ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59

ΜΑΡΤΙΟΣ 2008

ΤΕΥΧΟΣ35

Ιούλιος - Δεκέμβριος 2013

ISBN 1450-4006

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 3

Μέσα στη δίνη και τηντραγικότητα των εξε-

λίξεων, κάτω από την οι-κονομική πίεση και με όσακακά έχει επισωρεύσει καιδυστυχώς θα επιφέρειακόμα, με τον νου και τηνκαρδιά μας να αδυνατούννα συλλάβουν και να κα-τανοήσουν το μέγεθος τηςδιαφθοράς, της εγκληματι-κότητας, της κλοπής καιτης προδοσίας, αναμένουμε τη γέννησητου Θεανθρώπου Ιησού για να απαλύ-νει τις καρδιές των ανθρώπων, να μαςφωτίσει και να καθοδηγήσει τις σκέ-ψεις και τις πράξεις μας, ώστε να ακο-λουθήσουμε τον δρόμο της αρετής, τονδρόμο της αγάπης και της δικαιοσύνης.

Δυστυχώς η υλιστική θεώρηση τηςζωής, η απομάκρυνση από τις αρχέςκαι τις αξίες που ο Θεάνθρωπος Χρι-στός κήρυξε στους ανθρώπους και πουέκαμε πράξη με την παρουσία του επίτης γης ως απεσταλμένος του Θεού,έχουν καταστρεπτικές επιπτώσεις στηζωή των ανθρώπων, που έχουν πέσειτόσο χαμηλά ώστε το ανθρώπινο γένοςνα ζει, να συμπεριφέρεται και να βιώ-νει κατά τρόπο που μοναδικό στόχοέχει τον πλουτισμό, την εξασφάλισηυλικών αγαθών, με τη χρήση μάλισταοιωνδήποτε θεμιτών ή αθέμιτων τρό-πων: Με κλοπές, με ραδιουργίες, μεεξαπατήσεις, με ξεπούλημα, με δόλο.Και το πιο τραγικό είναι ότι αφ' ενόςτο κακό έχει απλώσει σε όλα τα στρώ-ματα και ιδιαίτερα ανάμεσα στουςούτω καλούμενους ηγέτες και υψηλάιστάμενα πρό σωπα και αφετέρου αντίνα τιμωρούνται οι ένοχοι αμείβονται.

Αν πραγματικά, πιστεύ-ουμε ότι η ανθρωπότηταπρέπει να βρει τον δρόμοτης και να ξεφύγει από τηλανθασμένη φιλοσοφίαπου ακολουθεί, η οποίαέχει ολέθριες επιπτώσειςστη ζωή των ανθρώπων,με τους καθημερινούς πο-λέμους, την αυτοκατα-στροφή, τους σκοτωμούςκαι την αλληλοεξόντωση.

Αν πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος αξίζεικαλύτερης τύχης και δικαιούται μιαςζωής ισορροπημένης που να διασφαλί-ζει τη γαλήνη, την ηρεμία και τη δικαι-οσύνη, τότε η επιλογή μας είναι μια καιμοναδική: Να κάμουμε πράξη τη διδα-σκαλία του Ναζωραίου, του Θεού πουγεννήθηκε μέσα στον σταύλο τωνζώων για να μας δείξει την ταπεινο-φροσύνη και την απλότητα. Για να μαςδώσει το μήνυμα ότι ούτε τα υλιικάαγαθά, ούτε η χλιδή είναι οι συντελε-στές της ευτυχίας, της ομορφιάς, τηςαγάπης. Αν θέλουμε πραγματικά η αν-θρωπότητα να αρθεί στο ύψος που οδημιουργός την έχει τάξει, ως ομοίωμάτου, τότε είναι αρκετό να υιοθετή-σουμε τις εντολές του. Να υιοθετή-σουμε έστω μια απλή και εφικτήεντολή: «ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις»ότι εσύ δεν θέλεις να σου κάνουν μηντο κάμνεις. Αυτό και μόνο αρκεί για ναφέρει τη γαλήνη και τη δικαιοσύνη καικατ' επέκταση την ομαλή συνύπαρξητης ανθρωπότητας.

Καλά Χριστούγεννα και ο Θεός ας φω-τίζει τα βήματα όλων μας κι’ ας φέρειγαλήνη και ευτυχία στην Κύπρο μας.

Μήνυματου Προέδρου μας Θάσου Σοφοκλέους

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2013

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2013

4

Με συγκλονισμό οι βοσκοί της Βη-θλεέμ αντίκρισαν τον ουρανό να

ανοίγει και τους αγγέλους να ανεβαί-νουν και να κατεβαίνουν πάνω από τοβρέφος της Θεοτόκου Μαρίας. Τότεαντιλήφθηκαν το μεγάλο μυστήριο τηςενανθρώπισης του γιού του κτήτορατου κόσμου, του οποίου η αγάπη στοδημιούργημά του οδήγησε στην απο-στολή του γιού του στη γη για νασώσει την ανθρωπότητα από τη σήψη.

Με αγωνία η ανθρωπότητα ζούσε τότεκάτω από τον Ρωμαϊκό ζυγό. Όλος οτότε γνωστός κόσμος βρισκόταν κάτωαπό την εκτραχηλισμένη και ανήθικηΡωμαϊκή αυτοκρατορία, υπομένονταςτο καθημερινό μαρτύριό του κάτω απόάδικες διοικήσεις και ανήθικους κατα-κτητές.

Η άρχουσα τάξη, μεθυσμένη από τιςηδονές της τριφυλής ζωής και της υλι-κής αποχαύνωσης απαξίωνε να κοιτά-ξει προς τα κάτω τον λαό. Ελπίδα καιπαρηγοριά των ανθρώπων η προσμονήέλευσης του ανώτερου όντος που θακήρυττε μια νέα προσέγγιση στη κοι-νωνία, μια ελπίδα άρσης της αδικίαςκαι ανακούφισης των βασανισμένων.

Ο Κύριος και Θεός μας από του ύψουςτης κατοικίας του είδε τους πόθους καιτα πάθη των δημιουργημάτων του καιέστειλε τον γιό του λυτρωτή και σω-τήρα της ανθρωπότητας.

Σήμερα περίπου στην ίδια κατάστασηβρίσκεται η Ελληνική και η Κυπριακήκοινωνία με μια μεγάλη μερίδα της άρ-χουσας τάξης σαπίζουσα στην ανηθι-κότητα και αμαρτία, στην κλοπή καιαπάτη.

Την ίδια αγωνία και προσδοκία αι-σθανόμαστε σήμερα ως Κυπριακή καιΕλληνική κοινωνία, αναμένοντας τονδικό μας Μεσσία να εμπνεύσει καιοδηγήσει τις ηγεσίες και τον λαό μαςστον δρόμο της απελευθέρωσης και τηςεξόδου μας από την κρίση στην οποίαάκριτα πέσαμε.

Με αυτή την ελπίδα εύχομαι στουςαγωνιστές και όλο τον Κυπριακό λαόγρήγορη έξοδο από την οικονομικήκρίση, εθνική αποκατάσταση και κάθεπροσωπική και οικογενειακή ευτυχία.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ Ε.Ο.Κ.Α

ΑΝΔΡέΑ ΑΓΓΕΛόΠΟΥΛΟΥ

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

5

Σε μία άκρως σεμνή και συγκινητική

εκδήλωση στις 5 Απριλίου 2013 στο

«Σπίτι της Κύπρου» [Πρεσβεία της Κύ-

πρου στην Αθήνα], οι Σύνδεσμοι Αγω-

νιστών της ΕΟΚΑ, το Συμβούλιο

Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ, το

Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα

ΕΟΚΑ, η Κυπριακή Πρεσβεία και το

«Σπίτι της Κύπρου» στην Αθήνα, τίμη-

σαν τα 60 χρόνια του όρκου των Αθη-

νών. [7η Μαρτίου 1953].

Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρέσβης της

Κύπρου στην Αθήνα Ιωσήφ Ιωσήφ και

οΠρόεδρος του Ιδρύματος Απελευθε-

ρωτικού Αγώνα Ε.Ο.Κ.Α. Ανδρέας

Αγγελόπουλος, ενώ μίλησαν ο τ. Πρόε-

Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

«ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» - ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Του Δ.Αλευρομάγειρου

Ανακοίνωση

Από δεξιά: Ρένος Λυσιώτης, Ανδρέας Αγγελόπουλος, ΓεώργιοςΚοντόπουλος, Ιωσήφ Ιωσήφ (πρέσβης), Θάσος Σοφοκλέους

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

6

δρος της Ακαδημίας Αθηνών Γεώργιος

Κοντόπουλος, ο οποίος εξεπέδευσε

κατά την εποχήν του αγώνα της

ΕΟΚΑ, λόγω και της ιδιότητάς του ως

πρώην έφεδρος αξιωματικός του Μη-

χανικού ομάδες σαμποτάζ της ΕΟΚΑ

στη χρήση των εκρηκτικών και στα της

ατομικής μάχης.

Ο Πρόεδρος των Συνδέσμων αγωνι-

στών της ΕΟΚΑ Θάσος Σοφοκλέους

ανέλυσε τη συμβολή της Ακαδημίας

Αθηνών στον αγώνα της ΕΟΚΑ και

τέλος επεδόθη από τους Κύπριους

Αγωνιστές το χρυσούν μετάλλιον που

εξέδωσαν με την ευκαιρία της Προε-

δρίας της Κύπρου στην Ε,Ε, [Ιούνιος -

Δεκέμβριος 2012] στην Ακαδημία Αθη-

νών και το αργυρούν μετάλλιο στον

Ακαδημαϊκό Γιώργο Κοντόπουλο.

Οι παριστάμενοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ

αλλά και οι παρευρεθέντες φίλοι της

Κύπρου στην κατάμεστη αίθουσα,

έδωσαν μια ξεχωριστή λαμπρότητα

στη σεμνή αυτή τελετή.

