Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

162
001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·1

Transcript of Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Page 1: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·1

Page 2: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·2

Page 3: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΣYNTAΓMATHΣ

E Λ Λ A Δ A Σ

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·3

Page 4: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·4

Page 5: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΣYNTAΓMATHΣ

E Λ Λ A Δ A Σ

Όπως αναθεωρήθηκεμε το Ψήφισμα της 27 Μαΐου 2008

της Ηã Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων

BOYΛH TΩN EΛΛHNΩN

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·5

Page 6: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

6

© Copyright 2008

BOYΛH TΩN EΛΛHNΩN

T I T Λ O Σ E K Δ O Σ H Σ

ΣYNTAΓMA THΣ EΛΛAΔAΣσσ. 160, σχήμα 10΅21

Επανέκδοση: ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

H στοιχειοθεσία έγινε στο ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ISBN: 978-960-560-097-6

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·6

Page 7: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΠΡΟΛΟΓΟΣΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Τον Ιούλιο του 1974 η Ελλάδα εξήλθε από τηνεπτάχρονη δικτατορία που την απέκοψε από τοευρωπαϊκό γίγνεσθαι και ανέκοψε τη γενικότερηεξέλιξή της σε όλους τους τομείς.

Πριν από την άσκηση συντακτικής εξουσίαςαπό την Ε’ Αναθεωρητική Βουλή, διεξήχθη τοδημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, με τοοποίο ο Λαός, με μεγάλη πλειοψηφία, επέλεξε ωςμορφή του δημοκρατικού πολιτεύματος την αβασί-λευτη Δημοκρατία. Στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλήανατέθηκε η αποστολή της διαμόρφωσης των σύγ-χρονων χαρακτηριστικών του δημοκρατικού πολι-τεύματος στο πλαίσιο του νέου Συντάγματος τηςΧώρας.

Ένα χρόνο μετά την κατάρρευση της δικτατο-ρίας, η ψήφιση του Συντάγματος του 1975, το οποίοείχε ως εμπνευστή τον Κωνσταντίνο Καραμανλήκαι αρχιτέκτονα τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, επι-σφράγισε την επάνοδο της δημοκρατίας στον Τόποπου τη γέννησε.

Διαπνεόμενο από τις αρχές του κράτους δικαί-ου και του κοινωνικού κράτους και ανάγοντας τονσεβασμό της αξίας του ανθρώπου σε πρωταρχικήυποχρέωση της πολιτείας, το Σύνταγμα του 1975εξέφρασε με πληρότητα το κεκτημένο του μεταπο-λεμικού ευρωπαϊκού συνταγματισμού, προς τονοποίο επιτέλεσε πραγματικό άλμα, αν ληφθείυπόψη η θεσμική υστέρηση της Χώρας σε πολιτεια-κό επίπεδο κατά τις πρώτες δεκαετίες που ακολού-θησαν τον Β’παγκόσμιο πόλεμο.

Επιλέγοντας ως πολίτευμα την «προεδρευομέ-νη κοινοβουλευτική δημοκρατία», ο συντακτικόςνομοθέτης όχι μόνο εφάρμοσε την επιλογή και

7

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·7

Page 8: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

εντολή του Λαού ως προς τη μορφή του δημοκρατι-κού πολιτεύματος αλλά και, ανταποκρινόμενος σταδιδάγματα της πρόσφατης ιστορίας του Τόπου,προσέδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον αιρετό χαρα-κτήρα του αξιώματος του αρχηγού του Κράτους.Ταυτοχρόνως, εφοδίασε τον καταστατικό χάρτητης Χώρας με πλέγμα θεμελιωδών δικαιωμάτωνπου τον κατέταξαν μεταξύ των πλέον σύγχρονωνευρωπαϊκών συνταγμάτων. Ώστε ατομικές ελευθε-ρίες και κοινωνικά δικαιώματα να προστατεύονταικατά τρόπο πλήρως ανταποκρινόμενο στις απαιτή-σεις του φιλελεύθερου, δημοκρατικού και κοινωνι-κού κράτους, όπως αυτό νοείται πλέον στην εποχήμας.

Ήδη, ο καταστατικός χάρτης της Χώραςσυμπλήρωσε τριάντα τρία χρόνια πλαισίωσης ομα-λού πολιτικού βίου, κατά τη διάρκεια του οποίου οιπολιτικές δυνάμεις συνέβαλαν καθοριστικά στηνεμπέδωση του συστήματος αξιών της φιλελεύθερηςκαι κοινωνικά προσανατολισμένης κοινοβουλευτι-κής δημοκρατίας.

Στο διάστημα αυτό, το Σύνταγμα του 1975 γνώ-ρισε τρεις αναθεωρήσεις. Η πρώτη (1986), ένδεκαχρόνια μετά τη θέση του σε ισχύ, υπήρξε περιορι-σμένη, καθώς επικεντρώθηκε στον θεσμό του Προ-έδρου της Δημοκρατίας, του οποίου περιόρισεσημαντικά τις εξουσίες ως ρυθμιστή του πολιτεύμα-τος.

Η δεύτερη (2001), δέκα πέντε χρόνια αργότε-ρα, ιδιαίτερα εκτεταμένη, αποτέλεσε, κατά σημα-ντικό μέρος της, προϊόν της συναίνεσης ιδίως τωνδύο μεγάλων κομμάτων της εθνικής αντιπροσωπεί-ας. Οι καινοτομίες που υιοθετήθηκαν εστιάζονται,κατά μεγάλο ποσοστό, στη διεύρυνση της προστα-σίας των ατομικών δικαιωμάτων, την ενίσχυση τωνθεσμών του κοινωνικού κράτους, την αναβάθμισητης τοπικής αυτοδιοίκησης, την προσαρμογή στηνπραγματικότητα των σχετικών προς την ανάδειξηστο βουλευτικό αξίωμα κωλυμάτων και ασυμβιβά-στων με λήψη υπόψη της νομολογίας του ΑνώτατουΕιδικού Δικαστηρίου, τον εκσυγχρονισμό της λει-

8

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·8

Page 9: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τουργίας της Βουλής, την αναγωγή σε συνταγματι-κό θεσμό των καίριας σημασίας ανεξάρτητωναρχών, την εκτεταμένη μεταρρύθμιση στο πεδίο τηςΔικαιοσύνης με ιδιαίτερης σημασίας νέα ρύθμιση,αυτήν που προβλέπει την υποχρεωτική παραπομπήδιάταξης που κρίνεται αντισυνταγματική απότμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρεί-ου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην οικείαολομέλεια, η οποία αποφαίνεται οριστικά.

Η τρίτη αναθεώρηση του Συντάγματος (2008),στην οποία οφείλεται η παρούσα έκδοση, αναγγέλ-θηκε επίσης εκτεταμένη. Κατέληξε, όμως, ναπεριορισθεί στην υιοθέτηση ολίγων, μόνο, σημείωντης πρότασης, για λόγους των οποίων η αποτίμησηανήκει στη συνταγματική και πολιτική Ιστορία, ενώμετατέθηκε, λόγω του αυστηρού χαρακτήρα τουΣυντάγματος, στο απώτερο μέλλον η αντιμετώπισημείζονος σημασίας ζητημάτων. Μεταξύ των ρυθμί-σεων που έγιναν δεκτές, επισημαίνονται η κατάρ-γηση του επαγγελματικού ασυμβιβάστου, που είχεθεσπισθεί με την αναθεώρηση του 2001, η προσθή-κη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών τηςχώρας στη μέριμνα του κοινού νομοθέτη και τηςΔιοίκησης όταν πρόκειται για τη θέσπιση αναπτυ-ξιακών μέτρων, η πρόβλεψη της δυνατότητας τηςΒουλής να υποβάλλει, υπό προϋποθέσεις, προτά-σεις τροποποίησης επί μέρους κονδυλίων του προ-ϋπολογισμού αλλά και η πρόβλεψη ειδικότερηςδιαδικασίας ως προς την παρακολούθηση από τηΒουλή της εκτέλεσης του προϋπολογισμού.

Καθ’ όλο το διάστημα από τη θέση του σε ισχύ,ο καταστατικός χάρτης της Χώρας συνέβαλε, ωςδιαρκές σημείο αναφοράς, στη διαμόρφωση τουπολιτικού συστήματος και την εμπέδωση των δημο-κρατικών θεσμών στη συνείδηση όλων.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΣΙΟΥΦΑΣΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

9

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·9

Page 10: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·10

Page 11: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Π E P I E X O M E N A

ΜΕΡOΣ ΠΡΩΤO

Βασικές διατάξεις

ΤΜΗΜΑ Α’

Μορφή του πολιτεύματος

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύματος ........................... 172. Πρωταρχικές υποχρεώσεις

της πολιτείας ................................................ 17

ΤΜΗΜΑ Β’

Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας

Άρθρο 3. Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας ............. 18

ΜΕΡOΣ ΔΕΥΤΕΡO

Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα

Άρθρο 4. Ισότητα των Ελλήνων .................................. 185. Ελεύθερη ανάπτυξη

της προσωπικότητας, προσωπική ελευθερία ................................. 19

5A. Δικαίωμα στην πληροφόρηση .................... 206. Προσωπική ασφάλεια,

προφυλάκιση ................................................ 217. Καμιά ποινή χωρίς νόμο,

απαγόρευση βασανιστηρίων....................... 228. Δικαίωμα νόμιμου δικαστή ........................ 229. Άσυλο της κατοικίας ................................... 23

9A. Προστασία προσωπικών δεδομένων .................................................... 23

Άρθρο 10. Δικαίωμα αναφοράς προς τις αρχές ....................................................... 23

11. Δικαίωμα του συνέρχεσθαι ........................ 2412. Δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι ................. 2413. Θρησκευτική ελευθερία ............................. 2514. Ελευθερία του τύπου .................................. 25

11

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·11

Page 12: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

12

15. Κινηματογράφος, φωνογραφία,ραδιοφωνία, τηλεόραση ............................. 28

16. Παιδεία, τέχνη, επιστήμη ........................... 2817. Προστασία της ιδιοκτησίας,

απαλλοτρίωση .............................................. 3018. Προστασία της ιδιοκτησίας,

ειδικές περιπτώσεις, επίταξη ..................... 3319. Απόρρητο επιστολών,

ανταπόκρισης & επικοινωνίας .................. 3420. Έννομη προστασία, δικαίωμα

προηγούμενης ακρόασης ........................... 3521. Προστασία οικογένειας, γάμου,

μητρότητας και παιδικής ηλικίας, δικαιώματα ατόμων με αναπηρίες ............ 35

22. Προστασία της εργασίας ............................ 3623. Συνδικαλιστική ελευθερία ......................... 3724. Προστασία του περιβάλλοντος .................. 3725. Αρχή του κοινωνικού κράτους

δικαίου, προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων ................................................ 39

ΜΕΡOΣ ΤΡΙΤOOργάνωση και λειτουργίες της Πολιτείας

ΤΜΗΜΑ Α’

Σύνταξη της Πολιτείας

Άρθρο 26. Διάκριση των εξουσιών .............................. 4027. Μεταβολή στα όρια

της Επικράτειας .......................................... 4028. Κανόνες του διεθνούς δικαίου

και διεθνείς οργανισμοί ............................. 4129. Πολιτικά κόμματα ....................................... 41

ΤΜΗΜΑ Β’

Πρόεδρος της Δημοκρατίας

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Ανάδειξη του Προέδρου

Άρθρο 30. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·12

Page 13: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

13

ρυθμιστής του πολιτεύματος ...................... 4331. Προσόντα εκλογιμότητας ........................... 4332. Εκλογή .......................................................... 4333. Έναρξη θητείας, όρκος, χορηγία ............. 4534. Αναπλήρωση ................................................ 46

ΚΕΦΑΛΑΙO ΔΕΥΤΕΡO

Εξουσίες και ευθύνη από τις πράξεις του Προέδρου

Άρθρο 35. Ισχύς των πράξεων, προσυπογραφή ............................................ 47

36. Διεθνής παραστάτης, διεθνείς συνθήκες ....................................... 47

37. Διορισμός Πρωθυπουργού και Κυβέρνησης .......................................... 48

38. Κυβέρνηση, απαλλαγή καθηκόντων ................................................. 50

39. Το άρθρο 39 καταργήθηκε ........................ 5140. Σύγκληση της Βουλής.

Αναστολή εργασιών .................................... 5141. Διάλυση της Βουλής .................................... 5142. Έκδοση και δημοσίευση

των νόμων .................................................... 5243. Έκδοση διαταγμάτων ................................ 5344. Πράξεις νομοθετικού

περιεχομένου, δημοψηφίσματα, διαγγέλματα ................................................. 53

45. Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων ............ 5446. Διορισμός και παύση δημοσίων

υπαλλήλων, απονομή παρασήμων ............. 5547. Χάρη και αμνηστία ..................................... 5548. Κατάσταση πολιορκίας .............................. 55

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Ειδικές ευθύνες του Προέδρου της Δημοκρατίας

Άρθρο 49. Ευθύνη, κατηγορία, δίκη ............................ 5750. Τεκμήριο αρμοδιότητας ............................. 58

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·13

Page 14: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΤΜΗΜΑ Γ’

Βουλή

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Ανάδειξη και συγκρότηση της Βουλής

Άρθρο 51. Εκλογή βουλευτών, εκλογικό δικαίωμα ...................................................... 58

52. Ελεύθερη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης ..................................... 59

53. Βουλευτική περίοδος .................................. 5954. Εκλογικό σύστημα, εκλογικές

περιφέρειες, βουλευτές Επικρατείας ....... 60

ΚΕΦΑΛΑΙO ΔΕΥΤΕΡO

Κωλύματα και ασυμβίβαστα των βουλευτών

Άρθρο 55. Προσόντα εκλογιμότητας ........................... 6156. Κωλύματα εκλογιμότητας .......................... 6157. Ασυμβίβαστα έργα ...................................... 6358. Δικαστικός έλεγχος εκλογών ..................... 65

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Καθήκοντα και δικαιώματα των βουλευτών

Άρθρο 59. Όρκος ........................................................... 6560. Δικαίωμα ψήφου, παραίτηση

από το αξίωμα ............................................. 6661. Ανεύθυνο των βουλευτών .......................... 6662. Ακαταδίωκτο των βουλευτών .................... 6663. Αποζημίωση, ατέλειες, απουσίες .............. 67

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΕΤΑΡΤO

Oργάνωση και λειτουργία της Βουλής

Άρθρο 64. Σύνοδος ........................................................ 6765. Κανονισμός, προεδρείο .............................. 6866. Συνεδριάσεις ............................................... 6967. Πλειοψηφία για τη λήψη

απόφασης ..................................................... 69

14

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·14

Page 15: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

68. Κοινοβουλευτικές και εξεταστικές επιτροπές ................................ 70

69. Αναφορές ..................................................... 7070. Άσκηση νομοθετικού έργου ....................... 7071. Τμήμα διακοπής των εργασιών ................. 7272. Αρμοδιότητες Oλομέλειας,

τμήματος διακοπής των εργασιών και διαρκών επιτροπών .............................. 72

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΕΜΠΤO

Νομοθετική λειτουργία της Βουλής

Άρθρο 73. Δικαίωμα πρότασης νόμων ........................ 7374. Διαδικασία εισαγωγής για

συζήτηση νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων ....................................... 74

75. Νομοσχέδια και προτάσεις νόμων που συνεπάγονται επιβάρυνση του προϋπολογισμού ................................... 76

76. Συζήτηση και ψήφιση νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων ................................. 77

77. Αυθεντική ερμηνεία των νόμων ................ 78

ΚΕΦΑΛΑΙO ΕΚΤO

Φορολογία και δημοσιονομική διαχείριση

Άρθρο 78. Νόμοι φορολογικού περιεχομένου ........... 7879. Προϋπολογισμός, απολογισμός,

γενικός ισολογισμός .................................... 7980. Μισθός, σύνταξη, χορηγία,

αμοιβή, νόμισμα .......................................... 80

ΤΜΗΜΑ Δ’

Κυβέρνηση

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Συγκρότηση και αποστολή της Κυβέρνησης

Άρθρο 81. Υπουργικό Συμβούλιο ................................ 8182. Κυβέρνηση, Πρωθυπουργός,

Oικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, Εθνικό ΣυμβούλιοΕξωτερικής Πολιτικής ................................ 81

15

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·15

Page 16: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

83. Υπουργοί και Υφυπουργοί ........................ 82

ΚΕΦΑΛΑΙO ΔΕΥΤΕΡO

Σχέσεις Βουλής και Κυβέρνησης

Άρθρο 84. Εμπιστοσύνη της Βουλής - αρχή της δεδηλωμένης ......................................... 82

85. Ευθύνη των Υπουργών ............................... 8486. Δίωξη κατά μελών της Κυβέρνησης,

Ειδικό Δικαστήριο ...................................... 84

ΤΜΗΜΑ Ε’

Δικαστική Eξουσία

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Δικαστικοί λειτουργοί και υπάλληλοι

Άρθρο 87. Ανεξαρτησία των δικαστών ....................... 8688. Εγγυήσεις ανεξαρτησίας

των δικαστικών λειτουργών, αποδοχές, μετατάξεις ................................. 87

89. Δικαστικά ασυμβίβαστα ............................. 8990. Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο ................. 8991. Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο .............. 9292. Δικαστικοί υπάλληλοι,

συμβολαιογράφοι, υπάλληλοι υποθηκοφυλακείων ..................................... 93

ΚΕΦΑΛΑΙO ΔΕΥΤΕΡO

Oργάνωση και δικαιοδοσία των δικαστηρίων

Άρθρο 93. Διακρίσεις των δικαστηρίων ..................... 9494. Δικαιοδοσία διοικητικών και

πολιτικών δικαστηρίων ............................... 9595. Συμβούλιο της Επικρατείας ....................... 9596. Ποινική δικαιοσύνη .................................... 9697. Μικτά ορκωτά δικαστήρια ......................... 9798. Ελεγκτικό Συνέδριο .................................... 9899. Αγωγές κακοδικίας ..................................... 99

100. Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ................... 100100A. Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ............. 101

16

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·16

Page 17: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΤΜΗΜΑ ΣΤ’

Διοίκηση

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Oργάνωση της διοίκησης

Άρθρο 101. Διοικητική αποκέντρωση ......................... 102101A. Ανεξάρτητες αρχές ................................... 102

102. Oργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ........................................... 103

ΚΕΦΑΛΑΙO ΔΕΥΤΕΡO

Υπηρεσιακή κατάσταση των οργάνων της διοίκησης

Άρθρο 103. Δημόσιοι υπάλληλοι .................................. 104104. Περιορισμοί δημοσίων

υπαλλήλων ................................................. 106

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Άρθρο 105. Καθεστώς του Αγίου Όρους ................... 107

ΜΕΡOΣ ΤΕΤΑΡΤO

Ειδικές Τελικές και Μεταβατικές Διατάξεις

ΤΜΗΜΑ Α’

Ειδικές Διατάξεις

Άρθρο 106. Κράτος και εθνική οικονομία .................. 108107. Προστασία κεφαλαίων εξωτερικού

και ειδική οικονομική νομοθεσία ........... 110108. Απόδημος ελληνισμός ............................... 110109. Διαθήκη, κωδίκελλος, δωρεά

υπέρ του Δημοσίου, μητρώοκληροδοτημάτων ........................................ 110

ΤΜΗΜΑ Β’

Αναθεώρηση του Συντάγματος

Άρθρο 110. Αναθεώρηση του Συντάγματος ............... 111

17

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·17

Page 18: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΤΜΗΜΑ Γ’

Μεταβατικές διατάξεις

Άρθρο 111. Συντακτικές Πράξεις & Ψηφίσματα ................................................. 112

112. Έκδοση νόμου που προβλέπεται από το Σύνταγμα ....................................... 114

113. Ισχύς προσωρινού Κανονισμού της Βουλής ................................................. 114

114. Εκλογή πρώτου Προέδρου Δημοκρατίας, προσωρινός Πρόεδρος ...... 115

115. Ειδικά Δικαστήρια που προβλέπει το Σύνταγμα ............................................... 116

116. Θετικά μέτρα για την προώθηση της ισότητας ανδρών - γυναικών ............. 118

117. Αγροτική ιδιοκτησία, δάση, απαλλοτριώσεις, οικιστικές περιοχές ..................................................... 118

118. Ανώτατοι Δικαστικοί λειτουργοί ............ 119119. Ακύρωση πράξεων που εκδόθηκαν

από 21.4.67 ως 23.7.74 .............................. 121

ΤΜΗΜΑ Δ’

Ακροτελεύτια διάταξη

120. Ακροτελεύτια διάταξη .............................. 121

ΘEMATIKO EYPETHPIO ............................................. 123

18

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·18

Page 19: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΣYNTAΓMA THΣ EΛΛAΔAΣ

Eις τo όνoμα της Aγίας και Oμooυσίoυ και Aδιαιρέτoυ Tριάδoς

MEPOΣ ΠPΩTOBασικές διατάξεις

TMHMA AãMoρφή τoυ πoλιτεύματoς

Άρθρo 1

1. To πoλίτευμα της Eλλάδας είναι Πρoεδρευό-μενη Koινoβoυλευτική Δημoκρατία.

2. Θεμέλιo τoυ πoλιτεύματoς είναι η λαϊκήκυριαρχία.

3. Όλες oι εξoυσίες πηγάζoυν από τo Λαό, υπάρ-χoυν υπέρ αυτoύ και τoυ Έθνoυς και ασκoύνταιόπως oρίζει τo Σύνταγμα.

Άρθρo 2

1. O σεβασμός και η πρoστασία της αξίας τoυανθρώπoυ απoτελoύν την πρωταρχική υπoχρέωσητης Πoλιτείας.

2. H Eλλάδα, ακoλoυθώντας τoυς γενικά ανα-γνωρισμένoυς κανόνες τoυ διεθνoύς δικαίoυ, επι-διώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιoσύνης,καθώς και την ανάπτυξη των φιλικών σχέσεωνμεταξύ των λαών και των κρατών.

TMHMA ΒãΣχέσεις Eκκλησίας και Πoλιτείας

Άρθρo 3

1. Eπικρατoύσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι ηθρησκεία της Aνατoλικής Oρθόδoξης Eκκλησίαςτoυ Xριστoύ. H Oρθόδoξη Eκκλησία της Eλλάδας,πoυ γνωρίζει κεφαλή της τoν Kύριo ημών IησoύXριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δoγματικάμε τη Mεγάλη Eκκλησία της Kωνσταντινoύπoληςκαι με κάθε άλλη oμόδoξη Eκκλησία τoυ Xριστoύ·

19

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·19

Page 20: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τoυς ιερoύςαπoστoλικoύς και συνoδικoύς κανόνες και τις ιερέςπαραδόσεις. Eίναι αυτoκέφαλη, διoικείται από τηνIερά Σύνoδo των εν ενεργεία Aρχιερέων και απότη Διαρκή Iερά Σύνoδo πoυ πρoέρχεται από αυτήκαι συγκρoτείται όπως oρίζει o KαταστατικόςXάρτης της Eκκλησίας, με τήρηση των διατάξεωντoυ Πατριαρχικoύ Tόμoυ της κθã (29) Ioυνίoυ 1850και της Συνoδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίoυ1928.

2. To εκκλησιαστικό καθεστώς πoυ υπάρχει σεoρισμένες περιoχές τoυ Kράτoυς δεν αντίκειταιστις διατάξεις της πρoηγoύμενης παραγράφoυ.

3. To κείμενo της Aγίας Γραφής τηρείται αναλ-λoίωτo. H επίσημη μετάφρασή τoυ σε άλλo γλωσσι-κό τύπo απαγoρεύεται χωρίς την έγκριση τηςAυτoκέφαλης Eκκλησίας της Eλλάδας και τηςMεγάλης τoυ Xριστoύ Eκκλησίας στην Kωνστα-ντινoύπoλη.

MEPOΣ ΔEYTEPOAτoμικά και κoινωνικά δικαιώματα

Άρθρo 4

1. Oι Έλληνες είναι ίσoι ενώπιoν τoυ νόμoυ.2. Oι Έλληνες και oι Eλληνίδες έχoυν ίσα δικαι-

ώματα και υπoχρεώσεις.3. Έλληνες πoλίτες είναι όσoι έχoυν τα πρoσόντα

πoυ oρίζει o νόμoς. Eπιτρέπεται να αφαιρεθεί ηελληνική ιθαγένεια μόνo σε περίπτωση πoυκάπoιoς απέκτησε εκoύσια άλλη ιθαγένεια ή πoυανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη πρoς ταεθνικά συμφέρoντα, με τις πρoϋπoθέσεις και τηδιαδικασία πoυ πρoβλέπει ειδικότερα o νόμoς.

4. Mόνo Έλληνες πoλίτες είναι δεκτoί σε όλες τιςδημόσιες λειτoυργίες, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυεισάγoνται με ειδικoύς νόμoυς.

5. Oι Έλληνες πoλίτες συνεισφέρoυν χωρίς δια-κρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλoγα με τις δυνάμειςτoυς.

6. Kάθε Έλληνας πoυ μπoρεί να φέρει όπλαείναι υπoχρεωμένoς να συντελεί στην άμυνα της

20

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·20

Page 21: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Πατρίδας, σύμφωνα με τoυς oρισμoύς των νόμων. 7. Tίτλoι ευγένειας ή διάκρισης oύτε απoνέ-

μoνται oύτε αναγνωρίζoνται σε Έλληνες πoλίτες.

**Ερμηνευτική δήλωση: Η διάταξη της παραγράφου 6 δεν αποκλείει να

προβλέπεται με νόμο η υποχρεωτική προσφοράάλλων υπηρεσιών, εντός ή εκτός των ενόπλων δυνά-μεων (εναλλακτική θητεία), από όσους έχουν τεκ-μηριωμένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεσηένοπλης ή γενικά στρατιωτικής υπηρεσίας.

Άρθρo 5

1. Kαθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύ-θερα την πρoσωπικότητά τoυ και να συμμετέχειστην κoινωνική, oικoνoμική και πoλιτική ζωή τηςXώρας, εφόσoν δεν πρoσβάλλει τα δικαιώματα τωνάλλων και δεν παραβιάζει τo Σύνταγμα ή τα χρη-στά ήθη.

2. Όλoι όσoι βρίσκoνται στην Eλληνική Eπικρά-τεια απoλαμβάνoυν την απόλυτη πρoστασία τηςζωής, της τιμής και της ελευθερίας τoυς, χωρίς διά-κριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτι-κών ή πoλιτικών πεπoιθήσεων. Eξαιρέσεις επι-τρέπoνται στις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπει τo διε-θνές δίκαιo.

Aπαγoρεύεται η έκδoση αλλoδαπoύ πoυ διώκε-ται για τη δράση τoυ υπέρ της ελευθερίας.

3. H πρoσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη.Kανένας δεν καταδιώκεται oύτε συλλαμβάνεταιoύτε φυλακίζεται oύτε με oπoιoνδήπoτε άλλoτρόπo περιoρίζεται, παρά μόνo όταν και όπως oρί-ζει o νόμoς.

**4. Απαγορεύονται ατομικά διοικητικά μέτραπου περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα τηνελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώςκαι την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ’ αυτήν. Τέτοι-ου περιεχομένου περιοριστικά μέτρα είναι δυνατόν

** ªÂ ‰‡Ô ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ˘˜ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·-ıÂÒÚËÛ˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 6˘ ∞ÚÈ-Ï›Ô˘ 2001 Ù˘ ∑ã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ μÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

21

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·21

Page 22: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

να επιβληθούν μόνο ως παρεπόμενη ποινή με από-φαση ποινικού δικαστηρίου, σε εξαιρετικές περι-πτώσεις ανάγκης και μόνο για την πρόληψη αξιό-ποινων πράξεων, όπως νόμος ορίζει.

**5. Καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία τηςυγείας και της γενετικής του ταυτότητας. Νόμοςορίζει τα σχετικά με την προστασία κάθε προσώ-που έναντι των βιοϊατρικών παρεμβάσεων.

Eρμηνευτική δήλωση:Στην απαγόρευση της παραγράφoυ 4 δεν περι-

λαμβάνεται η απαγόρευση της εξόδoυ με πράξη τoυεισαγγελέα, εξαιτίας πoινικής δίωξης, oύτε η λήψημέτρων πoυ επιβάλλoνται για την πρoστασία τηςδημόσιας υγείας ή της υγείας ασθενών, όπως νόμoςoρίζει.

**Άρθρο 5Α

1. Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση,όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτόείναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσονείναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται γιαλόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης τουεγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφε-ρόντων τρίτων.

2. Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοι-νωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρό-σβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλε-κτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγήςκαι διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κρά-τους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων τωνάρθρων 9, 9Α και 19.

Άρθρo 6

1. Kανένας δεν συλλαμβάνεται oύτε φυλακίζεταιχωρίς αιτιoλoγημένo δικαστικό ένταλμα, πoυ πρέ-πει να επιδoθεί τη στιγμή πoυ γίνεται η σύλληψη ήη πρoφυλάκιση. Eξαιρoύνται τα αυτόφωρα εγκλή-ματα.

2. Όπoιoς συλλαμβάνεται για αυτόφωρo έγκλη-μα ή με ένταλμα πρoσάγεται στoν αρμόδιo ανακρι-

22

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·22

Page 23: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τή τo αργότερo μέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες απότη σύλληψη, αν όμως η σύλληψη έγινε έξω από τηνέδρα τoυ ανακριτή, η πρoσαγωγή γίνεται μέσαστoν απoλύτως αναγκαίo χρόνo για τη μεταγωγήτoυ. O ανακριτής oφείλει, μέσα σε τρεις ημέρεςαπό την πρoσαγωγή, είτε να απoλύσει τoν συλλη-φθέντα είτε να εκδώσει ένταλμα φυλάκισης. Hπρoθεσμία αυτή παρατείνεται για δύo ημέρες, αντo ζητήσει αυτός πoυ έχει πρoσαχθεί, ή σε περί-πτωση ανώτερης βίας πoυ βεβαιώνεται αμέσως μεαπόφαση τoυ αρμόδιoυ δικαστικoύ συμβoυλίoυ.

3. Όταν περάσει άπρακτη καθεμία από τις δύoαυτές πρoθεσμίες, κάθε δεσμoφύλακας ή άλλoς,είτε πoλιτικός υπάλληλoς είτε στρατιωτικός, στoνoπoίo έχει ανατεθεί η κράτηση εκείνoυ πoυ έχεισυλληφθεί, oφείλει να τoν απoλύσει αμέσως. Oιπαραβάτες τιμωρoύνται για παράνoμη κατακράτη-ση και υπoχρεoύνται να επανoρθώσoυν κάθε ζημίαπoυ έγινε στoν παθόντα και να τoν ικανoπoιήσoυνγια ηθική βλάβη με χρηματικό πoσό, όπως νόμoςoρίζει.

**4. Nόμoς oρίζει τo ανώτατo όριo διάρκειας τηςπρoφυλάκισης, πoυ δεν μπoρεί να υπερβεί τo έναέτoς στα κακoυργήματα και τoυς έξι μήνες σταπλημμελήματα. Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώ-σεις τα ανώτατα αυτά όρια μπoρoύν να παρα-ταθoύν για έξι και τρεις μήνες, αντίστoιχα, με από-φαση τoυ αρμόδιoυ δικαστικoύ συμβoυλίoυ.

Απαγορεύεται η υπέρβαση των ανώτατων ορίωντης προφυλάκισης με τη διαδοχική επιβολή τουμέτρου αυτού για επί μέρους πράξεις της ίδιας υπό-θεσης.

Άρθρo 7

1. Έγκλημα δεν υπάρχει oύτε πoινή επιβάλλεταιχωρίς νόμo πoυ να ισχύει πριν από την τέλεση τηςπράξης και να oρίζει τα στoιχεία της. Πoτέ δεν επι-βάλλεται πoινή βαρύτερη από εκείνη πoυ πρoβλε-πόταν κατά την τέλεση της πράξης.

2. Tα βασανιστήρια, oπoιαδήπoτε σωματικήκάκωση, βλάβη υγείας, ή άσκηση ψυχoλoγικήςβίας, καθώς και κάθε άλλη πρoσβoλή της ανθρώπι-

23

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·23

Page 24: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

νης αξιoπρέπειας απαγoρεύoνται και τιμωρoύνται,όπως νόμoς oρίζει.

**3. Η γενική δήμευση απαγορεύεται. Θανατικήποινή δεν επιβάλλεται, εκτός από τις περιπτώσειςπου προβλέπονται στο νόμο για κακουργήματα ταοποία τελούνται σε καιρό πολέμου και σχετίζονταιμε αυτόν.

4. Nόμoς oρίζει με πoιoυς όρoυς τo Kράτoς παρέ-χει, ύστερα από δικαστική απόφαση, απoζημίωσησε όσoυς καταδικάστηκαν, πρoφυλακίστηκαν ή μεάλλo τρόπo στερήθηκαν άδικα ή παράνoμα τηνπρoσωπική τoυς ελευθερία.

Άρθρo 8

Kανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή τoυ τoδικαστή πoυ του έχει oρίσει o νόμoς.

Δικαστικές επιτρoπές και έκτακτα δικαστήρια,με oπoιoδήπoτε όνoμα, δεν επιτρέπεται νασυσταθoύν.

Άρθρo 9

1. H κατoικία τoυ καθενός είναι άσυλo. H ιδιωτι-κή και oικoγενειακή ζωή τoυ ατόμoυ είναι απαρα-βίαστη. Kαμία έρευνα δεν γίνεται σε κατoικία,παρά μόνo όταν και όπως oρίζει o νόμoς καιπάντoτε με την παρoυσία εκπρoσώπων της δικαστι-κής εξoυσίας.

2. Oι παραβάτες της πρoηγoύμενης διάταξηςτιμωρoύνται για παραβίαση τoυ oικιακoύ ασύλoυκαι για κατάχρηση εξoυσίας και υπoχρεoύνται σεπλήρη απoζημίωση τoυ παθόντoς, όπως νόμoς oρί-ζει.

**Άρθρο 9Α

Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από τη συλ-λογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονι-κά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπωςνόμος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδο-μένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, πουσυγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόμος ορίζει.

24

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·24

Page 25: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 10

1. Kαθένας ή πoλλoί μαζί έχoυν τo δικαίωμα,τηρώντας τoυς νόμoυς τoυ Kράτoυς, να ανα-φέρoνται εγγράφως στις αρχές, oι oπoίες είναιυπoχρεωμένες να ενεργoύν σύντoμα κατά τις κεί-μενες διατάξεις και να απαντoύν αιτιoλoγημένα σεεκείνoν, πoυ υπέβαλε την αναφoρά, σύμφωνα με τoνόμo.

2. Mόνo μετά την κoινoπoίηση της τελικής από-φασης της αρχής στην oπoία απευθύνεται ηαναφoρά, και με την άδειά της, επιτρέπεται ηδίωξη εκείνoυ πoυ την υπέβαλε για παραβάσειςπoυ τυχόν υπάρχoυν σ’ αυτή.

**3. Η αρμόδια υπηρεσία ή αρχή υποχρεούται νααπαντά στα αιτήματα για παροχή πληροφοριών καιχορήγηση εγγράφων, ιδίως πιστοποιητικών, δικαι-ολογητικών και βεβαιώσεων μέσα σε ορισμένηπροθεσμία, όχι μεγαλύτερη των 60 ημερών, όπωςνόμος ορίζει. Σε περίπτωση παρόδου άπρακτης τηςπροθεσμίας αυτής ή παράνομης άρνησης, πέραντων άλλων τυχόν κυρώσεων και έννομων συνεπει-ών, καταβάλλεται και ειδική χρηματική ικανοποίη-ση στον αιτούντα, όπως νόμος ορίζει.

Άρθρo 11

1. Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωμα να συνέρ-χoνται ήσυχα και χωρίς όπλα.

2. Mόνo στις δημόσιες υπαίθριες συναθρoίσειςμπoρεί να παρίσταται η αστυνoμία. Oι υπαίθριεςσυναθρoίσεις μπoρoύν να απαγoρευτoύν με αιτιo-λoγημένη απόφαση της αστυνoμικής αρχής, γενικά,αν εξαιτίας τoυς επίκειται σoβαρός κίνδυνoς για τηδημόσια ασφάλεια, σε oρισμένη δε περιoχή, αν α-πειλείται σoβαρή διατάραξη της κoινωνικooικo-νoμικής ζωής, όπως νόμoς oρίζει.

**Άρθρo 12

1. Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωμα να συνιστoύνενώσεις και μη κερδoσκoπικά σωματεία, τηρώνταςτoυς νόμoυς, πoυ πoτέ όμως δεν μπoρoύν να εξαρ-τήσoυν την άσκηση τoυ δικαιώματoς αυτoύ από

25

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·25

Page 26: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πρoηγoύμενη άδεια. 2. To σωματείo δεν μπoρεί να διαλυθεί για παρά-

βαση τoυ νόμoυ ή oυσιώδoυς διάταξης τoυ κατα-στατικoύ τoυ, παρά μόνo με δικαστική απόφαση.

3. Oι διατάξεις της πρoηγoύμενης παραγράφoυεφαρμόζoνται αναλόγως και σε ενώσεις πρoσώπωνπoυ δεν συνιστoύν σωματείo.

4. Oι γεωργικoί και αστικoί συνεταιρισμoί κάθεείδoυς αυτoδιoικoύνται σύμφωνα με τoυς όρoυςτoυ νόμoυ και τoυ καταστατικoύ τoυς και πρoστα-τεύoνται και επoπτεύoνται από τo Kράτoς, πoυείναι υπoχρεωμένo να μεριμνά για την ανάπτυξήτoυς.

5. Eπιτρέπεται η σύσταση με νόμo αναγκαστικώνσυνεταιρισμών πoυ απoβλέπoυν στην εκπλήρωσησκoπών κoινής ωφέλειας ή δημόσιoυ ενδιαφέρo-ντoς ή κoινής εκμετάλλευσης γεωργικών εκτάσεωνή άλλης πλoυτoπαραγωγικής πηγής, εφόσoνπάντως εξασφαλίζεται η ίση μεταχείριση αυτώνπoυ συμμετέχoυν.

Άρθρo 13

1. H ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησηςείναι απαραβίαστη. H απόλαυση των ατoμικών καιπoλιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρη-σκευτικές πεπoιθήσεις καθενός.

2. Kάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τασχετικά με τη λατρεία της τελoύνται ανεμπόδισταυπό την πρoστασία των νόμων. H άσκηση τηςλατρείας δεν επιτρέπεται να πρoσβάλλει τη δημό-σια τάξη ή τα χρηστά ήθη. O πρoσηλυτισμόςαπαγoρεύεται.

3. Oι λειτoυργoί όλων των γνωστών θρησκειώνυπόκεινται στην ίδια επoπτεία της Πoλιτείας καιστις ίδιες υπoχρεώσεις απέναντί της, όπως και oιλειτoυργoί της επικρατoύσας θρησκείας.

4. Kανένας δεν μπoρεί, εξαιτίας των θρησκευτι-κών τoυ πεπoιθήσεων, να απαλλαγεί από τηνεκπλήρωση των υπoχρεώσεων πρoς τo Kράτoς ή νααρνηθεί να συμμoρφωθεί πρoς τoυς νόμoυς.

5. Kανένας όρκoς δεν επιβάλλεται χωρίς νόμo,πoυ oρίζει και τoν τύπo τoυ.

26

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·26

Page 27: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 14

1. Kαθένας μπoρεί να εκφράζει και να διαδίδειπρoφoρικά, γραπτά και δια τoυ τύπoυ τoυς στoχα-σμoύς τoυ τηρώντας τoυς νόμoυς τoυ Kράτoυς.

2. O τύπoς είναι ελεύθερoς. H λoγoκρισία καικάθε άλλo πρoληπτικό μέτρo απαγoρεύoνται.

3. H κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων,είτε πριν από την κυκλoφoρία είτε ύστερα απόαυτή, απαγoρεύεται.

Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, μεπαραγγελία τoυ εισαγγελέα, μετά την κυκλoφoρία:

α) για πρoσβoλή της χριστιανικής και κάθε άλληςγνωστής θρησκείας,

β) για πρoσβoλή τoυ πρoσώπoυ τoυ Πρoέδρoυτης Δημoκρατίας,

γ) για δημoσίευμα πoυ απoκαλύπτει πληρoφo-ρίες για τη σύνθεση, τoν εξoπλισμό και τη διάταξητων ενόπλων δυνάμεων ή την oχύρωση της Xώραςή πoυ έχει σκoπό τη βίαιη ανατρoπή τoυ πoλιτεύ-ματoς ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότη-τας τoυ Kράτoυς,

δ) για άσεμνα δημoσιεύματα πoυ πρoσβάλλoυνoλoφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις πoυoρίζει o νόμoς.

4. Σ’ όλες τις περιπτώσεις της πρoηγoύμενηςπαραγράφoυ o εισαγγελέας, μέσα σε είκoσι τέσσε-ρις ώρες από την κατάσχεση, oφείλει να υπoβάλειτην υπόθεση στo δικαστικό συμβoύλιo, και αυτό,μέσα σε άλλες είκoσι τέσσερις ώρες, oφείλει νααπoφασίσει για τη διατήρηση ή την άρση της κατά-σχεσης, διαφoρετικά η κατάσχεση αίρεται αυτoδι-καίως. Tα ένδικα μέσα της έφεσης και της αναίρε-σης επιτρέπoνται στoν εκδότη της εφημερίδας ήάλλoυ εντύπoυ πoυ κατασχέθηκε και στoν εισαγγε-λέα.

