Ο αντιφασιστικός αγώνας του λαού μας 1940-1944

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η

πιο εκτεταμένη –γεωγραφικά- βίαιη σύγκρουση στην ιστορία της ανθρωπότητας, στην οποία πήρε

μέρος η πλειονότητα των λαών. Η ναζιστική Γερμανία

κατάστρωνε σχέδια για την αναδιανομή του κόσμου προς

όφελός της. Το 1936 δημιουργείται ο

φασιστικός άξονας Βερολίνου- Ρώμης ενώ στην Ισπανία ο

στρατηγός Φράνκο καταλαμβάνει πραξικοπηματικά την εξουσία και συνεργάζεται με το Χίτλερ και το

Μουσολίνι. Παραμονές του Β’ Παγκοσμίου

πολέμου διαμορφώνονται στην Ευρώπη δύο στρατόπεδα –

συμμαχίες χωρών που ανταγωνίζονται. Από τη μία, οι δυνάμεις του Άξονα και από την

άλλη οι «Σύμμαχοι». Το 1939 στις χώρες του Άξονα

προστέθηκε και η Ιαπωνία..

Ο πόλεμος ξεκίνησε στην Ευρώπη όταν…

Τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία

εξαπέλυσε επίθεση στην Πολωνία.

Ο Γερμανικός στρατός εφαρμόζοντας μια νέα τακτική, τον «κεραυνοβόλο πόλεμο», που

περιλάμβανε σαρωτικούς βομβαρδισμούς και ταχεία

προέλαση τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων δυνάμεων,

αιφνιδίασε τους Πολωνούς και σε πολύ σύντομο διάστημα

κατέλαβε την Βαρσοβία και την μισή Πολωνία, εγκαθιστώντας

εκεί το Γενικό Κυβερνείο.

Φωτ. Άνδρες της Βέρμαχτ περνούν τα γερμανοπολωνικά σύνορα

11 Μαΐου 1940: Γερμανικά μηχανοκίνητα περνούν την γέφυρα της Διώρυγας Αλβέρτου (Εισβολή και

κατάληψη της Γαλλίας).

Ο πόλεμος στα Βαλκάνια Το 1939, η Αλβανία καταλήφθηκε

από τους Ιταλούς, και έτσι, έχουμε την έναρξη του πολέμου και στο

βαλκανικό χώρο. Η ιταλική επίθεση στην Ελλάδα

ήταν αναμενόμενη, παρότι ο Χίτλερ είχε δηλώσει ότι δεν θα το

επιχειρούσε και παρ’ όλες τις προσπάθειες του Ιωάννη Μεταξά να

παραμείνει η Ελλάδα ουδέτερη. Η εξωτερική πολιτική του Μεταξά

εξυπηρετούσε πάντα τα συμφέροντα της Αγγλίας αλλά ο ίδιος χαρακτηριζόταν από το

φιλογερμανικό πνεύμα κι αυτό φαίνεται κυρίως από τον φασιστικό χαρακτήρα του καθεστώτος που είχε επιβάλλει στην Ελλάδα από την 4η

Αυγούστου 1936 με την στήριξη του βασιλιά.

Φωτ. Ο Ι. Μεταξάς στις σκάλες της Παλαιάς Βουλής με τους παρισταμένους να αποδίδουν τον φασιστικό χαιρετισμό

Ο πόλεμος στην Ελλάδα: 28 Οκτωβρίου 1940

Μετά από μια σειρά προκλήσεων -με αποκορύφωση τον τορπιλισμό

από τους Ιταλούς του καταδρομικού "Έλλη" στις 15

Αυγούστου 1940 στο λιμάνι της Τήνου- που όλες έπεσαν στο κενό

μπροστά στην άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να

αντιδράσει, «έφτασε» το ιταλικό τελεσίγραφο, που απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος και τον έλεγχο πολλών

στρατηγικών σημείων της χώρας. H απόρριψη από τον Ιωάννη Μεταξά του ταπεινωτικού τελεσιγράφου, γεγονός που

εξέφραζε την ελληνική κοινή γνώμη, οδήγησε στην κήρυξη από τους Ιταλούς του πολέμου στην

Ελλάδα, ο οποίος διεξήχθη από τον λαό, στα βουνά της Ηπείρου.

Ο στρατιωτικός ακόλουθος της βρετανικής πρεσβείας προβλέπει «ελληνική συντριβή»…

Ο Άγγλος στρατάρχης Γουίλσον γράφει: «Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε κάνει καμιά προετοιμασία στην Ήπειρο για να αντιμετωπίσει αυτή την επίθεση»…

Ο υποστράτηγος Πετρουτσόπουλος, διευθυντής του γραφείου επιχειρήσεων της 8ης Μεραρχίας Ηπείρου, βεβαιώνει πως «η ηγεσία δεν επίστευεν εις την νίκην, αλλά ήθελε να ρίψωμεν μερικούς πυροβολισμούς δια την τιμήν των όπλων»…

Ο Αμερικανός ανταποκριτής των «New York Times» στην Ελλάδα, παρακολουθώντας τους Έλληνες να βαδίζουν προς το μέτωπο, έλεγε: «Οι κακόμοιροι, τι πιθανότητες έχουν μπροστά στον ιταλικό στρατό;»

