1

Ιανουάριοσ, 2011

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΣΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ

ΠΟΤΔΕ ΣΟΝ ΕΤΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ

ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ

ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΕΤΡΩΠΑΪΚΗ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ

2η Γραπτή Εργαςία

Θέμα Εργαςίασ

Από ηνλ 17ν αηώλα έσο θαη ην ηέινο ηνπ 18

νπ αηώλα ζηελ Δπξώπε, αθελόο νη

βαζηιηθέο απιέο θαη νη αξηζηνθξαηηθνί θύθινη, αθεηέξνπ ε αλεξρόκελε αζηηθή ηάμε,

απνηεινύλ δύν αληίζεηα θνξηηζκέλνπο πόινπο, νη νπνίνη επελεξγνύλ ζηελ εμέιημε

ησλ θνηλσληώλ θαη ζπλεπώο ησλ ηερλώλ. Αλαιύζηε έλα έξγν ηέρλεο ηεο επηινγήο ζαο

(αξρηηεθηνληθήο, δσγξαθηθήο ή γιππηηθήο) ηνπ απιηθνύ/αξηζηνθξαηηθνύ πιαηζίνπ

επηξξνήο θαη ζπγθξίλεηέ ην κε αληίζηνηρν από ην πεδίν ησλ λέσλ ελδηαθεξόλησλ ηεο

αζηηθήο ηάμεο, αλαδεηθλύνληαο ην επξύηεξν πιαίζην ζην νπνίν δεκηνπξγήζεθαλ.

Παξάιιεια κε ηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο, ζηε κνπζηθή βιέπνπκε δύν κεγάινπο

ζπλζέηεο γελλεκέλνπο ηελ ίδηα πεξίνδν: ηνλ Γθένξγθ Φξ. Υαίληει(1685-1759) θαη

ηνλ Εαλ Φηιίπ Ρακώ (1683-1764), λα δεκηνπξγνύλ κέζα ζε δηαθνξεηηθό πεξηβάιινλ

ν θαζέλαο. πγθξίλεηε ηα είδε ησλ έξγσλ πνπ γξάθνπλ θαη αλαδεηείζηε ην θνηλό

ζην νπνίν απεπζύλνληαη.

Φοηηήηρηα: Κώζηα Ζαταρούια

Καζεγεηής ύκβοσιος: θα Σδάκοσ Αηθαηερίλε

2

Περηετόκελα

1) Δηζαγσγή.

2) Δπνρή Μπαξόθ. Ηζηνξηθό θαη Κνηλσληθό πιαίζην. ει.4

3) Ζ δσγξαθηθή ηελ επνρή ηνπ Μπαξόθ.

Νηηέγθν Βειάζθεζ.

Έλαο θαιιηηέρλεο ζηελ ππεξεζία ηεο βαζηιηθήο απιήο. ει. 4

4) Δπνρή Ρνθνθό.

Ηζηνξηθό θαη Κνηλσληθό πιαίζην. ει. 6

5) Ζ δσγξαθηθή ηελ επνρή ηνπ Ρνθνθό. ει. 6

Εαλ Ολνξέ Φξαγθνλάξ. Οη απνιαύζεηο ηεο ειαθξόηεηαο.

6) Σν Μπαξόθ ζηε Μνπζηθή. ει. 8

7) Γθένξγθ Φξ. Υαίληει.

Έλαο Γεξκαλόο θεξδίδεη ηηο αγγιηθέο απιέο. ει. 8

8) Εαλ Φηιίπ Ρακώ.

Σν γαιιηθό αλάιαθξν ύθνο ζπλαληά ην κνπζηθό ύθνο Γθαιάλη. ει. 10

9) Δπίινγνο. ει. 12

Παξάξηεκα. ει. 13

Βηβιηνγξαθία. ει. 14

3

1) Εηζαγωγή.

Με ηελ εξγαζία απηή ζθνπό έρνπκε λα παξαζέζνπκε ζπγθξηηηθά ηα πιαίζηα ζηα

νπνία εμειίρζεθαλ ηα θαιιηηερληθά ηνπ 17νπ

θαη 18νπ

αηώλα ζηελ Δπξώπε ηα νπνία

πξνήιζαλ θαη αλαδείρζεθαλ κέζα από δύν αληίζεηα θνηλσληθά θνξηηζκέλνπο πόινπο,

ηελ αξηζηνθξαηία θαη ηελ αζηηθή ηάμε.

Από ηε κία κεξηά ε αξηζηνθξαηία θαη νη βαζηιηθέο απιέο εθθξάδνληαη

θαιιηηερληθά κέζα από ηελ ηέρλε ηνπ κπαξόθ ελώ αληίζεηα ε αζηηθή ηάμε δείρλεη λα

ηαπηίδεηαη κε ην πλεύκα θαη ην ύθνο ηνπ ξνθνθό.

Αθνινύζσο αλαπηύζζνληαη δύν ελόηεηεο κε παξαδείγκαηα από ηε δσγξαθηθή

ηέρλε ηνπ κπαξόθ θαη ηνπ ξνθνθό αληίζηνηρα. Μέζα από ηελ πεξηγξαθή ησλ

ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπο, ζηόρν έρνπκε λα αλαδείμνπκε ην επξύηεξν πιαίζην ζην νπνίν

δεκηνπξγήζεθαλ θαη ηνλ ζθνπό πνπ ππεξεηεί ε θάζε ηέρλε. Ακέζσο κεηά

αθνινπζνύλ δύν αθόκε ελόηεηεο πνπ εζηηάδνληαη ζην ρώξν ηεο κνπζηθήο, όπσο

δηακνξθώζεθε ηελ πεξίνδν ηνπ 17νπ

κέρξη θαη ζηα κηζά ηνπ 18νπ

αηώλα. Θα

αληηπαξαβάινπκε δύν ζεκαληηθέο κνπζηθέο πξνζσπηθόηεηεο, ηνλ Γθένξγθ Φξ.

Υέληει θαη ηνλ Εαθ Φηιίπ Ρακώ, νη νπνίνη, όπσο ζα δνύκε, ελώ γελλήζεθαλ ηελ ίδηα

πεξίνδν, ην έξγν ηνπο απεπζπλόηαλ ζε μερσξηζηά αθξναηήξηα θαη ηα κνπζηθά είδε κε

ηα νπνία αζρνιήζεθαλ ήηαλ δηαθνξεηηθά.

4

2) Εποτή Μπαρόθ.

Θζηορηθό θαη Κοηλωληθό πιαίζηο.

Βξηζθόκαζηε ζηε Γπηηθή Δπξώπε ηνλ 17ν αηώλα, κία πεξίνδνο κε έληνλεο πνιηηηθέο

θαη νηθνλνκηθέο εμειίμεηο νη νπνίεο έρνπλ αληίθηππν θαη ζηηο ηέρλεο κεηαιάζζνληαο

ζηαδηαθά ηηο θαιιηηερληθέο ηάζεηο πνπ είραλ δηακνξθσζεί κέρξη ηόηε. Έρεη ήδε

πξνεγεζεί ε αλαθάιπςε ηνπ Νένπ Κόζκνπ κε απνηέιεζκα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε

ηεο κεζαίαο ηάμεο. Οη κεζαίεο ηάμεηο απνθηνύλ δύλακε θαη πινύην θαη αληηκάρνληαη

ηελ αξηζηνθξαηία. Απηνθξαηνξίεο ζπγθξνύνληαη γηα ηελ απόθηεζε εγεκνλίαο ελώ ν

πινύηνο θαη ε αλέρεηα, ε ριηδή θαη ε θηώρεηα βξίζθνληαη ζην ίδην ζθεληθό.

