ΦΑΚΕΛΟ ΚΥΠΡΟΥ 1974:Πως φθάσαμε στην εισβολή

του Αττίλα

Επέηεηνο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ζηε Κύπξν θαη ζε ιίγεο εκέξεο ηεο εηζβνιήο ηνπ Αηηίια.Σν Onalert,παξνπζηάδεη έλα αθηέξωκα,γξακκέλν από έλαλ άλζξωπν πνπ έρεη κειεηήζεη ηα γεγνλόηα εθείλεο ηεο πεξηόδνπ. Σν θείκελό ηνπ ζπλνδεύεηαη από ζπάλην θωηνγξαθηθό πιηθό. ήκεξα ην πξώην κέξνο ηνπ αθηεξώκαηνο. Θάζε Ηνχιην «ζπλαληηφκαζηε» κε δχν ζιηβεξά γεγνλφηα ηεο πξφζθαηεο ηζηνξίαο ηεο παηξίδαο καο , ην πξαμηθφπεκα θαη ηελ εηζβνιή ησλ Ρνχξθσλ ζηε Θχπξν. Ξσο φκσο θηάζακε ζηελ εηζβνιή; Ξνίνη θαη γηαηί έθαλαλ ην παιαηφ φλεηξν ησλ Ρνχξθσλ , πνπ γηα πνιιά ρξφληα ην έηξεθαλ θαη ην ζπληεξνχζαλ , πξαγκαηηθφηεηα. Θα πξνζπαζήζνπκε ξίρλνληαο θσο ζηα ηζηνξηθά γεγνλφηα απφ ηελ εκέξα πνπ ε Θχπξνο έγηλε αλεμάξηεηε (1960) κέρξη ηελ εηζβνιή (1974) λα θαηαιάβνπκε ηνπο ιφγνπο θαη λα δνχκε ηνπο πξσηαγσληζηέο ζηε ζηεκέλε απηή παξάζηαζε πνπ πιεξψζεθε κε ην

αίκα ηνπ Θππξηαθνχ ιανχ Πηηο 11 Φεβξνπαξίνπ 1959, κε ηελ ππνγξαθή ηεο ζπλζήθεο ηεο Επξίρεο, ε Θχπξνο έβξηζθε ην είδνο ηεο αλεμαξηεζίαο πνπ θαζηέξσλε γη’ απηήλ ε παξαπάλσ ζπλζήθε πνπ ππνγξάθεθε απφ ηηο θπβεξλήζεηο ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ, ηεο Διιάδαο θαη ηεο Ρνπξθίαο . Ζ αλεμάξηεηε Θππξηαθή Γεκνθξαηία, ζα είρε πξφεδξν Διιελνθχπξην ,αληηπξφεδξν Ρνπξθνθχπξην, πνπ ζα εθιέγνληαλ ρσξηζηά απφ ηηο δχν θνηλφηεηεο. Ρν ππνπξγηθφ ζπκβνχιην ζα απνηεινχληαλ απφ επηά Διιελνθχπξηνπο θαη ηξεηο Ρνπξθνθχπξηνπο ππνπξγνχο, ελψ ε Βνπιή ζα απνηεινχληαλ θαηά 70% ηνπ αξηζκνχ ησλ κειψλ ηεο απφ Διιελνθχπξηνπο θαη ην 30% απφ Ρνπξθνθχπξηνπο. Ζ θάζε θνηλφηεηα ζα εμέιεγε θαη έλα ρσξηζηφ αληηπξνζσπεπηηθφ ζψκα, αξκφδην γηα ηα πνιηηηζηηθά, εθπαηδεπηηθά θαη ζξεζθεπηηθά ζέκαηά ηεο. Πηε δηνίθεζε, ην ζηξαηφ θαη ηελ αζηπλνκία ζεζπίζηεθε κηα αληηπξνζψπεπζε ησλ Ρνπξθνθππξίσλ κεγαιχηεξε απφ ηελ αξηζκεηηθή ηνπο αλαινγία ζηνλ πιεζπζκφ ηνπ λεζηνχ, ελψ παξαρσξήζεθε ζηνλ Ρνχξθν αληηπξφεδξν θαη ην δηθαίσκα ηνπ βέην, δίλνληάο ηνπ πξαθηηθά ηε δπλαηφηεηα λα παξαιχεη ηε δξαζηεξηφηεηα ηεο θπβέξλεζεο θαη ηεο Βνπιήο. Ζ Κεγάιε Βξεηαλία, ε Διιάδα θαη ε Ρνπξθία, σο εγγπήηξηεο δπλάκεηο, ζα κπνξνχζαλ λα επεκβαίλνπλ ζηελ Θχπξν, καδί ή ρσξηζηά, γηα ηελ πξνζηαζία ηεο αλεμαξηεζίαο θαη ηεο αθεξαηφηεηάο ηεο. Ζ Κεγάιε Βξεηαλία δηαηεξνχζε ζηελ Θχπξν κεγάιεο ζηξαηησηηθέο βάζεηο, κε θπξηαξρηθφ δηθαίσκα. Ρν δηάηαγκα ηεο επίζεκεο αλαθήξπμεο ηεο Θππξηαθήο Γεκνθξαηίαο ππνγξάθηεθε ζην Ινλδίλν θαη ηε Ιεπθσζία ζηηο 16 Απγνχζηνπ ηνπ 1960. Πηα πιαίζηα ηεο ζπλζήθεο εγγχεζεο, απνθαζίζηεθε ε κφληκε εγθαηάζηαζε ζηελ Θχπξν κηθξψλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ ηεο Διιάδαο (ΔΙΓΘ) θαη ηεο Ρνπξθίαο (ΡΝΟΓΘ), 950 θαη 650 αλδξψλ αληίζηνηρα. Δθηφο απφ ηελ δεκηνπξγία ηεο ΔΙΓΘ θαη ΡΝΟΓΘ ε ζπλζήθε πξνλννχζε ηελ ίδξπζε Θππξηαθνχ Πηξαηνχ απφ 2000 άλδξεο Διιελνθχπξηνπο θαη Ρνπξθνθχπξηνπο. Ζ Γεκνθξαηία ηεο Θχπξνπ αλαγλσξίζηεθε σο θπξίαξρε θαη αλεμάξηεηε απφ φιεο ηηο ρψξεο ηνπ θφζκνπ θαη νη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ζπλάςαλε δηπισκαηηθέο ζρέζεηο καδί ηεο.

Ρν Πεπηέκβξην ηνπ 1960 έγηλε κέινο ηνπ ΝΖΔ θαη ην 1961 ηνπ Ππκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Βξεηαληθήο Θνηλνπνιηηείαο. Ξξψηνο πξφεδξνο ηεο Θππξηαθήο Γεκνθξαηίαο είρε ήδε εθιεγεί ην Γεθέκβξην ηνπ 1959 ν αξρηεπίζθνπνο Καθάξηνο (κε 67,8% ), ελψ αληηπξφεδξνο ν Φαζίι Θηνπηζνχθ. Ρα πξψηα ρξφληα ηεο Θππξηαθήο Γεκνθξαηίαο ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα έληνλε αληαγσληζηηθή πξνζπάζεηα ησλ δχν θνηλνηήησλ λα δηαζθαιίζνπλ θαη επεθηείλνπλ ηα πιενλεθηήκαηα, θαη λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ή λα εμνπδεηεξψζνπλ ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ πεξηείρε γηα θάζε κία απ’ απηέο ην θαζεζηψο ηεο Επξίρεο. Νη Διιελνθχπξηνη παξαγλσξίδνληαο ην γεγνλφο φηη κε ηηο ζπκθσλίεο ηεο Επξίρεο – Ινλδίλνπ θαιθηδεχνληαλ πνιιά απφ ηα δεκνθξαηηθά ηνπο δηθαηψκαηα παλεγχξηζαλ ηελ απνηίλαμε ηνπ απνηθηαθνχ δπγνχ θαη ηελ επηζηξνθή ζ’ έλα εηξεληθφ θιίκα ζηαζεξφηεηαο θαη γαιήλεο . Αληίζεηα απφ ηελ Διιελνθππξηαθή εγεζία πνπ αληηκεηψπηζε κε ζησηθφηεηα θαη πλεχκα ζπλεξγαζίαο ηε ιχζε Επξίρεο – Ινλδίλνπ νη εγέηεο ησλ Ρνπξθνθππξίσλ, παξά ηα πιενλεθηήκαηα πνπ ηνπο παξείραλ νη ζπκθσλίεο, δέρηεθαλ ην λέν θαζεζηψο κε πνιιή δπζπηζηία θαη επηθπιαθηηθφηεηα. Ζ θαηάρξεζε ηνπ βέην απφ ηνλ αληηπξφεδξν θαη ε δπλαηφηεηα ησλ Ρνχξθσλ βνπιεπηψλ λα απνξξίπηνπλ ηα λνκνζρέδηα -επεηδή γηα ηα ζνβαξά ζέκαηα απαηηνχληαλ ε ρσξηζηή πιεηνςεθία ηεο ηνπξθηθήο αληηπξνζσπείαο- έθεξαλ αλππέξβιεηα εκπφδηα ζηελ θπβεξλεηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ρνλ Κάξηην ηνπ 1961 παξνπζηάζζεθαλ νη πξψηεο δπζρέξεηεο απφ ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ζπληάγκαηνο. Ρα Ρ/Θ κέιε ηεο Βνπιήο ησλ Αληηπξνζψπσλ αξλήζεθαλ λα ςεθίζνπλ ην λνκνζρέδην γηα ηξίκελε

παξάηαζε ηεο πθηζηακέλεο θνξνινγηθήο λνκνζεζίαο κε ηε δηθαηνινγία φηη ε Θπβέξλεζε δελ είρε ζπκκνξθσζεί ζε βαζηθέο πξφλνηεο ηνπ ζπληάγκαηνο (Ρελ αλαινγία 70% έλαληη 30% ησλ Διιελνθππξίσλ θαη Ρνπξθνθππξίσλ ζηε Γεκφζηα ππεξεζία, ην δηαρσξηζκφ ησλ Γήκσλ θηι).

Ρνλ Νθηψβξην ηνπ 1961 ν Αληηπξφεδξνο Θηνπηζνχθ ρξεζηκνπνίεζε ην βέην ηνπ θαη αλέηξεςε απφθαζε ηνπ πνπξγηθνχ ζπκβνπιίνπ γηα ηελ ίδξπζε Δληαίνπ Θππξηαθνχ ζηξαηνχ (κε αλαι. 60% Δ/Θ – 40% Ρ/Θ).Βάζεη ηνπ ζπληάγκαηνο αξζ. 129 ε Θχπξνο ζα είρε 2000 άλδξεο ζηξαηφ κε αλαινγία 1200 Δ/Θ θαη 800 Ρ/Θ, δελ θαζφξηδε φκσο αλ ήηαλ εληαίνο ή ρσξηζηφο. Ρν πνπξγηθφ Ππκβνχιην κε ηελ Διιεληθή πιεπξά απνθάζηζε εληαίν. Νη Ρ/Θ ππνζηήξηδαλ λα δηαηξεζεί ζε Δ/Θ θαη Ρ/Θ.. Ύζηεξα απφ ην βέην δελ πξνρψξεζε ε ζπγθξφηεζε Θππξηαθνχ ζηξαηνχ. Ρνλ Γεθέκβξην ηνπ 1961 νη Ρ/Θ θαηαςήθηζαλ λνκνζρέδην γηα ην θφξν εηζνδήκαηνο. Ρνλ ίδην κήλα ν Θηνπηζνχθ απέξξηςε ηε ζπκκεηνρή ηεο Θχπξνπ ζην θίλεκα ησλ αδεζκεχησλ. Ρνλ Γεθέκβξην ηνπ 1962 νη Δ/Θ βνπιεπηέο ςήθηζαλ λφκν γηα ηελ θαηάξγεζε ησλ ρσξηζηψλ δεκαξρείσλ. Ζ Ρνπξθηθή θνηλνηηθή ζπλέιεπζε ςήθηζε λφκν πνπ πξνλννχζε ηε δηαηήξεζε ησλ ρσξηζηψλ Γεκαξρείσλ ζηηο πέληε κεγαιχηεξεο πφιεηο θαη ηελ ίδξπζε ελφο λένπ Ρνπξθηθνχ Γεκαξρείνπ ζηελ θσκφπνιε Ιεχθαο. Ζ απφθαζε απηή νδήγεζε ηα Δ/Θ κέιε ηνπ πνπξγηθνχ ζπκβνπιίνπ – παξά ηελ αληίζεηε γλψκε ησλ 3 Ρ/Θ - λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζχζηαζε «Ππκβνπιίσλ Βειηηψζεσλ» ζηα νπνία δφζεθαλ φιεο νη αξκνδηφηεηεο θαη εμνπζίεο ησλ δεκαξρείσλ. Ρν ζπληαγκαηηθφ

δηθαζηήξην θήξπμε αξγφηεξα άθπξεο ηφζν ηελ απφθαζε ηεο Ρνπξθηθήο θνηλνηηθήο ζπλέιεπζεο γηα ρσξηζηά δεκαξρεία φζν θαη ηελ απφθαζε ηνπ πνπξγηθνχ Ππκβνπιίνπ γηα Ππκβνχιηα Βειηηψζεσλ. Ξαξάιιεια παξαθξαηηθέο νκάδεο ζηηο δπν θνηλφηεηεο εηνηκάδνληαη γηα δπλακηθή αληηπαξάζεζε.

Ν Οανχθ Ληελθηάο αλαζπληάζζεη ηελ ΡΚΡ (Ρνπξθηθή Αληηζηαζηαθή Νξγάλσζε),κε ηελ βνήζεηα ηεο ΡΝΟΓΘ .Ζ ΡΚΡ ηδξχζεθε ην 1957 κε ηε ζπλεξγαζία ησλ Άγγισλ θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ αληίβαξν ζηελ ΔΝΘΑ. Κεηά ηελ ππνγξαθή ησλ ζπκθσληψλ δελ δεηείηαη ε δηάιπζε θαη ν αθνπιηζκφο ηεο, φπσο είρε γίλεη κε ηελ ΔΝΘΑ αληίζεηα εληζρχεηαη κε αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη νπιηζκφ απφ ηελ Ρνπξθία. Απφ ηελ άιιε, ν ππνπξγφο Δζσηεξηθψλ Ξνιχθαξπνο Γησξθάηδεο ηδξχεη ηελ Νξγάλσζε, κηα παξαζηξαηησηηθή νκάδα θαη αλαιακβάλεη αξρεγφο ηεο κε ην ςεπδψλπκν Αθξίηαο .Ζ Νξγάλσζε απνιακβάλεη αλνρήο θαη ππνζηήξημεο απφ Διιελνθχπξηνπο ηεο Γεμηάο νη νπνίνη ηε ζεσξνχλ σο ην αληίπαιν δένο ζηε ΡΚΡ πνπ απμάλεη ηε δξαζηεξηφηεηα ηεο. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δεηεκάησλ απηψλ ν πξφεδξνο Καθάξηνο πξφηεηλε ζηα ηέιε ηνπ 1963 ζνβαξέο ζπληαγκαηηθέο ηξνπνπνηήζεηο, πνπ έκεηλαλ γλσζηέο ζαλ ηα «13 ζεκεία» . Νη πξνηάζεηο απηέο δηαβηβάζηεθαλ ζηηο 30 Λνεκβξίνπ 1963 ζηνλ Θηνπηζνχθ θαη αληίγξαθα ηνπο ζηάιζεθαλ γηα ελεκέξσζε ζηηο θπβεξλήζεηο ηεο Βξεηαλίαο ,ηεο Διιάδαο θαη ηεο Ρνπξθίαο. Δλψ νη πξνηάζεηο δελ είραλ αθφκα απαληεζεί ν Θηνπηζνχθ έγξαθε ζηελ Δθεκεξίδα ηνπ «Σαιθίλ Πεζί» αλαθεξφκελνο ζηα 13 ζεκεία «Απηνί πνπ ζθάβνπλ ην Ιάθθν ηεο Ρνπξθηθήο Θνηλφηεηαο πξέπεη λα ηνλ ζθάςνπλ ζηα δηθά ηνπο κέηξα, γηα λα κπνξέζνπλ εχθνια λα βγνπλ απ’ απηφ φηαλ ζα πέζνπλ νη ίδηνη κέζα, ζην ζχληνκν κέιινλ».

Ρειηθά ν Θηνπηζνχθ ζηνλ νπνίν απεπζχλζεθαλ νη πξνηάζεηο δελ απάληεζε ,αιιά ζηηο 7 Γεθεκβξίνπ ν Ρνχξθνο πνπξγφο Δμσηεξηθψλ Δξθίλ αλήγγεηιε φηη ε Άγθπξα ηηο είρε απνξξίςεη θαη ηελ ίδηα εκέξα ν Ρνχξθνο Ξξέζβεο Νθδφι έδσζε ζην Καθάξην ηε γξαπηή απφξξηςε .

