Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και...

16
Όμιλος μελέτης της ιουράσιας περιόδου του ελληνικού κράτους Οι αιώνιοι φοιτητές Total reset Αντιεξουσιαστική οργάνωση στα πανεπιστήμια, αυτοκριτική και άλλα σπάνια ζώα Διοικητικοί και ταχυδρόμοι Η πραγματική γνώμη του Jurassic Research Collective για τους διοικητικούς υπαλλήλους των ελληνικών πανεπιστημίων Πουλάω Επιστήμη και κάνω και το μάγκα Η λειτουργική ταύτιση των πρυτάνεων με τη μαφία - διδάγματα από την περίπτωση της ΑΣΟΕΕ Μπάζα και ευκαιρίες Το γκρέμισμα της μεταπολίτευσης στα Πανεπιστήμια Μπάτσοι στα σχολεία Πειραματικά σχολεία Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του 1912 περί παιδικής εργασίας και οι ανομοι- ογενείς πληθυσμοί στην Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα

Transcript of Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και...

Page 1: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Όμιλος μελέτης της ιουράσιας περιόδου του ελληνικού κράτους

Οι αιώνιοι φοιτητές

Total resetΑντιεξουσιαστική οργάνωση στα πανεπιστήμια,αυτοκριτική και άλλα σπάνια ζώα

Διοικητικοί και ταχυδρόμοιΗ πραγματική γνώμη του Jurassic Research Collective για τουςδιοικητικούς υπαλλήλους των ελληνικών πανεπιστημίων

Πουλάω Επιστήμη και κάνω και το μάγκα

Η λειτουργική ταύτιση των πρυτάνεων μετη μαφία - διδάγματα από την περίπτωσητης ΑΣΟΕΕ

Μπάζα και ευκαιρίες Το γκρέμισμα της μεταπολίτευσης στα Πανεπιστήμια

Μπάτσοι στα σχολεία

Πειραματικά σχολεία

Τεύχος 25/2014

Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώςπρος τους ομοεθνείς τωνΟ νόμος του 1912 περί παιδικής εργασίας και οι ανομοι-ογενείς πληθυσμοί στην Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα

Page 2: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Στις 5 του Μάρτη ο άξιος υπουργός παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλος ξανάνοιξε το θέματων ανάξιων και μας ενημέρωσε πως οι “αιώνιοι φοιτητές” θα διαγραφούν. “Είναι

θέμα τάξεως και είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει να κάνει και με το κόστος για τον φο-ρολογούμενο πολίτη", είπε. Αμέσως μετά πληροφορηθήκαμε πως η κατηγορία “αιώνιοι”αποτελείται από 180.000 μέλη· με άλλα λόγια, η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ελλάδαςθα μπορούσε να κατοικείται μόνο από αυτούς.

Στο πλευρό των “αιωνίων” τάχθηκαν διάφοροι, κάποιοι από αυτούς μάλιστα εντελώςάλλοι από τους συνήθεις υπόπτους... Κι άλλοι αρκετά εξωτικοί. Να δύο από αυτούς:Απ΄ τη μία, οι καθηγητές με spokesman τον πρύτανη του ΑΠΘ Γ. Μυλόπουλο, ο οποίοςμας ράγισε την καρδούλα: “Υπάρχουν φοιτητές που για διάφορους λόγους έχουν υπερ-βεί το όριο σπουδών κι οι οποίοι προσπαθούν να τελειώσουν”. Και κατέληξε ότι “είναιάδικο να διαγραφούν”. Τόνισε κιόλας ότι οι πρυτάνεις ζήτησαν “από το υπουργείο νααναγνωρίσει ότι υπάρχουν λιμνάζοντες φοιτητές πολλών ταχυτήτων”1. Κι απ’ την άλλη,η ΔΑΠάρα, η οποία έγραψε σε ανακοίνωσή της ότι: “Είναι ανεπίτρεπτο να διαγραφούνφοιτητές, οι οποίοι χρωστούν μαθήματα, αλλά μετέχουν ενεργά τόσο στις εξεταστικέςόσο και στην ακαδημαϊκή δραστηριότητα της σχολής τους. Αν πραγματοποιηθούν ανε-ξέλεγκτες διαγραφές στο τέλος του ακαδημαϊκού έτους, αυτοί θα βρεθούν εκτός τουΠανεπιστημίου”2.

Παράξενα τα πράγματα ένθεν και ένθεν. Τι μύγα τσίμπησε τον αξιότιμο Υπ. Παιδείας;Δεν έχει καλύτερες δουλειές να κάνει απ’ το να χαϊδεύει το κεφαλάκι 180.000 αιώνιων,που οι γονείς τους τα στείλανε να σπουδάσουν και αυτά κοπροσκυλιάζουν; Είναι οι κα-θηγητές με τα κοπρόσκυλα; Αλλά και η ΔΑΠ; Δε θέλει η ΔΑΠ την αξιοκρατία; Σίγουρατα παραπάνω στοιχεία χρήζουν ερμηνείας, αλλά προτού σας πούμε τη δική μας ας προ-σθέσουμε μερικά ακόμα.

Διάφοροι δημοσιογράφοι/σφουγκοκωλάριοι ανέλαβαν τις επόμενες μέρες να εξη-γήσουν τα δύο αγκάθια των αιωνίων και να απαντήσουν στον καθηγητικό εξτρεμισμό.Η εφημερίδα Τα Νέα μίλησε για το αυξημένο κόστος που συνεπάγονται οι αιώνιοι3, εξαι-τίας του οποίου χάνουμε την πρωτιά στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κλίμακα. Ενώ με τησειρά της η εφημερίδα Καθημερινή επικεντρώθηκε στη δημόσια τάξη4· οι αιώνιοι πλέοναναβαθμίζονται σε “αιώνιους φοιτητοπατέρες”!

Να πως τα βλέπει η μια μεριά τα πράγματα: οι φοιτητές ζουν ζωή ακόλαστη, μαζίμε τα γράμματα μολύνονται και με τον μαρξισμό, κάποιοι από αυτούς πέφτουν σε αυτόντο βούρκο και δεν μπορούν να ξαναβγούν. Εθισμένοι στα ναρκωτικά και την πολιτικήβία συνεργάζονται με τους θολοκουλτουριάρηδες καθηγητές και μαζί συνωμοτούνεναντίον του πολιτεύματος. Μετατρέπονται σε ζήτημα δημόσιας τάξης, για τους οποί-ους αρμόδια γίνεται η συμπαθής ομάδα ΔΕΛΤΑ. Με τέτοια μυαλά πορεύονται οι δεξιοίσυμπολίτες μας. Κι ενώ οι 10+ετείς συμφοιτητές μας αποτελούν μια πηγή σοφίας γιατο πανεπιστήμιο και την κοινωνία, στο βαθμό που συνδέουν και εγγυώνται τη συνέχειατων γενεών, οι δεξιούμπες θέλουν να τους διώξουν. Σε λίγο θα μας πουν να διώξουμεκαι τους γέρους από τα καφενεία...

Η αλήθεια είναι πως οι “αιώνιοι” δεν επιβαρύνουν πουθενά τα κονδύλια του Υπ. Παι-δείας. Θέση στις εστίες δεν έχουν, βιβλία δεν παίρνουν, φοιτητικά εισιτήρια δε δικαιού-νηται, θέσεις στα εργαστήρια δεν καταλαμβάνουν, στα αμφιθέατρα δεν πηγαίνουν (τιαιώνιοι είναι άλλωστε;). Η δε ενασχόλησή τους με το φοιτητικό συνδικαλισμό, που τόσοτρομάζει την εφημερίδα Καθημερινή, περιορίζεται σε δύο τρία στελέχη της ΔΑΠάρας,που και τη φοιτητική ιδιότητα να χάσουν θα συνεχίσουν εξίσου να βαραίνουν το μάταιοτούτο κόσμο. Οπότε που είναι τα κέρδη στο ταμείο του υπουργείου; Πώς και γιατί βρέ-θηκαν οι ανεκδιήγητοι ΔΑΠίτες και οι καθηγητές να υπερασπίζονται τους “αιωνίους”;

Είναι προφανές, ότι το νούμερο που δίνει το υπουργείο (180.000 αιώνιοι) δεν έχεικαμία σχέση με την πραγματικότητα. Κι επίσης δεν αφορά τους “αιωνίους”. Το νούμεροαυτό περιλαμβάνει όσους πέρασαν σε κάποια σχολή από την μεταπολίτευση και μετά,και για κάποιο λόγο δεν την ολοκλήρωσαν. Τυχαία παραδείγματα; 60αρης ταξιτζής, κά-τοικος εξωτερικού που-δεν-θυμάται-καν-ότι-είχε-ποτέ-περάσει-κάπου κλπ. Από τηνάλλη μεριά, ο αιώνιος φοιτητής-φάντασμα εμφανιζόταν από τη μεριά του πανεπιστη-μίου ως υπαρκτή ακαδημαϊκή φιγούρα, μιας και η καταγραφή του διευκόλυνε τις δια-

oi aionioi foitites einai ta tsirakia ton prutaneon-mazi kanoun tis doulies, tis kompines kai taorgia

(σχόλιο αναγνώστη κάτω από άρθρο εφημερίδας στο ίντερνετ)

Φήμες λένε ότι είμαστε κάτι «τελειωμένοι πάνκηδες, αι-ώνιοι φοιτητές που ψάχνουν τρόπους να εξηγήσουν τηστασιμότητά τους». Αριστερές φήμες. Καθηγητικέςφήμες.

Και όπως όλες οι φήμες, έτσι κι αυτή, έχει ψήγματα αλή-θειας. Όντως, κάποιοι από μας είμαστε (ή ήμασταν κά-ποτε) φοιτητές. Όντως, κάποιοι είμαστε (ή ήμαστανκάποτε) φίλοι του «πανκ». Όντως, δεν είμαστε από αυτούςπου συνήθως τελειώνουν στα τέσσερα χρόνια. Όντωςψάχνουμε τρόπους να εξηγήσουμε τον κόσμο μας.

Από την άλλη, όπως συμβαίνει με όλες τις φήμες, οόρος «ψήγματα» δεν είναι για χαβαλέ. Αφενός κανείς μαςδεν αισθάνεται φοιτητής. Αφετέρου τα πράγματα πουπροσπαθούμε να εξηγήσουμε είναι πολύ διαφορετικάαπό το γιατί δεν παίρνουμε πτυχίο. Αυτό που προσπα-θούμε να κάνουμε είναι διπλό: παρατηρώντας την κα-τάρρευση του εκπαιδευτικού συστήματος και τα μπάζαπου αφήνει πίσω της (κτήρια-κουφάρια, πρυτάνεις πουψάχνουν για λεφτά, μπάτσικη διαχείριση, επιστημονικήαλήθεια που μας χαιρετάει κ.α) προσπαθούμε να κατα-νοήσουμε την παλιά του λειτουργία· και στη συνέχειαβοηθώντας το να καταρρεύσει, προσπαθούμε να αποτε-λέσουμε το οργανωμένο κομμάτι αυτής της κατάρρευ-σης. Με μία έννοια μοιάζουμε με παλαιοντολόγους πουκοιτάζουν τους ογκώδεις σκελετούς των δεινοσαύρωνγια αποφανθούν για την φύση τους. Στόχος μας είναι ναβγάλουμε συμπεράσματα για το ρόλο και τη φύση τουεκπαιδευτικού συστήματος, κοιτάζοντας τα ερείπια.

Για αυτόν το λόγο φτιάξαμε την αυτόνομη πολιτικήομάδα Jurassic Research Collective. Για αυτό το λόγο εκ-δίδουμε το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας.

Αν αυτά που λέμε και κάνουμε σας φαίνονται ενδιαφέ-ροντα, στείλτε μας mail στο:[email protected]

Πληροφορίες και υλικό μας,θα βρείτε στο:[email protected]

Aφίσα από τη συνέλευση Jurassic research collective

Οι αιώνιοι φοιτητές

Page 3: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

πραγματεύσεις του πανεπιστημίου για τα κονδύλια που διεκδικούσε. Έλεγαν δηλαδή οι πρυτάνεις:“Έχω 500.000 φοιτητές, θα πρέπει να πληρώνεις για να συντηρείται ένα πανεπιστήμιο τέτοιου μεγέθους”.

Οπότε; Κορόιδευαν οι καθηγητές το κράτος; Όχι! Το κράτος είναι σε θέση να ξέρει τι συμβαίνει κάτωαπό τη μύτη του. Οι κρατικές φράξιες δεν κοροϊδεύονται μεταξύ τους, άσε που στο κάτω κάτω οι

διάφορες κρατικές υπηρεσίες δεν είναι εχθρικές η μια προς την άλλη. Αυτό που συνέβαινε είναι ότιτο ίδιο το κράτος επέλεγε να κατευθύνει ένα μέρος της χρηματοδότησης για τέτοιους σκοπούς. Προ-φανώς είχε τους δικούς του λόγους. Μόνο που αυτοί οι λόγοι ήταν λόγοι πολιτικοί. Κι όσο “αυτονόητα”έρρεαν οι κρατικοί πόροι μέσω τέτοιων διαδικασιών, άλλο τόσο “ακατανόητα” σταματούν. Το κράτοςείχε επιλέξει να χρηματοδοτεί την παιδεία με διάφορα επίπεδα εξασφάλισης, πράγμα που ήταν πασί-γνωστο στους καθηγητές. Ήταν μια διαδικασία αντίστοιχη με τα επιδόματα που λάμβαναν οι δημόσιοιυπάλληλοι.

Οπότε, στην πραγματικότητα το ζήτημα των αιωνίων έχει το μισό να κάνει με τη χρηματοδότησηκαι το άλλο μισό με τη δημόσια τάξη. Και καθόλου με τους φοιτητές των μεγάλων ετών. Το υπουργείοθέλει να περιορίσει την χρηματοδότηση του προς τα πανεπιστήμια (η απάντηση στο γιατί, δεν είναιούτε απλή ούτε και προφανής, αλλά δεν είναι αυτή η στιγμή να πούμε περισσότερα) και ο πιο πρό-σφορος τρόπος είναι να κόψει τα μεταπολιτευτικά οικονομικά λοξοκοιτάγματα.

Οι δε καθηγητές, στην πλειοψηφία τους, αρνούνται να καταλάβουν πως οι εποχές που είχαν ρόλοστην κοινωνική μεσολάβηση έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Και καθώς μεγάλα κομμάτια του “πάτου”υποβαθμίζονται απότομα και με κλωτσιές, το κράτος δεν έχει ούτε το χρήμα, αλλά ούτε και τον χρόνονα συντηρεί μηχανισμούς ψευδαισθήσεων κοινωνικής ανέλιξης (τουλάχιστον όχι τέτοιου όγκου). Δενπρέπει να προκαλεί την παραμικρή έκπληξη που ένα κομμάτι αυτού του “πάτου” θα πρέπει να αντι-ληφθεί τη θέση του με τη βοήθεια των μπάτσων, και όχι με τις αργόσυρτες μεθόδους των καθηγητώνπανεπιστημίου. Αλλά, μολονότι κάνεις δεν ρωτάει τους καθηγητές τη γνώμη τους, είναι δεδομένο ότιορισμένοι εξ αυτών θα καταλάβουν από μόνοι τους τα διλήμματα της εποχής - θα προσαρμοστούνστις, για την ώρα ασαφείς, νέες ακαδημαϊκές ανάγκες και θα γίνουν λειτουργικά στελέχη της στρα-τιωτικοποίησης της εκπαίδευσης· ενώ όσοι συνεχίσουν να γκρινιάζουν για την υποχρηματοδότηση,σιγά σιγά θα εκλείψουν. Είναι σχεδόν τραγική ειρωνία: οι ίδιοι καθηγητές που μίλαγαν για την “αξιο-κρατία” της ταξικής κινητικότητας και τον “φυτουλισμό” ως αξία ζωής, ανακαλύπτουν έντρομοι πωςπροορίζονται για τον σκουπιδοντενεκέ (μαζί και τα μυστήρια διδακτορικά τους) με τους απολωλότεςφοιτητές που οι ίδιοι έκοβαν! Ας πρόσεχαν...

Εκτός όμως από τις χρηματοδοτήσεις και τους καθηγητικούς/υπουργικούς μακιαβελισμούς, θα θέ-λαμε να πούμε κάτι για τους φοιτητές, που στοχοποιούνται ως “άχρηστοι”. Από τη μεριά μας είμαστεμε όλους όσους αυτός ο κόσμος χαρακτηρίζει “άχρηστους”. Είμαστε με τους κακούς εργάτες και τουςκακούς φοιτητές. Το αίσθημα αηδίας που καταλαμβάνει όσους φρικάρουν με τις μαλακίες που πλα-σάρονται με ύφος συγκλονιστικής αλήθειας στα αμφιθέατρα μας φαίνεται υγιές. Ο κόσμος που δου-λεύει για να ζήσει δεν έχει καμία διάθεση μετά τη δουλειά να πήζει για να τελειώσει όσο πιο γρήγοραγίνεται τη no future σχολή του... Και καλά κάνει! Η ίδια η συνείδηση πως αυτό το no future δεν πηγάζειαπό την “απαξίωση του πτυχίου”, αλλά από την ταξική θέση είναι ό,τι πιο υγιές μπορεί να σκεφτεί κα-νείς. Στο κάτω κάτω ποιος είναι εκείνος που βιάζεται να πάει φαντάρος και δεν είναι εντελώς μαλάκας;

Προφανώς βέβαια οι “αιώνιοι” δεν αποτελούν την πηγή του φοιτητικού εξτρεμισμού. Οι περισσό-τεροι από αυτούς διαλέγουν την κατάθλιψη. Στους σκατένιους καιρούς που ζούμε έχουμε ανάγκη απόπολλούς περισσότερους αιώνιους· βίαιους, και αποτυχημένους.

Και μια συμβουλή που έχει αντέξει στον χρόνο: “μην μιλάτε σε αυτούς που τελείωσαν τη σχολήστα τέσσερα χρόνια”.