Παξάιιεια βξηζθόκαζηε ζηελ επνρή ηεο απόιπηεο κνλαξρίαο. Μνλαξρηθό πξόηππν

απνηειεί ην παιάηη ησλ Βεξζαιηώλ κε ηε γλσζηή ξήζε ηνπ βαζηιηά Λνπδνβίθνπ ΗΓ’

«Σν θξάηνο είκαη εγώ». ηα έηε 1618 κέρξη θαη 1648 έρνπκε ηνλ ζξεζθεπηηθό πόιεκν

θαζνιηθώλ θαη πξνηεζηαληώλ ν νπνίνο ήηαλ ε αηηία λα θαηαιπζεί ε Αγία Ρσκατθή

Απηνθξαηνξία1.

Μέζα ζηα πιαίζηα απηά αξρίδεη λα δηακνξθώλεηαη έλα λέν θαιιηηερληθό

ξεύκα, έλαο λένο ηξόπνο έθθξαζεο, ην Μπαξόθ πνπ ζα πάξεη ηε ζθπηάιε από ηελ

Αλαγέλλεζε θαη ηε κεηεμέιημή ηνπ, ηνλ Μαληεξηζκό. Ο όξνο Μπαξόθ πξνέξρεηαη από

ηελ πνξηνγαιιηθή ιέμε barocco πνπ ζεκαίλεη παξακνξθσκέλν καξγαξηηάξη, όξνο

πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε πξώηε θνξά ην 1570. Αξρηθά είρε αξλεηηθό πεξηερόκελν ε

ρξήζε ιέμεο απηήο θαη ζπρλά ηελ ρξεζηκνπνηνύζαλ νη θξηηηθνί ηεο ηέρλεο γηα λα

απνδνθηκάζνπλ ηηο ηάζεηο ηνπ 17νπ

αηώλα θαη λα ηηο ππνβηβάζνπλ2.

ήκεξα ν όξνο Μπαξόθ ηαπηίδεηαη κε ην θαιιηηερληθό ξεύκα ηνπ 17νπ

αηώλα

πνπ πξσηνεκθαλίζηεθε ζηε Ρώκε, επεθηάζεθε ζηελ ππόινηπε Δπξώπε θη έθηαζε σο

ηηο απνηθίεο ζηεο Κεληξηθήο θαη Νόηηαο Ακεξηθήο3. Κύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

ξεύκαηνο απηνύ είλαη ε δηαθνζκεηηθή πιεζσξηθόηεηα θαη νη δπλακηθέο γξακκέο. Ζ

αληηθαηηθόηεηα θαη ε ππεξβνιή δηαθξίλνπλ ηα έξγα ηεο επνρήο ηνπ Μπαξόθ κε κία

κόληκε ηάζε γηα ζεαηξηθόηεηα θαη εληππσζηαζκό.

3) Η δωγραθηθή ηελ εποτή ηοσ Μπαρόθ.

Νηηέγθο Βειάζθεζ. Έλας θαιιηηέτλες ζηελ σπερεζία ηες βαζηιηθής ασιής.

Από ηελ αξραηόηεηα, ηα πξνξηαίηα εγεκόλσλ θαη βαζηιηάδσλ αληαλαθινύζαλ ηηο

θηινδνμίεο, ηα ηδαληθά, ηε δύλακε θαη ηηο αμηώζεηο όζσλ θαηείραλ ηελ εμνπζία. Καηά

ηε δηάξθεηα νπ 17νπ

αηώλα πνιινί ήηαλ νη δσγξάθνη πνπ θιήζεθαλ ζε βαζηιηθέο

1 Machlis J., Η Απόλαυςη τησ Μουςικήσ, Ακινα, Fagotto, 1996.

2 Οι κριτικοί τθσ τζχνθσ υποςτιριηαν πωσ οι φόρμεσ τθσ κλαςςικισ αρχιτεκτονικισ δεν ζπρεπε να

αναμυγνείονται με άλλθ τεχνικι εκτόσ εκείνθσ που ίςχυε ςτθν αρχαία Ελλάδα. Ήταν αυτι θ ανάμειξθ κακϊσ και αλλοίωςθ τθσ κλαςςικισ αρχιτεκτονικισ που ζδινε ζναυςμα ςτουσ κριτικοφσ να κάνουν λόγο για ζλλειψθ καλαιςκθςίασ, διαςτρζβλωςθ του κλαςςικοφ. Στο Gombrich E.H., Το Χρονικό τησ Τέχνησ, Ακινα, ΜΙΕΤ, 2009, ςελ 387-8. 3 Χόνορ Χ., - Φλζμινγκ Τη., Ιςτορία τησ Τέχνησ,Τόμοσ 3, Μτφρ Ανδρ. Παπάσ, Ακινα, Υποδομι,

1992.

5

απιέο θαη απηνθξαηνξηθά παιάηηα λα απνδώζνπλ ζηνλ θακβά ην πνξηξαίην ηνπ

αλώηαηνπ αμησκαηνύρνπ ηνπ θξάηνπο4.

Κνξπθαία θπζηνγλσκία ηεο δσγξαθηθήο θαη ν θπξηόηεξνο αληίπξνζσπνο ηεο

Ηζπαληθήο Μπαξόθ ηέρλεο είλαη ν Νηηέγθν Βειάζθεζ (1599-1660) κε έξγν ηνπ νπνίνπ

ζα αζρνιεζνύκε ζηελ ελόηεηα απηή. Ο Βειάζθεζ γελλήζεθε ζηε εβίιιε ζε κηα

νηθνγέλεηα πνπ θαηαηαζζόηαλ ζηελ θαηώηεξε αξηζηνθξαηία. ε λεαξή ειηθία γίλεηαη

απιηθόο δσγξάθνο ππό ηε βαζηιεία ηνπ Φηιίππνπ ηνπ Γ’ θαη από λσξίο μερσξίδεη γηα

ην ηαιέλην θαη ηε δεμηνηερλά ηνπ ζηηο πξνζσπνγξαθίεο5.

Σν έξγν πνπ καο απαζρνιεί ζηελ εξγαζία απηή είλαη ην πνξηξαίην ηνπ

Φηιίππνπ Γ’ πνπ έρεη ηίηιν “Πνξηξαίην Φξάγθα” (ην Παξάξηεκα, ζει.13, εηθόλα 1).

Πξόθεηηαη γηα ιάδη ζε θακβά, 135*95 εθαηνζηά, δσγξαθηζκέλν ην 1644 6. Ηζηνξηθά,

γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ πνξηξαίηνπ αθνξκή ζηάζεθε ην ηαμίδη ηνπ Φηιίππνπ Γ’ ζηελ

Καηαινλία ζηα πιαίζηα ηεο αλαθαηάιεςήο ηεο από ην Γαιιηθό ζηξαηό. Καηά ηε

δηάξθεηα ηεο παξακνλήο ηνπ βαζηιηά ζηε Φξάγθα, ν Βειάζθεζ, πνπ ηνλ ζπλόδεπε ζην

ηαμίδη απηό, έθαλε ηελ πξνζσπνγξαθία πνπ ηνλ απεηθνλίδεη “ζε κήθνο ηξηώλ

ηεηάξησλ κε ηε ζηνιή ηνπ αλώηαηνπ δηνηθεηή”7.