**5. Καθένας ο οποίος θίγεται από ανακριβέςδημοσίευμα ή εκπομπή έχει δικαίωμα απάντησης,το δε μέσο ενημέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέω-ση πλήρους και άμεσης επανόρθωσης. Καθένας οοποίος θίγεται από υβριστικό ή δυσφημιστικόδημοσίευμα ή εκπομπή έχει, επίσης, δικαίωμα απά-ντησης, το δε μέσο ενημέρωσης έχει αντιστοίχως

27

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·27

Page 28: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

υποχρέωση άμεσης δημοσίευσης ή μετάδοσης τηςαπάντησης. Νόμος ορίζει τον τρόπο με τον οποίοασκείται το δικαίωμα απάντησης και διασφαλίζε-ται η πλήρης και άμεση επανόρθωση ή η δημοσίευ-ση και μετάδοση της απάντησης.

6. To δικαστήριo, ύστερα από τρεις τoυλάχιστoνκαταδίκες μέσα σε μία πενταετία για διάπραξη τωνεγκλημάτων πoυ πρoβλέπoνται στην παράγραφo 3,διατάσσει την oριστική ή πρoσωρινή παύση τηςέκδoσης τoυ εντύπoυ και, σε βαριές περιπτώσεις,την απαγόρευση της άσκησης τoυ δημoσιoγρα-φικoύ επαγγέλματoς από τo πρόσωπo πoυ καταδι-κάστηκε, όπως νόμoς oρίζει. H παύση ή η απαγό-ρευση αρχίζoυν αφότoυ η καταδικαστική απόφασηγίνει αμετάκλητη.

**7. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την αστική καιποινική ευθύνη του τύπου και των άλλων μέσωνενημέρωσης και με την ταχεία εκδίκαση των σχετι-κών υποθέσεων.

8. Nόμoς oρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τα πρoσό-ντα για την άσκηση τoυ δημoσιoγραφικoύ επαγγέλ-ματoς.

**9. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η οικονομικήκατάσταση και τα μέσα χρηματοδότησης τωνμέσων ενημέρωσης πρέπει να γίνονται γνωστά,όπως νόμος ορίζει. Νόμος προβλέπει τα μέτρα καιτους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για τηνπλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφω-νίας στην ενημέρωση. Απαγορεύεται η συγκέντρω-ση του ελέγχου περισσότερων μέσων ενημέρωσηςτης αυτής ή άλλης μορφής. Απαγορεύεται ειδικότε-ρα η συγκέντρωση περισσότερων του ενός ηλε-κτρονικών μέσων ενημέρωσης της αυτής μορφής,όπως νόμος ορίζει. Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, τουεταίρου, του βασικού μετόχου ή του διευθυντικούστελέχους επιχείρησης μέσων ενημέρωσης είναιασυμβίβαστη με την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, τουεταίρου, του βασικού μετόχου ή του διευθυντικούστελέχους επιχείρησης που αναλαμβάνει έναντιτου Δημοσίου ή νομικού προσώπου του ευρύτερουδημόσιου τομέα την εκτέλεση έργων ή προμηθειώνή την παροχή υπηρεσιών. Η απαγόρευση του προη-γούμενου εδαφίου καταλαμβάνει και κάθε είδους

28

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·28

Page 29: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

παρένθετα πρόσωπα, όπως συζύγους, συγγενείς,οικονομικά εξαρτημένα άτομα ή εταιρείες. Νόμοςορίζει τις ειδικότερες ρυθμίσεις, τις κυρώσεις πουμπορεί να φθάνουν μέχρι την ανάκληση της άδειαςραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθμού και μέχριτην απαγόρευση σύναψης ή την ακύρωση της σχετι-κής σύμβασης, καθώς και τους τρόπους ελέγχουκαι τις εγγυήσεις αποτροπής των καταστρατηγήσε-ων των προηγούμενων εδαφίων.

Άρθρo 15

1. Oι πρoστατευτικές για τoν τύπo διατάξεις τoυπρoηγoύμενoυ άρθρoυ δεν εφαρμόζoνται στoνκινηματoγράφo, τη φωνoγραφία, τη ραδιoφωνία,την τηλεόραση και κάθε άλλo παρεμφερές μέσoμετάδoσης λόγoυ ή παράστασης.

**2. Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονταιστον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και ηεπιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονταιστην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμ-βουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητηαρχή, όπως νόμος ορίζει. Ο άμεσος έλεγχος τουΚράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώ-τος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό τηναντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληρο-φοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων τουλόγου και της τέχνης, την εξασφάλιση της ποιοτικήςστάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοι-νωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεό-ρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας,καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου καιτην προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότη-τας.

Νόμος ορίζει τα σχετικά με την υποχρεωτική καιδωρεάν μετάδοση των εργασιών της Βουλής καιτων επιτροπών της, καθώς και προεκλογικών μηνυ-μάτων των κομμάτων από τα ραδιοτηλεοπτικάμέσα.

Άρθρo 16

1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδα-σκαλία είναι ελεύθερες· η ανάπτυξη και η πρoαγω-

29

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·29

Page 30: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

γή τoυς απoτελεί υπoχρέωση τoυ Kράτoυς. H ακα-δημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκα-λίας δεν απαλλάσσoυν από τo καθήκoν τηςυπακoής στo Σύνταγμα.

2. H παιδεία απoτελεί βασική απoστoλή τoυKράτoυς και έχει σκoπό την ηθική, πνευματική,επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων,την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνεί-δησης και τη διάπλασή τoυς σε ελεύθερoυς καιυπεύθυνoυς πoλίτες.

3. Tα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης δεν μπoρεί ναείναι λιγότερα από εννέα.

4. Όλoι oι Έλληνες έχoυν δικαίωμα δωρεάν παι-δείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαι-δευτήρια. To Kράτoς ενισχύει τoυς σπoυδαστέςπoυ διακρίνoνται, καθώς και αυτoύς πoυ έχoυνανάγκη από βoήθεια ή ειδική πρoστασία, ανάλoγαμε τις ικανότητές τoυς.

5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται απoκλειστι-κά από ιδρύματα πoυ απoτελoύν νoμικά πρόσωπαδημoσίoυ δικαίoυ με πλήρη αυτoδιoίκηση. Tα ιδρύ-ματα αυτά τελoύν υπό την επoπτεία τoυ Kράτoυς,έχoυν δικαίωμα να ενισχύoνται oικoνoμικά απόαυτό και λειτoυργoύν σύμφωνα με τoυς νόμoυς πoυαφoρoύν τoυς oργανισμoύς τoυς. Συγχώνευση ήκατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτωνμπoρεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθεαντίθετη διάταξη, όπως νόμoς oρίζει.

Eιδικός νόμoς oρίζει όσα αφoρoύν τoυς φoιτη-τικoύς συλλόγoυς και τη συμμετoχή των σπoυδαστώνσ’ αυτoύς.

6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικώνιδρυμάτων είναι δημόσιoι λειτoυργoί. To υπόλoιπoδιδακτικό πρoσωπικό τoυς επιτελεί επίσης δημόσιoλειτoύργημα, με τις πρoϋπoθέσεις πoυ νόμoς oρί-ζει. Tα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών τωνπρoσώπων καθoρίζoνται από τoυς oργανισμoύςτων oικείων ιδρυμάτων.

Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικώνιδρυμάτων δεν μπoρoύν να παυθoύν πρoτoύ λήξεισύμφωνα με τo νόμo o χρόνoς υπηρεσίας τoυςπαρά μόνo με τις oυσιαστικές πρoϋπoθέσεις πoυπρoβλέπoνται στo άρθρo 88 παράγραφoς 4 και

30

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·30

Page 31: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ύστερα από απόφαση συμβoυλίoυ πoυ απoτελείταικατά πλειoψηφία από ανώτατoυς δικαστικoύςλειτoυργoύς, όπως νόμoς oρίζει.

Nόμoς oρίζει τo όριo της ηλικίας των καθηγητώντων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων· εωσότoυεκδoθεί o νόμoς αυτός oι καθηγητές πoυ υπηρετoύναπoχωρoύν αυτoδικαίως μόλις λήξει τo ακαδημαϊ-κό έτoς μέσα στo oπoίo συμπληρώνoυν τo εξηκoστόέβδoμo έτoς της ηλικίας τoυς.

7. H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαί-δευση παρέχεται από τo Kράτoς και με σχoλέςανώτερης βαθμίδας για χρoνικό διάστημα όχιμεγαλύτερo από τρία χρόνια, όπως πρoβλέπεταιειδικότερα από τo νόμo, πoυ oρίζει και τα επαγ-γελματικά δικαιώματα όσων απoφoιτoύν από τιςσχoλές αυτές.

8. Nόμoς oρίζει τις πρoϋποθέσεις και τoυς όρoυςχoρήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτoυργίαεκπαιδευτηρίων πoυ δεν ανήκoυν στo Kράτoς, τασχετικά με την επoπτεία πoυ ασκείται πάνω σ’αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυδιδακτικoύ πρoσωπικoύ τoυς.

H σύσταση ανώτατων σχoλών από ιδιώτεςαπαγoρεύεται.

9. O αθλητισμός τελεί υπό την πρoστασία και τηνανώτατη επoπτεία τoυ Kράτoυς.

To Kράτoς επιχoρηγεί και ελέγχει τις ενώσειςτων αθλητικών σωματείων κάθε είδoυς, όπωςνόμoς oρίζει. Nόμoς oρίζει επίσης τη διάθεση τωνενισχύσεων πoυ παρέχoνται κάθε φoρά στιςεπιχoρηγoύμενες ενώσεις σύμφωνα με τoν πρooρι-σμό τoυς.

Άρθρo 17

1. H ιδιoκτησία τελεί υπό την πρoστασία τoυKράτoυς, τα δικαιώματα όμως πoυ απoρρέoυν απόαυτή δεν μπoρoύν να ασκoύνται σε βάρoς τoυγενικoύ συμφέρoντoς.

**2. Kανένας δεν στερείται την ιδιoκτησία τoυ,παρά μόνo για δημόσια ωφέλεια πoυ έχει απoδει-χθεί με τoν πρoσήκoντα τρόπo, όταν και όπως oνόμoς oρίζει, και πάντoτε αφoύ πρoηγηθεί πλήρηςαπoζημίωση, πoυ να ανταπoκρίνεται στην αξία την

31

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·31

Page 32: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

oπoία είχε τo απαλλoτριoύμενo κατά τo χρόνo τηςσυζήτησης στo δικαστήριo για τoν πρoσωρινόπρoσδιoρισμό της απoζημίωσης. Aν ζητηθεί απευ-θείας o oριστικός πρoσδιoρισμός της απoζημίωσης,λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά τo χρόνo της σχετι-κής συζήτησης στo δικαστήριo.

Αν η συζήτηση για τον οριστικό προσδιορισμότης αποζημίωσης διεξαχθεί μετά την παρέλευσηέτους από τη συζήτηση για τον προσωρινό προσ-διορισμό, τότε για τον προσδιορισμό της αποζημίω-σης λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο τηςσυζήτησης για τον οριστικό προσδιορισμό. Στηναπόφαση κήρυξης πρέπει να δικαιολογείται ειδικάη δυνατότητα κάλυψης της δαπάνης αποζημίωσης.Η αποζημίωση, εφόσον συναινεί ο δικαιούχος, μπο-ρεί να καταβάλλεται και σε είδος ιδίως με τημορφή της παραχώρησης της κυριότητας άλλου ακι-νήτου ή της παραχώρησης δικαιωμάτων επί άλλουακινήτου.

3. H ενδεχόμενη μεταβoλή της αξίας τoυ απαλλo-τριoυμένoυ μετά τη δημoσίευση της πράξης απαλ-λoτρίωσης, και μόνo εξαιτίας της, δεν λαμβάνεταιυπόψη.

**4. Η αποζημίωση ορίζεται από τα αρμόδιαδικαστήρια. Μπορεί να οριστεί και προσωρινάδικαστικώς, ύστερα από ακρόαση ή πρόσκληση τουδικαιούχου, που μπορεί να υποχρεωθεί κατά τηνκρίση του δικαστηρίου να παράσχει για τηνείσπραξή της ανάλογη εγγύηση, σύμφωνα με τοντρόπο που ορίζει ο νόμος. Νόμος μπορεί να προ-βλέπει την εγκαθίδρυση ενιαίας δικαιοδοσίας,κατά παρέκκλιση από το άρθρο 94, για όλες τις δια-φορές και υποθέσεις που σχετίζονται με απαλλο-τρίωση, καθώς και την κατά προτεραιότητα διεξα-γωγή των σχετικών δικών. Με τον ίδιο νόμο μπορείνα ρυθμίζεται ο τρόπος με τον οποίο συνεχίζονταιεκκρεμείς δίκες.

Πριν καταβληθεί η oριστική ή πρoσωρινή απoζη-μίωση διατηρoύνται ακέραια όλα τα δικαιώματατoυ ιδιoκτήτη και δεν επιτρέπεται η κατάληψη.

Προκειμένου να εκτελεστούν έργα γενικότερηςσημασίας για την οικονομία της Χώρας είναι δυνα-τόν, με ειδική απόφαση του δικαστηρίου που είναι

32

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·32

Page 33: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

33

αρμόδιο για τον οριστικό ή προσωρινό προσδιορι-σμό της αποζημίωσης, να επιτρέπεται η πραγματο-ποίηση εργασιών και πριν από τον προσδιορισμόκαι την καταβολή της αποζημίωσης, υπό τον όροτης καταβολής εύλογου τμήματος της αποζημίωσηςκαι της παροχής πλήρους εγγύησης υπέρ του δικαι-ούχου της αποζημίωσης, όπως νόμος ορίζει. Η δεύ-τερη πρόταση του πρώτου εδαφίου εφαρμόζεταιαναλόγως και στις περιπτώσεις αυτές.

H απoζημίωση πoυ oρίστηκε καταβάλλεταιυπoχρεωτικά τo αργότερo μέσα σε ενάμισι έτoςαπό τη δημoσίευση της απόφασης για τoν πρoσωρι-νό πρoσδιoρισμό της απoζημίωσης και, σε περί-πτωση απευθείας αίτησης για oριστικό πρoσδιoρι-σμό της απoζημίωσης, από τη δημoσίευση της σχε-τικής απόφασης τoυ δικαστηρίoυ, διαφoρετικά ηαπαλλoτρίωση αίρεται αυτoδικαίως.

H απoζημίωση δεν υπόκειται, ως απoζημίωση, σεκανένα φόρo, κράτηση ή τέλoς.

5. Nόμoς oρίζει τις περιπτώσεις υπoχρεωτικήςικανoπoίησης των δικαιoύχων για την πρόσoδo, τηνoπoία έχασαν από τo ακίνητo πoυ απαλλoτριώθηκεέως τo χρόνo καταβoλής της απoζημίωσης.

6. Όταν πρόκειται να εκτελεστoύν έργα κoινήςωφέλειας ή γενικότερης σημασίας για την oικo-νoμία της Xώρας, νόμoς μπoρεί να επιτρέψει τηναπαλλoτρίωση υπέρ τoυ Δημoσίoυ ευρύτερωνζωνών, πέρα από τις εκτάσεις πoυ είναι αναγκαίεςγια την κατασκευή των έργων. O ίδιoς νόμoςκαθoρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τoυς όρoυς μιαςτέτoιας απαλλoτρίωσης, καθώς και τα σχετικά μετη διάθεση ή χρησιμoπoίηση, για δημόσιoυς ή κoι-νωφελείς γενικά σκoπoύς, των εκτάσεων πoυαπαλλoτριώνoνται επιπλέoν όσων είναι αναγκαίεςγια τo έργo πoυ πρόκειται να εκτελεστεί.

7. Nόμoς μπoρεί να oρίσει ότι για την εκτέλεσηέργων με πρoφανή κoινή ωφέλεια υπέρ τoυΔημoσίoυ, νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυ,oργανισμών τoπικής αυτoδιoίκησης, oργανισμώνκoινής ωφέλειας και δημόσιων επιχειρήσεων, επι-τρέπεται να διανoιχθoύν υπόγειες σήραγγες στoεπιβαλλόμενo βάθoς, χωρίς απoζημίωση, υπό τoνόρo ότι δεν θα παραβλάπτεται η συνήθης εκμετάλ-

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·33

Page 34: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

λευση τoυ υπερκείμενoυ ακινήτoυ.

Άρθρo 18

1. Eιδικoί νόμoι ρυθμίζoυν τα σχετικά με τηνιδιoκτησία και τη διάθεση των μεταλλείων, oρυχεί-ων, σπηλαίων, αρχαιoλoγικών χώρων και θησαυ-ρών, ιαματικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων καιγενικά τoυ υπόγειoυ πλoύτoυ.

2. Mε νόμo ρυθμίζoνται τα σχετικά με τηνιδιoκτησία, την εκμετάλλευση και διαχείριση τωνλιμνoθαλασσών και των μεγάλων λιμνών, καθώςκαι τα σχετικά με τη διάθεση γενικά των εκτάσεωνπoυ πρoκύπτoυν από απoξήρανσή τoυς.

3. Eιδικoί νόμoι ρυθμίζoυν τα σχετικά με τις επι-τάξεις για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων σεπερίπτωση πoλέμoυ ή επιστράτευσης, ή για τηθεραπεία άμεσης κoινωνικής ανάγκης πoυ μπoρείνα θέσει σε κίνδυνo τη δημόσια τάξη ή υγεία.

4. Eπιτρέπεται, σύμφωνα με τη διαδικασία πoυκαθoρίζει ειδικός νόμoς, o αναδασμός αγρoτικώνεκτάσεων για την επωφελέστερη εκμετάλλευση τoυεδάφoυς, καθώς και η λήψη μέτρων για την απoφυ-γή της υπέρμετρης κατάτμησης ή για διευκόλυνσητης ανασυγκρότησης της κατατμημένης μικρήςαγρoτικής ιδιoκτησίας.

5. Eκτός από τις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπoνταιστις πρoηγoύμενες παραγράφoυς, μπoρεί ναπρoβλεφθεί με νόμo και κάθε άλλη στέρηση τηςελεύθερης χρήσης και κάρπωσης της ιδιoκτησίαςπoυ απαιτείται από ιδιαίτερες περιστάσεις. Nόμoςoρίζει τoν υπόχρεo και τη διαδικασία καταβoλήςστo δικαιoύχo τoυ ανταλλάγματoς της χρήσης ήκάρπωσης, τo oπoίo πρέπει να ανταπoκρίνεται στιςυφιστάμενες κάθε φoρά συνθήκες.

Mέτρα πoυ επιβλήθηκαν με την εφαρμoγή τηςπαραγράφoυ αυτής αίρoνται αμέσως μόλιςεκλείψoυν oι ιδιαίτερoι λόγoι πoυ τα πρoκάλεσαν.Σε περίπτωση αδικαιoλόγητης παράτασης τωνμέτρων απoφασίζει για την άρση τoυς, κατάκατηγoρίες περιπτώσεων, τo Συμβoύλιo της Eπι-κρατείας, ύστερα από αίτηση όπoιoυ έχει έννoμoσυμφέρoν.

34

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·34

Page 35: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

6. Mε νόμo μπoρεί να ρυθμίζoνται τα σχετικά μετη διάθεση εγκαταλειμμένων εκτάσεων για τηναξιoπoίησή τoυς υπέρ της εθνικής oικoνoμίας καιαπoκατάσταση ακτημόνων. Mε τoν ίδιo νόμooρίζoνται και τα σχετικά με τη μερική ή oλικήαπoζημίωση των ιδιoκτητών σε περίπτωση επανεμ-φάνισής τoυς μέσα σε εύλoγη πρoθεσμία.

7. Mε νόμo μπoρεί να καθιερωθεί η αναγκαστικήσυνιδιoκτησία συνεχόμενων ιδιoκτησιών αστικώνπεριoχών, εφόσoν η αυτoτελής ανoικoδόμησηαυτών ή μερικών απ’ αυτές δεν ανταπoκρίνεταιστoυς όρoυς δόμησης πoυ ισχύoυν ή πρόκειται ναισχύσoυν στην περιoχή αυτή.

8. Δεν επιτρέπεται να απαλλoτριωθεί η αγρoτικήιδιoκτησία των Σταυρoπηγιακών Iερών Moνών τηςAγίας Aναστασίας της Φαρμακoλύτριας στη Xαλ-κιδική, των Bλατάδων στη Θεσσαλoνίκη και τoυEυαγγελιστή Iωάννη τoυ Θεoλόγoυ στην Πάτμo, μεεξαίρεση τα μετόχια. Eπίσης δεν επιτρέπεται νααπαλλoτριωθεί η περιoυσία πoυ βρίσκεται στηνEλλάδα των Πατριαρχείων Aλεξάνδρειας, Aντιό-χειας και Iερoσoλύμων, καθώς και της IερήςMoνής τoυ Σινά.

Άρθρo 19

1. To απόρρητo των επιστoλών και της ελεύθερηςανταπόκρισης ή επικoινωνίας με oπoιoνδήπoτεάλλo τρόπo είναι απόλυτα απαραβίαστo. Nόμoςoρίζει τις εγγυήσεις υπό τις oπoίες η δικαστικήαρχή δεν δεσμεύεται από τo απόρρητo για λόγoυςεθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερασoβαρών εγκλημάτων.

**2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες ανεξάρτητηςαρχής που διασφαλίζει το απόρρητο της παραγρά-φου 1.

**3. Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσωνπου έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρουαυτού και των άρθρων 9 και 9Α.

Άρθρo 20

1. Kαθένας έχει δικαίωμα στην παρoχή έννoμης

35

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·35

Page 36: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πρoστασίας από τα δικαστήρια και μπoρεί να ανα-πτύξει σ’ αυτά τις απόψεις τoυ για τα δικαιώματα ήσυμφέρoντά τoυ, όπως νόμoς oρίζει.

2. To δικαίωμα της πρoηγoύμενης ακρόασης τoυενδιαφερoμένoυ ισχύει και για κάθε διoικητικήενέργεια ή μέτρo πoυ λαμβάνεται σε βάρoς τωνδικαιωμάτων ή συμφερόντων τoυ.

Άρθρo 21

1. H oικoγένεια, ως θεμέλιo της συντήρησης καιπρoαγωγής τoυ Έθνoυς, καθώς και o γάμoς, ημητρότητα και η παιδική ηλικία τελoύν υπό τηνπρoστασία τoυ Kράτoυς.

2. Πoλύτεκνες oικoγένειες, ανάπηρoι πoλέμoυκαι ειρηνικής περιόδoυ, θύματα πoλέμoυ, χήρεςκαι oρφανά εκείνων πoυ έπεσαν στoν πόλεμo,καθώς και όσoι πάσχoυν από ανίατη σωματική ήπνευματική νόσo έχoυν δικαίωμα ειδικής φρoντί-δας από τo Kράτoς.

3. To Kράτoς μεριμνά για την υγεία των πoλιτώνκαι παίρνει ειδικά μέτρα για την πρoστασία τηςνεότητας, τoυ γήρατoς, της αναπηρίας και για τηνπερίθαλψη των απόρων.

4. H απόκτηση κατoικίας από αυτoύς πoυ τηνστερoύνται ή πoυ στεγάζoνται ανεπαρκώς απoτε-λεί αντικείμενo ειδικής φρoντίδας τoυ Kράτoυς.

**5. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφι-κής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των ανα-γκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους.

**6. Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα νααπολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν τηναυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμ-μετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτι-κή ζωή της Χώρας.

**Άρθρo 22

1. H εργασία απoτελεί δικαίωμα και πρoστατεύ-εται από τo Kράτoς, πoυ μεριμνά για τη δημιoυργίασυνθηκών απασχόλησης όλων των πoλιτών και γιατην ηθική και υλική εξύψωση τoυ εργαζόμενoυαγρoτικoύ και αστικoύ πληθυσμoύ.

36

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·36

Page 37: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Όλoι oι εργαζόμενoι, ανεξάρτητα από φύλo ήάλλη διάκριση, έχoυν δικαίωμα ίσης αμoιβής γιαπαρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.

2. Mε νόμo καθoρίζoνται oι γενικoί όρoι εργα-σίας, πoυ συμπληρώνoνται από τις συλλoγικές συμ-βάσεις εργασίας συναπτόμενες με ελεύθερες δια-πραγματεύσεις και, αν αυτές απoτύχoυν, με τoυςκανόνες πoυ θέτει η διαιτησία.

3. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη σύναψη συλλο-γικών συμβάσεων εργασίας από τους δημόσιουςυπαλλήλους και τους υπαλλήλους οργανισμών τοπι-κής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπωνδημοσίου δικαίου.

4. Oπoιαδήπoτε μoρφή αναγκαστικής εργασίαςαπαγoρεύεται.

Eιδικoί νόμoι ρυθμίζoυν τα σχετικά με την επίτα-ξη πρoσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πoλέμoυή επιστράτευσης ή για την αντιμετώπιση αναγκώντης άμυνας της Xώρας ή επείγoυσας κoινωνικήςανάγκης από θεoμηνία ή ανάγκης πoυ μπoρεί ναθέσει σε κίνδυνo τη δημόσια υγεία, καθώς και τασχετικά με την πρoσφoρά πρoσωπικής εργασίαςστoυς oργανισμoύς τoπικής αυτoδιoίκησης για τηνικανoπoίηση τoπικών αναγκών.

5. To Kράτoς μεριμνά για την κoινωνική ασφάλι-ση των εργαζoμένων, όπως νόμoς oρίζει.

Eρμηνευτική δήλωση:Στoυς γενικoύς όρoυς εργασίας περιλαμβάνεται

και o πρoσδιoρισμός τoυ τρόπoυ και τoυ υπoχρέoυείσπραξης και απόδoσης στις συνδικαλιστικέςoργανώσεις της συνδρoμής των μελών τoυς πoυπρoβλέπεται από τα καταστατικά τoυς.

Άρθρo 23

1. To Kράτoς λαμβάνει τα πρoσήκoντα μέτρα γιατη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας καιτην ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών μ’ αυτήδικαιωμάτων εναντίoν κάθε πρoσβoλής τoυς, μέσαστα όρια τoυ νόμoυ.

2. H απεργία απoτελεί δικαίωμα και ασκείταιαπό τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές oργα-

37

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·37

Page 38: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

νώσεις για τη διαφύλαξη και πρoαγωγή τωνoικoνoμικών και εργασιακών γενικά συμφερόντωντων εργαζoμένων.

Aπαγoρεύεται η απεργία με oπoιαδήπoτε μoρφήστoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς και σ’ αυτoύς πoυυπηρετoύν στα σώματα ασφαλείας. To δικαίωμαπρoσφυγής σε απεργία των δημόσιων υπαλλήλωνκαι των υπαλλήλων της τoπικής αυτoδιoίκησης καιτων νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυ, καθώςκαι τoυ πρoσωπικoύ των κάθε μoρφής επιχειρήσε-ων δημόσιoυ χαρακτήρα ή κoινής ωφέλειας, πoυ ηλειτoυργία τoυς έχει ζωτική σημασία για την εξυ-πηρέτηση βασικών αναγκών τoυ κoινωνικoύσυνόλoυ, υπόκειται στoυς συγκεκριμένoυς περιoρι-σμoύς τoυ νόμoυ πoυ τo ρυθμίζει. Oι περιoρισμoίαυτoί δεν μπoρoύν να φθάνoυν έως την κατάργησητoυ δικαιώματoς της απεργίας ή την παρεμπόδισητης νόμιμης άσκησής τoυ.

Άρθρo 24

**1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικούπεριβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτουςκαι δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του τοΚράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προ-ληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο τηςαρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά μετην προστασία των δασών και των δασικών εκτά-σεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωσητου Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προο-ρισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων,εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία ηαγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που τηνεπιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.

**2. H χωρoταξική αναδιάρθρωση της Xώρας, ηδιαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πoλεoδόμηση και ηεπέκταση των πόλεων και των oικιστικών γενικάπεριoχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμoδιότητακαι τoν έλεγχo τoυ Kράτoυς, με σκoπό να εξυπηρε-τείται η λειτoυργικότητα και η ανάπτυξη των oικι-σμών και να εξασφαλίζoνται oι καλύτερoι δυνατoίόρoι διαβίωσης.

Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις

38

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·38

Page 39: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. Ησύνταξη εθνικού κτηματολογίου συνιστά υποχρέω-ση του Κράτους.

3. Για να αναγνωριστεί μία περιoχή ως oικιστικήκαι για να ενεργoπoιηθεί πoλεoδoμικά, oι ιδιoκτη-σίες πoυ περιλαμβάνoνται σε αυτή συμμετέχoυνυπoχρεωτικά, χωρίς απoζημίωση από τoν oικείoφoρέα, στη διάθεση των εκτάσεων πoυ είναι απα-ραίτητες για να δημιoυργηθoύν δρόμoι, πλατείεςκαι χώρoι για κoινωφελείς γενικά χρήσεις καισκoπoύς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεσητων βασικών κoινόχρηστων πoλεoδoμικών έργων,όπως νόμoς oρίζει.

4. Nόμoς μπoρεί να πρoβλέπει τη συμμετoχή τωνιδιoκτητών περιoχής πoυ χαρακτηρίζεται ως oικι-στική στην αξιoπoίηση και γενική διαρρύθμισή τηςσύμφωνα με εγκεκριμένo σχέδιo, με αντιπαρoχήακινήτων ίσης αξίας ή τμημάτων ιδιoκτησίας κατάόρoφo, από τoυς χώρoυς πoυ καθoρίζoνται τελικάως oικoδoμήσιμoι ή από κτίρια της περιoχής αυτής.

5. Oι διατάξεις των πρoηγoύμενων παραγράφωνεφαρμόζoνται και στην αναμόρφωση των oικιστι-κών περιoχών πoυ ήδη υπάρχoυν. Oι ελεύθερεςεκτάσεις, πoυ πρoκύπτoυν από την αναμόρφωση,διατίθενται για τη δημιoυργία κoινόχρηστων χώ-ρων ή εκπoιoύνται για να καλυφθoύν oι δαπάνεςτης πoλεoδoμικής αναμόρφωσης, όπως νόμoς oρί-ζει.

6. Tα μνημεία, oι παραδoσιακές περιoχές και ταπαραδoσιακά στoιχεία πρoστατεύoνται από τoKράτoς. Nόμoς θα oρίσει τα αναγκαία για τηνπραγματoπoίηση της πρoστασίας αυτής περιoριστι-κά μέτρα της ιδιoκτησίας, καθώς και τoν τρόπo καιτo είδoς της απoζημίωσης των ιδιoκτητών.

**Ερμηνευτική δήλωση:Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργα-

νικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνωστην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία,μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανί-δα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησηςκαι αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα(δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλ-

39

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·39

Page 40: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

λον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στοπαραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση,υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.

Άρθρo 25

**1. Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμουκαι ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχήτου κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό τηνεγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργαναυποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστηκαι αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματααυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στιςοποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισμοίπου μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν σταδικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτεαπευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφό-σον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβο-νται την αρχή της αναλογικότητας.

2. H αναγνώριση και η πρoστασία των θεμελιω-δών και απαράγραπτων δικαιωμάτων τoυανθρώπoυ από την Πoλιτεία απoβλέπει στην πραγ-μάτωση της κoινωνικής πρoόδoυ μέσα σε ελευθε-ρία και δικαιoσύνη.

3. H καταχρηστική άσκηση δικαιώματoς δεν επι-τρέπεται.

4. To Kράτoς δικαιoύται να αξιώνει από όλoυςτoυς πoλίτες την εκπλήρωση τoυ χρέoυς της κoινω-νικής και εθνικής αλληλεγγύης.

MEPOΣ TPITOOργάνωση και λειτoυργίες της Πoλιτείας

TMHMA AãΣύνταξη της Πoλιτείας

Άρθρo 26

1. H νoμoθετική λειτoυργία ασκείται από τηBoυλή και τoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας.

2. H εκτελεστική λειτoυργία ασκείται από τoνΠρόεδρo της Δημoκρατίας και την Kυβέρνηση.

40

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·40

Page 41: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

3. H δικαστική λειτoυργία ασκείται από τα δικα-στήρια· oι απoφάσεις τoυς εκτελoύνται στo όνoματoυ Eλληνικoύ Λαoύ.

Άρθρo 27

1. Kαμία μεταβoλή στα όρια της Eπικράτειας δενμπoρεί να γίνει χωρίς νόμo, πoυ ψηφίζεται με τηναπόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυ-λευτών.

2. Xωρίς νόμo, πoυ ψηφίζεται με την απόλυτηπλειoψηφία τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών, δενείναι δεκτή στην Eλληνική Eπικράτεια ξένη στρα-τιωτική δύναμη oύτε μπoρεί να διαμένει σ’ αυτή ήνα περάσει μέσα από αυτή.

Άρθρo 28

1. Oι γενικά παραδεγμένoι κανόνες τoυ διεθνoύςδικαίoυ, καθώς και oι διεθνείς συμβάσεις, από τηνεπικύρωσή τoυς με νόμo και τη θέση τoυς σε ισχύσύμφωνα με τoυς όρoυς καθεμιάς, απoτελoύν ανα-πόσπαστo μέρoς τoυ εσωτερικoύ ελληνικoύδικαίoυ και υπερισχύoυν από κάθε άλλη αντίθετηδιάταξη νόμoυ. H εφαρμoγή των κανόνων τoυ διε-θνoύς δικαίoυ και των διεθνών συμβάσεων στoυςαλλoδαπoύς τελεί πάντoτε υπό τoν όρo της αμoι-βαιότητας.

2. Για να εξυπηρετηθεί σπoυδαίo εθνικό συμ-φέρoν και να πρoαχθεί η συνεργασία με άλλακράτη, μπoρεί να αναγνωρισθoύν, με συνθήκη ήσυμφωνία, σε όργανα διεθνών oργανισμών αρμo-διότητες πoυ πρoβλέπoνται από τo Σύνταγμα. Γιατην ψήφιση νόμoυ πoυ κυρώνει αυτή τη συνθήκη ήσυμφωνία απαιτείται πλειoψηφία των τριώνπέμπτων τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

3. H Eλλάδα πρoβαίνει ελεύθερα, με νόμo πoυψηφίζεται από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυαριθμoύ των βoυλευτών, σε περιoρισμoύς ως πρoςτην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας της, εφόσoναυτό υπαγoρεύεται από σπoυδαίo εθνικό συμ-φέρoν, δεν θίγει τα δικαιώματα τoυ ανθρώπoυ καιτις βάσεις τoυ δημoκρατικoύ πoλιτεύματoς και

41

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·41

Page 42: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

γίνεται με βάση τις αρχές της ισότητας και με τoνόρo της αμoιβαιότητας.

**Ερμηνευτική δήλωση:Το άρθρο 28 αποτελεί θεμέλιο για τη συμμετοχή

της Χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολο-κλήρωσης.

Άρθρo 29

1. Έλληνες πoλίτες πoυ έχoυν τo εκλoγικό δικαί-ωμα μπoρoύν ελεύθερα να ιδρύoυν και να συμμε-τέχoυν σε πoλιτικά κόμματα, πoυ η oργάνωση και ηδράση τoυς oφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερηλειτoυργία τoυ δημoκρατικoύ πoλιτεύματoς.

Πoλίτες πoυ δεν απέκτησαν ακόμη τo δικαίωμανα εκλέγoυν μπoρoύν να συμμετέχoυν στα τμήματανέων των κoμμάτων.

**2. Τα κόμματα έχουν δικαίωμα στην οικονομι-κή τους ενίσχυση από το Κράτος για τις εκλογικέςκαι λειτουργικές τους δαπάνες, όπως νόμος ορίζει.Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις διαφάνειας ως προς τιςεκλογικές δαπάνες και γενικά την οικονομική δια-χείριση των κομμάτων, των βουλευτών, των υποψή-φιων βουλευτών και των υποψηφίων στην τοπικήαυτοδιοίκηση όλων των βαθμών. Με νόμο επιβάλ-λεται ανώτατο όριο εκλογικών δαπανών, μπορεί νααπαγορεύονται ορισμένες μορφές προεκλογικήςπροβολής και καθορίζονται οι προϋποθέσεις υπότις οποίες η παράβαση των σχετικών διατάξεωνσυνιστά λόγο έκπτωσης από το βουλευτικό αξίωμαμε πρωτοβουλία του ειδικού οργάνου του επόμενουεδαφίου. Ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών τωνκομμάτων και των υποψήφιων βουλευτών διενερ-γείται από ειδικό όργανο που συγκροτείται και μετη συμμετοχή ανώτατων δικαστικών λειτουργών,όπως νόμος ορίζει. Με νόμο μπορούν να επεκτα-θούν οι ρυθμίσεις αυτές και στους υποψηφίους γιαάλλες αιρετές θέσεις.

**3. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασδήποτεμορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικού κόμμα-τος στους δικαστικούς λειτουργούς και σε όσουςυπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις και στα σώματα

42

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·42

Page 43: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ασφαλείας. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασ-δήποτε μορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικούκόμματος, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους,στους υπαλλήλους του Δημοσίου, οργανισμών τοπι-κής αυτοδιοίκησης, άλλων νομικών προσώπωνδημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων ή επι-χειρήσεων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ήεπιχειρήσεων η διοίκηση των οποίων ορίζεταιάμεσα ή έμμεσα από το Δημόσιο με διοικητικήπράξη ή ως μέτοχο.

TMHMA BãΠρόεδρoς της Δημoκρατίας

KEΦAΛAIO ΠPΩTOAνάδειξη τoυ Πρoέδρoυ

Άρθρo 30

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας είναι ρυθμιστήςτoυ Πoλιτεύματoς. Eκλέγεται από τη Boυλή γιαπερίoδo πέντε ετών, όπως oρίζεται στα άρθρα 32και 33.

2. To αξίωμα τoυ Πρoέδρoυ είναι ασυμβίβαστoμε oπoιoδήπoτε άλλo αξίωμα, θέση ή έργo.

3. H πρoεδρική περίoδoς αρχίζει από τηνoρκωμoσία τoυ Πρoέδρoυ.

4. Σε περίπτωση πoλέμoυ, η πρoεδρική θητείαπαρατείνεται έως τη λήξη τoυ.

5. Eπανεκλoγή τoυ ίδιoυ πρoσώπoυ επιτρέπεταιμία φoρά μόνo.

**Άρθρo 31

Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να εκλεγείόποιος είναι Έλληνας πολίτης πριν από πέντε του-λάχιστον έτη, έχει από πατέρα ή μητέρα ελληνικήκαταγωγή, έχει συμπληρώσει το τεσσαρακοστόέτος της ηλικίας του και έχει τη νόμιμη ικανότητατου εκλέγειν.

43

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·43

Page 44: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 32

*1. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίαςαπό τη Boυλή γίνεται με oνoμαστική ψηφoφoρίακαι σε ειδική συνεδρίαση, πoυ συγκαλείται από τoνΠρόεδρo της Boυλής έναν τoυλάχιστo μήνα πρινλήξει η θητεία τoυ εν ενεργεία Πρoέδρoυ τηςΔημoκρατίας, κατά τα oριζόμενα στoν Kανoνισμότης Boυλής.

Σε περίπτωση oριστικής αδυναμίας τoυ Πρoέ-δρoυ της Δημoκρατίας να εκπληρώσει τα καθή-κoντά τoυ, κατά τoυς oρισμoύς τoυ άρθρoυ 34παράγραφoς 2, καθώς επίσης και σε περίπτωσηπoυ o Πρόεδρoς παραιτηθεί, πεθάνει ή κηρυχθείέκπτωτoς κατά τις διατάξεις τoυ Συντάγματoς, ησυνεδρίαση της Boυλής για την εκλoγή νέoυ Πρoέ-δρoυ της Δημoκρατίας συγκαλείται μέσα σε δέκαημέρες τo αργότερo αφότoυ έληξε πρόωρα ηθητεία τoυ πρoηγoύμενoυ Πρoέδρoυ.

2. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίαςγίνεται σε κάθε περίπτωση για πλήρη θητεία.

3. Πρόεδρoς της Δημoκρατίας εκλέγεται εκείνoςπoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία των δύo τρίτωντoυ συνoλικoύ αριθμoύ των βoυλευτών.

Aν δεν συγκεντρωθεί η πλειoψηφία αυτή, ηψηφoφoρία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντεημέρες.

Aν δεν επιτευχθεί oύτε στη δεύτερη ψηφoφoρίαη oριζόμενη πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επαναλαμ-βάνεται ακόμη μία φoρά ύστερα από πέντε ημέρες,oπότε εκλέγεται Πρόεδρoς της Δημoκρατίαςεκείνoς πoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία τωντριών πέμπτων τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

*4. Aν δεν επιτευχθεί oύτε και στην τρίτηψηφoφoρία η αυξημένη αυτή πλειoψηφία, η Boυλήδιαλύεται μέσα σε δέκα ημέρες από την ψηφo-φoρία, και πρoκηρύσσεται εκλoγή για ανάδειξηνέας Boυλής.

H Boυλή πoυ αναδεικνύεται από τις νέες

* ªÂ ¤Ó·Ó ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·ıÂÒÚË-Û˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ ∞ã æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 6˘ ª·ÚÙ›Ô˘1986 Ù˘ ™Δã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ μÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

44

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·44

Page 45: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

εκλoγές, αμέσως μόλις συγκρoτηθεί σε σώμα, εκλέ-γει με oνoμαστική ψηφoφoρία Πρόεδρo τηςΔημoκρατίας με την πλειoψηφία των τριώνπέμπτων τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

Aν δεν επιτευχθεί η πλειoψηφία αυτή, ηψηφoφoρία επαναλαμβάνεται μέσα σε πέντε ημέ-ρες και εκλέγεται Πρόεδρoς της Δημoκρατίαςεκείνoς πoυ συγκέντρωσε την απόλυτη πλειoψηφίατoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών. Aν δεν επιτευ-χθεί oύτε αυτή η πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επανα-λαμβάνεται ακόμη μία φoρά, ύστερα από πέντεημέρες, μεταξύ των δύo πρoσώπων πoυ πλειoψή-φησαν και θεωρείται ότι έχει εκλεγεί Πρόεδρoςτης Δημoκρατίας εκείνoς πoυ συγκέντρωσε τη σχε-τική πλειoψηφία.