Ν Καθάξηνο αξλήζεθε λα δεθηή ηελ απφξξηςε ηνλίδνληαο φηη νη πξνηάζεηο είραλ ζηαιεί γηα απάληεζε ζηνλ Ρνπξθνθχπξην αληηπξφεδξν θη φρη ζε νπνηαδήπνηε μέλε θπβέξλεζε. Πηηο 20 Γεθεκβξίνπ νη πνπξγνί Δμσηεξηθψλ Θχπξνπ, Διιάδαο θαη Ρνπξθίαο ζπλαληήζεθαλ ζην Ξαξίζη γηα λα ζπδεηήζνπλ ηελ θαηάζηαζε. Ιίγεο ψξεο κεηά ηελ πξψηε ηνπο ζπλάληεζε άξρηζε αληαιιαγή ππξνβνιηζκψλ ζηε Ιεπθσζία . Νη δηαθνηλνηηθέο ηαξαρέο άξρηζαλ απφ έλα επεηζφδην πνπ έγηλε ζηελ νδφ Δξκνχ ζηε Ιεπθσζία. Γχξσ ζηηο 02:30 ην πξσί ηεο 21 Γεθεκβξίνπ 1963 κηα αζηπλνκηθή πεξίπνινο ζηακάηεζε έλα απηνθίλεην γηα έιεγρν (ηα κέηξα επαγξχπλεζεο είραλ εληαζεί κεηά ηελ έθξεμε κηαο βφκβαο ζηε βάζε ηνπ αγάικαηνο ηνπ Κάξθνπ Γξάθνπ ελφο Διιελνθχπξηνπ ήξσα ηεο ΔΝΘΑ). Πην απηνθίλεην βξίζθνληαλ δχν Ρ/Θ θαη δχν Ρ/Θεο, ν νδεγφο δελ δέρηεθε λα ππνβιεζεί ζε έξεπλα θαη αθνινχζεζε ζπκπινθή. Νκάδεο Ρνχξθσλ άξρηζαλ λα έξρνληαη ζηελ πεξηνρή θαη αληαιιάρζεθαλ ππξνβνιηζκνί. Πηε ζπκπινθή ζθνηψζεθε έλαο Ρ/Θ θαη κηα Ρ/Θ.

Ρν πξσί νη Ιεπθσζηάηεο μχπλεζαλ απφ ηνπο θξνηαιηζκνχο ησλ πνιπβφισλ πνπ έβαιιαλ απφ ηνπο κηλαξέδεο θαη απφ άιια ςειά θηίξηα. Ζ αληίδξαζε ησλ Ρ/Θ έδεημε φηη ε Ρνπξθηθή θνηλφηεηα ήηαλ άξηζηα νξγαλσκέλε θαη παξαζθεπαζκέλε ζηξαηησηηθά γηα ηέηνην ελδερφκελν Ζ ΡΝΟΓΘ ηελ επνκέλε 22 Γεθεκβξίνπ απέθνςε ηε ζπγθνηλσλία κεηαμχ Ιεπθσζίαο – Θπξήλεηαο. Ππγρξφλσο έλνπιεο νκάδεο Ρ/Θ θαηέιαβαλ ηηο Βφξεηεο ζπλνηθίεο ηεο Ιεπθσζίαο Ρξάρσλα, Νκνξθίηα, Λεάπνιε θαη Θατκαθιί, ελψ άιιεο Ρ/Θ έλνπιεο νκάδεο απφ ην Λφην θηλήζεθαλ πξνο Βνξξά δεκηνπξγψληαο πξνγεθπξψκαηα ζηελ Ακκφρσζην, ηε Ιεχθα, ηε Καλζνχξα θαη άιια ζεκεία ηνπ λεζηνχ. Αθνινχζεζαλ αηκαηεξέο ζπγθξνχζεηο ζε φια ηα κέησπα κε απνηέιεζκα λα απσζήζνπλ ηνπο Ρνπξθνθχπξηνπο ζηηο παιηέο ζπλνηθίεο ηνπο, λα κε κπνξέζνπλ φκσο λα θαηαιάβνπλ πνιιά απφ ηα πξνγεθπξψκαηα πνπ δεκηνπξγήζεθαλ. Δηζη, νη Ρνπξθνθχπξηνη έκεηλαλ θχξηνη ησλ Βνξείσλ ηκεκάησλ ηεο παιηάο πφιεο ηεο Ιεπθσζίαο θαη κηάο κεγάιεο έθηαζεο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ πνπ εθηείλεηαη πξνο Βνξξά, κέρξη ηνπ νρπξνχ ηνπ Αγίνπ Ηιαξίσλα ζηελ θνξπθή ηνπ Ξεληαδάθηπινπ. Θξάηεζαλ επίζεο ηελ πεξηνρή ηνπ Ρδάνπο ζην δξφκν Ιεπθσζίαο – Ακκνρψζηνπ, ηε Ιεχθα, ηα Θφθθηλα, ην Ιηκλίηε, ηελ παιηά πφιε ηεο Ακκνρψζηνπ, ηε Ινπξνπηδίλα, ηελ Θνθίλνπ, ην Καξί, ην Ξέξγακν, ηα Καληξηά, ηε Σξπζνρνχ, ην Αλαδηνχ, θαη κεξηθέο άιιεο πεξηνρέο ζηηο νπνίεο αξγφηεξα ζρεκαηίζηεθαλ έμη κεγάινη Ρνπξθηθνί ζχιαθνη., ζπλνιηθνχ εκβαδνχ 449,97 η.κ. , πνπ αληηζηνηρνχζαλ ζηα 4,86% ηνπ Θππξηαθνχ εδάθνπο. Νη ζπγθξνχζεηο κεηαμχ Διιελνθππξίσλ θαη Ρνπξθνθππξίσλ εληάζεθαλ αθφκα πεξηζζφηεξν ζηηο κέξεο πνπ επαθνινχζεζαλ θαη πνιινί αζψνη έραζαλ ηε δσή ηνπο ηηο δξακαηηθέο εθείλεο κέξεο .

Ρφηε ε Βξεηαληθή θπβέξλεζε βξήθε ηελ επθαηξία λα επηβάιιεη έλα απφ ηα παιαηά ηεο ζρέδηα (θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα γηα ηελ αλεμαξηεζία θαη ηδηαίηεξα ην 1958 φηαλ επεθηάζεθαλ νη δηαθνηλνηηθέο ηαξαρέο νη Βξεηαλνί επηρείξεζαλ, ρσξίο επηηπρία, λα επηβάιινπλ δηαρσξηζηηθή γξακκή κεηαμχ Διιήλσλ θαη Ρνχξθσλ. Ζ γξακκή εθείλε είλαη γλσζηή ζαλ γξακκή Κέτζνλ – Ληίμνλ). Πε ζπλελλφεζε κε ηελ Διιεληθή θαη Ρνπξθηθή θπβέξλεζε πξφηεηλε ην δηαρσξηζκφ ησλ Διιεληθψλ θαη Ρνπξθηθψλ πεξηνρψλ κε κηα γξακκή πνπ έκεηλε γλσζηή ζαλ «Ξξάζηλε Γξακκή». Ν Αξρηεπίζθνπνο Καθάξηνο, θάησ απφ ην βάξνο ησλ πεξηζηάζεσλ, αλαγθάζηεθε ζηηο 26 Γεθεκβξίνπ 1963 λα δερζεί ηελ Ξξάζηλε γξακκή θαη ην θνηλφ Διιελν – Βξεηαλν – Ρνπξθηθφ εηξελεπηηθφ ζρέδην. Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζπκθσλίαο θαηαπαχζεσο ηνπ ππξφο, ν Αξρεγφο ησλ βξεηαληθψλ δπλάκεσλ ζηε Θχπξν Πηξαηεγφο Γηάλγθ ράξαμε πάλσ ζην ράξηε ηεο Ιεπθσζίαο κηα γξακκή κεηαμχ ησλ ζέζεσλ ησλ Διιήλσλ θαη ησλ Ρνχξθσλ, ρξεζηκνπνίεζε γηα ην ζθνπφ απηφ έλα πξάζηλν κνιχβη, θαη έηζη δεκηνπξγήζεθε ε πεξηβφεηε «Ξξάζηλε Γξακκή». Βξεηαληθά ζηξαηεχκαηα άξρηζαλ λα πεξηπνινχλ ζηε Ιεπθσζία θαη ηε Ιάξλαθα ζρεκαηίδνληαο ζηελ νπζία ηελ πξψηε εηξελεπηηθή δχλακε Ζ Ρνπξθία απείιεζε κε ζηξαηησηηθή επέκβαζε ζηέιλνληαο πνιεκηθά πινία ζηα θππξηαθά λεξά θαη πξαγκαηνπνηψληαο πηήζεηο πνιεκηθψλ αεξνπιάλσλ πάλσ απφ ην λεζί. Ζ Θππξηαθή Θπβέξλεζε θαηάγγεηιε ζην Ππκβνχιην αζθαιείαο ζηηο 28 Γεθεκβξίνπ 1963 ηηο Ρνπξθηθέο απεηιέο θαη επεκβάζεηο. Σάξε ζηε ζνβηεηηθή ππνζηήξημε πξνο ηελ θππξηαθή θπβέξλεζε, ηελ

έθθιεζε ηνπ Ακεξηθαλνχ πξνέδξνπ Ρδφλζνλ θαη ηε βξεηαληθή πξνζθνξά γηα εηξελεπηηθή παξέκβαζε ησλ βξεηαληθψλ δπλάκεσλ απνθεχρζεθε ε γεληθή ζχγθξνπζε θαη ε ηνπξθηθή απφβαζε. Κεηά ηα γεγνλφηα ηνπ Γεθεκβξίνπ νη Ρ/Θ απνρψξεζαλ νκαδηθά απφ ην πνπξγηθφ Ππκβνχιην, ηε Βνπιή, ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη ηνπο θξαηηθνχο θαη εκηθξαηηθνχο νξγαληζκνχο θαη άξρηζαλ λα νξγαλψλνπλ δηθή ηνπο θαζαξά Ρνπξθνθππξηαθή δηνίθεζε.

Κε βξεηαληθέο ελέξγεηεο ζπγθιήζεθε ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1964 ε Ξεληακεξήο Γηάζθεςε ηνπ Ινλδίλνπ, γηα ηελ αλεχξεζε εηξεληθήο ιχζεο, ε νπνία φκσο απέηπρε εμαηηίαο ησλ δηρνηνκηθψλ ηάζεσλ ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο θαη ησλ απαξάδεθησλ γηα ηελ ειιεληθή, βξεηαληθψλ θαη ακεξηθαληθψλ πξνηάζεσλ. Ρνλ Αξρηεπίζθνπν Καθάξην απαζρνινχζε ζνβαξά ην ζέκα ηεο

ζηξαηησηηθήο άκπλαο ηνπ Λεζηνχ -ηδηαίηεξα κεηά ηα γεγνλφηα ηνπ Γεθεκβξίνπ ηνπ 1963 θαη ηηο Ρνπξθηθέο απεηιέο –έηζη ην Φεβξνπάξην ηνπ 1964 απνθάζηζε ηελ έληαμε ησλ πθηζηακέλσλ ελφπισλ νκάδσλ θάησ απφ έλα θξαηηθφ φξγαλν, ηελ «Δζληθή Φξνπξά», θαη, κε εηδηθφ Γηάηαγκα, θαζφξηζε ηνλ ηξφπν θαηάηαμεο νπιηηψλ (πνπ παξέκεηλε ζε εζεινληηθή βάζε), ηε δηνίθεζε θαη ηνλ εμνπιηζκφ ηεο. Πηελ Αζήλα, κεηά απφ επαλεηιεκκέλεο ζπζθέςεηο (ην Φεβξνπάξην θαη ην Κάξηην ηνπ 1964), κε ζπκκεηνρή θαη απφ ηηο δχν θπβεξλήζεηο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα, φηη νη δπλάκεηο πνπ ππήξραλ ζην Λεζί, εθηφο ηνπ φηη κεηνλεθηνχζαλ ζνβαξά, απφ ηελ άπνςε ηεο ζηξαηησηηθήο νξγάλσζεο, είραλ ειιηπή εθπαίδεπζε θαη ήηαλ εληειψο αλεπαξθείο γηα ηηο πεξηζηάζεηο. 'Έπξεπε ινηπφλ λα νξγαλσζνχλ ζε άιιε βάζε, λα εληζρπζνχλ θαη λα ζηειερσζνχλ κε ηθαλνχο αμησκαηηθνχο, ψζηε λα ζπγθξνηήζνπλ έλα ζηξαηφ πνπ λα κπνξεί απηνδχλακα λα αληηκεησπίζεη επηηπρψο ηελ εζσηεξηθή αληαξζία θαη ελδερφκελε Ρνπξθηθή εηζβνιή. Νη ζθέςεηο απηέο απνηέιεζαλ αξγφηεξα αληηθείκελν δηαβνπιεχζεσλ κε ηνλ Ξξσζππνπξγφ Γ . Ξαπαλδξένπ, ηνλ Αξρηεπίζθνπν Καθάξην, ηoλ πνπξγφ Δμσηεξηθψλ Ππχξνπ Θππξηαλνχ θαη ηνλ πνπξγφ Δζσηεξηθψλ Ξνιχθαξπν Γεσξθάηδε θαη, κε ηε ζχκθσλε γλψκε φισλ, απνθαζίζηεθε ηειηθά, λα ηδξπζεί ζην πνπξγείν Δζλtθήο Άκπλαο, θάησ απφ ηε δηνίθεζε ηνπ Πηξαηεγνχ Γξίβα, ην «Δηδηθφ Κηθηφ Δπηηειείν Θχπξνπ» (ΔΚΔΘ), θαη λα δηνξηζζεί 'Έιιελαο απφζηξαηνο ζηξαηεγφο Γηνηθεηήο ηεο Δζληθήο Φξνπξάο, ε νπνία λα αλαδηνξγαλσζεί, ζε απζηεξά ζηξαηησηηθή βάζε θαη λα εληζρπζεί κε ηα απαξαίηεηα εθφδηα θαη ηνλ αλαγθαίν νπιηζκφ. Ξαξάιιεια ν Ξξσζππνπξγφο Γ. Ξαπαλδξένπ απνθάζηζε λα εληζρχζεη ζηξαηησηηθά ηελ Θχπξν κε ηελ άκεζε απνζηνιή δπλάκεσλ νη νπνίεο ζα εληάζζνληαλ ακέζσο ζηηο δπλάκεηο αζθάιεηαο ηνπ Λεζηνχ, ζηα πιαίζηα ηεο άκπλαο ηνπ . Έηζη άξρηζε ( ηνλ Απξίιην ηνπ 1964), ε ζπζηεκαηηθή απνζηνιή αλδξψλ ηνπ Διιεληθνχ ζηξαηνχ. Ζ παξνπζία ηνλ Διιεληθνχ ζηξαηνχ, ζσξάθηδε ην Λεζί θαη δηαζθάιηδε ηελ ειιεληθφηεηά ηνπ. Ρνλ Φεβξνπάξην ην Ππκβνχιην Αζθαιείαο ελέθξηλε ην ζρέδην ηνπ γεληθνχ γξακκαηέα ηνπ νξγαληζκνχ θαη κε νκφθσλν ςήθηζκα ηεο 4εο Καξηίνπ 1964 δήηεζε ηελ απνθπγή επεκβάζεσλ ελαληίνλ ηεο νκαιφηεηαο ζηελ θπξίαξρε Θππξηαθή Γεκνθξαηία θαη, κε ηε ζπγθαηάζεζε ηεο θππξηαθήο θπβέξλεζεο, εηζεγήζεθε ηελ απνζηνιή εηξελεπηηθήο δχλακεο ζην λεζί θαη ην δηνξηζκφ κεζνιαβεηή γηα ηελ αλεχξεζε εηξεληθήο ιχζεο.

Πηηο 24 Καξηίνπ 1964 ν Γεληθφο γξακκαηέαο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ δηφξηζε ζαλ κεζνιαβεηή ην Φηιαλδφ Ξξέζβε Παθάξη Πεβέξη Ρννπνκηφγηα. Πηηο 27 Καξηίνπ 1964 ηα πξψηα ηκήκαηα ηεο Δηξελεπηηθήο Γχλακεο κε επηθεθαιήο ηνλ Ηλδφ Αληηζηξάηεγν Ξ.Π.Γθπάλη έθζαλαλ ζηελ Θχπξν. Ξαξάιιεια κε ηηο πξνζπάζεηεο ηνπ κεζνιαβεηή αλέπηπμαλ έληνλε δηπισκαηηθή δξαζηεξηφηεηα νη Ζλσκέλεο Ξνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, πνπ θαηέιεμε ζηελ ππνβνιή δχν δηαδνρηθψλ ζρεδίσλ ηνλ Ηνχιην ηνπ 1964 ηνπ πξψελ ππνπξγνχ Δμσηεξηθψλ Άηζεζνλ. Ρα ζρέδηα Άηζεζνλ γχξσ απφ ηα νπνία δεκηνπξγήζεθε κηα ηζηνξηθή πιένλ θηινληθία θαηά πφζν απνηεινχζαλ ηε κεγαιχηεξε ρακέλε επθαηξία ηνπ Θππξηαθνχ ή άιιεο κνξθήο ζπγθαιπκκέλεο δηρνηφκεζεο. Ρα ζρέδηα επί ησλ νπνίσλ ζπδεηήζεθε ε επίιπζε ηνπ Θππξηαθνχ ήηαλ δπν. Πθνπφο φπσο ειέγεην ήηαλ ε Έλσζε , θαηά πφζν ηα ζρέδηα πξνέβιεπαλ ή φρη ηελ έλσζε είλαη θάηη πνπ κπνξεί λα εμαρζεί κέζα απφ ελδειερή εμέηαζε ησλ πξνλνηψλ ηνπο θαη ηηο ζπληαγκαηηθέο γεσζηξαηεγηθέο δηαζηάζεηο πνπ ζα δεκηνπξγνχληαλ. Ζ Ρνπξθηθή θπβέξλεζε δέρηεθε ηηο παξαπάλσ πξνηάζεηο κφλν ζαλ βάζε γηα δηαπξαγκαηεχζεηο. Έβιεπε ηα ζρέδηα ζαλ κηα παξαιιαγή ηεο δηρνηφκεζεο ή ηεο δηπιήο έλσζεο, κε επίθεληξν ηνπ παδαξέκαηνο ην κέγεζνο ηεο ηνπξθηθήο δψλεο. Αθξηβψο γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο νη πξνηάζεηο απνξξίθζεθαλ θαη απφ ηελ Διιεληθή θαη Θππξηαθή Θπβέξλεζε. Δλψ αθφκα ζπδεηνχλην ηα Πρέδηα 'Αηζεζνλ, κηα απξφνπηε πνιεκηθή εκπινθή ζηε βνξεηνδπηηθή Θχπξν δηαηάξαμε ηηο ζρέζεηο Αζελψλ - Ιεπθσζίαο θαη νδήγεζε ζηα πξφζπξα Διιελνηνπξθηθνχ πνιέκνπ. Νη Ρνπξθνθχπξηνη δηαηεξνχζαλ ζηελ πεξηνρή πάλσ ζηελ αθηή, ην ζχιαθν ησλ Θνθθίλσλ, πνπ είρε ζρεκαηηζζεί ακέζσο κεηά ηελ θξίζε ηνπ 1963. Ν Θχιαθαο εθηεηλφηαλ θαηά κήθνο ηνπ φξκνπ Θνθθίλσλ-Καλζνχξαο, είρε εκβαδφλ 20,76 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Ν φξκνο ησλ Θνθθίλσλ πξνζθεξφηαλ ζαλ έλα πξνγεθχξσκα ζηελ Θπβέξλεζε ηεο 'Άγθπξαο γηα ηνλ αλεθνδηαζκφ θαη ηελ ελίζρπζε ησλ Ρνπξθνθππξίσλ ζε άλδξεο θαη πνιεκηθφ πιηθφ. Δθηφο φκσο απ' απηφ ε εθεί παξνπζία ησλ Ρνπξθνθππξίσλ απεηινχζε άκεζα ηηο ζπγθνηλσλίεο ησλ Διιεληθψλ πεξηνρψλ ηνπ Ξχξγνπ θαη ηνπ Ξαρχακκνπ.