Οι περισσότεροι προέβλεπαν ήττα των Ελλήνων…

Όλοι αυτοί δεν υπολόγισαν… Τον Ελληνικό

λαό που πήρε την υπόθεση στα

χέρια του… Ο στρατάρχης

Γουίλσον λέει: «Εσχημάτισα τότε

την εντύπωσιν ότι ο πόλεμος που διεξήγετο εις την

Αλβανίαν ήτο πόλεμος του

Λαού»! Φωτο: Αναχώρηση για το

μέτωπο, Νοέμβριος 1940

28 Οκτωβρίου 1940 - 31 Μαΐου 1941

Ο Ελληνικός Στρατός αντιστάθηκε και ανάγκασε τον ιταλικό σε υποχώρηση. Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, σχεδόν 1/4 του εδάφους της Αλβανίας είχε

καταληφθεί από τους Έλληνες. Η απόκρουση των Ιταλών

αποτέλεσε την πρώτη νίκη κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου

Πολέμου και ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Πολλοί ιστορικοί

υποστηρίζουν ότι η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να

αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης και έτσι, να

πολεμήσουν αργότερα, στις δύσκολες συνθήκες του ρωσικού

χειμώνα, με αποτέλεσμα την ήττα τους!

Οι γυναίκες της Ηπείρου έδωσαν τον δικό τους αγώνα στην Πίνδο κουβαλώντας όπλα, πολεμοφόδια και τρόφιμα στους φαντάρους αλλά και

μεταφέροντας τραυματίες, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, μέσα από χαράδρες, γκρεμούς και σκαρφαλώνοντας σε υψόμετρο 2.000 και 2.500

μέτρων.

9 Μαρτίου 1941, ξεκινά η  «εαρινή» επίθεση των Ιταλών (με την παρουσία του Μουσολίνι), με βολές πυροβολικού αλλά και συνεχείς αεροεπιδρομές

και βομβαρδισμούς. Το ύψωμα 731 ήταν ένα από τα σημαντικότερα σημεία που κατέλαβε ο

Ελληνικός Στρατός, κλειδί της όλης τοποθεσίας, στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας. Η παραμονή σε ελληνικά χέρια του υψώματος αυτού,

καταδίκαζε κάθε προσπάθεια των Ιταλών. Το Ύψωμα 731 το υπερασπίζονται λίγοι στρατιώτες της 1ης Μεραρχίας

Θεσσαλίας με επικεφαλής τον Ταγματάρχη Δημήτριο Κασλά. Ως τις 19 Μαρτίου, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν κατά του υψώματος 731 περίπου 18

επιθέσεις.Το «731» υπήρξε ίσως ένα από τα πιο αιματοβαμμένα υψώματα ολόκληρου

του παγκοσμίου πολέμου. Η  διατήρηση της συγκεκριμένης θέσης  στα ελληνικά χέρια, είχε σαν

αποτέλεσμα την μεγάλη χρονοτριβή των δυνάμεων του Άξονα , την αποτροπή  εγκατάστασης ιταλικής δύναμης στην ελληνοαλβανική μεθόριο 

αλλά και την αναμφισβήτητη απώλεια τεράστιων στρατιωτικών δυνάμεων. Η «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών απέτυχε. Ο Μουσολίνι έφυγε

ταπεινωμένος. Τότε η Γερμανία αναγκάστηκε να προστρέξει σε βοήθεια των συμμάχων

της…

Ύψωμα 731: Οι «άγνωστες» σύγχρονες Θερμοπύλες

Αργότερα οι αγωνιστές διώχθηκαν ως «προδότες»…

Ο Ταγματάρχης Δημήτριος Κασλάς, «πρωταγωνιστής» του έπους του

Υψώματος 731 μετά την συνθηκολόγηση, πολέμησε τους

κατακτητές ως αντάρτης τουΕ.ΛΑ.Σ, και γι’ αυτή του την δράση θεωρήθηκε από το επίσημο κράτος,

«προδότης»! Αποστρατεύθηκε και κατόπιν

εξορίστηκε (από το 1945 έως το 1948)!

Πέθανε το 1966, αφού αναγκάστηκε να κάνει άλλες δουλειές για βιοποριστικούς

λόγους. Ήταν τόσο πικραμένος από τον

τρόπο που τον αντιμετώπισε το επίσημο κράτος, που αρνιόταν την ιδιότητα του στρατιωτικού ακόμα

και σε άτομα που υπηρέτησαν κάτω από τις διαταγές του!

6 Απριλίου του 1941, Επίθεση γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα μέσω της Βουλγαρίας

και Γιουγκοσλαβίας. Ο λαός πολεμάει ηρωικά. Οι

στρατιώτες αντέχουν. Οι στρατηγοί όχι. Ο στρατηγός Παπάγος παραμένει παθητικός και έτσι, εξουσιοδοτείται

ο στρατηγός Τσολάκογλου να υπογράψει την άνευ όρων παράδοση

του Ελληνικού Στρατού στους Γερμανούς (21 Απριλίου στην

Λάρισα). Οι νικητές των Ιταλών και οι

μαχητές του γερμανικού Μετώπου, προδομένοι από την ηγεσία, αρχίζουν

να επιστρέφουν απογοητευμένοι… Φωτ. Ο αντιστράτηγος Τσολάκογλου

συζητά με τον γερμανό στρατηγό Γιοντλ και τον ιταλό στρατηγό Φερρέρο το τρίτο και οριστικό

πρωτόκολλο παράδοσης της Ελλάδας στην ναζιστική Γερμανία και την

φασιστική Ιταλία. Θεσσαλονίκη, 23 Απριλίου 1941.