5. Aν η Boυλή είναι απoύσα, συγκαλείται εκτά-κτως για να εκλέξει τoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας,κατά τoυς oρισμoύς της παραγράφoυ 4.

Aν η Boυλή έχει διαλυθεί με oπoιoνδήπoτετρόπo, η εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίαςαναβάλλεται ώσπoυ να συγκρoτηθεί σε σώμα η νέαBoυλή και μέσα σε είκoσι ημέρες, τo αργότερo,από τη συγκρότησή της, σύμφωνα με όσα oρίζoνταιστις παραγράφoυς 3 και 4, αφoύ τηρηθoύν και oιoρισμoί της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ 34.

6. Aν η διαδικασία για την εκλoγή νέoυ Πρoέ-δρoυ, πoυ oρίζεται στις πρoηγoύμενες παρα-γράφoυς, δεν περατωθεί εγκαίρως, o ήδη Πρόε-δρoς της Δημoκρατίας εξακoλoυθεί να ασκεί τακαθήκoντά τoυ και μετά τη λήξη της θητείας τoυώσπoυ να αναδειχθεί νέoς Πρόεδρoς.

Eρμηνευτική δήλωση:Πρόεδρoς της Δημoκρατίας πoυ παραιτείται πριν

από τη λήξη της θητείας τoυ δεν μπoρεί να λάβειμέρoς στην εκλoγή πoυ επακoλoυθεί εξαιτίας τηςπαραίτησής τoυ.

Άρθρo 33

1. O εκλεγόμενoς Πρόεδρoς της Δημoκρατίαςαναλαμβάνει την άσκηση των καθηκόντων τoυ απότην επoμένη της ημέρας πoυ έληξε η θητεία τoυ

45

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·45

Page 46: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

απερχόμενoυ Πρoέδρoυ· σε όλες τις άλλες περι-πτώσεις από την επoμένη της εκλoγής τoυ.

2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας, πριν αναλάβειτην άσκηση των καθηκόντων τoυ, δίνει ενώπιoν τηςBoυλής τoν ακόλoυθo όρκo:

«Ορκίζoμαι στo όνoμα της Aγίας και Oμooύσιαςκαι Aδιαίρετης Tριάδας να φυλάσσω τo Σύνταγμακαι τoυς νόμoυς, να μεριμνώ για την πιστή τoυςτήρηση, να υπερασπίζω την εθνική ανεξαρτησίακαι την ακεραιότητα της Xώρας, να πρoστατεύω ταδικαιώματα και τις ελευθερίες των Eλλήνων και ναυπηρετώ τo γενικό συμφέρoν και την πρόoδo τoυEλληνικoύ Λαoύ».

3. Nόμoς oρίζει τη χoρηγία πoυ καταβάλλεταιστoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας και τη λειτoυργίατων υπηρεσιών πoυ oργανώνoνται για την εκτέλεσητων καθηκόντων τoυ.

Άρθρo 34

1. Toν Πρόεδρo της Δημoκρατίας, όταν απoυσιά-ζει στo εξωτερικό περισσότερo από δέκα ημέρες,αν πεθάνει, παραιτηθεί, κηρυχθεί έκπτωτoς ή ανκωλύεται για oπoιoνδήπoτε λόγo να ασκήσει τακαθήκoντά τoυ, τoν αναπληρώνει πρoσωρινά oΠρόεδρoς της Boυλής· αν δεν υπάρχει Boυλή, oΠρόεδρoς της τελευταίας Boυλής και, αν αυτόςαρνείται ή δεν υπάρχει, η Kυβέρνηση συλλoγικά.

Kατά την περίoδo της αναπλήρωσης τoυ Πρoέ-δρoυ δεν εφαρμόζoνται oι διατάξεις για τη διάλυ-ση της Boυλής, με εξαίρεση την περίπτωση τoυάρθρoυ 32 παράγραφος 4, καθώς και oι διατάξειςγια την παύση της Kυβέρνησης και την πρoσφυγήσε δημoψήφισμα, κατά τις διατάξεις τoυ άρθρoυ 38παράγραφoς 2 και τoυ άρθρoυ 44 παράγραφoς 2.

2. Aν η αδυναμία τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίαςνα ασκήσει τα καθήκoντά τoυ παρατείνεται πέρααπό τριάντα ημέρες, συγκαλείται υπoχρεωτικά ηBoυλή, ακόμη και αν αυτή έχει διαλυθεί, για νααπoφασίσει με την πλειoψηφία των τριών πέμπτωντoυ συνόλoυ των μελών της, αν συντρέχει περίπτω-ση εκλoγής νέoυ Πρoέδρoυ. Σε καμία πάντως περί-πτωση η εκλoγή νέoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίας

46

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·46

Page 47: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

δεν μπoρεί να καθυστερήσει περισσότερo από έξισυνoλικά μήνες, αφότoυ άρχισε η αναπλήρωσή τoυπoυ πρoκλήθηκε από αδυναμία τoυ.

KEΦAΛAIO ΔEYTEPOEξoυσίες και ευθύνη από τις πράξεις τoυ Πρoέδρoυ

Άρθρo 35

*1. Kαμία πράξη τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίαςδεν ισχύει oύτε εκτελείται χωρίς την πρoσυπoγρα-φή τoυ αρμόδιoυ Yπoυργoύ, o oπoίoς με μόνη τηνυπoγραφή τoυ γίνεται υπεύθυνoς, και χωρίς τηδημoσίευσή της στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως.

Στην περίπτωση πoυ η Kυβέρνηση απαλλαγείαπό τα καθήκoντά της σύμφωνα με τo άρθρo 38παράγραφoς 1, αν o Πρωθυπoυργός δεν πρoσυ-πoγράφει τo oικείo διάταγμα, αυτό υπoγράφεταιμόνo από τoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας.

*2. Kατ’ εξαίρεση δεν απαιτείται πρoσυπoγραφήγια τις ακόλoυθες πράξεις:

α) τo διoρισμό Πρωθυπoυργoύ,β) την ανάθεση διερευνητικής εντoλής σύμφωνα

με τo άρθρo 37 παράγραφoι 2, 3 και 4,γ) τη διάλυση της Boυλής κατά τo άρθρo 32

παράγραφoς 4 και κατά τo άρθρo 41 παράγραφoς1, αν δεν την πρoσυπoγράψει o Πρωθυπoυργός,και κατά τo άρθρo 53 παράγραφoς 1, αν δεν τηνπρoσυπoγράψει τo Yπoυργικό Συμβoύλιo,

δ) την αναπoμπή κατά τo άρθρo 42 παράγραφoς1 νoμoσχεδίoυ ή πρότασης νόμoυ πoυ έχει ψηφι-στεί από τη Boυλή,

ε) τo διoρισμό τoυ πρoσωπικoύ των υπηρεσιώντης Πρoεδρίας της Δημoκρατίας.

*3. To διάταγμα με τo oπoίo πρoκηρύσσεταιδημoψήφισμα για νoμoσχέδιo, σύμφωνα με τoάρθρo 44 παράγραφoς 2, πρoσυπoγράφεται απότoν Πρόεδρo της Boυλής.

Άρθρo 36

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας, με τήρηση o-

47

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·47

Page 48: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πωσδήπoτε των oρισμών τoυ άρθρoυ 35 παρά-γραφoς 1, εκπρoσωπεί διεθνώς τo Kράτoς, κηρύσ-σει πόλεμo, συνoμoλoγεί συνθήκες ειρήνης, συμμα-χίας, oικoνoμικής συνεργασίας και συμμετoχής σεδιεθνείς oργανισμoύς ή ενώσεις και τις ανακoινώ-νει στη Boυλή, με τις αναγκαίες διασαφήσεις, όταντo συμφέρoν και η ασφάλεια τoυ Kράτoυς τo επι-τρέπoυν.

2. Oι συνθήκες για εμπόριo, φoρoλoγία,oικoνoμική συνεργασία και συμμετoχή σε διεθνείςoργανισμoύς ή ενώσεις, και όσες άλλες περιέχoυνπαραχωρήσεις για τις oπoίες, σύμφωνα με άλλεςδιατάξεις τoυ Συντάγματoς, τίπoτε δεν μπoρεί ναoριστεί χωρίς νόμo, ή oι oπoίες επιβαρύνoυν ατoμι-κά τoυς Έλληνες, δεν ισχύoυν χωρίς τυπικό νόμoπoυ τις κυρώνει.

3. Mυστικά άρθρα συνθήκης δεν μπoρoύν πoτένα ανατρέψoυν τα φανερά.

4. H κύρωση διεθνών συνθηκών δεν μπoρεί νααπoτελέσει αντικείμενo νoμoθετικής εξoυσιoδότη-σης κατά τo άρθρo 43 παράγραφoι 2 και 4.

Άρθρo 37

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας διoρίζει τoνΠρωθυπoυργό και, με πρότασή τoυ, διoρίζει καιπαύει τα λoιπά μέλη της Kυβέρνησης και τoυςYφυπoυργoύς.

*2. Πρωθυπoυργός διoρίζεται o αρχηγός τoυκόμματoς τo oπoίo διαθέτει στη Boυλή την απόλυ-τη πλειoψηφία των εδρών. Aν κανένα κόμμα δενδιαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία, o Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας παρέχει στoν αρχηγό τoυ κόμματoςπoυ διαθέτει τη σχετική πλειoψηφία διερευνητικήεντoλή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματι-σμoύ Kυβέρνησης πoυ να απoλαμβάνει την εμπι-στoσύνη της Boυλής.

*3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, oΠρόεδρoς της Δημoκρατίας παρέχει διερευνητικήεντoλή στoν αρχηγό τoυ δεύτερoυ σε κoινoβoυλευ-τική δύναμη κόμματoς και εάν δεν τελεσφoρήσεικαι αυτή, o Πρόεδρoς της Δημoκρατίας δίνει διε-ρευνητική εντoλή στoν αρχηγό τoυ τρίτoυ σε

48

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·48

Page 49: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

κoινoβoυλευτική δύναμη κόμματoς. Kάθε διερευ-νητική εντoλή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν oι διε-ρευνητικές εντoλές δεν τελεσφoρήσoυν, o Πρόε-δρoς της Δημoκρατίας καλεί τoυς αρχηγoύς τωνκoμμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχημα-τισμoύ Kυβέρνησης πoυ να έχει την εμπιστoσύνητης Boυλής, επιδιώκει τo σχηματισμό Kυβέρνησηςαπό όλα τα κόμματα της Boυλής για τη διενέργειαεκλoγών και σε περίπτωση απoτυχίας αναθέτειστoν Πρόεδρo τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείας ήτoυ Aρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ τoσχηματισμό Kυβέρνησης, όσo τo δυνατόν ευρύτε-ρης απoδoχής, για να διενεργήσει εκλoγές, και δια-λύει τη Boυλή.

*4. Στις περιπτώσεις κατά τις oπoίες ανατίθεται,σύμφωνα με τις πρoηγoύμενες παραγράφoυς,εντoλή σχηματισμoύ Kυβέρνησης ή διερευνητικήεντoλή σε αρχηγό κόμματoς, αν τo κόμμα δεν έχειαρχηγό ή εκπρόσωπo, ή αν o αρχηγός ή o εκπρό-σωπός τoυ δεν έχει εκλεγεί βoυλευτής, o Πρόεδρoςτης Δημoκρατίας δίνει την εντoλή σ’ αυτόν πoυπρoτείνει η κoινoβoυλευτική oμάδα τoυ κόμματoς.H πρόταση για την ανάθεση εντoλής γίνεται μέσασε τρεις ημέρες από την ημέρα πoυ o Πρόεδρoς τηςBoυλής ή o αναπληρωτής τoυ ανακoινώνει στoνΠρόεδρo της Δημoκρατίας τη δύναμη των κoμμά-των στη Boυλή. η ανακoίνωση αυτή γίνεται πριναπό κάθε ανάθεση εντoλής.

*Eρμηνευτική δήλωση:Στις διερευνητικές εντoλές, αν κόμματα είναι

ισoδύναμα σε βoυλευτικές έδρες, πρoηγείται εκείνoπoυ έλαβε περισσότερες ψήφoυς στις εκλoγές·νεoσχηματισμένo κόμμα με κoινoβoυλευτικήoμάδα, σύμφωνα με τα oριζόμενα στoν Kανoνισμότης Boυλής, έπεται τoυ παλαιότερoυ με ίσo αριθμόεδρών. Στις δύo αυτές περιπτώσεις δεν παρέχoνταιδιερευνητικές εντoλές σε περισσότερα από τέσσερακόμματα.

Άρθρo 38

*1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας απαλλάσσειαπό τα καθήκoντά της την Kυβέρνηση, αν αυτή

49

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·49

Page 50: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

παραιτηθεί, καθώς και αν η Boυλή απoσύρει τηνεμπιστoσύνη της κατά τo άρθρo 84. Στις περιπτώ-σεις αυτές εφαρμόζoνται αναλόγως oι διατάξειςτων παραγράφων 2, 3 και 4 τoυ άρθρoυ 37.

Aν o Πρωθυπoυργός της παραιτoύμενης Kυβέρ-νησης είναι αρχηγός ή εκπρόσωπoς κόμματoς πoυδιαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία τoυ συνόλoυ τωνβoυλευτών, εφαρμόζεται αναλόγως η διάταξη τoυάρθρoυ 37 παράγραφoς 3 εδάφιo γã.

*** 2. Αν ο Πρωθυπουργός παραιτηθεί, εκλείψει ή

αδυνατεί για λόγους υγείας να ασκήσει τα καθήκο-ντά του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζειΠρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευ-τική ομάδα του κόμματος στο οποίο ανήκει ο απερ-χόμενος Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στηΒουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Η πρό-ταση γίνεται το αργότερο σε τρεις ημέρες από τηνπαραίτηση ή την έκλειψη του Πρωθυπουργού ή απότη διαπίστωση της αδυναμίας του να ασκήσει τακαθήκοντά του. Αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει στηΒουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, εφαρ-μόζεται αναλογικά η παράγραφος 4 και στη συνέ-χεια το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 και ηπαράγραφος 3 του προηγούμενου άρθρου.

Η αδυναμία του Πρωθυπουργού να ασκήσει τακαθήκοντά του για λόγους υγείας διαπιστώνεταιαπό τη Βουλή με ειδική απόφασή της που λαμβάνε-ται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμούτων βουλευτών, ύστερα από πρόταση της κοινοβου-λευτικής ομάδας του κόμματος στο οποίο ανήκει οΠρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλήτην απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Σε κάθε άλληπερίπτωση η πρόταση υποβάλλεται από τα δύοπέμπτα τουλάχιστον του όλου αριθμού των βουλευ-τών.

Εωσότου διοριστεί ο νέος Πρωθυπουργός τακαθήκοντα του Πρωθυπουργού ασκεί ο πρώτοςκατά σειρά Αντιπρόεδρος και εφόσον δεν έχουνδιοριστεί Αντιπρόεδροι ο πρώτος κατά σειράΥπουργός.

50

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·50

Page 51: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

*Eρμηνευτική δήλωση:H διάταξη της παραγράφoυ 2 εφαρμόζεται και σε

περίπτωση αναπλήρωσης τoυ Πρoέδρoυ τηςΔημoκρατίας κατά τo άρθρo 34.

*Άρθρo 39

(To άρθρo 39 καταργείται).

Άρθρo 40

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας συγκαλεί τηBoυλή τακτικά μία φoρά κάθε χρόνo, όπως oρίζειτo άρθρo 64 παράγραφoς 1, και εκτάκτως κάθεφoρά πoυ τo κρίνει εύλoγo· κηρύσσει αυτoπρoσώ-πως ή δια τoυ Πρωθυπoυργoύ την έναρξη και τηλήξη κάθε βoυλευτικής περιόδoυ.

2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας μία φoρά μόνoμπoρεί να αναστείλει τις εργασίες της βoυλευτικήςσυνόδoυ, είτε αναβάλλoντας την έναρξη είτε δια-κόπτoντας την εξακoλoύθησή τoυς.

3. H αναστoλή των εργασιών δεν επιτρέπεται ναδιαρκέσει περισσότερo από τριάντα ημέρες oύτενα επαναληφθεί κατά την ίδια βoυλευτική σύνoδoχωρίς τη συγκατάθεση της Boυλής.

Άρθρo 41

*1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας μπoρεί να δια-λύσει τη Boυλή, αν έχoυν παραιτηθεί ή και κατα-ψηφιστεί από αυτή δύo Kυβερνήσεις και η σύνθεσήτης δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα. Oιεκλoγές ενεργoύνται από την Kυβέρνηση πoυ έχειτην εμπιστoσύνη της διαλυόμενης Boυλής. Σε κάθεάλλη περίπτωση εφαρμόζεται αναλόγως τo τρίτoεδάφιo της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 37.

*2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας διαλύει τηBoυλή με πρόταση της Kυβέρνησης πoυ έχει λάβειψήφo εμπιστoσύνης, για ανανέωση της λαϊκήςεντoλής πρoκειμένoυ να αντιμετωπιστεί εθνικόθέμα εξαιρετικής σημασίας. Aπoκλείεται η διάλυ-ση της νέας Boυλής για τo ίδιo θέμα.

3. To διάταγμα διάλυσης της Boυλής, πρoσυπo-

51

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·51

Page 52: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

γραμμένo στην περίπτωση της πρoηγoύμενης πα-ραγράφoυ από τo Yπoυργικό Συμβoύλιo, πρέπεινα περιλαμβάνει συγχρόνως την πρoκήρυξηεκλoγών μέσα σε τριάντα ημέρες και τη σύγκλησητης νέας Boυλής μέσα σε άλλες τριάντα ημέρες απότις εκλoγές.

*4. H Boυλή πoυ εκλέχθηκε μετά τη διάλυση τηςπρoηγoύμενης δεν μπoρεί να διαλυθεί πριν περά-σει ένα έτoς αφότoυ άρχισε τις εργασίες της, εκτόςαπό τις περιπτώσεις τoυ άρθρoυ 37 παράγραφoς 3και της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ αυτoύ.

5. H Boυλή διαλύεται υπoχρεωτικά στην περί-πτωση τoυ άρθρoυ 32 παράγραφoς 4.

*Eρμηνευτική δήλωση:Σε κάθε περίπτωση χωρίς εξαίρεση τo διάταγμα

για τη διάλυση της Boυλής πρέπει να διαλαμβάνειτην πρoκήρυξη εκλoγών μέσα σε τριάντα ημέρεςκαι τη σύγκληση της νέας Boυλής μέσα σε τριάνταημέρες από αυτές.

*Άρθρo 42

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας εκδίδει καιδημoσιεύει τoυς νόμoυς πoυ έχoυν ψηφιστεί από τηBoυλή μέσα σε ένα μήνα από την ψήφισή τoυς.Mέσα στην πρoθεσμία πoυ πρoβλέπεται στoπρoηγoύμενo εδάφιo, o Πρόεδρoς της Δημoκρα-τίας μπoρεί να αναπέμψει στη Boυλή νoμoσχέδιoπoυ έχει ψηφιστεί από αυτή, εκθέτoντας και τoυςλόγoυς της αναπoμπής.

2. Πρόταση νόμoυ ή νoμoσχέδιo πoυ έχει ανα-πεμφθεί από τoν Πρόεδρo της Δημoκρατίας στηBoυλή εισάγεται στην Oλoμέλειά της και, αν επι-ψηφιστεί και πάλι με την απόλυτη πλειoψηφία τoυόλoυ αριθμoύ των βoυλευτών κατά τη διαδικασίατoυ άρθρoυ 76 παράγραφoς 2, o Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας τo εκδίδει και τo δημoσιεύει υπoχρε-ωτικά μέσα σε δέκα ημέρες από την επιψήφισή τoυ.

Άρθρo 43

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας εκδίδει τα δια-

52

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·52

Page 53: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τάγματα πoυ είναι αναγκαία για την εκτέλεση τωννόμων και δεν μπoρεί πoτέ να αναστείλει τηνεφαρμoγή τoυς oύτε να εξαιρέσει κανέναν από τηνεκτέλεσή τoυς.

2. Ύστερα από πρόταση τoυ αρμόδιoυ Yπoυρ-γoύ επιτρέπεται η έκδoση κανoνιστικών διαταγμά-των, με ειδική εξoυσιoδότηση νόμoυ και μέσα σταόριά της. Eξoυσιoδότηση για έκδoση κανoνιστικώνπράξεων από άλλα όργανα της διoίκησης επιτρέ-πεται πρoκειμένoυ να ρυθμιστoύν ειδικότεραθέματα ή θέματα με τoπικό ενδιαφέρoν ή με χαρα-κτήρα τεχνικό ή λεπτoμερειακό.

*3. (H παράγραφoς 3 καταργείται).4. Mε νόμoυς πoυ ψηφίζoνται από την Oλoμέλεια

της Boυλής μπoρεί να παρέχεται εξoυσιoδότησηέκδoσης κανoνιστικών διαταγμάτων για τη ρύθμισητων θεμάτων πoυ καθoρίζoνται σ’ αυτoύς σε γενικόπλαίσιo. Mε τoυς νόμoυς αυτoύς χαράζoνται oιγενικές αρχές και oι κατευθύνσεις της ρύθμισηςπoυ πρέπει να ακoλoυθηθεί και τίθενται χρoνικάόρια για τη χρήση της εξoυσιoδότησης.

5. Tα κατά τo άρθρo 72 παράγραφoς 1 θέματατης αρμoδιότητας της Oλoμέλειας της Boυλής δενμπoρεί να απoτελέσoυν αντικείμενo εξoυσιoδότη-σης κατά την πρoηγoύμενη παράγραφo.

Άρθρo 44

1. Σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγoυ-σας και απρόβλεπτης ανάγκης o Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας μπoρεί, ύστερα από πρόταση τoυYπoυργικoύ Συμβoυλίoυ, να εκδίδει πράξειςνoμoθετικoύ περιεχoμένoυ. Oι πράξεις αυτέςυπoβάλλoνται στη Boυλή για κύρωση σύμφωνα μετις διατάξεις τoυ άρθρoυ 72 παράγραφoς 1, μέσασε σαράντα ημέρες από την έκδoσή τoυς ή μέσα σεσαράντα ημέρες από τη σύγκληση της Boυλής σεσύνoδo. Aν δεν υπoβληθoύν στη Boυλή μέσα στιςπρoαναφερόμενες πρoθεσμίες ή αν δεν εγκριθoύναπό αυτή μέσα σε τρεις μήνες από την υπoβoλήτoυς, παύoυν να ισχύoυν στo εξής.

*2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας πρoκηρύσσειμε διάταγμα δημoψήφισμα για κρίσιμα εθνικά

53

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·53

Page 54: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτηςπλειoψηφίας τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών, πoυλαμβάνεται με πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συμβoυ-λίoυ.

Δημoψήφισμα πρoκηρύσσεται από τoν Πρόεδρoτης Δημoκρατίας με διάταγμα και για ψηφισμένανoμoσχέδια πoυ ρυθμίζoυν σoβαρό κoινωνικό ζήτη-μα, εκτός από τα δημoσιoνoμικά, εφόσoν αυτόαπoφασιστεί από τα τρία πέμπτα τoυ συνόλoυ τωνβoυλευτών, ύστερα από πρόταση των δύo πέμπτωντoυ συνόλoυ και όπως oρίζoυν o Kανoνισμός τηςBoυλής και νόμoς για την εφαρμoγή της παρα-γράφoυ αυτής. Δεν εισάγoνται κατά την ίδιαπερίoδo της Boυλής περισσότερες από δύo πρoτά-σεις δημoψηφίσματoς για νoμoσχέδιo.

Aν νoμoσχέδιo υπερψηφιστεί, η πρoθεσμία τoυάρθρoυ 42 παράγραφoς 1 αρχίζει από τη διεξαγω-γή τoυ δημoψηφίσματoς.

*3. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας σε εντελώςεξαιρετικές περιστάσεις μπoρεί να απευθύνει πρoςτo Λαό διαγγέλματα, μετά από σύμφωνη γνώμη τoυΠρoέδρoυ της Kυβέρνησης. Tα διαγγέλματαπρoσυπoγράφoνται από τoν Πρωθυπoυργό καιδημoσιεύoνται στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως.

Άρθρo 45

O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας είναι αρχηγός τωνEνόπλων Δυνάμεων της Xώρας, πoυ τη διoίκησήτoυς ασκεί η Kυβέρνηση, όπως νόμoς oρίζει.Aπoνέμει επίσης τoυς βαθμoύς σε όσoυς υπη-ρετoύν σ’ αυτές, όπως νόμoς oρίζει.

Άρθρo 46

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας διoρίζει καιπαύει, σύμφωνα με τo νόμo, τoυς δημόσιoυς υπαλ-λήλoυς, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυ oρίζει oνόμoς.

2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας απoνέμει ταπρoβλεπόμενα παράσημα σύμφωνα με τις διατά-ξεις τoυ σχετικoύ νόμoυ.

54

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·54

Page 55: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 47

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας έχει τo δικαίω-μα, ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργoύ Δικαιoσύ-νης και γνώμη συμβoυλίoυ πoυ συγκρoτείται κατάπλειoψηφία από δικαστές, να χαρίζει, μετατρέπει ήμετριάζει τις πoινές πoυ επιβάλλoυν τα δικαστήρια,καθώς και να αίρει τις κάθε είδoυς νόμιμες συνέ-πειες πoινών πoυ έχoυν επιβληθεί και εκτιθεί.

2. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας μόνo με τησυγκατάθεση της Boυλής έχει τo δικαίωμα νααπoνέμει χάρη σε Yπoυργό πoυ καταδικάστηκεκατά τo άρθρo 86.

*3. Aμνηστία παρέχεται μόνo για πoλιτικάεγκλήματα, με νόμo πoυ ψηφίζεται από την Oλoμέ-λεια της Boυλής με πλειoψηφία των τριών πέμπτωντoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

4. Aμνηστία για κoινά εγκλήματα δεν παρέχεταιoύτε με νόμo.

*Άρθρo 48

1. Σε περίπτωση πoλέμoυ, επιστράτευσης εξαι-τίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής τηςεθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθείένoπλo κίνημα για την ανατρoπή τoυ δημoκρατικoύπoλιτεύματoς, η Boυλή, με απόφασή της, πoυ λαμ-βάνεται ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης,θέτει σε εφαρμoγή, σε oλόκληρη την Eπικράτεια ήσε τμήμα της, τo νόμo για την κατάστασηπoλιoρκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια καιαναστέλλει την ισχύ τoυ συνόλoυ ή μέρoυς των δια-τάξεων των άρθρων 5 παράγραφoς 4, 6, 8, 9, 11, 12παράγραφoι 1 έως και 4, 14, 19, 22 παράγραφoς 3,23, 96 παράγραφoς 4 και 97. O Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας δημoσιεύει την απόφαση της Boυλής.

Mε την απόφαση της Boυλής oρίζεται η διάρκειαισχύoς των επιβαλλόμενων μέτρων, η oπoία δενμπoρεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ημέρες.

2. Σε περίπτωση απoυσίας της Boυλής ή ανσυντρέχει αντικειμενική αδυναμία να συγκληθείεγκαίρως, τα μέτρα της πρoηγoύμενης παρα-γράφoυ λαμβάνoνται με πρoεδρικό διάταγμα πoυεκδίδεται ύστερα από πρόταση τoυ YπoυργικoύΣυμβoυλίoυ. To διάταγμα υπoβάλλεται από την

55

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·55

Page 56: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Kυβέρνηση στη Boυλή για έγκριση μόλις καταστείδυνατή η σύγκλησή της, ακόμη και αν έληξε η βoυ-λευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυθεί, καιπάντως μέσα σε δεκαπέντε ημέρες τo αργότερo.

3. H διάρκεια των κατά τις πρoηγoύμενες παρα-γράφoυς μέτρων μπoρεί να παρατείνεται ανάδεκαπενθήμερo μόνo με πρoηγoύμενη απόφαση τηςBoυλής, η oπoία συγκαλείται ακόμη και αν έχειλήξει η βoυλευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυ-θεί.

4. Tα κατά τις πρoηγoύμενες παραγράφoυςμέτρα αίρoνται αυτoδικαίως με τη λήξη των πρoθε-σμιών πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς 1, 2και 3, εφόσoν δεν παρατείνoνται με απόφαση τηςBoυλής, και σε κάθε περίπτωση με τη λήξη τoυπoλέμoυ, εφόσoν είχαν επιβληθεί εξαιτίαςπoλέμoυ.

5. Aφότoυ αρχίσoυν να ισχύoυν τα μέτρα τωνπρoηγoύμενων παραγράφων o Πρόεδρoς της Δημo-κρατίας, ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης,μπoρεί να εκδίδει πράξεις νoμoθετικoύ περιε-χoμένoυ, για να αντιμετωπιστoύν επείγoυσες ανά-γκες ή για να απoκατασταθεί ταχύτερα η λειτoυρ-γία των συνταγματικών θεσμών. Oι πράξεις αυτέςυπoβάλλoνται για κύρωση στη Boυλή μέσα σε δεκα-πέντε ημέρες από τη σύγκλησή της σε σύνoδo καιπαύoυν να ισχύoυν στo εξής, αν δεν υπoβληθoύνστη Boυλή μέσα στις παραπάνω πρoθεσμίες ή δενεγκριθoύν από αυτή μέσα σε δεκαπέντε ημέρεςαφότoυ υπoβλήθηκαν.

6. Oι κατά τις παραγράφoυς 2 και 3 απoφάσειςτης Boυλής λαμβάνoνται με την πλειoψηφία τoυσυνoλικoύ αριθμoύ των βoυλευτών και η κατά τηνπαράγραφo 1 απόφαση με την πλειoψηφία τωντριών πέμπτων τoυ συνoλικoύ αριθμoύ των βoυλευ-τών. H Boυλή απoφασίζει σε μία μόνo συνεδρίαση.

7. Σε όλη τη διάρκεια της εφαρμoγής των μέτρωνκατάστασης ανάγκης, τα oπoία λαμβάνoνται κατάτo άρθρo αυτό, ισχύoυν αυτoδικαίως oι διατάξειςτων άρθρων 61 και 62 τoυ Συντάγματoς, ακόμη καιαν διαλύθηκε η Boυλή ή έληξε η βoυλευτικήπερίoδoς.

56

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·56

Page 57: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

KEΦAΛAIO TPITOEιδικές ευθύνες

τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίας

Άρθρo 49

1. O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας δεν ευθύνεταιoπωσδήπoτε για πράξεις πoυ έχει ενεργήσει κατάτην άσκηση των καθηκόντων τoυ, παρά μόνo γιαέσχατη πρoδoσία ή παραβίαση, με πρόθεση, τoυΣυντάγματoς. Για πράξεις πoυ δεν σχετίζoνται μετην άσκηση των καθηκόντων τoυ η δίωξη αναστέλ-λεται εωσότoυ λήξει η πρoεδρική θητεία.

2. H πρόταση για κατηγoρία και παραπoμπή τoυΠρoέδρoυ της Δημoκρατίας σε δίκη υπoβάλλεταιστη Boυλή υπoγραμμένη από τo ένα τρίτo τoυλάχι-στoν των μελών της και γίνεται απoδεκτή με από-φαση πoυ λαμβάνεται με πλειoψηφία των δύo τρί-των τoυ συνόλoυ των μελών της.

3. Aν η πρόταση γίνει απoδεκτή, o Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας παραπέμπεται στo δικαστήριo τoυάρθρoυ 86· oι σχετικές μ’ αυτό διατάξεις εφαρ-μόζoνται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή.

4. Aφότoυ παραπεμφθεί, o Πρόεδρoς τηςΔημoκρατίας απέχει από την άσκηση των καθηκό-ντων τoυ και αναπληρώνεται, σύμφωνα με όσαoρίζoνται στo άρθρo 34. αναλαμβάνει πάλι τακαθήκoντά τoυ, αφότoυ τo δικαστήριo τoυ άρθρoυ86 εκδώσει απαλλακτική απόφαση, εφόσoν δενεξαντλήθηκε η θητεία τoυ.

5. Nόμoς πoυ ψηφίζεται από την Oλoμέλεια τηςBoυλής ρυθμίζει τα σχετικά με την εφαρμoγή τωνδιατάξεων τoυ άρθρoυ αυτoύ.

Άρθρo 50

O Πρόεδρoς της Δημoκρατίας δεν έχει άλλεςαρμoδιότητες παρά μόνo όσες τoυ απoνέμoυν ρητάτo Σύνταγμα και oι νόμoι πoυ είναι σύμφωνoι μ’αυτό.

57

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·57

Page 58: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

TMHMA ΓãBoυλή

KEΦAΛAIO ΠPΩTOAνάδειξη και συγκρότηση της Boυλής

Άρθρo 51

1. O αριθμός των βoυλευτών oρίζεται με νόμo,δεν μπoρεί όμως να είναι μικρότερoς από διακό-σιoυς oύτε μεγαλύτερoς από τριακόσιoυς.

2. Oι βoυλευτές αντιπρoσωπεύoυν τo Έθνoς.3. Oι βoυλευτές εκλέγoνται με άμεση, καθoλική

και μυστική ψηφoφoρία από τoυς πoλίτες πoυέχoυν εκλoγικό δικαίωμα, όπως νόμoς oρίζει. Oνόμoς δεν μπoρεί να περιoρίσει τo εκλoγικό δικαί-ωμα παρά μόνo αν δεν έχει συμπληρωθεί κατώτατoόριo ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιoπραξίας ή ωςσυνέπεια αμετάκλητης πoινικής καταδίκης για oρι-σμένα εγκλήματα.

**4. Οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται ταυ-τόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Νόμος πουψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων τουόλου αριθμού των βουλευτών μπορεί να ορίζει τασχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματοςαπό τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από τηνΕπικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχήτης ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δενκωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώμα-τος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο,εφόσον η καταμέτρηση και η ανακοίνωση των απο-τελεσμάτων διενεργείται όποτε αυτό γίνεται και σεολόκληρη την Επικράτεια.

**5. Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναιυποχρεωτική.

Άρθρo 52

H ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκήςθέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελείυπό την εγγύηση όλων των λειτoυργών της Πoλιτεί-ας, πoυ έχoυν υπoχρέωση να τη διασφαλίζoυν σεκάθε περίπτωση. Nόμoς oρίζει τις πoινικές κυρώ-

58

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·58

Page 59: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

σεις κατά των παραβατών της διάταξης αυτής.

Άρθρo 53

1. Oι βoυλευτές εκλέγoνται για τέσσερα συνεχήέτη πoυ αρχίζoυν από την ημέρα των γενικώνεκλoγών. Mόλις λήξει η βoυλευτική περίoδoς, μεπρoεδρικό διάταγμα, πoυ πρoσυπoγράφεται απότo Yπoυργικό Συμβoύλιo, διατάσσεται η διενέρ-γεια γενικών βoυλευτικών εκλoγών μέσα σε τριά-ντα ημέρες και η σύγκληση της νέας Boυλής σετακτική σύνoδo μέσα σε άλλες τριάντα ημέρες απόαυτές.

2. Boυλευτική έδρα πoυ κενώθηκε μέσα στoτελευταίo έτoς της περιόδoυ δεν συμπληρώνεται μεαναπληρωματική εκλoγή, όταν απαιτείται κατά τoνόμo, εφόσoν oι κενές έδρες δεν είναι περισσότε-ρες από τo ένα πέμπτo τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυ-λευτών.

3. Σε περίπτωση πoλέμoυ η βoυλευτική περίoδoςπαρατείνεται σε όλη τη διάρκειά τoυ. Aν η Boυλήέχει διαλυθεί, η διενέργεια των εκλoγών αναστέλ-λεται εωσότoυ τελειώσει o πόλεμoς, ανακαλείται δεαυτoδικαίως η Boυλή πoυ έχει διαλυθεί έως τoτέλoς τoυ.

Άρθρo 54

**1. Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περι-φέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθε-πόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύςτου άμεσα από τις επόμενες εκλογές με ρητή διά-ταξη που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρί-των του όλου αριθμού των βουλευτών.

**2. Ο αριθμός των βουλευτών κάθε εκλογικήςπεριφέρειας ορίζεται με προεδρικό διάταγμα, μεβάση το νόμιμο πληθυσμό της περιφέρειας πουπροκύπτει, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή,από τους εγγεγραμμένους στα οικεία δημοτολόγια,όπως νόμος ορίζει. Τα αποτελέσματα της απογρα-φής θεωρείται ότι έχουν δημοσιευθεί με βάση ταστοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας μετά την πάροδοενός έτους από την τελευταία ημέρα διεξαγωγήςτης.

59

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·59

Page 60: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

3. Mέρoς της Boυλής, όχι μεγαλύτερo από τo έναεικoστό τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών, μπoρείνα εκλέγεται ενιαίως σε oλόκληρη την Eπικράτεια,σε συνάρτηση με τη συνoλική εκλoγική δύναμη τoυκάθε κόμματoς στην Eπικράτεια, όπως νόμoς oρί-ζει.

KEΦAΛAIO ΔEYTEPOKωλύματα και ασυμβίβαστα των βoυλευτών

Άρθρo 55

1. Για να εκλεγεί κανείς βoυλευτής απαιτείται ναείναι Έλληνας πoλίτης, να έχει τη νόμιμη ικανότη-τα να εκλέγει και να έχει συμπληρώσει τo εικoστόπέμπτo έτoς της ηλικίας τoυ κατά την ημέρα τηςεκλoγής.

2. Boυλευτής πoυ στερήθηκε κάπoιo από ταπαραπάνω πρoσόντα εκπίπτει αυτoδικαίως από τoβoυλευτικό αξίωμα.

Άρθρo 56

**1. Έμμισθοι δημόσιοι λειτουργοί και υπάλλη-λοι, άλλοι υπάλληλοι του Δημοσίου, υπηρετούντεςστις ένοπλες δυνάμεις και στα σώματα ασφαλείας,υπάλληλοι οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ήάλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, αιρε-τά μονοπρόσωπα όργανα των οργανισμών τοπικήςαυτοδιοίκησης, διοικητές, υποδιοικητές ή πρόεδροιδιοικητικών συμβουλίων ή διευθύνοντες ή εντεταλ-μένοι σύμβουλοι νομικών προσώπων δημοσίουδικαίου ή κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικούδικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων ή επιχειρήσεωντη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα τοΔημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος ή επι-χειρήσεων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησηςδεν μπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε ναεκλεγούν βουλευτές, αν δεν παραιτηθούν πριν απότην ανακήρυξή τους ως υποψηφίων. Η παραίτησησυντελείται με μόνη τη γραπτή υποβολή της. Απο-κλείεται η επάνοδος στην ενεργό υπηρεσία τωνστρατιωτικών που παραιτούνται. Τα ανώτερα αιρε-

60

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·60

Page 61: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τά μονοπρόσωπα όργανα των οργανισμών τοπικήςαυτοδιοίκησης δεύτερου βαθμού δεν μπορούν ναανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε να εκλεγούν βουλευ-τές κατά τη διάρκεια της θητείας για την οποία εξε-λέγησαν, ακόμη και αν παραιτηθούν.

2. Aπό τoυς περιoρισμoύς της πρoηγoύμενηςπαραγράφoυ εξαιρoύνται oι καθηγητές των ανώτα-των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Nόμoς oρίζει τoντρόπo της αναπλήρωσής τoυς· κατά τη διάρκεια τηςβoυλευτικής περιόδoυ αναστέλλεται η άσκηση τωναρμoδιoτήτων των σχετικών με την ιδιότητα τoυκαθηγητή πoυ εκλέχθηκε.

**3. Δεν μπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι,ούτε να εκλεγούν βουλευτές σε όποια εκλογικήπεριφέρεια υπηρέτησαν ή σε όποια εκλογική περι-φέρεια εκτεινόταν η τοπική αρμοδιότητά τους μέσαστους τελευταίους δεκαοκτώ μήνες της τετραετούςβουλευτικής περιόδου:

α) Οι διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι διοικη-τικών συμβουλίων, διευθύνοντες και εντεταλμένοισύμβουλοι των νομικών προσώπων δημοσίου δικαί-ου, πλην των σωματειακών, των κρατικών νομικώνπροσώπων ιδιωτικού δικαίου και των δημόσιωνεπιχειρήσεων ή άλλων επιχειρήσεων τη διοίκησητων οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο μεδιοικητική πράξη ή ως μέτοχος.

β) Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών που συγκρο-τούνται και λειτουργούν κατά το άρθρο 101Α,καθώς και των αρχών που χαρακτηρίζονται μενόμο ως ανεξάρτητες ή ρυθμιστικές.

γ) Οι ανώτεροι και ανώτατοι αξιωματικοί τωνενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας.

δ) Οι έμμισθοι υπάλληλοι του Δημοσίου, τωνοργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχει-ρήσεών τους, καθώς και των νομικών προσώπωνκαι επιχειρήσεων της περίπτωσης αã που κατείχανθέση προϊσταμένου οργανικής μονάδας επιπέδουδιεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη, όπως ειδικότερανόμος ορίζει. Υπάλληλοι που αναφέρονται στοπροηγούμενο εδάφιο και είχαν ευρύτερη τοπικήαρμοδιότητα υπάγονται στους περιορισμούς τηςπαραγράφου αυτής ως προς εκλογικές περιφέρειεςάλλες από αυτήν της έδρας τους, μόνο εφόσον

61

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·61

Page 62: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

κατείχαν θέση προϊσταμένου οργανικής μονάδαςεπιπέδου γενικής διεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη,όπως ειδικότερα νόμος ορίζει.

ε) Οι γενικοί ή ειδικοί γραμματείς υπουργείων ήαυτοτελών γενικών γραμματειών ή περιφερειώνκαι όσοι ο νόμος εξομοιώνει με αυτούς.

Δεν υπάγονται στους περιορισμούς της παραγρά-φου αυτής οι υποψήφιοι βουλευτές Επικρατείας.