ηνλ πίλαθα βιέπνπκε ηνλ βαζηιηά λα θξαηάεη κε ην δεμί ηνπ ρέξη ηε

ζηξαηησηηθή ξάβδν θαη κε ην αξηζηεξό ην θαπέιν ηνπ. Ζ ελδπκαζία ηνπ είλαη

κεγαιόπξεπε θαη κε πινύζηα δηαθόζκεζε. Παληνύ ππάξρεη ην έληνλν θαη πνκπώδεο

ζηνηρείν, ραξαθηεξηζηηθό ηεο κπαξόθ ππεξβνιήο. ε έλα βαζύ θόθθηλν ζαθάθη, ηα

ιεπθά θεληήκαηα θνζκνύλ ην ζύλνιό ηνπ ελώ έλα πιαηύ θνιάξν από δαληέια

θσηίδεη ην πξόζσπν ηνπ βαζηιηά. Όιε απηή ε ππεξβνιή ζηε ριηδή δίλεη ηελ αίζζεζε

ηνπ πινύηνπ θαη ηεο δόμαο ηνπ βαζηιηά πνπ μερσξίδεη δπλακηθά από ην ζθνηεηλό

θόλην. Παξ’ όια απηά, όπσο παξαηεξεί ν Jonathan Brown ζην έξγν ηνπ Enemies of

Flattery: Velasquez’ Portraits of Philip IV ζηελ πξνζσπνγξαθία ηνπ Φηιίππνπ Γ’ δελ

ππάξρνπλ ηα ζπκβνιηθά ζηνηρεία πνπ ζα καο παξέπεκπαλ ζηε βαζηιηθή εμνπζία

θαζώο ην ίδην ην πξόζσπν ηνπ Φηιίππνπ ζεκαηνδνηνύζε θαζεαπηό ην βαζηιηθό

ζηνηρείν θαη ην όλνκά ηνπ ήηαλ ηαπηόζεκν κε ηελ πνιηηηθή ηζρύ θαη ην κεγαιείν8.

Γηα ηηο πξνζσπνγξαθίεο θαη ηε ζθνπηκόηεηα πνπ εμππεξεηνύλ θάλεη ιόγν ν

Gombrich ζην Υξνληθό ηεο Σέρλεο όπνπ αλαθεξόκελνο ζηνλ ηξόπν ηεο απόδνζεο

ηνπ πξνζώπνπ από ηνλ θαιιηηέρλε ιέεη: “έρεηο σζηόζν ηελ αίζζεζε πσο νη δσγξάθνη

είραλ ηνπνζεηήζεη πξνζεθηηθά ηα κνληέια ηνπο ζε πόδεο επηηεδεπκέλεο γηα λα

κεηαδώζνπλ κηαλ εληύπσζε αξηζηνθξαηηθήο θαηαγσγήο” 9. Ζ πξώηε ζθέςε πνπ καο

έξρεηαη ζην λνπ βιέπνληαο ην πξόζσπν ηνπ βαζηιηά είλαη ε γαιήλε θαη ε εξεκία ζηα

κάηηα ηνπ. Μηα ελδερόκελε εξκελεία εμεγεί πσο ζηόρνο ηνπ βαζηιηά ήηαλ λα

αλδεηρζεί σο κηα κνξθή όρη ηόζν εξσηθή αιιά ηαπεηλή θαη ζεβάζκηα πνπ ζπγρσξεί

ηνπο Καηαιαλνύο επαλαζηάηεο. Απηή ε εηθνλνγξαθία, ην δσληάλεκα ζηνλ θακβά

4 Robert I. Rotberg & Theodore K. Rabb, Art and History. Images and their Meaning., USA,

Cambridge University Press, 1989.

5 Αικπάλε Σδ. – Καζηκάηε Μ., Η Θζηορία ηων Τετνών ζηην Εσρώπη, Πάηξα, ΔΑΠ, 2008.

6 ήκεξα βξίζθεηαη ζηε Νέα Τόξθε,Frick Collection. http://www.frick.org/

7 Rolf Toman, Μπαξόθ. Αρτιηεκηονική Γλσπηική Ζωγραθική., Αζήλα, 2008, Διεπζεξνπδάθεο, ζ.409.

8 Robert I. Rotberg & Theodore K. Rabb ό.π., ζ. 143.

9 Gombrich E.H., ό.π., ζ. 416.

6

απηνύ ηνπ κελύκαηνο ήηαλ δνπιεηά ηνπ Βειάζθεζ. Ο απιηθόο πξνζσπηθόο δσγξάθνο

ηνπ Φηιίππνπ έπξεπε λα ππεξεηήζεη ηηο πξνζηαγέο ηεο βαζηιηθήο απιήο. Έηζη

βιέπνπκε πσο αλ θαη ν βαζηιηάο θνξάεη ηε ζηξαηησηηθή ζηνιή, ε έθθξαζε ηνπ

πξνζώπνπ ηνπ είλαη γαιήλεηα. Δπηπιένλ, ην ζπαζί, πνπ απνηειεί ζύκβνιν ηζρύνο, αλ

θαη είλαη παξόλ ζηνλ πίλαθα, απεηθνλίδεηαη κεξηθώο θαη θαίλεηαη απιά σο

θαιιηηερληθό δεκηνύξγεκα ηνπ Βειάζθεζ παξά όπιν πνιέκνπ10

.

4) Εποτή Ροθοθό.

Θζηορηθό θαη Κοηλωληθό πιαίζηο.

Δίδακε πσο ζηελ Δπξώπε ηνπ 17νπ

αηώλα ε αξηζηνθξαηία εθθξαδόηαλ κέζα από ηελ

αηζζεηηθή ηνπ Μπαξόθ κε έληνλα ηα ζηνηρεία ηεο ππεξβνιήο, ηνπ εληππσζηαζκνύ,

ηεο ζεαηξηθόηεηαο θαη ηνπ ππέξκεηξνπ ύθνπο ζε θάζε εθαξκνγή ηεο ηέρλεο.

ηαδηαθά, ην ύθνο απηό, ηεο πνιύπινθεο θαη θνξηηζκέλεο ηέρλεο ηνπ Μπαξόθ ζα

δηαδερηεί ζηηο αξρέο ηνπ 18νπ

αηώλα ην Ρνθνθό.

Βξηζθόκαζηε ζηε Γαιιία ιίγν κεηά ηε Γαιιηθή Δπαλάζηαζε όπνπ

δηακνξθώλεηαη κηα θνκςή θαη αηζζεζηαθή ηέρλε. Αλ θαη αξρηθά πήξε αξλεηηθό

πεξηερόκελν ν όξνο Ρνθνθό, όπσο ζπλέβε θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ Μπαξόθ,

ζηαδηαθά έγηλε έλα θαιιηηερληθό ξεύκα κέζα από ην νπνίν αλαδείρζεθαλ ζπνπδαίνη

δσγξάθνη ηεο επνρήο. Ο όξνο Ρνθνθό (Rocaille) ζηα γαιιηθά ζεκαίλεη θαηαζθεπή

από πέηξεο θαη θνρύιηα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζε ηερλεηέο ζπειηέο θαη βξάρνπο

θήπσλ11

. Σν 1736 ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ραξαθηεξίζεη κηα ηδηαίηεξε δηαθόζκεζε κε

νζηξαθνεηδή θαη κηκήζεηο απηώλ ζε θήπνπο θαη ζπειηέο. Σν 1842 νξίδεη ηα ζηνηρεία

πνπ απνηεινύλ έλα θόζκεκα θαζώο θαη ην ζηπι θαη ηε δηαθόζκεζε θαηά ηελ πεξίνδν

ηεο βαζηιείαο ηνπ Λνπδνβίθνπ ηνπ 15νπ

θαη 16νπ 12

.

5) Η δωγραθηθή ηελ εποτή ηοσ Ροθοθό.

Ζαλ Ολορέ Φραγθολάρ. Οη αποιαύζεης ηες ειαθρόηεηας.

