Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

18
Θατα ξτσων (2008) στη Βιγα Γ΄κ Γνικ Παιδα Κατθνση κφωνσι - Απαντσι Demosthenes Karyophyllis ibrain.gr Τρίτη, 01 Δεκεμβρίου 2009

description

Θέματα εξετάσεων 2008. Βιολογία γενικής παιδείας και βιολογία κατεύθυνσης. Θέματα και απαντήσεις.

Transcript of Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Page 1: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

!"#$%$ &'&%()&*+ (2008) )%, -./0/12$ 34567&2/6

3&+.789 :$.;&2$9 <$%&=>6+),9

?7@*+8)&.9 - AB$+%8)&.9

Demosthenes Karyophyllisibrain.gr

Τρίτη, 01 Δεκεμβρίου 2009

Page 2: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Βιολογία Γενικής Παιδείας

!"#$%&'!()*+*%,&'!()

Τρίτη, 01 Δεκεμβρίου 2009

Page 3: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

1

1 4

22 MA 2008 :

: (4)

1

1 5

, .

1.

. .

. .

. .

. . 5

2.

. .

. .

. .

. . 5

3.

. .

. .

. .

. . 5

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 4: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

2

2 4

4.

. .

. .

. .

. . 5

5.

. .

. .

. .

. .

5

2

:

1. ; ;

6

2. ;

5

3. 10% ,

90% ;

8

4. ;

6

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 5: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

3

3 4

3

( ) ,

,

( ).

1. ;

8

2.

;

8

3. .

�– ;

9

4

.

:

, , , .

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 6: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

4

4 4

1, 2, 3, 4 ( 4)

( 4), , ( 6)

( 2).

; ( 9). 25

( )

1. ( , ).

. 2.

, . .

.

3. . 4.

. 5.

. 6. : (3)

. 7. : 10.30 .

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 7: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Απαντήσεις στα θέματα Βιολογίας Γενικής Παιδείας Γ΄Λυκείου

Σημείωση1: Σε κάθε απάντηση δίνεται και ενδεικτική μοριοδότηση. Σημείωση 2: Τα κείμενα σε παρενθέσεις δεν είναι απαραίτητο να αναφέρονται στις απαντήσεις. Θέμα 1ο 1. α, 2. β, 3. β, 4. β, 5. δ Θέμα 2ο 1. (Σελ. 41-42 σχολικού) Η ενεργοποίηση του ανοσοβιολογικού συστήματος του οργανισμού από παράγοντες που υπάρχουν στο περιβάλλον του (μονάδες 2), όπως για παράδειγμα στα τρόφιμα ή στα φάρμακα, και οι οποίοι δεν είναι παθογόνοι ή γενικώς επικίνδυνοι για την υγεία ονομάζεται αλλεργία (μονάδες 2). Οι αλλεργίες έχουν συνήθως ως αποτέλεσμα την εμφάνιση άσθματος, ναυτίας, καταρροής και διάρροιας (μονάδες 4x0,5), ανάλογα με τους ιστούς τους οποίους προσβάλει το αλλεργιογόνο. (Σύνολο μονάδων 8) 2. (Σελ. 9 σχολικού) Η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις συνθήκες του εσωτερικού περιβάλλοντος (μονάδες 3) (θερμοκρασία, συγκέντρωση διαφόρων συστατικών κ.λ.π.) παρά τις εξωτερικές μεταβολές, ονομάζεται ομοιόσταση (μονάδες 2). (Σύνολο μονάδων 5) 3. (Σελ. 77 σχολικού) (Έχει υπολογιστεί ότι μόνο το 10% περίπου της ενέργειας ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο, καθώς το 90% χάνεται. Αυτό οφείλεται στο ότι:) Ένα μέρος της χημικής ενέργειας μετατρέπεται με την κυτταρική αναπνοή σε μη αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας (π.χ. θερμότητα). (μονάδες 2) Δεν τρώγονται όλοι οι οργανισμοί. (μονάδες 2) Ορισμένοι οργανισμοί πεθαίνουν. (μονάδες 2) Ένα μέρος της οργανικής ύλης αποβάλλεται με τα κόπρανα και τα ούρα (απεκκρίσεις), τα οποία αποικοδομούνται. (μονάδες 2) (Σύνολο μονάδων 8) 4. (Σελίδα 71 σχολικού) Στους αποικοδομητές ανήκουν ορισμένα βακτήρια (μονάδα 1) και μύκητες (μονάδα 1) που τρέφονται με νεκρή οργανική ύλη (μονάδα 1) (φύλλα, καρπούς, τρίχες, σώματα νεκρών οργανισμών).