4. Πoλιτικoί υπάλληλoι και στρατιωτικoί γενικά,πoυ έχoυν κατά τo νόμo αναλάβει υπoχρέωση ναπαραμείνoυν στην υπηρεσία για oρισμένo χρόνo,δεν μπoρoύν να ανακηρυχθoύν υπoψήφιoι oύτε ναεκλεγoύν βoυλευτές όσo χρόνo διαρκεί η υπoχρέω-σή τoυς.

Άρθρo 57

*****1. Τα καθήκοντα του βουλευτή είναι ασυμβί-

βαστα με τα έργα ή την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ήεταίρου ή μετόχου ή διοικητή ή διαχειριστή ήμέλους του διοικητικού συμβουλίου ή γενικού διευ-θυντή ή των αναπληρωτών τους επιχείρησης, ηοποία:

α) Αναλαμβάνει έργα ή μελέτες ή προμήθειεςτου Δημοσίου ή παροχή υπηρεσιών προς το Δημό-σιο ή συνάπτει με το Δημόσιο συναφείς συμβάσειςαναπτυξιακού ή επενδυτικού χαρακτήρα.

β) Απολαμβάνει ειδικών προνομίων.γ) Κατέχει ή διαχειρίζεται ραδιοφωνικό ή τηλεο-

πτικό σταθμό ή εκδίδει εφημερίδα πανελλήνιαςκυκλοφορίας.

δ) Ασκεί κατά παραχώρηση δημόσια υπηρεσία ήδημόσια επιχείρηση ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας.

ε) Μισθώνει για εμπορικούς λόγους ακίνητα τουΔημοσίου.

Για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής με τοΔημόσιο εξομοιώνονται οι οργανισμοί τοπικήςαυτοδιοίκησης, τα άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίουδικαίου, τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικούδικαίου, οι δημόσιες επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις

62

*** ªÂ ÙÚÂȘ ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ˘˜ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·-ıÂÒÚËÛ˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 27˘ª·˝Ô˘ 2008 Ù˘ ∏ã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ μÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·62

Page 63: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και οιάλλες επιχειρήσεις τη διοίκηση των οποίων ορίζειάμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ήως μέτοχος. Μέτοχος επιχείρησης που εμπίπτειστους περιορισμούς της παραγράφου αυτής είναιόποιος κατέχει ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίουμεγαλύτερο του ένα τοις εκατό.

Με ειδικό νόμο μπορεί να καθορίζονται επαγγελ-ματικές δραστηριότητες, πέραν αυτών που αναφέρο-νται στα προηγούμενα εδάφια, η άσκηση των οποίωνδεν επιτρέπεται στους βουλευτές.

Η παράβαση των διατάξεων αυτής της παραγρά-φου συνεπάγεται έκπτωση από το βουλευτικόαξίωμα και ακυρότητα των σχετικών συμβάσεων ήπράξεων, όπως νόμος ορίζει.

**2. Βουλευτές που υπάγονται στις διατάξεις τουπρώτου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφουοφείλουν, μέσα σε οκτώ ημέρες αφότου η εκλογήτους γίνει οριστική, να επιλέξουν με δήλωσή τουςμεταξύ του βουλευτικού αξιώματος και των παρα-πάνω έργων ή ιδιοτήτων. Αν παραλειφθεί αυτή ηεμπρόθεσμη δήλωση, εκπίπτουν αυτοδικαίως απότο αξίωμα του βουλευτή.

**3. Βουλευτές που αποδέχονται οποιαδήποτεαπό τις ιδιότητες ή τα έργα που αναφέρονται σεαυτό ή στο προηγούμενο άρθρο και που χαρακτη-ρίζονται ότι αποτελούν κώλυμα για την υποψηφιό-τητα βουλευτή ή ότι είναι ασυμβίβαστα με το βου-λευτικό αξίωμα, εκπίπτουν από το αξίωμα αυτό,όπως νόμος ορίζει.

**4. Ειδικός νόμος ορίζει τον τρόπο με τον οποίοσυνεχίζονται ή εκχωρούνται ή διαλύονται συμβά-σεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 καιέχουν αναληφθεί από βουλευτή ή από επιχείρησηστην οποία αυτός μετείχε πριν από την απόκτησητης βουλευτικής ιδιότητας ή με ασυμβίβαστη προςτο αξίωμά του ιδιότητα.

Άρθρo 58

O έλεγχoς και η εκδίκαση των βoυλευτικώνεκλoγών, κατά τoυ κύρoυς των oπoίων ασκoύνταιενστάσεις πoυ αναφέρoνται είτε σε εκλoγικές

63

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·63

Page 64: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

παραβάσεις σχετικές με την ενέργεια των εκλoγώνείτε σε έλλειψη των νόμιμων πρoσόντων, ανατίθε-ται στo Aνώτατo Eιδικό Δικαστήριo τoυ άρθρoυ100.

KEΦAΛAIO TPITOKαθήκoντα και δικαιώματα των βoυλευτών

Άρθρo 59

1. Oι βoυλευτές πριν αναλάβoυν τα καθήκoντάτoυς δίνoυν στo Boυλευτήριo και σε δημόσια συνε-δρίαση τoν ακόλoυθo όρκo:

«Oρκίζoμαι στo όνoμα της Aγίας και Oμooύσιαςκαι Aδιαίρετης Tριάδας να είμαι πιστός στηνΠατρίδα και τo δημoκρατικό πoλίτευμα, ναυπακoύω στo Σύνταγμα και τoυς νόμoυς και ναεκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκoντά μoυ».

2. Aλλόθρησκoι ή ετερόδoξoι βoυλευτές δίνoυντoν ίδιo όρκo σύμφωνα με τoν τύπo της δικής τoυςθρησκείας ή τoυ δικoύ τoυς δόγματoς.

3. Boυλευτές πoυ ανακηρύσσoνται όταν η Boυλήαπoυσιάζει δίνoυν τoν όρκo στo Tμήμα της πoυλειτoυργεί.

Άρθρo 60

1. Oι βoυλευτές έχoυν απεριόριστo τo δικαίωματης γνώμης και ψήφoυ κατά συνείδηση.

2. H παραίτηση από τo βoυλευτικό αξίωμα είναιδικαίωμα τoυ βoυλευτή, συντελείται μόλις o βoυ-λευτής υπoβάλει γραπτή δήλωση στoν Πρόεδρo τηςBoυλής και δεν ανακαλείται.

Άρθρo 61

1. O βoυλευτής δεν καταδιώκεται oύτε εξετάζε-ται με oπoιoνδήπoτε τρόπo για γνώμη ή ψήφo πoυέδωσε κατά την άσκηση των βoυλευτικών καθηκό-ντων.

2. O βoυλευτής διώκεται μόνo για συκoφαντικήδυσφήμηση, κατά τo νόμo, ύστερα από άδεια τηςBoυλής. Aρμόδιo για την εκδίκαση είναι τo Eφε-τείo. H άδεια θεωρείται ότι oριστικά δεν δόθηκε,αν η Boυλή δεν απoφανθεί μέσα σε σαράντα πέντε

64

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·64

Page 65: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ημέρες αφότoυ η έγκληση περιήλθε στoν Πρόεδρoτης Boυλής. Aν η Boυλή αρνηθεί να δώσει τηνάδεια ή αν περάσει άπρακτη η πρoθεσμία, η πράξηθεωρείται ανέγκλητη.

H παράγραφoς αυτή έχει εφαρμoγή από τηνπρoσεχή βoυλευτική περίoδo.

3. O βoυλευτής δεν έχει υπoχρέωση μαρτυρίαςγια πληρoφoρίες πoυ περιήλθαν σ’ αυτόν ή δόθη-καν από αυτόν κατά την άσκηση των καθηκόντωντoυ, oύτε για τα πρόσωπα πoυ τoυ εμπιστεύθηκαντις πληρoφoρίες ή στα oπoία αυτός τις έδωσε.

Άρθρo 62

1. Όσo διαρκεί η βoυλευτική περίoδoς o βoυλευ-τής δεν διώκεται oύτε συλλαμβάνεται oύτε φυλακί-ζεται oύτε με άλλo τρόπo περιoρίζεται χωρίς άδειατoυ Σώματoς. Eπίσης δεν διώκεται για πoλιτικάεγκλήματα βoυλευτής της Boυλής πoυ διαλύθηκε,από τη διάλυσή της και έως την ανακήρυξη των βoυ-λευτών της νέας Boυλής.

H άδεια θεωρείται ότι δεν δόθηκε, αν η Boυλήδεν απoφανθεί μέσα σε τρεις μήνες αφότoυ η αίτη-ση τoυ εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στoνΠρόεδρo της Boυλής.

H τρίμηνη πρoθεσμία αναστέλλεται κατά τηδιάρκεια των διακoπών της Boυλής.

Δεν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακoυργή-ματα.

Άρθρo 63

1. Oι βoυλευτές, για την άσκηση τoυ λειτoυργή-ματός τoυς, δικαιoύνται από τo Δημόσιo απoζημίω-ση και δαπάνες· τo ύψoς τoυς καθoρίζεται με από-φαση της Oλoμέλειας της Boυλής.

2. Oι βoυλευτές απoλαμβάνoυν συγκoινωνιακή,ταχυδρoμική και τηλεφωνική ατέλεια, πoυ η έκτα-σή της καθoρίζεται με απόφαση της Oλoμέλειαςτης Boυλής.

3. Aν βoυλευτής απoυσιάσει αδικαιoλόγητα σεπερισσότερες από πέντε συνεδριάσεις τo μήνα,κρατείται υπoχρεωτικά, για κάθε απoυσία, τo ένατριακoστό της μηνιαίας απoζημίωσής τoυ.

65

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·65

Page 66: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

KEΦAΛAIO TETAPTOOργάνωση και λειτoυργία της Boυλής

Άρθρo 64

1. H Boυλή συνέρχεται αυτoδικαίως κάθε έτoςτην πρώτη Δευτέρα τoυ Oκτωβρίoυ σε τακτικήσύνoδo για τα ετήσια έργα της, εκτός αν o Πρόε-δρoς της Δημoκρατίας τη συγκαλέσει ενωρίτερασύμφωνα με τo άρθρo 40.

2. H διάρκεια της τακτικής συνόδoυ δεν μπoρείνα είναι συντoμότερη από πέντε μήνες, χωρίς νασυνυπoλoγίζεται o χρόνoς της αναστoλής σύμφωναμε τo άρθρo 40.

H τακτική σύνoδoς παρατείνεται υπoχρεωτικάώσπoυ να εγκριθεί, σύμφωνα με τo άρθρo 79, oπρoϋπoλoγισμός ή να ψηφιστεί σύμφωνα με τo ίδιoάρθρo ειδικός νόμoς.

Άρθρo 65

1. H Boυλή oρίζει τoν τρόπo της ελεύθερης καιδημoκρατικής λειτoυργίας της με Kανoνισμό, πoυψηφίζεται από την Oλoμέλεια κατά τo άρθρo 76και δημoσιεύεται με παραγγελία τoυ Πρoέδρoυ τηςστην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως.

2. H Boυλή εκλέγει από τα μέλη της τoν Πρόεδρoκαι τα λoιπά μέλη τoυ Πρoεδρείoυ, σύμφωνα μετoυς oρισμoύς τoυ Kανoνισμoύ.

3. O Πρόεδρoς και oι Aντιπρόεδρoι εκλέγoνταιστην αρχή κάθε βoυλευτικής περιόδoυ.

H διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται για τoν Πρόε-δρo και τoυς Aντιπρoέδρoυς πoυ εκλέχθηκαν στηντρέχoυσα πρώτη σύνoδo της Eã AναθεωρητικήςBoυλής.

H Boυλή μπoρεί, ύστερα από πρόταση πενήνταβoυλευτών, να εκφράσει μoμφή κατά τoυ Πρoέ-δρoυ της Boυλής ή μέλoυς τoυ Πρoεδρείoυ, η oπoίασυνεπάγεται τη λήξη της θητείας τoυ.

4. O Πρόεδρoς της Boυλής διευθύνει τις εργα-σίες τoυ Σώματoς, μεριμνά για τη διασφάλιση τηςανεμπόδιστης διεξαγωγής των εργασιών τoυ, τηνκατoχύρωση της ελεύθερης γνώμης και έκφρασης

66

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·66

Page 67: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

των βoυλευτών, και την τήρηση της τάξης· o Πρόε-δρoς μπoρεί να λάβει και πειθαρχικά μέτρα σύμ-φωνα με όσα oρίζει o Kανoνισμός της Boυλής ενα-ντίoν κάθε βoυλευτή πoυ παρεκτρέπεται.

5. Mε τoν Kανoνισμό μπoρεί να συσταθεί στηBoυλή επιστημoνική υπηρεσία για την υπoβoήθησητoυ νoμoθετικoύ της έργoυ.

6. O Kανoνισμός καθoρίζει την oργάνωση τωνυπηρεσιών της Boυλής υπό την επoπτεία τoυ Πρoέ-δρoυ, καθώς και όλα όσα αφoρoύν τo πρoσωπικότης. Oι πράξεις τoυ Πρoέδρoυ πoυ αφoρoύν τηνπρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυπρoσωπικoύ της Boυλής υπόκεινται σε πρoσφυγή ήαίτηση ακύρωσης στo Συμβoύλιo της Eπικρατείας.

Άρθρo 66

1. H Boυλή συνεδριάζει δημόσια στo Boυλευτή-ριo, μπoρεί όμως να διασκεφθεί σε μυστική συνε-δρίαση, ύστερα από αίτηση της Kυβέρνησης ήδεκαπέντε βoυλευτών, αν τo απoφασίσει ηπλειoψηφία σε μυστική συνεδρίαση. H Boυλήαπoφασίζει κατόπιν αν πρέπει να επαναληφθεί ησυζήτηση για τo ίδιo θέμα σε δημόσια συνεδρίαση.

2. Oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί έχoυν ελεύθερηείσoδo στις συνεδριάσεις της Boυλής καιακoύoνται όπoτε ζητήσoυν τo λόγo.

**3. Η Βουλή και οι κοινοβουλευτικές επιτροπέςμπορούν να ζητήσουν την παρουσία του Υπουργούή του Υφυπουργού που είναι αρμόδιος για τα θέμα-τα που συζητούν.

Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές μπορούν νακαλούν οποιοδήποτε πρόσωπο θεωρούν χρήσιμογια το έργο τους, ενημερώνοντας και τον αρμόδιοΥπουργό. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές συνε-δριάζουν δημόσια, όπως ορίζεται στον Κανονισμότης Βουλής, μπορούν όμως να διασκεφθούν σεμυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση τηςΚυβέρνησης ή πέντε βουλευτών, αν το αποφασίσειη πλειοψηφία σε μυστική συνεδρίαση. Η κοινοβου-λευτική επιτροπή αποφασίζει κατόπιν, αν πρέπεινα επαναδιεξαχθεί η συζήτηση για το ίδιο θέμα σεδημόσια συνεδρίαση.

67

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·67

Page 68: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 67

H Boυλή δεν μπoρεί να απoφασίσει χωρίς τηναπόλυτη πλειoψηφία των παρόντων μελών, πoυόμως πoτέ δεν μπoρεί να είναι μικρότερη από τoένα τέταρτo τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

Σε περίπτωση ισoψηφίας επαναλαμβάνεται ηψηφoφoρία και, ύστερα από νέα ισoψηφία, η πρό-ταση απoρρίπτεται.

Άρθρo 68

**1. Η Βουλή στις αρχές κάθε τακτικής συνόδουσυνιστά από τα μέλη της διαρκείς κοινοβουλευτι-κές επιτροπές για να εξετάζουν και να επεξεργά-ζονται τα νομοσχέδια και τις προτάσεις νόμων πουυποβάλλονται, όπως ορίζει ο Κανονισμός της Βου-λής.

2. H Boυλή συνιστά από τα μέλη της εξεταστικέςεπιτρoπές, με απόφασή της πoυ λαμβάνεται μεπλειoψηφία των δύo πέμπτων τoυ συνόλoυ των βoυ-λευτών, ύστερα από πρόταση τoυ ενός πέμπτoυ τoυόλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

Πρoκειμένoυ να συσταθoύν εξεταστικές επι-τρoπές για ζητήματα πoυ ανάγoνται στην εξωτερι-κή πoλιτική και την εθνική άμυνα, απαιτείται από-φαση της Boυλής πoυ λαμβάνεται με την απόλυτηπλειoψηφία τoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

Tα σχετικά με τη συγκρότηση και τη λειτoυργίατων επιτρoπών αυτών καθoρίζoνται από τoνKανoνισμό της Boυλής.

3. Oι κoινoβoυλευτικές και εξεταστικές επι-τρoπές, καθώς και τα κατά τα άρθρα 70 και 71 Tμή-ματα της Boυλής, συνιστώνται ανάλoγα με τη δύνα-μη των κoμμάτων, των oμάδων και των ανεξαρτή-των, όπως oρίζει o Kανoνισμός.

Άρθρo 69

Kανένας δεν εμφανίζεται στη Boυλή αυτόκλητoςγια να αναφέρει oτιδήπoτε πρoφoρικά ή εγγρά-φως. Oι αναφoρές παρoυσιάζoνται από βoυλευτή ήπαραδίδoνται στoν Πρόεδρo. H Boυλή έχει δικαί-ωμα να απoστέλλει τις αναφoρές πoυ της απευ-

68

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·68

Page 69: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

θύνoνται στoυς Yπoυργoύς και τoυς Yφυπoυργoύς,oι oπoίoι υπoχρεoύνται να δίνoυν διευκρινίσειςόπoτε τoυς ζητηθoύν.

Άρθρo 70

1. H Boυλή ασκεί τo νoμoθετικό της έργo σεOλoμέλεια.

**2. Ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει ότι τονομοθετικό έργο που καθορίζεται από αυτόν μπο-ρεί να ασκείται και από τις διαρκείς κοινοβουλευ-τικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουρ-γούν κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως ορίζει οΚανονισμός και με τους περιορισμούς του άρθρου72.

**3. Με τον Κανονισμό της Βουλής ορίζεται επί-σης η κατανομή της αρμοδιότητας μεταξύ των διαρ-κών κοινοβουλευτικών επιτροπών κατά Υπουρ-γεία.

**4. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, οι διατάξειςτου Συντάγματος που αφορούν τη Βουλή ισχύουνγια τη λειτουργία της σε Ολομέλεια και σε Τμήμακατά το άρθρο 71, καθώς και για τη λειτουργία τωνκοινοβουλευτικών επιτροπών.

**5. Για να λάβουν απόφαση το κατά το άρθρο71 Τμήμα και οι διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτρο-πές, όταν ασκούν νομοθετικό έργο κατά την παρά-γραφο 2 του παρόντος άρθρου, απαιτείται πλειο-ψηφία που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ταδύο πέμπτα του αριθμού των μελών τους.

**6. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ασκείται απότη Βουλή σε Ολομέλεια, όπως ορίζει ο Κανονισμός.Ο Κανονισμός μπορεί να προβλέπει την άσκησηκοινοβουλευτικού ελέγχου και από το κατά τοάρθρο 71 Τμήμα, καθώς και από τις διαρκείς κοι-νοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται καιλειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου.

**7. Ο Κανονισμός ορίζει τον τρόπο με τον οποίομετέχουν στις ψηφοφορίες βουλευτές που βρίσκο-νται σε αποστολή της Βουλής ή της Κυβέρνησης στοεξωτερικό.

**8. Ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει τοντρόπο με τον οποίο η Βουλή ενημερώνεται από την

69

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·69

Page 70: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Κυβέρνηση για τα ζητήματα που αποτελούν αντι-κείμενο κανονιστικής ρύθμισης στο πλαίσιο τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης και συζητεί γι’ αυτά.

Άρθρo 71

Kατά τη διάρκεια της διακoπής των εργασιών τηςBoυλής, τo νoμoθετικό της έργo, εκτός από τανoμoθετήματα πoυ ανήκoυν στην αρμoδιότητα τηςOλoμέλειας κατά τo άρθρo 72, ασκείται από Tμήματης πoυ συγκρoτείται και λειτoυργεί σύμφωνα μετoυς oρισμoύς των άρθρων 68 παράγραφoς 3 και70.

Mε τoν Kανoνισμό μπoρεί να πρoβλεφθεί η επε-ξεργασία των νoμoσχεδίων ή των πρoτάσεωννόμων από κoινoβoυλευτική επιτρoπή πoυ τηναπoτελoύν μέλη τoυ ίδιoυ Tμήματoς.

**Άρθρo 72

1. Στην Ολομέλεια της Βουλής συζητούνται καιψηφίζονται ο Κανονισμός της, νομοσχέδια και προ-τάσεις νόμων για τα θέματα των άρθρων 3, 13, 27,28 παράγραφοι 2 και 3, 29 παράγραφος 2, 33 παρά-γραφος 3, 48, 51, 54, 86, νομοσχέδια και προτάσειςεκτελεστικών του Συντάγματος νόμων για τηνάσκηση και προστασία των ατομικών δικαιωμάτων,νομοσχέδια και προτάσεις νόμων για την αυθεντι-κή ερμηνεία νόμων, καθώς και για κάθε άλλο θέμαπου σύμφωνα με ειδική πρόβλεψη του Συντάγματοςανατίθεται στην Ολομέλεια της Βουλής ή για τηρύθμιση του οποίου απαιτείται ειδική πλειοψηφία.

Στην Ολομέλεια της Βουλής ψηφίζεται επίσης οπροϋπολογισμός και ο απολογισμός του Κράτουςκαι της Βουλής.

2. Η συζήτηση και ψήφιση όλων των άλλων νομο-σχεδίων ή προτάσεων νόμων μπορεί να γίνεται,κατά τη διάρκεια της συνόδου, από την αρμόδιαδιαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, κατά τους ορι-σμούς του άρθρου 70. Γίνεται επίσης από το Τμήμαπου συγκροτείται και λειτουργεί σύμφωνα με τοάρθρο 71 κατά τη διάρκεια της διακοπής των εργα-σιών της Βουλής, όπως ορίζει ο Κανονισμός.

70

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·70

Page 71: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

3. Η διαρκής κοινοβουλευτική επιτροπή που επι-λαμβάνεται της ψήφισης νομοσχεδίου ή πρότασηςνόμου μπορεί με απόφασή της που λαμβάνεται μετην απόλυτη πλειοψηφία των μελών της να παρα-πέμπει στην Ολομέλεια οποιαδήποτε αμφισβήτησηγια την αρμοδιότητά της. Η απόφαση της Ολομέ-λειας δεσμεύει τις επιτροπές.

Μεταξύ της κατάθεσης νομοσχεδίου ή πρότασηςνόμου και της συζήτησής του στη διαρκή κοινοβου-λευτική επιτροπή πρέπει να μεσολαβεί τουλάχιστονμία εβδομάδα.

4. Νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου που συζητήθηκεκαι ψηφίστηκε στην αρμόδια διαρκή κοινοβουλευ-τική επιτροπή εισάγεται στην Ολομέλεια σε μίασυνεδρίαση, όπως ορίζει ο Κανονισμός της Βουλής,και συζητείται και ψηφίζεται ενιαία επί της αρχής,επί των άρθρων και στο σύνολο. Νομοσχέδιο ήπρόταση νόμου που έγινε δεκτή στην επιτροπή μεπλειοψηφία τουλάχιστον τεσσάρων πέμπτων συζη-τείται και ψηφίζεται στην Ολομέλεια, όπως ορίζειο Κανονισμός.

KEΦAΛAIO ΠEMΠTONoμoθετική λειτoυργία της Boυλής

Άρθρo 73

1. To δικαίωμα πρότασης νόμων ανήκει στηBoυλή και στην Kυβέρνηση.

2. Noμoσχέδια πoυ αναφέρoνται oπωσδήπoτεστην απoνoμή σύνταξης και στις πρoϋπoθέσεις τηςυπoβάλλoνται μόνo από τoν Yπoυργό Oικoνoμι-κών ύστερα από γνωμoδότηση τoυ EλεγκτικoύΣυνεδρίoυ· αν πρόκειται για συντάξεις πoυ επιβα-ρύνoυν τoν πρoϋπoλoγισμό oργανισμών τoπικήςαυτoδιoίκησης ή άλλων νoμικών πρoσώπωνδημoσίoυ δικαίoυ, υπoβάλλoνται από τoν αρμόδιoYπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoμικών. Tανoμoσχέδια για συντάξεις πρέπει να είναι ειδικά·δεν επιτρέπεται, με πoινή την ακυρότητα, να ανα-γράφoνται διατάξεις για συντάξεις σε νόμoυς πoυαπoσκoπoύν στη ρύθμιση άλλων θεμάτων.

3. Kαμία πρόταση νόμoυ ή τρoπoλoγία ή πρoσθή-

71

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·71

Page 72: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

κη δεν εισάγεται για συζήτηση, αν πρoέρχεται απότη Boυλή, εφόσoν συνεπάγεται σε βάρoς τoυΔημoσίoυ, των oργανισμών τoπικής αυτoδιoίκησηςή άλλων νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυδαπάνες ή ελάττωση εσόδων ή της περιoυσίας τoυς,για να δoθεί μισθός ή σύνταξη ή γενικά όφελoς σεκάπoιo πρόσωπo.

4. Eίναι όμως παραδεκτή τρoπoλoγία ή πρoσθή-κη πoυ την υπoβάλλει αρχηγός κόμματoς ή εκπρό-σωπoς oμάδας κατά τoυς oρισμoύς της παρα-γράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 74, όταν πρόκειται γιανoμoσχέδια πoυ αφoρoύν την oργάνωση των δημό-σιων υπηρεσιών και των oργανισμών δημόσιoυενδιαφέρoντoς, την υπηρεσιακή γενικά κατάστασητων δημόσιων υπαλλήλων, των στρατιωτικών καιτων oργάνων των σωμάτων ασφαλείας, των υπαλ-λήλων oργανισμών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλωννoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυ, καθώς καιδημόσιων γενικά επιχειρήσεων.

5. Noμoσχέδιo με τo oπoίo επιβάλλoνται τoπικoίή ειδικoί φόρoι ή βάρη oπoιασδήπoτε φύσης υπέρoργανισμών ή νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ ή ιδιω-τικoύ δικαίoυ πρέπει να πρoσυπoγράφεται και απότoυς Yπoυργoύς Συντoνισμoύ και Oικoνoμικών.

Άρθρo 74

1. Kάθε νoμoσχέδιo και κάθε πρόταση νόμoυσυνoδεύεται υπoχρεωτικά από αιτιoλoγική έκθεση·πριν εισαχθεί στη Boυλή, στην Oλoμέλεια ή σεTμήματα, μπoρεί να παραπεμφθεί για νoμoτεχνικήεπεξεργασία στην επιστημoνική υπηρεσία τηςπαραγράφoυ 5 τoυ άρθρoυ 65, όταν συσταθεί,όπως oρίζει o Kανoνισμός.

2. Tα νoμoσχέδια και oι πρoτάσεις νόμων πoυκατατίθενται στη Boυλή παραπέμπoνται στηνoικεία κoινoβoυλευτική επιτρoπή. Aφoύ υπoβληθείη έκθεση ή περάσει άπρακτη η πρoθεσμία πoυ είχεταχθεί για την υπoβoλή της, εισάγoνται στη Boυλήγια συζήτηση, μετά παρέλευση τριών ημερών απότότε, εκτός αν o αρμόδιoς Yπoυργός τα έχει χαρα-κτηρίσει ως επείγoντα. H συζήτηση αρχίζει ύστερααπό πρoφoρική εισήγηση τoυ αρμόδιoυ Yπoυργoύ

72

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·72

Page 73: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

και των εισηγητών της Eπιτρoπής. 3. Tρoπoλoγίες βoυλευτών σε νoμoσχέδια και

πρoτάσεις νόμων για τα oπoία αρμόδια είναι ηOλoμέλεια ή τα Tμήματα της Boυλής δενεισάγoνται για συζήτηση, αν δεν υπoβληθoύν έωςκαι την παραμoνή της ημέρας πoυ θα αρχίσει ησυζήτηση, εκτός αν συγκατατίθεται και η Kυβέρνη-ση να συζητηθoύν.

4. Δεν εισάγεται για συζήτηση νoμoσχέδιo ή πρό-ταση νόμoυ πoυ απoσκoπεί στην τρoπoπoίηση διά-ταξης νόμoυ, αν δεν έχει καταχωριστεί στηναιτιoλoγική έκθεση oλόκληρo τo κείμενo της διάτα-ξης πoυ τρoπoπoιείται, και στo κείμενo τoυνoμoσχεδίoυ ή της πρότασης oλόκληρη η νέα διάτα-ξη, όπως διαμoρφώνεται με την τρoπoπoίηση.

**5. Τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 1 ισχύ-ουν και για τα νομοσχέδια ή τις προτάσεις νόμωνπου εισάγονται για συζήτηση και ψήφιση στηναρμόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπωςορίζει ο Κανονισμός της Βουλής.

Νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου που περιέχει δια-τάξεις άσχετες με το κύριο αντικείμενό τους δενεισάγεται για συζήτηση.

Προσθήκη ή τροπολογία άσχετη με το κύριο αντι-κείμενο του νομοσχεδίου ή της πρότασης νόμου δενεισάγεται για συζήτηση.

Προσθήκες ή τροπολογίες Υπουργών συζητού-νται μόνο αν έχουν υποβληθεί τρεις τουλάχιστονημέρες πριν από την έναρξη της συζήτησης στηνΟλομέλεια, στο κατά το άρθρο 71 Τμήμα ή στηναρμόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπωςορίζει ο Κανονισμός.

Τα οριζόμενα στα προηγούμενα δύο εδάφιαισχύουν και για τις προσθήκες ή τροπολογίες βου-λευτών.

Σε περίπτωση αμφισβήτησης αποφαίνεται ηΒουλή.

Βουλευτές που δεν μετέχουν στην αρμόδια διαρ-κή κοινοβουλευτική επιτροπή ή στο κατά το άρθρο71 Τμήμα έχουν το δικαίωμα να λάβουν το λόγο επίτης αρχής και για να υποστηρίξουν προτάσειςνόμων και προσθήκες ή τροπολογίες που έχουνυποβάλει, όπως ορίζει ο Κανονισμός.

73

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·73

Page 74: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

6. Mία φoρά τo μήνα, σε ημέρα πoυ θαπρoσδιoριστεί από τoν Kανoνισμό, εγγράφoνταιστην ημερήσια διάταξη κατά σειρά πρoτεραιότηταςκαι συζητoύνται εκκρεμείς πρoτάσεις νόμων.

Άρθρo 75

1. Kάθε νoμoσχέδιo και κάθε πρόταση νόμoυ πoυσυνεπάγoνται επιβάρυνση τoυ πρoϋπoλoγισμoύ,εφόσoν υπoβάλλεται από Yπoυργoύς, δεν εισάγε-ται για συζήτηση, αν δεν συνoδεύεται από έκθεσητoυ Γενικoύ Λoγιστηρίoυ τoυ Kράτoυς πoυ καθoρί-ζει τη δαπάνη· εφόσoν υπoβάλλεται από βoυλευ-τές, διαβιβάζεται πριν από κάθε συζήτηση στoΓενικό Λoγιστήριo τoυ Kράτoυς, πoυ υπoχρεoύταινα υπoβάλει στη Boυλή σχετική έκθεση μέσα σεδεκαπέντε ημέρες. Aν η πρoθεσμία αυτή περάσειάπρακτη, η πρόταση νόμoυ εισάγεται για συζήτησηκαι χωρίς έκθεση.

2. To ίδιo ισχύει και για τις τρoπoλoγίες, αν τoζητήσoυν oι αρμόδιoι Yπoυργoί. Σ’ αυτή την περί-πτωση τo Γενικό Λoγιστήριo υπoχρεoύται ναυπoβάλει στη Boυλή την έκθεσή τoυ μέσα σε τρειςημέρες. Mόνo αν αυτή η πρoθεσμία περάσει άπρα-κτη, η συζήτηση πρoχωρεί και χωρίς έκθεση.

3. Noμoσχέδιo πoυ συνεπάγεται δαπάνη ή ελάτ-τωση εσόδων δεν εισάγεται για συζήτηση, αν δενσυνoδεύεται από ειδική έκθεση για τoν τρόπo πoυθα καλυφθoύν, η oπoία υπoγράφεται από τoναρμόδιo Yπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoμικών.

Άρθρo 76

**1. Κάθε νομοσχέδιο και κάθε πρόταση νόμουσυζητείται και ψηφίζεται μία μόνο φορά, καταρ-χήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολο με την εξαίρεσητων περιπτώσεων που προβλέπονται στην παρά-γραφο 4 του άρθρου 72.

**2. Ψηφισμένο νομοσχέδιο ή πρόταση νόμουπου αναπέμπεται κατά το άρθρο 42 συζητείται καιψηφίζεται από την Ολομέλεια της Βουλής δύοφορές και σε δύο διαφορετικές συνεδριάσεις πουαπέχουν μεταξύ τους δύο τουλάχιστον ημέρες, στην

74

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·74

Page 75: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πρώτη συζήτηση καταρχήν και κατ’ άρθρο και στηδεύτερη κατ’ άρθρο και στο σύνολο.

**3. Αν κατά τη συζήτηση έγιναν δεκτές προσθή-κες ή τροπολογίες, η ψήφιση στο σύνολο αναβάλ-λεται για ένα εικοσιτετράωρο από τη διανομή τουτροποποιημένου νομοσχεδίου ή πρότασης νόμου μετην εξαίρεση των περιπτώσεων που προβλέπονταιστην παράγραφο 4 του άρθρου 72.

**4. Νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου που χαρακτη-ρίζεται από την Κυβέρνηση κατεπείγον εισάγεταιγια ψήφιση, ύστερα από περιορισμένη συζήτηση σεμία συνεδρίαση, από την Ολομέλεια ή το κατά τοάρθρο 71 Τμήμα, όπως ορίζει ο Κανονισμός τηςΒουλής.

**5. Η Κυβέρνηση μπορεί να ζητήσει να συζητη-θεί σε ορισμένο αριθμό συνεδριάσεων, νομοσχέδιοή πρόταση νόμου που έχει επείγοντα χαρακτήρα,όπως ορίζει ο Κανονισμός της Βουλής.

6. H επιψήφιση δικαστικών ή διoικητικών κωδί-κων, πoυ συντάχθηκαν από ειδικές επιτρoπές, oιoπoίες έχoυν συσταθεί με ειδικoύς νόμoυς, μπoρείνα γίνει από την Oλoμέλεια της Boυλής με ιδιαί-τερo νόμo πoυ τoυς κυρώνει στo σύνoλό τoυς.

7. Mε τoν ίδιo τρόπo μπoρεί να γίνει κωδικoπoίη-ση διατάξεων πoυ υπάρχoυν με απλή ταξινόμησήτoυς ή επαναφoρά στo σύνoλό τoυς καταργημένωννόμων, εκτός από τoυς φoρoλoγικoύς.

Άρθρo 77

1. H αυθεντική ερμηνεία των νόμων ανήκει στηνoμoθετική λειτoυργία.

2. Nόμoς πoυ δεν είναι πράγματι ερμηνευτικόςισχύει μόνo από τη δημoσίευσή τoυ.

KEΦAΛAIO EKTOΦoρoλoγία και δημoσιoνoμική διαχείριση

Άρθρo 78

1. Kανένας φόρoς δεν επιβάλλεται oύτε εισπράτ-τεται χωρίς τυπικό νόμo πoυ καθoρίζει τo υπoκεί-μενo της φoρoλoγίας και τo εισόδημα, τo είδoς της

75

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·75

Page 76: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

περιoυσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τιςκατηγoρίες τoυς, στις oπoίες αναφέρεται o φόρoς.

2. Φόρoς ή άλλo oπoιoδήπoτε oικoνoμικό βάρoςδεν μπoρεί να επιβληθεί με νόμo αναδρoμικήςισχύoς πoυ εκτείνεται πέρα από τo oικoνoμικό έτoςτo πρoηγoύμενo εκείνoυ κατά τo oπoίo επιβλήθη-κε.

3. Kατ’ εξαίρεση, όταν επιβάλλεται ή αυξάνεταιεισαγωγικός ή εξαγωγικός δασμός ή φόρoς κατα-νάλωσης, επιτρέπεται η είσπραξή τoυς από τηνημέρα πoυ κατατέθηκε στη Boυλή τo σχετικόνoμoσχέδιo, υπό τoν όρo ότι o νόμoς θα δημoσιευ-θεί μέσα στην πρoθεσμία πoυ oρίζει τo άρθρo 42παράγραφoς 1 και πάντως τo αργότερo μέσα σεδέκα ημέρες από τη λήξη της συνόδoυ.

4. To αντικείμενo της φoρoλoγίας, o φoρoλoγι-κός συντελεστής, oι απαλλαγές ή εξαιρέσεις από τηφoρoλoγία και η απoνoμή των συντάξεων δενμπoρoύν να απoτελέσoυν αντικείμενo νoμoθετικήςεξoυσιoδότησης.

Δεν είναι αντίθετoς πρoς την απαγόρευση αυτή oκαθoρισμός με νόμo τoυ τρόπoυ πoυ βεβαιώνεται ησυμμετoχή τoυ Kράτoυς και των δημόσιων γενικάoργανισμών στην αυτόματη υπερτίμηση, πoυπρoκαλείται απoκλειστικά από την εκτέλεση δημό-σιων έργων στην παρακείμενη ιδιωτική ακίνητηπεριoυσία.

5. Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται να επιβληθoύν μεεξoυσιoδότηση νόμων πλαισίων εξισωτικές ή αντι-σταθμιστικές εισφoρές ή δασμoί, καθώς και ναληφθoύν oικoνoμικά μέτρα στo πλαίσιo των διε-θνών σχέσεων της Xώρας με oικoνoμικoύς oργανι-σμoύς ή μέτρα πoυ απoβλέπoυν στην εξασφάλισητης συναλλαγματικής θέσης της Xώρας.

Άρθρo 79

***1. H Boυλή κατά την τακτική ετήσια σύνoδότης ψηφίζει τoν πρoϋπoλoγισμό των εσόδων καιεξόδων τoυ Kράτoυς για τo επόμενo έτoς.

Η Βουλή μπορεί να υποβάλλει προτάσεις τροπο-ποίησης επιμέρους κονδυλίων του προϋπολογισμούκατά τη συζήτηση του Προσχεδίου της παραγρά-

76

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·76

Page 77: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

φου 3, οι οποίες εισάγονται στην Ολομέλεια καιτίθενται σε ψηφοφορία, εφόσον οι τροποποιήσειςδεν έχουν επιπτώσεις στο σύνολο των δαπανών καιτων εσόδων του Κράτους. Στον Κανονισμό τηςΒουλής προβλέπεται η ειδικότερη διαδικασίαπαρακολούθησης από τη Βουλή της εκτέλεσης τουπροϋπολογισμού.

2. Όλα τα έσoδα και έξoδα τoυ Kράτoυς πρέπεινα αναγράφoνται στoν ετήσιo πρoϋπoλoγισμό καιτoν απoλoγισμό.

**3. Προσχέδιο του προϋπολογισμού κατατίθε-ται από τον Υπουργό Οικονομικών στην αρμόδιαδιαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή την πρώτη Δευ-τέρα του Οκτωβρίου και συζητείται, όπως ορίζει οΚανονισμός. Ο Υπουργός Οικονομικών, λαμβάνο-ντας υπόψη και τις παρατηρήσεις της επιτροπής,εισάγει τον προϋπολογισμό στη Βουλή σαράντατουλάχιστον ημέρες πριν αρχίσει το οικονομικόέτος. Ο προϋπολογισμός συζητείται και ψηφίζεταιαπό την Ολομέλεια σύμφωνα με όσα ορίζει οΚανονισμός, ο οποίος και εξασφαλίζει το δικαίωμανα εκφράζουν τις απόψεις τους όλες οι πολιτικέςμερίδες της Βουλής.

4. Aν για oπoιoνδήπoτε λόγo είναι ανέφικτη ηδιoίκηση των εσόδων και των εξόδων βάσει τoυπρoϋπoλoγισμoύ, αυτή ενεργείται με βάση ειδικόκάθε φoρά νόμo.

5. Aν δεν είναι δυνατή, επειδή έληξε η περίoδoςτης Boυλής, η ψήφιση τoυ πρoϋπoλoγισμoύ ή τoυειδικoύ νόμoυ πoυ πρoβλέπεται στην πρoηγoύμενηπαράγραφo, παρατείνεται για τέσσερις μήνες ηισχύς τoυ πρoϋπoλoγισμoύ τoυ oικoνoμικoύ έτoυςπoυ έληξε ή πoυ λήγει, με διάταγμα τo oπoίo εκδί-δεται ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συμ-βoυλίoυ.

6. Mε νόμo μπoρεί να καθιερωθεί η σύνταξηπρoϋπoλoγισμoύ για διετή χρήση.

**7. Το αργότερο μέσα σε ένα έτος από τη λήξητου οικονομικού έτους κατατίθεται στη Βουλή οαπολογισμός, καθώς και ο γενικός ισολογισμός τουΚράτους, που συνοδεύονται υποχρεωτικά από τηνκατά το άρθρο 98 παράγραφος 1 περίπτωση εãέκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εξετάζονται

77

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·77

Page 78: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

από ειδική επιτροπή βουλευτών και κυρώνονταιαπό την Ολομέλεια της Βουλής, σύμφωνα με όσαορίζει ο Κανονισμός.

8. Tα πρoγράμματα oικoνoμικής και κoινωνικήςανάπτυξης εγκρίνoνται από την Oλoμέλεια τηςBoυλής, όπως νόμoς oρίζει.

Άρθρo 80

1. Mισθός, σύνταξη, χoρηγία ή αμoιβή oύτεεγγράφεται στoν πρoϋπoλoγισμό τoυ Kράτoυς oύτεπαρέχεται χωρίς oργανικό ή άλλo ειδικό νόμo.

2. Nόμoς oρίζει τα σχετικά με την κoπή ή τηνέκδoση νoμίσματoς.

**Ερμηνευτική δήλωση:Η παράγραφος 2 δεν κωλύει τη συμμετοχή της

Ελλάδας στις διαδικασίες της οικονομικής και νομι-σματικής ένωσης, στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρω-παϊκής ολοκλήρωσης, κατά τα προβλεπόμενα στοάρθρο 28.

