δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν θαηά ηε κεηάβαζή

ηνπο ζηελ ελήιηθε δσή. ηελ πεξίπησζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, ε κεηάβαζε απηή

ζπλίζηαηαη ζε κία ζχλζεηε δηαδηθαζία «δηπιήο πξφθιεζεο», εθφζνλ εκπεξηέρεη

πνιιαπιέο αιιαγέο ζπλπθαζκέλεο ηαπηφρξνλα κε ηηο δηεξγαζίεο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

επαθήο θαη ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο ηεο ειηθίαο πνπ δηαλχνπλ (Μφηηε-

ηεθαλίδε, Παπιφπνπινο & Καπψλε, 2007. Sam & Oppedal, 2002). Καζψο ν

αξηζκφο ησλ αιινδαπψλ ηεο δεχηεξεο γεληάο απμάλεηαη, πξνθχπηνπλ πνηθίια

εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ έληαμή ηνπο ζην ειιεληθφ ζρνιείν θαη ηελ πξνζαξκνγή

ηνπο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ζ επηηπρία ή ε απνηπρία ησλ αιινδαπψλ ζην ζρνιείν

έρεη άκεζεο επηπηψζεηο ζηελ θνηλσλία θαη ζηηο νηθνγέλεηέο ηνπο θαη απνηειεί

ζεκαληηθφ ζεκείν ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο ζπλνρήο ηεο ειιεληθήο

θνηλσλίαο. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ ΟΖΔ, ην 2015 ν πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο ζα

είλαη 14 εθαηνκκχξηα, εθ ησλ νπνίσλ ην 20% ζα είλαη αιινδαπνί απφ ρψξεο εθηφο

Δπξσπατθήο Έλσζεο (Μπάγθαβνο, 2003).

Οη δείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε ηελ αλαζθφπεζε ηεο

ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο ζρεηίδνληαη κε ηε ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ ησλ

κεηαλαζηψλ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηφζν ηε ζρνιηθή επίδνζε θαη ηε ζπζηεκαηηθή

θνίηεζε ζην ζρνιείν φζν θαη ηελ θνηλσληθή επάξθεηα θαη ηε δηαπνιηηηζκηθή

ηθαλφηεηα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Δπηπιένλ, δηάθνξνη παξάγνληεο εληφο ζρνιείνπ

θαη νηθνγέλεηαο θαη νη κεηαμχ ηνπο αιιειεπηδξάζεηο ζπλζέηνπλ ηηο ζπλζήθεο πνπ,

είηε ιεηηνπξγνχλ πξνζηαηεπηηθά θαη πξνσζνχλ ηελ αλάπηπμε ησλ καζεηψλ

κεηαλαζηψλ (πξνζηαηεπηηθφ πεξηβάιινλ), είηε απμάλνπλ ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο

πξνβιεκάησλ (αλαζηαιηηθφ πεξηβάιινλ). Γηα λα ζεσξεζεί έλα πεξηβάιινλ

πξνζηαηεπηηθφ, πξέπεη λα πιεξνχληαη δχν πξνυπνζέζεηο: πξψηνλ, νη ζηφρνη, νη

πξνζδνθίεο θαη νη αμίεο ηνπ πεξηβάιινληνο πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο

ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ θαη, δεχηεξνλ, λα είλαη δηαζέζηκνη νη θαηάιιεινη πφξνη γηα

ηελ πξνψζεζε ηεο αλάπηπμεο θαη ηνπ επηπνιηηηζκνχ ηνπ παηδηνχ. Αληίζεηα, ζην

αλαζηαιηηθφ πεξηβάιινλ παξαηεξνχληαη είηε πεξηνξηζκέλνη πφξνη είηε αζπκθσλία

αλάκεζα ζηνπο ζηφρνπο, ηηο πξνζδνθίεο, θαη ηηο αμίεο ηνπ πεξηβάιινληνο κε απηέο

ηνπ παηδηνχ (García Coll & Szalacha, 2004). Με βάζε απηή ηελ ςπρνθνηλσληθή

Page 58: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

58

πξνζέγγηζε, νη δείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε νξγαλψλνληαη ζε 3 βαζηθέο

ελφηεηεο: (α) Γείθηεο πξφζβαζεο καζεηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, (β) Γείθηεο

πξφζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, θαη (γ) Γείθηεο αμηνιφγεζεο ηνπ

πιαηζίνπ εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ κε βάζε αλαθνξέο εθπξνζψπσλ θνξέσλ.

9.1 Γείκηερ ππόζβαζηρ μαθηηών μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

Οη ζπγθεθξηκέλνη δείθηεο θηινδνμνχλ λα θαηαγξάςνπλ αληηθεηκεληθέο θαη

ππνθεηκεληθέο πηπρέο πξφζβαζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε,

ρξεζηκνπνηψληαο ζηνηρεία ηεο έξεπλαο θαη θξηηήξηα δηεζλψλ νξγαληζκψλ. νπο

αληηθεηκεληθνχο δείθηεο θαηαηάζζνληαη ε ζρνιηθή επίδνζε, ην πνζνζηφ ησλ καζεηψλ

11-15 εηψλ κε ρακειή επίδνζε, ε πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ θαη ην πνζνζηφ

πξφσξεο εγθαηάιεηςεο κεηαλαζηψλ ειηθίαο 18-24 εηψλ. Οη ππνθεηκεληθνί δείθηεο

θαηαγξάθνπλ ηνλ ηξφπν πνπ νη κεηαλάζηεο γνλείο πξνζιακβάλνπλ ηε ζρέζε ηνπο θαη

ησλ παηδηψλ ηνπο κε ην ζρνιείν, αιιά θαη ηελ θνηλσληθή θαη ςπρνινγηθή επάξθεηα

ησλ παηδηψλ ηνπο. ηνπο ππνθεηκεληθνχο δείθηεο πξφζβαζεο κεηαλαζηψλ καζεηψλ

ζηελ εθπαίδεπζε θαηαηάζζνληαη ε γνλετθή εκπινθή, ε ηθαλνπνίεζε απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε, ε δπζθνιία επαθήο κε ην ζρνιείν, ε ηθαλνπνίεζε απφ ηηο

ζρέζεηο ηνπο κε άιινπο γνλείο, ε ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ

κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο, ε θνηλσληθή θαη ςπρνινγηθή επάξθεηα παηδηψλ (επαθή κε

ζπλνκειίθνπο, απνπζία αξλεηηθψλ ζπλαηζζεκάησλ) θαη ε θνηλσληθή ζηήξημε.

Σρνιηθή επίδνζε. Ζ γεληθή ζρνιηθή επίδνζε ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα σο δείθηεο

πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηε ρψξα ππνδνρήο (Berry et al., 2006.

Vedder & Horenczyk, 2006). Ζ ρακειή ζρνιηθή επίδνζε ή ζρνιηθή απνηπρία

απνηειεί παξάγνληα θηλδχλνπ γηα ηελ πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ (Eldering &

Knorth, 1998. Motti-Stefanidi, Pavlopoulos, Obradović & Masten, 2008) θαη ζηελ

ζπλέρεηα γηα ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ θαη ηελ πεξηζσξηνπνίεζε ηνπ αηφκνπ

(πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 2009). ηελ παξνχζα έξεπλα ε ζρνιηθή

επίδνζε ησλ κεηαλαζηψλ αμηνινγήζεθε κε ηηο αλαθνξέο ησλ γνληψλ ζην εξψηεκα

«Ση βαζκφ έβγαιε (ην παηδί/ηα παηδηά ζνπ) πέξπζη ζην ηέινο ηεο ρξνληάο;” Με ηνλ

ηξφπν απηφ δφζεθε ε δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο επίδνζεο ησλ καζεηψλ

κεηαλαζηψλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο

Δθπαίδεπζεο θαη ζηε ζπλέρεηα ππνινγίζηεθε ν δείθηεο κεηαλαζηψλ ειηθίαο 11-15

εηψλ κε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δείθηε

Page 59: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

59

ρξεζηκνπνηήζεθε ε βαζκνινγία «Γ» ησλ Α’ έσο Γ» ηάμεσλ Γεκνηηθνχ, ε

βαζκνινγία κηθξφηεξε ηνπ 7 γηα ηνπο καζεηέο ηεο πέκπηεο θαη έθηεο ηάμεο

Γεκνηηθνχ θαη ε βαζκνινγία κηθξφηεξε ηνπ 12 γηα ηνπο καζεηέο Γπκλάζηνπ θαη

Λπθείνπ.

Γείθηεο πξόσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπο ζρνιείνπ. Ζ ζηάζε θαη ε ζπλέπεηα ηνπ καζεηή

απέλαληη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαζψο θαη ν βαζκφο επέλδπζήο ηνπ ζε απηήλ

βξίζθεηαη ζε άκεζε ζρέζε κε ηελ ζπρλφηεηα θαη ηε ζηαζεξφηεηα παξαθνινχζεζεο

ησλ δηδαζθνκέλσλ καζεκάησλ, αιιά θαη ην θαηλφκελν ηεο εγθαηάιεηςεο ηνπ

ζρνιείνπ. Σα ρξφληα ηεο επίζεκεο εθπαίδεπζεο είλαη θαίξηαο ζεκαζίαο γηα ηε

δηακφξθσζε ηεο κειινληηθήο πνξείαο ηνπο αηφκνπ, ζπλεπψο ε θνίηεζε ησλ

κεηαλαζηψλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο απνηειεί ζεκαληηθφ δείθηε

επηηπρίαο θαζψο δηαζθαιίζεη φηη νη λένη κεηαλάζηεο έρνπλ ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο

θαη δεμηφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα θεξδίζνπλ ζην κέιινλ ηα πξνο ην δελ (OECD, 2007).

Με βάζε απηφ ην ζθεπηηθφ, ν δείθηεο πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ

αμηνινγήζεθε κε βάζε ηνλ νξηζκφ ηεο Eurostat, θαηά ηνλ νπνίν άηνκα πνπ έρνπλ

εγθαηαιείςεη πξφσξα ην ζρνιείν ζεσξνχληαη εθείλα πνπ α) βξίζθνληαη ζηελ

ειηθηαθή νκάδα 18-24 εηψλ, β) έρνπλ εθπαίδεπζε ην πνιχ κέρξη θαη απνιπηήξην

θαηψηεξνπ θχθινπ β/ζκηαο εθπ/ζεο, πνπ αληηζηνηρεί ζην επίπεδν ISCED

(International Standard Classification of Education- αληίζηνηρν ηνπ ειιεληθνχ

Γπκλαζίνπ), θαη γ) δελ έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζε δξαζηεξηφηεηεο εθπαίδεπζεο θαη

θαηάξηηζεο ηέζζεξηο εβδνκάδεο πξηλ απφ ηελ εκέξα ζπιινγήο ησλ ζηνηρείσλ. Με

βάζε ηνλ νξηζκφ απηφ, εθηηκήζεθε ν ζπλνιηθφο δείθηεο “Πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ

ζρνιείνπ”, θαη ζηε ζπλέρεηα ν δείθηεο αηφκσλ ειηθηαθήο νκάδαο 18-24 εηψλ πνπ

έρνπλ εγθαηαιείςεη πξφσξα ην ζρνιείν ζην ζχλνιν ησλ αηφκσλ ηεο ειηθηαθήο απηήο

νκάδαο.

Γνλετθή εκπινθή. Οη αλαθνξέο ησλ κεηαλαζηψλ γνλέσλ ζηελ παξνχζα κειέηε

αθνξνχλ φρη κφλν ηελ ζρνιηθή επίδνζε θαη ζπζηεκαηηθή θνίηεζε ησλ παηδηψλ ηνπο,

αιιά θαη ζηε δηθή ηνπο εκπινθή ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, σο έλαο ηξφπνο

επαθήο θαη επηθνηλσλίαο κε ην ζρνιείν, αιιά θαη σο πξαγκαηηθή ζηήξημε ησλ

παηδηψλ φζνλ αθνξά ηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο. Ζ γνλετθή εκπινθή ζεσξείηαη

ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ.

Ο ζπγθεθξηκέλνο πξνηεηλφκελνο δείθηεο ζηελ παξνχζα έξεπλα πξνθχπηεη απφ ηηο

απαληήζεηο ησλ εξσηεζέλησλ ζηα εξσηήκαηα «Πφζν ζπρλά πεγαίλεηο ζε

Page 60: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

60

ζπγθεληξψζεηο πνπ γίλνληαη ζην ζρνιείν ησλ παηδηψλ ζνπ;» θαη «Πφζν ζπρλά

βνεζάο ηα παηδηά ζνπ ζην δηάβαζκα;».

Ιθαλνπνίεζε από ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Θέινληαο λα δηεξεπλήζνπκε ηηο

αλαπαξαζηάζεηο ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ ζρεηηθά κε ην ξφιν ηνπ ζρνιείνπ ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη θπξίσο ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο απφ ηελ εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία εληάμακε ζρεηηθά εξσηήκαηα, πνπ δηεξεπλνχλ ην επίπεδν ηθαλνπνίεζεο

απφ ηε βνήζεηα πνπ ην ζρνιείν δίλεη ζηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ θαη ην επίπεδν

ηθαλνπνίεζεο απφ ηνπο δαζθάινπο / θαζεγεηέο ησλ παηδηψλ ηνπο. Ζ ηθαλνπνίεζε απφ

ην ζρνιείν έρεη ζρέζε κε ηελ πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο γλψζεο θαη ηηο επηδφζεηο ησλ

καζεηψλ, αιιά θαη ηελ πξφζιεςε ηνπ ζρνιείνπ σο ζεζκνχ πνπ εμαζθαιίδεη ηζφηηκε

πξφζβαζε φισλ ησλ καζεηψλ ζηε ζρνιηθή επηηπρία, ρσξίο δηαθξίζεηο θαη

πξνθαηαιήςεηο (Ogbu, 1993). Αθεηέξνπ, ε ηθαλνπνίεζε απφ ηελ εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ δεκηνπξγεί θαιχηεξεο πξνυπνζέζεηο γηα ηε επαθή ησλ γνλέσλ

κε ην ζρνιείν, παξφιν πνπ ε ζπγθεθξηκέλε κεηαβιεηή αληηκεησπίδεηαη κε ηδηαίηεξε

ακθηβνιία, θαζψο ζπλδέεηαη κε πξνεγνχκελεο εκπεηξίεο θαη πξνζδνθίεο ησλ γνληψλ

(Rubinowitz & Rosenbaum, 2000).

Γπζθνιία επαθήο κε ην ζρνιείν. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο πξνέθπςε απφ ηηο

απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα πνπ εμεηάδνπλ σο εκπφδηα επαθήο ηελ αλεπάξθεηα ζηελ

ειιεληθή γιψζζα, ηελ έιιεηςε ειεχζεξνπ ρξφλνπ, ηε δπζθνιία επαθήο κε ηνπο

εθπαηδεπηηθνχο, αιιά θαη ην γεγνλφο αλ δελ βνιεχνπλ νη ψξεο πνπ ην ζρνιείν νξίδεη

γηα ζπλεξγαζία. Ο δείθηεο πνπ πξνθχπηεη απφ ηηο πιεξνθνξίεο ησλ γνλέσλ είλαη

ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο, θαζψο ζπρλά ε δπζθνιία ησλ γνλέσλ λα ζπκκεηάζρνπλ ελεξγά

ζηε ζρνιηθή δσή παξεξκελεχεηαη σο έιιεηςε ελδηαθέξνληνο γηα ηε ζρνιηθή πξφνδν

ησλ παηδηψλ (Suárez-Orozco & Suárez-Orozco, 2001). Απφ ηελ άιιε, γηα ηνπο

κεηαλάζηεο γνλείο ε πξφνδνο ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν απνηειεί επθαηξία

αληαπφδνζεο φζσλ ζπζίαζαλ γηα ηα παηδηά ηνπο (García Coll et al., 1996).

Ιθαλνπνίεζε από ηε ζρέζε κε άιινπο γνλείο. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο πξνέθπςε απφ

ηελ εξψηεζε «Πφζν ηθαλνπνηεκέλνο/ε είζαη απφ ηε ζρέζε ζνπ κε άιινπο γνλείο;»

θαη αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε θαιή επαθή θαη επηθνηλσλία κε ηνπο άιινπο γνλείο ζην

ζρνιείν κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηελ θαιή ζπλεξγαζία θαη ζπκκεηνρή ησλ

κεηαλαζηψλ γνληψλ ζηηο ζρνιηθέο δηαδηθαζίεο θαη εθδειψζεηο, φπσο ζηηο

ζπγθεληξψζεηο ζπιιφγσλ θαη θεδεκφλσλ, ζηηο ζρνιηθέο γηνξηέο, θ.ά.

Page 61: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

61

Ιθαλνπνίεζε από ηε ζρέζε ησλ παηδηώλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο. Με ην εξψηεκα «Πφζν

ηθαλνπνηεκέλνο/ε είζαη απφ ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ ζνπ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο»;

εμεηάδεηαη ν δείθηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηηο ζρέζεηο ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν.

Κνηλσληθή επάξθεηα. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο αμηνινγήζεθε κε δχν εξσηήζεηο:

«Πεγαίλνπλ ηα παηδηά ζνπ ζε εθδειψζεηο πνπ θάλνπλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο (π.ρ.

πάξηη, βφιηα κε θίινπο, εθδξνκή, θ.ά.);» θαη «Έξρνληαη νη θίινη ησλ παηδηψλ ζνπ

ζην ζπίηη”»; Οη ζρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηα παηδηά ησλ

κεηαλαζηψλ. Ζ νκάδα ζπλνκήιηθσλ απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο γηα ηα παηδηά,

δεδνκέλνπ φηη ιακβάλνπλ απφ απηή ζηήξημε, βνήζεηα θαη θαηαλφεζε. Οη αληηιήςεηο

ησλ παηδηψλ γηα ηελ απνδνρή ηνπο απφ ηνπ ζπλνκειίθνπο ζπλδένληαη θαη κε ηε

ζρνιηθή πξνζαξκνγή ηνπο (Suarez-Orozco, 2000), πεξηνξίδνπλ ηελ αίζζεζε ηεο

απνκφλσζεο θαη δηακνξθψλνπλ έλα πιαίζην ζηήξημεο γηα ηνπο καζεηέο (Suárez-

Orozco & Suárez-Orozco, 2001).

Ο δείθηεο ςπρνινγηθήο πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κε βάζε ηηο

αληηιήςεηο ησλ γνληψλ ηνπο κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ

ζπλαηζζεκαηηθψλ δπζθνιηψλ θαη ησλ πξνβιεκάησλ ζπκπεξηθνξάο πνπ

αληηκεησπίδνπλ ηα παηδηά κεηαλαζηψλ. Οη έξεπλεο ζηελ Διιάδα (π.ρ. Μφηηε-

ηεθαλίδε θαη ζπλ., 2007) έρνπλ δείμεη φηη νη Αιβαλνί καζεηέο δελ δηαθέξνπλ απφ

ηνπο γεγελείο Έιιελεο φζνλ αθνξά ζηνλ αξηζκφ ησλ ζπλαηζζεκαηηθψλ δπζθνιηψλ,

σζηφζν κε βάζε ηηο αλαθνξέο ησλ θαζεγεηψλ εθδειψλνπλ πςειφηεξν βαζκφ

δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο γεγελείο καζεηέο. ηελ παξνχζα

έξεπλα, ε ςπρνινγηθή επάξθεηα ησλ παηδηψλ εμεηάδεηαη κε ηξία εξσηήκαηα «Γεληθά,

ζε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ (α) ηα πάλε θαιά εδψ ζηελ Διιάδα;, (β) είλαη

ζηελαρσξεκέλα, θαθφθεθα;, θαη (γ) ηειεηψλνπλ φ,ηη έρνπλ μεθηλήζεη; Σα πξνβιήκαηα

ζπκπεξηθνξάο αμηνινγνχληαη κε ην εξψηεκα «Πφζν αλεζπρείο κήπσο ηα παηδηά ζνπ

έρνπλ κπιεμίκαηα κε ην λφκν»;.

Κνηλσληθή ζηήξημε. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο εμεηάδεη ηε βνήζεηα πνπ

δέρνληαη νη κεηαλάζηεο καζεηέο απφ θίινπο, ζπγγελείο, απφ άιινπο αλζξψπνπο ή

νκάδεο (Ibañez, Kharchikian, Buck et al., 2003). Σα εξεπλεηηθά δεδνκέλα ηνλίδνπλ

ηε ζεηηθή ζρέζε κεηαμχ θνηλσληθήο ζηήξημεο θαη θνηλσληθήο πξνζαξκνγήο ησλ

κεηαλαζηψλ. Ζ απνπζία θνηλσληθήο ζηήξημεο ηείλεη λα εκπνδίδεη ηελ πηνζέηεζε θαη

αλάπηπμε ιεηηνπξγηθψλ δεμηνηήησλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ (Ward, Bochner &

Page 62: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

62

Furnham, 2001). Ζ έλλνηα ηεο θνηλσληθήο ζηήξημεο ζηελ παξνχζα κειέηε εμεηάδεηαη

κε δχν βαζηθνχο ππνδείθηεο: (α) ηελ άηππε θνηλσληθή ζηήξημε απφ αδέιθηα θαη

ζπκκαζεηέο (Πφζν ζπρλά βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ νη

ζπκκαζεηέο/θίινη; Πφζν ζπρλά βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ ηα

αδέιθηα/άιινη ζπγγελείο;, θαη (β) ηελ ηππηθή θνηλσληθή ζηήξημε απφ ην ζρνιείν ή ηα

θξνληηζηήξηα (Πφζν ζπρλά βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ ην

θξνληηζηήξην/ηα ηδηαίηεξα; Πφζν ζπρλά βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ νη

δάζθαινη θαη νη θαζεγεηέο ηνπ ζρνιείνπ;).

9.2 Γείκηερ ππόζβαζηρ ζηη εκπαίδεςζη ενηλίκυν μεηαναζηών

Παξφιν πνπ ε εθπαίδεπζε λνείηαη σο κηα ζρεδηαζκέλε δηαδηθαζία κεηάδνζεο

γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζηε λέα γεληά θαη ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ησλ

πξνζσπηθφηεηαο ησλ καζεηψλ αλεμάξηεηα απφ ηελ θαηαγσγή ηνπο, ην πκβνχιην ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο (2009) επηκέλεη φηη φρη κφλνλ ηα παηδηά, αιιά θαη νη ελήιηθεο

κεηαλάζηεο πξέπεη λα έρνπλ ηελ επθαηξία λα αληηκεησπίζνπλ ζέκαηα πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε ηνπο θαη ηελ εθκάζεζε ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο

ππνδνρήο πξνθεηκέλνπ λα εληαρζνχλ πιήξσο ζε απηή. ε απηφ ην πιαίζην,

αμηνινγήζεθαλ νη δείθηεο πξφζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαζψο

θαη ν δείθηεο εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο.

Γείθηεο εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ. Ο δείθηεο εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ κεηαλαζηψλ

πξνέθπςε απφ ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο κε βάζε απαληήζεηο ζην εξψηεκα:

«Μνξθσηηθφ επίπεδν-Βαζκίδα πνπ έρεη νινθιεξψζεη». ηε ζπλέρεηα εθηηκήζεθε ν

δείθηεο πξφζβαζεο ζηελ «Αλψηεξε/Αλψηαηε Δθπαίδεπζε» αηφκσλ ειηθίαο 30-34

εηψλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή πιεξνθφξεζεο γηα ηνπο

θνξείο ηεο εθπαίδεπζεο, θαη ηελ πνιηηεία, γεληθφηεξα, θαζψο ζεσξείηαη ζεκαληηθφο

παξάγνληαο πνπ κεηξηάδεη ή ηξνπνπνηεί πξνο ζεηηθή θαηεχζπλζε ηηο αξλεηηθέο

επηπηψζεηο ηηο κεηαλάζηεπζεο (Masten & Powell, 2003).

Γείθηεο επάξθεηαο ζηελ ειιεληθή γιώζζα. Ζ επάξθεηα ζηε γιψζζα ηεο ρψξαο

ππνδνρήο απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ ζην θαηλνχξην

πεξηβάιινλ. Έρεη απνδεηρηεί σο ν δεχηεξνο ζεκαληηθφο παξάγνληαο επαγγεικαηηθήο

επηηπρίαο κεηά απφ ηελ απφθηεζε ελφο πηπρίνπ εηδίθεπζεο (Shields & Whitley Price,

2002). Αθφκα, νη έξεπλεο δείρλνπλ φηη ε ηθαλφηεηα γξαθήο θαη αλάγλσζεο ζηελ

θαηλνχξηα γιψζζα ζπζρεηίδνληαη κε πςειφηεξεο απνδνρέο ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο

Page 63: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

63

(Chiswik & Miller, 1998). Δπηπιένλ, ε ρξήζε ηεο επίζεκεο γιψζζαο ηνπ ζρνιείνπ

ζην ζπίηη ζπζρεηίδεηαη κε θαιχηεξε ζρνιηθή επίδνζε ησλ παηδηψλ (OECD, 2006). Ο

δείθηεο επάξθεηαο ζηελ ειιεληθή γιψζζα αμηνινγήζεθε κε εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ

ζηελ θαηαλφεζε, ηελ νκηιία, ηε γξαθή θαη ηελ αλάγλσζε: Πφζν θαιά θαηαιαβαίλεηο

ηα ειιεληθά φηαλ ζνπ κηιάλε νη άιινη; Πφζν θαιά κηιάο εζχ ηα ειιεληθά; Πφζν

θαιά γξάθεηο ειιεληθά; Πφζν θαιά δηαβάδεηο ειιεληθά; Απφ ην άζξνηζκα ησλ

απαληήζεσλ θαη ηελ θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή πξνθχπηεη ν ζπλνιηθφο δείθηεο

γισζζηθήο επάξθεηαο ησλ κεηαλαζηψλ.

9.3 Γείκηερ ανηαπόκπιζηρ ηος ζσολείος ζηιρ ανάγκερ ηυν

μεηαναζηών μαθηηών

Σν ζρνιείν έρεη βαζηθφ ξφιν γηα ηελ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ

εθπαίδεπζε, ζηε βειηίσζε ηεο κειινληηθήο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ηνπο ζέζεο,

ζηελ παξνρή δηθαησκάησλ, έηζη ψζηε λα ζπκκεηέρνπλ ζηνλ θνηλσληθφ βίν, θαη ζηελ

αληηκεηψπηζε ησλ δηαθξίζεσλ θαη ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ. Γηα λα ζεσξεζεί ην

ζρνιηθφ πεξηβάιινλ ππνζηεξηθηηθφ πξέπεη λα πιεξνί ηξεηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο:

Πξώηνλ, ηε ζέζπηζε θαη ηελ εθαξκνγή κέηξσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, Γεύηεξνλ, ηελ αλάπηπμε ελφο καζεζηαθνχ

πνιππνιηηηζκηθνχ πεξηβάιινληνο, πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί ην ζρνιείν ζηηο

αλαπηπμηαθέο πξνθιήζεηο θαη ζηηο αλάγθεο επηπνιηηηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ

(δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα πξνζσπηθνχ, εθπαηδεπηηθή ππνζηήξημε καζεηψλ,

πξνζαξκνγή πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ) θαη Τξίηνλ, ηελ αλάπηπμε ελφο πιαηζίνπ

ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο.

9.3.1 Αξιολόγηζη θεζμικού πλαιζίος

ε ζρέζε κε ην ζεζκηθφ πιαίζην, ζηελ παξνχζα έξεπλα εμεηάδεηαη θαηά πφζν

εθαξκφδνληαη θαη πνηα είλαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ πθηζηάκελσλ κέηξσλ πνπ

έρνπλ ιεθζεί ζηαδηαθά απφ ην Τπνπξγείν Παηδείαο γηα ηελ πξφζβαζε ησλ

κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε. πγθεθξηκέλα, δηεξεπλνχληαη (α) ν δείθηεο

απνηειεζκαηηθφηεηαο Σ.Τ., Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ θαη Σκεκάησλ

Γηεπξπκέλνπ Χξαξίνπ, (β) ν γεληθφο δείθηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο εηδηθψλ

ζρνιηθψλ κνλάδσλ γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν θαη ζηελ επξχηεξε

θνηλσλία, (γ) ν δείθηεο αληαπφθξηζεο ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο ζηελ αλάγθεο ησλ

Page 64: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

64

κεηαλαζηψλ καζεηψλ, (δ) ν δείθηεο ζπλεξγαζίαο κε ςπρνιφγνπο θαη θνηλσληθνχο

ιεηηνπξγνχο, (ε) ν δείθηεο αμηνιφγεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ

γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ εθπαίδεπζεο κεηαλαζηψλ καζεηψλ, θαη (ζη) ν

δείθηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ κε ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν γηα ζέκαηα

εθπαίδεπζεο καζεηψλ κεηαλαζηψλ.

Γείθηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο Τ.Υ., Φξνληηζηεξηαθώλ Τκεκάησλ θαη Τκεκάησλ

Γηεπξπκέλνπ Ψξαξίνπ. Ζ ιεηηνπξγία κνλάδσλ ππνζηήξημεο ηεο έληαμεο ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν πεξηιακβάλεη ηε ιεηηνπξγία ησλ Σάμεσλ Τπνδνρήο Η θαη ΗΗ,

ησλ Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ θαη ηελ ππνζηεξηθηηθή δηδαζθαιία ζηα πιαίζηα ηνπ

δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ. ηελ παξνχζα κειέηε ε ιεηηνπξγία ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ

(T.Y., Φ.Σ., Γηεπξπκέλν σξάξην) εμεηάδεηαη κε ηα εξσηήκαηα: (α) Λεηηoπξγνχλ ζην

ζρνιείν θάπνηεο απφ ηηο παξαθάησ κνλάδεο; 1. Σάμε Τπνδνρήο Η, 2. Σάμε Τπνδνρήο

ΗΗ, 3. Φξνληηζηεξηαθφ Σκήκα, 4. Γηεπξπκέλν Χξάξην, 5. Καλέλα απφ ηα παξαπάλσ.

Δπίζεο, εμεηάδνληαη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κε ιεηηνπξγία ζρνιηθψλ

κνλάδσλ ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, φπσο έιιεηςε πηζηψζεσλ θαη

εμεηδηθεπκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ, αδπλακία αλίρλεπζεο ηνπ επηπέδνπ

ειιελνκάζεηαο, έιιεηςε δηδαθηηθνχ πιηθνχ γηα ηε γισζζνκάζεηα θαη έιιεηςε

αληαπφθξηζεο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα δηδάμνπλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο. ηε

ζπλέρεηα, δεηείηαη απφ ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ θνξέσλ λα αμηνινγήζνπλ ηελ

απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ Σ.Τ. Η θαη ΗΗ, ησλ θξνληηζηεξηαθψλ ηκεκάησλ θαη ηκεκάησλ

δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ κε ηελ εξψηεζε: “Πφζν απνηειεζκαηηθή ζεσξείηε φηη είλαη ε

θαζεκία απφ απηέο ηηο ζρνιηθέο κνλάδεο πνπ ιεηηνπξγεί ζην ζρνιείν ζαο»;

Δπηζεκαίλεηαη φηη ζηελ παξνχζα κειέηε εμεηάδνληαη επίζεο βαζηθά δεηήκαηα πνπ

άπηνληαη ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ππνζηεξηθηηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη αλαθέξνληαη

ζπρλά ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, φπσο ε ζηειέρσζε θαη ε δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα

ησλ εθπαηδεπηηθνχ. Ζ ζηειέρσζε ησλ Σ.Τ, Φ.Σ θαη Σκεκάησλ Γηεπξπκέλνπ Χξαξίνπ

εμεηάδεηαη κε ην εξψηεκα αλ νη εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ ζηηο κνλάδεο απηέο

είλαη κφληκνη, αλαπιεξσηέο ή σξνκίζζηνη. Ζ δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα ησλ

εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο ζρνιηθέο κνλάδεο εμεηάδεηαη κε

ηηο απαληήζεηο ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο ζην εμήο εξψηεκα: Οη εθπαηδεπηηθνί

πνπ δηδάζθνπλ ζηηο Σ.Τ, ηα Φ.Σ. θαη ζηα ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ έρνπλ: 1.

Δμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο, 2. Πνιχ θαιή

γλψζε μέλεο γιψζζαο θαη θαηά πξνηίκεζε ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο ησλ καζεηψλ, 3.

Page 65: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

65

Παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά ζεκηλάξηα, θαη 4. Πξνεγνχκελε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε

ηάμεηο ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα.

Γεληθόο δείθηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ππνζηεξηθηηθώλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ γηα

ηελ έληαμε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν θαη ηελ θνηλσλία. Ο ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο αμηνινγεί ηε ζπκβνιή ησλ ππνζηεξηθηηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ φρη κφλν ζηε

βειηίσζε ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ζηα καζήκαηα, αιιά θαη ζηε γλψζε ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο θαη ζηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηε ζρνιηθή

θνηλφηεηα θαη ηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ο γεληθφο δείθηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο

ζρνιηθψλ κνλάδσλ ππνινγίζηεθε απφ ην κέζν φξν ησλ απαληήζεσλ ζηα εμήο

εξσηήκαηα: Πφζν απνηειεζκαηηθέο ζεσξείηε φηη είλαη νη ζρνιηθέο κνλάδεο ζηήξημεο;

(α) γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία, (β) γηα ηε

γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη θνπιηνχξαο, (γ) γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζεο

ζηα καζήκαηα θαη (δ) γηα ηελ έληαμε ζηε ζρνιηθή θνηλφηεηα (π.ρ. ζρέζεηο κε

ζπλνκήιηθνπο θαη εθπαηδεπηηθνχο).

Ο δείθηεο αληαπόθξηζεο ηεο ηζρύνπζαο λνκνζεζίαο ζηελ αλάγθεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ ππνινγίζηεθε απφ ην κέζν φξν πνπ πξνέθπςε απφ ηα εμήο

εξσηήκαηα: ε πνην βαζκφ πηζηεχεηε φηη αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ νη ηζρχνπζεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο, ε δηαδηθαζία πνπ

αθνινπζείηαη γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ θαλνληθή ηάμε, ην

πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπ ζρνιείνπ, ην δηδαθηηθφ πιηθφ, ε θαηάξηηζε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ, ηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, ε ζπλεξγαζία

κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαη

νη εηδηθέο ξπζκίζεηο πνπ ηζρχνπλ γηα ηελ εμέηαζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ;

Δπηζεκαίλεηαη φηη ε λνκνζεζία ζα πξέπεη λα ζηεξίδεη ηελ εθπαηδεπηηθή πνξεία ησλ

καζεηψλ (Vedder & Horenczyk, 2005) κε ηελ έλλνηα ηεο πξνζαξκνγήο ηνπ

ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο ή ηεο δεκηνπξγίαο δηδαθηηθνχ πιηθνχ πνπ πξνζβιέπεη ζηελ

ππνζηήξημε ηεο γισζζηθήο αλάπηπμεο θαη ησλ γεληθφηεξσλ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κέζα ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα.

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο ζεζκηθνύ πιαηζίνπ. Ζ ςπρνθνηλσληθή ζηήξημε ησλ

παηδηψλ κεηαλαζηψλ απνηειεί ζεκαληηθφ δείθηε ηεο έληαμήο ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ

ζχζηεκα θαη ζηελ επξχηεξε θνηλσλία. ηελ παξνχζα έξεπλα, ν ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο εμεηάδεηαη κε ην εξψηεκα: «Γηα λα αληηκεησπίζεηε ζέκαηα πνπ πξνθχπηνπλ

Page 66: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

66

απφ ηε θνίηεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, πφζν ζπρλά ζπλεξγάδεζηε κε ςπρνιφγνπο

ή θαη θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο»; Δπίζεο, εμεηάδεηαη θαηά πφζν ζηηο εθπαηδεπηηθέο

πεξηθέξεηεο ιεηηνπξγεί ν ζεζκφο ηεο ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο γηα ηνπο

κεηαλάζηεο καζεηέο.

Ο δείθηεο αμηνιφγεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπιιόγνπ δηδαζθόλησλ γηα ηελ

αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ εθπαίδεπζεο κεηαλαζηψλ καζεηψλ ππνινγίζηεθε κε

βάζε ην εξψηεκα «Γηα λα αληηκεησπίζεηε ζέκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε θνίηεζε

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, πφζν ζπρλά ζπλεδξηάδεη ν ζχιινγνο δηδαζθφλησλ»;, ελψ

ν δείθηεο ζπλεξγαζίαο κε ην ζρνιηθό ζύκβνπιν γηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο καζεηψλ

κεηαλαζηψλ εμεηάδεηαη κε ην εξψηεκα «Γηα λα αληηκεησπίζεηε ζέκαηα πνπ

πξνθχπηνπλ απφ ηε θνίηεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, πφζν ζπρλά δεηάηε

θαζνδήγεζε απφ ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν»;

9.3.2 Αξιολόγηζη ηος πόλος ηος εκπαιδεςηικού

Χο ζεκαληηθνί δείθηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γηα ηελ

πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν ζεσξνχληαη: (α) ε δηαπνιηηηζκηθή

εθπαηδεπηηθή επάξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, (β) ε εμαζθάιηζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηελ

νηθνγέλεηα κε ζηφρν ηε ζπκκεηνρή αιινδαπψλ γνλέσλ ζηηο δηαδηθαζίεο ηνπ ζρνιείνπ,

ζηεξίδνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηε ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ ηνπο, θαη (γ)

ε δπζθνιία πνπ αληηκεησπίδεη ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ.

Ζ δηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα εθπαηδεπηηθψλ ζπλεπάγεηαη γλψζεηο ζρεηηθά κε

γισζζνδηδαθηηθά, καζεζηαθά θαη ςπρνθνηλσληθά ζέκαηα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο. ηελ παξνχζα έξεπλα ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο δηεξεπλάηαη κε ηξεηο

εξσηήζεηο: «ε πνην βαζκφ, θαηά ηε γλψκε ζαο, νη εθπαηδεπηηθνί ηνπ ζρνιείνπ ζαο,

γεληθψο (α) είλαη επαξθψο ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα πξνζαξκνγήο κεηαλαζηψλ, (β)

ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα πνπ ζηεξίδνπλ ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ

ζην ζρνιείν; (γ) πξνζαξκφδνπλ ηε δηδαζθαιία ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ.

Ο δείθηεο ζπλεξγαζίαο ησλ εθπαηδεπηηθώλ κε ηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ εμεηάδεη θαηά πφζν νη εθπαηδεπηηθνί επηδηψθνπλ ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο

γνλείο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, φπνπ νη γνλείο ελεκεξψλνληαη γηα ηελ πξφνδν θαη ηε

ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ηνπο, θαζψο θαη ηνπο ζπκβνπιεχνπλ γηα ηε κειέηε ησλ

Page 67: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

67

παηδηψλ. Τςειφηεξε βαζκνινγία ζηηο απαληήζεηο ησλ δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ

απνηειεί έλδεημε θαιήο επηθνηλσλίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ.

Οη δείθηεο επηθνηλσλίαο κε ηνπο γνλείο ζπκπιεξψλεηαη κε δηάθνξεο ελέξγεηεο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ (πξνθνξηθή ελεκέξσζε κέζσ ησλ παηδηψλ, γξαπηή ελεκέξσζε

ηειεθσληθή επηθνηλσλία) ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη γνλείο δελ έρνπλ ζπζηεκαηηθή

επαθή κε ην ζρνιείν.

Ο δείθηεο δπζθνιίαο πνπ αληηκεησπίδεη ν εθπαηδεπηηθφο θαηά ηελ

εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ππνινγίζηεθε απφ ην άζξνηζκα θαη ηελ

θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή ησλ εξσηεκάησλ «Καηά ηε γλψκε ζαο, πνηεο απφ ηηο

παξαθάησ ζεσξείηε φηη είλαη νη θπξηφηεξεο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδεηε ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ: (α) αλεπαξθήο γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο,

(β) ειιηπήο ζηήξημε απφ ηελ πνιηηεία, (γ) δπζθνιία ζπλεξγαζίαο κε γνλείο, (δ)

πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο κεξηθψλ παηδηψλ, θαη (ε) άιιν.

9.3.3 Αξιολόγηζη ηηρ ζςνεπγαζίαρ ηος ζσολείος με ηοςρ γονείρ

ηελ παξνχζα ελφηεηα εμεηάδνληαη δχν δείθηεο: (α) o δείθηεο εθδήισζεο

ελδηαθέξνληνο ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ γηα ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην, θαη (β) ν

δείθηεο γνλετθήο εκπινθήο κε βάζε ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπξνζψπσλ εθπαίδεπζεο.