1. http://www.tanea.gr/news/greece/article/5093932/antiparathesh-gia-toys-aiwnioys-foithtes-anamesa-se-prytaneis-kai-yp-paideias/

2. http://www.tanea.gr/news/greece/article/5095471/oxi-stis-diagrafes-aiwniwn-leei-h-dap/

3. “Στην έγκυρη λίστα των «Τάιμς» του Λονδίνου με τα 100 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως δενπεριλαμβάνεται ούτε ένα ελληνικό. Την ίδια στιγμή, οι πρυτάνεις επιχειρούν να διασώσουν την ελλη-νική πανεπιστημιακή πατέντα: τους αιώνιους φοιτητές...”. http://www.tanea.gr/opinions/all-opin-ions/article/5094211/oi-aiwnioi-foithtes-kai-oi-kathysterhseis-twn-prytanewn/

4. Οι αιώνιοι φοιτητές ήταν μια πάγια, μεγάλη πληγή των ελληνικών πανεπιστημίων. Επειτα από δύοεκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και πολλές συζητήσεις, η πολιτεία αποφάσισε επιτέλους να βάλειτέλος σε ένα ακόμη ελληνικό παράδοξο. Τώρα, όμως, έρχονται οι πρυτάνεις και άλλοι οι οποίοι στη-ρίχθηκαν για χρόνια σε «αιώνιους φοιτητοπατέρες» και αντιστέκονται στην επιβολή του νόμου.http://www.kathimerini.gr/757196/opinion/epikairothta/politikh/aiwnioi-foithtes

Αφίσα της Αυτόνομης ΠολιτικήςΟμάδας “Αρνητικές Επιστήμες”

[Σχολή Θετικών Επιστημών]για επικοινωνία:

[email protected]

Έντυπο της Αυτόνομης ΠολιτικήςΟμάδας “Unfair Play” [Πάντειος]

για επικοινωνία: [email protected]

Έντυπο της Αυτόνομης ΠολιτικήςΟμάδας “Αρνητικές Επιστήμες”

[Σχολή Θετικών Επιστημών]

3

Page 4: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

-Πάμε άλλη μία: Γιατί είπαμε υπάρχετε;

-Πάμε άλλη μία, ναι: οι περισσότεροι είμαστε φοιτητές και φοιτήτριες –κι όσοι δεν είμαστε περάσαμε απ’ την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, τηνείδαμε κι απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη. Εντωμεταξύ όλοι και όλες μαςείμαστε ενεργά αναμεμιγμένοι με την υπόθεση της αντιιεραρχικής, αντικα-πιταλιστικής, αντιεξουσιαστικής οργάνωσης στις σχολές μας.

-Με ποιο τρόπο;

-Τι με ποιο τρόπο; Φυσικά μ’ αυτόν που επιτρέπουν οι καιροί και η ιστορίατης αυτοοργάνωσης στα πανεπιστήμια. Άλλοι από μας συμμετέχουμε σε στέ-κια των σχολών μας, άλλοι σε αυτόνομες πολιτικές ομάδες, εν πάση περι-πτώσει πάντως μέσα σ’ αυτό το ρευστό πολιτικό χώρο που ξεκινάει με αντι-και συμπληρώνεται με διάφορα ουσιαστικά.

-Αυτό με την ιστορία της αυτοοργάνωσης ακούγεται λίγο πικρόχολο.Λάθος;

-Εξαρτάται. Κατά τη γνώμη μας καθετί σ’ αυτή τη μάταιη ζωή είναι τοπροϊόν της ιστορίας του. Κι η ιστορία με τη σειρά της δεν είναι μια ευθύ-γραμμη εξελικτική διαδικασία, αλλά το αποτέλεσμα συγκρούσεων, ισορρο-πίας διαφορετικών συμφερόντων κλπ κλπ. Η ιστορία της αυτοοργάνωσηςστην Ελλάδα γενικά, αλλά και στα πανεπιστήμια ειδικότερα είναι ο μεγάλοςάγνωστος της κινηματικής εμπειρίας. Υποστηρίζουμε ότι αν κάτι απουσιάζειεκκωφαντικά απ’ τις σχετικές προσπάθειες οργάνωσης ενάντια στο εκπαι-δευτικό σύστημα, αυτό είναι μια γενεαλογία αυτών των προσπαθειών. Γιανα το πούμε με άλλα λόγια, για να καταλάβει κανείς γιατί είμαστε αυτοί πουείμαστε, γιατί λέμε αυτά που λέμε και γιατί κάνουμε αυτά που κάνουμε θαπρέπει να μας εξετάσει ως ραδιενεργά απόβλητα των 90s.

-Γιατί αυτό;

-Χμ... Long story που λένε. Η ουσία πάντως είναι ότι τα 90s ήταν κομβικήδεκαετία. Κομβική και συνάμα συμβολική. Για το θέμα που μας ενδιαφέρει,είναι η περίοδος κατά την οποία η πολιτική οργάνωση στα πανεπιστήμια με-τατράπηκε σε καρικατούρα του εαυτού της. Ξέρεις, είναι τα χρόνια που τοόνειρο της κοινωνικής ανόδου μέσω του πτυχίου απέκτησε τόσο εκρηκτικήδυναμική, ώστε ενσωμάτωσε στην ορμή του όλο το φάσμα των ιδεών καιπρακτικών που κυκλοφορούσαν μέσα στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Αυτή ηαλλαγή είχε σα φανερό της επιστέγασμα την κυριαρχία της ΔΑΠ και όλουτου πακέτου που τη συντροφεύει έκτοτε (εκδρομές, χαϊλίκι, σκυλοκουλ-τούρα), αλλά παρήγαγε επίσης οργανωμένη διανοητική νέκρωση για κάθε

ενδιαφερόμενο: σε ό,τι αφορά την άκρα αριστερά (μαρξιστική, λενιστική,μαοϊκή, τροτσκιστική κλπ) αυτό σημαίνει ότι η τελευταία μετατράπηκε σεκλασικό εκπρόσωπο του ριζοσπαστικού ρεφορμισμού, έγινε δηλαδή μπρο-στάρης «αγωνιστικών» κινητοποιήσεων που έχουν σαν αίτημα… τα ισχυράπτυχία· και σε ό,τι αφορά τους αντιεξουσιαστές φοιτητές η έρημος των 90sέβαλεκι αυτή το χεράκι της…

-Meaning?

-Κοίτα ρε παιδί μου… Είπαμε και παραπάνω, ότι είμαστε ενεργά αναμε-μιγμένοι στις προσπάθειες αντιεξουσιαστικής αυτοοργάνωσης στα πανεπι-στήμια. Κι έχουμε προσπαθήσει αυτή μας την εμπειρία να την αποτιμήσουμεσυλλογικά. Ξέρεις… Να μιλήσουμε χωρίς φόβο και πάθος γι’ αυτό που μαςσυμβαίνει σήμερα. Κι όσο πιο πολύ αποτιμούμε, όσο πιο πολύ καταλαβαί-νουμε τους εαυτούς μας σαν τα ιστορικά προϊόντα της μεταπολίτευσης, ήκαλύτερα του τέλους της, τόσο περισσότερο καταλήγουμε στο συμπέρασμαότι αυτό που ονομάζουμε αυτοοργάνωση στα πανεπιστήμια έχει πάρει μιατρόπον τινά μυστήρια τροπή. Ή τελοσπάντων δεν έχει μείνει ανεπηρέαστηαπ’ τη γενική ένδεια της εποχής. Σαν αποτέλεσμα προκύπτουν δύο μεγάλεςπληγές. Η πρώτη είναι η απουσία μακρόχρονων οργανωτικών δομών - γνήσιοτέκνο της χρόνιας οργανωτικής αδυναμίας όλων μας. Εμποδίζει τη συγκρό-τηση μιας συλλογικής επεξεργασίας της ιστορίας, την παραγωγική μεταφοράτης εμπειρίας και συνεπώς την προσδοκία μιας λειτουργικής συνέχειας καιτελικώς αυτοϋπονομεύει κάθε δυνατότητα φερέγγυας οργάνωσης στοπαρόν. Δεν είναι καθόλου άγνωστο συναίσθημα για όποιον και όποια έχειανακατευτεί έστω και λίγο με την αντιεξουσία στα πανεπιστήμια να νιώθεισα να πρέπει να ανακαλύψει όλο τον κόσμο από την αρχή και μάλιστα μόνοςτου. Αντί η εμπειρία, η γνώση και η μεθοδολογία να συσσωρεύεται και ναβοηθάει τους επόμενους συμβαίνει το ακριβώς ανάποδο: κάθε τρία χρόνια,ολικό reset και φτου κι απ’ την αρχή…

-Έχει κι άλλη κακία;

-Όση θες… Μόνο που κακώς την ονομάζεις έτσι. Αυτά που λέμε δεν είναικάποια συγκαλυμμένη μπηχτή που εκτοξεύεται εναντίον ανώνυμων«άλλων»… Είναι δυστυχώς αυτό που πάθαμε απ’ το 90 και μετά. Είναι μιαιστορία που αφορά πολλές εκατοντάδες αντιεξουσιαστών (κι αν βάλουμεκαι την ιστορία κι άλλων πόλεων… κλάφτα), εμπεριέχει άρα και τις δικές μαςευθύνες, ως κομμάτι της συνολικότερης ιστορίας. Οπότε εσύ εντοπίζειςσκέτη κακία, αλλά αν σκάψεις βαθύτερα θα δεις ανάγκη για παραγωγική αυ-τοκριτική. Κατά τα άλλα, δεν έχουμε θίξει ακόμη τη δεύτερη πληγή –την

Αντιεξουσιαστική οργάνωση στα πανεπιστήμια,αυτοκριτική και άλλα σπάνια ζώα

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ελάχιστοι θα το θυμούνται, ωστόσο στο προηγούμενο τεύχος είχαμε δια-τυπώσει μια ιδέα για την κατεύθυνση που φιλοδοξούμε να ακολουθήσουμε. Λέγαμε ότι το εκπαι-δευτικό σύστημα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται «σκέτο», αλλά αντίθετα θα πρέπει να ιδώνεταιως κομμάτι του καπιταλιστικού συστήματος κοινωνικής οργάνωσης. Συνεπώς, στις συζητήσειςτου jurassic research collective, αλλά και στις βασικές απόψεις που διατρέχουν ετούτο εδώ τοέντυπο, το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αναλύεται ως εξωιστορικό προϊόν με ιερή αποστολή να μορ-φώνει τα παιδάκια, ούτε και ως κακόβουλο σύστημα εξουσίας και πλύσης εγκεφάλου.

Και λέγαμε ακόμα ότι αν κάτι έχει νόημα στις μέρες μας, αυτό δεν μπορεί να είναι ένας αγώνας,ή καλύτερα οποιοσδήποτε αγώνας, που να κοιτάει στο παρελθόν· δε μπορεί να είναι ένας αγώναςπου να στοχεύει και να λαχταρά την επιστροφή στην παλιά λειτουργία του εκπαιδευτικού μηχα-νισμού. Εκείνο που θεωρούσαμε ότι θα πρέπει να αποτελεί, από τη δική μας σκοπιά, προτεραι-ότητα συνοψιζόταν στη φράση «να αποτελέσουμε το οργανωμένο κομμάτι της κατάρρευσης τουεκπαιδευτικού συστήματος».

Από τις συζητήσεις που κάναμε με συντρόφους και συντρόφισσες που έτυχε να διαβάσουν τοπρώτο μας τεύχος, καταλάβαμε ότι θα πρέπει να επιμείνουμε κι άλλο σε αυτή τη φιλοδοξία. Νατην επαναλάβουμε, να την κάνουμε πιο ξεκάθαρη, να την εξηγήσουμε καλύτερα. Η αυτοσυνέν-τευξη που ακολουθεί γράφτηκε με αυτόν ακριβώς το σκοπό.

ΤΟ ΟΛΙΚΟ

4

Page 5: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

αδυναμία κριτικής στην Επιστήμη - και ήδη γκρινιάζεις. Σκεφτόμασταν λοιπόν,ότι το άλλο που πάθαμε με τον καιρό είναι ότι αυτοακρωτηριάσαμε κάθε δυ-νατότητα εστιασμένης κριτικής στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η μεγάλη αλήθειατων αφεντικών, περιτυλιγμένη στη συσκευασία της Επιστήμης, θριάμβευσεσαν αναντίρρητη σταθερά. Κι αυτό δεν αντικατοπτρίζεται απλώς στη μεσσια-νική αποδοχή της από τα φοιτητικά πλήθη – αποδεικνύεται κατά βάση από τηνολοκληρωτική αδυναμία κριτικής της από τους αντί- φοιτητές.

-Επισημαίνω κίνδυνο γενίκευσης. Εναλλακτικά κίνδυνο υπερβολής…

-Καλά κάνεις. Κι εμείς όμως επισημαίνουμε τη βαρύτητα του ζητήματος. Ηδική μας εμπειρία λέει πως κάθε φορά που βρισκόμασταν αντιμέτωποι με τοτοτέμ «Επιστήμη», δηλαδή με το περίφημο αντικείμενο των σπουδών μας ακο-λουθούσαμε δυο τρόπους να τα φέρουμε βόλτα. Ο πρώτος πέταγε τη μπάλαστην κερκίδα: διακήρυσσε με τεντωμένο δάχτυλο ότι το πανεπιστήμιο είναιένας τόπος που βασιλεύει ο μαζάνθρωπος (επιρροή Ράιχ κι έτσι), ότι η πολιτικήμας παρέμβαση δεν είναι δυνατόν να απευθύνεται στο νεκρό πλήθος που γε-μίζει κάθε μέρα τα τσιμεντένια κλουβιά του κράτους (σημειωτέον, στα ίδια τσι-μεντένια κλουβιά που σύχναζε κι η ξεχωριστή πάρτη μας…), εξ ορισμού άραη ενασχόληση «με αυτές τις μαλακίες» ήταν χάσιμο χρόνου και δώστου ιδεο-λογία. Οπότε, το καθήκον του αντιεξουσιαστή φοιτητή δεν ήταν άλλο από τηνσημείο προς σημείο μεταφορά, εντός των πανεπιστημιακών τειχών, θεμάτωνπου απασχολούσαν τις συνελεύσεις των αντιεξουσιαστών εκτός σχολών. Ησχιζοφρένεια αυτής της επιλογής θα πρέπει να είναι προφανής. Υπάρχουν πε-ριπτώσεις αντιεξουσιαστών φοιτητών (υπήρξαμε και μεις τέτοιες περιπτώσεις…) που ασχολήθηκαν επί έτη με οτιδήποτε περιελάμβανε κατά καιρούς το αν-τιεξουσιαστικό ρεπερτόριο (βασικά τους μπάτσους…) και δεν ασχολήθηκανούτε μια φορά με την ουσία, την ιστορία και την ταξική λειτουργία αυτού πουδιδάσκονταν και στο οποίο εξετάζονταν για τέσσερα, πέντε, έξι χρόνια.

Ο δεύτερος τρόπος (μη) ενασχόλησης με το αντικείμενο των σπουδών είχεστο βάθος ΕΑΑΚ. Στις σπάνιες δηλαδή περιπτώσεις που ένιωθε κάποιος τηνανάγκη να μιλήσει από αντιεξουσιαστική σκοπιά για τα τεκταινόμενα εντόςτων ιδρυμάτων και του εκπαιδευτικού συστήματος γενικότερα, ακολουθούσετην πεπατημένη (έχουμε υπάρξει και μεις τέτοιες περιπτώσεις) που είχε στρώ-σει πετραδάκι πετραδάκι η ακροαριστερή ηγεμονία για ολόκληρες δεκαετίες.Η πρακτική αυτή ξεκινούσε με τον εντοπισμό άλλης μια ύπουλης κυβερνητικήςεπίθεσης «στα δικαιώματά μας» και τελείωνε με «μαζικές και μαχητικές κινη-τοποιήσεις για την υπεράσπιση του πτυχίου μας». Το τι στο διάολο ήταν αυτάτα πτυχία, τι ρόλο είχε η γνώση που αποκτούσαμε για το καπιταλιστικό σύ-στημα, τι ήταν αυτή η ακροαριστερή ηγεμονία και τι ακριβώς συνέβαινε μέσαστο πανεπιστήμιο ήταν ζητήματα που δε συγκέντρωναν και μεγάλο ενδιαφέ-ρον, για να το θέσουμε κάπως κομψά…

-Μάγκα μου! Από τι χάλια φάση θα μας σώσει το Jurassic! Δοξάζω τον Κύριοπου υπάρχετε…

-Αν ποτέ επικρατήσουμε θα σε πετάξουμε σε κατάμεστο αμφιθέατρο καιγια να γλιτώσεις τα καταναγκαστικά έργα θα πρέπει να πείσεις το συντονιστικότων ΕΑΑΚ για την μικροαστίλα των πτυχίων-με-αξία. Μέχρι τότε να ’σαι σίγου-ρος για τα εξής: δεν πρόκειται να σώσουμε κανέναν, πρώτον γιατί δεν φτια-χτήκαμε για αυτό το σκοπό, δεύτερον γιατί κατά τη γνώμη μας ο κόσμος δενείναι άβουλο πρόβατο που περιμένει βοσκούς να τον σώσουν – επιλέγει θέσηανάλογα με τα συμφέροντά του και τρίτον το πολύ στο τέλος τέλος να σω-θούμε εμείς. Αυτό το τελευταίο τώρα, δεν είναι μικρό πράγμα. Η δυνατότητανα μπορείς να σκέφτεσαι και να δρας ευθυγραμμισμένος με την εποχή σουδεν πουλιέται στα περίπτερα. Εννοούμε ότι θέλει κόπο να δημιουργηθεί, θέλεινα αντέχεις διάφορους σαν και σένα, θέλει ορθή κατανόηση της εποχής καιτων αναγκών της. Και, αν θες μια γνώμη, αυτό είναι το μεγάλο μυστικό τηςεποχής μας. Τεράστιες αλλαγές σημειώνονται μπροστά στα μάτια μας· τοπαλιό μοντέλο οργάνωσης (είτε αυτό αφορούσε τη μορφή φοιτητική παρά-ταξη του είδους ΠΑΣΠ είτε εξέφραζε μια οποιουδήποτε είδους αφηρημένη αν-τίθεση στο σύστημα) καταρρέει· εντωμεταξύ το κενό και η αμηχανίαδιευρύνονται. Είναι σ’ αυτές τις συνθήκες που περιθωριακές αναγνώσεις τηςκαπιταλιστικής κρίσης, ερμηνείες για την διάλυση και τον πιθανό μετασχημα-τισμό του εκπαιδευτικού συστήματος σαν κι αυτές που περιλαμβάνονται σ’αυτό εδώ το περιοδικό μπορούν να αποκτήσουν δυσανάλογο βάρος με τηνποσότητα των ανθρώπων που τις εκφράζουν.

Από μεριάς μας θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή αυτήν την προοπτική.Να γίνουμε δηλαδή στ’ αλήθεια το οργανωμένο κομμάτι της κατάρρευσης τουεκπαιδευτικού συστήματος. Να το σπρώξουμε στο χείλος του γκρεμού και ναοργανωθούμε για τους καιρούς που έρχονται.

