Ουρανία Αλεξάκη ( Β2001085) Ευαγγελία Λάππα (Β2001084) Μαρία...

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ ΛΑΠΠΑ-ΑΛΕΞΑΚΗ-ΛΟΥΚΑ 'ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ' ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Ζ39.50 , 2003

1

Tμήμα Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας Ιονίου Πανεπιστημίου

Εργασία –Μεταδεδομένα-

Καθ. Σ. Καπιδάκης

• Ουρανία Αλεξάκη (Β2001085)• Ευαγγελία Λάππα (Β2001084)• Μαρία Λουκά


2

Z39.50 Z39.50 Z39.50 Z39.50 Πρωτόκολλο επικοινωνίαςΠρωτόκολλο επικοινωνίας( search and ( search and

retrieval protocol)retrieval protocol) ((ISO 23950) ISO 23950)


3

Στις Βιβλιοθήκες του Internet-1

• Το διαδίκτυο αποτελεί ένα ιδανικό χώρο για της αποθήκευση της γνώσης, είναι μια παγκόσμια «Βιβλιοθήκη» που δέχεται ηλεκτρονικούς επισκέπτες. Το internet έφερε μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που μπορεί ο καθένας να έχει πρόσβαση στους καταλόγους των Βιβλιοθηκών. Το Ζ39.50 είναι ένα δυκτιακό πρωτόκολλο το οποίο επιτρέπει αναζήτηση και ανάκτηση δεδομένων και βιβλιογραφικών εγγραφών (μεταδεδομένων).


4

Πρωτόκολλο- ορισμός• Αυστηρό σύνολο κανόνων που

καθορίζουν την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ υπολογιστικών συσκευών.


5

Εισαγωγή -2• Η πραγματοποίηση μιας φιλικής

προς το χρήστη πρόσβασης στις τοπικές και διεθνείς διανεμημένες πηγές πληροφοριών αναγνωρίζεται ευρέως ως αυξανόμενη ανάγκη, σήμερα.


6

Εισαγωγή -3• Η μεγαλύτερη δραστηριότητα στο World

wide web επικεντρώνεται σήμερα στους web browsers αποκτώντας πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών στους κεντρικούς υπολογιστές μέσω των πρωτοκόλλου μεταφοράς υπερκειμένων (HTTP, FTP, Z39.50, Telnet). Πολλοί WWW servers παρέχουν δυνατότητα αναζήτησης περιεχομένων σε άλλους πόρους μέσω του πρωτοκόλλου Ζ39.50


7

Πρότυπα βιβλιογραφικής

περιγραφής τεκμηρίων-1

• Διάφορα πρότυπα και εργαλεία έχουν αναπτυχθεί για την βιβλιογραφική επεξεργασία (καταλογογράφηση των ψηφιακών τεκμηρίων), όπως

• Duplin Core Set• MARC• RDF (research description frameword)• URS (uniform research citation)• TEI (text encoding and interchange)• ------------------------------------


8

Πρότυπα βιβλιογραφικής περιγραφής-2

• Η ανάγκη ενός πλαισίου διατάξεων που να εξασφαλίζει τα εργαλεία ανάπτυξης, διαχείρισης και διάθεσης σε διεθνή κλίμακα, ανταλλαγής δεδομένων, η IFLA (International Federation Library Association), το 1969 οργανώνει μια διεθνή συνάντηση Ειδικών επιστημόνων, σχετικά με την άμεση δημιουργία και χρήση κοινών προτύπων βιβλιογραφικής περιγραφής, την ανάπτυξη διατάξεων για την κωδικοποίηση και καταχώριση σε υπολογιστικά συστήματα των πληροφοριών, καθώς και την εκμετάλλευση του κατ’ εξοχήν προιόντος της Βιβλιοθηκονομικής επεξεργασίας των τεκμηρίων.