Απρίλιος 1941, Μετά την συνθηκολόγηση οι φαντάροι επιστρέφουν απογοητευμένοι από την

ηγεσία…

27 Απριλίου 1941 οι ναζί στην Αθήνα…

Οι ναζί με την είσοδο τους στην Αθήνα ύψωσαν τον αγκυλωτό σταυρό στην

Ακρόπολη. Ορκίζουν "φιλική" προς αυτούς

κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον στρατηγό Τσολάκογλου και σχεδόν αμέσως ξεκινάει η

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ!!!Από την ημέρα αυτή, που ήταν

Κυριακή, εμπνέεται ο Τσιτσάνης και γράφει το τραγούδι "Συννεφιασμένη

Κυριακή"!!! Την ίδια ημέρα η Πηνελόπη

Δέλτα προσπαθεί να αυτοκτονήσει από την θλίψη

της, παίρνοντας δηλητήριο και τελικά φεύγει από την ζωή πέντε ημέρες αργότερα...

Επίλεκτα γερμανικά στρατεύματα επιτίθενται με αεραποβατική ενέργεια στο νησί το οποίο υπερασπίζονταν

δυνάμεις της Ελλάδας και της Βρετανίας. Οι σκληρές μάχες που διεξάγονται τις επόμενες δώδεκα μέρες αναδεικνύουν

νικητές τους Γερμανούς. Ο απολογισμός της Μάχης ήταν απροσδόκητος για τη

Γερμανία και είχε σημαντικές συνέπειες για το μέλλον του πολέμου, αφού αποφασίστηκε να μην πραγματοποιηθεί ξανά αεραποβατική επιχείρηση τέτοιου μεγέθους: 3.986 νεκρούς

και αγνοούμενους, 2.594 τραυματίες, 370 αεροπλάνα οι απώλειες σύμφωνα με τα γερμανικά στοιχεία - σύμφωνα με τους Συμμάχους, όμως, οι γερμανικές απώλειες ξεπέρασαν

τις 16.000. Στους Συμμάχους η Μάχη κόστισε 3.500 ζωές, 1.900

τραυματίες και 17.500 αιχμάλωτους.

20 Μαΐου 1941: Η Μάχη της Κρήτης

Κρήτη, 1941

3 Ιουνίου 1941: Κάντανος Οι κάτοικοι της Καντάνου, αλλά και των

γύρω χωριών, αν και ήξεραν ποιες θα ήταν οι συνέπειες, αποφάσισαν να

αντισταθούν στην επέλαση των ναζί.

Με λίγα και ακατάλληλα όπλα (λόγω του αφοπλισμού της Κρήτης από την

δικτατορία του Μεταξά), αμύνονται μαχόμενοι στις 23 Μάη στα Φλώρια και

στις 24 και 25 Μάη στο φαράγγι Καντάνου. Ο αγώνας άνισος αλλά οι

απώλειες για τους Ναζί μεγάλες. Στις 3 Ιούνη 1941 οι Ναζί επιστρέφουν ,καίνε και ισοπεδώνουν την

Κάντανο. Εκτέλεσαν τους περίπου 180 κατοίκους του χωριού, ενώ πυρπόλησαν όλα τα σπίτια κι έσφαξαν ακόμα και τα

ζώα τους. Άφησαν δε τρεις επιγραφές, μοναδικά

ιστορικά μνημεία σε όλη την Ευρώπη, γιατί όπου αλλού κατέστρεψαν οι Ναζί

δεν άφησαν και δεν τόνισαν τόσο πολύ τη αντίσταση που συνάντησαν.

Την τετραπλή φασιστική κατοχή της Ελλάδας

-Γερμανία-Ιταλία-Βουλγαρία-Αλβανία (κυρίως στην Ήπειρο)- ακολούθησε η

καταλήστευση του πλούτου της από τους κατακτητές και ο ελληνικός λαός

βρέθηκε αντιμέτωπος με το ζήτημα της ίδιας του της επιβίωσης. Το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα σοβαρό στις πόλεις και

στις άγονες περιοχές. Χιλιάδες πέθαιναν στους δρόμους από την πείνα.