-Πολύ κατάρρευση αδερφάκι μου… Να προσέχετε τα μπάζα…

-Καλάάά…

Το πανεπιστήμιο σουγκλάκος

Δεν πρόκειται απλώς περί συνθήματος. Οι πέντε λέξεις του στέν-σιλ σκιαγραφούν ένα ολόκληρο σύμπαν ιδεών και πρακτικώνακροαριστερής κοπής. Για αρχή, η προσωποποίηση του ταξικού πολέμου: οι εμπόλεμεςσχέσεις εντός των ιδρυμάτων, το ταξικό χάσμα από σχολή σε σχολήκι από φοιτητή σε φοιτητή, το πλήθος των υλικών συμφερόντωνπου διατάσσονται μέσα και γύρω από τα ανώτατα εκπαιδευτικάιδρύματα, οι κρατικές επιδιώξεις που στέκονται πίσω απ’ τη λειτουρ-γία τους, το ανθρώπινο δυναμικό που τον στελεχώνει διαγράφονταιμονοκοντυλιά. Απομένει γυμνή και απόκοσμη η μουτσούνα τουυπουργού, το Κακό μεταμορφωμένο σε άνθρωπο.Έπειτα, η κλιτική προσφώνηση: Αρβανιτόπουλε. Απομεινάρι μιαςεποχής, κατά την οποία ο υπουργός δεχόταν τους ακτιβιστές φοι-τητές στο γραφείο του. Για να «αφουγκραστεί τα αιτήματα της νέαςγενιάς». Και ταυτόχρονα ενδεικτική του ρόλου που επεφύλασσε ημεταπολίτευση στους ακροαριστερούς φοιτητές. Εσείς φωνάζετε,ο Υπουργός πιέζεται, η Ελευθεροτυπία σπρώχνει όσο μπορεί, το σα-τανικό νομοσχέδιο δεν περνάει.Στη συνέχεια, το χτίσιμο του αντίπαλου πόλου: το Πανεπιστήμιο ωςαπρόσωπο συνώνυμο της προόδου, των γραμμάτων, του πολιτισμού.Γράφεται με Π κεφαλαίο. Συγκροτεί το αιώνιο, το εξωϊστορικό Καλό,το οποίο βάλλεται από καταβολής του από τις δυνάμεις της αντίδρα-σης. Το μεταφυσικό και πανανθρώπινο καθήκον συγκλίνει προς τηνυποστήριξη του ΠανεπιστημίουΚαι τέλος η προσδοκώμενη εξέλιξη της μάχης ανάμεσα στο υπέρ-τατο Καλό (το Πανεπιστήμιο) και στο σκοτεινότερο Κακό (Υπουργός)διατυπωμένη ως ιστορική νομοτέλεια: Το Πανεπιστήμιο θα νικήσει.Μαθημένοι να «νικάνε» δίχως να καταλαβαίνουν το βαθύτερο γιατί,οι ακροαριστεροί φοιτητές θεωρητικοποίησαν αυτή τους την άγνοια.Και της έδωσαν χαρακτήρα αναπόφευκτου.Εντωμεταξύ οι βεβαιότητες του παρελθόντος χάσκουν λεηλατημέ-νες. Κι όσο περνάει ο καιρός οι ακροαριστερές νομοτέλειες θα χά-νουν και το τελευταίο τους στήριγμα: που για όποιον δε το ’χε πάρειχαμπάρι ήταν κρατικά επιδοτούμενο...

Edu close UP

5

Page 6: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Κοιτάξτε να δείτε, μετά που κολλήσαμε εκείνη την αφίσα με τίτλο «WhoCares?», παρατηρήσαμε ότι η γνώμη μας για τους διοικητικούς υπαλλήλουςτων ελληνικών πανεπιστημίων... κάπως τείνει να παραποιείται. Πάντα με τηνκαλή την έννοια βέβαια: όπως όλοι μας ξέρουμε καλά, οι χαρακτηρισμοί «αν-τεργατικοί», «απεργοσπάστες», «σπουδαστικό της ασφάλειας», «σταλινικοί»,«μαλάκες» κλπ, δεν είναι τίποτα μπροστά στους χαρακτηρισμούς που μπορείνα παράξει ο χώρος ο ταγμένος στον σκοπό της ανθρώπινης απελευθέρωσηςόταν αρχίσει πραγματικά να τσαντίζεται (διαβάστε πχ το κείμενο διαγραφήςτου Ν. Ζαχαριάδη από το ΚΚΕ). Φοβούμενοι λοιπόν τα χειρότερα, αποφασί-σαμε να καταθέσουμε τη γνώμη μας για τον αγώνα των διοικητικών υπαλλή-λων με τρόπο σαφή και περιεκτικό, ώστε να σταματήσουν οι παρανοήσεις στοεσωτερικό της ευρύτερης αριστεράς και μετά να είμαστε όλοι αγαπημένοι.

1. Τεχνική σύνθεση των ταχυδρόμων

Οι ταχυδρόμοι λοιπόν (ναι, για τους ταχυδρόμους θα πούμε – δεν το περιμέ-νατε – το ξέρουμε), οι ταχυδρόμοι που λέτε, ως εργατική φιγούρα, είναι ηκατ’ εξοχήν περίπτωση ατομιστή μάστορα. Στη βάση του ατομισμού και τηςμαστοριάς τους βρίσκεται ένα γνωσιακό μονοπώλιο: ο ταχυδρόμος κατέχειμια γνώση που πραγματικά κανείς άλλος δεν κατέχει, δηλαδή γνωρίζει τουςδρόμους μιας γειτονιάς. Αυτή η γνώση είναι σημαντικότερη και περιπλοκό-τερη απ’ ό,τι φαίνεται, γιατί ο ταχυδρόμος δεν περιορίζεται να γνωρίζει τουςδρόμους απλά ως χάρτη και δομικά υλικά. Αναμφισβήτητα βέβαια, και ηγνώση των δρόμων, έστω μόνο ως χάρτη, έχει τις δυσκολίες της. Η κοινωνικήιστορία της πόλης είναι τέτοια που ο πολεοδομικός της ιστός είναι κατα-σκευασμένος ως σύνολο αυθαιρέτων που προστέθηκαν πάνω σε αυθαίρετα– οι δαιδαλώδεις επιπτώσεις στην ρυμοτομία είναι γνωστές σε όποιον έχειδοκιμάσει να δουλέψει «έξω».

Ο ταπεινός ταχυδρόμος της γειτονιάς σας όμως, γνωρίζει πολύ περισσό-τερα από την ακριβή διάταξη του πολεοδομικού ιστού: γνωρίζει πότε δύοαδερφές που μένουν στο ίδιο σπίτι τσακώνονται τόσο ώστε να σκίζει η μίατα γράμματα της άλλης, δίχως όμως να μπορούν ή να θέλουν να μετακομί-σουν. Ποιανού νοικάρη η σπιτονοικοκυρά ανοίγει την αλληλογραφία. Ποιαμικρή επιχείρηση έκλεισε και τι απέγιναν τα αφεντικά της. Ποιο διαμέρισμαστην τεράστια απρόσωπη πολυκατοικία άδειασε και ποιοι είναι οι νέοι νοι-κάρηδες. Ποια σύζυγος έχει πιστωτικές κάρτες κρυφά από τον σύζυγο, οοποίος φυσικά δεν πρέπει να δει τους σχετικούς λογαριασμούς. Ποιος έχειονομάσει τον σκύλο του «Μαρξ», αν νονός είναι ο Γκράουτσο ή ο Καρλ καιαν ο «Μαρξ» δαγκώνει. Τελικά, ο ταχυδρόμος της γειτονιάς ξέρει ακόμη καικάτι που μόνο οι μπάτσοι μπορεί να ελπίζουν να ξέρουν: γνωρίζει πολλούςαπό τους μετανάστες της γειτονιάς με τα (προσωρινά) ονόματα και τις (προ-σωρινές) διευθύνσεις τους. Με άλλα λόγια, δουλειά του ταχυδρόμου είναινα εισέρχεται και να γνωρίζει το ζωντανό κοινωνικό πλεκτό της γειτονιάςκαθώς αυτό αλλάζει μέρα με τη μέρα και χρόνο με το χρόνο.

Θέλουμε να γίνει κατανοητό αυτό το σημείο, γιατί εδώ βρίσκεται η βάσηγια την κατανόηση της ιδιομορφίας του ταχυδρόμου. Η συγκέντρωση τέτοιουεπιπέδου και τέτοιας ποιότητας γνώσης σε ένα πρόσωπο το οποίο προέρχε-ται μάλιστα από την εργατική τάξη, κανονικά θα έπρεπε να απαγορεύεται.Και πράγματι, πρόκειται για το είδος της «κοινωνιολογικής» γνώσης που συσ-σωρεύει ο μπάτσος και ο παπάς. Οι ομοιότητες είναι σαφείς: είναι γνώση τηςκοινωνικής κίνησης που χτίζεται με μόνιμη πολύωρη καθημερινή ενασχό-ληση, όπως αναγκαστικά συμβαίνει με κάθε γνώση ενός πεδίου που αλλάζειώρα με την ώρα. Ταυτόχρονα και οι διαφορές με τον μπάτσο και τον παπάθα πρέπει να είναι σαφείς: η γνώση του ταχυδρόμου δεν είναι γνώση του«παράνομου» κομματιού της κοινωνικής κίνησης, όπως η γνώση του μπά-τσου· είναι πιο γενική και πιο «τετριμμένη», πράγμα που όμως της δίνει με-γαλύτερο εύρος. Η γνώση του ταχυδρόμου, επίσης, δεν περιορίζεται στοχριστιανικό τμήμα του πληθυσμού, όπως του παπά. Τέλος, το σημαντικότερο:αντίθετα με τη γνώση του μπάτσου και του παπά, ο ταχυδρόμος δεν έχει

από πάνω του έναν τεράστιο μηχανισμό που να χειρίζεται την (ατομική)γνώση του ως πολιτικό εργαλείο. Όχι, ο ταχυδρόμος έχει από πάνω του ταΕΛΤΑ και τα ΕΛΤΑ δεν ξέρουν από πολιτική. Τα ΕΛΤΑ θέλουν να μοιράζουνγράμματα, τελεία και παύλα (υπεραπλουστευτικό αυτό, αλλά θα χρησιμεύσει).

Τα ΕΛΤΑ τώρα, ωθούμενα από το αντικείμενο της εργασίας τους, έχουνκαταστεί ένας από τους πιο τεϊλορικούς οργανισμούς στην Ελλάδα. Τα ΕΛΤΑδιαθέτουν ειδική υπηρεσία (λέγεται «υπηρεσία ογκομέτρησης»), που μετράειτα βήματα των ταχυδρόμων, το μήκος των δρόμων των ταχυδρομικών το-μέων, το πλήθος των διευθύνσεων, το βάρος και το πλήθος καθημερινήςαλληλογραφίας ανά κατάστημα, και φυσικά χρόνους και στοιχειώδεις κινή-σεις. Όλα αυτά δεν μετριούνται μία φορά, αλλά διαρκώς, αναλόγως τουόγκου της αλληλογραφίας. Τα ΕΛΤΑ, εκτός από την επιστημονική τεϊλορικήπροσέγγιση, ακολουθούν και την πρακτική ελέγχου που ο Μπενζαμέν Κοριάείχε ονομάσει «του φατουρατζή»: κάθε ταχυδρομικό γραφείο βρίσκεται υπότις εντολές ενός παλιού ταχυδρόμου που εκτελεί χρέη «προϊστάμενου»1.Αυτός ο παλιός και ανώτερος στην ιεραρχία γνωρίζει τον τομέα και τους τα-χυδρόμους που τον φέρνουν βόλτα όσο καλύτερα γίνεται και χρησιμοποιείτη γνώση του για να επιβάλλει την πειθαρχία.

Όλα αυτά όμως, δεν επαρκούν για να ελεγχθεί πλήρως η δουλειά τωνταχυδρόμων. Όπως είδαμε παραπάνω, υπάρχει ένα σημείο πέρα από τοοποίο η γνώση του ταχυδρόμου παύει να είναι γνώση των δρόμων και γίνεταιγνώση των ανθρώπων και της καθημερινότητας. Αυτή η γνώση είναι διαρκώςμεταλλασσόμενη και πολλές φορές άρρητη (δύσκολο ή αδύνατον να δια-τυπωθεί γλωσσικά ή μαθηματικά). Συνεπώς είναι γνώση μη μηχανοποιήσιμηκαι ας σημειωθεί ότι είναι γνώση ατομική: την κατέχει και μπορεί να την κα-τέχει μόνο το άτομο ταχυδρόμος που καθημερινά κυκλοφορεί στους δρό-μους. Αυτού του είδους η ατομική κατοχή γνώσης φτάνει μέχρι το σημείο οένας ταχυδρόμος να μην μπορεί να κάνει τη δουλειά του διπλανού του, παράμόνο έπειτα από ενασχόληση επί δύο μήνες2.

Δίπλα της βρίσκουμε τη μηχανοποιήσιμη γνώση: ο όγκος της αλληλο-γραφίας, το μήκος του τομέα, ο συνολικός χρόνος και ο ρυθμός της εργασίαςπου απαιτείται ώστε οι ταχυδρόμοι να μοιράσουν καθημερινά τα γράμματα.Αυτά είναι γνωστά και ενσωματωμένα στις θυρίδες των ταχυδρόμων, με με-θόδους που δεν θα μας απασχολήσουν εδώ γιατί θα μας έβγαζαν εκτός θέ-ματος (που αν δεν το θυμάστε, είναι οι διοικητικοί υπάλληλοι).

Το αποτέλεσμα: τα ΕΛΤΑ (ο καπιταλιστής εργοδότης) γνωρίζουν επακρι-βώς πόσος είναι ο απαιτούμενος χρόνος εργασίας αναλόγως του καθημερι-νού όγκου που τους ανατίθεται. Γνωρίζουν όμως και κάτι επιπλέον: ότι αυτόςο χρόνος εργασίας και αυτή η ποιότητα εργασίας μπορούν να έλθουν ειςπέρας μόνο από τους συγκεκριμένους 7.000 ταχυδρόμους (γιατί τόσοι είναιοι ταχυδρόμοι των ΕΛΤΑ αυτή τη στιγμή), εφόσον αυτοί δουλεύουν καθημε-ρινά στους συγκεκριμένους 7.000 τομείς δραστηριότητάς τους με αντιστοί-χηση ένα προς ένα. Θυμηθείτε: αν κάποιος από αυτούς τους 7.000ταχυδρόμους αντικατασταθεί, ο καινούριος θα πρέπει να μάθει την περιοχήτου στην πράξη, γιατί αυτή η γνώση δεν είναι καταγεγραμμένη πουθενά καιγιατί ένα κομμάτι της είναι άρρητο, δηλαδή αδύνατον να καταγραφεί. Αυτήη διαδικασία, για έναν παλιό ταχυδρόμο μπορεί να χρειαστεί δύο ή τρειςμήνες, για έναν νεοπροσληφθέντα όμως, μπορεί να πάρει πάνω από έναέτος. Στο διάστημα αυτού του έτους «εκμάθησης», στον τομέα που πριν ερ-χόταν εις πέρας με τη δουλειά ενός εργάτη, τώρα θα πρέπει να εργάζονταιδύο. Αλλιώς ο τομέας θα αρχίσει να «πνίγεται», γιατί ο ρυθμός άφιξης τωνγραμμάτων θα είναι ίδιος με πριν, αλλά οι ικανότητες των νέων ταχυδρόμων,όποιοι και αν είναι αυτοί, ούτε καν θα πλησιάζουν τις ικανότητες και τηγνώση εκείνου τον οποίο αντικατέστησαν. Όποιος και αν είναι αυτός. Αν στοιδεατό εργοστάσιο του Φορντ οι εργάτες ήταν εναλλάξιμοι, στα ταχυδρομείαισχύει ακριβώς το αντίθετο.

Η πραγματική γνώμη του Jurassic Research Collective για τους διοικητικούς υπαλλήλουςτων ελληνικών πανεπιστημίων (το ξέραμε ότι αυτό ήταν που σας έκαιγε)

Διοικητικοί και ταχυδρόμοι

6

Page 7: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

2. Πολιτική σύνθεση των ταχυδρόμων

Ξεκινήσαμε υποστηρίζοντας ότι ο ταχυδρόμος είναι η κατ’ εξοχήν περίπτωσηατομιστή μάστορα. Πράγματι, ο ταχυδρόμος, έπειτα από λίγους μήνες ανα-καλύπτει διαισθητικά τα όσα προηγήθηκαν. Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμετην ανακάλυψή του στην απλή φράση: «Εγώ για να κάνω τη δουλειά χρει-άζομαι τέσσερις ώρες τη μέρα – οποιοσδήποτε άλλος θα χρειαστεί περισσό-τερες από οκτώ». Είναι μια κατάσταση που προσδίδει στους ταχυδρόμουςένα πολύ ειδικό διαπραγματευτικό χαρτί στη σχέση τους με τη διοίκηση.Ένας ταχυδρόμος που απολύεται μπορεί να αντικατασταθεί. Πολλοί μαζίόμως είναι αδύνατον.

Το αποτέλεσμα ήταν, καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης οι ταχυ-δρόμοι να πληρώνονται για οκτώ ώρες δουλειά και να δουλεύουν (εντατικό-τατα) τέσσερις. Για να λάβουμε υπ’ όψη και τη γενικότερη εικόνα, οι ταχυδρόμοιήταν δημόσιοι υπάλληλοι, συνεπώς ενταγμένοι στο γενικό πλέγμα του κεϊν-σιανισμού αλά ελληνικά. Το συνδικάτο τους, οι σχέσεις μεταξύ τους, η ιδεολο-γία τους, είναι αυτή που θα περίμενε κανείς από δημόσιους υπαλλήλους.

Παραδείγματα: Οι περισσότεροι ταχυδρόμοι έχουν διοριστεί ως μόνιμοιμέσω της σχέσης τους με κάποια από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις τωνελληνικών ταχυδρομείων και χρωστάνε κρυφή ευγνωμοσύνη στην αγαθο-εργό οργάνωση που τους «διόρισε». Οι ταχυδρόμοι απεχθάνονται την σωμα-τικότητα της εργασίας τους. Ενώ πρόκειται για έντονη σωματική εργασία(κουβάλημα + περπάτημα), αυτοί προτιμούν να λένε από μέσα τους ότι στηνπραγματικότητα συμμετέχουν σε έναν οργανισμό διαχείρισης της πληροφο-ρίας. Οι ταχυδρόμοι αρνούνται μετά βδελυγμίας την ύπαρξη του τεϊλορικούτμήματος της εργασίας τους. Ενώ οι κινήσεις τους, από την ένθεση των γραμ-μάτων έως το περπάτημα, είναι προκαθορισμένες και εγγεγραμμένες στιςθυρίδες όπου βάζουν τα γράμματα, ενώ οι απαιτούμενοι χρόνοι είναι γνωστοίκαι εγγεγραμμένοι στο μέγεθος των τομέων που έχουν υπό την επίβλεψήτους, οι ίδιοι θεωρούν κάθε έννοια εργάτη και εργασίας ξένη προς την κα-τάστασή τους. Η δουλειά τους είναι πολύ κοντινή ως διαδικασία με εκείνητου κούριερ. Οι δυο τους συνατιούνται στους δρόμους, έχουν τις ίδιες απο-ρίες και τα ίδια τεχνικά προβλήματα που επιλύονται με παρόμοια τεχνικάμέσα. Η δουλειά τους είναι επίσης πολύ κοντινή με του διανομέα διαφημι-στικών φυλλαδίων (χρησιμοποιούν άλλωστε τα ίδια γραμματοκιβώτια). Ηδουλειά τους μοιάζει με τη δουλειά του πλανόδιου μικροπωλητή – τους γα-βγίζουν οι ίδιοι σκύλοι και τους σιχτιρίζουν οι ίδιοι μικροϊδιοκτήτες. Κι όμως,ενώ συναντιούνται καθημερινά στο δρόμο με όλα αυτά τα εργατικά υποκεί-μενα, ενώ οι ομοιότητες είναι κραυγαλέες, οι ταχυδρόμοι παθαίνουν αλλερ-γία στην παραμικρή υπόνοια ότι μπορεί κάτι να τους συνδέει με όλουςαυτούς τους τελειωμένους. Γιατί οι ίδιοι είναι «δημόσιοι υπάλληλοι».