Γηα λα ζπκπηέζνπλ ηελ εζηία απηή, θαη λα απνηξέςνπλ δηεχξπλζή ηεο, δπλάκεηο ηεο Δζληθήο Φξνπξάο θηλήζεθαλ ην βξάδπ ηεο 5εο πξνο ηελ 6ε Απγνχζηνπ, θαη θαηέιαβαλ ην χςσκα Αθφλη, πνπ θαηείρε ε Δηξελεπηηθή Γχλακε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, κε αληηθεηκεληθφ ζηφρν ην Ισξφβνπλν, πνπ θαηείραλ νη Ρνχξθνη, θαη πνπ δέζπνδε ζ' φιε ηελ πεξηνρή. Νη θηλήζεηο απηέο, πνπ είραλ αξρηθά πεξηνξηζκέλν ραξαθηήξα, πήξαλ ζηελ ζπλέρεηα έθηαζε θη εμειίρζεθαλ ζε κεγάιεο θιίκαθαο ζηξαηησηηθή επηρείξεζε. Κεηά ηελ θαηάιεςε ηνπ πςψκαηνο Αθφλη, νη Ρνπξθνθχπξηνη άξρηζαλ απφ ην Ισξφβνπλν λα βάιινπλ θαηαηγηζηηθά ππξά, θαη εμαπέιπζαλ επίζεζε γηα λα απσζήζνπλ ηηο δπλάκεηο ηεο Δζληθήο Φξνπξάο απφ ην χςσκα. Ν ζηξαηεγφο Γξίβαο, παξά ηηο απζηεξέο νδεγίεο ηεο Διιεληθήο Θπβέξλεζεο λα κε αλαιεθζεί νπνηαδήπνηε ζηξαηησηηθή ελέξγεηα, έδσζε εληνιή λα ζπλερηζζνχλ νη επηρεηξήζεηο, θαη κάιηζηα λα θαηαιεθζεί ην χςσκα Ισξφβνπλνο, δηαθνξεηηθά νη Διιεληθέο ζέζεηο ζα ήηαλ επηζθαιείο. Ξξάγκαηη, ζηηο 7 Απγνχζηνπ θαηαιήθζεθε ν Ισξφβνπλνο, θαη νη Ρνχξθνη ππνρψξεζαλ πξνο βνξξά. Ν ζηξαηεγφο Γξίβαο δηέηαμε ηφηε θαηάιεςε ησλ Θνθθίλσλ . Ρν πξσί φκσο ηεο 8εο Απγνχζηνπ Ρνπξθηθά ζηξαηησηηθά αεξνπιάλα άξρηζαλ έλα αδηάθξηην ζθνδξφ βνκβαξδηζκφ ηεο πεξηνρήο. Ξαξά ηελ απξφνπηε απηή εμέιημε, ν ζηξαηεγφο Γξίβαο, ππνζηεξίδνληαο φηη ε θαηάιεςε ησλ Θνθθίλσλ είλαη δήηεκα κεξηθψλ κφλν σξψλ, επέκεηλε λα ζπλερηζζνχλ νη επηρεηξήζεηο. Ζ πνξεία ησλ γεγνλφησλ αλαζηάησζε ηνλ Ξξσζππνπξγφ ηεο Διιάδαο Γ. Ξαπαλδξένπ, o νπνίνο έζηεηιε ζηνλ Αξρηεπίζθνπν Καθάξην εκπηζηεπηηθφ κήλπκα (8 Απγνχζηνπ) ζην νπνίν κεηαμχ άιισλ έιεγε «άιια ζπκθσλνχκελ θαί άιια πξάηηεηε», θαη ζπληζηνχζε αλαζηνιή ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζην ζηξαηεγφ Γξίβα εληνιή λα δηαθνπνχλ ακέζσο νη ερζξνπξαμίεο. Ν ζηξαηεγφο Γξίβαο ζεσξψληαο ζηγέληα ηνλ εαπηφ ηνπ ππέβαιε παξαίηεζε, εηζεγήζεθε φκσο θαη πάιη ζπλέρηζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαη θαηάιεςε ησλ Θνθθίλσλ. Ζ θαηάζηαζε επηδεηλψζεθε αθφκε πεξηζζφηεξν, φηαλ ην βξάδπ ηεο 8εο πξνο ηε 9ελ Απγνχζηνπ έμη Ρνπξθηθά πνιεκηθά ζθάθε, παξαβηάδνληαο ηα Θππξηαθά ρσξηθά χδαηα, πιεζίαζαλ ηηο Θππξηαθέο αθηέο, ελψ νη απφ αέξνο βνκβαξδηζκνί ζπλερίδνληαλ ζ' νιφθιεξε πιένλ ηελ πεξηνρή ηεο Ρειιπξίαο. Πην κεηαμχ, ζηε Λέα φξθε είρε ζπγθιεζεί ην Ππκβνχιην Αζθαιείαο, γηα λα εμεηάζεη ηελ θαηάζηαζε.

Ν Ξξσζππνπξγφο Γ. Ξαπαλδξένπ, απεχζπλε ηειεγξαθηθή έθθιεζε ζην Γξίβα λα απνζχξεη ηελ παξαίηεζή ηνπ θαη λα επηζηξέςεη ζηα θαζήθνληά ηνπ. Ξξάγκαηη ν Γξίβαο γχξηζε, θαη αλέιαβε εθ λένπ ηελ αλψηαηε δηνίθεζε ηεο άκπλαο ηεο Θχπξνπ. Πηε Ιεπθσζία ε Θππξηαθή Θπβέξλεζε επέδσζε, κέζσ ηνπ Ακεξηθαλνχ Ξξέζβε ζηελ Θχπξν, ηειεγξαθηθή δηαθνίλσζε πξνο ηελ Ρνπξθία, ζηελ νπνία κεηαμχ άιισλ απεπζπλφηαλ πξνεηδνπνίεζε ζηελ Θπβέξλεζε ηεο 'Άγθπξαο, φηη, αλ νη βνκβαξδηζκνί δελ ζηακαηήζνπλ κέρξη ηε 13.30' ψξα ηεο κέξαο εθείλεο, ε Δζληθή Φξνπξά ζα ελεξγήζεη γεληθή επίζεζε ελαληίνλ ησλ Ρνπξθνθππξηαθψλ ρσξηψλ. 'Ύζηεξα απ' απηφ νη βνκβαξδηζκνί δηαθφπεθαλ. Ζ Αζήλα αληέδξαζε απεηιψληαο φηη, αλ νη βνκβαξδηζκνί δελ ζηακαηνχζαλ, ε κφλε ιχζε ζα ήηαλ ε «επέκβαζε». Ρν ειιεληθφ ηειεγξάθεκα, πνπ έκνηαδε κε ηειεζίγξαθν, παξαδφζεθε ζην ζπκβνχιην Αζθαιείαο Ζ Πνβηεηηθή 'Έλσζε ππνζηήξημε ηα ειιεληθά αηηήκαηα. Ρφζν ν Ξξφεδξνο ηεο Ακεξηθήο Ρδφλζνλ, φζν θαη ν Πνβηεηηθφο εγέηεο Θξνχζηζεθ δήισζαλ γηα κηα αθφκε θνξά ζηελ Ρνπξθία πσο δελ ζα ελέθξηλαλ κηα εηζβνιή. Νη Ρνχξθνη ζπκκνξθψζεθαλ θαη ην Ππκβνχιην Αζθαιείαο, αθνχ θαηήγγεηιε ηελ ηνπξθηθή ελέξγεηα, ςήθηζε άιιε κηα απφθαζε (Λν. 193) ζηηο 9 Απγνχζηνπ, δεηψληαο θαηάπαπζε ηνπ ππξφο. Γχν κέξεο αξγφηεξα «ε θαηάπαπζε ππξφο εθαξκφδνληαλ ζ' νιφθιεξε ηελ Θχπξν». Έηζη κε ηελ επέκβαζε ηνπ Ππκβνπιίνπ Αζθαιείαο ν πφιεκνο απνζνβήζεθε. Νη Ρνπξθηθνί βνκβαξδηζκνί πξνμέλεζαλ ζεκαληηθέο θαηαζηξνθέο θαη κεγάιν αξηζκφ ζπκάησλ κεηαμχ ηνπ άκαρνπ πιεζπζκνχ Πηηο 9 Πεπηεκβξίνπ 1964, πέζαλε ν Παθάξη Ρνπνκηφγηα θαη ζηηο 16 ηνπ ίδηνπ κήλα ν Γεληθφο Γξακκαηέαο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ δηφξηζε ζαλ λέν Κεζνιαβεηή ηνλ άιινηε Ξξφεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο ηνπ Ηζεκεξηλνχ Γθάιν Ξιάδα. Ν Ξιάδα ππέβαιε ηελ έθζεζή ηνπ ζην Γεληθφ Γξακκαηέα ηνπ ΝΖΔ ζηηο 26 Καξηίνπ 1965. Πηελ έθζεζή ηνπ ππνζηήξημε ηε δεκηνπξγία ελφο εληαίνπ, αλεμάξηεηνπ θαη θπξίαξρνπ Θππξηαθνχ θξάηνπο, κε πιήξε θαηνρχξσζε ησλ κεηνλνηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ Ρνπξθνθππξίσλ θαη απνθιεηζκφ ηεο 'Έλσζεο θαη ηεο δηρνηφκεζεο. Απέξξηςε επίζεο ηελ ηδέα επηζηξνθήο ζην θαζεζηψο ηεο Επξίρεο, θαζψο επίζεο θαη ηηο Ρνπξθηθέο πξνηάζεηο γηα εγθαζίδξπζε νκνζπνλδηαθνχ θξάηνπο, θαη ραξαθηήξηζε ζαλ αληίζεηεο πξνο θάζε παξαδεθηή αξρή δηθαίνπ ηηο εηζεγήζεηο ηνπ Οανχθ Ληελθηάο γηα

κεηαθίλεζε πιεζπζκψλ θαη δεκηνπξγία ρσξηζηψλ απηφλνκσλ Διιεληθψλ θαη Ρνπξθηθψλ πεξηνρψλ ζην Λεζί. Ζ 'Έθζεζε Ξιάδα έγηλε γεληθά δεθηή κε ζπκπάζεηα απφ ηελ Διιάδα θαη ηνπο Διιελνθππξίνπο. Ζ Ρνπξθία θαη νη Ρνπξθνθχπξηνη απέξξηςαλ ζαλ «απαξάδεθηε» φρη κφλν ηελ έθζεζε αιιά θαη ηνλ ίδην ηνλ Ξιάδα ζαλ κειινληηθφ κεζνιαβεηή, πξνηείλνληαο απεπζείαο ζπλνκηιίεο κεηαμχ Διιάδαο θαη Ρνπξθίαο. Απφ ηνλ Κάην ηνπ 1965 κηα ζεηξά ηερληθψλ θξίζεσλ επεμεξγαζκέλσλ θαη ηειεηνπνηεκέλσλ απφ ηηο μέλεο θαη Διιεληθέο κπζηηθέο ππεξεζίεο θαη κε αξρή απηή ηεο ππφζεζεο ΑΠΞΗΓΑ θαη ηέινο κε ην ζπληαγκαηηθφ βαζηιηθφ πξαμηθφπεκα ηεο 15 Ηνπιίνπ 1965 απνδπλάκσζαλ ηελ ζπλνρή ηνπ πνιηηηθνχ θφζκνπ ηεο Διιάδαο θαη ηνλ ζηέξεζαλ απφ ηα ζηνηρεία εθείλα πνπ ζα ήηαλ εκπφδηα θαη λεζίδεο Αληίζηαζεο ζηελ εθαξκνγή Πρεδίσλ πνπ ζα ήηαλ αληίζεηα κε ηα ζπκθέξνληα Διιάδαο θαη Θχπξνπ. Όηαλ ν Πνπιετκάλ Ληεκηξέι, εγέηεο ηνπ θφκκαηνο ηεο Γηθαηνζχλεο, αλέβεθε ζηελ αξρή ηνλ Νθηψβξην ηνπ 1965, επέκεηλε ζηε δηεμαγσγή ζπλνκηιηψλ. Ν Πηέθαλνο Πηεθαλφπνπινο, Ξξσζππνπξγφο απφ ην Πεπηέκβξην ηνπ 1965 (πνπ είρε πάληα πξνζηξηβέο κε ηνλ αξρηεπίζθνπν), ζπκθψλεζε λα δηεμαγάγεη κπζηηθέο ζπλνκηιίεο κε ηνπο Ρνχξθνπο, κε βάζε ηηο πξνηάζεηο 'Άηζεζνλ. Πην κεηαμχ ζηελ Θχπξν νη δχν θνηλφηεηεο αθνινπζνχζαλ αληίζεηεο θαηεπζχλζεηο. Ζ ηνπξθνθππξηαθή εγεζία δελ αξθέζηεθε ζην λα θξαηάεη ηηο δχν θνηλφηεηεο ρσξηζκέλεο κε ηελ πεηζψ, ηε βία, ηηο απεηιέο θαη ηνπο θφλνπο, αιιά ζέζπηζε θαλνληζκνχο γηα λα ηηο θξαηήζεη ζε απφζηαζε. Πρεκαηίζηεθε κηα ηνπηθή δηνίθεζε ζην θιεηζηφ ηκήκα ηνπ δξφκνπ Ιεπθσζίαο - Θπξήλεηαο κε αληηπξνζψπνπο ζε άιιεο πεξηνρέο, ρσξηζηέο δεκφζηεο ππεξεζίεο, αζηπλνκηθή δχλακε (φπνπ ε εκηζέιελνο θαη ην άζηξν πήξαλ ηε ζέζε ηνπ εκβιήκαηνο ηεο δεκνθξαηίαο) θαη ξαδηνζηαζκφ. Πηε ζπλέρεηα νη Ρνπξθνθχπξηνη εγθαηέιεηςαλ πνιιά απ' ηα ρσξηά ηνπο θαη ζπγθεληξψζεθαλ γηα «απηνπξνζηαζία» θαη δηεπθφιπλζε ηεο δηρνηφκεζεο ζηηο ππθλφηεξα θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο. Πχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΝΖΔ γχξσ ζηηο 25.000 δήζελ «πξφζθπγεο», αλαγθάζηεθαλ λα κεηαθεξζνχλ. Νη Διιελνθχπξηνη δελ κπνξνχζαλ λα κπνπλ ζ' απηέο ηηο πεξηνρέο, νχηε νη Ρνχξθνη κπνξνχζαλ λα ηηο εγθαηαιείςνπλ ρσξίο ηελ άδεηα ησλ εγεηψλ ηνπο. Ξεξηνξηζκέλνη ζε ηέηνηα κέξε, ρσξίο επαξθείο πεγέο, νη Ρνχξθνη επέδεζαλ ζαλ «ρσξηζηή» νληφηεηα κφλν ράξε ζηελ άκεζε νηθνλνκηθή βνήζεηα ηεο

Ρνπξθίαο . Αιιά παξά ηηο πηέζεηο ησλ εγεηψλ ηνπο θαη ησλ ελφπισλ νκάδσλ, πνπ είραλ θηάζεη απφ ηελ Ρνπξθία κεηά ην 1963, πνιχ κεγαιχηεξνο αξηζκφο Ρνπξθνθππξίσλ έκεηλαλ ζε πεξηνρέο ειεγρφκελεο απφ ηελ θπβέξλεζε.

Ρν ηνπξθηθφ αίηεκα γηα δηρνηφκεζε ή, ζαλ δεχηεξε θαιχηεξε ιχζε, γεσγξαθηθφ δηαρσξηζκφ ησλ δχν θνηλνηήησλ, δελ ζηακάηεζε πνηέ. Κε ηελ απνρή ησλ Ρνπξθνθππξίσλ απφ ηηο θπβεξλεηηθέο επζχλεο, άιιαμαλ νη ζεζκνί ζε νξηζκέλνπο ζεκαληηθνχο ηνκείο. Θαηαξγήζεθε ε ηδηαίηεξε ειιεληθή θνηλνηηθή βνπιή, πνπ δελ είρε πιένλ ιφγν χπαξμεο, θαηαξγήζεθαλ νη ρσξηζηνί εθινγηθνί θαηάινγνη γηα ηηο δχν θνηλφηεηεο θαη έπαςε λα ιεηηνπξγεί ην ζπληαγκαηηθφ δηθαζηήξην, ηνπ νπνίνπ νη αξκνδηφηεηεο κεηαθέξζεθαλ ζην αλψηαην δηθαζηήξην.