Ο δείθηεο εθδήισζεο ελδηαθέξνληνο ησλ γνληψλ γηα ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ

πιαίζην ππνινγίζηεθε κε βάζε δχν εξσηήκαηα: (α) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ελδηαθέξνληαη λα παξαθνινπζήζεη ην παηδί ηνπο θάπνην απφ ηα ηζρχνληα

ζρνιηθά ζρήκαηα; (β) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα

ην ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο;

Ο δείθηεο γνλετθήο εκπινθήο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε εμεηάδεη ηε

ζπκκεηνρή ησλ κεηαλαζηψλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κε βάζε ηηο

αληηιήςεηο ησλ εθπξνζψπσλ εθπαίδεπζεο. Σα εξσηήκαηα βάζε ησλ νπνίσλ

ππνινγίζηεθε ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο είλαη ηα εμήο: (α) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ έξρνληαη ζην ζρνιείν γηα λα ελεκεξσζνχλ γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ

ηνπο, (β) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ελδηαθέξνληαη γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ

παηδηνχ ηνπο ζην ζρνιείν, (γ) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζπκκεηέρνπλ ζε

εθδειψζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ. ζρνιηθέο γηνξηέο,

νκηιίεο), (δ) Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζπκκεηέρνπλ ζηηο ζπγθεληξψζεηο

ηνπ ζπιιφγνπ γνλέσλ. Δίλαη γεγνλφο, φηη ε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ κεηαλαζηψλ ζηελ

Page 68: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

68

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο ζπλδέεηαη κε δηάθνξα εκπφδηα, φπσο είλαη ε ρακειή

γισζζηθή επάξθεηα ησλ γνλέσλ, ε πνιηηηζκηθή απφζηαζε, αιιά θαη γεληθφηεξα νη

αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ γηα ην ξφιν ηνπ ζρνιείνπ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ. Γη,

απηφ ην ζθνπφ θξίλεηαη ζθφπηκε ε ζχγθξηζε ηνπ δείθηε ζπλεξγαζίαο ησλ γνλέσλ

κεηαλαζηψλ κε ην ζρνιείν κε ηνλ αληίζηνηρν δείθηε ζπλεξγαζίαο ησλ γνλέσλ ησλ

γεγελψλ καζεηψλ. Ζ πςειή ζπζρέηηζε ησλ δχν δεηθηψλ ελδέρεηαη λα δείρλεη

νκνηφηεηεο ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ γνλέσλ ησλ δχν νκάδσλ, κεηαλαζηψλ θαη γεγελψλ

καζεηψλ. Δπηπιένλ, ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο εκπινπηίδεηαη κε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά

κε ηηο πξνηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνθεηκέλνπ λα εληζρχζνπλ ηελ εκπινθή ησλ

γνληψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε νη εθπαηδεπηηθνί

απάληεζαλ ζηελ αλνηθηή εξψηεζε «πλήζσο, ηη ζπκβνπιεχεηε ή ηη πξνηείλεηε ζηνπο

γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο”;

Page 69: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

69

10. ςνοπηική παποςζίαζη δεικηών

Πίλαθαο 10. Πξνηεηλόκελνη δείθηεο ζρνιηθήο πξνζαξκνγήο ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ θαηά

ηνκέα έληαμεο κε βάζε ηηο πιεξνθνξίεο ησλ γνληώλ

Σνκέαο έληαμεο

Πεγή ρνιηθή πξνζαξκνγή-

αληηθεηκεληθνί δείθηεο

ρνιηθή πξνζαξκνγή-

ππνθεηκεληθνί δείθηεο

Φπρνθνηλσληθή

πξνζαξκνγή κεηαλαζηψλ

καζεηψλ-

ζπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

αλα

θν

ξέο

γνλη

ψλ

1. Γεληθή ζρνιηθή

επίδνζε

1. Γνλετθή εκπινθή 1. Φπρνινγηθή επάξθεηα

2. Πνζνζηφ καζεηψλ

ειηθίαο 11-15 εηψλ κε

ρακειή ζρνιηθή επίδνζε

2. Ηθαλνπνίεζε απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε

2. Κνηλσληθή επάξθεηα

3. Γείθηεο πξφσξεο

εγθαηάιεηςεο ηνπ

ζρνιείνπ

3. Γπζθνιία επαθήο κε ην

ζρνιείν

3. Κνηλσληθή ζηήξημε

4. Γείθηεο πξφσξεο

εγθαηάιεηςεο ηνπ

ζρνιείνπ ειηθίαο 18-24

εηψλ

4. Ηθαλνπνίεζε απφ ηηο

ζρέζεηο κε άιινπο γνλείο

5. Ηθαλνπνίεζε απφ ηε

ζρέζε ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο

Page 70: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

70

Πίλαθαο 11. Πξνηεηλόκελνη δείθηεο πξόζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηώλ ζηελ εθπαίδεπζε

Σνκέαο έληαμεο

Πεγή Δθπαίδεπζε Δπίπεδν ειιεληθήο επάξθεηαο

ΔΛ

Σ

ΑΣ

θα

η α

λαθ

νξέο

κεη

αλα

ζηψ

λ

1. Γείθηεο εθπαηδεπηηθνχ

επηπέδνπ

1. Γείθηεο επάξθεηαο ζηελ ειιεληθή

γιψζζα

2. Γείθηεο πξφζβαζεο ζηελ

«Αλψηεξε/Αλψηαηε

Δθπαίδεπζε» αηφκσλ ειηθίαο

30-34 εηψλ

Πίλαθαο 12. Πξνηεηλόκελνη δείθηεο ζρνιηθήο έληαμεο ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ θαηά

ηνκέα έληαμεο κε βάζε πιεξνθνξίεο ησλ θνξέσλ

Σνκέαο έληαμεο

Πεγή Θεζκηθφ πιαίζην-

εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή

Δθπαηδεπηηθφο Γνλείο

αλα

θνξέο

εθπ

ξνζ

ψπ

σλ

θνξέσ

λ

1. Γείθηεο

απνηειεζκαηηθφηεηαο Σ.Τ.,

Φ.Σ. ηκεκάησλ θαη

ηκεκάησλ Γηεπξπκέλνπ

Χξαξίνπ

1. Γείθηεο

δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο

ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

1. Γείθηεο εθδήισζεο

ελδηαθέξνληνο ησλ

κεηαλαζηψλ γνληψλ γηα ην

ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην

2. Γεληθφο δείθηεο

απνηειεζκαηηθφηεηαο

εηδηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ

2. Γείθηεο ζπλεξγαζίαο κε

γνλείο

2. Γείθηεο γνλετθήο

εκπινθήο

3. Γείθηεο αληαπφθξηζεο

ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο

ζηελ αλάγθεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ

3. Γείθηεο δπζθνιίαο

εθπαηδεπηηθνχ θαηά ηελ

εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

πκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

Page 71: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

71

4. Γείθηεο ζπλεξγαζίαο κε

ςπρνιφγνπο θαη

θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο

5. Γείθηεο αμηνιφγεζεο

ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ

ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ

6. Γείθηεο ζπλεξγαζίαο κε

ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν

Πίλαθαο 13. Σπλνπηηθή πεξηγξαθή θαη αμηνιόγεζε ησλ πξνηεηλόκελσλ δεηθηώλ πξόζβαζεο κεηαλαζηώλ

καζεηώλ ζηελ εθπαίδεπζε

ρνιηθή πξνζαξκνγή-αληηθεηκεληθνί δείθηεο

Οξηζκφο Αμηνιφγεζε

(ζεσξεηηθή)

εκαζία γηα ηελ

πνιηηηθή έληαμεο

Πεγή

ζηαηηζηηθνχ

πιηθνχ

Παξαηεξήζεηο

1. σολική

επίδοζη

εκαληηθφο

δείθηεο

αμηνιφγεζεο ηεο

αθαδεκατθήο

επάξθεηαο θαη

ζρνιηθήο

πξνζαξκνγήο

Απνηειεί δείθηε

επηηπρνχο αλάπηπμεο

Ζ πνιηηεία πξέπεη λα

ιάβεη ζεηξά κέηξσλ

γηα λα ζηεξίμεη ηε

ζρνιηθή επάξθεηα

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

Έξεπλεο PISA

& Eurostat

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηε

Γηαπνιηηηζκηθή

θαη Δμειηθηηθή

Φπρνινγία,

ζηελ Διιάδα

θαη δηεζλψο

Έξεπλεο ζην

εμσηεξηθφ θαη

ζηελ Διιάδα

δείρλνπλ φηη ε

ρακειή ζρνιηθή

επίδνζε ησλ

παηδηψλ

κεηαλαζηψλ δελ

ζρεηίδεηαη κε ηε

κεηαλάζηεπζε,

αιιά κε ην

πιαίζην

πξνζαξκνγήο

ησλ παηδηψλ, ην

καζεζηαθφ

πεξηβάιινλ

2. Υαμηλή

επίδοζη μαθηηών

ηλικίαρ 11-15

εηών

Πξνβιεπηηθφο

παξάγνληαο

θνίηεζεο ζε

πςειφηεξεο

βαζκίδεο

εθπαίδεπζεο

Ζ πνιηηεία

ρξεηάδεηαη λα

εληνπίζεη ηνπο

παξάγνληεο πνπ

ζπξξηθλψλνπλ ηνλ

αξηζκφ ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ηα

ηειεπηαία ρξφληα ηεο

ππνρξεσηηθήο

εθπαίδεπζεο

Έξεπλεο PISA

Page 72: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

72

3. Ππόυπη

εγκαηάλειτη ηος

ζσολείος

Πξνβιεπηηθφο

παξάγνληαο

θνηλσληθνχ

απνθιεηζκνχ

Αλαδήηεζε

παξαγφλησλ

απψζεζεο απφ ην

ζρνιείν

Έξεπλεο

Eurostat

4. Ππόυπη

εγκαηάλειτη ηος

ζσολειος

μεηαναζηών

ηλικίαρ 18-24

εηών

Πξνβιεπηηθφο

παξάγνληαο

θνηλσληθνχ

απνθιεηζκνχ

Αλαδήηεζε

παξαγφλησλ

απψζεζεο απφ ην

ζρνιείν

Έξεπλεο

Eurostat

Τπνθεηκεληθνί δείθηεο

5. Γονεφκή

εμπλοκή

Ζ γνλετθή

εκπινθή σο επαθή

κε ην ζρνιείν θαη

ζηήξημε ησλ

παηδηψλ ζηα

καζήκαηα

ζρεηίδεηαη ζεηηθά

κε ηε ζρνιηθή

επίδνζε θαη

αξλεηηθά κε ηελ

πξφσξε

εγθαηάιεηςε ηνπ

ζρνιείνπ

Παξέρεη ρξήζηκεο

πιεξνθνξίεο γηα ηε

ζπλεξγαζία ηνπ

ζρνιείνπ κε ηνπο

γνλείο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Έξεπλεο PISA

Ζ εκπινθή ησλ

κεηαλαζηψλ

ζηελ

εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία ησλ

παηδηψλ ηνπο

ζρεηίδεηαη κε

δηάθνξεο

δπζθνιίεο, φπσο

νη πνιηηηζκηθέο

αμίεο, αιιά θαη

δπζθνιίεο πνπ

άπηνληαη ηεο

κεηαλάζηεπζεο

6. Ηκανοποίηζη

από ηην

εκπαιδεςηική

ζηήπιξη

Απνηειεί

ζεκαληηθφ δείθηε

γηα ηελ εθηίκεζε

ηεο ηθαλνπνίεζεο

απφ ηελ

εθπαίδεπζε πνπ

παξέρεηαη ζηα

παηδηά

κεηαλαζηψλ

Παξέρεη ρξήζηκεο

πιεξνθνξίεο γηα ηε

ζπλεξγαζία ηνπ

ζρνιείνπ κε ηνπο

γνλείο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

7. Γςζκολία

επαθήρ με ηο

ζσολείο

Αμηνινγεί ηνπο

παξάγνληεο

εθείλνπο πνπ

εκπνδίδνπλ ηελ

επαθή ησλ γνληψλ

κεηαλαζηψλ κε ην

ζρνιείν

Παξέρεη ρξήζηκεο

πιεξνθνξίεο γηα ηελ

ελίζρπζε ηεο

γνλετθήο εκπινθήο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

8. Ηκανοποίηζη

από ηιρ ζσέζειρ

Αμηνινγείηαη ε

επαθή

Παξέρεη ρξήζηκεο

πιεξνθνξίεο γηα ηε

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Ζ ζπλεξγαζία κε

άιινπο γνλείο,

Page 73: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

73

με άλλοςρ γονείρ αιιειεπίδξαζε

ησλ κεηαλαζηψλ

γνληψλ κε άιινπο

γνλείο

γεληθφηεξε

πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ γνληψλ,

ηελ πξφζιεςε

δηαθξίζεσλ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

αιιά θαη ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο

ηνπο απνηεινχλ

ζεκαληηθνχο

παξάγνληεο

θνηλσληθήο

ππνζηήξημεο θαη

έληαμεο ζηελ

επξχηεξε

θνηλσλία

9. Ηκανοποίηζη

από ηη ζσέζη ηυν

παιδιών

μεηαναζηών με

ηοςρ ζςμμαθηηέρ

ηοςρ

Αμηνινγείηαη ε

ηθαλνπνίεζε απφ

ηελ επαθή θαη

αιιειεπίδξαζε

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο

ζην ζρνιείν

Παξέρεη ρξήζηκεο

πιεξνθνξίεο γηα ηε

γεληθφηεξε

πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ, ηελ

πξφζιεςε

δηαθξίζεσλ

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

ςμπληπυμαηικοί δείκηερ

1. Φςσολογική

επάπκεια

Ζ θαιή ςπρηθή

πγεία θαη ε

απνπζία

δηαηαξαθηηθήο

ζπκπεξηθνξάο

ζπλδέεηαη κε ηε

ζρνιηθή επίδνζε

θαη ηε ζρνιηθή

πξνζαξκνγή ησλ

παηδηψλ

Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη

λα ιακβάλεη ππφςε

ηηο ηδηαίηεξεο

δπζθνιίεο ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ πνπ

άπηνληαη ηεο

κεηαλάζηεπζεο θαη

πξνθαινχλ

πξνβιήκαηα

εζσηεξίθεπζεο θαη

δηαηαξαθηηθήο

ζπκπεξηθνξάο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

2. Κοινυνική

επάπκεια

Πξνβιεπηηθφο

παξάγνληαο

ςπρνθνηλσληθήο

αλάπηπμεο θαη

ζρνιηθήο

πξνζαξκνγήο

Υακειφο δείθηεο

θνηλσληθήο

επάξθεηαο ζπλδέεηαη

κε

δπζπξνζαξκνζηηθή

ζπκπεξηθνξά θαη

πξνβιήκαηα

ζπκπεξηθνξάο ζην

ζρνιείν

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

3. Κοινυνική

ζηήπιξη

Ζ θνηλσληθή

ζηήξημε,

εηδηθφηεξα απφ ην

ζρνιείν, απνηειεί

ζεκαληηθφ

παξάγνληα

έληαμεο

Σα εξεπλεηηθά

δεδνκέλα αλαθέξνπλ

ζεηηθή ζρέζε κεηαμχ

θνηλσληθήο ζηήξημεο

θαη θνηλσληθήο

πξνζαξκνγήο ησλ

κεηαλαζηψλ

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Δίλαη ζεκαληηθφ

λα δηεξεπλεζνχλ

νη πεξηνξηζκέλεο

πεγέο

ππνζηήξημεο

ηεο αθαδεκατθήο

επάξθεηαο ησλ

παηδηψλ

Page 74: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

74

κεηαλαζηψλ

Πίλαθαο 14. Σπλνπηηθή πεξηγξαθή θαη αμηνιόγεζε ησλ πξνηεηλόκελσλ δεηθηώλ πξόζβαζεο ελειίθσλ

κεηαλαζηώλ ζηελ εθπαίδεπζε

Οξηζκφο Αμηνιφγεζε

(ζεσξεηηθή)

εκαζία γηα ηελ

πνιηηηθή έληαμεο

Πεγή

ζηαηηζηηθνχ

πιηθνχ

Παξαηεξήζεηο

1. Γείκηηρ

εκπαιδεςηικού

επιπέδος

εκαληηθφο

δείθηεο

θνηλσληθήο

έληαμεο ησλ

κεηαλαζηψλ

Πξνζθέξεη

ζεκαληηθέο

πιεξνθνξίεο γηα

δηαδηθαζίεο θαη

ξπζκίζεηο ζρεδίσλ

κεηαλαζηεπηηθήο

πνιηηηθήο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Έξεπλεο

ΔΛΣΑΣ

H ζπλνρή ηεο

θνηλσλίαο θαη ε

αληαγσληζηηθφηεηά

ηεο ζηεξίδεηαη ζηελ

θαηάθηεζε ηεο

γλψζεο.

Δίλαη ζεκαληηθφ λα

δηεξεπλεζνχλ

θίλεηξα, πνπ ζα

σζήζνπλ ηνπο

κεηαλάζηεο λα

ζπκκεηέρνπλ ελεξγά

ζε πξνγξάκκαηα

εθπαίδεπζεο ή

εθκάζεζεο ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο

2. Γείκηηρ

ππόζβαζηρ ζηην

Ανώηαηη&

Ανώηεπη

εκπαιδεςζη

μεηαναζηών

ηλικίαρ 30-34

εηών

εκαληηθφο

δείθηεο

ππνινγηζκνχ ηεο

επηζηεκνληθήο

κφξθσζεο

Δίλαη ζεκαληηθφ ε

πνιηηεία λα

επηδηψθεη ηζφξξνπε

ζπκκεηνρή φισλ

ησλ νκάδσλ

πιεζπζκνχ ζηελ

αλψηαηε/αλψηεξε

εθπαίδεπζε

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Έξεπλεο

ΔΛΣΑΣ

Μειέηεο

ISDED

3. Γείκηηρ

επάπκειαρ ζηην

ελληνική

γλώζζα

εκαληηθφο

δείθηεο πνπ

δηαηξέρεη φιεο ηηο

φςεηο

πξνζαξκνγήο

ησλ κεηαλαζηψλ

ηα κέηξα ηεο

εθπαηδεπηηθήο

πνιηηηθήο πξέπεη λα

ππάξρεη κέξηκλα γηα

εμεηδηθεπκέλε

δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο

πξνζαξκνζκέλεο

ζηηο αλάγθεο ησλ

κεηαλαζηψλ

εκαληηθφο

παξάγνληαο

πξφβιεςεο ηεο

ζρνιηθήο

επίδνζεο ησλ

καζεηψλ

Page 75: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

75

Πίλαθαο 15. Σπλνπηηθή πεξηγξαθή θαη αμηνιόγεζε ησλ πξνηεηλόκελσλ αληαπόθξηζεο ηνπ ζρνιείνπ ζηηο αλάγθεο ησλ

κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Θεζκηθφ πιαίζην-εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή

Οξηζκφο Αμηνιφγεζε

(ζεσξεηηθή)

εκαζία γηα ηελ

πνιηηηθή έληαμεο

Πεγή

ζηαηηζηηθνχ

πιηθνχ

Παξαηεξήζεηο

1. Γείκηηρ

αποηελεζμαηικόηηηαρ

Σ.Τ., Φ.Σ. ημημάηυν

και ημημάηυν

Γιεςπςμένος Χπαπίος

Αμηνινγείηαη σο

δείθηεο γηα ηελ

πξνεηνηκαζία ησλ

καζεηψλ θαη ηελ

έληαμε ηνπο ζηελ

θαλνληθή ηάμε

Ζ πνιηηεία ρξεηάδεηαη

λα αμηνινγήζεη ηε

ιεηηνπξγία ησλ

ππνζηεξηθηηθψλ

κέηξσλ ζε δηάθνξεο

βαζκίδεο ηεο

εθπαίδεπζεο, αιιά θαη

ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα

ηεο ηζρχνπζαο

λνκνζεζίαο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα

Απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή

θνηλφηεηα αζθείηαη

θξηηηθή γηα ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα

ηεο ηζρχνπζαο

λνκνζεζίαο, ηε

ζπξξίθλσζε ησλ

ππνζηεξηθηηθψλ

κνλάδσλ ηα ηειεπηαία

ρξφληα θαη ηε

ιεηηνπξγία ηνπο κε

ππνιεηκκαηηθέο

δηαδηθαζίεο

2. Γενικόρ δείκηηρ

αποηελεζμαηικόηηηαρ

ειδικών ζσολικών

μονάδυν

Αμηνινγείηαη σο

δείθηεο γηα ηε

γεληθφηεξε έληαμε

ησλ καζεηψλ ζην

ζρνιείν θαη ζηελ

επξχηεξε

θνηλφηεηα

3. Γείκηηρ

ανηαπόκπιζηρ ηηρ

ιζσύοςζαρ νομοθεζίαρ

ζηην ανάγκερ ηυν

μεηαναζηών μαθηηών

Παξάγνληαο

απνηειεζκαηηθήο

κεηάβαζεο ζηελ

θαλνληθή ηάμε θαη

ζηήξημεο ηεο

καζεζηαθήο

δηαδηθαζίαο

ςμπληπυμαηικοί δείκηερ

4. Γείκηηρ ζςνεπγαζίαρ

με τςσολόγοςρ και

κοινυνικούρ

λειηοςπγούρ

εκαληηθφο

δείθηεο γηα ηελ

νκαιή

πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

Ζ ςπρνθνηλσληθή

πξνζαξκνγή ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ

έρεη επηθεληξσζεί κφλν

ζε επηζηεκνληθέο

κειέηεο, ρσξίο λα

ιακβάλνληαη ζηελ

πξάμε κέηξα ζηήξημεο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

εκαληηθφο

παξάγνληαο πνπ ζα

ζηεξίμεη φιε ηελ

εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία θαη ηνλ

εθπαηδεπηηθφ

5. Γείκηηρ αξιολόγηζηρ

ηηρ λειηοςπγίαρ ηος

ζςλλόγος διδαζκόνηυν

εκαληηθφο

δείθηεο γηα ηελ

πινπνίεζε ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαηδεπηηθήο

Ζ ζεκαζία ηνπ δείθηε

έγθεηηαη ζηελ

αμηνιφγεζε ηεο

απνηειεζκαηηθφηεηαο

ησλ ζπγθεθξηκέλσλ

Γελ ππάξρνπλ

ζπγθεθξηκέλεο

κειέηεο

αμηνιφγεζεο

Page 76: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

76

πνιηηηθήο θνξέσλ

6. Γείκηηρ ζςνεπγαζίαρ

με ηο ζσολικό

ζύμβοςλο

εκαληηθφο

δείθηεο γηα ηελ

πινπνίεζε ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαηδεπηηθήο

πνιηηηθήο

Ζ ζεκαζία ηνπ δείθηε

έγθεηηαη ζηελ

αμηνιφγεζε ηεο

ζπλεξγαζίαο ησλ

ζπγθεθξηκέλσλ θνξέσλ

Γελ ππάξρνπλ

ζπγθεθξηκέλεο

κειέηεο

αμηνιφγεζεο

Δκπαιδεςηικόρ

7. Γείκηηρ

διαπολιηιζμικήρ

επάπκειαρ ηος

εκπαιδεςηικού

Ζ πνηφηεηα ηεο

δηδαζθαιίαο θαη νη

ζηάζεηο απέλαληη

ζηνπο κεηαλάζηεο

καζεηέο

ζρεηίδνληαη άκεζα

κε ηε

δηαπνιηηηζκηθή

επάξθεηα

εθπαηδεπηηθψλ

Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη

λα κεξηκλήζεη γηα ηελ

επηκφξθσζε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ ζε

ζέκαηα

δηαπνιηηηζκηθήο

ςπρνινγίαο θαη

εθπαίδεπζεο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

8. Γείκηηρ ζςνεπγαζίαρ

με γονείρ

Ο ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο αμηνινγεί

ηελ επηθνηλσλία

ησλ

εθπαηδεπηηθψλ κε

ηνπο κεηαλάζηεο

γνλείο

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

9. Γείκηηρ δςζκολίαρ

εκπαιδεςηικού καηά

ηην εκπαίδεςζη

μεηαναζηών μαθηηών

Αμηνινγεί ηηο

βαζηθέο δπζθνιίεο

ησλ

εθπαηδεπηηθψλ

θαηά ηελ

εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Γνλείο

10. Γείκηηρ εκδήλυζηρ

ενδιαθέπονηορ ηυν

μεηαναζηών γονιών για

ηο ιζσύον νομοθεηικό

πλαίζιο

Ο ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο αμηνινγεί ηηο

αληηιήςεηο

εθπξνζψπσλ θνξέσλ

γηα ην ελδηαθέξνλ

ησλ κεηαλαζηψλ

γνληψλ γηα ην ηζρχνλ

πιαίζην

πρλά, ε έιιεηςε

ζπλεξγαζίαο ησλ γνλέσλ

κε ην ζρνιείν ζρεηίδεηαη

κε ηε άγλνηα ησλ λφκσλ

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Ζ ζχγθξηζε ησλ

απφςεσλ ησλ θνξέσλ

εθπαίδεπζεο κε απηέο

ησλ γνλέσλ

κεηαλαζηψλ ζα

ζπκβάιινπλ ζηελ

θαιχηεξε ιεηηνπξγία

ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

Page 77: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

77

πξνζαξκνγήο ησλ

παηδηψλ ηνπο

ζπζηήκαηνο

11. Γείκηηρ γονεφκήρ

εμπλοκήρ

Ο ζπγθεθξηκέλνο

δείθηεο αμηνινγεί ηηο

αληηιήςεηο

εθπξνζψπσλ θνξέσλ

γηα ηε γνλετθή

εκπινθή ησλ

κεηαλαζηψλ ζε

ζχγθξηζε κε ηνπο

γεγελείο γνλείο

Έρεη ζεκαζία γηα ηελ

πνιηηεία, θαζψο

αμηνινγεί ηελ

ακεξνιεςία ησλ

εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ

εκπινθή ησλ

κεηαλαζηψλ γνληψλ ζηελ

εθπαίδεπζε

Δκπεηξηθέο

έξεπλεο ζηελ

Διιάδα θαη

δηεζλψο

Page 78: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

78

Β. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ Η: ΜΔΣΑΝΑΣΔ ΜΑΘΖΣΔ

1. Πεπιγπαθικά ζηαηιζηικά ηυν επυηημάηυν ππόζβαζηρ παιδιών

μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

Οη πίλαθεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο παξνπζηάδνπλ ζηαηηζηηθνχο δείθηεο

φισλ ησλ εξσηεκάησλ πνπ πεξηιάκβαλε ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ζπκπιήξσζαλ νη

γνλείο γηα ηελ πξφζβαζε ησλ παηδηψλ ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε. Οη Πίλαθεο 16 έσο 23

αλαθέξνληαη ζηηο απαληήζεηο ησλ κεηαλαζηψλ ζηηο εμήο εξσηήζεηο: Έρεη πάεη θάπνην

απφ ηα παηδηά ζνπ ζην ζρνιείν ζηε ρψξα ζαο; Όηαλ πξσηνήξζαλ ζηελ Διιάδα ζε

πνηα ηάμε πήγαλ; ην ζρνιείν παξαθνινπζνχλ θάπνην εηδηθφ ηκήκα (ηάμε ππνδνρήο,

θξνληηζηεξηαθφ ηκήκα, δηεπξπκέλν σξάξην); Ση βαζκφ έβγαιαλ πέξπζη ζην ηέινο ηεο

ρξνληάο; Πφζεο θνξέο απνπζίαζαλ αδηθαηνιφγεηα απφ ην ζρνιείν πέξπζη (θνπάλεο,

απνβνιέο); Γηέθνςε θάπνην απφ ηα παηδηά ζνπ ην ζρνιείν; ε πνηα ηάμε δηέθνςε;

Πνηνο ήηαλ ν πην ζεκαληηθφο ιφγνο πνπ δηέθνςε ην ζρνιείν; Οη πίλαθεο έρνπλ

πεξηγξαθηθφ ραξαθηήξα, θαζψο πεξηιακβάλνπλ κφλν ηνλ αξηζκφ ησλ έγθπξσλ

απαληήζεσλ θαη ηηο ζρεηηθέο θαη απφιπηεο ζπρλφηεηεο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα

ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δεηθηψλ κε βάζε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία

θαη ζε ζχγθξηζε κε δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ άιιεο πεγέο.

Πίλαθαο 16. Φνίηεζε ζε ζρνιείν ζηε ρώξα πξνέιεπζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid λαη 88 11,6 100,0 100,0

Missing System 669 88,4

Total 757 100,0

Page 79: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

79

Πίλαθαο 17. Πνζνζηά καζεηώλ σο πξνο ηελ ηάμε θνίηεζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid Νεπηαγσγείν 39 5,2 8,6 8,6

Α Γεκ. 45 5,9 9,9 18,5

Β Γεκ. 42 5,5 9,3 27,8

Γ Γεκ. 42 5,5 9,3 37,0

Γ Γεκ. 33 4,4 7,3 44,3

Δ Γεκ. 37 4,9 8,1 52,4

Σ Γεκ. 39 5,2 8,6 61,0

Α Γπκλ. 35 4,6 7,7 68,7

Β Γπκλ. 33 4,4 7,3 76,0

Γ Γπκλ. 26 3,4 5,7 81,7

Α Λπθ. 29 3,8 6,4 88,1

Β Λπθ. 30 4,0 6,6 94,7

Γ Λπθ. 17 2,2 3,7 98,5

ΣΔΗ 3 ,4 ,7 99,1

ΑΔΗ 4 ,5 ,9 100,0

Total 454 60,0 100,0

Missing System 303 40,0

Total 757 100,0

Page 80: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

80

Πίλαθαο 18. Πνζνζηά καζεηώλ πνπ θνηηνύζαλ ζε εηδηθό ηκήκα

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid ηάμε ππνδνρήο 10 1,3 21,3 21,3

θξνληηζηεξηαθφ ηκήκα 22 2,9 46,8 68,1

δηεπξπκέλν σξάξην 15 2,0 31,9 100,0

Total 47 6,2 100,0

Missing System 710 93,8

Total 757 100,0

Πίλαθαο 19. Πνζνζηά καζεηώλ σο πξνο ηε ζρνιηθή επίδνζε

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid Α 48 6,3 13,8 13,8

Β 25 3,3 7,2 21,0

Γ 4 ,5 1,1 22,1

5 6 ,8 1,7 23,9

6 1 ,1 ,3 24,1

7 9 1,2 2,6 26,7

8 24 3,2 6,9 33,6

9 24 3,2 6,9 40,5

10 36 4,8 10,3 50,9

11 6 ,8 1,7 52,6

12 8 1,1 2,3 54,9

13 13 1,7 3,7 58,6

14 33 4,4 9,5 68,1

15 30 4,0 8,6 76,7

16 42 5,5 12,1 88,8

17 17 2,2 4,9 93,7

18 19 2,5 5,5 99,1

Page 81: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

81

19 3 ,4 ,9 100,0

Total 348 46,0 100,0

Missing System 409 54,0

Total 757 100,0

Πίλαθαο 20. Πνζνζηά καζεηώλ αλάινγα κε ηνλ αξηζκό απνπζηώλ από ην

ζρνιείν

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 10 1,3 8,7 8,7

2 11 1,5 9,6 18,3

3 9 1,2 7,8 26,1

4 5 ,7 4,3 30,4

5 16 2,1 13,9 44,3

6 3 ,4 2,6 47,0

7 2 ,3 1,7 48,7

10 23 3,0 20,0 68,7

15 10 1,3 8,7 77,4

18 1 ,1 ,9 78,3

20 12 1,6 10,4 88,7

25 2 ,3 1,7 90,4

30 4 ,5 3,5 93,9

40 2 ,3 1,7 95,7

50 3 ,4 2,6 98,3

52 1 ,1 ,9 99,1

90 1 ,1 ,9 100,0

Total 115 15,2 100,0

Missing System 642 84,8

Total 757 100,0

Page 82: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

82

Πίλαθαο 21. Πνζνζηά καζεηώλ σο πξνο ηε δηαθνπή ηεο θνίηεζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid λαη 31 4,1 100,0 100,0

Missing System 726 95,9

Total 757 100,0

Πίλαθαο 22. Πνζνζηά καζεηώλ αλάινγα κε ηελ ηάμε δηαθνπήο θνίηεζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid Νεπηαγσγείν 2 ,3 8,3 8,3

Β Γεκ. 1 ,1 4,2 12,5

Σ Γεκ. 4 ,5 16,7 29,2

Α Γπκλ. 1 ,1 4,2 33,3

Β Γπκλ. 2 ,3 8,3 41,7

Γ Γπκλ. 10 1,3 41,7 83,3

Α Λπθ. 1 ,1 4,2 87,5

Β Λπθ. 1 ,1 4,2 91,7

Γ Λπθ. 2 ,3 8,3 100,0

Total 24 3,2 100,0

Missing System 733 96,8

Total 757 100,0

Page 83: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

83

Πίλαθαο 23. Πνζνζηά καζεηώλ βάζε ιόγσλ δηαθνπήο ηεο θνίηεζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid γηα λα εξγαζηεί 20 2,6 74,1 74,1

είρε ρακειή επίδνζε 2 ,3 7,4 81,5

γηα λα θάλεη νηθνγέλεηα 1 ,1 3,7 85,2

δελ ηνπ άξεζε ην ζρνιείν 4 ,5 14,8 100,0

Total 27 3,6 100,0

Missing System 730 96,4

Total 757 100,0

Ο Πίλαθαο 24 παξνπζηάδεη ηνπο πεξηγξαθηθνχο δείθηεο (αξηζκφο έγθπξσλ

απαληήζεσλ, κέζν φξν, ηππηθή απφθιηζε, ειάρηζηε θαη κέγηζηε ηηκή) ησλ

εξσηεκάησλ πνπ πεξηιάκβαλε ην εξσηεκαηνιφγην γηα ηε δηεξεχλεζε ζεκάησλ, φπσο

ε γνλετθή εκπινθή, ε ηθαλνπνίεζε ησλ γνληψλ απφ ηε ζηήξημε πνπ ην ζρνιείν

παξέρεη ζηα παηδηά ηνπο, θαζψο θαη ηελ επαθή ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ κε ηνπο

θαζεγεηέο θαη ην ζρνιείν, γεληθά. Οη απαληήζεηο ησλ εξσηήζεσλ είλαη

δηαβαζκηζηηθέο ηχπνπ Likert, φπνπ ην 1 δειψλεη ρακειφ επίπεδν θαη ην 5 πςειφ

επίπεδν. Διάρηζηεο εξσηήζεηο είλαη δησλπκηθνχ ηχπνπ φπνπ ην 1=«λαη» «δείρλεη ηε

ζεηηθή θαηεχζπλζε ησλ απαληήζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Οη κεκνλσκέλεο εξσηήζεηο

ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε ζπλέρεηα γηα ηε δηακφξθσζε ζχλζεησλ δεηθηψλ ζρεηηθά κε

ηε ζπκκεηνρή ησλ γνληψλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ηε ζπλεξγαζία κε

ην ζρνιείν.

Page 84: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

84

Πίλαθαο 24. Πεξηγξαθηθνί ζηαηηζηηθνί δείθηεο ησλ εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε ηε γνλετθή εκπινθή,

ηελ ηθαλνπνίεζε από ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημε ησλ παηδηώλ θαη ηε δπζθνιία επαθήο ησλ

γνληώλ κε ην ζρνιείν

N Min Max M S. D.

Ed14 Πφζν ζπρλά πεγαίλεηο ζε ζπγθεληξψζεηο πνπ

γίλνληαη ζην ζρνιείν ησλ παηδηψλ ζνπ;

500 1 5 3,48 1,235

Ed15 Πφζν ζπρλά βνεζάο ηα παηδηά ζνπ ζην δηάβαζκα; 499 1 5 2,67 1,361

Ed16 Πφζν ζπρλά βνεζάλε νη ζπκκαζεηέο/θίινη; 492 1 5 2,57 1,205

Ed17 Πφζν ζπρλά βνεζάλε ηα αδέιθηα/άιινο ζπγγελήο; 481 1 5 2,48 1,464

Ed18 Πφζν ζπρλά βνεζάεη ην θξνληηζηήξην/ηα

ηδηαίηεξα καζήκαηα;

482 1 5 1,88 1,388

Ed19 Πφζν ζπρλά βνεζάλε νη δάζθαινη/θαζεγεηέο ηνπ

ζρνιείνπ;

497 1 5 3,61 1,278

Ed20 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ μέξεηο

θαιά ειιεληθά

488 1 5 1,92 1,108

Ed21 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ έρεηο

ειεχζεξν ρξφλν

487 1 5 2,42 1,274

Ed22 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ έρεηο

θαιή ζρέζε κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο

486 1 5 1,52 ,923

Ed23 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ

βνιεχνπλ νη ψξεο πνπ ην ζρνιείν νξίδεη γηα ζπλεξγαζία

485 1 5 2,18 1,292

Ed24 Ξέξεηο εάλ ππάξρνπλ λφκνη εηδηθά γηα ηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ζνπ;

476 0 1 ,29 ,454

Ed25.1 Έκαζεο ηνπο λφκνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ απφ ην ζρνιείν

103 1 1 1,00 ,000

Ed25.2 Έκαζεο ηνπο λφκνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ απφ ην ζχιινγν ησλ κεηαλαζηψλ

18 1 1 1,00 ,000

Ed25.3 Έκαζεο ηνπο λφκνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ απφ άιινπο γνλείο/ηνλ ζχιινγν γνλέσλ

66 0 1 ,98 ,123

Ed25.4 Έκαζεο ηνπο λφκνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ απφ ζπγγελείο/θίηινπο

55 1 1 1,00 ,000

Ed26 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηε βνήζεηα πνπ ην

ζρνιείν δίλεη ζηα παηδηά ζνπ

498 1 5 3,64 ,995

Ed27 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηνπο δαζθάινπο /

θαζεγεηέο ησλ παηδηψλ ζνπ

501 1 5 3,78 ,962

Ed28 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηε ζρέζε ζνπ κε

άιινπο γνλείο

495 1 5 3,32 1,052

Ed29 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ

ζνπ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο

495 1 5 3,89 ,896

Page 85: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

85

Ed30 Αλεζπρείο κήπσο ηα παηδηά ζνπ έρνπλ

"κπιεμίκαηα" κε ην λφκν;

497 1 5 1,97 1,389

Ed31 Ση πξνέιεπζε έρνπλ νη θίινη ησλ παηδηψλ ζνπ; 441 1 4 2,46 ,969

Ed32 Πφζν ζπρλά πεγαίλνπλ ηα παηδηά ζνπ ζε

εθδειψζεηο πνπ θάλνπλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο;

503 1 5 3,73 ,989

Ed33 Πφζν ζπρλά έξρνληαη νη θίινη ησλ παηδηψλ ζνπ

ζην ζπίηη;

503 1 5 3,36 1,093

Ed34 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ ηα πάλε θαιά εδψ

ζηελ Διιάδα;

505 1 5 4,19 ,890

Ed35 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ είλαη

ζηελαρσξεκέλα/θαθφθεθα;

494 1 5 1,31 ,775

Ed36 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ ηειεηψλνπλ φ,ηη

έρνπλ μεθηλήζεη;

501 1 5 3,67 1,164

1.1 Τπολογιζμόρ και ζηαηιζηική πεπιγπαθή ηυν δεικηών ππόζβαζηρ

παιδιών μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο γηα ηνλ

ππνινγηζκφ ησλ δεηθηψλ ηεο πξφζβαζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε.

Οη βαζηθνί δείθηεο πνπ πεξηγξάθνληαη ζηε ζπλέρεηα αθνξνχλ δχν βαζηθέο

θαηεγνξίεο: (α) αληηθεηκεληθνχο δείθηεο φπνπ πεξηιακβάλνληαη: (Η) πνζνζηά καζεηψλ

κεηαλαζηψλ αλά εθπαηδεπηηθή βαζκίδα θαη (ΗΗ) θνίηεζε ζε εηδηθφ ηκήκα, (ΗΗΗ)

ζρνιηθή επίδνζε αλά εθπαηδεπηηθή βαζκίδα, (ΗV) πνζνζηά καζεηψλ ειηθίαο 11-15

εηψλ κε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε, (V) πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ, θαη (VI)

πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ ειηθίαο 19-24 εηψλ. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία

ππνθεηκεληθψλ δεηθηψλ αθνξά (Η) ζηε γνλετθή εκπινθή, (ΗΗ) ζηελ ηθαλνπνίεζε απφ

ηε γνληθή ζηήξημε, (ΗΗΗ) ηε δπζθνιία επαθήο ησλ γνληψλ κε ην ζρνιείν, (ΗV) ηελ

ηθαλνπνίεζε ησλ γνληψλ απφ ηηο ζρέζεηο κε ηνπο άιινπο γνλείο, θαη (V) ηελ

ηθαλνπνίεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ απφ ηηο ζρέζεηο κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Χο

ζπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο εμεηάδνληαη ε πξνζιακβαλφκελε θνηλσληθή ζηήξημε θαη

ςπρνθνηλσληθή επάξθεηα ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Page 86: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

86

1.1.1 Τπολογιζμόρ ανηικειμενικών δεικηών ππόζβαζηρ παιδιών

μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

(Η) Πνζνζηά καζεηώλ αλά εθπαηδεπηηθή βαζκίδα. Ο Πίλαθαο 25 παξνπζηάδεη ζηνηρεία

ζρεηηθά κε ηε θνίηεζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο

εθπαίδεπζεο. Πεξίπνπ νη κηζνί καζεηέο (Νεπηαγσγείν: 6,9%, Γεκνηηθφ: 46,3%)

θνηηνχλ ζην Γεκνηηθφ θαη ζην Νεπηαγσγείν, ην 20,6% ζην Γπκλάζην, ην 21,9% ζε

ζρνιεία δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Γεληθφ Λχθεην: 17,3%, ΣΔΔ: 3,2%, ΗΔΚ:

1,4%). Πεξίπνπ 4% ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ είλαη θνηηεηέο ΣΔΗ θαη ΑΔΗ.