Α ναι! Και πάνω απ’ όλα γιατί «δεν κάνουν επάγγελμα, κάνουν λειτούρ-γημα». Γιατί δίχως τους ταχυδρόμους η κοινωνία θα μείνει δίχως επιστολές.Ενώ δίχως τους κούριερ... απλά η κοινωνία θα μείνει δίχως κούριερ.

3. Η επίθεση της διοίκησης και οι αντιδράσεις των ταχυδρόμων

Κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης το επάγγελμα του ταχυδρόμου θεω-ρούνταν από τους ίδιους τους ταχυδρόμους ζηλευτό (οι άλλοι δεν ήξεραντι ακριβώς παίζει). Οι ταχυδρόμοι, λόγω της ιδιαιτερότητας της εργασίας τουςκαι της ακόμη μεγαλύτερης ιδιαιτερότητας της ιστορικής περιόδου, δού-λευαν τέσσερις ώρες (το πολύ) και πληρώνονταν μισθό δημόσιου υπαλλή-λου για οκτώ. Μετά το πέρας του τετραώρου (συνήθως 7 – 11) μπορούσαννα φύγουν για τα σπίτια τους, να πάρουν τα παιδιά από το σχολείο, να στή-σουν ψησταριά έξω από το ταχυδρομείο αν ήταν τσικνοπέμπτη, να απουσιά-σουν εφόσον «υπήρχε ανάγκη» και να αναπληρώσουν την επόμενη κλπ κλπ.

Αλλά όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν από το 2003 και μετά. Όπως είδαμεπαραπάνω, η διοίκηση γνώριζε επακριβώς τους ρυθμούς, τη διάρκεια και τιςσυνθήκες της εργασίας των εργατών της. Ενώ ο εργάτης που πληρώνεται τα

διπλά απ’ όσα δουλεύει είναι ο εφιάλτης κάθε τεϊλορικού μάνατζερ που σέ-βεται τον εαυτό του, οι μάνατζερ των ΕΛΤΑ δεν προχωρούσαν σε κάποιου εί-δους «αναδιάρθρωση», όχι γιατί είναι τύποι που γουστάρουν τουςλουφαδόρους, αλλά γιατί η μεταπολίτευση καλά κρατούσε. Επίσης γιατί ηπίεση προς τους ταχυδρόμους είναι τεχνικά δύσκολο πράγμα. Ας μην το ξε-χνάμε: μόνο ο κάθε μεμονωμένος ταχυδρόμος γνωρίζει επακριβώς την δου-λειά του και ένα κομμάτι αυτής της δουλειάς είναι μη μηχανοποιήσιμο (άρα,αν η εργασία μηχανοποιηθεί, αυτό το κομμάτι θα χαθεί). Εκεί που ο Τέιλορμπορούσε να δείξει έμπρακτα στους τορναδόρους ποιος είναι «ο σωστός ρυθ-μός της δουλειάς», κανείς δεν μπορεί να δείξει στους ταχυδρόμους το ίδιοπράγμα – γιατί η περιοχή κάθε ταχυδρόμου είναι και μια ειδική περίπτωση,γνωστή μόνο στον ίδιο.

Όμως ο καιρός περνούσε και η κρίση κάλπαζε. Οι ιδέες σύμφωνα με τιςοποίες κάθε δημόσιος οργανισμός πρέπει να κρίνεται με όρους κόστους καικέρδους, έφτασαν και στα ΕΛΤΑ. Μαζί τους έφτασαν οι συνέπειες της πλη-ροφορικής κρίσης: όσο τα Mail και τα SMS πυκνώνουν, τόσο λιγοστεύει ο συ-νολικός αριθμός των φακέλων που αναλαμβάνουν να διακινήσουν τα ΕΛΤΑ.

Η διοίκηση των ΕΛΤΑ δεν ακολούθησε τον δρόμο της ευθείας αντιπα-ράθεσης με τους ταχυδρόμους της. Αντί γι’ αυτό επέλεξε τον δρόμο τηςφθοράς. Οι προσλήψεις κόπηκαν με το μαχαίρι κάπου στο 2003 και έκτοτεο αριθμός των ταχυδρόμων μειώνεται με τον ρυθμό που επιβάλλει η βιο-λογική φθορά. Σήμερα ο νεαρότερος ταχυδρόμος που μπορεί να βρει κανείςείναι κατά πάσα πιθανότητα άνω των τριανταπέντε ετών. Αυτή η σταδιακήμείωση των ταχυδρόμων συνέβαινε με μεγαλύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι ηπτώση του αριθμού των γραμμάτων που διαχειρίζονται τα ΕΛΤΑ. Αποτέλε-σμα ήταν ο ατομικός ημερήσιος φόρτος του κάθε ταχυδρόμου να αυξάνει.Τα γράμματα του καθενός πολλαπλασιάζονται και οι τομείς διευρύνονται.Για περίπου δέκα χρόνια αυτή η διαδικασία εξομαλυνόταν με την πρόσληψηταχυδρόμων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Αυτές οι οκτάμηνες συμβά-σεις, από τη μια σήμαιναν ότι ο νέος εργαζόμενος δεν αποκτούσε τα δι-καιώματα της μονιμοποίησης που παλιά πήγαιναν πακέτο με τη «θέση στοδημόσιο». Από την άλλη, σήμαιναν ότι τα ταχυδρομικά γραφεία ήταν διαρ-κώς επανδρωμένα με ανθρώπους που δεν είχαν καμία ελπίδα να μάθουντη δουλειά, γιατί μόλις άρχιζαν να την μαθαίνουν απολύονταν προκειμένουένας νέος αρχάριος να πάρει τη θέση τους. Το κομμάτι της συνολικής ερ-γασίας που οι αρχάριοι αντικειμενικά δεν μπορούσαν να φέρουν εις πέρας,ανατίθετο άτυπα στους παλιούς ταχυδρόμους μέσα από διαδικασίες σκλη-ρής διαπραγμάτευσης, άρνησης, εφαρμογής βυσμάτων κλπ κλπ. Αποτέλε-σμα ήταν τα ταχυδρομεία να απορρυθμίζονται, τα γράμματα να πηγαίνουνπιο αργά και με μεγαλύτερη πιθανότητα σφάλματος, ο πραγματικός χρόνοςεργασίας των ταχυδρόμων να αυξάνει σταδιακά, οι εντάσεις στον χώρο ερ-γασίας να γίνονται μόνιμη κατάσταση κλπ κλπ.

Από το 2003 έως σήμερα, οι ταχυδρόμοι έχουν δει τις τάξεις τους να μει-ώνονται κατά 40%. Οι τομείς τους έχουν διπλασιασθεί σε μέγεθος από το2003. Το πάλαι ποτέ τετράωρο έχει γίνει πεντάωρο και εξάωρο, δίχως να μει-ωθεί η έντασή του. Οι μισθοί τους έχουν μειωθεί μαζί με τους μισθούς όλωντων υπόλοιπων εργατών της χώρας. Οι ταχυδρόμοι έχουν να πάρουν καλο-καιρινή άδεια εδώ και τρία χρόνια (αν λείψει κάποιος δέκα εργάσιμες, έπειταείναι απλά αδύνατον να παλέψει με το τέρας στο οποίο έχει μετατραπεί τοθυριδωτό του). Τα ΕΛΤΑ, με το πρόσχημα των ζημιών που εμφανίζουν (η επέ-λαση της πληροφορικής...), δεν έχουν καν πληρώσει αυτές τις μη αποδιδό-μενες άδειες. Και η στρατηγική της φθοράς καλά κρατεί. Η τελευταίαφουρνιά προσωρινών υπαλλήλων προσλήφθηκε με τετράωρη – οκτάμηνησύμβαση. Πράγμα που σημαίνει ότι ο «παλιός» θα πρέπει να «βοηθάει» ακόμηπερισσότερο. Και πάει λέγοντας.

Η επίθεση κρατάει δέκα χρόνια και είναι ενδιαφέρουσα γιατί εκτείνεταιαπό τη γενική στρατηγική του τεϊλορικού μάνατζμεντ των ΕΛΤΑ, μέχρι τις μι-κροτακτικές επιβίωσης στην καθημερινότητα. Επίσης γιατί περιλαμβάνει πο-

Αγαθό ζωάκι επιδεικνύει τι απέμεινε από τον τε-λευταίο τύπο με παπάκι που πέρασε τον φράχτη.

7

Το πλάτος και το ύψος του επίπλου είναι εργονομικά με-λετημένο για να αντιστοιχεί στο άνοιγμα των χεριών. Το μέ-γεθος των θυρίδων ειδικά μελετημένο για να αντιστοιχείστον όγκο των γραμμάτων. Οι θυρίδες αντιστοιχούν σε τμή-ματα δρόμων της περιοχής ευθύνης του ταχυδρόμου. Ανβάλεις κάθε γράμμα στη θυρίδα που πρέπει, αναλόγως τηςδιεύθυνσής του, μπορείς μετά να βάλεις τα γράμματα στησειρά αναλόγως της διαδρομής που πρέπει να ακολουθή-σεις. Όλες οι θυρίδες μαζί φτιάχνουν το δρομολόγιο πουπρέπει να κάνει ο ταχυδρόμος περπατώντας ώστε να περά-σει ΑΠΟ ΟΛΑ τα σπίτια της περιοχής του. Δηλαδή ετούτο εδώ είναι ένας αλγόριθμος ενσωματωμένοςσε έπιπλο, ένας επιπλικός υπολογιστής.Παρόλ’ αυτά η ΔΑΚΕ ζητάει κι άλλη τεχνολογία - για να μην κου-ραζόμαστε.Την διακόσμηση σχολιάστε την μόνες σας.

Page 8: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

λιτικά και τεχνολογικά μέσα. Επίσης γιατί, καθώς εξελίσσεται σε έναν τομέατου δημοσίου πολύ πριν «αρχίσει η κρίση» θα μπορούσε να έχει δείξει σεολόκληρη την εργατική τάξη τι ετοιμάζουν τα αφεντικά της από πολύ νωρίς.Που τέτοια μεγαλεία όμως! Απέναντι σε αυτή τη δεακετή διαδικασία επίθε-σης, οι ταχυδρόμοι... απλά δεν έχουν τι να πουν επί δέκα συναπτά έτη.Ακόμη και σήμερα, με την πραγματική κατάσταση των ταχυδρόμων να έχειεκφυλιστεί σε κάτι είκοσι φορές χειρότερο απ’ ό,τι ήταν πριν από δέκα χρό-νια, η μόνιμη επωδός στα ταχυδρομεία της χώρας είναι ότι «οι από πάνω δενξέρουν τι είναι το ταχυδρομείο γι’ αυτό τα κάνουν αυτά», ότι «τα ταχυδρομείακινδυνεύουν» (εναλλακτικά «το πάνε για φούντο» [ενώ είναι «λειτούργημα»])και βάλτε ό,τι θέλετε από τη μεγάλη παλέτα των ταξικών συμβιβασμών.

Για να μη λέτε ότι τα βγάζουμε από το μυαλό μας, βρήκαμε αυτού τουείδους τις αντιλήψεις γραπτά διατυπωμένες στον λόγο των συνδικαλιστικώνπαρατάξεων. Ας σημειωθεί ότι αυτές οι παρατάξεις δεν είναι «κόλπο του κρά-τους», αλλά σάρκα από τη σάρκα των ταχυδρόμων και των συμβιβασμώντους: όπως είπαμε και παραπάνω οι περισσότεροι έχουν διοριστεί με τη με-σολάβηση αυτών των παρατάξεων. Στις τελευταίες εκλογές, με τρία χρόνιαδίχως καλοκαιρινή άδεια και τον μισθό να έχει μειωθεί 40%, η ΠΑΣΚΕ, αφούδιαμαρτυρήθηκε που «δεν υπάρχει πρόγραμμα εξυγίανσης, βιωσιμότητας καιαναδιοργάνωσης του ταχυδρομείου» και αφού εντόπισε την ύπαρξη «κέν-τρων» τα οποία «επιδιώκουν να θέσουν στο περιθώριο, την επί 186 χρόνια,υπηρεσία και προσφορά του Ταχυδρομείου προς τον Πολίτη και τη κοινωνία»,ανακάλυψε ότι η έξοδος από την κρίση των ταχυδρομείων περνάει από την«πρόσληψη [συμβασιούχων] ηλικίας μέχρι 40 ετών, πλήρους απασχόλησης[και όχι τετράωρης όπως η τελευταία φουρνιά]», καθώς και από την «δημι-ουργία συνθηκών ανάπτυξης των δεμάτων και του ηλεκτρονικού ταχυδρο-μείου» (γιατί, όπως είπαμε, οι φάκελοι λιγοστεύουν)3.

Η ΔΑΚΕ, αφού σκιαγραφούσε το γενικό πλαίσιο με την διατύπωση «μπαί-νει λοιπόν αυτονόητα το ζήτημα της βιωσιμότητας του ΕΛΤΑ και μαζί μεαυτό, αφού σύμφωνα με όσα ισχύουν και εφαρμόζονται “πρέπει να βγά-ζουμε μόνοι μας τα έξοδά μας”, και το μοντέλο λειτουργίας του», προχω-ρούσε στα αιτήματα:

(…) Να τακτοποιηθεί η εκκρεμότητα με τις άδειες (...)

Να γίνουν προσλήψεις μόνιμου προσωπικού που (...) θα επιτρέψουν τηναπασχόληση της πλειοψηφίας των συναδέλφων κοντά στον τόπο των συμφε-ρόντων τους.

Να μπει η τεχνολογία στη δουλειά μας για να μην ταλαιπωρούνται οι συ-νάδελφοι όταν, σύντομα πιστεύουμε, θα απαιτηθεί από τους μεγάλους πελά-τες μας ιχνηλάτηση στα απλά ταχυδρομικά αντικείμενα. (...)

Να επανακάμψουν οι μεγάλοι πελάτες που εγκατέλειψαν το ταχυδρομείοκαι έχουμε την πεποίθηση ότι δεν εξυπηρετούνται από τους ανταγωνιστέςμας.

ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΟΥΝ ΤΑ ΚΕΚΤΗΜΕΝΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΤΑΝ – ΣΥΝΤΟΜΑ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ –ΥΠΑΡΞΟΥΝ ΟΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΝΑ ΞΑΝΑΠΑΡΟΥΜΕ ΟΛΑ ΟΣΑ ΧΑΣΑΜΕ4

Τα «κεκτημένα» του καθενός γράφονται με κεφαλαία. Είναι η βασικήέννοια της μεταπολίτευσης.

4. Ασυμμετρία τεχνικής και πολιτικής σύνθεσης και οι συνέπειές της

Οι ιταλοί εργατιστές και αυτόνομοι των ‘70s χρησιμοποιούσαν δύο έννοιεςπου μπορεί να φανούν χρήσιμες και στη σημερινή συγκυρία. Σύμφωνα μεαυτούς, αυτό που λέμε «σύνθεση της εργατικής τάξης» έχει δύο συνιστώσες.Η πρώτη συνιστώσα είναι η τεχνική σύνθεση. Η τεχνική σύνθεση της εργατι-κής τάξης είναι η κατάσταση της εργατικής τάξης όπως προσδιορίζεται απότα τεχνικά χαρακτηριστικά της ιστορικής συγκυρίας. Πόσοι είναι οι εργάτες,τι εθνικότητας, τι τεχνολογία χρησιμοποιείται στην παραγωγή και τι αλλαγέςσυμβαίνουν σε αυτή την τεχνολογία, ποια είναι η εργατική νομοθεσία κλπκλπ. Η δεύτερη συνιστώσα είναι η πολιτική σύνθεση. Η πολιτική σύνθεσητης εργατικής τάξης είναι η κουλτούρα της, οι ιδεολογίες της και οι οργανω-τικές μορφές στις οποίες καταλήγει στην διαρκή μάχη της με τα αφεντικά.

Η περίπτωση των ταχυδρόμων μπορεί να περιγραφεί χρησιμοποιώνταςαυτά τα εργαλεία: μια τεράστια αλλαγή της τεχνικής σύνθεσης των ταχυ-δρόμων λαμβάνει χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι νομοθεσίες, ο τεχνο-λογικός εξοπλισμός, η ηλικία, οι όροι οργάνωσης της εργασίας τους,αλλάζουν ραγδαία. Η εργασία τους μηχανοποιείται όσο είναι δυνατόν και τοκομμάτι που περισσεύει πετιέται στα σκουπίδια. Ο χρόνος εργασίας επιμη-κύνεται. Ο μισθός μικραίνει. Ενώ όμως αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν μερυθμό πολυβόλου, η πολιτική σύνθεση των ταχυδρόμων παραμένει στα-θερή: η ίδια που αντιστοιχούσε στην προηγούμενη τεχνική σύνθεση. Η ιδε-ολογία τους παραμένει η ιδεολογία του «δημοσίου υπαλλήλου» που δενδουλεύει αλλά «κάνει λειτούργημα». Τα αφεντικά τους εξακολουθούν ναείναι ανύπαρκτα. Η ταύτισή τους με τον οργανισμό για τον οποίο δουλεύουνσυνεχίζεται αταλάντευτη. Η πίστη τους στην τεχνολογία ως αγαθή δύναμη,συνδεδεμένη καθώς είναι με την κατανάλωση και με την πίστη ότι δεν είναιεργάτες, είναι ο απόλυτος ιδεολογικός κυρίαρχος. Τα σωματεία τους δενείναι ξένα σώματα, αλλά οι οργανωτικές μορφές που αντιστοιχούν στη συγ-κεκριμένη ιδεολογικοί κατάσταση. Οι ίδιοι κεϊνσιανοί δεινόσαυροι του δημο-σίου που παλιά «πίεζαν», «διόριζαν» και κανόνιζαν τη μεσολάβηση μεταξύκράτους και ταχυδρόμων παραμένουν απαράλλακτοι, τώρα όμως έχουν στε-ρηθεί κάθε αντικείμενο πέραν της συμμετοχής τους στις εκλογές και της εξα-σφάλισης μη εργασίας για τους εκάστοτε εκλεγέντες.