Ρν Γεθέκβξην ηνπ 1965 ην Θππξηαθφ ζπδεηήζεθε πάιη ζηε Γεληθή Ππλέιεπζε ησλ Ζλσκέλσλ ΔΘλψλ, ε νπνία, κε ην Τήθηζκά ηεο l8εο Γεθεκβξίνπ, αλαγλψξηζε θαη ππνγξάκκηζε ηελ απφιπηε αλεμαξηεζία θαη ηελ πιήξε θπξηαξρία ηεο Θππξηαθήο Γεκνθξαηίαο, θαη απέθιεηζε θάζε επέκβαζε ζηηο εζσηεξηθέο ηεο ππνζέζεηο. Ζ Θπβέξλεζε Πηεθαλνπνχινπ αθνινχζεζε δηθή ηεο πνιηηηθή απέλαληη ηεο Θχπξνπ. Ρνλ Ηνχλην ηνπ 1966 εγθαηλίαζε ζηηο Βξπμέιιεο απεπζείαο Διιελνηνπξθηθφ δηάινγν, πνπ ζπλερίζηεθε κέρξη ην Γεθέκβξην ηνπ ηδίνπ έηνπο, νπφηε έραζε ηελ εκπηζηνζχλε ηεο Βνπιήο θαη παξαηηήζεθε. Ρν Κάξηην ηνπ 1966, αλαηέζεθε ζην Πηξαηεγφ Γξίβα ε γεληθή αξρηζηξαηεγία φισλ ησλ ελφπισλ δπλάκεσλ, πνπ βξίζθνληαλ ζην Λεζί.

Πε φιν απηφ ην δηάζηεκα ην ελδηαθέξνλ ηνπ Διιεληθνχ ιανχ γηα ηελ

Θχπξν είρε θνξπθσζεί, ε νκνςπρία θαη ε ζπκπαξάζηαζε ηνπ ήηαλ ζπγθηλεηηθή. Ζ Θππξηαθή Θπβέξλεζε είρε ηελ άπνςε, φηη ε δηαδηθαζία ηνπ δηαιφγνπ Διιάδαο Ρνπξθίαο εμέηξεπε ην Θππξηαθφ απφ ηελ θαλνληθή βάζε ηνπ, πνπ ήηαλ ε αδέζκεπηε αλεμαξηεζία θαη ε απηνδηάζεζε, θαη επηπιένλ ην απνκάθξπλε απφ ηελ νξζή δηαδηθαζία ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ην απνδηεζλνπνηνχζε θαη έδηλε ηελ επθαiξία ζηελ Ρνπξθία, πνπ ε δηεζλήο ζέζε ηεο ήηαλ πνιχ ηζρπξφηεξε απφ εθείλε ηεο Διιάδαο λα επηβάιεη ηηο δηθέο ηεο απφςεηο. Άιισζηε ε Ρνπξθία ππνζηήξηδε πάληνηε φηη ην Θππξηαθφ απνηεινχζε κηα θαζαξά Διιελνηνπξθηθή δηαθνξά, θαη φηη ε ζσζηή δηαδηθαζία ιχζεο ηνπ ζα έπξεπε λα επηδησρζεί κε ηε δηεμαγσγή απεπζείαο ζπλνκηιηψλ κεηαμχ ησλ δχν ρσξψλ. Ρέιε Λνεκβξίνπ ηνπ 1966 έθζαζε ζηε Ιεκεζφ θνξηίν Ρζερνζινβαθηθψλ φπισλ, ηα νπνία ε Θππξηαθή Θπβέξλεζε είρε παξαγγείιεη γηα ηνλ εμνπιηζκφ ηεο Αζηπλνκίαο. Ρελ άθημε ησλ Ρζερνζινβαθηθψλ φπισλ θαηάγγεηιε ν Γξίβαο ζηνλ Ξξσζππνπξγφ Πηεθαλφπνπιν, κε ηνλ ηζρπξηζκφ φηη δελ πξννξίδνληαλ γηα ηελ Αζηπλνκία, αιιά γηα θαζαξά θνκκαηηθνχο ζθνπνχο, ζε βάξνο ησλ γεληθφηεξσλ εζληθψλ ζπκθεξφλησλ. Ν Πηξαηεγφο Γξίβαο θαηεγνξνχζε ζηελ επηζηνιή ηνπ πξνο ηνλ Ξξσζππνπξγφ ηνλ Αξρηεπίζθνπν, φηη ελεξγνχζε πίζσ απφ ηηο πιάηεο ηεο Διιεληθήο Θπβέξλεζεο, θαη εηζεγείην λα παξαδνζεί ακέζσο ν νπιηζκφο ζηελ Δζληθή Φξνπξά. Νη ζπλερείο θαηαγγειίεο ηνπ Γξίβα αιιά θαη ε πξνζσπηθή αληίζεζε ηνπ Πηεθαλνπνχινπ πξνο ην Καθάξην ζπληέιεζαλ ψζηε λα δεκηνπξγεζεί ηφηε ζνβαξφ ζέκα, θαη λα απεηιεζεί πξνο ζηηγκήλ δηαθνπή ησλ δηπισκαηηθψλ ζρέζεσλ Αζελψλ-Ιεπθσζίαο. Ρν ζέκα ησλ Ρζερνζινβαθηθψλ φπισλ μέθπγε ζηγά-ζηγά απφ ην ζηελφ θχθιν ησλ ζηξαηησηηθψλ, θαη πήξε ζνβαξέο πνιηηηθέο δηαζηάζεηο, αθφηνπ ε άθημε ησλ φπισλ απηψλ πεξηήιζε ζε γλψζε ηεο Ρνπξθηθήο Θπβέξλεζεο, ε νπνία, κε έληνλεο δηπισκαηηθέο παξαζηάζεηο πξνο ηελ Θπβέξλεζε ηεο Διιάδαο, αμίσζε λα παξαδνζεί, ρσξίο θαζπζηέξεζε, νιφθιεξνο ν νπιηζκφο ζηελ Δηξελεπηηθή Γχλακε. Ν Καθάξηνο, απφ ηελ πιεπξά ηνπ, επέκελε φηη ηα φπια εηζήρζεζαλ γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απνθιεηζηηθά θαη κφλν απφ ηελ Θππξηαθή Αζηπλνκία, (ε νπνία ηφηε αληηκεηψπηδε ζνβαξέο επηζέζεηο απφ παξάλνκεο νξγαλψζεηο θαη άιια αλαξρηθά ζηνηρεία), θαη φηη απνηεινχζαλ θαζαξή ζπθνθαληία νη θήκεο, φηη επξφθεηην ηα φπια απηά λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα θνκκαηηθνχο ή άιινπο ζθνπνχο.

Κεηά ηελ άξλεζε ηνπ Αξρηεπηζθφπνπ λα παξαδψζεη ηνλ νπιηζκφ, ηα πξάγκαηα νμχλζεθαλ αθφκε πεξηζζφηεξν, θαη ιίγεο κέξεο πξηλ πέζεη ε Θπβέξλεζε Πηεθαλφπνπινπ ζρεδίαδε λα αλαθαιέζεη ηνλ 'Έιιελα Ξξεζβεπηή ζηε Ιεπθσζία, θαη λα δηαθφςεη δηπισκαηηθέο ζρέζεηο κε ηελ Θππξηαθή Θπβέξλεζε. Ρειηθά ηα φπια παξαδφζεθαλ ζηελ Δηξελεπηηθή Γχλακε ζχκθσλα κε ηελ Ρνπξθηθή επηζπκία. Ζ ζεηεία ηεο Διιεληθήο Βνπιήο έιεγε ην 1967, θαη ζε ιίγνπο κήλεο έπξεπε λα δηεμαρζνχλ βνπιεπηηθέο εθινγέο. Νη αξρεγνί ησλ δχν κεγάισλ θνκκάησλ αλεζπρνχζαλ γηα ηελ θαηάζηαζε, θαζεκεξηλά νξγίαδαλ νη θήκεο. γηα θηλήζεηο ζην ζηξάηεπκα θαη γηα δξάζε μέλσλ κπζηηθψλ ππεξεζηψλ. Ν Θαλειιφπνπινο θνβφηαλ παξαπέξα εθηξνπή ηεο θαηάζηαζεο θαη καηαίσζε ησλ εθινγψλ. Ν Ξαπαλδξένπ απέβιεπε ζηηο εθινγέο ζαλ ην κφλν κέζν απνθαηάζηαζεο ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ πνιηηεχκαηνο. 'Έηζη ε πνιηηηθή ησλ δχν κεγάισλ θνκκάησλ, ηεο 'Έλσζεο Θέληξνπ θαη ηεο ΔΟΔ, ζπλέπηπηε ζην ζέκα ησλ εθινγψλ. Γη' απηφ, χζηεξα απφ ζπλελλφεζε κε ην Γεψξγην Ξαπαλδξένπ, ν Θαλειιφπνπινο απέζπξε, ζηηο 20 Γεθεκβξίνπ 1966, ηελ ππνζηήξημή ηνπ απφ ηελ Θπβέξλεζε Πηεθαλνπνχινπ, ε νπνία αλαγθάζηεθε έηζη λα παξαηηεζεί. Ν Βαζηιηάο Θσλζηαληίλνο, κε δηάγγεικα ζηηο 22 Γεθεκβξίνπ 1966, αλάγγεηιε ην δηνξηζκφ πεξεζηαθήο Θπβέξλεζεο ππφ ηνλ Ησάλλε Ξαξαζθεπφπνπιν, ε νπνία ζα ςήθηδε λέν εθινγηθφ λφκν, θαη ζα δηεμήγε βνπιεπηηθέο εθινγέο, ηα ηέιε Καίνπ 1967. Νη εθινγέο πνπ πξνγξακκαηίζζεθαλ γηα ηηο 28 Καίνπ 1967 δελ έγηλαλ πνηέ. Ρηο πξψηεο πξσηλέο ψξεο ηηο 21 Απξηιίνπ 1967 ε ρνχληα ησλ Ππληαγκαηαξρψλ θηλήζεθε εθαξκφδνληαο ην Λαηντθφ Πρέδην «Ξξνκεζεχο»-ην ζρέδην είρε ζρεδηαζζεί απφ ηηο Έλνπιεο Γπλάκεηο γηα λα εθαξκνζζεί ζε πεξίπησζε θνκκνπληζηηθνχ πξαμηθνπήκαηνο- θαηέιαβε κε ηαλθ ηελ πφιε ησλ Αζελψλ, θαηάξγεζε ην ζχληαγκα θαη επέβαιε ζηξαηησηηθφ λφκν ζε φιε ηε ρψξα. Νη πξαμηθνπεκαηίεο (Ξαπαδφπνπινο ,Ξαηηαθφο ,Καθαξέδνο ) επηζθέπηνληαη ηνλ Βαζηιηά Θσλζηαληίλν ,ν νπνίνο επηιέγεη ηνλ ζπκβηβαζκφ. Πηηο 19:30 ηεο 21 Απξηιίνπ 1967 νξθίδεηαη ε πξψηε Θπβέξλεζε ηηο Σνχληαο πξσζππνπξγφο Θ. Θφιιηαο, αληηπξφεδξνο Γξ. Ππαληηδάθεο,

ππνπξγφο πξνεδξίαο Γ. Ξαπαδφπνπινο, Ππληνληζκνχ Καθαξέδνο, Δζσηεξηθψλ Πη Ξαηηαθφο. Ν Βαζηιηάο λνκηκνπνηεί κε ηελ παξνπζία ηνπ ην πξαμηθφπεκα. Ν Καθάξηνο δε βηάζηεθε λα εθδεισζεί είηε ππέξ είηε ελαληίνλ ηεο ειιεληθήο ρνχληαο, ηεο νπνίαο αξθεηά απφ ηα κέιε είραλ ήδε ππεξεηήζεη σο ζηξαηησηηθνί ζηελ Θχπξν. Πηηο 30 Καΐνπ έζηεηιε ζηελ Αζήλα έλα νιηγφινγν θαη ηππηθφ ηειεγξάθεκα. Ν Γξίβαο ζπλεράξε ηε Σνχληα, εθ κέξνπο ηεο Δζληθήο Φξνπξάο, αξθεηά λσξίηεξα ζηηο 28 Απξηιίνπ. Ήηαλ πάλησο πξνθαλέο φηη, χζηεξα απφ πνιπήκεξν πξνβιεκαηηζκφ, ν Καθάξηνο απνθάζηζε λα κε ζπγθξνπζηεί κε ην ζηξαηησηηθφ δηθηαηνξηθφ θαζεζηψο ηεο Αζήλαο. Όπσο πνιιέο θνξέο δήισζε, ε θπβέξλεζή ηνπ φθεηιε λα ζπλεξγάδεηαη κε ηελ εθάζηνηε θπβέξλεζε ηεο Διιάδνο, νπνηαδήπνηε θη αλ ήηαλ απηή. Ζ επηβνιή ζηξαηησηηθνχ δηθηαηνξηθνχ θαζεζηψηνο ζηελ Διιάδα είρε επηπηψζεηο θαη ζηελ Θχπξν, ηελ νπνία θπζηθά νη εμειίμεηο εθεί επεξέαδαλ. Θαη απφ έλα ηέηνην θαζεζηψο νη επηπηψζεηο δελ κπνξνχζαλ παξά λα ήζαλ αξλεηηθέο. Θαηέιεμαλ δε λα πξνθαιέζνπλ ηνλ θαηαζηξνθηθφ δηραζκφ ησλ Διιελνθππξίσλ πνπ ρσξίζηεθαλ ζε "εζληθφθξνλεο" ππνζηεξηθηέο ηεο "εζληθήο " θπβέξλεζεο ησλ ζπληαγκαηαξρψλ θαη ζε "αλζέιιελεο" πνιεκίνπο ηεο.

Ρνλ Ηνχλην ηνπ 1967 μέζπαζε ν Άξαβατζξαηιελφο "πφιεκνο ησλ 7 εκεξψλ" πνπ δεκηνχξγεζε κηα λέα θξίζηκε θαηάζηαζε ζηελ Αλαηνιηθή Κεζφγεην. Ν πφιεκνο δελ επεξέαζε άκεζα ηελ Θχπξν αιιά πξνθαλψο γηα ηνπο δπηηθνχο ν ξφινο ηνπ λεζηνχ (επί ηνπ νπνίνπ βξίζθνληαλ νη ηεξάζηηεο βξεηαληθέο βάζεηο θαη άιιεο ζηξαηησηηθέο εγθαηαζηάζεηο) παξνπζηαδφηαλ αλαβαζκηζκέλνο. Ζ Θχπξνο άξρηζε κάιηζηα λα ραξαθηεξίδεηαη σο "αβχζηζην αεξνπιαλνθφξν". Απφ ηελ άιιε, νη Ακεξηθαλνί θαη ην ΛΑΡΝ, ήιεγραλ ηψξα ηελ ειιεληθή ρνχληα θαη ππφ ηηο δηαηαγέο απηήο ηεο ρνχληαο βξηζθφηαλ θαη ε ζηε Θχπξν ειιεληθή κεξαξρία φπσο βξηζθφηαλ θαη ε ΔΙ.Γ.Θ. θαη νη Έιιελεο αμησκαηηθνί ηεο Δζληθήο Φξνπξάο. Ρνλ Διιελνηνπξθηθφ δηάινγν πνπ είρε δηαθνπεί έζπεπζαλ λα ηνλ επαλαξρίζνπλ νη ζπληαγκαηάξρεο.

