ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ«Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης»

Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα ΑρχιτεκτόνωνΚαθηγητής Μιχαήλ Ε. Νομικός

«Οι Σπουδές στην Αρχιτεκτονική»

Δεκέμβριος 2010

Αιγυπτιακός πολιτισμός - Πυραμίδες

πολιτισμός των Ίνκας – Macchu Picchu

πολιτισμός της Κίνας - Παγώδες

πολιτισμός της Ινδίας – Taj - Mahal

Παρθενώνας - Ικτίνος και Καλλικράτης Αγία Σοφία – Ανθέμιος και Ισίδωρος

Μεσαίωνας Αναγέννηση

Leonardo da VinciΟ κλασσικός μηχανικός της Αναγέννησης (ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτων, μουσικός, ανατόμος, εφευρέτης)

1919οςος αιώναςαιώναςΝέοι τύποι κτιρίων, κτίρια

εκθέσεων, στεγασμένες αγορέςστέγαστρα σιδηροδρομικών

σταθμών κλπ.

Le Corbusier, πρωτεργάτηςτης μοντέρνας αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας

Sadiago Calatrava

Οι σπουδές του αρχιτέκτονα περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα γνωστικών πεδίων:

• αρχιτεκτονικήαρχιτεκτονική σύνθεσησύνθεση

•• τεχνικήτεχνική καικαι τεχνολογίατεχνολογία τωντων κατασκευώνκατασκευών

•• τέχνητέχνη καικαι τηντην αισθητικήαισθητική

•• κοινωνικέςκοινωνικές καικαι ανθρωπιστικέςανθρωπιστικές επιστήμεςεπιστήμες

•• προστασίαπροστασία τουτου φυσικούφυσικού καικαι ανθρωπογενούςανθρωπογενούς περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος

ΗΗ εκπαίδευσηεκπαίδευση τουτου αρχιτέκτονααρχιτέκτονα

Η εκπαίδευση του αρχιτέκτονα στα Πολυτεχνεία της χώρας και ιδιαίτερα στο Τμήμα Αρχιτεκτόνωντης Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ είναι πενταετής. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται:

• σεσε ζητήματαζητήματα αρχιτεκτονικήςαρχιτεκτονικής σύνθεσηςσύνθεσης,, δηλαδή στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμόκτιριακών έργων, τόσο από λειτουργική, όσο και από αισθητική άποψη.

Τα έργα αυτά είναι κάθε είδους κατοικίες, καθώς και ειδικά κτίρια όπως σχολεία, νοσοκομεία, θέατρα κλπ.

• στηνστην οικοδομικήοικοδομική τεχνολογίατεχνολογία,, δηλαδή στα υλικά και τους τρόπους δόμησης.

• σεσε ζητήματαζητήματα αστικούαστικού σχεδιασμούσχεδιασμού καικαι αρχιτεκτονικήςαρχιτεκτονικής τοπίουτοπίου,,δηλαδή στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος,

όπως σχεδιασμό περιοχών, πλατειών, πάρκων κλπ.

• στονστον πολεοδομικόπολεοδομικό καικαι χωροταξικόχωροταξικό σχεδιασμόσχεδιασμό,,δηλαδή στο σχεδιασμό των πόλεων και των οικισμών.

• στηστη διατήρησηδιατήρηση καικαι αποκατάστασηαποκατάσταση τηςτης αρχιτεκτονικήςαρχιτεκτονικής κληρονομιάςκληρονομιάς,,δηλαδή των ιστορικών διατηρητέων κτιρίων και συνόλων.

• στιςστις καλέςκαλές τέχνεςτέχνες δηλαδή τη ζωγραφική και τη γλυπτική

• στοστο βιομηχανικόβιομηχανικό σχεδιασμόσχεδιασμό, δηλαδή το σχεδιασμό αντικειμένων καθημερινής χρήσης

ΗΗ εκπαίδευσηεκπαίδευση τουτου αρχιτέκτονααρχιτέκτονα

θεωρητικές γνώσεις πάνω:

•• στηνστην ιστορίαιστορία τηςτης αρχιτεκτονικήςαρχιτεκτονικής

•• στηνστην ιστορίαιστορία τηςτης ΤέχνηςΤέχνης

•• στηνστην ιστορίαιστορία τηςτης πόληςπόλης καικαι τηςτης πολεοδομίαςπολεοδομίας