Το συμπέρασμά μου από την εκδή-

λωση αυτή είναι ότι το πνεύμα του

αγώνα της ΕΟΚΑ για Ελευθερία και

αντίσταση υπάρχει έντονο και σήμερα

και τελικά η Κύπρος όχι μόνον θα

αντισταθεί στη νέα επιδρομή αλλά και

θα κατισχύσει.

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

7

Με ιδιαίτερη χαρά και βαθειά συ-γκίνηση πατούμε σήμερα τα αγια-

σμένα χώματα της μάνας Ελλάδας γιανα σας μεταφέρουμε εγκάρδιο χαιρετι-σμό και να εκφράσουμε την αγάπη καιτην αιώνια ευγνωμοσύνη του Κυπρια-κού λαού προς τον Μητροπολιτικό Ελ-ληνισμό.

Οι ακατάλυτοι και προαιώνιοι δεσμοίτων Ελλήνων της Κύπρου με τους Έλ-ληνες της Μητροπολιτικής Ελλάδαςχρονολογούνται από τρεις και πλέονχιλιάδες χρόνια. Η Κύπρος είναι ελλη-νική από την εποχή των Αχαιών καιτων Αρκάδων, του Αγαπήνορα καιτου Τεύκρου. Από τότε που οι ήρωεςτου Τρωικού πολέμου, επιστρέφονταςαπό την Τροία, έφθασαν στην Κύπρο,όπου και εγκαταστάθηκαν, έκτισανπόλεις, έκτισαν ναούς και θέατρα, έφε-ραν τον πολιτισμό τους, τα ήθη ταέθιμά τους, τη γλώσσα τους.

Δειγματοληπτικά αναφέρω μερικάονόματα πόλεων και ηρώων που δια-τηρούνται μέχρι σήμερα:

1. Αχαιών Ακτή (Καρπασία)

2. Σαλαμίνα (Τεύκρος Τελαμώνιος απότη Σαλαμίνα)

3. Γόλγοι - Αθηαίνου – Συκιώνιοι

4. ΙΔΑΛΙΟΝ - Δάλι (Χαλκάνωρ)

5. ΧΥΤΡΟΙ(Κυθραία) - Χύτρος εγγονόςτου Ακάμα

6. Κερύνεια - Κηφέας Πελοποννήσιος

7. Λάπηθος (Πράξανδρος - Λάκωνας)

8. Αίπεια (Δημοφών, αδελφός τουΑκάμα, γιος του Θησέα)

9. Σόλοι (Ακάμας γιος του Θησέα)

10. Παλαίπαφος (Αγαπήνωρ - Αρκα-δία)

11. Κούριο (Αργείοι)

12. Αμαθούντα (Αμαθούσα μητέρα τουΚινύρα ή Άμαθης γιός του Ηρακλή)

13. Ακαμαντίδα (Ακάμας)

Η Ελλάς υπήρξε έκτοτε ο διαχρονικόςσυμπαραστάτης και αρωγός της μαχό-μενης δια μέσου των αιώνων μαρτυρι-κής μεγαλονήσου μας να κρατηθεί στιςρίζες της και να διατηρήσει την Ελευ-θερία της. Πέρασαν πολλοί: Πέρσες,Φοίνικες, Άραβες, Φράγκοι, Ενετοί,Τούρκοι, Άγγλοι.

Κανείς όμως δεν μπόρεσε να αλλοιώσειτον χαρακτήρα του νησιού. Κανείς δενμπόρεσε να επιβάλει τα δικά του ήθηκαι έθιμα, τη γλώσσα του, τη θρησκείατου. Πολλούς αφέντες άλλαξε, δεν άλ-λαξε καρδιά.

Όταν η Κύπρος το 1878 βρέθηκε κάτωαπό Αγγλικό ζυγό, αφού η Αγγλία αγό-ρασε το νησί από τους Τούρκους, λεςκαι ο λαός της ήταν εμπόρευμα, άρχισεμε ειρηνικές διαδικασίες να ζητά τηνελευθερία της. Για 78 ολόκληρα χρό-

6060 ΧΡΟΝΙΑΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΤΩΝ 12 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Του Προέδρου των Συνδέσμων Αγωνιστών Ε.Ο.Κ.Α 1955-1959κ. Θάσου Σοφοκλέους

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

8

νια, με διαδηλώσεις, με υπομνήματα, μεπρεσβείες, με δημοψηφίσματα, ζητούσετην ελευθερία της από τους Άγγλουςαποικιοκράτες, οι οποίοι δυστυχώςκράτησαν σκληρή και αδιάλλακτηστάση. Απέρριψαν το τελευταίο δημο-ψήφισμα του 1950, κατά το οποίο οΚυπριακός λαός ψήφισε με ποσοστό96% Ένωση της Κύπρου με την Ελ-λάδα. Αποκορύφωμα της αρνητικήςστάσης τους ήταν η απαράδεκτη δή-λωση του υφυπουργού αποικιών Χόπ-κισον που δήλωνε το 1953 προκλητικά,ότι το «καθεστώς της Κύπρου ουδέ-ποτε θα αλλάξει». Αυτό το ουδέποτεανατίναξε κάθε διαδικασία στον αέρα.Η μόνη επιλογή που είχε πλέον ο λαόςήταν η επανάσταση. Οι Άγγλοι με τηστάση τους αυτή οδήγησαν στον Κυ-πριακό Ένοπλο Αγώνα. Έτσι την 1ηΑπριλίου 1955 οι Έλληνες της Κύπρουπήραν τα όπλα και διεκδίκησαν τηλευτεριά τους.

Σε εκείνο τον άνισο και σκληρό Αγώνατου λαού μας ενάντια στην Αγγλικήαυτοκρατορία, συμπαραστάτης καιβοηθός μας, στάθηκε μόνο η μάνα Ελ-λάδα. Οι απανταχού της γης Έλληνεςμάς συμπαραστάθηκαν και μάς βοήθη-σαν υλικά, ηθικά και πνευματικά. Ηνεολαία με τα συλλαλητήρια και τιςδιαδηλώσεις, όλα τα εκπαιδευτικάιδρύματα και Παν/μια με πρωτοστάτητο Ανώτατο Πνευματικό Ίδρυμα τηςΕλλάδας την Ακαδημία Αθηνών, πουμε τη διεθνή επιρροή της, με τις δια-συνδέσεις της και την πνευματική τηςοντότητα διαδραμάτισε τον δικό τηςρόλο, για να βοηθήσει τον αγωνιζό-μενο για ελευθερία και ένωση Κυ-πριακό λαό.

Εκπληρώνοντας ιερό χρέος, πνευμα-τικό και εθνικό, όπως χαρακτηριστικάαναφέρει ο αείμνηστος πρόεδρος τηςΑκαδημίας Σπύρος Μελάς, η Ακαδη-μία Αθηνών ευθυγραμμίστηκε με τονΑγώνα των Κυπρίων, ανέπτυξε τη δικήτης πρωτοβουλία και δραστηριοποιή-θηκε στον ανώτατο δυνατό βαθμό, γιαπροώθηση του Κυπριακού προβλήμα-τος. Απέστειλε διακηρύξεις, ψηφί-σματα, τηλεγραφήματα, στην Ακαδη -μία του Λονδίνου, στις Ακαδημίες τουΗνωμένου Βασιλείου και στις Ακαδη-μίες των άλλων χωρών για διαφώτισηκαι ευαισθητοποίηση των πνευματι-κών ανθρώπων. Απευθύνθηκε στα διε-θνή πνευματικά κέντρα διεθνοποιών -τας έτσι το Κυπριακό, τονίζοντας ιδι-αίτερα την άρνηση των Βρετανών ναεφαρμόσουν το δικαίωμα της αυτοδιά-θεσης στην Κύπρο. Παραθέτω χαρα-κτηριστικά αποσπάσματα από ταπρακτικά της συνεδρίας της Ακαδη-μίας Αθηνών της 5ης Μαρτίου 1959υπό την προεδρία του τότε προέδρουΣπύρου Μελά με θέμα «Το Ζήτημα τηςΚύπρου»:

«Προς τον υπέροχον και τόσον άνισοναγώνα, που ο γενναίος Κυπριακόςλαός έτη ολόκληρα διεξήγαγε διά τηνεθνικήν του ελευθερίαν, η Ακαδημίαδεν ήτο δυνατόν να μείνει αδιάφορος.Εκπληρούσα ιερόν χρέος, πνευματι-κόν και εθνικόν, ευθυγράμμισε τηνστάσιν και τας ενεργείας της προς τοναγώνα των ηρωικών μαχητών. Απότης ανοίξεως του 1947 μέχρι του χει-μώνος του 1956 η Ακαδημία εξεδη-λώθη με τον εντονώτερον τρόπον ειςόλας τας φάσεις της Κυπριακής περι-πέτειας.

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

9

18 - 8 - 54 Διακήρυξη της Ακαδημίας προς τις ξένες Ακαδημίες

9 - 5 - 57 Χρυσούν μετάλλιον εις αρχιεπίσκοπον Μακάριον

5 - 3 - 59 Ο πρόεδρος της Ακαδημίας ομιλεί για τον αγώνα της Κύπρου

24 - 3 - 59 Χρυσούν μετάλλιον εις στρατηγόν Γρίβαν

14 - 2 - 74 Μνήμη στρατηγού Γρίβα

5 - 8 - 77 Τηλεγράφημα κατά την κηδείαν του αρχιεπισκόπου Μακαρίου

18 - 4 - 78 Ψήφισμα για την άρση του Embargo κατά της Τουρκίας από τις

ΗΠΑ

25 - 11 - 80 Ομιλία για την 20ετία της Κύπρου

17 - 11 - 83 Ψήφισμα για την ανακήρυξη του τουρκικού ψευδοκράτους (ελλη-

νικά, αγγλικά και γαλλικά)

16 - 5 - 84 Διαμαρτυρία για καταστροφές ιστορικών μνημείων της Κύπρου

(ελληνικά και γαλλικά)

5 - 11 - 85 Ομιλία «Οι Έλληνες στην Κύπρο»

9 - 5 - 89 Ψήφισμα για τη λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου

23 - 10 - 90 Επιστολή από τη Γαλλική Ακαδημία για την 30η επέτειο της Κυ-

ριακής Δημοκρατίας

26 - 10 - 90 Επιστολή από τη Σερβική Ακαδημία για την 30η επέτειο της Κυ-

πριακής Δημοκρατίας

20 - 6 - 94 Ψήφισμα στα 20 χρόνια εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο

25 - 11 - 99 Διαμαρτυρία για τουρκικές ανασκαφές στη Σαλαμίνα της Κύπρου

13 - 10 - 05 Ψήφισμα της Διεθνούς Ενώσεως Ακαδημιών για την προστα-

σία της πολιτιστικής κληρονομιάς στα Βαλκάνια και την Κύπρο (κα-

τόπιν ενεργείας των ακαδημαϊκών κ.κ. Λάββα και Κονομή)

16 - 12 - 05 Διεθνής γνωστοποίηση της καταστροφής νεολιθικού οικισμού στον

Απόστολο Ανδρέα της Κύπρου

4 - 11 - 10 Ψήφισμα για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύ-

πρου

15 - 6 - 12 Διαμαρτυρία για την επίσκεψη της Βιβλικής Αρχαιολογικής Εται-

ρείας μέσω της κατεχόμενης Κύπρου

Δραστηριότητες της Ακαδημίας Αθηνών για το Κυπριακό

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

10

Η στήριξη και η συμπαράσταση της

Ακαδημίας Αθηνών προς τον αγωνιζό-

μενο Κυπριακό λαό υπήρξε διαχρονική

και συνεχής, και εκφράστηκε με σαφή-

νεια μέσα από την απόφαση της 23ης

Μαρτίου 1957 να τιμήσει τον Κυ-

πριακό λαό με το χρυσούν μετάλλιο

της Ακαδημίας Αθηνών, χαρακτηρίζο-

ντας τον αγωνιζόμενο λαό της Κύπρο

«Άξιο της Ελλάδας». Μια ενέργειαπου εκτός από την έκφραση αγάπης

και συμπαράστασης προς τον αγωνι-

ζόμενο Κυπριακό λαό είχε βαθύτερο

νόημα και έδιδε σαφή μηνύματα για τη

στήριξη της Ακαδημίας στον υπέρ

ελευθερίας Αγώνα του λαού μας.

Ο τότε Πρόεδρος της Ακαδημίας Πα-

ναγιώτης Πουλίτσας επιδίδων το χρυ-

σούν μετάλλιο στον Μακαριότατο

Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ΄

είπε μεταξύ άλλων:

«Του περιουσίου και αθλοφόρου Ελ-ληνικού Κυπριακού Λαού η Ακαδη-μία Αθηνών τιμώσα την εθνικήν καιθρησκευτικήν αντίστασιν κατά τωνξένων κατακτητών και επιδρομέωνκαι το αδάμαστον εθνικόν και φιλε-λεύθερον φρόνημα κατά τους μα-κρούς αιώνας της δουλείας, και τηνεπιδειχθείσαν υπ' αυτού κατά τον πα-ρόντα υπέρ ανεξαρτησίας και ελευθε-ρίας αγώνα ανδρείαν, αυτοθυσίαν καιαρετήν, έγνω να τιμήση αυτόν διάτης ανωτάτης τιμητικής διακρίσεωςαυτής του χρυσού μεταλλίου.

Αναφέρω ακόμα το ψήφισμα 22 προς

τιμήν του Αρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α Στρα-

τηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή της 24ης

Μαρτίου 1959. Ο τότε Πρόεδρος της

Ακαδημίας Σπ. Μελάς απευθυνθείς

προς τον τιμώμενο Γεώργιο Γρίβα Δι-

γενή είπε:

« Εθνικέ ήρωα, αντιστράτηγε ΓεώργιεΓρίβα - Διγενή:

Με βαθυτάτην συγκίνησιν, που είναισυγκίνησις και ολοκλήρου του σώμα-τος και του εκλεκτού ακροατηρίουτης αιθούσης ταύτης, σας ανακοινώότι η Ακαδημία Αθηνών σάς απονέμειτο Χρυσούν Μετάλλιον αυτής, τηνυψίστην τιμήν εξ’ όσων διαθέτει.»

Η προσφορά της Ακαδημίας Αθηνών

προς την μαχόμενη Κύπρο είναι πολύ-

πλευρη και πολυδιάστατη. Σε μια συ-

ντονισμένη προσπάθεια απέστειλε και

συνεχίζει να αποστέλλει προς τα διε-

θνή πνευματικά κέντρα, ψηφίσματα,

ανακοινώσεις, διακηρύξεις, διαμαρτυ-

ρίες, στην προσπάθειά της να διαφωτί-

σει τους πνευματικούς ανθρώπους του

κόσμου, να τους ενημερώσει και να ζη-

τήσει τη βοήθειά τους. Ιδιαίτερα μετά

τη βάρβαρη Τουρκική εισβολή διεξάγει

εκστρατεία για διάσωση της Εθνικής

μας κληρονομιάς στα κατεχόμενα, ενη-

μερώνει τους απανταχού πνευματικούς

ανθρώπους για τους βανδαλισμούς και

τις κλοπές των Τούρκων, διαμαρτύρε-

ται για τις ανασκαφές στους αρχαιο-

λογικούς χώρους και άλλα πολλά.

Εκφράζουμε τον θαυμασμό και την ευ-

γνωμοσύνη μας και εναποθέτουμε την

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

11

αγάπη μας προς την Ακαδημία Αθη-

νών για όσα μας πρόσφερε και για όσα

μας προσφέρει.

Κυρίες και Κύριοι

Το Ίδρυμα Απελευθερωτικού Αγώνα

Ε.Ο.Κ.Α 1955-59, το Συμβούλιο Ιστο-

ρικής Μνήμης Αγώνα Ε.Ο.Κ.Α 1955 -

59 και οι Σύνδεσμοι Αγωνιστών

Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59 απονέμουν σήμερα 5

Απριλίου 2013 στην Ακαδημία Αθη-

νών, ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ, το Χρυσούν

Μετάλλιο που έχουν εκδώσει με την

ευκαιρία της ανάληψης της Ευρωπαϊ-

κής Προεδρίας από την Κυπριακή Δη-

μοκρατία, σε ένδειξη τιμής και ευγνω-

μοσύνης για τη διαχρονική στήριξη και

προσφορά της προς τον μαχόμενο Κυ-

πριακό λαό. Ταυτοχρόνως τιμούμε και

τον κ. Γεώργιο Κοντόπουλο, τ. Πρόε-

δρο της Ακαδημίας Αθηνών, με το Αρ-

γυρούν Μετάλλιο.

Παρακαλώ τον πρέσβη της Κύπρου κ.

Ιωσήφ, τον πρόεδρο του ΙΔΑΑΕ συ-

ναγωνιστή κ. Αγγελόπουλο και τον εκ-

πρόσωπο του ΣΙΜΑΕ συναγωνιστή κ.

Ρένο Λυσιώτη όπως προσέρθουν στο

βήμα για να επιδώσουμε τα μετάλλια.

Ακαδημία Αθηνών

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

12

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 13

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ14

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Οαγώνας της Κύπρου για τηνΈνωσή της με την Ελλάδα, που άρ-

χισε με την επανάσταση του 1821, συ-νεχίστηκε με πολλούς τρόπους κατά τηδιάρκεια της Τουρκικής και της Αγγλι-κής Κατοχής. Έτσι έγινε το ειρηνικόδημοψήφισμα του 1950 και ο κυπρια-κός λαός με συντριπτική πλειοψηφίαζήτησε την ένωση. Αλλά οι Άγγλοι κα-τακτητές απάντησαν ότι ουδέποτε θαδώσουν αυτοδιάθεση στην Κύπρο.Έτσι δεν έμενε άλλος δρόμος παρά οένοπλος αγώνας.

Η ιστορία του θέματος αυτού έχει ωςεξής: Οι πρώτες σκέψεις για ένοπλοαγώνα στην Κύπρο άρχισαν το 1948,όπως γράφει ο Γεώργιος Γρίβας-Διγε-νής στα απομνημονεύματά του. Ανα-κοίνωσε τις σκέψεις του αυτές στονΑχιλλέα Κύρου, ο οποίος όμως του επι-σήμανε τις δυσκολίες ενός τέτοιου εγ-χειρήματος.

Στη συνέχεια επισκέφθηκε τον Αρχηγότου Γενικού Επιτελείου ΓεώργιοΚοσμά, και του εξέθεσε τις σκέψειςτου, και αυτός ενημέρωσε τον Αλέξαν-δρο Παπάγο, ο οποίος ευρίσκετο τότεστην αντιπολίτευση. Ο Παπάγος όμωςαπέρριψε κατηγορηματικά την ιδέαγιατί κανένας δεν τολμούσε εκείνη τηνεποχή να διαρρήξει τους δεσμούς τηςΕλλάδας με τη Μεγάλη Βρετανία.

Παράλληλα με τον Γεώργιο Γρίβα οιαδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζί-δης έκαναν παρόμοιες σκέψεις για ένο-πλο εγώνα, και το 1951 είχαν τιςπρώτες επαφές τους με τον Αρχιεπί-σκοπο Μακάριο. Ο Μακάριος προσε-φέρθη να βοηθήσει οικονομικά. Το1951 έγινε ο πρώτος πυρήνας επιτρο-πής αγώνος στην Αθήνα. Ο Γρίβας τότεπήγε στην Κύπρο για να εξετάσει επίτόπου την κατάσταση. Στην Κύπρουπήρχε η Ορθόδοξη ΧριστιανικήΈνωση Νέων (OXEN) υπό τον π.Σταύρο Παπαγαθαγγέλου, που ενέ-πνευσε στους νέους Κυπρίους τηναγάπη για την εκκλησία και την πα-τρίδα. Από την OXEN προήλθαν αρ-γότερα οι περισσότεροι εμπνευσμένοιμαχητές της ΕΟΚΑ, που έδωσαν τηζωή τους για την πατρίδα. Τότε ιδρύ-θηκε και η Παγκύπρια Εθνική Οργά-νωση Νέων (ΠΕΟΝ), που επίσηςστελέχωσε αργότερα την ΕΟΚΑ.

Σε μια συνάντηση της Επιτροπής τωνΑθηνών στο σπίτι του Σάββα Λοϊζίδητο 1952 αποφασίστηκε ν’ αναλάβει τηνηγεσία επί πολιτικών θεμάτων ο αρχιε-πίσκοπος Μακάριος και επί στρατιω-τικών θεμάτων ο συνταγματάρχηςΓρίβας. Ο Γεώργιος Γρίβας πήγε πάλιστην Κύπρο το 1952 και ήλθε σ’ επαφήμε τον μητροπολίτη Κυρήνειας Κυ-πριανό, τον υπεύθυνο της OXEN Πα-

Ομιλίατου τ. Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών

Γεωργίου Κοντόπουλου

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 15

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

πασταύρο Παπαγαθαγγέλου και πολ-λούς άλλους. Τότε δημιουργήθηκαν οιπρώτοι πυρήνες του ένοπλου αγώνα.Μετά από αυτές τις προκαταρκτικέςενέργειες έγινε η περίφημη συνάντησητης 7ης Μαρτίου 1953 κατά την οποίααποφασίστηκε η έναρξη του ένοπλουαγώνος της ΕΟΚΑ.

Η συνάντηση έγινε στο σπίτι του κα-θηγητού Γερασίμου Κονιδάρη και πα-ρίσταντο ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος,ο Γεώργιος Γρίβας και 10 άλλα πρό-σωπα. Αυτοί έδωσαν έναν επίσημοόρκο, σύμφωνα με το πρότυπο τουόρκου της Φιλικής Εταιρείας που προ-ετοίμασε τον Αγώνα του 1821. Το κεί-μενο του όρκου είχε ως εξής:

Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας καιΟμοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδοςνα φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίανμου ζωήν, υποφέρων και τα πλέονσκληρά βάσανα, μυστικόν παν ό,τιγνωρίζω και θέλω ακούση διά την υπό-θεσιν της Ενώσεως της Κύπρου. Θαυπακούω δε τυφλώς εις τας εκάστοτεδιδομένας μοι σχετικός επιταγάς.

Η τελετή αυτή υπήρξε εξόχως συγκινη-τική γιατί έθετε πλέον σε κίνδυνο τηνίδια τη ζωή των ορκισθέντων. Αλλά ταπροβλήματα ήσαν τεράστια. Δεν υπήρ-χαν εμπειροπόλεμοι μαχητές, δεν υπήρ-χαν όπλα και πολεμοφόδια, δενυπήρχε εκπαίδευση στα όπλα, δενυπήρχε η οργάνωση του πληθυσμούτης Κύπρου για την υποστήριξη τουαγώνος της ΕΟΚΑ. Αποφασίστηκε ναχρησιμοποιηθούν στον αγώνα μόνονΚύπριοι, και όχι Έλληνες από την κυ-ρίως Ελλάδα, για να μη θεωρήσει κα-

νείς ότι ο αγώνας δημιουργήθηκε καιεπιβλήθηκε στην Κύπρο έξωθεν. Είναιχαρακτηριστικό ότι ο Παπάγος, οοποίος ήταν τότε Πρωθυπουργός,αντιτάχθηκε αρχικά έντονα στον ένο-πλο αγώνα.

Πάντως από το 1953 άρχισε ενεργά ηπροετοιμασία του αγώνα. Το 1954έγινε η πρώτη αποστολή οπλισμού μετο ιστιοφόρο «Σειρήν». Οργανώθηκανοι πρώτες ομάδες δολιοφθοράς τηςΕΟΚΑ στην Κύπρο. Δημιουργήθηκανπυρήνες σε κάθε πόλη και χωριό τηςΚύπρου και ετοιμάστηκε ένα τεράστιοδίκτυο πληροφοριών και συνδέσμωντης Οργανώσεως.

Ο Γ. Γρίβας τότε πήρε το ψευδώνυμο«Διγενής» και πήγε κρυφά στην Κύπρογιατί οι Άγγλοι του είχαν πλέον απα-γορεύσει την είσοδο.

Όμως η αρχή του αγώνα καθυστέρησεγιατί οι Άγγλοι έπιασαν το δεύτεροπλοίο με οπλισμό που πήγαινε στηνΚύπρο (αρχές του 1955). Αλλά ο αγώ-νας δεν σταμάτησε. Και την 1η Απρι-λίου 1955 έγιναν οι πρώτες εκρήξεις σ’ολόκληρη την Κύπρο που σήμαναν τηνέναρξη του ένοπλου αγώνα.

Από εδώ και πέρα θα περιγράψω τηδική μου προσωπική συμβολή στοναγώνα της Κύπρου.

Είχα την τιμή να είμαι ένας από τουςπρώτους που ανέλαβαν την εκπαί-δευση ομάδων της ΕΟΚΑ.

Το 1954 υπήρχε μια οργάνωση ΚΑΡΗ(Κύπριοι Αγωνιστές Ριψοκίνδυνοι Ηγέ-τες) πριν από την ΕΟΚΑ, που αργό-

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ16

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

τερα ενσωματώθηκε στην ΕΟΚΑ. Μιαομάδα φοιτητών της ΚΑΡΗ υπό τονΡένο Κυριακίδη, με επισκέφθηκαν στοΕργαστήριο Αστρονομίας του Πανεπι-στημίου Αθηνών και μου εζήτησαν νατους εκπαιδεύσω στα εκρηκτικά καιστον ανταρτοπόλεμο, δεδομένου ότιήμουν έφεδρος αξιωματικός του Μη-χανικού. Άρχισα αμέσως τη θεωρητικήεκπαίδευση και πρακτική εξάσκησηστα υψώματα του Υμηττού. Τους έμα- θα κυρίως πώς να χρησιμοποιούν ταεκρηκτικά, αλλά και παραλλαγή, πώςδηλαδή με απλά υλικά από τον περι-βάλλοντα χώρο μπορούσαν να κρυ-φθούν. Αυτή η εκπαίδευση αποδείχθη -κε πολύ ουσιαστική αργότερα. Έναςαπό την 1η μας ομάδα, ο Θάσος Σοφο-κλέους, διηγείται στο βιβλίο του«Πόθος Ελευθερίας» πώς γλύτωσε απότους Άγγλους που τον κυνηγούσαν στούψωμα της Καντάρας στον Πενταδά-κτυλο της Κύπρου. Υπήρχε ένα ερειπω-μένο φρούριο στην Καντάρα κι’ εκεί οΣοφοκλέους κρύφτηκε κάτω από ένανθάμνο. Ήλθαν οι Άγγλοι και δύο απόαυτούς κάθισαν δίπλα στον θάμνο κι’ο ένας μάλιστα πάτησε το χέρι του Σο-φοκλέους. Το χέρι του μούδιασε αλλάήταν αδύνατο να το τραβήξει. Αλλάαυτή η παραλλαγή τον έσωσε. Γιατί οιΆγγλοι ερευνούσαν με τις ξιφολόγχεςόλους τους θάμνους, εκτός από αυτόνπου κάθονταν οι δύο Άγγλοι στρατιώ-τες.

Αργότερα οι Άγγλοι συνέλαβαν τονΘάσο Σοφοκλέους και πέρασε τα πιοαπάνθρωπα βασανιστήρια που έχωακούσει ποτέ, χωρίς όμως να λυγίσει.

Οι Κύπριοι φοιτητές μετά από μέναπήγαν στην Κρήτη, όπου εκπαιδεύτη-καν με πραγματικά πυρά και εκρη-κτικά από τους αδελφούς Μπαντουβά.Κατόπιν διέκοψαν τις σπουδές τουςκαι πήγαν στην Κύπρο, όπου άρχισαναμέσως τον αγώνα υπό την ηγεσία τουαρχηγού Διγενή.

Αργότερα ο Ρένος Κυριακίδης τραυ-ματίστηκε και συνελήφθη σε μια μάχη.Τότε κάλεσα δύο Κύπριους φοιτητέςκαι τους ζήτησα να κάνουμε ένα συλ-λαλητήριο εναντίον των βασανιστη-ρίων. Είχαν ήδη γίνει διάφορα συλλα -λητήρια στην Αθήνα, αλλά αυτή τηφορά απέτυχαν να το οργανώσουν.Τότε φώναξα τους γνωστούς μου φοι-τητές και τους μίλησα πολύ έντονα.«Οι άλλοι σκοτώνονται και βασανίζο-νται στην Κύπρο κι’ εσείς δεν μπορείτεούτε ένα συλλαλητήριο συμπαράστα-σης να κάνετε;» Τότε ο ένας φοιτητής(ο Φρίξος Δημητριάδης από τη Λεμεσό,φοιτητής Μαθηματικών) μου είπε:«Εμείς θέλουμε να αγωνιστούμε στηνΚύπρο και ψάχνουμε να βρούμε κά-ποιον της ΕΟΚΑ να μας εκπαιδεύσει».Τότε άρχισα αμέσως την εκπαίδευσητης ομάδας τους. Αυτοί κατέβηκανστην Κύπρο και βγήκαν αμέσως στοβουνό. Ο Φρίξος Δημητριάδης συνελή-φθη κάποτε και πέρασε φοβερά βασα-νιστήρια. Αργότερα όμως κατόρθωσενα δραπετεύσει και γλύτωσε. Όταν τέ-λειωσε ο αγώνας ήλθε στη Θεσσαλο-νίκη να με βρει. «Εμείς κ. Κοντόπουλε,μου είπε απλά, κάναμε το καθήκονμας» και με δυσκολία του απέσπασαμερικά στοιχεία για τη δράση του.