Νη δηθηάηνξεο πνπ είραλ αλάγθε λα παξνπζηάζνπλ ζηνλ ειιεληθφ ιαφ κηα "κεγάιε επηηπρία", άξρηζαλ κηαλ άλεπ πξνεγνπκέλνπ εμεπηειηζηηθή φζν θαη δνπινπξεπή πξνζέγγηζε ηεο Ρνπξθίαο. Απνηέιεζκα απηήο ηεο πξνζέγγηζεο ήηαλ κηα ειιελνηνπξθηθή ζπλάληεζε θνξπθήο ηεο Θεζζάλεο , ζηνλ Έβξν ζηηο 9 θαη 10 Πεπηεκβξίνπ. Θαηά ηε ζπλάληεζε, ε ειιεληθή αληηπξνζσπεία δήηεζε απφ ηελ ηνπξθηθή λα απνδερζεί ηελ έλσζε ηεο Θχπξνπ κε ηελ Διιάδα. Κεηαμχ δε άιισλ, πξνβιήζεθε εθ κέξνπο ησλ θαη ην "επηρείξεκα" φηη ε Ρνπξθία δηέζεηε ήδε κεγάιεο εθηάζεηο εδαθψλ θαη. .. δελ ηεο ρξεηάδνληαλ άιιεο. Αλαθέξεηαη, επίζεο, φηη νη ζπληαγκαηάξρεο πξφηεηλαλ ζηνπο Ρνχξθνπο κηα ζηξαηησηηθή βάζε ζηελ Θχπξν, φπσο πξνλννχζε θαη ην ζρέδην Άηζεζνλ. Ν Ρνχξθνο πξσζππνπξγφο Πνπιετκάλ Ληεκηξέι δήισζε αξγφηεξα φηη ε πξσηνβνπιία γηα ηε ζπλάληεζε ήηαλ ειιεληθή θαη φηη ν ίδηνο πήγε ζηνλ Έβξν "γηα λα κάζεη ηη ηνλ ήζειαλ". Φπζηθά νη εγέηεο ηεο ρνχληαο επέζηξεςαλ κε άδεηα ρέξηα ζηελ Αζήλα ελψ ν Ληεκηξέι είρε κηα άιιε εκπεηξία απφ ηνλ Έβξν, πνιχ ρξήζηκε γηα ηελ αληθαλφηεηα ησλ αλζξψπσλ πνπ θπβεξλνχζαλ ηψξα ηελ Διιάδα. Έηζη, ε Ρνπξθία εθκεηαιιεχζεθε ζην έπαθξν ηελ ειιεληθή αδπλακία φηαλ, ιίγν αξγφηεξα, μέζπαζε ζηελ Θχπξν ε θξίζε ηεο Θνθίλνπ. Ζ Θνθίλνπ ήηαλ έλα ακηγψο ηνπξθνθππξηαθφ ρσξηφ πάλσ ζηε ζεκαληηθή νδηθή αξηεξία πνπ ελψλεη ηελ Ιεπθσζία κε ηε Ιεκεζφ. Νη ηνπξθνθχπξηνη ηεο Θνθίλνπ, δηνηθνχκελνη απφ αμησκαηηθφ απφ ηελ Ρνπξθία, ζπλερψο απφ ηηο αξρέο ηνπ 1964 παξελνρινχζαλ φζνπο ηαμίδεπαλ κεηαμχ Ιεπθσζίαο θαη Ιεκεζνχ θαη επαλεηιεκκέλα απέθνπηαλ ηνλ δξφκν. Κέζα ζην 1967 νη πξνθιήζεηο ήζαλ ζρεδφλ θαζεκεξηλέο. Πηηο 14 Λνεκβξίνπ κνλάδεο ηεο εζληθήο θξνπξάο, κε επί θεθαιήο ην ζηξαηεγφ Γξίβα, πήγαλ ζηελ πεξηνρή θαη ζχληνκα νη ζπγθξνχζεηο άξρηζαλ. Ζ Δζληθή Φξνπξά δε δπζθνιεχζεθε πνιχ λα ηξέςεη ηνπο ηνπξθνθππξίνπο ζε θπγή θαη λα μεθαζαξίζεη ηελ θαηάζηαζε. Νη ζπγθξνχζεηο επεθηάζεθαλ θαη κε ηνπο ηνπξθνθππξίνπο ηνπ γεηηνληθνχ ρσξηνχ Άγηνο Θεφδσξνο. (Δηθ 12&13) Ξνιιέο θαη πνηθίιεο εξκελείεο δφζεθαλ σο πξνο ην πνηνη θαη γηαηί πξνθάιεζαλ ηελ θξίζε. Κηα εξκελεία αλαθέξεη φηη ήηαλ ηνπξθηθή πξφθιεζε πνπ απαληήζεθε, χζηεξα απφ ηελ εθηίκεζε ησλ ειιεληθψλ αδπλακηψλ απφ ηελ Άγθπξα, αθνχ έγηλε ε ζπλάληεζε ζηνλ Έβξν. Κηα δεχηεξε εξκελεία αλαθέξεη φηη ηελ θξίζε πξνθάιεζε ε ειιεληθή ρνχληα γηα λα πιήμεη ηνλ Καθάξην. Κηα άιιε εξκελεία ιέγεη φηη ε θξίζε πξνθιήζεθε απφ θχθινπο ηνπ βαζηιηά Θσλζηαληίλνπ (κε ηνλ νπνίν ν Γξίβαο δηαηεξνχζε κνλίκσο ζηελή επαθή), πξνθεηκέλνπ λα

δηεπθνιπλζεί απηφο ζηε δηελέξγεηα αληηπξαμηθνπήκαηνο θαηά ησλ ζπληαγκαηαξρψλ, πνπ πξνεηνίκαδε ζηελ Αζήλα. Κηα άιιε, ηέινο, εξκελεία αλαθέξεη φηη επξφθεηην απιψο γηα επίδεημε δπλάκεσο απφ ηνλ Γξίβα νπφηε, κεηά ηελ έλαξμε ησλ ζπγθξνχζεσλ, ε Άγθπξα βξήθε ηελ αθνξκή λα δεκηνπξγήζεη ηελ θξίζε. Ζ Ρνπξθία έζηεηιε μαλά ηα πνιεκηθά ηεο αεξνζθάθε λα πεηνχλ γηα αξθεηέο εκέξεο πάλσ απφ ηελ Θχπξν, ελψ έζεζε ζε εηνηκφηεηα θαη ηνλ απνβαηηθφ ηεο ζηφιν. Ζ Άγθπξα απεηινχζε μαλά κε πφιεκν θαη εμαπέιπε ηειεζίγξαθα ηφζν πξνο ηελ Αζήλα φζν θαη πξνο ηε Ιεπθσζία. Πε δηάγγεικά ηνπ, ζηηο 24 Λνεκβξίνπ ν Καθάξηνο αλαθνίλσζε φηη δηεξρφκεζα δξακαηηθάο ζηηγκάο θαί ηά λέθε ηνχ πνιέκνπ απινχληαη απεηιεηηθψο ππεξάλσ ηήο Θχπξνπ.. Ν γεληθφο γξακκαηέαο ηνπ Ν.Ζ.Δ. έζηεηιε ακέζσο εθπξφζσπφ ηνπ σο κεζνιαβεηή ζηελ θξίζε, ηνλ Σνζέ Ονιο Κπέλλεη, αιιά θαη ν πξφεδξνο ησλ Ζ.Ξ.Α. έζηεηιε έλα δηθφ ηνπ κεζνιαβεηή ηνλ Πάυξνπο Βαλο. Ν ηειεπηαίνο θηλήζεθε δξαζηήξηα ζην ηξίγσλν Αζελψλ - Άγθπξαο - Ιεπθσζίαο, πξνζπαζψληαο λα επηηχρεη ηελ εθηφλσζε κε έλα ζπκβηβαζκφ. Νη επαθέο ηνπ απηέο, πνπ ζπλερίζηεθαλ γηα κηα εβδνκάδα, πέηπραλ κηα ζπκθσλία ε νπνία πεξηιάκβαλε ηνπο φξνπο ησλ ηνπξθηθψλ ηειεζηγξάθσλ. Ρε ζπκθσλία απηήλ, πνπ πξνθαλψο εμππεξεηνχζε ηα κέγηζηα ηελ Ρνπξθία αιιά θαη θάζε άιιν παξά ηελ Διιάδα, ν Βαλο θαηφξζσζε λα ηελ " πεξάζεη" ζηελ Αζήλα φπνπ θαλέλαο απφ ηνπο εγέηεο ηεο ρνχληαο δελ ήηαλ ζε ζέζε λα αληηζηαζεί ζηνλ απεζηαικέλν ηνπ πξνέδξνπ ησλ Ζλσκέλσλ Ξνιηηεηψλ. Νη φξνη ηεο ζπκθσλίαο ήζαλ : Πξώηνλ : Άκεζε, κέζα ζε 45 εκέξεο, απνκάθξπλζε νιφθιεξνπ ηνπ ειιεληθνχ εθζηξαηεπηηθνχ ζψκαηνο, δπλάκεσο 8.000 αλδξψλ, πνπ είρε ζηαιεί ζηελ Θχπξν ην 1964-1965. Δεύηεξνλ : Ξαξακνλή ζηελ Θχπξν ηεο ΔΙ.Γ.Θ θαη ηεο ΡΝΟ.Γ.Θ., δειαδή ησλ ζηαζκεπνπζψλ βάζεη ησλ ζπκθσληψλ Επξίρεο θαη Ινλδίλνπ ειιεληθψλ θαη ηνπξθηθψλ δπλάκεσλ. Σξίηνλ: Άκεζε δηάιπζε ησλ ηνπξθηθψλ ζηξαηησηηθψλ ζπγθεληξψζεσλ ζηα κηθξαζηαηηθά παξάιηα, έλαληη ηεο Θχπξνπ. Σέηαξηνλ: Ζ Διιάο θαη ε Ρνπξθία αλαιακβάλνπλ ηελ ππνρξέσζε λα ζεβαζηνχλ ηελ αλεμαξηεζία θαη ηελ εδαθηθή αθεξαηφηεηα ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Θχπξνπ. Πέκπηνλ : Απνζηξάηεπζε θαη αθνπιηζκφο ησλ ηνπηθψλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ ζηελ Θχπξν.

Έθηνλ : Γηεχξπλζε ηνπ αζηπλνκηθνχ ξφινπ ηεο δπλάκεσο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ζηελ Θχπξν.

Σν ΠΝ ζην πξαμηθόπεκα θαηά Μαθάξηνπ.Γξάθεη ν

Α.Καθαξάο.

Σνπ ΑΝΣΩΝΗ ΚΑΚΑΡΑ*

Ρν πξαμηθφπεκα θαηά ηνπ Καθαξίνπ εθδειψλεηαη κε ηελ εθαξκνγή

ηνπ ζρεδίνπ ΖΦΑΗΠΡΝΠ 74. Ρν ζρέδην εζσηεξηθήο αζθαιείαο ζην

πξαμηθφπεκα θαηά ηνπ Καθαξίνπ ζηελ Θχπξν, είλαη ζπλψλπκν κε

άιιν πνπ ίζρπε γηα ηελ Διιάδα θαη θαιείηαη ΖΦΑΗΠΡΝΠ .

Αλαθέξζεθε θαη ζε ζπλεδξίαζε δηθαζηεξίνπ ζηηο 18-3-1987 ηεο

κήλπζεο ππνζηξαηήγνπ Σ.Σίνπ θαηά δεκνζηνγξάθνπ Γ.Καχξνπ θαη

Α.Ρεγφπνπινπ γηα δεκνζίεπκα ηεο ΔΙΔΘΔΟΝΡΞΗΑΠ.

Όιεο νη νδεγίεο θαη νη δηαηαγέο ζην πξαμηθφπεκα απηφ ήηαλ

πξνθνξηθέο, πιελ ηνπ ηκήκαηνο πνπ αθνξνχζε ηε δηνηθεηηθή

κέξηκλα, ην νπνίν θαη εθδφζεθε γξαπηά. Γειαδή νδεγίεο γηα

ηξνθνδνζία θάζε είδνπο , κεηαθνξέο, πεξίζαιςε αζζελψλ, νκαδηθή

ηαθή λεθξψλ (ρσξηζηά ρξηζηηαλψλ θαη κνπζνπικάλσλ) θ.ν.θ. Ρν

θαηλφκελν πνπ παξαηεξήζεθε (ελδεηθηηθφ ηνπ κίζνπο πνπ ρψξηδε),

ήηαλ ε ηαθή ησλ καθαξηαθψλ εθηφο λεθξνηαθείσλ. Πε νκαδηθνχο

ηάθνπο καδί κε ηξαπκαηηζκέλνπο, εάλ αιεζεχεη ε αλαηξηρηαζηηθή

πεξηγξαθή ζηε κήλπζε ηνπ Άξε Σαηδεπαλαγηψηνπ θαηά ησλ

ζπληειεζηψλ ηνπ πξαμηθνπήκαηνο.

Πηελ ίδηα κήλπζε πεξηγξάθνληαη θαη νη δξαζηεξηφηεηεο ζηειερψλ

ηνπ λαπηηθνχ θαη θχξηα κε βαξηέο θαηεγνξίεο θαηά ηνπ

αληηπινηάξρνπ Ξαπαγηάλλε θαη ππνπινηάξρνπ Ληάλνπ. Αλαθέξεηαη

θαη ζε φλνκα ΄΄Ξζσκάθε΄΄ πνπ σο ππνδηνηθεηήο λαπηηθήο βάζεο

Θπξήλεηαο δηέηαμε ηελ ζχιιεςε θαη εγθιεηζκφ πνιηηψλ ζην θξνχξην

ηεο πφιεο αθφκα θαη ελψ βνκβαξδηδφηαλ απφ ηνπο Ρνχξθνπο.

Κάιινλ πξφθεηηαη γηα ηνλ ππνπινίαξρν Ρζνκάθε πνπ ζπζηάζηεθε

ζηε ζπλέρεηα ζε απελνεκέλν πιελ εξσηθφ δηάβεκα θαηά ηνπ

ηνπξθηθνχ ζηφινπ.

Ν αληηπινίαξρνο Αλέζηεο Ξαπαδάθεο δηνηθεηήο ζηε Λαπηηθή Βάζε

Σξπζνχιε ζηελ Θχπξν, ζε αλαθνξά ηνπ κεηά ηε κεηαπνιίηεπζε

θαηαγξάθεη ην πξψην απφ κηα ζεηξά ζεκάησλ πνπ εθδφζεθαλ ζηε

δηάξθεηα ηνπ πξαμηθνπήκαηνο. Ρν ζήκα απηφ πεξηιακβάλεη ηηο

πξψηεο νδεγίεο ηνπ λαπηηθνχ δηνηθεηή Θχπξνπ αληηπινίαξρνπ

Ξαπαγηάλλε κε ηελ έλαξμε ηνπ πξαμηθνπήκαηνο, κε ηειεπηαία

εληνιή «…ΝΞΝ ΠΛΑΛΡΖΠΔΡΔ ΑΛΡΗΠΡΑΠΗΛ ΞΑΡΑΜΔΡΔ

ΑΡΖΛ ΓΗΑ ΡΥΛ ΝΞΙΥΛ…»

Ζ εκπινθή ηνπ λαπηηθνχ μεθίλεζε ηελ Ρξίηε 9 Ηνπιίνπ 1974. Ν

Ξαπαγηάλλεο ζα πξέπεη λα πήγε θαη’ επζείαλ ζηνπο πθηζηακέλνπο

ηνπ ηνπ λαπηηθνχ, κεηά ηε ζχζθεςε ηεο ίδηαο εκέξαο, φπνπ

ξπζκίζζεθαλ ιεπηνκέξεηεο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ππφ ηνλ Γεσξγίηζε

(Γηνηθεηή ΓΔΔΦ ζηε ζέζε Ληελίζε πνπ κφιηο είραλ αλαθαιέζεη ζηελ

Αζήλα). Πηε ζχζθεςε είρε πάξεη κέξνο κε ηνπο Θνκπφθε (δηνηθεηή

θαηαδξνκψλ, επηθεθαιήο ηεο επηρείξεζεο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο),

Γηαλλαθφδεκν (επηηειάξρε ΓΔΔΦ), Ξαπαγηάλλε Θ. (πνδηνηθεηή

ΔΙΓΘ), Ιακπξηλφ (δηνηθεηή ηεο 23εο επηιαξρίαο κέζσλ αξκάησλ),

Θνξθφληδειν (δηνηθεηή ηεο 21εο επηιαξρίαο αλαγλσξίζεσο νη νπνίνο

δήηεζε φπσο θαη ν Ιακπξηλφο, έγθξηζε γξαπηή ηνπ Α/ΓΔΠ πνπ

δφζεθε απφ Γαιαηζάλν). Απηή ήηαλ θαη ε πξψηε ζχζθεςε ησλ

εθηειεζηηθψλ νξγάλσλ ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ζηελ Θχπξν. Έηζη

παξνπζηάδεη ηε ζχζθεςε απηή ην πφξηζκα ηεο επηηξνπήο ηεο Βνπιήο

γηα ην Φάθειν ηεο Θχπξνπ.

Πχκθσλα κε ηελ αλαθνξά ηνπ Ξαπαδάθε, κε ηελ άθημε ην κεζεκέξη

9 Ηνπιίνπ ζην Κπνγάδη ηνπ ΛΓΘ (Λαπηηθνχ Γηνηθεηή Θχπξνπ)

αληηπινίαξρνπ Ξαπαγηάλλε ζπγθεληξψζεθαλ νη αμησκαηηθνί ησλ

Γηνηθήζεσλ ΓΞΑ/ΛΒΣ, ήηνη ππνπινίαξρνη Γνχθαο Ξ. (πνδηνηθεηήο

ΛΒΣ), Ρζαηαιφο Δ., Θαλδαιέπαο Α., Γνπιέαο Π., (Ρ) Ληάλνο Γ. θαη

αλζππνπινίαξρνο (Ρ) Αξκεληάθνο Γ. Ν Ξαπαγηάλλεο αλαθνηλψλεη φηη

ζα γίλεη πξαμηθφπεκα γηα ηελ αλαηξνπή ηνπ Καθαξίνπ Θπξηαθή πξνο

Γεπηέξα 14 πξνο 15 Ηνπιίνπ θαη ψξα 02.00 θαη φηη απηφ ην γλσξίδνπλ

ν ΑΔΓ ζηξαηεγφο Κπνλάλνο, ν Ησαλλίδεο θαη έλαο αθφκα (ηνπο είπε

κάιινλ γηα ηνλ Γθηδίθε αιιά δε ζπκάηαη θαιά) απφ δε ηελ Θχπξν ν

Γηνηθεηήο Θαηαδξνκψλ Θνκπφθεο θαη ν Γηνηθεηήο (ή ππνδηνηθεηήο)

ηεο ΔΙΓΘ. Ρν γεγνλφο πσο δελ αλαθέξεη θαη ηνλ Α/ΓΔΛ δελ μελίδεη

αθνχ, φιεο νη κνλάδεο θαη ησλ ηξηψλ φπισλ πνπ ππεξεηνχζαλ ζηελ

Θχπξν ππάγνληαλ απεπζείαο ζην ΑΔΓ ρσξίο ελδηάκεζε ζρέζε κε ην

φπιν ηνπο.