•• σεσε στοιχείαστοιχεία φιλοσοφίαςφιλοσοφίας

•• στηνστην κοινωνιολογίακοινωνιολογία

ΗΗ εκπαίδευσηεκπαίδευση τουτου αρχιτέκτονααρχιτέκτονα

Οι μεταπτυχιακές επαγγελματικές εξειδικεύσεις του αρχιτέκτονα μηχανικούμπορούν να ομαδοποιηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

•• ΠολεοδομίαΠολεοδομία, , χωροταξίαχωροταξία

•• ΑποκατάστασηΑποκατάσταση καικαι επανάχρησηεπανάχρηση ιστορικώνιστορικών κτιρίωνκτιρίων καικαι συνόλωνσυνόλων

•• ΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική τοπίουτοπίου

•• ΜουσειολογίαΜουσειολογία

•• ΕνεργειακόΕνεργειακό σχεδιασμόσχεδιασμό

•• ΒιομηχανικόΒιομηχανικό σχεδιασμόσχεδιασμό

•• ΨηφιακόΨηφιακό σχεδιασμόσχεδιασμό

•• ΘεωρίαΘεωρία καικαι ιστορίαιστορία τηςτης αρχιτεκτονικήςαρχιτεκτονικής καικαι άλλαάλλα..

ΗΗ μεταπτυχιακήμεταπτυχιακή εκπαίδευσηεκπαίδευση τουτου αρχιτέκτονααρχιτέκτονα

Στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ λειτουργούν εδώ και 12 χρόνια τρία ΔιατμηματικάΜεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών τα οποία μπορούν να παρακολουθήσουν οι αρχιτέκτονες

μηχανικοί:

•• ΔιατήρησηΔιατήρηση καικαι αποκατάστασηαποκατάσταση μνημείωνμνημείων πολιτισμούπολιτισμού

•• ΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική τοπίουτοπίου

•• ΜουσειολογίαΜουσειολογία

ΗΗ μεταπτυχιακήμεταπτυχιακή εκπαίδευσηεκπαίδευση τουτου αρχιτέκτονααρχιτέκτονα

Renzo Piano

Ένα από τα ακράδαντα πιστεύω τουαρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη είναι ότι:

«…ο αρχιτέκτοναςπρέπει να έχει την καρδιά του στονουρανό και τα πόδια του στη γη…».

Το επάγγελμα του αρχιτέκτονα έχει πολλές διεξόδους. Ο αρχιτέκτων μπορεί να είναι

:

•• ελεύθεροςελεύθερος επαγγελματίαςεπαγγελματίας μελετητήςμελετητήςιδιωτικώνιδιωτικών έργωνέργων

•• μελετητήςμελετητής δημοσίωνδημοσίων έργωνέργων

•• κατασκευαστήςκατασκευαστής

•• στέλεχοςστέλεχος επιχειρήσεωνεπιχειρήσεων στονστον ιδιωτικόιδιωτικόκαικαι δημόσιοδημόσιο τομέατομέα

•• ερευνητήςερευνητής καικαι πανεπιστημιακόςπανεπιστημιακόςδάσκαλοςδάσκαλος

ΕπαγγελματικέςΕπαγγελματικές διέξοδοιδιέξοδοι

Oscar Nyemayer Brazilia

«…Διάλεξε ένα επάγγελμα που να σ’ αρέσεικαι δεν θα δουλέψεις ποτέ στη ζωή σου…»

Confucius (551-479 BC)

1

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ «Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης» Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Καθηγητής Μιχαήλ Ε. Νομικός

Στην ιστορία της ανθρωπότητας η Αρχιτεκτονική έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο.

Όπως γνωρίζετε και από τις σπουδές σας στο Λύκειο, όταν εξετάζουμε τον πολιτισμό ενός τόπου, ένα από τα πρώτα στοιχεία που μελετάμε είναι η Αρχιτεκτονική που δημιουργήθηκε στον τόπο αυτό.

Συνεπώς η Αρχιτεκτονική μαζί με τις άλλες δραστηριότητες μιας κοινωνίας καθόρισε τον πολιτισμό των κοινωνιών σε όλες τις χρονικές περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας.

Διεθνώς γνωστά μνημεία όπως ο Παρθενώνας και η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη συνδέθηκαν με τα ονόματα των αρχιτεκτόνων που τα δημιούργησαν: Ικτίνος και Καλλικράτης για τον Παρθενώνα, Ανθέμιος και Ισίδωρος για την Αγία Σοφία.