9

Metadata -ορισμός• Σύμφωνα με τον ορισμό που έχει

δωθεί από τον κο Καπιδάκη – τα μεταδεδομένα- είναι δομημένα δεδομένα για άλλα δεδομένα, πχ ο κατάλογος μιας βιβλιοθήκης αποτελεί –δομημένα μεταδεδομένα- για τα δεδομένα περιγραφής των ψηφιακών τεκμηρίων της βιβλιοθήκης.


10

Αποθήκες δεδομένων (repositories)

• H αποθήκη δεδομένων αποθηκεύει τόσο το περιεχόμενο όσο και τα μεταδεδομένα των ψηφιακών αντικειμένων, γενικότερα διατηρεί όλες τις πληροφορίες τους. Τα πρωτόκολλα επικοινωνίας υπάρχουν για την αλληλοεπίδραση με την αποθήκη δεδομένων= πρωτόκολλο πρόσβασης. Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη διαθέτει αποθήκες δεδομένων διαφόρων τύπων, δηλαδή βάσεις δεδομένων, καθώς και web servers, των οποίων η εξερεύνηση οδηγεί στην εύρεση των πληροφοριών.


11

Αναζήτηση –ανάκτηση πληροφοριών

(information retrieval)• Μετά την επεξεργασία των τεκμηρίων

δημιουργούνται τα μεταδεδομένα (νέο υλικό δεδομένων), που ήδη έχουν αποθηκευτεί στις αποθήκες δεδομένων, και είναι έτοιμα να διατεθούν (φάση ανταλλαγής-εκμετάλλευσης των πληροφοριών), μέσω δικτυακής υποδομής. Η διεργασία αυτή απαιτεί την χρήση ειδικού λογισμικού, όπως και πρωτοκόλλων επικοινωνίας (πχ. Ζ39.50), που βοηθούν στην υποστήριξη της αναζήτησης και ανάκτησης βιβλιογραφικών δεδομένων, από ηλεκτρονικές βάσεις και OPAC.


12

Ανάκτηση πληροφοριών

• Η εξελισσόμενη βιβλιοθηκονομία προυποθέτει να διαχειριστεί – αποθηκεύσει και διαθέσει τα μεταδεδομένα ή απλές πληροφορίες στον χρήστη άμεσα και εύκολα. Στο πεδίο των ψηφιακών βιβλιοθηκών υπάρχουν πολλές τεχνικές πρόσβασης και ανάκτησης. Η αποτελεσματικότητα αποδίδεται στην προεπεξεργασία των δεδομένων. Σε περίπτωση εξειδικευμένης επεξεργασίας δεδομένων το ποσοστό ακριβείας αυξάνει και το ποσοστό ανάκλησης μειώνεται.


13

Ζ39.50-ορισμός• Διεθνές δυκτιακό Πρωτόκολλο Επικοινωνίας το οποίο

επιτρέπει αναζήτηση (συνήθως απομακρυσμένων) ετερογενών βάσεων δεδομένων και ανάκτηση δεδομένων μέσω ενός ενδιάμεσου περιβάλλοντος διεπαφής χρήστη (user interface). Yποστηρίζεται από τις βιβλιοθήκες και τους προμηθευτές λογισμικού για πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων, ανεξάρτητα από τη θέση της βάσης ή του hardware -software που χρησιμοποιείται. Συνήθως χρησιμοποιείται για ανάκτηση βιβλιογραφικών εγγραφών (metadata)

• Εγκρίθηκε αρχικά από την διεθνή οργάνωση προτύπων πληροφοριών (ISO 23950) το 1988.


14

Z39.50• Εχει υιοθετηθεί ευρέως για να παρέχει την

πρόσβαση στις σημαντικές κατηγορίες μεταδεδομένων, που περιλαμβάνουν βιβλιογραφικούς καταλόγους βιβλιοθηκών, μουσείων, αρχεία κυβερνητικών πληροφοριών, ως πρωτόκολλο επικοινωνίας, καθορίζοντας την ανάκτηση πληροφοριών από έναν υπολογιστή σε άλλο.


15

Z39.50 -συνέχεια• Το Z39.50 καθιστά δυνατό σε έναν

χρήστη να ψάξει σε ένα σύστημα και να ανακτήσει τις πληροφορίες από άλλα συγκροτήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών χωρίς γνώση της σύνταξης αναζήτησης που χρησιμοποιείται από εκείνα τα άλλα συστήματα.


16

Από που προήλθε?• Στο πλαίσιο ενός κοινοτικού

προγράμματος (Linked systems project) δικτύωσης στις ΗΠΑ (1980), με συμμετοχή την Library of Congress, και συνεργατικών δικτύων, το οποίο αποτέλεσε και μια από τις προσπάθειες εφαρμογής πρωτοκόλλων, για την υποστήριξη της αναζήτησης σε ηλεκτρονικές βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων, καθώς και για την υποστήριξη ανταλλαγής εγγραφών.


17

Ζ39.50

1988 καθιερώθηκε ως πρότυπο -αναζήτησης ANSI/NISO Z39.50

1992 υιοθετήθηκε ένα αντίστοιχο πρωτόκολλο

1998 καθιερώνεται από την ISO, το Ζ39.50 ως διεθνές πρότυπο search-retrieval βιβλιογραφικών εγγραφών.

1979 όραμα - ιδέες


18


19

Στηρίζεται στην τεχνολογία πελάτη-διακομιστή (client-

server)• Τα δίκτυα πελάτη-διακομιστή είναι δομημένα γύρω από

έναν ή περισσότερους κεντρικούς διακομιστές και η διαχείριση τους γίνεται από μια κεντρική θέση, συχνά αποτελούνται από μίνι υπολογιστές και μικρουπολογιστές υψηλής απόδοσης. Είναι επεκτάσιμα και ανεξάρτητοι λειτουργικοί σταθμοί εργασίας.

• Το παρακάτω σχήμα δείχνει την διαδρομή ενός ερωτήματος, την διαβίβαση του στον server, την διεκπεραίωση της αναζήτησης στην τοπική βάση, και την τελική διαβίβαση του αποτελέσματος αναζήτησης στον χρήστη. Η σχετική έρευνα μπορεί να γίνεται σε πολλές βάσεις δεδομένων παράλληλα. Το πρωτόκολλο προβλέπει την παροχή και άλλων υπηρεσιών, πχ δανεισμού μεταξύ των βιβλιοθηκών. (επέκταση λειτουργιών με εκτεταμένες υπηρεσίες).


20

Σχήμα λειτουργίας πρωτοκόλλου Ζ39.50 παρέχει «εκτεταμένες υπηρεσίες-εργαλεία,

διαχείριση, αυτόνομος-ενσωματομένος

client»


21


22

Ζ39.50 –τι προσφέρει-1• Παρέχει φιλική διεπαφή πρόσβασης πληροφοριών• Εξασφαλίζει την αναζήτηση και ανάκτηση

μεταδεδομένων από απομακρισμένες και διαφορετικές βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων (πχ. OPAC)

• Αξιοποίηση μορφοτύπου ανταλλαγής δεδομένων MARC. Παρουσίαση αποτελεσμάτων και δυνατότητα περαιτέρω επεξεργασίας( καταλογογράφηση βιβλίων με έτοιμες εγγραφές από άλλες Βιβλιοθήκες).

• Αναζήτηση και ανάκτηση δεδομένων από βιβλιογραφικές ή μη βιβλιογραφικές πηγές


23

Ζ39.50 -τι προσφέρει-2

• τεχνική θεμελίωση στην πρόσβαση της πληροφορίας και διανομή των πόρων

• Αποστολή ερωτήσεων (ίδιων ή διαφορετικών)από Ζ-client σε πολλές βιβλιοθήκες ταυτόχρονα

• Τυποποίηση βασικών λειτουργιών αναζήτησης και ανάκτησης

• Υποστηρίζει την απλή και «για προχωρημένους» στρατηγική αναζήτησης

• Δυνατότητες πολύπλοκων ερωτήσεων με χρήση τελεστών Boolean ( and, or, but not)