Πίλαθαο 25. Πνζνζηά καζεηώλ αλά εθπαηδεπηηθή βαζκίδα θνίηεζεο

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Νεπηαγσγείν 39 5,2 6,9 6,9

Γεκνηηθφ 260 34,3 46,3 53,2

Γπκλάζην 116 15,3 20,6 73,8

Λχθεην 97 12,8 17,3 91,1

ΣΔΔ 18 2,4 3,2 94,3

ΗΔΚ 8 1,1 1,4 95,7

ΣΔΗ 12 1,6 2,1 97,9

ΑΔΗ 12 1,6 2,1 100,0

Total 562 74,2 100,0

(ΗΗ) Φνίηεζε ζε εηδηθό ηκήκα

Με βάζε αλαθνξέο ησλ γνληψλ, ην 6,2% (45 άηνκα) ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ

θνηηνχζαλ θαηά ην πξνεγνχκελν έηνο ζε ηκήκαηα ππνδνρήο, θξνληηζηεξηαθά

ηκήκαηα θαη ζε ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ. Πεξίπνπ 1 ζηνπο 2 καζεηέο

παξαθνινχζεζε θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα θαη 1 ζηνπο 3 ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ

σξαξίνπ (Πίλαθαο 26).

Page 87: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

87

Πίλαθαο 26. Πνζνζηά καζεηώλ πνπ θνηηνύλ ζε εηδηθά ηκήκαηα

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid ηάμε ππνδνρήο 10 1,3 21,3 21,3

θξνληηζηεξηαθφ ηκήκα 22 2,9 46,8 68,1

δηεπξπκέλν σξάξην 15 2,0 31,9 100,0

Total 47 6,2 100,0

Δπηπιένλ εξσηήζεηο δηεξεχλεζαλ αλ νη γνλείο έρνπλ γλψζε γηα ηε ιεηηνπξγία

εηδηθψλ ηκεκάησλ ζηήξημεο ησλ καζεηψλ. ην εξψηεκα Ed24 Ξέξεηο εάλ ππάξρνπλ

λφκνη εηδηθά γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ζνπ; απάληεζε ζεηηθά κφλν ην 29,2%

(137 άηνκα) ησλ γνληψλ. Δλεκέξσζε απφ ην ζρνιείν θαη ηνπο θαζεγεηέο είρε κφλν

ην 13,6% ησλ εξσηεζέλησλ (Ed25.1 Έκαζεο ηνπο λφκνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ απφ ην ζρνιείν). Οη ππφινηπνη γνλείο αλαθέξνπλ σο πεγή ελεκέξσζεο ηνπο

άιινπο γνλείο (8,6%), ηνπο ζπγγελείο θαη θίινπο (7,3%) θαη ηνπο ζπιιφγνπο

κεηαλαζηψλ (2,4%).

(ΗΗΗ) Μέζνο όξνο βαζκνινγίαο ησλ καζεηώλ κεηαλαζηώλ αλά εθπαηδεπηηθή βαζκίδα

Σα ζεκαληηθφηεξα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εμέηαζε ηεο

βαζκνινγίαο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ είλαη ηα εμήο:

(α) Σν 62,3% ησλ καζεηψλ ζηηο ηέζζεξηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνχ ζεκεηψλνπλ

άξηζηε βαζκνινγία (Α), έλαο ζηνπο ηξεηο καζεηέο (32,5%) ζεκεηψλεη κέηξηα ζρνιηθή

επίδνζε θαη ρακειή ζρνιηθή επίδνζε ζεκεηψλεη ην 5,2% ησλ καζεηψλ (Πίλαθαο 27).

Πίλαθαο 27. Σρνιηθή επίδνζε καζεηώλ δεκνηηθνύ κε βάζε ηελ θιίκαθα επίδνζεο Α,Β,Γ

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Α 48 27,7 62,3 62,3

Β 25 14,5 32,5 94,8

Γ 4 2,3 5,2 100,0

Total 77 44,5 100,0

Page 88: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

88

Missing System 96 55,5

Total 173 100,0

(β) Πεξίπνπ ην 40% ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ ηεο πέκπηεο θαη έθηεο ηάμεο

δεκνηηθνχ ζεκεηψλνπλ άξηζηε βαζκνινγία 10, ην 50% πεξίπνπ είλαη καζεηέο κε

κέηξηα ζρνιηθή επίδνζε, ελψ ην πνζνζηφ ησλ καζεηψλ κε ρακειή ζρνιηθή επίδνζε

είλαη 15,2% (Πίλαθαο 28).

Πίλαθαο 28. Σρνιηθή επίδνζε καζεηώλ δεκνηηθνύ κε βάζε ηελ θιίκαθα επίδνζεο 1-10

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid 5 6 5,5 6,5 6,5

6 1 ,9 1,1 7,6

7 7 6,4 7,6 15,2

8 22 20,2 23,9 39,1

9 22 20,2 23,9 63,0

10 34 31,2 37,0 100,0

Total 92 84,4 100,0

Missing System 17 15,6

Total 109 100,0

(γ) Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ (62,5%) ησλ καζεηψλ Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ έρεη

κέηξηα επίδνζε (13-17), ρακειή επίδνζε έρεη ην 7,4% ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ (10-

12), ελψ θάησ απφ ηε βάζε ην 2,7% ησλ καζεηψλ. Άξηζηε βαζκνινγία ζεκεηψλεη ην

12,3% ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ (Πίλαθαο 29).

Page 89: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

89

Πίλαθαο 29. Σρνιηθή επίδνζε καζεηώλ Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ κε βάζε ηελ θιίκαθα

επίδνζεο 1-20

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 7 2 ,9 1,1 1,1

8 2 ,9 1,1 2,2

9 2 ,9 1,1 3,4

10 2 ,9 1,1 4,5

11 6 2,8 3,4 7,8

12 8 3,7 4,5 12,3

13 13 6,0 7,3 19,6

14 33 15,3 18,4 38,0

15 30 13,9 16,8 54,7

16 42 19,4 23,5 78,2

17 17 7,9 9,5 87,7

18 19 8,8 10,6 98,3

19 3 1,4 1,7 100,0

Total 179 82,9 100,0

Missing System 37 17,1

Total 216 100,0

(ΗΗΗ-α) Πνζνζηό καζεηώλ ειηθίαο 11-15 εηώλ κε ρακειή επίδνζε αλά εθπαηδεπηηθή

βαζκίδα

Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ δείθηε ρακειήο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ειηθίαο 11-15 εηψλ

ρξεζηκνπνηήζεθε ε βαζκνινγία «Γ» ησλ Α’ έσο Γ ηάμεσλ Γεκνηηθνχ, ε βαζκνινγία

κηθξφηεξε ηνπ 7 γηα ηνπο καζεηέο ηεο πέκπηεο θαη έθηεο ηάμεο Γεκνηηθνχ θαη ε

βαζκνινγία κηθξφηεξε ηνπ 12 γηα ηνπο καζεηέο Γπκλάζηνπ θαη Λπθείνπ. Με βάζε ηηο

αλαθνξέο ησλ γνληψλ ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ ησλ καζεηψλ ειηθίαο 11-15 εηψλ κε

Page 90: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

90

ρακειή επίδνζε είλαη 16,4% ηνπ ζπλφινπ ησλ καζεηψλ, 17,7% ησλ καζεηψλ

Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ καζεηψλ 11-15 εηψλ κε

ρακειή επίδνζε, ελψ ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ γηα ηνπο καζεηέο Γεκνηηθνχ είλαη

15,1% (Πίλαθαο 30).

Πίλαθαο 30. Πνζνζηό καζεηώλ ειηθίαο 11-15 εηώλ κε ρακειή επίδνζε

Frequency Percent

Α’-Γ’ Σάμεηο Γεκνηηθνχ 3 1,7

5-6 Σάμεηο Γεκνηηθνχ 11 13,4

Γπκλάζην-Λχθεην 14 17,7

χλνιν 28 16,4

(ΗV) Πξόσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ

χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Eurostat, άηνκα πνπ έρνπλ εγθαηαιείςεη πξόσξα ην

ζρνιείν ζεσξνχληαη εθείλα πνπ α) βξίζθνληαη ζηελ ειηθηαθή νκάδα 18-24 εηψλ, β)

έρνπλ εθπαίδεπζε ην πνιχ κέρξη θαη απνιπηήξην θαηψηεξνπ θχθινπ β/ζκηαο εθπ/ζεο,

πνπ αληηζηνηρεί ζην επίπεδν ISCED (International Standard Classification of

Education- αληίζηνηρν ηνπ ειιεληθνχ Γπκλαζίνπ), θαη γ) δελ έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζε

δξαζηεξηφηεηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ηέζζεξηο εβδνκάδεο πξηλ απφ ηελ εκέξα

ζπιινγήο ησλ ζηνηρείσλ. Με βάζε ηνλ νξηζκφ απηφ, δεκηνπξγείηαη ν δείθηεο

“Πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ”, ν νπνίνο δείρλεη ηελ πνζνζηηαία αλαινγία ησλ

αηφκσλ ειηθηαθήο νκάδαο 18-24 εηψλ πνπ έρνπλ εγθαηαιείςεη πξφσξα ην ζρνιείν

ζην ζχλνιν ησλ αηφκσλ ηεο ειηθηαθήο απηήο νκάδαο.

Με βάζε ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο, ν Πίλαθαο 31 παξνπζηάδεη ην πνζνζηφ ησλ

καζεηψλ πνπ έρεη εγθαηαιείςεη ην ζρνιείν σο πξνο δηάθνξεο ειηθηαθέο νκάδεο θαη

ζην ζχλνιν ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ. πγθεθξηκέλα, ην πνζνζηφ ησλ καζεηψλ

κεηαλαζηψλ πνπ εγθαηαιείπεη πξφσξα ην ζρνιείν αγγίδεη ην 15,1%. Χζηφζν, γηα ηηο

ειηθηαθέο νκάδεο 19-24 θαη 25 θαη άλσ ν δείθηεο πξφσξεο εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ

είλαη αληίζηνηρα 41,8% θαη 44,3% αληίζηνηρα.

Page 91: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

91

Πίλαθαο 31. Πνζνζηό καζεηώλ πνπ έρεη εγθαηαιείςεη πξόσξα ην ζρνιείν αλάινγα

κε ηελ ειηθηαθή νκάδα

Frequency Percent

7-12 εηψλ 1 0,4

13-15 εηψλ - -

16-18 εηψλ 14 11,6

19-24 56 41,8

25 θαη άλσ 31 44,3

χλνιν 102 15,2

1.1.2 Τπολογιζμόρ ςποκειμενικών δεικηών ππόζβαζηρ παιδιών

μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

ηνπο ππνθεηκεληθνχο δείθηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ,

φπσο αλαθέξζεθε θαη πην πάλσ, πεξηιακβάλνληαη ε γνλετθή εκπινθή, ε

ηθαλνπνίεζε απφ ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημε, ε δπζθνιία επαθήο ησλ γνληψλ κε ην

ζρνιείν, ε ηθαλνπνίεζε απφ ηηο ζρέζεηο κε άιινπο γνλείο θαη ε ηθαλνπνίεζε απφ ηε

ζρέζε ησλ παηδηψλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Ο δείθηεο γνλετθήο εκπινθήο πξνέθπςε

απφ ην άζξνηζκα δχν εξσηήζεσλ: Ed14 Πφζν ζπρλά πεγαίλεηο ζε ζπγθεληξψζεηο

πνπ γίλνληαη ζην ζρνιείν ησλ παηδηψλ ζνπ; θαη Ed15 Πφζν ζπρλά βνεζάο ηα παηδηά

ζνπ ζην δηάβαζκα; Ο δείθηεο «Ηθαλνπνίεζε απφ ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημε»

πξνέθπςε απφ ην άζξνηζκα ησλ εξσηήζεσλ: Ed26 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ ηε

βνήζεηα πνπ ην ζρνιείν δίλεη ζηα παηδηά ζνπ θαη Ed27 Δπίπεδν ηθαλνπνίεζεο απφ

ηνπο δαζθάινπο / θαζεγεηέο ησλ παηδηψλ ζνπ. O δείθηεο «Γπζθνιία επαθήο κε ην

ζρνιείν» πξνέθπςε απφ ην άζξνηζκα ησλ εξσηήζεσλ: Ed20 Δκπφδην επαθήο κε ην

ζρνιείν ην φηη δελ μέξεηο θαιά ειιεληθά, Ed21 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη

δελ έρεηο ειεχζεξν ρξφλν, Ed22 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ έρεηο θαιή

ζρέζε κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, θαη Ed23 Δκπφδην επαθήο κε ην ζρνιείν ην φηη δελ

βνιεχνπλ νη ψξεο πνπ ην ζρνιείν νξίδεη γηα ζπλεξγαζία. Ο δείθηεο «Ηθαλνπνίεζε

απφ ηε ζρέζε κε άιινπο γνλείο» πξνέθπςε απφ ηηο απαληήζεηο ζην εξψηεκα Ed28

Πφζν ηθαλνπνηεκέλνο/ε είζαη απφ ηε ζρέζε ζνπ κε άιινπο γνλείο;, ελψ κε ηελ

Page 92: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

92

εξψηεζε Ed29 Πφζν ηθαλνπνηεκέλνο/ε είζαη απφ ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ ζνπ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο; εμεηάδεηαη ν δείθηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηηο ζρέζεηο ησλ καζεηψλ

ζην ζρνιείν.

Ο Πίλαθαο 32 παξνπζηάδεη ηνπο κέζνπο φξνπο, ηηο ηππηθέο απνθιίζεηο θαη ηνπο

δείθηεο αζπκκεηξίαο θαη θχξησζεο ηεο θαηαλνκήο ησλ δεηθηψλ βάζε ηεο

θαλνληθνπνηεκέλεο θαηαλνκήο κε εχξνο 0-100. Ζ ηηκή ηνπ δείθηε «Γνλετθή

εκπινθή» βξίζθεηαη ζε κέηξηα επίπεδα, ελψ νη δείθηεο «Ηθαλνπνίεζε απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε» θαη «Ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζρέζε κε ηνπο άιινπο γνλείο»

θπκαίλεηαη ειαθξψο πάλσ απφ ην κέζν ηεο θιίκαθαο. Ο δείθηεο «Γπζθνιία επαθήο

κε ην ζρνιείν» βξίζθεηαη ζε ρακειφ επίπεδν, ελψ ν δείθηεο «Ηθαλνπνίεζε απφ ηε

ζρέζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο» ηνπνζεηείηαη πςειά ζηε

βαζκνινγία ηεο θιίκαθαο.

Πίλαθαο 32. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ησλ δεηθηώλ γνλετθήο

εκπινθήο, ηθαλνπνίεζεο από ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημε θαη δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν

N Min Max Mean

Std.

Deviation Skewness Kurtosis2

Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

1. Γνλετθή εκπινθή 503 ,00 100,00 51,6153 28,69050 ,078 ,109 -,933 ,217

2. Ηθαλνπνίεζε απφ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε

501 ,00 100,00 67,7645 23,42632 -,307 ,109 -,291 ,218

3. Γπζθνιία επαθήο

κε ην ζρνιείν

495 ,00 100,00 25,3241 20,02458 ,622 ,110 ,123 ,219

4. Ηθαλνπνίεζε απφ

ηηο ζρέζεηο κε άιινπο

γνλείο

488 ,00 100,00 66,27 20,96307 -,085 ,111 -,500 ,221

5. Ηθαλνπνίεζε απφ

ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ

ζνπ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο

489 ,00 100,00 77,96 17,76180 -,310 ,110 -,622 ,220

Valid N (listwise) 484

Page 93: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

93

1. 2 ςμπληπυμαηικοί δείκηερ

Πξνζδνθίεο ζρεηηθά κε ην κειινληηθό επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ καζεηώλ. Ζ κέηξεζε

ησλ πξνζδνθηψλ ησλ γνληψλ ζρεηηθά κε ην κειινληηθφ επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ

παηδηψλ ηνπο απνηειεί ζεκαληηθή ζπκπιεξσκαηηθή έλδεημε ηεο πξφζβαζεο ηνπο ζηελ

εθπαίδεπζε. Οη πξνζδνθίεο σο ζρεκαηηδφκελεο αληηιήςεηο γηα ηηο κειινληηθέο

θαηαζηάζεηο ησλ επηδησθφκελσλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ, επεξεάδνπλ ηφζν ηελ παξνχζα

φζν θαη ηελ κειινληηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ (Μπαζέηαο, 1999). Με ηελ έλλνηα

απηή νη πξνζδνθίεο απνηεινχλ ζεκαληηθφ θίλεηξν πξνο ηελ επίηεπμε ζθνπψλ θαη

ζηφρσλ. ηελ παξνχζα έξεπλα, νη πξνζδνθίεο ησλ γνληψλ ζρεηηθά κε ην κειινληηθφ

επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ κεηξήζεθε κε 3 εξσηήζεηο (Ed10, Ed11, Ed12), νη

νπνίεο δηεξεπλνχλ θαηά πφζν νη γνλείο ζέινπλ ηα παηδηά ηνπο λα ζπλερίζνπλ ηη

ζπνπδέο κεηά ην Γπκλάζην θαη ην Λχθεην θαη πηζηεχνπλ φηη ηα παηδηά κπνξνχλ λα

πάλε παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα. Με βάζε ηηο αλαθνξέο ησλ γνληψλ, θαίλεηαη φηη ην

76,8% ησλ γνληψλ εθθξάδεη ηελ επηζπκία ηα παηδηά ηνπο λα ζπλερίζνπλ ηηο ζπνπδέο

κεηά ην Γπκλάζην, ην 84,2% κεηά ην Λχθεην θαη ην 71,3% πηζηεχνπλ φηη ηα παηδηά

ηνπο κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα (Πίλαθαο 33). Χο βαζηθνί ιφγνη

πνπ έλα κέξνο ησλ γνληψλ δελ πηζηεχεη φηη ηα παηδηά κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην

είλαη νη εμήο: (α) Ed13.1 Ζ νηθνγέλεηα δελ κπνξεί λα βνεζήζεη νηθνλνκηθά (5,5%),

(β) Ed13.3 Σα παηδηά δελ κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην επεηδή δελ είλαη θαινί

καζεηέο (2%), (γ) Ed13.6 Σα παηδηά δελ κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην επεηδή

ζέινπλ λα πάλε ζε ηερληθή ζρνιή (1,6%), (δ) Ed13.4 Σα παηδηά δελ κπνξνχλ λα πάλε

παλεπηζηήκην επεηδή νη γνλείο δελ ην ζεσξείο ζεκαληηθφ (1%), (ε) Ed13.5 Σα παηδηά

δελ κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην επεηδή νη γνλείο ζέινπλ λα ζπνπδάζνπλ ζηε ρψξα

θαηαγσγήο (1%) θαη (ζη) Ed13.2 Σα παηδηά δελ κπνξνχλ λα πάλε παλεπηζηήκην

επεηδή δελ ππάξρεη θαηάιιειε βνήζεηα απφ ην ζρνιείν (0,4%).

Page 94: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

94

Πίλαθαο 33. Καηαλνκή απαληήζεσλ ζρεηηθά κε ηηο πξνζδνθίεο ησλ γνληώλ γηα ην

κειινληηθό επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ παηδηώλ

Frequency Percent

Ed10. Θέιεηο ηα παηδηά ζνπ λα ζπλερίζνπλ ηηο ζπνπδέο

ζην Γπκλάζην;

388 76,8

Ed11. Θέιεηο ηα παηδηά ζνπ λα ζπλερίζνπλ ηηο

ζπνπδέο ζην Λχθεην;

425 84,2

Ed12. Πηζηεχεηο φηη ηα παηδηά ζνπ κπνξνχλ λα πάλε

ζην παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα;

360 71,3

Αληηιήςεηο γνλέσλ ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληθν-πνιηηηζκηθή πξνζαξκνγή ησλ κεηαλαζηώλ

καζεηώλ. Οη ζρέζεηο κε ζπλνκειίθνπο έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηα παηδηά θαη ηνπο

έθεβνπο, θαζψο θαιχπηνπλ ηελ αλάγθε ηνπ «αλήθεηλ», πεξηνξίδνπλ ηελ αίζζεζε

ηεο απνκφλσζεο θαη εληζρχνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο εμαηνκίθεπζεο θαη επίηεπμεο ηεο

απηνλνκίαο. Ο δείθηεο επαθήο κε ζπλνκήιηθνπο, Έιιελεο θαη ζπκπαηξηψηεο,

ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο σο έλαο δείθηεο επηπνιηηηζκνχ ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ. Ζ

κέηξεζε ηεο επαθήο κε ζπλνκειίθνπο ππνινγίζηεθε κε ηελ εξψηεζε Ed31. Οη θίινη

ησλ παηδηψλ ζνπ είλαη (α) Έιιελεο, (β) πκπαηξηψηεο, (γ) Έιιελεο θαη

πκπαηξηψηεο, (δ) Παηδηά απφ άιιεο ρψξεο. Με βάζε ηηο απαληήζεηο ησλ γνληψλ,

πεξίπνπ ην 50% ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ θάλεη παξέα κε Έιιελεο θαη

ζπκπαηξηψηεο, ην 23,6% κφλν κε Έιιελεο, θαη ην 11% πεξίπνπ θάλεη παξέα είηε κε

ζπκπαηξηψηεο είηε κε παηδηά απφ άιιεο ρψξεο (Πίλαθαο 34).

Πίλαθαο 34. Τη πξνέιεπζε έρνπλ νη θίινη ησλ παηδηώλ ζνπ;

Frequency Percent

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Έιιελεο 119 23,6 27,4 27,4

πκπαηξηψηεο 27 5,3 6,2 33,6

Έιιελεο θαη πκπαηξηψηεο 259 51,3 59,5 93,1

Παηδηά απφ άιιεο ρψξεο 30 5,9 6,9 100,0

Total 435 86,1 100,0

Page 95: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

95

Χο πξνο ηε ζπρλφηεηα επαθήο κε ηνπ ζπλνκειίθνπο, ηα απνηειέζκαηα πξνθχπηνπλ

απφ δχν εξσηήζεηο: Ed32 Πεγαίλνπλ ηα παηδηά ζνπ ζε εθδειψζεηο πνπ θάλνπλ νη

ζπκκαζεηέο ηνπο (π.ρ. πάξηη, βφιηα κε θίινπο, εθδξνκή, θ.ά.);, θαη Ed33 Έξρνληαη νη

θίινη ησλ παηδηψλ ζνπ ζην ζπίηη”; Ζ ζπρλφηεηα επαθήο κε ζπλνκειίθνπο κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί σο έλαο δείθηεο θνηλσληθήο επάξθεηαο θαη απνδνρήο πνπ ζπλδέεηαη

κε ηε ζρνιηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα, ην κέγεζνο ην

ζπγθεθξηκέλνπ δείθηε είλαη 70,91, δειψλνληαο ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν θνηλσληθήο

επάξθεηαο, θαζψο εληνπίδεηαη αξθεηά πάλσ απφ ην κεζαίν ζεκείν ηεο

θαλνληθνπνηεκέλεο θαηαλνκήο (Πίλαθαο 35).

Πίλαθαο 35. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ

δείθηε επαθήο κε ζπλνκειίθνπο

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic Std error Statistic Std error

Ed32 Πφζν ζπρλά πεγαίλνπλ

ηα παηδηά ζνπ ζε εθδειψζεηο

πνπ θάλνπλ νη ζπκκαζεηέο

ηνπο;

494 1 5 3,73 ,982 -,518 ,110 -,129 ,219

Ed33 Πφζν ζπρλά έξρνληαη νη

θίινη ησλ παηδηψλ ζνπ ζην

ζπίηη;

494 1 5 3,36 1,088 -,264 ,110 -,544 ,219

χλνιν 492 1,00 5,00 3,55 ,92896 -,216 ,110 -,406 ,220

Καλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή

ηνπ δείθηε

492 20,0 100,00 70,9146 18,57930 -,216 ,110 -,406 ,220

Valid N (listwise) 492

Γείθηεο θνηλσληθήο ζηήξημεο. Ζ άηππε θαη ηππηθή βνήζεηα πνπ δέρεηαη ην άηνκν απφ

άιινπο αλζξψπνπο ή νκάδεο ζεσξείηαη ζεκαληηθφο δείθηεο πνπ ζπλεηζθέξεη ζηελ

επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη αληηκεηψπηζε δπζθνιηψλ. Ο δείθηεο άηππεο θνηλσληθήο

ζηήξημεο ζηελ παξνχζα έξεπλα εμεηάζηεθε κε δχν εξσηήζεηο: Ed16 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ νη ζπκκαζεηέο/θίινη; Ed17 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ ηα αδέιθηα/άιινη ζπγγελείο; θαη ν δείθηεο

ηππηθήο θνηλσληθήο ζηήξημεο κε ηηο εξσηήζεηο Ed18 Πφζν ζπρλά βνεζάλε ζηα

καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ ην θξνληηζηήξην/ηα ηδηαίηεξα; θαη Ed19 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ παηδηψλ ζνπ νη δάζθαινη θαη νη θαζεγεηέο ηνπ ζρνιείνπ;

Ο Πίλαθαο 36 παξνπζηάδεη ηνπο πεξηγξαθηθνχο δείθηεο ησλ εξσηήζεσλ ζρεηηθά κε

Page 96: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

96

ηελ άηππε θαη ηππηθή θνηλσληθή ζηήξημε ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ κε βάζε

αλαθνξέο ησλ γνληψλ.

Πίλαθαο 36. Πεξηγξαθηθνί ζηαηηζηηθνί δείθηεο ησλ εξσηήζεσλ ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληθή ζηήξημε ησλ καζεηώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

Ed16 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε νη

ζπκκαζεηέο/θίινη;

487 1 5 2,57 1,201 ,253 ,111 -,961 ,221

Ed17 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε ηα

αδέιθηα/άιινο

ζπγγελήο;

476 1 5 2,48 1,465 ,397 ,112 -1,322 ,223

Ed18 Πφζν ζπρλά

βνεζάεη ην

θξνληηζηήξην/ηα

ηδηαίηεξα καζήκαηα;

477 1 5 1,87 1,378 1,212 ,112 -,134 ,223

Ed19 Πφζν ζπρλά

βνεζάλε νη

δάζθαινη/θαζεγεηέο

ηνπ ζρνιείνπ;

490 1 5 3,60 1,276 -,756 ,110 -,473 ,220

Valid N (listwise) 463

Με βάζε ηα απνηειέζκαηα, πξνθχπηεη φηη ν δείθηεο θνηλσληθήο ζηήξημεο ησλ

καζεηψλ ηνπνζεηείηαη ζην κεζαίν ζεκείν ηεο θαλνληθνπνηεκέλεο θαηαλνκήο

(Πίλαθαο 37).

Πίλαθαο 37. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε

θνηλσληθήο ζηήξημεο

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

Άηππε

ζηήξημε

473 20,00 100,00 50,1903 21,07708 ,252 ,112 -,743 ,224

Σππηθή

ζηήξημε

474 20,00 100,00 54,5359 20,22850 ,316 ,112 -,232 ,224

πλνιηθή

ζηήξημε

463 20,00 100,00 52,3650 16,35876 ,164 ,113 -,106 ,226

Page 97: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

97

Πίλαθαο 37. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε

θνηλσληθήο ζηήξημεο

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

Άηππε

ζηήξημε

473 20,00 100,00 50,1903 21,07708 ,252 ,112 -,743 ,224

Σππηθή

ζηήξημε

474 20,00 100,00 54,5359 20,22850 ,316 ,112 -,232 ,224

πλνιηθή

ζηήξημε

463 20,00 100,00 52,3650 16,35876 ,164 ,113 -,106 ,226

Valid N

(listwise)

463

Γείθηεο ςπρνινγηθήο πξνζαξκνγήο κεηαλαζηώλ καζεηώλ. Ο δείθηεο ςπρνινγηθήο

ςπρνινγηθήο πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κε βάζε ηηο αληηιήςεηο ησλ

γνληψλ ηνπο κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ ζπλαηζζεκαηηθψλ

δπζθνιηψλ θαη ησλ πξνβιεκάησλ ζπκπεξηθνξάο πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα παηδηά

κεηαλαζηψλ. ηελ παξνχζα έξεπλα ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο πεξηιακβάλεη (α) ην

βαζκφ ςπρνινγηθήο επάξθεηαο ηνπ παηδηνχ (Ed34 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ ηα

πάλε θαιά εδψ ζηελ Διιάδα;, Ed35 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ είλαη

ζηελαρσξεκέλα/θαθφθεθα;, Ed36 ε πνην βαζκφ ηα παηδηά ζνπ ηειεηψλνπλ φ,ηη έρνπλ

μεθηλήζεη;) θαη (β) ηελ απνπζία δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο (Ed30 Αλεζπρείο

κήπσο ηα παηδηά ζνπ έρνπλ "κπιεμίκαηα" κε ην λφκν;) (Πίλαθαο 38).

Page 98: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

98

Πίλαθαο 38. Πεξηγξαθηθνί ζηαηηζηηθνί δείθηεο ησλ εξσηήζεσλ ζρεηηθά κε ηελ ςπρνινγηθή επάξθεηα θαη ηελ

απνπζία δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

Ed34 ε πνην βαζκφ

ηα παηδηά ζνπ ηα πάλε

θαιά εδψ ζηελ

Διιάδα;

496 1 5 4,20 ,878 -,688 ,110 -,412 ,219

Ed35 ε πνην βαζκφ

ηα παηδηά ζνπ (δελ)

είλαη

ζηελαρσξεκέλα/θαθφ

θεθα;

485 1 5 4,41 1,200 -1,649 ,111 ,952 ,221

Ed36 ε πνην βαζκφ

ηα παηδηά ζνπ

ηειεηψλνπλ φ,ηη έρνπλ

μεθηλήζεη;

493 1 5 3,67 1,161 -,617 ,110 -,261 ,220

Ed30 (Γελ)

Αλεζπρείο κήπσο ηα

παηδηά ζνπ έρνπλ

"κπιεμίκαηα" κε ην

λφκν;

490 1 5 3,73 1,564 -,578 ,110 -1,396 ,220

Valid N (listwise) 476

Όπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 39, ν κέζνο φξνο ηεο βαζκνινγίαο ζηελ

θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή ηνπ δείθηε ηεο ςπρνινγηθήο πξνζαξκνγήο είλαη 79,87

θαη ε ηππηθή απφθιηζε 14,40. Οη ηηκέο απηέο, φπσο θαη νη ηηκέο ησλ επηκέξνπο

δηαζηάζεσλ ηεο ςπρνινγηθήο επάξθεηαο (Μ.Ο.=81,69, Σ.Α.=14,56) θαη ηεο απνπζίαο

δηαηαξαθηηθήο ζπκπεξηθνξάο (Μ.Ο.=74,65, Σ.Α.=31,28) δειψλνπλ ηθαλνπνηεηηθφ

επίπεδν ςπρνινγηθήο πξνζαξκνγήο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ.

Page 99: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

99

Πίλαθαο 39. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε ςπρνινγηθήο

πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ

N Mini Max Mean

Std.

Deviation Skewness Kurtosis

Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

ED-Φπρνινγηθή

επάξθεηα

482 33,33 100,00 81,6874 14,56260 -,506 ,111 -,610 ,222

ED-Γηαηαξαθηηθή

ζπκπεξηθνξά

490 20,00 100,00 74,6531 31,27786 -,578 ,110 -1,396 ,220

ED-Φπρνινγηθή

πξνζαξκνγή

476 35,00 100,00 79,8739 14,39608 -,397 ,112 -,503 ,223

Valid N (listwise) 476

2. Ππόζβαζη παιδιών μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη και έλεγσορ

δημογπαθικών παπαγόνηυν

ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηνλ έιεγρν

ηεο επίδξαζεο δεκνγξαθηθψλ παξαγφλησλ (ρψξα θαηαγσγήο, δηάξθεηα παξακνλήο

ζηελ Διιάδα, ειηθία, θχιν θαη αζηηθφηεηα) ζηνπο δείθηεο πξφζβαζεο παηδηψλ

κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν.

2.1 Οκάδεο ππεθνόηεηαο

Ζ ζρνιηθή επίδνζε ησλ καζεηψλ Γεκνηηθνχ θαη Γπκλαζίνπ κε βάζε ηηο αλαθνξέο

ησλ γνληψλ βξέζεθε λα κελ ζρεηίδεηαη κε ηηο νκάδεο θαηαγσγήο. Χζηφζν, κε βάζε ηα

ζηνηρεία ηεο έξεπλαο, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ

εκθαλίδεηαη ζηνπο κεηαλάζηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ λέα θξάηε ηεο Δπξσπατθήο

Έλσζεο (36,6%), ελψ ζηνπο κεηαλάζηεο απφ ηελ Αιβαλία θαη ινηπέο ρψξεο ηεο

Δπξψπεο εθηφο Δπξσπατθήο Έλσζεο ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ είλαη 15% θαη 16%

αληίζηνηρα ρ2(4, n=632)=19,29, p<0,01 (Πίλαθαο 40).

Page 100: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

100

Πίλαθαο 40. Καηαλνκή (απόιπηεο θαη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο) πξόσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ σο πξνο ηελ

νκάδα θαηαγσγήο

Πξφσξε

εγθαηάιεηςε

Οκάδα θαηαγσγήο

Διιεληθή Αιβαληθή Νέα θξάηε ΔΔ Λνηπέο

ρψξεο εθηφο

ΔΔ

Αζία-Αθξηθή-

Νφηηνο

Ακεξηθή

χλνιν

f % f % f % f %

Ναη - - 74 15,1 15 36,6 10 16,4 1 6,7 102 15,8

Όρη 26 100 415 84,9 26 63,4 51 83,6 14 93,3 567 84,2

χλνιν 26 4,1 489 77,4 41 6,5 61 9,7 15 2,4 669 100

Σεκείσζε. Οη ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο έρνπλ ππνινγηζηεί γηα ηελ νκάδα θαηαγσγήο

ρεηηθά κε ηελ γνλετθή εκπινθή F(3, 495)=3,17, p<0,05 θαη ηελ ηθαλνπνίεζε απφ

ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημε F(3, 494)=7,13, p<0,001, νη κεηαλάζηεο απφ ρψξεο ηεο Αθξηθήο

θαη Νφηηαο Ακεξηθήο εκθαλίδνληαη λα ζεκεηψλνπλ ηνλ πςειφηεξν δείθηε. Δπηπιένλ,

δειψλνπλ ην πςειφηεξν επίπεδν πξνζιακβαλφκελεο θνηλσληθήο ζηήξημεο θαη ςπρνινγηθήο

επάξθεηαο ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη Αιβαλνί επίζεο, δειψλνπλ πςειφ δείθηε

πξνζιακβαλφκελεο ςπρνινγηθήο επάξθεηαο ησλ παηδηψλ ηνπο F(3, 472)=5,89, p<0,01. Οη

κεηαλάζηεο απφ ηα λέα θξάηε κέιε ηεο Δπξψπεο ζεκεηψλνπλ ηνπο ρακειφηεξνπο δείθηεο

γνλετθήο εκπινθήο θαη ηθαλνπνίεζεο απφ ηελ εθπαηδεπηηθή ζηήξημεο, αιιά θαη ηνπο

ρακειφηεξνπο δείθηεο πξνζιακβαλφκελεο θνηλσληθήο ζηήξημεο F(3, 472)=4,90, p<0,01 θαη

ςπρνινγηθήο επάξθεηαο ησλ παηδηψλ ηνπο (Πίλαθαο 41).

Page 101: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

101

Πίλαθαο 41. Μέζνη όξνη ησλ δεηθηώλ γνλετθήο εκπινθήο, ηθαλνπνίεζεο από ηελ εθπαηδεπηηθή

ζηήξημε, δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν θαη ςπρνθνηλσληθήο πξνζαξκνγήο ησλ καζεηώλ σο

πξνο ηελ νκάδα ππεθνόηεηαο

Οκάδα ππεθνφηεηαο

Αιβ/θή Νέα

θξάηε

κέιε ηεο

Δ.Δ.

Δπξψπε

εθηφο ηεο

Δ.Δ.

Αζία,

Αθηθή,

Ν.Ακεξηθή

Μ Μ Μ Μ F

Υπνθεηκεληθνί δείθηεο

Γνλετθή εκπινθή 51,3αβ 52,1αβ 45,7β 68,8 α 3,17*

Ηθαλνπνίεζε απφ ην ζρνιείν 68,9αβ 65,18β 56,63β 81,88α 7,13***

Γπζθνιία επαθήο κε ζρνιείν 25,5 26,5 26,2 17,70 1,05

Ηθαλνπνίεζε απφ γνλείο 66,6 62,8 62,08 74 1,99

Ηθαλνπνίεζε απφ ζπκκαζεηέο 78,8 70,7 77,5 77,0 1,79

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

Δπαθή κε ζπκκαζεηέο 70,5 63,9 74,8 64,8 3,03

Κνηλσληθή ζηήξημε 53,8αβ 46,0β 52,9αβ 61,8α 4,90**

Φπρνινγηθή επάξθεηα 80,9α 71,5β 75,3αβ 82,9α 5,89**

* p<,05. ** p<,01. *** p<,001. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ

ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

2.2 Δπίπεδν αζηηθόηεηαο

Πξόσξε εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ γηα ηελ ειηθία 25 θαη άλσ θαη αζηηθόηεηα. Σα

απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηα πνζνζηά πξφσξεο

εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ ηεο ζπγθεθξηκέλεο ειηθίαο θαη ηελ αζηηθφηεηα, δειαδή,

αλ κέλνπλ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε, ζε ινηπέο αζηηθέο πεξηνρέο, ζε εκηαζηηθέο θαη

αγξνηηθέο πεξηνρέο ρ2(3, n=70)=11,2, p=0,01. πγθεθξηκέλα, ν δείθηεο πξφσξεο

εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ απφ άηνκα ηεο ζπγθεθξηκέλεο ειηθηαθήο νκάδαο είλαη

πςειφηεξνο ζηηο αγξνηηθέο θαη εκηαζηηθέο πεξηνρέο θαη ρακειφηεξνο ζηελ Αζήλα θαη

Θεζζαινλίθε (Πίλαθαο 42).

Page 102: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

102

Πίλαθαο 42. Καηαλνκή (απόιπηεο θαη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο) πξόσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ σο πξνο

ηελ ειηθηαθή νκάδα 25 θαη άλσ έηε θαη αζηηθόηεηα

Πξφσξε

εγθαηάιεηςε

Αζηηθφηεηα

Αζήλα-

Θεζζαινλίθε

Λνηπέο

αζηηθέο

πεξηνρέο

Ζκηαζηηθέο

πεξηνρέο

Αγξνηηθέο

πεξηνρέο

χλνιν

f % f % f % f % F %

Ναη 13 29,5 10 62,5 4 80 4 80 31 44,3

Όρη 31 70,5 6 37,5 1 20 1 20 39 55,7

χλνιν 44 62,9 16 22,9 4 7,1 4 7,1 70 100

Σεκείσζε. Οη ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο έρνπλ ππνινγηζηεί σο πξνο ηελ αζηηθφηεηα

Οη κεηαλάζηεο πνπ δνπλ ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο εκθαλίδνπλ πςειφηεξν

δείθηε γνλετθήο εκπινθήο F(3, 495)=3,53, p<0,05, κεγαιχηεξε ηθαλνπνίεζε απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε F(3, 494)=3,06, p<0,05, απφ ηηο ζρέζεηο κε ηνπο άιινπο

γνλείο F(3, 487)=8,61, p<0,001 θαη απφ ηηο ζρέζεηο ησλ παηδηψλ ηνπο κε ηνπο άιινπο

καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ F(3, 485)=7,84, p<0,001, πςειφηεξν δείθηε

πξνζιακβαλφκελεο θνηλσληθήο F(3, 491)=5,98, p<0,01 θαη ςπρηθήο επάξθεηαο ησλ

παηδηψλ ηνπο F(3, 481)=4,94, p<0,01 (Πίλαθαο 43).