Το επάγγελμα του αρχιτέκτονα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα επαγγέλματα και κατά τις επόμενες ιστορικές περιόδους του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης και η μορφή του αρχιτέκτονα κυριαρχούσε στη διαμόρφωση του κτισμένου περιβάλλοντος είτε ως πρωτομάστορας είτε ως εφευρέτης μηχανικός όπως ο Leonardo Da Vinci.

Μετά τη βιομηχανική επανάσταση η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας υπήρξε καθοριστική για την οικοδομική τέχνη. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη για την ίδρυση πανεπιστημιακών σχολών, οι οποίες προετοίμαζαν τους νέους μηχανικούς, ώστε να ανταποκριθούν στις ταχύτατα εξελισσόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας. Ο αρχιτέκτονας και σ’ αυτή την περίοδο έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη σύλληψη και στη δημιουργία νέων μορφών και τύπων κτιρίων όσο και στη μορφή των σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Ο ρόλος του μετά την περίοδο αυτή μετασχηματίστηκε σε υπεύθυνο για τον συντονισμό των διαφόρων επί μέρους επιστημονικών ειδικοτήτων. Η μορφή του αρχιτέκτονα ήταν ως ο μαέστρος της ορχήστρας που συντόνιζε τους επί μέρους εκτελεστές, και ήταν υπεύθυνος για το τελικό αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας.

Έτσι λοιπόν διαχρονικά ο αρχιτέκτονας υπήρξε ο δημιουργός των σύγχρονων πόλεων, των νέων τύπων κτιρίων, του δημόσιου χώρου και γενικότερα του περιβάλλοντος και με αυτή την έννοια επηρέασε την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Στις μέρες μας, στον αιώνα της εξειδίκευσης, η δημιουργία του κτισμένου περιβάλλοντος δεν επηρεάζεται αποκλειστικά και μόνο από τον αρχιτέκτονα μηχανικό. Συνδιαμορφώνεται από μια σειρά επιστημονικών ειδικοτήτων

2

κυρίως των Πολυτεχνικών Σχολών και όχι μόνο. Ωστόσο η μορφή του αρχιτέκτονα εξακολουθεί να είναι κυρίαρχη τόσο στη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων όσο και στην υλοποίηση των έργων.

Οι σπουδές του αρχιτέκτονα περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα γνωστικών πεδίων που αφορούν στην αρχιτεκτονική σύνθεση, την τεχνική και τεχνολογία των κατασκευών αλλά και στην τέχνη και την αισθητική, τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες καθώς και στην προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, που τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει ιδιαίτερη αξία.

Η εκπαίδευση του αρχιτέκτονα στα πολυτεχνεία της χώρας και ιδιαίτερα στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ είναι πενταετής. Οι φοιτητές κατά τη διάρκεια των σπουδών τους εκπαιδεύονται:

• Σε ζητήματα αρχιτεκτονικής σύνθεσης, δηλαδή στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό κτιριακών έργων, τόσο από λειτουργική, όσο και από αισθητική άποψη. Τα έργα αυτά είναι κάθε είδους κατοικίες, καθώς και ειδικά κτίρια όπως σχολεία, νοσοκομεία, θέατρα κλπ.

• Στην οικοδομική τεχνολογία, δηλαδή στα υλικά και τους τρόπους δόμησης.

• Σε ζητήματα αστικού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής τοπίου, δηλαδή στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος, όπως σχεδιασμό περιοχών, πλατειών, πάρκων κλπ.

• Στον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, δηλαδή στο σχεδιασμό των πόλεων και των οικισμών.

• Στη διατήρηση και αποκατάσταση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, δηλαδή των ιστορικών διατηρητέων κτιρίων και συνόλων.

• Στις καλές τέχνες δηλαδή τη ζωγραφική και τη γλυπτική

• Καθώς και στο βιομηχανικό σχεδιασμό, δηλαδή το σχεδιασμό αντικειμένων καθημερινής χρήσης

Όλες αυτές οι δεξιότητες καλλιεργούνται παράλληλα με θεωρητικές γνώσεις πάνω:

• Στην ιστορία της αρχιτεκτονικής

• Στην ιστορία της Τέχνης

• Στην ιστορία της πόλης και της πολεοδομίας

• Στοιχεία φιλοσοφίας

• Την κοινωνιολογία κλπ

3

Οι φοιτητές-τριες κατά τη διάρκεια των σπουδών τους έχουν τη δυνατότητα να ενβαθύνουν σε ορισμένους από τους παραπάνω τομείς είτε επιλέγοντας ειδικά μαθήματα είτε εκπονώντας ερευνητικές εργασίες και τέλος της διπλωματικής τους εργασία.