Κατοχή…

Οι αρχές κατοχής αμέσως με τη συνεργασία της κυβέρνησης Τσολάκογλου κατάσχεσαν αγροτικά προϊόντα (καπνό, λάδι κ.λπ.) και μεταλλεύματα

(κυρίως βωξίτη, χρώμιο κ.λπ.) για τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Γερμανίας. Εφάρμοσαν τον Οθωμανικό νόμο της δεκάτης και το 10% της

αγροτικής παραγωγής πέρασε στα χέρια τους. Ενώ ο 51% των μετοχών όλων των μεγάλων επιχειρήσεων (ιδιωτικών και κρατικών) περνούσε αμέσως στη

διοίκηση των Γερμανών (δηλαδή ολόκληρη η οικονομία). Οι χώρες του Άξονα είχαν την ισχύ να εκδίδουν ως κατακτητές χρήμα,

πράγμα που έκαναν, ενώ άμεσα συνομολογήθηκε «δάνειο» που πήραν οι αρχές κατοχής από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το συνολικό ύψος ήταν αντίστοιχο των 3,5 δισ. δολαρίων κατά τον υπολογισμό του καθηγητή

Άγγελου Αγγελόπουλου το 1995 (προσθέτοντας έναν εύλογο τόκο 3%, στην τότε αξία του ποσού υπολόγισε περίπου 13 δισ. δολάρια)!

Το «δάνειο» αυτό δεν έχει ακόμα επιστραφεί! Τέλος, είχαν εφοδιάσει, τους Γερμανούς στρατιώτες με το περίφημο

χαρτονόμισμα των 50 μάρκων, που ήταν πλαστό και δεν είχε αντίκρισμα (αφού δεν είχε ούτε υπογραφή Υπουργού Οικονομικών, ούτε υπογραφή

Διοικητή Τράπεζας, που το έχει εκδώσει).

Οι ναζί καταληστεύουν…

Με τον πληθωρισμό να καλπάζει, τα φτηνά μεροκάματα και την οικονομία να είναι διαλυμένη, γεννήθηκε το φαινόμενο της “μαύρης αγοράς”. Πολλοί βρίσκουν

την ευκαιρία και αισχροκερδούν σε βάρος των συνανθρώπων τους: είναι οι λεγόμενοι μαυραγορίτες και λαδάδες.

Εκείνοι που είχαν την οικονομική εξουσία και τις «άριστες σχέσεις» με

τους κατακτητές: βιομήχανοι, μεγαλέμποροι, δωσίλογοι

συνεργάτες.

Τότε και σήμερα…

Εικόνες κατοχής… 415.300 ανθρώπους έχασε η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής, από τους οποίους 260.000

ήταν άμαχοι, θύματα της πείνας.

Εικόνα κατοχής…

Εικόνα κατοχής…

Εικόνα κατοχής

«Αυτός που αγωνίζεται, μπορεί

και να χάσει. Αυτός που δεν

αγωνίζεται έχει ήδη χάσει»

Μπέρτολντ Μπρεχτ

Λίγο μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς ο δοκιμαζόμενος

ελληνικός πληθυσμός άρχισε να αναζητεί τρόπους αντίστασης.

Πρώτη πράξη αντίστασης υπήρξε το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας από τον βράχο της Ακρόπολης των

Αθηνών, τη νύχτα της 30ής Μαΐου 1941, από δύο νεαρούς φοιτητές,

τον Μανώλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα.

Η Αντίσταση…

Τα συνδικάτα βρίσκονταν κάτω από έλεγχο των κατακτητών και των συνεργατών τους και γι’ αυτό, τον Ιούλη

του 1941 συγκροτείται το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ), και αρχίζουν να

λειτουργούν προμηθευτικοί και καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, ένα δίκτυο σ’ όλους τους εργασιακούς χώρους.

Άνοιγαν με βία τις αποθήκες των μαυραγοριτών και μοίραζαν τρόφιμα στον πεινασμένο λαό. Ταυτόχρονα  αρτεργάτες,

καπνεργάτες, σιδηροδρομικοί, τραπεζοϋπάλληλοι, ζαχαροπλάστες, ηθοποιοί και δημόσιοι υπάλληλοι

διεκδικούσαν αυξήσεις στα μεροκάματα, παροχή ρουχισμού και συσσίτια και πολλές φορές τα κέρδιζαν παρά την

τρομοκρατία και την καταστολή.

Αντιστασιακές οργανώσεις Ο λαός αποφασίζει να «σηκώσει

κεφάλι» στον κατακτητή! Αναπτύσσεται έτσι, ένα μεγάλο

αντιστασιακό κίνημα με ένοπλα τμήματα και μαζικές οργανώσεις. Η

πιο μεγάλη ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβρη του 1941, με

1,5 εκ. μέλη, στο οποίο ανήκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας

(ΕΠΟΝ) με 600.000 μέλη, και ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός

Στρατός (ΕΛΑΣ), ένα ένοπλο αντάρτικο σώμα με 85.000 πολεμιστές και καπετάνιο τον Άρη Βελουχιώτη.

Ακολούθησε τον ίδιο μήνα , η ίδρυση του Ενιαίου Δημοκρατικού Ελληνικού

Συνδέσμου (ΕΔΕΣ) με ηγέτη τον Ναπολέοντα Ζέρβα και αρκετές

άλλες.

Ο Ναπολέων Ζέρβας μαζί με άλλα 3 ηγετικά στελέχη του

ΕΔΕΣΆρης Βελουχιώτης ο

αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ

«Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα -

ΕΑΜ».