Με λίγα λόγια η τεχνική σύνθεση αλλάζει ραγδαία και η πολιτική σύν-θεση αδυνατεί να ακολουθήσει. Αυτή η κατάσταση δεν είναι αστεία, ούτεαλλάζει με «μια καλή ιδέα». Είμαστε σε θέση να ξέρουμε ότι μεταξύ των τα-χυδρόμων υπάρχουν άνθρωποι που γνωρίζουν ή διαισθάνονται τι τους συμ-βαίνει με την αναγκαία ταξική ακρίβεια. Αλλά αυτοί, ακόμη και αν ήταν πολύπερισσότεροι απ’ ό,τι είναι, δεν αρκεί να πουν τα όσα λέγαμε παραπάνω,ίσως ακόμη πιο εύστοχα και επίκαιρα. Γιατί –αυτό είναι σημαντικό- αυτή τηστιγμή δεν υπάρχουν οι οργανωτικές δομές που θα μπορούσαν να εκφρά-σουν οποιαδήποτε έννοια ταξικής αυτονομίας των ταχυδρόμων. Η ταξική αυ-τονομία δεν είναι ζήτημα «καλών ιδεών» ή διαβάσματος. Μπορεί κατ’ αρχήννα είναι τέτοιο, αλλά έπειτα υπάρχει το τεράστιο έργο της αλλαγής των ιδε-ολογιών, της ανάδυσης της συνείδησης και της δημιουργίας από το μηδέντων αναγκαίων οργανωτικών δομών. Δομών που θα πρέπει να εκφράζουνμια νέα ταξική συνείδηση σε έναν χώρο που έως πρότινος δεν υπήρχε καμίασυνείδηση. Ε, αυτές οι δουλειές δεν είναι δουλειές επιπέδου «προεκλογική

Συζήτηση με τετράωρο συμβασιούχο των ΕΛΤΑ

-Ρε συ, πρώτη μέρα στη δουλειά, ο διπλανός μου με είπε Πακιστανό.-Τι, στα ίσα; Δεν του έδειξες ταυτότητα;-Όχι, όχι στα ίσα, με μια διατύπωση του είδους «και μας φέρανε κι

αυτούς με το τετράωρο τους Πακιστανούς», ξέρεις, που το λες μπρο-στά στη θυρίδα σαν να το λες στον αέρα.

-Κι εσύ τι είχες να πεις;-Του είπα να μη βρίζει τους Πακιστανούς γιατί τα παίρνω. Και ότι με

αυτές τις μαλακίες είναι που έχουμε γίνει όλοι έτσι σκατά και δουλεύωσα μαλάκας τετράωρο για τρακόσα ευρώ.

-Έτσι, αγκιτάτσια ρε φίλε!-Ναι, ξέρεις, δουλειά στη βάση και τέτοια! Αν και μου φαίνεται ότι

βασικά κατάλαβε το «τα παίρνω» και βούλωσε.-Σώπα...

Οι ταχυδρόμοι αναλύουν την κατάστασή τους (συνέχεια τηςσυζήτησης)

-Και τότε ακούω μια φωνή από μέσα να λέει: «Κατάλαβες φίλε μου;Φόρος στα σπίτια μας, φόρος στα αυτοκίνητά μας, μείωση των μι-σθών... Εμ βέβαια, ποιος θα την πληρώσει την κρίση; Εμείς που τηνπληρώνουμε πάντα: Η μεσαία τάξη!»

-Είναι μεσαία τάξη οι τύποι ε;-Ανυπερθέτως!

Σύνθεση η ακριβής σημασία της οποίας γίνεται αντιληπτή μόνο απόόποιον έχει δουλέψει ταχυδρόμος.

Σουρεαλισμός 1

8

Page 9: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

εκστρατεία», ή «κουβέντα σε καφενείο». Είναι δουλειές μακρόχρονες, επίπο-νες και επικίνδυνες. Αναμφίβολα οι πρώτοι που θα τις επιχειρούσαν θα χλευά-ζονταν, θα στοχοποιούνταν και θα αντιμετώπιζαν την πολιτική και υπαρξιακήεξόντωση· και αυτό είναι γνωστό, είτε με το μυαλό είτε με την καρδιά.

Τελικά οι ταχυδρόμοι προτιμούν να φοβούνται, να υπομένουν και να μηνπηγαίνουν διακοπές. Στο κάτω κάτω τα δάνεια τρέχουν, τα παιδιά σπουδά-ζουν, τα γράμματα πάνε στα γραμματοκιβώτια και εν πάση περιπτώσει τα τα-χυδρομεία ακόμη δίνουν έναν κάποιο μισθό με ελάχιστες ώρες και με πολύκαλύτερες συνθήκες απ’ ό,τι οι εργασίες που αναγκάζεται να αναλάβει ηυπόλοιπη εργατική τάξη. Ότι το μέλλον διαγράφεται βέβαιο και ζοφερό, ότιη επίθεση θα συνεχιστεί, ότι τα κεκτημένα δεν θα επανέλθουν – αυτά τα κα-ταλαβαίνει και μικρό παιδί. Αλλά το τι πρέπει να γίνει... αυτό είναι εγχείρημαπου δεν μπορεί να το φέρει κανείς εις πέρας σήμερα. Οπότε η τακτική τηςστρουθοκαμήλου φαντάζει στρατηγική επιπέδου Λένιν.

5. Οι διοικητικοί υπάλληλοι των ελληνικών πανεπιστημίων

Κατά τη γνώμη μας δεν υπάρχει καμία ιδιαιτερότητα στην περίπτωση των τα-χυδρόμων. Κάθε δουλειά είναι μια δουλειά μάστορα. Κάθε ντόπιος εργάτηςέχει ένα αφεντικό του οποίου την ύπαρξη δεν παραδέχεται. Κάθε ντόπιοςεργάτης προτιμά να νομίζει ότι δουλεύει για κάποιον ανώτερο σκοπό αντίνα παραδεχθεί ότι απλά κάνει ό,τι του λέει το αφεντικό με αποκλειστικό αν-τικείμενο το μεγάλο έργο της ταξικής εκμετάλλευσης.. Ολόκληρη η ντόπιαεργατική τάξη βιώνει την ίδια ασυμμετρία μεταξύ τεχνικής και πολιτικής σύν-θεσης. Οι αλλαγές στην πρώτη είναι συγκλονιστικές: οι νόμοι, οι παραγωγικέςτεχνολογίες, η εθνικότητα και το πλήθος των εργατών της χώρας έχουν αλ-λάξει συγκλονιστικά από την έλευση των πρώτων μεταναστών εργατώνμέχρι σήμερα. Αντίθετα, οι ιδεολογίες, οι οργανωτικές δομές, η κουλτούρατων ντόπιων παραμένουν σταθερές στη γνωστή κανιβαλική σύνθεση μι-κρής ιδιοκτησίας, ρατσισμού και εθνικισμού που στήθηκε την δεκαετία του’90. Οι ντόπιοι εργάτες είδαν την αλλαγή στη σύνθεση της τάξης τους μεμάτια ορθάνοιχτα. Και αυτό που κατάλαβαν δεν ήταν αυτό που διδάσκει ηιστορία, ότι δηλαδή η κατάσταση ολόκληρης της εργατικής τάξης προσδιο-ρίζεται από την κατάσταση των κατώτερων στρωμάτων της, αλλά το «φάτεπιείτε διασκεδάστε» που εφάρμοσαν στην πλάτη των μεταναστών εργατών.

Οι διοικητικοί υπάλληλοι των ελληνικών πανεπιστημίων δεν είναι τόσοδιαφορετικοί από τους ταχυδρόμους όσο νομίζουν. Και αυτοί έχουν «διορι-στεί» με τη μεσολάβηση των αφεντικών τους. Και αυτοί βασίζονται σε έναπραγματικό ή κατά φαντασίαν μονοπώλιο μιας γνωστικής περιοχής (τα πο-λύτιμα πτυχία τους και η γνώση της λειτουργίας του πανεπιστημιακού μη-χανισμού). Και αυτοί θα αρνούνταν με κάθε τρόπο ότι είναι εργάτες και ότιέχουν αφεντικό. Και αυτοί δεν δουλεύουν αλλά «ασκούν λειτούργημα» (πώςθα μορφωθούν τα παιδιά;). Με άλλα λόγια, στα μυαλά τους σκοτάδια καισύγχυση: ο μηχανισμός τον οποίο τόσο καιρό «υπηρετούσαν» στρέφεταιεναντίον τους, αλλά τα εργαλεία συλλογικής αντιμετώπισης αυτής της στρο-φής είναι συντεχνία και άγιος ο θεός, εγώ είμαι καλύτερος απ’ τους άλλους,παρακάλια στο κράτος, «κεκτημένα» που πρέπει να διατηρηθούν (εσχάτως:να δώσει η Παναγιά να επανέλθουν), και τα λοιπά γενικής χρήσης εργαλείατου παλαιολιθικού κεϊνσιανισμού αλά ελληνικά. Η ιδεολογική τους κατά-

σταση είναι αναμενόμενα άκαμπτη. Αναμενόμενα, γιατί και στη δική τους,όπως και σε κάθε περίπτωση, η ιδεολογία δεν είναι σκέτα ψευδής συνείδηση·είναι αντίληψη ζωής. Κάθε τους επιλογή, κάθε τους ατομική στρατηγική,κάθε μικρή στιγμή της προσωπικής ιστορίας τους έχει διαμορφωθεί, όχι γύρωαπό την ταξική συνείδηση, αλλά ακριβώς γύρω από την απουσία της και οιυπαρξιακές παραδοχές δεκαετιών δεν αλλάζουν επειδή «κάτι είπε το υπουρ-γείο», επειδή «μας κόψαν τους μισθούς» ή επειδή τώρα έχει μνημόνιο και έχωαγανακτήσει. Αυτό το όχι και τόσο λεπτό σημείο ξέφυγε από όσους περίμε-ναν την αναπόφευκτη επανάσταση κάπου μεταξύ 2009 και 2010.

Αλλά θα μπορούσε και να μην έχει ξεφύγει. Θα μπορούσε, αντί της προ-σκόλλησης σε κάθε προσπάθεια διατήρησης κεκτημένου, να ανακαλυφθείξανά ότι είναι τα κατώτερα στρώματα της εργατικής τάξης που προσδιορί-ζουν την κατάσταση ολόκληρης της τάξης. Θα μπορούσε, αντί της ενασχό-λησης με την (αδύνατη) προστασία των ανώτερων στρωμάτων της εργατικήςτάξης από την ταξική κατάπτωση, να έχει ξεκινήσει η διαδικασία ιστορικήςκατασκευής της ταξικής συνείδησης και οργάνωσης που απαιτούν οι καιροί.Ψιλά γράμματα όλα αυτά – είναι αλήθεια. Ταυτόχρονα όμως αναγκαία. Καιακόμη πιο σίγουρα: θα συμβούν στα χρόνια που μας έρχονται. Η διαδικασίαδεν θα είναι πανηγυρική, θα είναι ματωμένη. Δεν θα είναι διαφωτιστική, θαείναι χτύπημα στο κεφάλι. Δεν θα είναι χαρούμενη, θα είναι αναγκαστική.Και όχι, δεν θα είναι ηρωική και απαραιτήτως νικηφόρα, θα είναι εμπόλεμη.

Αυτή είναι η γνώμη μας για τους διοικητικούς υπαλλήλους. Ελπίζουμε,έπειτα από τη διασάφηση της κοινής φιλεργατικής μας πολιτικής, να αποκα-τασταθούν οι διαταραγμένες σχέσεις μας με την ηγεσία των ΕΑΑΚ και το φοι-τητικό του ΣΥΡΙΖΑ.

1. Για τις πρακτικές του «φατουρατζή» και της τεϊλορικής μελέτης χρόνων κινήσεων,δες Μπενζαμέν Κοριά, Ο Εργάτης και το Χρονόμετρο, Κομμούνα, 1985.

2. Τα στοιχεία αυτού του κειμένου που αφορούν χρόνους, τη λειτουργία των ΕΛΤΑκλπ προέρχονται από συζητήσεις με ταχυδρόμους και επισταμένη λαθρανάγνωσητου εσωτερικού συγκεκριμένων ταχυδρομικών καταστημάτων.

3. ΠΑΣΚΕ ταχυδρόμων Αθήνας και Ν. Αττικής, Διακήρυξη Αρχών Θέσεων και Αγώνων,2/2014.

4. ΔΑΚΕ ελληνικών ταχυδρομείων, Διακήρυξη του Ψηφοδελτίου «ΔΑΚΕ Ταχυδρόμωνκαι Συνεργαζόμενοι ενόψει των εκλογών της 25ης και 26ης Φεβρουαρίου 2014,2/2013. Τα κεφαλαία, τα συντακτικά κλπ είναι ακριβής μεταφορά από το πρωτότυπο.

Σουρεαλισμός 2

9

Page 10: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

1. Πρυτάνεις σε σύγχυση

Τα πανεπιστήμια είναι τα μέρη στα οποία παραγόταν και παράγεται η Αλήθειατου ελληνικού κράτους. Η Αλήθεια με Α κεφαλαίο. Μια Αλήθεια που φο-ρούσε το μανδύα της «αντικειμενικότητας» και της «προόδου» και αντιμετω-πιζόταν και με το ανάλογο κύρος. Μόνο που αυτή η Αλήθεια είχε ένασημαντικό χαρακτηριστικό. Ήταν κρατικά χρηματοδοτούμενη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος των πρυτάνεων ήταν να διαχειρίζονταικαι να μοιράζουν αναλόγως αυτές τις ροές χρήματος. Ένας πρύτανης, λοι-πόν, μπορούσε να αποφασίσει ένα μεταπτυχιακό σχετικό με την καλύτερηαντοχή ενός πλεξιγκλάς και να ήταν απαλλαγμένος από έγνοιες όπως το αναυτό θα χρησιμοποιηθεί για τις ασπίδες των ΜΑΤ ή για ένα παράθυρο. Αρκείνα έρχονταν τα λεφτά.

Αφού το ζήτημα δεν ήταν η Επιστήμη, λοιπόν, αλλά τα λεφτά, μπορείτενα φανταστείτε τα νταραβέρια που έπαιζαν και την εξουσία που είχε οπρύτανης. Ένα παράδειγμα του παλιού μοντέλου είναι ο κ. Σταθά-κης, βουλευτής του Σύριζα. Προσφάτως μάθαμε ότι ζητήθηκε ηάρση ασυλίας του, διότι ως αντιπρύτανης στο ΠανεπιστήμιοΚρήτης ενέκρινε κονδύλια για ομαδική ασφάλεια ζωής στουςδιοικητικούς του1. Και αναρωτιόμαστε τώρα εμείς: πόσο εύ-κολο είναι να πείσεις όλους τους διοικητικούς σου (έναεπάγγελμα που δε φημίζεται και για την επικινδυνότητάτου) να συνάψουν ομαδικό ασφαλιστήριο ζωής (έστω καισε «προνομιακή τιμή», αφού παίζει και κάποια έκπτωση μετο κρατικό κονδύλι) αν δεν τους έχεις του χεριού σου;Εσείς, αν δε δουλεύατε ως κασκαντέρ ή κάτι τέτοιο και σαςέλεγε το boss ότι έχει μια εκπληκτική προσφορά για ασφάλειαζωής με 100 ευρώ το χρόνο αντί για 150 θα ψηνόσασταν τόσοεύκολα; Μάλλον όχι. Και αν είστε και λίγο κακεντρεχείς σαν εμάς θααναρωτηθείτε επίσης πώς ανταμείβει μια ασφαλιστική κάποιον που τηςέφερε μια τόσο μεγάλη δουλειά.

Τώρα που οι κρατικές επιδιώξεις για τα πανεπιστήμια αλλάζουν και οιροές χρήματος στερεύουν, τα προσωπεία Επιστήμης σα να πέφτουν σιγάσιγά. Οι πρυτάνεις πρέπει να οσμιστούν προς τα πού πάει η δουλειά, αν θέ-λουν να συνεχίσουν να υπάρχουν ως τέτοιοι. Και η δουλειά πλέον πάει στοστρατό, την αστυνομία και άλλα τέτοια ωραία. «Τέρμα τα εκατομμύρια, κ.Πρύτανη, πεντακόσια χιλιαρικάκια κι άμα θες. Και όχι για τίποτα αφηρημένεςέρευνες για τα πτερύγια του καρχαρία, αλλά για πράγματα που δεδομέναθα μας φανούν χρήσιμα, όπως τα πτερύγια ενός F-16».

2. Κάποια λαγωνικά βρίσκουν την άκρη

Και κάποιοι από αυτούς τα πάνε αρκετά καλά με την όσφρηση, από ό,τι φαί-νεται, αν κρίνουμε από τον Κωνσταντίνο Γάτσιο. Ο Γάτσιος έχει την τύχη ναμην είναι πρύτανης κανενός τυχαίου ιδρύματος, αλλά της ΑΣΟΕΕ. Και έχεικαταλάβει αρκετά καλά την καινούρια κατάσταση, ώστε να προσαρμοστείεγκαίρως. Βλέπει το «πρόβλημα που υπάρχει» με τους μετανάστες μικροπω-λητές και τους μπάτσους μπροστά από τη σχολή του και το χρησιμοποιεί μεστόχο (τί άλλο;) τα φράγκα. Όταν «διαδραματίζονται βίαια επεισόδια σοβαρήςέκτασης μεταξύ της αστυνομίας, των ασκούντων το παραεμπόριο καθώς καιυποστηρικτών τους2» κλείνει το μαγαζάκι του για μερικές μέρες, να κάνειλίγο ντόρο ώστε μετά να δηλώνει όπου σταθεί και όπου βρεθεί, ότι «είναιαναγκαίο να χρηματοδοτηθούν τα ΑΕΙ για την ασφάλεια3», ότι «για την πρόσ-ληψη υπαλλήλων φύλαξης απαιτούνται κονδύλια4» και να πιέζει το υπουρ-γείο για την ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας5.

Πανεπιστημιακή αστυνομία, λοιπόν. Ένα αίτημα, που δεν είναι απλά στοκλίμα των καιρών (που παρέχει λεφτά στα πανεπιστήμια με το σταγονόμετροκαι μόνο αν το επίδικο έχει την κωδική ονομασία «μπάτσοι»), αλλά έχει καιεπιπλέον οφέλη για τον πρύτανη. Γιατί ποιος θα στελεχώσει αυτή την πανε-πιστημιακή αστυνομία; Θα βρεθούν σε ένα τραπέζι ο πρύτανης, κάνας αρ-χιμπάτσος, κάνας υπουργός Παιδείας και θα αποφασίσουν. Και θα«διευκολύνουν» ο ένας τον άλλον. Και όλοι θα είναι ευχαριστημένοι.

Και δε θα είναι και μόνοι τους σε αυτό το τραπέζι. Μαζί τους θα είναι καιιδιοκτήτες εταιριών καθαρισμού και σεκιούριτι. Γιατί αυτή είναι η πραγματικάμεγάλη καινοτομία. Η λειτουργική ταύτιση του πρύτανη με τη μαφία. Να κά-θεται στο ίδιο τραπέζι και να συζητάει με τύπους που διέταξαν το βιτριόλιστην Κούνεβα πχ, να τα βρίσκουν, να έχουν κοινή γλώσσα και επιδιώξεις καιταυτόχρονα να παριστάνει ότι δεν ξέρει τίποτα.