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 8: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Οι αποικοδομητές παίζουν σπουδαίο ρόλο στη λειτουργία τοι οικοσυστήματος, καθώς μετατρέπουν την οργανική ύλη σε ανόργανη (μονάδα 1,5), η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκ νέου από τους φυτικούς οργανισμούς (μονάδα 1,5). (Σύνολο μονάδων 6) Θέμα 3ο 1. Σελ 34 σχολικού. Ως αντιγόνο μπορεί να δράσει: Ολόκληρος μικροοργανισμός (π.χ. ιός, βακτήριο κ.α.), (μονάδα 0,5) Ένα τμήμα αυτού, (μονάδα 0,5) Οι τοξικές ουσίες που παράγονται από αυτό. (Επίσης ως αντιγόνα μπορούν να δράσουν) (μονάδα 0,5) Η γύρη, (μονάδα 0,5) Διάφορες φαρμακευτικές ουσίες, (μονάδα 0,5) Συστατικά τροφών, (μονάδα 0,5) Κύτταρα ή (μονάδα 0,5) Ορός από άλλα άτομα ή ζώα. (μονάδα 0,5) (Σύνολο μονάδων 8) 2. Σελ 34 σχολικού. Το ανοσοβιολογικό σύστημα αποτελείται από τα πρωτογενή λεμφικά όργανα που είναι ο μυελός των οστών (μονάδα 1) και ο θύμος αδένας (μονάδα 1) και από τα δευτερογενή λεμφικά όργανα που είναι οι λεμφαδένες (μονάδα 1), ο σπλήνας (μονάδα 1), οι αμυγδαλές (μονάδα 1) και ο λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα (μονάδα 1). Η ανοσοβιολογική απόκριση πραγματοποιείται στα δευτερογενή λεμφικά όργανα. (μονάδες 2) (Σύνολο μονάδων 8) 3. Σελ 36 σχολικού. (Η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος έχει ως αποτέλεσμα:) Την ενεργοποίηση του συμπληρώματος. (μονάδες 3) Την αδρανοποίηση των παραγόμενων τοξινών. (μονάδες 3) Την αναγνώριση του μικροοργανισμού από τα μακροφάγα με σκοπό την ολοκληρωτική καταστροφή του. (μονάδες 3) (Σύνολο μονάδων 9) Θέμα 4ο 1= Ποώδη φυτά (μονάδα 1), 2= Ποντίκια (μονάδα 1), 3= Φίδια (μονάδα 1), 4= Βακτήρια και μύκητες (μονάδα 1). Ποώδη φυτά = παραγωγοί, (μονάδα 1) Ποντίκια = καταναλωτές 1ης τάξης, (μονάδα 1) Φίδια = καταναλωτές 2ης τάξης, (μονάδα 1)

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 9: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Βακτήρια και μύκητες = αποικοδομητές. (μονάδα 1) Διαδικασία (α) = φωτοσύνθεση. (μονάδες 3) Διαδικασία (β) = κυτταρική αναπνοή. (μονάδες 3) Γ= διοξείδιο του άνθρακα (ή CO2). (μονάδες 2) Στη συνέχεια όμως οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της βιομηχανίας και των μεταφορών επέβαλαν την εντατική εξόρυξη του άνθρακα (μονάδα 1,5), η καύση του οποίου οδήγησε στην (μονάδα 1,5) απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα (μονάδα 1,5). («κλειδιά» του σκέλους της απάντησης: 1. Ενέργειες του ανθρώπου, 2. Καύση, 3. Απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα.) Βέβαια το διοξείδιο του άνθρακα δεσμεύεται από τους παραγωγούς και χρησιμοποιείται στη φωτοσύνθεση. Η καταστροφή ωστόσο των δασών, είτε λόγω της υλοτόμησης, που γίνεται με σκοπό την εκμετάλλευση των προϊόντων της ξυλείας είτε λόγω των εκχερσώσεων, που αποσκοπούν στην εξεύρεση νέων χώρων κατοικίας και καλλιέργειας, περιορίζει το συνολικό αριθμό των φωτοσυνθετικών οργανισμών του πλανήτη. (μονάδες 3x1,5) («κλειδιά» του σκέλους της απάντησης: 1. Οι ενέργειες του ανθρώπου, 2. Καταστροφή των παραγωγών, 3. Μειωμένη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα) (Σύνολο μονάδων 9)