Στις 25 Νοεμβρίου του 1942 συνεργάστηκαν οι αντιστασιακές

δυνάμεις με μια ομάδα Άγγλων πρακτόρων και ανατίναξαν την

σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοποτάμου, προκαλώντας

μεγάλη καθυστέρηση στην διέλευση των Γερμανών που πίεζαν τους συμμάχους στην

Αφρική.

«Χωρίς Ζέρβα δεν γινόταν , χωρίς Άρη δεν πετύχαινε»... Αυτό είπε ο Κρις Γουντχάουζ

που ήταν ένας απ' τους πρωταγωνιστές του

γεγονότος...

Οι σαλταδόροι… Οι νεκροί από την πείνα στα

μεγάλα αστικά κέντρα αγγίζουν ίσως και τις 300.000

Τότε εμφανίζονται και οι ριψοκίνδυνοι σαλταδόροι, οι «κλέφτες» της Κατοχής. Μικρά

παιδιά σε ηλικία, στερημένα και πεινασμένα, οργανώνονται σε

ομάδες, «σαλτάρουν» στα γερμανικά ή ιταλικά καμιόνια κι

αρπάζουν ότι βρουν στην καρότσα των αυτοκινήτων. Διακινδυνεύουν συχνά τη ζωή τους για να υπάρχει

μια δικαιότερη ανακατανομή τροφίμων και ειδών πρώτης

ανάγκης. Γνωστοί για την δράση τους

υπήρξαν οι «σαλταδόροι του Βύρωνα»

Στις 14 Απρίλη 1942 ένας ταχυδρομικός λιποθυμάει από την πείνα σε ώρα δουλειάς στην Αθήνα. Αμέσως κηρύσσεται Απεργία, που απλώθηκε σε όλους τους δημόσιους υπαλλήλους. Οι απεργοί συγκρότησαν μια Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή και παρά τον εκφοβισμό, την πείνα και τους κινδύνους κράτησαν για μέρες.

Στο τέλος νίκησαν. Τον Σεπτέμβρη του 1942 το Εργατικό ΕΑΜ οργάνωσε ένα ακόμα

κύμα απεργιών που απλώθηκε σε πολλούς κλάδους. Συμμετείχαν οι τραπεζικοί, οι εργάτες της ύδρευσης, του Ηλεκτρικού

Εργοστάσιου, του ΦΙΞ, τα Λιπάσματα στην Δραπετσώνα, οι λιγνιτωρύχοι της Καλογρέζας, πολλοί υφαντουργοί, λιμενεργάτες

και σιδηροδρομικοί. Το σύνθημα: “Όχι άλλος χειμώνας σαν του 1941-42”.

Τον Απρίλη του 1942, η απεργία των δημοσίων υπαλλήλων κερδίζει διανομή τροφίμων και ανάκληση των απολύσεων.

“Όχι άλλος χειμώνας σαν του 1941-42”

Φοιτητές και εργαζόμενοι απεργούν και διαδηλώνουν στην Αθήνα ενάντια στην πολιτική επιστράτευση.

Η Πολιτική Επιστράτευση σήμαινε πως όσοι άνδρες και γυναίκες ήταν ικανοί να εργαστούν θα μεταφέρονταν σε εργοστάσια-στρατόπεδα εργασίας στην Γερμανία, ή όπου

υπήρχε ανάγκη, για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες παραγωγής.

Οι ίδιες οι πηγές των κατακτητών αναφέρουν ότι απέργησε το 65% των δημοσίων υπαλλήλων.

Οι διαδηλωτές, παρόλο που χτυπήθηκαν από το στρατό κατοχής, κατέλαβαν το Υπουργείο Εργασίας, έκαψαν τα χαρτιά της

επιστράτευσης και πέτυχαν την εξαίρεση της Ελλάδας, ενώ η επιστράτευση εφαρμόστηκε στις ευρωπαϊκές χώρες που ήταν υπό

γερμανική κατοχή.

Φλεβάρης 1943

Όταν ο λαός αρνήθηκε να σκύψει το κεφάλι…

Η κηδεία του ποιητή Κωστή

Παλαμά στις 28 Φεβρουαρίου

1943 μετατρέπεται σε αντιναζιστική

διαδήλωση.

Στις ορεινές περιοχές δημιουργήθηκε ένα ελεύθερο κράτος το 1943, με τη συνεργασία των ανταρτών και των αγροτών, με την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) να

προσπαθεί να οργανώσει τη διοίκηση της «Ελεύθερης Ελλάδας». Το 1944 οργάνωσε ελεύθερες εκλογές στις οποίες 1 εκατομ.

ψηφοφόροι –ανάμεσά τους και γυναίκες που πρώτη φορά ψηφίζουν- εκλέγουν το «Εθνικό Συμβούλιο».

Η «κυβέρνηση του βουνού» οργανώνει το ελεύθερο κράτος, βασισμένο στο θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα χωριά,

στα καινούργια συμμετοχικά όργανα των Γενικών Συνελεύσεων, των Λαϊκών Επιτροπών και των Λαϊκών Δικαστηρίων ενώ

επαναλειτουργεί τα σχολεία και τα θέατρα. Ως σκοπός της παιδείας προσδιορίζεται η πνευματική, ηθική και

υλική ανύψωση του εργαζόμενου λαού και ορίζεται η αποκλειστική χρήση της δημοτικής, με την παράλληλη

καθιέρωση του μονοτονικού.

Τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα σε υπαίθριο σχολείο, στην Ελεύθερη Ελλάδα (φωτ.

Σπύρου Μελετζή)

Όταν ο λαός πολεμάει «κάποιοι» συνεργάζονται με τον κατακτητή… Στις 18 Ιουνίου 1943, η

κατοχική κυβέρνηση Ράλλη ιδρύει τα

Τάγματα Ασφαλείας για την καταπολέμηση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δηλαδή,

των Ελλήνων που πολεμούσαν τον

κατακτητή! Φωτ. Οπλίτης των

Ταγμάτων Ασφαλείας φυλά απαγχονισμένο Έλληνα

Η αντίσταση αντί να περιοριστεί φουντώνει! Μπροστά στη νέα αυτή κατάσταση οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή,

ανάμεσα στ’ άλλα, και τη χιτλερική αρχή της «αλληλέγγυας ευθύνης», εκτελώντας για κάθε σκοτωμένο συμπατριώτη τους 100 άμαχους. Παράλληλα, επειδή αδυνατούν να συγκρουστούν με τους

αντάρτες και να τους εξοντώσουν, στρέφονται εναντίον πόλεων και χωριών και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα, μετατρέποντάς τα σε ολοκαυτώματα, με στόχο να κάμψουν το αγωνιστικό και αντιστασιακό

φρόνημα του λαού. Σκοπός τους ήταν να διαλύσουν τις αντιστασιακές οργανώσεις και με

τα αντίποινα για τις απώλειές τους να σπείρουν τον τρόμο στις πόλεις και τα χωριά, έτσι ώστε να σβήσει κάθε εστία αντίστασης.

Επιχειρούσαν επίσης, «μπλόκα» που ήταν μια βάρβαρη πρακτική κατά την οποία τα τάγματα ασφαλείας μαζί με γερμανικά στρατεύματα

απέκλειαν τις προσβάσεις μιας ολόκληρης περιοχής και μετά επιδίδονταν σε ένα ματωμένο όργιο εκτελέσεων, συλλήψεων,

λεηλασιών.

«Αντίποινα»…

Το ολοκαύτωμα του Κομμένου (Άρτας) 16 Αυγούστου 1943

Τα χαράματα της 16 Αυγούστου 100 και πλέον Γερμανοί, σταθμεύουν έξω από το Κομμένο. Αποστολή τους ήταν

η εξόντωση των ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή και η

εξαφάνιση του χωριού που τους υποστήριζε και τους προμήθευε με

τρόφιμα και άλλα απαραίτητα για την αντίστασή.

Αφού κύκλωσαν το χωριό, οι μονάδες εφόδου άρχισαν να βάλλουν με όπλα, πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Δεν άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν

ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν με μιαν απερίγραπτη

αγριότητα άντρες, γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη και μωρά.

Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές μέσα στα σπίτια τους. Άλλοι έτρεχαν στους δρόμους να σωθούν και έπεφταν από τις σφαίρες που θέριζαν το χωριό. Ανθρώπινα σώματα κόπηκαν

στα δυο ή διαλύθηκαν και δε βρέθηκαν ποτέ.

Σφαγή των Καλαβρύτων, 13 Δεκέμβρη 1943

Η επιχείρηση «Καλάβρυτα» ήταν μια επιχείρηση κύκλωσης των

ανταρτών του ΕΛΑΣ η οποία όμως κατέληξε σε μαζικά αντίποινα επί του άμαχου πληθυσμού της

περιοχής, μετά το θάνατο Γερμανών στρατιωτών σε μάχες με τους αντάρτες και, ιδιαίτερα, μετά την εκτέλεση 77 Γερμανών αιχμαλώτων που είχαν συλλάβει

οι αντάρτες, λίγες μέρες νωρίτερα.

Οι Γερμανοί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143

άνδρες. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000

σπίτια, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000

δραχμές.

Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και

διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το

χωριό. Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων,

σκοτώνοντας περίπου 500 άτομα. Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν

να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν.

Την επόμενη ημέρα τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, που συνδέεται στενά

με την Επανάσταση του 1821. Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο

βαριά περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη

διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου και παρ’ όλο που η Γερμανία έχει

αναγνωρίσει δημόσια τη ναζιστική αγριότητα των Καλαβρύτων, ακόμα δεν

έχει καταβληθεί καμιά αποζημίωση…

28 Απρίλη του 1944«Το κάστρο του Υμηττού»

Στις 28 Απριλίου του 1944 200 Γερμανοί στρατιώτες και

ταγματασφαλίτες έκαναν μια επιδρομή στον Υμηττό.

Ο κύριος σκοπός της επιδρομής ήταν μια αποθήκη όπλων και

πυρομαχικών σε ένα σπιτάκι του Υμηττού.

Περιτριγυρισμένοι από παντού, τρία αγόρια -μέλη της ΕΠΟΝ-, ο

διμοιρίτης Δημήτρης Αυγέρης και οι μαχητές Φολτόπουλος

Κωνσταντίνος και Κιοκμενίδης Θάνος δεν παραδόθηκαν και

δώσανε την μάχη χρησιμοποιώντας τον οπλισμό της αποθήκης .