3.Μπας και δεν την βρήκαν μόνο οι πρυτάνεις την άκρη;

Τέκνο της εποχής του, λοιπόν, ο πρύτανης. Τέκνα της εποχής τους,όμως, και οι περίφημοι «υποστηρικτές του παραεμπορίου» που ανα-

φέρθηκαν παραπάνω. Τώρα που η Αλήθεια που παράγεται φθίνεικαι μένει μόνο το ύφος, ο ρόλος των πρυτάνεων αρχίζει να γίνε-ται πιο ξεκάθαρος. Η βιτρίνα επιστημοσύνης πίσω από την οποίακρύβονται τα υλικά συμφέροντα αρχίζει να ραγίζει. Και έτσι εμ-φανίζονται διάφοροι φοιτητές που βλέπουν ότι:

«ο πρύτανης επιδιώκει να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν ευνοϊ-κότερες χρηματοδοτήσεις […] για να παραμείνουν γεμάτες οιτσέπες των εμπλεκομένων σε αυτό το πάρε δώσε.[…] Θίγεταιιδιαίτερα το θέμα της ασφάλειας […] Συγκεκριμένα, ο πρύτανηςήθελε 180.000 ευρώ για να ξεκινήσει η διαδικασία του διαγωνι-σμού και οι εταιρείες ιδιωτικών μπάτσων να αρχίσουν τις προ-σφορές τους6».

Πρόβλημα. Γιατί όσο κι αν αυτό που νοιάζει τον πρύτανη είναι τα φράγκα,δε μπορεί να βγει να πει ανοιχτά: «Κύριοι, είμαι μαφιόζος». Θέλει πάντα ναδιατηρεί το μανδύα της επιστήμης σε αυτά που κάνει. Οπότε το να βγαίνουνδιάφοροι φοιτητές που, αντί να κοιτάνε πως θα γίνουν μάνατζερ, όχι μόνοδε τον γουστάρουν, αλλά και δείχνουν να παίρνουν πρέφα τι ρόλο βαράει,όσο νά ‘ναι του δημιουργεί μια δυσφορία. Γιατί, ουσιαστικά, τον αναγκάζουνπριν πάρει τις αποφάσεις του να μη λάβει υπ’ όψιν του μόνο το τραπέζι μετους μπάτσους, τους υπουργούς, τους εργολάβους, κλπ, αλλά και μια πορείακάτι μαυροντυμένων κάτω από το σπίτι του.

Δεν είναι λίγοι οι αντιεξουσιαστές φοιτητές, που αρχίζουν να κατανοούναυτές τις αλλαγές. Κι επίσης δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνειδητοποιούν ότιτο ζήτημα δεν είναι να λέμε γενικά και αόριστα ότι “γαμιέται ο πρύτανηςγιατί είναι εξουσία”, αλλά ότι προέχει η κατανόηση του ρόλου που έχει οπρύτανης στο μηχανισμό του πανεπιστημίου. Εννοείται βέβαια ότι υπάρχουνκι άλλα βήματα να γίνουν. Χρειάζεται να συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε καινα συζητάμε (και φυσικά να δρούμε αναλόγως) για το τι ήταν αυτή η περί-φημη «εκπαίδευση» μέχρι τώρα και πως αυτή αλλάζει. Αυτό είναι, λοιπόν,ένα από τα στοιχήματα των καιρών μας. Να αναδείξουμε το ρόλο των πανε-πιστημίων και των πρυτάνεων, να αποκαθηλώσουμε την Αλήθεια που παρά-γουν και να βρούμε τρόπους να παράξουμε την αντίπαλη.

Πορεία στόμα με στόμα στο σπίτι του Γάτσιου (του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ).Λίγο καιρό αργότερα ακολούθησε εσωτερική πορεία στο κτήριο της ΑΣΟΕΕ. Τώραεμάς που γράφαμε στο προηγούμενο τεύχος για την Ιταλία των 70s κάτι μας θυ-μίζουν όλα αυτά, αλλά λέμε να μη γίνουμε υπερβολικοί...

Που λ άω Επ ιστήμηκ α ι κ ά νω κ α ι τ ο μ ά γ κ α ,

1. «Για την άρση ασυλίας των Άδωνι Γεωργιάδη και Γιώργου Σταθάκη θα αποφανθεί ηΒουλή», Καθημερινή 31/10/2013

2. Ομόφωνη Απόφαση 6ης Συνεδρίασης Συγκλήτου ΟΠΑ (14/3/2014) 3.Ο.π.4. «Βάρος στη Φύλαξη κτιρίων των ΑΕΙ», Απ. Λακασάς, Καθημερινή 20/01/20135. «Πιέσεις ΟΠΑ για δημιουργία πανεπιστημιακής ασφάλειας, Απ. Λακασάς, Καθημερινή

05/04/20146. Προκήρυξη από «φοιτήτριες/ες υποστηρικτές του παρεμπορίου», 04/2014

α ρ κ ε ί σ τ ο μ ε τ α ξ ύ ν α π έφ τ ο υ ν ε τ α φράγκα

10

Page 11: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Δε χρειάζεται και ιδιαίτερη παρατηρητικότητα για να δει κανείς ότι οι μα-ζικές φοιτητικές παρατάξεις του παρελθόντος τελευταία περνάνε κι

αυτές τα ζόρια τους. Το τέλος της μεταπολίτευσης φαίνεται να τις έχει επη-ρεάσει για τα καλά. Και για να απαντήσουμε στο γιατί, θα πρέπει πρώτα ναδούμε τι ήταν και τι ρόλο έπαιζαν οι κομματικές παρατάξεις στις σχολές, ότανακόμα ήταν στην ακμή τους. Με απλά λόγια θα μπορούσε να τις περιγράψεικανείς σαν οργανωμένους θεσμούς ενσωμάτωσης αλλά και μεσολάβησηςαπτών υλικών συμφερόντων.

Πάρτε για παράδειγμα το Πασοκ και τη νεολαία του. Τη δεκαετία του 80όταν και μεσουρανούσαν, ούτε λίγο ούτε πολύ κατάφεραν να πάρουν ταόποια ανταγωνιστικά αιτήματα των φοιτητών της εποχής και να τα κάνουν συν-διοίκηση. Να πάρουν μια εξέγερση με ταξικά μεταξύ άλλων χαρακτηριστικάκαι να την κάνουν εθνική εορτή. Εν ολίγοις η ενσωμάτωση στα καλύτερά της.

Εκτός όμως από την ενσωμάτωση οι φοιτητικές παρατάξεις αποτέλεσανκαι τόπο παραγωγής και διανομής υλικών συμφερόντων και μεσολαβήσεων.Αυτά μπορούμε να πούμε ότι ήταν δύο ειδών. Εκείνα τα συμφέροντα πουαφορούσαν λίγους και εκείνα που απευθύνονταν σε πολλούς. Τα πρώταείχαν να κάνουν είτε με αυτούς που κονομάγανε διοργανώνοντας πάρτυ σενυχτερινά μαγαζιά και εκδρομές σε νησιά ή την Αράχωβα είτε με αυτούς πουκυνηγούσαν καριέρα στελέχους στο εκάστοτε κόμμα. Συνήθως επρόκειτογια τα ίδια πρόσωπα εκτός κι αν το επίδοξο στέλεχος είχε πάρει στα σοβαράτη καριέρα του και έχτιζε σοβαρό προφίλ.

Οταν όμως ακούμε υλικά συμφέροντα δεν πρέπει να σκεφτόμαστεπάντα και απαραιτήτως μόνο τα φράγκα. Και εδώ ερχόμαστε στη δεύτερηκατηγορία υλικών συμφερόντων. Αυτά «για τους πολλούς». Σε αυτή τη κα-τηγορία θα μπορούσε να αναφέρει κανείς μια λίστα αναρίθμητων μικρο-συμφερόντων/ μεσολαβήσεων. Μικροσυμφερόντων που ξεκίναγαν από τιςσημειώσεις για τα μαθήματα, τις διευκολύνσεις στη γραμματεία και τη βοή-θεια από τον καθηγητή του κόμματος, και κατέληγαν στο πως θα έβρισκανφίλους και ερωτικούς συντρόφους.

Όλα καλά λοιπόν για τις παρατάξεις αυτές τον καιρό που τα κόμματα καιμαζικά ήταν και λεφτά είχαν (λέγε με μεταπολίτευση). Τι γίνεται όμως τώραπου αυτή η εποχή τελειώνει και η μεταπολιτευτική ισορροπία ταράσσεταισυθέμελα; Τα υλικά συμφέροντα που έχουν πια να προσφέρουν οι παρατά-ξεις όλο και λιγοστεύουν παρέα με τα λεφτά των κομμάτων. Τεράστια κόμ-ματα του παρελθόντος έχουν πέσει σε ποσοστά που φάνταζαν αδιανόηταπροηγούμενες δεκαετίες, διανύοντας μια άνευ προηγουμένου κρίση μεσο-λάβησης. Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι φοιτητικές τουςπαρατάξεις αντιστοίχως.

Μην παρεξηγηθούμε. Δεν ισχυριζόμαστε εδώ ότι ξεμπερδέψαμε με τακομματόσκυλα επειδή τελείωσε η μεταπολίτευση. Σίγουρα όμως ο τρόποςμε τον οποίο λειτουργούσε αυτό το σύστημα των μαζικών φοιτητικών πα-ρατάξεων των μεγάλων κομμάτων φαίνεται να μη δουλεύει πλέον ή τέλοςπάντων βρίσκεται σε κρίση.

Η εποχή των οργανωμένων μειοψηφιών

Είναι πιθανό οι παρατάξεις που περιγράφουμε να προσαρμοστούν στηνεποχή καταλλήλως κάποια στιγμή και να ξεπεράσουν την κρίση στην οποίαβρίσκονται. Να βρούνε καινούργιες ασχολίες και συμφέροντα να εκπροσω-πήσουν πιο ταιριαστά με την κατάσταση του ελληνικού κράτους και της ελ-ληνικής κοινωνίας. Το σίγουρο όμως είναι πως η δεδομένη συγκυρία

προσφέρει ένα προνομιακό πεδίο δράσης για τις οργανωμένες μειοψηφίες.Κι αυτό συμβαίνει επειδή ενώ η δύναμη των κομμάτων μέσα στα πανεπιστή-μια πήγαζε από τη μαζικότητα η οποία υπήρχε λόγω των υπαρκτότατων υλι-κών συμφερόντων, τώρα που αυτά λιγοστεύουν παύουν σιγά σιγά και οιμάζες να είναι ο καταλυτικός παράγοντας των εξελίξεων. Αντίθετα είναι ευ-καιρία για μικρές στον αριθμό πολιτικές ομάδες με λόγο που πηγάζει απότην καπιταλιστική κρίση και την κατάρευση του εκπαιδευτικού συστήματοςόπως το ξέραμε να αποδείξουν τη φερεγγυότητά και τη χρησιμότητά τουςγια τις εποχές που διανύουμε.

Τέτοια ήταν και η πολιτική εκτίμηση των συντρόφων-ισσών από την πο-λιτική ομάδα Unfair Play που δραστηριοποιείται στο Πάντειο και μετράει με-ρικούς μήνες από τότε που συστάθηκε. Δεν αποδείχτηκε λάθος εκτίμηση. Ηκατάληψη του χώρου της Πασπ χωρίς να ανοίξει ρουθούνι και το άνοιγμαστεκιού της ομάδας στη θέση του το επιβεβαιώνει. Συγκεκριμένα η κατάληψηέγινε ως εξής: Σύντροφοι και συντρόφισσες βρέθηκαν οργανωμένα ένα πρωίστο Πάντειο. Πριν πάνε στο χώρο που επρόκειτο να καταλάβουν, πέρασαναπό το τραπεζάκι της Πασπ. Εκεί, χωρίς καν φωνές ζήτησαν από τον «αρχι-πασπίτη» τα κλειδιά του χώρου και του έκαναν σαφείς τις προθέσεις τους. Ωτου θαύματος! Ο πασπίτης που έκανε ότι αγνοούσε την ύπαρξη του χώρουπαρέδοσε τα κλειδιά αδιαμαρτύρητα. Το αμήχανο κατσούφιασμά του επιβε-βαίωνε την κατάσταση της παράταξής του. Μιας παράταξης δηλαδή σχεδόνδιαλυμένης,με λίγα στελέχη και γενικά με μια εικόνα εντελώς διαφορετικήαπό αυτή που είχε ακόμα και πέντε χρόνια πριν. Η πασπ Παντείου δεν είναιη μοναδική τέτοια περίπτωση· μάλλον το αντίθετο συμβαίνει.

Ετσι λοιπόν έχουν τα πράγματα με τις φοιτητικές παρατάξεις. Και αν κα-νείς έχει ανοιχτά μάτια και αυτιά, θα παρατηρήσει ότι ομάδες σαν και το UnfairPlay εμφανίζονται όλο και συχνότερα. Σάρκα από τη σάρκα της κατάρρευσηςτου εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και της καπιταλιστικής κρίσης γενικό-τερα τέτοιες ομάδες δημιουργήθηκαν και συνεχίζουν να δημιουργούνταιμέσα σε Πανεπιστήμια αλλά και σε σχολεία. Και ο πολιτικός προσανατολισμόςτους στον αντιφασισμό αλλά και ενάντια στις κυρίαρχες αριστερές αφηγήσεις(άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ενστικτωδώς) μόνο τυχαίος δεν είναι. Αντιθέ-τως, είναι ακριβώς στην κατεύθυνση που προστάζει η εποχή. Δηλαδή ενάντιαστο φασισμό του κράτους που αναδύεται πίσω από την κατάρρευση της με-ταπολιτευτικής διευθέτησης και ταυτόχρονα υποδεικνύοντας τις υπάρχουσεςαριστερές αναλύσεις και μεσολαβήσεις ως ανίκανες να του αντιπαρατεθούν.Δεν είναι εύκολο το έργο τέτοιων ομάδων μέσα στα Πανεπιστήμια αυτό τοξέρουμε. Εχουν να τα βάλουν με τα απομεινάρια ενός ολόκληρου κόσμουπολιτικής οργάνωσης μιας άλλης εποχής. Το χαμένο έδαφος που έχουν νακαλύψουν δεν είναι λίγο. Μα οι προθέσεις τους είναι σαφείς όσο και οι αιτίεςτης ύπαρξής τους. Κι όσο περνάει ο καιρός τόσο θα αποδεικνύεται η φερεγ-γυότητά τους, ως ανθρώπων που δε βρίσκονται εκεί ευκαιριακά αλλά γιατίδε μπορούν να κάνουν αλλιώς... Από εμάς: καλή αρχή σύντροφοι!

Μαζικές φοιτητικές παρατάξεις της μεταπολίτευσηςΟ ρόλος τους και η κρίση τους

Μπάζα και ευκαιρίες από το γκρέμισμα τηςμεταπολίτευσης σταΠανεπιστήμια

11

Χαρούμενος καταληψίας. Στο βάθος η πόρτα τουκαινούριου στεκιού του unfair play.

Page 12: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Το Φεβρουάριο που μας πέρασε, οι εφημερίδες και η τηλεόρασηασχολήθηκαν με μια αν μη τι άλλο περίεργη είδηση. Σύμφωνα με κά-ποιο έγγραφο της ΓΑΔΑ, τα αστυνομικά τμήματα καλούνταν «να με-θοδεύσουν προσωπικές επαφές-συναντήσεις με τους διευθυντές τωνσχολικών μονάδων» της Αττικής με σκοπό την καταγραφή των προ-βλημάτων που άπτονται της αρμοδιότητας του υπ. Δημοσίας Τάξης(Προ.Πο.) και ειδικότερα της αστυνομίας1. Με βάση λοιπόν αυτή τηνοδηγία, κλιμάκια της αστυνομίας επισκέφθηκαν διάφορα σχολείαστην Αγία Παρασκευή, στο Ψυχικό και στην Καλλιθέα. Οι τοπικοί μπά-τσοι μάλιστα ζήτησαν πληροφορίες για μαθητές και εκπαιδευτικούςκαι σε πολλές περιπτώσεις αντάλλαξαν και κινητά με τους διευθυντέςτων σχολείων, όπως καταγγέλουν εκπαιδευτικοί σύλλογοι.

Σε άλλες περιπτώσεις που δεν πήγαν οι μπάτσοι στα σχολεία,έστειλαν έγγραφο που ζητούσε σχετική ενημέρωση. Τέτοιο έγγραφοέλαβε και ένα νηπιαγωγείο στο Ν. Ψυχικό με το οποίο ζητούνταν ενη-μέρωση για τυχόν προβλήματα που αφορούν τον τομέα τηςΕΛ.ΑΣ.2(προφανώς στο πλαίσιο της επιχείρησης πάταξης της ανομίαςτων νηπίων). Το θέμα όμως δε σταμάτησε εκεί. Σύμφωνα με τα δη-μοσιεύματα, μαθητές του 2ου γενικού Λυκείου Κερατσινίου κλήθηκανστο αστυνομικό τμήμα της περιοχής τους για να απολογηθούν για τησυμμετοχή τους σε καταλήψεις3. Επίσης στο εδώλιο βρέθηκαν 21 ει-κοσάχρονοι στα μέσα Απριλίου, με την κατηγορία ότι την προηγού-μενη τριετία, ως μέλη του 15μελούς μαθητικού συμβουλίου, είχανψηφίσει υπέρ της κατάληψης του σχολείου τους5.

Τι συμβαίνει; Πώς εξηγείται η καούρα του κράτους να στείλει τηναστυνομία στα σχολεία προκαλώντας όλον αυτόν τον πανικό; Για νατο απαντήσουμε αυτό, θα πρέπει κατά τη γνώμη μας να αναφερθούμεσε δύο βασικές κατευθύνσεις του ελληνικού κράτους των τελευταίωνχρόνων. Η πρώτη είναι γενική κατεύθυνση και αφορά τη διαχείρισητης εργατικής τάξης συνολικά. Η δεύτερη είναι ειδική και αφορά τηνεολαία και τη διαχείριση της νεανικής δυσαρέσκειας, που συχνά έχειαπασχολήσει το κράτος και την αστυνομία τα τελευταία χρόνια.

Ας τις δούμε όμως ξεχωριστά. Η πρώτη έχει να κάνει με τη μετα-στροφή αυτού που λέγαμε «κεϋνσιανό» κράτος σε κράτος «μηδενικήςανοχής». Οσο η καπιταλιστική κρίση βαθαίνει, τόσο το κράτος εγκα-ταλείπει τις προηγούμενες μεθόδους του. Τα αίτια των κοινωνικώνπροβλημάτων παύουν όλο και περισσότερο να ενδιαφέρουν και ταπάντα εξηγούνται με όρους βίας. Σχεδόν τα πάντα ανάγονται σε ζη-τήματα Δημόσιας Τάξης. Κι αφού λοιπόν όλα είναι βία, ανομία και ζη-τήματα δημόσιας τάξης, ποιός είναι καταλληλότερος από το ίδιο τοκράτος που ενσαρκώνει το μονοπώλιο της έννομης βίας για να ταλύσει;v Απ’ αυτή τη σκοπιά ακόμα και ο θεσμός του σχολείου, παύεινα είναι χρήσιμος με τον τρόπο που ήταν και πρέπει να ξεχειλίζει απόεπιτήρηση και πειθαρχία. Πρέπει να αποκτήσει σχέσεις με την αστυ-νομία. Κι αυτή με τη σειρά της θα πρέπει να βρει τους φίλους της (ήαλλιώς ρουφιάνους) και τους εχθρούς της, ακόμα και στο σχολικό πε-ριβάλλον. Αυτό που πρέπει να φτιαχτεί είναι μια κατάσταση πόλωσης,όπου δε θα κουνιέται φύλλο. Μάλιστα το σχολείο προσφέρεται γιαμια τέτοιου είδους μεταστροφή και για έναν ακόμη λόγο. Είναι θεσμόςαπό τον οποίο κάποια στιγμή της ζωής τους περνάνε όλοι: πλούσιοικαι φτωχοί, ντόπιοι και μετανάστες, παράνομοι και ξε-παράνομοι. Συ-νεπώς ένας ήδη έτοιμος μηχανισμός καταγραφής περιμένει την ελ-ληνική αστυνομία, η οποία τρίβει τα χέρια της μπρος στο νέο πεδίοπου της ανοίγεται, έτοιμη να αποδείξει την χρησιμότητά της!