Ν Ξαπαδάθεο ζπλερίδεη εμηζηνξψληαο ηελ ελεκέξσζε ηνπ

Ξαπαγηάλλε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζα άιιαδαλ ηελ Ξαξαζθεπή

12/7 ν Α/ΓΔΔΦ αληηζηξάηεγνο Ληελίζεο θαη ν πξεζβεπηήο Ιαγάθνο,

θαζφξηζε δε κε ιεπηνκέξεηεο ηη είρε αλαιάβεη λα θάλεη ην Λαπηηθφ

θαη ηη ζπγθεθξηκέλα νη άληξεο ηεο βάζεο. Δθείλε ηελ εκέξα ζα

έπξεπε λα βγάινπλ ζε άδεηα φινπο ηνπο χπνπηνπο αλεμάξηεηα απφ

βαζκφ, ζα έζηειλαλ ζηαδηαθά έλα ή δχν θνξηεγά απηνθίλεηα κε

νπιηζκέλνπο ζην ζηξαηφπεδν ηεο 31εο Κνίξαο θαηαδξνκψλ ζηε

Ιεπθσζία, ζηε βάζε ζα άθελαλ ειάρηζηνπο θιπ. Ρνπο δηαβεβαίσζε

δε φηη απφ ηνπο Ρνχξθνπο δελ θηλδπλεχνπλ επνκέλσο «(…) Κε ηηο

ηνξπηιαθάηνπο λα παχζεηε λα αζρνιείζζε θαη κελ ελδηαθεξζείηε…».

Ζ δηαηαγή δείρλεη εθηφο ησλ άιισλ, πσο είραλ δηαβεβαηψζεηο, φηη νη

Ρνχξθνη δε ζα επέκβνπλ. Νη νδεγίεο ηνπ Ξαπαγηάλλε

πεξηιακβάλνπλ θαη παξνηξχλζεηο, λα εθηεινχλ φπνηνλ θέξεη

αληίζηαζε είηε απφ λαχηεο ή απφ αζηπλνκηθνχο ψζηε «…λα πεηχρε ν

ηεξφο ζθνπφο καο, δηφηη ε Διιάο θηλδπλεχεη λα γίλε Θνχβα ηεο

Κεζνγείνπ, λα γίλε ζθαγή. Ρνλ Καθάξηνλ ζα ηνλ ζθνηψζσκελ θαη

ζα ηνλ βάισκε ζ’ έλα ηζνπβάιη δηά λα ηνλ ζηείισκελ εηο ην Κπνγάδη

φπνπ, ζα ηνλ θνπληάξνπκε ξίρλνληαο θαη κηα βφκβα βάζνπο…».

Γελ έθηαλε φκσο ε πξνθνξηθή ελεκέξσζε θαη ν Ξαπαγηάλλεο

(πάληνηε θαηά ηνλ Ξαπαδάθε) δήηεζε θαη ηνπ έθεξαλ έλαλ θιεηζηφ

θάθειν πνπ θπιαζζφηαλ ζην γξαθείν επηρεηξήζεσλ θαη φπνπ ήηαλ

γξακκέλεο «…αη απνζηνιαί ζπιιήςεσλ, πνπ ζα αλεηίζελην εηο έλα

έθαζηνλ εμ εκψλ πιαηζηνχκελνλ ππφ κηθξάο νκάδνο παμ/θψλ θαη

λαπηψλ (…)». Γελ είλαη δχζθνιν λα εμεγεζεί ε χπαξμε ηέηνηνπ

θαθέινπ πξηλ ηελ 9-7-74 πνπ είλαη ε εκέξα πνπ ν Ξαπαγηάλλεο

ζπκκεηέρεη ζηε ζχζθεςε ππφ ηνλ Γεσξγίηζε θαη κνηξάδνληαη ηηο

απνζηνιέο.

Δηδηθά γηα ηηο ζπιιήςεηο ζα ππήξρε πάγηνο πίλαθαο πνπ

ελεκεξσλφηαλ θαηά δηαζηήκαηα, αλεμάξηεηα απφ ηε ζπγθεθξηκέλε

ζρεδίαζε ηνπ πξαμηθνπήκαηνο πνπ πινπνηήζεθε απφ 15 Ηνπιίνπ.

Δθηφο απηνχ φκσο, ν Ξαπαγηάλλεο κηινχζε γηα αλαηξνπή ηνπ

Καθαξίνπ απφ ηνλ Απξίιην ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ, δειαδή απφ ηελ ίδηα

πεξίνδν πνπ ν Ησαλλίδεο κε ηνλ Γθηδίθε θαη Κπνλάλν ηελ

απνθαζίδνπλ. Δπνκέλσο νη θνξπθαίνη εθηειεζηέο ηνπ

πξαμηθνπήκαηνο είραλ ελεκεξσζεί. Θαη είραλ ζρεδηάζεη ηνπιάρηζηνλ

πνηνπο ζα ζπιιάβνπλ, ψζηε λα ππάξρεη ζην γξαθείν επηρεηξήζεσλ,

θαη φπνπ αιινχ ρξεηαδφηαλ, θάθεινο θιεηζηφο κε πίλαθα ησλ πξνο

ζχιιεςε. Ξψο λα δερζεί θαλείο φηη δελ ήηαλ ελήκεξνη νη Α/ΓΔΛ

Αξαπάθεο θαη Α/ΓΔΑ Ξαπαληθνιάνπ, φηαλ ν αληηπινίαξρνο

Ξαπαγηάλλεο (αιιά θαη ν αληηπινίαξρνο Ληθνιφπνπινο ηνπ ΓΔΛ/Α2)

ην γλψξηδε; Έηζη ηζρπξίδνληαη ν ηφηε Α/ΓΔΛ φπσο θαη ν Α/ΓΔΑ θαη

παξαζχξνπλ θαη ηελ επηηξνπή ηεο βνπιήο, πνπ δελ ηνπο

πεξηιακβάλεη ζηνπο απφ καθξνχ ελεκεξσκέλνπο.

Ν Ξαπαδάθεο πξνβάιιεη αληηξξήζεηο ιέγνληαο πσο, ην Λαπηηθφ δελ

κπνξεί λ’ αλαιάβεη ηέηνηεο απνζηνιέο, «..δηφηη νχηε εγθιεκαηίαη

είκεζα, νχηε ζπιιήςεηο γλσξίδνκελ λα θάλσκελ, νχηε θαη δηά εθ

ζπζηάδελ κάραο είκεζα εθπαηδεπκέλνη, πνιινί δε αγλννχλ θαη ηελ

θαιήλ ρξήζηλ ησλ φπισλ…» θαη δελ κπνξεί λα δηαηάμεη ην πξνζσπηθφ

ηνπ. Δπνκέλσο εθθξάδεη αδπλακία λα απαληήζνπλ ακέζσο. Ν

Ξαπαγηάλλεο νξγίδεηαη θαη ξσηάεη, αλ έρεη θαλείο άιινο αληίξξεζε.

Ν Ρζαηαιφο θαη ν Θαλδαιέπαο απάληεζαλ πσο δελ πξφθεηηαη

«..επνπδελί…» λα ζπκκεηέρνπλ, ν Γνχθαο έθεξε παξφκνηεο

αληηξξήζεηο κε ηνπ Ξαπαδάθε, ν Αξκεληάθνο πνπ ήηαλ θαη ν

κηθξφηεξνο ζε βαζκφ θαη ειηθία «…ππφ ην θάζκα ηεο ζθιεξφηεηνο

ηνπ Θ. Ξαπαγηάλλε, λνκίδσ φηη έθιηλε θαηαθαηηθψο ηελ θεθαιήλ, ν

δε Ληάλνο αλαληηξξήησο ζπλεθψλεζελ…». Πηνπο έμε νη δχν

ζπκθψλεζαλ, νη δχν αξλήζεθαλ θαζαξά θαη δχν έθεξαλ

αληηξξήζεηο.

Ν Ξαπαγηάλλεο δηψρλεη απφ ηε ζχζθεςε ηνπο Ρζαηαιφ θαη

Θαλδαιέπα θαη δείρλεη ζηνπο ππφινηπνπο ηα ζεκεηψκαηα κε ηα

δηαγξάκκαηα ησλ θαηνηθηψλ, εθείλσλ πνπ είραλ πξνγξακκαηίζεη λα

ζπιιάβνπλ. Π’ απηή ηε ζχζθεςε έξρεηαη θαη ν Γνπιέαο

θαζπζηεξεκέλνο θαη ηνλ θάιεζε λα ηνπ δείμεη θαη ηε δηθή ηνπ

απνζηνιή.

Δληχπσζε πξνθαιεί ε βεβαηφηεηα ηνπ Ξαπαγηάλλε, πσο θαλείο δελ

πξφθεηηαη λα πξνβεί ζε απνθάιπςε ζηελ Θχπξν ή θαη αιινχ, γηα ην

επηθείκελν πξαμηθφπεκα. Υο κφλνο ιφγνο γη’ απηήλ ηε βεβαηφηεηα

δηαθαίλεηαη ε ηξνκνθξαηία, πνπ αζθνχζε θαη ην φηη ε επηρείξεζε

ήηαλ ζρεδηαζκέλε θαη είρε ηελ θάιπςε ηεο ΄΄επίζεκεο΄΄ εμνπζίαο

ζηελ Διιάδα, επνκέλσο ζεσξείην ΄΄λφκηκε΄΄.

Απηή ήηαλ ε ελεκεξσηηθή ζχζθεςε γηα ην πξαμηθφπεκα ππφ ηνλ

Ξαπαγηάλλε, φπσο ηελ πεξηγξάθεη ν Ξαπαδάθεο. Ξην θάησ ζην

πφξηζκά ηνπ ν Κεηαιιελφο δηεπθξηλίδεη φηη, ν Ξαπαγηάλλεο απφ ηνλ

Απξίιην αθφκε αλέθεξε ζπγθεθξηκέλα πεξί πξαμηθνπήκαηνο θαη ελ

ζπλερεία δηέηαμε λα βάινπλ πνιπβφια ΄΄browning΄΄ ζε δχν

νρήκαηα. Ν Ξαπαδάθεο φκσο δελ ήηαλ κφλν κε ηνλ Ξαπαγηάλλε

νξγηζκέλνο, αιιά θαη κε ηνλ πισηάξρε Ξαπαξγχξε, πνπ βνεζνχζε

ηνλ ΛΓΘ ζηελ άζθεζε ηεο δηνίθεζεο. Δθθξάδεηαη απαμησηηθά γηα

απηφλ ηνλ αμησκαηηθφ «…πεξί ηνπ πνηνχ ηνπ δελ ήζεινλ λ’

αλαθεξζψ, δηφηη είλαη ηφζνλ ρακειφλ δη’ Αμησκαηηθφλ …».

Ρελ άιιε εκέξα ην πξσί θαηαιήγνπλ ζην λα θαιέζνπλ ην δηνηθεηή,

θαη λα ηνπ δεηήζνπλ γξαπηή δηαηαγή ηνπ Ξξνέδξνπ ηεο Διιεληθήο

Γεκνθξαηίαο ή ηνπ ηφηε Ξξσζππνπξγνχ Αλδξνπηζφπνπινπ,

δηεπθξηλίδνληαο πσο δελ ζεσξνχλ ηελ θίλεζε απηή σο απνδνρή, αιιά

γηα λα δηαπηζηψζνπλ απφ πνχ μεθηλνχζε ε ππφζεζε. Ρα

πξαμηθνπήκαηα είλαη έμσ απφ ηε ινγηθή ησλ ελφπισλ ζπγθξνχζεσλ

ηνπ λαπηηθνχ. Αθφκα θαη ζηνλ Β΄ πφιεκν θαη ζηνλ εκθχιην, ην

λαπηηθφ δελ είρε απέλαληί ηνπ ελφπινπο, δελ έβιεπε ηνλ αληίπαιν.

Ν Ξαπαγηάλλεο θαηαθηάλεη ηελ ίδηα κέξα ην απφγεπκα θαη ηειηθά

ηνπο ιέεη, φηη ην πξαμηθφπεκα καηαηψζεθε, απεηιεί φκσο κε ζάλαην,

εάλ θάπνηνο ηειεθσλήζεη θαη κηιήζεη γηα φηη έγηλε. Ν αμησκαηηθφο

απηφο απεηιεί θαη δηαηάζζεη γεληθψο εθθαζαξίζεηο θαη ζαλαηψζεηο,

φπνησλ θέξνπλ αληίζηαζε, φπνησλ κηιήζνπλ θ.ν.θ.. Αξγφηεξα

παξαθαινχζε έληξνκνο λα ηνλ πάξνπλ γξήγνξα απφ ην λεζί, γηαηί

εθηφο φισλ φζσλ είρε θάλεη, ρηχπεζε θαη έλαλ Θχπξην αζηπλνκηθφ. Ν

ηειεπηαίνο έςαρλε θαίλεηαη λα ηνλ βξεη. Απηά ζπκβαίλνπλ ηελ

Ρεηάξηε 10 Ηνπιίνπ θαη νη επφκελεο εκέξεο κέρξη ηελ Θπξηαθή

πεξλνχλ άπξαθηεο.

Γεπηέξα πξσί εθδειψλεηαη ην πξαμηθφπεκα. Θαλείο απφ φζνπο

γλσξίδνπλ γηα ην εγρείξεκα, δελ πξνέβε ζην δηάζηεκα απηφ ζε

θάπνηα ελέξγεηα, γηα ελεκέξσζε πξνο ηελ πιεπξά ηεο Θπβέξλεζεο

ηεο Θχπξνπ ή αθφκα θαη κε εξσηήκαηα πξνο ηελ εγεζία ηνπ

λαπηηθνχ. Ξξνθαλψο ε ηξνκνθξαηία είρε ηα απνηειέζκαηά ηεο. Κε

βάζε ην πφξηζκα, ζηελ Θχπξν ππεξεηνχζαλ ηφηε πιελ ησλ

Λαπηνδηφπσλ Δ/Δ θαη Δ/Θ είθνζη ηξεηο (23) Αμησκαηηθνί θαη

εβδνκήληα (70) παμησκαηηθνί.

Ν Κεηαιιελφο μεθαζαξίδεη απαξρήο πσο απνδέρζεθαλ ηηο εληνιέο

ηνπ Γηνηθεηνχ ΛΓΘ, νη πισηάξρεο (Ρ) Ξαπαξγχξεο Γ., ππνπινίαξρνο

Ραβιαξίδεο Π. θαη αλζππνπινίαξρνο (Ρ) Αξκεληάθνο Γ.. Ν

ππνπινίαξρνο Ληάλνο λαη κελ ζπκθψλεζε λα ζπκκεηάζρεη «σο

ζηξαηησηηθφο», πιελ δελ επηζπκεί λα πξνβή πξνζσπηθά ζε

ζπιιήςεηο. Νη ινηπνί αμ/θνί, λεαξνί ζεκαηνθφξνη ΠΔΑ/Κ δελ

ελεκεξψζεθαλ, δελ εξσηήζεθαλ βεβαίσο θαη έπξαμαλ «…κνηξαίσο

θαη κεραληθψο, φ,ηη δηεηάρζεζαλ …». Απηή αθξηβψο ε έθθξαζε

΄΄κνηξαίσο θαη κεραληθψο΄΄ απνδίδεη ηπθιή ππαθνή. Απνδεηθλχεη

ηελ επηδίσμε θαη επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο εθπαίδεπζεο ζηηο ΔΓ. Λα

πιάζεη φξγαλα πνπ ελεξγνχλ ζχκθσλα κε ηηο δηαηαγέο

΄΄κεραληθά΄΄.

Ρν ίδην ζπλέβε θαη κε ηνπο ππφινηπνπο ππαμησκαηηθνχο, απφ ηνπο

νπνίνπο φκσο μερσξίδεη κε ηδηαίηεξε δξαζηεξηφηεηα ζηα ζπίηηα δχν

πινπζίσλ Θππξίσλ (ηνπ Αδίλα θαη ηνπ Σξήζηνπ Θενδψηνπ) ν

αλζππαζπηζηήο Ζ/Λ Γ. Νηθνλνκίδεο. Ζ ΔΓΔ ζηξέθεηαη θαηά ησλ :

Αληηπινηάξρνπ Γ. Ξαπαγηάλλε, πισηάξρε (Ρ) Γ. Ξαπαξγχξε,

ππνπινηάξρνπ Π. Ραβιαξίδε, ππνπινηάξρνπ (Ρ) Γ. Ληάλνπ,

αλζππνπινηάξρνπ (Ρ) Γ. Αξκεληάθνπ, αλζππαζπηζηή (Ρερ/Ιεβ) Η.

Αγηαζνθίηε, αλζππαζπηζηή (Ρει.) Γ. Βαζηάδε, αξρηθειεπζηψλ

(Ρερ/Ρνξπ) Π. Πακνΐιε, (Ρερ/Ιεβ) Γ. Παγηά, (Ζ/Λ) Γ. Νηθνλνκίδε

θαη θειεπζηή ζηξ. (Ο/Δ) Π. Θαββαδία.

Ήδε απφ ηελ αλαθνξά Ξαπαδάθε γλσξίδνπκε ηη έγηλε κέρξη ηελ ψξα

ηεο εθδήισζεο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο, πξάγκα πνπ επηβεβαηψλεη θαη ν

Κεηαιιελφο κε ην πφξηζκά ηνπ. Απ’ απηφ πξνθχπηεη πσο κπήζεθε

έγθαηξα θαη ζπλέπξαμε κε ζέξκε ν αλζ/ζηήο (Ιεβ) Αγηαζνθίηεο

Ησάλ. ζηνλ νπνίν ν Ληάλνο έδσζε θαη έλα θπλεγεηηθφ φπιν απφ ηα

΄΄ιάθπξα΄΄ ηνπ πξαμηθνπήκαηνο πνπ είρε παξαδψζεη ν

Ξαπαγηάλλεο «γηα λα ηα δψζεη ζηα παηδηά».

Ν Κεηαιιελφο δελ ζεσξεί (κε βάζε ηα ηφηε ηζρχνληα θαηά ην

Πχληαγκα θαη ηνπο Λφκνπο) παξάλνκε ηε ζπκκεηνρή ζην

πξαμηθφπεκα εθείλσλ, πνπ εθηεινχζαλ δηαηαγέο, εθφζνλ κάιηζηα

δελ είραλ θαη έληνλε δξάζε. Ρν γεγνλφο φηη ήηαλ ππαμησκαηηθνί –

άξα εθηειεζηηθά φξγαλα – ηνπο απαιιάζζεη θαη’ απηφλ, αλεμάξηεηα

απφ ην φηη ήηαλ ελήιηθεο θαη ήμεξαλ ηη έθαλαλ. Γέρζεθαλ φκσο θαη

απηνί «δψξα» θαη’ επηινγήλ απφ ηνλ Ξαπαγηάλλε. Ρα «δψξα», ήηαλ

«ιάθπξα» απφ ην ζπίηη ηνπ Αδίλα, φπνπ πήγαλ λα εξεπλήζνπλ κε

επηθεθαιήο ηνλ Ξαπαγηάλλε.

Πηελ ηζηνξία απηήο ηεο έξεπλαο θεληξηθή ζέζε θαηέρεη κηα βαιίηζα

κεγάιεο αμίαο, γεκάηε ραξηνλνκίζκαηα, πνπ πεξηθέξεη ν ΛΓΘ κέρξη

λα ηελ παξαδψζεη ζην ΑΓΔΔΦ. Δπηθπιάμεηο εθθξάδεη ζην πφξηζκα ν

Κεηαιιελφο γηα ηηο πξνζέζεηο ηνπ θνκηζηή ηεο βαιίηζαο. Ρν

πξαμηθφπεκα είρε θαη απηέο ηηο πιεπξέο, πνπ ην ρξσκαηίδνπλ αθφκα

πεξηζζφηεξν. Πηηο αθξαίεο θαηαζηάζεηο είλαη, πνπ έξρεηαη ζηελ

επηθάλεηα ε δνκή ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ησλ ζηξαηησηηθψλ. Δθεί

εκθαλίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο θπξίαξρεο ηδενινγίαο, ηεο

πξνπαγάλδαο, ηνπ ηξφπνπ κφξθσζεο θαη εθπαίδεπζεο θαη νη

επηπηψζεηο ηνπο ζηνπο πιένλ επάισηνπο. Γελ είλαη ηπραίν πσο

γίλνληαλ έξεπλεο θαη’ επηινγήλ ζε ζπίηηα πινπζίσλ, «… αδεκίσο σο

θαίλεηαη δηά ηηλαο εμ απηψλ…». Γελ επαξθεί ε εξκελεία, πσο ν

Αδίλαο ήηαλ πξνζσπηθφο θίινο ηνπ Καθαξίνπ.

Πηηο απνζηνιέο ησλ ζπιιήςεσλ πεξηιακβάλνληαη, εθηφο ηνπ

Θιεξίδε, ν Ιπζζαξίδεο, ν Αξρεγφο ηεο Θππξηαθήο Αζηπλνκίαο

Αλησλίνπ, νη αμ/θνί ηνπ «Δπηθνπξηθνχ» (θηινκαθαξηαθνχ Πψκαηνο)

Ξαληαδήο θαη Παιάπαο θ.α. Ρειηθά νη ζπιιήςεηο δελ πινπνηήζεθαλ

απφ ην Ξ.Λ., ίζσο γηαηί φπσο είδακε, αξλήζεθαλ λα ζπκπξάμνπλ νη

πξνγξακκαηηζκέλνη γη’ απηέο αμ/θνί.

Ζ δξάζε ησλ ζπκκεηαζρφλησλ ζην θίλεκα Κνλάδσλ θαη αλδξψλ ηνπ

Λαπηηθνχ ήηαλ ε αθφινπζε: Ρν Ξ/Ξ ΙΔΒΔΛΡΖΠ ππφ ηνλ Ραβιαξίδε

θηλείηαη ηελ παξακνλή ηνπ πξαμηθνπήκαηνο, 14 Ηνπιίνπ, απφ ηελ

Ακκφρσζην, κε πξνθνξηθή εληνιή ηνπ Ξαπαγηάλλε θαη κε θάζε

κπζηηθφηεηα βξίζθεηαη έμσ απφ ηελ Ξάθν ηηο πξσηλέο ψξεο ηεο 15εο

Ηνπιίνπ.

Πηελ Θπξήλεηα ην Φξνχξην ππφ πξνζσπηθφ ηνπ Ξ.Λ. θαη ηνλ

Ρζνκάθε ζηελ αξρή επηθεθαιήο, ρξεζηκνπνηήζεθε γηα εγθιεηζκφ θαη

θξνχξεζε ζπιιεθζέλησλ νπαδψλ ηνπ Καθαξίνπ. Ζ θξνπξά πνπ ζα

δερηεί λα θπιαθηζζνχλ εθεί νη ζπιιεθζέληεο, ζα πνιεκήζεη ζε ιίγεο

εκέξεο ηνπο Ρνχξθνπο, θαη κε επηθεθαιήο ηνλ αξρηθειεπζηή (Ρ/ΞΒ)

Γαιηάηζν απφ 20 κέρξη 23 Ηνπιίνπ ζα επηρεηξήζεη ηειηθά ηελ έμνδν

απφ ην θάζηξν ηεο Θεξχλεηαο θαη ζα δηαζσζεί.

Ν Ρζνκάθεο ζα έρεη επηζηξέςεη ζηελ ηνξπηιάθαην θαη ζα βγεη

πιεζίζηηνο πεξηθξνλψληαο έλα ζηφιν αληηηνξπηιηθψλ. Ρν κηθξφ

πινίν ζα βπζηζηεί αχηαλδξν. Ρελ ίδηα αληίθαζε παξαηεξνχκε θαη κε

ηνλ Ραβιαξίδε, πνπ ρηππάεη καθαξηαθνχο ελψ ζηελ εηζβνιή

πνιεκάεη ηνπο Ρνχξθνπο, θαηαξξίπηνληαο θαη έλα αεξνπιάλν.

Θάπνηνη απφ ηνπο πξαμηθνπεκαηίεο ζηάζεθαλ θαη πνιέκεζαλ κε ηα

ίδηα φπια ηνπ πξαμηθνπήκαηνο θαη ηνπο Ρνχξθνπο. Νη ππφινηπνη

πξνζπαζνχζαλ λα βξνπλ κέζν γηα επηζηξνθή ζηελ Διιάδα.

Σνπ ΑΝΣΩΝΗ ΚΑΚΑΡΑ* Πηε Ιεπθσζία, κε ηελ έλαξμε ηνπ πξαμηθνπήκαηνο, ν Ξαπαγηάλλεο ζπκκεηέρεη ζηελ εμνπδεηέξσζε ησλ αζηπλνκηθψλ πνπ ζπζηεγάδνληαη ζην ίδην θηήξην. Ρελ ίδηα εκέξα ην ΙΔΒΔΛΡΖΠ δηαηάζζεηαη λα θαηαζηξέςεη κε βνιέο ην Οαδηνθσληθφ Πηαζκφ ζηελ Ξάθν απφπνπ ν Καθάξηνο εκςχρσλε ηνλ Θππξηαθφ Ιαφ. Ν Ραβιαξίδεο έπιεπζε πξνο ην ζεκείν πνπ δηαηάρζεθε, φκσο ελψ κέρξη ηφηε δελ είρε θέξεη θακία αληίξξεζε ζηνλ Ξαπαγηάλλε «… παξά ηαο πηέζεηο δηά ηελ εθηέιεζηλ ησλ ππξψλ, εξλήζε … δηαπηζηψζαο φηη έγθεηζηα ηνπ Ο/Π επξίζθνλην νηθίαη…» Δμάιινπ πεξί ηελ 18.30 θαηαιακβάλεηαη ε Ξάθνο απφ ηνπο πξαμηθνπεκαηίεο θαη ηφηε ν λαπηηθφο δηνηθεηήο Θχπξνπ ζπγραίξεη απφ ην ξαδηνηειέθσλν ηνλ Ραβιαξίδε αλαθεξφκελνο ζηελ ζπκβνιή ηνπ ζηε ΄΄λίθε΄΄. Θαη ν αληηλαχαξρνο ε.α. Π. Γνπιέαο ζηεξίδεη ηνλ Ραβιαξίδε. Γελ γλσξίδνπκε ηη είπε ν ηειεπηαίνο ζηελ επηηξνπή ηεο Βνπιήο πνπ θιήζεθε θαη θαηέζεζε ζηηο 5 θαη 6 Λνεκβξίνπ 1986. Ρν απφζπαζκα πνπ πήγε ζηελ Ακκφρσζην ππφ ηνλ Γνχθα, επέζηξεςε ζηε ΛΒΣ κεηά ηελ επηθξάηεζε ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ρσξίο ηδηαίηεξα ζπκβάληα. Νη ηνξπηιάθαηνη πνπ είραλ (κε ην αξρηθφ ζήκα) δηαηαρζεί λα απνθιείζνπλ ηνλ ιηκέλα ηεο Ακκνρψζηνπ «(…) επζρήκσο νχησ απνκαθξπλζέλησλ θαη ησλ κε ειηνζεξαπείαλ αζρνιεζέλησλ Θπβεξλεηψλ ησλ, επαλέθακςαλ άλεπ απεπθηαίνπ

ηηλφο (…)» Ήηαλ νη Λν. 2 θαη 6 ππφ ηνπο Θαλδαιέπα θαη Ρζαηαιφ αληίζηνηρα, πνπ έρνληαο αξλεζεί απφ ηελ πξψηε ζηηγκή ζπκκεηνρή ζην πξαμηθφπεκα, απνκαθξχλζεθαλ κε ηελ απνζηνιή απηή, γηα θάζε ελδερφκελν. Δμ νπ θαη ην «επζρήκσο» ηνπ Κεηαιιελνχ. Ζ αλαθνξά ζηελ ΄΄ειηνζεξαπεία΄΄ ησλ δχν θπβεξλεηψλ απφ ηνλ δηελεξγνχληα ηελ ΔΓΔ, κφλνλ σο εηξσλεία κπνξεί λα εθιεθζεί. Σσξίο λα ζεκαίλεη πσο ν Κεηαιιηλφο εθδήισζε θακία ζπκπάζεηα πξνο ηνπο ΄΄πάζρνληεο΄΄ ππνινίπνπο πνπ ζπκκεηείραλ ΄΄αγσληδφκελνη΄΄ θαηά ηνπ Καθαξίνπ. Νη ιέμεηο φκσο ζε ηέηνηα θείκελα έρνπλ βαξχλνπζα ζεκαζία. Γελ ζα ήηαλ έηζη θαπζηηθφο ν πινίαξρνο ζην πφξηζκά ηνπ, εάλ νη Ρζαηαιφο θαη Θαλδαιέπαο, είραλ δξαζηεξηνπνηεζεί θαηά ησλ πξαμηθνπεκαηηψλ. Αιιά δελ εθζεηάδεη θαη ηελ απνθαζηζηηθή ζηάζε ηνπο, κε ηελ άξλεζε λα ζπκπξάμνπλ φπσο άιινη. Ρν απφζπαζκα ησλ Ληάλνπ θαη Αξκεληάθνπ αλέιαβε ηε θξνχξεζε ηνπ Γεληθνχ Θξαηηθνχ Λνζνθνκείνπ Ιεπθσζίαο. Θαηαθέξεηαη εηδηθά ηνπ Ληάλνπ, πνπ σο επηθεθαιήο ηεο θξνπξάο ηνπ λνζνθνκείνπ θεξφηαλ «…σο ν Ύπαηνο ελ απηψ Αξκνζηήο … ήιεγρε ηα πάληα … ππεξπήδα ηα εζθακκέλα…» απφ 15 – 18 Ηνπιίνπ74, ήιεγρε γηαηξνχο θαη δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ, έθαλε έξεπλεο γηα φπια, βξήθε θαη έλα πεξίζηξνθν, φπσο ν ίδηνο θαηαζέηεη, ζην ζπίηη ελφο γηαηξνχ νλφκαηη Βνγηαηδή. Γηαθσλνχζε κε αλσηέξνπο ηνπ, φπσο δηαπηζηψζεθε φηαλ αξλήζεθε λα βνεζήζεη κε ηνπο άλδξεο ηνπ ζηελ ηαθή πεξηζζνηέξσλ απφ πελήληα λεθξψλ. Ν Ξαπαξγχξεο αλαπηχζζεη δξαζηεξηφηεηα επηθεθαιήο ηκήκαηνο αλδξψλ ηνπ Ξ.Λ. θαη ζε ζπλεξγαζία κε αμ/θνχο ηνπ Πηξαηνχ, θαηαιακβάλεη ην πξσί ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ηνλ Ρειεπηθνηλσληαθφ Νξγαληζκφ ηεο Θχπξνπ (CYTA) ζηε Ιεπθσζία. Καδί ηνπ βξίζθνληαη ζην απφζπαζκα ν αλζππαζπηζηήο (Πεκ.) Κεηξφπνπινο Βαζίιεηνο, ν αξρηθειεπζηήο (Ζ/Λ) Νηθνλνκίδεο Γεψξγηνο, δχν επίθνπξνη ζεκαηνθφξνη θαη αξηζκφο λαπηψλ απ’ ηνπο νπνίνπο έλαο Θχπξηνο νλφκαηη Κσπζήο θαη άιινο νλφκαηη Θσλζηαληίλνπ, νδεγφο απηνθηλήηνπ, δχν αθφκα Θχπξηνη θαη άιινη απφ ηελ Διιάδα. Νη αμ/θνί ηνπ Πηξαηνχ πνπ ζπλέπξαμαλ (θαηά ηνλ Κεηαιιηλφ) ζηελ θαηάιεςε ηεο CYTA ήηαλ νη ηαγκαηάξρεο Δ.Εήδξνο θαη Π.Γθίλεο θαη ν ππνινραγφο Ληθνιαΐδεο. Απηήλ ηε δξαζηεξηφηεηα ν Γθίλεο ηελ παξνπζηάδεη ζε βηνγξαθηθά ζηνηρεία σο θαλνληθή ππεξεζία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηνπξθηθήο εηζβνιήο ζηελ Θχπξν. Ν Κεηξφπνπινο εγθαηαζηάζεθε ζηνλ πίλαθα ηειεθψλσλ. Ν Κεηαιιηλφο βξίζθεη πνιχ ελδηαθέξνπζα ηελ θαηάζεζή ηνπ γηα ην πξαμηθφπεκα αιιά θαη ηηο κεηέπεηηα ζπλδηαιέμεηο κεηαμχ Αζελψλ θαη Ιεπθσζίαο. Ζ εθεί ηνπνζέηεζε ηνπ Κεηξφπνπινπ ήηαλ ζνβαξή, γηαηί απφ ηνλ πίλαθα ησλ ηειεθψλσλ γλψξηδε πνηνο κε πνηνλ κηινχζε θαη ηη έιεγαλ. Απνθαιχπηεη πσο ν αληηπινίαξρνο Ξαπαγηάλλεο κηινχζε θαηά ηηο εκέξεο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο, σο θαη ηηο επφκελεο κε ηνπο επξηζθφκελνπο ζην Αξρεγείν Λαπηηθνχ ζηελ Αζήλα, ΓΒΘ

αξρηπινίαξρν Πηακνχιε Γ., Γηεπζπληή 1νπ Δ.Γ. αληηπινίαξρν Γεξαθίλε Λ. θαη ηνλ Γηεπζπληή 2νπ Δ.Γ. αληηπινίαξρν Ληθνινπνχινπ Ξ. Νη ζπλδηαιέμεηο κεηαμχ ησλ άιισλ είραλ σο αληηθείκελν ηελ απαίηεζε ηνπ Ξαπαγηάλλε λα απνηαρζνχλ ν Ξαπαδάθεο θαη νη Θαλδαιέπαο θαη Ρζαηαιφο. Δίλαη δπλαηφλ λα κελ ελεκεξσλφηαλ ν Αξαπάθεο; Ν Ξαπαγηάλλεο ζηε δηθή ηνπ θαηάζεζε επηζεκαίλεη, πσο ν αξρεγφο ηνπ λαπηηθνχ ηνπ δίλεη ζπγραξεηήξηα κέζσ ηνπ Ληθνιφπνπινπ, γηα ηελ επηηπρία ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ζηηο 17 Ηνπιίνπ. Ν Κεηξφπνπινο θαηαζέηεη επίζεο φηη ν Ξαπαγηάλλεο πέληε εκέξεο κεηά ηελ εηζβνιή δεηνχζε ηνλ επαλαπαηξηζκφ ηνπ θαζψο θαη ηνπ Ξαπαξγχξε, δηφηη δερφληνπζαλ απεηιέο θαη εάλ ηνπο άθελαλ αθφκε ζηελ Θχπξν «…ζα επέζηξεθνλ κφλνλ ηα πηψκαηά ηνπο…». Πεκεηψλεηαη εδψ, πσο ν Κεηξφπνπινο θαηέζεζε (θαη ν Κεηαιιελφο επηζεκαίλεη ζην πφξηζκά ηνπ) φηη, επί ζαξάληα πέληε εκέξεο ζηε CYTA αμηφινγεο ζπλδηαιέμεηο ήηαλ ηνπ Α/ΓΔΔΦ Ραμηάξρνπ Γεσξγίηζε θαη επηηειψλ ηνπ κε ηνλ ηαμίαξρν Γ. Ησαλλίδε, «φζηηο ζπλέραηξε ηνχηνπο θαη έδσθε ηελ πξσίαλ ηεο 16εο Ηνπιίνπ ’74 εληνιήλ, φπσο θαηαιεθζεί ηαρέσο ε Ξάθνο θαη νπσζδήπνηε κέρξη ηεο λπρηφο» εμ νπ θαη ε δξαζηεξηφηεηα ηνπ Ξ/Ξ ΙΔΒΔΛΡΖΠ κε Ραβιαξίδε. Δπίζεο ν Ραμίαξρνο Ησαλλίδεο αθνχζζεθε απφ ηνλ Κεηξφπνπιν λα δίλεη ζηηο 19 Ηνπιίνπ ’74 ηελ εληνιή γηα κεξηθή επηζηξάηεπζε «… θαη δε απφ ηνπ κεζνλπρηίνπ, ίλα κε παληθνβιεζεί ν θφζκνο …». Γλσξίδνπκε φηη ηειηθά δηαηάρζεθε κπζηηθή επηζηξάηεπζε (ηνπιάρηζηνλ ζηελ Ακκφρσζην) ππξήλσλ θαη θξίζηκσλ εηδηθνηήησλ κφλν ζηηο 18.00 ηεο 19/7, πνπ κεηαηξάπεθε ην πξσί ηεο 20/7 ζε γεληθή. Ήηαλ φκσο ήδε αξγά. Νη ζπλδηαιέμεηο ηνπ Ξαπαγηάλλε κε ηνπο επηηειείο ηνπ ΑΛ ζηελ Αζήλα ζηε δηάξθεηα ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ζεκαίλνπλ πσο ππήξρε ζπλερήο ξνή πιεξνθνξηψλ θαη εληνιψλ κεηαμχ ησλ δχν πιεπξψλ. Ρν αξρεγείν λαπηηθνχ ζπλέπξαηηε ζην πξαμηθφπεκα θαηά ηνπ Καθαξίνπ Γηα ηε ιεειαζία ηεο νηθίαο Αδίλα έγηλε θαη άιιε ΔΓΔ, απφ ηνλ αληηζπληαγκαηάξρε Κπνχξιν, θαηφπηλ δηαηαγήο ηνπ πξψηνπ Α/ΓΔΔΦ ζηε κεηαπνιίηεπζε ππνζηξάηεγνπ Δπζ. Θαξαγηάλλε. Ζ ιεειαζία ελ ηνχηνηο θαη πεξηζζφηεξν ε «κνηξαζηά» έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη θαη ηηο ππφινηπεο πιεπξέο ηνπ ραξαθηήξα θαη ησλ ΄΄επαλαζηαηηθψλ΄΄ πξνζέζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ επηρείξεζε. Δλδεηθηηθή ησλ πξνζέζεσλ είλαη ε ζθελή φπνπ, βξίζθνπλ ρξήκαηα ζε έλα ζπξηάξη, ηα νπνία ν Νηθνλνκίδεο επνθζαικηά απαξρήο θαη νη άλδξεο ηεο νκάδαο «…επέπεζαλ επί ηνπ ζπξηαξίνπ θαη δηήξπαζνλ ηα ρξήκαηα…». Ρν ζπίηη ηνπ Αδίλα ιεειαηήζεθε κε αιιεπάιιεια δξνκνιφγηα θνξησκέλσλ απηνθηλήησλ θαη ζην ηέινο «…ε ελ ιφγσ νηθία εππξπνιήζε (πεξηέξγσο θαζ’ εκάο) εθ βφκβαο θαηά Νηθνλνκίδελ, ήηηο κάιηζηα έπεζε εηο ηνλ θήπν ΄΄θαηαζηξέςαζα θαη έλα δέλδξνλ΄΄…». Ν δξαζηήξηνο απηφο ππαμησκαηηθφο, ν Νηθνλνκίδεο εκθαλίδεηαη θαη