Δίδακε πσο ζηε δσγξαθηθή ηνπ Ρνθνθό εθθξάδεηαη κέζα από ηελ απόδνζε ζθελώλ

αλάιαθξεο θαζεκεξηλόηεηαο, εηδπιηαθώλ ηνπίσλ θαη ραξνύκελσλ ζηηγκώλ. Σέηνηεο

εηθόλεο απεηθόληδε θαη ν Εαλ Ολνξέ Φξαγθνλάξ, έλαο από ηνπο “ζεκαληηθόηεξνπο

εζλνγξάθνπο” δειαδή δσγξάθνπο ζθελώλ ηεο θαζεκεξηλήο δσήο 13

.

ηελ ελόηεηα απηή ζα αζρνιεζνύκε κε έλα έξγν πνπ νινθιήξσζε ν Γάιινο

θαιιηηέρλεο ην 1767 κε ηίηιν “The Swing” (Ζ Κνύληα) ή αιιηώο “The happy

Accidents of the Swing” (ην Παξάξηεκα, ζει.13, εηθόλα 2). Πξόθεηηαη γηα ιάδη ζε

θακβά δηαζηάζεσλ 81*64,2 εθαηνζηά ην νπνίν ζήκεξα βξίζθεηαη ζην Λνλδίλν ζην

Wallace Collection14

. Μέζα ζε έλα θαηαπξάζζηλν, εύθνξν ηνπίν, κε πινύζηα

10

ηηο 10 Απγνύζηνπ ηνπ 1644 νξγαλώζεθε κηα ζξεζθεπηηθή ενξηή ζηε Μαδξίηε γηα λα ηηκεζεί ε

λίθε ηνπ βαζηιία. ηε γηνξηή ην πνξηξαίην εθηέζεθε κε θάζε επηζεκόηεηα ζηελ θεληξηθή εθθιεζία ηεο

Μαδξίηεο ηνλ Άγην Μαξηίλν όπνπ ηνπνζεηήζεθε θάησ από ην ρξπζό θεληεηό ύθαζκα ηεο Αγίαο

Σξάπεδαο. ην http://www.frick.org/assets/PDFs/Press_2010/Velazquez2010.pdf

11

Υόλνξ Υ., - Φιέκηλγθ Σδ., ό.π., 134

12

Υξύζαλζνπ Υξ., Ειζαγωγή ζηην Τέτνη Τ.β’ Ζωγραθική – Χαρακηική – Στέδιο. Αζήλα, ύιινγνο

πξνο Γηάδνζηλ Ωθέιηκσλ Βηβιίσλ, 1993, ζ. 147-148 13

Αικπάλε Σδ. – Καζηκάηε Μ., ό.π. ζ 204.

14

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Swing_%28painting%29

7

θπιιώκαηα ν δσγξάθνο καο δίλεη ηε ζηηγκή ηνπ εξσηηθνύ παηρληδηνύ κεηαμύ ελόο

λένπ κα όρη θαη ηόζν αζώνπ θαη κηαο θνπέιαο. ην κέζν ηνπ πίλαθα ε λεαξή είλαη

θαζηζκέλε επάλσ ζηελ θνύληα θνξώληαο έλα όκνξθν ξνδ θόξεκα πνπ θπκκαηίδεη από

ηελ θίλεζε ηεο θνύληαο θαη αθήλεη ειαθξώο εθηεζηκέλα ηα πόδηα ηεο. Κάησ αξηζηεξά

βξίζθεηαη ζακπσκέλνο από ηεο νκνξθία ηεο θνπέιαο έλαο λένο πνπ ηνλ βιέπνπκε

μαπισκέλν επάλσ ζηε ρισξή θαη ππθλή βιάζηεζε. ρεδόλ άθσλνο θνηηάδεη ην

αλαζεθσκέλν θόξεκα ηεο θνπέιαο πνπ κόιηο έρεη ράζεη, όρη εληειώο ηπραία, ην

γνβάθη ηεο. Ο Φξαγθνλάξ δσγξαθίδεη απηή ηε ζηηγκή, ην γνβάθη ηεο λα ίπηαηαη ζην

θελό. Πίζσ δεμηά ζηνλ πίλαθα βξίζθεηαη ε θηγνύξα ελόο γεξαηνύ άλδξα, πηζαλόο

επηζθόπνπ πνπ θηλεί ηελ θνύληα15

. ε κηα πξώηε αλάγλσζε ν πίλαθαο είλαη κηα

επράξηζηε ζθελή κεηαμύ δύν λέσλ πνπ μέγλνηαζηνη ρακνγεινύλ κε ηηο ραξέο ηεο δήο.

Παξ’ όια απηά, αλ δνύκε πην πξνζεθηηθά ηνλ πίλαθα, κε όιεο ηηο ιεπηνκέξηέο ηνπ,

γίλεηαη αληηιεπηόο έλαο θξπκκέλνο εξσηηζκόο θαη έλαο αηζζεζηαζκόο. Ο Posner, ζην

άξζξν ηνπ The Swinging Women of Watteau and Fragonard, αλαθεξόκελνο ζηνλ

πίλαθα απηό θαηαηάζζεη ην έξγν σο ην πιένλ δηάζεκν ζηελ ηζηνξία ηεο ηέρλεο κε

ζέκα ηελ θνύληα θαη ηνπο εξσηηθνύο ππαηληγκνύο πνπ θξύβεη16

. Ζ ηδέα νηη θάηη είλαη

κπζηηθό ζεκεηνινγηθά ζεκαηνδνηείηαη από ην άγαικα ηνπ έξσηα επάλσ ζην βάζξν

ζηα αξηζηεξά ηνπ πίλαθα. Ο έξσηαο έρεη ην ρέξη ηνπ θνληά ζην ζηόκα ηνπ θαη

πξνζηάδεη ην δεπγάξη λα ζσπάζεη, λα θξύςεη ην κπζηηθό ηνπο πάζνο 17

. Πξάγκαηη, ην

πεξηερόκελν ηνπ πίλαθα δελ αθνξά κηα γπλαίθα πνπ θάλεη θνύληα ζε έλα εηδπιιηαθό

ηνπίν αιιά αλακθίβνια έρεη κηα εξσηηθή, αηζζεζηαθή αηκόζθαηξα. Σπραία αθήλεη ε

λεαξή ην γνβάθη ηεο λα πέζεη ελώ θάησ αθξηβώο από ηελ θνύληα απιώλεη ην ρέξη ηνπ

ν λένο λα ην πηάζεη. Σελ ίδηα ζηηγκή ην ζέακα είλαη απνθαιππηηθό. Ο αέξαο από ηελ

θίλεζε ηεο θνύληαο αλαζεθώλεη ην θόξεκα ηεο θνπέιαο. Σα κάγνπια θαη ησλ δύν

εξσηεπκέλσλ είλαη ξνδ.

Ο πίλαθαο ζύκθσλα κε πεγέο ήηαλ παξαγγειία ηνπ βαξόλνπ ηνπ Saint Julien

ηδέα ηνπ νπνίνπ ήηαλ θαη ην ζέκα ηνπ πίλαθα θαζεαπηνύ18

. Γηα ηνλ Φξαγθνλάξ ήηαλ

απιά κηα αλάζεζε ελόο έξγνπ, όπσο παξαηεξεί κάιηζηα ν Levey, γηαηί ν Φξαγθνλάξ

ππεξεηνύζε ρσξίο δηζηαγκό ηαπηόρξνλα εκπόξνπο ηέρλεο, ηδησηηθά κπνπληνπάξ ή ην

ίδην ην ζηέκα19

. Σν θνηλό ηνπ Φξαγθνλάξ ήηαλ ε αζηηθή ηάμε, ε νηθνλνκηθά ηζρπξή

πνπ αγαπνύζε ηηο ηέρλεο θαη ηελ θαιή δσή.