Page 103: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

103

Πίλαθαο 43. Μέζνη όξνη ησλ δεηθηώλ γνλετθήο εκπινθήο, ηθαλνπνίεζεο από ηελ εθπαηδεπηηθή

ζηήξημε, δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν θαη ςπρνθνηλσληθήο πξνζαξκνγήο ησλ καζεηώλ σο

πξνο ην επίπεδν αζηηθόηεηαο

Δπίπεδν αζηηθφηεηαο

Αζήλα-

Θεο/ληθε

Αζηηθέο

πεξηνρέο

Ζκηαζηηθέο Αγξνηηθέο

Μ Μ Μ Μ F

Υπνθεηκεληθνί δείθηεο

Γνλετθή εκπινθή 51,3αβ 52,1αβ 45,7β 68,8 α 3,53*

Ηθαλνπνίεζε απφ ην ζρνιείν 65,71αβ 67,54αβ 65,37β 74,84α 3,06*

Γπζθνιία επαθήο κε ζρνιείν 27,0 25,8 25,7 20,1 2,03

Ηθαλνπνίεζε απφ γνλείο 63,1β 63,7β 64,7β 75,1α 8,61***

Ηθαλνπνίεζε απφ ζπκκαζεηέο 74,4γ 81,9αβ 76,7βγ 84,3α 7.84***

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

Δπαθή κε ζπκκαζεηέο 67,7β 71,3αβ 68,5β 77,9α 5,98**

Κνηλσληθή ζηήξημε 56,0 50,2 51,3 51,3 3,04

Φπρνινγηθή επάξθεηα 78,1β 83,3αβ 82αβ 84,5α 4,94**

* p<,05. ** p<,01. *** p<,001. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ

ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

2.3 Γηάξθεηα παξακνλήο

Πξόσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, ν δείθηεο

πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ ειηθίαο 19-14 εηψλ είλαη κεγαιχηεξνο γηα ηα

άηνκα κε ιηγφηεξα ρξφληα παξακνλήο ζηελ Διιάδα ρ2(1, n=129)=5,40, p<0,05.

πγθεθξηκέλα, γηα ηα άηνκα κε ρξφλν παξακνλήο ζηελ Διιάδα 1-5 έηε, ην πνζνζηφ

πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ αγγίδεη 64,3% θαη γη’ απηνχο κε 6-10 ρξφληα

ζηελ Διιάδα ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ ηνπνζεηείηαη ζην 53,1%. Γηα ηηο δχν

ππφινηπεο θαηεγνξίεο (11-15 ρξφληα θαη 16 θαη άλσ ρξφληα ζηελ Διιάδα) ν δείθηεο

είλαη πεξίπνπ ζην 34% (Πίλαθαο 44).

Page 104: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

104

Πίλαθαο 44. Καηαλνκή (απόιπηεο θαη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο) πξόσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ σο πξνο

ηελ ειηθηαθή νκάδα 19-14 θαη ρξόληα παξακνλήο ζηελ Διιάδα

Πξφσξε

εγθαηάιεηςε

Υξφληα παξακνλήο

1-5 6-10 11-15 16 θαη άλσ χλνιν

f % f % f % f % f %

Ναη 9 64,3 17 53,1 17 33,3 11 34,4 54 41,9

Όρη 4 35,7 15 46,9 34 66,7 21 65,6 75 58,1

χλνιν 14 10,9 32 24,8 51 39,5 32 24,8 129 100

Σεκείσζε. Οη ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο έρνπλ ππνινγηζηεί γηα ηηο ειηαθέο νκάδεο.

Ο ρξφλνο παξακνλήο ζηελ Διιάδα θαίλεηαη λα ζπλδέεηαη κφλν κε ηε

ζπρλφηεηα επαθήο F(3, 476)=8,35, p<0,001 ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο θαη ηελ πξνζιακβαλφκελε ζηήξημε F(3, 449)=5,84, p<0,01.

πγθεθξηκέλα, νη γνλείο πνπ κέλνπλ πάλσ απφ 11 ρξφληα ζηελ Διιάδα αλαθέξνπλ

πςειφηεξν δείθηε επαθήο ησλ παηδηψλ ηνπο κε ηνπο άιινπο ζπκκαζεηέο. Τςειφηεξε

πξνζιακβαλφκελε ζηήξημε παηδηψλ αλαθέξεηαη απφ ηνπο γνλείο πνπ κέλνπλ ζηελ

Διιάδα 11-15 ρξφληα, ελψ ρακειφηεξε απφ ηνπο γνλείο κε ρξφληα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα 6-10 ρξφληα. Ο δείθηεο πξνζιακβαλφκελεο θνηλσληθήο ζηήξημεο ησλ παηδηψλ

γηα ηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο ηνπνζεηείηαη ζε ελδηάκεζν επίπεδν (Πίλαθαο 45).

Page 105: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

105

Πίλαθαο 45. Μέζνη όξνη ησλ δεηθηώλ γνλετθήο εκπινθήο, ηθαλνπνίεζεο από ηελ εθπαηδεπηηθή

ζηήξημε, δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν θαη ςπρνθνηλσληθήο πξνζαξκνγήο ησλ καζεηώλ σο

πξνο ηε δηάξθεηα παξακνλήο

Γηάξθεηα παξακνλήο

1-5 έηε 6-10 έηε 11-15 έηε 16 θαη έηε

Μ Μ Μ Μ F

Υπνθεηκεληθνί δείθηεο

Γνλετθή εκπινθή 50,0 55,3 52,4 48,1 1,29

Ηθαλνπνίεζε απφ ην ζρνιείν 68,8 67,8 67,9 64,9 0,53

Γπζθνιία επαθήο κε ζρνιείν 29,3 22,7 25,6 26,6 1,07

Ηθαλνπνίεζε απφ γνλείο 62,1 64,7 66,4 64,4 0,47

Ηθαλνπνίεζε απφ ζπκκαζεηέο 75,7 73,3 79,5 77,8 2,44

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

Δπαθή κε ζπκκαζεηέο 61,0β 64,8αβ 73,5α 72,6α 8,35***

Κνηλσληθή ζηήξημε 50,3αβ 46,4β 54,5α 53,8αβ 5,84**

Φπρνινγηθή επάξθεηα 77,0 77,1 80,9 79,7 0,71

** p<,01,*** p<,001. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά

κεηαμχ ηνπο ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

2.4 Φύιν

Πεξηζζφηεξα αγφξηα παξά θνξίηζηα (56,3% έλαληη 14,9%) πνπ αλήθνπλ ζηελ

ειηθηαθή θαηεγνξία 19-24 εηψλ εγθαηαιείπνπλ ην ζρνιείν (14,9%) ρ2(1,

n=134)=21,37, p<0,001 (Πίλαθαο 46).

Πίλαθαο 46. Καηαλνκή (απόιπηεο θαη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο) πξόσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ

σο πξνο ηελ ειηθηαθή νκάδα 19-24 θαη ην θύιν

Φχιν

Total Αγφξηα Κνξίηζηα

φρη Count 38 40 78

% within ED Πξφσξε εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ (19-24 εηψλ) 48,7% 51,3% 100,0%

% within Dem4 Φχιν 43,7% 85,1% 58,2%

Page 106: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

106

λαη Count 49 7 56

% within ED Πξφσξε εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ (19-24 εηψλ) 87,5% 12,5% 100,0%

% within Dem4 Φχιν 56,3% 14,9% 41,8%

Total Count 87 47 134

% within ED Πξφσξε εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ (19-24 εηψλ) 64,9% 35,1% 100,0%

% within Dem4 Φχιν 100,0% 100,0% 100,0%

Οη άληξεο ζε ζχγθξηζε κε ηηο γπλαίθεο ζεκείσζαλ ρακειφηεξν δείθηε

γνλετθήο εκπινθήο κε ην ζρνιείν F(1, 495)=55,78, p<0,001 θαη πςειφηεξν δείθηε

δπζθνιίαο επαθήο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο F(1, 490)=38,89, p<0,001. Απφ ηελ άιιε,

ν δείθηεο πξνζιακβαλφκελεο ζηήξημεο ησλ παηδηψλ είλαη πςειφηεξνο γηα ηνπο

άληξεο παξά γηα ηηο γπλαίθεο F(1, 462)=4,07, p<0,01 (Πίλαθαο 47).

Πίλαθαο 47. Μέζνη όξνη ησλ δεηθηώλ γνλετθήο εκπινθήο, ηθαλνπνίεζεο από ηελ εθπαηδεπηηθή

ζηήξημε, δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν θαη ςπρνθνηλσληθήο πξνζαξκνγήο ησλ καζεηώλ σο

πξνο ην θύιν ησλ εξσηεζέλησλ

Φχιν

Άλδξεο Γπλαίθεο F

Μ.Ο. Μ.Ο.

Υπνθεηκεληθνί δείθηεο

Γνλετθή εκπινθή 41,8 60,8 55,78***

Ηθαλνπνίεζε απφ ην ζρνιείν 68,2 67,1 0,22

Γπζθνιία επαθήο κε ζρνιείν 31,5 20,6 38,89***

Ηθαλνπνίεζε απφ γνλείο 64,8 66,1 0,45

Ηθαλνπνίεζε απφ ζπκκαζεηέο 77,5 77,7 0,01

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

Δπαθή κε ζπκκαζεηέο 70,5 70,0 0,08

Κνηλσληθή ζηήξημε 54,3 51,2 4,07**

Φπρνινγηθή επάξθεηα 79,5 79,9 0,11

** p<,01. *** p<,001

Page 107: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

107

Γ. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΗΗ: ΔΝΖΛΗΚΔ ΜΔΣΑΝΑΣΔ

1. Γείκηερ ππόζβαζηρ ενηλίκυν μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη και

δημογπαθικοί παπάγονηερ

Οη βαζηθνί δείθηεο πξφζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε πνπ

εμεηάδνληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε κειέηε είλαη: (α) ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν

κεηαλαζηψλ, (β) ην πνζνζηφ αηφκσλ ειηθίαο 30-34 εηψλ κε ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε,

θαη (γ) ν δείθηεο γλψζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο.

1.1 Δκπαιδεςηικό επίπεδο

Με βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο ηεο παξνχζαο έξεπλαο, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ

ησλ κεηαλαζηψλ είλαη απφθνηηνη ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Γπκλαζίνπ:

25,3%, Λπθείνπ: 22,3%, ΣΔΛ/ΣΔ: 4,1%, ΗΔΚ: 2,6%), ην 27,8% έρεη απνιπηήξην

δεκνηηθνχ, ελψ ην πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ πνπ έρεη απνθνηηήζεη απφ ηδξχκαηα

Αλψηεξεο θαη Αλψηαηεο Δθπαίδεπζεο είλαη 5,6%. To 8,1% ησλ κεηαλαζηψλ δελ έρεη

θνηηήζεη ζην δεκνηηθφ (0,7%) ή έρεη νινθιεξψζεη κεξηθέο ηάμεηο δεκνηηθνχ (7,3%)

(Πίλαθαο 48).

Πίλαθαο 48. Καηαλνκή ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο

Frequenc

y Percent

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Bootstrap for Percenta

Bias

Std.

Error

95% Confidence

Interval

Lower Upper

Vali

d

θαζφινπ θνίηεζε 12 ,7 ,7 ,7 ,0 ,2 ,3 1,1

ιίγεο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

134 7,3 7,3 8,0 ,0 ,6 6,2 8,5

απφθνηηνο

Γεκνηηθνχ

507 27,8 27,8 35,8 ,0 1,1 25,8 29,7

Γπκλάζην 462 25,3 25,3 61,1 ,0 1,0 23,4 27,4

ΣΔΛ/ΣΔ/πνιπθι

αδηθφ

74 4,1 4,1 65,2 ,0 ,5 3,1 4,9

Λχθεην 407 22,3 22,3 87,5 ,0 1,0 20,4 24,2

ΗΔΚ 47 2,6 2,6 90,0 ,0 ,4 1,9 3,3

Page 108: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

108

ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ 79 4,3 4,3 94,4 ,0 ,5 3,4 5,3

ΑΔΗ 103 5,6 5,6 100,0 ,0 ,5 4,7 6,7

Total 1825 100,0 100,0 ,0 ,0 100,0 100,0

a. Unless otherwise noted, bootstrap results are based on 1000 bootstrap samples

Χο πξνο ηελ ππεθνόηεηα, θαίλεηαη φηη νη κεηαλάζηεο απφ ρψξεο ηεο Αζίαο, ηεο

Αθξηθήο θαη ηεο Νφηηαο Ακεξηθήο έρνπλ ην πςειφηεξν πνζνζηφ αηφκσλ πνπ έρνπλ

νινθιεξψζεη κφλν ηε Γεκνηηθφ (50,7%), αθνινπζνχλ νη κεηαλάζηεο απφ ηελ

Αιβαλία (27,6%), ελψ ηα πνζνζηά ησλ άιισλ νκάδσλ είλαη ρακειφηεξα (Νέα θξάηε

ΔΔ: 15%, Λνηπέο ρψξεο εθηφο ΔΔ: 17,3%). Οη κεηαλάζηεο απφ ηα λέα θξάηε κέιε

θαη ηηο ινηπέο ρψξεο εθηφο Δ.Δ. εκθαλίδνπλ ηα ρακειφηεξα πνζνζηά αηφκσλ πνπ δελ

πήγαλ θαζφινπ ζρνιείν ή πνπ θνίηεζαλ κεξηθέο ηάμεηο δεκνηηθνχ. Οη κεηαλάζηεο

απφ ινηπέο ρψξεο εθηφο Δ.Δ. εκθαλίδνπλ πςειφηεξα πνζνζηά αηφκσλ πνπ έρνπλ

νινθιεξψζεη ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ ρ2(24, n=1825)=154, 988, p<0,001 (Πίλαθαο 49).

Πίλαθαο 49. Καηαλνκή ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ηελ ππεθνόηεηα

Αιβαληθ

ή

Νέα θξάηε-

κέιε EE

Λνηπέο ρψξεο

Δπξψπεο

εθηφο ΔΔ

Αζία-Αθξηθή-

Νφηηνο

Ακεξηθή χλνιν

7 1 1 2 11

θαζφινπ θνίηεζε Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 58,3% 8,3% 16,7% 16,7% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) ,6% ,4% ,9% ,9% ,7%

ιίγεο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

Count 87 11 12 24 134

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 64,9% 8,2% 9,0% 17,9% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 7,8% 4,2% 5,4% 10,8% 7,3%

απφθνηηνο

Γεκνηηθνχ

Count 308 54 32 113 507

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 60,7% 10,7% 6,3% 22,3%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 27,6% 20,5% 14,3% 50,7% 27,8%

Γπκλάζην Count 295 82 51 34 462

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 63,9% 17,7% 11,0% 7,4% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 26,5% 31,1% 22,9% 15,2% 25,3%

Page 109: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

109

ΣΔΛ/ΣΔ/πνιπ

θιαδηθφ

Count 50 10 11 3 74

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 67,6% 13,5% 14,9% 4,1% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 4,5% 3,8% 4,9% 1,3% 4,1%

Λχθεην Count 250 78 49 30 407

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 61,4% 19,2% 12,0% 7,4% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 22,4% 29,5% 22,0% 13,5% 22,3%

ΗΔΚ Count 30 6 9 2 47

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 63,8% 12,8% 19,1% 4,3% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 2,7% 2,3% 4,0% ,9% 2,6%

ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ Count 41 8 24 6 79

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 51,9% 10,1% 30,4% 7,6% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 3,7% 3,0% 10,8% 2,7% 4,3%

ΑΔΗ Count 47 14 33 9 103

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 45,6% 13,6% 32,0% 8,7% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 4,2% 5,3% 14,8% 4,0% 5,6%

% of Total 2,6% ,8% 1,8% ,5% 5,6%

Total Count 1115 264 223 223 1825

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 61,1% 14,5% 12,2% 12,2% 100,0%

Τπεθνφηεηα (θαη.) 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Χο πξνο ην επίπεδν αζηηθόηεηαο, θαίλεηαη φηη πεξηζζφηεξνη κεηαλάζηεο Γεκνηηθνχ ή

κε ιίγεο ηάμεηο Γεκνηηθνχ βξίζθνληαη ζε αζηηθέο πεξηνρέο πιελ Αζήλαο θαη

Θεζζαινλίθεο, ζηηο εκηαζηηθέο θαη αγξνηηθέο πεξηνρέο ρ2(24, n=1825)=93,77,

p<0,001 (Πίλαθαο 50).

Page 110: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

110

Πίλαθαο 50. Καηαλνκή ηνπ δείγκαηνο σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ηελ αζηηθόηεηα

Αζηηθφηεηα

Total

Αζήλα-

Θεζζαινλίθε

ινηπέο

αζηηθέο

πεξηνρέο

εκηαζηηθέο

πεξηνρέο

αγξνηηθέο

πεξηνρέο

θαζφινπ

θνίηεζε

Count 5 4 2 1 12

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

41,7% 33,3% 16,7% 8,3% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

,6% ,7% ,9% ,5% ,7%

ιίγεο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

Count 36 50 25 23 134

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

26,9% 37,3% 18,7% 17,2% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

4,4% 8,4% 11,2% 12,3% 7,3%

απφθνηηνο

Γεκνηηθνχ

Count 188 180 67 72 507

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

37,1% 35,5% 13,2% 14,2% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

22,9% 30,4% 29,9% 38,5% 27,8%

Γπκλάζην Count 203 143 69 47 462

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

43,9% 31,0% 14,9% 10,2% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

24,7% 24,2% 30,8% 25,1% 25,3%

ΣΔΛ/ΣΔ/πν

ιπθιαδηθφ

Count 44 21 5 4 74

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

59,5% 28,4% 6,8% 5,4% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

5,4% 3,5% 2,2% 2,1% 4,1%

Λχθεην Count 214 129 36 28 407

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

52,6% 31,7% 8,8% 6,9% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

26,0% 21,8% 16,1% 15,0% 22,3%

ΗΔΚ Count 30 12 3 2 47

Page 111: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

111

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

63,8% 25,5% 6,4% 4,3% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

3,6% 2,0% 1,3% 1,1% 2,6%

ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ Count 34 32 7 6 79

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

43,0% 40,5% 8,9% 7,6% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

4,1% 5,4% 3,1% 3,2% 4,3%

ΑΔΗ Count 68 21 10 4 103

% within Dem9

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

(βαζκίδα πνπ

νινθιήξσζε)

66,0% 20,4% 9,7% 3,9% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

8,3% 3,5% 4,5% 2,1% 5,6%

Total Count 822 592 224 187 1825

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

45,0% 32,4% 12,3% 10,2% 100,0%

% within

Αζηηθφηεηα

100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% of Total 45,0% 32,4% 12,3% 10,2% 100,0%

Ψο πξνο ηα ρξόληα παξακνλήο, θαίλεηαη φηη πεξηζζφηεξνη κεηαλάζηεο πνπ έρνπλ

έξζεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Διιάδα (1-10 ρξφληα) αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ

απνθνίησλ Γεκνηηθνχ ή έρνπλ νινθιεξψζεη κεξηθέο ηάμεηο Γεκνηηθνχ ρ2(24,

n=1776)=83,92, p<0,001 (Πίλαθαο 51).

Page 112: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

112

Πίλαθαο 51. Καηαλνκή ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ην ρξόλν παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

Dem15r Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ Διιάδα (θαη.)

Total 1-5 ρξφληα 6-10 ρξφληα

11-15

ρξφληα

16+

ρξφληα

θαζφινπ

θνίηεζε

Count 1 8 2 1 12

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 8,3% 66,7% 16,7% 8,3% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

,4% 1,6% ,3% ,2% ,7%

ιίγεο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

Count 26 46 39 21 132

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 19,7% 34,8% 29,5% 15,9% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

9,5% 9,3% 6,7% 5,0% 7,4%

απφθνηηνο

Γεκνηηθνχ

Count 99 151 149 100 499

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 19,8% 30,3% 29,9% 20,0% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

36,0% 30,6% 25,5% 23,6% 28,1%

Γπκλάζην Count 80 127 139 103 449

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 17,8% 28,3% 31,0% 22,9% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

29,1% 25,8% 23,8% 24,3% 25,3%

ΣΔΛ/ΣΔ/πνιπ

θιαδηθφ

Count 5 16 26 23 70

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 7,1% 22,9% 37,1% 32,9% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

1,8% 3,2% 4,4% 5,4% 3,9%

Λχθεην Count 48 102 145 96 391

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 12,3% 26,1% 37,1% 24,6% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

17,5% 20,7% 24,8% 22,7% 22,0%

ΗΔΚ Count 1 4 20 20 45

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 2,2% 8,9% 44,4% 44,4% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

,4% ,8% 3,4% 4,7% 2,5%

Page 113: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

113

ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ Count 4 16 31 26 77

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 5,2% 20,8% 40,3% 33,8% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

1,5% 3,2% 5,3% 6,1% 4,3%

ΑΔΗ Count 11 23 34 33 101

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 10,9% 22,8% 33,7% 32,7% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

4,0% 4,7% 5,8% 7,8% 5,7%

Total Count 275 493 585 423 1776

Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 15,5% 27,8% 32,9% 23,8% 100,0%

Γηάξθεηα παξακνλήο ζηελ

Διιάδα

100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

% of Total 15,5% 27,8% 32,9% 23,8% 100,0%

Χο πξνο ην θχιν, πεξηζζφηεξνη άληξεο παξά γπλαίθεο αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία

απνθνίησλ Γεκνηηθνχ ή αηφκσλ πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη κεξηθέο ηάμεηο Γεκνηηθνχ

ρ2(8, n=1823)=50,34, p<0,001 (Πίλαθαο 52).

Πίλαθαο 52. Καηαλνκή ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη ην

θύιν

Φχιν

Total άληξαο γπλαίθα

θαζφινπ

θνίηεζε

Count 7 5 12

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

58,3% 41,7% 100,0%

Φχιν ,7% ,6% ,7%

ιίγεο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

Count 80 54 134

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

59,7% 40,3% 100,0%

Φχιν 8,3% 6,3% 7,4%

απφθνηηνο Count 305 202 507

Page 114: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

114

Γεκνηηθνχ Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

60,2% 39,8% 100,0%

Φχιν 31,8% 23,4% 27,8%

Γπκλάζην Count 257 205 462

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

55,6% 44,4% 100,0%

Φχιν 26,8% 23,8% 25,3%

ΣΔΛ/ΣΔ/πνιπ

θιαδηθφ

Count 42 32 74

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

56,8% 43,2% 100,0%

Φχιν 4,4% 3,7% 4,1%

Λχθεην Count 185 221 406

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

45,6% 54,4% 100,0%

Φχιν 19,3% 25,6% 22,3%

ΗΔΚ Count 13 33 46

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

28,3% 71,7% 100,0%

Φχιν 1,4% 3,8% 2,5%

ΣΔΗ/ΚΑΣΔΔ Count 28 51 79

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

35,4% 64,6% 100,0%

Φχιν 2,9% 5,9% 4,3%

ΑΔΗ Count 43 60 103

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

41,7% 58,3% 100,0%

Φχιν 4,5% 7,0% 5,7%

Total Count 960 863 1823

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο

52,7% 47,3% 100,0%

Φχιν 100,0% 100,0% 100,0%

% of Total 52,7% 47,3% 100,0%

Page 115: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

115

1.2 Ποζοζηό μεηαναζηών Σπιηοβάθμιαρ Δκπαίδεςζηρ ηλικίαρ 30-34

εηών

Με βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ, ην πνζνζηφ κεηαλαζηψλ

Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πνπ αλήθεη ζηελ ειηθηαθή θαηεγνξία 30 έσο 34 εηψλ

είλαη 8,94%, ελψ ην αληίζηνηρν ησλ Διιήλσλ είλαη πεξίπνπ 42%. Σν κεγαιχηεξν

πνζνζηφ κεηαλαζηψλ Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πξνέξρεηαη απφ ρψξεο ηεο Δπξψπεο

πνπ δελ αλήθνπλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ελψ ην ρακειφηεξν πνζνζηφ εληνπίδεηαη

ζηνπο κεηαλάζηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Αιβαλία (Πίλαθαο 53).

Πίλαθαο 53. Καηαλνκή (απόιπηεο θαη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο) εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ειηθίαο 30-34 εηώλ σο πξνο

ηελ νκάδα θαηαγσγήο

Δθπαηδεπηηθφ

επίπεδν

Οκάδα θαηαγσγήο

Διιεληθή Αιβαληθή Νέα θξάηε ΔΔ Λνηπέο

ρψξεο εθηφο

ΔΔ

Αζία-Αθξηθή-

Νφηηνο

Ακεξηθή

χλνιν

f % f % f % f % f % f %

Γελ πήγε

θαζφινπ

ζρνιείν

5692 0,78 - - - - - - 772 4, 36 6464 2,57

Μεξηθέο ηάμεηο

Γεκνηηθνχ

1690 0,22 253 0,46 - - - - 1324 5,90 3267 2,19

Απνιπηήξην

Γεκνηηθνχ

55382 7,4 17976 32,2 2460 15,8 1543 11,4 10244 50,5 87605 23,5

Απνιπηήξην

Γπκλαζίνπ

63718 8,91 21817 41,09 3618 24,3 2354 17,1 2402 15,08 103909 21,29

Απνιπηήξην

Λπθείνπ

261514 36,75 13449 24,58 7995 50,8 5375 39,3 2910 13,5 281343 32,98

ΣΔΗ 169275 23,36 858 1,54 393 2,5 1958 14,2 1354 6,03 173838 9,56

ΑΔΗ 128768 18,5 73 0,13 1048 6,6 2533 18 863 4,63 133285 9,57

Μεηαπηπρηαθά/

Γηδαθηνξηθφ

29175 4,08 - - - - - - - - 29175 0,82

χλνιν 715214 87,7 54426 6,5 15514 1,9 13763 1,6 19869 2,3 818786 100

Σεκείσζε. Οη ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο έρνπλ ππνινγηζηεί γηα ηελ νκάδα θαηαγσγήο

Page 116: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

116

1.3 Γείκηηρ «Γνώζη ηηρ Δλληνικήρ Γλώζζαρ»

Γλώζε ειιεληθήο γιώζζαο. Ο δείθηεο γλψζεο ηεο Διιεληθήο Γιψζζαο

βξέζεθε λα είλαη Μ.Ο.=58, πεξίπνπ ζην κέζν ηεο θαλνληθνπνηεκέλεο θιίκαθαο

βαζκνιφγεζεο. Χο πξνο ηελ νκάδα ππεθνόηεηαο, ηνλ πςειφηεξν δείθηε εθκάζεζεο

ηεο ειιεληθήο γιψζζαο εκθαλίδνπλ νη κεηαλάζηεο απφ ηελ Αιβαλία θαη ην

ρακειφηεξν νη κεηαλάζηεο απφ ρψξεο ηεο Αζίαο, Αθξηθήο θαη Νφηην Ακεξηθήο.

Αθνινπζνχλ νη κεηαλάζηεο απφ ινηπέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο εθηφο Δπξσπατθήο

Έλσζεο, ν κέζνο φξνο ησλ νπνίσλ είλαη πςειφηεξνο απφ ησλ κεηαλαζηψλ πνπ

πξνέξρνληαη απφ ηα λέα θξάηε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ρακειφηεξνο απφ ην

κέζν φξν ησλ Αιβαλψλ κεηαλαζηψλ F(3, 1801)=59,81, p<0,001, ε2 =0,091 (Πίλαθαο

54).

Πίλαθαο 54. Γείθηεο γλώζεο ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο σο πξνο ηηο νκάδεο ππεθνόηεηαο

Οκάδα Τπεθνφηεηαο

Mean

Std.

Error

95% Confidence Interval

Lower Bound Upper Bound

Αιβαληθή 59,77α ,74 58,323 61,225

Νέα θξάηε-κέιε EE 50,18β 1,51 47,206 53,145

Λνηπέο ρψξεο Δπξψπεο

εθηφο ΔΔ

54,48βγ 1,65 51,251 57,705

Αζία-Αθξηθή-Νφηηνο

Ακεξηθή

36,66γ 1,62 33,476 39,844

χλνιν 54,82 0,06 53,71 55,97

Σεκείσζε. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο ζχκθσλα κε ην

post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

Σν επίπεδν αζηηθόηεηαο βξέζεθε επίζεο λα ζρεηίδεηαη κε ην δείθηε γλψζεο ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο. πγθεθξηκέλα, νη κεηαλάζηεο πνπ κέλνπλ ζηελ Αζήλα θαη

Θεζζαινλίθε έρνπλ ην ρακειφηεξν δείθηε εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζε

ζχγθξηζε κε άιιεο αζηηθέο πεξηνρέο, ηηο εκηαζηηθέο θαη ηηο αγξνηηθέο F(3,

1801)=13,93, p<0,001, ε2 =0,023% (Πίλαθαο 55).

Page 117: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

117

Πίλαθαο 55. Γείθηεο γλώζεο ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο σο πξνο ην επίπεδν

αζηηθόηεηαο

Αζηηθφηεηα

Mean Std. Error

95% Confidence Interval

Lower Bound Upper Bound

Αζήλα-Θεζζαινλίθε 50,61β ,893 48,861 52,364

ινηπέο αζηηθέο

πεξηνρέο

58,52α 1,051 56,460 60,583

εκηαζηηθέο πεξηνρέο 56,46α 1,694 53,132 59,777

αγξνηηθέο πεξηνρέο 59,43α 1,840 55,822 63,038

Σεκείσζε. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο

ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

Δπίζεο, ν ρξόλνο παξακνλήο ζηελ Διιάδα βξέζεθε λα ζρεηίδεηαη κε ην δείθηε

γλψζεο ηεο Διιεληθήο Γιψζζαο F(3, 1753)=142,75, p<0,001, ε2 =0,197%.

πγθεθξηκέλα, ηνλ πςειφηεξν δείθηε εκθαλίδνπλ νη κεηαλάζηεο πνπ κέλνπλ ζηελ

Διιάδα πάλσ απφ 16 ρξφληα θαη αθνινπζεί ε νκάδα κε 11-15 ρξφληα παξακνλήο. Σν

ρακειφηεξν δείθηε εκθαλίδεη ε νκάδα κε 1-5 ρξφληα παξακνλήο (Πίλαθαο 56).

Πίλαθαο 56. Γείθηεο γλώζεο ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο σο πξνο ηα ρξόληα

παξακνλήο ζηελ Διιάδα

Dem15r Γηάξθεηα

παξακνλήο ζηελ

Διιάδα (θαη.) Mean Std. Error

95% Confidence Interval

Lower Bound Upper Bound

1-5 ρξφληα 32,63δ 1,385 29,909 35,343

6-10 ρξφληα 50,25γ 1,033 48,220 52,270

11-15 ρξφληα 59,39β ,950 57,527 61,252

16+ ρξφληα 67,78α 1,141 65,538 70,013

Σεκείσζε. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο

ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

Γηαθνξέο βξέζεθαλ επίζεο θαη ζε ζρέζε κε ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ εξσηεζέλησλ.

Σνλ πςειφηεξν δείθηε εκθαλίδνπλ νη απφθνηηνη Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο,

αθνινπζεί ν δείθηεο ησλ απνθνίησλ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ην

Page 118: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

118

ρακειφηεξν δείθηε ζεκείσζαλ νη απφθνηηνη Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο F(2,

1784)=54,59, p<0,001, ε2 =0,058% (Πίλαθαο 57).

Πίλαθαο 57. Γείθηεο γλώζεο ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο σο πξνο ην επίπεδν

εθπαίδεπζεο

Δπίπεδν

εθπαίδεπζεο (θαη.) Mean Std. Error

95% Confidence Interval

Lower Bound Upper Bound

Α/ζκηα 48,13γ ,982 46,207 50,059

Β/ζκηα 56,69β ,816 55,089 58,290

Γ/ζκηα 67,59α 1,682 64,289 70,889

Σεκείσζε. Μέζνη φξνη πνπ κνηξάδνληαη θνηλφ δείθηε δελ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ

ηνπο ζχκθσλα κε ην post hoc θξηηήξην ηνπ Scheffé.

1.4 ύγκπιζη ανηικειμενικών δεικηών ππόζβαζηρ ζηην εκπαίδεςζη

παιδιών και ενηλίκυν μεηαναζηών με βάζη ζηοισεία ηηρ έπεςναρ και

άλλυν πηγών

Ζ ζπκβνιή ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζπλίζηαηαη ζην γεγνλφο φηη πξνζθέξεη

ζηνηρεία γηα ηελ πξφζβαζε κεηαλαζηψλ παηδηψλ ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε θξηηήξηα

δηεζλψλ νξγαληζκψλ, φπσο ε Eurostat θαη ζε ζχγθξηζε κε ηνλ ειιεληθφ πιεζπζκφ. Ο

δείθηεο πξφσξεο εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ απφ ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ είλαη κηα

κνλάδα πςειφηεξνο ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, ελψ ν δείθηεο εγθαηάιεηςεο γηα ηελ

ειηθηαθή θαηεγνξία 19-24 εηψλ είλαη δηπιάζηνο ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ. Δπίζεο, νη

δχν δείθηεο πξφζβαζεο ελειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε δείρλνπλ πςειφηεξν πνζνζηφ

ησλ κεηαλαζηψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ρακεινχ εθπαηδεπηηθνχ επίπεδνπ θαη

ρακειφηεξν πνζνζηφ ειηθίαο 30-34 εηψλ λα έρεη νινθιεξψζεη ηελ Σξηηνβάζκηα

Δθπαίδεπζε ζε ζχγθξηζε κε ην γεγελή πιεζπζκφ (Πίλαθαο 58).

Page 119: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

119

Πίλαθαο 58. Αληηθεηκεληθνί δείθηεο πξόζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζεο κε βάζε ζηνηρεία επίζεκσλ

πεγώλ

Πεγή

ηνηρεία

έξεπλαο

Γεληθφο δείθηεο

κεηαλαζηψλ

πλνιηθφο

δείθηεο ρψξαο

% % %

Αληηθεηκεληθνί δείθηεο πξόζβαζεο παηδηώλ κεηαλαζηώλ ζηελ Δθπαίδεπζε

1. ρνιηθή επίδνζε 10-20 14,95 13,8* 15,45**

2. Υακειή επίδνζε καζεηψλ 11-

15 εηψλ

16,4% 23,1%***

3. Πξφσξε εγθαηάιεηςε ζρνιείνπ 15% 14,7%*****

4. Πξφσξε εγθαηάιεηςε

ζρνιείνπ ειηθίαο 19-24 εηψλ

41,8% 10,8%*****

Αληηθεηκεληθνί δείθηεο πξόζβαζεο ελειίθσλ κεηαλαζηώλ ζηελ Δθπαίδεπζε

1. Υακειφ εθπαηδεπηηθφ επίπεδν 8,1 5,5** 2,1

2. Πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε

ειηθίαο 30-34 εηψλ

5,4 8,9** 20**

Πεγέο: *ΗΠΟΓΔ 2004, ** ΔΛΣΑΣ 2010, ***Pisa 2009, ****Τπνπξγείν Παηδείαο 2001,

*****Eurostat 2007

1.5 ςνοπηική παποςζίαζη ςποκειμενικών και ζςμπληπυμαηικών

δεικηών ππόζβαζηρ παιδιών μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη με βάζη

αναθοπέρ ηυν γονιών

Απφ ηε ζπλνιηθή αλαζθφπεζε ησλ ππνθεηκεληθψλ δεηθηψλ πξφζβαζεο ησλ

παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε πξνθχπηνπλ ηα εμήο ζπκπεξάζκαηα (Πίλαθαο

59): Πξώηνλ, Ζ ζπκκεηνρή ησλ γνληψλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ θαη ε επαθή

ηνπο κε ην ζρνιείν εληνπίδεηαη ζε κέηξην επίπεδν, παξφιν πνπ ε δπζθνιία επαθήο κε

ην ζρνιείν είλαη ρακειή. Γεύηεξνλ, νη γνλείο δειψλνπλ αξθεηά ηθαλνπνηεκέλνη απφ

ηηο ζρέζεηο ηνπο κε άιινπο γνλείο, αιιά θαη απφ ηηο ζρέζεηο ησλ παηδηψλ ηνπο κε

ζπκκαζεηέο ζην ζρνιείν. Τξίηνλ, νη γνλείο εθηηκνχλ αξθεηά ζεηηθά ηελ θνηλσληθή θαη

ςπρνινγηθή επάξθεηα ησλ παηδηψλ ηνπο, αιιά ζεσξνχλ φηη ε ζηήξημε πνπ ηνπο

Page 120: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

120

παξέρεηαη γηα λα αληεπεμέιζνπλ ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ είλαη ζε κέηξηα

επίπεδα.

Πίλαθαο 59. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ησλ ππνθεηκεληθώλ

δεηθηώλ πξόζβαζεο ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ ζηελ εθπαίδεπζε

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic Std. Error Statistic

Std.

Error

Υπνθεηκεληθνί δείθηεο

1. Γνλετθή εκπινθή 503 ,00 100,00 51,62 28,69050 ,078 ,109 -,933 ,217

2. Ηθαλνπνίεζε απφ

εθπαηδεπηηθή ζηήξημε

501 ,00 100,00 67,76 23,42632 -,307 ,109 -,291 ,218

3. Γπζθνιία επαθήο

κε ην ζρνιείν

495 ,00 100,00 25,32 20,02458 ,622 ,110 ,123 ,219

4. Ηθαλνπνίεζε απφ

ηηο ζρέζεηο κε άιινπο

γνλείο

488 ,00 100,00 66,27 20,96307 -,085 ,111 -,500 ,221

5. Ηθαλνπνίεζε απφ

ηε ζρέζε ησλ παηδηψλ

ζνπ κε ηνπο

ζπκκαζεηέο ηνπο

489 ,00 100,00 77,96 17,76180 -,310 ,110 -,622 ,220

Υπνθεηκεληθνί ζπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο

6. Γείθηεο

θνηλσληθήο επάξθεηαο

παηδηψλ (επαθή κε

ζπλνκειίθνπο)

492 20,00 100,00 70,91 18,57930 -,216 ,110 -,406 ,220

7. Γείθηεο

θνηλσληθήο ζηήξημεο

463 20,00 100,00 52,37 16,35876 ,164 ,113 -,106 ,226

8. Γείθηεο

ςπρνινγηθήο

επάξθεηαο παηδηψλ

476 35,00 100,00 79,87 14,39608 -,397 ,112 -,503 ,223

Page 121: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

121

Γ. ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΗΗΗ: ΔΚΠΡΟΧΠΟΗ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ-

ΓΗΔΤΘΤΝΣΔ & ΤΠΟΓΗΔΤΘΤΝΣΔ

1. Πεπιγπαθικά ζηαηιζηικά ηυν επυηημάηυν

Ο Πίλαθαο 60 παξνπζηάδεη ηνπο πεξηγξαθηθνχο δείθηεο (αξηζκφο έγθπξσλ

απαληήζεσλ, κέζν φξν, ηππηθή απφθιηζε, ειάρηζηε θαη κέγηζηε ηηκή) ησλ

εξσηεκάησλ πνπ πεξηιάκβαλε ην εξσηεκαηνιφγην γηα ηελ πξφζβαζε ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε αλαθνξέο δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ

Νεπηαγσγείν (5 άηνκα), Γεκνηηθνχ (42 άηνκα), Γπκλαζίνπ (25 άηνκα), Λπθείνπ (6

άηνκα) θαη ΔΠΑΛ/ΔΠΑ (6 άηνκα). Ο Πίλαθαο έρεη κφλν πεξηγξαθηθφ ραξαθηήξα,

ελψ ζηε ζπλέρεηα νη κεκνλσκέλεο κεηαβιεηέο ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηνλ

ππνινγηζκφ ζχλζεησλ δεηθηψλ. Οη απαληήζεηο ησλ εξσηήζεσλ είλαη είηε 0 θαη 1 φπνπ

ην 1 δείρλεη ηε ζεηηθή απάληεζε, είηε δηαβαζκηζηηθέο ηχπνπ Likert, φπνπ ην 1

δειψλεη ρακειφ επίπεδν θαη ην 9 πςειφ επίπεδν. ε κεξηθέο πεξηπηψζεηο έρνπλ

απαληήζεη κφλν ειάρηζηνη εθπξφζσπνη ησλ θνξέσλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη

εθπξφζσπνη θνξέσλ απάληεζαλ ζε εξσηήζεηο «θίιηξα» πνπ ζεκαίλεη φηη ζε

νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ε πεξαηηέξσ ζπλέρηζε ηεο ρνξήγεζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ

εμαξηάηαη απφ ηελ πξνεγνχκελε απάληεζε ηνπ εξσηψκελνπ.

Πίλαθαο 60. Πεξηγξαθηθνί ζηαηηζηηθνί δείθηεο ησλ εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε ηελ πξόζβαζε παηδηώλ

κεηαλαζηώλ ζηελ εθπαίδεπζε κε βάζε αλαθνξέο εθπξνζώπσλ θνξέσλ

N Min Max M St. D.

% κεηαλαζηψλ καζεηψλ 82 ,00 76,9 16,5 15,8

EDF7.1 Σάμε Τπνδνρήο Η 84 0 1 ,02 ,153

EDF7.2 Σάμε Τπνδνρήο ΗΗ 84 0 0 ,00 ,000

EDF7.3 Φξνληηζηεξηαθφ Σκήκα 84 0 1 ,05 ,214

EDF7.4 Γηεπξπκέλν Χξάξην 84 0 1 ,12 ,326

EDF8 Τπάξρνπλ κεηαλάζηεο καζεηέο πνπ κεηεγγξάθεθαλ ζε γεηηνληθά

ζρνιεία, ζηα νπνία ιεηηνπξγεί θάπνηα απφ ηηο παξαπάλσ κνλάδεο;

84 0 1 ,06 ,238

EDF9.1 Γελ ππάξρνπλ πηζηψζεηο 18 1 1 1,00 ,000

EDF9.2 Γελ ππάξρεη εμεηδηθεπκέλν εθπαηδεπηηθφ πξνζσπηθφ 16 1 1 1,00 ,000

EDF9.3 O αξηζκφο ησλ κεηαλαζηψλ δελ είλαη επαξθήο 18 1 1 1,00 ,000

EDF9.4 Γελ ππάξρεη αίηεκα απφ ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο 38 1 1 1,00 ,000

Page 122: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

122

EDF9.5 Γελ ππάξρεη δπλαηφηεηα αλίρλεπζεο ηνπ επηπέδνπ ειιελνκάζεηαο 3 1 1 1,00 ,000

EDF9.6 Έιιεηςε δηδαθηηθνχ πιηθνχ γηα ηελ γισζζνκάζεηα 2 1 1 1,00 ,000

EDF9.7 Έιιεηςε αληαπφθξηζεο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα δηδάμνπλ

ζηηο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο

2 1 1 1,00 ,000

EDF10.1 Kαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο κε εμαηνκηθεπκέλε

δηδαζθαιία

45 1 1 1,00 ,000

EDF10.2 Με ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαλαζηψλ θαη Διιήλσλ

καζεηψλ ζηελ ηάμε.