αξγφηεξα πνιππξάγκσλ, πάληα θαηά ην πφξηζκα. Πηε κεηαπνιίηεπζε δηαηεξεί ζηάβινπο κε άινγα ηππνδξφκνπ, φπνπ ζπληδηνθηήηεο είλαη θαη ν θπγφδηθνο ηφηε Αζιαλίδεο. Ν ίδηνο ν Νηθνλνκίδεο απνθαιχπηεη ζηνλ Κεηαιιηλφ, πσο είρε ζπκπξάμεη σο ΄΄πξνβνθάηνξαο΄΄ ηνπ ΔΑΡ/ΔΠΑ θαη ζπλειήθζε κέζα ζην ζπίηη ηνπ ζηηο 9 Απγνχζηνπ 1972 ν Πηάζεο Ξαλαγνχιεο. Ρν γεγνλφο απηφ ζπκβαίλεη έλα ρξφλν πξηλ ηα γεγνλφηα ζηελ Θχπξν. Έλαο ππαμησκαηηθφο ηνπ λαπηηθνχ είλαη ζπλεξγάηεο ηνπ ΔΑΡ/ΔΠΑ, θαηεβαίλεη ζηελ Θχπξν, ζπκκεηέρεη ζε ιεειαζίεο ζην πξαμηθφπεκα, επαλέξρεηαη ζηελ Διιάδα κε ηε κεηαπνιίηεπζε θαη δηαηεξεί θαη άινγα ζηνλ ηππφδξνκν κε ηνλ Αζιαλίδε. Ν Νηθνλνκίδεο αληηπξνζσπεχεη ηε κηθξή εθείλε θαηεγνξία ζηειερψλ, φρη ηφζν ηνπ λαπηηθνχ φζν ησλ ζπλεξγαηψλ ησλ εηδηθψλ ππεξεζηψλ θαηαζηνιήο ηνπ θαζεζηψηνο φπσο ε ΔΠΑ. Απηνχο ηνπο αλζξψπνπο ην ζχζηεκα ηνπο ρξεζηκνπνηνχζε φπσο ηνλ Νηθνλνκίδε, θαη ηνπο αληάκεηβε κε δηάθνξνπο ηξφπνπο φπσο, άδεηεο γηα κηθξέο πξνζνδνθφξεο επηρεηξήζεηο θ.ν.θ. Γελ έρεη εξεπλεζεί απηή ε θαηεγνξία ησλ ζπλεξγαηψλ ηεο ρνχληαο. Ρέινο ζην πφξηζκα επηζεκαίλεηαη φηη, θαηά ηνλ Απξίιην ηνπ 1974 είραλ κεηαβεί ππεξεζηαθά ζηελ Θχπξν ν ηφηε ΓΒΘ/ΑΛ αξρηπινίαξρνο Πηακνχιεο θαη ν αξρηπινίαξρνο (Κ) Κηκεθφπνπινο. Ν Πηακνχιεο κίιεζε ζηνπο ππαμησκαηηθνχο ζηε ΛΒΣ θαη έδσζε αθεηδψο ππνζρέζεηο θαηά ηέηνηνλ ηξφπν, πνπ εξκελεχζεθε κεηά ην πξαμηθφπεκα, πσο απέβιεπε «…ίλα νη παμ/θνί ππαθνχνπλ κεηά δήινπ εηο νηαλδήπνηε δηαηαγήλ ηεο δηνηθήζεσο». πνλνεί έηζη ν Κεηαιιελφο φηη ν Πηακνχιεο ήηαλ ελ γλψζεη ηνπ ζρεδηαδφκελνπ πξαμηθνπήκαηνο απφ ηνλ Απξίιην αθφκα. Γηα ηνχην πξνζπάζεζε, λα δεκηνπξγήζεη θιίκα πιήξνπο ππνηαγήο κε ηηο ππνζρέζεηο ζηνπο ππαμ/θνχο, ψζηε ζην πξαμηθφπεκα λα δξνπλ κεηά δήινπ, πεξηκέλνληαο ηελ πινπνίεζε ησλ ππνζρέζεσλ. Γελ απνθιείεηαη νη πξαμηθνπεκαηίεο ηεηξάκελν πξηλ ην πξαμηθφπεκα λα ελεκέξσζαλ ηνπο δηθνχο ηνπο ζην Λαπηηθφ. Έηζη κπνξνχλ λα εμεγεζνχλ θαη νη θάθεινη κε ηνπο πξνο ζχιιεςε, θαη νη δειψζεηο ηνπ Ξαπαγηάλλε κήλεο πξηλ ηνλ Ηνχιην ηνπ 1973, φπσο θαηαζέηεη ν Ξαπαδάθεο. Ν Κεηαιιελφο, ηειεηψλνληαο ηα ηεο δξάζεο ησλ αλδξψλ ηεο ΛΓΘ ζην πξαμηθφπεκα, ηνλίδεη, πσο δελ εληφπηζε ηίπνηε ην αληηθαλνληθφ γηα ηνλ Γνπιέα, πνπ ήηαλ ν επηθεθαιήο ησλ ΝΘ ζηε Λαπηηθή Βάζε Σξπζνχιεο, φπνπ ζηελ εθθέλσζή ηεο ζηηο 14/8/1974 βξίζθνληαλ ηξεηο Ρ/Α θαη ην Ξ/Ξ ΙΔΒΔΛΡΖΠ. Πεκεηψλεη ζην πφξηζκα πσο ζα βνεζνχζε εάλ είρε παξζεί θαηάζεζε ηνπ Γνπιέα, πνπ ην δηάζηεκα ηεο ΔΓΔ βξηζθφηαλ ζηελ Θχπξν αθφκε. Ήηαλ θαζήθνλ ηνπ Κεηαιιελνχ λα ηνπ πάξεη θαηάζεζε φπνπ θαη λα βξηζθφηαλ, θαη λα κελ αθήζεη θελά ζην πφξηζκά ηνπ. Κπνξνχζε επίζεο λα δεηήζεη ηελ «Δθζεζηλ Δπη Ρσλ Ιαβφλησλ Σψξαλ Γεγνλφησλ Δλ Θχπξσ» ηνπ ηειεπηαίνπ, φπνπ ζε 17 ζειίδεο θαη 172 παξαγξάθνπο θαηαρσξεί μεξά

ζηνηρεία γηα ηα γεγνλφηα θαηά ην ρξνληθφ δηάζηεκα απφ 1 Ηνπιίνπ κέρξη 18 Απγνχζηνπ 1975, φπσο έγηλαλ απφ ηνλ ίδην αληηιεπηά. Απφ ηελ έθζεζε απηή (ρσξίο εκεξνκελία) επηβεβαηψλνληαη ηα πεξηζζφηεξα, πνπ θαη νη ππφινηπνη θαηέζεζαλ ζηελ ΔΓΔ. Ν Γνπιέαο εθζέηεη ηα γεγνλφηα θαη ζηε ζπλέληεπμή ηνπ.Απνθαιχπηεη πσο ππαμησκαηηθνί αξθεηέο εκέξεο πξηλ ην πξαμηθφπεκα ζηέιλνπλ ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο ζηελ Διιάδα, πνπ ζεκαίλεη πσο γλψξηδαλ ηη πξφθεηηαη λα αθνινπζήζεη. Δμηζηνξεί ηηο ελέξγεηεο ηνπ Ραβιαξίδε κε ην Ξ/Ξ ΙΔΒΔΛΡΖΠ ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ πξαμηθνπήκαηνο ζηελ Ξάθν θαη ζηε ζπλέρεηα ζηελ εηζβνιή, κε εκθαλή πξνζπάζεηα λα ηνλ βνεζήζεη. Δίλαη εκθαλήο ε πξνζπάζεηα ηνπ , φπσο θαη ζηε ζπλέληεπμή ηνπ, φρη λα παξαπνηήζεη ηα γεγνλφηα, αιιά λα ηα εξκελεχζεη, λα ζπκπιεξψζεη θελά θαη λα κεηψζεη ηηο εληππψζεηο. Δθζέηεη ηηο πξνζπάζεηεο ηηο δηθέο ηνπ θαη ησλ αλδξψλ ηνπ λα αλαηηλάμνπλ, φ,ηη έπξεπε απφ ηε ΛΒΣ. Ξξνθαλψο δελ πξνιάβαηλαλ λα ππνλνκεχζνπλ θαη αλαηηλάμνπλ ηελ Ρ/Α 2 πνπ είρε πξνζαξάμεη 4 κίιηα απφ ηε βάζε. Έηζη νη Ρνχξθνη ηελ εθζέηνπλ έθηνηε ζε κνπζείν. Απηά αλαθέξνληαη απφ ηνλ Γνπιέα ηέινο ηνπ 1974 ζηελ έθζεζή ηνπ. Πηε ζπλέληεπμή ηνπ κεηά είθνζη νθηψ ρξφληα (2-6-2002) ηνλίδεη γηα ην ζέκα ηεο αλαηίλαμεο ησλ πινίσλ θαη εγθαηαζηάζεσλ ζην Κπνγάδη «…Ρα πινία ηεο βάζεο αλαηηλάρηεθαλ…Θαη νη ηξεηο ηνξπηιάθαηνη πνπ ήηαλ κέζα, κε βιάβε ε κία, αλαηηλάρηεθαλ. Ζ ηνξπηιάθαηνο πνπ είλαη ζήκεξα ζηα ηνπξθηθά ρέξηα, είλαη ε ηνξπηιάθαηνο πνπ είρε πξνζαξάμεη ζηελ πεξηνρή ηνπ μελνδνρείνπ «Salamis Bay»…Ν ζεκαηνθφξνο, ηνπ ξαληάξ ηνπ Οηδνθαξπαζίνπ, ραξά ζην θνπξάγην ηνπ, ..πήξε ην ξαληάξ θαη πέξαζε απφ ην Κπνγάδη γχξσ ζηηο πεληέκηζη ην απφγεπκα, ..Θαη θιεγφηαλ ην Κπνγάδη απφ ηε ππνλφκεπζε ησλ βαηξαραλζξψπσλ. Ζ δε εθθέλσζε ηεο βάζεσο έγηλε γχξσ ζηε κία παξά δέθα ην κεζεκέξη, θχγαλ φινη. Θαη έκεηλα εγψ ν νπνίνο έθπγα ζηηο ηξεηο. …κε παίξλεη ηειέθσλν ν Ρδεθεξάθνο, ελψ κνπ είραλ πεη ζα θχγεηο θαηφπηλ εληνιήο, θαη κνπ ιέεη ΄΄αθφκα;΄΄, ελ εμάιισ θαηαζηάζε,΄΄ζήθσ θχγε ακέζσο΄΄…. Θα ήηαλ ε νκάδα θακία εηθνζαξηά άηνκα….Κε έλα Land Rover, κε έλα επηηεηαγκέλν θαη κε ηα Η.Σ. καο……Ξήξακε ηα θιείζηξα φια απφ ηα ππξνβφια, αρξεζηέςακε ηα ππξνβφια, αλαηηλάμακε ξαληάξ…….». Ν Πέξγεο ζην δηθφ ηνπ βηβιίν είλαη νμχο φζνλ αθνξά ηελ εγθαηάιεηςε ηεο βάζεο Σξπζνχιε. Ξαξνπζηάδεη ζηνηρεία αληηθξνχνληαο ην Γνπιέα. Θέιεη δηεπθξίληζε ην πφηε πέξαζε ν ζεκαηνθφξνο ηνπ Οηδνθάξπαζνπ. Δθηηκά πσο κπνξνχζαλ λα δηαζσζνχλ νη ηνξπηιάθαηνη πιένληαο ηε λχρηα, φπσο άιια ηδησηηθά ζθάθε απφ ηελ ίδηα πεξηνρή. Πεκεηψλεη πσο δελ αλαηηλάρζεθαλ φιεο νη εγθαηαζηάζεηο, θαίηνη ππήξρε ρξφλνο, αθνχ ηελ άιιε εκέξα έθηαζαλ ζηελ πεξηνρή νη Ρνχξθνη. Ξαξαβιέπεη ηηο εληνιέο πνπ είραλ ζηε βάζε. Ν ζεκαηνθφξνο απφ ην παξαηεξεηήξην ηνπ αθξσηεξίνπ ηνπ

Απνζηφινπ Αλδξέα πέξαζε θαηά ηνλ Πέξγε ηελ άιιε εκέξα ην απφγεπκα, πήξε «…ηε ζεκαία…ην αξρείν, ην ξαληάξ ηεο βάζεσο θαη φ,ηη άιιν κπνξνχζε θαη ηα δηέζσζε…» Ν θφιαθνο ηνπ Πέξγε δελ ζηξέθεηαη θαηά ηνπ Γνπιέα, πνπ έθαλε φηη κπνξνχζε κε ηηο αλαηηλάμεηο, αιιά θαηά ησλ ινηπψλ ηεο δηνίθεζεο. Πηελ πεξηγξαθή ηνπ είλαη ζρεδφλ απψλ ην λαπηηθφ ζηηο επηρεηξήζεηο θαη πιήξσο απνχζα ε αεξνπνξία. Γελ πξέπεη λα παξαβιέπεη ηε ζπζία ησλ δχν ηνξπηιαθάησλ θαη αχηαλδξεο ηεο κίαο ππφ ηνλ Ρζνκάθε. Ν Κεηαιηλφο κε ην πφξηζκά ηνπ πξνζθέξεη ζηελ απνθάιπςε πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ. Θακία ζρέζε κε ηα πξαμηθνπήκαηα θαη θηλήκαηα ηνπ κεζνπνιέκνπ. Όπνπ νη δπλακηθέο ελέξγεηεο θαηέιεγαλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ζε αιιαγή θξνπξάο ζηα ππνπξγεία θαη ζηηο ζέζεηο ησλ αξρεγψλ ησλ ΔΓ θαη νη δηθαζηηθέο δηψμεηο ζε αζξφεο ζαλαηηθέο θαηαδίθεο, πνπ κφλν ζε κία πεξίπησζε πινπνηήζεθαλ. Πην πξαμηθφπεκα ηεο Θχπξνπ έρνπκε εθαηνληάδεο λεθξνχο θαη νη αθνπιηζκνί πνπ έγηλαλ εθ κέξνπο ησλ αλδξψλ ηνπ λαπηηθνχ αθνξνχζαλ ηξαπκαηίεο θαη έξεπλεο ζηα ζπίηηα γηαηξψλ. Θάζαξζε δελ ππήξμε. Νη πεηζαξρηθέο δηψμεηο δελ ηθαλνπνίεζαλ ην δεκφζην αίζζεκα. Δίλαη θαη απηή ε ππφζεζε κηα ζνβαξή πηπρή ηνπ θιεηζηνχ Φαθέινπ ηεο Θχπξνπ. Ν Κεηαιηλφο δελ είλαη ζνβαξφο ζηελ πξφηαζή ηνπ. *Αμηωκαηηθόο ε.α ΠΝ- πγγξαθέαο

Πηγή:onalert.gr