15

Lois Fichner – Rathus, Understanding Art. A Concise History., USA, Thomson, 2008, ζ. 153

16

Posner Donald., The Swinging Women of Watteau and Fragonard., The Art Bulletin, Vol.64, No. 1.

(Mar., 1982), College Art Association, ζ. 82-83.

17

ην ίδην, ζ. 84-85.

18 Αξρηθά ν βαξόλνο δήηεζε από έλαλ άιιν θαιιηηέρλε λα δσγξαθίζεη ην πίλαθα, ηνλ Francois Doyen.

Δθείλνο όκσο αξλήζεθε όηαλ ν βαξόλνο ηνπ απνθάιπςε ην πεξηερόκελν πνπ ήζειε λα έρεη ν πίλαθαο.

Αλάκεζα ζηα ιεγόκελα ηνπ βαξόλνπ είλαη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Θα κε ηνπνζεηήζεηο (ζηνλ πίλαθα)

ζε ηέηνην ζεκείν ώζηε λα κπνξώ λα βιέπσ ηα πόδηα ηεο γιπθηάο θνπέιαο θαη αθόκε θαιύηεξα, αλ

ζέιεηο, κπνξείο λα δσεξέςεηο ηελ εηθόλα ιίγν πεξηζζόηεξν.Με ην άθνπζκα απηώλ ησλ πξνηξνπώλ ν

Doyen απνζύξζεθε από ηελ πξόζθιεζε ηελ νπνία απνδέρζεθε λα θηινηερλήζεη ν Φξαγθνλάξ. ην

Fleming John & Honour Hugh, A World History of Art (Revised 7th edition), UK, Laurence King

Publishing, 2005.

19

Levey Michael, Rococo to Revolution, Major Trends in Eighteenth –Century Painting, London,

Thames and Hudson, 1966., ζ. 118.

8

6) Σο Μπαρόθ ζηε Μοσζηθή.

Ζ πεξίνδνο ηνπ Μπαξόθ όπσο είδακε θαηαιακβάλεη ρξνληθά ηνλ 17ν θαη ηνλ κηζό 18

ν

αηώλα. ην δηάζηεκα απηό ε επξσπατθή κνπζηθή επεξεάδεηαη από ην πλεύκα ηνπ

Μπαξόθ εηζάγνληαο ζηαδηαθά έλα λέν ύθνο πνπ ραξαθηεξίδεηαη θπξίσο από έλα

ζζελαξό ξπζκό θαη ελεξγεηηθή θίλεζε. ηνηρεία πνπ ζπλαληήζακε ζηε δσγξαθηθή

αιιά θαη πνπ ηζρύνπλ θαη ζηηο άιιεο ηέρλεο, γηα παξάδεηγκα ηε γιππηηθή θαη ηελ

αξρηηεθηνληθή, όπσο ε πνιπηάξαρε θηλεηηθόηεηα, νη αληηζέζεηο, ε νξκή, ν παικόο

εληνπίδνληαη πιένλ θαη ζηε κνπζηθή Μπαξόθ20

.

Οη θαιιηηέρλεο όπσο είδακε θαη ζηελ πξνεγνύκελε ελόηεηα αλαιακβάλνπλ

δηάθνξνπο ξόινπο κέζα ζηελ θνηλσλία. Άιινη γίλνληαη ηεξείο, άιινη πξνζσπηθνί

δσγξάθνη ησλ απηνθξαηόξσλ, άιινη δεκηνπξγνύλ ππό ηελ βαζηιηθή πξνζηαζία.

Κάησ από νπνηαδήπνηε ππεξεζία θη αλ βξίζθνληαη νη θαιιηηέρλεο, ππεξεηνύλ

πξσηίζησο ηελ ίδηα ηνπο ηελ ηέρλε θαη ππαθνύνπλ ηελ επθπία ηνπ ηαιέληνπ ηνπο.

Γεκηνπξγνύλ “θαηλνύξγηνπο θόζκνπο” θαη ραξάζζνπλ ηηο λέεο θαιιηηερληθέο

εμειίμεηο21

.

ηελ επνρή ηνπ Μπαξόθ ζπλαληάκε κεηαμύ άιισλ δύν ζπνπδαίεο κνπζηθέο

πξνζσπηθόηεηεο πνπ ζεκάδεςαλ κε ην έξγν ηνπο ηε κνπζηθή ηεο Γπηηθήο Δπξώπεο

θαη γλώξηζαλ κεγάιε απνδνρή από ην θνηλό ηνπο ελ δσή. Αλ θαη ρξνληθά έδεζαλ θαη

δεκηνύξγεζαλ ηελ ίδηα επνρή ζα δνύκε ζηελ νπζία πόζν δηαθνξεηηθνί ήηαλ νη

κνπζηθνί δξόκνη ηνπο θαζώο θαη ην αθξναηήξην ζην νπνίν απεπζύλνληαλ. Μηιάκε γηα

ηνπο Γθένξγθ Φξ. Υαίληει θαη Εαλ Φηιίπ Ρακώ θαη ηε κνπζηθή θιεξνλνκηά ηνπο.

7) Γθέοργθ Φρ. Χαίληει.

Έλας Γερκαλός θερδίδεη ηης αγγιηθές ασιές.

Ο Γθένξγθ Φξ. Υαίληει γελλήζεθε ζην Υάιε ηεο Γεξκαλίαο ην 1685, ηελ ίδηα ρξνληά

κε ηνλ Μπαρ. Γηνο ελόο εύπνξνπ ρεηξνπξγνύ, ν Υαίληει κεγάισζε ζε κηα αζηηθή

γεξκαληθή νηθνγέλεηα ε νπνία ηνλ πξνόξηδε λα γίλεη δηθεγόξνο όκσο ζύληνκα, κόιηο

ζηα νθηώ ηνπ ρξόληα, ην ηαιέλην ηνπ γηα ηε κνπζηθή μερώξηζε θαη έηζη, ην 1703,

γίλεηαη βηνιηζηήο ζηελ νξρήζηξα ηνπ Ακβνύξγνπ22

. Από ηα πξώηα ηνπ θηόιαο έξγα

θάλεθε ε πξνζσπηθόηεηα θαη ην ηαιέλην ηνπ.

Μεηαμύ άιισλ, νη όπεξεο «Αικίξα» θαη «Νέξσλ» ζεκείσζαλ επηηπρία θαζώο

θαη ην πξώην ηνπ νξαηόξην, «Σα Πάζε θαηα Ησάλλελ». Καηά ηνλ Headington23

, ν

Υαίληει ππήξμε , θνζκνπνιίηεο, έλαο άλζξσπνο ηνπ θόζκνπ πνπ κπνξνύζε

ηαπηόρξνλα λα ληώζεη ζαλ ην ζπίηη ηνπ όπνπ θη αλ βξηζθόηαλ, όηη είδνπο έξγν θαη αλ

ζπλέζεηε, από κηα ηηαιηθή όπεξα, κηα γεξκαληθή ζνπίηα, κέρξη κηα σδή γηα ηε

βαζηιηθή απιή. Μεγάιε επηηπρία θαη θαηαμίσζε γλώξηζε ζην Λνλδίλν κεηά ην 1710

όπνπ θαη κεηαθόκηζε, πήξε ηελ αγγιηθή ηζαγέλεηα θαη έκεηλε κέρξη ην ηέινο ηεο δσήο

20

Machlis J., ό. π., 21

Στο ίδιο., ς. 138 22

Ο Υαίληει αγόξαζε κε θάπνηα ρξήκαηα πνπ είρε καδέςεη έλα κηθξό clavichord (είδνο πηάλνπ) ην

νπνίν έθξπβε ζην δώκα ηνπ ζπηηηνύ θαη έπαηδε απηό θξπθά όηαλ νη γνλείο ηνπ θνηκνύληαλ ηα βξάδηα.