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 17

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Μόνο πρόσφατα πείσθηκε να γράψειένα βιβλίο με τίτλο «Βασανιστήρια»όπου περιγράφει τι πέρασε αυτός καιοι συνάδελφοί του.

Παράλληλα με τη στρατιωτική εκπαί-δευση έπρεπε να γίνει η διαφώτιση τουκόσμου στο εξωτερικό. Στην Αθήναυπήρχε τότε η Πανελλήνια Ένωση Αυ-τοδιαθέσεως της Κύπρου (ΠΕΑΚ).Πρόεδρος της ανέλαβε ο Μητροπολί-της Λήμνου και αργότερα ΤρικάλωνΔιονύσιος, ένας φλογερός πατριώτης.Ο σεβ. Διονύσιος είχε φυλακισθεί στοΝταχάου της Γερμανίας γιατί είχε βοη-θήσει Άγγλους να διαφύγουν κατά τηΓερμανική κατοχή. Μόλις που γλύτωσετον θάνατο. Οι Άγγλοι κατόπιν τουέδωσαν βραβεία και μετάλλια. Μετάόμως τη βάρβαρη στάση τους στηνΚύπρο, τους επέστρεψε τα βραβεία καιτα παράσημα και αφιερώθηκε στοναγώνα της Κύπρου.

Ο Σεβ. Λήμνου ζήτησε τη βοήθεια τωνφοιτητών της ΧΦΕ. Τότε ετοιμάσαμεφυλλάδια και άλλα δημοσιεύματα σχε-τικά με τον Κυπριακό αγώνα. Υπήρχεμεταξύ άλλων μια εξαιρετική έκδοσηέγχρωμη σε διάφορες γλώσσες, Ελλη-νικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ισπανικάκαι Αραβικά, που κυκλοφόρησε λίγοπριν την προσφυγή της Ελλάδος σταΗνωμένα Έθνη που έγινε στις αρχέςτου 1957.

Έπρεπε να βρούμε διευθύνσεις πολιτι-κών και διαφόρων συλλόγων στο εξω-τερικό για να τα στείλουμε. Οιδιευθύνσεις που διέθετε η ΠΕΑΚ ήτανελάχιστες. Δεν υπήρχε βέβαια Internetή κάτι παρόμοιο. Άρχισε τότε μια με-

γάλη προσπάθεια. Ένας φοιτητής είχετην πρωτότυπη σκέψη να πάει στοBritish Council και άρχισε ν’ αντιγρά-φει τις διευθύνσεις των Άγγλων βου-λευτών. Έγραφε επί ώρες, μέχρις ότουκάποιος τον πλησίασε και τον ρώτησετι γράφει και για ποιο σκοπό. Τότεαυτός έφυγε διακριτικά πριν γίνει επει-σόδιο, φέρνοντας πολλές πολύτιμες δι-ευθύνσεις.

Οι διευθύνσεις έπρεπε να γραφούνστους φακέλους, χιλιάδες φακέλους, μετο χέρι, και να κολληθούν τα γραμμα-τόσημα. Αυτά έγιναν στο φοιτητικό οι-κοτροφείο του Αποστόλου Παύλου,ημέρες ολόκληρες. Τέλος πήγαμε τουςφακέλους στο Ταχυδρομείο παραμονέςΧριστουγέννων του 1956. Εγώ έφυγατότε ευχαριστημένος για την πατρίδαμου το Αίγιον. Αλλά μου τηλεφώνησανότι τα έντυπα δεν έφευγαν. Είχαν συ-γκεντρωθεί σ’ ένα δωμάτιο που είχεδιαθέσει το Ταχυδρομείο στην ΠΕΑΚ,βουνά ολόκληρα από έντυπα. ΗΠΕΑΚ είχε έναν υπάλληλο στο ταχυ-δρομείο για να ταχυδρομεί τα έντυπάτης. Αλλά αυτός το μόνο που έκανεήταν να ρίχνει μερικά, ελάχιστα,έντυπα στα κουτιά κάθε πρωί ενώ τασυσσωρευμένα έντυπα σχημάτιζανβουνά ολόκληρα.

Γύρισα αμέσως αγανακτισμένος στηνΑθήνα και πήγαμε να παραπονεθούμεστον Διευθυντή του Ταχυδρομείου.Αλλά αυτός ήταν ο μόνος που δενέφταιγε. Για να μας βοηθήσει μαςέδωσε σφραγίδες του ταχυδρομείουγια να σφραγίσουμε τα γραμματό-σημα. Κατόπιν ταξινομήσαμε τα φά-

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ18

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

κελα κατά χώρα, κι’ αυτή τη φορά πή-γαμε τα δέματα οι ίδιοι μέχρι τατραίνα, τα πλοία και τα αεροπλάνα,ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι έφευγαν.

Στη συνέχεια κάναμε μια ακόμη προ-σπάθεια. Είχε γράψει μια επιστολή οκαθηγητής Ράμμος, ως πρόεδρος τηςΧριστιανικής Ενώσεως Επιστημόνων,προς τα Υπουργεία Εξωτερικών δια-φόρων χωρών. Μεταφράσαμε την επι-στολή σε διάφορες γλώσσες καιδακτυλογραφήσαμε μία - μία τις επι-στολές, τις οποίες υπέγραψε ο κ. Ράμ-μος. Εγώ ανέλαβα τις ισπανικέςεπιστολές προς τις χώρες της ΝοτίουΑμερικής. Έγραφα συνέχεια στη γρα-φομηχανή. Αυτές οι επιστολές είχαναξιόλογα αποτελέσματα. ΜερικάΥπουργεία Λατινικών χωρών μάς απά-ντησαν ότι θα ελάμβαναν σοβαρά υπ’όψη τις απόψεις μας. Ένα μάλισταυπουργείο μάς έγραψε καθαρά ότιέδωσαν εντολή στον αντιπρόσωπότους στα Ηνωμένα Έθνη να υποστηρί-ξει την υπόθεση της Κύπρου.

Δυστυχώς ο αγώνας της Κύπρου δεν δι-καιώθηκε. Οι Άγγλοι έβαλαν τουςΤούρκους να καταλάβουν το 40% τουεδάφους της Κύπρου. Και η Χούντατων Αθηνών έπαιξε ένα προδοτικόρόλο στον αγώνα της Κύπρου.

Σήμερα ο αγώνας συνεχίζεται με ειρη-νικά μέσα στην Κύπρο και στο εξωτε-ρικό. Η Κύπρος κατόρθωσε να μπειστην Ευρωπαϊκή Ένωση και μάλιστανα πάρει την προεδρία της Ενώσεωςπαρ' όλες τις αντιδράσεις της Τουρ-κίας.

Ήμουν στην Κύπρο, προσκεκλημένοςομιλητής στη δοξολογία της 1ης Απρι-λίου 2009 για την 50ετία του αγώνοςτης ΕΟΚΑ (1955-59), παρουσία τουΠροέδρου της Δημοκρατίας, του Αρ-χιεπισκόπου και πολλών άλλων. Καιέγινε μετά ένα τρισάγιο στα φυλακι-σμένα μνήματα των αγωνιστών που πέ-θαναν στην αγχόνη ή στα βασανι -στήρια. Αυτούς τους αγωνιστές τουςφοβόντουσαν ακόμα και νεκρούς οιΆγγλοι και δεν άφησαν να ταφούνστους οικογενειακούς τους τάφους.

Σήμερα η Κύπρος περνάει μια νέα με-γάλη κρίση. Μια απίστευτη κρίση πουθα κάνει τους Κυπρίους να υποφέρουνσημαντικά. Μια κρίση που προκάλε-σαν ξένοι και εγχώριοι παράγοντες, οιοποίοι πρέπει να λογοδοτήσουν ενώ-πιον του λαού. Αλλά είναι χαρακτηρι-στική και η σκληρότης των φίλων μας,στη Δύση και στην Ανατολή, τη στιγμήτης μεγάλης ανάγκης της Κύπρου.Σκληρότης που αποδεικνύει ότι η ελευ-θερία δεν χαρίζεται από ξένους, αλλάκερδίζεται από τον ίδιο τον λαό πουαγωνίζεται.

Το αγωνιστικό πνεύμα υπάρχει ακόμαστην Κύπρο, κάτι που αποδεικνύεταιμε τη θυσία των Ισαάκ και Σολωμού τατελευταία χρόνια.

Εύχομαι το πνεύμα αυτό να συνεχίσεινα εμπνέει τους νέους της Κύπρου καιοι Κύπριοι ηγέτες να το αξιοποιήσουνγια να οικοδομήσουν τη Νέα Κύπρο μετα ίδια ιδανικά που ενέπνευσαν τοναγώνα της ΕΟΚΑ.

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 19

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59

ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΩΝΑ Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59

ΑΠΟΝΕΜΟΥΝ

ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ

ΣΤΗΝ ΑΑ ΚΚ ΑΑ ΔΔ ΗΗ ΜΜ ΙΙ ΑΑ ΑΑΘΘ ΗΗ ΝΝ ΩΩ ΝΝΤΟ ΧΡΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΑΝ

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΗΣ

ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ

ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΛΑΟ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΑΘΗΝΑ, 5 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ20

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Οπροκλητικός και προσβλητικός χα-ρακτηρισμός της εθνικής καταγω-γής των Ε/Κ από τους ΚυβερνήτεςΣτήβενσον και Στόρς (9/11/1921), κα -θώς και η αρνητική στάση των Βρετα-νών έναντι των συνεχών αιτημάτωντων Κυπριακών Πρεσβειών για ΕΝΩ -ΣΗ, με επιστέγασμα την απάντηση τουΒρετανού Υπουργού Αποικιών λόρδουΠάσφηλντ (28/11/1929), προκάλεσεστην Κύπρο ζωηρή αντίδραση καιαγανάκτηση, που αποτέλεσε την έκ-φραση μιας μακρόχρονης απογοήτευ-σης, η οποία είχε υπερωριμάσει στησυνείδηση όλων των Ελληνοκυπρίωνκαι αποκορυφώθηκε με την εθνικήαλλά απροετοίμαστη εξέγερση της21ηs Οκτωβρίου 1931, που έμεινε γνω-στή ως «Τα Οκτωβριανά».