Όσον αφορά το ζήτημα της νεολαίας και της πειθάρχησης της νε-ανικής δυσαρέσκειας, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, για προφανείςλόγους. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το κράτος κι η αστυ-νομία είναι προφανές ότι δε γουστάρουν που διάφοροι νεολαίοι «τηβλέπουν στραβά» και κατεβαίνουν για βόλτα στα εξάρχεια, ή που «τους

την βαράει» και κάνουν καταλήψεις στα σχολεία. Και δε το γουστά-ρουν καθόλου γιατί μια τέτοια συνθήκη σε συνδυασμό με το δόγμα«μπάτσοι παντού» δύναται να παράγει το πρόβλημα με την κωδικήονομασία «Γρηγορόπουλος». Η υπόθεση της δολοφονίας του 15χρο-νου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου το Δεκέμβρη του 2008 στα Εξάρχειαπλανιέται σα φάντασμα πάνω από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Έναφάντασμα που θυμίζει στους προϊστάμενους των μπάτσων τα κοινω-νικά όρια της πολιτικής της μηδενικής ανοχής και της αστυνομοκρα-τίας. Είναι δηλαδή φανερό ότι το κράτος δεν είναι έτοιμο και σε θέσηνα αμολήσει παντού μπάτσους χωρίς κοινωνικό κόστος. Δε μπορεί ναχτυπάει μαθητές σε διαδηλώσεις χωρίς να γίνεται ντόρος την άλλημέρα. Το ακραίο παράδειγμα της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου καιτων κοινωνικών συνεπειών της, επιβεβαιώνει αυτή την υπόθεση.

Αυτό στο οποίο θέλουμε να καταλήξουμε, είναι ότι το όλο θέμαπου άνοιξε με τους μπάτσους στα σχολεία, εκτός των άλλων φανε-ρώνει την αδυναμία προσέγγισης του ζητήματος από τους μπάτσουςμε τον τρόπο που θα επιθυμούσαν. Το να στέλνεις δηλαδή μπάτσουςνα ανταλλάσουν κινητά με το διευθυντή, να κάνουν έφοδο στις τουα-λέτες να δουν ποιος καπνίζει, να τρίζεις τα δόντια των 15χρονων κα-ταληψιών και άλλα πολλά, φανερώνει περισσότερο αμηχανία μπροςστο ακανθώδες ζήτημα της διαχείρισης των εφήβων παρά συγκεκρι-μένη πολιτική κατεύθυνση.

Βέβαια έτσι είναι πάντα. Κάθε επιθετική κίνηση του κράτους πα-ράγει και τους αντίστοιχους αντιπάλους του.

Μπάτσοι και στα σχολεία(κατάντησε αηδία)

1. TVXS, ‘Ενστολοι αστυνομικοί σε σχολεία με εντολή ΓΑΔΑ’, 12/2/2014

2. Καθημερινή, ‘Αντιδράσεις εκπαιδευτικών για τις «επαφές» ΕΛ.ΑΣ. – διευθυντών’,18/2/2014

3. Στο ίδιο.

4. Καθημερινή, ‘Σε δίκη 21 μαθητές επειδή ψήφισαν υπέρ κατάληψης’, 26/2/2014

5, Για μια πιο εκτενής ιστορία των θεωριών της ανομίας δείτε: περιοδικό antifa πόλε-μος ενάντια στο φόβο, τεύχ. 35, ‘Φασισμός και αντιφασισμός σήμερα, μέρος Γ΄: Η θε-ωρία της ανομίας, η ιστορία της και η επιτυχία της’ σελ. 4-5.

6. Ελευθεροτυπία, ‘Είσαι άτακτη, συλλαμβάνεσαι’, 7/3/2010

Έχετε πλάνο εκεί στην ΕΛ.ΑΣ, έτσι;

Σαφώς...

Μπας και το παρακάνουμε με το «μπάτσοι παντού» ;

Το Φεβρουάριο του 2010, η 12χρονη Αλέξα Γκονζάλες, μαθήτριασε δημοτικό σχολείο του Κουίνς της Νέας Υόρκης, συνελήφθημέσα στο σχολικό κτίριο από ένοπλους αστυνομικούς που της φό-ρεσαν χειροπέδες και την οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα τηςγειτονιάς. Το έγκλημά της ήταν ότι έγραψε με μαρκαδόρο πάνωστο θρανίο της «από δω πέρασε η Αλέξα»6. Το ζήτημα δεν πέρασεαπαρατήρητο και σε συνδυασμό με ένα παρόμοιο περιστατικό«σχολικής απειθαρχίας» ενός 15χρονου, άνοιξε έντονα ο διάλογοςστην Αμερική σχετικά με την πολιτική της «μηδενικής ανοχής» καιτο κατά πόσο είναι «σωστό» να απλωθεί στις σχολικές αυλές. Εσείςόπου λένε «σωστό» οι δημοσιογράφοι μπορείτε να βάλετε χρή-σιμο-κοινωνικά ανεκτό-κατάλληλος χειρισμός. Κατά τα άλλα τοδημοσίευμα ανέφερε πως στη Ν. Υόρκη, 5.147 άνδρες είναι εν-ταγμένοι στο «προσωπικό σχολικής ασφαλείας» έτοιμοι να φορέ-σουν χειροπέδες στους άτακτους μαθητές και βλέπουμε.

12

Page 13: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Δεν έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που το υπουργείο παιδείας ανα-κοίνωνε την αλλαγή του τρόπου εισαγωγής των μαθητών στα ΠρότυπαΠειραματικά Σχολεία (ΠΠΣ) με την καθιέρωση εξετάσεων / τεστ δεξιοτή-των, εισαγωγή που μέχρι πρότινος γίνονταν έπειτα από κλήρωση.

Τα ΠΠΣ θεωρούνται: “σχολεία “πρώτης ταχύτητας”, όπου η εκπαιδευ-τική διαδικασία ξεφεύγει από τα συνηθισμένα και στηρίζεται στην εφαρ-μογή καινοτόμων παιδαγωγικών και διδακτικών μεθόδων”1. Είναι αλήθειαπως η τακτική αυτή δε μας ξάφνιασε καθόλου, μιας και έρχεται σε από-λυτη αρμονία με την τωρινή πολιτική κατεύθυνση του ελληνικού κράτουςστον τομέα της εκπαίδευσης. Καθώς διατρέχουμε μία μακρά περίοδοόπου το μεταπολιτευτικό οικοδόμημα του εκπαιδευτικού συστήματος κα-ταρρέει μπρος τα μάτια μας, εντασσόμενο μέσα στο γενικότερο πλαίσιοαναδιάρθρωσης του καπιταλιστικού συστήματος. Η κατάρρευση αυτήείναι μία κρατική στρατηγική και δεν είναι διόλου τυχαία. Όπως και στιςυπόλοιπες δομές της μέχρι πρότινος κρατικής πρόνοιας έτσι και στο εκ-παιδευτικό σύστημα εξελίσσεται με κρατική αιγίδα ένας οργανωμένος με-τασχηματισμός του.

Αφού λοιπόν τα “απλά” δημόσια σχολεία δεν τα βγάζουν πέρα, έτσιόπως θα ’πρεπε, και αφού λεφτά για ιδιωτικά δεν υπάρχουν, θα δημιουρ-γηθούν τα κατάλληλα σχολεία για αυτούς που διψούν για γνώση. Η εί-δηση στα μέσα μαζική ενημέρωσης προβλήθηκε κάπως έτσι: “Περιζήτηταφέτος τα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία. Το μεγάλο ενδιαφέρον των γο-νιών για τον νέο τύπο σχολείων καταδεικνύεται από το ότι για 3.350 θέ-σεις υποβλήθηκαν 13.017 αιτήσεις... η ζήτηση δε από παιδιά που φοιτούνσε ιδιωτικά σχολεία είναι εντυπωσιακή”2 . Ξαφνικά λοιπόν, έπειτα από τηνεισαγωγή εξετάσεων, τα ΠΠΣ έγιναν δημοφιλή. Τόσο ξαφνικά όσο οιμεσο-αστικές οικογένειες άρχισαν να τα θεωρούν ως την καλύτερη επι-λογή για το μέλλον των τέκνων τους.

Σωστά, μόλις ανακαλύψαμε ποιοι είναι αυτοί που διψούν για γνώση.Όχι όμως για τη «γνώση» γενικά και αόριστα, αλλά για εκείνη που αποτε-λεί διαβατήριο για ταξική ανέλιξη, για κοινωνικό status, για σίγουρη θέσηεργασίας με υψηλές απολαβές. Στην άρτια γνώση, ως προϊόν μίας ποι-οτική εκπαίδευσης, είχε επενδύσει η αστική τάξη τις ελπίδες της για τα-ξική ανέλιξη καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής χάριτος. Το ίδιοσυνεχίζει να κάνει και στις μέρες μας. Μόνο που τώρα η υλική πραγματι-κότητα δεν της επιτρέπει ιδιωτικά σχολεία και κολέγια, οπότε η επένδυσηπαραμένει η ίδια και αλλάζει μοναχά το μέσο.

Πρόκειται για ένα διόλου μικρό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας πουζει ακόμη μέσα στα απολιθώματα και την “ιδεολογία” που παρήγαγε σεάλλες εποχές το εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή η ιδεολογία επιβιώνει πα-ρόλο που η υλική της βάση εξαφανίζεται. Η αλλαγή στον τρόπο εισαγωγήςτων μαθητών στα ΠΠΣ λοιδορήθηκε ως ένα είδος εξασφάλισης ποιοτικό-τερου “ανθρώπινου υλικού” και ανάγκη για επιστροφή της “δημόσιας εκ-παίδευσης” στην παλιά της αίγλη. Το πιάσαμε το υπονοούμενο. Ομετασχηματισμός πάει αγκαζέ με τους “εκλεκτούς”. Κάπως πρέπει να ξε-χωρίσει η ήρα από το σιτάρι.

Η εισαγωγή των εξετάσεων στα ΠΠΣ είναι μία από τις πολλές μορφέςεντατικοποίησης της γνώσης. Η χρησιμότητά τους έγκειται τόσο στην πε-ραιτέρω πειθάρχηση των μαθητών, από ακόμα μικρότερη ηλικία, όσο καιστην καθιέρωση όλο και πιο σκληρών φραγμών επιλογής, έχοντας σαναποτέλεσμα την αναπαραγωγή της ταξικής κοινωνίας. Κι είναι τέλος, μίααπό τις εκφάνσεις που επιφυλάσσει ο κρατικός μετασχηματισμός για τοεκπαιδευτικό σύστημα.

Τελείωσαν τα φράγκαγια ιδιωτικό και μ’ εστειλε η φαμίλια σε πειραματικό

Προφανώς και υπάρχουν φροντιστήρια ειδικευμένα

στην προετοιμασία των μαθητών για τις εισαγωγικές

εξετάσεις στα ΠΠΣ. Παράλογο;

Μην πάει ο νους σας στο κακό.Οι μαθητές της φωτογρα-φίας φοιτούν ήδη σε πειραματικά σχολεία.Προφανώς καιθεωρούν αδικία να δώσουν εξετάσεις έτσι από το που-θενά. Φανταστείτε τι ιδρώτα έριξαν οι γονείς τους ναγράφουν όλο το βράδυ με μαρκαδόρους σε χαρτόνια.

1. Περιοδικό Κ τεύχος 5362. Εφημερίδα Καθημερινή 04/4/14

13

Page 14: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

Το 1904, επί της κυβερνήσεως του Γ.Θεοτόκη, συγκροτήθηκε το ταμείο

εθνικής άμυνας που ανέλαβε την εξεύ-ρεση πόρων για την αγορά 60.000 τυ-φεκίων Μάνλιχερ. Το 1906, επί της

κυβερνήσεως πάντα του Θεοτόκη, το ταμείο εθνική άμυνας εξασφάλισεμέσω μιας σειράς διαταγμάτων πόρους για την αγορά 40.000 επιπλέον τυ-φεκίων. Ταυτοχρόνως σύναψε δάνειο 20.000.000 δραχμών για την παραγ-γελία υλικού επιστράτευσης και την κατασκευή αποθηκών. Ηχρηματοδότηση του ταμείου που εξασφαλίστηκε μέσα από δανειοδοτήσειςτα χρόνια 1907-1909 αυξήθηκε σε 77.000.000 δραχμές. Το 1909 χρονιά κατάτην οποία πρωθυπουργός ανέλαβε ο Δ. Ράλλης ο ελληνικός στρατός είχεπαραλάβει συνολικά: 100.000 Τυφέκια Μάνλιχερ, 7.000 Αραβίδες Μάνλιχερ,10 Πυροβολαρχίες ταχυβόλων, 36.000.000 φυσίγγια νέου τυφεκίου, όπωςκαι υλικό επιστράτευσης για δύναμη τριών μεραρχιών. Εντύπωση προκαλείότι η συνολική εν ενεργεία στρατιωτική δύναμη το έτος 1909 ανήρχετοστους 18.000 άντρες1.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Σημαίνουν ότι αφού βρήκαμε τα όπλα, πρέπει στησυνέχεια να βρούμε ποιοι θα επιστρατευτούν για να ηγηθούν του τσαμπουκά.Εννοείται ότι για έναν εκλεκτό του βασιλιά, σαν τον Δ. Ράλλη, και η παραμι-κρή σκέψη έπρεπε να ξεχαστεί, κι αυτό επειδή οι στρατιωτικοί κύκλοι χρέω-ναν ανοικτά στον βασιλιά (που εκείνη την περίοδο εκτελούσε χρέη αρχηγούστρατού) το φιάσκο του 1897. Για την ακρίβεια τον θεωρούσαν άχρηστο καιανίκανο να ηγηθεί του πολέμου2. Το 1909 και ενώ τα όπλα είχαν αγοραστείσίγουρα πολλοί θα θυμήθηκαν την ιστορική φράση του Σ. Δραγούμη:

Το αρχηγείον (με επικεφαλής τον διάδοχο Κων/ντινο) φεύγον εν σπουδήεκ Λάρίσης αφήκεν επί της τραπέζης τους χάρτας του Δομοκού, τους μό-νους που δεν είχαν οι Τούρκοι3.

Υπό αυτές τις συνθήκες, γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε μορφή επι-στράτευσης θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Στη συλλογική μνήμη οβασιλιάς είχε χαραχτεί ως εκείνος που, αφού προκάλεσε ένα πόλεμο τονέχασε σε μία εβδομάδα. Ήταν λοιπόν αναγκαία η ανάδυση ενός νέου πολι-τικού ανδρός, αμόλυντου από το κεντρικό πολιτικό σύστημα, ικανού να αν-τεπεξέρχεται σε επικίνδυνες καταστάσεις. Ποιος καλύτερος από τον εκΚρήτης Βενιζέλο; Βαρύς συμβολισμός, με μπόλικες δόσεις αλυτρωτισμού καιφιλελεύθερες ιδέες που συνάδουν σε ένα ιμπεριαλιστικό εθνικό αστικό κε-φάλαιο. Αν και δεν του φαινόταν, ο μικρόσωμος τύπος με το κωνικό μουσάκιήταν ο καταλληλότερος που διέθετε το ελληνικό κεφάλαιο για να διαχειρι-στεί τον επικείμενο πόλεμο. Και κάτι ακόμα. Ήταν ο καταλληλότερος για ναεπιτύχει ένα θεαματικό αστικό μετασχηματισμό.

Το 1909 λοιπόν, ο στρατιωτικός σύνδεσμος υπό την ηγεσία του ναύαρχουΖορμπά, έριξε την κυβέρνηση Ράλλη. Στις αρχές του 1912, επί πρωθυπουρ-γίας Βενιζέλου, λίγους μήνες δηλαδή πριν την έναρξη των Βαλκανικών πο-λέμων ψηφίστηκε ο νόμος 4029 που αφορούσε την παιδική και γυναικείαεργασία. Ήταν η πρώτη εν Ελλάδι εργατική νομοθεσία που καθόριζε το νο-μικό πλαίσιο για την παιδική εργασία στις βιομηχανικές και μεταλλευτικέςεπιχειρήσεις. Ο νόμος αυτός αντέγραφε αντίστοιχους ευρωπαϊκούς, και όριζεότι φοίτηση των παιδιών στα σχολεία ήταν υποχρεωτική, προκειμένου νατους επιτρέπεται να εργάζονται στις προαναφερθείσες επιχειρήσεις.

Στις 12 Νοέμβριου του 1912 ο ελληνικός στρατός μπήκε στη πολυεθνικήΘεσσαλονίκη. Ένα χρόνο μετά, στις 20 Νοεμβρίου του 1913 ο Τσιριμώκοςυπέγραψε την εισηγητική έκθεση του νέου νομοσχεδίου για την παιδεία πε-τυχαίνοντας αυτό για το οποίο πολλοί προσπάθησαν, αλλά κανείς δεν κατά-φερε: Η Ελλάδα απέκτησε για πρώτη φορά, χάρις στα δύο αυτάνομοθετήματα, συγκροτημένη «εθνική» πολιτική για την παιδεία με στόχο:«την καλλιέργειαν της εθνικής γλώσσης, ούτως ώστε να γίνωσι οι απόφοιτοιτου δημοτικού σχολείου ικανοί ορθώς και ευχερώς […] να επικοινωνώσι ούτωπρος τους ομοεθνείς των».

Ελλάς- Σερβία συμμαχία

Στις αρχές Μαΐου του 1861 ο σέρβος πρωθυπουργός Ilija Garašanin απέστειλεένα μυστικό υπόμνημα στον πρίγκιπα της χώρας Mihailo Obrenović. Ο σέρβοςπρωθυπουργός αιτούνταν από τον πρίγκιπα την οργάνωση μιας διπλωματικήςαποστολής στην Ελλάδα με σκοπό τη σύναψη συμφώνου φιλίας. Το νόηματου υπομνήματος θα μπορούσε να συμπυκνωθεί ως εξής: «Και εμείς και ηΕλλάδα, είμαστε σε κοινή θέση, γιατί προς το παρόν μας «προσέχουν» άλλοι.Και μας «προσέχουν» επειδή και εμείς και η Ελλάδα επιδιώκουμε την εδαφική

προσάρτηση περιοχών της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η επιδίωξή μας έχεικοινό ιδεολογικό υπόβαθρο: κατά τη γνώμη μας υπάρχουν περιοχές της οθω-μανικής αυτοκρατορίας, εντός των οποίων ο «δικός» μας πληθυσμός πλει-οψηφεί. Συνεπώς λοιπόν τα εδάφη αυτά θα έπρεπε να ανήκουν στο σερβικόκαι στο ελληνικό κράτος αντίστοιχα. Αν αυτοί που μας προσέχουν καταλά-βουν ότι είμαστε ανίκανοι να τα κατακτήσουμε, τότε υπάρχει ο κίνδυνος ηΟθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και «άλλοι» να μας καταπιούν. Μια συμμαχίαμε την Ελλάδα είναι περισσότερο από αναγκαία, στο βαθμό που επείγει μιαεπίθεση στην οθωμανική αυτοκρατορία4.