ην http://en.wikipedia.org/wiki/George_Frideric_Handel

23

Headington Christopher, Western Music, London, BH, 1980, ζ. 118.

9

ηνπ, ην 1759. Καηάθεξε λα θαηαθηήζεη ην αγγιηθό θνηλό θαη πξσηίζησο ηε βαζηιηθή

απιή πνπ ην 1720 ηνπ αλέζεζε ηε δηεύζπλζε ηεο Βαζηιηθήο Αθαδεκίαο ηεο

Μνπζηθήο24

. Αλάκεζα ζηα έξγα ηνπ πνπ εζηηάδνληαη θπξίσο ζε όπεξεο, ζνπίηεο,

θαληάληεο, νξαηόξηα25

(όια ραξαθηεξηζηηθά είδε ηεο Μπαξόθ κνπζηθήο) μερώξηζαλ

ηα νξαηόξηα θαη νη όπεξεο γηαηί ήηαλ πεξηζζόηεξν θνληά ζην πλέπκα ηεο αγγιηθήο

κνπζηθήο. ην «θηπίσλα» ην 1730 παξέζηε ην βαζηιηθό δεύγνο πνπ ηνλ “ζπλεράξε

κε κεγάιν ελζνπζηαζκό”26

ελώ ζηελ «Δζζήξ» πνύ γξάθηεθε γηα ηνλ δνύθα ηνπ

Σζάληνο παξόληεο ήηαλ ν πξόγθεπαο ηεο Οπαιίαο θαη ηξεηο πξηγθίπηζζεο.

Ζ γεληθόηεξε απνδνρή ηνπ Υαίληει από ηε βαζηιηθή απιή 27

δελ ήηαλ ηπραία

αθνύ όπσο ζπλεζηδόηαλ, νη ζπλζέηεο ηνπ Μπαξόθ “ππεξεηνύζαλ” ηηο απιέο θαη

ζπρλά έγξαθαλ έξγα γηα εηδηθέο πεξηζηάζεηο, “βαζηιηθνύο γάκνπο, ή ζξεζθεπηηθέο

ηειεηέο” 28

. Γηα παξάδεηγκα ην 1736 παξνπζίαζε ν Υαίληει ζην Κόβελ Γθάξληελ ζην

Λνλδίλν ηελ όπεξα «Αηαιάληα» πνπ ήηαλ αθηεξσκέλε γηα ηνπο γάκνπο ηνπ πξίγθηπα

ηεο Οπαιίαο κε ηελ πξηγθίπηζζα Ογθίζη λξε αμ Γθόηα29

.

Μηα ζπλνιηθή εθηίκεζε ηνπ έξγνπ ηνπ αξηζκεί 40 όπεξεο, 32 νξαηόξηα, 17

θνλζέξηη γθξόζζη, 12 θνλζέξηα, 37 ζνπίηεο, 100 πεξίπνπ θαληάηεο. Μέζα ζηα ρξόληα,

ηα έξγα ηνπ δηαηήξεζαλ ηε κεγαινπξέπεηά ηνπο θαη ην ζαπκαζκό ηνπ θνηλνύ30

.

Κνξπθαία ζηηγκή ζηελ θαιιηηερληθή δσή ηνπ Υαίληει ππήξμε ε ζύλζεζε ηνπ

νξαηόξηνπ «Μεζζίαο» πνπ αλέβεθε ην 1742 ζην Γνπβιίλν. Γηα ηνλ Υαίληει, ην έξγν

απηό απνηειεί απόδεημε αθνζίσζεο θαη αγάπεο ζηνλ θύξην αθνύ ύζηεξα από κηα

ζνβαξή αζζέλεηα (κεξηθή παξάιπζε) θαηάθεξε λα απνθηήζεη θαη πάιη ηελ πγεία ηνπ.

Απηή ηνπ ε αλάξσζε εθθξάζηεθε σο έλδεημε επγλσκνζύλεο ζην Θεό, ζπλζέηνληαο

ην «Αιιεινύηα» έλα ρνξσδηαθό κέξνο (ιέμε – θιεηδί γηα ηνλ «Μεζζία») καξηπξεί ην

ζαύκα πνπ έδεζε από ηε ζετθή παξέκβαζε31

. Ο Headington αλαθέξεη πσο όηαλ ν

Haydin, απζηξηαθόο ζπλζέηεο ηεο θιαζζηθήο πεξηόδνπ, άθνπζε ηε ρνξσδία λα ςάιεη

ην «Αιιεινύηα» δάθξπζε θαη αλαθώλεζε “Έίλαη ν δάζθαινο όισλ καο” ελώ ζε κία

άιιε πεξίπησζε ν βαζηιηάο Γεώξγηνο Β’ ζηάζεθε όξζηνο γηα ην ρνξσδηαθό απηό

ζεκείν θαη έθηνηε είζηζηαη ζηελ Αγγιία ην θνηλό λα ζηέθεηαη όξζην ζην άθνπζκα

απηνύ ηνπ ρνξσδηαθνύ 32

.

24

Φαίδσλ Παηξηθαιάθηο, Το Μπαρόκ ζηις ηγεμονικές ασλές ηης Εσρώπης ηον 17ο και ηον 18

ο αιώνα,

εθδ. Μαλδξαγόξαο, Αζήλα, 2006

25

Θα πξέπεη όκσο λα επηζεκαλζεί ην γεγνλόο όηη πνιιέο κνπζηθέο θόξκεο ηεο κνπζηθήο κπαξόθ,

όπσο εθείλεο ηεο όπεξαο, ηεο θαληάηαο... πξνέξρνληαη από ηελ Ηηαιία. Βέβαηα, κεηά ηε

κεηαιακπάδεπζή ηνπο ζε άιιεο ρώξεο έιαβαλ δηαθνξεηηθή κνξθή. ην Μάκαιεο Νηθ., Η Θζηορία

ηων Τετνών ζηην Εσρώπη. Τ.γ’. Η Μοσζική ζηην Εσρώπη.,Πάηξα, ΔΑΠ, 2008., ζ.82 26

Παηξηθαιάθηο Φαίδσλ., ό.π., ζ.124

27

“Ζ βαζηιηθή νηθνγέλεηα ππήξμε πνιύ θηιηθή καδί κνπ θαη θπξίσο ε βαζίιηζζα θαη ε πξηγθίπηζζα

΄Αλλα, αγαπεκέλε κνπ καζήηξηα” ην ίδην., ζ. 130

28

Machlis J., ό. π., 144

29

Παηξηθαιάθηο Φαίδσλ., ό.π., ζ.131 30

Βπιεξκόδ Δκίι., Θζηορία Της Μοσζικής., Σ.1. Μηθξ. Λεσηζάθνο Γ. Αζήλα, Τπνδνκή, 1979., ζ. 170.

31

Παηξηθαιάθηο Φαίδσλ., ό.π..

32

Headington Christopher., ό.π., ζ.122

10

Σα κεγαιόπξεπα δεκηνπξγήκαηα ηνπ Υαίληει αληαπνθξίλνληαη ζαπκάζηα

ζηελ ηέρλε ηεο αίγιεο πνπ επεδίσμε λα παξαθνινπζεί ε βαζηιηθή απιή. Οη απόιπηεο

κνλαξρίεο, ε εγεζία ηεο εμνπζίαο έβξηζθε ζηα έξγα ηνπ Υαίληει ηελ ηδαληθή έθθξαζή

ηεο ελώ γηα ηνλ ίδην ηα βξεηαληθά ζαιόληα απνηέιεζαλ ην θνηλό πνπ ηνλ αλέβαζε

ςειά σο κνπζηθή πξνζσπηθόηεηα. Ο Υαίληει ζπάληα ζα έγξαθε κνπζηθή γηα ηνλ

κέζν πιεζπζκό. πλέζεηε κηα κνπζηθή γηα ηε ζηηγκή θαη όρη γηα ηελ αησληόηεηα.

Απηή όκσο ε κνπζηθή απεπζπλόηαλ ζην πςειό θνηλό, απηό πνπ ήηαλ θαιιηεξγεκέλν

ηόζν ώζηε λα επηζπκεί ηε ράξε, ηε γαιήλε θαη ηελ αμηνπξέπεηα ηεο κνπζηθήο ηνπ

Υαίληει 33

.

8) Ζαλ Φηιίπ Ρακώ.

Σο γαιιηθό αλάιαθρο ύθος ζσλαληά ηο κοσζηθό ύθος Γθαιάλη.

ύγρξνλνο ηνπ Υαίληει ππήμε ν Γάιινο Εαλ Φηιίπ Ρακώ (1683-1764) ν νπνίνο

ζεσξείηαη έλαο από ηνπο πην ζεκαληηθνύο κνπζηθνύο – ζεσξεηηθνύο ηεο Γαιιίαο.

πγθαηαιέγεηαη αλάκεζα ζηνπο κνπζηθνύο πνπ έγξαςαλ ηελ επνρή ηνπ κπαξόθ αιιά

όκσο ζε έλα ύθνο ζαθώο πην αλάιαθξν. Έλα είδνο πνπ αληηδξά ζην εμεδεηεκέλν θαη

κεγαιόπξεπν όπσο είδακε ύθνο ηνπ Μπαξόθ. ηόρνο ηεο κνπζηθήο ηνπ Ρακώ όπσο

θαη ησλ νκόηερλώλ ηνπ ήηαλ “λα γνεηεύζεη, λα επραξηζηήζεη, λα ςπραγσγήζεη” 34

.

Εεηνύκελν πιένλ είλαη ε κνπζηθή πνπ απεπζύλεηαη ζην θνηλό λα είλαη απιή,

απζόξκεηε, αλάιαθξε κε αηζζεκαηηθό ύθνο θαη λα δεκηνπξγεί ζθηξηήκαηα.

ηα πξώηα ρξόληα ηεο δσήο ηνπ ν Ρακώ εξγάδεηαη ζαλ βηνιηζηήο ζε

πεξηνδεύνπζα νξρήζηξα όηαλ ην 1706 εγθαζίζηαηαη κόληκα πηα ζην Παξίζη. Δθεί

εθδίδεη ηηο πξώηεο ηνπ ζπλζέζεηο γξακκέλεο γηα θιαβεζίλν (harpsichord = είδνο

πηάλνπ). Σν 1727 είρε ηελ ηύρε λα γλσξίζεη ηνλ νηθνλνκνιόγν Λα Πνππιηληέξ, έλαλ

πινύζην αζηό ηεο Γαιιίαο, ν νπνίνο ηνλ βνήζεζε πνιύ ζηελ θαξηέξα ηνπ. Γηα είθνζη

ρξόληα ν Ρακώ ππήξμε δηεπζπληήο ηεο ηδησηηθήο νξρήζηξαο ηνπ Πνππιηληέξ πνπ

δηαηεξνύζε ζην κέγαξό ηνπ. Σν 1745 νξίδεηαη επίζεκνο ζπλζέηεο ηεο απιήο ηνπ

βαζηιηά Λνπδνβίθνπ ΗΔ’ ζηηο Βεξζαιίεο θαη ζπλζέηεη γηα ηνπο γάκνπο ηνπ δειθίλνπ

δύν όπεξεο.

Ζ γλσξηκία ηνπ Ρακώ κε ηελ εξσκέλε ηνπ βαζηιηά Λνπδνβίθνπ καληάκ λη’

Δηηόι ή αιιηώο καληάκ ληε Πνκπαληνύξ ήηαλ θαζνξηζηηθή γηα ηελ εμέιημε ηνπ

κνπζηθνύ ηνπ ύθνπο. Ζ επηξξνή πνπ αζθνύζε ε ίδηα ζην παιάηη θαη πξσηίζησο ζηνλ

ίδην ηνλ βαζηιηά ήηαλ ηέηνηα ώζηε λα απνθαζίδεη ε ίδηα γηα ζέκαηα πνπ αθνξνύζαλ

ηελ ςπραγσγία ηνπ παιαηηνύ35

. Σν ύθνο θαη ην ζηπι πνπ ηελ γνήηεπε ήηαλ αλάιαθξν,

ραξνύκελν θαη αλέκειν. Σν ζηπι ινηπόλ πνπ ηε γνήηεπζε πέξαζε ζαλ κόδα, κηα λέα

ηάζε πνπ θπξηάξρεζε ζηα αξηζηνθξαηηθά ζαιόληα. ηαδηαθά απηό ην ζηπι πέξαζε

θαη ζην επξύ θνηλό πνπ πιένλ απνδεηνύζε ηε γνεηεία απηήο ηεο αλάιαθξεο,

επράξηζηεο κνπζηθήο.

Αλάκεζα ζηα έξγα ηνπ Ρακώ ζπγθαηαιέγνληαη 32 όπεξεο, 5 κνηέηα, όπεξεο

κπαιέηα, ινκπξέηα, 7 θαληάηεο. Ζ αξηζηνθξαηηθή ηνπ αιιά ζπλάκα θαη

ζπλαηζζεκαηηθή ηνπ κνπζηθή γνήηεπζε ην θνηλό ηνπ. Ζ ρξήζε ηεο νξρήζηξαο ήηαλ

εληππσζηαθή θαη πξνθαινύζε ην ζαπκαζκό ελώ πνιινί ζεσξνύλ όηη ην ηαιέλην ηνπ

ήηαλ πνιύ κπξνζηά από ηελ επνρή ηνπ. Μπνξνύζε ηελ ίδηα ζηηγκή λα πξνθαιέζεη

33

Dent Edward, Handel., Project Gutenberg, 2005., ζ.41.

34

Machlis J., ό. π., 189 35

Παηξηθαιάθηο Φαίδσλ., ό.π.. ζ. 196.

11

από ηε κία έληνλα ζπλαηζζήκαηα θαη από ηελ άιιε ηαξαρή, έληαζε, ζεηζκό 36

. Γηα ην

ιόγν απηό, αλ θαη αξθεηνί ζπγθαηαιέγνπλ ην Ρακώ ζηνπο κνπζηθνύο ηνπ Μπαξόθ,

παξ’ όια απηά, κε ηα ξπζκηθά δσεξά θαη ραξνύκελα βνπθνιηθά ηνπ κπαιέηα όπσο ηα

Les Indes Galantes (1735) θαη Les Fetes d’ Hebe (1739) γίλεηαη πην

αληηπξνζσπεπηηθόο ησλ ηδαληθώλ ηνπ ξνθνθό ή αιιηώο ηνπ gallant style37

.

36

Headington Christopher., ό.π., ζ.132

37

Ο Hoffer ζέηεη σο όξνπο ηνπ ίδηνπ λνήκαηνο ηε ιέμε ξνθνθό θαη ζηπι γθαιάλη. (όςεηο ηνπ ίδηνπ

λνκίζκαηνο).ην Hoffer Charles, Music Listening Today., USA, Schrimer, 2009., ζ. 109.

12

9) Επίιογος.

ηελ εξγαζία απηή επηρεηξήζακε λα αλαδείμνπκε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ύθνπο ηνπ

Μπαξόθ θαη ηνπ Ρνθνθό κέζα από ηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο θαη εηδηθόηεξα εζηηάδνληαο

ζε δύν ζπνπδαίεο θαιιηηερληθέο πξνζσπηθόηεηεο, απηή ηνπ Βειάζθεζ θαη ηνπ

Φξαγθνλάξ.

πκπεξαζκαηηθά θαηαιήμακε ζε πνηά ζεκεία δηαθέξνπλ ηα θαιιηηερληθά

απηά ξεύκαηα θαζώο επίζεο θαη πνηό είλαη ην θνηλό ζην νπνίν απεπζύλνληαη

αληίζηνηρα. Σν κελ ύθνο Μπαξόθ έρεη έλα πνιύπινθν, ππεξβνιηθό ζηε δηαθόζκεζε

ηξόπν απόδνζεο, κε έληνλε ζεαηξηθόηεηα θαη κεγαινπξέπεηα, έηζη αθξηβώο, όπσο

άξκνδε ζηελ αξηζηνθξαηηθή, πςειή ηάμε ζηελ νπνία απεπζπλόηαλ. Σν δε ύθνο

Ρνθνθό έρεη κηα πην αλάιαθξε λόηα, απαιή ζε ρξώκαηα, επράξηζηε πθή πνπ ζθνπό

έρεη λα απνδώζεη θαιιηηερληθά ηηο επράξηζηεο ζηηγκέο ηεο δσήο. Σε ραξά ηνπ έξσηα,

ηελ νκνξθηά ηεο θύζεο. Απεπζπλόκελν ζε έλα θνηλό νηθνλνκηθά πςειό

(αλαθεξζήθακε ζηελ αζηηθή ηάμε πνπ απνηειείηαη από εκπόξνπο, ηξαπεδίηεο,

επηρεηξεκαηίεο) ε ηέρλε ηνπ Ρνθνθό εθθξάδεη ηηο επηζπκίεο ηεο αλεξρόκελεο ηάμεο

πνπ δηεθδηθεί ηηο απνιαύζεηο θαη ηηο νκνξθηέο ηεο δσήο θαη παξαιιειά αλαπηύζζεη

έλα ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ζηηο ηέρλεο θαη ηνλ πνιηηηζκό.

ηε κνπζηθή ηνπ 17νπ

θαη 18νπ

αηώλα εληνπίζακε μαλά ηηο επηξξνέο ηνπ ύθνπο

ηνπ Μπαξόθ. Σόζν ν Υαίληει όζν θαη ν Ρακώ επεδίσμαλ κε ηελ ηέρλε ηνπο λα

αλαδείμνπλ ηηο δεκηνπξγίεο ηνπο απεπζπλόκελνη θαζέλαο ζην δηθό ηνπ θνηλό. Σα είδε

αιιά θαη ην ύθνο πάλσ ζην νπνίν ζπλέζεζαλ θαζόξηζαλ ηελ πνξεία ηνπο θαζώο

επίζεο θαη απνδνρή από έλα εηδηθό αθξναηήξην. Ο κελ Υαίληει ελέπλεπζε ηδηαηηέξσο

ηηο βαζηιηθέο απιέο θαη ηελ αξηζηνθξαηία κε ηα εκπλεπζκέλα ηνπ δεκηνπξγήκαηα,

γεκάηα κεγαινπξέπεηα θαη δπλακηζκό. Ο δε Ρακώ, πην αλάιαθξνο θαη ραξνύκελνο

κνπζηθά ηαμίδεςε ηα ζηξώκαηα ηεο αζηηθήο ηάμεο ζε έλα ύθνο gallant πνπ

ηαπηηδόηαλ απόιπηα κε ηα ελδηαθέξνληα ηεο αλεξρόκελεο απηήο ηάμεο.

πλνςίδνληαο, ν 17νο

θαη ν 18νο

αηώλαο έρνπλ θιεξνδνηήζεη ζηνπο επόκελνπο

αηώλεο ζπνπδαία πλεπκαηηθά δεκηνπξγήκαηα πνπ αλεμάξεηα από πνηνύο ζθνπνύο

ππεξεηνύζαλ ή πνηώλ θνηλσληθώλ ηάμεσλ ηα ελδηαθέξνληα ηθαλνπνηνύζαλ, είλαη

ζίγνπξα κηα πεξίνδνο πινύζηα ζε δεκηνπξγία. Δκείο είδακε έλα πνιύ κηθξό

απόζπαζκα ηεο ηζηνξίαο ηεο ηέρλεο κέζα από ηνπο πίλαθεο θαη ηηο κνπζηθέο

δηαδξνκέο ησλ ηεζζάξσλ θαιιηηερλώλ πνπ καο απαζρόιεζαλ.

13

Παράρηεκα.

Δηθ.1

Νηηέγθν Βειάζθεζ “Πνξηξαίην Φξάγθα”.

Δηθ.2

Εαλ Ολνξέ Φξαγθνλάξ “The Swing”

14

Βηβιηογραθία.

Αικπάλε Σδ. – Καζηκάηε Μ., Η Θζηορία ηων Τετνών ζηην Εσρώπη, Πάηξα, ΔΑΠ,

2008.

Βπιεξκόδ Δκίι., Θζηορία Της Μοσζικής., Σ.1. Μηθξ. Λεσηζάθνο Γ. Αζήλα, Τπνδνκή,

1979.,

Μάκαιεο Νηθ., Η Θζηορία ηων Τετνών ζηην Εσρώπη. Τ.γ’. Η Μοσζική ζηην

Εσρώπη.,Πάηξα, ΔΑΠ, 2008.,

Φαίδσλ Παηξηθαιάθηο, Το Μπαρόκ ζηις ηγεμονικές ασλές ηης Εσρώπης ηον 17ο και ηον

18ο αιώνα, εθδ. Μαλδξαγόξαο, Αζήλα, 2006

Υξύζαλζνπ Υξ., Ειζαγωγή ζηην Τέτνη Τ.β’ Ζωγραθική – Χαρακηική – Στέδιο. Αζήλα,

ύιινγνο πξνο Γηάδνζηλ Ωθέιηκσλ Βηβιίσλ, 1993

Dent Edward, Handel., Project Gutenberg, 2005.,

Fleming John & Honour Hugh, A World History of Art (Revised 7th edition), UK,

Laurence King Publishing, 2005.

Gombrich E.H., Το Χρονικό ηης Τέτνης, Αζήλα, ΜΗΔΣ, 2009

Headington Christopher, Western Music, London, BH, 1980

Levey Michael, Rococo to Revolution, Major Trends in Eighteenth –Century

Painting, London, Thames and Hudson, 1966

Lois Fichner – Rathus, Understanding Art. A Concise History., USA, Thomson, 2008

Machlis J., Η Απόλασζη ηης Μοσζικής, Αζήλα, Fagotto, 1996.

Posner Donald., The Swinging Women of Watteau and Fragonard., The Art Bulletin,

Vol.64, No. 1. (Mar., 1982), College Art Association,

Robert I. Rotberg & Theodore K. Rabb, Art and History. Images and their Meaning.,

USA, Cambridge University Press, 1989.

Rolf Toman, Μπαξόθ. Αρτιηεκηονική Γλσπηική Ζωγραθική., Αζήλα, 2008,

Διεπζεξνπδάθεο,

http://www.frick.org/

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Swing_%28painting%29

http://en.wikipedia.org/wiki/George_Frideric_Handel

15