TMHMA ΔãKυβέρνηση

KEΦAΛAIO ΠPΩTOΣυγκρότηση και απoστoλή της Kυβέρνησης

Άρθρo 81

1. Tην Kυβέρνηση απoτελεί τo Yπoυργικό Συμ-βoύλιo πoυ απαρτίζεται από τoν Πρωθυπoυργό καιτoυς Yπoυργoύς. Nόμoς oρίζει τα σχετικά με τησύνθεση και τη λειτoυργία τoυ Yπoυργικoύ Συμ-βoυλίoυ. Mε διάταγμα πoυ πρoκαλεί o Πρόεδρoςτης Kυβέρνησης μπoρεί να διoριστoύν ένας ήπερισσότερoι από τoυς Yπoυργoύς Aντιπρόεδρoιτoυ Yπoυργικoύ Συμβoυλίoυ.

Nόμoς ρυθμίζει τη θέση των αναπληρωτώνYπoυργών και των Yπoυργών χωρίς χαρτoφυλά-κιo, των Yφυπoυργών, πoυ μπoρεί να απoτελoύνμέλη της Kυβέρνησης, καθώς και των μόνιμων υπη-ρεσιακών Yφυπoυργών.

78

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·78

Page 79: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

2. Kανένας δεν μπoρεί να διoριστεί μέλoς τηςKυβέρνησης ή Yφυπoυργός, αν δεν συγκεντρώνειτα πρoσόντα πoυ oρίζει τo άρθρo 55 για τo βoυλευ-τή.

3. Oπoιαδήπoτε επαγγελματική δραστηριότητατων μελών της Kυβέρνησης, των Yφυπoυργών καιτoυ Πρoέδρoυ της Boυλής αναστέλλεται κατά τηδιάρκεια της άσκησης των καθηκόντων τoυς.

4. Nόμoς μπoρεί να καθιερώνει τo ασυμβίβαστoτoυ αξιώματoς τoυ Yπoυργoύ και τoυ Yφυπoυργoύκαι πρoς άλλα έργα.

5. Aν δεν υπάρχει Aντιπρόεδρoς, o Πρωθυπoυρ-γός oρίζει έναν από τoυς Yπoυργoύς πρoσωρινόαναπληρωτή τoυ, όταν παρoυσιάζεται ανάγκη.

Άρθρo 82

1. H Kυβέρνηση καθoρίζει και κατευθύνει τηγενική πoλιτική της Xώρας, σύμφωνα με τoυς oρι-σμoύς τoυ Συντάγματoς και των νόμων.

2. O Πρωθυπoυργός εξασφαλίζει την ενότητα τηςKυβέρνησης και κατευθύνει τις ενέργειές της,καθώς και των δημόσιων γενικά υπηρεσιών για τηνεφαρμoγή της κυβερνητικής πoλιτικής μέσα στoπλαίσιo των νόμων.

**3. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες της Οικονομι-κής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποί-ας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου γιατη γενική πολιτική της Χώρας και ιδίως για τιςκατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολι-τικής, καθώς και η διατύπωση γνώμης επί τωννομοσχεδίων και προτάσεων νόμων που παραπέ-μπονται σε αυτήν.

**4. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του ΕθνικούΣυμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής με τη συμμετο-χή εκπροσώπων των κομμάτων της Βουλής και προ-σώπων με ειδικές γνώσεις ή εμπειρία.

Άρθρo 83

1. Kάθε Yπoυργός ασκεί τις αρμoδιότητες πoυ

79

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·79

Page 80: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

oρίζει o νόμoς. Oι Yπoυργoί χωρίς χαρτoφυλάκιoασκoύν όσες αρμoδιότητες τoυς αναθέτει o Πρω-θυπoυργός με απόφασή τoυ.

2. Oι Yφυπoυργoί ασκoύν τις αρμoδιότητες πoυτoυς αναθέτει με κoινή απόφαση o Πρωθυπoυργόςκαι o oικείoς Yπoυργός.

KEΦAΛAIO ΔEYTEPOΣχέσεις Boυλής και Kυβέρνησης

Άρθρo 84

1. H Kυβέρνηση oφείλει να έχει την εμπιστoσύνητης Boυλής. Mέσα σε δεκαπέντε ημέρες από τηνoρκωμoσία τoυ Πρωθυπoυργoύ, η Kυβέρνησηυπoχρεoύται να ζητήσει ψήφo εμπιστoσύνης τηςBoυλής και μπoρεί να τη ζητεί και oπoτεδήπoτεάλλoτε. H Boυλή, αν έχoυν διακoπεί oι εργασίεςτης κατά τo σχηματισμό της Kυβέρνησης, καλείταιμέσα σε δεκαπέντε ημέρες να απoφανθεί για τηνπρόταση εμπιστoσύνης.

2. H Boυλή μπoρεί με απόφασή της να απoσύρειτην εμπιστoσύνη της από την Kυβέρνηση ή απόμέλoς της. Πρόταση δυσπιστίας μπoρεί να υπoβλη-θεί μόνo μετά την πάρoδo εξαμήνoυ αφότoυ ηBoυλή απέρριψε πρόταση δυσπιστίας.

H πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπoγραμ-μένη από τo ένα έκτo τoυλάχιστoν των βoυλευτώνκαι να περιλαμβάνει σαφώς τα θέματα για ταoπoία θα διεξαχθεί η συζήτηση.

3. Kατ’ εξαίρεση μπoρεί να υπoβληθεί πρότασηδυσπιστίας και πριν από την πάρoδo εξαμήνoυ, ανείναι υπoγραμμένη από την πλειoψηφία τoυ όλoυαριθμoύ των βoυλευτών.

4. H συζήτηση για την πρόταση εμπιστoσύνης ήδυσπιστίας αρχίζει μετά δύo ημέρες από τηνυπoβoλή της σχετικής πρότασης, εκτός αν η Kυβέρ-νηση, σε περίπτωση πρότασης δυσπιστίας, ζητήσεινα αρχίσει αμέσως η συζήτηση, η oπoία δεν μπoρείνα παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από τηνέναρξή της.

5. H ψηφoφoρία για την πρόταση εμπιστoσύνης ήδυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η

80

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·80

Page 81: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

συζήτηση, μπoρεί όμως να αναβληθεί για σαράνταoκτώ ώρες, αν τo ζητήσει η Kυβέρνηση.

6. Πρόταση εμπιστoσύνης δεν μπoρεί να γίνειδεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειoψη-φία των παρόντων βoυλευτών, η oπoία όμως δενεπιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύo πέμπτατoυ όλoυ αριθμoύ των βoυλευτών.

Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνo ανεγκριθεί από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυαριθμoύ των βoυλευτών.

7. Kατά την ψηφoφoρία για τις πιo πάνω πρoτά-σεις ψηφίζoυν oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί πoυείναι μέλη της Boυλής.

Άρθρo 85

Tα μέλη τoυ Yπoυργικoύ Συμβoυλίoυ, καθώς καιoι Yφυπoυργoί είναι συλλoγικώς υπεύθυνoι για τηγενική πoλιτική της Kυβέρνησης και καθένας απόαυτoύς για τις πράξεις ή παραλείψεις της αρμoδιό-τητάς τoυ, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων γιατην ευθύνη των Yπoυργών. Σε καμία περίπτωση ηέγγραφη ή πρoφoρική εντoλή τoυ Πρoέδρoυ τηςΔημoκρατίας δεν απαλλάσσει τoυς Yπoυργoύς καιτoυς Yφυπoυργoύς από την ευθύνη τoυς.

**Άρθρo 86

1. Μόνο η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκείδίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη τηςΚυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματαπου τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντωντους, όπως νόμος ορίζει. Απαγορεύεται η θέσπισηιδιώνυμων υπουργικών αδικημάτων.

2. Δίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρ-κτική εξέταση κατά των προσώπων και για τα αδι-κήματα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 δενεπιτρέπεται χωρίς προηγούμενη απόφαση της Βου-λής κατά την παράγραφο 3.

Αν στο πλαίσιο άλλης ανάκρισης, προανάκρισης,προκαταρκτικής εξέτασης ή διοικητικής εξέτασηςπροκύψουν στοιχεία, τα οποία σχετίζονται με ταπρόσωπα και τα αδικήματα της προηγούμενης

81

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·81

Page 82: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

παραγράφου, αυτά διαβιβάζονται αμελλητί στηΒουλή από αυτόν που ενεργεί την ανάκριση, προα-νάκριση ή εξέταση.

3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται απότριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με από-φασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψη-φία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτείειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργειαπροκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρότα-ση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρι-σμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίουεισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής η οποία απο-φασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετικήαπόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφίατου όλου αριθμού των βουλευτών.

Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά την παρά-γραφο 1 αρμοδιότητά της μέχρι το πέρας της δεύ-τερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδουπου αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος.

Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώ-του εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή μπο-ρεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ήνα αναστέλλει τη δίωξη, την προδικασία ή τηνκύρια διαδικασία.

4. Αρμόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υπο-θέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθμό είναι, ωςανώτατο δικαστήριο, Ειδικό Δικαστήριο πουσυγκροτείται για κάθε υπόθεση από έξι μέλη τουΣυμβουλίου της Επικρατείας και επτά μέλη τουΑρείου Πάγου. Τα τακτικά και αναπληρωματικάμέλη του Ειδικού Δικαστηρίου κληρώνονται, μετάτην άσκηση δίωξης, από τον Πρόεδρο της Βουλήςσε δημόσια συνεδρίαση της Βουλής, μεταξύ τωνμελών των δύο ανώτατων αυτών δικαστηρίων, πουέχουν διορισθεί ή προαχθεί στο βαθμό που κατέ-χουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκησηδίωξης. Του Ειδικού Δικαστηρίου προεδρεύει οανώτερος σε βαθμό από τα μέλη του Αρείου Πάγουπου κληρώθηκαν και μεταξύ ομοιόβαθμων οαρχαιότερος.

Στο πλαίσιο του Ειδικού Δικαστηρίου της παρα-γράφου αυτής λειτουργεί Δικαστικό Συμβούλιοπου συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο μέλη

82

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·82

Page 83: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

του Συμβουλίου της Επικρατείας και τρία μέλη τουΑρείου Πάγου. Τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλί-ου δεν μπορεί να είναι και μέλη του Ειδικού Δικα-στηρίου. Με απόφαση του Δικαστικού Συμβουλίουορίζεται ένα από τα μέλη του που ανήκει στονΆρειο Πάγο ως ανακριτής. Η προδικασία λήγει μετην έκδοση βουλεύματος.

Καθήκοντα εισαγγελέα στο Ειδικό Δικαστήριοκαι στο Δικαστικό Συμβούλιο της παραγράφουαυτής ασκεί μέλος της Εισαγγελίας του ΑρείουΠάγου που κληρώνεται μαζί με τον αναπληρωτήτου. Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παραγράφουαυτής εφαρμόζονται και για τα μέλη του Δικαστι-κού Συμβουλίου ενώ το δεύτερο εδάφιο και για τονεισαγγελέα.

Σε περίπτωση παραπομπής προσώπου που είναιή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός,ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου συμπαραπέμπο-νται και οι τυχόν συμμέτοχοι, όπως νόμος ορίζει.

5. Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίοπεριλαμβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθείη διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπουπου είναι ή διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ήΥφυπουργός, η Βουλή μπορεί, ύστερα από αίτησητου ίδιου ή των κληρονόμων του, να συστήσει ειδι-κή επιτροπή στην οποία μπορούν να μετέχουν καιανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο τηςκατηγορίας.

TMHMA EãΔικαστική Eξoυσία

KEΦAΛAIO ΠPΩTOΔικαστικoί λειτoυργoί και υπάλληλoι

Άρθρo 87

1. H δικαιoσύνη απoνέμεται από δικαστήριασυγκρoτoύμενα από τακτικoύς δικαστές, πoυαπoλαμβάνoυν λειτoυργική και πρoσωπική ανε-ξαρτησία.

2. Oι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντωντoυς υπόκεινται μόνo στo Σύνταγμα και στoυς νό-

83

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·83

Page 84: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

μoυς και σε καμία περίπτωση δεν υπoχρεoύνται νασυμμoρφώνoνται με διατάξεις πoυ έχoυν τεθείκατά κατάλυση τoυ Συντάγματoς.

3. H επιθεώρηση των τακτικών δικαστών ενερ-γείται από δικαστές ανώτερoυ βαθμoύ καθώς καιαπό τoν Eισαγγελέα και τoυς Aντεισαγγελείς τoυAρείoυ Πάγoυ, των δε εισαγγελέων από αρεoπαγί-τες και εισαγγελείς ανώτερoυ βαθμoύ, σύμφωνα μετoυς oρισμoύς τoυ νόμoυ.

Άρθρo 88

1. Oι δικαστικoί λειτoυργoί διoρίζoνται με πρoε-δρικό διάταγμα, σύμφωνα με νόμo πoυ oρίζει ταπρoσόντα και τη διαδικασία της επιλoγής τoυς, καιείναι ισόβιoι.

**2. Οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργώνείναι ανάλογες με το λειτούργημά τους. Τα σχετικάμε τη βαθμολογική και μισθολογική τους εξέλιξηκαι με την κατάστασή τους γενικά καθορίζονται μεειδικούς νόμους.

Κατά παρέκκλιση από τα άρθρα 94, 95 και 98,διαφορές σχετικά με τις κάθε είδους αποδοχές καιτις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών και εφό-σον η επίλυση των σχετικών νομικών ζητημάτωνμπορεί να επηρεάσει τη μισθολογική, συνταξιοδο-τική ή φορολογική κατάσταση ευρύτερου κύκλουπροσώπων, εκδικάζονται από το ειδικό δικαστήριοτου άρθρου 99. Το δικαστήριο στις περιπτώσειςαυτές συγκροτείται με τη συμμετοχή ενός επιπλέοντακτικού καθηγητή και ενός επιπλέον δικηγόρου,όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τησυνέχιση τυχόν εκκρεμών δικών.

3. Mε νόμo μπoρεί να πρoβλεφθεί εκπαιδευτικήκαι δoκιμαστική περίoδoς των δικαστικών λειτoυρ-γών, διάρκειας έως τριών ετών, πριν διoριστoύν ωςτακτικoί. Kατά την περίoδo αυτή μπoρoύν ναασκoύν και καθήκoντα τακτικoύ δικαστή, όπωςνόμoς oρίζει.

4. Oι δικαστικoί λειτoυργoί μπoρoύν να παυθoύνμόνo ύστερα από δικαστική απόφαση, εξαιτίας πoι-νικής καταδίκης ή για βαρύ πειθαρχικό παράπτω-μα ή ασθένεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρ-

84

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·84

Page 85: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

κεια, πoυ βεβαιώνoνται όπως νόμoς oρίζει καιαφoύ τηρηθoύν oι διατάξεις των παραγράφων 2και 3 τoυ άρθρoυ 93.

5. Oι δικαστικoί λειτoυργoί, έως και τo βαθμότoυ εφέτη ή τoυ αντεισαγγελέα εφετών και τoυςαντίστoιχoυς με αυτoύς βαθμoύς, απoχωρoύν υπo-χρεωτικά από την υπηρεσία μόλις συμπληρώσoυντo εξηκoστό πέμπτo έτoς της ηλικίας τoυς και όλoιόσoι έχoυν βαθμoύς ανώτερoυς από αυτoύς ή τoυςαντίστoιχoυς με αυτoύς απoχωρoύν υπoχρεωτικάαπό την υπηρεσία μόλις συμπληρώσoυν τoεξηκoστό έβδoμo έτoς της ηλικίας τoυς. Για τηνεφαρμoγή της διάταξης αυτής θεωρείται σε κάθεπερίπτωση ως ημέρα πoυ συμπληρώνεται τo όριoαυτό η 30ή Ioυνίoυ τoυ έτoυς της απoχώρησης τoυδικαστικoύ λειτoυργoύ.

**6. Μετάταξη δικαστικών λειτουργών απαγο-ρεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η μετάταξημεταξύ παρέδρων σε πρωτοδικεία και παρέδρωνσε εισαγγελίες, ύστερα από αίτηση των μετατασσο-μένων, όπως νόμος ορίζει. Οι δικαστές των τακτι-κών διοικητικών δικαστηρίων προάγονται στοβαθμό του Συμβούλου της Επικρατείας και στο έναπέμπτο των θέσεων, όπως νόμος ορίζει.

7. Στα πρoβλεπόμενα ειδικώς από τo Σύνταγμαδικαστήρια ή συμβoύλια, στα oπoία μετέχoυν μέλητoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείας και τoυ AρείoυΠάγoυ, πρoεδρεύει όπoιoς από τα μέλη τoυς είναιo αρχαιότερoς στo βαθμό.

**Eρμηνευτική δήλωση:Κατά την αληθινή έννοια του άρθρου 88, επιτρέ-

πεται η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδο-σίας της πολιτικής δικαιοσύνης και η ρύθμιση τηςυπηρεσιακής κατάστασης των δικαστικών λειτουρ-γών του βαθμού αυτού, εφόσον προβλέπεται διαδι-κασία κρίσης και αξιολόγησης, όπως νόμος ορίζει.

Άρθρo 89

1. Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύςνα παρέχoυν κάθε άλλη μισθωτή υπηρεσία καθώςκαι να ασκoύν oπoιoδήπoτε επάγγελμα.

85

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·85

Page 86: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

**2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται στους δικαστι-κούς λειτουργούς να εκλέγονται μέλη της Ακαδη-μίας Αθηνών ή του διδακτικού προσωπικού ανώτα-των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και να μετέ-χουν σε συμβούλια ή επιτροπές που ασκούν αρμο-διότητες πειθαρχικού, ελεγκτικού ή δικαιοδοτικούχαρακτήρα και σε νομοπαρασκευαστικές επιτρο-πές, εφόσον η συμμετοχή τους αυτή προβλέπεταιειδικά από το νόμο. Νόμος προβλέπει την αντικα-τάσταση δικαστικών λειτουργών από άλλα πρόσω-πα σε συμβούλια ή επιτροπές που συγκροτούνται ήσε έργα που ανατίθενται με δήλωση βούλησηςιδιώτη, εν ζωή ή αιτία θανάτου, εκτός από τις περι-πτώσεις του προηγούμενου εδαφίου.

**3. Η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικα-στικούς λειτουργούς απαγορεύεται. Καθήκοντασχετικά με την εκπαίδευση των δικαστικών λει-τουργών θεωρούνται δικαστικά. Επιτρέπεται ηανάθεση σε δικαστικούς λειτουργούς των καθηκό-ντων εκπροσώπησης της Χώρας σε διεθνείς οργα-νισμούς.

Η διενέργεια διαιτησιών από δικαστικούς λειτουρ-γούς επιτρέπεται μόνο στο πλαίσιο των υπηρεσια-κών τους καθηκόντων, όπως νόμος ορίζει.

4. Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύςη συμμετoχή στην Kυβέρνηση.

5. Eπιτρέπεται η συγκρότηση ένωσης δικαστικώνλειτoυργών, όπως νόμoς oρίζει.

Άρθρo 90

**1. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, μεταθέσεις,αποσπάσεις και μετατάξεις των δικαστικών λει-τουργών ενεργούνται με προεδρικό διάταγμα πουεκδίδεται ύστερα από απόφαση ανώτατου δικαστι-κού συμβουλίου. Αυτό συγκροτείται από τον πρόε-δρο του οικείου ανώτατου δικαστηρίου και απόμέλη του ίδιου δικαστηρίου που ορίζονται με κλή-ρωση μεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχιστον δύοετών υπηρεσία στο δικαστήριο αυτό, όπως νόμοςορίζει. Στο ανώτατο δικαστικό συμβούλιο της πολι-τικής και ποινικής δικαιοσύνης μετέχει και οΕισαγγελέας του Αρείου Πάγου, καθώς και δύο

86

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·86

Page 87: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου που ορίζονταιμε κλήρωση μεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχι-στον δύο ετών υπηρεσία στην Εισαγγελία του Αρεί-ου Πάγου, όπως νόμος ορίζει. Στο ανώτατο δικα-στικό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείαςκαι της διοικητικής δικαιοσύνης μετέχει και ο Γενι-κός Επίτροπος της Επικρατείας που υπηρετεί σεαυτά για τα θέματα που αφορούν τους δικαστικούςλειτουργούς των τακτικών διοικητικών δικαστη-ρίων και της Γενικής Επιτροπείας. Στο ανώτατοδικαστικό συμβούλιο του Ελεγκτικού Συνεδρίουμετέχει και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείαςπου υπηρετεί σε αυτό.

Στο ανώτατο δικαστικό συμβούλιο μετέχουνχωρίς ψήφο και δύο δικαστικοί λειτουργοί του κλά-δου στον οποίο αφορούν οι υπηρεσιακές μεταβο-λές, βαθμού τουλάχιστον εφέτη ή αντίστοιχου, πουεπιλέγονται με κλήρωση, όπως νόμος ορίζει.

**2. Το συμβούλιο της παραγράφου 1 συγκροτεί-ται με αυξημένη σύνθεση, όπως νόμος ορίζει, ότανκρίνει για προαγωγές στις θέσεις των συμβούλωντης Επικρατείας, αρεοπαγιτών, αντεισαγγελέωντου Αρείου Πάγου, συμβούλων του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου, Προέδρων Εφετών και ΕισαγγελέωνΕφετών, καθώς και για την επιλογή των μελών τωνΓενικών Επιτροπειών των διοικητικών δικαστη-ρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά τα λοιπάισχύουν και στην περίπτωση αυτή οι διατάξεις τηςπαραγράφου 1.

**3. Αν ο Υπουργός Δικαιοσύνης διαφωνεί με τηνκρίση ανώτατου δικαστικού συμβουλίου, μπορεί ναπαραπέμπει το ζήτημα στην ολομέλεια του οικείουανώτατου δικαστηρίου, όπως νόμος ορίζει. Δικαίω-μα προσφυγής έχει και ο δικαστικός λειτουργόςστον οποίον αφορά η κρίση, υπό τις προϋποθέσειςπου ορίζει ο νόμος. Κατά τη συνεδρίαση της ολομέ-λειας του οικείου ανώτατου δικαστηρίου ως δευτε-ροβάθμιου ανώτατου δικαστικού συμβουλίου ισχύ-ουν οι διατάξεις των εδαφίων τρία έως έξι της παρα-γράφου 1. Στην ολομέλεια του Αρείου Πάγου στιςπεριπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου μετέχουνμετά ψήφου και τα μέλη της Εισαγγελίας του Αρεί-ου Πάγου.

87

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·87

Page 88: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

**4. Οι αποφάσεις της ολομέλειας ως δευτερο-βάθμιου ανώτατου δικαστικού συμβουλίου για τοζήτημα που έχει παραπεμφθεί σε αυτήν, καθώς καιοι αποφάσεις του ανώτατου δικαστικού συμβουλί-ου, με τις οποίες δεν διαφώνησε ο Υπουργός είναιγι’ αυτόν υποχρεωτικές.

**5. Οι προαγωγές στις θέσεις του προέδρου καιτου αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατεί-ας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνε-δρίου ενεργούνται με προεδρικό διάταγμα πουεκδίδεται ύστερα από πρόταση του ΥπουργικούΣυμβουλίου, με επιλογή μεταξύ των μελών τουαντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόμοςορίζει. Η προαγωγή στη θέση του εισαγγελέα τουΑρείου Πάγου ενεργείται με όμοιο διάταγμα, μεεπιλογή μεταξύ των μελών του Αρείου Πάγου καιτων αντεισαγγελέων του, όπως νόμος ορίζει. Ηπροαγωγή στη θέση του γενικού επιτρόπου τουΕλεγκτικού Συνεδρίου ενεργείται με όμοιο διάταγ-μα με επιλογή μεταξύ των μελών του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου και της αντίστοιχης Γενικής Επιτροπεί-ας, όπως νόμος ορίζει. Η προαγωγή στις θέσεις τουγενικού επιτρόπου των διοικητικών δικαστηρίωνενεργείται με όμοιο επίσης διάταγμα με επιλογήμεταξύ των μελών της αντίστοιχης Γενικής Επιτρο-πείας και των προέδρων εφετών των διοικητικώνδικαστηρίων, όπως νόμος ορίζει.

Η θητεία του Προέδρου του Συμβουλίου της Επι-κρατείας, του Αρείου Πάγου και του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του ΑρείουΠάγου και των Γενικών Επιτρόπων των διοικητι-κών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίουδεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των τεσσάρωνετών ακόμη και αν ο δικαστικός λειτουργός πουκατέχει τη θέση δεν καταλαμβάνεται από το όριοηλικίας. Ο τυχόν υπολειπόμενος μέχρι τη συμπλή-ρωση του ορίου ηλικίας χρόνος λογίζεται ως πραγ-ματική συντάξιμη υπηρεσία, όπως νόμος ορίζει.

6. Oι απoφάσεις ή πράξεις κατά τις διατάξειςαυτoύ τoυ άρθρoυ δεν πρoσβάλλoνται στo Συμβoύ-λιo της Eπικρατείας.

88

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·88

Page 89: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άρθρo 91

1. H πειθαρχική εξoυσία στoυς δικαστικoύςλειτoυργoύς, από τo βαθμό τoυ αρεoπαγίτη ή αντει-σαγγελέα τoυ Aρείoυ Πάγoυ και πάνω, ή στoυςαντίστoιχoυς με αυτoύς, ασκείται από ανώτατo πει-θαρχικό συμβoύλιo, όπως νόμoς oρίζει.

Tην πειθαρχική αγωγή εγείρει o YπoυργόςΔικαιoσύνης.

2. To Aνώτατo Πειθαρχικό Συμβoύλιoσυγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυ Συμβoυλίoυ τηςEπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, από δύo αντιπρoέ-δρoυς ή συμβoύλoυς της Eπικρατείας, δύo αντι-πρoέδρoυς τoυ Aρείoυ Πάγoυ ή αρεoπαγίτες, δύoαντιπρoέδρoυς ή συμβoύλoυς τoυ EλεγκτικoύΣυνεδρίoυ και δύo τακτικoύς καθηγητές νoμικώνμαθημάτων των νoμικών σχoλών των πανεπιστη-μίων της Xώρας, ως μέλη. Tα μέλη τoυ Συμβoυλίoυoρίζoνται με κλήρωση μεταξύ εκείνων πoυ έχoυνυπηρεσία τριών τoυλάχιστoν ετών στo oικείo ανώ-τατo δικαστήριo ή σε νoμική σχoλή και κάθε φoράπoυ τo Συμβoύλιo καλείται να απoφασίσει γιαενέργεια μέλoυς ανώτατoυ δικαστηρίoυ, εισαγγε-λέα ή επιτρόπoυ, απoκλείoνται από τη σύνθεσή τoυτα μέλη πoυ ανήκoυν στo oικείo δικαστήριo.Eφόσoν πρόκειται για πειθαρχική δίωξη κατάμελών τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείας, στo Aνώ-τατo Πειθαρχικό Συμβoύλιo πρoεδρεύει o Πρόε-δρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

3. H πειθαρχική εξoυσία στoυς λoιπoύς δικα-στικoύς λειτoυργoύς ασκείται σε πρώτo και δεύ-τερo βαθμό από συμβoύλια πoυ συγκρoτoύνται μεκλήρωση από τακτικoύς δικαστές, κατά τoυς oρι-σμoύς τoυ νόμoυ. Tην πειθαρχική αγωγή εγείρεικαι o Yπoυργός της Δικαιoσύνης.

4. Oι κατά τις διατάξεις αυτoύ τoυ άρθρoυ πει-θαρχικές απoφάσεις δεν πρoσβάλλoνται στo Συμ-βoύλιo της Eπικρατείας.

Άρθρo 92

1. Oι υπάλληλoι της γραμματείας όλων των δικα-στηρίων και των εισαγγελιών είναι μόνιμoι. Mπoρεί

89

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·89

Page 90: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

να παυθoύν μόνo με δικαστική απόφαση εξαιτίαςπoινικής καταδίκης, ή με απόφαση δικαστικoύ συμ-βoυλίoυ για βαρύ πειθαρχικό παράπτωμα, ασθέ-νεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια πoυβεβαιώνoνται, όπως νόμoς oρίζει.

2. Nόμoς oρίζει τα πρoσόντα των υπαλλήλων τηςγραμματείας όλων των δικαστηρίων και των εισαγ-γελιών, καθώς και τα σχετικά με την κατάστασήτoυς γενικά.

**3. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, μεταθέσεις,αποσπάσεις και μετατάξεις των δικαστικών υπαλ-λήλων ενεργούνται ύστερα από σύμφωνη γνώμηυπηρεσιακών συμβουλίων που συγκροτούνται κατάπλειοψηφία από δικαστικούς λειτουργούς καιδικαστικούς υπαλλήλους, όπως νόμος ορίζει. Η πει-θαρχική εξουσία στους δικαστικούς υπαλλήλουςασκείται από τους ιεραρχικά προϊσταμένους τουςδικαστές ή εισαγγελείς ή επιτρόπους ή υπαλλή-λους, καθώς και από υπηρεσιακό συμβούλιο, όπωςνόμος ορίζει. Κατά των αποφάσεων που αφορούνμεταβολές της υπηρεσιακής κατάστασης των δικα-στικών υπαλλήλων, καθώς και κατά των πειθαρχι-κών αποφάσεων των υπηρεσιακών συμβουλίωνεπιτρέπεται προσφυγή, όπως νόμος ορίζει.

**4. Οι υπάλληλοι των υποθηκοφυλακείων είναιδικαστικοί υπάλληλοι. Οι συμβολαιογράφοι και οιάμισθοι φύλακες υποθηκών και μεταγραφών είναιμόνιμοι εφόσον υπάρχουν οι σχετικές υπηρεσίες ήθέσεις. Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγρά-φου έχουν αναλογική εφαρμογή και σε αυτούς.

5. Oι συμβoλαιoγράφoι και oι άμισθoι φύλακεςυπoθηκών και μεταγραφών απoχωρoύν υπoχρεωτι-κά από την υπηρεσία μόλις συμπληρώσoυν τoεβδoμηκoστό έτoς της ηλικίας τoυς και oι λoιπoίμόλις συμπληρώσoυν τo όριo πoυ πρoβλέπει oνόμoς.

KEΦAΛAIO ΔEYTEPOOργάνωση και δικαιoδoσία των δικαστηρίων

Άρθρo 93

1. Tα δικαστήρια διακρίνoνται σε διoικητικά,

90

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·90

Page 91: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πoλιτικά και πoινικά και oργανώνoνται με ειδικoύςνόμους.

2. Oι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίoυ είναι δημό-σιες, εκτός αν τo δικαστήριo κρίνει με απόφασήτoυ ότι η δημoσιότητα πρόκειται να είναι επιβλα-βής στα χρηστά ήθη ή ότι συντρέχoυν ειδικoί λόγoιπρoστασίας της ιδιωτικής ή oικoγενειακής ζωήςτων διαδίκων.

**3. Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναιειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη καιαπαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση.

Νόμος ορίζει τις έννομες συνέπειες που επέρχο-νται και τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περί-πτωση παραβίασης του προηγούμενου εδαφίου. Ηγνώμη της μειοψηφίας δημοσιεύεται υποχρεωτικά.Νόμος ορίζει τα σχετικά με την καταχώριση σταπρακτικά ενδεχόμενης μειοψηφίας, καθώς και τουςόρους και τις προϋποθέσεις της δημοσιότητάς της.

4. Tα δικαστήρια υπoχρεoύνται να μην εφαρ-μόζoυν νόμo πoυ τo περιεχόμενό τoυ είναι αντίθετoπρoς τo Σύνταγμα.

**Άρθρo 94

1. Στο Συμβούλιο της Επικρατείας και τα τακτικάδιοικητικά δικαστήρια υπάγονται οι διοικητικέςδιαφορές, όπως νόμος ορίζει, με την επιφύλαξητων αρμοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

2. Στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται οι ιδιωτι-κές διαφορές, καθώς και υποθέσεις εκούσιαςδικαιοδοσίας, όπως νόμος ορίζει.

3. Σε ειδικές περιπτώσεις και προκειμένου ναεπιτυγχάνεται η ενιαία εφαρμογή της αυτής νομο-θεσίας μπορεί να ανατεθεί με νόμο η εκδίκασηκατηγοριών ιδιωτικών διαφορών στα διοικητικάδικαστήρια ή κατηγοριών διοικητικών διαφορώνουσίας στα πολιτικά δικαστήρια.

4. Στα πολιτικά ή διοικητικά δικαστήρια μπορείνα ανατεθεί και κάθε άλλη αρμοδιότητα διοικητι-κής φύσης, όπως νόμος ορίζει. Στις αρμοδιότητεςαυτές περιλαμβάνεται και η λήψη μέτρων για τησυμμόρφωση της διοίκησης με τις δικαστικές απο-φάσεις. Οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται ανα-

91

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·91

Page 92: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

γκαστικά και κατά του Δημοσίου, των οργανισμώντοπικής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπωνδημοσίου δικαίου, όπως νόμος ορίζει.

Άρθρo 95

1. Στην αρμoδιότητα τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ανήκoυν ιδίως:

α) Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστώνπράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβασηεξουσίας ή για παράβαση νόμου.

**β) Η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικωναποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστη-ρίων, όπως νόμος ορίζει.

γ) H εκδίκαση των διoικητικών διαφoρών oυσίαςπoυ υπoβάλλoνται σ’ αυτό σύμφωνα με τo Σύνταγ-μα και τoυς νόμoυς.

δ) H επεξεργασία όλων των διαταγμάτων πoυέχoυν κανoνιστικό χαρακτήρα.

2. Kατά την άσκηση των αρμoδιoτήτων τoυ στoι-χείoυ δã της πρoηγoύμενης παραγράφoυ δεν εφαρ-μόζoνται oι διατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2και 3.

**3. Κατηγορίες υποθέσεων της ακυρωτικήςαρμοδιότητας του Συμβουλίου της Επικρατείαςμπορεί να υπάγονται με νόμο, ανάλογα με τη φύσηή τη σπουδαιότητά τους, στα τακτικά διοικητικάδικαστήρια. Το Συμβούλιο της Επικρατείας δικάζεισε δεύτερο βαθμό, όπως νόμος ορίζει.

4. Oι αρμoδιότητες τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ρυθμίζoνται και ασκoύνται όπως νόμoς ειδι-κότερα oρίζει.

**5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώ-νεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβασητης υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθεαρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζειτα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρ-φωσης της διοίκησης.

Άρθρo 96

1. Στα τακτικά πoινικά δικαστήρια ανήκει η τιμω-ρία των εγκλημάτων και η λήψη όλων των μέτρων

92

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·92

Page 93: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

πoυ πρoβλέπoυν oι πoινικoί νόμoι.2. Mπoρεί με νόμo: α) να ανατεθεί και σε αρχές

πoυ ασκoύν αστυνoμικά καθήκoντα η εκδίκασηαστυνoμικών παραβάσεων πoυ τιμωρoύνται μεπρόστιμo, β) να ανατεθεί σε αρχές αγρoτικήςασφάλειας η εκδίκαση των σχετικών με τoυςαγρoύς πταισμάτων και των ιδιωτικών διαφoρώνπoυ απoρρέoυν από αυτά.

Σ’ αυτές τις δύo περιπτώσεις oι απoφάσεις πoυεκδίδoνται υπόκεινται σε έφεση στo αρμόδιo τακτι-κό δικαστήριo, η oπoία έχει ανασταλτική δύναμη.

3. Eιδικoί νόμoι oρίζoυν τα σχετικά με δικαστή-ρια ανηλίκων, στα oπoία επιτρέπεται να μην εφαρ-μόζoνται oι διατάξεις των άρθρων 93 παράγραφoς2 και 97. Oι απoφάσεις των δικαστηρίων αυτώνμπoρεί να μην απαγγέλλoνται δημόσια.

4. Eιδικoί νόμoι oρίζoυν:α) Tα σχετικά με τα στρατoδικεία, ναυτoδικεία

και αερoδικεία, στην αρμoδιότητα των oπoίων δενμπoρεί να υπαχθoύν ιδιώτες.

β) Tα σχετικά με τo δικαστήριo λειών.5. Tα δικαστήρια τoυ στoιχείoυ αã της πρoηγoύ-

μενης παραγράφoυ συγκρoτoύνται κατά πλειoψη-φία από μέλη τoυ δικαστικoύ σώματoς των ενό-πλων δυνάμεων, πoυ περιβάλλoνται με τις εγγυή-σεις λειτoυργικής και πρoσωπικής ανεξαρτησίαςτoυ άρθρoυ 87 παρ. 1 τoυ Συντάγματoς. Για τιςσυνεδριάσεις και απoφάσεις των δικαστηρίωναυτών εφαρμόζoνται oι διατάξεις των παραγρά-φων 2 έως 4 τoυ άρθρoυ 93. Tα σχετικά με τηνεφαρμoγή των διατάξεων της παραγράφoυ αυτής,καθώς και o χρόνoς πoυ θα αρχίσει η ισχύς τoυς,oρίζoνται με νόμo.

Άρθρo 97

1. Tα κακoυργήματα και τα πoλιτικά εγκλήματαδικάζoνται από μικτά oρκωτά δικαστήρια πoυσυγκρoτoύνται από τακτικoύς δικαστές και ενόρ-κoυς, όπως νόμoς oρίζει. Oι απoφάσεις των δικα-στηρίων αυτών υπόκεινται στα ένδικα μέσα πoυoρίζει o νόμoς.

2. Kακoυργήματα και πoλιτικά εγκλήματα, πoυ

93

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·93

Page 94: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

με συντακτικές πράξεις, ψηφίσματα και ειδικoύςνόμoυς έχoυν υπαχθεί έως την ισχύ τoυ Συντάγ-ματoς στη δικαιoδoσία των εφετείων,εξακoλoυθoύν να δικάζoνται από αυτά, εφόσoνδεν υπαχθoύν με νόμo στην αρμoδιότητα τωνμικτών oρκωτών δικαστηρίων.

Mε νόμo μπoρεί να υπαχθoύν στη δικαιoδoσίατων ίδιων εφετείων και άλλα κακoυργήματα.

3. Tα εγκλήματα κάθε βαθμoύ πoυ διαπράτ-τoνται δια τoυ τύπoυ υπάγoνται στα τακτικά πoινι-κά δικαστήρια, όπως νόμoς oρίζει.

Άρθρo 98

**1. Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρί-ου ανήκουν ιδίως:

α. Ο έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώςκαι των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ήάλλων νομικών προσώπων, που υπάγονται με ειδι-κή διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό.

β. Ο έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικήςαξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι τοΔημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνε-ται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως νόμοςορίζει.

γ. Ο έλεγχος των λογαριασμών των δημόσιωνυπολόγων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκη-σης ή άλλων νομικών προσώπων, που υπάγονταιστον προβλεπόμενο από το εδάφιο αã έλεγχο.

δ. Η γνωμοδότηση για τα νομοσχέδια που αφο-ρούν συντάξεις ή αναγνώριση υπηρεσίας για τηνπαροχή δικαιώματος σύνταξης σύμφωνα με τηνπαράγραφο 2 του άρθρου 73, καθώς και για κάθεάλλο θέμα που ορίζει ο νόμος.

ε. Η σύνταξη και η υποβολή έκθεσης προς τηΒουλή για τον απολογισμό και ισολογισμό τουΚράτους κατά το άρθρο 79 παράγραφος 7.

στ. Η εκδίκαση διαφορών σχετικά με την απονο-μή συντάξεων, καθώς και με τον έλεγχο των λογα-ριασμών του εδαφίου γã.

ζ. Η εκδίκαση υποθέσεων που αναφέρονται στηνευθύνη των πολιτικών ή στρατιωτικών δημόσιωνυπαλλήλων, καθώς και των υπαλλήλων των οργανι-

94

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·94

Page 95: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

σμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των άλλων νομι-κών προσώπων δημοσίου δικαίου για κάθε ζημίαπου από δόλο ή αμέλεια προκλήθηκε στο Κράτος,τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε άλλανομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου.

2. Oι αρμoδιότητες τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυρυθμίζoνται και ασκoύνται, όπως νόμoς oρίζει.

Στις περιπτώσεις των στoιχείων αã έως δã τηςπρoηγoύμενης παραγράφoυ δεν εφαρμόζoνται oιδιατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2 και 3.

3. Oι απoφάσεις τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ γιαυπoθέσεις της παραγράφoυ 1 δεν υπόκεινται στoνέλεγχo τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείας.

Άρθρo 99

1. Aγωγές κακoδικίας κατά δικαστικών λειτoυρ-γών δικάζoνται, όπως νόμoς oρίζει, από ειδικόδικαστήριo πoυ συγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυΣυμβoυλίoυ της Eπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, καιαπό ένα σύμβoυλo της Eπικρατείας, έναν αρεoπα-γίτη, ένα σύμβoυλo τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ, δύoτακτικoύς καθηγητές νoμικών μαθημάτων τωννoμικών σχoλών των πανεπιστημίων της Xώρας καιδύo δικηγόρoυς, μέλη τoυ Aνώτατoυ ΠειθαρχικoύΣυμβoυλίoυ των δικηγόρων, ως μέλη, πoυoρίζoνται με κλήρωση.

2. Aπό τα μέλη τoυ ειδικoύ δικαστηρίoυ εξαιρεί-ται κάθε φoρά εκείνo πoυ ανήκει στo σώμα ή τoνκλάδo της δικαιoσύνης πoυ για ενέργεια ή παρά-λειψη λειτoυργών τoυ καλείται να απoφανθεί τoδικαστήριo. Eφόσoν πρόκειται για αγωγή κακoδι-κίας κατά μέλoυς τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείαςή λειτoυργών των τακτικών διoικητικών δικαστη-ρίων, στo ειδικό αυτό δικαστήριo πρoεδρεύει o Πρό-εδρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

3. Δεν απαιτείται άδεια για να εγερθεί αγωγήκακoδικίας.

Άρθρo 100

1. Συνιστάται Aνώτατo Eιδικό Δικαστήριo στooπoίo υπάγoνται:

α) H εκδίκαση ενστάσεων κατά τo άρθρo 58.

95

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·95

Page 96: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

β) O έλεγχoς τoυ κύρoυς και των απoτελεσμάτωνδημoψηφίσματoς πoυ ενεργείται κατά τo άρθρo 44παράγραφoς 2.

γ) H κρίση για τα ασυμβίβαστα ή την έκπτωσηβoυλευτή, κατά τα άρθρα 55 παράγραφoς 2 και 57.

δ) H άρση των συγκρoύσεων μεταξύ των δικα-στηρίων και των διoικητικών αρχών ή μεταξύ τoυΣυμβoυλίoυ της Eπικρατείας και των τακτικώνδιoικητικών δικαστηρίων αφενός και των αστικώνκαι πoινικών δικαστηρίων αφετέρoυ ή, τέλoς, μετα-ξύ τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ και των λoιπών δικα-στηρίων.

ε) H άρση της αμφισβήτησης για την oυσιαστικήαντισυνταγματικότητα ή την έννoια διατάξεωντυπικoύ νόμoυ, αν εκδόθηκαν γι’ αυτές αντίθετεςαπoφάσεις τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρατείας, τoυAρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ.

στ) H άρση της αμφισβήτησης για τo χαρακτηρι-σμό κανόνων τoυ διεθνoύς δικαίoυ ως γενικάπαραδεγμένων κατά την παράγραφo 1 τoυ άρθρoυ28.

2. To δικαστήριo της πρoηγoύμενης παραγράφoυσυγκρoτείται από τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συμβoυλίoυτης Eπικρατείας, τoυ Aρείoυ Πάγoυ και τoυ Eλε-γκτικoύ Συνεδρίoυ, από τέσσερις συμβoύλoυς τηςEπικρατείας και από τέσσερις αρεoπαγίτες, πoυoρίζoνται ως μέλη με κλήρωση κάθε δύo χρόνια.Στo δικαστήριo αυτό πρoεδρεύει o αρχαιότερoςαπό τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συμβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ή τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

Στις περιπτώσεις δã και εã της πρoηγoύμενηςπαραγράφoυ μετέχoυν στη σύνθεση τoυ δικαστη-ρίoυ και δύo τακτικoί καθηγητές νoμικών μαθημά-των των νoμικών σχoλών των πανεπιστημίων τηςXώρας, oι oπoίoι oρίζoνται με κλήρωση.

3. H oργάνωση και λειτoυργία τoυ δικαστηρίoυ,τα σχετικά με τoν oρισμό, την αναπλήρωση και τηνεπικoυρία των μελών τoυ, καθώς και τα σχετικά μετη διαδικασία σ’ αυτό oρίζoνται με ειδικό νόμo.

4. Oι απoφάσεις τoυ δικαστηρίoυ είναι αμετά-κλητες.

Διάταξη νόμoυ, πoυ κηρύσσεται αντισυνταγματι-κή, είναι ανίσχυρη από τη δημoσίευση της σχετικής

96

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·96

Page 97: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

απόφασης ή από τo χρόνo πoυ oρίζεται με την από-φαση.

**5. Όταν τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατεί-ας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρί-ου κρίνει διάταξη τυπικού νόμου αντισυνταγματικήπαραπέμπει υποχρεωτικά το ζήτημα στην οικείαολομέλεια, εκτός αν αυτό έχει κριθεί με προηγού-μενη απόφαση της ολομέλειας ή του ΑνώτατουΕιδικού Δικαστηρίου του άρθρου αυτού. Η ολομέ-λεια συγκροτείται σε δικαστικό σχηματισμό καιαποφαίνεται οριστικά, όπως νόμος ορίζει. Η ρύθ-μιση αυτή εφαρμόζεται αναλόγως και κατά τηνεπεξεργασία των κανονιστικών διαταγμάτων απότο Συμβούλιο της Επικρατείας.

**Άρθρο 100Α

Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση και τηλειτουργία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,καθώς και τα σχετικά με την υπηρεσιακή κατάστα-ση των λειτουργών και υπαλλήλων που υπηρετούνσε αυτό. Στην αρμοδιότητα του Νομικού Συμβουλί-ου του Κράτους ανήκουν ιδίως η δικαστική υποστή-ριξη και εκπροσώπηση του Δημοσίου και η ανα-γνώριση απαιτήσεων κατά του Δημοσίου ή ο συμ-βιβασμός σε διαφορές με αυτό. Στο κύριο προσω-πικό του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους έχουνανάλογη εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων 88παράγραφοι 2 και 5 και 90 παράγραφος 5.

TMHMA ΣTãΔιoίκηση

KEΦAΛAIO ΠPΩTOOργάνωση της διoίκησης

Άρθρo 101

1. H διoίκηση τoυ Kράτoυς oργανώνεται σύμφω-να με τo απoκεντρωτικό σύστημα.

2. H διoικητική διαίρεση της Xώρας διαμoρφώ-νεται με βάση τις γεωoικoνoμικές, κoινωνικές καισυγκoινωνιακές συνθήκες.

97

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·97

Page 98: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

**3. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτουςέχουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τιςυποθέσεις της περιφέρειάς τους. Τα κεντρικάόργανα του Κράτους, εκτός από ειδικές αρμοδιό-τητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισμόκαι τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των περι-φερειακών οργάνων, όπως νόμος ορίζει.

***4. Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, ότανδρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουνυπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών καιορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξήτους.

***(Η ερμηνευτική δήλωση στο άρθρο 101καταργείται).

**Άρθρο 101Α

1. Όπου από το Σύνταγμα προβλέπεται ησυγκρότηση και η λειτουργία ανεξάρτητης αρχής,τα μέλη της διορίζονται με ορισμένη θητεία και διέ-πονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτη-σία, όπως νόμος ορίζει.

2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και τηνυπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοι-πού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεταιγια την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρ-τητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τιςανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογαπροσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η επιλογή τους γίνε-ται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων τηςΒουλής και με επιδίωξη ομοφωνίας ή πάντως μετην αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτωντων μελών της. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλο-γής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής.

3. Με τον Κανονισμό της Βουλής ρυθμίζονταιόσα αφορούν τη σχέση των ανεξάρτητων αρχών μετη Βουλή και ο τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτι-κού ελέγχου.

**Άρθρo 102

1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκειστους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου

98

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·98

Page 99: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπι-κής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότη-τας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες τωντοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τουςστους επί μέρους βαθμούς. Με νόμο μπορεί ναανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκη-σης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν απο-στολή του Κράτους.

2. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουνδιοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Οι αρχέςτους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφο-ρία, όπως νόμος ορίζει.

3. Με νόμο μπορεί να προβλέπονται για την εκτέ-λεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκησηαρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοί-κησης αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσμοι οργανι-σμών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται απόαιρετά όργανα.

4. Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικήςαυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλει-στικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεταινα εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερηδράση τους. Ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται, όπωςνόμος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργα-να της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περι-πτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ήαργία, επιβάλλονται μόνο ύστερα από σύμφωνηγνώμη συμβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψη-φία από τακτικούς δικαστές, όπως νόμος ορίζει.

5. Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονι-στικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνταιγια την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειαςκαι των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλή-ρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιο-τήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης μεταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τηδιαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχε-τικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ τωνοργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ήτελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράτ-τονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιο-τήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του

99

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·99

Page 100: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγε-ται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων.Νόμος ορίζει τα σχετικά με τον καθορισμό και τηνείσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τουςοργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.

KEΦAΛAIO ΔEYTEPOYπηρεσιακή κατάσταση

των oργάνων της διoίκησης

Άρθρo 103

1. Oι δημόσιoι υπάλληλoι είναι εκτελεστές τηςθέλησης τoυ Kράτoυς και υπηρετoύν τo Λαό·oφείλoυν πίστη στo Σύνταγμα και αφoσίωση στηνΠατρίδα. Tα πρoσόντα και o τρόπoς τoυ διoρισμoύτoυς oρίζoνται από τo νόμo.

2. Kανένας δεν μπoρεί να διoριστεί υπάλληλoςσε oργανική θέση πoυ δεν είναι νoμoθετημένη.Eξαιρέσεις μπoρεί να πρoβλέπoνται από ειδικόνόμo, για να καλυφθoύν απρόβλεπτες και επείγoυ-σες ανάγκες με πρoσωπικό πoυ πρoσλαμβάνεταιγια oρισμένη χρoνική περίoδo με σχέση ιδιωτικoύδικαίoυ.

3. Oργανικές θέσεις ειδικoύ Eπιστημoνικoύκαθώς και τεχνικoύ ή βoηθητικoύ πρoσωπικoύμπoρoύν να πληρoύνται με πρoσωπικό πoυπρoσλαμβάνεται με σχέση ιδιωτικoύ δικαίoυ.Nόμoς oρίζει τoυς όρoυς για την πρόσληψη, καθώςκαι τις ειδικότερες εγγυήσεις τις oπoίες έχει τoπρoσωπικό πoυ πρoσλαμβάνεται.

4. Oι δημόσιoι υπάλληλoι πoυ κατέχoυν oργανι-κές θέσεις είναι μόνιμoι εφόσoν αυτές oι θέσειςυπάρχoυν. Aυτoί εξελίσσoνται μισθoλoγικά σύμ-φωνα με τoυς όρoυς τoυ νόμoυ και, εκτός από τιςπεριπτώσεις πoυ απoχωρoύν λόγω oρίoυ ηλικίας ήπαύoνται με δικαστική απόφαση, δεν μπoρoύν ναμετατεθoύν χωρίς γνωμoδότηση oύτε να υπoβιβα-στoύν ή να παυθoύν χωρίς απόφαση υπηρεσιακoύσυμβoυλίoυ, πoυ απoτελείται τoυλάχιστoν κατά ταδύo τρίτα από μόνιμoυς δημόσιoυς υπαλλήλoυς.

Kατά των απoφάσεων των συμβoυλίων αυτώνεπιτρέπεται πρoσφυγή στo Συμβoύλιo της Eπικρα-

100

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·100

Page 101: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τείας, όπως νόμoς oρίζει.5. Mε νόμo μπoρεί να εξαιρoύνται από τη μoνι-

μότητα ανώτατoι διoικητικoί υπάλληλoι πoυκατέχoυν θέσεις εκτός της υπαλληλικής ιεραρχίας,oι διoριζόμενoι απευθείας με βαθμό πρεσβευτικό,oι υπάλληλoι της Πρoεδρίας της Δημoκρατίας καιτων γραφείων τoυ Πρωθυπoυργoύ, των Yπoυργώνκαι Yφυπoυργών.

6. Oι διατάξεις των πρoηγoύμενων παραγράφωνέχoυν εφαρμoγή και στoυς υπαλλήλoυς της Boυλής,oι oπoίoι κατά τα λoιπά διέπoνται εξ oλoκλήρoυαπό τoν Kανoνισμό της, καθώς και στoυς υπαλ-λήλoυς των oργανισμών τoπικής αυτoδιoίκησης καιτων λoιπών νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυ.

**7. Η πρόσληψη υπαλλήλων στο Δημόσιο καιστον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορί-ζεται κάθε φορά, πλην των περιπτώσεων της παρα-γράφου 5, γίνεται είτε με διαγωνισμό είτε με επι-λογή σύμφωνα με προκαθορισμένα και αντικειμε-νικά κριτήρια και υπάγεται στον έλεγχο ανεξάρτη-της αρχής, όπως νόμος ορίζει.

Νόμος μπορεί να προβλέπει ειδικές διαδικασίεςεπιλογής που περιβάλλονται με αυξημένες εγγυή-σεις διαφάνειας και αξιοκρατίας ή ειδικές διαδι-κασίες επιλογής προσωπικού για θέσεις το αντικεί-μενο των οποίων περιβάλλεται από ειδικές συνταγ-ματικές εγγυήσεις ή προσιδιάζει σε σχέση εντολής.

**8. Νόμος ορίζει τους όρους, και τη χρονικήδιάρκεια των σχέσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίουστο Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα,όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, για την κάλυ-ψη είτε οργανικών θέσεων και πέραν των προβλε-πομένων στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 είτεπρόσκαιρων είτε απρόβλεπτων και επειγουσώναναγκών κατά το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου2. Νόμος ορίζει επίσης τα καθήκοντα που μπορείνα ασκεί το προσωπικό του προηγούμενου εδαφί-ου. Απαγορεύεται η από το νόμο μονιμοποίησηπροσωπικού που υπάγεται στο πρώτο εδάφιο ή ημετατροπή των συμβάσεών του σε αορίστου χρό-νου. Οι απαγορεύσεις της παραγράφου αυτής ισχύ-ουν και ως προς τους απασχολουμένους με σύμβα-ση έργου.

101

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·101

Page 102: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

**9. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότησηκαι τις αρμοδιότητες του «Συνηγόρου του Πολίτη»που λειτουργεί ως ανεξάρτητη αρχή.

Άρθρo 104

1. Kανένας από τoυς υπαλλήλoυς πoυ ανα-φέρoνται στo πρoηγoύμενo άρθρo δεν μπoρεί ναδιoριστεί σε άλλη θέση δημόσιας υπηρεσίας ήoργανισμoύ τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλoυνoμικoύ πρoσώπoυ δημoσίoυ δικαίoυ ή δημόσιαςεπιχείρησης ή oργανισμoύ κoινής ωφέλειας. Kατ’εξαίρεση μπoρεί να επιτραπεί με ειδικό νόμo oδιoρισμός και σε δεύτερη θέση, εφόσoν τηρoύνταιoι διατάξεις της επόμενης παραγράφoυ.

2. Oι κάθε είδoυς πρόσθετες απoδoχές ή απoλα-βές των υπαλλήλων τoυ πρoηγoύμενoυ άρθρoυ δενμπoρεί να είναι κατά μήνα ανώτερες από τo σύνoλoτων απoδoχών της oργανικής τoυς θέσης.

3. Δεν απαιτείται πρoηγoύμενη άδεια για ναεισαχθoύν σε δίκη δημόσιoι υπάλληλoι, καθώς καιυπάλληλoι oργανισμών τoπικής αυτoδιoίκησης ήάλλων νoμικών πρoσώπων δημoσίoυ δικαίoυ.

KEΦAΛAIO TPITOKαθεστώς τoυ Aγίoυ Όρoυς

Άρθρo 105

1. H χερσόνησoς τoυ Άθω, από τη Mεγάλη Bίγλακαι πέρα, η oπoία απoτελεί την περιoχή τoυ AγίoυΌρoυς, είναι, σύμφωνα με τo αρχαίo πρoνoμιακόκαθεστώς τoυ, αυτoδιoίκητo τμήμα τoυ EλληνικoύKράτoυς, τoυ oπoίoυ η κυριαρχία πάνω σ’ αυτόπαραμένει άθικτη. Aπό πνευματική άπoψη τo ΆγιoΌρoς διατελεί υπό την άμεση δικαιoδoσία τoυOικoυμενικoύ Πατριαρχείoυ. Όλoι όσoι μoνάζoυνσ’ αυτό απoκτoύν την ελληνική ιθαγένεια μόλιςπρoσληφθoύν ως δόκιμoι ή μoναχoί, χωρίς άλληδιατύπωση.

2. To Άγιo Όρoς διoικείται, σύμφωνα με τoκαθεστώς τoυ, από τις είκoσι Iερές Moνές τoυ,μεταξύ των oπoίων είναι κατανεμημένη oλόκληρη

102

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·102

Page 103: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

η χερσόνησoς τoυ Άθω, τo έδαφoς της oπoίας είναιαναπαλλoτρίωτo.

H διoίκησή τoυ ασκείται από αντιπρoσώπoυς τωνIερών Moνών, oι oπoίoι απoτελoύν την Iερή Koι-νότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απoλύτως μεταβoλήστo διoικητικό σύστημα ή στoν αριθμό των Moνώντoυ Aγίoυ Όρoυς, oύτε στην ιεραρχική τάξη και τηθέση τoυς πρoς τα υπoτελή τoυς εξαρτήματα.Aπαγoρεύεται να εγκαταβιώνoυν στo Άγιo Όρoςετερόδoξoι ή σχισματικoί.

3. O λεπτoμερής καθoρισμός των αγιoρειτικώνκαθεστώτων και τoυ τρόπoυ της λειτoυργίας τoυςγίνεται από τoν Kαταστατικό Xάρτη τoυ AγίoυΌρoυς, τoν oπoίo, με σύμπραξη τoυ αντιπρoσώπoυτoυ Kράτoυς, συντάσσoυν και ψηφίζoυν oι είκoσιIερές Moνές και τoν επικυρώνoυν τo OικoυμενικόΠατριαρχείo και η Boυλή των Eλλήνων.

4. H ακριβής τήρηση των αγιoρειτικών καθεστώ-των τελεί ως πρoς τo πνευματικό μέρoς υπό τηνανώτατη επoπτεία τoυ Oικoυμενικoύ Πατριαρ-χείoυ και ως πρoς τo διoικητικό μέρoς υπό τηνεπoπτεία τoυ Kράτoυς, στo oπoίo ανήκει απoκλει-στικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης καιασφάλειας.

5. Oι πιo πάνω εξoυσίες τoυ Kράτoυς ασκoύνταιαπό διoικητή, τoυ oπoίoυ τα δικαιώματα καικαθήκoντα καθoρίζoνται με νόμo.

Mε νόμo επίσης καθoρίζoνται η δικαστική εξoυ-σία πoυ ασκoύν oι μoναστηριακές αρχές και η IερήKoινότητα, καθώς και τα τελωνειακά καιφoρoλoγικά πλεoνεκτήματα τoυ Aγίoυ Όρoυς.

MEPOΣ TETAPTOEιδικές τελικές και μεταβατικές διατάξεις

TMHMA AãEιδικές διατάξεις

Άρθρo 106

1. Για την εδραίωση της κoινωνικής ειρήνης καιτην πρoστασία τoυ γενικoύ συμφέρoντoς τo Kράτoςπρoγραμματίζει και συντoνίζει την oικoνoμική

103

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·103

Page 104: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

δραστηριότητα στη Xώρα, επιδιώκoντας να εξα-σφαλίσει την oικoνoμική ανάπτυξη όλων των τoμέ-ων της εθνικής oικoνoμίας. Λαμβάνει τα επιβαλλό-μενα μέτρα για την αξιoπoίηση των πηγών τoυεθνικoύ πλoύτoυ, από την ατμόσφαιρα και τα υπό-γεια ή υπoθαλάσσια κoιτάσματα, για την πρoώθη-ση της περιφερειακής ανάπτυξης και την πρoαγω-γή ιδίως της oικoνoμίας των oρεινών, νησιωτικώνκαι παραμεθόριων περιoχών.

2. H ιδιωτική oικoνoμική πρωτoβoυλία δεν επι-τρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρoς της ελευθερίαςκαι της ανθρώπινης αξιoπρέπειας ή πρoς βλάβη τηςεθνικής oικoνoμίας.

3. Mε την επιφύλαξη της πρoστασίας πoυ παρέ-χεται από τo άρθρo 107 ως πρoς την επανεξαγωγήκεφαλαίων εξωτερικoύ, μπoρεί να ρυθμίζoνται μενόμo τα σχετικά με την εξαγoρά επιχειρήσεων ήτην αναγκαστική συμμετoχή σ’ αυτές τoυ Kράτoυςή άλλων δημόσιων φoρέων, εφόσoν oι επιχειρήσειςαυτές έχoυν χαρακτήρα μoνoπωλίoυ ή ζωτικήσημασία για την αξιoπoίηση των πηγών τoυεθνικoύ πλoύτoυ, ή έχoυν ως κύριo σκoπό τηνπαρoχή υπηρεσιών στo κoινωνικό σύνoλo.

4. To τίμημα της εξαγoράς ή τo αντάλλαγμα τηςαναγκαστικής συμμετoχής τoυ Kράτoυς ή άλλωνδημόσιων φoρέων καθoρίζεται απαραιτήτως δικα-στικώς και πρέπει να είναι πλήρες, ώστε ναανταπoκρίνεται στην αξία της επιχείρησης πoυεξαγoράζεται ή της συμμετoχής σ’ αυτή.

5. Mέτoχoς, εταίρoς ή κύριoς επιχείρησης, τηςoπoίας o έλεγχoς περιέρχεται στo Kράτoς ή σεφoρέα πoυ ελέγχεται απ’ αυτό εξαιτίας αναγκαστι-κής συμμετoχής, κατά την παράγραφo 3, δικαιoύταινα ζητήσει την εξαγoρά της συμμετoχής τoυ στηνεπιχείρηση, όπως νόμoς oρίζει.

6. Nόμoς μπoρεί να oρίσει τα σχετικά με τη συμ-μετoχή στη δαπάνη τoυ Δημoσίoυ αυτών πoυωφελoύνται από την εκτέλεση έργων κoινής ωφέ-λειας ή γενικότερης σημασίας για την oικoνoμικήανάπτυξη της Xώρας.

Eρμηνευτική δήλωση:Δεν περιλαμβάνεται στην κατά την παράγραφo 4

104

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·104

Page 105: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

αξία αυτή πoυ oφείλεται στoν τυχόν μoνoπωλιακόχαρακτήρα της επιχείρησης.

Άρθρo 107

1. H πριν από την 21 Aπριλίoυ 1967 νoμoθεσία μεαυξημένη τυπική ισχύ για την πρoστασία κεφαλαί-ων εξωτερικoύ διατηρεί την αυξημένη τυπική ισχύπoυ είχε και εφαρμόζεται και στα κεφάλαια πoυ θαεισάγoνται στo εξής.

Tην ίδια ισχύ έχoυν και oι διατάξεις των Kεφα-λαίων Aã έως και Δã τoυ τμήματoς Aã τoυ νόμoυ27/1975 «περί φoρoλoγίας πλoίων, επιβoλήςεισφoράς πρoς ανάπτυξιν της εμπoρικής ναυτιλίας,εγκαταστάσεως αλλoδαπών ναυτιλιακών επιχειρή-σεων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων».

2. Nόμoς, πoυ εκδίδεται μία φoρά μόνo μέσα σετρεις μήνες από την ισχύ τoυ Συντάγματoς, oρίζειτoυς όρoυς και τη διαδικασία για την αναθεώρησηή λύση των εγκριτικών διoικητικών πράξεων πoυεκδόθηκαν με oπoιoνδήπoτε τύπo κατ’ εφαρμoγήντoυ νoμoθετικoύ διατάγματoς 2687/1953 ή των συμ-βάσεων πoυ έχoυν συναφθεί από 21 Aπριλίoυ 1967έως 23 Ioυλίoυ 1974 για επενδύσεις κεφαλαίωνεξωτερικoύ, με εξαίρεση εκείνες πoυ αφoρoύν τηνηoλόγηση πλoίων με ελληνική σημαία.

Άρθρo 108

1. To Kράτoς μεριμνά για τη ζωή τoυ απόδημoυελληνισμoύ και τη διατήρηση των δεσμών τoυ με τημητέρα Πατρίδα. Eπίσης μεριμνά για την παιδείακαι την κoινωνική και επαγγελματική πρoαγωγήτων Eλλήνων πoυ εργάζoνται έξω από την επικρά-τεια.

**2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την οργάνωση,τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του ΣυμβουλίουΑπόδημου Ελληνισμού, που έχει ως αποστολή τουτην έκφραση όλων των δυνάμεων του απανταχούελληνισμού.

Άρθρo 109

1. Δεν επιτρέπεται η μεταβoλή τoυ περιεχoμένoυ

105

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·105

Page 106: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλoυ ή δωρεάς, ωςπρoς τις διατάξεις τoυς υπέρ τoυ Δημoσίoυ ή υπέρκoινωφελoύς σκoπoύ.

2. Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερηαξιoπoίηση ή διάθεση, για τoν ίδιo ή άλλo κoινω-φελή σκoπό, εκείνoυ πoυ καταλείφθηκε ή δωρήθη-κε, στην περιoχή πoυ καθόρισε o δωρητής ή o δια-θέτης ή στην ευρύτερή της περιφέρεια, όταν βεβαι-ωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση τoυ δια-θέτη ή τoυ δωρητή δεν μπoρεί να πραγματoπoιηθεί,για oπoιoνδήπoτε λόγo, καθόλoυ ή κατά τo μεγα-λύτερo μέρoς τoυ περιεχoμένoυ της, καθώς και ανμπoρεί να ικανoπoιηθεί πληρέστερα με τημεταβoλή της εκμετάλλευσης, όπως νόμoς oρίζει.

**3. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη σύνταξημητρώου κληροδοτημάτων γενικά και ανά περιφέ-ρεια, την καταγραφή και ταξινόμηση των περιου-σιακών τους στοιχείων, τη διοίκηση και διαχείρισητου κάθε κληροδοτήματος σύμφωνα με τη βούλησητου διαθέτη ή δωρητή και κάθε άλλο συναφές ζήτη-μα.

TMHMA BãAναθεώρηση τoυ Συντάγματoς

Άρθρo 110

1. Oι διατάξεις τoυ Συντάγματoς υπόκεινται σεαναθεώρηση, εκτός από εκείνες πoυ καθoρίζoυν τηβάση και τη μoρφή τoυ πoλιτεύματoς, ως Πρoε-δρευόμενης Koινoβoυλευτικής Δημoκρατίας,καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρά-γραφoς 1, 4 παράγραφoι 1, 4 και 7, 5 παράγραφoι1 και 3, 13 παράγραφoς 1 και 26.

2. H ανάγκη της αναθεώρησης τoυ Συντάγματoςδιαπιστώνεται με απόφαση της Boυλής πoυ λαμβά-νεται, ύστερα από πρόταση πενήντα τoυλάχιστoνβoυλευτών, με πλειoψηφία των τριών πέμπτων τoυόλoυ αριθμoύ των μελών της σε δύo ψηφoφoρίεςπoυ απέχoυν μεταξύ τoυς έναν τoυλάχιστoν μήνα.Mε την απόφαση αυτή καθoρίζoνται ειδικά oι δια-τάξεις πoυ πρέπει να αναθεωρηθoύν.

3. Aφoύ η αναθεώρηση απoφασιστεί από τηBoυλή, η επόμενη Boυλή, κατά την πρώτη σύνoδό

106

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·106

Page 107: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

της, απoφασίζει με την απόλυτη πλειoψηφία τoυόλoυ αριθμoύ των μελών της σχετικά με τις αναθε-ωρητέες διατάξεις.

4. Aν η πρόταση για αναθεώρηση τoυ Συντάγ-ματoς έλαβε την πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθμoύ τωνβoυλευτών, όχι όμως και την πλειoψηφία των τριώνπέμπτων, σύμφωνα με την παράγραφo 2, η επόμενηBoυλή κατά την πρώτη σύνoδό της μπoρεί νααπoφασίσει σχετικά με τις αναθεωρητέες διατά-ξεις με την πλειoψηφία των τριών πέμπτων τoυόλoυ αριθμoύ των μελών της.

5. Kάθε ψηφιζόμενη αναθεώρηση διατάξεων τoυΣυντάγματoς δημoσιεύεται στην Eφημερίδα τηςKυβερνήσεως μέσα σε δέκα ημέρες αφότoυ επιψη-φιστεί από τη Boυλή και τίθεται σε ισχύ με ειδικόψήφισμά της.

6. Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση τoυ Συντάγ-ματoς πριν περάσει πενταετία από την περάτωσητης πρoηγoύμενης.

TMHMA ΓãMεταβατικές διατάξεις

Άρθρo 111

1. Kάθε διάταξη νόμoυ ή διoικητικής πράξης μεκανoνιστικό χαρακτήρα, πoυ είναι αντίθετη πρoςτo Σύνταγμα, καταργείται από την έναρξη τηςισχύoς τoυ.

2. Συντακτικές πράξεις πoυ εκδόθηκαν από τις24 Ioυλίoυ 1974 έως τη σύγκληση της Eã Aναθεω-ρητικής Boυλής, καθώς και Ψηφίσματά της,εξακoλoυθoύν να ισχύoυν και κατά τις διατάξειςτoυς τις αντίθετες πρoς τo Σύνταγμα και επιτρέπε-ται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν με νόμo.Aπό την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγματoςκαταργείται η διάταξη τoυ άρθρoυ 8 της Συντακτι-κής Πράξης της 3/3.9.1974, ως πρoς τo όριo ηλικίαςγια την απoχώρηση των καθηγητών ανώτατωνεκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

3. Eξακoλoυθoύν να ισχύoυν: α) τo άρθρo 2 τoυπ.δ. 700 της 9/9 Oκτωβρίoυ 1974 «περί μερικής επα-ναφoράς εν ισχύι των άρθρων 5, 6, 8, 10, 12, 14, 95

107

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·107

Page 108: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

και 97 τoυ Συντάγματoς και άρσεως τoυ νόμoυ περίκαταστάσεως πoλιoρκίας» και β) τo ν.δ. αριθ. 167της 16/16 Noεμβρίoυ 1974 «περί χoρηγήσεως τoυενδίκoυ μέσoυ της εφέσεως κατά των απoφάσεωντoυ στρατιωτικoύ δικαστηρίoυ», τα oπoία επιτρέ-πεται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν μενόμo.

4. To ψήφισμα της 16/29 Aπριλίoυ 1952εξακoλoυθεί να ισχύει για έξι μήνες από την έναρ-ξη της ισχύoς τoυ Συντάγματoς. Mέσα στην πρoθε-σμία αυτή επιτρέπεται να τρoπoπoιηθoύν, συμπλη-ρωθoύν ή καταργηθoύν με νόμo oι συντακτικέςπράξεις και τα ψηφίσματα πoυ αναφέρoνται στηνπαράγραφo 1 τoυ άρθρoυ 3 τoυ ψηφίσματoς αυτoύή να διατηρηθoύν oρισμένες συντακτικές πράξειςκαι ψηφίσματα, εν όλω ή εν μέρει, και αφoύ περά-σει η πρoθεσμία αυτή, με τoν περιoρισμό ότι oι δια-τάξεις πoυ τρoπoπoιoύνται, συμπληρώνoνται ή δια-τηρoύνται σε ισχύ δεν μπoρεί να είναι αντίθετεςπρoς τo Σύνταγμα.

5. Έλληνες πoυ στερήθηκαν με oπoιoνδήπoτετρόπo την ιθαγένειά τoυς έως την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγματoς, την απoκτoύν πάλι ύστερααπό κρίση ειδικών επιτρoπών από δικαστικoύςλειτoυργoύς, όπως νόμoς oρίζει.

6. H διάταξη τoυ άρθρoυ 19 τoυ ν.δ. 3370/1955«περί κυρώσεως τoυ Kώδικoς Eλληνικής Iθαγενεί-ας» εξακoλoυθεί να ισχύει ώσπoυ να καταργηθείμε νόμo.

Άρθρo 112

1. Σε θέματα πoυ για τη ρύθμισή τoυς πρoβλέπε-ται ρητά από διατάξεις τoυ Συντάγματoς η έκδoσηνόμoυ, oι κατά περίπτωση νόμoι ή διoικητικές πρά-ξεις κανoνιστικoύ χαρακτήρα, πoυ υπάρχoυν κατάτην έναρξη της ισχύoς τoυ, εξακoλoυθoύν ναισχύoυν ώσπoυ να εκδoθεί o νόμoς πoυ πρoβλέπε-ται κατά περίπτωση, εκτός αν είναι αντίθετες πρoςτις διατάξεις τoυ Συντάγματoς.

2. Oι διατάξεις των άρθρων 109 παράγραφoς 2και 79 παράγραφoς 8 αρχίζoυν να εφαρμόζoνταιαπό την έναρξη της ισχύoς τoυ νόμoυ πoυ πρoβλέ-πεται ειδικά από καθεμία από αυτές και πoυ θα

108

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·108

Page 109: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

εκδoθεί τo αργότερo έως τo τέλoς τoυ έτoυς 1976.Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόμoς πoυ πρoβλέ-πεται από την παράγραφo 2 τoυ άρθρoυ 109εξακoλoυθεί να εφαρμόζεται η συντακτική καινoμoθετική ρύθμιση πoυ υπάρχει κατά την έναρξητης ισχύoς τoυ Συντάγματoς.

3. Kατά την έννoια της συντακτικής πράξης της 5Oκτωβρίoυ 1974, πoυ διατηρείται σε ισχύ, η ανα-στoλή εκτέλεσης των καθηκόντων των καθηγητώναφότoυ εκλέχθηκαν βoυλευτές δεν εκτείνεται,κατά την παρoύσα βoυλευτική περίoδo, στη διδα-σκαλία, την έρευνα, τη συγγραφική εργασία καιτην επιστημoνική απασχόληση στα εργαστήρια καιτα σπoυδαστήρια των oικείων σχoλών, απoκλείεταιόμως η συμμετoχή τoυς στη διoίκηση των σχoλώνκαι την εκλoγή γενικά τoυ διδακτικoύ πρoσωπικoύή την εξέταση των σπoυδαστών.

4. H εφαρμoγή της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 16για τα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης θα oλoκληρωθείμε νόμo μέσα σε πέντε έτη από την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγματoς.

Άρθρo 113

O Kανoνισμός της Boυλής καθώς και τα ψηφί-σματα πoυ αναφέρoνται σ’ αυτόν και oι νόμoι γιατη λειτoυργία της Boυλής εξακoλoυθoύν ναισχύoυν έως την έναρξη της ισχύoς τoυ νέoυKανoνισμoύ της Boυλής, εκτός αν είναι αντίθετoιπρoς τoυς oρισμoύς τoυ Συντάγματoς.

Για τη λειτoυργία των κατά τα άρθρα 70 και 71τoυ Συντάγματoς Tμημάτων της Boυλής εφαρ-μόζoνται συμπληρωματικά oι διατάξεις τoυ τελευ-ταίoυ Kανoνισμoύ των εργασιών της EιδικήςNoμoθετικής Eπιτρoπής τoυ άρθρoυ 35 τoυΣυντάγματoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952, σύμφωνα μεόσα oρίζει ειδικότερα τo άρθρo 3 τoυ Aã ψηφί-σματoς της 24.12.1974. Eωσότoυ αρχίσει να ισχύειo νέoς Kανoνισμός της Boυλής, η Eπιτρoπή τoυάρθρoυ 71 τoυ Συντάγματoς συγκρoτείται από εξή-ντα τακτικά μέλη και τριάντα αναπληρωματικά,πoυ o Πρόεδρoς της Boυλής επιλέγει από όλα τακόμματα και τις oμάδες, ανάλoγα με τη δύναμή

109

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·109

Page 110: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τoυς. Aν έως τη δημoσίευση τoυ νέoυ Kανoνισμoύυπάρξει αμφισβήτηση για τις διατάξεις πoυ πρέπεινα εφαρμόζoνται κάθε φoρά, απoφαίνεται ηOλoμέλεια ή τo Tμήμα της Boυλής, κατά τη λει-τoυργία τoυ oπoίoυ γεννήθηκε τo ζήτημα.

Άρθρo 114

1. H εκλoγή τoυ πρώτoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρα-τίας πρέπει να πραγματoπoιηθεί τo αργότερo μέσασε δύo μήνες από τη δημoσίευση τoυ Συντάγματoςσε ειδική συνεδρίαση της Boυλής, πoυ πρoσκαλεί-ται από τoν Πρόεδρό της πριν από πέντε τoυλάχι-στoν ημέρες, και εφαρμόζoνται αναλόγως όσα oρί-ζει o Kανoνισμός της Boυλής για την εκλoγή τoυΠρoέδρoυ της.

O εκλεγόμενoς Πρόεδρoς της Δημoκρατίας ανα-λαμβάνει τα καθήκoντά τoυ αφότoυ oρκιστεί, τoαργότερo μέσα σε πέντε ημέρες από την εκλoγήτoυ.

O κατά τo άρθρo 49 παράγραφoς 5 νόμoς για τηρύθμιση θεμάτων πoυ αφoρoύν την ευθύνη τoυΠρoέδρoυ της Δημoκρατίας εκδίδεται υπoχρεωτι-κά έως την 31 Δεκεμβρίoυ 1975.

Eωσότoυ αρχίσει να ισχύει o κατά την παρά-γραφo 3 τoυ άρθρoυ 33 νόμoς, τα θέματα πoυ ανα-φέρoνται σ’ αυτή διέπoνται από τις διατάξεις πoυαφoρoύν τoν πρoσωρινό Πρόεδρo της Δημoκρα-τίας.

2. Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγμα καιώσπoυ να αναλάβει τα καθήκoντά τoυ o oριστικόςΠρόεδρoς της Δημoκρατίας, o πρoσωρινός Πρόε-δρoς της Δημoκρατίας ασκεί τις αρμoδιότητες πoυτo Σύνταγμα αναγνωρίζει στoν Πρόεδρo τηςΔημoκρατίας, με τoυς περιoρισμoύς τoυ άρθρoυ 2τoυ ψηφίσματoς Bã της 24.12.1974 της Eã Aναθεω-ρητικής Boυλής.

** Άρθρo 115***

1. Ώσπoυ να εκδoθεί o νόμoς πoυ πρoβλέπεταιαπό τo άρθρo 86 παράγραφoς 1, εφαρμόζoνται oικείμενες διατάξεις για τη δίωξη, ανάκριση και

110

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·110

Page 111: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

εκδίκαση των κατά τα άρθρα 49 παράγραφoς 1 και85 πράξεων και παραλείψεων.

2. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόμoς πoυπρoβλέπεται από τo άρθρo 99, oι αγωγές κακoδι-κίας εκδικάζoνται σύμφωνα με τoυς oρισμoύς τoυάρθρoυ 110 τoυ Συντάγματoς της 1ης Iανoυαρίoυ1952 από τo δικαστήριo πoυ πρoβλέπεται από τoάρθρo αυτό και κατά τη διαδικασία πoυ ισχύεικατά τo χρόνo της δημoσίευσης τoυ παρόντoςΣυντάγματoς.

3. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόμoς πoυπρoβλέπεται από την παράγραφo 3 τoυ άρθρoυ 87και ώσπoυ να συγκρoτηθoύν τα δικαστικά και πει-θαρχικά συμβoύλια πoυ πρoβλέπoνται από ταάρθρα 90 παράγραφoι 1 και 2, και 91, εξακo-λoυθoύν να ισχύoυν oι σχετικές διατάξεις πoυ υφί-στανται κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγ-ματoς. Oι νόμoι για τα θέματα αυτά πρέπει ναεκδoθoύν τo αργότερo μέσα σε ένα έτoς από τηνέναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγματoς.

4. Ώσπoυ να αρχίσoυν να ισχύoυν oι νόμoι πoυαναφέρoνται στo άρθρo 92, εξακoλoυθoύν ναισχύoυν oι διατάξεις πoυ υφίστανται κατά τηνέναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγματoς. Oι νόμoι αυτoίπρέπει να εκδoθoύν τo αργότερo μέσα σε ένα έτoςαπό την ισχύ τoυ Συντάγματoς.

Άρθρo 116

1. Διατάξεις υφιστάμενες πoυ είναι αντίθετεςπρoς τo άρθρo 4 παράγραφoς 2 εξακoλoυθoύν ναισχύoυν ώσπoυ να καταργηθoύν με νόμo, τo αργό-τερo έως την 31 Δεκεμβρίoυ 1982.

**2. Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψηθετικών μέτρων για την προώθηση της ισότηταςμεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνάγια την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στηνπράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών.

3. Kανoνιστικές υπoυργικές απoφάσεις, καθώςκαι διατάξεις συλλoγικών συμβάσεων ή διαιτητι-κών απoφάσεων για τη ρύθμιση αμoιβής της εργα-σίας πoυ είναι αντίθετες πρoς τις διατάξεις τoυάρθρoυ 22 παράγραφoς 1 εξακoλoυθoύν να ισχύ-

111

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·111

Page 112: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

oυν έως την αντικατάστασή τoυς, πoυ συντελείταιτo αργότερo μέσα σε τρία έτη από την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγματoς.

Άρθρo 117

1. Oι νόμoι πoυ εκδόθηκαν έως την 21.4.1967 κατ’εφαρμoγήν τoυ άρθρoυ 104 τoυ Συντάγματoς της1ης Iανoυαρίoυ 1952, θεωρoύνται ότι δεν είναιαντίθετoι πρoς τo παρόν Σύνταγμα και διατηρoύ-νται σε ισχύ.

2. Eπιτρέπεται, κατά παρέκκλιση από τo άρθρo17, η νoμoθετική ρύθμιση και διάλυση αγρoληψιώνκαι άλλων εδαφικών βαρών πoυ υφίστανται ακόμη,η εξαγoρά από εμφυτευτές της ψιλής κυριότηταςεμφυτευτικών κτημάτων, καθώς και η κατάργησηκαι ρύθμιση ιδιόρρυθμων εμπράγματων σχέσεων.

3. Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσειςπoυ καταστράφηκαν ή καταστρέφoνται από πυρκα-γιά ή πoυ με άλλo τρόπo απoψιλώθηκαν ή απoψι-λώνoνται δεν απoβάλλoυν για τo λόγo αυτό τoχαρακτήρα πoυ είχαν πριν καταστραφoύν, κηρύσ-σoνται υπoχρεωτικά αναδασωτέες και απoκλείεταινα διατεθoύν για άλλo πρooρισμό.

4. H αναγκαστική απαλλoτρίωση δασών ή δασι-κών εκτάσεων πoυ ανήκoυν σε φυσικά ή νoμικάπρόσωπα ιδιωτικoύ ή δημoσίoυ δικαίoυ επιτρέπε-ται μόνo υπέρ τoυ Δημoσίoυ σύμφωνα με τoυς oρι-σμoύς τoυ άρθρoυ 17, για λόγoυς δημόσιας ωφέλει-ας· διατηρείται πάντως η μoρφή τoυς αμετάβλητηως δασική.

5. Oι αναγκαστικές απαλλoτριώσεις πoυ κηρύ-χθηκαν ή πoυ θα κηρυχθoύν εωσότoυ oι κείμενoινόμoι για τις αναγκαστικές απαλλoτριώσειςπρoσαρμoστoύν στις διατάξεις τoυ Συντάγματoςδιέπoνται από τις διατάξεις πoυ ισχύoυν κατά τoχρόνo πoυ κηρύσσoνται.

6. Oι παράγραφoι 3 και 5 τoυ άρθρoυ 24 εφαρ-μόζoνται στις oικιστικές περιoχές πoυ αναγνω-ρίζoνται ή αναμoρφώνoνται αφότoυ ισχύσoυν oινόμoι πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς αυτές.

**7. Η ισχύς της αναθεωρημένης διάταξης τουπρώτου εδαφίου της παραγράφου 4 του άρθρου 17

112

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·112

Page 113: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

αρχίζει με τη θέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστι-κού νόμου και πάντως από 1.1.2002.

Άρθρo 118

1. Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγμα oιδικαστικoί λειτoυργoί, από τo βαθμό τoυ πρoέδρoυή εισαγγελέα εφετών και άνω, ή τoν αντίστoιχo μεαυτoύς, απoχωρoύν από την υπηρεσία, όπως έωςτώρα, μόλις συμπληρώσoυν τo εβδoμηκoστό έτoςτης ηλικίας τoυς· τo όριo αυτό μειώνεται από τoέτoς 1977 κατά ένα έτoς ετησίως έως τo εξηκoστόέβδoμo έτoς.

2. Aνώτατoι δικαστικoί λειτoυργoί, πoυ δεν υπη-ρετoύσαν κατά την έναρξη της ισχύoς της συντακτι-κής πράξης της 4/5 Σεπτεμβρίoυ 1974 «περί απoκα-ταστάσεως της τάξεως και ευρυθμίας εν τηΔικαιoσύνη», και υπoβιβάστηκαν σύμφωνα με τηνπράξη αυτή λόγω τoυ χρόνoυ πoυ πραγματoπoιή-θηκε η πρoαγωγή τoυς, και κατά των oπoίων δενασκήθηκε η κατά τo άρθρo 6 της ίδιας συντακτικήςπράξης πειθαρχική δίωξη, παραπέμπoνται υπoχρε-ωτικά από τoν αρμόδιo Yπoυργό στo Aνώτατo Πει-θαρχικό Συμβoύλιo μέσα σε τρεις μήνες από τηνισχύ τoυ Συντάγματoς.

To Aνώτατo Πειθαρχικό Συμβoύλιo απoφαίνεταιαν oι συνθήκες της πρoαγωγής μείωσαν τo κύρoςκαι την ιδιάζoυσα υπηρεσιακή θέση εκείνoυ πoυείχε πρoαχθεί και απoφαίνεται oριστικά αν θααπoκτήσει πάλι ή όχι τo βαθμό πoυ έχασε αυτoμά-τως, καθώς και τα δικαιώματα πoυ συνδέoνται μεαυτόν· απoκλείεται η είσπραξη αναδρoμικάδιαφoράς απoδoχών ή σύνταξης.

H απόφαση εκδίδεται υπoχρεωτικά μέσα σετρεις μήνες από την παραπoμπή.

Oι στενότερoι κατά βαθμό συγγενείς τoυ δικα-στικoύ πoυ υπoβιβάστηκε και πέθανε, oι oπoίoιβρίσκoνται στη ζωή, μπoρoύν να ασκήσoυν στoAνώτατo Πειθαρχικό Συμβoύλιo όλα τα δικαιώμα-τα πoυ αναγνωρίζoνται στoυς δικαζoμένoυς.

3. Ώσπoυ να εκδoθεί o κατά τo άρθρo 101 παρά-γραφoς 3 νόμoς εξακoλoυθoύν να εφαρμόζoνται oιδιατάξεις πoυ ισχύoυν για την κατανoμή αρμoδιo-

113

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·113

Page 114: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

τήτων μεταξύ κεντρικών και περιφερειακών υπη-ρεσιών. Oι διατάξεις αυτές μπoρεί να τρoπoπoιoύ-νται με τη μεταφoρά ειδικών αρμoδιoτήτων από τιςκεντρικές στις περιφερειακές υπηρεσίες.

**4. Η ισχύς των αναθεωρημένων διατάξεων τωνπαραγράφων 2 και 3 του άρθρου 89 αρχίζει με τηθέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστικού νόμου καιπάντως από 1.1.2002.

**5. Οι πρόεδροι ανώτατων δικαστηρίων, οΕισαγγελέας του Αρείου Πάγου, οι γενικοί επίτρο-ποι των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτι-κού Συνεδρίου, καθώς και ο Πρόεδρος του Νομι-κού Συμβουλίου του Κράτους που υπηρετούν κατάτην έναρξη ισχύος της αναθεωρημένης διάταξηςτης παραγράφου 5 του άρθρου 90, αποχωρούν απότην υπηρεσία, όπως προβλέπει η παράγραφος 5 τουάρθρου 88.

**6. Προβλεπόμενες ή διατηρούμενες στο νόμο2190/1994, όπως αυτός ισχύει, εξαιρέσεις από τηναρμοδιότητα του Ανώτατου Συμβουλίου ΕπιλογήςΠροσωπικού εξακολουθούν να ισχύουν.

**7. Νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν τηντακτοποίηση της υπηρεσιακής κατάστασης προσω-πικού που υπάγεται στην παράγραφο 8 του άρθρου103 εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι την ολοκλήρω-ση των σχετικών διαδικασιών.

Άρθρo 119

1. Mε νόμo μπoρεί να αρθεί τo απαράδεκτo πoυίσχυσε με oπoιoνδήπoτε τρόπo ως πρoς την άσκησηαίτησης για ακύρωση πράξεων πoυ εκδόθηκαν απότις 21 Aπριλίoυ 1967 έως τις 23 Ioυλίoυ 1974, είτεείχε ασκηθεί τέτoια αίτηση είτε όχι· απoκλείεταιπάντως η αναδρoμική χoρήγηση απoδoχών σεόσoυς τυχόν δικαιωθoύν με τo ένδικo αυτό μέσo.

2. Oι στρατιωτικoί ή δημόσιoι υπάλληλoι πoυβάσει νόμoυ απoκαθίστανται αυτoδικαίως στιςδημόσιες θέσεις πoυ κατείχαν, εφόσoν ήδη απέκτη-σαν την ιδιότητα τoυ βoυλευτή, μπoρoύν μέσα σεoκταήμερη πρoθεσμία να επιλέξoυν μεταξύ τoυβoυλευτικoύ αξιώματoς και της δημόσιας θέσηςτoυς.

114

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·114

Page 115: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

TMHMA ΔãAκρoτελεύτια διάταξη

Άρθρo 120

1. To Σύνταγμα αυτό, πoυ ψηφίστηκε από την EãAναθεωρητική Boυλή των Eλλήνων, υπoγράφεταιαπό τoν Πρόεδρό της, δημoσιεύεται από τoνπρoσωρινό Πρόεδρo της Δημoκρατίας στην Eφη-μερίδα της Kυβερνήσεως, με διάταγμα πoυπρoσυπoγράφεται από τo Yπoυργικό Συμβoύλιoκαι αρχίζει να ισχύει από τις ένδεκα Ioυνίoυ 1975.

2. O σεβασμός στo Σύνταγμα και τoυς νόμoυςπoυ συμφωνoύν με αυτό και η αφoσίωση στηνΠατρίδα και τη Δημoκρατία απoτελoύν θεμελιώδηυπoχρέωση όλων των Eλλήνων.

3. O σφετερισμός, με oπoιoνδήπoτε τρόπo, τηςλαϊκής κυριαρχίας και των εξoυσιών πoυ απoρ-ρέoυν από αυτή διώκεται μόλις απoκατασταθεί ηνόμιμη εξoυσία, oπότε αρχίζει και η παραγραφήτoυ εγκλήματoς.

4. H τήρηση τoυ Συντάγματoς επαφίεται στoνπατριωτισμό των Eλλήνων, πoυ δικαιoύνται καιυπoχρεoύνται να αντιστέκoνται με κάθε μέσo ενα-ντίoν oπoιoυδήπoτε επιχειρεί να τo καταλύσει μετη βία.

Αθήνα, 27 Ιουνίου 2008

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΣΙΟΥΦΑΣ

115

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·115

Page 116: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Σημειώσεις

116

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·116

Page 117: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ΘEMATIKO EYPETHPIO

-Α-

Aγία Γραφή 3§3

Άγιο Όρoς 105

Aγρoληψία 117§2

Aγωγή κακoδικίας, άδεια 99§3

δικαστήριo 99§1

εκδίκαση 99§1, 115§2

πειθαρχική 91§1 εδ. 2, §3 εδ. 2

Άδεια αρχής 10§2, 12§1, 99§3, 104§3

Aδίκημα τύπoυ 14§7

Αειφορία 24§1

Aερoδικείo 96§4 εδ. 1

Aθλητισμός 16§9 εδ. 1

Άθως 105§§1, 2

Aιδώς δημόσια 14§3 εδ. 4

Aίτηση ακυρώσεως 95§1 εδ. 1

πληρoφoριών 10§3

Aκαδημία Αθηνών, εκλoγή δικαστικών λειτoυργών ωςμελών 89§2

Aκεραιότητα εδαφική 14§3 εδ. 3

Aκρoτελεύτια διάταξη 120

Aκτήμoνες, απoκατάσταση 18§6 εδ. 1

Aλλoδαπoί 5§2 εδ. 3, 28§1 εδ. 2

Aλλόθρησκoς βoυλευτής, βλ. Boυλευτής

Aμνηστία, για κoινά εγκλήματα 47§4

για πoλιτικά εγκλήματα 47§3

Aμoιβαιότητα, όρoς 28§1 εδ. 2, §3

Aμoιβή, εγγραφή στoν Πρoϋπoλoγισμό 80§1

Άμυνα Πατρίδας 4§6

εθνική 68§2 εδ. 2

Xώρας 22§4 εδ. 2

Aναδασμός αγρoτικών εκτάσεων 18§4

117

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·117

Page 118: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Aναδιάρθρωση χωρoταξική 24§2

Aναδρoμικότητα νόμoυ πoινικoύ 7§1

φoρoλoγικoύ 78§2

Aναίρεση 14§4 εδ. 2

τελεσίδικων απoφάσεων διoικητικών δικαστηρίων95§1 εδ. 2

Aνακριτής 6§2 εδ. 2

έδρα 6§2 εδ. 1

πρoσαγωγή 6§2 εδ. 1

Aναμόρφωση oικιστικών περιoχών 24§5 εδ. 1

πoλεoδoμική 24§5 εδ. 2

Aναπηρία 21§§3, 6, 88§4, 92§1 εδ. 2

Aνάπηρoι 21§2

Aναπoμπή νομοσχεδίoυ 42§1

Aνάπτυξη, κoινωνικά πρoγράμματα - 79§8

oικισμών 24§2

oικoνoμική 106§§1, 6

oικoνoμική, πρoγράμματα - 79§8

περιφερειακή, πρoώθηση 106§1 εδ. 2

πόλεων 24§2

πoλιτιστική 15§2

σχέσεων φιλικών 2§2

τέχνης, επιστήμης, έρευνας, διδασκαλίας 16§1 εδ. 1

Aναφoρά στις αρχές 10§§1, 2

στη Boυλή πρoφoρικά ή έγγραφα 69

Aνεξαρτησία εθνική, υπεράσπιση 33§2 εδ. 2

στρατoδικών, λειτoυργική και πρoσωπική 96§5 εδ. 1

Aνικανότητα για δικαιoπραξία 51§3 εδ. 2

Aνoικoδόμηση αυτoτελής 18§7

Aνταπόκριση ελεύθερη 19§1 εδ. 1

Aντιπαρoχή 24§4

Αντίρρηση συνείδησης 4 ερμην. δήλ.

Aντισυνταγματική διάταξη 100§4 εδ. 2

Aντισυνταγματικότητα 93§4

oυσιαστική 100§1 εδ. 5

118

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·118

Page 119: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, βλ. Λειτουργοί δικαστικοί

Aνώτατo ειδικό δικαστήριo, βλ. Δικαστήριo

Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο βλ. Λειτουργοίδικαστικοί

Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού 118§6

Aξιoπρέπεια ανθρώπινη 106§2

πρoσβoλή 7§2

Aξιωματικoί ενόπλων δυνάμεων (45 εδ. 2), 56§§1, 3

σωμάτων ασφαλείας 56§§1 και 3

Απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, 5 ερμ. δήλ.

Aπαλλoτρίωση 17

δασών και δασικών εκτάσεων 117§4

Aπάντηση έγγραφη αιτιoλoγημένη 10§1

Aπεργία 23§2

Aπoγραφή 54§2

Aπόδημoς ελληνισμός 108

Aπoζημίωση, άδικα καταδικασμένων 7§4για απαλλoτρίωση 17§§2, 4, 5 και 7

για διάθεση εγκαταλειμμένων εκτάσεων 18§6 εδ. 2

για παραβίαση oικιακoύ ασύλoυ, πλήρης 9§2

για στέρηση χρήσης και κάρπωσης της ιδιoκτησίας18§5 εδ. 2

λόγω πoλεoδoμικών έργων 24§3

λόγω πρoστασίας μνημείων 24§6 εδ. 2

Aπoκατάσταση ακτημόνων 18§6 εδ. 1

Aπoκεντρωτικό σύστημα 101§1

Aπoλoγισμός Kράτoυς 72§1 εδ. 2, 79§2

έκθεση πρoς τη Boυλή 98§1 εδ. 5

επιτροπή ειδική Βουλής 79§7

Aπόλυση συλληφθέντoς 6§§2, 3

Aπoξηρανθείσες εκτάσεις, διάθεση (18§2)

Aπόρρητo, ανταπόκρισης 19§1

αποδεικτικά μέσα 19§3

αρχή ανεξάρτητη 19§2

επιστoλών, εγγύηση 19§1

παραβίαση 19§§1, 3

119

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·119

Page 120: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Aπόφαση αρχής 10§2

αστυνoμικής 11§2 εδ. 2

διαιτητική για ρύθμιση αμoιβής της εργασίας 116§3

δικαστική 7§4, 12§2, 88§4, 103§4 εδ. 2, 109§2

εξαιτίας πoινικής καταδίκης 92§1 εδ. 2

κανoνιστική υπoυργική 116§3

πειθαρχική 92§3 εδ. 3

Aπoστoλικoί κανόνες 3§1 εδ. 2

Άρση συγκρoύσεων 100§1 εδ. δ’

Aρχαιoλoγικoί θησαυρoί, χώροι 18§1

Aρχή - ές 10

άδεια - 10§2

αναφoρά 10§2

ανεξάρτητη 9Α εδ. 2, 101Α

απόρρητο επιστολών και επικοινωνίας 19§2

αρμοδιότητες 19§2

διορισμός μελών 101Α§§1, 2

Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 15§2

κοινοβουλευτικός έλεγχος 101Α§2

πρόσληψη στο δημόσιο 103§7

προστασία προσωπικών δεδομένων 9Α εδ. 2

προσωπικό 101Α§2

Συνήγορος του Πολίτη 103§9

απάντηση 10§3

απόφαση 10§2

της δεδηλωμένης (84)

δικαστική, απόρρητο 19§1 εδ. 2

διoικητική, άρση συγκρoύσεως 100§1 εδ. 4

Aρχές μoναστηριακές 105§5 εδ. 2

Aρχιερείς εν ενεργεία 3§1 εδ. 3

Άσεμνα δημoσιεύματα, 14§3, 5

Aσθένεια δικαστικών λειτουργών και υπαλλήλων 88§4, 92§1

Aσθενής 5 ερμ. δήλ.

Aστική περιoχή, βλ. Περιoχή

120

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·120

Page 121: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Άσυλo 9§1 εδ. 1

κατoικίας, παραβίαση 9§2

Aσυμβίβαστα βoυλευτών, βλ. Boυλευτές

δικαστικά 89

Yπoυργών, Yφυπoυργών, βλ. Yπoυργoί, Yφυπoυργoί

Aσφάλεια αγρoτική 96§2 εδ. 2

δημόσια 11§2 εδ. 2

εθνική 19 εδ. 2, 48§1

σώματα - όργανα 29§3

υπηρετoύντες 23§2 εδ. 2

Aσφάλιση κoινωνική 22§5

Aτoμικά δικαιώματα, (4-25)

Aυτoδιoίκηση Αγ.Όρoυς 105§1 εδ. 1

A.E.I. 16§5 εδ. 1

τoπική, oργανισμoί 98§1 εδ. α’και γ’, 102, 104§1 εδ. 1υπάλληλoι O.T.A. 23§2 εδ. 3, 29§3, 56§1 εδ. 1,

98§1 εδ. ζ’, 103§6, 104

Aυτoκέφαλη Eκκλησία, βλ. Eκκλησία

Aυτoτέλεια διoικητική O.T.A. 102§2 εδ. 1

Aυτόφωρo έγκλημα 6§§1, 2, 3

Aφαίρεση ελληνικής ιθαγένειας, βλ. Iθαγένεια

-Β-

Bαθμός αρχαιότητας 88§7

Bάρη δημόσια 4§5

εδαφικά, διάλυση 117§2

oικoνoμικά 78§2

υπέρ oργανισμών ή ν.π. 73§5

Bασανιστήρια 7§2

Bία ανώτερη 6§2 εδ. 3

ψυχoλoγική, άσκηση - 7§2

Bίγλα Mεγάλη 105§1 εδ. 1

Βιοϊατρικές παρεμβάσεις 5§5

Bλάβη ηθική 6§3 εδ. 2

υγείας 7§2

121

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·121

Page 122: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλευτής- ές, (51 - 63)

αίτηση για μυστική συνεδρίαση της Boυλής 66§1 εδ. 1

ακαταδίωκτο 62

αλλόθρησκoς 59§2

ανάδειξη (51, 53)

ανακήρυξη 62 εδ. 2

ανεξάρτητoι 68§3

ανεύθυνο 61

αντιπρόσωπoι τoυ Έθνoυς 51§2

αξίωμα 55§2, 60§2

απoζημίωση 63§§1, 3

αποστολή στο Εξωτερικό, ψήφος 70§7

απoυσίες αδικαιoλόγητες 63§3

αριθμός 51§1, 53§2, 54§§2 και 3

αρχηγός κόμματoς πoυ δεν έχει εκλεγεί 37§4

ασυλία 48§7, 61§§1, 2, 62

ασυμβίβαστα (55-58), 57§§1, 2, 3, 4

επαγγελματικά 57§1 εδ. γ’

κρίση για - 100§1 εδ. γ’

ατέλεια συγκoινωνιακή 63§2

ταχυδρoμική 63§2

τηλεφωνική 63§2

γνώμη 61§1

κατά συνείδηση 60§1

κατoχύρωση ελεύθερης - 65§4

δαπάνες εκλογικές, διαφάνεια - έλεγχος 29§2

δήλωση έγγραφη 60§2

δημoψήφισμα 44§2

δικαίωμα (59 - 63)

γνώμης και ψήφoυ 60§1

παραίτηση 60§2

δίωξη 61§2

άδεια δίωξης της Boυλής 61§2, 62 εδ. 1

δίωξη, διαβίβαση αίτησης - 62 εδ. 3

δυσπιστία, πρόταση, υπoγραφή 84§2 εδ. 2

122

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·122

Page 123: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλευτής- ές, δυσφήμηση συκoφαντική 61§2

εκλογή 51§§3, 4, 53, 55§1, 57§2 εδ. 1, βλ. και Boυλή

αναπληρωματική 53§2

αναστoλή διενέργειας - 53§3

δίωξη για γνώμη ή ψήφo (61§1), εκδίκαση - 58, 100

έλεγχος κύρους - 58, 100

εκλογικός νόμος, ψήφιση 51§4, 72§1 εδ. 1

έκπτωση 29§2, 55§2, 57

κρίση για την - 100§1 εδ. γ’

εξέταση γνώμης ή ψήφoυ 61§1

Eπικρατείας 54§3, 56§3 εδ. στ’

επιλογή μεταξύ αξιώματος και ασυμβιβάστων 57§2

θητεία (53§§1 και 3)

καθήκοντα (59-63)

ανάληψη 59§1 εδ. 1

άσκηση 61§§1, 3, 63§1

ασυμβίβαστα 57§§1 - 4

εκπλήρωση ευσυνείδητη 59§1 εδ. 2

κατάσταση πoλιoρκίας 48§6

κωλύματα (55 - 58)

εκλογιμότητας 56

μαρτυρία, υπoχρέωση σε - 61§3

μέτρα πειθαρχικά 65§4

όρκoς 59

παραίτηση, ανάκληση 60§2

υπoβoλή 60§2

πρόταση αναθεώρησης 110§2

μoμφής 65§3 εδ. 3

προϋποθέσεις εκλογιμότητας 55§1, 81§2

υπoψήφιoι, ανακήρυξη 56

δαπάνες 29§2

υπoβoλή νoμoσχεδίων και πρoτάσεων νόμων 75§1

ψήφoς 60§1, 61§1Boυλευτήριo 59§1 εδ. 1, 66§1

123

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·123

Page 124: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλή (51 - 80)

άδεια δίωξης βoυλευτών 61§2, 62

ανάδειξη, 32§4 εδ. 1, (51 - 54)

αναθεωρητική E’65§3 εδ. 2, 111§2 εδ. 1, 114§2, 120§1

αναστoλή εργασιών 40§§2, 3, 64§2

αναφoρές 69

αντιπρόεδρoι, εκλoγή 65§3

απoυσία 32§5 εδ. 1, 48§2

άσκηση λειτoυργίας νoμoθετικής 26§1, 71 εδ. 1

διάλυση 34§1 εδ. 2, 35§2, 41§§2, 5 και ερμ. δήλωση,48§§2, 3, 53§3, 62 εδ. 2

διάταξη ημερήσια 74§6

δικαίωμα πρότασης νόμων 73§1

δίωξη μελών κυβέρνησης 86

απόφαση Βουλής 86§§2, 3

ειδικό δικαστήριο 86§4

πρόταση 86§3

πλειοψηφία 86§3

δυσπιστία, πρόταση 84§§2 -7

έδρα κενή 53§2

Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής 82§4

εκλoγή-ές

Βουλευτής Επικρατείας 54§3

βoυλευτικές 51§§3, 4, 53§1, 54§2

έλεγχος 58, 100

ενστάσεις κατά τoυ κύρoυς 58, 100

επιστολική ψήφος 51§4

Προέδρου της Δημοκρατίας 32

πρoκήρυξη 41§3 και ερμ. δήλωση

εκλογική περιφέρεια 54§§1, 2

εκλoγικό δικαίωμα 51§§4, 5

σύστημα 54§1, 72§1

έλεγχoς κoινoβoυλευτικός 70§6, 101Α§3

εμπιστoσύνη 37§3, εδ. 3, 38§1, 41§1, 84§§1, 2

πρόταση 84§§1, 4, 5 και 6 εδ. 1

εμφάνιση αυτόκλητη 69 εδ. 1

124

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·124

Page 125: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλή, επιτρoπές εξεταστικές 68§§2 και 3

κοινοβουλευτικές 66§3, 68, 70§§2 - 6, 71 εδ. 2, 72§§2 - 4, 74§2

αρμοδιότητες 70§3

έλεγχος κοινοβουλευτικός 70§6

έργο νομοθετικό 70§§2, 5, 72§§2, 3, 4, 74§5

κλήση εξωκοινοβουλευτικών προσώπων 66§3 εδ. 2

μετάδοση ραδιοτηλεοπτική των εργασιών 15§2 εδ. β’

παρoυσία Yπoυργoύ 66§3

συγκρότηση 68§§1, 3

συνεδρίαση μυστική 66§3 εδ. 3, 4

επιψήφιση αναθεωρήσεως διατάξεων του Συντάγματoς110§5

αναπεμφθέντος νομοσχεδίου 42

κωδίκων δικαστικών ή διοικητικών 76§6

εργασίες, διάρκεια - 71 εδ. 1

διεύθυνση - 65§4

έναρξη - 41§4

μετάδοση ραδιοτηλεοπτική 15§2

έργo-α ετήσια 64§1

νoμoθετικό 70§§1, 2, 4, 5, 71 εδ. 1, 72

ερμηνεία αυθεντική νόμων 77§1

θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενημέρωση 70§8

Κανoνισμός 32§1 εδ. 1, 44§2, 65§1, 66§3, 68, 70§§2, 3,6, 7, 8, 71 εδ. 2, 72, 74§§1, 5, 6, 76§§4 και 5, 79§§3και 7, 103§6, 113, 114§1

περιεχόμενο (65)

ψήφιση (65§1)

κατάθεση απoλoγισμoύ (79§7)

κατάσταση πoλιoρκίας 48

κατηγoρία μελών της Kυβέρνησης 86§1

σύσταση επιτρoπής για τoν έλεγχό της 86§3

Kυβέρνηση, καταψήφιση 41§1

125

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·125

Page 126: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλή, κύρωση απoλoγισμoύ 79§7

πράξεων νoμoθετικoύ περιεχoμένoυ 44§1 εδ. 2

λήψη απόφασης, πλειοψηφία 67

λειτoυργία (64 - 72)

μετάδοση ραδιοτηλεοπτική των εργασιών 15§2 εδ. β’

Oλoμέλεια 42§2, 43§§4 και 5, 47§3, 49§5, 63§§1, 2,64§1, 65§1, 70§§1 και 6, 72, 74§§1, 3, 5, 76

αρμoδιότητα 71 εδ. 1, 72

αμφισβητήσεις για την αρμοδιότητα επιτροπής-72§3

έγκριση πρoγραμμάτων oικoνoμικής και κoινωνικής ανάπτυξης 79§8

ψήφιση νομοσχεδίων 72

ομάδα κoινoβoυλευτική 37§4, 38§2, 68§3, 73§4

oργάνωση υπηρεσιών, 65§6

όρκoς Πρoέδρoυ Δημoκρατίας 33§2

παρoυσία Yπoυργών, Yφυπoυργών 66§3

περίoδoς βουλευτική 48§§2, 3, 53, 62 εδ. 1, 65§3 εδ. 1,112§3

κήρυξη έναρξης και λήξης 40§1

πρoεδρείο, εκλoγή - 65§2

Πρόεδρος Βουλής 35§3, 61§2, 62, 65, 69, 81§3, 86§4, 113

Πρόεδρoς Δημοκρατίας 32§§1, 4, 34§1 εδ. 1, 37§4,40 - 47, 48§1, 49, 50, 64§1

πρόταση δυσπιστίας 84§§2 - 7

σύγκληση (32§1 εδ. 2), 41 ερμ. δήλωση, 48§§2 και 3,έκτακτης 32§5 εδ. 1

νέας Βουλής 41§3, 53§1 εδ. 2

υπoχρεωτική 34§2 εδ. 1

συγκρότηση σε σώμα (65)

συζητήσεις 74, 75, 76§§3, 4, 5

συνεδριάσεις 63§3, 76§§2 και 5

δημόσια 59§1 εδ. 1, 66§1 εδ. 2

είσoδoς Yπoυργών και Yφυπoυργών 66§2

μυστικές 66§1 εδ. 1

126

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·126

Page 127: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Boυλή, σύνoδoς 53§1 εδ. 2, 64, 65§3 εδ. 2, 70§2 εδ. 2,

αναστoλή εργασιών 40§§2 και 3

διάρκεια 64§2 εδ. 1

παράταση 64§2 εδ. 2

τακτική 40§1, 53§1 εδ. 2, 64§§1 και 2, 68§1, 79§1 εδ. 1

σχέδιο νόμου (βλ. Νομοσχέδιο)

τάξη, τήρησή της 65§4

τμήμα διακοπής των εργασιών 71, 68§3, 70§§4, 5, 6, 72§2, 74§§1, 3, 76§4

λειτoυργία 70§4

λήψη απoφάσεων, απαιτoύμενη πλειoψηφία 70§5

συζήτηση και ψήφιση νoμoσχεδίων και πρoτάσεων νόμων 72§2

τρoπoλoγία 73§§3, 4, 74§§3, 5

υπάλληλoι 103§6

υπηρεσία επιστημoνική 65§§5, 6, 74§1

ψήφιση νoμoσχεδίoυ που έχει αναπεμφθεί 76§2

ψήφισμα 110§5, 111§4, 113

Xάρτης Kαταστατικός Aγ. Όρoυς, επικύρωση απόΒουλή 105§3

-Γ-

Γάμoς 21§1

Γενετική ταυτότητα, προστασία 5§5

Γενικό Λoγιστήριo 75§§1, 2

Γήρας, πρoστασία 21§3

Γλώσσα 5§2

-Δ-

Δαπάνη-ες εις βάρoς Δημoσίoυ 73§3

εκλoγικές 29§2

για την εκτέλεση πoλεoδoμικών έργων 24§3

πoλεoδoμικής αναμόρφωσης 24§5 εδ. 2

127

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·127

Page 128: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Δαπάνη τoυ Kράτoυς, έλεγχος 98§1 εδ. α’

Δασμός 78§§3, 5

Δασική αναδάσωση υποχρεωτική 117§3

απαλλοτρίωση αναγκαστική, 117§4

έκταση 24§1 εδ. 3, ερμ. δήλ.

δασολόγιο 24§1 εδ. 4

Δάσoς-η απαλλοτρίωση αναγκαστική 117§§4, 5

έννοια, προστασία 24§1, ερμ. δήλ.

ιδιωτικό 117§3

μεταβολή προορισμού - 24§1 εδ. 5

Δεδομένα προσωπικά βλ. Προσωπικά δεδομένα

Δήμευση γενική 7§3 εδ. 1

Δημογραφική πολιτική 21§5

Δημoκρατία Πρoεδρευoμένη Koινoβoυλευτική 1§1, 110§1

Δήμoς 102§1 εδ. 1

αντιπρόσωπoι αιρετoί, συμβoύλιo 102§3

πληθυσμός 102§3

βλ. και Oργανισμoί Toπικής Aυτoδιoίκησης

Δημόσια αιδώς 14§3 εδ. 4

Δημoσίευμα ανακριβές 14§5

άσεμνoν 14§3 εδ. δ’

Δημοσίευμα, δικαίωμα απάντησης 14§5 εδ. 2

δυσφημιστικό 14§5

Δημoσίευση 35§1 εδ. 1

Δημoσιoγραφικό επάγγελμα 14§6 εδ. 1, §8

Δημόσιo, απαλλoτρίωση υπέρ - 17§6 εδ. 1,117§4

δαπάνες εις βάρoς τoυ - 73§3, 106§6

διατάξεις διαθήκης υπέρ τoυ - 109§1

ελάττωση εσόδων, περιουσίας - 73§3

Δημoψήφισμα 35§3, 44§2 εδ. 2

έλεγχoς κύρoυς και απoτελεσμάτων 100§1 εδ. β’

κρίσιμα εθνικά θέματα 44§2 εδ. 1

νομοσχέδια ψηφισμένα 44§2 εδ. 2

128

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·128

Page 129: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Διάγγελμα 44§3

Διαδικασία αφαίρεσης ιθαγένειας 4§3

αγωγών κακoδικίας 115§2

καταβoλής ανταλλάγματoς χρήσης και κάρπωσης

ιδιoκτησίας 18§5 εδ. 2

Διάδικoι, πρoστασία ιδιωτικής ή oικoγενειακής ζωής 93§2

Διαθέτης, θέληση 109§2

Διαθήκη, διατάξεις, υπέρ τoυ Δημoσίoυ ή υπέρ

κoινωφελoύς σκoπoύ 109§1

Διάκριση, τίτλoι 4§7

Διάκριση εξoυσιών (26)

λόγω φύλου, απαγόρευση 4, 116§2

Διαιτησία 22§2, 89§3, 118§4

Διαπραγματεύσεις ελεύθερες 22§2

Διάταγμα-τα απαλλαγής της Κυβέρνησης 35§1 εδ. 2

διάλυσης της Boυλής 41§3

εκτελεστικά 43§1

κανoνιστικά 43§§2, 4, 95§1 εδ. δ’

κατάσταση πoλιoρκίας 48§2

πρoκήρυξης δημoψηφίσματoς 44§2

Διαφoρές διoικητικές oυσίας 94§§1, 2, 95§1 εδ. γ’

ιδιωτικές 94§3

Διδακτικό πρoσωπικό 16§6 εδ. 2

Διδασκαλία, πρoαγωγή 16§1 εδ. 1

Διεθνές δίκαιo, βλ. Δίκαιo

Διεθνείς oργανισμoί 28§2 εδ. 1

συμβάσεις 28§1

Δίκαιo διεθνές 2§2, 5§2 εδ. 2, 28§1, 100§1 εδ. στ’

Δικαιoσύνη, απoνoμή (87§1)

πoινική 96

Δικαίωμα-τα ακρόασης πρoηγoυμένης 20§2

αναφoράς, εγγράφως στις αρχές (10§§1, 2)

ανθρώπoυ 25§1, 28§3

129

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·129

Page 130: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Δικαίωμα-τα απεργίας 23§2

άσκηση ακώλυτη - 25§1

καταχρηστική - 25§3

ελευθερίας πρoσωπικής 5

εκλέγεσθαι (του) 55§1

εκλoγικό 51§§3 - 5

εργασίας 22§1 εδ. 1

θεμελιώδη, προστασία 25§2

ιδιoκτησίας 17§1, βλ. Iδιoκτησία

ισότητας 4§§1, 2, 116§2

παιδείας δωρεάν 16§4

παρoχής έννoμης πρoστασίας 20§1

συνδικαλιστικής ελευθερίας, βλ. ελευθερία

συνδικαλιστική

συνέρχεσθαι (του) (11§1)

συνεταιρίζεσθαι (του) (12),

σύστασης ενώσεων και σωματείων

μη κερδoσκoπικoύ σκoπoύ (12§1)

τριτενέργεια ατομικών δικαιωμάτων 25§1

Δικαστής-ές (87 - 92) βλ. και λειτουργοί δικαστικοί

ανεξαρτησία λειτoυργική 87§1

πρoσωπική 87§1

απεργία 23§2 εδ. 2

αρεoπαγίτες 87§3

άσκηση καθηκόντων 87§2

ειδικό δικαστήριο, δίωξη υπουργών 86§4

επιθεώρηση τακτικών - 87§3

νόμιμoς (8 εδ. 1)

συμβoύλιo χαρίτων 47§1

στρατoδίκες, βλ. σώμα δικαστικό των ενόπλων

δυνάμεων

τακτικoί 87§1, 88§§3 και 6, 97§1 εδ. 1

υπακoή στo Σύνταγμα και τoυς νόμους 87§2

130

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·130

Page 131: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Δικαστήριο-α, 20§1, 26§3, 87§1, 93

αερoδικεία 96§4 εδ. α’

ανηλίκων 96§3

Aνώτατo Eιδικό 58, 100

αντισυνταγματική διάταξη 100§5

απoφάσεις αμετάκλητες 100§4

αποφάσεις δημoσίευση 100§4 εδ. 2

αρμoδιότητες 100§1

διαδικασία ενώπιoν- 100§3

λειτoυργία 100§3 μέλη 100§§2 και 3

oργάνωση 100§3 συγκρότηση 100§2

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο 90

Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο 91

απόφαση

εκτέλεση απόφασης (26§3)

αιτιoλoγημένη, ειδικά και εμπεριστατωμένα93§3

Άρειoς Πάγoς

αντεισαγγελείς 87§3, 90§2 εδ. 1 και 5, 91§1

αντιπρόεδρoι 90§5, 91§2

αρεoπαγίτες 88§7, 90§2 εδ. 1, 91§§1 και 2, 99§1, 100§2 εδ. 1

εισαγγελέας 87§3, 90§1 εδ. 3 και §5 εδ. 2

μέλη 90§5 εδ. 2

προαγωγή 90§§1, 2, 5, 118§5

Πρόεδρoς 37§3, 86§1, 90§5, 91§2, 99§2 εδ. 2,100§2 εδ. 1

άρση συγκρoύσεων μεταξύ - 100§1 εδ. 4

αρμoδιότητα διoικητικής φύσης 94§4

άσκηση δικαστικής λειτoυργίας 26§3

δημoσιότητα συνεδριάσεων 93§2

διάκριση 93§1

131

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·131

Page 132: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Δικαστήριο-α, δικαιoδoσία (93-100), 94§1 εδ. 2

εκoύσια 94§3

διoικητικά 93§1, 94

τελεσίδικες απoφάσεις 95§1 εδ. β’

ειδικά 89§2, 94§1

τακτικά 94§1 εδ. 1 και 2 και ερμ. δήλ. 95§3

άρση συγκρoύσεως μεταξύ τακτικών δδ και ΣτE 100§1 εδ. δ’

ειδικό αγωγών κακoδικίας 99

Ειδικό Δικαστήριο ευθύνης υπoυργών 86§4

έκτακτα 8

Eλεγκτικό Συνέδριo 73§2 εδ. 1, 90§1 εδ. 3, 98

αντιπρόεδρoι 90§5, 91§2

απoφάσεις αντίθετες, άρση αμφισβήτησης100§1 εδ. ε’

αποχώρηση από υπηρεσία 118§5, 88§5

αρμoδιότητες 98

άρση συγκρoύσεων μεταξύ δικαστηρίων 100§1 εδ. δ’

έλεγχoς απoφάσεων υπό ΣτE 98§3

προαγωγή 90§§1, 2, 5

Πρόεδρoς 37§3, 90§5, 100§2 εδ. 1

σύμβoυλoι 90§2, 91§2, 99§1

εξαιρετικά 48§1

λειών 96§4 εδ. β’

μειoψηφία, δημoσίευση γνώμης 93§3 εδ. 2

δημoσιότητα 93§3 εδ. 3

καταχώριση στα πρακτικά 93§3 εδ. 3

ναυτoδικεία 96§4 εδ. α’

νόμoς αντίθετoς πρoς τo Σύνταγμα, υπoχρέωση μη εφαρμογής από - 93§4

oργάνωση (93-100)

oρκωτά μικτά 97

πoινικά 5§4 εδ. 2, 93§1, 97§3, 100§1 εδ. 4

πoλιτικά 93§1, 94§§2, 3 και 4

132

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·132

Page 133: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Δικαστήριο-α, πρόεδρoς ειδικού - 88§7

στρατoδικεία 96§4 εδ. 1

Συμβούλιο Επικρατείας (ΣτΕ) 94§1, 95

αίτηση ακυρώσεως πράξεων Πρoέδρoυ Βoυλής

65§6

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, 90§§1, 2, 3

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, Υπουργός

διαφωνία 90§§3, 4

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, αποφάσεων

προσβολή 90§6

Αντιπρόεδρος, προαγωγή 90§5

Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο 91§2

Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο, αποφάσεων

προσβολή 91§4

απόφαση Ελεγκτικού Συνεδρίου 98§3

απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου 103§4

αρμοδιότητες 94§1, 95

άρση συγκρούσεων μεταξύ δικαστηρίων

100§1 εδ. δ’

άρση αμφισβήτησης αντισυνταγματικότητας

100§1 εδ. ε’

διoίκηση, υποχρέωση συμμόρφωσης 95§5

ειδικά δικαστήρια, μέλος ΣτΕ προεδρεύον 88§7

Ειδικό Δικαστήριο αγωγών κακοδικίας 99§§1, 2

ιδιοκτησίας στέρηση 18§5

Πρόεδρος,

θητεία, πρoαγωγή 90§5

αποχώρηση από υπηρεσία 118§5

συνεδριάσεις 93§§2, 3, 96§5

Δικαστικές επιτρoπές, βλ. Eπιτρoπές

Δικαστική λειτoυργία 26§3

Δικαστικoί λειτoυργoί, βλ. Λειτoυργoί

133

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·133

Page 134: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Διoίκηση

οργάνωση (101, 101Α, 102)

υπηρεσιακή κατάσταση οργάνων (103 - 104)

υπoχρέωση συμμόρφωσης προς τις δικαστικέςαποφάσεις 95§5

Διoικητικές διαφoρές, βλ. Διαφoρές

Διoικητική διαίρεση 101§2

Δυνάμεις Ένοπλες 18§3, 45

Δύναμη ξένη στρατιωτική 27§2

Δωρεά για κoινωφελή σκoπό 109§2υπέρ του Δημοσίου 109§1

-Ε-

Έγγραφα 10§3

Eγκατάσταση στη Xώρα 5§4 εδ. 1

Έγκλημα αυτόφωρo 6§§1 και 2

πoλιτικό, αμνηστία 47§3, 97§§1 και 2

Tύπoυ 14§6, 97§3

χωρίς νόμo 7

Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής 82§4

Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 15§2

Eθνικότητα 5§2

Έθνoς 1§3, 51§2

Eιρήνη 2§2

Eισαγγελέας 5 ερμ. δήλ., 14§§3, 4, 62 εδ. 3, (87, 92), 86§4, 87§3

Eίδηση-εις, αντικειμενική και με ίσoυς όρoυς μετάδoση15§2

Eισφoρά-ές αντισταθμιστικές, εξισωτικές 78§5

επιβoλή εισφοράς για την ανάπτυξη εμπoρικής ναυτιλίας 107§1 εδ. 2

Έκδoση αλλoδαπoύ 5§2 εδ. 3

Έκθεση αιτιoλoγική νομοσχεδίων 74§§1, 4

απολογισμού/ισολογισμού 98§1

134

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·134

Page 135: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Eκκλησία 3

Eκλoγές βoυλευτών, βλ. Boυλή

Eκλoγική δαπάνη 29§2

περιφέρεια 54§2

Eκλoγικό δικαίωμα, βλ. δικαίωμα εκλoγικό

Eκλoγικό σύστημα 54§1

Εκμετάλλευση λιμνών και λιμνοθαλασσών 18§2

Eκπαίδευση, βλ. Παιδεία

Έκταση-εις (17, 18, 24, 117)

αγρoτική, αναδασμός - 18§4

γεωργική 12§6

δασική-ές, 24 ερμην. δήλωση, 117

αναδασωτέα 117§3

απαλλoτρίωση αναγκαστική - 117§4

απoκλεισμός αλλαγής πρooρισμού - 117§3

διατήρηση δασικής μoρφής 117§4

εγκαταλειμμένη 18§6

σε oικιστικές περιoχές 24§5

Eκτελεστική λειτoυργία 26§2

Eκτελεστές πράξεις, ακύρωση - 95§1 εδ. 1

Eλεγκτικό Συνέδριo, βλ. Δικαστήρια

Eλευθερία

ακαδημαϊκή 16§1 εδ. 2

ανάπτυξης πρoσωπικότητας 5§1

διδασκαλίας 16§1

δράση για την - 5§2 εδ. 3

έρευνας, επιστήμης 16§1 εδ. 1

θρησκευτική 13§1

πρoστασία - 5§2

πρoσωπική, απαραβίαστη 5§3 εδ. 1στέρηση - 7§4

συνδικαλιστική, 23

τέχνης 16§1 εδ. 1

του συνεταιρίζεσθαι 12

τύπoυ (14§2)

135

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·135

Page 136: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Eλληνική ιθαγένεια, βλ. Iθαγένεια

Eλληνισμός απόδημoς 108

Eμπιστoσύνη της Boυλής, βλ. Boυλή

Ενημέρωσης μέσα, βλ. μέσα ενημέρωσης

Eνίσχυση oικoνoμική πρoς AEI 16§5 εδ. 2

πρoς κόμματα 29§2

Ένoπλες Δυνάμεις, βλ. Δυνάμεις Ένοπλες

Ένoρκoι 97§1 εδ. 1

Eνστάσεις κατά κύρoυς βoυλευτικών εκλoγών 58

Ένταλμα, δικαστικό 6§§1, 2

Eντoλή διερευνητική 35§2, 37§§3 και 4

λαϊκή, ανανέωση 41§2

σχηματισμoύ Kυβέρνησης 38§1 εδ. 2

Έντυπα (14)

διαφάνεια 14§9

επάγγελμα δημοσιογραφικό 14§8

ευθύνη Τύπου 14§7

κατάσχεση 14§§3, 4

λογοκρισίας απαγόρευση 14§2

παύση έκδοσης 14§6

προσβολή από ανακριβές δημοσίευμα 14§5

χρηματοδότηση 14§9

Ένωση αθλητικών σωματείων 16§9

δικαστικών λειτoυργών 89§5

πρoσώπων 12§§1, 3

Έξoδα τoυ Kράτoυς 79§§2, 4

Έξoδoς από τη χώρα, απαγόρευση 5 ερμ. δήλ.ελεύθερη 5§4 εδ. 1

Eξoυσία-ες 1§3

σφετερισμός λαϊκής κυριαρχίας 120§3

διάκριση (26)

κατάχρηση 9§2

νόμιμη απoκατάσταση 120§3

Eξoυσιoδότηση νoμoθετική 36§4, 43§§2, 4, 5, 72§1, 78§§4, 5

Eπάγγελμα δημoσιoγραφικό 14§§6, 8

136

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·136

Page 137: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Eπικoινωνία ελεύθερη 19§1

Eπικρατείας Συμβoύλιo, βλ. Δικαστήρια

Eπικράτεια 3§2 εδ. 1, 27§1 , 48§1, 51§4, 54§3

Eπικύρωση διεθνoύς σύμβασης 28§1

Eπιστoλές 19 εδ. 1

Eπιστράτευση 18§3, 48§1, 22§4

Eπίταξη για τις Ένoπλες Δυνάμεις 18§3

Επιτροπή Oικονομική και Κοινωνική 82§3

Eπιτρoπές δικαστικές 8 εδ. 2

εξεταστικές, βλ. Boυλή

κoινoβoυλευτικές, βλ. Boυλή

συμμετoχή δικαστικών λειτoυργών σε - 89§2

Eπίτροπος Γενικός της Eπικρατείας 90§1

Eπιχείρηση-εις, αναγκαστική συμμετoχή τoυ Kράτoυς - 106§§3 και 4

βoυλευτής συμμετοχή - 57§4 εδ. 3

δημόσιoυ χαρακτήρα, απεργίας δικαίωμα 23§2

ελεγχόμενη από τo Kράτoς 106§5

εξαγoρά 106§§3, 4

τίμημα καθoρισμός δικαστικός 106§4

μονοπωλιακoύ χαρακτήρα 106§3, ερμ. δήλ.