24


25


26


27


28

Ζ39.50- τι προσφέρει -3

• Αναζήτηση με τελεστές γειτνίασης(proximity searching)

• Αποκοπή χαρακτήρων (transaction)

• Τελεστές πληρότητας πεδίων πχ. Μέρος πεδίου, πλήρες πεδίο, αρχή κλπ. (επίδειξη αναζήτησης )


29

Ζ39.50- τι προσφέρει-3 • Ενιαίος τρόπος ερώτησης και παρουσίασης

αποτελεσμάτων• Δεν υπάρχει ανάγκη διαφορετικού client για κάθε

σύστημα• Εξοικονόμηση χρόνου κόπου εκμάθησης

διαφορετικών λογισμικών• Επέκταση λειτουργιών με «εκτεταμένες υπηρεσίες»• Παρέχει πρόσβαση σε μηχανισμούς ελέγχου • Είναι ασφαλέστερο από άλλα πρωτόκολλα

διαδικτύου• Ο χρήστης ή ο βιβλιοθηκονόμος επικοινωνεί μέσα

από το οικείο περιβάλλον του δικού του συστήματος με οποιοδήποτε σύστημα Βιβλιοθήκης


30

Που χρησιμοποείται -1• Α. στα περιβάλλοντα της

πληροφόρησης

ΨηφιακέςβιβλιοθήκεςΕμπορικές βάσεις διαθετών Κυβερνητικοί εντοπιστές

πληροφοριών

πύλες


31

εφαρμογές• Εχει υιοθετηθεί ευρέως στις ΗΠΑ,

αλλά και σε άλλες χώρες παγκοσμίως • Εφαρμόζεται στα δίκτυα OSI (open

systems interconnection), καθώς και σε εφαρμογές TCP/IP (transmission control protocol/internet protocol), WAIS


32

Εφαρμόζεται από πολλά συστήματα

Βιβλιοθηκών• Library of Congress• Γερμανική Ακαδημαική κοινότητα-

project πανεπιστημ. βιβλιοθηκών• Ελληνική Πανεπιστημιακή

κοινότητα, πχ.Πανεπιστήμιο Κρήτης- Βιβλιοθήκη


33


34


35

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" standalone="no"?> <query>

<boolean> <and>

<constraintModel> <constraint>

<semantic>4</semantic> title <relation>3</relation> equals

<position>3</position> any position in field <structure>2</structure> word

<truncation>100</truncation> do not truncate <completeness>1</completeness> incomplete

</constraint> <model>Macbeth</model> SEARCH TERM </constraintModel> <constraintModel> <constraint> <semantic>1003</semantic> author <relation>3</relation> <position>3</position> <structure>2</structure> <truncation>100</truncation> <completeness>1</completeness> </constraint> <model>Shakespeare</model> SEARCH TERM

</constraintModel> </and> </boolean> </query>

The query systax adopted is an XML’ised form of the Z39.50 type. A typical query is shown on the search

Figure 3 - XML based query structure


36


37

βιβλιογραφία• Barth, A., M.Breu, A. Endres. Digital Libraries in

Computer Science; the MeDoc Approach. Berlin: Heidelber, 1998.

• http://www.2002.orgCDROM/alternate/xs2/• http://www.libh.uoa.gr/library/greek/catalog/• http://www.gils.net/webz3950.html• http://www.loc.govKapidakis, S., Sapunjis, G., &

Tsalapata, H. (1999). Z39.50 Access to A Dienst Digital Library, [postscript]. NCSTRL. Available: http://cs-tr.cs.cornell.edu:80/Dienst/UI/1.0/Display/ercim.forth.ics/TR99-0247 [1999, 04-11-1999].

Ουρανία Αλεξάκη ( Β2001085) Ευαγγελία Λάππα (Β2001084) Μαρία...

Documents

Transcript of Ουρανία Αλεξάκη ( Β2001085) Ευαγγελία Λάππα (Β2001084) Μαρία...