Τη μέρα αυτή, μετά από μια μεγάλη συ-γκέντρωση που έγινε στην ΕμπορικήΛέσχη στη Λευκωσία, όπου έγιναν πα-τριωτικές ομιλίες, ο κόσμος προχώρησεαυθόρμητα προς το Κυβερνείο καιαφού έστησε την ελληνική σημαία στηνείσοδό του, το πυρπόλησε. Παρόμοιαεπεισόδια έγιναν σ' όλες τις πόλεις καικωμοπόλεις της Κύπρου. Τότε ο στρα-τός των Βρετανών κατακτητών πυρο-βόλησε και σκότωσε/τραυμάτισε αρ -κετούς Ελληνοκύπριους. Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ονούφριος Κληρίδης. Στησυνέχεια, οι Βρετανοί, μέσω του Κυ-βερνήτη Σερ Ρόναλντ Στορς, έκαμανπολλά αντίποινα, τα οποία στόχευσανστον αφελληνισμό της Κύπρου και στηνόθευση της ηθικής και εθνικής της συ-νείδησης. Ενδεικτικό είναι το περιεχό-

μενο του ακόλουθου τηλεγραφήματοςπου έστειλε ο τότε Βρετανός ΥπουργόςΑποικιών στον κυβερνήτη σερ Ρό-ναλντ Στορς:

«Είναι ζήτημα σοβαροτάτου ενδιαφέ-ροντος το ότι ο αντιπρόσωπος τηςA.M. του Βασιλέως εν Αγγλική Αποι-κία εξετέθη εις προσβολάς και εις προ-σωπικόν μάλιστα κίνδυνον, παρ’εκείνων οίτινες είναι υπήκοοι της Α.Μεγαλειότητος. Πράγματι η A.M. οΒασιλεύς εθορυβήθη πληροφορηθείς,ότι ενώ αντιπρόσωπος αυτού ευρί-σκετο εις την έδραν του, εις το Κυβερ-νείον της Λευκωσίας, υπέστη επίθεσινκαι ότι, μεταξύ των αρχηγών του κινή-ματος συγκαταλέγονται πρόσωπα ταοποία μόλις πρότινος είχον δώσειόρκον πίστεως. Ελάβατε ήδη μέτραεναντίον τωv αρχηγών των επαναστα-τών. Θα τύχετε πλήρους υποστηρίξεωςτης Κυβερνήσεως δι’ οιονδήποτε μέ-τρον το οποίο θα ενομίζατε ότι πρέπεινα λάβετε, ίνα καταστείλετε την στά-σιν ή όπως διασαφηνίσετε ότι ούτε εντω παρόντι, ούτε εν τω μέλλοντι θαγίνει ανεκτή οιαδήποτε απόπειρα δια-ταράξεως της εννόμου τάξεως.

Είναι προφανές ότι αι ελευθερίαι αίτι-νες εδόθησαν επί τη βάσει του ισχύο-ντος συντάγματος, απετέλεσαν κακόνόργανον εις τας χείρας δολίων πολιτι-κών αρχηγών. Προς αυτό τούτο τοσυμφέρον του κυπριακού λαού, η κυ-βέρνησις, εν συνεννοήσει μεθ’ υμών, θααναθεωρήση το συνταγματικόν καθε-στώς της νήσου»

ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1931

Από το βιβλίο του Ευθύμιου-Μίμη Βασιλείου ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 21

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Αμέσως μετά, κατάργησαν το σύ-νταγμα του 1882 και αφού κήρυξαν«Κατάστασιν εκτάκτου Ανά-γκης», απέ λασαν τον Μητρο-πολίτη Κερύνειας ΜακάριοΜυριανθέα, τον Κιτίου Νικό-δημο Μυλωνά, τον Οικονόμοτης Φανερωμένης ΔιονύσιοΚυκκώτη και τους λαϊκούςΣάββα Λοϊζίδη, Νικόλαο Κλ.Λανίτη, Γεώργιο Χατζηπαύλου,Θεοφάνη Θεοδότου, ΘεόδωροΚολοκασίδη, Θ Θεοδότου, Θεο-φάνη Τσαγγαρίδη, ΧαράλαμποΒατυλιώτη (ΚΚΚ) και ΚώσταΣκελέα (ΚΚΚ).

Το διάταγμα απέλασης που επιδόθηκεσ' όσους εξορίστηκαν ήταν το ακό-λουθο:

Ρόναλντ ΣτορςΚυβερνήτης

Ενασκών τας εξουσίας διά των οποίωνέχω περιβληθή διά του ΔιατάγματοςΑμύνης (μερικών Βρετανικών Κτή-σεων) εν Συμβουλίω 1928 και διά τωνΚανονισμών Αμύνης της Κύπρου του1931,

Εγώ ο Ρόναλντ Στορς, ιππότης του ταμάλιστα διακεκριμένου Τάγματος του-Εξοχωτάτου Τάγματος του Αγίου Μι-χαήλ και Αγίου Γεωργίου, Ιππότης τουΕξοχωτάτου Τάγματος της ΒρετανικήςΑυτοκρατορίας, Κυβερνήτης εντός καιυπεράνω της Αποικίας της Κύπρου,και κρίνων συντελεστικόν εις τηνασφάλειαν και διασφάλισιν της Αποι-κίας της Κύπρου, διατάττω διά τουπαρόντος τον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .να εγκαταλείψη την Αποικίαν της Κύ-πρου, το δυνατόν ενωρίτερον, μετά τηνεν τω παρόντι ημερομηνίαν και να πα-ραμείνη εφεξής έξω της Αποικίας τηςΚύπρου.

Εξεδόθη εν Λευκωσία, ταύτην τηνημέ-ραν του Οκτωβρίου1931.

Κτύπησαν με πάθος τηνελληνική παιδεία τουτόπου, επέβαλαν αυ-στηρή λογοκρισία στονΤύπο και την αλ λη- λο-γραφία, απαγόρευσαντην κατοχή/ανάρτησητης ελληνικής σημαίας,καθώς και την ανά-κρουση του ΕλληνικούΕθνικού Ύμνου, επέβα-λαν τον ΒρετανικόΕθνικό Ύμνο στα Δημο-τικά Σχολεία, εκτόπισαν

αρκετούς σε διάφορα χωριά της Κύ-πρου, καταδίκασαν 2000 σε φυλάκισημε καταναγκαστικά έργα, επέβαλαν£20.000,00 πρόστιμο στους Έλληνεςκατοίκους της Λευκωσίας για να ξα-νακτιστεί το κυβερνείο, κατάργησαντο Νομοθετικό Συμβούλιο (Βουλή), ταΔημοτικά και Κοινοτικά Συμβούλιακαι τις Σχολικές Εφορείες, απαγόρευ-σαν τη διδασκαλία της ελληνικής ιστο-ρίας και τα ελληνικά χρώματα, καθώςκαι κάθε τι που θύμιζε Ελλάδα, απα-γόρευσαν τη συγκέντρωση πέραν τωνπέντε προσώπων και γενικά επέβαλανστυγνή διδακτορία, τη γνωστή Παλμε-ροκρατία, η οποία κράτησε μέχρι τις28 Οκτωβρίου 1940. Τα σημαντικότεραμέτρα που πήρε η Παλμεροκρατία ενα-ντίον της ελληνικής παιδείας της Κύ-πρου, την οποία θεωρούσε ως τονμεγαλύτερο εχθρό της, ήταν τα ακό-λουθα:

Α) Κατάργησε το Ιεροδιδασκαλείοπου ίδρυσε ο αείμνηστος μητροπολίτηςΚιτίου (μετέπειτα πατριάρχης Αλεξαν-δρείας) Μελέτιος Μεταξάκης και τοοποίο έδρευε στη Λάρνακα και τροφο-δοτούσε την Κύπρο με δασκάλους καιμορφωμένους κληρικούς, καθώς και το

ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ

21/10/31

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ22

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

Παγκύπριο Διδασκαλείο Αρρένων καιΘηλέων που λειτουργούσαν στο Πα-γκύπριο Γυμνάσιο και στο ΓυμνάσιοΦανερωμένης αντιστοίχως και στηθέση τους ίδρυσε αργότερα το Κυβερ-νητικό Διδασκαλικό Κολλέγιο αρρέ-νων στη Μόρφου και θηλέων στηΛευκωσία.

Β) Με κυβερνητικό διάταγμα αφαιρέ-θηκε η προεδρία των Σχολικών Εφο-ρειών από τον Αρχιεπίσκοπο και τουςΜητροπολίτες.

Γ) Όποιο σχολείο Μέσης Παιδείας δε-χόταν κυβενητική επέμβαση στα προ-γράμματά του θα τύγχανε οικονομικήςενίσχυσης.

Δ) Εισήχθη ο θεσμός του «Πιστοποιη-τικού Κύπρου». για να γίνει κάποιοςδάσκαλος ή να προσληφθεί στη δημο-σία υπηρεσία, έπρεπε να περάσει τοπιο πάνω «Πιστοποιητικό», που βασι-ζόταν στην αγγλική παιδεία, υποβάθ-μιζε το απολυτήριο του Γυμνασίου кαιγινόταν ένα είδος «Υπεραπολυτηρίου».

Ε) Υποβαθμίστηκε η διδασκαλία τηςΙστορίας και Γεωγραφίας.

Στ) Έγινε προσπάθεια αντικατάστα-σης των αναγνωστικώνστη δημοτική εκπαίδευσημε άλλα που θα ετοίμαζετο Γραφείο Παιδείας,πράγμα που προκάλεσετην καθολική αντίδρασητων Κυπρίων.

Ζ) Οι διοριζόμενες Σχολι-κές Ε φορείες δεν συν - τονί-ζονται ούτε συνεννοούνταιμε την Εθναρχία.

Μεταξύ του 1931 και 1937ψηφίστηκαν και εφαρμό-στηκαν επίσης και αρκετοίάλλοι ανελεύθεροι νόμοιμεταξύ των ο ποίων οι γνω-στοί Αντικανονικοί Νόμοι33, 34 και 35 του 1937,

περί εκλογής και αναγνώρισης του Αρ-χιεπισκόπου, συνεπεία των οποίωντόσα και τόσα υπέφερε η ΑυτοκέφαληΕκκλησία της Κύπρου, αφού παρατά-θηκε η χηρεία του ΑρχιεπισκοπικούΘρόνου Κύπρου μέχρι το 1947, οπότεη αποικιοκρατική κυβέρνηση αναγκά-στηκε από τον κυπριακό λαό να απο-σύρει τους πιο πάνω Νόμους ωςΑντικανονικούς. Οι καταπιεστικοίαυτοί νόμοι, όχι μόνο δεν συνέτριψαντο φρόνημα των Ελληνοκυπρίων αλλάαπεναντίας δυνάμωσαν πιο πολύ τοΕνωτικό τους αίσθημα.

Το πνεύμα της εποχής, καθώς και η δύ-ναμη της πίστης των Κυπρίων στα ιδα-νικά τους, φαίνεται καθαρά στοποίημα του Δημήτρη Λιπέρτη «ΟΧΤΩ-ΒΡΗΣ 1931», «ΝΙΟΒΡΗΣ 1931» και«ΔΙΤΖΙΕΒΡΗΣ 1931». Η εξέγερσηαυτή υποστηρίχθηκε μόνο από την«Δεξιάν» της Κύπρου. Το Κ.Κ.Κ. (Κομ-μουνιστικό Κόμμα Κύπρου) δεν τηνστήριξε, όπως αναφέρεται αργότεραστον «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗ» της 1ης Ιανουα-ρίου 1952, όπου εκφράζεται ο τότε«λανθασμένος στρατηγικός προσανα-τολισμός του κόμματος».

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 23

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

(απόσπασμα)

...Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβηολονέν και περισσότερον απλώς καικαθαρώς φαινομενική. Η ευθύνη διάτην κατάστασιν ταύτην πίπτει πρωτί-στως επί της Αγγλίας και επί της προ-θέσεώς της όπως περιπλέκη πάντοτεάλλας χώρας εις τον πόλεμον. Η Ιτα-λική Κυβέρνησις θεωρεί έκ-δηλον ότι η πολιτική τηςΕλληνικής Κυβερνήσεωςέτεινε και τείνει να μετα-βάλη το ελληνικόν έδαφος,ή τουλάχιστον να επιτρέψηόπως το ελληνικόν έδαφοςμεταβληθή εις βάσιν πολεμι-κής δράσεως εναντίον τηςΙταλίας. Τούτο δε θα ηδύ-νατο να οδηγήση, ή εις μίανένοπλον ρήξιν μεταξύ τηςΙταλίας και της Ελλάδος,ρήξιν την οποίαν η Ιταλική Κυβέρνησιςέχει πάσαν πρόθεσιν να αποφύγη.

Όθεν, η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξενεις την απόφασιν να ζητήση από τηνΕλληνικήν Κυβέρνησιν ως εγγύησιν διάτην ουδετερότητα της Ελλάδος και ωςεγγύησιν διά την ασφάλειαν της Ιτα-λίας το δικαίωμα να καταλάβη διά τωνενόπλων αυτής δυνάμεων, διά την

διάρκειαν της σημερινής προς την Αγ-γλίαν ρήξεως, ωρισμένα στρατηγικάσημεία του ελληνικού εδάφους. Η Ιτα-λική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνι-κήν Κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθή ειςτην κατάληψιν ταύτην και όπως μη πα-ρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιντων στρατευμάτων των προοριζομέ-

νων να την πραγματο-ποιήσωσι. Τα στρα -τεύματα ταύτα δενπαρουσιάζονται ωςεχθροί του ελληνικούλαού και η ΙταλικήΚυβέρνησις δεν προτί-θεται ποσώς, διά τηςπροσωρινής κατοχήςστρατηγικών τινώνσημείων, επιβαλλομέ-νης υπό της ανάγκηςτων περιστάσεων και

εχούσης καθαρώς αμυντικόν χαρα-κτήρα, να θίξη οπωσδήποτε την κυ-ριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν τηςΕλλάδος.

Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από τηνΕλληνικήν Κυβέρνησιν όπως δώση αυ-θωρεί εις τας στρατιωτικάς αρχάς ταςαναγκαίας διαταγάς, ίνα η κατοχήαύτη δυνηθή να πραγματοποιηθή κατάειρηνικόν τρόπον. Εάν τα ιταλικά

28 Οκτωβρίου 1940

Έρευνα Μίμη Βασιλείου

Το επίσημο ιταλικό τελεσίγραφο. Στις 3 τα μεσάνυχτα της 28ης Οκτωβρίου οπρεσβευτής της Ιταλίας στην Ελλάδα κόμης Γκράτσι επιδίδει στον πρωθυ-πουργό της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά το παρακάτω τελεσίγραφο:

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ24

ΕΠΕΤΕΙΟΙ

στρατεύματα ήθελον συναντήση αντί-στασιν, η αντίστασις αύτη θα καμφθήδιά των όπλων και η Ελληνική Κυβέρ-νησις θα έφερε τας ευθύνας, αι οποίαιήθελον προκύψη εκ τούτου.

Αθήναι τη 28η Οκτωβρίου 1940/ΧΙΧ

(Από το βιβλίο του Θ. Παπακωνσταντίνου,Η μάχη της Ελλάδος, 1940-1941).

...και η απάντηση:

Από την επίσημη Ελλάδα...

Διάγγελμα του Πρωθυπουργού προςτον Ελληνικό Λαό

Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμενδιά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος,την ακεραιότητα και την τιμήν της.Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυ-στηράν ουδετερότητα και ίσην προςόλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα ειςημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθε-ροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την3ην πρωινήν την παράδοσιν τμημάτωντου εθνικού εδάφους, κατά την ιδίαναυτής βούλησιν, και μου ανεκοίνωσεν

ότι, προς κατάληψιν αυτών, η κίνησιςτων στρατευμάτων της θα ήρχιζε την6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον ιταλόνΠρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημααυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τονοποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέ-μου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματιείμεθα άξιοι των προγόνων μας και τηςελευθερίίας, την οποίαν μας εξησφάλι-σαν οι προπάτορές μας. Όλον τοΈθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνι-σθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας,τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παρα-δόσεις.

Νυν υπέρ πάντων ο αγών.

I. ΜΕΤΑΞΑΣ

Το πρώτο ελληνικό πολεμικό ανακοι-νωθέν.Αι ιταλικοί στρατιωτικοί δυνάμειςπροσβάλλουν από της 5.30 σήμερον ταημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελ-ληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεροιδυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδά-φους.

Γενική Επιστράτευση

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 25

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΟΝ

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-59

Του Μητροπολίτη Πάφου Γεωργίου

Β’ ΜΕΡΟΣ

Από τότε που η Χρι-στιανική θρησκεία έ -

γινε η μόνη θρησκεία τωνΕλλήνων, αφού εκτόπισετην πολυθεΐα του Ολύ-μπου και αφού προσέλαβεπάμπολλα στοιχεία τουΕλληνικού πολιτισμού, ό -πως τη γλώσσα, τους φιλο-σοφικούς όρους, το δη -μοκρατικό πολίτευμα στηνεκκλησιαστική διοίκηση,την εξεικόνιση του Θείου και άλλα,εδημιουργήθη νέος χαρακτήρας του ελ-ληνικού πολιτισμού ο οποίος δεν νοεί-ται χωρίς τον Χριστιανισμό, ούτε καιμακριά από την Εκκλησία. Ο Χριστια-νισμός εβοηθήθη τα μέγιστα από τονΕλληνισμό, ως προς το εξωτερικόασφαλώς περίβλημά του και τη δυνα-τότητα έκφρασης και διάδοσής του.Μα κι ο Ελληνισμός ωφελήθη το ίδιο,αν όχι περισσότερο, από αυτή τη σύ-ζευξη. Φτάνει να θυμηθούμε ότι όλη ηπνευματική παραγωγή των Ελλήνωνσταματά τον 3ον π.Χ. αιώνα. Για τρειςκαι πλέον αιώνες δεν έχουμε ούτεκαν υπομνημάτιση των παλαιοτέρωνέργων, φιλοσοφικών, ή άλλων. Έρχε-ται ο Χριστιανισμός, όμως, και με τονέο πνεύμα και τις νέες έννοιες πουφέρει στον κόσμο, δίνει νέαν ώθηση

στα Ελληνικά γράμματα.Η Κ.Δ. εγράφη, αλλά καιερμηνεύθη και ανελύθηαπό τους Πατέρες της Εκ-κλησίας στην Ελληνική. Γιαυτό κι οι Έλληνες εταύ-τισαν την Ορθόδοξη πί -στη και την Ελληνικήεθνική συνείδηση. Η ταύ-τιση αυτή απετέλεσε τηνέα πνευματική δύναμητην οποία το «Ελληνι-

κόν» αντέταξε στην πίεση των οιωνδή-ποτε κατακτητών. Η Εκκλησία κατέ -στη, έτσι, η προστάτις του έθνους σεκάθε στιγμή. Και το έθνος εσώθη πά-ντοτε δι’ αυτής. Στρέφοντας σήμερα τοβλέμμα μας προς τα πίσω διαπιστώ-νουμε ότι η Ιστορία της Εκκλησίαςείναι η Ιστορία του Έθνους μας. Οιτύχες της είναι και τύχες του, οι θυσίεςτης είναι και θυσίες του, η χαρά της πά-ντοτε χαρά του.