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 10: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Βιολογία Κατεύθυνσης

!"#$%&'!()*+*%,&'!()

Τρίτη, 01 Δεκεμβρίου 2009

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 11: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

1

27 2008 :

: (4) 1

1 5

, .

1. , Griffith , :

. . . . . . . .

5 2. :

. , . . - . . . . .

5 3. :

. . . . . . . .

5 4. :

. . . RNA

. . DNA. . DNA .

5

1 4

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 12: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

2

5. , :

. . . . . . . .

5 2

: 1.

; .

5 2.

, 21 ;

8

3.

;

7

4. ,

;

5 3

.

1. ;

5

2 4

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 13: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

3

2. , ,

, .

;

8

3. .

DNA,

;

12 4

DNA , , .

5

3

A

B

DNA-

, .

DNA ( 4).

; ( 7).

3 4

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 14: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

4

, ,

: 5 .... ATG CCA TGC AAA CCG AAA TGA �…3

mRNA ( 2).

DNA, 4

mRNA UAA . mRNA ,

; ( 8).

« »; ( 4).

25

( ) 1.

( , , ). .

2. , .

.

. 3. . 4.

. 5.

. 6. : (3)

.

7. : 10.30 .

K

4 4

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 15: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

Απαντήσεις στα θέματα Βιολογίας Κατεύθυνσης Γ΄Λυκείου

Σημείωση1: Σε κάθε απάντηση δίνεται και ενδεικτική μοριοδότηση. Σημείωση 2: Τα κείμενα σε παρενθέσεις δεν είναι απαραίτητο να αναφέρονται στις απαντήσεις. Θέμα 1ο 1. β, 2. δ, 3. β, 4. δ, 5. β. (μονάδες 5x5) Θέμα 2ο 1. Σελ. 101 σχολικού. «Η αναστολή της δράσης τους που είναι συνήθως ....ογκοκατασταλτικού γονιδίου.» Η αναστολή της δράσης τους είναι συνήθως αποτέλεσμα μετάλλαξης (μονάδα 1), κυρίως έλλειψης γονιδίου (μονάδα 1), αφαιρεί από το κύτταρο τη δυνατότητα ελέγχου του πολλαπλασιασμού και οδηγεί σε καρκινογένεση (μονάδα 1). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο καρκίνος του αμφιβληστροειδούς (ρετινοβλάστωμα) που είναι αποτέλεσμα έλλεψης ενός ογκοκατασταλτικού γονιδίου. (μονάδες 2) (σύνολο μονάδων 5) 2. Σελ. 96 σχολικού. «Η ύπαρξη του επιπλέον χρωμοσώματος ... στο ζυγωτό τρισωμία 21.» Σύνδρομο Down (τρισωμία 21) (είναι μια αριθμητική χρωμοσωμική ανωμαλία-ανευπλοειδία) (μονάδες 2). Η ύπαρξη του επιπλέον χρωμοσώματος είναι αποτέλεσμα μη διαχωρισμού των χρωμοσωμάτων του 21ου ζεύγους κατά το σχηματισμό γαμετών στη μείωση (μονάδες 2). Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ωάριο, και σε σχετικά λιγότερες περιπτώσεις σπερματοζωάριο, με δυο χρωμοσώματα 21. (μονάδες 2) Γονιμοποίηση του γαμέτη που έχει το επιπλέον χρωμόσωμα 21 με ένα φυσιολογικό θα δημιουργήσει στο ζυγωτό τρισωμία 21. (μονάδες 2) (σύνολο μονάδων 8) 3. Σελ. 126 σχολικού. «Στη μελέτη της εξέλιξης του ανθρώπινου γονιδιώματος ... στη γεωργία και την κτηνοτροφία.» Η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδώματος συμβάλλει: Στη μελέτη της εξέλιξης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Για το σκοπό αυτό βρίσκονται παράλληλα σε εξέλιξη προγράμματα προσδιορισμού της αλληλουχίας άλλων ειδών, τα οποία θα

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 16: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

συμβάλλουν στην αποκάλυψη των εξελικτικών σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ των ειδών. Έτσι βρίσκονται σε εξέλιξη προγράμματα χαρτογράφησης γονιδιωμάτων οργανισμών, όπως είναι το πρόβατο, ο σκύλος, η αγελάδα, διάφορα έντομα, ο γεωσκώληκας, καθώς και πολλοί μικροοργανισμοί (μονάδες 4). Στη μαζική παραγωγή προϊόντων με τις μεθόδους που χρησιμοποιεί η Βιοτεχνολογία, μετά την απομόνωση των γονιδίων, τα οποία είναι χρήσιμα στη φαρμακοβιομηχανία, στη γεωργία και την κτηνοτροφία. (μονάδες 3) (σύνολο μονάδων 7) 4. Σελ, 20 σχολικού. «Ο όρος αδερφές χρωματίδες ... αδερφές χρωματίδες από κάθε χρωμόσωμα.» Ο όρος αδερφές χρωματίδες χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα διπλασιασμένα χρωμοσώματα κατά το χρονικό διάστημα που είναι συνδεδεμένα στο κεντρομερίδιο (μονάδες 2). Στην κυτταρική διαίρεση οι αδερφές χρωματίδες συσπειρώνονται και κατά το στάδιο της μετάφασης αποκτούν μέγιστο βαθμό συσπείρωσης (μονάδα 1). Στο τέλος της κυτταρικής διαίρεσης προκύπτουν δυο νέα κύτταρα, γενετικά όμοια μεταξύ τους και με το αρχικό, αφού το καθένα περιέχει τη μια από τις δυο «πρώην» αδερφές χρωματίδες από κάθε χρωμόσωμα (μονάδες 2). (σύνολο μονάδων 5) Θέμα 3ο 1. Σελ. 40 σχολικού. «Στα βακτήρια η ρύθμιση ... είναι η αύξηση και η διαίρεση.» Στα βακτήρια η ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης αποσκοπεί κυρίως στην προσαρμογή του οργανισμού στις εναλλαγές του περιβάλλοντος (μονάδες 3), έτσι ώστε να εξασφαλίζονται οι καλύτερες συνθήκες για τη βασική λειτουργία του που είναι η αύξηση και διαίρεση (μονάδες 2). (σύνολο μονάδων 5) 2. Σελ. 4ο σχολικού. «Μολονότι όλα τα κύτταρα ... γίνεται σε πολλά επίπεδα.» Η διαδικασία ονομάζεται κυτταρική διαφοροποίηση. (μονάδες 2) Μολονότι όλα τα κύτταρα έχουν τις ίδιες γενετικές οδηγίες, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να εκφράζουν τη γενετική τους πληροφορία επιλεκτικά και να ακολουθούν μόνο τις οδηγίες που χρειάζονται κάθε χρονική στιγμή. (μονάδες 6) (μπορεί να προστεθεί και το υπόλοιπο κείμενο, χωρίς όμως να είναι απαραίτητο) (σύνολο μονάδων 8)

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 17: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