Με άλλα λόγια, οι νεκρανεστημένοι Βρούτοι της Γαλλικής επανάστασης,αφού θέρισαν τα κεφάλια που για αιώνες φύτρωναν στη φεουδαρχική γη,συντρίφθηκαν στις αχανείς στέπες της φεουδαρχικής Ρωσίας, αφήνονταςανολοκλήρωτο το έργο της καταστροφής της φεουδαρχικής ιδιοκτησίας5.Ρωσία και οθωμανική αυτοκρατορία και οι δύο τεράστιων διαστάσεων ημι-φεουδαρχικές αυτοκρατορίες με πλούσιες πλουτοπαραγωγικές πηγές και τε-ράστια εσωτερική αγορά έκαστη, περίμεναν τη σειρά τους. Ο γεωστρατηγικόςπροσανατολισμός της Ελλάδας και της Σερβίας επέβαλε εκείνη την εποχήτην ενσωμάτωση εδαφών της, υπό διάλυση, Οθωμανικής αυτοκρατορίας.Επέβαλε παράλληλα τη δημιουργία ενός σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος.Η ανεξάρτητη κρατική τους υπόσταση θα ετίθετο εν αμφιβόλω, αν οι προ-σανατολισμοί τους δεν ευοδώνονταν.

Αναφέρουμε όλα τα παραπάνω, στο βαθμό που σκιαγραφούν το πρό-βλημα το οποίο κλήθηκε να λύσει η κυβέρνηση Βενιζέλου. Και ορίστε τοπρόβλημα:

[…] οι κεφαλαιοκράτες υιοθετώντας ως βασική αρχή την ελαχιστοποί-ηση του επιχειρηματικού κινδύνου, κατένειμαν τα κεφάλαιά τους ανά-μεσα σε επενδυτικές δραστηριότητες, κυρίως στον τομέα του εμπορίου,σε προσοδοφόρες τοποθετήσεις, στη γη ή σε χρεόγραφα, σε κερδοσκο-πικά χρηματιστηριακά παιχνίδια, ακόμη και στην αποθησαύριση πολύτι-μων αντικειμένων. Για το λόγο αυτό, επόμενο ήταν να αποφεύγεται-εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- η δέσμευση χρημάτων σε βιομηχανικέςεπιχειρήσεις που απαιτούσαν σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίου, οιοποίες επιπλέον απέφεραν μικρότερο ποσοστό κέρδους […] και μάλισταείχαν μακροπρόθεσμες αποδόσεις6.

Με άλλα λόγια δηλαδή: Πως θα δημιουργήσεις κατάλληλο αστικό περι-βάλλον όταν η άρχουσα τάξη σου είναι ένα συνονθύλευμα κατσαπλιάδικωνεμπορικών δραστηριοτήτων και ημιφεουδαρχικών καταλοίπων; Και κυρίως:πως θα υπερασπιστείς το γεωστρατηγικό σου ρόλο, όταν ο αρχηγός τουστρατού (που τυγχάνει να είναι και αρχηγός του κράτους…) φεύγει τρέχον-τας αφήνοντας πίσω του πολύτιμους χάρτες για την έκβαση του πολέμου;Αυτά ήταν τα ζητήματα που η εγχώρια αστική τάξη έπρεπε να λύσει άμεσα,αν ήθελε να συνεχίσει να απολαμβάνει τα προνόμια της ανεξαρτησίας της.

Λίγα λόγια για την βιομηχανική ανάπτυξη made in greece

Ηεμφάνιση της βαριάς βιομηχανίας στη νοτιότερη απόληξη της βαλκα-νικής χερσονήσου (για το ελληνικό κράτος μιλάμε…), δεν ήταν το

αποτέλεσμα ενός μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού της αστικήςτάξης. Πολύ περισσότερο δεν υπήρξε το προϊόν βαθιών ιστορικών και κοι-νωνικών μεταβολών. Μπορεί στην Αγγλία του 18ου αιώνα ο Ure να δια-φήμιζε την εργαλειομηχανή του Ουάιτ ως το τεχνικό θαύμα που θαπάτασσε την εργασιακή ανταρσία του εργάτη τεχνίτη της μανουφακτού-ρας, όμως για να καταλάβουμε και να ερμηνεύσουμε το ελληνικό παρά-δειγμα θα χρειαστούμε άλλα εργαλεία.

Στην Ελλάδα τα πρώτα δειλά βήματα της εκβιομηχάνισης της παραγωγήςέγιναν γύρω στο 1870. Υπήρξαν περισσότερο αποτέλεσμα επενδυτικών προ-οπτικών σε ευνοϊκές συγκυρίες, παρά η κατάληξη μιας μακροπρόθεσμης στό-χευσης. Αν και δεν είναι του παρόντος, αυτή η ευνοϊκή συγκυρία δεν ήτανάλλη από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο και τη διεθνή κρίση του βαμβα-κιού. Εκεί θα πρέπει να εντοπίσουμε τους λόγους για τους οποίους, τουλά-χιστον μέχρι το 1920, η βιομηχανία βαμβακοπροϊόντων ήταν η πρώτη σεέκταση βιομηχανία στην Ελλάδα7.

Η βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα, είχε να αντιμετωπίσει κι έναακόμη πρόβλημα: το πεδίο της ήταν μια μικρή εσωτερική αγορά που επιπλέονήταν γεωγραφικά κατακερματισμένη. Κατά βάση βέβαια το πρόβλημα είχε νακάνει τη μικρή απήχηση που είχαν τα βιομηχανικά προϊόντα στη μεγάλη μάζατου ελληνικού πληθυσμού, που στην πλειοψηφία του ήταν αγροτικός. Το

Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς

προς τους ομοεθνείς των

14

Ο νόμος του 1912 περί παιδικής εργασίας και οι ανομοιογενείς πληθυσμοί στην Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα

Page 15: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

πρόβλημα αυτό είχε σημασία, γιατί η ελληνική βιομηχανική παραγωγή προ-φανώς δεν είχε διεθνείς βλέψεις, αλλά απλώς στόχευε στην εσωτερικήαγορά, που όμως ήταν ανύπαρκτη. Κατά τα άλλα, τα προβλήματα δεν είχαντέλος: η ελληνική βιομηχανική μονάδα ήταν μικρή σε έκταση και διεσπαρ-μένη στο χώρο, συνεπώς δεν ήταν σε θέση να φέρνει σε πέρας στο εσωτερικότης όλα τα αναγκαία στάδια της παραγωγής. Εξαρτιόταν αναγκαστικά από έναπλήθος μικροεργαστηρίων, που διατάσσονταν πέριξ του εργοστασίου, με αν-τικείμενο την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Μικρές εγκαταστάσεις λοιπόν καιδιασπορά στο χώρο, με άλλα λόγια εξάρτηση από την μικροιδιοκτησία.

Ωστόσο, παρά την μικρή της έκταση και τις όποιες γενεαλογικές της ιδι-αιτερότητες, δεν πρέπει να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι στις αρχές του20ου η βαριά βιομηχανία ήταν ανύπαρκτη στην Ελλάδα. Όπως παντού στοκόσμο, έτσι και εδώ, οι πρώτοι που εντάχθηκαν στη μηχανική παραγωγή ήταντα παιδιά και οι γυναίκες. Από τα ελάχιστα στοιχεία που μπορέσαμε να βρούμε(με δεδομένο ότι οι συστηματικές απογραφές του πληθυσμού ξεκινάνε το1930) γνωρίζουμε ότι το 1875, πριν την μεγάλη ύφεση του 1875-85, στις κλω-στοϋφαντουργικές επιχειρήσεις του Πειραιά απασχολούνται γύρω στις 3.000ανειδίκευτες γυναίκες εργάτριες8. Κι εντωμεταξύ, καθ’ όλη τη πρώτη δεκαετίατου 20ου αιώνα, ξεσπούσαν εδώ κι εκεί αγώνες των εργατών/τριων στην κα-πνοβιομηχανία για τον περιορισμό της χρήσης παιδικής εργασίας9.

Αλλά και στη βυρσοδεψία, δηλαδή σ’ έναν ακόμα κλάδο που απασχο-λούνταν μαζικά ανήλικοι προλετάριοι, ίσχυαν τα εξής:

Οι εργάται υποχρεούνται να διημερεύουν βουτηγμένοι εις τα νερά, εντόςτων οποίων επεξεργάζονται τα δέρματα και είναι διαρκώς εκτεθειμένοιεις δολοφόνα ρεύματα αέρος, αναγκαία δια την εργασία, ένεκα τωνοποίων υφίστανται συχνάς προσβολάς πλευρίτιδων ή πνευμονιών, αιοποίαι καταλήγουν πολλάκις εις φθίσιν10.

Συμπέρασμα; Είναι μεγάλο το ρίσκο για να ξεκινήσεις πολυετή πόλεμομε επίδικο τη Θεσσαλονίκη, τη στιγμή που η εσωτερική αγορά και οι παρα-γωγικές υποδομές βρίσκονται σε νηπιακό στάδιο ανάπτυξης, και τα εργατάκιασου παθαίνουν φθίσιν από τα 15. Κι όμως είναι ένα ρίσκο που έπρεπε να ανα-ληφθεί. Γιατί από τη μια, με την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης εδραιωνότανη γεωστρατηγική θέση του ελληνικού κράτους, κι από την άλλη, η εσωτερικήτης αγορά και οι παραγωγικές υποδομές της, είναι πιθανόν να φάνταζαν σταμάτια των Βενιζελικών ως λύση για διάφορα «χρόνια προβλήματα».

Ο νόμος 4029, περί της παιδικής και γυναικείας εργασίας

Οπρώτος νόμος με αντικείμενο την παιδική και γυναικεία εργασία κατατέ-θηκε το 1912 και αφορούσε την παιδική εργασία στη βιομηχανία. Η παι-

δική εργασία στην αγροτική παραγωγή και στον παραγωγικό κύκλο τηςοικογενειακής μικροεπιχείρησης εξαιρέθηκε από το πεδίο ισχύος του νόμου,προφανώς επειδή στα μάτια του νομοθέτη αποτελούσαν αναγκαίο όρο δια-τήρησης της μικροϊδιοκτησίας. Έχει τη σημασία του ότι τον Ιανουάριου του1912, δέκα μήνες δηλαδή πριν την έναρξη των βαλκανικών πολέμων, ο νο-μοθέτης προνόησε για τη διατήρηση της μικροϊδιοκτησίας. Ο νόμος όριζε ότι:α) απαγορευόταν η χρησιμοποίηση παιδιών κάτω των 10 χρονών σε βιομη-χανικές, βιοτεχνικές, μεταλλευτικές και οικοδομικές επιχειρήσεις β) η κατοχήπιστοποιητικού φοίτησης σε κάποιο σχολείο ήταν απαραίτητη προϋπόθεσηγια την μίσθωση ανηλίκων άνω των 10 χρονών στις προαναφερθείσες επι-χειρήσεις γ) συγκροτούνταν ειδικά σώματα επιθεωρητών εργασίας, με αρ-μοδιότητα να ελέγχουν την τήρηση του νόμου από τους αγοραστές τηςπαιδικής εργατικής δύναμης.

Τόσο η χρονική, όσο και η γενική συγκυρία ψήφισης του νόμου επιτρέ-πουν την εξαγωγή δυο συμπερασμάτων: α) Ο νόμος 4029 στόχευε στη μεί-ωση της παραγωγικής κατανάλωσης της παιδικής εργασίας, ως απαραίτητηπροϋπόθεση της αναπαραγωγής του στρατιωτικού δυναμικού σε καιρό πα-ρατεταμένου πολέμου. Η προχειρότητα με την οποία καταρτίστηκε το σύμ-φωνο συμμαχίας ανάμεσα στο ελληνικό, το σερβικό και το βουλγαρικόκράτος δεν ήταν τυχαία. Αφού ξεμπέρδευαν με την οθωμανική αυτοκρατο-ρία, τα κράτη αυτά σκόπευαν να λογαριαστούν αναμεταξύ τους β) Το ελλη-νικό κράτος γνωρίζοντας ότι το επίδικο του πολέμου ήταν η προσάρτησηπεριοχών της υπό διάλυση οθωμανικής αυτοκρατορίας, καταλάβαινε ότι σεπερίπτωση της όποιας νίκης θα είχε να διαχειριστεί ανομοιογενείς πληθυ-σμιακές ομάδες. Αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες το ελληνικό κράτος όφειλενα τις ομογενοποιήσει μέσω της γλώσσας για τρεις λόγους: Πρώτον για ναομογενοποιήσει την αγορά, δηλαδή για να δημιουργήσει για πρώτη φοράεθνική εσωτερική αγορά συγκεντρωμένη σε αστικό χώρο (Θεσσαλονίκη),δεύτερον, ομογενοποιώντας τον πληθυσμό μειώνει τις πιθανότητες,το βουλ-γάρικο κράτος (αλλά και άλλοι) να εγείρουν πληθυσμιακό ζήτημα στο μέλ-λον,και τρίτον γιατί ευθύς εξ’ εξαρχής (ήδη από το 1912), το ελληνικόκράτος είχε καταστρώσει την πολιτική του για την τύχη αυτών των ανομοι-ογενών πληθυσμών: σκόπευε να τους κάνει εργάτες και εργάτριες. Να ολόγος για τον οποίο, ήδη από το 1912 επεξεργάστηκε ένα νόμο για το ανή-λικο διεθνές προλεταριάτο, που αφορούσε την υποχρεωτική του ένταξη σεελληνικό σχολείο. Αν θέλει να έχει δουλειά, δηλαδή αν θέλει να επιβιώνει,ένας ανήλικος προλετάριος ήταν υποχρεωμένος να φοιτά στο ελληνικό σχο-λείο. Εκεί, όπως είπε ο Τσιριμώκος ένα χρόνο μετά, θα εκπαιδεύεται:ορθώς και ευχερώς να επικοινωνώσι ούτω προς τους ομοεθνείς των.

1. Έκθεσις της Πολεμικής Ιστορίας των Ελλήνων, έκδοση 1970 ΓΕΣ.2. Βλ. Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, εκδόσεις αφών Τολίδη. 3. Το ίδιο, απόσπασμα από το εισηγητικό υπόμνημα του Σ. Δραγούμη στην αρμόδια

επιτροπή της βουλής του 1897, για τον καθορισμό των υπαιτίων περί της «τρομακτι-κής ήττας» του ελληνικού στρατού

4. Vladislav B. Sotirovie, Serbia’s Diplomatic Preparations for the Creation of theFirst Balkan Alliance, 1861-64, Serbian Studies: Journal of the North American Societyfor Serbian Studies 22(1): 159–78, 2008. Βλ. επίσης σχετικά Η προγραμματική βάσητης σερβικής εθνικής πολιτικής, Κατσαροπούλου Μελπομένη. 5. Βλ. Καρλ Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη.6. Μιχάλης Ρηγίνος, Μορφές παιδικής εργασίας στη βιομηχανία και τη βιοτεχνία

1870-1940, σελ. 857. Λεωνίδας Φ. Καλλιβρετάκης, Το ελληνικό βαμβάκι στη συγκυρία του αμερικάνικου

εμφυλίου πολέμου, περιοδικό Historica, διπλό τεύχος Ιούνιος- Δεκέμβριος 1987.8. Μιχάλης Ρηγίνος, Μορφές παιδικής εργασίας στη βιομηχανία και τη βιοτεχνία

1870-1940, σελ.36-399. Λήδα Παπαστεφανάκη, Εργασία τεχνολογία και φύλο στην ελληνική βιομηχανία,

η κλωστοϋφαντουργία του Πειραιά, 1870- 1940, πανεπιστημιακές εκδόσεις κρήτης 10. Βλ. σχετικά Κορδάτος, Η ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. 11. Το απόσπασμα το βρήκαμε στο: Η Απαγορευμένη γλώσσα, του Τάσου Κωστό-

πουλου 12. Σήφης Μπουζάκης, Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, εκδόσεις

Gutenberg, σελ. 499

15

«Όταν έλθει ο μέγας πόλεμος, ως αφεύκτως θα συμβεί μετά τινα έτη,η Μακεδονία θα γίνη ελληνική ή βουλγάρικη κατά τον νικήσαντα […]Αν ημείς την λάβωμεν, θα τους κάνωμεν όλους έλληνας - ΧαρίλαοςΤρικούπης, 1889, συνέντευξη στην εφ. Manchester Guardian11

Τό δημοτικόν σχολεῖον σκοπόν ἔχει πρός τῆ διαπλάση τοῦ χαρακτῆρος […] Ἡ μόρ-φωσις αὔτη περιλαμβάνει πρῶτον μέν τήν καλλιέργειαν καὶ ἐμπέδωσιν τῆς ἐθνικήςγλώσσης, οὔτως ὤστε νά γίνωσιν οἰ ἀπόφοιτοι τοῦ δημοτικοῦ σχολείου ἰκανοί ὀρθῶςμέν καί ἐυχερῶς […] νά ἐπικοινωνῶσι οὔτω πρός τούς ὀμοεθνείς των […]Ιωάννης Δ. Τσιριμώκος, - απόσπασμα από το εισηγητικό κείμενο του προς ψήφισηνομοσχεδίου της εκπαιδευτικής μεταρρυθμίσεως του 191312.

Page 16: Τεύχος 2 5/2014€¦ · Τεύχος 2 5/2014 Να επικοινωνώσι ορθώς και ευχερώς προς τους ομοεθνείς των Ο νόμος του

“Εάν το σύνθημα αυτό σημαίνει“Εάν το σύνθημα αυτό σημαίνειότι η Σορβόννηότι η Σορβόννη

δεν ανήκει στην αστυνομία, είναιδεν ανήκει στην αστυνομία, είναισωστό. σωστό.

Ωστόσο η Σορβόννη δεν ανήκει μόνοΩστόσο η Σορβόννη δεν ανήκει μόνοστους φοιτητές, στους φοιτητές,

ανήκει εξ ίσου και στους καθηγητές της, ανήκει εξ ίσου και στους καθηγητές της, καθώς και την διοίκηση τουκαθώς και την διοίκηση του

πανεπιστημίου (...)”πανεπιστημίου (...)”

Σε αυτό το τεύχος

δεν είπαμε κουβέντα για

τα ΕΑΑΚ

Οπότε είπαμε να επανορθώσουμε!

Ο Louis Althusser, πνευματικός πατέρας των ΕΑΑΚ, σχολιάζειτο σύνθημα «Η Σορβόννη στους φοιτητές», 1964

Εικονογράφηση: Εικόνες που εμφανίζονται όταν γκουγκλάρεις «Luis Althusser»

Σουρεαλισμός 3