Αναφερόμενος στην προσφορά της Εκ-κλησίας στον αγώνα της ΕΟΚΑ θα επι-κεντρωθώ σε τρεις επί μέρους πτυχέςτης:

α) Στα ιδανικά του αγώνα και στιςαξίες στις οποίες στηρίχτηκε και πουήταν έντονα θρησκευτικές και μάλισταχριστιανικές,

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ26

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

β) Στη βίωση των Χριστιανικών αρχώνκαι αληθειών από τους μαχητές τηςΕλευθερίας και στη στρατολόγησήτους μέσα από την Εκκλησία, και

γ) Στο γεγονός ότι όλα τα εκκλησια-στικά Ιδρύματα, η Αρχιεπισκοπή, οιΜητροπόλεις και οι Μονές είχαν γίνειπροπύργια του αγώνα και στο ότιόλοι, σχεδόν, οι κληρικοί κάθε βαθμού,είχαν διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλοσ’ αυτόν.

α) Στη δισχιλιόχρονη ιστορία του Χρι-στιανισμού, η έννοια της πατρίδος όχιμόνον αναγνωρίζεται αλλά και ευλο-γείται και καθαγιάζεται από την Εκ-κλησία. Ήδη στην Π.Δ. είναι γνωστός οθρήνος των Εβραίων, που βρίσκονταιστην αιχμαλωσία, για την Ιερουσαλήμ,καθώς και οι όρκοι αφοσίωσης προςαυτήν: «Εάν επιλάθωμαί σου Ιερουσα-λήμ, επιλησθείη η δεξιά μου. κολληθείηη γλώσσα μου τω λάρυγγί μου, εάν μησου μνησθώ» (Ψαλμ. 136ος). Κι ο προ-φήτης Ιερεμίας θρηνεί γι'αυτούς πουαιχμαλωτίζονται και δεν θα ξαναδούντην πατρίδα τους: «Κλαύσατε κλαυθ -μώ τον εκπορευόμενον, ότι ουκ επι-στρέψει έτι, ουδέ όψεται την γην τηςπατρίδος αυτού» (Ιερ.22,20).

Στην Κ.Δ. ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, ωςάνθριοπος, δεν απαρνείται την αγάπηπρος την πατρίδα του. Έτσι «έκλαυσενεπί την Ιερουσαλήμ», προβλέπονταςτην καταστροφή της. Ο Απ. Παύλος,μιλώντας στον Άρειο Πάγο, διδάσκειότι η ύπαρξη εθνών και επίγειων πα-τρίδων ανάγεται στον Θεόν: «Εποίη-σεν, (ο θεός), εξ ενός αίματος παν

έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παν τοπρόσωπον της γης, ορίσας προστε-ταγμένους καιρούς και τας οροθεσίαςτης κατοικίας αυτών» (Πρ. 17,26).

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει:«Ουδέν πατρίδος γλυκύτερον», ο δεΜέγας Αθανάσιος θεωρεί ότι το «Εντοις υπέρ πατρίδος πολέμοις αναιρείντους αντιπάλους και έννομον καιεπαίνου άξιον». Είναι γι’ αυτό τονλόγο και με βάση αυτή τη διδασκαλίαπου η Εκκλησία επαινεί τον υγιή πα-τριωτισμό και εύχεται όπως ο Θεός ευ-λογεί τους άρχοντας «νίκας χορηγώναυτοίς κατά των πολεμίων» και όπωςδιαφυλάσσει τας χριστιανικάς πόλεις«εκ βαρβαρικής αλώσεως» και «εκ πα-ντοίων κινδύνων». Στη Θεία Λειτουρ-γία του Μ. Βασιλείου προσευχόμαστεόπως ο Θεός «Επισκιάζει επί την κε-φαλήν αυτών (των πιστών βασιλέων ήαρχόντων) εν ημέρα πολέμου...και υπο-τάσσει αυτοίς πάντα τα βάρβαρα έθνητα τους πολέμους θέλοντα».

Το ότι εις την άλλην ζωήν θα καταργη-θεί η έννοια της πατρίδος, δεν συνεπά-γεται κατάργηση αυτής της ιδέας απότώρα. Στην άλλη ζωή δεν θα υπάρχειούτε οικογένεια, χωρίς να σημαίνει ότιαπό τώρα θα πρέπει να καταργήσουμετον θεσμόν αυτόν.

«Να ζεις χωρίς πατρίδα δεν μπορείς.Ύστερα από την αγάπη στον Θεό, είναιη αγάπη της πατρίδος», γράφει κι ο με-γάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς.

Η επίγεια πατρίδα για μάς τους Έλλη-νες Ορθόδοξους Χριστιανούς είναι συ-ντονισμένη στο πνεύμα της ουράνιας

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 27

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

πατρίδας. Οι δρόμοι της είναι αποστο-λοβάδιστοι. Το χώμα της είναι ποτι-σμένο με το αίμα των μαρτύρων τηςπίστεως και αγιασμένο από τους τά-φους που δέχτηκαν τα τίμια λείψανάτους. Τα βουνά και οι κάμποι της είναιστολισμένοι με μοναστήρια και εκκλη-σίες, τα σκηνώματα της πίστης μας. ΗΙστορία της είναι γραμμένη με τα δι-δάγματα και τις θυσίες των αγίων.Έτσι η επίγεια πατρίδα ανάγει τον άν-θρωπο προς τα άνω, συντελεί στη δη-μιουργία μιας κοινωνίας της οποίας οιπολίτες γίνονται ουρανοπολίτες.

Έντονα διαποτισμένη με θρησκευτικόχαρακτήρα, λοιπόν, η έννοια της πα-τρίδος. Κι ήταν φυσικό να ’ναι έντονοτο θρησκευτικό στοιχείο στον αγώνατης ΕΟΚΑ.

Κύριο σύνθημα του αγώνα εκείνουήταν το «υπέρ πίστεως και πατρίδος»όχι μόνον το «υπέρ πατρίδος». Η επί-κληση του Θεού και της βοήθειάς τουήταν αυτονόητη. Η πρώτη επαναστα-τική προκήρυξη του Διγενή ξεκινά μετη φράση: «Με την βοήθειαν του Θεούκαι πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας».Ο όρκος για τη μύηση στην οργάνωσηγινόταν «εις το όνομα της Αγίας καιομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος». Η«Θεολογία της απελευθέρωσης» πουδιατρανώθηκε ξεκάθαρα με τη διακή-ρυξη της εν Τροιζήνι Εθνοσυνελεύσεωςτου 1827, εξάλλου, ήταν και είναι κα-θοδηγητικός φάρος όλων των μετέ-πειτα αγώνων του Ελληνισμού.«Κάλλιον να μην υπάρχει έλληναςστον κόσμον παρά να ατιμάζει το κατ’εικόνα Θεού και ομοίωσιν, υπάρχων

ανδράποδον του αναίσθητου Τούρ-κου, ενώ επλάσθη από τον Θεόν ελεύ-θερος», έλεγε εκείνη η διακήρυξη, πουσυνδέει, έτσι, το αγαθόν της ελευθερίαςμε τη Θεολογία της Εκκλησίας. Η ελευ-θερία είναι γνώρισμα του Θεού πουδωρήθηκε και στον άνθρωπο, αφούδημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα» αυτού.Απεμπόλησή της οδηγεί στην απάρ-νηση της ιδιότητας του ανθρώπου.

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ είχε έντονο τονθρησκευτικό χαρακτήρα όχι μόνο απότη σύνδεση αυτή. Η μετουσίωση τουχριστιανικού πνεύματος της θυσίαςκαι της εγκαρτέρησης σε πράξη, ήτανάλλο χαρακτηριστικό γνώρισμά του.Το να υποφέρουν το θεωρούσαν πολύφυσικό οι αγωνιστές. Έτσι είναι οι άν-θρωποι που δημιουργούν Ιστορία.Αντι κρίζουν θαρραλέα το μέλλον όπωςκαι οι μάρτυρες της θρησκείας. Πολλέςφορές οι πρόγονοί μας ταύτισαν τηνιστορική τους πορεία με τη μαρτυρικήεπίγεια ζωή του Χριστού. Γι’ αυτό καιπάντα πίστευαν πως πίσω από τησταύρωση υπάρχει και για την πα-τρίδα η ανάσταση. Η σύνθεση των εν-νοιών «Θεός» και Εκκλησία» με τιςέννοιες «αγώνας» και Ελευθερία» είναιένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισματου έπους της ΕΟΚΑ. Απόδειξη και ηπηγαία ευσέβεια του Κυπριακού λαού.Στη διάρκεια του αγώνα όλα τα καφε-νεία και τα καταστήματα ήσαν κλει-στά όλες τις Κυριακές και τις μεγάλεςγιορτές μέχρι τις 10 το πρωί για ναμπορούν οι άνθρωποι απερίσπαστα ναπηγαίνουν στην εκκλησία. Θυμάμαιέντονα, παρά το μικρόν, τότε, της ηλι-

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ28

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

κίας μου, τις παρακλήσεις και τις γο-νυκλισίες που γίνονταν κάθε Κυριακήσ’ όλους τους ναούς της Κύπρου για εκ-ζήτηση της Θείας βοήθειας προς ευό-δωση του απελευθερωτικού αγώνα,καθώς και για απελευθέρωση των εξό-ριστων στις Σεϋχέλλες. Κι, ακόμα, τηνκατάληξη στην εκκλησία των παρελά-σεων που γίνονταν όσες φορές είχαμεκάποιο νεκρό του αγώνα, όπου γινό-ταν και τρισάγιο υπέρ της ψυχής του.

Η ελευθερία, λοιπόν, ελληνική αρετή,πήρε στον Χριστιανισμό την υψηλό-τερή της έννοια. Συνδέθηκε με τη δι-καιοσύνη, την ισότητα όλων τωνανθρώπων, με τον ίδιο τον Θεό. Γι’αυτό και λατρεύτηκε από τους έλληνεςως ισόθεη.

β) Έχοντας αυτό το υπόβαθρο, ο δαυ-λός της 1ης Απριλίου άναψε από την

ακοίμητη κανδήλα της πίστεως τηνοποία συντηρούσε άσβεστη ανά τουςαιώνες η Εκκλησία. Οι ήρωες