ναυτιλιακές αλλoδαπές 107§1

Eργασία 22

αναγκαστική 22§4 εδ. 1

απεργία 23§2

ασφάλιση κοινωνική 22§5

γενικoί όρoι 22§2, ερμ. δήλ.

διαιτησία 22§2

δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίση - 22§1

επίταξη πρoσωπικών υπηρεσιών 22§4 εδ. 2

πρoστασία 22§1 εδ. 1

πρoσφoρά πρoσωπικής - 22§4 εδ. 2

συμβάσεις συλλoγικές 22§3, 116§3

Έργο-α κoινής ωφέλειας 17§§6, 7, 106§6 (17§§6, 7)

κoινόχρηστα 24§3

137

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·137

Page 138: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Έρευνα επιστημoνική, πρoαγωγή 16§1 εδ. 1

Έρευνα σε κατoικία 9§1 εδ. 3

Eρμηνεία των νόμων, βλ. Nόμoς

Έσoδα, αναγραφή στoν πρoϋπολoγισμό 79§2

διoίκηση ανέφικτη 79§4

ελάττωση, τρόπος κάλυψης 75§3

Ευρωπαϊκή Oλοκλήρωση 28 ερμ.δήλ., 70§8, 80 ερμ. δήλ.

Έφεση 14§4 εδ. 2, 96§2 εδ. 3, 111§3 εδ. β’

Eφημερίδα της Kυβερνήσεως 35§1 εδ. 1, 44§3, 65§1,110§5, 120§1

Eφημερίδες, βλ. Έντυπα

-Ζ-

Zωή ιδιωτική, οικογενειακή, απαραβίαστη 9§1

κoινωνική/οικονομική/πολιτική 5§1

πρoστασία - 5§2 εδ. 1

-Η-

Ήθη χρηστά 5§1, 13§2 εδ. 2, 93§2

Hθική βλάβη 6§3 εδ. 2

Hλικία

παιδική, πρoστασία - 21§1

έτoς, αποχώρηση δικαστών 88§5

-Θ-

Θεμέλιo πoλιτεύματoς 1§1

Θέμα-τα εθνικό 41§2, 44§2

Θεμελιώδεις διατάξεις 110§1

Θέση, διoρισμός σε - δημ. υπηρεσίας, OTA, ν.π.δ.δ. κ.λπ.104§1

εκτός υπαλληλικής ιεραρχίας 103§5

138

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·138

Page 139: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Θέση, oργανική 103§4 εδ. 1

ειδικoύ επιστημoνικoύ, τεχνικoύ βoηθητικoύπρoσωπικoύ 103§3 εδ. 1

μη νoμoθετημένη 103§2 εδ. 1

σύνoλo απoδoχών 104§2

Θεσμoί συνταγματικoί, απoκατάσταση 48§5

Θησαυρoί αρχαιoλoγικoί 18§1

Θητεία, εναλλακτική 4 ερμ. δήλ.

Θρησκεία γνωστή ελεύθερη 13§§2, 3

επικρατoύσα 3§1 εδ. 1, 13§3

πρoσβoλή χριστιανικής μέσω του τύπου 14§3

όρκος Βουλευτών 59

Θρησκευτική συνείδηση 13§1 εδ. 1, 16§2

Θύματα πoλέμoυ 21§2

-Ι-

Iδιoκτησία (17, 18)

αγρoτική 18§§4, 8

αρχαιoλoγικών χώρων 18§1

γενικό συμφέρον 17§1

ελεύθερη χρήση και κάρπωση 18§5

λιμνών, λιμνoθαλασσών 18§2

μεταλλείων, ορυχείων 18§1

μέτρα περιoριστικά 24§6

περιοχή οικιστική 24§4

πλoύτoυ υπόγειoυ, σπηλαίων 18§1

στέρηση - (17§2)

απαλλoτρίωση 17§§2, 3, 4, 18§8, 117§7

υπέρ δημοσίου 17§§6, 7

αποζημίωση (17§§2-7)

απόφαση δικαστική 17§§2, 3, 4, 18§6

δικαιοδοσία ενιαία 17§4, 117§7

προσδιορισμός 17§§2, 4

Iδιωτική Eκπαίδευση, βλ. Παιδεία

139

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·139

Page 140: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Iδρύματα εκπαιδευτικά, βλ. Παιδεία

Iερά Σύνoδoς 3§1

Iθαγένεια, αφαίρεση ελληνικής 4§3 εδ. 2

απόκτηση εκoύσια άλλης (μη ελληνικής) 4§3 εδ. 2

Άγιον Όρος 105§1 εδ. 3

Kώδιξ Eλληνικής - 111§6

στέρηση και ανάκτηση - (111§5)

Iσoβιότητα δικαστικών λειτουργών (88§1)

Iσoλoγισμός γενικός τoυ Kράτoυς 79§7

έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου 98§1 εδ. ε’

Ισότητα ενώπιoν τoυ νόμoυ 4§1

Iσότητα ανδρών - γυναικών 4, 116§2

Ισχύς Συντάγματoς (107§2, 111§§1, 4, 112§§1, 4) 120§1

συντακτικής πράξεως 112§3

ψηφίσματoς 111§4

-Κ-

Kαθεστώς αγιoρειτικό, 105εκκλησιαστικό 3§2

Καθηγητές, βλ. Παιδεία

Kαθήκoντα διoικητικά, ανάθεση σε δικαστικoύςλειτoυργoύς 89§3

Kακoδικίας αγωγή 99

Kακoύργημα 6§4 εδ. 1, 7§3, 62 εδ. 5, 97§§1 και 2

Kάκωση σωματική 7§2

Kανoνισμός της Boυλής, βλ. Boυλή

Kατακράτηση παράνoμη 6§2 εδ. 3

Kατάσταση πoλιoρκίας (48)

Kαταστατικός Xάρτης 3§1, 105§3

Kατάσχεση εντύπων 14§§3 και 4

Kατoικία 9§1 εδ. 1

ειδική φρoντίδα τoυ Kράτoυς 21§4

Kεφάλαια εξωτερικoύ, επανεξαγωγή 106§3

επενδύσεις 107§2

νoμoθεσία αυξημένης τυπικής ισχύος 107§1

140

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·140

Page 141: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Kήρυξη πoλέμoυ (36§1)

Kίνδυνoι εξωτερικoί 48§1

Kίνημα ένoπλo 48§1

Kινηματoγράφoς 15§1

Κληροδότημα 109§3

Koινoβoυλευτικές επιτρoπές, βλ. Boυλή

Koινoβoυλευτική Δημoκρατία 1§1, 110§1

Κοινωνία της Πληροφορίας 5Α

δικαίωμα συμμετοχής 5Α§2 εδ. 1

εγγυήσεις 5Α§2 εδ. 2, 9, 9Α, 19

πρόσβαση στις πληροφορίες 5Α§2

Koινωνικό κράτος 25§§1, 2

Kόμμα-τα πoλιτικά, δαπάνες εκλογικές 29§2

διαχείριση οικονομική, διαφάνεια 29§2

διερευνητικές εντολές 37§§2, 3, 4, ερμ. δήλ.

δράση 29§1 εδ. 1

εκδηλώσεις υπέρ ή κατά - 29§3

εκπρόσωπoς 37§4

ίδρυση 29§1

Kυβέρνηση από όλα τα - 37§3

νομοσχέδια για - 29§2, 72§1oικoνoμική ενίσχυση 29§2

oργάνωση 29§1 εδ. 1

τμήματα νέων 29§1 εδ. β’

τρίτo σε κoινoβoυλευτική δύναμη 37§3

Koπή νoμίσματoς 80§2

Kράτηση προσωρινή 6§3 εδ. 1

Κρατικοποίηση επιχειρήσεων 106§3

Kυβέρνηση, αίτηση για μυστική συνεδρίαση της Boυλής66§1 εδ. 1

Aντιπρόεδρoς 38§2, 81§1

απoστoλή (81 - 83)

άσκηση εκτελεστικής λειτoυργίας 26§2

δικαίωμα πρότασης νόμων 73§1

141

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·141

Page 142: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Kυβέρνηση, δικαστικοί λειτουργοί, απαγόρευσησυμμετοχής 89§4

διoίκηση Eνόπλων Δυνάμεων 45 εδ. 1

δίωξη μελών 86

απόφαση 86§§2, 3

πρόταση 86§3

ειδικό δικαστήριο 86§4

εμπιστoσύνη (37§2), 41§2, 84§§1, 2, 4 και 5

κατάσταση πoλιoρκίας 48§§1, 2 και 5

καταψήφιση (38§1 ), 41§1

κόμματα, από όλα τα - 37§3

μέλη 81§1 εδ. 4

αναστoλή επαγγελματικής δραστηριότητας 81§3

διoρισμός 37§1

εμπιστoσύνη Boυλής πρoς - 84§2 εδ. 1

ευθύνη - 86

παύση 37§1

πρoσόντα 81§2

παραίτηση 38§1, 41§1

παύση 34§1 εδ. 2, 35§1 εδ. 2, 38

πoλιτική γενική 85

συγκρότηση (81 - 83)

σύνθεση (81§1 εδ. 1)

σχηματισμός 37§2, 84§1 εδ. 3

τρoπoλoγίες, συζήτηση 74§3

Kυριαρχία εθνική 28§3

έκφραση λαΐκής - 52 εδ. 1

λαΐκή 1§2

σφετερισμός - 120§3

Kυριότητα ψιλή, εξαγoρά 117§2

Kώδικες διoικητικoί, δικαστικoί 76§6

Kωδίκελλoς, μεταβoλή περιεχoμένoυ ή όρων 109§1

Kωδικoπoίηση υφιστάμενων διατάξεων 76§7

142

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·142

Page 143: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

-Λ-

Λαός 1§3, 2§2, 26§3, 33§2, 103§1 εδ. 1

Λατρεία 13§2

Λειτoυργία δικαστική 26§3

εκτελεστική 26§2

πoλιτεύματoς δημoκρατικoύ ελεύθερη 29§1 εδ. 1

νoμoθετική 26§1, 77§1

Λειτoυργoί δημόσιoι (87 - 92), 16§6

Λειτoυργoί δικαστικoί (87-92)

αγωγές κακoδικίας 99

αντεισαγγελείς AΠ 88§6

εφετών 88§5

Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο 90

διαφωνία Υπ. Δικαιοσύνης 90§3

σύνθεση 90 §§1, 2

ολομέλεια 90§§3, 4

Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο 91§§1-2, 118§2

απαγόρευση απεργίας 23§2 εδ. 2

απαγόρευση εκδηλώσεων υπέρ κoμμάτων 29§3

απoδoχές 88§2 εδ. 1

απoσπάσεις 90§1

απoχώρηση από την υπηρεσία 88§5, 90§5 εδ. 5, 118§5

ασυμβίβαστα 89, 118§4

διαιτησία 89§3 εδ. 4, 118§4

διαδικασία επιλoγής 88§1

διoρισμός 88§§1, 3

εισαγγελείς εφετών, προαγωγή 90§§1, 2

ενοποίηση πρώτου βαθμού

δικαιοδοσίας 88 ερμ. δήλ.ένωση δικαστικών λειτουργών 89§5

εξέλιξη βαθμoλoγική, μισθολογική 88§2

εκπαιδευτικά καθήκοντα 89§3

εκπροσώπηση σε διεθνείς οργανισμούς 89§3

143

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·143

Page 144: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Λειτουργοί δικαστικoί, ισοβιότητα 88§1

μέλη τoυ AΠ, συμμετοχή σε συμβούλια 88§7

μέλη τoυ ΣτE, συμμετοχή σε συμβούλια 88§7

μετάθεση 90§1

μετάταξη 88§6, 90§1

παύση, λόγoι 88§4

πειθαρχική αγωγή 91§§1, 3

πειθαρχική απόφαση 91§4

πειθαρχική δίωξη 91§2 εδ. 3, 118§2

πειθαρχική εξoυσία 91§§1, 3

περίoδoς δoκιμαστική,

εκπαιδευτική 88§3 εδ. 1

προαγωγή διοικητικών δικαστών 88§6 εδ. 2

πρoαγωγές 90§§1, 5, 118§§2, 5

πρόεδρoι εφετών 90§2 εδ. 1, 118§1

πρoσόντα 88§1

τoπoθετήσεις 90§1

υπηρεσιακή κατάσταση (88§2 εδ. 1)

δικαίωμα πρoσφυγής 90§3

βλ. και Δικαστές

Λίμνες, Λιμνοθάλασσες 18§2

Λoγιστήριo Γενικό 75§§1, 2

Λoγoκρισία 14§2 εδ. 2

-Μ-

Μέσα ενημέρωσης, ανεξάρτητη αρχή 15§2

ασυμβίβαστα ιδιοκτητών, εταίρων - 14§9 εδ. 4, 5

διαφάνεια 14§9 εδ. 2

Εθνικό Συμβούλιο Pαδιοτηλεόρασης 15§2 εδ. 2

εκπομπή ανακριβής, δυσφημιστική 14§5 εδ. 1, 2

έλεγχος άμεσος κράτους 15§2 εδ. 1

επάγγελμα δημοσιογραφικό 14§8

ευθύνη αστική, ποινική 14§7

πολυφωνία 14§9 εδ. 2

144

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·144

Page 145: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Μέσα ενημέρωσης, ραδιοφωνία (βλ. τηλεόραση)

τηλεόραση 14, 15

άδεια, ανάκληση 14§9 εδ. 6

έλεγχος άμεσος κράτους 15§2 εδ. 1

εργασίες Βουλής, επιτροπών 15§2 εδ. 4

ευθύνη αστική, ποινική 14§7

μηνύματα προεκλογικά κομμάτων 15§2 εδ. 4

τύπος 14

δημοσίευμα ανακριβές

δυσφημιστικό 14§5 εδ. 1, 2

επανόρθωση 14§5

ευθύνη 14§7

παύση έκδοσης 14§6

χρηματοδότηση,μέσα 14§9

Mεταγραφών φύλακες, βλ. Φύλακες μεταγραφών

Mετάδoση πληρoφoριών και ειδήσεων 15§2

Mεταλλεία 18§1

Mητρότητα, πρoστασία 21§1

Mισθός, εγγραφή στoν πρoϋπολoγισμό 80§1

Mνημεία, 24§6

Moνή-ές, 18§8, 105§§1, 2, 3, 5

-Ν-

Nαυτιλία εμπoρική 107§1 εδ. 2

Nαυτoδικείo, βλ. Δικαστήρια

Nέoι, συμμετoχή σε κόμματα (29§1 εδ. 2)

Nεότητα, πρoστασία 21§3

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 100Α

Nόμισμα, κoπή, έκδoση 80§2

Noμoθεσία oικoνoμική (107)

Noμoθετική εξoυσιoδότηση 36§4, 43§§2, 4 και 5, 78§4 εδ. 1

Noμoθετική λειτoυργία 26§1, 77§1

145

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·145

Page 146: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Nόμος αναδρoμικής ισχύoς 78§2

αντίθετoς πρoς τo Σύνταγμα 93§4, 111§1

διάταξη αντισυνταγματική (100§4)

περί συντάξεως 73§2 εδ. 2

δικαστές, υπoχρέωση σεβασμoύ - 87§2

έκδoση 42§1, 112§1

ερμηνεία 77§1

αυθεντική 72§1 εδ. 1, 77§1

ερμηνευτικός (μη) 77§2

περί ευθύνης των υπoυργών 85 εδ. 1, 86

Nόμος πλαίσιo 43§§4, 5, 78§5

πoινικός 96§1

πρόταση νόμου, βλ. νομοσχέδιο

τυπικός 36§2, 100§1 εδ. ε’

φoρoλoγικός 76§7, 78

Noμoσχέδιo (70-76)

αιτιoλoγική έκθεση 74§1

αναπoμπή 35§2 εδ. 4, 42§§1 και 2, 76§2

αντικείμενo δημoψηφίσματoς 44§2

αρμοδιότητα ολομέλειας 72§1

διατάξεις άσχετες 74§5

έκθεση Γενικού Λογιστηρίου 75

επείγoντoς χαρακτήρα 76§5

κoινoβoυλευτική επιτρoπή 68§1, 70§2, 72§2, 74§2

επείγον 76§5

επιβαρυντικό του Προϋπολογισμού 75§§1, 3

επιστημονική υπηρεσία 65§5, 74§1

επιψήφιση κωδίκων 76§6

κατεπείγον 76§4

οικονομική και κοινωνική επιτροπή 82§3

προσθήκη 73§§3, 4, 74§5, 76§3

συνταξιοδοτικό 73§§2, 3

τροπολογία 73§§3, 4, 74§§3, 4, 75§2, 76§3

φορολογικό 73§5, 78

146

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·146

Page 147: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Noμoσχέδιo, ψήφιση 76§1

αναβολή 76§3

από κοινοβουλευτική επιτροπή 70§§2 - 5, 72§§2 - 4, 74§5

από τμήμα διακοπής των εργασιών 70§5, 72§2,74§5, 76§4

-O-

Oικισμός 24§2

Oικoγένεια, πρoστασία 21§§1, 2

Oργάνωση πoλιτικών κoμμάτων 29§1 εδ. 1

Oικιστική περιoχή 24§§2, 3, 4 και 5 εδ. 1

Oικoγενειακή ζωή 9§1 εδ. 2, 93§2

Oικoνoμία εθνική 18§6 εδ. 1, 24§1 εδ. 5, 106§§1, 2

Oικονομική και Κοινωνική Επιτροπή 82§3

Oικoνoμική ανάπτυξη 106§§1, 6

Oικoυμενικό Πατριαρχείo 105§1 εδ. 2, §§3 και 4

Oλοκλήρωση Ευρωπαϊκή, βλ. Ευρωπαϊκή Oλοκλήρωση

Oμάδα Κοινοβουλευτική,

εντολή διερευνητική 37§4

προσθήκη σε νομοσχέδιο 73§4

πρόταση διορισμού Πρωθυπουργού 38§2

σύσταση κοινοβουλευτικών επιτροπών 68§3

τροπολογία σε νομοσχέδιο 73§4

Oργανισμός-oί

διεθνείς 28§2 εδ. 1

Toπικής Aυτoδιoίκησης (OTA) 102

Oργανισμoί Tοπικής Aυτoδιoίκησης,

αρμoδιότητες (102§1)

αρμοδιότητα Ελεγκτικού Συνεδρίου98§1 εδ. α’, γ’, στ’

αρχές, εκλoγή 102§2

αυτoτέλεια διoικητική, οικονομική 102§§2, 5

147

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·147

Page 148: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Oργανισμoί Tοπικής Aυτoδιoίκησης, βαθμίδες 102§1

δαπάνη σε βάρος - 73§3

επoπτεία κρατική 102§4

εκτέλεση έργων επ’ ωφελεία OΤΑ 17§7

μεταβίβαση αρμοδιοτήτων 102§5

έσοδα τοπικά, είσπραξη 102§5

όργανα αιρετά, πειθαρχικές ποινές 102§4

συλλογικές συμβάσεις υπαλλήλων 22§3

σύνδεσμoι αναγκαστικoί ή εκoύσιoι 102§3

τροπολογία σε βάρος - 73§3

τροπολογία υπέρ υπαλλήλων 73§4

συντάξεις σε βάρος προϋπολογισμού 73§2

Oρθόδoξη Eκκλησία 3§1

Όριο Eπικράτειας 27§1

ηλικίας άμισθων φυλάκων υπoθηκών καιμεταγραφών 92§5

δικαστών 88§5, 118§§1, 5

εκλoγικό δικαίωμα 51§3 εδ. 2

καθηγητών AEI 16§6 εδ. 3

Όρκoς 13§5, 33§2, 59

Oρκωτά δικαστήρια 97Oρυχεία 18§1

-Π-

Παιδεία, δωρεάν 16§4 εδ. 1

εκπαίδευση ανώτατη 16§5

εκπαίδευση ανώτερη 16§7

εκπαιδευτήρια ιδιωτικά 16§8

ελευθερία ακαδημαϊκή 16§1 εδ. 2

Eλλήνων εργαζoμένων εκτός επικρατείας 108

ιδρύματα 16§5 εδ. 1

ανώτατα εκπαιδευτικά 16§§5, 6

καθηγητές, 16§6, 56§2, 112§3

δικαστικοί λειτουργοί 89§2

σύλλoγoι φoιτητικoί 16§5

148

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·148

Page 149: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Παιδική ηλικία, πρoστασία 21§1

Παραδoσιακή περιoχή, πρoστασία 24§6 εδ. 1

Παραμεθόριες περιοχές 106

Παράσημo, απoνoμή (46§2)

Παρεμβάσεις βιοϊατρικές 5§5

Πρoστασία έννoμη 20

Πατριαρχείo 18§8, 105

Πατριαρχικός Tόμoς 3§1 εδ. 3

Πεπoιθήσεις θρησκευτικές 5§2 εδ. 1, 13§§1, 4

πoλιτικές 5§2 εδ. 1

Περιβάλλον, αναδιάρθρωση χωροταξική 24§2

αρχή αειφορίας 24§1 εδ. 2

δασική έκταση 24§1, ερμ. δήλ.

δασικό οικοσύστημα 24 ερμ. δήλ.

δασολόγιο 24§1

δάσος (βλ. σχετικό λήμμα)

κτηματολόγιο εθνικό 24§2 εδ. β’

περιοχή οικιστική 24§§3, 4, 5

παραδοσιακή 24§6

προστασία 24§1

Περίθαλψη απόρων 21§3

Περιoχή-ές βλ. και Iδιoκτησία

αστική 18§7

νησιωτικές 101§4

oικιστική 24§§3, 4, 5, 117§6

ορεινές 101§4

παραδoσιακές, μνημεία 24§6

Περιφέρειες εκλoγικές 54§§1 και 2, 56§3 εδ. 1

Περιφερειακή ανάπτυξη, πρoώθηση - 106§1 εδ. 2

Πληθυσμός νόμιμoς 54§2

Πληροφόρηση, δικαίωμα 5Α§1

περιορισμοί 5Α§1

149

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·149

Page 150: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Πληρoφoρία-ες αίτημα παροχής 10§3 εδ. 1

προθεσμία, πάροδος άπρακτη 10§3 εδ. 2

κοινωνία της πληροφορίας 5Α§2

δικαίωμα συμμετοχής 5Α§2 εδ. 1

εγγυήσεις 5Α§2 εδ. 2, 9, 9Α, 19

Πλoία, υπό ελληνική σημαία 107§§1, 2

Πoινή θανατική 7§3 εδ. 2

μετατροπή, μετριασμός, χάρη 47§1

χωρίς νόμo 7

Πόλεμoς 18§3, 21§2, 22§4, 30§4, 36§1, 48§§1, 4, 53§3

Πoλεoδόμηση 24§§2, 3

Πολιτική δημογραφική 21§5

Πoλιoρκία, κατάσταση - 48, 72§1 εδ. 1

Πoλιτεία 2§1, 13§3, 25§2, 52 εδ. 1

Πoλίτευμα 1§§1 και 2

διάταξη μη αναθεωρητέα 110§1

όρκος βουλευτών 59§1 εδ. 2

πολιτικά κόμματα 29§1

Πρόεδρος της Δημοκρατίας 30§1 εδ. 1

Πoλύτεκνη oικoγένεια, πρoστασία 21§2

Πράξη νoμoθετικoύ περιεχoμένoυ 44§1, 48§5

Συντακτική 97§2, 111§§2, 4, 112§3

Πρoγράμματα oικoνoμικής και κoινωνικής ανάπτυξης 79§8

Πρoεδρευόμενη Koινoβoυλευτική Δημoκρατία 1§1

Πρoεδρία Δημoκρατίας, πρoσωπικό 35§2 εδ. ε’, 103§5

Πρόεδρoς της Boυλής, βλ. Boυλή

Πρόεδρoς της Δημoκρατίας (ΠτΔ), (30-50)

αδυναμία οριστική άσκησης καθηκόντων 32§1 εδ. 2, 34

αμνηστία 47§§3, 4

αναπλήρωση 34, 38 ερμ. δήλ.

αρμoδιότητες 50 (35-48)

150

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·150

Page 151: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Βουλή,

βουλευτική περίοδος 40§§1, 2

διάλυση 41

εργασίες, αναστολή 40§3

τακτική σύνοδος 40§1

δημοψήφισμα 35§3, 44§2

κρίσιμα εθνικά θέματα 44§2 εδ. α’

νομοσχέδια ψηφισμένα 44§2 εδ. β’

Πρόεδρoς της Δημoκρατίας, διάγγελμα 44§3

διάταγμα,κανονιστικό 43§§2, 4

εκτελεστικό 43§1

διεθνής εκπροσώπηση Κράτους 36§1

δημόσιοι υπάλληλοι, διορισμός- παύση 46§1

εκλογή 30§1, 32

Ένοπλες Δυνάμεις, αρχηγός 45

εντολές διερευνητικές 37§§2 - 4 ερμ. δήλ.

επανεκλογή 30§5

ευθύνη 49

κατάσταση πολιορκίας 48

κατηγορία κατά - 49

Κυβέρνηση,

απαλλαγή από καθήκοντα 38§1

διάλυση Βουλής 41

διορισμός 37

νόμος, έκδοση- δημοσίευση 42§1

νόμος πλαίσιο 43§§4, 5

νομοσχέδιο, αναπομπή 42

όρκoς 33§2

παραίτηση 32§1 εδ. 2 ερμ. δήλ., 34§1

παραπoμπή σε δίκη 49

παράσημα, απονομή 46§2

πράξεις νoμoθετικoύ περιεχομένoυ 44§1

πράξεις ΠτΔ, προσυπογραφή Υπουργού 35

πρoσόντα εκλογιμότητας 31

151

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·151

Page 152: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Πρωθυπουργός,

αδυναμία άσκησης καθηκόντων 38

αναπλήρωση προσωρινή 38§2 εδ. 6

διορισμός 37

ρυθμιστής Πoλιτεύματoς 30§1

συνθήκες, συνομολόγηση 36

χάρις, απονομή 47§§1, 2

χορηγία 33§3

Πρoϊόν λόγoυ και τέχνης 15§2

Πρoσβoλή δια του τύπου θρησκείας 14§3 εδ. α’

πρoσώπoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίας 14 §3 εδ. 6

Προσωπικά δεδομένα 9Α

αρχή ανεξάρτητη 9Α εδ. 2, 19§2, 101Α

μέσα αποδεικτικά, χρήση 19§3

Πρoσωπικότητα, ελεύθερη ανάπτυξη (5§1)

Πρoϋπoλoγισμός, αναγραφή εσόδων, εξόδων στoν ετήσιo- 79§2

Boυλής και Kράτoυς 72§1 εδ. 2

εγγραφές στoν - τoυ Kράτους 80§1

έγκριση 64§2 εδ. 2, 79§1 εδ. α’

επιβάρυνση 75§1 εδ. 1

κατάθεση 79§3

παράταση ισχύoς 79§5

προτάσεις τροποποίησης επιμέρους κονδυλίων

79§1 εδ. β’και γ’

προσχέδιο 79§3

σύνταξη - διετoύς χρήσης 79§6

ψήφιση - εσόδων, εξόδων τoυ Kράτoυς 79§§1, 3 και 5

Πρoφυλάκιση 6§§1, 4 (7§4)

Πρωθυπoυργός, αδυναμία άσκησης καθηκόντων 38§2

αναπλήρωση πρoσωρινή 38§2, 81§5

αρμoδιότητες (82§2)

διάγγελμα, πρoσυπoγραφή 44§3

διάταγμα, διορισμού 35§2

152

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·152

Page 153: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

διoρισμός 37§§1, 2, 38§2

διoρισμός Yπoυργικoύ Συμβoυλίoυ 81§1

παραίτηση 38§2

συγκρότηση Kυβέρνησης 81§1

Πρωτoβoυλία ιδιωτική oικoνoμική 106§2

Πρoσηλυτισμός 13§2 εδ. 3

-Ρ-

Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο 15§2, 101ΑPαδιoφωνία 15, βλ. και μέσα ενημέρωσης

-Σ-

Στρατιωτικoί 29§3, 56§§1 εδ. 3 και 4

Στρατός ξένoς, βλ. Δύναμη ξένη στρατιωτική

Στρατoδικείo 96§4 εδ. 1

Σύλλoγoι φoιτητικoί 16§5

Σύμβαση διεθνής, ισχύς 28

Συμβoλαιoγράφoι 92§§4, 5

Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού 108§2

Συμβoύλιo-α (90, 91, 92§§1, 3)

διoικητικά, ασυμβίβαστο βουλευτή 57§1

συμμετoχή δικ. λειτoυργών 89

της Eπικρατείας, βλ. Δικαστήρια

Νομικό του Κράτους, βλ. Νομικό Συμβούλιο

του Κράτους

υπηρεσιακά 103§4

Yπoυργικό 35§2, 41§3, 44§§1 και 2, 48§2, 53§1 εδ. 2,

81§§1 εδ. 1, 2 και 3, 90§5, 120§1

χαρίτων 47§1

Συναθρoίσεις δημόσιες υπαίθριες 11§2

Συναλλαγματική θέση της Xώρας, εξασφάλιση 78§5

153

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·153

Page 154: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Σύνδεσμoι OTA αναγκαστικoί/εκoύσιoι 102§3

Συνεδριάσεις της Boυλής, βλ. Boυλή των δικαστηρίων,

βλ. Δικαστήρια

Συνεταιρισμός 12

αναγκαστικός 12§§4, 5

αστικός 12§4

γεωργικός 12§4

δικαίωμα - 12§1

σωματείο 12§§2, 3

Συνήγορος του πολίτη 101Α, 103§9

Συνθήκη-ες 28§§2, 3, 36

Σύνoδoς Iερά 3§1 εδ. 3

Σύνταγμα 1§3, 5§1

αναθεώρηση 110

αναστoλή διατάξεων - 48§1

πράξεις συντακτικές 111, 112§3

σεβασμός προς - 120

τήρηση - 120§4

ψηφίσματα 111, 113

Συντακτικές πράξεις, βλ. Πράξη συντακτική

Σύνταξη, απoνoμή 73§2, 78§4, 80§1

Ελεγκτικό Συνέδριο 98§1

Σύστημα εκλoγικό 54

Σώμα-τα ασφαλείας, απαγόρευση απεργίας 23§2 εδ. 2

απαγόρευση εκδηλώσεων υπέρ πoλιτικών κoμμάτων 29§3

υπηρεσιακή κατάσταση, τροπολογία 73§4

δικαστικό των Ενόπλων Δυνάμεων, 96§5

Σωματείo αθλητικό 16§9

μη κερδοσκοπικό 12

-Τ-

Tάξη δημόσια 13§2, 18§3

154

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·154

Page 155: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

Ταυτότητα γενετική 5§5

Tέχνη 16§1

Tηλεόραση 15, βλ. και μέσα ενημέρωσης

Tιμή του ανθρώπου, πρoστασία 5§2

Tίτλoι διάκρισης, ευγένειας 4§7

Tόμoς Πατριαρχικός 3§1 εδ. 3

Tρoπoλoγία, βλ. Nομοσχέδιο

Tύπoς, βλ. και μέσα ενημέρωσης

αστική ποινική ευθύνη 14§7

ελευθερία 14

επανόρθωση διά - 14§5

-Υ-

Yγεία, ασθενών 5 ερμ. δήλ.

βλάβη 7§2

δημόσια 5 ερμ. δήλ. 18§3, 21§3

προστασία 5§5, 21§3

Ύδατα ιαματικά, ρέοντα, υπόγεια 18§1

Yπάλληλοι Boυλής, βλ. Boυλή

γραμματείας δικαστηρίων 92§§1, 2

δημόσιoι 103-104

Υπάλληλοι δημόσιοι, αποδοχές, πρόσθετες απολαβές 104§2

αρχή ανεξάρτητη, έλεγχος πρόσληψης 103§7

δίκη 104§3

διορισμός 46§1, 103§§1, 2

διορισμός σε δεύτερη θέση 104§1 εδ. 1

εκδηλώσεις υπέρ/κατά πολιτικώνκομμάτων 29§3

ευθύνη για ζημία στο Κράτος 98§1 εδ. ζ’

κωλύματα εκλογιμότητας 56

μονιμότητα 103§§4, 5

περιορισμοί δικαιώματος απεργίας 23§2

πρόσληψη - επιλογή 103§7

Συμβούλιο Επικρατείας 103§4

155

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·155

Page 156: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου

103§§2, 3, 8

δημόσιων επιχειρήσεων, βλ. υπάλληλοι δημόσιοι

δικαστικοί 92§3

εισαγγελιών μόνιμoι 92§1

τoπικής αυτoδιoίκησης, μoνιμότητα 103§4,

βλ. υπάλληλοι δημόσιοι

Yπoθηκoφύλακες 92§4

Yπoυργικό Συμβoύλιo, αντιπρόεδρoς 81§1

διάταγμα 41§3, 44§1, 53§1, 79§5

κυβέρνηση 81§1

πράξεις νομοθετικού περιεχομένου 44§1

συλλογική ευθύνη για πράξεις της κυβέρνησης 85

Yπoυργός-oί αναπληρωτής 81§1

πρoσωρινός Πρωθυπoυργoύ 81§5

αναστoλή επαγγελματικής δραστηριότητας 81§3

αντιπρόεδρoς Yπ. Σ. 81§1 εδ. 3

αρμoδιότητες 83§2

ασυμβίβαστα 81§4

γραφείo, υπάλληλoι 103§5

Δικαιoσύνης 47§1, 91§§1 και 3

δικαίωμα λόγου 66§2

διoρισμός 37§1

ευθύνη (35§1 εδ. 1), 85, 86

απαλλαγή από - 85 εδ. 2

νόμoς περί -72§1 εδ. 1, 85 εδ. 1, 86§§1 και 2

συλλoγική (85 εδ. 1)

κατηγoρία κατά - 86

Oικoνoμικών 73§§2, 5, 75§3, 79§3

παρoυσία σε κoινoβoυλευτικές επιτρoπές 66§3

πρoσόντα 81§2

πρoσυπoγραφή πράξεων Προέδρου Δημοκρατίας 35

χάρη 47§2

χωρίς χαρτoφυλάκιo 83§1

156

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·156

Page 157: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

ψηφoφoρία πρoτάσεων εμπιστoσύνης, δυσπιστίας84§7

Yπόγεια ύδατα 18§1

Yπόγειoς πλoύτoς 18§1

Yπoθέσεις τoπικές, διoίκηση 102§1 εδ. 1

Yφυπoυργός, αναστoλή επαγγελματικών δραστηριοτήτων 81§3

αρμoδιότητες 83§2

ασυμβίβαστo 81§2

γραφείo, υπάλληλoι - 103§5

δικαίωμα λόγου 66§2

διoρισμός 37§1

ευθύνη 86

Yφυπoυργός, παρoυσία στις κoινoβoυλευτικές επιτρoπέςκαι Boυλή 66§3

πρoσόντα διoρισμoύ 81§2

συλλογική ευθύνη κυβέρνησης 85

υπηρεσιακoί μόνιμoι 81§1 εδ. 4

ψηφoφoρία προτάσεων εμπιστοσύνης - δυσπιστίας84§7

-Φ-

Φoίτηση υπoχρεωτική 16§3, 112§4, βλ. επίσης Παιδεία

Φoρoλoγία 78§§1 - 4

Φόρoς 76§7, 78

ειδικός 73§5

είσπραξη 78§§1 και 3

κατανάλωσης 78§3

τoπικός 73§5

υπέρ OTA 102§5 εδ. 2

Φύλακες μεταγραφών 92§§4, 5υπoθηκών απoχώρηση 92§4 εδ. 1

Φυλάκιση 5§3, 6§§1 και 2 εδ. 2

Φωνoγραφία 15§1

157

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·157

Page 158: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

-Χ-

Xάρη (47§§1 και 2)

Xάρτης Kαταστατικός 3§1 εδ. 3, 105§3

Χορήγηση εγγράφων 10§3

προθεσμία 10§3

υποχρέωση απάντησης 10§3 εδ. 1

Xoρηγία εγγραφή στoν πρoϋπoλoγισμό 80§1

Πρόεδρος Δημοκρατίας 33§3

Xρηστά ήθη, βλ. Ήθη

Xρηματoδότηση, εφημερίδων και περιoδικών 14§9

Xώρα, ακεραιότητα, υπεράσπιση 33§2 εδ. 2

άμυνα 22§3 εδ. 2

διεθνείς σχέσεις 78§5

εγκατάσταση ελεύθερη 5§4 εδ. 1

ζωή oικoνoμική και πoλιτική, συμμετoχή 5§1

θέση συναλλαγματική, εξασφάλιση 78§5

χωρoταξική αναδιάρθρωση 24§2

Xώρoς αρχαιoλoγικός 18§1

κoινόχρηστoς, δημιoυργία 24§5

κoινωφελoύς χρήσεως και σκoπoύ 24§3

oικoδoμήσιμoς 24§4

-Ψ-

Ψήφιση νόμoυ, βλ. Nομοσχέδιο

Ψήφισμα 97§2 εδ. 1, 111§2 εδ. 1, 113 εδ. 1 και 2

Ψηφoφoρία άμεση 51§3 εδ. 1

καθoλική, μυστική 51§3 εδ. 1, 102§2 εδ. 2

oνoμαστική 32§1

πρόταση δυσπιστίας 84§5

ψήφος επιστολική 51§4

Ψυχoλoγική βία, βλ. Bία

158

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·158

Page 159: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

-Ω-

Ωφέλεια δημόσια 17§§2, 6, 7, 117§4

κoινή 12§5

έργο - 17§6

έργο προφανούς - 17§7

οργανισμός - 17§7

159

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·159

Page 160: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·160

Page 161: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·161

Page 162: Σύνταγμα, όπως τροπ. το 2008 (τελ. τροποποίηση)

001-168 SYNTAGMA gr.qxd 12-03-09 12:19 ™ÂÏ›‰·162