Η μάχη κράτησε 7 ώρες και οι τρεις μαχητές έπεσαν μέχρι τον

τελευταίο. Η ηρωικότερη, ως τότε , στιγμή του

ΕΛΑΣ Αθήνας, απαθανατίστηκε από την αντιστασιακή λογοτεχνία ως

«Κάστρο του Υμηττού».

1η Μάη 1944: 200 αγωνιστές εκτελούνται στην Καισαριανή

Οι «200», αριστεροί κρατούμενοι-εξόριστοι επί δικτατορίας Μεταξά στην Ακροναυπλία, την Ανάφη, τον Αϊ-Στράτη κ.ά., εκτελέστηκαν ως αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού και

τριών συνοδών του αξιωματικών στους Μολάους της Λακωνίας, στις 27

Απριλίου του 1944. Δέκα φορτηγά χρειάστηκαν για να

μεταφέρουν τους «200» από το Χαϊδάρι, όπου κρατούνταν, στην Καισαριανή.

Ανά είκοσι άτομα γινόταν οι εκτελέσεις και όσοι έζησαν από κοντά εκείνες τις στιγμές θυμούνται ότι το χώμα δεν προλάβαινε να ρουφήξει το

αίμα. Αξέχαστο το «όχι» του Ναπολέοντα

Σουκατζίδη στην προσφορά των ναζί να του χαρίσουν τη ζωή, επειδή γνώριζε πέντε γλώσσες και τους ήταν χρήσιμος

ως διερμηνέας!

Στις 10 Ιουνίου του 1944 στο Δίστομο του νομού Βοιωτίας έγινε κατά την διάρκεια του Β'

Παγκοσμίου πολέμου μια από τις μεγαλύτερες σφαγές από της ναζιστικές κατοχικές δυνάμεις

στην Ελλάδα.Οι ναζί μετά από μια μάχη δυο ημερών με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ στο Στείρι και επειδή είχαν

απώλειες, μπήκαν στο Δίστομο και για «αντίποινα» εξόντωσαν 228 αμάχους.

(Συγκεκριμένα: 117 γυναίκες και 111 άντρες... 4 βρέφη, μικρότερα του ενός έτους... 3 γέροντες

άνω των 80 ετών... 53 παιδιά μικρότερα από 16 χρόνων)...

Περισσότερα από 600 σπίτια καταστράφηκαν.«Τόσο πυκνό το σκότος

Πώς να ξεχάσω;»Αργύρης Σφουντούρης (τότε ήταν παιδί και

επέζησε)…

10 Ιουνίου του 1944: Δίστομο

Το μπλόκο του Βύρωνα Στις 7 Αυγούστου 1944 δυο γερμανικοί

λόχοι και 800 γερμανοτσολιάδες των Ταγμάτων Ασφαλείας, βαριά οπλισμένοι

με πολυβόλα, όλμους και μπαζούκας, έστησαν μπλόκο στον συνοικισμό του

Βύρωνα.

Μετά από τετράωρη μάχη που έδωσαν με  ελαφρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ που

αναπτύχθηκαν εκεί, κατάφεραν τελικά να ολοκληρώσουν το μπλόκο του

συνοικισμού. Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες μετρούσαν αρκετούς

τραυματίες και ένα Γερμανό αξιωματικό νεκρό, ενώ οι ΕΛΑΣίτες, πολλούς

τραυματίες και δυο νεκρούς.

Τελικά στην πλατεία του Βύρωνα αφού συγκέντρωσαν 1.000 άνδρες, που τους

έστειλαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, Έλληνες συνεργάτες τους, φορώντας μάσκες υπέδειξαν 10

μέλη της ΕΑΜικής Αντίστασης, όπου και εκτελέστηκαν αφού βασανίστηκαν.

Το μπλόκο στο Δουργούτι… Τα ξημερώματα της 9ης Αυγούστου του 1944, γερμανοί

στρατιώτες κυκλώνουν τους συνοικισμούς Δουργουτίου, Κατσιπόδι και Φάρου. Στο μπλόκο που καλύπτει όλη την

Άνω Ν. Σμύρνη, εκτελούνται 70 αντιστασιακοί στο Φάρο. Με

συνοπτικές διαδικασίες εκτελέστηκαν επί τόπου 120

άτομα. Οι υπόλοιποι με ισχυρή συνοδεία οδηγήθηκαν στο

στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Από αυτούς οι 600 στάλθηκαν στις 16 Αυγούστου στη Γερμανία. Μετά

τις εκτελέσεις ακολούθησε η πυρκαγιά και η λεηλασία της

περιοχής.

Το μπλόκο της Κοκκινιάς Στο μπλόκο της

Κοκκινιάς, στις 17 Αυγούστου 1944 συνολικά πάνω από 300 αντιστασιακοί θυσιάστηκαν εκείνη τη μέρα. Άλλοι 8.000 συνελήφθησαν

και φυλακίστηκαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου.