52 1 1 1,00 ,000

EDF10.3 Με άιιεο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληζρχνπλ ηελ

δηαπνιηηηζκηθή επηθνηλσλία

31 1 1 1,00 ,000

EDF11.1 Αξηζκφο καζεηψλ ζε Σάμε Τπνδνρήο Η 2 4 10 7,00 4,24

EDF11.2 Αξηζκφο καζεηψλ ζε Σάμε Τπνδνρήο ΗΗ 0

EDF11.3 Αξηζκφο καζεηψλ ζε Φξνληηζηεξηαθφ Σκήκα 5 2 20 9,00 7,21

EDF11.4 Αξηζκφο καζεηψλ ζε Γηεπξπκέλν Χξάξην 9 2 109 31,00 31,32

EDF12.1 Μφληκνη 16 1 1 1,00 ,000

EDF12.2 Aλαπιεξσηέο 5 1 1 1,00 ,000

EDF12.3 Χξνκίζζηνη 8 1 1 1,00 ,000

EDF13.1 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ εμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο

0

EDF13.2 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ πνιχ θαιή γλψζε μέλεο γιψζζαο θαη

θαηά πξνηίκεζε ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο ησλ καζεηψλ

2 1 1 1,00 ,000

EDF13.3 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά ζεκηλάξηα 5 1 1 1,00 ,000

EDF13.4 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ πξνεγνχκελε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε

ηάμεηο ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα

5 1 1 1,00 ,000

EDF13.5 Οη εθπαηδεπηηθνί δελ έρνπλ θαλέλα απφ ηα παξαπάλσ 75 1 1 1,00 ,000

EDF14.1 Απνηειεζκαηηθφηεηα Σάμεο Τπνδνρήο Η 2 7 9 8,00 1,41

EDF14.2 Απνηειεζκαηηθφηεηα Σάμεο Τπνδνρήο ΗΗ 0

EDF14.3 Απνηειεζκαηηθφηεηα Φξνληηζηεξηαθνχ Σκήκαηνο 5 4 8 6,00 1,87

EDF14.4 Απνηειεζκαηηθφηεηα δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ 7 5 9 7,00 1,73

EDF15.1 Απνηειεζκαηηθφηεηα γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ

ζηελ ειιεληθή θνηλσλία

15 1 9 6,87 2,07

EDF15.2 Απνηειεζκαηηθφηεηα γηα ηε γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη

θνπιηνχξαο

15 3 9 7,33 1,50

EDF15.3 Απνηειεζκαηηθφηεηα γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζεο ζηα

καζήκαηα

16 5 9 7,63 1,15

EDF15.4 Απνηειεζκαηηθφηεηα γηα ηελ έληαμε ζηε ζρνιηθή θνηλφηεηα 15 3 9 7,47 1,51

Page 123: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

123

EDF16. Γηδάζθεηαη ή έρεη δηδαρηεί ζην ζρνιείν ζαο πξναηξεηηθά ην

κάζεκα ηεο γιψζζαο θαη θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ;

84 0 1 ,01 ,11

EDF17.1 Αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο νη ηζρχνπζεο λνκνζεηηθέο

ξπζκίζεηο

80 1 9 5,73 1,9

EDF17.2 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη

γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ θαλνληθή ηάμε

76 1 9 5,45 2,32

EDF17.3 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ην πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπ

ζρνιείνπ

78 1 9 5,10 2,21

EDF17.4 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ην δηδαθηηθφ πιηθφ 76 1 9 4,51 2,30

EDF17.5 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ε θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ 76 1 9 5,30 2,54

EDF17.6 Αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ηα επηκνξθσηηθά ζεκηλάξηα ηνπ

Τπνπξγείνπ Παηδείαο

73 1 9 4,48 2,55

EDF17.7 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θνξέσλ

πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ

79 1 9 4,38 2,39

EDF17.8 Αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο νη εηδηθέο ξπζκίζεηο πνπ ηζρχνπλ

γηα ηελ εμέηαζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ

77 1 9 5,08 2,38

EDF18 Έρεη ην ζρνιείν δηαδηθαζίεο κέζσ ησλ νπνίσλ ελεκεξψλνληαη νη

κεηαλάζηεο γνλείο γηα ην λνκηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ ηνπο;

84 0 1 ,26 ,442

EDF19 ηελ εθπαηδεπηηθή πεξηθέξεηα πνπ αλήθεη ην ζρνιείν ζαο

ιεηηνπξγεί ν ζεζκφο ηεο ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο γηα ηνπο

κεηαλάζηεο καζεηέο;

84 0 1 ,15 ,36

EDF20.1 πλεξγάδεζηε κε ςπρνιφγνπο ή/θαη θνηλσληθνχο ιεηηνπξγνχο 79 1 9 3,42 2,57

EDF20.2 πλεδξηάδεη ν ζχιινγνο δηδαζθφλησλ 80 1 9 6,16 2,59

EDF20.3 Εεηάηε θαζνδήγεζε απφ ηνλ ζρνιηθφ ζχκβνπιν 81 1 9 5,96 2,84

EDF21.1 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ελδηαθέξνληαη λα

παξαθνινπζήζεη ην παηδί ηνπο θάπνην απφ ηα ηζρχνληα ζρήκαηα;

79 1 9 4,43 2,44

EDF21.2 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ην

ηζρχνλ λνκηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο;

81 1 9 4,42 2,55

EDF22.1 Οη γνλείο γεληθά έξρνληαη γηα λα ελεκεξσζνχλ γηα ηελ πξφνδν

ησλ παηδηψλ ηνπο;

83 1 9 5,73 1,82

ΔDF22.2 Οη γνλείο γεληθά ελδηαθέξνληαη γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ

ηνπο ζην ζρνιείν

83 1 9 6,10 1,91

ΔDF22.3 Οη γνλείο γεληθά ζπκκεηέρνπλ ζε εθδειψζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ. ζρνιηθέο γηνξηέο ,

νκηιίεο);

83 1 9 6,19 2,34

EDF22.4 Οη γνλείο γεληθά ζπκκεηέρνπλ ζηηο ζπγθεληξψζεηο ηνπ

ζπιιφγνπ γνλέσλ ;

83 1 9 4,86 2,17

EDF22. Γνλετθή εκπινθή γεληθψο 83 1,5 9,0 5,72 1,73

Page 124: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

124

EDF23.1 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ έξρνληαη ζην ζρνιείν γηα

λα ελεκεξσζνχλ γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο;

84 1 9 4,75 2,14

EDF23.2 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ελδηαθέξνληαη γηα ηε

ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ ηνπο ζην ζρνιείν;

84 1 9 5,00 2,16

EDF23.3 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζπκκεηέρνπλ ζε

εθδειψζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ.

ζρνιηθέο γηνξηέο, νκηιίεο);

84 1 9 4,92 2,56

EDF23.4 Οη γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζπκκεηέρνπλ ζηηο

ζπγθεληξψζεηο ηνπ ζπιιφγνπ γνλέσλ;

83 1 9 3,89 2,43

EDF23. Γνλετθή εκπινθή κεηαλαζηψλ 84 1,0 8,5 4,63 2,0

EDF25.1 Οη εθπαηδεπηηθνί επηδηψθνπλ ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ;

83 2 9 7,47 1,43

EDF25.2 Οη εθπαηδεπηηθνί θαζνδεγνχλ /ζπκβνπιεχνπλ ηνπο γνλείο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ γηα ηε κειέηε ζην ζπίηη;

82 1 9 6,98 1,94

EDF25.3 Οη εθπαηδεπηηθνί είλαη επαξθψο ελεκεξσκέλνη γηα ζέκαηα

πξνζαξκνγήο κεηαλαζηψλ;

81 1 9 5,68 2,18

EDF25.4 Οη εθπαηδεπηηθνί ελεκεξψλνπλ ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο γηα ηελ

πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο;

83 1 9 7,69 1,52

EDF25.5 Οη εθπαηδεπηηθνί ελεκεξψλνπλ ηνπο κεηαλάζηεο γηα

πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο ησλ παηδηψλ ηνπο ζην ζρνιείν;

82 2 9 7,76 1,30

EDF25.6 Οη εθπαηδεπηηθνί ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα πνπ ζηεξίδνπλ

ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν;

79 1 9 4,80 2,50

EDF25.7 Οη εθπαηδεπηηθνί πξνζαξκφδνπλ ηε δηδαζθαιία ηνπο ζηηο

ηδηαίηεξεο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ κέζα ζηελ θαλνληθή ηάμε;

82 1 9 5,95 1,96

EDF25.8 Οη εθπαηδεπηηθνί ζπλεξγάδνληαη κε ζπλαδέιθνπο ηνπο πνπ

δηδάζθνπλ ζε ηάμεηο ππνδνρήο;

68 1 9 4,24 3,01

EDF25. Γηαπνιηηηζκηθή επάξθεηα εθπαηδεπηηθψλ 83 2,63 9,00 6,3945 1,36

EDF26.1 Γπζθνιία: Αλεπαξθήο γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο 53 1 1 1,00 ,000

EDF26.2 Γπζθνιία: Διιηπήο ζηήξημε απφ ηελ πνιηηεία 25 1 1 1,00 ,000

EDF26.3 Γπζθνιία: Γπζθνιία ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο 20 1 1 1,00 ,000

EDF26.4 Γπζθνιία: Πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο κεξηθψλ παηδηψλ 40 1 1 1,00 ,000

EDF27.1 Όηαλ νη γνλείο δελ έξρνληαη ζην ζρνιείν ηνπο ελεκεξψλεηε

κέζσ ησλ παηδηψλ πξνθνξηθά

30 1 1 1,00 ,000

EDF27.2 Όηαλ νη γνλείο δελ έξρνληαη ζην ζρνιείν ηνπο ελεκεξψλεηε

γξαπηψο

33 1 1 1,00 ,000

EDF27.3 Όηαλ νη γνλείο δελ έξρνληαη ζην ζρνιείν έρεηε ηειεθσληθή

επηθνηλσλία

73 1 1 1,00 ,000

Valid N (listwise) 0

Page 125: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

125

2. Τπολογιζμόρ και ζηαηιζηική πεπιγπαθή δεικηών

2.1 Γείκηερ αξιολόγηζηρ θεζμικού πλαιζίος

ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα πεξηιακβάλνληαη δείθηεο ζρεηηθά κε (α) ηελ

πξφζβαζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο, (β) ηελ

αμηνιφγεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο εηδηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ ζηήξημεο

κεηαλαζηψλ καζεηψλ, (γ) ηελ αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ αληαπφθξηζεο ησλ εηδηθψλ

κνλάδσλ ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, θαη (δ) ηελ αμηνιφγεζε ηεο

ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν.

Αλαθέξνληαη ζηνηρεία επίζεο γηα ζπκπιεξσκαηηθνχο δείθηεο, φπσο ε δηδαζθαιία ηεο

κεηξηθήο γιψζζαο θαη ηεο θνπιηνχξαο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, ν ζεζκφο

ελεκέξσζεο κεηαλαζηψλ γνληψλ ζρεηηθά ηελ εθπαηδεπηηθή λνκνζεζία ησλ παηδηψλ

ηνπο, ε ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνχ ςπρνθνηλσληθήο ζηήξημεο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ

ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ ζέκαηα πνπ πξνθχπηνπλ

απφ ηε θνίηεζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Πξόζβαζε κεηαλαζηώλ καζεηώλ ζε δηάθνξεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. Όπσο

θαίλεηαη απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, ζηα ζπγθεθξηκέλα ζρνιεία, νη δηεπζπληέο

ησλ νπνίσλ απάληεζαλ ζηα εξσηεκαηνιφγηα, ην πνζνζηφ ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ

αγγίδεη θαηά κέζν φξν ην 16,5%, κε πςειφηεξα πνζνζηά ζην Νεπηαγσγείν θαη ην

Γεκνηηθφ. Σν ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ πξνέθπςε απφ ηε δηαίξεζε ηνπ ζπλνιηθνχ

αξηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ απφ ην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ καζεηψλ ηνπ

ζρνιείνπ (Πίλαθαο 61).

Πίλαθαο 61. Πνζνζηό κεηαλαζηώλ καζεηώλ σο πξνο ηε ζρνιηθή βαζκίδα εθπαίδεπζεο

N Mean

Std.

Deviation

Std.

Error

95% Confidence Interval

for Mean

Min Max

Lower

Bound

Upper

Bound

Νεπ/γείν 5 22,4669 21,54427 9,63489 -4,2839 49,2176 4,44 58,14

Γεκνηηθφ 42 19,1588 16,58122 2,55854 13,9917 24,3259 ,00 76,92

Γπκλάζην 25 12,5829 15,45806 3,09161 6,2021 18,9637 ,00 75,00

Λχθεην 4 12,6681 8,73062 4,36531 -1,2242 26,5605 2,78 23,68

ΔΠΑΛ/ΔΠ

Α

6 11,7443 4,33656 1,77039 7,1934 16,2953 5,71 19,05

Page 126: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

126

Πίλαθαο 61. Πνζνζηό κεηαλαζηώλ καζεηώλ σο πξνο ηε ζρνιηθή βαζκίδα εθπαίδεπζεο

N Mean

Std.

Deviation

Std.

Error

95% Confidence Interval

for Mean

Min Max

Lower

Bound

Upper

Bound

Νεπ/γείν 5 22,4669 21,54427 9,63489 -4,2839 49,2176 4,44 58,14

Γεκνηηθφ 42 19,1588 16,58122 2,55854 13,9917 24,3259 ,00 76,92

Γπκλάζην 25 12,5829 15,45806 3,09161 6,2021 18,9637 ,00 75,00

Λχθεην 4 12,6681 8,73062 4,36531 -1,2242 26,5605 2,78 23,68

ΔΠΑΛ/ΔΠ

Α

6 11,7443 4,33656 1,77039 7,1934 16,2953 5,71 19,05

Total 82 16,4965 15,80730 1,74562 13,0233 19,9698 ,00 76,92

Λεηηνπξγία ηάμεσλ ππνδνρήο θαη θξνληηζηεξηαθώλ ηκεκάησλ. Με βάζε ηηο αλαθνξέο

εθπξνζψπσλ θνξέσλ, ζην ζχλνιν ησλ ζρνιείσλ ιεηηνπξγνχλ 2 ηάμεηο ππνδνρήο θαη 4

θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα ζε Γεκνηηθφ θαη Γπκλάζην, ελψ ηα ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ

σξαξίνπ (ζπλνιηθά 10) επεθηείλνληαη ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο

(Πίλαθαο 62).

Πίλαθαο 62. Λεηηνπξγία εηδηθώλ κνλάδσλ ζηήξημεο σο πξνο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο

Σχπνο ζρνιείνπ

Total Νεπ/γείν Γεκ/θφ Γπκ/ζην Λχθεην

ΔΠΑΛ/ΔΠ

Α

Σάμεηο Τπνδνρήο % of Total 6,0% 48,8% 28,6% 7,1% 7,1% 97,6%

λαη Count 0 1 1 0 0 2

Σάμε Τπνδνρήο ,0% 50,0% 50,0% ,0% ,0% 100,0%

Σχπνο ζρνιείνπ ,0% 2,4% 4,0% ,0% ,0% 2,4%

% of Total ,0% 1,2% 1,2% ,0% ,0% 2,4%

Φξνληηζηεξηαθά

ηκήκαηα

λαη Count 0 3 1 0 0 4

Φξνληηζηεξηαθφ

Σκήκα

,0% 75,0% 25,0% ,0% ,0% 100,0%

Σχπνο ζρνιείνπ ,0% 7,1% 4,0% ,0% ,0% 4,8%

% of Total ,0% 3,6% 1,2% ,0% ,0% 4,8%

Count 0 3 1 0 0 4

Page 127: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

127

Γηεπξπκέλν σξάξην λαη Count 1 8 1 0 0 10

Γηεπξπκέλν Χξάξην 10,0% 80,0% 10,0% ,0% ,0% 100,0%

Σχπνο ζρνιείνπ 20,0% 19,0% 4,0% ,0% ,0% 11,9%

% of Total 1,2% 9,5% 1,2% ,0% ,0% 11,9%

Count 1 8 1 0 0 10

ηα εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηνπο ηξφπνπο πνπ νη εθπαηδεπηηθνί βνεζάλε ηνπο

κεηαλάζηεο καζεηέο ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ ιεηηνπξγνχλ ζην ζρνιείν εηδηθέο

κνλάδεο ζηήξημεο, αλαθέξνληαη ηα εμήο: Ζ ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαλαζηψλ

θαη Διιήλσλ καζεηψλ ζηελ ηάμε, ε εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία θαηά ηε δηάξθεηα

ηνπ καζήκαηνο θαη άιιεο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληζρχνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθή

επηθνηλσλία απνηεινχλ ηνπο βαζηθνχο ηξφπνπο ζηήξημεο ησλ καζεηψλ ελφςεη

απνπζίαο εηδηθψλ κνλάδσλ ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν. Μηα

κεξίδα δηεπζπληψλ ηζρπξίδεηαη φηη νη καζεηέο κεηαλάζηεο δελ ρξεηάδνληαη ζηήξημε,

θαζψο ηα θαηαθέξλνπλ θαιά ζην ζρνιείν (Πίλαθαο 63).

Πίλαθαο 63. Τξόπνη ζηήξημεο καζεηώλ ελόςεη απνπζίαο εηδηθώλ εθπαηδεπηηθώλ κνλάδσλ ζηήξημεο

Frequency Percent

Valid

Percent Cumulative Percent

EDF10.1 Kαηά ηε δηάξθεηα ηνπ

καζήκαηνο κε εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία

45 53,6 100,0 100,0

EDF10.2 Με ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο

κεηαλαζηψλ θαη Διιήλσλ καζεηψλ ζηελ

ηάμε.

52 61,9 100,0 100,0

EDF10.3 Με άιιεο ζρνιηθέο

δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληζρχνπλ ηελ

δηαπνιηηηζκηθή επηθνηλσλία

31 36,9 100,0 100,0

Άιιν-δελ έρνπλ ηδηαίηεξν πξφβιεκα 8 9,6 100,0 100,0

Οη βαζηθνί ιφγνη γηα ηε κε ιεηηνπξγία εηδηθψλ κνλάδσλ ζηήξημεο παξνπζηάδνληαη

ζηνλ Πίλαθα 64. Χο βαζηθνί ιφγνη αλαθέξνληαη ε έιιεηςε αηηήκαηνο απφ ηε κεξηά

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, ελψ αξθεηά πςειφ είλαη ην πνζνζηφ πνπ ηνλίδεη ηελ

έιιεηςε πηζηψζεσλ, αιιά θαη ηελ αδπλακία ηνπ ζρνιείνπ λα αληαπνθξηζεί ζηηο

αλάγθεο ησλ καζεηψλ κε εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ή κε θαηάιιειν πιηθφ γηα ηε

δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο.

Page 128: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

128

Πίλαθαο 64. Βαζηθνί ιόγνη γηα ηε κε ιεηηνπξγία εηδηθώλ εθπαηδεπηηθώλ κνλάδσλ

ζηήξημεο κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Freq/ncy Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Γελ ππάξρεη αίηεκα απφ ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο 38 45,2 100,0 100,0

O αξηζκφο ησλ κεηαλαζηψλ δελ είλαη επαξθήο 18 21,4 100,0 100,0

Γελ ππάξρνπλ πηζηψζεηο 18 21,4 100,0 100,0

Γελ ππάξρεη εμεηδηθεπκέλν εθπαηδεπηηθφ

πξνζσπηθφ

16 19,0 100,0 100,0

Γελ ππάξρεη δπλαηφηεηα αλίρλεπζεο ηνπ επηπέδνπ

ειιελνκάζεηαο

3 3,6 100,0 100,0

Έιιεηςε δηδαθηηθνχ πιηθνχ γηα ηελ γισζζνκάζεηα 2 2,4 100,0 100,0

Έιιεηςε αληαπφθξηζεο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο

λα δηδάμνπλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο

2 2,4 100,0 100,0

Με βάζε ηηο απαληήζεηο ησλ δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ, ε πιεηνςεθία ησλ

εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ ζηα ηκήκαηα ππνδνρήο, ηα θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα

θαη ζε ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ είλαη κφληκνη εθπαηδεπηηθνί, αθνινπζνχλ νη

σξνκίζζηνη θαη νη αλαπιεξσηέο (Πίλαθαο 65).

Πίλαθαο 65. Καηαλνκή ζρεηηθά κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο πνπ δηδάζθνπλ ζηηο κνλάδεο

ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

EDF12.1 Μφληκνη 16 19,0 100,0 100,0

EDF12.2 Aλαπιεξσηέο 5 6,0 100,0 100,0

EDF12.3 Χξνκίζζηνη 8 9,5 100,0 100,0

Ζ πιεηνςεθία ησλ δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ ηζρπξίδεηαη φηη νη

εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ ζηηο κνλάδεο ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ δελ

έρνπλ θακία ζρεηηθή επηκφξθσζε. Σν 12% αλαθέξεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ

πξνεγνχκελε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε ηάμεηο ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα ή

έρνπλ παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά ζεκηλάξηα θαη ην 2% δειψλεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί

Page 129: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

129

έρνπλ πνιχ θαιή γλψζε μέλεο γιψζζαο θαη θαηά πξνηίκεζε ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο

ησλ καζεηψλ. Όινη νη εξσηεζέληεο αλαθέξνπλ φηη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ

ζηηο εθπαηδεπηηθέο κνλάδεο ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ δελ έρνπλ

εμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο (Πίλαθαο 66).

Πίλαθαο 66. Καηαλνκή ζρεηηθά κε ηελ επηκόξθσζε εθπαηδεπηηθώλ πνπ δηδάζθνπλ ζηηο

κνλάδεο ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

EDF13.2 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ

πνιχ θαιή γλψζε μέλεο γιψζζαο

θαη θαηά πξνηίκεζε ηεο ρψξαο

πξνέιεπζεο ησλ καζεηψλ

2 2,4 100,0 100,0

EDF13.3 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ

παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά

ζεκηλάξηα

5 6,0 100,0 100,0

EDF13.4 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ

πξνεγνχκελε δηδαθηηθή εκπεηξία

ζε ηάμεηο ππνδνρήο ή

θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα

5 6,0 100,0 100,0

EDF13.1 Οη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ

εμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο

- - - -

EDF13.5 Οη εθπαηδεπηηθνί δελ

έρνπλ θαλέλα απφ ηα παξαπάλσ

75 89,3 100,0 100,0

Γείθηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ζρνιηθώλ κνλάδσλ ζηήξημεο κεηαλαζηώλ

καζεηώλ. ηνλ Πίλαθα 67 παξνπζηάδνληαη ν κέζνο φξνο ηεο βαζκνινγίαο ζηελ

θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή ηνπ δείθηε απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ θξνληηζηεξηαθψλ

ηκεκάησλ θαη ηκεκάησλ δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ κε βάζε ηηο απαληήζεηο δηεπζπληψλ

θαη ππνδηεπζπληψλ, ζηα ζρνιεία ησλ νπνίσλ ιεηηνπξγνχζαλ ηα ζρεηηθά ηκήκαηα.

Απφ ηελ ζηαηηζηηθή αλάιπζε, αθαηξέζεθαλ νη ειάρηζηεο απαληήζεηο ζρεηηθά κε ηα

Σκήκαηα Τπνδνρήο Η θαη Σκήκαηα Τπνδνρήο ΗΗ. Οη ηηκέο ζρεηηθά κε ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ θξνληηζηεξηαθψλ ηκεκάησλ (Μ.Ο.=84,72, Σ.Α.=12,75) θαη

ησλ ηκεκάησλ δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ (Μ.Ο.=77,78, Σ.Α.=19,25) είλαη πςειέο. Τςειή

είλαη επίζεο ε ηηκή ηνπ δείθηε απνηειεζκαηηθφηεηαο εηδηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ γηα

ηελ έληαμε κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν θαη ζηελ επξχηεξε θνηλσλία.

Page 130: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

130

Πίλαθαο 67. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε αμηνιόγεζεο ζρνιηθώλ

κνλάδσλ ζηήξημεο κεηαλαζηώλ καζεηώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation Skewness Kurtosis

Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF14.3 Απνηειεζκαηηθφηεηα

Φξνληηζηεξηαθνχ Σκήκαηνο%

16 55,56 100,00 84,7222 12,74957 -,955 ,564 ,464 1,091

EDF14.4 Απνηειεζκαηηθφηεηα

δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ%

7 55,56 100,00 77,7778 19,24501 ,000 ,794 -1,978 1,587

EDF15.1 Απνηειεζκαηηθφηεηα

γηα ηελ έληαμε ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ

ειιεληθή θνηλσλία%

15 11,11 100,00 76,2963 22,95101 -1,703 ,580 3,936 1,121

EDF15.2 Απνηειεζκαηηθφηεηα

γηα ηε γλψζε ηεο ειιεληθήο

γιψζζαο θαη θνπιηνχξαο%

15 33,33 100,00 81,4815 16,62252 -1,696 ,580 4,562 1,121

EDF15.3 Απνηειεζκαηηθφηεηα

γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζεο

ζηα καζήκαηα%

16 55,56 100,00 84,7222 12,74957 -,955 ,564 ,464 1,091

EDF15.4 Απνηειεζκαηηθφηεηα

γηα ηελ έληαμε ζηε ζρνιηθή

θνηλφηεηα%

15 33,33 100,00 82,9630 16,72828 -1,955 ,580 5,213 1,121

χλνιν (15.1., 15.1., 15.3.,

15.4)

15 50,00 100,00 81,2963 14,06502 -,774 ,580 ,206 1,121

Γείθηεο αμηνιόγεζεο ηεο ηζρύνπζαο λνκνζεζίαο. ηνλ Πίλαθα 68

παξνπζηάδνληαη ν κέζνο φξνο ηεο βαζκνινγίαο, νη ηππηθέο απνθιίζεηο θαη νη

ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θχξησζεο ζηελ θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή ησλ

εξσηεκάησλ θαη ηνπ ζπλνιηθνχ δείθηε αληαπφθξηζεο ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο

ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Ο κέζνο φξνο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δείθηή

βξίζθεηαη ζην κέζν ηεο θιίκαθαο θαη δείρλεη κηα κέηξηα αληαπφθξηζε ηεο ηζρχνπζαο

λνκνζεζίαο ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Page 131: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

131

Πίλαθαο 68. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε αμηνιόγεζεο ηεο

ηζρύνπζαο λνκνζεζία γηα ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ ζην ζρνιείν

N Min Max Mean

Std.

Deviation Skewness Kurtosis

Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF17.1 Αληαπνθξίλνληαη

ζηηο αλάγθεο νη ηζρχνπζεο

λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο%

80 11,11 100,00 63,6111 21,13922 -,148 ,269 -,174 ,532

EDF17.2 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο

αλάγθεο ε δηαδηθαζία πνπ

αθνινπζείηαη γηα ηελ

ηνπνζέηεζε ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ζηελ θαλνληθή

ηάμε%

76 11,11 100,00 60,5263 25,81318 -,236 ,276 -,705 ,545

EDF17.3 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο

αλάγθεο ην πξφγξακκα

ζπνπδψλ ηνπ ζρνιείνπ%

78 11,11 100,00 56,6952 24,59156 -,030 ,272 -,927 ,538

EDF17.4 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο

αλάγθεο ην δηδαθηηθφ πιηθφ%

76 11,11 100,00 50,1462 25,56318 ,242 ,276 -1,007 ,545

EDF17.5 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο

αλάγθεο ε θαηάξηηζε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ%

76 11,11 100,00 58,9181 28,16879 -,083 ,276 -1,179 ,545

EDF17.6 Αληαπνθξίλνληαη

ζηηο αλάγθεο ηα επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα ηνπ Τπνπξγείνπ

Παηδείαο%

73 11,11 100,00 49,7717 28,33452 ,079 ,281 -1,216 ,555

EDF17.7 Αληαπνθξίλεηαη ζηηο

αλάγθεο ε ζπλεξγαζία κεηαμχ

ησλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη

ζηελ εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ%

79 11,11 100,00 48,6639 26,58724 ,124 ,271 -1,084 ,535

EDF17.8 Αληαπνθξίλνληαη

ζηηο αλάγθεο νη εηδηθέο

ξπζκίζεηο πνπ ηζρχνπλ γηα ηελ

εμέηαζε ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ%

77 11,11 100,00 56,4214 26,47631 -,203 ,274 -,981 ,541

χλνιν αληαπφθξηζεο % 71 12,50 100,00 55,5751 17,99209 -,200 ,285 -,087 ,563

Valid N (listwise) 71

Σπκπιεξσκαηηθνί δείθηεο ηζρύνπζαο λνκνζεζίαο. Δπηπιένλ πξνηεηλφκελνη δείθηεο

αμηνιφγεζεο θαη εθαξκνγήο ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο αθνξνχλ ηελ πξναηξεηηθή

δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο γιψζζαο θαη θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο ησλ

Page 132: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

132

κεηαλαζηψλ, ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνχ ςπρνθνηλσληθήο ζηήξημεο θαη ηελ ελεκέξσζε

κεηαλαζηψλ γνληψλ ζρεηηθά κε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ ηνπο. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα, κφλν ζε κία πεξίπησζε δηδάζθεηαη ή έρεη

δηδαρηεί πξναηξεηηθά ην κάζεκα ηεο γιψζζαο θαη ηεο θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο

πξνέιεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ, ν ζεζκφο ηεο ςπρνθνηλσληθήο ζηήξημεο ησλ καζεηψλ

αλαθέξεηαη απφ ην 15,5% ησλ εξσηεζέλησλ θαη νη δηαδηθαζίεο ελεκέξσζεο ησλ

κεηαλαζηψλ γνληψλ γηα ην λνκηθφ πιαίζην εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ηνπο

εθαξκφδεηαη ζε πνζνζηφ 26,2% (Πίλαθαο 69).

Πίλαθαο 69. Καηαλνκή ζρεηηθά ηε δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο γιώζζαο ησλ κεηαλαζηώλ

καζεηώλ, ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκνύ ςπρνινγηθήο ζηήξημεο θαη ελεκέξσζεο ησλ γνληώλ

γηα ηελ ηζρύνπζα λνκνζεζία

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

EDF16. Γηδάζθεηαη ή έρεη δηδαρηεί

ζην ζρνιείν ζαο πξναηξεηηθά ην

κάζεκα ηεο γιψζζαο θαη

θνπιηνχξαο ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο

ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ;

1 1,2 1,2 100,0

EDF18 Έρεη ην ζρνιείν δηαδηθαζίεο

κέζσ ησλ νπνίσλ ελεκεξψλνληαη νη

κεηαλάζηεο γνλείο γηα ην λνκηθφ

πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε

ησλ παηδηψλ ηνπο;

22 26,2 26,2 100,0

EDF19 ηελ εθπαηδεπηηθή

πεξηθέξεηα πνπ αλήθεη ην ζρνιείν

ζαο ιεηηνπξγεί ν ζεζκφο ηεο

ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο γηα

ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο;

13 15,5 15,5 100,0

Ο Πίλαθαο 70 παξνπζηάδεη ηνπο κέζνπο φξνπο, ηηο ηππηθέο απνθιίζεηο θαη

ηνπο ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θχξησζεο ζηελ θαλνληθνπνηεκέλε θαηαλνκή

ησλ εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε ηηο δηαδηθαζίεο πνπ ν ζχιινγνο δηδαζθφλησλ

ρξεζηκνπνηεί γηα λα αληηκεησπίζεη πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε θνίηεζε

κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν. Απφ ηελ αλαζθφπεζε ηνπ πίλαθα πξνθχπηεη φηη ν

κέζνο φξνο πνπ αλαθέξεηαη ζηηο ζπλεδξηάζεηο ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ

ηνπνζεηείηαη ειαθξψο πάλσ απφ ηε κέζε βαζκνινγία ηεο θιίκαθαο, ν κέζνο φξνο

ζπλεξγαζίαο κε ην ζρνιηθφ ζχιινγν εληνπίδεηαη επίζεο ιίγν πην πάλσ απφ ηε κέζε

Page 133: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

133

βαζκνινγία ηεο θιίκαθαο, ελψ ν δείθηεο ζπλεξγαζίαο κε ςπρνιφγνπο βξίζθεηαη ζε

ρακειφ επίπεδν.

Πίλαθαο 70. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε αμηνιόγεζεο

ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπιιόγνπ δηδαζθόλησλ γηα λα αληηκεησπηζηνύλ ζέκαηα πξνζαξκνγήο κεηαλαζηώλ καζεηώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF20.1

πλεξγάδεζηε κε

ςπρνιφγνπο ή/θαη

θνηλσληθνχο

ιεηηνπξγνχο%

79 11,11 100,00 37,9747 28,55647 ,799 ,271 -,574 ,535

EDF20.2 πλεδξηάδεη

ν ζχιινγνο

δηδαζθφλησλ%

80 11,11 100,00 68,4722 28,74919 -,642 ,269 -,837 ,532

EDF20.3 Εεηάηε

θαζνδήγεζε απφ ηνλ

ζρνιηθφ ζχκβνπιν%

81 11,11 100,00 66,2551 31,49782 -,512 ,267 -1,181 ,529

Valid N (listwise) 78

2.2 Γείκηερ αξιολόγηζηρ ηηρ ζςνεπγαζίαρ με γονείρ

ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα πεξηιακβάλνληαη δείθηεο ζρεηηθά κε (α) ηελ ελεκέξσζε

θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ γνληψλ γηα ηηο εηδηθέο ζρνιηθέο κνλάδεο ζηήξημεο ησλ παηδηψλ

ηνπο, θαη (β) ηε γνλετθή εκπινθή.

Γείθηεο εθδήισζεο ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ κεηαλαζηώλ γνληώλ γηα ην ηζρύνλ

λνκνζεηηθό πιαίζην. Απφ ηελ αλαζθφπεζε ηνπ Πίλαθα 71, θαίλεηαη φηη ν κέζνο φξνο

πνπ θαλεξψλεη ην ελδηαθέξνλ θαη ε ελεκέξσζε ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ γηα ην

ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο βξίζθεηαη

ζην κέζν ηεο θαλνληθνπνηεκέλεο θιίκαθαο.

Page 134: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

134

Πίλαθαο 71. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε εθδήισζεο

ελδηαθέξνληνο ησλ κεηαλαζηώλ γνληώλ γηα ην ηζρύνλ λνκνζεηηθό πιαίζην εθπαίδεπζεο ησλ παηδηώλ ηνπο

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF21.1 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

ελδηαθέξνληαη λα

παξαθνινπζήζεη ην

παηδί ηνπο θάπνην

απφ ηα ηζρχνληα

ζρήκαηα;

79 11,11 100,00 49,2264 27,08150 ,098 ,271 -1,084 ,535

EDF21.2 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ είλαη

ελεκεξσκέλνη γηα ην

ηζρχνλ λνκηθφ

πιαίζην ζρεηηθά κε

ηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ ηνπο;

81 11,11 100,00 49,1084 28,32049 ,309 ,267 -1,079 ,529

Valid N (listwise) 79

Γείθηεο γνλετθήο εκπινθήο. Με βάζε ηηο αλαθνξέο ησλ δηεπζπληψλ θαη

ππνδηεπζπληψλ, ν δείθηεο γνλετθήο εκπινθήο, γεληθψο, είλαη πάλσ απφ ηε κέζε

βαζκνινγία ηεο θιίκαθαο, ελψ ν αληίζηνηρνο δείθηεο γηα ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο είλαη

ζην κέζν ηεο θιίκαθαο (Πίλαθαο 72).

Πίλαθαο 72. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε γνλετθήο

εκπινθήο

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF22.1 Οη γνλείο

γεληθά έξρνληαη γηα

λα ελεκεξσζνχλ γηα

ηελ πξφνδν ησλ

παηδηψλ ηνπο;

83 11,11 100,00 63,7216 20,16824 -,659 ,264 ,029 ,523

ΔDF22.2 Οη γνλείο

γεληθά ελδηαθέξνληαη

γηα ηε ζπκπεξηθνξά

ηνπ παηδηνχ ηνπο ζην

ζρνιείν

83 11,11 100,00 67,7376 21,22523 -,732 ,264 -,136 ,523

Page 135: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

135

ΔDF22.3 Οη γνλείο

γεληθά ζπκκεηέρνπλ

ζε εθδειψζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηνχληαη

ζην ρψξν ηνπ

ζρνιείνπ (π.ρ.

ζρνιηθέο γηνξηέο ,

νκηιίεο);

83 11,11 100,00 68,8086 25,99758 -,707 ,264 -,455 ,523

EDF22.4 Οη γνλείο

γεληθά ζπκκεηέρνπλ

ζηηο ζπγθεληξψζεηο

ηνπ ζπιιφγνπ γνλέσλ

;

83 11,11 100,00 53,9491 24,05282 ,235 ,264 -,938 ,523

EDF22. Γνλετθή

εκπινθή γεληθψο

83 16,67 100,00 63,5542 19,24206 -,440 ,264 -,452 ,523

EDF23.1 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ έξρνληαη

ζην ζρνιείν γηα λα

ελεκεξσζνχλ γηα ηελ

πξφνδν ησλ παηδηψλ

ηνπο;

84 11,11 100,00 52,7778 23,76662 -,067 ,263 -,953 ,520

EDF23.2 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

ελδηαθέξνληαη γηα ηε

ζπκπεξηθνξά ηνπ

παηδηνχ ηνπο ζην

ζρνιείν;

84 11,11 100,00 55,5556 23,96139 -,096 ,263 -,876 ,520

EDF23.3 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

ζπκκεηέρνπλ ζε

εθδειψζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηνχληαη

ζην ρψξν ηνπ

ζρνιείνπ (π.ρ.

ζρνιηθέο γηνξηέο,

νκηιίεο);

84 11,11 100,00 54,6296 28,45667 ,024 ,263 -1,246 ,520

EDF23.4 Οη γνλείο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ

ζπκκεηέρνπλ ζηηο

ζπγθεληξψζεηο ηνπ

ζπιιφγνπ γνλέσλ;

83 11,11 100,00 43,2396 26,93922 ,451 ,264 -,930 ,523

EDF23. Γνλετθή

εκπινθή κεηαλαζηψλ

83 11,11 94,44 51,8407 22,21916 ,092 ,264 -,893 ,523

Valid N (listwise) 82

Page 136: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

136

ηελ αλνηθηή εξψηεζε, ηη ζπκβνπιεχεηε ή ηη πξνηείλεηε ζνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ

γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ ηνπο θαηαγξάθεθαλ νη εμήο

θαηεγνξίεο: (α) ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν (18 άηνκα: Να ζπλεξγάδνληαη κε ην

ζρνιείν, λα δείρλνπλ ελδηαθέξνλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, λα δεηνχλ ηε

βνήζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ), (β) επαθή κε Έιιελεο καζεηέο (9 άηνκα: Να έξρνληαη

ζε επαθή κε Έιιελεο γηα λα εκπινπηίζνπλ ηε γιψζζα), (γ) επηθνηλσλία κε ηα παηδηά

(8 άηνκα: Να βξίζθνληαη θνληά ζηα παηδηά ηνπο, λα αζρνινχληαη πεξηζζφηεξν καδί

ηνπο, λα δείρλνπλ ελδηαθέξνλ), (δ) παξαθνινχζεζε εηδηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ (8

άηνκα: Να παξαθνινπζήζνπλ ην νινήκεξν ζρνιείν, Σ.Τ. , λα ελεκεξψλνληαη γηα ηα

πξνγξάκκαηα έληαμεο), (ε) ζπλεξγαζία κε εηδηθνχο (4 άηνκα: Να ζπλεξγάδνληαη κε

εηδηθνχο, λα ζηεξίδνπλ ςπρνινγηθά ηα παηδηά ηνπο), (ε) επηζθέςεηο ζηε βηβιηνζήθε

ηνπ ζρνιείνπ (4 άηνκα: Να δαλείδνληαη βηβιία απφ ηε βηβιηνζήθε ηνπ ζρνιείνπ , λα

δηαβάδνπλ ειιεληθή ινγνηερλία, ειιεληθφ πνιηηηζκφ), θ.ά.

2.3 Γείκηερ αξιολόγηζηρ ηηρ επγαζίαρ ηος εκπαιδεςηικού

ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα πεξηιακβάλνληαη δείθηεο ζρεηηθά κε (α) ηε

ζπλεξγαζία ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε κεηαλάζηεο γνλείο, (β) ηε δηαπνιηηηζκηθή

εθπαηδεπηηθή επάξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαη (γ) ηε δπζθνιία πνπ αληηκεησπίδνπλ νη

εθπαηδεπηηθνί θαηά ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Γείθηεο ζπλεξγαζίαο ησλ εθπαηδεπηηθώλ κε γνλείο. Ο δείθηεο ζπλεξγαζίαο

εθπαηδεπηηθψλ κε ηνπο γνλείο κε βάζε ηηο αλαθνξέο δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ

θαίλεηαη λα είλαη αξθεηά πςειφο, θαζψο δείρλεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί επηδηψθνπλ ζε

κεγάιν βαζκφ ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ,

ελεκεξψλνπλ ηνπο γνλείο γηα ηελ πξφνδν θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ηνπο

(Πίλαθαο 73).

Page 137: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

137

Πίλαθαο 73. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε ζπλεξγαζίαο

εθπαηδεπηηθώλ κε ηνπο γνλείο

N

Minimu

m

Maximu

m Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF25.1 Οη

εθπαηδεπηηθνί

επηδηψθνπλ ηελ

επηθνηλσλία κε ηνπο

γνλείο ησλ

κεηαλαζηψλ

καζεηψλ;

83 22,22 100,00 82,9987 15,93586 -1,234 ,264 1,883 ,523

EDF25.2 Οη

εθπαηδεπηηθνί

θαζνδεγνχλ

/ζπκβνπιεχνπλ ηνπο

γνλείο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ

γηα ηε κειέηε ζην

ζπίηη;

82 11,11 100,00 77,5068 21,59440 -1,413 ,266 1,792 ,526

EDF25.4 Οη

εθπαηδεπηηθνί

ελεκεξψλνπλ ηνπο

κεηαλάζηεο γνλείο γηα

ηελ πξφνδν ησλ

παηδηψλ ηνπο;

83 11,11 100,00 85,4083 16,90683 -2,047 ,264 5,607 ,523

EDF25.5 Οη

εθπαηδεπηηθνί

ελεκεξψλνπλ ηνπο

κεηαλάζηεο γηα

πξνβιήκαηα

ζπκπεξηθνξάο ησλ

παηδηψλ ηνπο ζην

ζρνιείν;

82 22,22 100,00 86,1789 14,45668 -1,600 ,266 3,849 ,526

χλνιν ζπλεξγαζίαο

εθπαηδεπηηθψλ κε

γνλείο%

81 27,78 100,00 83,1276 14,94446 -1,477 ,267 2,555 ,529

Valid N (listwise) 81

Γείθηεο δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο εθπαηδεπηηθώλ. Ο δείθηεο δηαπνιηηηζκηθήο

επάξθεηαο εθπαηδεπηηθψλ βξίζθεηαη πεξίπνπ ζην κέζν ηεο θιίκαθαο βαζκνιφγεζεο.

Σν κέγεζνο ηνπ δείθηε θαλεξψλεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί είλαη κέηξηα ελεκεξσκέλνη γηα

ζέκαηα πξνζαξκνγήο κεηαλαζηψλ, ζπκκεηέρνπλ ζε κέηξην βαζκφ ζε πξνγξάκκαηα

πνπ ζηεξίδνπλ ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν θαη πξνζαξκφδνπλ ζε κέηξν

βαζκφ ηε δηδαζθαιία ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ κέζα ζηελ θαλνληθή ηάμε

(Πίλαθαο 74).

Page 138: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

138

Πίλαθαο 74. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε

δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο εθπαηδεπηηθώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

EDF25.3 Οη

εθπαηδεπηηθνί είλαη

επαξθψο

ελεκεξσκέλνη γηα

ζέκαηα πξνζαξκνγήο

κεηαλαζηψλ;

81 11,11 100,00 63,1001 24,26876 -,521 ,267 -,520 ,529

EDF25.6 Οη

εθπαηδεπηηθνί

ζπκκεηέρνπλ ζε

πξνγξάκκαηα πνπ

ζηεξίδνπλ ηελ έληαμε

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ζην

ζρνιείν;

79 11,11 100,00 53,3052 27,75667 -,204 ,271 -1,150 ,535

EDF25.7 Οη

εθπαηδεπηηθνί

πξνζαξκφδνπλ ηε

δηδαζθαιία ηνπο ζηηο

ηδηαίηεξεο αλάγθεο

ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ κέζα ζηελ

θαλνληθή ηάμε;

82 11,11 100,00 66,1247 21,80000 -,704 ,266 -,080 ,526

EDF25.8 Οη

εθπαηδεπηηθνί

ζπλεξγάδνληαη κε

ζπλαδέιθνπο ηνπο

πνπ δηδάζθνπλ ζε

ηάμεηο ππνδνρήο;

68 11,11 100,00 47,0588 33,47772 ,155 ,291 -1,690 ,574

EDF25.

Γηαπνιηηηζκηθή

επάξθεηα

εθπαηδεπηηθψλ

66 13,89 100,00 57,8283 20,10129 -,233 ,295 -,864 ,582

Valid N (listwise) 66

Γείθηεο δπζθνιίαο εθπαηδεπηηθώλ θαηά ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηώλ καζεηώλ.

χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηνπ Πίλαθα 75, ην 63,1% ησλ εξσηεζέλησλ αλαθέξεη

Page 139: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

139

σο δπζθνιία θαηά ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ ηελ αλεπαξθήο γλψζε ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο, πεξίπνπ ην 50% αλαθέξεη ηα πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο ησλ

παηδηψλ, ην 30% ηελ ειιηπή ζηήξημε απφ ηελ πνιηηεία θαη ην 24% ηε δπζθνιία

ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο. ηηο άιιεο δπζθνιίεο θαηαηάζζνληαη ε αδηαθνξία θαη ε

έιιεηςε ελδηαθέξνληνο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

Πίλαθαο 75. Καηαλνκή δπζθνιηώλ εθπαηδεπηηθώλ θαηά ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

EDF26.1 Γπζθνιία: Αλεπαξθήο

γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο

53 63,1 100,0 100,0

EDF26.2 Γπζθνιία: Διιηπήο

ζηήξημε απφ ηελ πνιηηεία

25 29,8 100,0 100,0

EDF26.3 Γπζθνιία: Γπζθνιία

ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο

20 23,8 100,0 100,0

EDF26.4 Γπζθνιία:

Πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο

κεξηθψλ παηδηψλ

40 47,6 100,0 100,0

EDF26.5 Άιιε δπζθνιία 5 6,0 100,0 100,0

Σν άζξνηζκα ησλ δπζθνιηψλ θαη ε θαλνληθνπνηεκελε θαηαλνκή δείρλεη φηη ν

βαζκφο δπζθνιίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαηά ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ εληνπίδεηαη ζε ρακειφ επίπεδν (Πίλαθαο 76).

Πίλαθαο 76. Μέζνη όξνη, ηππηθέο απνθιίζεηο, ζπληειεζηέο αζπκκεηξίαο θαη θύξησζεο ηνπ δείθηε

δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο εθπαηδεπηηθώλ

N Min Max Mean

Std.

Deviation

Skewness Kurtosis

Statistic

Std.

Error Statistic

Std.

Error

Γείθηεο δπζθνιίαο

εθπαηδεπηηθψλ

84 ,00 60,00 34,0476 13,80755 -,880 ,263 ,844 ,520

Valid N (listwise) 84

Σπκπιεξσκαηηθέο πιεξνθνξίεο. ην εξψηεκα «Όηαλ νη γνλείο ησλ καζεηψλ

δελ έξρνληαη ζην ζρνιείν, ηη θάλεηε;”, νη εθπξφζσπνη ηεο εθπαίδεπζεο αλαθέξνπλ

Page 140: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

140

ηελ ηειεθσληθή επηθνηλσλία ζε πςειφ πνζνζηφ, παξάιιεια κε ηελ πξνθνξηθή θαη

γξαπηή ελεκέξσζε πνπ γίλεηαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζε πνζνζηφ 30 έσο 40%.

Άιινπο ηξφπνπο πνπ αλαθέξνληαη απφ ηνπο εθπξνζψπνπο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ε

ελεκέξσζε κέζσ δηαδηθηχνπ (Πίλαθαο 77).

Πίλαθαο 77. Καηαλνκή απαληήζεσλ ζην εξώηεκα «Όηαλ νη γνλείο ησλ καζεηώλ δελ

έξρνληαη ζην ζρνιείν, ηη θάλεηε;”

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

EDF27.1 Όηαλ νη γνλείο δελ

έξρνληαη ζην ζρνιείν ηνπο

ελεκεξψλεηε κέζσ ησλ παηδηψλ

πξνθνξηθά

30 35,7 100,0 100,0

EDF27.2 Όηαλ νη γνλείο δελ

έξρνληαη ζην ζρνιείν ηνπο

ελεκεξψλεηε γξαπηψο

33 39,3 100,0 100,0

EDF27.3 Όηαλ νη γνλείο δελ

έξρνληαη ζην ζρνιείν έρεηε

ηειεθσληθή επηθνηλσλία

73 86,9 100,0 100,0

EDF27.4 Όηαλ νη γνλείο δελ

έξρνληαη ζην ζρνιείν θάλεηε θάηη

άιιν

2 2,4 100,0 100,0

Πξνηάζεηο γηα ηελ πνιηηεία. ην εξψηεκα «Με βάζε ηελ εκπεηξία ζαο, ηη ζα

πξνηείλαηε ζηελ πνιηηεία (πνιηηηθέο, δξάζεηο, ελέξγεηεο) γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ»;, ε πιεηνςεθία ησλ δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ αλαθέξεη

ηε ιεηηνπξγία ζρνιηθψλ κνλάδσλ ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζε φια ηα

ζρνιεία πνπ θνηηνχλ παηδηά κεηαλαζηψλ. Σνλίδνληαη επίζεο ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ

πξνζαξκνγή ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ,

ηε ζπκκεηνρή ησλ δίγισζζσλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ,

θ.ά.

Page 141: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

141

Πίλαθαο 78. Καηαλνκή πξνηάζεσλ γηα ηελ πνιηηεία ζρεηηθά κε ηελ

εθπαίδεπζε κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Frequency Percent

Σάμεηο Τπνδνρήο, Σκήκαηα

έληαμεο ζε γεληθφ ζρνιείν κε

κεγάιν πνζνζηφ κεηαλαζηψλ

18 21,4

Φξνληηζηεξηαθέο ηάμεηο ή

θξνληηζηεξηαθά καζήκαηα,

εληζρπηηθή δηδαζθαιία

14 16,6

Πξνζαξκνγή αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο, πξνζαξκνγή

δηδαζθαιίαο

13 15,5

Δπηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ,

ζσζηή ζηειέρσζε

10 11,9

Γηνξηζκφο Γίγισζζσλ

εθπαηδεπηηθψλ

4 4,8

Να δεκηνπξγεζνχλ ζρνιεία

έληαμεο ζε θάζε λνκφ

3 3,6

Γαηπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε ζε

φιεο ηηο βαζκίδεο

3 3,6

Γεκηνπξγία νκάδσλ ζηήξημεο

απφ ςπρνιφγνπο,

θνηλσληνιφγνπο, ζρνιίαηξνπο

2 2,4

Δμσζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο,

κνξθσηηθέο εθδειψζεηο,

θαηαζθελψζεηο

2 2,4

Να ζεζκνζεηεζεί πηζηνπνηεηηθφ

γισζζνκάζεηαο

2 2,4

Page 142: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

142

Δ. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ

ηελ παξνχζα ελφηεηα ζπλνςίδνληαη ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε

ηελ πξφζβαζε ησλ καζεηψλ θαη ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε, θαζψο θαη

ηελ αληαπφθξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ. Δπηπιένλ, πξνηείλνληαη παξεκβάζεηο γηα ηε βειηίσζε ζπλζεθψλ

πξφζβαζεο παηδηψλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη ελειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε.

1. Ππόζβαζη παιδιών μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

Ζ πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε ζπλίζηαηαη ζε κηα ζχλζεηε δηαδηθαζία, ε νπνία

πεξηθιείεη ηε ζπζηεκαηηθή θνίηεζε θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ ζην

ζρνιείν, ηελ αληαπφθξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ησλ

καζεηψλ, ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ ιακβάλνπλ καζεηέο θαη γνλείο απφ ηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ηε γνλετθή εκπινθή, θ.ά. Οη βαζηθνί αληηθεηκεληθνί

δείθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη δηεζλψο γηα λα εθθξάζνπλ ην βαζκφ, αιιά θαη ηηο

δηαδηθαζίεο πξφζβαζεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη ε

ζρνιηθή επίδνζε θαη ε πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ.

Ζ πξψηε δηαπίζησζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο είλαη φηη ζεκαληηθφ

πνζνζηφ παηδηψλ κεηαλαζηψλ, θπξίσο ηεο ειηθίαο 11-15 εηψλ, εκθαλίδεη ρακειή

επίδνζε, ην νπνίν απμάλεηαη απφ ην Γεκνηηθφ ζην Γπκλάζην θαη ην Λχθεην. Δθ

πξψηεο φςεσο ε ζρνιηθή επίδνζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαίλεηαη λα κελ

δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ ηελ αληίζηνηρε ηνπ γεληθνχ ειιεληθνχ πιεζπζκνχ,

δείρλνληαο ζεηηθέο πξννπηηθέο φζνλ αθνξά ηελ επηηπρία ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ ζην ζρνιείν. Χζηφζν, ε έξεπλα PISA ηνπ ΟΟΑ γηα ηηο ηππηθέο

ζρνιηθέο δεμηφηεηεο ησλ εθήβσλ ειηθίαο 15 εηψλ απνδεηθλχεη φηη νη επηδφζεηο

ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ απηήο ηεο ειηθηαθήο νκάδαο είλαη ζπζηεκαηηθά

ρακειφηεξεο απφ εθείλεο ησλ καζεηψλ ησλ ρσξψλ ππνδνρήο ζηηο θπζηθέο

επηζηήκεο, ζηα καζεκαηηθά θαη ζηελ αλάγλσζε, φπνπ εληνπίδεηαη θαη ε

κεγαιχηεξε δηαθνξά.

Ζ δεχηεξε δηαπίζησζε αθνξά ζηελ πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ. Με βάζε

ηα θξηηήξηα ηεο Eurostat, ην πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ πνπ εγθαηαιείπεη

πξφσξα ην ζρνιείν αγγίδεη ην 15,1%. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο είλαη ηξηπιάζηνο γηα

ηελ ειηθηαθή νκάδα 19-24 εηψλ θαη δηπιάζηνο ησλ ζηνηρείσλ ηεο Eurostat γηα ηελ

Page 143: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

143

Διιάδα. ηελ θαηεγνξία απηή πηζαλφλ λα εληάζζνληαη παηδηά πνπ εγγξάθνληαη ζην

ζρνιείν θαη ζηε ζπλέρεηα ην εγθαηαιείπνπλ, αιιά θαη κηα νκάδα «απφλησλ

παηδηψλ», πνπ δελ κεηέρνπλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ θαηάξηηζε, αθφκε θαη ζηελ

απαζρφιεζε. Πξφθεηηαη γηα λένπο αλζξψπνπο πνπ εμαηηίαο δηαθφξσλ παξαγφλησλ

«δελ ππάξρνπλ πνπζελά», έλα θαηλφκελν θαη πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα απαζρνιεί

πνιιέο ρψξεο ζηελ Δπξψπε (European Commission/ DG EAC & JRC, 2008). ηελ

πεξίπησζε ησλ κεηαλαζηψλ, αλαθέξεηαη σο ζεκαληηθφο παξάγνληαο ε επίδξαζε ηεο

κεηαθίλεζεο θαηά ηελ εθεβεία, ε νπνία ζπλδέεηαη κε αξλεηηθή ζηάζε πάλσ ζηελ

επέλδπζε ηεο εθπαίδεπζεο. πγθεθξηκέλα, νη κεηαλάζηεο πνπ κεηαλαζηεχνπλ ζε

ειηθίεο 13-19 εηψλ επσκίδνληαη φια ηα βάξε ηεο κεηαθίλεζεο (Chiswick &

DebBurman, 2003).

Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη δχν νκάδεο κεηαλαζηψλ, απηνί πνπ πξνέξρνληαη

απφ λέα θξάηε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη νη κεηαλάζηεο απφ ηελ Αιβαλία εκθαλίδνπλ

ηα πςειφηεξα πνζνζηά εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ. ηηο αγξνηηθέο θαη εκηαζηηθέο

πεξηνρέο ε πξφσξε εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ είλαη κεγαιχηεξε απφ ηηο αζηηθέο

πεξηνρέο. Αθφκε, ν ρξφλνο παξακνλήο ζηελ Διιάδα θαίλεηαη λα απνηειεί ηζρπξφ

παξάγνληα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ. Ζ κηθξφηεξε δηάξθεηα

παξακνλήο ηεο νηθνγέλεηαο ζηελ Διιάδα ζπλδέεηαη κε κεγαιχηεξν πνζνζηφ παηδηψλ πνπ

δηαθφπηεη ηε θνίηεζε ή πνπ δελ κεηέρεη ζηελ εθπαίδεπζε. Σα αγφξηα ζε ζχγθξηζε κε ηα

θνξίηζηα απνηεινχλ πην επάισηε νκάδα δηαθνπήο ηε θνίηεζεο ζην ζρνιείν.

Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο δείρλνπλ φηη ην ζρνιείν απνηειεί γηα ηνπο

κεηαλάζηεο γνλείο ηε κεγάιε επθαηξία πξνθείκελνπ ηα παηδηά ηνπο λα πεηχρνπλ θαη

λα δήζνπλ κηα θαιχηεξε δσή. Τςειφ πνζνζηφ κεηαλαζηψλ γνληψλ εθθξάδεη ηελ

επηζπκία ην παηδί ηνπο λα ζπλερίζεη ηηο ζπνπδέο θαη λα πάεη ζην παλεπηζηήκην.

Διάρηζηνη είλαη νη γνλείο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ θαξηέξα ηνπ παηδηνχ ηνπο ζηε ρψξα

θαηαγσγήο. Δίλαη πξνθαλέο φηη νη γνλείο δίλνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ έληαμε ησλ

παηδηψλ ηνπο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Παξφκνηα ηάζε αλαδείρηεθε απφ ηε κειέηε

ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ηηο

ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο άιινπο γνλείο ζην ζρνιείν, αιιά θαη ηηο ζρέζεηο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. Απηή ε ζεηηθή ζηάζε κπνξεί λα

εξκελεπηεί σο κηα απαίηεζε ησλ γνληψλ κεηαλαζηψλ πξνο ην ζρνιείν λα ζηεξίμεη

θαη λα αληαπνθξηζεί ζηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ ηνπο, θαη γεληθφηεξα κπνξεί λα

εθθξάδεη ηε δηάζεζε ησλ κεηαλαζηψλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δσή ηεο ρψξαο. Ζ

Page 144: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

144

ζπγθεθξηκέλε εξκελεία εληζρχεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ

έρνπλ ηζρπξφ πξνζαλαηνιηζκφ πξνο ηελ Διιάδα θαη ηνπο Έιιελεο, δηαηεξψληαο

ζπγρξφλσο ζρέζεηο κε ηνπο ζπκπαηξηψηεο ηνπο. Παξφια απηά, πξέπεη λα αλαθεξζεί

φηη έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ καζεηψλ (πεξίπνπ 10%) θαίλεηαη λα αληηκεησπίδνπλ ηε

δπζθνιία αλάπηπμεο ζρέζεσλ ιφγσ ηεο θαηαγσγήο ηνπο αλαδεηψληαο σο ηξφπν

θαηαμίσζεο ηελ απνκφλσζε θαη ηνλ έληνλν πξνζαλαηνιηζκφ πξνο ηελ εζληθή ηνπο

νκάδα, έλαο παξάγνληαο πνπ έρεη ζπλδεζεί κε αζζελείο ξπζκνχο ελζσκάησζεο ζηελ

επξχηεξε θνηλσλία.

Μηα αθφκε παξαηήξεζε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο αλαθνξέο ησλ γνληψλ αθνξά

ζηελ θνηλσληθή θαη ςπρνινγηθή επάξθεηα ησλ παηδηψλ. Ζ αληίιεςε φηη ηα παηδηά ησλ

κεηαλαζηψλ αληηκεησπίδνπλ πςειφ θίλδπλν εκθάληζεο ζπλαηζζεκαηηθψλ

πξνβιεκάησλ θαη πξνβιεκάησλ δελ επηβεβαηψλεηαη κε βάζε αλαθνξέο ησλ γνληψλ.

Σα επξήκαηα δείρλνπλ ηθαλνπνηεηηθή ςπρνινγηθή πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ

κεηαλαζηψλ, ε νπνία ηνπνζεηείηαη αξθεηά πςειά απφ ην κεζαίν ζεκείν ηεο

δηαβαζκηζηηθήο θιίκαθαο.

Σα ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ έξεπλα επηηξέπνπλ επηζεκάλζεηο

ζρεηηθά κε ηηο δπζθνιίεο έληαμεο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν. Με βάζε ηηο

αλαθνξέο ησλ γνληψλ, νη κεηαλάζηεο καζεηέο πξνζέξρνληαη ζην ζρνιείν κε ηηο εμήο

δπζθνιίεο:

Οη κεηαλάζηεο γνλείο θαίλεηαη λα ζπκκεηέρνπλ ειιηπψο ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, παξφιν πνπ ν βαζκφο δπζθνιίαο

επαθήο κε ην ζρνιείν είλαη ρακειφο,

Οη νηθνγέλεηεο ησλ κεηαλαζηψλ δπζθνιεχνληαη λα εληζρχζνπλ ηηο

πξνζπάζεηεο ησλ παηδηψλ κε θξνληηζηήξηα θαη άιινπο ηξφπνπο,

πξνθεηκέλνπ λα αληεπεμέξζνπλ κε επηηπρία ζηηο απαηηήζεηο ηνπ

ζρνιείνπ,

Διάρηζηνη γνλείο γλσξίδνπλ ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην

εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ηνπο ή είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ηα ηζρχνληα

ζρνιηθά ζρήκαηα πνπ ζηεξίδνπλ θαη εληζρχνπλ ηελ έληαμε ησλ

καζεηψλ ζην ζρνιείν θαη ηελ επξχηεξε θνηλφηεηα. Απφ ηηο

απαληήζεηο ησλ γνληψλ (αιιά θαη ησλ εθπξνζψπσλ ηεο εθπαίδεπζεο

ζηε ζπλέρεηα) πξνθχπηεη φηη κφλν έλα κηθξφ πνζνζηφ ησλ

Page 145: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

145

κεηαλαζηψλ καζεηψλ έρεη παξαθνινπζήζεη εληζρπηηθή δηδαζθαιία ή

καζήκαηα γιψζζαο ζε Σ.Τ., Φ.Σ. ή ηκήκαηα δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ.

Ζ ζπζρέηηζε αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ δείρλεη φηη νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ

κεηαλαζηψλ γηα ην ζρνιείν δηαθέξνπλ σο πξνο ηηο νκάδεο ππεθνφηεηαο, ην επίπεδν

αζηηθφηεηαο, ηα ρξφληα παξακνλήο θαη ην θχιν. Οη κεηαλάζηεο απφ ηα λέα θξάηε

κέιε ηεο Δπξψπεο ζεκεηψλνπλ ηνπο ρακειφηεξνπο δείθηεο γνλετθήο εκπινθήο, αιιά

θαη ηθαλνπνίεζεο απφ ηε ζηήξημε πνπ ην ζρνιείν παξέρεη ζηα παηδηά ηνπο. Αθφκα, νη

κεηαλάζηεο πνπ κέλνπλ ζηελ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε ιακβάλνπλ ιηγφηεξε

ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζηήξημε πνπ νη εθπαηδεπηηθνί παξέρνπλ ζηνπο καζεηέο. Δίλαη

ζεκαληηθφ λα επηζεκαλζεί επίζεο φηη νη κεηαλάζηεο θάηνηθνη ησλ Αζελψλ θαη

Θεζζαινλίθεο εθθξάδνπλ κεγαιχηεξε αλεζπρία γηα ηελ θνηλσληθή θαη ςπρηθή

επάξθεηα ησλ παηδηψλ ηνπο. Ο ρξφλνο παξακνλήο θαίλεηαη λα ζρεηίδεηαη κφλν κε ηε

ζπρλφηεηα επαθήο ησλ παηδηψλ κεηαλαζηψλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο θαη ηελ

αλάπηπμε δηθηχσλ θνηλσληθήο ζηήξημεο. Σέινο, νη παηέξεο ζε ζχγθξηζε κε ηηο

κεηέξεο αληηκεησπίδνπλ πςειφηεξν βαζκφ δπζθνιίαο επαθήο κε ην ζρνιείν θαη

ζπκκεηέρνπλ ιηγφηεξν ελεξγά ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο.

2. Ππόζβαζη ενηλίκυν μεηαναζηών ζηην εκπαίδεςζη

Σν εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ε επάξθεηα ηεο γιψζζαο ηεο ρψξαο ππνδνρήο

ζπληζηνχλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε θαη ελζσκάησζε

ησλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη γηα ηελ θαιχηεξε πξφζβαζε ησλ παηδηψλ ηνπο ζηελ

εθπαίδεπζε, θαζψο αληαλαθινχλ ηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο

νηθνγέλεηαο. Ζ εηθφλα πνπ πξνέθπςε γηα ηα εθπαηδεπηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ

κεηαλαζηψλ είλαη φηη πζηεξεί απφ ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ Διιήλσλ.

Παξφκνηα απνηειέζκαηα πξνέθπςαλ θαη απφ ηελ απνγξαθή ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ

2001 (ΔΤΔ, 2001). Αθφκε, κε βάζε ζηνηρεία ηεο έξεπλαο ηνπ εξγαηηθνχ

δπλακηθνχ (Κφληεο, Εσγξαθάθεο & Μεηξάθνο, 2006) νη κεηαλάζηεο είλαη ζηελ

πιεηνςεθία απφθνηηνη ιπθείνπ (32,6%), απφθνηηνη γπκλαζίνπ είλαη ην 26,7%,

16% έρεη απνιπηήξην δεκνηηθνχ, 13,4% είλαη απφθνηηνη ηξηηνβάζκηαο

εθπαίδεπζεο θαη ην 9,2% είηε δελ έρεη νινθιεξψζεη ηε θνίηεζε ζην δεκνηηθφ

(1,3%) είηε δελ γλσξίδεη γξαθή θαη αλάγλσζε (7,9%).

Page 146: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

146

Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη κεηαλάζηεο απφ ρψξεο ηεο Αζίαο, ηεο

Αθξηθήο, ηεο Νφηηαο Ακεξηθήο θαη απφ ηελ Αιβαλία πζηεξνχλ απφ ην επίπεδν

εθπαίδεπζεο ησλ άιισλ νκάδσλ κεηαλαζηψλ. Δλδηαθέξνλ, παξνπζηάδεη ην

εχξεκα φηη κεγαιχηεξν πνζνζηφ κεηαλαζηψλ ρακεινχ εθπαηδεπηηθνχ επίπεδνπ

έρνπλ εηζέιζεη ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα. Παξάιιεια, αμίδεη λα

επηζεκαλζεί πσο ην πνζνζηφ ησλ αληξψλ απνθνίησλ πξσηνβάζκηαο

εθπαίδεπζεο είλαη πςειφηεξν ησλ γπλαηθψλ.

ρεηηθά κε ηε ζπκκεηνρή ζηελ Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ ειηθίαο

30-34 εηψλ, ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ ζεκαληηθέο απνθιίζεηο κεηαμχ Διιήλσλ

θαη κεηαλαζηψλ. πγθεθξηκέλα, ην πνζνζηφ ησλ λέσλ κεηαλαζηψλ Σξηηνβάζκηαο

Δθπαίδεπζεο είλαη ηέζζεξηο θνξέο ρακειφηεξν ησλ Διιήλσλ. Σν κεγαιχηεξν

πνζνζηφ κεηαλαζηψλ Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο πξνέξρεηαη απφ ρψξεο ηεο

Δπξψπεο πνπ δελ αλήθνπλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ελψ νη λένη Αιβαληθήο

πξνέιεπζεο πζηεξνχλ ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο νκάδεο. Παξφκνηα απνηειέζκαηα

εκθαλίδνληαη θαη γηα ηνπο κεηαλάζηεο ειηθίαο 15-29 εηψλ, νη νπνίνη εκθαλίδνπλ

ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο έλαληη ησλ Διιήλσλ λα έρνπλ νινθιεξψζεη πςειέο

βαζκίδεο εθπαίδεπζεο (Cavounidis & Cholezas, 2011). Δίλαη ζεκαληηθφ λα

επηζεκαλζεί φηη νη Έιιελεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ειηθίαο έρνπλ έλα ζεκαληηθφ

πνζνζηφ 1% πνπ δελ πήγε ζρνιείν ή πήγε κεξηθέο ηάμεηο Γεκνηηθνχ. Οη

κεηαλάζηεο απφ ηελ Αιβαλία, θαη ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξψπεο δελ έρνπλ ή έρνπλ

ρακειά πνζνζηά ζηε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία.

Παξφιν πνπ ε επάξθεηα ζηελ Διιεληθή γιψζζα απνηειεί ζεκαληηθφ δείθηε

θνηλσληθνπνιηηηζκηθήο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ, ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο

απνηεινχλ πεγή αλεζπρίαο, θαζψο ην επίπεδν ρξήζεο ηεο γιψζζαο εληνπίδεηαη ζε

κέηξην επίπεδν. Οη κεηαλάζηεο απφ ρψξεο ηεο Αζίαο, Αθξηθήο θαη Νφηην

Ακεξηθήο εκθαλίδνπλ ηε κεγαιχηεξε δπζθνιία ρξήζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο,

φπσο επίζεο θαη νη κεηαλάζηεο πνπ κέλνπλ ζηελ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε

αλεμαξηήησο νκάδαο ππεθνφηεηαο. Σν πςειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν θαη ε

κεγαιχηεξε δηάξθεηα παξακνλήο ζπλδένληαη κε θαιχηεξε γλψζε ηεο ειιεληθήο

γιψζζαο.

Γεληθψο, ηα απνηειέζκαηα γηα ηελ πξφζβαζε ησλ ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηελ

εθπαίδεπζε, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ επηζθφπεζε ησλ δεηθηψλ, δείρλνπλ φηη νη

Page 147: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

147

κεηαλάζηεο πζηεξνχλ ζε εθπαηδεπηηθά ραξαθηεξηζηηθά έλαληη ησλ Διιήλσλ.

Μεγαιχηεξε πζηέξεζε παξαηεξείηαη ζηνπο Αιβαλνχο κεηαλάζηεο, πνπ

απνηεινχλ θαη ηνλ πνιππιεζέζηεξε νκάδα κεηαλαζηψλ. Παξφιν πνπ ηα

ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά δελ έρνπλ ζρέζε κε ηηο πνιηηηθέο ηεο ειιεληθήο

πνιηηείαο γηα ηελ κεηαλάζηεπζε, είλαη ζεκαληηθφ λα ιεθζνχλ κέηξα πνπ ζα

ζηεξίμνπλ ηνπο κεηαλάζηεο, εηδηθά ηνπο λένπο, λα απνθηήζνπλ πεξηζζφηεξε

εθπαίδεπζε, ε νπνία απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα απνηειεζκαηηθήο έληαμεο

ζηελ επξχηεξε θνηλσλία. Σν δεχηεξν ζεκαληηθφ ζέκα αθνξά ζηελ εθκάζεζε ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο. Δίλαη γεγνλφο φηη ε ειιεληθή πνιηηεία έρεη αλαπηχμεη έλα

πιαίζην δξάζεο γηα ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο κέζσ επηδνηνχκελσλ

θαη κε επηδνηνχκελσλ πξνγξακκάησλ, παξαηαχηα θαίλεηαη φηη ην πξφβιεκα

παξακέλεη.

3. Ανηαπόκπιζη ηος ζσολείος ζηιρ ανάγκερ ηυν μεηαναζηών

Σν ζρνιείν απνηειεί ην βαζηθφ πιαίζην έληαμεο θαη ελζσκάησζεο ησλ

κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζηελ θνηλσλία, θαζψο παξέρεη ην πιαίζην αλάπηπμεο θαη

επηπνιηηηζκνχ ηεο ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο καζεηψλ. Οη εθπξφζσπνη ησλ θνξέσλ

θαηαγξάθνπλ αξθεηά πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε (α) ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο

δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, (β) ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, θαη (γ) ηε ζπλεξγαζία

ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο.

Σα απνηειέζκαηα επηβεβαίσζαλ ηνλ πνιππνιηηηζκηθφ ραξαθηήξα ηνπ ζρνιείνπ.

Σφζν ζην λεπηαγσγείν φζν θαη ζηελ Πξσηνβάζκηα, ηε Γεπηεξνβάζκηα θαη ηελ

Σξηηνβάζκηα Δθπαίδεπζε ππάξρεη έλαο κεγάινο αξηζκφο παηδηψλ (16,5% ησλ

καζεηψλ ζηα ζρνιεία ηεο έξεπλαο) πνπ πξνέξρεηαη απφ ρψξεο ηεο Δπξψπεο, ηεο

Αζίαο θαη ηεο Αθξηθήο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ παηδηψλ έρνπλ έξζεη θαηά ηελ

παηδηθή ειηθία ή έρνπλ γελλεζεί ζηελ Διιάδα, θαζψο θαίλεηαη φηη μεθηλνχλ ηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζηε ρψξα καο. Απηή ε δηαδηθαζία πηζαλψο λα εξκελεχεη ην

γεγνλφο φηη κεγάιν πνζνζηφ δηεπζπληψλ θαη ππνδηεπζπληψλ αλαθέξεηαη ζηελ

έιιεηςε αηηήκαηνο ή ζηελ αλεπάξθεηα ηνπ αξηζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ γηα ηε

ιεηηνπξγία Σ.Τ. θαη θξνληηζηεξηαθψλ ηκεκάησλ. Δπηπιένλ, αλαθέξνληαη ηα εμήο

πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία Σ.Τ. Φ.Σ. θαη Σκεκάησλ Γηεπξπκέλνπ

Χξαξίνπ:

Page 148: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

148

Έιιεηςε πηζηψζεσλ,

Έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ,

Έιιεηςε δηδαθηηθνχ πιηθνχ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο

γιψζζαο.

Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ νη εηδηθέο ζρνιηθέο

κνλάδεο ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, φηη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ ζε

απηέο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο δελ έρνπλ θακία ζρεηηθή επηκφξθσζε ή πξνεγνχκελε

δηδαθηηθή εκπεηξία ζε ηάμεηο ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά ηκήκαηα ή δε ιακβάλνλ

θακία εμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο.

Οη δηεπζπληέο θαη ππνδηεπζπληέο ηζρπξίδνληαη φηη θπξίσο ηα Φξνληηζηεξηαθά

Σκήκαηα θαη ηα Σκήκαηα Γηεπξπκέλνπ Χξαξίνπ κπνξεί λα ζηεξίμνπλ ηνπο

κεηαλάζηεο καζεηέο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ζρνιείνπ, θαη ζπγρξφλσο

κπνξεί λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο έληαμεο ζηελ θνηλφηεηα θαη ηελ

θνηλσλία γεληθφηεξα. Μάιηζηα, ε ελίζρπζή ηνπο απνηειεί κία απφ ηηο πξνηάζεηο πνπ

απεπζχλνπλ πξνο ηελ πνιηηεία. Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε είλαη ζεκαληηθή ε

επέθηαζή ηνπο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο, ε αλαζεψξεζε θαη ε ζσζηή

ηνπο ιεηηνπξγία.

πλνιηθά, ε εηθφλα πνπ πξνθχπηεη απφ ηηο απαληήζεηο ησλ εθπξνζψπσλ ηεο

εθπαίδεπζεο είλαη φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην δελ αληαπνθξίλεηαη

ηθαλνπνηεηηθά ζηνλ πνιππνιηηηζκηθφ ραξαθηήξα ηνπ ζρνιείνπ. Σα ζεκηλάξηα

επηκφξθσζεο ηνπ Τπνπξγεία Παηδείαο, ην δηδαθηηθφ πιηθφ, νη εηδηθέο ξπζκίζεηο γηα

ηελ εμέηαζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, αιιά θαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ θνξέσλ πνπ

αζρνινχληαη κε ζέκαηα εθπαίδεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαίλεηαη λα κελ

αληαπνθξίλνληαη ηθαλνπνηεηηθά ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ, θ.ά. Ο

ζχιινγνο ησλ δηδαζθφλησλ θαη ν ζρνιηθφο ζχιινγνο είλαη απηνί πνπ επσκίδνληαη ην

κεγαιχηεξν βάξνο θαη θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ δηάθνξα πξνβιήκαηα πνπ

πξνθχπηνπλ θαηά ηελ εθπαίδεπζε κεηαλαζηψλ καζεηψλ, ελψ ειάρηζηή είλαη ε

ζηήξημε ησλ καζεηψλ θαη θαη’ επέθηαζε θαη ηνπ έξγνπ ηνπο απφ εηδηθέο κνλάδεο

ςπρνθνηλσληθήο ζηήξημεο κεηαλαζηψλ ή απφ εηδηθνχο, ςπρνιφγνπο ή θνηλσληθνχο

ιεηηνπξγνχο.

Οη δηεπζπληέο θαη ππνδηεπζπληέο φισλ ησλ βαζκίδσλ επηζεκαίλνπλ ηελ

αλάγθε δηαπνιηηηζκηθήο επάξθεηαο εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο νη γλψζεηο θαη ε

Page 149: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

149

θαηάξηηζε πνπ έρνπλ φζνλ αθνξά ζέκαηα πξνζαξκνγήο κεηαλαζηψλ θαη

δηαπνιηηηζκηθήο παηδαγσγηθήο εληνπίδνληαη ζε κέηξηα επίπεδα. Ζ επηκφξθσζε σλ

εθπαηδεπηηθψλ θαη ε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία πξνβάιινληαη σο ζεκαληηθνί

παξάγνληεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε δπζθνιηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ ηάμε, αιιά

θαη ζηε δηδαζθαιία καζεκάησλ ιφγσ ησλ ειιείςεσλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα.

Οη δηεπζπληέο θαη ππνδηεπζπληέο εθθξάδνπλ ηελ άπνςε φηη νη παξάγνληεο

πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε δηαθξίλνληαη ζε

εθείλνπο πνπ ζπλδένληαη θαηαξράο κε ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαη θαηά δεχηεξνλ,

κε ηε ζπκκεηνρή ηεο νηθνγέλεηαο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία.

Γεληθά, νη κεηαλάζηεο γνλείο πξνζθαινχληαη λα έρνπλ επαθή κε ην ζρνιείν, σζηφζν,

νη γνλείο απφ ηελ πιεπξά ηνπο θαίλεηαη λα εκπιέθνληαη ζε κέηξην βαζκφ ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, παξφιν πνπ δειψλνπλ φηη εθηηκνχλ θαη ζέβνληαη πνιχ

ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ησλ παηδηψλ ηνπο.

4. Πποηάζειρ για ηην πολιηεία

Ζ παξνχζα έξεπλα θαηαγξάθεη βαζηθνχο δείθηεο πξφζβαζεο κεηαλαζηψλ

ζηελ εθπαίδεπζε, νη νπνίνη απεηθνλίδνπλ πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ην ζρνιείν

ζε ζρέζε κε ηελ έληαμε θαη ελζσκάησζε ηνπο θαη θαηαζηάζεηο πνπ αλαθχπηνπλ απφ

ηηο ζρέζεηο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ.

1. Με βάζε ηηο απαληήζεηο ησλ κεηαλαζηψλ γνληψλ θαη ησλ εθπξνζψπσλ ηεο

εθπαίδεπζεο, ε πξφζβαζε ησλ κεηαλαζηψλ ζην ζρνιείν δελ απνηειεί κηα ηδηαίηεξε

εθπαίδεπζε, αιιά δηάζηαζε ηεο γεληθήο παηδείαο πνπ παξέρεηαη ζην ζρνιείν. ε έλα

ηέηνην πιαίζην, ε πξνψζεζε ηεο πξνζαξκνγήο ηνπο κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ

ελίζρπζεο ηνπ ζρνιείνπ, πνπ ζεκαίλεη φηη νη κεηαλάζηεο καζεηέο ζα έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο αλαπηπμηαθέο αλάγθεο ηεο ειηθίαο ηνπο φπσο θαη

νη γεγελείο καζεηέο. Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ είλαη

(α) ε έληαμε ησλ καζεηψλ κεηαλαζηψλ ζηελ θαλνληθή ηάμε θαη ε αλαγλψξηζε ησλ

ηδηαίηεξσλ αλαγθψλ ηνπο, (β) ε ζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο απφ δχν θαζεγεηέο ή απφ

ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κέζα ζηελ ηάμε, θαη (γ) ε ρξήζε δηδαθηηθνχ πιηθνχ πνπ λα

δεκηνπξγεί θίλεηξα κάζεζεο γηα ηα παηδηά.