3. Σελ. 32 και σελ. 42 σχολικού. Τα ρυθμιστικά στοιχεία της μεταγραφής είναι ο υποκινητής και οι μεταγραφικοί παράγοντες. (μονάδες 1+1) Το ένζυμο που καταλύει τη μεταγραφή είναι η RNA πολυμεράση. (μονάδα 1) «Η RNA πολυμεράση λειτουργεί ... τη μεταγραφή ενός γονιδίου.» Η RNA πολυμεράση λειτουργεί (όπως και στους προκαρυωτικούς οργανισμούς) με τη βοήθεια πρωτεϊνών, που ονομάζονται μεταγραφικοί παράγοντες (μονάδα 1). Μόνο που στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς οι μεταγραφικοί παράγοντες παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία (μονάδες 2). Κάθε κυτταρικός τύπος περιέχει διαφορετικά είδη μεταγραφικών παραγόντων (μονάδες 2). Διαφορετικός συνδυασμός μεταγραφικών παραγόντων ρυθμίζει τη μεταγραφή κάθε γονιδίου (μονάδες 2). Μόνο όταν ο σωστός συνδυασμός των μεταγραφικών παραγόντων προσδεθεί στον υποκινητή ενός γονιδίου, αρχίζει η RNA πολυμεράση της μεταγραφή ενός γονιδίου (μονάδες 2). (σύνολο μονάδων 12) Θέμα 4ο

Η αντιγραφή στον κλώνο Α γίνεται με συνεχή τρόπο ενώ στον κλώνο Β με ασυνεχή. Ο προσανατολισμός της αντιγραφής είναι 5΄-3΄ σε κάθε περίπτωση. (Η απάντηση μπορεί να δοθεί με σχήμα ή περιγραφικά, αρκεί να φαίνεται ποιος κλώνος αντιγράφεται με συνεχή και ποιος με ασυνεχή τρόπο.) (Σελ. 28 και σελ. 30 σχολικού) Τα συμπληρωματικά νουκλεοτίδια τοποθετούνται από τη DNA πολυμεράση και το πριμόσωμα (μονάδες 2) Οι DNA πολυμεράσες έχουν επιπλέον ρόλο την επιδιόρθωση λαθών που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της αντιγραφής (μονάδες 2,5). (Μπορούν, δηλαδή, να «βλέπουν» και να απομακρύνουν

3!

5!

5! 3!

3!

5!

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης

Page 18: Θέματα Βιολογίας Γ΄Λυκείου Εξετάσεις 2008

νουκλεοτίδια που οι ίδιες τοποθετούν, κατά παράβαση του κανόνα της συμπληρωματικότητας. Επίσης, DNA πολυμεράσες απομακρύνουν τα πρωταρχικά τμήματα RNA και τα αντικαθιστούν με τμήματα DNA (μονάδες 2,5). Το mRNA που προκύπτει είναι: mRNA: 5΄... AUG CCA UGC AAA CCG AAA UGA ...3΄ (μονάδες 2) Nέο mRNA: 5΄... AUG CCA UGC UAA CCG AAA UGA ...3΄ (μονάδα 1) Είναι μια γονιδιακή μετάλλαξη και συγκεκριμένα μια αντικατάσταση νουκλεοτιδίου στο 4ο κωδικόνιο. Αντικαθίσταται το 1ο νουκλεοτίδιο με τη βάση Α, από ένα νουκλεοτίδιο με τη βάση Τ. (μονάδες 2) Προκύπτει κωδικόνιο λήξης με αποτέλεσμα τον τερματισμό της σύνθεσης της πολυπεπτιδικής αλυσίδας. (μονάδες 3) Έτσι, το πολυπεπτίδιο θα έχει μικρότερο αριθμό αμινοξέων, 3 αντί για 6, και δε θα είναι λειτουργικό. (μονάδες 2) (σύνολο μονάδων 8) (Σελ. 37 και 38 σχολικού) Η πρωτεϊνοσύνθεση χαρακτηρίζεται «οικονομική» διαδικασία γιατί πολλά ριβοσώματα μπορούν να μεταφράζουν ταυτόχρονα ένα mRNA, το καθένα σε διαφορετικό σημείο κατά μήκος του μορίου. (μονάδες 2) (Το σύμπλεγμα των ριβοσωμάτων με το mRNA ονομάζεται πολύσωμα.) Επίσης, πολλά μόρια mRNA μπορούν να μεταγράφονται από ένα μόνο γονίδιο. (μονάδες 2) (σύνολο μονάδων 4)

www.ibrain.gr

Δηµοσθένης Καρυοφύλλης