Οι φοιτητές-τριες κατά τη διάρκεια των σπουδών τους εκπονούν σειρά από εργασίες μέσω των οποίων ασκούνται και καλλιεργούν τις δεξιότητές τους μέσω ατομικών και ομαδικών εργαστηριακών μαθημάτων (studios), ατομικών και ομαδικών εργασιών θεωρητικού χαρακτήρα και ενδιάμεσων και τελικών παρουσιάσεων των εργασιών τους σε όλα τα στάδια των σπουδών.

Μετά το πέρας των προπτυχιακών σπουδών και την απόκτηση του διπλώματος του αρχιτέκτονα μηχανικού, οι απόφοιτοι μπορούν να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακές σπουδές είτε σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών που λειτουργούν στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ., είτε σε άλλα μεταπτυχιακά προγράμματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Οι Μεταπτυχιακές επαγγελματικές εξειδικεύσεις του αρχιτέκτονα μηχανικού μπορούν να ομαδοποιηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

• Πολεοδομία, χωροταξία

• Αποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών πόλεων και κτιρίων

• Αρχιτεκτονική τοπίου

• Μουσειολογία

• Ενεργειακό σχεδιασμό

• Βιομηχανικό σχεδιασμό

• Ψηφιακό σχεδιασμό

• Θεωρία και ιστορία της αρχιτεκτονικής και άλλα.

Στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ λειτουργούν εδώ και 12 χρόνια τρία Διατμηματικά Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών τα οποία μπορούν να παρακολουθήσουν οι αρχιτέκτονες μηχανικοί:

• Διατήρηση και αποκατάσταση μνημείων πολιτισμού

• Αρχιτεκτονική τοπίου

• Μουσειολογία

Τα προγράμματα αυτά έχουν διάρκεια 2 ετών. Απόφοιτοι των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων σπουδών μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους

4

εκπονώντας τη διδακτορική τους διατριβή, η οποία διαρκεί κατ’ ελάχιστον 3 χρόνια.

Μετά από όλα αυτά θα αναρωτιέστε ποιο είναι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα;

Με δυο λόγια ο αρχιτέκτονας είναι ο δημιουργός που έχει στο μυαλό του τη βελτίωση του περιβάλλοντος και της καθημερινότητας του ανθρώπου. Δεν είναι μόνο ο τεχνοκράτης που επιλύει συγκεκριμένα προβλήματα. Πρέπει να έχει όραμα για την κοινωνία και το περιβάλλον. Συνεπώς είναι απαραίτητο να αποκτήσει πολύπλευρη παιδεία, η οποία θα τον καταστήσει ικανό να ανταποκριθεί στις υψηλές προδιαγραφές του επαγγέλματός του.

Απαραίτητη λοιπόν προϋπόθεση για έναν καλό αρχιτέκτονα είναι κατ’ αρχήν η αγάπη και η αφοσίωση στη δουλειά του και η διαρκής και ακούραστη ενημέρωση και εξάσκηση των ικανοτήτων του.

Το επάγγελμα του αρχιτέκτονα έχει πολλές διεξόδους. Ο αρχιτέκτων μπορεί να είναι:

• Ελεύθερος επαγγελματίας μελετητής ιδιωτικών έργων

• μελετητής δημοσίων έργων

• κατασκευαστής

• στέλεχος επιχειρήσεων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

• ερευνητής και πανεπιστημιακός δάσκαλος

Το μεγάλο φάσμα των επαγγελματικών δεξιοτήτων του αρχιτέκτονα του επιτρέπουν να προσαρμόζεται σε διάφορες συνθήκες επαγγελματικής απασχόλησης. Συνεπώς μπορεί να βρει πολλές διεξόδους στην αγορά εργασίας.

Για να πετύχετε όμως ως αρχιτέκτονες θα πρέπει να το θέλετε πολύ. Πρέπει να αντιμετωπίσετε την άσκηση της αρχιτεκτονικής, όχι μόνο ως επάγγελμα αλλά ως μια ενδιαφέρουσα ενασχόληση που συμβάλλει στη βελτίωση του περιβάλλοντός μας και ως ένα λειτούργημα προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο.

Με άλλα λόγια όπως είπε ο Κομφούκιος: «…Διάλεξε ένα επάγγελμα που να σ’ αρέσει και δεν θα δουλέψειςς ποτέ στη ζωή σου…»