2. Σν κνληέιν δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο πνπ έρεη εθαξκνζηεί ζηελ Διιάδα

πεξηιακβάλεη ηε ζεζκνζέηεζε Γηαπνιηηηζκηθψλ ρνιείσλ θαη Σάμεσλ Τπνδνρήο

Page 150: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

150

θαη Φξνληηζηεξηαθψλ Σκεκάησλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν έρεη δεκηνπξγεζεί κηα εηδηθή

εθπαίδεπζε γηα ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ. Ζ έλλνηα ηεο δηαπνιηηηζκηθφηεηαο, φκσο,

δελ αθνξά αληηζηαζκηζηηθά κέηξα επίιπζεο θάπνησλ πξνβιεκάησλ ησλ κεηαλαζηψλ

καζεηψλ, αιιά ηελ ηζφηηκε εθπαίδεπζε κε ηνπο γεγελείο. Καη ηζφηηκε εθπαίδεπζε

ζεκαίλεη θαιή ζρνιηθή επίδνζε θαη ηππηθέο ζρνιηθέο δεμηφηεηεο κε βάζε εζληθνχο

θαη δηεζλείο δείθηεο. πλεπψο, ε δεκηνπξγία ελφο ππνζηεξηθηηθνύ καζεζηαθνύ

πεξηβάιινληνο είλαη απαξαίηεηε ιχζε γηα λα κπνξέζνπλ νη κεηαλάζηεο καζεηέο,

φπσο θαη νη γεγελείο, λα αλαπηχμνπλ ην δπλακηθφ ηνπο. Ζ ζηήξημε ηεο καζεζηαθήο

δηαδηθαζίαο πξέπεη λα είλαη ζπζηεκαηηθή, θαζψο νη γνλείο έρνπλ ζηεξίμεη φιεο ηεο

ειπίδεο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ηνπο ζην ζρνιείν. Φαίλεηαη φηη νη ίδηνη ζε κεγάιν

βαζκφ δελ κπνξνχλ λα ζηεξίμνπλ ηα παηδηά ηνπο ζην δηάβαζκα θαη ζπγρξφλσο δελ

κπνξνχλ λα ζηείινπλ ηα παηδηά ηνπο ζην θξνληηζηήξην θαη λα πξνζθέξνπλ ηα

ηδηαηηέξα καζήκαηα ζηα παηδηά ηνπο.

3. εκαληηθά απνηειέζκαηα πξνθχπηνπλ γηα ηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ζρνιείνπ απφ

κεγάιε κεξίδα κεηαλαζηψλ καζεηψλ. Απαηηείηαη άκεζα ε θαηαγξαθή ηεο έληαζεο

θαη ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θαηλνκέλνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ρξεηάδεηαη ε κειέηε ηνπ

ζπγθεθξηκέλνπ δείθηε φρη κφλν ζηνλ πιεζπζκφ ησλ κεηαλαζηψλ, αιιά θαη ζην

ειιεληθφ πιεζπζκφ. Ζ θαηαγξαθή θαη ε απνηχπσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο

ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο είλαη απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηε ζεκειίσζε νινθιεξσκέλσλ

πξνηάζεσλ πνιηηηθήο πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ν θίλδπλνο θνηλσληθνχ

απνθιεηζκνχ ησλ λέσλ αηφκσλ.

4. Ο ρξόλνο παξακνλήο απνηειεί ηζρπξή παξάκεηξν έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ ζην

ζρνιείν θαη επάξθεηαο ζηελ ειιεληθή γιψζζα. ρεηηθά κε ηελ εθκάζεζε ηεο

γιψζζαο ζηνπο λενεηζεξρφκελνπο κεηαλάζηεο καζεηέο, εθηφο απφ ηα

Φξνληηζηεξηαθά Σκήκαηα κπνξεί λα ιεθζνχλ πξσηνβνπιίεο θαη ζηα πιαίζηα ηεο

θνηλφηεηαο κε ζηφρν ηελ πξνεηνηκαζία ησλ λενεηζεξρφκελσλ κεηαλαζηψλ γηα ην

ζρνιείν. Παξαδείγκαηνο ράξηλ, ζηε Γεξκαλία ιεηηνπξγνχλ πξνγξάκκαηα ζηα πιαίζηα

ηεο θνηλφηεηαο πνπ πξνεηνηκάδνπλ ηνπο καζεηέο Γεκνηηθνχ ρνιείνπ, νη νπνίνη

αληηκεησπίδνπλ γισζζηθά πξνβιήκαηα. Σν πξφγξακκα εμνπιίδεη ηνπο καζεηέο κε

γισζζηθά εθφδηα νχησο ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα κάζνπλ απνηειεζκαηηθά ζην

ζρνιείν θαη λα βξίζθνληαη ζε θαιχηεξε ζέζε. ην επίθεληξν είλαη αξρηθά ε «νκηιία

κέζσ παηρληδηνύ» θαη «δηαζθεδάδνληαο κε ηε γιώζζα θαη ηελ κάζεζε». Οη καζεηέο

γλσξίδνληαη κε ηελ κειινληηθή ξνπηίλα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ, κέζσ

Page 151: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

151

παηρληδηψλ. Σν πξφγξακκα πξνάγεη ηα αηνκηθά δπλαηά ζεκεία θαζψο εληνπίδεη θαη

δηνξζψλεη ηηο αδπλακίεο. ηηο δηαθνπέο ακέζσο πξηλ ηελ αξρή ηεο πξψηεο ηάμεο ζην

ζρνιείν, ην πξφγξακκα επηηαρχλεη ηνλ ξπζκφ, κε ηα παηδηά λα παξαθνινπζνχλ ηξεηο

κέξεο ηελ εβδνκάδα. Σν πξφγξακκα ζπλερίδεηαη θαη κεηά ηελ έλαξμε ηεο ζρνιηθήο

ρξνληάο, παξέρνληαο επηπιένλ καζήκαηα γιψζζαο. Όιεο νη ππεξεζίεο είλαη δσξεάλ.

5. Οη εθπαηδεπηηθνί πξνηείλνπλ ηελ αλαζεώξεζε θαη ηελ επέθηαζε θξνληηζηεξηαθψλ

ηκεκάησλ θαη ηκεκάησλ ζηήξημεο δηεπξπκέλνπ σξαξίνπ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο

εθπαίδεπζεο κε βάζε ηηο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ.

6. Ζ δεκηνπξγία ζεζκνύ θαηάξηηζεο εθπαηδεπηηθώλ ζε ζέκαηα δηαπνιηηηζκηθήο

εθπαίδεπζεο είλαη βαζηθή πξνυπφζεζε γηα λα κεηαδψζνπλ ζηα παηδηά ηηο αμίεο ηεο

επξχηεξεο θνηλσλίαο θαη αθεηέξνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο αλάγθεο παηδηψλ πνπ

πξνέξρνληαη απφ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο ρψξεο κε δηαθνξεηηθέο αμίεο, ήζε θαη

έζηκα.

7. Ζ πνιηηεία πξέπεη λα κεξηκλήζεη γηα δνκέο ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ησλ καζεηψλ,

θαζψο φπσο δείρλνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο, νη εθπαηδεπηηθνί αληηκεησπίδνπλ

δπζθνιίεο θαηά ηελ εθπαίδεπζε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, αιιά θαη ζεκαληηθφ

πνζνζηφ γνλέσλ εθθξάδεη αλεζπρία γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ηνπο.

8. Σν ζρνιείν ρξεηάδεηαη λα ζηεξίδεη ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ηελ θνηλσληθή

ηνπο έληαμε κε εμσζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα επηιεγνχλ γηα

ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ. Σέηνηεο δξαζηεξηφηεηεο κπνξεί λα είλαη

δηαλνεηηθέο-πλεπκαηηθέο, θνηλσληθέο, αζιεηηθέο θαη ςπραγσγηθέο. Απφ ηα

απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θαίλεηαη φηη έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ησλ καζεηψλ δελ

έρεη θαζφινπ επαθέο κε ζπκκαζεηέο ηνπ. Ζ δεκηνπξγία ζρέζεσλ κε ζπλνκήιηθνπο

επεξεάδεη φιεο ηηο πιεπξέο αλάπηπμεο ηνπ αηφκνπ, εηδηθά ησλ παηδηψλ θαη εθήβσλ

κεηαλαζηψλ, παξέρνληαο δηάθνξεο κνξθέο ππνζηήξημεο, φπσο ζπληξνθηθή,

ζπλαηζζεκαηηθή θαη ζπκβνπιεπηηθή θαζψο ζηηο ζρέζεηο απηέο ιακβάλνπλ ρψξα ην

κνίξαζκα ζπλαηζζεκάησλ, νη ακνηβαίεο εμνκνινγήζεηο ε θαηαλφεζε θαη νη

ζπκβνπιέο φηαλ παξνπζηάδνληαη δπζθνιίεο.

ρεηηθά κε ηε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο, κε βάζε ηα απνηειέζκαηα

ηεο έξεπλαο πξνηείλνληαη ηα εμήο:

Page 152: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

152

1. Eθαξκνγή πξνγξακκάησλ ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο ζε γνλείο κε ζηφρν

ηελ θαιχηεξε ελεκέξσζε γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο

θαη ηνπο λφκνπο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Δπίζεο, ε νξγάλσζε

δξαζηεξηνηήησλ πξνθεηκέλνπ νη κεηαλάζηεο γνλείο λα απνθηήζνπλ γλψζε

ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ησλ αμηψλ ηεο ρψξαο ππνδνρήο ζεσξείηαη θαιή

πξαθηηθή πνπ εμαζθαιίδεη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε ησλ

παηδηψλ θαη ηε ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν.

2. Ζ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζπλεθπαίδεπζεο

καζεηψλ, γνληψλ, εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπηθψλ θνξέσλ κε ζηφρν ηελ

απφθηεζε θνηλήο εθπαηδεπηηθήο εκπεηξίαο ζα αλαπηχμεη ζεκαληηθά ηε

ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο κεηαλάζηεο γνλείο θαη ζα απμήζεη ηε

ζπκκεηνρή ησλ γνληψλ ζηε ζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ.

3. Καιέο πξαθηηθέο απφ ηε πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο θνηλφηεηαο γηα ηε

ζπλεξγαζία νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ ζεσξνχληαη (α) ε άξζε ησλ

γισζζηθψλ εκπνδίσλ ησλ γνλέσλ κεηαλαζηψλ κέζσ νξγάλσζεο

πξνγξακκάησλ εθκάζεζεο ηεο γιψζζαο ζηα πιαίζηα ηεο θνηλφηεηαο, (β)

κέζσ δεκηνπξγίαο γξαθείσλ Τπνδνρήο, θπξίσο γηα ηνπο

λενεηζεξρφκελνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο ηνπο. Οη δηαπνιηηηζκηθνί

κεζνιαβεηέο πνπ εξγάδνληαη ζηα ζπγθεθξηκέλα γξαθεία κπνξεί λα

παξέρνπλ ζηήξημε ζηνπο ηνκείο: κεηάθξαζε/δηεξκελεία ζε αηνκηθέο

ζπλεληεχμεηο κεηαμχ δαζθάισλ, καζεηψλ θαη γνλέσλ, παξνρή

πιεξνθνξηψλ, παξνρή πξνθνξηθψλ ή γξαπηψλ κεηαθξάζεσλ φπνπ

ρξεηαζηεί, θαη ζπλνδεχνπλ ηνπο καζεηέο φηαλ ε ςπρνινγηθή ζηήξημε

ζεσξείηαη απαξαίηεηε.

4. Οξγάλσζε πξνγξακκάησλ πνπ παξέρνπλ καζήκαηα ειιεληθήο γιψζζαο

γηα ηηο κεηέξεο ησλ παηδηψλ πνπ αλήθνπλ ζε εζληθέο κεηνλφηεηεο έρνπλ

ιεηηνπξγήζεη ζην Γήκν Αζελαίσλ. Ζ ζηήξημε ηέηνησλ πξσηνβνπιηψλ

πξνάγεη κεγαιχηεξε εκπινθή ησλ γνλέσλ εζληθψλ κεηνλνηήησλ ζηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο.

ρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ κεηαλαζηψλ πξνηείλνληαη ηα εμήο:

1. Ζ πξφζβαζε ησλ λέσλ (ειηθίαο 30-34 εηψλ) θαη ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζα

πξέπεη λα απνηειέζεη ζέκα ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο, θαζψο αλαγλσξίδεηαη

Page 153: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

153

δηεζλψο ε ζεκαζία ηεο εθπαίδεπζεο γηα ηε ζπλνρή ηεο θνηλσλίαο θαη ηελ

ζπκκεηνρή ηνπ αηφκνπ ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή.

2. Σα πξνγξάκκαηα Γηα Βίνπ Μάζεζεο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο ρξεηάδεηαη λα

απμήζνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ ελειίθσλ κεηαλαζηψλ ζηε γεληθή εθπαίδεπζε

θαη επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε.

3. Πξνηείλεηαη, αθφκε, ε αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ άηππεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ

κεηαλαζηψλ, κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ,

δεμηνηήησλ θαη εκπεηξηψλ έμσ απφ ηα θαζηεξσκέλα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ

ησλ δηαθφξσλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ (Burns, 2001). Ο ζπγθεθξηκέλνο

ζεζκφο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζε πεξηνρέο φπνπ εκθαλίδεηαη κεγάινο

αξηζκφο κεηαλαζηεπηηθψλ πιεζπζκφο φπσο είλαη ν Γήκνο Αζελαίσλ, ε

Γπηηθή Αζήλα, ν Πεηξαηάο θαη ε Ννκαξρία Θεζζαινλίθεο.

Page 154: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

154

Σ. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

Βξαηζάιεο, Κ., & θνχξηνπ, Δ. (2000) Γάζθαινη θαη καζεηέο ζε ηάμεηο πνιηηηζκηθήο

εηεξφηεηαο: Εεηήκαηα κάζεζεο. Δθπαηδεπηηθή Κνηλόηεηα, 54, 26-33.

Baker, C. (1996). Foundations of Bilingual Education and Bilingualism.

London: Multilingual Matters.

Baldwin-Edwards, M. (2005). The integration of immigrants in Athens: Developing

indicators and statistical measures. UEHR, Panteion University, Athens.

Bandura, A. (2006). Adolescent development from an agentic perspective. In F.

Pajares & T. Urdan (Eds.). Self-efficacy beliefs of adolescents, (Vol. 5.,

pp. 1-43). Greenwich, CT: Information Age Publishing.

Berry, J. W. (1997). Immigration, acculturation and adaptation. Applied Psychology:

An International Review, 46, 5-34.

Berry, J. W. (2001). A psychology of immigration. Journal of Social Issues, 57, 615-

631.

Berry, J. W. (2006). Contexts of acculturation. In D. L. Sam & J. W. Berry (Eds.),

The Cambridge Handbook of acculturation psychology (pp. 97-112).

Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Berry, J. W., & Kalin, R. (1995). Multicultural and ethnic attitudes in Canada: An

overview of the 1991 national survey. Canadian Journal of Behavioural

Science, 27, 301–320.

Berry, J. W., & Kalin, R. (2000). Multicultural policy and social psychology: The

Canadian experience. In S. Renshon & Duckitt, (Eds), Political psychology:

Cultural and cross-cultural foundations (pp. 263-284). London: MacMillan.

Berry, J. W., Phinney, J. S., Sam, D. L., & Vedder, P. (Eds.). (2006). Immigrant youth

in cultural transition. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Berry, J.W. ,Poortinga, Y.H. Segall, M.H., & Dasen P.R. (2002). Cross-cultural

psychology: Research and applications. New York: Cambridge University

Press.

Page 155: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

155

Brito, J., & Waller, H. (1994). Parentship at a price? In R. Merttens, D. Mayers, A.

Brown, & J. Vass (Δds.), Ruling the Margins: Problematizing Parental

Involvement, (157-166). London: Institute of Education, University of

London.

Burns G. E. (2001). Toward a Redefinition νf Formal and Informal Learning:

Education and the Aboriginal People. NALL Working Paper, 28.

Γεψξγαο, Γ. (1990). Κνηλσληθή Χπρνινγία (ηφκ. B’). Αζήλα: απηνέθδνζε.

Γεσξγίνπ, . (2000). Αηηηαθή απφδνζε ηεο επίδνζεο απφ ηνπο γνλείο, εκπινθή ησλ

γνλέσλ θαη επίδνζε ηνπ παηδηνχ. Χπρνινγία, 7 (2), 86-109.

Γεσξγνγηάλλεο, Π. (2006). Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε. Πάηξα.

Γθφβαξεο, Υ. (2001). Δηζαγσγή ζηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε. Αζήλα: Αηξαπφο.

Γθφηνβνο, Α., & Μάξθνπ, Π. (2004). Παιηλλνζηνύληεο θαη αιινδαπνί καζεηέο ζηελ

Διιεληθή εθπαίδεπζε. Τεύρνο Α: Γεληθή Πεξηγξαθή. Αζήλα: Ηλζηηηνχην

Παηδείαο Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο, Τπνπξγείν

Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ.

Γνχπνο, Θ., & Βξπψλεο, Κ. (2010). Η ιεηηνπξγία ησλ ζεζκώλ ηεο Γηαπνιηηηζκηθήο

Δθπαίδεπζεο ζηελ Πεξηθεξεηαθή Γηεύζπλζε Αηηηθήο θαη κηα λέα πξόηαζε γηα ηε

κεηεμέιημε ηνπο. http://6dim-diap

elefth.thess.sch.gr/Greek/Diapolitismiki_Ekpaidefsi/EishghseisDiapolEkpshs/Eishghs

eisDiapolEkpshs2009/i_leitourgia_ton_thesmon.pdf

Carrier, K. (1999). The social environment of second language listening: Does status

play a role in comprehension? The Modern Language Journal, 83, 1, 65-79.

Cavounidis, J., & Cholezas, I. (2011). The Educational Outcomes of Youth of

Migrant Origin in Greece. In S. Balfoussias, P. Hatzipanayotou, &C.

Kanellopoulos (eds.), Essays in Economics: Applied Studies on the Greek

Economy (427-457). Athens: 50 years anniversary publications.

Chiswick, B. R., & DebBurman, N. (2003). Educational attainment: Analysis by

immigrant generation. Bonn, Germany: Institute for the Study of Labor.

Page 156: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

156

Chiswick, B. R., & Miller, P. W. (1998). English Language Fluency Among

Immigrants in the United States. Research in Labor Economics, 17, 151-200.

Coie, J. D., Dodge, K., & Coppotelli, H. (1982). Dimensions and types of social

status: A cross-age perspective. Developmental Psychology, 18(4), 557-

570.

Cummins, J. (1989). Institutionalized racism and the assessment of minority children:

A comparison of polices and programs in the United States and Canada. In

R. J. Samuda & Sh. L. Kong (Eds.), Assessment and placement of minority

students (pp. 95-107). Toronto: Intercultural Social Sciences Publications.

Γακαλάθεο, Μ. (1998). Η εθπαίδεπζε ησλ παιηλλνζηνύλησλ θαη αιινδαπώλ καζεηώλ.

Γηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε. Αζήλα: Gutenberg.

Γακαλάθεο, Μ. (2000). Ζ πξφζιεςε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο πξνζέγγηζεο ζηελ

Διιάδα. Δπηζηήκεο Αγσγήο, ηεύρνο 1-3, 3-23.

Γήκνο Αζελαίσλ. (2010). Η Μακά κνπ καζαίλεη ειιεληθά. Γηεχζπλζε Αιινδαπψλ,

Γηαπνιηηηζκηθφ Κέληξν.

Γξεηηάθεο, Μ. (1999). Παηδηά Παιηλλνζηνχλησλ θαη Αιινδαπψλ ζηα ζρνιεία.

Σύγρξνλε Δθπαίδεπζε, 107, 45-50.

Diamond, A., Kirkham, N. Z., & Amso, D. (2002). Conditions under which young

children can hold two rules in mind and inhibit a proponent response.

Developmental Psychology, 38, 352-362.

Dimakos, I. C., & Tasiopoulou, K. (2003). Attitudes towards migrants: What do

Greek students think about their immigrant classmates? Intercultural

Education, 14(3), 307-316’

Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. (2009). Χεθίζκαηα, Σπζηάζεηο θαη Γλσκνδνηήζεηο:

Δθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ. O6_TA(2009)0202.

Eccles, J. S., Lord, S., & Buchanan, C. M. (1996). School transitions in early

adolescence: “What are we doing to our young people?” In J. A. Graber, J.

Brooks-Gunn & A. C. Petersen (Eds.), Transitions through adolescence:

Interpersonal domains and context (pp. 251-284). Hillsdale, NJ: Lawrence

Erlbaum Associates.

Page 157: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

157

ΔΛ. ΣΑΣ. (2007). Σηαηηζηηθά ζέκαηα / Δθπαίδεπζε /B΄βάζκηα εθπαίδεπζε /

Γπκλάζηα (ζρ. πιεζπζκόο,κνλάδεο,πξνζσπηθό) (Έλαξμε-Λήμε) / 2007 /Πίλαθεο

/ (ζρεηηθνί πίλαθεο 9,12,12α

http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-

themes?p_param=A1402&r_param=SED21&y_param=2007_00&mytabs=0).

Eldering, L., & Knorth, E. (1998). Marginalization of immigrant youth and risk

factors in their everyday lives: The European experience. Child & Youth

Care Forum, 27(3), 153-169.

Ellis, R. 1996. The Study of Second Language Acquisition. Oxford: Oxford University

Press.

Epstein, J.L. (1987). Toward a theory of family-school connections: Teacher practices

and parent involvement across the school years. In K. Hurrelman, F.

Kaufmann, & F. Losel (Eds.), Social intervention: Potential and constraints

(pp. 121-136). New York: de Gruyter.

ESC. (2002). Opinion of the Economic and Social Committee, on Immigration,

Integration and the role of civil society organizations. Brussels: Economic

and Social Committee, EU. Document CES 365/2002.

European Commission / DG EAC & JRC (2008). Progress Report – Indicators &

benchmarks. Brussels: DG EAC/ SCIB.

Finn, J. D., & Rock, D. A. (1997). Academic students at risk for school failure.

Journal of Applied Psychology, 82 (2), 221-234.

Fisher, C., Wallace, S., & Fenton, R. (2000). Discrimination distress during

adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 29, 679-695.

Fishman, J. (1975). Soziologie der Sprache. Eine interdisziplinδre

sozialwissenschaftliche Betrachtung der Sprache in der Gesellschaft. M.

Hueber Verlag Mφnchen.

French, D., & Conrad, J. (2001). School dropout as predicted by peer rejection and

antisocial behavior. Journal of Research on Adolescence, 11(3), 225-

244.

Fthenakis, N., Sommer, A., Thrul, R., & Walbiner, W. (1985). Bilingual-bikulturelle

Entwicklung des Kindes, Mόnchen.

Page 158: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

158

Fuligni, A. J. (1998). The adjustment of children from immigrant families. Current

Directions in Psychological Science, 7, 99-103.

Garcia Coll, C. T. (2005, April). The immigrant paradox: Critical factors in

Cambodian student’s success. Paper presented at the 2005 Biennial meeting

of the Society for Research in Child Development, Atlanta, GA, USA.

García Coll, C., Akiba, D., Palacios, N., Bailey, B., Silver, R., DiMartino, L., et al.

(2002). Parental involvement in children’s education: Lessons from three

immigrant groups. Parenting: Science and Practice, 2(3), 303-324.

García Coll, C., & Magnuson, K. (1997). The psychological experience of

immigration: A developmental perspective. In A. Booth, A. C. Crouter & N.

S. Landale (Eds.), Immigration and the family: Research and policy on U.S.

immigrants (pp. 91-131). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

García Coll, C., & Szalacha, L. (2004). The multiple contexts of middle childhood. In

R. Behrman (Ed.), The Future of Children, 14(2), 81-97.

Gaskell, D. J. (2005). Parental involvement in education: Views of teachers, parents

and children. Symposium conducted at the meeting of the 27th

International

School Psychology, Athens, Greece.

Georgiou, St. (1997). Parental involvement: Definition and outcomes. Social

Psychology of Education, 1 (3), 189- 209.

Gorgonas, N. (2010). Bilingualism and Multiculturalism in Greek Education.

Cambridge Scholars Publishing.

Hofstede, G. (1986). Cultural differences in teaching and learning. International

Journal of Intercultural Relations, 10, 301-320.

Horn, C. (2003). High-Stakes Testing and Students: Stopping or Perpetuating a Cycle

of Failure? Learner-Centered Principles: A Framework for Teaching (42) 1,

30-41.

Θενδσξίδεο, Ν. (2009). Έθζεζε 2009: Δηήζηα Έθζεζε 2009 ηνπ Κέληξνπ

Page 159: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

159

Πιεξνθόξεζεο & Τεθκεξίσζεο γηα ην ξαηζηζκό «Αληηγόλε». Κέληξν

Πιεξνθφξεζεο & Σεθκεξίσζεο γηα ην ξαηζηζκφ, ηε εηξήλε, ηε κία βία

«Αληηγφλε».

Θεξηαλφο, Κ. (2008). Πξνγξάκκαηα Αληηζηαζκηζηηθήο Αγσγήο γηα Αιιν

δαπνχο/Παιηλλνζηνχληεο Μαζεηέο/Μαζήηξηεο: Πξννπηηθέο, Όξηα

θαη Γπλαηφηεηεο. ην: Σδ. Καβνπλίδε, Β. Καξχδεο, Ζ. Νηθνιαθνπνχ

ινπ-ηεθάλνπ, Μ.Γ. ηπιηαλνχδε Λίιπ (Δπηκ.), Μεηαλάζηεπζε ζηελ

Διιάδα: Δκπεηξίεο-Πνιηηηθέο-Πξννπηηθέο. Σφκνο Β΄. (ζζ. 196-206).

Αζήλα: ΗΜΔΠΟ.

ΗΓΟ-Ηλζηηηνχην Γηεζλψλ ρέζεσλ. (2007). Αζηάηεο κεηαλάζηεο ζηελ Διιάδα.

Πξνέιεπζε, παξόλ, πξννπηηθέο (Δπ. Π. Σφληζεθ).

www.idec.gr/iier/new/asian_migrants_en.pdf.

Ηλζηηηνχην Παηδείαο, Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (2007). Καηαλνκή

ησλ αιινδαπώλ θαη παιηλλνζηνύλησλ καζεηώλ ζηα δεκόζηα ζρνιεία θαηά ην

ζρνιηθό έηνο 2006-07. Αζήλα: ΗΠΟΓΔ.

Ηλζηηηνχην Παηδείαο, Οκνγελψλ θαη Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (2010). Καηαλνκή

ησλ αιινδαπώλ θαη παιηλλνζηνύλησλ καζεηώλ ζηα δεκόζηα ζρνιεία θαηά ην

ζρνιηθό έηνο 2007-08. Αζήλα: ΗΠΟΓΔ.

Ibañez, G. E., Kharchikian, N., Buck, C. A., Weisshaar, D. L., Abush-Kirsh, T.,

Lavizzo, E. A., & Norris, F. H. (2003). Qualitative analysis of social support

and conflict among Mexican and Mexican-American disaster survivors.

Journal of Community Psychology, 31(1), 1-23.

International Labor Office [ILO]. (1990). International Standard Classification of

Occupations ISCO–88. Geneva: International Labor Office.

Καζζσηάθεο, Μ., & Φινπξήο, Γ. (2002). Μάζεζε θαη δηδαζθαιία (Σφκνζ. Α:

Μάζεζε). Αζήλα.

Κέληξν Δθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο (2005). Απνηύπσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο ζε

επίπεδν ζρνιηθώλ κνλάδσλ. Αζήλα: Κέληξν Δθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο.

Κνηιηάξε. Α., Αγνξαζηφο, Γ., & Εάγθα, Δ. (2001). Αλαδεηψληαο κηα

Page 160: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

160

Απνηειεζκαηηθή Πξφηαζε γηα ηε Γηδαζθαιία ηεο Νέαο Διιεληθήο σο

Γεχηεξεο Γιψζζαο (ΝΔΓ2) ζε Παιηλλνζηνχληεο θαη Αιινδαπνχο Μαζεηέο.

Παηδαγσγηθή Δπηζεώξεζε, 32, 38-56.

Κνπηξνχκπα, Κ., & Εεζηκνπνχινπ, Α. (2006). Απφςεηο εθπαηδεπηηθψλ γηα ηηο

επηκνξθσηηθέο ηνπο αλάγθεο θαη ηε γνλεúθή ζπκκεηνρή ζην ζχγρξνλν

πνιππνιηηηζκηθφ ζρνιείν. Παηδαγσγηθή Δπηζεώξεζε, 41, 183-201.

Kolaitis, G., Tsiantis, J., Madianos, M., & Kotsopoulos, S. (2003). Psychosocial

adaptation of immigrant Greek children from the former Soviet Union.

European Child and Adolescent Psychiatry, 12, 67-74.

Λάγηνο, Β., Μπνκπαξίδνπ, Υ., & Παληεινπνχινπ, Α. (2003). Μία δηεξεχλεζε ησλ

Δμσζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ αιινδαπψλ θαη Διιήλσλ καζεηψλ. ην:

Π. Γεσξγνγηάλλεο, (Δπηκ.) Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε-Διιεληθά σο

δεύηεξε ή μέλε γιώζζα, Σφκνο ΗΗΗ. Πάηξα.

Λακπξηαλίδεο, Λ., & Λπκπεξάθε, Α. (2001). Αιβαλνί κεηαλάζηεο ζηε Θεζζαινλίθε:

Γηαδξνκέο επεκεξίαο θαη παξαδξνκέο δεκόζηαο εηθόλαο. Θεζζαινλίθε:

Παξαηεξεηήο.

Ληάκπαο, Σ., & Σνπξηνχξαο, Υξ. (2007). Μειέηε ηεο δηαξξνήο θαη ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ Απνθιεηζκνχ ζηα Γεκνηηθά ζρνιεία ηεο Θεζζαινλίθεο 1974-

1986 γεγελείο, 1989-2000 παιηλλνζηνχληεο/κεηαλάζηεο. ην πξαθηηθά

πλεδξίνπ: Η πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη πξνθιήζεηο ηεο επνρήο καο.

ρνιή Δπηζηεκψλ Αγσγήο. Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ.

Lahaie, C. (2008). School readiness of children of immigrants: Does parental

involvement play a role? Social Science Quarterly, 89(3), 684-705.

Lambert, W. E. (1967). A social psychology of bilingualism. Journal of Social Issues,

23, 91-109.

Μάξθνπ, Γ. (1996) Η πνιππνιηηηζκηθόηεηα ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο, ε δηαδηθαζία

δηεζλνπνίεζεο θαη ε αλαγθαηόηεηα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο.

ΤΠ.Δ.Π.Θ. Γ.Γ.Λ.Δ., Αζήλα.

Μεηαθίδνπ ., Γαληειίδνπ Δ., & Σνπξηνχξαο, Υ. (2007). Γηαπνιηηηζκηθά

Page 161: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

161

ζρνιεία: Πξαγκαηηθφηεηα θαη πξννπηηθέο. ην πξαθηηθά πλεδξίνπ:

Η πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη πξνθιήζεηο ηεο επνρήο καο. ρνιή

Δπηζηεκψλ Αγσγήο. Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ.

Μίιεζε, Υ., & Παζραιηψξε, Β. (2003). Ζ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ηεο Γεξκαλίαο,

Αγγιίαο θαη Διιάδαο ζηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε. Δπηζεώξεζε

Δθπαηδεπηηθώλ Θεκάησλ, 8, 82-96.

Μίηηιεο, Α. (1998). Οη κεηνλόηεηεο κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε. Αζήλα: Οδπζζέαο.

Μφηηε-ηεθαλίδε, Φ. (2000). Ζ εμέιημε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζηελ εθεβεία. ην Η.

Σζηάληεο (Δπηκ.), Βαζηθή Παηδνςπρηαηξηθή (ηφκ. 2, ηεχρ. 1: Δθεβεία, ζει. 75-

100). Αζήλα: Καζηαληψηεο.

Μφηηε-ηεθαλίδε, Φ. (2005). Φπρηθά αλζεθηηθνί κεηαλάζηεο-παιηλλνζηνχληεο

καζεηέο: Πξνζηαηεπηηθνί παξάγνληεο θαη παξάγνληεο επηθηλδπλφηεηαο. ην

Α. Παπαζηπιηαλνχ (Δπηκ.), Γηαπνιηηηζκηθέο δηαδξνκέο: Παιηλλόζηεζε θαη

ςπρνθνηλσληθή πξνζαξκνγή (ζει. 167-193). Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα.

Μφηηε-ηεθαλίδε, Φ., Μπεδεβέγθεο, Ζ., & Γηαλλίηζαο, Ν. (1996). Υαξαθηεξηζηηθά

πξνζσπηθφηεηαο θαη ςπρηθή πγεία ηνπ επαξθνχο θαη ςπρνινγηθά πγηνχο

παηδηνχ: Ζ άπνςε ησλ γνλέσλ. Χπρνινγία, 3(2), 58-71.

Μφηηε-ηεθαλίδε, Φ., Παπιφπνπινο, Β., & Καπψλε, Κ. (2007). Δπηπνιηηηζκφο θαη

ςπρνθνηλσληθή πξνζαξκνγή Πνληίσλ παιηλλνζηνχλησλ εθήβσλ. ην Μ.

Υξηζηνγηψξγνο (Δπηκ.), Θέκαηα Χπρνδπλακηθήο θαη Χπρνθνηλσληθήο

Παηδνςπρηαηξηθήο (ζει. 549-567). Αζήλα: Καζηαληψηεο.

Μπάγθαβνο, Υ. (2003). Γεκνγξαθηθέο δηαζηάζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο ζηελ Διιάδα

θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ην Κ. Καζηκάηε (Δπηκ.), Πνιηηηθέο

κεηαλάζηεπζεο θαη ζηξαηεγηθέο έληαμεο. Ζ πεξίπησζε ησλ Αιβαλψλ θαη

Πνισλψλ κεηαλαζηψλ (ζει. 45-91). Αζήλα: Gutenberg.

Μπαζέηαο, Κ. (1999). Οη πξνζδνθίεο ησλ δαζθάισλ θαη νη επηδξάζεηο ηνπο ζηνπο

καζεηέο. Δθδφζεηο Γξεγφξεο.

Μπεδεβέγθεο, Ζ., Νηάιια, Μ., Γθαξή, Αη. (2010). Έθθξαζε ηνπ Θπκνχ σο

Καηάζηαζεο θαη σο Υαξαθηεξηζηηθνχ Πξνζσπηθφηεηαο θαη

Page 162: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

162

νηθνγελεηαθέο αμίεο ζε δείγκα γεγελψλ, κεηαλαζηψλ θαη

παιηλλνζηνχλησλ, Χπρνινγία, 17,1, 71-89.

Mahoney, J. L., & Cairns, B. R. (1997). Do extracurricular activities protect against

early school dropout? Developmental Psychology, 33(2), 241-253.

Markoutsoglou, M., Kasou, M., Moshotos, A., & Ptohos, Y. (2007). Asian Migrants

in Greece Origins, Status and Prospects. Institute of International

Economic Relations. Available at www.idec.gr.

Masten, Α., & Powell, J. (2003). A resilience framework for research, policy, and

practice. In S. S. Luthar (Ed.), Resilience and vulnerability: Adaptation in the

context of childhood adversities (pp. 1-25). New York, NY: Cambridge

University Press.

Mohanty, A.K. & Perregaux, C. (1997). Language acquisition and bilingualism. In

J.W. Berry, P.R, Dasen & T.S. Saraswathi (Eds.), Handbook of cross-cultural

psychology,Vol. 2: Basic processes and human development (2nd ed.),

(pp.217- 253). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.

Motti-Stefanidi, F., Pavlopoulos, V., Obradović, J., Dalla, M., Takis, N.,

Papathanassiou, A., & Masten, A. S. (2008). Immigration as a risk factor for

adolescent adaptation in Greek urban schools. European Journal of

Developmental Psychology, 5(2), 235-261.

Motti-Stefanidi, F., Pavlopoulos, V., Obradović, J., & Masten, A. S. (2008).

Acculturation and adaptation of immigrant adolescents in Greek urban

schools. International Journal of Psychology, 43(1), 45-58.

Νηθνιάνπ Γ. (2000). Έληαμε θαη εθπαίδεπζε ησλ αιινδαπώλ καζεηώλ ζην Γεκνηηθό

ζρνιείν. Από ηελ ΄΄νκνηνγέλεηα΄΄ ζηελ πνιππνιηηηζκηθόηεηα», Αζήλα: Διιεληθά

Γξάκκαηα.

Νηθνιάνπ, Γ., Βαζηιείνπ Π., Γηψηε Λ., Γνχθα Δ., Κνξηιάθε Π., Λψιεο, Κ. &

Υξηζηνπνχινπ, E. (2007). Μειέηε ηνπ βαζκνχ εθαξκνγήο ηνπ ζεζκνχ ησλ

Σάμεσλ Τπνδνρήο θαη ησλ πξνβιεκάησλ ιεηηνπξγίαο ηνπο: Οη απφςεηο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ. ην πξαθηηθά πλεδξίνπ: Η πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη νη

Page 163: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

163

πξνθιήζεηο ηεο επνρήο καο. ρνιή Δπηζηεκψλ Αγσγήο. Παλεπηζηήκην

Ησαλλίλσλ.

Νφβα-Καιηζνχλε, Υ. (2004). πλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο: δπλαηφηεηεο θαη

πεξηνξηζκνί. Δπηζηήκεο Αγσγήο, 4, 21-23.

Νηάιια, Μ., & Μφηηε-ηεθαλίδε, Φ. (2010). Κνηλσληθή Αληημνφηεηα, αξλεηηθά

γεγνλφηα δσήο, πξνζδνθίεο απηναπνηειεζκαηηθφηεηαο ζηελ νηθνγέλεηα θαη

πξνζαξκνγή κεηαλαζηψλ εθήβσλ. Κιηληθή Χπρνινγία θαη Χπρνινγία ηεο

Υγείαο: έξεπλα θαη πξαθηηθή (131-149). Δθδφζεηο Παπαδήζε.

Nagasawa, R., Qian., & Wong, R. Theory of Segmented Assimilation and the

Adoption of Adolescent Normative Behavior by Asian Pacific Youth. The

Sociological Quarterly, 42, 351-372.

Nieto, S. (2004). Affirming diversity: The socio-political context of multicultural

education (4th ed.). Boston: Pearson Education, Inc.

Ogbu, J. U. (1993). Differences in cultural frame of reference. International Journal

of Behavioral Development, 16(3), 483-506.

OECD. (2006). Where Immigrant Students Succeed: A Comparative Review of

Performance and Engagement in PISA 2003, OECD, Paris.

http://www.oecd.org/dataoecd/2/38/36664934.pdf (4/6/2010).

OECD. (2007). Human Capital: How what know shapes your life. OECD-

Multilingual Sumaries. http://www.oecd.org/dataoecd/2/38/36664934.pdf

(4/6/2010).

OECD. (2010). Pisa 2009 results.

http://www.oecd.org/document/61/0,3343,en_2649_35845621_46567613_1_1_1_1,0

0.html

Oppedal, B. (2006). Development and acculturation. In D. L. Sam & J. W. Berry

(Eds.), The Cambridge handbook of acculturation psychology (pp. 97-113).

Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Παιαηνθξαζάο . θ.ά. (2003). Μαζεηηθή δηαξξνή ζην Γπκλάζην (θνπξληά 1997/1998),

Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην: Αζήλα. (http://www.pi-

Page 164: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

164

schools.gr/programs/par/drop_2010.htm).

Παιαηνθξαζάο, ., Ρνπζέαο, Π, Βξεηάθνπ, Β., & Παλαγησηνπνχινπ, Η. (1999). Ζ

καζεηηθή δηαξξνή ζηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε: πξφιεςε κέζα απφ

Πξαθηηθέο πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ. Δπηζεώξεζε

Σπκβνπιεπηηθήο – Πξνζαλαηνιηζκνύ , 50-51, 207-215.

Παληίδεο, η., & Παζηάο, Γ. (2003). Δπξσπατθή Γηάζηαζε ζηελ Δθπαίδεπζε. Όςεηο,

Θεσξήζεηο, Πξνβιεκαηηζκνί, Α’, Αζήλα: Gutenberg.

Παπαζηπιηαλνχ, Α. (2000). Η δηαξξνή παιηλλνζηνύλησλ θαη αιινδαπώλ

καζεηώλ από ην ειιεληθό ζρνιείν (Έξεπλα ζηνπο καζεηέο

Γεκνηηθνύ, Γπκλαζίνπ, Λπθείνπ θαη δηαξξεύζαληεο εθήβνπο θαη

κεηεθήβνπο, παιηλλνζηνύληεο θαη αιινδαπνύο).Έθζεζε

απνηειεζκάησλ έξεπλαο ζηα πιαίζηα ηνπ 2νπ

Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ

ηήξημεο ΔΠΔΑΔΚ : Δθπαίδεπζε παιηλλνζηνχλησλ θαη

αιινδαπψλ καζεηψλ, Κέληξν Γηαπνιηηηζκηθήο Αγσγήο,

Δπηζηεκνληθφο ππεχζπλνο έξγνπ: Γ. Μάξθνπ, Παλεπηζηήκην

Αζελψλ.

Παπαζηπιηαλνχ, Α. (2000β). Φπρνθνηλσληθή πξνζαξκνγή θαη ζηξεο ζε

αγγιφθσλνπο, Πφληηνπο θαη Βνξεηνεπεηξψηεο εθήβνπο καζεηέο ζηελ Διιάδα.

Παηδί θαη Έθεβνο, 2, 112-132.

Παξαηεξεηήξην Μεηάβαζεο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, (2006). Η καζεηηθή

δηαξξνή ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε (Γπκλάζην, Δληαίν Λύθεην, ΤΔΔ).

Έξεπλα (Π. Ρνπζέαο & Β. Βξεηάθνπ). ΤΠΔΠΘ, ΠΗ.

Παπιφπνπινο, Β., Νηάιια, Μ., Καινγήξνπ, ., Θενδψξνπ, Ρ., Μαξθνχζε, Γ., &

Μφηηε- ηεθαλίδε, Φ. (2009). Δπηπνιηηηζκφο θαη πξνζαξκνγή κεηαλαζηψλ

εθήβσλ ζην ζρνιηθφ πιαίζην. Χπρνινγία, 16(3), 400-421.

Pavlopoulos, V., Motti-Stefanidi, F., Obradović, J., & Masten, A. (2006, July). Risk,

resources and academic resilience in Albanian immigrant and native Greek

adolescents. Paper presented at the 13th European Conference on

Page 165: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

165

Personality, Athens, Greece.

Pawliuk, N., Grizenko, N., Chan-Yip, A., Gantous, P., Mathew, J. & Nguyen, D.

(1996). Acculturation style and psychological functioning in children of

immigrants. American Journal of Orthopsychiatry, 66 (1), 111-121.

Raeff, C., Greenfield, P. M., & Quiroz, B. (2000). Conceptualizing interpersonal

Relationships in the cultural contexts of individualism and collectivism. In S.

Harkness, C. Raeff, & C. Super (Eds.), New directions in child development:

No. 87. Variability in the social construction of the child (pp. 59-74). San

Francisco: Jossey-Bass.

Rigby, K. (2000). Effects of peer victimization in schools and perceived social

support on adolescent well-being. Journal of Adolescence, 23(1), 57–68.

Roseth, C., Johnson, D., & Johnson, R. (2008). Promoting early adolescents’

achievement and peer relationships: The effects of cooperative, competitive,

and individualistic goal structures. Psychological Bulletin, 134(2), 223-246.

Rubinowitz, L., & Rosenbaum, J. E. (2000). Crossing the Class and Color

Lines: Low-Income Black Families in White Suburbs. Chicago: University of

Chicago Press.

αθειιαξίνπ, Α. (2000). Γηδαθηηθή ηεο Διιεληθήο σο Γεύηεξεο / Ξέλεο Γιώζζαο.

Αζήλα: Γξεγφξεο.

θνχξηνπ, Δ., Βξαηζάιεο, Κ., & Γθφβαξεο, Υ. (2004). Μεηαλάζηεπζε ζηελ Διιάδα

θαη Δθπαίδεπζε: Απνηίκεζε ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο-Πξνθιήζεηο θαη

Πξννπηηθέο. ΗΜΔΠΟ.

πκβνχιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (2009). Πιεξνθνξίεο πξνεξρφκελεο απφ ηα

φξγαλα θαη ηνπο νξγαληζκνχο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δπίζεκε Δθεκεξίδα

ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (301/5).

Page 166: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

166

Sam, D. L., & Oppedal, B. (2002). Acculturation as a developmental pathway. In W.

J. Lonner, D. L. Dinnel, S. A. Hayes, & D. N. Sattler (Eds.), Online

readings in psychology and culture (Unit 8, Chapter 6). Bellingham,

Washington, DC: Center for Cross-Cultural Research, Western Washington

University (available at http://www.wwu.edu/~culture/).

Shields, M., & Wheatley Price, S. (2001) Language fluency and immigrant

employment prospects: evidence from Britain’s ethnic minorities. Applied

Economics Letters, 8, 741–5.

Smolicz, J. J. (1981). Cultural pluralism and educational policy: In search of state

multiculturalism. Australian Journal of Education, 25, 121-145.

Suárez-Orozco, C. (2000). Identities under siege: immigration stress and social

Mirroring among the children of immigrants. In C.G.M. Tobben & C.

Suarez-Orozco (Eds.) Cultures under Siege. Collective Violence and

Trauma (pp. 195-226). Cambridge University Press.

Suárez-Orozco, C., & Suárez-Orozco, M. (2001). Children of immigrants. Cambridge,

MA: Harvard University Press.

Turner, G. (1999). Peer support and young people’s health. Journal of Adolescence,

22(4), 567–572.

Turney, K., & Kao, G. (2009). Barriers to school involvement: Are immigrant parents

disadvantaged? Journal of Educational Research, 102(4), 257-271.

Van de Vijver, F. J. R., Breugelmans, S. M., & Schalk-Soekar, S. R. G. (2008).

Multiculturalism: Construct validity and stability. International Journal of

Intercultural Relations, 32, 93–104.

Vedder, P. H., & Horenczyk, G. (2006). Acculturation and the school. In D. L. Sam &

J. W. Berry (Eds.), The Cambridge handbook of acculturation psychology (pp.

419- 469). Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Vygotsky, L. S. (1978). Mind and society: The development of higher mental

processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Page 167: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

167

Ward, C., Bochner, S., & Furnham, A. (2001). The psychology of culture shock (2nd

ed.). Hove, UK: Routledge.

Wong, C. A., Eccles, J. S., & Sameroff, A. (2003). The influence of ethnic

discrimination and ethnic identification on African American adolescents’

school and socioemotional adjustment. Journal of Personality, 71(6), 1197-

1232.

Υαλησηάθεο, Η. Ν. (2001) Παηδαγσγηθή θαη Κνηλσληθή Θεκειίσζε ηνπ Οινήκεξνπ

ρνιείνπ. Τα Δθπαηδεπηηθά, 61, 160-178.

Υαηδεδάθε, Α. (1996) H ειιεληθή σο κεηνλνηηθή γιψζζα ζηε Γπηηθή

Eπξψπε,'"ηζρπξή" ή "αζζελήο'; ην: Πξαθηηθά Hκεξίδαο κε ζέκα " 'Iζρπξέο' θαη

'αζζελείο' γιώζζεο ζηελ Eπξσπατθή Έλσζε: όςεηο ηνπ γισζζηθνύ

εγεκνληζκνύ" (95-104), Θεζζαινλίθε, 25 Aπξηιίνπ 1996. Θεζζαινλίθε:

Kέληξν Eιιεληθήο Γιψζζαο.

Υαηδεδάθε, Α. (2000). Αιιφγισζζα παηδηά ζε κνλφγισζζεο ηάμεηο: ζθέςεηο γηα ηε

δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο γιψζζαο ζηα πιαίζηα ηνπ θαλνληθνχ

καζήκαηνο. ην Ν. Αλησλνπνχινπ, Α. Σζαγγαιίδεο, & Μ. Μνπκηδή (επηκ.),

Η δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο μέλεο/δεύηεξεο γιώζζαο. Αξρέο-πξνβιήκαηα-

πξννπηηθέο (397-403). Θεζζαινλίθε: Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο.

Υαηδερξήζηνπ, Υ., Γθαξή, Αηθ., Μπισλάο, Κ., Γεσξγνπιέαο, Γ., Λπθηηζάθνπ, Ν.,

Μπαθίηε, Σ., Βαΐηζε, Α., & Μπαθνπνχινπ, Α. (2001). Πξνζαξκνγή παιηλ-

λνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ καζεηψλ ζην ζρνιείν. Νέα Παηδεία, 99, 13-27.

Υξπζάθεο, Μ. (2005), Κνηλσληθφο απνθιεηζκφο θαη εθπαηδεπηηθέο αληζφηεηεο. ην:

Γ. Καξαληηλφο, Λ. Μαξάηνπ-Αιηπξάληε, & Δ. Φξνλίκνπ, Δ (επηκ.),

Γηαζηάζεηο ηνπ Κνηλσληθνχ Απνθιεηζκνχ ζηελ Διιάδα. Κχξηα ζέκαηα θαη

Πξνζδηνξηζκφο πξνηεξαηνηήησλ πνιηηηθήο, Σφκνο Α΄, (δ΄ έθδνζε). Αζήλα:

Δζληθφ Κέληξν Κνηλσληθψλ Δξεπλψλ.

ΤΠΔΠΘ. (2007α). Δθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε.

http://www.espa.gr/elibrary/Episimo_Keimeno_EP_Ekpaideysi-

DiaBiou_Mathisi.pdf

Page 168: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

168

ΤΠΔΠΘ. (2010). Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε.

http://www.ypepth.gr/el_ec_page200.htm

ΤΠΔΠΘ. (2007β). Μαζεηηθή Γηαξξνή θαη ε Σηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο.

http://www.ypepth.gr/el_ec_page200.htm.

ΤΠΔΠΘ. (1995). Δπηζθόπεζε ηνπ ειιεληθνύ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο. Δθδφζεηο

ΟΔΓΒ: Έθζεζε γηα ηνλ ΟΟΑ.

Zhou, M. (1997). Segmented assimilation: Issues, controversies, and recent research

on the new second generation. The International Migration Review, 31(4),

975-1009.

Page 169: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

169

Ε. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

Γημογπαθικά σαπακηηπιζηικά μεηαναζηών γονιών

(Δμπειπική έπεςνα Η)

Υπηκοόηηηα (καη.)

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Αιβαληθή 541 71,5 81,1 81,1

Νέα θξάηε-κέιε EE 47 6,2 7,0 88,2

Λνηπέο ρώξεο Δπξώπεο εθηόο ΔΔ 62 8,2 9,3 97,5

Αζία-Αθξηθή-Νόηηνο Ακεξηθή 17 2,2 2,5 100,0

Total 667 88,1 100,0

Total 757 100,0

Αζηικόηηηα

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Αζήλα-Θεζζαινλίθε 253 33,4 33,4 33,4

ινηπέο αζηηθέο πεξηνρέο 265 35,0 35,0 68,4

εκηαζηηθέο πεξηνρέο 126 16,6 16,6 85,1

αγξνηηθέο πεξηνρέο 113 14,9 14,9 100,0

Total 757 100,0 100,0

Page 170: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

170

Dem15r Γιάρκεια παραμονής ζηην Δλλάδα (καη.)

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid 1-5 ρξόληα 62 8,2 13,6 13,6

6-10 ρξόληα 144 19,0 31,6 45,2

11-15 ρξόληα 171 22,6 37,5 82,7

16+ ρξόληα 79 10,4 17,3 100,0

Total 456 60,2 100,0

Missing System 301 39,8

Total 757 100,0

Γημογπαθικά σαπακηηπιζηικά μεηαναζηών ζηο ζύνολο

(Δμπειπική έπεςνα ΗΗ)

Dem10r Υπηκοόηηηα (καη.)

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Αιβαληθή 1124 61,0 61,0 61,0

Νέα θξάηε-κέιε EE 265 14,4 14,4 75,4

Λνηπέο ρώξεο Δπξώπεο εθηόο ΔΔ 225 12,2 12,2 87,6

Αζία-Αθξηθή-Νόηηνο Ακεξηθή 229 12,4 12,4 100,0

Total 1843 100,0 100,0

Page 171: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

171

Αζηικόηηηα

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Αζήλα-Θεζζαινλίθε 826 44,8 44,8 44,8

ινηπέο αζηηθέο πεξηνρέο 598 32,4 32,4 77,3

εκηαζηηθέο πεξηνρέο 227 12,3 12,3 89,6

αγξνηηθέο πεξηνρέο 192 10,4 10,4 100,0

Total 1843 100,0 100,0

Dem15r Γιάρκεια παραμονής ζηην Δλλάδα (καη.)

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid 1-5 ρξόληα 277 15,0 15,4 15,4

6-10 ρξόληα 499 27,1 27,8 43,3

11-15 ρξόληα 594 32,2 33,1 76,4

16+ ρξόληα 424 23,0 23,6 100,0

Total 1794 97,3 100,0

Missing System 49 2,7

Total 1843 100,0

Page 172: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

172

Ομάδες πληθσζμού με βάζη ηην σπηκοόηηηα * ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΥΣΗΣ 9 ΒΑΘΜΙΓΔΣ

ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ 9 ΒΑΘΜΙΓΔ

Total

Γηδαθηνξηθό ή

Μεηαπηπρηαθόο

ηίηινο

Πηπρίν

Αλωηάηωλ

ρνιώλ

Πηπρίν Αλώηεξεο

Σερλ.Δπαγ.

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην

Μέζεο

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην

3-ηαμ Μέζεο

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην

Γεκνηηθνύ

Μεξηθέο

ηάμεηο

Γεκνηηθνύ

Γέλ πήγε

θαζόινπ

ζρνιείν

Οκάδεο πιεζπζκνύ

κε βάζε ηελ

ππεθνόηεηα ηνπ

αξρεγνύ

Διιεληθή 1411776 129715 1072440 1065587 2531322 989037 2362935 309960 215589 10088361

Αιβαληθή 130609 116 11189 10586 108718 123131 96948 1217 2491 485005

10 λέα θξάηε-κέιε EE 11400 0 6282 3970 37323 22293 13243 286 0 94797

Λνηπέο ρώξεο Δπξώπεο

εθηόο ΔΔ-15 8607 0 16926 7267 29632 12155 8111 90 316 83104

Με αλεπηπγκέλεο ρώξεο

Αζίαο-Αθξηθήο-Νόηηνο

Ακεξηθή

11739 0 4404 4157 18481 19249 36968 3209 3443 101650

EE-15, Κύπξνο, Μάιηα θαη

άιινο αλεπηπγκέλνο θόζκνο 3724 2440 7316 4593 17026 4210 4643 933 611 45496

Total 1577855 132271 1118557 1096160 2742502 1170075 2522848 315695 222450 10898413

Page 173: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

173

Ομάδες πληθσζμού ηλικίας 30-34 * ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΥΣΗΣ 9 ΒΑΘΜΙΓΔΣ

ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ 9 ΒΑΘΜΙΓΔ

Total

Γηδαθηνξηθό ή

Μεηαπηπρηαθόο

ηίηινο

Πηπρίν

Αλωηάηωλ

ρνιώλ

Πηπρίν

Αλώηεξεο

Σερλ.Δπαγ.

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην

Μέζεο

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην 3-

ηαμ Μέζεο

Δθπαίδεπζεο

Απνιπηήξην

Γεκνηηθνύ

Μεξηθέο ηάμεηο

Γεκνηηθνύ

Γέλ πήγε

θαζόινπ ζρνιείν

Διιεληθή 29175 128768 169275 261514 63718 55382 1690 5692 715214

Αιβαληθή 0 73 858 13449 21817 17976 253 0 54426

10 λέα θξάηε-κέιε EE 0 1048 393 7995 3618 2460 0 0 15514

Λνηπέο ρώξεο Δπξώπεο εθηόο ΔΔ-

15 0 2533 1958 5375 2354 1543 0 0 13763

Με αλεπηπγκέλεο ρώξεο Αζίαο-

Αθξηθήο-Νόηηνο Ακεξηθή 0 863 1354 2910 2402 10244 1324 772 19869

EE-15, Κύπξνο, Μάιηα θαη άιινο

αλεπηπγκέλνο θόζκνο 320 1071 380 896 0 260 0 0 2927

29495 134356 174218 292139 93909 87865 3267 6464 821713

Διιεληθή, 2= Αιβαληθή 1.

Page 174: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

174

Δκππόζυποι θοπέυν (Δμπειπική έπεςνα ΗΗΗ)

Τύπος ζτολείοσ

Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent

Valid Νεπηαγωγείν 5 6,0 6,0 6,0

Γεκνηηθό 42 50,0 50,0 56,0

Γπκλάζην 25 29,8 29,8 85,7

Λύθεην 6 7,1 7,1 92,9

ΔΠΑΛ/ΔΠΑ 6 7,1 7,1 100,0

Total 84 100,0 100,0

Page 175: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

175

Ερωτηματολόγιο πρόςβαςησ παιδιών μεταναςτών ςτην εκπαίδευςη με βάςη αναφορζσ γονζων (Ζρευνα 1)

Α/Α

Όλν

κα (

κηθξ

ό) π

αηδ

ηνύ/

ώλ

Φύι

ν π

αηδ

ηνύ/

ώλ

Πνη

α ρ

ξνλη

ά γ

ελλή

ζεθα

λ

ηα π

αηδ

ηά ζ

νπ;

Πεγ

αίλ

νπλ

ηα π

αηδ

ηά ζ

νπ

ζην

ζρν

ιείν

;

ε

πνη

α η

άμε

πεγ

αίλ

νπλ;

Έρε

η πά

εη θ

άπ

νην

απ

ό ηα

πα

ηδηά

ζνπ

ζρν

ιείν

ζηε

ρώ

ξα ζ

αο;

Όηα

λ π

ξσην

ήξζα

λ ηα

πα

ηδηά

ζνπ

ζηε

λ Δ

ιιά

δα

ζε

πνη

α η

άμε

πήγ

αλ;

ην

ζρν

ιείν

, πα

ξαθν

ινπζ

νύλ

θάπ

νην

απ

ό ηα

πα

ξαθά

ησ η

κήκα

ηα;

Ση β

αζκ

ό έβ

γαια

λ π

έξπζ

η

ζην

ηέι

νο η

εο ρ

ξνλη

άο;

Πόζ

εο θ

νξέο

απ

νπζ

ίαζ

αλ

αδη

θαην

ιόγε

ηα α

πό

ην ζ

ρνιε

ίν

πέξ

πζη;

(θνπ

άλε

ο, α

πνβ

νιέο

)

Γηέ

θνς

ε θά

πνη

ν α

πό

ηα π

αηδ

ηά ζ

νπ

ην ζ

ρνιε

ίν;

ε

πνη

α η

άμε

δηέ

θνς

ε;

Πνη

νο ή

ηαλ

ν π

ην ζ

εκα

ληηθ

όο ι

όγνο

πνπ

δηέ

θνς

ε η

ν ζ

ρνιε

ίν;

Ed1 Ed2 Ed3 Ed4 Ed5 Ed6 Ed7 Ed8 Ed9 Ed10 Ed11 Ed12 Ed13

01

|__| |__|__|__|__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__|

02

|__| |__|__|__|__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__|

03

|__| |__|__|__|__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__|

04

|__| |__|__|__|__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__| |__|

ΣΗΛΗ 2: ΦΤΛΟ 0 = αγόξη 1 = θνξίηζη

ΣΗΛΗ 4: ΠΗΓΑΙΝΟΤΝ ΣΑ ΠΑΙΔΙΑ ΥΟΛΕΙΟ 0 = Όρη 1 = Ναη

ΣΗΛΗ 5: ΣΑΞΗ ΦΟΙΣΗΗ

0= Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γσμνάσιο Λύκειο ΑΕΙ/ΣΕΙ

1 = Α δεκ. 7=Α γπκλ. 10=Α ιπθ. 13=Αλώηεξε (ΣΔΙ)

2 = Β δεκ. 8=Β γπκλ. 11=Β ιπθ. 14=Αλώηαηε (ΑΔΙ)

3 = Γ δεκ. 9=Γ γπκλ. 12=Γ ιπθ.

4 = Γ δεκ.

5 = Δ δεκ.

6 = η δεκ.

ΣΗΛΗ 11: ΔΙΑΚΟΠΗ ΦΟΙΣΗΗ 0 = Όρη 1 = Ναη

ΣΤΗΛΗ 7: ΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Βλ. κωδικοποίηση στήλη 5

ΣΗΛΗ 12: ΣΑΞΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΦΟΙΣΗΗΒι.

θσδηθνπνίεζε ζηήιε 5

ΣΗΛΗ 13 : ΑΙΣΙΕ ΔΙΑΚΟΠΗ ΦΟΙΣΗΗ

1 = γηα λα εξγαζηεί

2 = ρακειή βαζκνινγία, δελ πέξαζε ηελ ηάμε

3 = παξέα κε παηδηά πνπ δελ πεγαίλνπλ ζρνιείν

4 = γηα λα θάλεη νηθνγέλεηα 5 = είρε αδηθαηνιόγεηεο απνπζίεο

6 = δελ ηνπ άξεζε ην ζρνιείν 7 = δελ είρε θίινπο

8 = δελ γλώξηδε ειιεληθά 9 = δελ είρε αξθεηή βνήζεηα από ηνπο θαζεγεηέο

10= άιιν

ΣΗΛΗ 6: ΦΟΙΣΗΗ ΣΗ ΥΩΡΑ Α 0 = Όρη 1 = Ναη

ΣΗΛΗ 8: ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΗΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΜΗΜΑΣΩΝ

1 = Σάμε ππνδνρήο

2 = Φξνληηζηηεξηαθό ηκήκα

3 = Γηεπξπκέλν σξάξην

4 = Σκήκα πνπ καζαίλνπλ ηε κεηξηθή ηνπο γιώζζα

5= Καλέλα από ηα παξαπάλσ

Page 176: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

176

Θέιεηο ηα παηδηά ζνπ λα ζπλερίζνπλ ζπνπδέο

κεηά ην... Ναη Όρη

Ed14. Γπκλάζην ............................................................ 1 |__| .......................0 |__| Δξση.Ed18

Ed15.Λύθεην ................................................................ 1 |__| ........................0 |__| Δξση.Ed18

Ed16. Πηζηεύεηο όηη ηα παηδηά ζνπ κπνξνύλ λα

πάλε ζην παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα; .........................................1 |__| Ναη ..............0 |__| Όρη

Δξση. Ed18

Ed17. Γηα πνην/-νπο ιόγν/νπο πηζηεύεηο όηη δελ κπνξνύλ λα πάλε ζην παλεπηζηήκην ζηελ Διιάδα;

Ed17.1 |__| Η νηθνγέλεηα δελ κπνξεί λα βνεζήζεη νηθνλνκηθά

Ed17.2 |__| Γελ έρεη θαηάιιειε βνήζεηα από ην ζρνιείν

Ed17.3 |__| Γελ είλαη θαιόο/-ε καζεηήο/-ηξηα

Ed17.4 |__| Γελ ην ζεσξείο ζεκαληηθό λα πεξάζεη παλεπηζηήκην

Ed17.5 |__| Θέιεηο λα ζπνπδάζεη ζηε ρώξα ζνπ

Ed17.6 |__| Θέιεη λα πάεη ζε ηερληθή ζρνιή

Ed17.7 |__| Γελ ζέιεη λα ζπνπδάζεη ζην παλεπηζηήκην

Ed17.8 |__| Άιιν: ___________________________________

Πόζν ζπρλά .... Πνηέ πάληα

Μεξηθέο

θνξέο πρλά Πνιύ ζπρλά

Ed18. πεγαίλεηο ζε ζπγθεληξώζεηο πνπ γίλνληαη

ζην ζρνιείν ησλ παηδηώλ ζνπ (π.ρ. γηα λα κάζεηο

πώο ηα πεγαίλνπλ, ζπγθέληξσζε ζπιιόγνπ

γνλέσλ, ζρνιηθέο γηνξηέο θ.ά.);

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Page 177: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

177

Ed19. βνεζάο ηα παηδηά ζνπ ζην δηάβαζκα; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Πόζν ζπρλά βνεζάλε ζηα καζήκαηα ησλ

παηδηώλ...

Ed20. νη ζπκκαζεηέο/θίινη; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed21. ηα αδέιθηα/άιινο ζπγγελήο; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed22. ην θξνληηζηήξην/ηα ηδηαίηεξα καζήκαηα; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed23. νη δάζθαινη/θαζεγεηέο ηνπ ζρνιείνπ; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Πόζν ζε δπζθνιεύνπλ ηα παξαθάησ ζηελ επαθή

ζνπ κε ην ζρνιείν ησλ παηδηώλ ζνπ;

Καζόινπ Λίγν Αξθεηά Πνιύ

Πάξα

πνιύ

Ed24. ην όηη δελ μέξεηο θαιά ειιεληθά 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed25. ην όηη δελ έρεηο ειεύζεξν ρξόλν 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed26. ην όηη δελ έρεηο θαιή ζρέζε

κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed27. ην όηη δελ βνιεύνπλ νη ώξεο πνπ ην ζρνιείν

νξίδεη γηα ζπλεξγαζία 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed28. Ξέξεηο εάλ ππάξρνπλ λόκνη εηδηθά γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ ζνπ; ..........1 |__| Ναη ...........0 |__| Όρη

Δξση.Ed 30

Ed29. Πώο έκαζεο γηα ηνπο λόκνπο απηνύο;

Ed29.1 |__| Από ην ζρνιείν

Ed29.2 |__| Από ην ζύιινγν ησλ κεηαλαζηώλ

Page 178: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

178

Ed29.3 |__| Από άιινπο γνλείο/ην ζύιινγν γνλέσλ

Ed29.4 |__| Από ζπγγελείο/θίινπο

Ed29.5 |__| Άιιν: ________________________

Πόζν ηθαλνπνηεκέλνο/-ε είζαη…

Καζόινπ Λίγν Αξθεηά Πνιύ Πάξα πνιύ

Ed30. από ηε βνήζεηα πνπ ην ζρνιείν δίλεη ζηα

παηδηά ζνπ; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed31. από ηνπο δαζθάινπο/θαζεγεηέο ησλ

παηδηώλ ζνπ; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed32. από ηε ζρέζε ζνπ κε άιινπο γνλείο; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed33. από ηε ζρέζε ησλ παηδηώλ ζνπ κε

ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Πόζν αλεζπρείο...

Ed34. γηα ηηο παξέεο ησλ παηδηώλ ζνπ; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5|__|

Ed35. κήπσο ηα παηδηά ζνπ έρνπλ «κπιεμίκαηα»

κε ην λόκν; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__|

5 |__|

Ed36 .ην ζρνιείν, ηα παηδηά ζνπ έρνπλ ηνπιάρηζηνλ 1–2 «θνιιεηνύο» θίινπο; 1 |__| Ναη 0 |__| Όρη

Ed37. Οη θίινη ησλ παηδηώλ ζνπ είλαη θπξίσο:

1 |__| Έιιελεο 2 |__| πκπαηξηώηεο 3 |__| Έιιελεο θαη πκπαηξηώηεο 4|__| Παηδηά από άιιεο ρώξεο

Page 179: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

179

Πόζν ζπρλά ....

Πνηέ πάληα

Μεξηθέο

θνξέο πρλά Πνιύ ζπρλά

Ed38. πεγαίλνπλ ηα παηδηά ζνπ ζε

εθδειώζεηο πνπ θάλνπλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο

(π.ρ. πάξηη, βόιηα κε θίινπο, εθδξνκή, θ.ά.);

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed39. έξρνληαη νη θίινη ησλ παηδηώλ ζνπ ζην

ζπίηη (π.ρ. γηα λα παίμνπλ) ; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Γεληθά, ζε πνην βαζκό ηα παηδηά ζνπ...

Καζόινπ Λίγν Αξθεηά Πνιύ

Πάξα

πνιύ

Ed40 .ηα πάλε θαιά εδώ ζηελ Διιάδα; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed41. είλαη ζηελνρσξεκέλα/θαθόθεθα; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed42.ηειεηώλνπλ ό,ηη έρνπλ μεθηλήζεη; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Ed43.έρνπλ θόβνπο; 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__|

Παρατηρήσεις

Page 180: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

180

Ερωτηματολόγιο πρόςβαςησ παιδιών μεταναςτών ςτην εκπαίδευςη με βάςη

αναφορζσ εκπροςώπων φορζων εκπαίδευςησ (Ζρευνα ΙΙΙ)

ΜΔΡΟ Α

Edf 1. Ολνκαζία ζρνιείνπ .................................................

Edf 1.1. Δθπαηδεπηηθή βαζκίδα

0 |__| Νεπηαγσγείν 1 |__| Γεκνηηθό 2 |__| Γπκλάζην 3 |__| Λύθεην 4 |__| Σ.Δ.Δ.

Edf 1.2. Σύπνο ζρνιείνπ

0 |__| Γηαπνιηηηζκηθό 1 |__| Γεληθό 2 |__| Άιιν: ........................................

Edf 1.3. Δπίπεδν αζηηθόηεηαο ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία βξίζθεηαη ην ζρνιείν ζαο

0 |__| Αγξνηηθή 1 |__| Αζηηθή - Ηκηαζηηθή

Edf 2. Πνηα είλαη ε ζέζε ζαο ζην ζρνιείν πνπ εξγάδεζηε;

Γηεπζπληήο Edf 2.1 |__|

Τπνδηεζπληήο Edf 2.2 |__|

Page 181: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

181

Edf 3. Έηε πξνϋπεξεζίαο ζηελ εθπαίδεπζε: |__|

Edf 4. Άιιεο ζπνπδέο εθηόο βαζηθνύ πηπρίνπ:

Πηπρίν εμνκνίσζεο Παηδαγσγηθνύ Σκήκαηνο

Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο Edf 4.1 |__|

Μεηεθπαίδεπζε ζην Γηδαζθαιείν

Edf 4.2 |__|

Μεηαπηπρηαθό Γίπισκα

Edf 4.3 |__|

Γηδαθηνξηθό

Edf 4.4 |__|

Edf 5. Πόζνη καζεηέο θνηηνύλ ζην ζρνιείν ζαο, ζπλνιηθά;............ |___|

Edf 6. Πόζνη από απηνύο είλαη κεηαλάζηεο;......................................|___|

Edf 7. Λεηηνπξγνύλ ζην ζρνιείν ζαο θάπνηεο από ηηο παξαθάησ ζρνιηθέο κνλάδεο;

ΝΑΙ ΔΡΩΣ. Edf11

ΟΥΙ

Edf 7.1 Σάμε Τπνδνρήο Ι 1 |__| 0 |__|

Page 182: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

182

Edf 7.2 Σάμε Τπνδνρήο Ι Ι

1 |__|

0 |__|

Edf 7.3 Φξνληηζηεξηαθό ηκήκα

1 |__|

0 |__|

Edf 7.4 Γηεπξπκέλν σξάξην

1 |__|

0 |__|

Edf 7.5 Καλέλα από ηα παξαπάλσ

0 |__|

Ναη Όρη

Edf 8. Τπάξρνπλ κεηαλάζηεο καζεηέο πνπ κεηεγγξάθεζαλ ζε γεηηνληθά ζρνιεία,

ζηα νπνία ιεηηνπξγεί θάπνηα από ηηο παξαπάλσ κνλάδεο;

1 |__| 0 |__|

Edf 9. Αλαθέξεηε ηνπο πην ζεκαληηθνύο ιόγνπο (κέρξη 3) γηα ηνπο νπνίνπο δελ ιεηηνπξγεί ζην

ζρνιείν ζαο

θάπνηα από ηηο παξαπάλσ κνλάδεο

Edf 9.1 |__| Γελ ππάξρνπλ πηζηώζεηο

Edf 9.2 |__| Γελ ππάξρεη εμεηδηθεπκέλν εθπαηδεπηηθό πξνζσπηθό

Edf 9.3 |__| Ο αξηζκόο ησλ καζεηώλ δελ είλαη επαξθήο

Edf 9.4 |__| Γελ ππάξρεη αίηεκα από ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο

Edf 9.5 |__|

Γελ ππάξρεη δπλαηόηεηα αλίρλεπζεο ηνπ επηπέδνπ

ειιελνκάζεηαο

Page 183: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

183

Edf 9.6 |__| Έιιεηςε δηδαθηηθνύ πιηθνύ γηα ηε γισζζνκάζεηα

Edf 9.7 |__| Έιιεηςε αληαπόθξηζεο από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο λα δηδάμνπλ

ζηηο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδεο

Edf 9.8 |__| Άιιν: ................................................................................

Edf 10. Αθνύ ζην ζρνιείν ζαο δελ ππάξρνπλ εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο κνλάδεο γηα ηνπο κεηαλάζηεο

καζεηέο, κε πνηνύο ηξόπνπο ηνύο βνεζάηε έηζη ώζηε λα αληαπνθξηζνύλ ζηηο απαηηήζεηο ηνπ ειιεληθνύ

ζρνιείνπ;

Edf 10.1|__| Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο, κε εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία

Edf 10.2|__|

Με ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαλαζηώλ θαη Διιελσλ καζεηώλ ζηελ

ηάμε

Edf 10.3|__| Με άιιεο ζρνιηθέο δξαζηεξηόηεηεο πνπ εληζρύνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθή

επηθνηλσλία (π.ρ. ζεαηξηθή νκάδα)

Edf 10.4|__| Άιιν: .......................................................................

Edf 11. Πόζνη καζεηέο θνηηνύλ ζε θαζεκία από παξαθάησ ζρνιηθέο κνλάδεο;

Αξηζκόο καζεηώλ

Edf 11.1|___| Σάμε Τπνδνρήο Ι

Edf 11.2|___|

Σάμε Τπνδνρήο Ι Ι

ΔΡΩΣ Edf 22

Page 184: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

184

Edf 12. Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ ζηηο κνλάδεο απηέο είναι .........

Edf13. Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ δηδάζθνπλ ζηηο κνλάδεο απηέο έχουν......

(κπνξείηε λα επηιέμεηε παξαπάλσ από κία απαληήζεηο)

Edf 13.1 |__| Δμεηδίθεπζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεύηεξεο γιώζζαο

Edf 13.2 |__| Πνιύ θαιή γλώζε μέλεο γιώζζαο θαη θαηά πξνηίκεζε ηεο ρώξαο

πξνέιεπζεο ησλ καζεηώλ

Edf 11.3|___|

Φξνληηζηεξηαθό ηκήκα

Edf 11.4|___|

Γηεπξπκέλν σξάξην

Edf 12.1|__| Μόληκνη

Edf 12.2|__|

Αλαπιεξσηέο

Edf 12.3|__|

Ωξνκίζζηνη

Page 185: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

185

Edf 13.3 |__| Παξαθνινπζήζεη ζρεηηθά ζεκηλάξηα

Edf 13.4 |__| Πξνεγνύκελε δηδαθηηθή εκπεηξία ζε ηάμεηο ππνδνρήο ή θξνληηζηεξηαθά

ηκήκαηα

Edf 13.5 |__| Καλέλα από ηα παξαπάλσ

Πόζν απνηειεζκαηηθή (από ην 1 = «θαζόινπ» έσο ην 9 = «πάξα πνιύ) ζεσξείηε όηη είλαη θαζεκία από απηέο ηηο ζρνιηθέο

κνλάδεο πνπ ιεηηνπξγεί ζην ζρνιείν ζαο;

Καζόινπ Πάξα

πνιύ

Edf 14. Σάμε Τπνδνρήο Ι 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 15. Σάμε Τπνδνρήο ΙΙ 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 16. Φξνληηζηεξηαθό

ηκήκα

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 17. Γηεπξπκέλν σξάξην 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

πγθεθξηκέλα, πόζν απνηειεζκαηηθέο ζεσξείηε όηη είλαη νη κνλάδεο απηέο;

Καζόινπ Πάξα

πνιύ

Edf 18. γηα ηελ έληαμε ησλ

κεηαλαζηώλ καζεηώλ ζηελ

ειιεληθή θνηλσλία

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Page 186: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

186

Edf 19. γηα ηε γλώζε ηεο

ειιεληθήο γιώζζαο θαη

θνπιηνύξαο

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 20. γηα ηε βειηίσζε ηεο

επίδνζήο ηνπο ζηα καζήκαηα 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 21. γηα ηελ έληαμή ηνπο

ζηελ ζρνιηθή θνηλόηεηα (π.ρ.

ζρέζε κε ζπλνκειίθνπο θαη

εθπαηδεπηηθνύο)

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Ναη Όρη

Edf 22. Γηδάζθεηαη ή έρεη δηδαρηεί ζην ζρνιείν ζαο πξναηξεηηθά ην κάζεκα ηεο

γιώζζαο θαη θνπιηνύξαο ηεο ρώξαο πξνέιεπζεο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ; 1 |__| 0 |__|

ε πνην βαζκό πηζηεύεηε όηη ηα παξαθάησ αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ

Καζόινπ Πάξα

πνιύ

Edf 23. νη ηζρύνπζεο

λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 24. ε δηαδηθαζία πνπ

αθνινπζείηαη γηα ηελ

ηνπνζέηεζε ησλ

κεηαλαζηώλ καζεηώλ ζηελ

θαλνληθή ηάμε

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Page 187: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

187

Edf 25. ην πξόγξακκα

ζπνπδώλ ηνπ ζρνιείνπ 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 26. ην δηδαθηηθό πιηθό

(π.ρ. ζρνιηθά βηβιία

πξνζαξκνζκέλα ζηηο

αλάγθεο ησλ κεηαλαζηώλ

καζεηώλ, παξαγσγή

επνπηηθνύ πιηθνύ, θ.ά.)

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 27. ε θαηάξηηζε ησλ

εθπαηδεπηηθώλ 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 28. ηα επηκνξθσηηθά

ζεκηλάξηα ηνπ Τπνπξγείνπ

Παηδείαο

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 29. ε ζπλεξγαζία

κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ

θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη

ζηελ εθπαίδεπζε ησλ

κεηαλαζηώλ καζεηώλ (π.ρ.

ΤΠ.Δ.Π.Θ., ΙΠΟΓΔ, Π.Ι.

θ.ά.)

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 30. νη εηδηθέο ξπζκίζεηο

πνπ ηζρύνπλ γηα ηελ

εμέηαζε ησλ κεηαλαζηώλ

καζεηώλ

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Ναη Όρη

Edf 31. Έρεη ην ζρνιείν θάπνηεο δηαδηθαζίεο κέζσ ησλ νπνίσλ ελεκεξώλνληαη νη

κεηαλάζηεο γνλείο γηα ην λνκηθό πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ

ηνπο;

1 |__| 0 |__|

Edf 32. ηελ εθπαηδεπηηθή πεξηθέξεηα πνπ αλήθεη ην ζρνιείν ζαο, ιεηηνπξγεί ν

ζεζκόο ηεο ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο γηα ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο; 1 |__| 0 |__|

Page 188: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

188

Γηα λα αληηκεησπίζεηε ζέκαηα πνπ πξνθύπηνπλ από ηε θνίηεζε ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ, πόζν ζπρλά

Καζόινπ Πνιύ

ζπρλά

Edf 33. ζπλεξγάδεζηε κε

ςπρνιόγνπο ή/θαη

θνηλσληθνύο ιεηηνπξγνύο

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 34. ζπλεδξηάδεη ν

ζύιινγνο δηδαζθόλησλ 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 35. δεηάηε θαζνδήγεζε

από ηνλ ζρνιηθό ζύκβνπιν 1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Καηά ηελ άπνςή ζαο, νη γνλείο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ, ζε πνην βαζκό

Καζόινπ Πάξα

πνιύ

Edf 36. ελδηαθέξνληαη λα

παξαθνινπζήζεη ην παηδί

ηνπο θάπνην από ηα

ηζρύνληα ζρήκαηα (Σ.Τ. Ι ή

Σ.Τ. ΙΙ);

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 37. είλαη ελεκεξσκέλνη

γηα ην ηζρύνλ λνκηθό

πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ

εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ

ηνπο;

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

ην ζρνιείν ζαο, νη γνλείο ησλ καζεηώλ, γεληθώο, πόζν ζπρλά...

Καζόινπ Πνιύ

ζπρλά

Page 189: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

189

Edf 38. έξρνληαη γηα λα

ελεκεξσζνύλ γηα ηελ

πξόνδν ησλ παηδηώλ ηνπο;

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 39. ελδηαθέξνληαη γηα ηε

ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ

ηνπο ζην ζρνιείν

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 40. ζπκκεηέρνπλ ζε

εθδειώζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηνύληαη ζην

ρώξν ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ.

ζρνιηθέο γηνξηέο, νκηιίεο);

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 41. ζπκκεηέρνπλ ζηηο

ζπγθεληξώζεηο ηνπ

ζπιιόγνπ γνλέσλ;

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Δηδηθόηεξα, θαηά ηελ άπνςή ζαο, πόζν ζπρλά νη γνλείο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ...

Καζόινπ Πνιύ

ζπρλά

Edf 42. έξρνληαη ζην

ζρνιείν γηα λα

ελεκεξσζνύλ γηα ηελ

πξόνδν ησλ παηδηώλ ηνπο;

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 43. ελδηαθέξνληαη γηα ηε

ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ

ηνπο ζην ζρνιείν

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 44. ζπκκεηέρνπλ ζε

εθδειώζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηνύληαη ζην

ρώξν ηνπ ζρνιείνπ (π.ρ.

ζρνιηθέο γηνξηέο, νκηιίεο);

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Edf 45. ζπκκεηέρνπλ ζηηο

ζπγθεληξώζεηο ηνπ

ζπιιόγνπ γνλέσλ;

1 |__| 2 |__| 3 |__| 4 |__| 5 |__| 6 |__| 7 |__| 8 |__| 9 |__|

Page 190: ηζ ) α α 2008 ù ε * α δαε !ζ εηααζηε #ηusers.uoa.gr/~vpavlop/memo/reports/2010_EIF2.pdfδζηαζ, π ! εε α επηε $ε ζη ζ εη η παδ εηααζη

190

Edf 46. πλήζσο, ηη ζπκβνπιεύεηε ή ηη πξνηείλεηε ζηνπο γνλείο ησλ κεηαλαζηώλ καζεηώλ γηα ηελ εθπαίδεπζε

θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ παηδηώλ ηνπο;

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................