Απ’ αυτούς οι 1.200 μεταφέρθηκαν σε γερμανικά στρατόπεδα και αρκετοί από

τους υπόλοιπους εκτελέστηκαν ή πέθαναν από

βασανιστήρια.

Το μπλόκο της Καλλιθέας Στις 28 Αυγούστου 1944, ο

κατοχικός στρατός με συνεργασία με τα τάγματα ασφαλείας φωνάζει από τα

χωνιά να συγκεντρωθούν όλοι οι άνδρες από 15 ετών και

πάνω στο γήπεδο της περιοχής. Η απειλή για όποιον έμενε στο σπίτι του ήταν άμεση εκτέλεση. Ο απολογισμός ήταν μακάβριος: εκτελέσεις νέων

παιδιών, πλιάτσικό σε κατοικίες και παράδοση στις

φλόγες όλης της συνοικίας των Νέων Σφαγείων.

25 Αυγούστου 1944 οργανώνεται γενική

απεργία ενάντια στην τρομοκρατία του

ναζιστικού καθεστώτος με πάνω από 100.000

διαδηλωτές, σύμφωνα με τις ιταλικές πηγές

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Χορτιάτης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την αντιστασιακή του δράση. Ο θάνατος ενός

Γερμανού στρατιώτη σε μια ένοπλη συμπλοκή στην περιοχή Καμάρα μεταξύ ανταρτών και Γερμανών είχε ως συνέπεια

γερμανικές δυνάμεις συνεπικουρούμενες από ορδές ταγματασφαλιτών να φτάσουν στον Χορτιάτη έτοιμες να

εφαρμόσουν ένα προμελετημένο σχέδιο. Ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας, σκοτώνουν βρέφη, βιάζουν, εκτελούν εν ψυχρώ, καίνε και λεηλατούν. Συγκεντρώνουν όσους δεν

έχουν εγκαταλείψει το χωριό σε δυο σημεία τα οποία μετέτρεψαν σε νέα κρεματόρια. Ο απολογισμός θα είναι

τραγικός: 149 άτομα θα καούν ζωντανά ή θα εκτελεστούν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών.

Το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη Θεσσαλονίκης, 2 Σεπτεμβρίου 1944

2 Σεπτεμβρίου 1944, ο Χορτιάτης

Τα γερμανικά στρατεύματα αποχωρούν από την Αθήνα στις 12 Οκτώβρη του 1944, ενώ ο ΕΛΑΣ δίνει τις τελευταίες μάχες σε

Πειραιά για να σώσει το λιμάνι και το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στη Δραπετσώνα από τις καταστροφές των ναζί (90% των

αμαξοστοιχιών πήραν μαζί τους οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους, ενώ ανατίναξαν το 90% των γεφυρών πλάτους άνω των δέκα

μέτρων. 72% των μεταφορικών μέσων (φορτηγά αυτοκίνητα) καταστράφηκαν, όπως και το 25% των ελληνικών δασών…

Ο ΕΛΑΣ μπαίνει στην Αθήνα και την απελευθερώνει και η λαϊκή συγκέντρωση 200.000 ανθρώπων, απαιτεί από τον αρχηγό της

κυβέρνησης εθνικής ενότητας Γ. Παπανδρέου, καθεστώς Λαοκρατίας και τιμωρία των ενόχων.

Μετά ακολούθησε η απελευθέρωση και των άλλων πόλεων. Η απελευθέρωση όμως δεν έφερε το τέλος των δεινών. Μετά από

λίγες βδομάδες ειρήνης και ελευθερίας, η Αθήνα βρέθηκε στη δίνη του πολέμου που παίρνει χαρακτηριστικά εμφυλίου.

Απελευθέρωση

Στις 8 Μαΐου 1945 τερματίστηκε στην Ευρώπη ο Β ́Παγκόσμιος Πόλεμος με την παράδοση του Γερμανικού Ράιχ…

Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος στοίχισε στην ανθρωπότητα 60 εκατομ. νεκρούς και την

καταστροφή ολόκληρων τμημάτων της παραγωγής και περιοχών.

Η ναζιστική κυριαρχία οδήγησε στο ολοκαύτωμα:

6 εκατομ. εβραίοι σφαγιάστηκαν, 2,5 εκατομ. Πολωνοί εξοντώθηκαν, 520.000 τσιγγάνοι και

473.000 Ρώσοι δολοφονήθηκαν, 100.000 οδηγήθηκαν στο θάνατο γιατί ήταν  άνθρωποι με

ειδικές ανάγκες, ομοφυλόφιλοι, ή αριστερών πεποιθήσεων.

Η αγριότητα, η φρίκη και ο θάνατος ήταν η κατάληξη του φασισμού.

Γι’ αυτό το 1946 το διεθνές στρατιωτικό δικαστήριο στη Νυρεμβέργη καταδίκασε τους

ναζί ως εγκληματίες πολέμου.

"Τότε,

θυμάσαι, που

μου λες:

Ετέλειωσεν ο

πόλεμος!

Όμως ο

Πόλεμος δεν

τέλειωσεν

ακόμα.

Γιατί

κανένας

πόλεμος δεν

τέλειωσε

ποτέ!"

Μανόλης

Αναγνωστάκ

ης

ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ!