ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Φέτος συμπληρώνονται 66 χρόνια από την ίδρυση της Ομο­σπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΚΝΕ)*.

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ, το Νοέμβρη του 1922, αποτέλεσε ση­μαντικό σταθμό για το επαναστατικό κίνημα της νέας γενιάς της πατρίδας μας στην πάλη για τα δικαιώματα της και την κοινωνι­κή πρόοδο.

Η ΟΚΝΕ ενσάρκωσε τα ανώτερα ιδανικά του πατριωτισμού, του διεθνισμού, της λευτεριάς και της κοινωνικής αναγέννησης της πατρίδας μας.

Η πλούσια δράση της, που ξεχωρίζει για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των μελών της, αποτελεί μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του λαού μας.

Η ΟΚΝΕ διαπαιδαγώγησε στις γραμμές της κι ανάδειξε εκατοντάδες νέους αγωνιστές, που στελέχωσαν κατά καιρούς τις μαζικές οργανώσεις του λαϊκού μας κινήματος και ιδιαίτερα το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Πολλά από τα στελέχη αυτά φτάσανε μέχρι την κορυφή της ηγεσίας του ΚΚΕ, της πρωτοπο­ρίας του ελληνικού προλεταριάτου.

Μέσα από τους κόλπους της βγήκαν ήρωες και μάρτυρες των λαϊκών αγώνων, που περνώντας στην αθανασία φρονημάτι­σαν και φρονηματίζουν με το παράδειγμά τους γενιές ολόκλη­ρες.

Δεν διαθέτουμε, δυστυχώς, όλα τα απαραίτητα στοιχεία και ντοκουμέντα για μια πιο εμπεριστατωμένη μελέτη του θέματος. Γ ι’ αυτό και περιοριζόμαστε σε ορισμένα βασικά στάδια ανά-

* Το βιβλίο παραδόθηκε για εκτύπωση του Οκτώθρη του 1988

7

πτύξης και δράσης της ΟΚΝΕ, στηριγμένοι σε ελάχιστα φύλλα της εφημερίδας της «Νεολαία», του θεωρητικού περιοδικού της «Νέος Λενινιστής», που μετά από πολύχρονη έρευνα καταφέρα­με να συγκεντρώσουμε, σε δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη», στα επίσημα κείμενα (αποφάσεις, ανακοινώσεις, χαιρετιστή­ρια, αναφορές του ΚΚΕ σε ζητήματα της νεολαίας), καθώς και σε δημοσιευμένες και αδημοσίευτες αναφορές και αναμνήσεις παλαιών μελών και στελεχών της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ.

Πιστεύουμε όμως, ότι ακόμη και μια σύντομη αναφορά σε μερικά βασικά στάδια εξέλιξης της ΟΚΝΕ είναι έργο ωφέλιμο κι αποτελεί προσφορά τιμής στο μεγάλο έργο της, που άνοιξε μια ολόκληρη εποχή για τη νέα γενιά του τόπου μας. Εποχή που ήρθε να λαμπρύνει στα δύσκολα χρόνια της χιτλεροφασιστικής κατοχής η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ, και που τις παραδόσεις της συνέχισαν αργότερα άλλες προοδευτικές οργανώσεις της νεολαίας, όπως η Νεολαία της ΕΔΑ και η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη και σήμερα η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας, η ΚΝΕ.

Η ΚΝΕ, οργάνωση της πολιτικής δράσης των νέων και της Μ αρξιστικής-Λενινιστικής διαπαιδαγώγησής τους - όπως το­νίζεται στην .απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ (Αύγουστος 1972) για τα 50χρονα της ΟΚΝΕ - «ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό που δημιουργήθηκε στις τελευταίες δεκαετίες μετά τη διάλυση της ΟΚΝΕ, να αποκαταστήσει την ιστορική συνέχεια με την ΟΚΝΕ και την μεταγενέστερη επαναστατική παράδοση της νεολαίας, να βοηθήσει έτσι στην αναπλήρωση των γραμμών του ηρωικού ΚΚΕ, πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, ηγέτριας δύ­ναμης του δημοκρατικού και σοσιαλιστικού κινήματος».

Η ΚΝΕ στήριγμένη στην πλούσια πείρα της ΟΚΝΕ, της ΕΠΟΝ, της Νεολαίας της ΕΔΑ, της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη διαπαιδαγωγεί τα μέλη της με τη θεωρία του Μαρξι- σμού-Λενινισμού. Ανάπτυξε πλούσια και γεμάτη αυτοθυσία δράση στα χρόνια της εφτάχρονης δικτατορίας.

Στα 20 αυτά χρόνια ζωής και δράσης της, όπως τονίζεται στις Θέσεις του Κ.Σ της για το 4ο Συνέδριό της, η ΚΝΕ, μέσα από πολυποίκιλους αγώνες και δοκιμασίες γνώρισε χαρές και λύπες. Βρέθηκε από τα παράνομα τυπογραφεία στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. «Απ’ το κύμα του αντιαμερικανισμού της με­ταπολίτευσης στο λαϊκό ριζοσπαστικό ρεύμα της αλλαγής και στα καινούργια αγωνιστικά σκιρτήματα των εργατών και των φοιτητών, του λαού και της νεολαίας σήμερα».

8

Η ΚΝΕ, παίρνοντας υπόψη τις σύγχρονες ανάγκες της νεο­λαίας, τις αλλαγές στη ζωή της, στη σκέψη της, στο ίδιο το κί­νημά της, και στηριγμένη σ ’ αυτές τις αλλαγές, παλεύει σήμερα για το ανέβασμα του κινήματος της νέας γενιάς, μέσα από ένα ισχυρό ενιαίο μέτωπο πάλης, ικανό να συνενώσει την πλειοψη- φία της στην αποφασιστική υπεράσπιση των δικαιωμάτων της, στη δουλιά, στην μόρφωση, στην ζωή, απέναντι σε κάθε συντη­ρητική επίθεση, απ’ όποιον κι αν προέρχεται. Για την ενεργητι­κή, πρωτότυπη συμβολή της νεολαίας στη συγκρότηση του συ- ναπισμού των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων, για την αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό.

*

♦ *

Το βιβλίο τούτο, έχει και μια μικρή ιστορία. Ο συγγραφέας του, στο πνεύμα της απόφασης της ΚΕ του ΚΚΕ και της προκή­ρυξης του ΚΣ της ΚΝΕ (Αύγουστος 1972), που κυκλοφόρησαν τότε στον παράνομο τύπο για να τιμήσουν τα 50χρονα από την ίδρυση της ΟΚΝΕ, ξεκίνησε να γράψει ένα άρθρο. Στην πορεία όμως, φάνηκε να βγαίνει κάτι περισσότερο. Με την παρότρυν­ση του αξέχαστου σ. Απόστολου Γκρόζου, επίτιμου προέδρου του ΚΚΕ, ετοιμάστηκε τελικά ένα βιβλιαράκι, που κυκλοφόρη­σε το Νοέμβρη του 1972 ανώνυμο, σαν έκδοση της ΚΝΕ στο εξωτερικό και σε παράνομη έκδοση στην Ελλάδα.

Το 1976, με μικρές αλλαγές και συμπληρώσεις επανεκδόθη- κε προς τιμή του A ' Συνεδρίου της ΚΝΕ από τις εκδόσεις «Οδη- γητής». Στο μεταξύ, ο συγγραφέας του συγκέντρωσε καινούργια στοιχεία για τη ζωή και δράση της ΟΚΝΕ, τα οποία περιλήφθη- καν στην τωρινή τρίτη, βελτιωμένη έκδοσή του.

, '

*

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΟΜΙΑΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΟΣΕΝΕ)

Το προοδευτικό και επαναστατικό κίνημα της ελληνικής νεολαίας ακολούθησε, γενικά, το δρόμο που ακολούθησε ολό­κληρο το εργατικό και προοδευτικό κίνημα της χώρας μας.

Οι πρώτες ξεχωριστές οργανωμένες ομάδες της νεολαίας άρχισαν, κυρίως, να εμφανίζονται όταν ιδρύθηκαν τα πρώτα ερ­γατικά σωματεία και εργατικά κέντρα στις διάφορες πόλεις της χώρας μας. Τα εργατικά σωματεία και εργατικά κέντρα άλλωστε είχαν και την πρωτοβουλία στην ίδρυση των πρώτων μικρών ορ­γανώσεων νέων.

Έτσι, η ιστορία του σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού κινή­ματος της ελληνικής νεολαίας, συνδέεται άμεσα με την ιστορία του εργατικού κινήματος γενικά, και ιδιαίτερα με την ιστορία του κόμματος του ελληνικού προλεταριάτου, του ΚΚΕ.

Το εργατικό κίνημα της χώρας μας έχει τις ρίζες του στο τε­λευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν με την ανάπτυξη των κα­πιταλιστικών σχέσεων στην οικονομία διαμορφώνεται η εργα­τική τάξη, ιδρύονται τα πρώτα εργατικά σωματεία και οι σοσια­λιστικοί όμιλοι και αρχίζουν οι πρώτες εργατικές κινητοποιή­σεις και απεργίες.

Η διαδικασία διαμόρφωσης του καπιταλισμού στην Ελλά­δα, συντελέστηκέ με καθυστέρηση, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης και με εξαιρετικά αργούς, βασανιστικούς ρυθμούς.

Οι αιτίες αυτής της καθυστέρησης πρέπει να αναζητηθούν στη γενικότερη οικονομική, πολιτική και πολιτιστική καθυ­στέρηση της χώρας.

11

Η μακραίωνη οθωμανική κατάχτηση όχι μονάχα καθυστέ­ρησε για αιώνες την εμφάνιση των καπιταλιστικών σχέσεων στο εσωτερικό της Ελλάδας, αλλά και οδήγησε ακόμα σ’ ένα πι- σωγύρισμα της απλής εμπορευματικής παραγωγής.

Η επανάσταση του 1821, είχε αντικειμενικά χρέος, εκτός την εθνική απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό, να λύσει στην πορεία της σειρά από βασικά προβλήματα όπως: το αγρο­τικό, το πολιτειακό, το γλωσσικό κλπ. Η νεαρή όμως αστική τάξη, φυσικός ηγέτης της Επανάστασης, δεν μπόρεσε να ολο­κληρώσει το έργο της. Συμβιβάστηκε με τις ισχυρές, ακόμα τό­τε, δυνάμεις της τσιφλικάδικης αντίδρασης. Εξαιτίας αυτού του συμβιβασμού διαμορφώνεται ένα τσιφλικάδικο κατεστημένο, που για πάρα πολλά χρόνια εμποδίζει την καπιταλιστική οικο­νομική ανάπτυξη. Το κεφάλαιο που εμφανίζεται στην Ελλάδα δίνει την οικονομική προτεραιότητα στο διαμετακομιστικό ε­μπόριο και τοποθετεί τη βιομηχανική ανάπτυξη σε δεύτερη μοίρα. Το πρόβλημα της γης, που με την εξάλειψη των φεουδαρ­χικών σχέσεων στην αγροτική οικονομία θα μετέτρεπε τους καλλιεργητές σε ελεύθερους εμπορευματοπαραγωγούς, παρέ- μεινε άλυτο επί ένα ολόκληρο αιώνα. Μόλις στα 1871 αποφασί- σθηκε η πρώτη αγροτική μεταρρύθμιση (πολύ περιορισμένης έκτασης), η οποία θ’ αρχίσει να πραγματοποιείται μετά από 40 χρόνια, το 1911.

Η μη σωστή και έγκαιρη λύση του αγροτικού προβλήματος, που οφείλεται στο γεγονός ότι η αστική τάξη δεν ήρθε σε απο­φασιστική σύγκρουση με τους τσιφλικάδες, είχε σαν συνέπεια όχι μόνο τη διαιώνιση της οικονομικής καθυστέρησης, αλλά και επέτρεψε στους τσιφλικάδες να έχουν το προβάδισμα στην εξουσία μέχρι την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας.

Η πολύμορφη (οικονομική και πολιτική) εξάρτηση του νεοελληνικού κράτους από τις μεγάλες δυνάμεις, κύρια από την Αγγλία, εξάρτηση που αρχίζει στα χρόνια του εθνικοαπελευθε- ρωτικού αγώνα με τα λεγόμενα «δάνεια της ανεξαρτησίας» και που μετά τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους εκδηλώ­νεται με επεμβάσεις, αλλαγές κυβερνήσεων, επιβολή ξένων δυ­ναστειών και με τον εξωτερικό δανεισμό, που απομυζούσε τους 7ίορους της ελληνικής οικονομίας, εμπόδιζε την εσωτερική συσσώρευση και δεν άφηνε να αναπτυχθεί η βιομηχανία.

Το μοναρχικό-αντιδραστικό πολίτευμα της Ελλάδας στάθη­κε σοβαρότατο εμπόδιο στην πολιτική και πολιτιστική ανάπτυ­ξη ττΐς χώρας. Για ολόκληρες δεκαετίες κυριαρχούσε η αντιδρα-

12

στική και ουτοπική πολιτική της «Μεγάλης Ιδέας», με την οποία η άρχουσα τάξη εκμεταλλευόμενη το δίκαιο πόθο του λαού για την απελευθέρωση των υπόδουλων ελληνικών πληθυ­σμών, καλλιεργούσε τον εθνικιστικό επεκτατισμό, διακηρύ- χνοντας την επέκταση της Ελλάδας στα όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Με την πολιτική της «Μεγάλης Ιδέας», η άρ­χουσα τάξη προσπαθούσε να στρέψει την προσοχή προς τα έξω, προς την εδαφική επέκταση με πολέμους και κατακτήσεις, πα­ρεμποδίζοντας την οικονομική και κοινωνικοπολιτική ανάπτυ­ξη της χώρας στη βάση της αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγι- κών της πηγών, της κατάκτησης της ανεξαρτησίας και της εθνι­κής κυριαρχίας.

Οι παραπάνω παράγοντες εμπόδιζαν την ανάπτυξη των κα­πιταλιστικών σχέσεων και συνεπώς την ανάπτυξη του εργατι­κού κινήματος, καθώς και τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών στην Ελλάδα.

Το τελευταίο μισό του 19ου αιώνα, γύρω στα 1850, με την είσοδο του πάροικου εμπορομεσιτικού κεφαλαίου και την ανά­πτυξη του εφοπλιστικού-εμπορικού κεφαλαίου στα νησιά, ση­μειώνεται μια ευκαιριακή οικονομική δραστηριότητα, που δη­μιουργεί κάποια χρηματιστική συσσώρευση, ένα τμήμα της οποίας άρχισε να επενδύεται σε μεταποιητικές βιομηχανίες.

Στα χρόνια αυτά, με την εισαγωγή της ατμοκίνητης δύναμης στην παραγωγή, αρχίζει να πραγματοποιείται η μετατροπή της θιοτεχνικής-χειροτεχνικής παραγωγής σε βιομηχανική. Στις παραλιακές πόλεις (Σύρα, Πάτρα, Πειραιά, Βόλο,κ.ά.),που ευ­νοούνται στις μεταφορές, εμφανίζονται τα πρώτα εργοστάσια, τα οποία κυριαρχούνται παραγωγικά από την απλή μεταποίηση των εγχώριων ή ξένων πρώτων υλών για την κατασκευή κατανα­λωτικών προϊόντων.

Το 1870-1880 υπήρχαν σ’ όλη την Ελλάδα 247 παραγωγικές μονάδες ειδών επισιτισμού που απασχολούσαν 6.616 εργάτες, 248 παραγωγικές μονάδες ειδών ενδυμασίας και οικιακής χρή­σης με 10.115 εργάτες, 51 μονάδες επεξεργασίας μετάλλου, μη­χανουργεία και ναυπηγεία με 3.500 εργάτες, 18 μεταλλευτικές και μεταλλουργικές μονάδες με 4.800 εργάτες και 114 διάφορες άλλες βασικά μικρομεσαίες μονάδες με 1.350 εργάτες.1

Η ανάπτυξη αυτή των πρώτων φύτρων του σύγχρονου καπι­ταλισμού έφερε μαζί της την αριθμητική αύξηση της εργατικής τάξης και την εμφάνιση του βιομηχανικού προλεταριάτου, που σαν καινούργιος παράγοντας στην πολιτική και κοινωνική ζωή

13

της χώρας, θα αρχίσει βαθμιαία να διαδραματίζει τον ιστορικό του ρόλο σαν πρωτοπόρα και ηγετική δύναμη στους λαϊκούς επαναστατικούς αγώνες. Αργότερα δε, με την ίδρυση του κόμμα­τός του, του ΚΚΕ, θα γίνει ο συνειδητός φορέας της δημοκρατι­κής αλλαγής και της σοσιαλιστικής αναμόρφωσης της χώρας.

Σύμφωνα με στατιστικές πληροφορίες της εποχής, στη δε­καετία 1870-1880 στη βιομηχανία και στις διάφορες βιοτεχνίες απασχολούνταν περίπου 48.000 εργάτες και εργάτριες. Ας ση­μειωθεί όμως, ότι την ίδια περίοδο υπήρχαν 44.000 βιομήχανοι και βιοτέχνες.

Η κεφαλαιοκρατική εκμετάλλευση της νεαρής εργατικής τάξης είναι σκληρή. Η εργάσιμη μέρα είναι κατά κανόνα 12 ώρες και πολλές φορές φτάνει τις 14 και 16 ώρες. Τα ημερομί­σθια είναι εξαιρετικά χαμηλά και οι συνθήκες δουλιάς και ζωής των εργατών και εργατριών άθλιες. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες σημειώνονται οι πρώτες προσπάθειες οργάνωσης και πάλης της εργατικής τάξης.

Την περίοδο 1875-1890 ιδρύονται τα πρώτα εργατικά σωμα­τεία, οι πρώτοι εργατικοί Σύνδεσμοι όπως ο «Αδελφικός Σύνδε­σμος Ξυλουργών του Ναυπηγείου της Σύρου» (1879), καθώς και ο «Αδελφικός Σύνδεσμος Βυρσοδεψεργατών της Σύρου», ο «Σύλλογος των Εμποροϋπαλλήλων Αθηνών» (1881), ο «Εργατι­κός Σύνδεσμος Τυπογράφων» της Αθήνας (1882), που εξέδιδε την εφημερίδα «Σύνδεσμος» («Εφημερίς του Εργατικού Λαού»), η «Εργατική Αδελφότης» στη Μυτιλήνη (1887), η «Ερ­γατική Αδελφότης» στην Κέρκυρα (1887), ο «Ατμομηχανικός Σύλλογος Προμηθεύς» στον Πειραιά (1889) και μια σειρά άλλα σωματεία στην Αθήνα, τον Πειραιά, την Πάτρα και σε άλλες πόλεις2.

Αν και τα πρώτα σωματεία, οι πρώτες εργατικές επαγγελμα­τικές ενώσεις (αδελφότητες) δεν είχαν ακόμα ούτε καθαρή κα­τεύθυνση, ούτε αναπτυγμένη την ταξική αλληλεγγύη και πολύ περισσότερο σαφή ταξικό χαρακτήρα, ωστόσο αποτελούν σο­βαρό βήμα στην οργάνωση της εργατικής τάξης. Με την εμφά­νιση και τη δράση τους συνδέονται οι πρώτοι απεργιακοί αγώ­νες των εργατών των ναυπηγείων και των βυρσοδεψεργατών της Σύρου (1879), των τυπογράφων, των βιβλιοδετών και των εργα­τών μηχανουργείων του Πειραιά (1879, 1880,1882), των τσα- γκαράδων και των ραφτάδων της Αθήνας και του Πειραιά (1882,1883), των μεταλλωρύχων του Λαυρίου (1883,1887,1896) και των τυπογράφων της Αθήνας (1887 και 1891 ) \

14

Σχεδόν ταυτόχρονα, με την ίδρυση των πρώτων εργατικών σωματείων και εργατικών κέντρων αρχίζουν να διαδίδονται και οι σοσιαλιστικές ιδέες που έχουν κατά κανόνα ουτοπικό χαρα­κτήρα.

Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης, όπως η ίδρυση και δράση της Πρώτης Διεθνούς (1864-1872), η Κομ­μούνα του Παρισιού (1871), οι μεγάλοι αγώνες της εργατικής τάξης στην Ευρώπη και την Αμερική, άσκησαν σοβαρή επίδρα­ση σ’ ένα τμήμα των εργατών της χώρας και σε προοδευτικούς αστούς δημοκράτες. Στα χρόνια 1870-1885, ιδρύονται οι πρώτοι σοσιαλιστικοί όμιλοι στη Σύρα, τη Μυτιλήνη, το Ααύριο, το Αίγιο, την Αθήνα, τον Πειραιά.

Εκδίδονται' ορισμένες εφημερίδες όπως, «Εξέγερσις» (1874), «Εργάτης» (1875), «Ελληνική Δημοκρατία» (1877), «Γα­λαξίας» (1879), «Εφημερίς του εργατικού λαού» (1882), «Άρδην» (1885) και άλλες με εργατικό και σοσιαλιστικό περιεχόμενο.

Το 1885 δημιουργείται ο «Σοσιαλιστικός Σύλλογος» με πρωτοβουλία του Σταύρου Καλλέργη και με συμμετοχή πολλών φοιτητών και εκδίδεται η εφημερίδα «Σοσιαλιστής», που προ­παγανδίζει τις σοσιαλιστικές ιδέες.

Οι σοσιαλιστές αυτής της περιόδου οραματίζονταν, γενι­κά,μια κοινωνία καλύτερη και δικαιότερη, όπως οραματίζονταν παλιότερα οι ουτοπιστές σοσιαλιστές στην Ευρώπη, αλλά δεν είναι σε θέση να υποδείξουν επιστημονικά θεμελιωμένους τρό­πους πραγματοποίησης του σοσιαλιστικού ιδανικού. Δεν έχουν ακόμη συνδεθεί με το επαγγελματικό κίνημα της εργατικής τά­ξης και δεν θέτουν το ζήτημα της εξουσίας της. Άλλωστε, όπως έγραφε ο Λένιν, «Σ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες ο σοσιαλισμός και το εργατικό κίνημα υπήρχαν στην αρχή χωριστά το καθένα από τα δύο αυτά μέρη. Οι εργάτες πάλευαν ενάντια στους κεφα­λαιοκράτες, οργάνωναν απεργίες και σωματεία, ενώ οι σοσιαλι­στές έστεκαν παράμερα από το εργατικό κίνημα, δημιουργού­σαν θεωρίες που επέκριναν το σύγχρονο κεφαλαιοκρατικό αστι­κό κοινωνικό καθεστώς κι απαιτούσαν την αντικατάσταση αυ­τού του συστήματος μ’ ένα άλλο, ανώτερο σύστημα, με το σο­σιαλιστικό σύστημα. Ο χωρισμός του εργατικού κινήματος από το σοσιαλισμό προκαλούσε την αδυναμία και τη λειψή ανάπτυξη και των δύο. Οι θεωρίες των σοσιαλιστών που δεν συγχωνεύτη­καν με την εργατική πάλη, έμεναν απλώς ουτοπίες, ευσεβείς πόθοι που δεν ασκούσαν καμιά επίδραση στην πραγματική ζωή: το εργατικό κίνημα έμενε ασήμαντο, κατατεμαχισμένο, δεν απο-

15

χτούσε πολιτική σημασία, δεν φωτιζόταν από την πρωτοπόρα επιστήμη της εποχής του»4.

Με την ίδρυση των πρώτων εργατικών σωματείων και εργα­τικών κέντρων άρχισαν να εμφανίζονται και οι πρώτες ξεχωρι­στές κατά πόλη, οργανωμένες ομάδες της νεολαίας. Βαθμιαία στους κόλπους της προοδευτικής νεολαίας της χώρας μας αρχί­ζει μια έντονη σοσιαλιστική δραστηριότητα, ιδιαίτερα ανάμε­σα στους πιο φωτισμένους νέους φοιτητές και εργάτες, που πρω­τοστατούν στην κίνηση για τη συνδικαλιστική οργάνωση της εργατιάς σ ’ όλα τα βιομηχανικά κέντρα της χώρας.

Έτσι, προς τα τέλη του 19ου αιώνα, σε διάφορα αστικά κέν­τρα της χώρας, Ερμούπολη, Αθήνα, Πειραιά, Χαλκίδα, Βόλο, Κέρκυρα, Λάρισα, Αγρίνιο, Κεφαλλονιά, Πάτρα, Θεσσαλονίκη και αργότερα στην Καβάλα, τη Δράμα,την Ξάνθη κ.ά. ιδρύονται διάφορες οργανώσεις νέων με τη μορφή των Μορφωτικών Ομί­λων Νέων, με πολιτικό-μορφωτικό κυρίως, περιεχόμενο. Στους μορφωτικούς αυτούς ομίλους των νέων λειτουργούσαν τμήματα χορωδίας με μουσικά όργανα, μαντολινάτες κλπ, οργανώνονταν διαλέξεις και συζητήσεις, γίνονταν μαθήματα και σιγά-σιγά άρ­χισαν να διαδίδονται στα μέλη τους και οι σοσιαλιστικές ιδέες.

Στις αρχές του αιώνα μας, οι Μορφωτικοί Ό μιλοι άρχισαν να μετονομάζονται Σοσιαλιστικοί Ό μιλοι Νέων ή Σοσιαλιστι­κές Νεολαίες.

Γύρω στα 1910 στη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα, τη Δράμα, την Αθήνα, το Βόλο, την Κέρκυρα, την Κεφαλλονιά, τη Λάρι­σα, την Πάτρα, τον Πειραιά,την Ερμούπολη κ.ά. ιδρύονται Σο­σιαλιστικοί Ό μιλοι Νέων ή Σοσιαλιστικές Νεολαίες.

Στο σοσιαλιστικό κίνημα της νεολαίας σοβαρό ρόλο παίξα­νε οι Νεολαίες της Ομοσπονδίας («Φεντερασιόν») της Θεσσα­λονίκης και της Καβάλας και το δημοσιογραφικό όργανο της «Φεντερασιόν», «Αβάντι» (Εμπρός).

Σημειώνουμε πως η «Φεντερασιόν» της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1909. Η οργάνωση αυτή συγκρότησε τμήματα στην Καβάλα, στη Δράμα και σε άλλες μακεδονικές πόλεις, που ακό­μα βρίσκονταν στα χέρια των Τούρκων. Έπαιξε σημαντικό ρό­λο στην εξέλιξη του εργατικού κινήματος και στη συνεργασία με πολλά σοσιαλιστικά ευρωπαϊκά κόμματα.

Η σοσιαλιστική Ομοσπονδία («Φεντερασιόν») της Θεσσα­λονίκης κυκλοφόρησε στην αρχή την «Εφημερίδα των εργα­τών» σε 4 γλώσσες (τούρκικη, ελληνική, βουλγάρικη και ισπα- νοεβραϊκή), αργότερα την «Εργατική Αλληλεγγύη» σε συνέ­

16

χεια την εφημερίδα «Αβάντι».Το «Αβάντι», που κυκλοφορούσε τρεις φορές τη βδομάδα,

στη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων (1912-1913), ήταν η μό­νη εφημερίδα που αγωνιζόταν για την πλατύτερη διάδοση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας στην Ελλάδα, την ανάπτυξη και το συντονισμό της σοσιαλιστικής δράσης και παρέμεινε σαν όργα­νο του κόμματος για την εβραϊκή μειονότητα μέχρι το 1936. Το 1910, η «Φεντερασιόν» ίδρυσε τη «Σοσιαλιστική Νεολαία» της Θεσσαλονίκης, που είχε σαν σκοπό της: την εκπαίδευση των με­λών της στη σοσιαλιστική ιδεολογία, τη διάδοση των σοσιαλι­στικών ιδεών και της εφημερίδας της «Φεντερασιόν», καθώς και την προώθηση του συνδικαλισμού στους νέους εργάτες και μαθη τευό μένους.5

Το 1911 στην Αθήνα, ιδρύεται ο «Σοσιαλιστικός Όμιλος της Ελληνικής Νεολαίας» από νέους εργάτες, που από το Μάη του 1912 άρχισε να εκδίδει το 15ήμερο περιοδικό «Ανάστασις». Στο 8ο τεύχος (19-8-1912), που το εξώφυλλό του έφερε το πορ- τραίτο του Κ.Μαρξ, έγραφε ότι έταξε σαν αποστολή του «να ενώσει όλην την νεολαίαν της Ελλάδος σ’ έναν πανελλαδικόν σοσιαλιστικόν όμιλον των νέων, να προετοιμάσει κατηχητάς δια τον σοσιαλιστικόν αγώναν»6. Ο «Σοσιαλιστικός Ό μιλος της Ελληνικής Νεολαίας», που εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών και συνδέθηκε με τη Διεθνή Σοσιαλιστική Νεολαία, φρόντιζε για τη σοσιαλιστική μόρφωση των νέων με­λών του, ιδιαίτερα των εργατών, και εργάστηκε για τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών στη νεολαία.

Ο σοσιαλισμός, βέβαια, του Ομίλου και του περιοδικού του, δεν ξέφευγε από τα πλαίσια του ουτοπικού σοσιαλισμού, αφού σαν σκοπό του αγώνα έθετε την επίτευξη μιας σειράς μεταρρυθ­μίσεων οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα και δεν προχωρούσε στην απαίτηση άλλων ριζικών μεταλλαγών του κοινωνικού συστήματος. Το 1916, ιδρύεται η «Σοσιαλιστική Νεολαία» της Αθήνας, σαν πολιτική οργάνωση. Την πρωτοβου­λία για την ίδρυσή της την είχε ο αξέχαστος Δημοσθένης Αι- γδόπουλος, μαζί με τους συμφοιτητές και φίλους του Σπ.Κο- μιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Α.Δούμα. Ας σημειωθεί πως ο Δημοσθένης Αιγδόπουλος αργότερα, ηγετικό πια στέλε­χος του ΚΚΕ έδοσε και τη ζωή του για το θρίαμβο των σοσιαλι­στικών ιδεών στην πατρίδα μας.

Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» του Δημοσθένη Λιγδόπουλου και των φίλων του σαν πολιτική οργάνωση, αποτέλεσε κάτι το

17

ξεχωριστό στην ως τότε σοσιαλιστική κίνηση, γιατί ήταν η μό­νη οργάνωση που έδινε έμφαση στις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού του Μαρξ και του Ένγκελς και στην ανάγκη της διαφώτισης και οργάνωσης της εργαζόμενης νεολαίας.

Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» με οργανωτή, καθοδηγητή και εμψυχωτή τον Δημοσθένη Λιγδόπουλο άρχισε να δρα επανα­στατικά. Σύμφωνα με το καταστατικό της, σκοπός της οργάνω­σης είναι.

α. Να υποδείξει τις αρχές του διεθνούς σοσιαλισμού, (δηλ. του επιστημονικού σοσιαλισμού).

6. Να οργανώσει και να εκπαιδεύσει τα μέλη της με μαθήμα­τα σοσιαλιστικά, εγκυκλοπαιδικά, φιλολογικά, καλλιτεχνικά, καθώς επίσης ya βοηθήσει στη σωματική ανάπτυξη των νέων, ώστε να γίνει η νεολαία ικανή, με υγιές σώμα και πνεύμα, να αναλάθει το σοσιαλιστικό αγώνα.

γ. Να διαδόσει τις συνδικαλιστικές και σοσιαλιστικές ιδέες ανάμεσα στους εργάτες.

δ. Να δουλέψει δραστήρια κατά του αλκοολισμού που απο­κτηνώνει τους νέους.

Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» έβγαλε και εφημερίδα, τον «Εργατικό Αγώνα», η οποία με διευθυντή το Δημοσθένη Λιγδό- πουλο, έκανε αυστηρή κριτική κατά του συστήματος.

Μετά το πρώτο φύλλο του «Εργατικού Αγώνα» ο Λιγδόπου- λοςπαραπέμφθηκεσε δίκηγιαεξύβριση του βασιλιά και του βα­σιλικού θεσμού και για αντικαθεστωτική προπαγάνδα, επειδή είχε μεταφράσει τη μπροσούρα του Ρώσου επαναστάτη Π. Κρο- πότκιν «Προς τους νέους».

Ο νεαρός Λιγδόπουλος κράτησε παλικαρίσια στάση στο δι­καστήριο. Στην απολογία του υπεράσπισε με θάρρος τις σοσια­λιστικές ιδέες. «Δεν με ενδιαφέρει αν με καταδικάσετε» είπε στους δικαστές. «Αλλά η καταδίκη μου θα χρησιμεύσει για κα­θρέφτης με τον οποίο ο κόσμος θα γνωρίσει τον πολιτισμό της Ελλάδος»7.

Καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκιση και κλείστηκε στις φυλακές του Ιντζεδίν, για να μη μπορεί να έχει καμιά επαφή με την Αθήνα. Η βαριά καταδίκη του Αιγδόπουλου έκανε ε­ντύπωση και προκάλεσε πολλές διαμαρτυρίες, τόσο στην Ελ­λάδα, όσο και στο εξωτερικό. Ένας από κείνους που είχαν ζη­τήσει την αποφυλάκισή του, ήταν ο ΛόυδΤζωρτζ. Ά γγλος ερ­γατικός υπουργός στην κυβέρνηση Χέντερσον. Ο Βενιζέλος, πρωθυπουργός τότε της Ελλάδας, υποχρεώθηκε να του δόσει

18

χάρη και να τον αποφυλακίσει. Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, μετά την αποφυλάκισή του, γύρισε στην Αθήνα και πήρε ενεργό μέρος στις προετοιμασίες για τη σύγκληση του ιδρυτικού Συνε­δρίου του Σοσιαλεργατικού Κόμματος στην Ελλάδα.

Ο «Εργατικός Αγών», ήταν το εγκυρότερο τότε όργανο της σοσιαλιστικής και εργατικής κίνησης. Αργότερα, το 1918, ο «Εργατικός Αγών» έγινε επίσημο όργανο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ελλάδας.

Παρά το γεγονός ότι η «Σοσιαλιστική Νεολαία» του Λι- γδόπουλου και των συντρόφων του ήταν μικρή, εντούτοις, πολύ γρήγορα, άρχισε ν’ αγκαλιάζει και να οργανώνει τις εργατικές μάζες στα συνδικάτα, απλώνοντας σ' αυτά την επιρροή της. Ό ­πως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιάννης Κορδάτος, «τη μεγα­λύτερη επιρροή μέσα στο Εργατικό Κέντρο της Αθήνας την ασκούσε η Σοσιαλιστική Νεολαία της Αθήνας, που ενθουσια­σμένη με τη ρωσική επανάσταση έδειχνε αριστερές τάσεις».

Η «Σοσιαλιστική νεολαία της Αθήνας», χάρη στη μεγάλη της επιρροή στο Εργατικό Κέντρο της Αθήνας, στην πλούσια δράση της, την έντονη επαναστατικότητάτης,και, κυρίως, χάρη στις συμπάθειές της προς την ρωσική επανάσταση, έπαιξε πρω­τοποριακό και αποφασιστικό ρόλο στην σύγκληση του Πρώτου Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Συνεδρίου και στη σύσταση από αυτό, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Ελλάδας (Νοέμβρης 1918).

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος όξυνε απότομα τις ταξικές και κοινωνικές αντιθέσεις. Μέσα στη θύελλα του πολέμου ξε- σπά η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. Το με­γάλο Κόμμα του Λένιν οδηγεί το προλεταριάτο της παλιάς Ρω­σίας σε κοσμοϊστορική νίκη που ανοίγει καινούργιο δρόμο για ολόκληρη την ανθρωπότητα, το δρόμο του σοσιαλισμού και της κοινωνικής προόδου. Ο σοσιαλισμός για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας γίνεται πράξη. Το παγκόσμιο καπι­ταλιστικό σύστημα διασπάται. «Τρίζουν, γκρεμίζονται θρόνοι, νέα ζωή προχωρεί», λέει το γνωστότατο για κείνη την εποχή τραγούδι.

Τα αστραπόβροντα του Μεγάλου Οκτώβρη φωτίζουν και διανοίγουν βαθιά το δρόμο, την πορεία, που θα πρέπει να ακο­λουθήσει ολόκληρη η ανθρωπότητα. Οι αθάνατες ομοβροντίες της «Αβρόρα», που σημαίνουν το θάνατο ενός παλιού κόσμου και τη γέννηση ενός νέου, γεμάτου ορμή, ενεργητικότητα και δημιουργία, εμψυχώνουν το παγκόσμιο προλεταριάτο που

19

υψώνει τη σιδερένια του γροθιά, παλεύει με μεγαλύτερη πίστη και αισιοδοξία για το μέλλον του. Η ρούσικη επανάσταση δίνει νέα ώθηση στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα.

Το εργατικό κίνημα της Ελλάδας, μετά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) και στη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, σημειώνει σημαντική άνοδο. Δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη συνδικαλιστική συσσωμάτωση και για τη συγκρότηση ενιαίου κόμματος του ελληνικού προλεταριάτου.

Η πορεία μετατροπής των διαφόρων Μορφωτικών Ομίλων Νέων σε Σοσιαλιστικές Νεολαίες που είχε αρχίσει την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης και την βαθμιαία ταξική συνειδητοποίηση του προλεταριάτου εν- τείνεται για να ολοκληρωθεί τελικά μετά την ίδρυση του Σοσια­λιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ).

Οι Σοσιαλιστικές Νεολαίες στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ

Το Νοέμβρη του 1918 ιδρύεται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ),που λίγο αργότερα θα μετονομαστεί σε ΚΚΕ.

Το ΚΚΕ είναι γέννημα και θρέμα της οικονομικοκοινωνι- κής εξέλιξης και των αναγκών της ελληνικής κοινωνίας, ο ώρι­μος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος και της συ­νένωσής του με τις ιδέες του μαρξισμού. Η ίδρυσή του επιταχύν­θηκε από την ισχυρή επίδραση της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης.

Η ίδρυση του ΚΚΕ αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στην νεώτερη πολιτική ιστορία της χώρας μας. Με το κόμμα της, η εργατική τάξη πρόβαλε στο στίβο της ταξικής πάλης σαν ανε­ξάρτητη και αυτοτελής πολιτική δύναμη, με το δικό της κόμμα , τους δικούς της πολιτικούς σκοπούς, με την οργανωμένη πάλη της ενάντια στα θεμέλια της αστικής κοινωνίας, του καθεστώτος της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης.

Στο ιδρυτικό Ιο Συνέδριο του ΣΕΚΕ αντιπροσωπεύθηκαν και οι Σοσιαλιστικές νεολαίες της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου.

Τη Σοσιαλιστική Νεολαία Αθήνας εκπροσώπησαν στο Συ­νέδριο οι Δημοσθένης Λιγδόπουλος και Μ ιχάλης Οικονόμου.

Η συμβολή της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Αθήνας, και

20

ιδιαίτερα του Δημοσθένη Λιγδόπουλου, που υπήρξε ένα από τα βασικά μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής που προετοίμασε το Συνέδριο, στάθηκε αποφασιστική.

Χάρη στην επιμονή του Δ.Λιγδόπουλου, επικράτησαν τελι­κά οι συνεπείς μαρξιστικές θέσεις στο νεοϊδρυμένο κόμμα: ότι η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια της εργατικής τάξης (δι­κτατορία του προλεταριάτου), ότι όρος απαραίτητος για την επικράτηση του σοσιαλισμού είναι η κοινωνικοποίηση των μέ­σων παραγωγής και τέλος, ότι είναι απαραίτητη η ενιαία επανα­στατική δράση της παγκόσμιας εργατιάς.

Ο Δ.Λιγδόπουλος πρωτοστάτησε με αποτελεσματικότητα στις εργασίες του Συνεδρίου, για να αποκρουσθούν οι δεξιές και σωθινιστικές τάσεις, που υποστήριζε η ρεφορμιστική παράτα­ξη πάνω στις προγραμματικές αρχές του Κόμματος. Στην επιμο­νή και στη μαχητική υποστήριξή του οφείλεται το γεγονός, ότι το Κόμμα ονομάστηκε «Σοσιαλιστικό Εργατικό», κι όχι απλώς «Σοσιαλιστικό», για να υπογραμμιστεί μ’ αυτό ο προλεταριακός χαρακτήρας του, κι ακόμα για να διευκρινισθεί σαφώς η απο­χώρησή του από την προϊστορία του σοσιαλισμού στην Ελλά­δα. Από την άποψη αυτή, ο Λιγδόπουλος ακολούθησε το πα­ράδειγμα του Κ. Μαρξ και Φρ. Ένγκελς, που για τους ίδιους πε­ρίπου λόγους ονόμασαν το Μανιφέστο τους «Κομμουνιστικό» και όχι «Σοσιαλιστικό».

Για το ρόλο του Λιγδόπουλου και των άλλων ιδρυτών της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Αθήνας στο Συνέδριο, ο Αβραάμ Μπεναρόγια το 1931 έγραφε: «ήσαν επαναστατικότεροι, πιο αδιάλλακτοι και ασφαλώς έπαιξαν τον πιο συγχρονισμένο ρό­λο».

Χαιρετώντας τους αντιπροσώπους του Συνεδρίου ο Δημο­σθένης Λιγδόπουλος, αφού απηύθυνε θερμό χαιρετισμό προς «την ελληνικήν και διεθνή εργατικήν τάξιν» είπε: «Η γενική επανάστασις και η εργατική ζύμωσις της Ελλάδας δίδει το δι­καίωμα να πιστεύσωμεν ότι η εργατική τάξις πολύ γρήγορα θα ξυπνήσει. Τους ευνοϊκούς αυτούς όρους πρέπει να τους εκμεταλ- λευθώμεν δια να φέρωμεν την Ελλάδα εκεί που έφθασαν ήδη άλ­λοι λαοί»8. (Εννοούσε προφανώς τους λαούς της Τσαρικής Ρω­σίας).

Ο Μ ιχάλης Οικονόμου, χαιρετίζοντας το συνέδριο εξ ονό­ματος των Σοσιαλιστικών νεολαιών της Ελλάδας, ανάμεσα σ' άλλα, είπε: «Είναι αληθώς πολύ σπουδαίο το σήμερον συντε- λούμενον γεγονός έπειτα από τας πρώτας προσπαθείας της εργα-

21

τιάς της Ελλάδος, προσπαθείας που εστρέφοντο κυρίως εις την δημιουργίαν και την στρατολογίαν του εργατικού στρατού που Οα αναλάβει τον μεγάλο αγώνα. Ερχόμεθα δε σήμερον δια να θέσωμεν τον θεμέλιον λίθον του επαναστατικού οικοδομήματος μέσα εις το οποίον θα αρχίσουν και οι έλληνες προλετάριοι τον δρόμον που οι συνάδελφοί των του άλλου κόσμου επροχώρησαν νικώντες και θριαμβεύοντες.

Η σημασία του συνεδρίου είναι τόσο μεγάλη όσον μεγάλα είναι τα εμπόδια που έχομεν να υπερνικήσωμεν προς επιτυχίαν του έργου μας».

Και σε άλλο σημείο της ομιλίας του τόνισε: «Το ελληνικόν προλεταριάτο σήμερα με χαρά ανεμίζει την κοκκινόχρωμη ση­μαία του. Οι αντιπρόσωποι του συνειδητού προλεταριάτου της Ελλάδος για πρώτη φορά σήμερα συναντώνται επι τω αυτώ. Γύρω μας βλέπουμε να ροδίζει η χαραυγή της μεγάλης ημέρας. Η χρυσή ημέρα του λυτρωμού έφθασε. Η ανατολή άρχισεν. Ο κόσμος όλος γύρω κινείται. Δεν ημπορούσε βέβαια παρά και η ελληνική εργατιά, η συνειδητή μερίδα της, να αρχίσει το μεγά­λο δρόμο της σωτηρίας της. Τον δρόμον αυτόν εκλήθημεν εμείς εδώ να ανοίξωμεν, η σπουδαιότης της αποστολής μας σύ­ντροφοι είναι μεγάλη. Τιμή και δόξα ανήκει στην εργατιά εκεί­νη του Βορρά που εσάλπισε πρώτη το τρανό σάλπισμα της ανα- στάσεως. Χίλιες φορές δοξασμένοι ας είναι όλοι οι εργάτες που άκουσαν και ένοιωσαν το σάλπισμα αυτό. Δόξα και στη συνει δητή εργατιά της Ελλάδος, που σήμερα στέλνει εδώ τους αντι­προσώπους που θα γίνουν οι πρώτοι σκαπανείς του μεγάλου έρ­γου»9.

Από τα πρακτικά του Συνεδρίου φαίνεται καθαρά, ότι κατά τη συζήτηση, υπερίσχυε βασικά η τάση των αριστερών σοσια­λιστών (Λιγδόπουλου, Κομιώτη, Οικονόμου) στα περισσότερα θέματα και αύτο εκφράστηκε στα ντοκουμέντα του Συνεδρίου.

Στο ντοκουμέντο «Ιδρυτικόν ψήφισμα του ΣΕΚΕ» αναφέρε- ται ότι: «Το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα της Ελλάδος βα­σίζεται επί των θεμελιωδών αρχών, που έχουν ψηφισθεί εις τα Διεθνή Συνέδρια ήτοι:

1. Πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως δια την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και ανταλλαγής δηλ. την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεκτιθιστικήν ή κομμουνιστικήν, και

22

2. Διεθνής συνεννόησις και δράσις των εργατών»10.Στο ντοκουμέντο «Αί αρχαί και το Πρόγραμμα του ΣΕ­

ΚΕ»,το Συνέδριο ψήφισε:1. Την αρχήν της ταξικής πάλης.2. Την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από την εργατική

τάξη «δια της επαναστατικής δράσεως».3. Την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής".Στο «Πρόγραμμμα σημερινών απαιτήσεων» το νεοϊδρυμένο

κόμμα περιέλαθε: «Την κατάργησιν του βασιλικού θεσμού και την εκδημοκράτησιν της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικα­στικής εξουσίας, δηλαδή την εγκαθίδρυσιν της λαϊκής δημο­κρατίας ως μεταβατικής περιόδου δια την πραγματοποίησιν της σοσιαλιστικής πολιτείας».

Στο ίδιο ντοκουμέντο προτείνονται μια σειρά λύσεις σε βα­σικά δημοκρατικά προβλήματα, όπως η κατοχύρωση των δημο­κρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, ο χωρισμός της εκ­κλησίας από το'κράτος, η κατάργηση των άμεσων φόρων και κάθε φόρου στα είδη πρώτης ανάγκης, η προοδευτική φορολο­γία του κεφαλαίου,η συμμετοχή του κράτους στα κέρδη των με­γάλων μονοπωλίων, εταιριών και επιχειρήσεων, η εθνικοποίη­ση των ατμοπλοίων και σιδηροδρόμων, μεταλλείων, τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων και συμμετοχή των εργατών στη διοίκησή τους. Χρησιμοποίηση των πόρων του κράτους για πα­ραγωγικούς σκοπούς, εθνικοποίηση των τσιφλικιών και παρα­χώρησή τους στις κοινότητες των καλλιεργητών.

Πλήρης αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική ισό­τητα, ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες, αυστηρή εφαρμο­γή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και καθιέρωση της δημοτι­κής γλώσσας σ’ όλη την εκπαίδευση κ.ά.

Για την βελτίωση της κατάστασης των εργατών και όλων των εργαζομένων προτείνονταν μια σειρά μέτρα, όπως: δωρεάν παροχή ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης, καθιέρωση δια νόμου του οκταώρου, την ίδρυση από το κράτος ταμείων ερ­γατικών συντάξεων και κοινωνικής ασφάλισης, την απαγόρευ­ση της νυχτερινής εργασίας για τα παιδιά και τις γυναίκες, την κατάργηση του νόμου που εμποδίζει την απεργία κ.ά.

Στην υπερίσχυση της αριστερής τάσης στο ιδρυτικό Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ, αποφασιστική υπήρξε, όπως ήδη τονίσαμε, η συμβολή της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Αθήνας και ιδιαίτε­ρα του Δημοσθένη Αιγδόπουλου. Δεν μπορεί να θεωρηθεί τυ­χαίο, ότι ο εικοσάχρονος φοιτητής Δημοσθένης Λιγδόπουλος

23

εκλέχθηκε από το Συνέδριο στην Κεντρική Επιτροπή του Κόμ­ματος και ανέλαβε παράλληλα, την διεύθυνση του «Εργατικού Αγώνα», του πρώτου πριν από το «Ριζοσπάστη» επίσημου κε­ντρικού οργάνου του Κόμματος. Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, παρακολουθώντας με ιδιαίτερη προσοχή και ενδιαφέρον τη νί­κη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, ένοιωσε vu δυ­ναμώνει μέσα του η πίστη, ότι είναι δυνατό να γίνουν πράξη οι επαναστατικές ιδέες του. Ρίχτηκε με ενθουσιασμό και αποφασι­στικότητα στον αγώνα για τη νίκη του σοσιαλισμού στην Ελ­λάδα.

«Ο Λιγδόπουλος, θαυμαστής και υμνητής της Ρωσικής (Ο­κτωβριανής) Επανάστασης», όπως τον χαρακτηρίζει ο Κορδά- τος, ήταν ο μαχητικότερος αντίπαλος των συμβιβαστικών με την αστική τάξη τάσεων. Με δική του πρόταση «το Συνέδριο χαιρετίζει τη Ρωσική Επανάσταση, σαν παγκόσμιο ιστορικό γε­γονός» και εγκρίνει διαμαρτυρία «δια την μελετωμένην επέμβα- σιν των ιμπεριαλιστών της Αντάντ και του ελληνικού στρατού ενάντια στο νεαρό Σοβιετικό κράτος»

Όταν ιδρύθηκε το ΣΕΚΕ συνδέθηκε με τη Β' Διεθνή. Στο μεταξύ, στη διάρκεια των επαναστατικών γεγονότων που ξέσπα­σαν σε σειρά χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής με την επί­δραση της Οκτωβριανής Επανάστασης, σημαντικά τμήματα της εργατικής τάξης αποσπάστηκαν από την επίδραση της δεξιάς σοσιαλδημοκρατίας και προχώρησαν στην ίδρυση νέων επανα­στατικών κομμάτων. Τα νέα αυτά επαναστατικά κόμματα και ομάδες: Τα, κομμουνιστικά κόμματα της Αυστρίας, της Εσθο­νίας, της Φιλλανδίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας, της Λετ- τονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, της Ρωσίας, της Ουκρα­νίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Ελβετίας (ανεπίσημα) και των ΗΠΑ (ανεπίσημα), καθώς επίσης η Βαλκανική Σοσιαλι­στική Ομοσπονδία κ.ά.,συνήλθαν στη Μόσχα στις 2-6 του Μάρ­τη 1919 και ίδρυσαν την Γ ' Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΔ).

Το ιδρυτικό Ιο Συνέδριο, ψήφισε το Πρόγραμμα της ΚΔ, που είχε συντάξει ο Β.Ι.Λένιν καθώς και τις θέσεις του Λένιν για την δικτατορία του προλεταριάτου.

Το ΣΕΚΕ παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον τις σοβαρές αυτές εξελίξεις του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Ο Δημ. Λιγδόπουλος πρωτοστατεί στην κίνηση για την αποχώρη­ση του ΣΕΚΕ από την Β' Διεθνή και την προσχώρησή του στην ΚΔ.Χάρη στην επιμονή του, το Λ ' Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ (Μάης 1919) αποφάσισε:

24

1. «Να αποχωρήσει εκ της Β' Διεθνούς και να αποκήρυξή την οπορτουνιστικήν τακτικήν της.

2. Δίδει εντολήν εις την Κεντρικήν Επιτροπήν να προπαρα- σκευάση το έδαφος δια την προσχώρησιν εις την Γ Διεθνή μη αποκλεισμένου εκ τούτου να ευρίσκεται εις σχέσεις με τα κόμ­ματα εκείνα της Β ' (Διεθνούς) τα οποία έμειναν πιστά εις τας σο­σιαλιστικός αρχάς»12.

Για την ενέργεια του αυτή το Εθνικό Συμβούλιο δέχθηκε τις αυστηρές επικρίσεις της δεξιάς πτέρυγας του Συμβουλίου (Μπε- ναρόγια, Σίδερη) με αποτέλεσμα να παραιτηθούν τα μέλη της ΚΕ Δ.Λιγδόπουλος, Ν.Δημητράτος, Μ.Σιδέρης και το μέλος της ΚΕΕ Σπ.Κομιώτης.

Και μετά την αναγκαστική παραίτησή του, ο Δ. Λιγδόπουλος και τα άλλα παραιτηθέντα μέλη της ΚΕ, συνέχισαν να προπα­γανδίζουν τις απόψεις τους μέχρι που στο έκτακτο Εθνικό Συμ­βούλιο (Νοέμβρης 1919) βρήκαν τη δικαίωσή τους. Το δεύτερο Εθνικό Συμβούλιο επανέφερε στην ΚΕ τα παραιτηθέντα μέλη και επικύρωσε την απόφαση του Πρώτου Εθνικού Συμβούλιου για την προσχώρηση του Κόμματος στην Τρίτη Διεθνή, ενώ το 2ο Συνέδριο, που συνήλθε πέντε μήνες αργότερα (Απρίλης 1920), ενέκρινε την απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου για την αποχώρηση του κόμματος από την Β' Διεθνή και αποφάσισε τα παρακάτω: «Το Κόμμα προσχωρεί οργανικώς εις την Γ ' Διεθνή της Μόσχας, της οποίας δέχεται τας αρχάς και τα ψηφίσματα. Εγκρίνει και επιδοκιμάζει τας αποφάσεις της Βαλκανικής κομ­μουνιστικής Συνδιασκέψεως, ήτις συνήλθε εν Σόφια την 15ην Ιανουαρίου (ν.η)ε.ε. και δίδει εντολήν εις την ΚΕ να εργασθεί δια να συνδεθή το Κόμμα στενώτερον με τα σοσιαλιστικά κόμ­ματα της Βαλκανικής που ακολουθούν την Γ ' Διεθνή δια την προπαρασκευήν κοινού αγώνος των προλεταρίων της Βαλκα­νικής προς δημιουργίαν της Ομοσπονδιακής σοσιαλιστικής δη­μοκρατίας των συμβουλίων των εργατών και αγροτών της Βαλ­κανικής»13.

Το 2ο Συνέδριο αποδέχθηκε σαν βασική οργανωτική αρχή της συγκρότησής του την αρχήν του δημοκρατικού συγκεντρω­τισμού και αποφάσισε την προσθήκη στον τίτλο του Κόμματος της λέξης σε παρένθεση (Κομμουνιστικό).

Με βάση την απόφαση για τη σύνδεση τουΣΕΚΕ(Κ) με την ΚΔ ο Δ.Λιγδόπουλος στάλθηκε στη Μόσχα για να πάρει μέρος στο 2ο Συνέδριο της ΚΔ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο φλογερός επαναστάτης Δ.Λιγδό-

25

πουλος μετά το 2ο Εθνικό Συμβούλιο και συγκεκριμένα, το Γε­νάρη του 1920 πήρε μέρος στην 1η Συνδιάσκεψη των Κομμουνι­στικών Κομμάτων της Βαλκανικής στη Σόφια, όπου η Βαλκανι­κή Σοσιαλιστική Ομοσπονδία μετονομάστηκε σε Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (ΒΚΟ). Από κει πήγε στην Ιταλία και την Αυστρία, όπου με τους Αυστριακούς συντρόφους ανα­ζήτησαν τους τρόπους για την πραγματοποίηση του ταξιδιού του στη Μόσχα.

Οι δρόμοι που οδηγούσαν στη Μόσχα την εποχή εκείνη, ήταν κλειστοί από παντού, μια κι η Σοβιετική Ρωσία εξακολου­θούσε ακόμα να βρίσκεται αποκλεισμένη από εχθρικές χώρες, που δεν επέτρεπαν επικοινωνία μ’ αυτή. Έ τσι το ταξίδι του Δ.Αιγδόπουλου στη Μόσχα, αποτέλεσε πραγματκή Οδύσσεια, που κράτησε πάνω από δύο μήνες. Κι όταν με πολλά βάσανα, έφτασε, επιτέλους στον προορισμό του, το Συνέδριο της Κομ­μουνιστικής Διεθνούς είχε λήξει.

Να πο')ς περιγράφει ο «Εργατικός Αγώνας» στις 11 (24 ν.η) του Οκτώβρη 1920, την Οδύσσεια αυτή του Αιγδόπουλου.

«Κατ’ ανακοίνωσιν του κόμματος βεθαιούται ασφαλώς η άφιξις εις Ρωσίαν του από διμήνου και πλέον αναχωρήσαντος αντιπροσώπου του κόμματος δια το Β ' συνέδριον της Κομμουνι­στικής Διεθνούς. Το γραφείον του κόμματος στερείται πάσης πληροφορίας ως προς το δρομολόγιον, το οποίον ηκολούθησε ο αντιπρόσωπός μας, μετά την αναχώρησίν του εξ Αυστρίας, όπου διέμενε. Υποτίθεται όμως ότι ηκολούθησε το δρομολόγιον των αντιπροσώπων των άλλων κομμάτων, οι οποίοι είχον απέλ- θει εις Ρωσίαν προηγουμένως. Είναι επίσης βέβαιον, ότι ο αντι­πρόσωπός μας δεν επρόφθασεν να παραστή εις τας εργασίας του συνεδρίου. Επρόφθασεν όμως τους αντιπροσώπους των άλλων βαλκανικών κομμάτων, οι οποίοι και συνέστησαν την επίσημον αναγνώρισιν του κόμματός μας ως τμήματος της Κομμουνιστι­κής Διεθνούς. Πράγματι δε, εις την συνεδρίασιν της Εκτελεστι­κής Επιτροπής της 21ης Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος της Κομμου­νιστικής Διεθνούς Ζηνόφιεφ ανεκοίνωσεν ότι το Κομμουνιστι­κό Κόμμα της Ελλάδας έγινε ομοφώνως αποδεκτόν. Σημειω-τέον, ότι η αναγνώρισις αυτή του Κόμματός μας ενέχει τυπικήν πλέον σημασίαν, εφ’ όσον το κόμμα ουσιαστικώς είχεν αναγνω- ρισθεί από της εισόδου του εις την Βαλκανικήν Κομμουνιστι­κήν Ομοσπονδίαν και της προσκλήσεώς του εις το Β' συνέδριον της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Ό σον αφορά την επιστροφήν του αντιπροσώπου μας, πιστεύεται ότι ούτος θα παραμείνει εις

26

Ρωσίαν εφ’ όσον 0α παραμείνουν και οι αντιπρόσωποι των άλ­λων βαλκανικών κομμάτων. Αναχωρών όμως, δεν θα επιστρέψει εις την Ελλάδα, αλλά θα παραμείνει εις την Ευρώπην δΓ άλλας υποθέσεις του κόμματος».

Τη στιγμή όμως που δημοσιεύονταν στον «Εργατικό Αγώ­να» η παραπάνω ανακοίνωση, στη Μαύρη Θάλασσα άρχιζε η τραγωδία του Λιγδόπουλου. Αλλά η έλλειψη μέσων επικοινω­νίας με τη Μόσχα, στερούσε την δυνατότητα της έγκαιρης ενη­μέρωσης. Χρειάστηκε να περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστη­μα, ώσπου να πληροφορηθεί το κόμμα τον τραγικό χαμό του.

Για το χαμό του Δημοσθένη Λιγδόπουλου, του πρώτου μάρ­τυρα και θύματός του αγώνα για το σοσιαλισμό και τον κομμου­νισμό στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Η επικρατέστε­ρη εκδοχή, πάντως, είναι, ότι αφού ήρθε σε επαφή με τους ηγέ­τες της Κομμουνιστικής Διεθνούς και ανάγγειλε από τη Μόσχα, ότι το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Κομμουνιστι­κό) έγινε ομόφωνα δεχτό στους κόλπους της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ετοιμάστηκε για την επιστροφή του. Μαζί με τον Λι- γδόπουλο θα ερχόταν στην Ελλάδα σαν εκπρόσωπος της ΚΔ και ο Ελληνορώσος αγωνιστής Ωρίων Αλεξάκης, ο οποίος σε ηλι­κία 17 χρόνων είχε ενταχθεί στο κόμμα των μπολσεβίκων και είχε διακριθεί για τις στρατιωτικές ικανότητές του στις γραμμές του Κόκκινου Στρατού, στον εμφύλιο πόλεμο.

Αργότερα, ο Αλεξάκης, πέρασε στο μηχανισμό της Κομ­μουνιστικής Διεθνούς, και, παράλληλα έγινε καθηγητής της πο­λιτικής οικονομίας και της ιστορίας του Ρωσικού Κομμουνιστι­κού Κόμματος (Μπολσεβίκων) στο πανεπιστήμιο Σθερντλόφ της Μόσχας. Ή ταν ένας αγωνιστής με εξαιρετικές ικανότητες και θεωρητικές γνώσεις, που θα μπορούσε να προσφέρει ανε­κτίμητες υπηρεσίες στο ελληνικό επαναστατικό κίνημα.

Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος «τερματίζοντας την αποστολή του στην Κομμουνιστική Διεθνή, ετοιμάστηκε να πάρει το δρό­μο της επιστροφής. Αλλά, για ν’ αποφύγει τις προηγούμενες τα­λαιπωρίες και περιπλανήσεις, θ’ ακολουθούσε αυτή τη φορά διαφορετικό, πιο «άνετο» δρομολόγιο: Θα ξεκινούσε με βενζι­νάκατο από τις ακτές του Καυκάσου και, διασχίζοντας τη Μαύ­ρη Θάλασσα, θα έφτανε στη Βουλγαρία ή την Κωνσταντινούπο­λη.

Τέτια δρομολόγια, εκτελούσαν συχνά τα λαθρεμπορικά σκάφη των Τουρκολαζών του Πόντου, που νέμονταν την εποχή εκείνη τη Μαύρη Θάλασσα, και, με αδρή αμοιβή, μετέφεραν

27

από τα ρωσικά λιμάνια λαθρεπιβάτες και εμπορεύματα σ ’ Ολες τις ακτές του Ευξείνου. Μ’ ένα τέτιο σκάφος θα ταξίδευε κι ο Λι- γδόπουλος. Άλλωστε, το πλήρωμά του είχε χρησιμοποιηθεί πολλές φορές προηγούμενα για λαθραίες μεταφορές. Αργότερα, βέβαια, θα αποκαλυφθεί, ότι ο καπετάνιος του σκάφους βρι­σκόταν στην υπηρεσία των Άγγλων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Ά γ ­γλοι, που είχαν αποβιβάσει την εποχή εκείνη στρατεύματά τους στον Καύκασο, για να αρπάξουν τις πετρελαιοπηγές του Βακού, ελέγχανε όλα τα παράλια του Ευξείνου, έως την Κωνσταντινού­πολη, και ενισχύανε με όλα τα μέσα τις εγκάθετες κυβερνήσεις στις δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας (Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία), για να τις έχουν υποχείριες».14

Εκτός από το Δημοσθένη Λιγδόπουλο στη βενζινάκατο, επιβιβάστηκαν και ο Ωρίων Αλεξάκης, καθώς και ο Βούλγαρος Ό ικιν.

»...Από καιρό τώρα, δεν υπάρχει στη ζωή κανένας από κεί­νους που πήραν μέρος στην οργάνωση του ταξιδιού, και δεν υπάρχει ούτε ένα ντοκουμέντο, ούτε ένα στοιχείο», γράφει ο Αεβ Γκούρβιτς στο βιβλίο του «Ωρίων Αλεξάκης»15 και προσθέ­τει μια ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κομμου­νιστική Διεθνής», όργανο της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς, που στηριγμένη στον δυτικοευρω­παϊκό κομμουνιστικό Τύπο, αναγράφει ότι «οι σύντροφοι Λι- γδόπουλος και Αλεξάκης επιβαίνοντες σε ένα μικρό πλοίο κα- τευθύνθηκαν στη Βουλγαρία, όπου έπρεπε να είχαν φτάσει την 1η Νοέμβρη 1920...

Μόνο τώρα, έγραφε το περιοδικό, οι αρχές του Κεμάλ - πα­σά ανακοίνωσαν ότι στο Ζουγκουλντάν συνέλαθαν τον καπετά­νιο Αμπντουραχμάν και το πλήρωμα ενός πειρατικού πλοίου, οι οποίοι ομολόγησαν το φόνο των δύο σοσιαλιστών καθώς και δύο Ρώσων και ενός Βούλγαρου. Οι Έλληνες σοσιαλιστές δια­μαρτύρονται έντονα για τον αποκλεισμό από τις δυνάμεις της Α- ντάντ, που είναι υπεύθυνες για τη δολοφονία των συντρόφων».

Σύμφωνα με τα στοιχεία, που συγκέντρωσαν αργότερα οι σοβιετικές αρχές στον Καύκασο, ο Αιγδόπουλος, ο Αλεξάκης και ο Βούλγαρος Ό ικιν, δολοφονήθηκαν στον ύπνο τους από τους Τουρκολαζούς στις 21 του Οκτώβρη 1920 και πετάχθηκαν μετά στη θάλασσα, στις βουλγαρικές ακτές. Στην αρχή πιστεύ- θηκε, ότι οι Τουρκολαζοί λαθρέμποροι σπρώχτηκαν στο έ­γκλημα από καθαρά ληστρικά ελατήρια: Νόμιζαν, έλεγαν, ότι οι τρεις λαθρεπιβάτες που μετέφεραν, είχαν επάνω τους μεγάλα

28

χρηματικά ποσά κι ότι τους σκότωσαν γι' αυτό, για να τους λη­στέψουν. Από τις ανακρίσεις όμως των Ρώσων, προέκυψαν πολ­λά ύποπτα στοιχεία που δημιούργησαν την πεποίθηση, ότι στο έγκλημα δεν ήταν αμέτοχες οι μυστικές υπηρεσίες των Άγγλων στον Καύκασο.

Πραγματικά, όταν οι σοβιετικές αρχές συνέλαβαν, ύστερα από καιρό, τους Τουρκολαζούς, τους οποίους τιμώρησαν με κρε­μάλα. ο αρχηγός τους παραδέχτηκε ότι οι αγγλικές υπηρεσίες ήξεραν τις ασχολίες του με τις παράνομες μεταφορές από τα ρω­σικά λιμάνια, αλλά δεν τον ενοχλούσαν. Κατά την κατάθεσή του, οι Ά γγλοι είχαν επίσης πληροφορηθεί τη σφαγή του Λι- γδόπουλου και των συντρόφων του.

Ο Ορφέας Πετράνος, γράφει, πως «δεν υπάρχει καμιά αμφι­βολία ότι η δολοφονία των τριών επιβατών στο σκάφος των Τουρκολαζών λαθρεμπόρων έγινε με υπόδειξη ή, τουλάχιστον, με συγκατάθεση των Άγγλων, αν τα ελατήρια που οδήγησαν στο έγκλημα ήταν η ληστεία. Το γεγονός, εξάλλου, ότι ο Αι- γδόπουλος συνοδευόταν στο ταξίδι του από τον Ωρίωνα Αλεξά- κη (τον οποίο είχαν γραμμένο οι αγγλικές μυστικές υπηρεσίες σε «μαύρο πίνακα» για τη δράση του στον Καύκασο), φαίνεται ότι αποτέλεσε ένα ακόμη επιβαρυντικό στοιχείο για την εξό­ντωσή του».

Το πλήγμα από τη δολοφονία του Δημοσθένη Λιγδόπου- λου, στην αυγή του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα, ήταν πολύ βαρύ. Το κόμμα έχασε στο πρόσωπό του μια σπάνια ηγετική μορφή, που του ήταν τόσο απαραίτητη στα πρώτα του βήματα, στο σωστό επαναστατικό δρόμο.

Ο ξαφνικός θάνατος του Δημοσθένη Αιγδόπουλου, σε ηλι­κία 22 χρονών ήταν σοβαρή απώλεια για το νεαρό Σοσιαλιστικό Εργατικό (Κομμουνιστικό) Κόμμα της Ελλάδας, που έχανε έναν από τους ιδρυτές του. Έχανε τον ηγέτη, που στην ολιγόχρονη πολιτική ζωή του, πρόσφερε τόσες και τόσες ανεκτίμητες υπη­ρεσίες, γι’ αυτό και θα μείνει στην ιστορία του ελληνικού εργα­τικού κινήματος σαν ένα φωτεινό παράδειγμα αφοσίωσης στον αγώνα για την πραγμάτωση των πιο ευγενικών ιδανικών του αν­θρώπου. Σοβαρή και μεγάλη επίσης απώλεια ήταν και για το κί­νημα της σοσιαλιστικής νεολαίας.

Η ίδρυση του πολιτικού κόμματος του νεαρού προλεταριά­του, οι δραστηριότητές του για την αποτελεσματικότερη παρου­σία του στην πολιτική ζωή και στους αγώνες του εργαζόμενου λαού σαν κόμματος επαναστατικού, δίνουν νέο περιεχόμενο

29

στις τάσεις κι ανοίγουν καινούργιους πολιτικούς ορίζοντες δράσης στη νέα γενιά.

Η νεολαία ξεχωρίζει γενικά για το ενδιαφέρον της να ερευ­νά, για τον ενθουσιασμό της, την πλούσια φαντασία, τον επανα­στατικό ρομαντισμό, το πνεύμα αυτοθυσίας, την απεριόριστη δίψα για κάτι το καινούργιο.

Ή ταν φυσικό, οι πρωτοπόροι νέοι της πατρίδας μας να πα­ρακολουθούν με ενδιαφέρον την ανάπτυξη του εργατικού κινή­ματος, τη δράση του νεαρού τότε κόμματος του ελληνικού προ­λεταριάτου, καθώς και τις εσωκομματικές διεργασίες για την αποκρυστάλλωση μιας όλο και πιο σωστής μαρξιστικολενινι- στικής κατεύθυνσης, απαραίτητο όρο, για την υπερνίκηση αντι- μαρξιστικών απόψεων και τάσεων.

Οι κατά τόπους Σοσιαλιστικές Νεολαίες στέλνουν αντιπρο­σώπους στα επίσημα σώματα του Κόμματος. Στην πρώτη συνε­δρίαση του Εθνικού Συμβουλίου του ΣΕΚΕ (Μάρτης 1919), οι Σοσιαλιστικές νεολαίες αντιπροσωπεύονται από τον Φρ.Τζου- λάτη16.

Στην πορεία ο Φρ.Τζουλάτη στάθηκε ένας από τους ιδρυτές της οργάνωσης «Αρχείο του Μαρξισμού». Στην οργάνωση αυ­τή, που πρωτοεμφανίστηκε γύρω στα 1920, μπήκαν διάφορα μι­κροαστικά στοιχεία. Η ιδεολογία της μικροαστική αναρχική στην αρχή, εξελίχθηκε στην πορεία σε αντιδραστική. Στη ση­μαία της είχε γράψει «πρώτα μόρφωση και ύστερα δράση». Τάσσονταν κατά της δράσης των μαζών και της συνδικαλιστι­κής δουλιάς, κατά του αγώνα για τις άμεσες διεκδικήσεις των εργαζομένων. Τα μέλη της αυτοαποκαλούνταν «ορθόδοξοι Μαρξιστές-Λενινιστές». Γύρω στα 1923 εξέδοσαν ένα περιοδι­κό με το όνομα «Αρχείο του Μαρξισμού» στο οποίο απλώς με­τέφραζαν κλασικά έργα του Μαρξισμού-Λενινισμού. Η κυριό- τερη δράση των αρχειομαρξιστών ήταν η λυσσασμένη πάλη κα­τά του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.

Η οργάνωση αυτή, αποτελούνταν από μικρές ομάδες. Είχε ένα ιδιόμορφο χαρακτήρα, χωρίς καταστατικό και πρόγραμμα, μια ιεραρχία αυταρχική και ένα μυστικό τρόπο λειτουργίας, πο­λύ όμοιο με την οργάνωση των μασόνων. Ο μόνος τρόπος προ­σηλυτισμού ήταν η ατομική προσωπική προπαγάνδα.

Πρέπει να σημειώσουμε, πως η οργάνωση αυτή κατάφερε να πάρει με το μέρος της και να διαβρώσει ιδεολογικά πολλούς εργάτες και κυρίως νέους. Η αδυναμία του κινήματος και οι κρίσιμες περίοδοι (τρομοκρατία), διευκόλυναν σοβαρά το έργο

30

ιης, σε σημείο που κατά την Παγκαλική δικτατορία έφτασε σε αρκετή δύναμη στην Αθήνα και Πειραιά. Μετά την πτώση της δικτατορίας και κυρίως από το 1926 που αρχίζει μια έντονη και συστηματική δράση του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, αρχίζει να αποσυντίθεται. Μια σειρά σχίσματα αφαιρούν τα προλεταριακά της στοιχεία. Οι συμπαθούντες της διαρρέουν. Η οργανωτική της αποσύνθεση επέφερε μια ιδεολογική αποσύνθεση, η οποία δυνάμωσε με τη σειρά της την οικτρή κατάρρευσή της.

Το 15θήμερο περιοδικό της, η μάσκα αυτή κάτω από την οποία έκρυβε τον αντιδραστικό της χαρακτήρα, σταματά και η ιδεολογία της γίνεται αναρχοφασιστική. Η λύσσα των λίγων μελών και οπαδών της κατά του Κόμματος και της ΟΚΝΕ μεγα­λώνει και εκδηλώνεται με δολοφονικές απόπειρες κατά των ερ­γατικών στελεχών.

Στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, Απρίλης 1920, παραβρέθηκαν αντιπρόσωποι των Νεολαιών του Βόλου και της Χαλκίδας. Στα επίσημα κείμενα του κόμματος διαβάζουμε: «Η Σοσιαλιστική εργατική νεολαία Αθηνών μετά της νεολαίας Πειραιώς έψαλε τη Διεθνή υπό τα ραγδαία χειροκροτήματα και τας ζητωκραυγάς των παρισταμένων. Προ της επιμονής του ακροατηρίου η νεο­λαία έψαλε το «τραγούδι της δουλιάς», αποσπάσασα θερμά χει­ροκροτήματα17.

Από την έκθεση (εισήγηση) στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ φαίνεται πως το 1920 το κόμμα είχε πέντε οργανώσεις νεολαίας: Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου και Καβάλας και συγκροτούσε οργανώσεις στην Χαλκίδα και Κέρκυρα. Στην ίδια έκθεση σχετικά με την νεολαία αναφέρεται: «Η ΚΕ παρέ- σχεν την ηθικήν συνδρομήν και το κύρος του κόμματος εις το εκδοτικόν τμήμα των νεολαιών το οποίον μέχρι σήμερον κατόρ­θωσε να διαδόσει υπερ τας 60.000 βιβλίων»18.

Η Σοσιαλιστική Νεολαία Καβάλας στο συγχαρητήριο τη­λεγράφημά της προς το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Απρίλης 1920) έλεγε: «Επί ενάρξει εργασιών Β' Συνεδρίου,κανονίζοντος τύχην ελληνικού προλεταριάτου και συντονίζοντας αυτήν με δράσιν φωτισμένων προλεταρίων της γης αναφωνούμεν: Ζήτω το διε­θνές προλεταριάτο. Ζήτω το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα. Ζήτω η Διεθνής των Νέων», ενώ η Νεολαία Βόλου στο τηλεγρά­φημά της έλεγε: «Χαιρετίζοντες έναρξιν Σοσιαλιστικού εργατι­κού συνεδρίου, ευχόμεθα εκπλήρωσιν ιδεών μας αναφωνούντες: Ζήτω η Γ ' Διεθνής»19.

31

Η ίδρυση της Ομοσπονδίας Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας

Όπως ήδη γράψαμε, πριν από την ίδρυση του ΣΕΚΕ, οι σο­σιαλιστικές οργανώσεις νέων ήταν αυτοτελείς κατά τόπους ορ­γανώσεις νέων, χωρίς ενιαία καθοδήγηση σε πανελλαδική κλί­μακα, και ασχολούνταν με τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών με μαθήματα, διαλέξεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις κλπ. Τα μέλη τους έπαιρναν δραστήρια μέρος σε διάφορες εργατικές εκδη­λώσεις, ιδιαίτερα στο γιορτασμό της εργατικής Πρωτομαγιάς και στους αγώνες των εργαζομένων. Πρωτοστατούσαν στη δη­μιουργία εργατικών σωματείων. Συμμετείχαν επίσης σε εράνους που προκήρυξαν το ΣΕΚΕ και η ΓΣΕΕ, για την υλική ενίσχυση του ρούσικου λαού. Από το 1919, οι σοσιαλιστικές νεολαίες αποτελούσαν ομίλους μέσα στα τμήματα του κόμματος και δρούσαν κάτω από την καθοδήγησή τους.

Από το 1917 είχε καθιερωθεί οι Σοσιαλιστικές Οργανώσεις των Νέων - και στα τρία πρώτα χρόνια 1922-1925 και οι Κομ­μουνιστικές Νεολαίες - να παίρνουν δραστήριο μέρος στην προετοιμασία και οργάνωση του γιορτασμού της Πρωτομαγιάς. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνταν και οι εκπολιτιστικοί τους σύλλογοι. Τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς, ορχήστρες των συλλόγων αυτών γύριζαν τις συνοικίες των πόλεων, έπαιζαν διάφορα εμβατήρια και καλούσαν τους εργαζόμενους να πάρουν μέρος στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση των εργατικών οργα­νώσεων. Αυτές οι εκδηλώσεις γίνονταν κυρίως στις πόλεις Θεσ­σαλονίκη, Ξάνθη, Κέρκυρα, Βόλο, Αθήνα, Αάρισα και διατη­ρήθηκαν σχεδόν μέχρι το 1927. Το εμβατήριο που έπαιζαν οι ορ­χήστρες ήταν το τραγούδι της Πρωτομαγιάς:

Πρωτομαγιά νέα ζωή όπου η φύση όλη γιορτάζει έτσι και η ιδέα η τρανή όλον τον κόσμο αγκαλιάζει! πιο αψηλά απ’ τους αστούς πάνω από σύνορα και νόμους περνώντας τους Ωκεανούς φωτίζει ο ήλιος τους δύο κόσμους

Αυτό το τραγούδι έδειχνε τότε την επίδραση της ρουσικής Οκτωβριανής Επανάστασης20.

32

Όπως στο εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα, έτσι και στο κίνημα της νεολαίας, σημειώθηκε αυτή την περίοδο έντονη τά­ση για ενοποίηση των σοσιαλιστικών νεολαιών σε μια ενιαία πανελλαδική σοσιαλιστική οργάνωση της νεολαίας. Στις ζυ­μώσεις για την ενοποίηση του κινήματος, σημαντικό ρόλο δια­δραμάτισαν οι νεολαίες της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, οι οποίες ανάπτυξαν πλούσια και πολύπλευρη δραστηριότητα. Με σκοπό την προετοιμασία συνεδρίου για την ίδρυση ενιαίας πα­νελλαδικής σοσιαλιστικής οργάνωσης συνήλθαν τέσσερες αλ­λεπάλληλες συνδιασκέψεις στη Θεσσαλονίκη. Από την 4η κατά σειρά συνδιάσκεψη, που συνήλθε στα μέσα του 1920, ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών της Ελλά­δας (ΟΣΕΝΕ). Από τη Συνδιάσκεψη εκλέχθηκε κι ένα Γ ραφείο το οποίο έκανε πολύ λίγα πράγματα. Ταυτόχρονα εμφανίζεται και η «Ένωσις Σοσιαλιστών Φοιτητών και Σπουδαστών Ελλά­δος» σαν τμήμα της Ομοσπονδίας.

Η ΟΣΕΝΕ εξέδοσε για λίγους μήνες το δεκαπενθήμερο πε­ριοδικό «Νέα Ζωή», και από την 1η Αυγούστου 1922 τη «Νεο­λαία» σαν δεκαπενθήμερο περιοδικό των νέων, που αργότερα έγινε όργανο της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών. Συγκεκριμένα, από το Ιο τεύχος (1η Αυγούστου 1922) ως το 13ο τεύχος (1 Φεθρουρίου 1923) έβγαινε με τον τίτλο: «Η Νεολαία», Δεκαπενθήμερο Περιοδικό των Νέων, Όργανο της Ελληνικής Κομμουνιστικής Νεολαίας, ενώ από το 14ο τεύχος (1η Ιουλίου 1923) άρχισε να βγαίνει με τον τίτλο «Η Νεολαία», Όργανο της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολακόν.

Στο έκτακτο εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (2 Οκτώβρη1920), η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελ­λάδας (ΟΣΕΝΕ) αντιπροσωπεύθηκε από τον Ζακ Βεντούρα, ένα από τα ηγετικά της στελέχη, ο οποίος από μέρους της ΟΣΕΝΕ έκανε την παρακάτω δήλωση: «Ααμβάνουσα μέρος δια πρώτην φοράν εις το συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμμα­τος, του οποίου αποτελεί αδιάσπαστον μέρος, η Ομοσπονδία των Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών που συνεστήθη παρά της Δ ' συνδιασκέψεως των νεολαιών, είναι ευτυχής προσθέτου- σα την φωνήν της μελλούσης γενιάς, την φωνήν του μέλλοντος, μετά των άλλων αντιπροσώπων των εργατών της χώρας μας. Η Ομοσπονδία των Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών, νομίζει ότι θα παρέβαινε το καθήκον της μη λαμβάνουσα μέρος εις το Συνέδριον.

Γνωρίζει ότι εις τον αγώνα τον οποίον το κόμμα θα αναλά­

βει για να ξεσκεπάσει τα αστικά κόμματα, πρέπει να έχει στο πλευρό του τας νεολαίας και μάλιστα εις την πρωτοπορίαν του κινήματος. Και η παρουσία εδώ του αντιπροσώπου της Σοσιαλι­στικής Εργατικής Νεολαίας είναι μια εγγύησις ότι αι νεολαίαι δεν θα παραλείψουν το καθήκον των εις τας σημερινός στιγμάς που διεξάγεται ζωηρά πάλη και η οποία θα διαρκέσει επί πολύ ακόμη.

Μολονότι η κατάστασις των νεολαιών δεν είναι λαμπρά δια λόγους τους οποίους δεν είναι σκόπιμον να αναφέρωμεν εις τας σημερινός περιστάσεις, αλλά τους οποίους είναι ανάγκη να εξε­τάσουμε το ταχύτερον, καθότι αι νεολαίαι διέρχονται κατά το μάλλον και ήττον, οξείαν κρίσιν η οποία θέτει εις κίνδυνον αυ­τήν την υπόστασίν των, η Ομοσπονδία των Σοσιαλιστικών Ερ­γατικών Νεολαιών έχουσα συνείδησιν του καθήκοντος της το οποίον έχει να εκπληρώσει ενσυνειδήτως, δεν θα παζαρεύσει την ενίσχυσίν της, δια το Κόμμα. Ό λαι αι δυνάμεις τας οποίας διαθέτει είναι από τώρα εις την διάθεσιν της μεγάλης μας ιδέας, η οποία μας οδηγεί και των ενεργειών τας οποίας το κόμμα θα αναλάβει δια την διάδοσιν των αρχών μας.

Η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών - δή­λωσε παρακάτω - δεν θα λάθη μέρος στις συζητήσεις επί της ημερησίας διατάξεως του εργατικού συνεδρίου δια τους ακο­λούθους λόγους:

1. Αι Νεολαίαι, συμφώνως προς τα καταστατικά του κόμμα­τος, οφείλουν να υποβοηθούν την πολιτική δράσιν του κόμμα­τος.

2. Η Επιτροπή της Ομοσπονδίας Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών δεν δύναται ποτέ να γνωρίζει τας γνώμας των νέων επί ενός ζητήματος τοιούτου ως το εκλογικόν, διότι δεν είναι ζήτη­μα επί του οποίου αι Νεολαίαι ν' αποφανθούν εις γενικός συνε­λεύσεις, καθώς κάμνουν τούτο τα τμήματα του κόμματος.

Δια τας άνω αιτίας, αντί να υποστηρίξει εδώ μιαν γνώμην η οποία δεν θα είναι παρά μόνον γνώμη των Κεντρικών Επιτρο­πών της Ομοσπονδίας των Νεολαιών, προτιμά να αφήσει εις τα τμήματα του κόμματος την φροντίδα να αποφασίσουν μόνα των επί των εκλογών, αλλά η Ομοσπονδία Νεολαιών δηλώνει εκ νέου ότι οποιαιδήποτε και αν είναι αι αποφάσεις που θα λη- φθούν, συμμετοχή ή αποχή με δράσιν, η Ομοσπονδία των Σο­σιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών θα βοηθήσει με όλας της τας δυνάμεις την δράσιν του κόμματος την οποίαν τούτο θα διεξάγη εναντίον των εχθρών της εργατικής τάξεως»21.

34

Ο Ζακ Βεντούρα ήταν ένας από τους κυριότερους ιδρυτές π)ς Ομοσπονδίας Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών της Ελ­λάδας.

Το 1926 εκλέχθηκε βουλευτής του ΚΚΕ, με την εκλογική σημαία του «Ενιαίου Μετώπου Εργατών-Αγροτών και Προσ­φύγων». Αν και στην πορεία των εσωκομματικών αγώνων δια- φ<όνησε με τη γραμμή του ΚΚΕ, πέθανε αγωνιστής του λαού. Ο /.ακ Βεντούρα εκτελέστηκε από τους γερμανούς καταχτητές το 1943-1944 στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» στην Θεσσαλο­νίκη.

Από το περιεχόμενο της παραπάνω δήλωσης του εκπροσώ­που των Νεολαιών, διαφαίνεται ότι το κίνημα της νεολαίας αν­τιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Δεν είχε ακόμα σωστό λενινι- στικό ιδεολογικό προσανατολισμό. Εμφανίστηκαν διάφορες τάσεις που τελικά οδήγησαν στη διάσπαση της Ομοσπονδίας.

Για την καλύτερη κατανόηση των δυσκολιών και των προ­βλημάτων που αντιμετώπιζε όχι μονάχα το κίνημα της νεολαίας, αλλά και το ίδιο το Κόμμα, πρέπει να θυμίσουμε ότι η πάλη του ΣΕΚΕ (Κ) και της ΟΣΕΝΕ, διεξαγόταν σε πολύ δύσκολες συν­θήκες. Η χώρα βρισκόταν μπλεγμένη στην τυχοδιωκτική Μι­κρασιατική εκστρατεία.

Η ελληνική κεφαλαιοκρατία, δεμένη με την ιμπεριαλιστική πολιτική της Αγγλίας και Γαλλίας, οργάνωσε πρώτα τη συμμε­τοχή της στην ένοπλη ιμπεριαλιστική επέμβαση κατά της Σο­βιετικής Ρωσίας. Και αμέσως κατόπιν την τυχοδιωκτική εκ­στρατεία στη Μικρά Ασία με το σύνθημα της απελευθέρωσης των υπόδουλων Ελλήνων, στην πραγματικότητα, όμως ,σαν μι­σθοφόρος του αγγλικού ιμπεριαλισμού που ζητούσε vu εξασφα­λίσει τα συμφέροντα του στα πετρέλαια της Μοσούλης και τον αυτοκρατορικό δρόμο προς τις Ινδίες.

Στον τυχοδιωκτικό εκείνον πόλεμο η Ελλάδα σύρθηκε από το Φιλελεύθερο Κόμμα της πλουτοκρατίας με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τον πόλεμο, παρά τη δημαγωγία για απο­κατάσταση της ειρήνης, τον συνέχισαν τυφλά τα κόμματα της βασιλικής αντιδραστικής παράταξης.

Το ΣΕΚΕ (Κ) και οι Σοσιαλιστικές Νεολαίες τάχθηκαν από την αρχή εναντίον της μικρασιατικής εκστρατείας και κατά την διάρκειά της ανέπτυξαν μια συνεχή αντιπολεμική δράση στο μέτωπο και στα μετόπισθεν, παρά τους ποικίλους διωγμούς και το στρατιωτικό νόμο, τις συλλήψεις και τις φυλακίσεις μελών και στελεχών τους, πάλεψαν σθεναρά με σύνθημα την αποστρά­

35

τευση.

Τα γεγονότα του Βόλου

Την ίδια περίοδο καθοδήγησαν σειρά αγώνων των εργαζο­μένων, όπως την πανεργατική απεργία του Βόλου (Φλεβάρης1921), την απεργία των ηλεκτροτεχνιτών την ίδια χρονιά κ.ά.

Στις 28 του Φλεβάρη 1921 στο Βόλο κηρύχθηκε πανεργατι­κή απεργία ενάντια στην αύξηση της τιμής του ψωμιού και ενάντια στη συνέχιση του πολέμου στη Μικρά Ασία. Η απεργία μετατράπηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο και σε συνεχείς δια­δηλώσεις. Ο λαός του Βόλου επί δυο μέρες κυριαρχούσε στην πόλη. Όπου οι εργοστασιάρχες εμπόδιζαν τους εργαζόμενους εργάτες να ενωθούν με τους διαδηλωτές, οι τελευταίοι έκαναν επίθεση, παραμέριζαν τον εργοστασιάρχη, έμπαιναν στα εργο­στάσια, μιλούσαν στους εργάτες και τους καλούσαν να ενωθούν μαζί τους. Στην πρωτοπορία των μαχητικών αυτών εκδηλώ­σεων στάθηκαν τα μέλη της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Βόλου, Θεόδωρος Ρηγανάς, Αργύρης Σίμος, Σπύρος Κατσίκας και άλ­λοι, καθώς και 3-5 νέες 22.

Ο παλαίμαχος αγωνιστής Γιώργης Παπαρήγας, που νέος τότε πήρε μέρος στα γεγονότα σαν απλός διαδηλωτής και παρα­κολούθησε όλη την πορεία του συλλαλητηρίου από το πρωί μέ­χρι το βράδυ, σε ανέκδοτες αναμνήσεις του, κάνει την παρακά­τω περιγραφή: «Δύο εικόνες μου έχουν μείνει στη μνήμη, που μου έκαναν τότε εντύπωση. Όπως προχωρούσε η λαοθάλασσα του συλλαλητηρίου, μεγαλοαστοί και προύχοντες κρεμούσαν στα μπαλκόνια και στα παράθυρα των σπιτιών τους κόκκινες κουβέρτες, κόκκινα σεντόνια και παπλώματα σαν σημεία ανα­γνώρισης, « ότι είμαστε και μεις δικοί σας», ή ότι «είμαστε με σας» και «μη μας πειράζετε». Ό ταν η λαοθάλασσα του συλλα­λητηρίου έφτασε κοντά στο εργοστάσιο Μακαρονοποιίας του Σκαρίμπα, επί της οδού Δημητριάδος, απέναντι από το τότε κα­φενείο «Τα Κύματα», ο εργοστασιάρχης Σκαρίμπας είχε κλει­δώσει τους εργάτες του εργοστασίου του μέσα για να μην πά­ρουν μέρος στο συλλαλητήριο. Τότε η μάζα του συλλαλητηρίου σπάζει τις πόρτες και τα παράθυρα του εργοστασίου και ελευθε­ρώνει τους εργάτες, οι οποίοι συνενώθηκαν κι αυτοί με όλον το λαό του συλλαλητηρίου. Το ίδιο περίπου συνέβη και στο εργο­στάσιο Ματσάγγου. Τότε ο ένας γιός του γέρου Ματσάγγου

36

αποπειραθηκε να τραβήξει πιστόλι για να χτυπήσει έναν διαδη- λ<οτή που πήγαινε να ανοίξει τις πόρτες του εργοστασίου για να βγουν οι εργάτες έξω και να πάρουν κι αυτοί μέρος στο συλλα­λητήριο. Αυτήν την κίνηση του γιού του γέρου Ματσάγγου την αντιλήφθηκε αστραπιαία ένας μουγγός καπνεργάτης, ο οποίος με μια δυνατή κίνηση χτυπά με τούβλο στο στήθος τον γιό του γέρο-Ματσάγγου και πέφτει χάμω. Αμέσως σπάζουν τις πόρτες οι διαδηλωτές του εργοστασίου και ελευθερώνουν τους εργάτες που κι αυτοί παίρνουν μέρος συνέχεια στο συλλαλητήριο. Την επαύριο θυμάμαι, γίνεται απόπειρα συγκρότησης καινούργιων συλλαλητηρίων. Χτυπούν όλες οι καμπάνες των εκκλησιών και καλούν το λαό να πάρει μέρος στο συλλαλητήριο. Οι καπνερ­γάτες ξεχύνονται στους δρόμους με τα σίδερα στα χέρια τους - τα σίδερα τα έχουν οι καπνεργάτες από τις κάσες των καπνών που δουλεύουν - για να πάρουν μέρος στο συλλαλητήριο. Η κυ­βέρνηση όμως από βραδύς στέλνει στρατό από την Λάρισα- ΑΟήνα και Θεσσαλονίκη και το πρωί χτυπούν το λαό. Τα απο­σπάσματα του στρατού, μαζί με την χωροφυλακή γυρίζουν όλη την ημέρα στους δρόμους και στις συνοικίες του Βόλου και όπου αναγνωρίσουν εργάτες τους πιάνουν σαν πρωταίτιους. Τ ’ αποσπάσματα ήρθαν και στη συνοικία μας, κοντά στο σπίτι μας, που είμασταν συγκεντρωμένοι διάφοροι εργάτες της συνοικίας «Ανάληψη». Μας ρώτησαν τι δουλιά κάνουμε. Κι εμείς τους απαντήσαμε ότι είμαστε μαραγκοί και ραφτάδες. Γίνονταν μαζι­κές συλλήψεις, τραυματισμοί και το συλληλητήριο ματαιώνε­ται.

Τα γεγονότα αυτά κρατούν δύο μέρες. Η αρχή της ιστορίας των γεγονότων αυτών του Βόλου, το 1921, έχει ως εξής: Τότε είχαν έρθει φορτηγά βαπόρια με στάρι για να ξεφορτώσουν, το σιτάρι που προορίζονταν για το ψωμί του λαού του Βόλου. Τα βαπόρια όμως, τότε δεν πλεύριζαν δίπλα στο μουράγιο - γιατί ήταν ρηχά τα νερά - αλλά στέκονταν μακριά. Η εκφόρτωση και η μεταφορά του σταριού απ’ τα βαπόρια στην παραλία του Βό­λου γίνονταν με μαούνες. Αυτός ο τρόπος της εκφόρτωσης είχε σαν αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί η ακρίβεια του ψωμιού, σε βά­ρος του λαού κατά μιά πεντάρα (5 λεφτά) στην οκά. Φυσικά αυτή την αύξηση του ψωμιού την καρπώνονταν οι μεγαλοαλευροβιο- μήχανοι. Αυτήν την αισχροκέρδεια των αλευροβιομήχανων την είδαν το Σωματείο των Φορτοεκφορτωτών και λιμενεργατών κι αμέσως την κατήγγειλαν στο Εργατικό Κέντρο του Βόλου και στο λαό της πόλης. Αυτή η καταγγελία αποτέλεσε την αιτία,

37

αφορμή, για να εκδηλωθεί ο λαός του Βόλου ενάντια στην ακρίβεια και ενάντια στη συνέχιση του πολέμου στη Μικρά Ασία.

Επί δύο μέρες ο λαός του Βόλου κυριαρχεί στην πόλη. Την δεύτερη μέρα γίνονται πολλές συλλήψεις και συγκρούσεις με­ταξύ λαού και στρατού. Στις συγκρούσεις τραυματίζονται 30 πε­ρίπου εργάτες. Προφυλακίστηκαν 20 στελέχη του εργατικού κέ­ντρου και της τοπικής κομματικής οργάνωσης σαν πρωταίτιοι των γεγονότων. Τους κρατούν 2 χρόνια περίπου υπόδικους και στο Κακουργοδικείο της Χαλκίδας που τους πήγαν να τους δι­κάσουν αθωώθηκαν.

Την εποχή εκείνη έκανα μια βδομάδα φυλακή για παράβα­ση αστυνομικής διαταγής. Στή φυλακή του Βόλου συνάντησα όλους εκείνους που είχαν πιάσει σαν υπεύθυνους του συλλαλη­τηρίου του Φλεβάρη 1921. Αυτοί ήταν: 1. Κώστας Θέος. 2. Βα­σίλης Κανάθας, σιδηροδρομικός. 3. Αβραάμ Μπεναρόγιας, τυ­πογράφος, εκτελεστικός της ΓΣΕΕ. 4. Αντώνης Σαρόγλου, βυρ- σοδεψεργάτης. 5. Βαγγέλης Σουλτάνης, καπνεργάτης. 6. Θόδω­ρος Ρηγανάς, καπνεργάτης. 7. Μήτσος Κοντορήγας καπνεργά­της. 8. Ραφαήλ, ράφτης. 9. Σταυράκης, τσιγαράς. 10. Κατσιρέ- λος, τσιγαράς. 11. Οι αδελφοί Σπύρος και Κώστας Φασούλας, καπνεργάτες. 12. Γάτσος, καπνεργάτης κι άλλοι. Τις μέρες εκείνες άκουσα για πρώτη φορά μαθήματα συνδικαλιστικά κι άλλα από τους συντρόφους κρατούμενους και μ’ ενθουσίασαν.

Εκείνη την εποχή συνέβη και το εξής γεγονός στη φυλακή του Βόλου. Στο διαμέρισμα που λέγονταν (Εφήβειο, Πολιτικό) κρεμάστηκε απ’ την πόρτα του διαμερίσματος και αυτοκτόνησε ο κρατούμενος Σταυράκης, στέλεχος του συνδικαλιστικού κι­νήματος του Βόλου. Η αυτοκτονία του Σταυράκη προήλθε από μεγάλη μελαγχολία που τον κυρίευσε, γιατί θεωρούσε τον εαυτό του σαν υπεύθυνο των γεγονότων του Βόλου και την φυλάκιση τόσων στελεχών. Φυσικά, η αυτοκτονία αυτή του Σταυράκη οφείλονταν από μια υπερβολική αισθηματολογία του, χωρίς να στηρίζεται σε βαθειά αιτία και εξήγηση αυτών των γεγονότων που τα προκάλεσαν οι προύχοντες εκμεταλλευτές και η αντί­δραση του Βόλού».

Για το χτύπημα της πανεργατικής απεργίας του Βόλου, η κυβέρνηση στέλνει στρατεύματα και τα ρίχνει ενάντια στους ερ­γαζόμενους. Συλλαμβάνονται 300 εργάτες. Απ’ αυτούς κρατούν­ται 34. Ανάμεσά τους και ο Αποστολίδης, ο Μπεναρόγιας κ.ά., που μένουν δύο χρόνια στη φυλακή με την κατηγορία της «ε-

σχάτης προδοσίας».23Η ένταση της κυβερνητικής τρομοκρατίας δημιουργούσε

πρόσθετες δυσκολίες στο Κόμμα και στο κίνημα της νεολαίας. Κάτω από το βάρος των δυσκολιών αυτών στην καθοδήγηση του ΣΕΚΕ(Κ) επικράτησαν δεξιές οππορτουνιστικές αντιλήψεις που εκφράστηκαν στις αποφάσεις της Α ' Πανελλαδικής Συν­διάσκεψης του ΣΕΚΕ(Κ) το Φλεβάρη του 1922, όπου υιοθετήθη­κε η πολιτική της «μακράς νομίμου υπάρξεως». Ομάδα ηγετικών στελεχών του κόμματος, ενώ επικαλούνταν σωστούς καταρχήν συλλογισμούς για την ανάγκη να μην ξεπερνά, με κίνδυνο από­σπασης, η επαναστατικότητα του Κόμματος το επίπεδο της επα- ναστατικότητας των μαζών και το Κόμμα να προσαρμόζει την πολιτική του στην ελληνική πραγματικότητα, ωστόσο υπερτι­μώντας τις δυσκολίες κατέληξαν στην οπορτουνιστική-λεγκα- λιστική άποψη πως «το Κόμμα διατρέχον ακόμη περίοδον ορ- γανώσεως και προπαγάνδας, έχει ανάγκην μακράς νομίμου υπάρξεως»24.

Η παραπάνω θέση αποτελούσε θεωρητικό ολίσθημα στο λεγκαλισμό, που σήμαινε πρακτικά, παραίτηση από την επανα­στατική πάλη.

Οι δεξιές αυτές απόψεις που συνάντησαν την αντίθεση της μεγάλης πλειοψηφίας των μελών, στελεχών και οργανώσεων του Κόμματος, είχαν την επίδρασή τους και στο κίνημα της νεο­λαίας. Ορισμένοι νέοι, θέλοντας να χτυπήσουν τις δεξιές οππορ- τουνιστικές απόψεις, προχώρησαν σε μια σειρά επιζήμιες, για το σοσιαλιστικό κίνημα της νεολαίας και γενικότερα, ενέρ­γειες, που αποσκοπούσαν στην απόσπαση της νεολαίας από την επιρροή του κόμματος, στην ανεξαρτητοποίησή της.

Μια ομάδα μελών της Αθήνας το Μάη του 1921 αποχώρησε απ’ την ΟΣΕΝΕ και συγκρότησε την «Ανεξάρτητη Κομμουνι­στική Νεολαία Αθηνών (ΑΚΝΑ). Η ΑΚΝΑ υποστήριζε ότι η νεολαία δεν πρέπει να συνδέεται καθοδηγητικά με το κόμμα για­τί τούτο εμποδίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη της οργάνωσης, μια και τα προβλήματα των νέων είναι ιδιόμορφα και οι νέοι κομμουνιστές θα έπρεπε να βρίσκουν μόνοι το δρόμο τους. Με προκήρυξή της, μάλιστα, στο «Ριζοσπάστη», επιδίωξε τη διαίρεση της νεολαίας και την απόσπασή της από το Κόμμα, με το πρόσχημα της «ανεξαρτησίας των νέων». Η ΚΕ του ΣΕ­ΚΕ με ανακοινωθέν της στις 18 Μάη 1921 καταδίκασε τις επι­ζήμιες - τόσο για το κόμμα, άλλο τόσο και για το κίνημα της νεολαίας - τάσεις «ανεξαρτησίας», έκανε σοβαρή κριτική στο

39

«Ριζοσπάστη», ο οποίος «δια να μην μαράνει τον ζήλον των νέων», δημοσίευσε προκήρυξη «οργανώσεως ξένης προς το Κόμμα προτρέπουσα τας οργανώσεις των νεολαιών να αποσκιρ- τήσουν από τον οργανισμό του κόμματος». Το ανακοινωθέν ξε­καθάριζε, με βάση τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς και της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων, τις σχέσεις του κόμματος με τις νεολαίες, τονίζοντας ότι: Το ζήτημα των σχέ­σεων Κομμουνιστικής Νεολαίας και Κομμουνιστικού Κόμμα­τος έχει ήδη λυθή από την Κομμουνιστική Διεθ\ή της Μόσχας και από την Κομμουνιστική Διεθνή των Νέων. «Το καταστατι­κόν της Διεθνούς που εψηφίσθη στο Β' Συνέδριον της Μόσχας ορίζει (άρθρο 15): Η Διεθνής Ένωσις της Κομμουνιστικής Νεο­λαίας είναι υποταγμένη στην Κομμουνιστική Διεθνή και την Εκτελεστική της Επιτροπή. Οι οργανωτικές σχέσεις μεταξύ της Ενώσεως της Νεολαίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος κά­θε χώρας, βασίζονται επάνω στην ίδια αρχή.

Αφ' ετέρου η Διεθνής των Νέων εις ειδικήν εγκύκλιόν της δημοσιευμένη εις το επίσημον όργανόν της («Γιούγκεντ Ιν- τερνατσιονάλ», Οκτώβριος 1920, σελ. 29) επεξηγεί το σχετικόν άρθρον του καταστατικού της ως εξής: Αι σχέσεις μεταξύ κομ­μουνιστικού κόμματος και κομμουνιστικής νεολαίας λαμβά­νουν διαφόρους μορφάς εις κάθε χώραν, αναλόγως των διαφό­ρων περιστάσεων και των διαφόρων καταστάσεων των κομμά­των. Εις τας χώρας εις τας οποίας δεν έχει ιδρυθεί ακόμη Κομ­μουνιστικό Κόμμα και αι οργανώσεις των νέων τώρα μόλις απο­χωρίζονται τα σοσιαλπατριωτικά και τα κεντριστικά κόμματα ισχύει η αρχή της απολύτου πολιτικής και οργανωτικής ανε­ξαρτησίας του κινήματος νεολαιών και στην περίπτωση αυτήν η αρχή αυτή είναι αντικειμενικώς επαναστατική . Η αρχή αυτή της ανεξαρτησίας είναι εσφαλμένη δια τας χώρας όπου υπάρ­χουν ήδη Κομμουνιστικά Κόμματα και όπου η αρχή της απο­λύτου ανεξαρτησίας ημπορεί να εκμεταλλευτεί από τους σο- σιαλπατριώτες και τους κεντριστάς»25.

Το ξεκαθάρισμα αυτό από την ΚΕ του ΣΕΚΕ των σχέσεων του κόμματος με τις νεολαίες, βοήθησε στο ξεπέρασμα των επι­κίνδυνων τάσεων «ανεξαρτητοποίησης» και στην αποκατάστα­ση στενότερων δεσμών κόμματος και νεολαίας. Στο μεταξύ άρ­χισαν σοβαρές προσπάθειες για την ενοποίηση όλων των κομ­μουνιστικών νεολαιών σε Ομοσπονδία.

Ας σημειωθεί ότι η κίνηση για «ανεξαρτητοποίηση» της νεολαίας δεν οφειλόταν μόνο σε συγχύσεις γύρω από τα οργα­

40

νωτικά ζητήματα, αλλά σε πολύ γενικότερες διαφορές ιδεολογι­κού χαρακτήρα, γιατί, ναι μεν η ΑΚΝΑ δεν είχε συνέχεια, αλλά πολλά μέλη της προσχώρησαν στην «Κομμουνιστική Ένωση» του Πειραιά (Ευαγ. Παπαναστασίου), που έβγαζε την εφημερίδα «Κομμουνιστικό Βήμα», ενώ από την ίδια κίνηση τροφοδοτή­θηκε αργότερα η οργάνωση του «Αρχείου Μαρξισμού».

Η τυχοδιωκτική Μικρασιατική εκστρατεία του 1919-1922 τέλειωσε, όπως είναι γνακττό, με πρωτοφανή καταστροφή. Πά­νω από 50.000 ήταν οι νεκροί, 75.000 οι τραυματίες του σχεδόν τετράχρονου αυτού πολέμου, δεκάδες χιλιάδες οι θανατωμένοι από τον πληθυσμό της Μικρασίας. Ενάμισυ περίπου εκατομμύ­ριο Έλληνες της Μ. Ασίας υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να έλθουν πρόσφυγες στην Ελλάδα. Ανυπολόγιστες ήταν οι απώλειες σε υλικό πλούτο. Ό λα αυτά είχαν σαν αποτέ­λεσμα την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των λαϊκών μαζών.

Με την κατάρρευση του μετώπου, με το κύμα της προσφυ­γιάς και την επιστροφή των πολεμιστών στην Ελλάδα ξέσπασε βαθειά πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Τμήματα του στρατού στασίασαν. Ζητούσαν την τιμωρία των υπευθύνων. Στην Ραιδεστό της Θράκης και σε ορισμένα μέρη της Μικράς Ασίας, μονάδες του στρατού συγκρότησαν σποραδικά ένα είδος συμβουλίου των φαντάρων.

Μέσα σ ’ αυτήν την εκρηκτική κατάσταση, βενιζελικοί αν- τιμοναρχικοί αξιωματικοί με επικεφαλής τον Ν. Πλαστήρα και τον Στ. Γονατά, πραγματοποίησαν κίνημα που ονομάστηκε, λα­θεμένα βέβαια, «επανάσταση του 1922».

Η λεγόμενη αυτή «επανάσταση», παρά τα μέτρα που πήρε στην αρχή: Τουφεκισμός του πρωθυπουργού Δ. Γούναρη, τεσ­σάρων υπουργών και του αρχιστρατήγου, το διώξιμο του βασι­λιά Γεωργίου Β', προκήρυξη εκλογών Συνταχτικής Συνέλευ­σης, απαλλοτρίωση τσιφλικιών κάτω από την πίεση των αγρο­τών, εισαγωγή νέου ημερολογίου κ.ά., δεν μπόρεσε να λύσει τα προβλήματα και να βγάλει τη χώρα απ’ την σοβαρή κρίση. Δεν προχώρησε σε ουσιαστικές δημοκρατικές μεταρυθμίσεις , κτύ- πησε το κίνημα της αγροτιάς για γη και περιόρισε τις δημοκρα­τικές ελευθερίες.

Στο μεταξύ, λόγω της πτώσης του ξένου νομίσματος, οι με­γάλες και μικρές βιομηχανικές επιχειρήσεις, όλες οι κεφαλαιο- κρατικές-κερδοσκοπικές εταιρίες και οι κυριότεροι εμπορικοί οίκοι βρήκαν ευκαιρία να κερδίσουν αμύθητα ποσά, αγοράζον­

τας τις πρώτες ύλες σε πολύ χαμηλές τιμές και πουλώντας τα προϊόντα τους σε τιμές υπερβολικές. Την ίδια περίοδο ο τιμά­ριθμος της ζωής ανέβαινε συνέχεια και τα εργατικά ημερομί­σθια που ήταν εξευτελιστικά, έχαναν την αγοραστική τους δύ­ναμη. Και σαν να μην έφτανε αυτό οι μεγάλοι βιομήχανοι και έ­μποροι, επιδιώκοντας να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τα άνο­μα κέρδη τους, προχώρησαν στη μείωση των ημερομισθίων των εργατών, κόβοντας έτσι το ψωμί τους.

Το μεγάλο κεφάλαιο προσπάθησε να βγει από την κρίση του, φορτώνοντας όλα τα βάρη στις πλάτες της εργατιάς και του εργαζόμενου λαού.

Την εποχή εκείνη, μέσα στις συνθήκες κρίσης του αστικο- τσιφλικάδικου καθεστώτος, συνεχίσθηκε η επαναστατική άνοδος του εργατικού κινήματος, που είχε αρχίσει κάτω από την επί­δραση της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης και συνέβη- σαν επαναστατικά γεγονότα σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης. Το επαναστατικό κίνημα της νεολαίας περνάει σε ανώτερο στά­διο. Μπαίνει στην ευθεία για τη δημιουργία της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ).

Πριν όμως αναφερθούμε στο ιστορικό ίδρυσης της ΟΚΝΕ, ας δούμε ποιά ήταν η κατάσταση της εργατικής νεολαίας στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας.

Η κατάσταση της εργατικής νεολαίας

Η δημιουργία βιομηχανίας στη χώρα μας στα τέλη του πε­ρασμένου αιώνα και η ανάπτυξη της κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας, μεγάλωσαν σημαντικά το ρόλο του νέου και της γυναίκας μέσα στην παραγωγή.

Η δουλειά των νέων χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν πλατιά στη μικρή χειροτεχνία και στην πιο παλιά βιομηχανία της χώ­ρας μας, την καπνοβιομηχανία. Οι καινούργιοι κλάδοι παραγω­γής και κυρίως η υφαντουργία και η οικοδομική, βασίστηκαν πλατιά πάνω στη νεανική εργασία.

Οι κλάδοι που χρησιμοποιούσαν σε μεγάλη κλίμακα εργα­σία των νέων και παιδιών στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας ήταν: α. Η καπνοβιομηχανία, που απασχολούσε τα 20% των νέων εργατών, β. Η υφαντουργία, γ. Ο επισιτισμός, δ. Η οικοδο­μική και ξυλουργική, ε. Η βιομηχανία επεξεργασίας δέρματος, στ. Η μηχανουργική. ζ. Η τυπογραφία και η βιομηχανία χάρτου

42

γενικά. Εκτός απ’ αυτούς τους κλάδους, που ήταν και οι κυριότε- ροι πολλοί νέοι εργάζονταν και στα εργοστάσια Τούβλων και Τσιμέντων, στα Χρωμικά παρασκευάσματα, στην Υαλουργία, στη Συγκοινωνία και Φωτισμό, στα μεταλλεία, στην Οδοποιία και στους αγρούς (μεροκαματιάρηδες).

Η απογραφή του 192026 σε σύνολο 103.777 εργατών, μας δί­νει 26.171 νέους και νέες μέχρι 18 χρονών. Απ’ αυτούς οι 17.225 είναι νέοι και οι 8.946 νέες. Στους αριθμούς αυτούς δεν υπολογί­ζονται οι υπάλληλοι τόσο των εργοστασίων, όσο και γενικά. Με βάση αυτά τα στοιχεία στους 100 εργάτες τα 26,22% ήταν νέοι και νέες μέχρι 18 χρονών.

Το ποσοστό αυτό κυμαίνονταν κατά κλάδους και κατά περι­φέρειες. Στους καπνεργάτες π.χ., το ποσοστό των νέων έφτανε μέχρι τα 60%. Το ίδιο και στους υφαντουργούς. Το ποσοστό των νέων εργατών στη Θεσσαλονίκη ήταν πολύ ανώτερο του ποσο­στού της Αθήνας, ενώ στη Καβάλα και την Ξάνθη ήταν ανώτερο και από το ποσοστό της Θεσσαλονίκης.

Η στατιστική του 1920 χώριζε τις επιχειρήσεις σε τρεις κα­τηγορίες: πρώτη κατηγορία από 1-5 εργάτες, δεύτερη κατηγορία από 6-25 και τρίτη κατηγορία πάνω από 25 εργάτες.

Μ’ αυτή τη βάση οι 26.171 νέοι του 1920 κατανέμονταν: Στην πρώτη κατηγορία το 44% του συνόλου των νέων, στη δεύ­τερη το 23,1% και στη τρίτη το 32,9%.

Από τα παραπάνω ποσοστά προκύπτει, ότι μεγαλύτερος αριθμός νέων εργατών εργάζονταν στις μικρές και μεγάλες επι­χειρήσεις και λιγότεροι στις μεσαίες. Το δε ποσοστό των νέων κατά κατηγορία σε σχέση με τους μεγάλους, ήταν: Στην πρώτη κατηγορία 26,3% ήταν νέοι, στη δεύτερη 27,4% και στην τρίτη 22,6%.

Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων εργάζον­ταν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, κάνει δυσκολότερη τη δουλιά για την οργάνωση τους στα συνδικάτα και στις πολιτικές οργανώσεις.

Οι συνθήκες εργασίας των νέων ήταν πραγματικά άθλιες. Το μεροκάματό τους άρχιζε από 2-5 δραχμές και έφτανε μέχρι 15. Στα υφαντουργεία ο μέσος όρος του μεροκάματου δεν ξεπερ- νούσε τις 15 δραχμές. Το ίδιο και στα μηχανουργεία. Στους άλ­λους κλάδους το μεροκάματο κυμαίνονταν από 10-30 δραχμές. Οι μαθητευόμενοι νέοι δεν παίρναν τίποτα ή παίρνανε ένα μηδα­μινό ποσό 10 δρχ. τη βδομάδα.

Η διαφορά μεταξύ μεροκαμάτων νέων και ενηλίκων ήταν

πολύ μεγάλη, συχνά η αναλογία ήταν 1 προς 4.Στην ταπητουργία-υφαντουργία,στα τούβλα, στα μηχα­

νουργεία, στα τσιγάρα, στη βιομηχανία χάρτου κλπ. η χρησιμο­ποίηση παιδιών κάτων των 14 χρονών ήταν συνηθισμένο φαι­νόμενο, παρά την απαγόρευση του νόμου. Χιλιάδες νέοι και νέες, αλλά και παιδιά, παρά την απαγόρευση του νόμου, χρησι­μοποιούνταν πλατιά στις ανθυγιεινές εργασίες όπως: Στην κα­πνοβιομηχανία, στα τσιμέντα, στις χημικές εργασίες και υα­λουργεία, στα μεταλλεία κ.ά.

Στους περισσότερους κλάδους (εκτός τους καπνεργάτες, τους σιδηροδρομικούς και τους εργάτες ηλεκτρισμού, που δού­λευαν οχτάωρο), εργάζονταν 9, 10, 11 και 12 ώρες την ημέρα. Στη δε υφαντουργία και σε άλλες μικρές επιχειρήσεις υπήρχαν περιπτώσεις και 15 ώρες δουλιάς.

Η έλλειψη προφυλακτικών εξαρτημάτων στις μηχανές, η χρησιμοποίηση παιδιών (χρησιμοποιούσαν και παιδιά 5 χρο­νών), οι βάρβαρες μέθοδοι καταναγκασμού (ξύλο, απειλές κλπ.) για την ένταση της δουλιάς και η υπερκόπωση, είχαν σαν συνέ­πειες να μεγαλώνει ο αριθμός των ατυχημάτων. Και η μόνη απο­ζημίωση για το νέο εργάτη που ακρωτηριάζονταν, ήταν να διω­χτεί κλωτσηδόν από το εργοστάσιο. Τα δικαστήρια πολύ σπάνια ψήφιζαν αποζημιώσεις, και στις περιπτώσεις αυτές, οι αποζημιώσεις ήταν μηδαμινές.27

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και τον ερχομό στην Ελλάδα ενάμισυ περίπου εκατομμυρίου προσφύγων, η εργατική τάξη αριθμητικά μεγαλώνει σημαντικά. Δεκάδες χιλιάδες νέοι και νέες μπαίνουν στην παραγωγή. Οι συνθήκες εργασίας εξα­κολουθούν να είναι ίδιες και χειρότερες. Εντείνεται η εκμετάλ­λευση.

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. Γιώργου Δ. Κατσούλη: «Ιστορία του ΚΚΕ», τόμος Α' 1918-1922, σ. 42- 43.

2. «Χρονικό Αγώνων και θυσιών του ΚΚΕ», τόμος Α' 1918-1945. Δεύτερη Έκδοση, σ. 14-16.

3. Στο ίδιο, σ. 16-17.4. Β. I. Λένιν. Άπαντα, έκδοση 5η, τόμος 4ος, σ. 250.5. Αντώνη Λιάκου: «Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονί­

κης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία», Θεσσαλονίκη 1985, σ. 35.

6. Σταύρου Ζορμπαλά: «Σημαία του λαού», Π.Λ.Ε. 1966, σ. 35.7. Εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ», 19 Ιουνίου 1982.8. Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Πρακτικά), σ. 23.9. Στο ίδιο, σ. 23-24.

10. Στο ίδιο, σ. 133.11. Στο ίδιο, σ. 136-137.12. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924», τόμος Α', σ. 31.13. Στο ίδιο, σ. 62.14. Ορφέα Πετράνου: «Κομμουνιστική Επιθεώρηση». 1974, τεύχος 11ο, σ.

108.15. Λεθ Γκούρβιτς: «Ωρίων Αλεξάκης», Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»,

1979, σ. 98.16. «Το ΚΚΕ από το 1918 έως το 1931», τόμος Α «Το ΚΚΕ από το 1918 έως

το 1926, Αθήνα 1947», σ. 16.17. Στο ίδιο, σ. 25.18. Στο ίδιο, σ. 30.19. Στο ίδιο, σ. 34.20. Εφημερίδα «ΝΕΑ ΖΩΗ» Όργανο του Συλλόγου των Ελλήνων Πολιτι­

κών Προσφύγων στη Σ.Δ. Ρουμανίας, 1 Δεκέμβρη 1972.21. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924», τόμος Α', σ. 121-122.22. Εφημερίδα «ΝΕΑ ΖΩΗ». Όργανο του Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών

Προσφύγων στη Σ.Δ. Ρουμανίας, 1 Δεκέμβρη 1972.23. «Χρονικό αγώνων και θυσιών του ΚΚΕ», τόμος Α' 1918-1945, Δεύτερη

έκδοση, σ. 30.24. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924», τόμος Α', σ. 213.25. Στο ίδιο, σ. 199-200.26. Απογραφή των Βιοτεχνικών και Βιομηχανικών Επιχειρήσεων κατά την

18ην Δεκεμβρίου 1920. Εν Αθήναις, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, 1926.

27. Τα στοιχεία για την κατάσταση της εργατικής νεολαίας πάρθηκαν από τη «Βιβλιοθήκη του Νέου Λενινιστή», αριθμός τεύχους 14-15, Αθήνα 1928, σ. 5-9.

45

Δημο

σθέν

ης

Λιγδ

όπου

λος.

Ιδ

ρυτή

ς της

Σο

- Χρ

ηστό

ς Μ

αλτέ

ζος,

γρ

αμμα

τέας

της

Ο

ΚΝ

Ε.

σιαλ

ιστι

κής

νεολ

αίας

Αθ

ήνας

(1

916)

. Εν

ας

Τον

δολο

φόνη

σε

η Μ

εταξ

ική

δικτ

ατορ

ία

από

τους

ιδ

ρυτέ

ς του

Σο

σιαλ

ιστικ

ού

Εργ

ατι-

στις

φυλα

κές

της

Κέρκ

υρας

το

Νοέ

μβρη

κο

ύ Κό

μματ

ος Ε

λλάδ

ας.

του

1938

.

ΚΙ ΦΛΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΑΙ ΙΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (Νοέμβρης 1922) ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2ο ΣΥΝΈΔΡΙΟ ΤΗΣ ΟΚΝΕ (Μάρτης 1924)

Με την επιστροφή μεγάλου αριθμού παλιών και νέων επα­ναστατών από το μέτωπο και την πληθώρα των προβλημάτων που δημιούργησε στη χώρα η Μικρασιατική καταστροφή το επαναστατικό κίνημα της νεολαίας σημειώνει σημαντική άνο­δο. Από το στάδιο των σποραδικών τοπικών και μεμονωμένων οργανώσεων, η δράση των οποίων είχε ένα αιρετικό επαναστα- τικοφιλολογικό χρωματισμό και όπου ο αναρχοεξτρεμισμός και ο δεξιός οπορτουνισμός συναγωνίζονταν μεταξύ τους, περ­νάει στο στάδιο της δημιουργίας μιας ενιαίας σε εθνική κλίμακα Ομοσπονδίας, στηριγμένη στις αρχές του επιστημονικού σο­σιαλισμού.

Στις διεργασίες για την δημιουργία της Ομοσπονδίας Κομ­μουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΚΝΕ), σοβαρό ρόλο έπαιξε το δεκαπενθήμερο περιοδικό των νέων «Η Νεολαία», που άρχισε να εκδίδεται από τον Αύγουστο του 1922.

Στον αριθ. 1 τεύχος της «Νεολαίας» με ημερομηνία 1 Αυ­γούστου 1922, αντί προγράμματος και κάτω από τον τίτλο: «Ε­μπρός, στον αγώνα», διαβάζουμε: «Η Νεολαία! Τι παράξενη λέ­ξη θα πουν πολλοί. Όμως εδώ, σ ’ αυτή τη θέση, στις πρώτες γραμμές του πρώτου μας φύλλου, μπορούμε να το διακηρύξουμε: δεν είναι ούτε παράξενη, ούτε μόνο λέξη.

Εκείνοι που επέρασαν πια τα χρόνια τους και τα αισθήματά τους, που στα λυγισμένα γόνατά τους καρφώθηκε για πάντα το καρφί της συντηρητικής ακινησίας, μπορούν να παραξενευ­τούν. Εμείς όμως, οι νέοι, που η ύπαρξή μας φανερώνεται ακόμα

47

σαν ένα όμορφο και επίμονο ερωτηματικό, δεν θα ζητήσουμε να βρούμε την απάντησή του στον άλλο, στον πιο ψηλό εκείνο ου­ρανό, όπου μόνο η νεανική μας τόλμη μπορεί να φτάσει; Θα γο­νατίσουμε λοιπόν κι εμείς μπροστά στον Ά δικο Νόμο και θα μας φανεί παράξενο εκείνο που ίσα-ίσα μας δίνει τη δύναμη να τον νικήσουμε, να τον σαρώσουμε τον Ά δικο αυτό Νόμο της ακινησίας;

Όχι! Γιατί η Νεολαία, που την αποτελούμε όλοι εμείς οι Νέοι και οι Νέες, τα αισθήματά μας, οι πόθοι μας και τα δικαιώ- ματά μας, δεν είναι μόνο μια λέξη. Είναι μια δύναμη, ένας αγώ­νας. Μια δύναμη ακατανίκητη - η δύναμη της προόδου - που έχει υποχρέωση ιστορική να νικήση σ’ ένα μεγάλο και ευγενι­κόν αγώνα - τον αγώνα της υπόδουλης ανθρωπότητας.

Βρισκόμαστε σήμερα, τέσσερα χρόνια ύστερα από τον παγ­κόσμιο φρικιαστικό πόλεμο, σε μια εποχή βαθειάς κοινωνικής κρίσεως. Αλλάζουν οι κοινωνίες και τα αισθήματα. Ο πόλεμος γίνεται τώρα σε άλλο πεδίο, αλλά είναι εξίσου παγκόσμιος και λυσσασμένος. Πολεμούν οι δυνάμεις του Παρελθόντος με τις προσπάθειες του Μέλλοντος που η καμπάνα της Ιστορίας εσή- μανε την ώρα της νίκης των.

Στην πάλη αυτή πρέπει κι εμείς να διαλέξουμε τους συμμά­χους μας και τους εχθρούς μας. Είμαστε Νέοι - θα πάμε μαζί με. τη δύναμη του Μέλλοντος.

Και όπως ήταν παγκόσμια και γενική η καταστροφή, είναι γενική και παγκόσμια και η προσπάθεια της νέας δημιουργίας. Στο στρατόπεδό μας - το στρατόπεδο του Μέλλοντος - θα βρε­θούν στο πλευρό μας και θα μας δόσουν το χέρι αδελφικά, οι Νέοι όλων των άλλων χωρών, με τους οποίους ίσως είχαμε βρε­θεί αντιμέτωποι στο πεδίο της μάχης με τη μπαγιονέτα στο χέρι.

Στις άλλες χώρες, αλήθεια, οι Νέοι βρίσκονται σε καλύτερη θέση από μας. Είναι ενωμένοι, οργανωμένοι, έχουν βρει το σκο­πό για τον οποίο αγωνίζονται, αλλά περιμένουν κι εμάς. Είμα­στε πολύ πίσω, η οργάνωσή μας πολύ αδύνατη ή ανύπαρκτη, τα ιδανικά μας πολλές φορές είναι χυδαία και ταπεινά. Αλλά θα μπορέσουμε να φτάσουμε τους άλλους, γιατί πρέπει, γιατί μπο­ρούμε να τους φτάσουμε.

Θα χρειαστεί γ ι’ αυτό να μεταχειριστούμε όλη τη νεανική δύναμή μας, να πολεμήσουμε τα εμπόδια, να πηδήσουμε τόσες παλιές προλήψεις, κι ακόμα ν’αφήσουμε πολλούς δικούς μας στο δρόμο. Αυτοί θα είναι θύματα του ευγενικού μας αγώνος.

48

Νέοι και Νέες!Στον αγώνα αυτό σας καλούμε εμείς πρώτοι. Το περιοδικό

μας, έστω και δεκαπενθήμερο στην αρχή, θα προσπαθήσει να γίνη ο πυρσός που θα φωτίζη το δρόμο σας, να εξυψώση την Ελ­ληνική Νεολαία στο ύψος της αποστολής της.

Το έργο που αναλαμβάνουμε - το ομολογούμε - είναι πολύ δύσκολο και ίσως να μην μπορέσουμε ολότελα να το εκπληρώ­σουμε. Αλλά και μόνο μια σπίθα αν κατορθώσουμε να ρίξουμε στο πυκνό σκοτάδι που μας σκεπάζει, μόνο την αγάπη για κά­ποιο ανώτερο ιδανικό αν σταθούμε ικανοί να εμπνεύσουμε στους νέους του τόπου μας, η προσπάθειά μας, θα έχουμε την βε­βαιότητα, πως δεν πήγε χαμένη».

Το ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ

Οπως ήδη αναφέραμε από το 1919 ακόμα, σειρά σοσιαλι­στικές νεολαίες είχαν μετατραπεί σε κομμουνιστικές νεολαίες, αποτελούσαν ομίλους μέσα στα τμήματα του κόμματος και δρούσαν κάτω από την καθοδήγησή του.

Η Κεντρική Επιτροπή της ΟΣΕΝΕ που είχε εκλεγεί από την Λ' Συνδιάσκεψη (μέσα του 1920) είχε μετατραπεί στην ουσία σε ΚΕ της Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας Νέων. Μια σειρά όμως πολιτικοϊδεολογικά και οργανωτικά ζητήματα που αντιμετώπι­ζε το κίνημα της νεολαίας, πολλά από τα οποία συνδέονταν με την κατάσταση που επικρατούσε στο κόμμα, φρενάρανε, κάπως, τη σύγκληση του Συνέδριου. Τελικά, η ΚΕ της Ομοσπονδίας στη συνεδρίασή της στις 15 Οκτώβρη 1922 αποφάσισε τη σύ­γκληση του 1ου Συνεδρίου των Νεολαιών για τις 15 του Νοέμ­βρη 1922.

Παραθέτουμε σε συνέχεια τη σχετική ανακοίνωση της ΚΕ της ΟΚΝΕ, όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η Νεολαία», έτος Α ', αριθ. 7, της 1ης Νοεμβρίου 1922: «Η ΚΕ τηςΟμοσπον- δίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας, συζητήσασα επί της καταστάσεως των Νεολαιών και λαβούσα υπ’ όψιν της ότι η διαμορφωθείσα κατάστασις μας παρέχει περισσότερον από κάθε άλλην φοράν την ευκαιρίαν να συγκαλέσωμεν το Συ- νέδριον των Νεολαιών, απεφάσισε κατά την τελευταίαν συνε- δρίασίν της την σύγκλησιν του Α ' Συνεδρίου της Ομοσπονδίας την ΐ5ην Νοεμβρίου εις την Θεσσαλονίκην.

Η ημερησία διάταξις κατηρτίσθη ως εξής:1. Λογοδοσία της ΠΚΕ α) Διοικητική, θ) Ταμειακή.2. Εκθέσεις των Νεολαιών.3. Λογοδοσία των αντιπροσώπων εις το εξωτερικόν.4. Ζητήματα οργανώσεως α) Καταστατικόν της Ομοσπονδίας,

β) Κανονισμός των Νεολαιών, γ) Περιοδικόν της Ομοσπον­δίας. δ) Οργάνωσις της εργατικής νεολαίας, ε) Οικονομικά της Ομοσπονδίας.

5. Έδρα της Ομοσπονδίας.6. Σχέσεις με την Διεθνή και την Βαλκανική Ομοσπονδία της

Κομμουνιστικής Νεολαίας.7. Σχέσεις μετά του Κόμματος.8. Η οικονομική κατάστασις της Εργατικής Νεολαίας.9. Διάφορα.

Εις το Συνέδριο θα συμμετάσχουν αι Κομμουνιστικοί Νεο­λαίοι Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αθηνών, Πειραιώς, Δράμας, Χαλκίδος, Αγρίνιου, Βόλου, Ιωαννίνων, Πατρών, Καλαμπάκας, Καρδίτσης, Κέρκυρας και Λαρίσης.

ΔΓ ιδιαιτέρας εγκυκλίου η ΚΕ της Ομοσπονδίας των Νεο­λαιών θα εξηγήση τους λόγους που επιβάλλουν τηνσύγκλησιν Συνεδρίου και θα δώση όλας τας αναγκαίας οδηγίας στας Νεο­λαίας.

Αι Νεολαίαι που δεν προσκαλούνται εις το Συνέδριον πα- ρακαλούνται ν’ απευθυνθούν προς την Ομοσπονδίαν των Νεο­λαιών στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, Φράγγων 11.

Εν Θεσσαλονίκη τη 15/10/1922Δια την ΚΕ της Ομοσπονδίας ΝεολαιώνΟ Γεν. Γραμματεύς Ζ. Βεντούρα».Στο μεταξύ, 5 μέρες αργότερα, στις 20-31 του Οκτώβρη (2-13

του Νοέμβρη) 1922 συνέρχεται το Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕ- ΚΕ(Κ).

Η Ομοσπονδία των Κομμουνιστικών Νεολαιών αντιπροσω­πεύεται, για πρώτη φορά, με δικαίωμα ψήφου, απο τον Ζακ Βεν­τούρα.

Σε στιγμές αποφασιστικής σημασίας για το λαϊκό κίνημα, στο Συνέδριο, κορυφώνονται οι αντιθέσεις μεταξύ του «δεξιού» και του «αριστερού» οππορτουνισμού.

Οι Γ. Γεωργιάδης, Αβραάμ Μπεναρόγιας, Αρ. Αρβανίτης και Ν.Δημητράτος από την μια, υπερασπίζονται την θέση «της μα­κράς νομίμου υπάρξεως» που είχε διατυπωθεί στη Συνδιάσκεψη

50

ιου Φλεβάρη, οι Ν.Σαργολόγος, Ε.Σταυρίδης, Ε.Παπαναστα­σίου και Π.Αγγελής από την άλλη, προβάλλουν τα «επαναστα- ιικά» συνθήματα: «έξω οι διανοούμενοι», «ήρθε η ώρα της προ­λεταριακής επανάστασης».

Μετά από οξύτατες συζητήσεις το Έκτακτο Συνέδριο δέ­χθηκε «να παραμείνουν αι αποφάσεις του Β' Συνεδρίου και της συνδιασκέψεως του Φεβρουάριου ως προσωρινή βάσις της ίϊράσεως του Κόμματος»1 μέχρι την σύγκληση του 3ου τακτικού Συνεδρίου του.

Ο αντιπρόσωπος της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών Ζακ Βεντούρα, κατά τη λήξη των εργασιών του Έ ­κτακτου Συνεδρίου, δήλωσε:«Η Ομοσπονδία των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας, η οποία δια δευτέραν φοράν λαμβάνει μέρος εις Συνέδριον του Κόμματος, αισθάνεται την ανάγκην, προ του τερματισμού των εργασιών του Συνεδρίου, να δηλώση ότι κηρύσσεται πλήρίος αλληλέγγυος με τας αποφάσεις, αίτινες εληφθησαν υπό του Λνωτάτου Σώματος του Κόμματος.

Ως αδιάσπαστον τμήμα του Κόμματος η Ομοσπονδία των Κομμουνιστικών Νεολαιών θα βοηθήση με όλας της τας δυνά­μεις το Κόμμα εις την εφαρμογήν των αποφάσεων, αίτινες ελή- ψΟησαν υπό του παρόντος Συνεδρίου και θα συντείνει εν τω μέ- τρω των δυνάμεών της εις την δημιουργίαν ενός πραγματικού, Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίον αύτη έχει την ακράδα- ντον πεποίθησιν θα είναι έργον του 3ου Συνεδρίου.

Έχουσα υπ’ όψιν της το παράδειγμα των αδελφών Ομο­σπονδιών των άλλων χωρών, θα προσπαθήσει να γίνη η πρωτο­πορία του Κόμματός και δια της δράσεώς της να παίξει τον ρό­λον, όστις της αρμόζει εις το Κομμουνιστικόν κίνημα της χώ- ρας μας.

Μέχρι του 3ου Συνεδρίου του Κόμματος η Κομμουνιστική Νεολαία της Ελλάδος θα δείξη ότι είναι αξία να είναι εις την εμ­προσθοφυλακήν του κινήματος. Ή δη έχει αύτη αρχίσει μιαν σοβαράν εργασίαν αναδιοργανώσεώς της και πολύ προσεχώς, την 15η Νοεμβρίου θα λάβη μέρος το πρώτον Συνέδριον της.

Εξ ονόματος της σας διαβεβαιώ ότι αι αποφάσεις τας οποίας ()α λάβη εις το προσκληθέν εις Θεσσαλονίκην Συνέδριον της θα είνε σύμφωνοι προς τας αποφάσεις τας οποίας το Κόμμα, ως αν- τιπροσωπεύον την Κομμουνιστική Διεθνή εις την χώραν μας, προετοιμάζεται να λάβη εις το Γ ' Συνέδριον του. Το τοιούτον θα καταστήση ακόμα στερεωτέρους τους δεσμούς, οι οποίοι ενώ-

51

νουν την Κομμουνιστικήν Νεολαίαν εις το Κομμουνιστικόν Κόμμα της Ελλάδος και θα επιτρέψει εις τας δύο οργανώσεις, να συμβαδίσουν μαζί, στενά ενωμέναι, εις τον ένδοξον δρόμον, τον οποίον διεχάραξεν η Κομμουνιστική Διεθνής, δια την πραγμα- τοποίησιν του ιδεώδους της εργατικής τάξεως».2

Οι αποφάσεις του Έκτακτου Συνεδρίου του ΣΕΚΕ(Κ), όπως ήταν φυσικό, προκάλεσαν έντονες συζητήσεις στις Κομμουνι­στικές Νεολαίες. Στο μεταξύ, στις 20 Νοεμβρίου 1922 θα συνέρ­χονταν στη Μόσχα το 3ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διε­θνούς των Νέων (ΚΔΝ).

Τα δύο αυτά γεγονότα, φαίνεται να αποτέλεσαν την κύρια αιτία της ολιγοήμερης αναβολής του 1ου Συνεδρίου.

Σχετικά με την αναβολή του Συνεδρίου, από το Γ ραφείο της ΚΕ της Ομοσπονδίας δόθηκε στη δημοσιότητα η παρακάτω ανακοίνωση.

«Η ΚΕ της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος, επιθυμούσα να δοθή εις τας Νεολαίας ο απαιτού- μενος καιρός δια να προετοιμαστούν καλλίτερα και δια να μπο­ρέσουν να στείλουν αντιπροσώπους, συνάμα δε θέλουσα να διοργανωθή και διεξαχθή το Συνέδριον μας επιτυχέστερα ευρί- σκεται εις την ανάγκην να αναβάλη επί ολιγοήμερον τούτο ήτοι αντί της 15ης Νοεμβρίου που προσεκλήθη να συγκληθή την 28ην ιδίου μηνός»3. Έτσι, στις 28 του Νοέμβρη 1922 συνήλθε στη Θεσσαλονίκη το ιδρυτικό Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κομ­μουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΚΝΕ). Οι εργασίες του Συνεδρίου κράτησαν 6 μέρες και τερματίστηκαν στις 4 Δεκεμ­βρίου 1922 με την ψήφιση των σχετικών αποφάσεων και την εκλογή της Κεντρικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας.

Στο Κυριακάτικο φύλλο της 28 Νοέμβρη, αναγγέλοντας ο «Ριζοσπάστης» την έναρξη των εργασιών του Α ' Συνεδρίου της * ΟΚΝΕ, και κάτω από τον τίτλο «Το ξύπνημα των Νέων», έγρα­φε:«Αύριο αρχίζει τις εργασίες του στη Θεσ νίκη το πρώτο Συνέ­δριο της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικοί Νεολαιών. Από πολύ καιρό έπρεπε να είχε συγκληθεί αυτό το Συνέδριο, μα οι επιστρατεύσεις, οι καταδιώξεις, ο φοβερός πόλεμος του Πα- λαιοκοματισμού εναντίον κάθε κομμουνιστή δεν επέτρεψε την σύγκληση ενός τέτοιου Συνεδρίου.

Και τώρα που κάπως οι περιστάσεις είναι λίγο ευνοϊκώτερες καλούνται όλες οι Νεολαίες της Ελλάδος να χαράξουν πια με σκέψη και περισσότερη πείρα τον καινούργιο δρόμο που πρέπει

52

1

να τραβήξουν.Ολοι μας ξέρουμε πως οι Νεολαίες ιδρυθήκανε γιατί νοιώ­

θαμε όλοι πως οι νέοι, μονάχα αυτοί, άμα μορφωθούν κομμουνι- πιικά, 0’ αποτελέσουν την μελλούμενη γενιά που θα ξεσκλαβω- <!ί| από τις προλήψεις, πως οι νέοι θάναι κείνοι που θα αποτελέ­ψουν τις κομμουνιστικές οικογένειες. Το Συνέδριο των Νεο­λαιών δεν πρέπει ν' αφήσει ασυγκίνητο κανέναν νέο. Ασυ­γκίνητοι απ’ αυτό το Συνέδριο θα μείνουν μονάχα κείνοι που πε­ριλαβαίνουν στους δρόμους «με τα γελοιογραφικά τους πα­ν ιαλόνια και τα μαϊμουδίστικα μούτρα τους».

Λεν θέλουμε να κάνουμε συστάσεις στους αντιπροσώπους.< >ι αντιπρόσωποι είνε μέλη κομμουνιστικών οργανώσεων. Και yκι νάναι κανείς μέλος μιας οργανώσεως κομμουνιστικής νέων (Ια πη πως ξέρει τι ρόλο θα παίξει. Μονάχα θέλουμε να εξάρου- |ΐι. τη σπουδαιότητα του πρώτου αυτού Συνεδρίου.

Νέοι που ξεκινάτε από τις επαρχίες, από τους τόπους σας, για να προσφέρετε και σεις στον κοινό αγώνα των νέων, την κά- (Ιε σας απόφαση με μεγάλη σκέψη να βγάζετε.

Εμείς οι νέοι είμαστε το μελλούμενο κόμμα, εμείς θα υπο- Υράψουμε το θάνατο ή το ξανάνθισμα του Κόμματος.

Μα περισσότερο θα θέλαμε ν' αποτανθούμε στους άλλους νέους.

Κάτω κει για τη Θεσ/νίκη ξεκίνησαν ένα σωρό παιδιά, παι­διά μ' ενθουσιασμό και με σκέψη.

Νομίζετε πως δεν θα τους ήταν καλύτερα να βρίσκονταν κάπου αλλού παρά να κάθωνται να συζητούν κλεισμένοι επί (όρες ολόκληρες σε κάποια στενή αίθουσα; Και όμως όχι. Παρα­κολουθήστε τις εργασίες του Συνεδρίου αυτού και θα θαυμάσετε τα παιδιά αυτά, τους νέους αυτούς τους ομηλίκους σας. Και σκε- φθήτε τι τους κάνει να βρίσκωνται εκεί. Αυτό μας φτάνει.

Στο Συνέδριο αυτό αντιπροσωπεύονται όλες οι νεολαίες της Ελλάδας.

Η Νεολαία Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Αγρίνιου, Πειραιώς, I Ιατρών, Βόλου κ.ά.»4

Για την διεξαγωγή των εργασιών του 1ου Συνεδρίου της ΟΚΝΕ, δίνουμε σε συνέχεια το σχετικό ρεπορτάζ του δεκαπεν­θήμερου περιοδικού «Η Νεολαία»:

«Την παρελθούσαν εβδομάδα έλαβε χώραν εις Θεσσαλονί­κην το Α' Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος, αι εργασίαι του οποίου διήρκεσαν επί εξαήμερου. Ελλείψει χώρου θα δημοσιεύσωμεν εις το προσεχές

φύλον τας ληφθείσας παρ’ αυτού αποφάσεις.Σήμερα θα δώσουμε μονάχα μια περιληπτική περιγραφή

των εργασιών του Συνέδριου.Εις το Συνέδριον αντιπροσωπευθησαν δΓ ιδίων αντιπροσώ­

πων αι Νεολαίαι Θεσσαλονίκης δια των συντρόφων Γ. Φράππα, Σ. Θεοδώρου, Μ. Βεντούρα και Χαΐμ Ματιά, Καθάλας δια του σ. Κ. Πάντζη, Δράμας δια του σ. Η. Παπαντωνίου, Αθηνών δια του σ. Τ. Φίτσου, Πειραιώς δια του σ. Γυφτοδήμου, Χαλκίδος δια του σ. Σ. Χαλκιοπούλου, Βόλου δια του σ. Μακροπούλου και Πατρών δια του σ. Ν. Κυριτσοπούλου, καθώς επίσης και η ΚΕ του Σοσιαλεργατικού Κόμματος δια του σ. Ααγουδάκη.

Την πρώτη ν ημέραν, έγινεν η έναρξις των εργασιών του Συ­νεδρίου υπό του σ. Ζ.Βεντούρα του Γραμματέως της Ομοσπον­δίας των Νεολαιών.

Εξελέγησαν δε ως πρόεδρος ο σ. Φράππας (Θεσσαλονίκης) και γραμματεύς ο σ. Τ.Φίτσος (Αθηνών). Εξελέγη επίσης μια τριμελής εξελεγκτική επιτροπή αποτελούμενη υπό των σ.Χ.Ματιά (Θεσσαλονίκης), Τ.Φίτσο (Αθηνών), Ν.Κυριτσο- πούλου (Πατρών) εις την οποίαν ανετέθη ο έλεγχος της ΠΚΕ της Ομοσπονδίας.

Κατόπιν ο Γραμματεύς της Ομοσπονδίας ανέγνωσε την Διοικητική και Ταμειακήν έκθεσιν της ΚΕ. Ανεγνώσθησαν επίσης αι εκθέσεις των διαφόρων Νεολαιών.

Την δευτέραν ημέραν το Συνέδριον ησχολήθη με το οικονο­μικόν ζήτημα για το οποίον ενέκρινε τας απόψεις της ΚΕ.

Την τρίτην ημέραν το Συνέδριον συνεζήτησε το συνταχθέν και υποθληθέν υπό της ΚΕ σχέδιον Καταστατικού που ενεκρίθη με διάφορες τροποποιήσεις. Επίσης το Συνέδριον ησχολήθη με το ζήτημα της οργανώσεως της εργατικής Νεολαίας, ενέκρινε δε τας σχετικός απόψεις της ΚΕ και απεφάσισε όπως τμήματα της Κομμουνιστικής Νεολαίας ιδρυθούν εις τα σωματεία και δη εις εκείνα που συνεργάζονται με το Κόμμα. Επίσης την ιδίαν ημέραν ανεγνώσθησαν χαιρετιστήρια έγγραφα της Κομμουνι­στικής Διεθνούς των Νέων και της Βαλκανικής Ομοσπονδίας της Κομμουνιστικής Νεολαίας.

Την τετάρτην ημέραν το Συνέδριον ενέκρινε με ελαφρές τροποποιήσεις το υποβληθέν υπό της ΚΕ σχέδιον Εσωτερικού Κανονισμού των Νεολαιών. Ανεγνώσθη επίσης η Έκθεσις της Εξελεγκτικής Επιτροπής για την δράσιν της ΚΕ. Κατόπιν δε πολλών συζητήσεων απερρίφθη η έκθεσις της Εξελεγκτικής Επιτροπής και ενεκρίθη η Έκθεσις της ΚΕ με μερικές παρατη-

ρήσεις.Την τελευταίαν ημέραν το Συνέδριον ησχολήθη με το ζήτη­

μα του Περιοδικού της Ομοσπονδίας, αποφάσισε δε όπως τούτο έχει μιαν τέτοιαν μορφήν ώστε να προσελκύη την εργατική, αγροτικήν και μαθητικήν Νεολαίαν προς την οργάνωσίν μας. Διάφορα μέτρα ελήφθησαν επίσης δια την κάλυψιν του ελλεί- ματος του περιοδικού μας.

Το Συνέδριον εξέλεξεν κατόπιν την νέαν Κεντρικήν Επι­τροπήν της Ομοσπονδίας αποτελουμένην υπό των συντρόφων Ζακ Βεντούρα, Σπύρον Θεοδώρου, Μ. Καράσσο, Γεώργ. Φράπ- πα και Μωής Βεντούρα, οίτινες εψηφίσθησαν παμψηφεί.

Αι εργασίαι του έληξαν έπειτα υπό τους ήχους της Διε­θνούς.

Σημειωτέον ότι τα ζητήματα τα αφορώντα την έδραν της Ομοσπονδίας, των σχέσεων μετά του Κόμματος και μετά της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων, και του οικονομικού αγώνος της Εργατικής Νεολαίας αφηρέθησαν υπό των Στρατιω­τικών αρχών από την ημερησίαν διάταξιν του Συνεδρίου. Λόγω δε της απαγορεύσεως αυτής δεν έγινε ουδεμία συζήτησις επί των θεμάτων τούτων και ως εκ τούτου ισχύουν αι σχετικαί απο­φάσεις του προηγουμένου μας Συνεδρίου. Ως γνωστόν αι απο­φάσεις αυτές καθορίζουν ότι η έδρα της Ομοσπονδίας παραμέ­νει εις την Θεσσαλονίκην, ότι η Ομοσπονδία μας είνε αδιά­σπαστο Τμήμα του Κόμματος και ανήκει εις την Κομμουνιστι­κήν Διεθνή των Νέων»5.

Μετά το τέλος των εργασιών του Α ' Συνεδρίου η Κεντρική Επιτροπή της ΟΚΝΕ έδοσε στη δημοσιότητα την παρακάτω ανακοίνωση:«Προς όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας.Σύντροφοι,

Το Α ' Συνέδριο της Ομοσπονδίας μας τελείωσε τις εργασίες του, που κράτησαν 6 μέρες. Η σύγκλησις του Συνεδρίου αυτού, που από πολλά χρόνια ήταν ομόθυμη επιθυμία όλης της Ελληνι­κής Κομμουνιστικής Νεολαίας επραγματοποιήθηκε επιτέλους με πλήρη επιτυχία. Στις 6 κοπιαστικές αυτές μέρες, οι αντιπρό­σωποί σας βρήκαν τέλος την τόσο επιθυμητή ευκαιρία να χτί­σουν πάνω σε γερά θεμέλια την Ομοσπονδία μας, να ορίσουν τις νέες υποχρεώσεις του κινήματος μας και να διακηρύξουν πανη- γυρικώς πλέον την αμέριστη αφοσίωσίν των προς το Κόμμα μας, προς την κομμουνιστική Διεθνή των Νέων και προς την Βαλκανική Ομοσπονδία της Κομμουνιστικής Νεολαίας.

Αν το A ' Συνέδριό μας ίδρυσε οριστικώς πια την Ομοσπον­δία μας, καθώρισε όμως ότι η ίδρυσις αυτή δεν θα είνε πραγματι­κή, εφ’ όσον τα καθήκοντα που όρισε δια το κίνημά μας, δεν εκτελεσθούν ευσυνειδήτως και ολοκληρωτικός από τα μέλη της Ομοσπονδίας μας. Όπως θα το ιδήτε από τας αποφάσεις του Συ­νεδρίου μας, που θα σας ανακοινώσουν οι αντιπρόσωποί σας και ο τύπος μας, τα καθήκοντα αυτά είναι βαρειά και δύσκολα και χρειάζεται πνεύμα αυτοθυσίας και ακλονήτου θελήσεως, που διέπει μονάχα τους κομμουνιστές, για να μπορέσουμε να τα εκτελέσουμε.

Το κυριώτερον λοιπόν μέλημα των μελών μας είνε να απο­κτήσουν το απαραίτητον αυτό πνεύμα, που θα μας επιτρέψει να ακολουθήσωμεν τον δρόμον που το Συνέδριό μας εχάραξε για το κίνημά μας.

Ο δρόμος αυτός είνε ο ένδοξος δρόμος της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων και όλων των Τμημάτων της, που ακολου­θούν από πολύ καιρό οι νέοι κομμουνισταί όλου του κόσμου και που αυτοί έχουν την ακράδαντον πεποίθησιν ότι θα ακολουθή­σουμε και μεις.

Θάμαστε τάχα τόσο ανάξιοι του προορισμού μας, για να διαψεύσουμε την πεποίθησιν αυτήν τόσων εκαντοτάδων χιλιά­δων νέων εργατών που ανήκουν εις την Κομμουνιστικήν Διεθνή των Νέων;

Το Α' Συνέδριό μας απήντησε για όλους μας ένα μεγάλο «ΟΧΙ» και το «ΟΧΙ» αυτό πρέπει να επικυρωθή από όλους μας με την καθημερινή δράσιν μας, που πρέπει να τείνη εις το να εκ­πληρώσουμε όλα τα καθήκοντά μας.

Ο σκοπός των καθηκόντων αυτών είνε να προσελκύσουμε εις τας τάξεις μας όλην την Εργατικήν και Αγροτικήν Νεολαίαν της χώρας μας. Ως κυρίαρχον σώμα της Ομοσπονδίας μας το Συ­νέδριο αντελήφθη ότι εφ’ όσον η Ομοσπονδία μας δεν θα κατα- στή μια οργάνωσις μαζών δεν θα μπορέσουμε να συντείνουμε διόλου εις την επικράτησιν του αγώνος που η εργατική τάξις διεξάγει εναντίον της κρατούσης τάξεως και ως εκ τούτου υιο­θέτησε το σύνθημα του Γ ' Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διε­θνούς: «ΕΜΠΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΜΑΖΑΣ». Έτσι μονάχα η Ομο­σπονδία μας θα γίνη ένας σπουδαίος παράγων εις τον αγώνα που το Κόμμα μας ωςαντιπροσωπεύον τας Εργαζομένας μάζας διε­ξάγει αδιακόπως, για την απελευθέρωσίν των από τον εγχώριο και ξένο καπιταλιστικό ζυγό.

56

Σύντροφοι,Η νέα κεντρική Επιτροπή στην οποίαν οι αντιπρόσωποί σας

έδωσαν εν ονόματί σας ΠΑΜΨΗΦΕΙ την εμπιστοσύνην των σας δηλώνει ότι θα καταβάλη όλας τας δυνατός προσπαθείας για να μεταβληθή σ' ένα προσεχές μέλλον η Ομοσπονδία μας σε μια οργάνωσιν μαζών και να είνε ούτως αυτή εις θέσιν να διεξάγη υπό την σημαίαν του κόμματός μας τον αγώνα που οι αδελφές Ομοσπονδίες των άλλων χωρών διεξάγουν ήδη προ πολλού. Αλ- λ’ η μεταβολή αυτή θα μπορέση να γίνη μονάχα όταν όλοι σας θα μας συντρέξετε εις το βαρύ έργον μας.

Η συνδρομή σας αυτή είναι για μας τοσούτον μάλλον αναγ­καία καθ’ όσον κ ι’ αυτό ακόμη το Συνέδριον ανεγνώρισε, ότι η νέα Κεντρική Επιτροπή αναλαμβάνει την Διοίκησιν της Ομο­σπονδίας σε πολύ κρίσιμες και δύσκολες στιγμές. Εκτός των ανυπέρβλητων εμποδίων που θα συναντήσωμεν εις τον δρόμον μας λόγω της σημερινής καταστάσεως της χώρας μας και της υπό τα όπλα παραμονής όλων των νέων ηλικιών, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την μεγάλην αδυναμίαν των οργανώσεών μας, τα καλύτερα στελέχη των οποίων μένουν επιστρατευμένα, αδυνα­μία που προέρχεται εκ του ότι το κίνημά μας βρίσκεται ακόμα εις την αρχήν και εμποδίζεται εις την ανάπτυξίν του από τη ση­μερινή κατάστασι. Εάν εις τας δυσκολίας αυτάς, που τείνουν να αυξηθούν αντί να εξαληφθούν, προστεθεί και η έλλειψις της βοήθειας σας, αναμφιβόλως θα καταλάβετε αργότερα ότι το έρ­γον του Συνεδρίου είνε ματαιοπονία.

Γι’ αυτό λοιπόν τονίζουμε τόσον την ανάγκην της συνδρο­μής σας αυτής, προσθέτοντες ότι ο καλλίτερος τρόπος με τον οποίον μπορείτε να μας συντρέξετε εις το βαρύ και δύσκολον ερ- γον μας είναι να συμμορφωθήτε πιστώς προς όλας τα αποφάσεις του Συνεδρίου μας και ιδιαιτέρως προς εκείνας που αφορούν την συγκεντρωτικήν οργάνωσιν του κινήματος μας.

Η γνωστή τακτική του παρελθόντος, που το Συνέδριο κατε- δίκασε επισήμως δεν πρέπει να επαναληφθή εις το μέλλον. Ό ­λες οι οργανώσεις και όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας πρέπει να εκτελέσουν προθύμως όλας τας διαταγάς της Κεντρικής Επιτρο­πής και να αποφύγουν παρεξηγήσεις που ασφαλώς δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά από του να βλάφτουν το κίνημά μας. Ένα πνεύμα απολύτου πειθαρχίας πρέπει να διέπει όλα τα μέλη μας, τα οποία πρέπει τέλος να αντιληφθούν ότι είνε πλέον καιρός να εργασθούμε και να φέρουμε τας οργανώσεις μας εις το σημείον εκείνο, που θα είνε δυνατόν εις αυτάς να ανταποκριθούν προς

όλας τας υποχρεώσεις των.Αυτό θα το επιτύχουμε αφ’ ενός μεν σεβόμενοι την συγκεν­

τρωτικήν οργάνωσιν που το συνέδριον έδωσε εις το κίνημά μας, αφ’ ετέρου δε αναγνωρίζοντες την πρωτεύουσαν θέσιν, που το κόμμα μας κατέχη στο κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας, συντρέχοντες αυτό παντί σθένει εις όλας τας πολιτικός ενερ- γείας του. Αι ρήξεις του παρελθόντος μεταξύ κόμματος και Νεο­λαιών πρέπει να λησμονηθούν τελείως και ως αδιάσπαστο Τμή­μα του κόμματος η Ομοσπονδία μας πρέπει πρώτη να δώσει το παράδειγμα της στενωτάτης συνεργασίας μεταξύ κόμματος και Νεολαιών.

Εάν όλα τα μέλη μας ορμώμενα από τας βάσεις κάνουν το καθήκον των, είνε βέβαιο ότι εντός μικρού χρονικού διαστήμα­τος η Ομοσπονδία μας θα σημειώσει μεγάλας προόδους και θα καταστή ούτω αντάξιον τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων.

Εμπρός λοιπόν με την σιδηράν πειθαρχίαν και με την στε- νωτάτην συνεργασίαν με το κόμμα προς την μεταβολήν της Ομοσπονδίας μας σε μια πραγματική οργάνωση μαζών.ΖΗΤΩ Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟ­ΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ!ΖΗΤΩ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟΝ (ΚΟΜΜΟΥΝΙ­ΣΤΙΚΟΝ) ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ!Ηί Κεντρική Επιτροπή της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος

Ζ. Βεντούρας Σ. Θεοδώρου Μ. Καράσσο Γ. Φράππας Μ. Βεντούρας»6Στην εφημερίδα «Η Νεολαία». Έτος Α ' αριθ. 10 της 15 Δε­

κεμβρίου 1922, στη ρουμπρίκα «Μεταξύ μας» και κάτω από τον τίτλο «Το Συνέδριό μας», διαβάζουμε:

«Το Α ' Συνέδριο των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελ­λάδας συνήλθε στη Θεσσαλονίκη στις 28 Νοεμβρίου 1922 και τέλειωσε στις 4 Δεκεμβρίου ιδίου έτους. Στο Συνέδριο αντιπρο­σωπεύτηκαν όλες οι Κομμουνιστικές Νεολαίες που υπάρχουν στις διάφορες πόλεις της Ελλάδας.

Το Συνέδριο αυτό είχε για σκοπό να θέσει τις βάσεις της διε­ξαγωγής ενός ενιαίου αγώνος των νέων κομμουνιστών μέσα στην εργατική και μαθητιώσα νεολαία. Για την εκπλήρωση

58

όμως του σκοπού αυτού, για να μπορέσει να διεξαχθεί από τις Κομμουνιστικές Νεολαίες ένας θετικός αγώνας ήταν ανάγκη να εξετασθούν πρώτον οι δυνάμεις που διαθέτουν αυτές και το περι­βάλλον μέσα στο οποίο θα δράσουν επί τη βάσει των αρχών της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων, και δεύτερον πως τα μέλη, και συνεπώς και αυτοί οι οργανισμοί των Νεολαιών θα μπορέ­σουν να εκπαιδευτούν κομμουνιστικά μορφωμένα και δρώντα μέσα στους συντρόφους των Νέους εργάτες και μαθητές.

Το έργο του Συνεδρίου ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Οι Νεο­λαίες μας που αντιπροσωπεύονταν σ ’ αυτό είχαν αρκετή θέληση για να δουλέψουν, διαθέτανε όμως ελάχιστη πείρα.

Το Συνέδριο εξετάζοντας αυτή την πραγματικότητα έλαβε ορισμένες αποφάσεις για την επικερδή για τους νέους του τόπου μας αντιμετώπισή τους.

Η εφαρμογή τους ή όχι ως και το δυνατό αυτής, θα δείξουν κατά πόσον οι Νεολαίες μας θέλουν να δουλέψουν για τον Κομ­μουνισμό ή κατά πόσον οι ληφθείσες αποφάσεις στο Συνέδριό μας ήσαν επιτυχείς ή όχι.»

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε, ότι οι βασικές αποφά­σεις του Πρώτου Συνεδρίου της ΟΚΝΕ αφορούσαν: α) Την συγ­κρότηση Πανελλαδικής Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΚΝΕ), β) την μετονομασία όλων των τοπικών σοσιαλιστικών οργανώσεων της νεολαίας σε κομμου­νιστικές και την υπαγωγή τους κάτω από την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, γ) την μελέτη και υποβολή από τη νέα Κεντρική Επι­τροπή στο επόμενο συνέδριο ενός Προγράμματος άμεσων διεκ­δικήσεων της εργαζόμενης, σπουδάζουσας και μαθητιώσας νεο­λαίας, δ) την μετατροπή του περιοδικού «Η Νεολαία» σε επίση­μο όργανο της ΟΚΝΕ7.Η ΟΚΝΕ, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συνεδρίου της αποτε­λούσε τμήμα του ΚΚΕ και υποτασσόταν στη γενική πολιτική κατεύθυνση του Κόμματος, του οποίου δεχόταν το πρόγραμμα και δρούσε μέσα στα όρια της πολιτικής του γραμμής. Είχε όμως εσωτερική αυτονομία, που της επέτρεπε να έχει δική της οργάνωση, να καθορίζει η ίδια τη μορφή της οργάνωσης, της δράσης και της προπαγάνδας της, να κάνει τα δικά της συνέ- δρια-συνδιασκέψεις και να έχει τα δικά της διευθυντικά όργανα.

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ αποτέλεσε βασικό σταθμό στο επανα­στατικό κίνημα της ελληνικής νεολαίας, στην πάλη της για την προκοπή της χώρας. Σοβαρό βήμα στην οργάνωση, συσπείρω­ση και κινητοποίηση της προοδευτικής νεολαίας.

Για πρώτη φορά η νεολαία της χώρας μας απόκτησε τη δική της πανελλαδική αυτοτελή και συνεπή επαναστατική οργάνω­ση, βασισμένη στις μαρξιστικές-λενινιστικές αρχές.

Η ΟΚΝΕ, ώριμος καρπός του προοδευτικού-σοσιαλιστικού κινήματος της ελληνικής νεολαίας, σημειώνει το πέρασμά του σε ανώτερη μορφή οργάνωσης.

Η ΟΚΝΕ, η πιο συνειδητή και οργανωμένη έκφραση των συμφερόντων και ιδανικών της νεολαίας της Ελλάδας, των ιδα­νικών του πραγματικού πατριωτισμού, του διεθνισμού, της ανε­ξαρτησίας και της κοινωνικής προόδου, ήταν παράλληλα και ο συνεχιστής κάθε προοδευτικού, εθνικού δημοκρατικού κινήμα­τος της ελληνικής νεολαίας.

Με την ίδρυση της ΟΚΝΕ πραγματοποιήθηκε μια οργανι- κότερη σύνδεση του κόμματος της εργατικής τάξης με το κίνη­μα της νεολαίας. Η ΟΚΝΕ γίνεται ένας από τους βασικότερους αιμοδότες του. Οι πρωτοπόροι νέοι ακολούθησαν το κόμμα, τους κομμουνιστές.

Πραγματοποιήθηκε αυτό που έλεγε ο Λένιν: «Είμαστε το κόμμα του μέλλοντος και το μέλλον ανήκει στη νεολαία. Είμα­στε το κόμμα των καινοτόμων και τους καινοτόμους πάντα πιο ευχάριστα τους ακολουθεί η νεολαία. Είμαστε το κόμμα που πα­λεύει με αυτοθυσία ενάντια στην παλιά σαπίλα και η νεολαία πάντα πρώτη θα ριχθεί στη γεμάτη αυτοθυσία πάλη»8.

Με την ίδρυση της ΟΚΝΕ και την εκλογή της ΚΕ της δεν λύθηκαν, βέβαια, με μιας όλα τα προβλήματα και δεν υπερνική- θηκαν αμέσως οι μεγάλες δυσκολίες που αντιμετώπιζε το επανα­στατικό κίνημα της νεολαίας. Σοβαρό εμπόδιο στα πρώτα βήμα­τα της ΟΚΝΕ ήταν η ιδεολογική σύγχυση,οι δεξιές σοσιαλδη­μοκρατικές απόψεις ορισμένων στελεχών, η απειρία και η αδράνεια πολλών μελών της, καθώς και οι διασπαστικές ενέρ­γειες που γίνονταν σε μερικές οργανώσεις στις οποίες θα ανα­φερθούμε σε άλλο σημείο.

Η δημιουργία της ΟΚΝΕ, η ανάπτυξή της, η δράση της, οι επιτυχίες της στους σκληρούς αγώνες συνδέονται άμεσα με όλη την ιστορία του ΚΚΕ. Συνδέονται με την ακούραστη και πολύ­χρονη προσπάθεια αφομοίωσης του μαρξισμού-λενινισμού μέ­σα στη ζωή και την πράξη, σ’ ένα περιβάλλον οξύτατων κοινω­νικών συγκρούσεων. Ο δρόμος δεν ήταν εύκολος και δεν είχε μόνο επιτυχίες, όταν μάλιστα, αναλογιστούμε τι πίεση ασκού­σαν και ασκούν ο ιμπεριαλισμός και η πλουτοκρατία πάνω στον ελληνικό λαό. Παρ’ όλες, όμως, τις δυσκολίες, η μαρξιστική-

60

I

λενινιστική θεωρία, όπως παντού, έτσι και στην Ελλάδα ριζοθο- λούσε, δοκιμάστηκε κι έδειξε βασικά την υπεροχή της πάνω στην αστική, μέσα στη ζωή, στην πείρα, υπερνικώντας, βέβαια, ελλείψεις, λάθη και πλάνες, αντιπαλεύοντας διάφορες αντιμαρ- ξιστικές-αντιλενινιστικές παρεκκλίσεις.

Το ΚΚΕ, το κόμμα της εργατικής τάξης της Ελλάδας και η ΟΚΝΕ, το πρωτοπόρο κομμάτι της ελληνικής προοδευτικής νεολαίας, πέρασαν σκληρές δοκιμασίες και γνώρισαν σοβαρές κρίσεις στην πορεία τους. Ή ταν δυσκολίες της ανάπτυξης. Έ ­δειξαν, ωστόσο , κατά κανόνα, σημάδια μεγάλης ζωτικότητας. Μέσα από τις δυσκολίες, τις ταλαντεύσεις και παρεκκλίσεις που αντιπάλευε, το ΚΚΕ στάθηκε ο σημαιοφόρος του εργατικού κι­νήματος, η ελπίδα και το σίγουρο στήριγμα όλων των εργαζο­μένων. Δυνάμωνε, ατσαλωνόταν μέσα σε σκληρούς αγώνες. Και δίπλα του, η ηρωική ΟΚΝΕ.

Παρ’ όλη τη «νεανικότητά» του, το κόμμα οργάνωσε και κα­θοδήγησε υπέροχους για την εποχή εκείνη απεργιακούς, αντι­πολεμικούς και κοινωνικούς αγώνες.

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το μεγάλο κεφάλαιο, προσπαθώντας να βγει από την κρίση του, άρχισε μια άγρια επί­θεση κατά της εργατικής τάξης, για να φορτώσει τα σπασμένα του πολέμου στις πλάτες του λαού.

Τον Αύγουστο του 1923 ξέσπασε η δεύτερη γενική απεργία (μετά την πρώτη, του Ιούλη του 1919). Η απεργία άρχισε με τη γενική απεργία των σιδηροδρομικών (αν κι αυτοί δεν μετείχαν στη ΓΣΕΕ). Τους σιδηροδρομικούς ακολούθησαν οι ναυτεργά- τες και οι φορτοεκφορτωτές. Με την καθοδήγηση του ΣΕΚΕ(Κ) και της ΓΣΕΕ, η απεργία αγκάλιασε όλα τα τμήματα της εργατι­κής τάξης και μετατράπηκε σε γενική πανελλαδική απεργία. Συ­νολικά πήραν μέρος, σύμφωνα με τα ντοκουμέντα της εποχής, πάνω από 150.000 εργάτες. Στους απεργούς έστειλαν οικονομι­κή βοήθεια οι ρώσοι εργάτες.

Για την καταστολή των απεργιακών αγώνων, η κυβέρνηση της «επανάστασης» του Πλαστήρα κινητοποίησε όλον τον κρα­τικό μηχανισμό και προχώρησε σε πράξεις βίας. Στις 22 του Αυ­γούστου ο στρατός και η χωροφυλακή χτύπησαν διαδήλωση των απεργών στο Πασαλιμάνι του Πειραιά. Σκότωσαν 2 θερμα­στές: τον Κώστα Γαζή 18 χρονών και τον Χαράλαμπο Αντωνιά- δη, τον φοιτητή Δ.Θεοδοσιάδη και τον δωκεκάχρονο μαθητή Γιώργη Παυλίδη και τραυμάτισαν αρκετές δεκάδες εργάτες και εργάτριες9.

Η κυβέρνηση Πλαστήρα κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση πο­λιορκίας, διέλυσε τα εργατικά σωματεία της ΓΣΕΕ και δυνάμω­σε τους διωγμούς κατά του επαναστατικού κινήματος και του ΣΕΚΕ(Κ)10.

Στους απεργιακούς αγώνες σοβαρή ήταν η συμμετοχή της Νεολαίας του Πειραιά, της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Καβάλας, της Δράμας και Πάτρας. Τα νεαρά μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ έδειξαν εξαιρετική μαχητικότητα.

Στη διάρκεια της απεργίας εκείνης πιάστηκε στην Καβά­λα, επικεφαλής των απεργών, ο γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβά­λας Θανάσης Ζ^ουγρής (φοιτητής). Ο Θανάσης Ζουγρής που εί­χε έρθει από την Πόλη, ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ΟΚΝΕ. Δραστήριος, σεμνός και ικανός αγωνιστής.

Ο Θ.Ζουγρής παραπέμφθηκε στο στρατοδικείο Δράμας και πέθανε από τα βασανιστήρια στις φυλακές της. Είναι το πρώτο θύμα της ΟΚΝΕ.

Την γενική απεργία του Αυγούστου ακολούθησαν μια σειρά κλαδικές απεργίες (καπνεργατών, ναυτεργατών, ηλεκτροτεχνι­τών) που έδειχναν ότι το κίνημα μπήκε σε νέα φάση μετά τα ξε­σπάσματα της πρώτης επαναστατικής περιόδου.

Τα γεγονότα του Αυγούστου 1923 αποτέλεσαν την πρώτη σοβαρή αναμέτρηση εργατών-εργοδοτών για τις πιο στοιχειώ­δεις διεκδικήσεις και αποκάλυψαν όχι μόνον την απληστία των εργοδοτών, αλλά, και κυρίως, το ρόλο που έπαιζε και παίζει το αστικό κράτος.

Μα, τα γεγονότα αυτά, όπως γράφει ο Αντώνης Φλούντζης, έχουν και μια άλλη ξεχωριστή σημασία. Αποδείχνουν το στενό δεσμό που υπήρχε πάντοτε ανάμεσα στους αγώνες των εργατών, του λαού και των παιδιών του που σπουδάζουν. Οι δύο από τους τέσσερες νεκρούς στο Πασαλιμάνι ήταν της σπουδάζουσας νεο­λαίας. Ο Δ.Θεοδοσιάδης είναι ο πρώτος αγωνιστής του φοιτητι­κού κινήματος που έδοσε τη ζωή στον κοινό αγώνα και που με το · άλικο αίμα του, που χύθηκε στο Πασαλιμάνι, σφράγισε την αδιάσπαστη συνεργασία φοιτητών και εργαζομένων. Είναι ο πρώτος νεκρός του φοιτητικού κινήματος στα πρώτα του βήμα­τα προς τη χειραφέτησή του".

«Η περίοδος εκείνη στάθηκε κυρίως έντονο σχολείο οργά­νωσης και διεξαγωγής απεργιακών και πολιτικών μαζικών αγώνων με πρωτοπορία τους κομμουνιστές για τα οικονομικά δίκαια των εργαζομένων και τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού, για την ειρήνη. Ιδιαίτερα η αντιπολεμική πάλη εκείνης

62

I

της εποχής στάθηκε μια αληθινή εποποιία που δεν πρέπει να λη­σμονηθεί»12.

Μέσα στους σκληρούς αγώνες το ΚΚΕ άρχισε να ανδρώνε- ται. Με την πορεία αυτή του κόμματος συνδέεται άμεσα και όλη η ιστορία της ΟΚΝΕ. Ας παρακολουθήσουμε σε συνέχεια ορι­σμένα βασικά στάδια ανάπτυξης, εξέλιξης και δράσης της ΟΚΝΕ.

Το κίνημα της νεολαίας μπροστά σε σοβαρές δυσκολίες

Κατά το χειμώνα του 1923-1924, ύστερα από το χτύπημα της γενικής απεργίας, το κομμουνιστικό κίνημα, μπήκε σε νέα φάση δυσκολιών. Απ’ αφορμή κυρίως την αποτυχία της γενικής απεργίας του 1923 εκδηλώθηκαν στο Κόμμα δύο αντιλενινιστι- κές τάσεις, μια δεξιά και μια «αριστερή», εξτρεμιστική. Μια σειρά γνωστά συνδικαλιστικά κυρίως στελέχη, που είχαν επι- κριθεί για δεξιές ρεφορμιστικές τάσεις (Α. Μπεναρόγια, Αμών και άλλοι στη Θεσσαλονίκη καθώς και στην Αθήνα), ζητούσαν την αναθεώρηση της πολιτικής του κόμματος και την προσαρ­μογή της προς τη σοσιαλδημοκρατική πολιτική της 2ης Διε­θνούς. Υποστήριζαν ότι η εργατική τάξη δεν έχει επαναστατικό πνεύμα, δεν είναι σε θέση να διεξάγει έντονους και μακρόχρο­νους αγώνες και το κόμμα πρέπει να εγκαταλείψει κάθε μορφή επαναστατικής πάλης. Τα στελέχη αυτά, κατά τις αρχές του 1924 συγκρότησαν τη «Σοσιαλιστική Ένωση της Ελλάδας» και άρχισαν να εκδίδουν τη βδομαδιάτικη εφημερίδα με τον τίτλο «Φωνή του λαού». Το Κόμμα και η ΟΚΝΕ καταπολέμησαν απο­φασιστικά και αποκάλυψαν τον επιζήμιο σοσιαλδημοκρατικό χαρακτήρα εκείνης της ομάδας κι έτσι δεν μπόρεσε να βρει με­γάλη απήχηση.

Από την άλλη μεριά, σαν προϊόν μικροαστικής κυρίως ανυ­πομονησίας και σαν αντίδραση προς τη δεξιά σοσιαλδημοκρα­τική τάση, που όπως τονίσαμε, έθετε ζήτημα αναθεώρησης των θεμελιακών κατευθύνσεων του κομμουνιστικού κόμματος, γεν­νήθηκε μια τάση με «αριστερίστικες» εξτρεμιστικές κατευθύν­σεις.

Τα μικροαστικά «αριστερίστικα» αυτά στοιχεία, εκμεταλ­λευόμενα τις δυσκολίες που περνούσε το Κόμμα, καθώς και ορι-

63

σμένα λάθη και ελλείψεις του, προσπαθούσαν με κάθε τρόπο και μέσο να μηδενίσουν τη δράση του και να επιβάλουν σ’ αυτό μια τυχοδιωκτική πολιτική γραμμή. Καταπολεμούσαν κάθε προ­σπάθεια συνεργασίας του Κόμματος με άλλα δημοκρατικά κόμ­ματα και οργανώσεις και το κατηγορούσαν για οππορτουνισμό. Κατηγορούσαν επίσης και την ΚΔ, για αναθεώρηση των λενινι- στικών αρχών.

Επικεφαλής, κύριος εκπρόσωπος αυτής της τάσης ήταν ο δικηγόρος Ευάγγελος Παπαναστασίου, ο οποίος κατόρθωσε να παρασύρει την οργάνωση του Κόμματος, και της νεολαίας του Πειραιά, που αποτελούνταν βασικά από εργατικά-συνδικαλι- στικά στελέχη, όπως ο Π.Ρουμελιώτης, πρόεδρος του Εργατι­κού Κέντρου Πειραιά, ο Καραμούζης, ο Αλυγιζάκης, ο Βγενό- πουλος, ο Αρθανιτάκης κ.ά.

Η ομάδα των «αριστερών» κατάφερε να παρασύρει ολάκερη σχεδόν την Κομματική Οργάνωση του Πειραιά, καθώς και την Κομμουνιστική Νεολαία Πειραιά, εκτός από τον Ό μιλο Μελε- τοπούλου.

Ο Π. Ρούσος, γράφει: «Ή ρθε, λοιπόν, στη συνεδρίαση του Ομίλου ο γραμματέας της Τοπικής Επιτροπής της Κομμουνι­στικής Νεολαίας του Πειραιά, ο Π.Ρουμελιώτης απ’ ό,τι θυμού­μαι, να εισηγηθεί το πολιτικό θέμα: η πολιτική γραμμή και η κα­θοδήγηση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (Κομμουνι­στικού) και της ΟΚΝΕ είναι δεξιά οππορτουνιστική. Φταίει για την αποτυχία της γενικής απεργίας. Το κόμμα διαγράφει τάχα, τους πιο επαναστάτες εργάτες, δεν μπορεί να γίνει καμιά επανα­στατική δουλιά στις γραμμές του κόμματος και της νεολαίας, συνθήματά μας πρέπει νάναι η κατάληψη των επιχειρήσεων. Πρέπει να φύγουμε από το ΚΚΕ και την ΟΚΝΕ, εφόσον συνε­χίζεται αυτή η κατάσταση»13.

Τα αριστερίστικα αυτά στοιχεία έριχναν διάφορα εξτρεμι- στικά συνθήματα όπως: «καταλάβατε και κινήσατε τα πλοία», «ιδρύσατε Σοβιέτ πλοίων» κ.ά.

Είναι γνωστό ότι την εποχή εκείνη γίνονταν γνωστές ανά­μεσα στους κομμουνιστές και τους συμπαθούντες οι σοβαρές ιδεολογικές ζυμώσεις που συντελούνταν μέσα στα νεαρά Κομ­μουνιστικά Κόμματα και την Κομμουνιστική Διεθνή, καθώς και στη Διεθνή των Νέων. Οι ζυμώσεις αυτές είχαν σοβαρή επίδρα­ση και στο νεαρό κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας. Μια σειρά συνθήματα και απόψεις των αριστερίστικων αυτών στοι­χείων απηχούσαν απόψεις που προβάλονταν τότε από τον

64

I

Κάουτσκι, τον Λέβι στο Γερμανικό κόμμα, που είχαν κατακρι- θεί από την ΚΔ, καθώς και θέσεις του ιταλικού μαξιμαλισμού14 και του Μπόρντιγκα (γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας).

Η ομάδα των αριστεριστών, το Μάρτη του 1924, αντιτάχθη- κε στη συμμετοχή στο δημοψήφισμα κατά της μοναρχίας και υπερ της δημοκρατίας, με το σύνθημα «αποχή μετά δράσεως».

Με βάση κυρίως την οργάνωση του Πειραιά, οι «αριστε­ροί» εξτρεμιστές ίδρυσαν στις αρχές του 1924 την «Κομμουνι­στική Ένωση της Ελλάδας», με δημοσιογραφικό όργανο το «Κομμουνιστικό Βήμα».

Ταυτόχρονα ιδρύθηκε και η «Κομμουνιστική Ένωση της Νεολαίας» με γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής το δημοσιο­γράφο Νίκο Μαράκη, αποσχισμένο μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ.

Οι λεγόμενοι «σχισματικοί» - είναι όρος της εποχής - δη­μιούργησαν μεγάλη δυσκολία στο εργατικό κίνημα του Πειραιά και της χώρας.

Σ’ αυτές τις συνθήκες, όλη η δραστηριότητα του ΣΕΚΕ(Κ) για την αποτελεσματική παρουσία του στην πολιτική ζωή και στους αγώνες του εργαζόμενου λαού σαν κόμματος επαναστατι­κού συμβάδιζε, όπως ήταν φυσικό, με παράλληλες εσωκομματι­κές διεργασίες για την αποκρυστάλλωση μιας όλο και πιο σω­στής μαρξιστικής-λενινιστικής κατεύθυνσης, για την υπερνίκη- ση αντιμαρξιστικών απόψεων και τάσεων. Ανάλογα με την οξύ­τητα των αντικειμενικών περιστάσεων, με το ιδεολογικό επίπε­δο των στελεχών και το βαθμό επίδρασης των Α ή Β λαθεμένων απόψεων, το ΣΕΚΕ(Κ) προχωρούσε στην ιδεολογική του ωρί- μανση και παγίωση.

Το κόμμα, η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία και η Κομμουνιστική Διεθνής χρειάστηκε να κάνουν σοβαρή πάλη ενάντια τόσο στη δεξιά, όσο και στην «αριστερή» παρέκκλιση.

Παρά τους τέτιους περισπασμούς και, αντιμετωπίζοντάς τους μέσα στη μαζική δράση και την πάλη για τα ζητήματα των εργαζομένων και της νεολαίας, οι κομμουνιστές καθοδήγησαν ή ενίσχυσαν μέσα στο 1924 λαμπρές γενικές κλαδικές απεργίες των καπνεργατών, των ναυτεργατών, των ηλεκτροτεχνιτών, αγώνες των παλιών πολεμιστών, των αγροτών, των προσφύγων κ.α. Η νεολαία τόσοτου Πειραιά όσο και της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας, του Βόλου και άλλων πόλεων βρέθηκε στις πρώτες γραμμές της πάλης. Οι νέοι έπαιρναν ζωντανό παράδειγμα από το κόμμα που ανέδειχνε μαχητικά στελέχη μέσα από την εργατι-

κή τάξη, όπως ανάμεσα σε άλλους: ο Θ. Μάγκος (ο γνωστός μπάρμπα-Θόδωρος που πέθανε ηρωικά στο κάτεργο της Ακρο- ναυπλίας τον καιρό της κατοχής), ο Βέρβερης Β. (κατοπινά βου­λευτής και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ακροναυπλιώτης που εκτε- λέστηκε στο Χαϊδάρι στις 12.12.1943), ο Απ. Γκρόζος (ηγετικό στέλεχος των καπνεργατών στη Μακεδονία) και πολλούς άλ­λους.

Το «αντάρτικο Συνέδριο» της ΟΚΝΕ

Οι οξείς ενδοκομματικοί αγώνες και η στάση της ΚΕ της Ομοσπονδίας απέναντι στην κρίση του Κόμματος και κυρίως απέναντι στην δεξιά απ’ τόνα μέρος, και από το άλλο, η γενική αδυναμία της Ομοσπονδίας, η ιδεολογική της αμορφία, η έλλει­ψη ενός σταθερού και ομοιογενούς στρώματος στελεχών και η χαλαρή σύνδεσή της με τη μάζα, αποτέλεσαν τη βάση μιας οξείας κρίσης, που οδήγησε προσωρινά μέχρι τη διάσπαση, το σχίσμα.

Η ΚΕ της ΟΚΝΕ που είχε εκλεγεί από το πρώτο Συνέδριο, ακολούθησε την παρακάτω τακτική απέναντι στην κρίση του Κόμματος: Πρώτον, προσπάθησε να κρατήσει την Ομοσπονδία στο σύνολό της μακριά από την εσωκομματική πάλη, και δεύτε­ρον, στα αντιπροσωπευτικά σώματα του Κόμματος και γενικά μέσα στο Κόμμα υποστήριζε τη δεξιά σοσιαλδημοκρατική τά­ση. Η τέτια τακτική, την έφερε αντιμέτωπη με τα επιμέρους τμήματα της Ομοσπονδίας, που ήταν σαφώς αντίθετα με τη δε­ξιά τάση, και ορισμένα απ' αυτά επηρεάζονταν από τα τυχοδιω­κτικά αριστερίστικα και εξτρεμιστικά στοιχεία του Κόμματος, από την «Κομμουνιστική Ένωση». ·

Επιπλέον, η ΚΕ της ΟΚΝΕ, προχώρησε σε σειρά αψυχο­λόγητα οργανωτικά μέτρα. Διέγραψε την Τοπική Επιτροπή Θεσσαλονίκης και όλη την οργάνωση απ’ τη δύναμη της Ομο­σπονδίας. Η ενέργεια αυτή της ΚΕ προκάλεσε σφοδρές αντι­δράσεις από πολλά τμήματα, ορισμένα από τα οποία βρισκόταν κάτω από την επιρροή της «Κομμουνιστικής Ένωσης Πει­ραιά», που είχε αποσπαστεί και αντιπάλευε το Κόμμα.

Με πρωτοβουλία των μεγαλύτερων οργανώσεων της Ομο­σπονδίας: Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, συνήλθε την 1 Δε­κέμβρη. στη Θεσσαλονίκη στα γραφεία του τότε Εργατικού

66

Κέντρου Θεσσαλονίκης, στην οδό Φράγκων 11, το γνωστό « Έ ­κτακτο» ή «Επαναστατικό» Συνέδριο της ΟΚΝΕ, χωρίς τη συγ­κατάθεση και τη συμμετοχή στις εργασίες του, της εκλεγμένης από το πρώτο ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ, Κεντρικής Επιτρο­πής της.

Στο «Επαναστατικό Συνέδριο», πήραν μέρος οι παρακάτω οργανώσεις της νεολαίας: Θεσσαλονίκης με αντιπροσώπους τους Η. Ζούλα, Σ. Νέρρη Οθαδιά, Σαπόρτα και Παντελή Σίμο ή Καραγκίτση. Αθήνας με τους Τ. Φίτσο και δύο άλλοι που δεν μπορέσαμε να βρούμε τα ονόματά τους. Πειραιά, με τους Νίκο Μαράκη, Γεώργιο Ανδρουλιδάκη, τη Βάσω Ρουμελιώτη και τον Βασίλη Υψηλάντη. Αγρίνιου, με τον Γεώργιο Ντούβα, καπνερ­γάτη. Πάτρας, με τον Γ.Πετρόπουλο, τυπογράφο. Βόλου, με το Γεώργιο Παπαρήγα, μαραγκό. Αάρισας, με το Βασίλη Σκαρλά­το, τσαγκάρη. Δράμας, με τον Φιλίππου. Επίσης στο «Συνέδριο» στείλαν πληρεξούσια σε στελέχη της ΟΚΝΕ για να τις αντιπρο­σωπεύσουν, ορισμένες άλλες οργανώσεις νεολαίας, όπως: της Χαλκίδας, της Ααμίας, των Γιαννίνων κ.ά.

Πριν αρχίσουν οι εργασίες του «Συνεδρίου», μεταξύ της εκλεγμένης από το Πρώτο Συνέδριο καθοδήγησης της ΟΚΝΕ, και των αντιπροσώπων των Νεολαιών διεξήχθησαν διαπραγμα­τεύσεις και έγινε έλεγχος των πληρεξουσίων για να διαπιστωθεί αν πράγματι οι αντιπρόσωποι ήταν επίσημα εκλεγμένοι από τις συνελεύσεις των οργανώσεών τους. Αφού η καθοδήγηση της ΟΚΝΕ βεβαιώθηκε ότι τα πληρεξούσια των αντιπροσώπων ήταν εντάξει, τότε ζήτησε την αναβολή του «Συνεδρίου» για ένα μήνα με το δικαιολογητικό, όπως της δοθεί χρόνος να προετοι­μάσει την έκθεσή της. Οι αντιπρόσωποι όμως, δεν δέχθηκαν τον παραπάνω όρο, γιατί διέβλεπαν ότι η καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, με την αναβολή που ζητούσε απέβλεπε στον τορπιλισμό του «Συνεδρίου»

Στο μεταξύ, πριν αρχίσουν οι εργασίες του «Συνεδρίου», έφτασε στη Θεσσαλονίκη και ο Σ. Μάξιμος, σαν επίσημος αντι­πρόσωπος του ΚΚΕ και πραγματοποίησε δύο συναντήσεις με τους αντιπροσώπους των Νεολαιών. Ο Μάξιμος, αφού άκουσε προσεκτικά τις απόψεις των αντιπροσώπων, παραδέχτηκε το δίκαιο αίτημά τους για σύγκλιση του «Συνεδρίου», αλλά ζήτησε χρόνο για να συνεννοηθεί με τα υπόλοιπα μέλη της καθοδήγη­σης του Κόμματος στην Αθήνα.

Μετά από μερικές μέρες η επιτροπή των αντιπροσώπων, πραγματοποίησε και δεύτερη συνάντηση με το Σ.Μάξιμο. Στη

67

συνάντηση αυτή ο Σ.Μάξιμος ζήτησε την αναβολή του «Συνε­δρίου» τουλάχιστον για τρεις μήνες ,5.

Οι αντιπρόσωποι των Νεολαιών, εκφράζοντας την αντίθε­σή τους στην παραπάνω πρόταση, προχώρησαν στη συ­γκρότηση του «Συνεδρίου» σε σώμα.

Το «Συνέδριο», καταδίκασε την ΚΕ της ΟΚΝΕ για αδρά­νεια στα προβλήματα της νεολαίας, κατηγόρησε το γραμματέα της Ζακ Βεντούρα σαν τον κύριο φορέα οππορτουνιστικών από­ψεων και εξέλεξε νέα Κεντρική Επιτροπή από τους Γιώργο Ντούβα, αντιπρόσωπο της Κομμουνιστικής Νεολαίας Αγρί­νιου, Νίκο Μαράκη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Πειραιά, Παντελή Σίμο-Καραγκίτση, της Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης, Σ.Νέρρη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσ­σαλονίκης και Η.Ζούλα, επίσης της Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης16.

Το «αντάρτικο Συνέδριο» της Θεσσαλονίκης, ανεξάρτητα από τα αίτια, που οδήγησαν τις μεγαλύτερες οργανώσεις της Ομοσπονδίας στησύγκλησή του και ανεξάρτητα από τις οποιεσ- δήποτε καλές και αγαθές προθέσεις των οργανωτών του και των αντιπροσώπων που πήραν μέρος σ’ αυτό, υπήρξε μια ασυλλόγι­στη, εξτρεμιστική, ανυπόμονη ενέργεια, που κατάφερε σοβαρό πλήγμα στην ενότητα της ΟΚΝΕ.

Η κίνηση των Κομμουνιστικών Νεολαιών για τησύγκλησή του υποκινήθηκε, υποδαυλίστηκε και εκμεταλλεύτηκε από την αριστερίστικη διασπαστική ομάδα, την «Κομμουνιστική Ένω­ση του Πειραιά» ενάντια στην ενότητα του Κόμματος και της Νεολαίας.

Για ένα χρονικό διάστημα, 6 περίπου μηνών, το κίνημα της νεολαίας βρέθηκε διασπασμένο. Υπήρχαν δύο Κεντρικές Επι­τροπές της ΟΚΝΕ. Η νόμιμα από το ιδρυτικό Συνέδριό της εκλεγμένη Κεντρική Επιτροπή και η Κεντρική Επιτροπή που * εκλέχτηκε από το «αντάρτικο συνέδριο» της Θεσσαλονίκης.

Το Εθνικό Συμβούλιο του Κόμματος

Για την αντιμετώπιση της σοβαρής κρίσης που είχε ξεσπά­σει στο Κόμμα και στην ΟΚΝΕ, συνήλθε στις 3-8 Φλεβάρη 1924 το Εθνικό Συμβούλιο του Κόμματος. Στη σύνοδο πήραν μέρος τα μέλη της ΚΕ, Θωμάς Αποστολίδης, Χρήστος Τζάλλας,

68

I

Σεραφείμ Μάξιμος και Ελευθέριος Σταυρίδης, τα μέλη της ΚΕΕ Μπαστιάς Γιατσόπουλος και Λεωνίδας Χατζησταύρου, τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Νικόλαος Σαργολόγος, Ζακ Βεντούρα και Φρ. Τζουλάτη, ο αντιπρόσωπος της νεολαίας Σπύρος Θεο­δώρου, που στο μεταξύ είχε γίνει γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΚΝΕ, ο αντιπρόσωπος της ΓΣΕΕ Ευάγγελος Ευαγγέλου, ο διευθυντής του «Ριζοσπάστη» Γιάννης Κορδάτος, οι γραμματείς των τμημάτων του κόμματος Αθήνας Ανδρόνικος Χαϊτάς, Πειραιά Καραμούζης, Θεσσαλονίκης Αμών, Βόλου Ευάγγελος Ευαγγελόπουλος, Καβάλας Πέκος και ο Παντελής Πουλιόπουλος εκ μέρους των εφεδροπολεμιστικών οργανώ­σεων και σαν εισηγητής σε θέμα της ημερησίας διάταξης17.

Τα θέματα που απασχόλησαν τη σύνοδο του Εθνικού Συμ­βουλίου ήταν: α) Η εσωτερική κατάσταση του κόμματος, β) η πολιτική κατάσταση της χώρας, γ) το επαγγελματικό κίνημα, δ) το ζήτημα των νεολαιών, ε) το κίνημα των πολεμιστών και των θυμάτων, στ) η σύσφιξη των σχέσεων Κόμματος και Κομμουνι­στικής Διεθνούς, ζ) το αγροτικό ζήτημα και η) το προσφυγικό ζήτημα.

Έπειτα από πολυήμερες συζητήσεις, που εξαιτίας της σο­βαρής κρίσης που περνούσε το Κόμμα και η ΟΚΝΕ, υπήρξαν θυελλώδεις, το Εθνικό Συμβούλιο πήρε μια σειρά σημαντικές αποφάσεις: Καταδίκασε τόσο τη δεξιά όσο και την «αριστερή» αντικομματική ομάδα. Διέγραψε από το Κόμμα τον Ευάγγελο Παπαναστασίου και ενέκρινε τη διαγραφή του Αβραάμ Μπενα- ρόγια. Για την αποφασιστική αντιμετώπιση της εσωκομματι­κής κατάστασης εξέλεξε στη θέση της παλιάς ΚΕ, τριμελή Διοίκηση από τους Γιάννη Κορδάτο, Σεραφείμ Μάξιμο και Θω­μά Αποστολίδη με εντολή: α) «Να εφαρμόση αμέσως όλα τα αναγκαία δραστικά μέτρα δια την ταχυτέραν εκκαθάρισιν της καταστάσεως με το δικαίωμα να αναστείλη και όσας καταστατι­κός διατάξεις ήθελεν κρίνη εμπόδια δια την επιτέλεσιν του ανα- τιθεμένου εις αυτήν έργου. Αναλαμβάνει δε μετ’ αυτής ως προς το τελευταίον τούτον τας ευθύνας ενώπιον του γ ' τακτικού συνε­δρίου. β) Να συγκεντρώση περί εαυτήν τους ικανότερους και εμ- πειρώτερους συντρόφους όλου του Κόμματος και δΓ αυτών ν’ αναλάβη την ευρυτέραν διαφώτισην των μελών του Κόμματος και των εργατοαγροτικών μαζών περί των πραγματικών σκοπών όλων των υπό το ένδυμα του σοσιαλισμού εμφανιζομένων ομά­δων και προσώπων, γ) Ν ’ αρχίσει εν συνεργασία με όσους συ­ντρόφους διαθέτουν μίαν μαρξιστικήν μόρφωσιν και πείραν την

μελέτην και επεξεργασίαν των θεμελιωδών γραμμών ενός σα­φούς και συγκεκριμένου προγράμματος, σύμφωνα με το οποίον θα ρυθμίζη το Κόμμα την δράσιν του εις τα διάφορα πεδία του αγώνος του, επί τη βάσει των αποφάσεων της Κομμουνιστικής Διεθνούς και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, δ) Να συγκαλέση εντός 4 μηνών το γ ' τακτικόν συνέδριον και ε) να κάμη την ευρυτέραν δημοσίευσιν της παρούσης αποφάσεως»18.

Ο εκπρόσωπος της ΟΚΝΕ Σπύρος Θεοδώρου, διάβασε στη σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου την παρακάτω δήλωση της Κεντρικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεο­λαιών της Ελλάδας: «Η ΚΕ της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστι­κών Νεολαιών της Ελλάδας παρευρεθείσα με συμβουλευτικήν ψήφον εις το συγκληθέν σήμερον συμθούλιον του κόμματος εις το οποίον διεπιστώθη η σοβαρά κρίσις που υπάρχει σήμερον εις το κόμμα και λαβούσα υπόψιν της την προταθείσαν ριζικήν λύ- σιν δια την υπερνίκησιν της κρίσεως αυτής, δηλώνει ότι συμφω­νεί απολύτως με την υποβληθείσαν πρόταση δια την λύσιν της κρίσεως του κόμματος και ότι και εάν ακόμη είχε και θετικήν ψήφον θα εψήφιζε αυτήν ανεπιφυλάκτως. Επίσης κατηγορημα­τικούς δηλώνει ότι θέτει εις την διάθεσιν της ΚΕ του Κόμματος όσες δυνάμεις διαθέτει αυτή δια την εφαρμογήν των όσων ήθε- λεν αποφασίσει η ΚΕ του κόμματος δια την καταπολέμησιν των εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών του κόμματος»19.

Προβαίνοντας στην παραπάνω δήλωση, η ΟΚΝΕ πίστευε σωστά, πως υποστηρίζοντας την πρόταση για τη ριζική λύση της κρίσης του κόμματος, θα μπορούσε να ξεπεράσει και τη δι­κή της κρίση.

Το Εθνικό Συμβούλιο του κόμματος, αφού διαπίστωσε ότι η κρίση του κινήματος των νέων είναι συνέπεια της κρίσης του κόμματος πήρε την παρακάτω απόφαση: «Αναθέτει εις την τρι­μελή διοίκησιν του κόμματος όπως φέρουσα τας θέσεις επί της . κρίσεως του κόμματος εις το κίνημα των νέων και έχουσα υπ’ όψιν την υποκειμενικήν κατάστασιν και τον μέχρι τούδε καθο­ρισμόν της θέσεως του κινήματος των νέων, λάβη όλα τα ενδει- κνυόμενα προς εκκαθάρισιν της καταστάσεως μέτρα»20.

Οι αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου συνέθαλαν αποφα­σιστικά στο να ξεπεράσει η ΟΚΝΕ την κρίση της.

70

I

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924», τόμος Α , σ. 268.2. «Η Νεολαία» Έτος Α '. αριΟ. 8, 15 Νοεμβρίου 1922.3. Στο ίδιο.4. «Ριζοσπάστης», Κυριακή 28 Νεοεμθρίου 1922.5. «Η Νεολαία». Έ τοςΑ ', αριθ. 10, 15 Δεκεμβρίου 1922.6. Στο ίδιο.7. Το πλήρες κείμενο των αποφάσεων του Συνεδρίου στο Παράρτημα.8. «Ο Αένιν για τη νεολαία», ρώσικη έκδοση του ΚΕ της Κομσομόλ, 1969,

σ. 166.9. «Ριζοσπάστης», 24 Αυγούστου 1923.

10. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924». τόμος Α', σ. 56.11. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928». Κέδρος 1983, σ.

50.12. Π. Ρούσου: «Η Οχτωθριανή Επανάσταση και η Ελλάδα», σ. 81.13. Π. Ρούσου: «Της Πρώτης Νιότης...», Εκδόσεις «Οδηγητής», Β ' έκδοση,

σ. 27-28.14. Υπεραριστερό, μισοαναρχικό, τρομοκρατικό κίνημα.15. Γιώργη Παπαρήγα: Ανέκδοτες αναμνήσεις.16. «Βιβλιοθήκη Νέου Αενινιστή», αριθ. τεύχους 14-15, Αθήνα 1928.17. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1918-1924», τόμος Α', σ. 395.18. Στο ίδιο, σ. 398-399.19. Στο ίδιο, σ. 400.20. Στο ίδιο, σ. 403.

71

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΟΚΝΕ ΑΠΟ ΤΟ 2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΠΑΓΚΑΛΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

Ένα μήνα μετά τη σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου του Κόμματος στις 15-21 Μάρτη 1924 συνήλθε παράνομα στη Θεσ­σαλονίκη το 2ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ, στο οποίο πήραν μέρος όλες οι οργανώσεις της Κομμουνιστικής Νεολαίας της Ελλά­δας με κανονικούς αντιπροσώπους, ανεξάρτητα από το αν οι ορ­γανώσεις τους είχαν πάρει μέρος και στο προηγούμενο «αντάρ­τικο Συνέδριο» του 1923. Συγκεκριμένα πήραν μέρος οι τοπικές οργανώσεις: Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, Πάτρας, Λάρι­σας, Λαμίας. Τις εργασίες του Συνεδρίου από μέρους του Κόμ­ματος παρακολούθησε ο Σεραφείμ Μάξιμος, καθώς και αντι­πρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων.

Τα θέματα που απασχόλησαν το 2ο Συνέδριο ήταν:1. Έκθεση δράσης.2. Πολιτική κατάσταση.3. Έκθεση του αντιπροσώπου της Ομοσπονδίας στη Βαλκανι­

κή Συνδιάσκεψη.4. Τύπος της Ομοσπονδίας.5. Πυρήνες εργοστασίων.6. Οικονομικός αγώνας της εργατικής Νεολαίας.7. Δράση στην αγροτική νεολαία και Εθνικές μειονότητες.8. Αντιμιλιταριστική δράση.9. Έδρα της Ομοσπονδίας.

10. Εκλογή ΚΕ και ΕΕ.11. Διάφορα.

Το Συνέδριο είχε μεγάλη σημασία στην πορεία ανάπτυξης

73

της Ομοσπονδίας, κυρίως, γιατί έλυσε την κρίση που ταλάνιζε την ΟΚΝΕ και έδοσε ένα σοβαρό χτύπημα και στα δεξιά και στα εξτρεμιστικά ρεύματα. Η απόφαση του Συνεδρίου όμως πάνω στην κρίση χαρακτηρίζεται από ένα συμβιβαστικό πνεύμα, που εμπόδιζε μια πλήρη κριτική των δεξιών σφαλμάτων, των δεξιών απόψεων που εκφράζονταν την εποχή εκείνη από μια ισχυρή ομάδα μέσα στην ΚΕ του Κόμματος. Ένας τέτοιος συμβιβαστι­κός χειρισμός του θέματος κατά κάποιον τρόπο, φαίνεται να ήταν επιβεβλημένος την εποχή εκείνη για την αποφυγή ενός σχίσματος, που αποτελούσε σοβαρό κίνδυνο, και, για την χρη­σιμοποίηση στο μέτρο του δυνατού όλων των δυνάμεων της νεα­ρής Ομοσπονδίας. Δίκαια επίσης το Συνέδριο έκανε αυστηρή κριτική στις εξτρεμιστικές υπερβολές της «αριστεράς», κατα­δίκασε σαν αντικαταστατικό και διασπαστικό το «αντάρτικο Συνέδριο» της Θεσσαλονίκης του 1923 kui κάλεσε όλες τις ορ­γανώσεις της ΟΚΝΕ να δυναμώσουν την ενότητά τους.

Το Συνέδριο απαίτησε τη διάλυση της ΚΕ που είχε εκλεγεί από το «αντάρτικο Συνέδριο», πράγμα που έγινε δεκτό, και εξέ­λεξε νέα Κεντρική Επιτροπή από τους: Ζακ Βεντούρα, Σπύρο Θεοδώρου, Νίκο Μαράκη, Β.Μιχαηλίδη, Γιώργη Κολοζώφ, καθώς και εξελεγκτική επιτροπή από τους Λεύτερη Αποστόλου, Θ. Τρυπολόγου και Βάσω Ρουμελιώτη . Γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ εκλέχθηκε ο Σπύρος Θεοδώρου.1

Το Συνέδριο αποφάσισε να αλλάξει η οργανωτική συγκρό­τηση της ΟΚΝΕ. Στη θέση των Ομίλων να δημιουργηθούν πυ­ρήνες στα εργοστάσια, στις συνοικίες, στις σχολές και στα χω­ριά. Επίσης, αποφασίστηκε να μεταφερθεί η έδρα της ΚΕ της ΟΚΝΕ από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα.

Σημαντικές επίσης αποφάσεις πήρε το 2ο Συνέδριο για την κινητοποίηση της εργαζόμενης, φοιτητικής και μαθητικής νεο­λαίας για τα προβλήματά της.

Οι αποφάσεις του Συνεδρίου έδοσαν σημαντική ώθηση στην κατοπινή δράση των Κομμουνιστικών Νεολαιών. Εκτός του ότι ιδρύθηκαν κι άλλες Οργανώσεις της Κομμουνιστικής Νεολαίας σε άλλες πόλεις, μικροπόλεις και χωριά που δεν υπήρχαν πριν, (όπως π.χ. στην Αλεξανδρούπολη, Φλώρινα, Κιλκίς, Νάουσα κλπ.), οι Κομμουνιστικές Νεολαίες έπαιρναν δραστήρια μέρος στις κινητοποιήσεις που οργάνωσε το Κόμμα για διάφορα προβλήματα καθώς και στις τοπικές και γενικές απερ­γίες. Για πρώτη φορά οργανώθηκαν πυρήνες της Κομμουνιστι­κής Νεολαίας στα 1924-1926 στα Γυμνάσια, Πανεπιστήμια και

74

u

έγινε στρατολογία μαθητών και μαθητριών από τα Γυμνάσια και φοιτητών από τα Πανεπιστήμια, με αλλεπάλληλες απεργίες μα­θητών, σπουδαστών και φοιτητών. Σ’ αυτήν τη περίοδο, στρατο- λογήθηκαν στην ΟΚΝΕ μαθητές και φοιτητές που αργότερα έπαιξαν καθοδηγητικό και αποφασιστικό ρόλο στην ιστορία της ΟΚΝΕ, όπως: Οι μαθήτριες του Γυμνασίου και του Αρσά­κειου Χρύσα Χατζηθασιλείου, Αύρα Βλάση-Παρτσαλίδη, Ηλέκτρα Αποστόλου, Τερέζα, Ρουσάκη, Ράικα, Αγησίλαος Βλάχος, οι μαθητές του Γυμνασίου Κώστας Λουλές, Πολύζος, Μαμμάς, Καπνουτζής, Σακελλαρίου, Λιθοξόπουλος κι άλλοι σε διάφορες πόλεις.

Επίσης τότε άρχισε η ΟΚΝΕ να κάνει προπαγανδιστική αν­τιπολεμική δουλειά μέσα στους φαντάρους και ναύτες με την οργάνωσή τους σε κάθε μονάδα κατά τριάδες.

Αργότερα, ιδρύθηκε και το ΑΜΙ, αντιμιλιταριστική οργά­νωση της Κομμουνιστικής Νεολαίας, μέσα στο στρατό.

Τα μέλη της ΟΚΝΕ έπαιρναν ενεργό μέρος στις αντιπολεμι­κές εκδηλώσεις που οργάνωνε το Κόμμα, στο γιορτασμό της Πρωτομαγιάς, συμμετείχαν στις συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και άλλες εκδηλώσεις, δίνοντας και θύματα.

Ό λο το 1924 ήταν χρόνος σοβαρών πολιτικών εξελίξεων, γεγονότων και ζωηρών ταξικών αγώνων της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων, αλλά και σοβαρών εσωκομματι­κών διεργασιών για την αποκρυστάλλωση μιας όλο και πιο σω­στής μαρξιστικής-λενινιστικής κατεύθυνσης, για την υπερνίκη- ση αντιμαρξιστικών απόψεων και τάσεων, για το δυνάμωμα της ενότητας του Κόμματος και της ΟΚΝΕ. Ας κάνουμε μια σύντο­μη απαρίθμηση.

Όπως ήδη αναφέραμε: το Φλεβάρη του 1924 συνήλθε το Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ(Κ). Στις 15-21 Μάρτη της ίδιας χρονιάς έγινε το 2ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ. Στις 25 του Μάρτη η Βουλή των Ελλήνων σε πανηγυρική συνεδρίασή της κήρυξε οριστικά έκπτωτη τη δυναστεία των Γλύξμπουργκ και ανακήρυ­ξε την Ελλάδα Αστική Δημοκρατία (στις 8 του Μάρτη είχε σχη- ματισθεί κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Παπανα­στασίου, αρχηγό της «Δημοκρατικής Ένωσης») και για τις 13 του Απρίλη 1924 ορίστηκε η διεξαγωγή Δημοψηφίσματος για την επικύρωση της ιστορικής αυτής πράξης της Βουλής με ένα ΝΑΙ ή με ένα ΟΧΙ στη Δημοκρατία.

Μπροστά στο ΣΕΚΕ(Κ) και στην ΟΚΝΕ έμπαινε τότε ένα σοβαρότατο ερώτημα: Τι θα ψήφιζαν οι κομμουνιστές και οι ερ-

75

γαζόμενοι; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα σήμερα είναι απλή, αλλά τότε δεν ήταν καθόλου απλή: α)γιατί το Κόμμα, όπως σχεδόν και όλη η ΚΔ είχαν για κεντρικό σύνθημά τους την εργατοαγροτική κυβέρνηση σαν άνοιγμα του δρόμου για την προλεταριακή επανάσταση και τάσσονταν ενάντια στην αστική δημοκρατία, β) Γιατί η «αριστερή» αντιπολίτευση μέσα στο Κόμμα και στην ΟΚΝΕ κατέκρινε το Κόμμα για όππορτουνι- σμό και στο συγκεκριμένο πρόβλημα του Δημοψηφίσματος υποστήριζε τη θέση: «αποχή μετά δράσεως».

Το ΣΕΚΕ (Κ), χωρίς δισταγμό αποφάσισε να καλέσει το λαό να ψηφίσει Δημοκρατία, εξηγώντας ταυτόχρονα πως δεν συνταυτίζεται με την Αστική Δημοκρατία και ούτε παραιτείται από την πάλη για την εργατοαγροτική κυβέρνηση.

Με βάση τη σωστή και τολμηρή αυτή απόφαση τα μέλη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, τόσο στις παραμονές, όσο και κατά την ημέρα του Δημοψηφίσματος αγωνίστηκαν μ’ όλες τις δυνά­μεις τους για τη νίκη της Δημοκρατίας, υπέρ της οποίας δόθη­καν τα 70% των ψήφων.

Η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, επιδιώκον­τας να στερεώσει την κοινωνική βάση της, προσπάθησε να πά­ρει με το μέρος της τους εργάτες, που σε μεγάλο βαθμό επηρεά­ζονταν από το ΣΕΚΕ (Κ), αλλά και από λογής - λογής ρεφορμι- στές. Απαγόρεψε, λοιπόν, το γιορτασμό της Κόκκινης Πρωτο­μαγιάς και όρισε την Πρωτομαγιά, μέρα Δημοκρατίας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός - όπως γράφει ο Π. Ρούσος - θα κατέβαινε να μι­λήσει προς τους εργάτες σε συγκέντρωση από το Δημαρχείο του Πειραιά.

Η Κεντρική Επιτροπή του Σοσιαλεργατικού (Κομμουνιστι­κού) Κόμματος κάλεσε την εργατική τάξη και το λαό να αψη­φήσει τις διαταγές της κυβέρνησης και να συγκεντρωθεί την Πρωτομαγιά στους πατροπαράδοτους τόπους που όριζε η Γενι­κή Συνομοσπονδία των Εργατών, συνήθως έξω από τα Εργατικά Κέγτρα.

«Το πρόβλημα περιπλεκόταν στον Πειραιά, όπου η Διοίκη­ση του Εργατικού Κέντρου και των περισσότερων συνδικάτων βρισκόταν στα χέρια των «αριστερών». Μια όμως και το Εργα­τικό Κέντρο αποφάσισε να καλέσει την εργατιά στην ταξική γιορτή της στην Πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου (Εργατικό Κέντρο), η κομματική οργάνωσή μας αποφάσισε να μιλήσει στους εργάτες και υπαλλήλους να πάνε ενωμένοι στην ταξική εργατική συγκέντρωση και να μποϋκοτάρουν την «επίσημη»

76

iL

απατηλή συγκέντρωση της κυβέρνησης. Και να διαδόσουν πλα­τιά τα συνθήματα και τον τύπο του Κόμματος.

Η πρωτομαγιάτικη προκήρυξη του κόμματος εξιστορούσε τη σημασία της Πρωτομαγιάς. Μαζί με άλλα εξήρε το παράδειγ­μα των εργαζομένων της Ρωσίας, που την γιορτάζουν ελεύθεροι. «Η Ρωσική Επανάστασις, έλεγε η προκήρυξη, πρέπει στη σημε­ρινή Πρωτομαγιά μας, να κρατήσει το καλύτερο μέρος του εν­θουσιασμού μας... Το πρώτο ξεσκλάθωμά μας, οικονομικόν και πολιτικόν, θα πραγματοποιηθεί τότε μόνον όταν ακολουθήσο- μεν το ηρωικόν παράδειγμα των Ρώσων εργατών και χωρικών».

Από το πρωί της Πρωτομαγιάς στην πόλη του Πειραιά ξε­χύθηκαν τα συνεργεία των διανομέων του έντυπου υλικού των οργανώσεων, που καλούσαν τους εργαζόμενους στη συγκέντρω­ση. Υπερτερούσαν όμως τα συνεργεία και τα έντυπα της «Κομ­μουνιστικής Ένωσης», ιδιαίτερα το «Κομμουνιστικό Βήμα» της, που είχε τυπωθεί κόκκινο εκείνη τη μέρα. Και, φυσικά, τα έβαζε με το ΚΚΕ και την ΟΚΝΕ.

Σε μας, τους λιγάριθμους της Κομμουνιστικής Νεολαίας, έπεφτε το καθήκον να αντισταθμίσουμε την αριθμητική δύναμη των εξτρέμ με τη δύναμη της αλήθειας του κόμματος και τη δύ­ναμη της... φωνής μας. Το συνεργείο μας - ο φούρναρης, ο Μέ­ρος και ο υποφαινόμενος - έπρεπε να ξεκινήσει από το εργο­στάσιο των Χημικών προϊόντων και Λιπασμάτων της Δραπε­τσώνας και διαλαλώντας και πουλώντας να καταλήξει στην ώρα του στη συγκέντρωση του Εργατικού Κέντρου. Ποτές άλλοτε στη ζωή μου δε θυμάμαι να ξελαρυγγίστηκα τόσο, όσο εκείνη την μέρα, πουλώντας τον «Ρίζο». Και η φωνή μας λές και μεγά­λωνε σαν αντικρύζαμε τους πουλητές του «Κομμουνιστικού Βήματος». Η επιχείρηση πέτυχε. Ως την ώρα της συγκέντρωσής μας είχαν μείνει απούλητοι μόνο τέσσερις «Ριζοσπάστες».

Περάσαμε κι από τη συγκέντρωση του πρωθυπουργού, έξω από το Δημαρχείο. Λιγάριθμη και άψυχη. Μαζί με άλλους τη γιουχαΐσαμε και φτάσαμε στη δική μας έξω από το Εργατικό Κέντρο. Εκεί ρίχναμε μόνο εργατικά συνθήματα. Σαν άρχισε να μιλάει ο ομιλητής να’ σου και εξορμάει από το πάνω μέρος της Πλατείας, μια δύναμη εκατοντάδων αστυφυλάκων και χαφιέ­δων, που γρήγορα κύκλωσε τη συγκέντρωση κι άρχισε τη διάλυ­σή της με γκλόμπ. Μας απομόνωσε καμιά διακοσαριά που είμα- σταν μπροστά και νόμισε πως μπορεί να μας οδηγήσει στην αστυνομία. Μα τότε, με πέτρες κι ό,τι άλλο έτυχε, η ομάδα μας πρόταξε γερή αντίσταση, έσπασε τον κλοιό και σκόρπισε.»2

77

Η εργατική συγκέντρωση και η εργατική ενότητα είχε νι­κήσει. Στην Αθήνα η αστυνομία της Δημοκρατίας σκότωσε έναν εργάτη στη Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση, τον Σωτήρη Παρασκευαΐδη, μέλος της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Αθή­νας, τραυμάτισε 12 και συνέλαβε 50 διαδηλωτές.

Μέσα στο Μάη κατέθηκαν σε απεργίες και μαχητικές δια­δηλώσεις οι καπνεργάτες και οι καπνοπαραγωγοί της Μακεδο­νίας, οι ναυτεργάτες, οι σιδηροδρομικοί, οι αρτεργάτες, οι ηλε­κτροτεχνίτες και οι τσαγκαράδες.

Στους αγώνες των εργαζομένων η κυβέρνηση Αλ.Παπανα­στασίου απάντησε με επιθέσεις της Αστυνομίας, με τραυματι­σμούς διαδηλωτών και με επιστρατεύσεις απεργών. Το ΣΕ- ΚΕ(Κ), καταγγέλοντας τις δολοφονικές επιθέσεις της κυβέρνη­σης, καλούσε τα μέλη του και τα μέλη της ΟΚΝΕ να μπουν επι­κεφαλής των μαζών για μεγαλύτερους αγώνες.

Τον Ιούνη συνήλθε στην Αθήνα το Πρώτο Συνέδριο των Παλαιών Πολεμιστών. Το Συνέδριο απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό και προκήρυξη προς τους παλαιούς πολεμι­στές. Διατύπωσε προς την κυβέρνηση τα αιτήματα των παλαιών πολεμιστών, των αναπήρων και θυμάτων του πολέμου.Το πα- λαιοπολεμιστικό κίνημα παίρνει σοβαρή ανάπτυξη. Με επικε­φαλής τις ενώσεις των Παλαιών Πολεμιστών, τις οποίες καθο­δηγούσε το ΚΚΕ, αναπτύχθηκε ένα πλατύ μαχητικό αγροτικό κίνημα για τη διανομή της γης και την απαλλοτρίωση των τσι- φλικιών. Τα συλλαλητήρια, οι διαδηλώσεις και οι μαχητικές εκδηλώσεις των αγροτών κορυφώθηκαν με την κατάληψη μονα­στηριακών κτημάτων στο Καστράκι της Καλαμπάκας και τη με­γάλη αγροτική κινητοποίηση στα Τρίκαλα, όπου στις 2 Φλεβά­ρη του 1925, με τη καθοδήγηση της Ένωσης Παλαιών Πολεμι­στών και του Εργατικού Κέντρου Τρικάλων, ξέσπασε το μαζι­κότερο μεταπολεμικό συλλαλητήριο για την απαλλοτρίωση κα ι· διανομή των γαιών και την ικανοποίηση άμεσων λαϊκών αιτη­μάτων. Το συλλαλητήριο των Τρικάλων πήρε μορφή αγροτικής εξέγερσης .

Την ίδια περίοδο, που το λαϊκό-δημοκρατικό κίνημα ση­μειώνει ανάπτυξη και οι αγώνες των εργατών παίρνουν ιδιαίτε­ρη έκταση οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις κινούνται για στρα­τιωτικό κίνημα.

Το ΣΕΚΕ(Κ) και η ΟΚΝΕ προειδοποιούν το λαό για το φα­σιστικό κίνδυνο και τον καλούν σε αποφασιστικό αγώνα για τη ματαίωση της σχεδιαζόμενης από την ολιγαρχία επιβολής φα-

78

σιστικής δικτατορίας. Τα μέλη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ βρίσκονται στην πρωτοπορία των αγώνων για την κατάκτηση και την υπεράσπιση των δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία.

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 10 χρόνων από την κή­ρυξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το ΣΕΚΕ(Κ) απηύθυνε μανιφέστο προς τον εργαζόμενο λαό με το οποίο τον προειδο­ποιούσε για τους κινδύνους νέων πολεμικών περιπετειών και τον καλούσε για τις 17 Αυγούστου σε μεγάλη αντιπολεμική συγκέ­ντρωση στην Αθήνα. Η κυβέρνηση όμως, απαγόρευσε την αντι­πολεμική αυτοσυγκέντρωση. Τη μέρα αυτή, 17 του Αυγούστου η Αθήνα και ο Πειραιάς στρατοκρατούνται. Διενεργούνται δε­κάδες συλλήψεις.

Οι φοιτητικές εκδηλώσεις (2/11/1924) και η ΟΚΝΕ

Οι φοιτητικές εκδηλώσεις που ξέσπασαν στις 2 του Νοέμ­βρη 1924 με την έκταση που πήραν, τη μαζικότητά τους, την αποφασιστικότητα και μαχητικότητά τους, αποτέλεσαν, πρωτο­φανές φαινόμενο για την ως τα τότε ιστορία του φοιτητικού κι­νήματος και έθεσαν γερές βάσεις για το ξεκίνημα και την παρα­πέρα ανάπτυξή του.

Τα προβλήματα της παιδείας, Δημοτικής, Μέσης και Ανω- τάτης, ήταν τεράστια. Κι ενώ πάνω στα παλιά συσσωρεύονταν καινούργια, κυβέρνηση και πρυτανεία, αδιαφορώντας και περι- φρονώντας τα αιτήματα των φοιτητών για τη συμπλήρωση των τεράστιων ελλείψεων, τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της παιδείας, όχι μονάχα δεν έδειχναν καμιά διάθεση να τα λύσουν, δεν φρόντιζαν να εξασφαλίσουν τους απαραίτητους για το σκο­πό αυτό πόρους, αλλά αντίθετα, η κυβέρνηση περιέκοβε την επι­χορήγηση του Πανεπιστημίου και η σύγκλητος προέβαινε σε αδιάκοπη αύξηση των διδάκτρων και εξετάστρων.

Η τέτια πολιτική και τακτική είχε σαν αποτέλεσμα, να μέ­νουν κλειστές οι πόρτες του Πανεπιστημίου για τα παιδιά του λαού. Και όσο οι φοιτητές, ιδιαίτερα των φτωχών λαϊκών τά­ξεων έβλεπαν η απαράδεκτη αυτή κατάσταση να συνεχίζεται και να επιδεινώνεται, τόσο και πιο πολύ εξεγείρονταν και τόσο πιο πολύ μεγάλωνε η διάθεσή τους για αγώνα κατά των εμπνευ-

79

στών και των δημιουργών αυτής της κατάστασης.Τα βασικά ζητήματα που έδοσαν το έναυσμα για το ξέσπα­

σμα των μαζικών μαχητικών φοιτητικών εκδηλώσεων της 2 του Νοέμβρη ήταν τρία: 1. Το ζήτημα της αύξησης των διδάκτρων και εξετάστρων. 2. το ζήτημα των βιβλίων των καθηγητών. 3. Το ζήτημα των αποστρατευθέντων παλαιών πολεμιστών φοιτητών.

Μια επιτροπή φοιτητών ζήτησε και πήρε από τον Πρύτανη Κ.Ζέγγελη, άδεια για πραγματοποίηση παμφοιτητικής συγκέν­τρωσης την Κυριακή 2/11/1924 στην αίθουσα του Χημείου, Σό- λωνος και Χ.Τρικούπη.

Για την προετοιμασία των εκδηλώσεων οι προοδευτικοί φοιτητές με πρωτοπόρους τα μέλη της Φοιτητικής Ομάδας της Κομμουνιστικής Νεολαίας Αθήνας (ΚΝΑ), κινήθηκαν δρα­στήρια. Με ομιλίες και προκηρύξεις ανάπτυξαν στους φοιτητές όλων των Σχολών την ανάγκη της κινητοποίησής τους, για να τεθεί τέρμα στην αντιφοιτητική τακτική της Πρυτανείας και του υπουργείου Παιδείας και να επιβληθεί λύση στα χρονίζοντα προβλήματά τους.

Η φοιτητική ομάδα της ΚΝΑ κυκλοφόρησε πλατιά ειδικές προκηρύξεις με τις οποίες απευθύνονταν προς τους φτωχούς φοιτητές με τα ιδιαίτερα ζητήματά τους.

Η Οργανωτική Επιτροπή που συγκροτήθηκε για την προώ­θηση των αιτημάτων των φοιτητών, απηύθυνε προς όλους τους φοιτητές και φοιτήτριες την παρακάτω προκήρυξη: «Συνάδελφοι

Πως γίνηκε λόγος να μας αυξήσουν τις εγγραφές το μάθαμε όλοι μας. Κι όλοι μας αγανακτήσαμε και διαμαρτυρηθήκαμε ο ένας στον άλλον για την εγκληματική αυτή πρόταση, που για αποτέλεσμα θάχει να κλείσει τις πύλες του Παν/μίου στους ερ­γαζόμενους και φτωχούς φοιτητές.

Μα η τέτοια αγανάκτηση και διαμαρτυρία πάει ανώφελα* Δεν φέρνει καρπούς. Χρειάζεται δράση συστηματική και ομαδι­κή, ενέργεια αποφασιστική για να υπερασπίσουμε αποτελεσμα­τικά τα συμφέροντά μας.

Για την ομαδική αυτή δράση, οδηγούμενοι από μια πρόχει­ρη, μα αρκετά πλατειά συνάθροιση φοιτητών, καλούμε όλους σας σε μια παμφοιτητική συγκέντρωση την ερχόμενη Κυριακή 9 1/2 το πρωί στο Χημείο.

Πρέπει να το δείξουμε με τον τρόπο που μας ταιριάζει, πως δεν κοιμούμαστε, πως κινούμαστε και πως, όταν θέλουμε, ξέρου­με να την φανερώνουμε και να την επιβάλλουμε τη γνώμη μας.

80

L

Και δεν είναι μονάχα η μη αύξηση των εγγραφών που θα μας τραβήξει όλους στη συγκέντρωση αυτή. Μαζί μ’ αυτό και πολλά άλλα ζητήματα πρέπει να μας απασχολήσουν. Ζητήματα ζωτι­κά, που πολλοί αρμόδιοι ίσαμε σήμερα τ’ αναγνώρισαν, μα που κανένας απ’ αυτούς δεν σκέφτηκε πραγματικά να μας τα δώσει. Στη συγκέντρωση αυτή πλάι στην εκδήλωση της θέλησής μας ενάντια στον προτεινόμενο τριπλασιασμό των διδάκτρων επι­βάλλεται να ζητήσουμε και τούτα: 1) Να ελαττωθούν τα δίδα­κτρα για τους στρατεύσιμους και τους εφέδρους φοιτητάς 2) Να καταργηθούνε οι γραφτές εξετάσεις για τους εφέδρους. 3) Να παραταθούνε οι εγγραφές, γιατί πολλοί φοιτητές βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική θέση. 4) Να συμπληρωθούνε και να αντι- κατασταθούνε τα βιβλία του Φοιτητικού Αναγνωστηρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης και να βαλθούνε τα σπασμένα τζάμια. 5) Να καταργηθή το υποχρεωτικό της αγοράς των βιβλίων των κ.κ. καθηγητών. 6) Να δοθή το Πολιτικό Νοσοκομείο στην Ιατρική Σχολή. 7) Να χωριστούνε σε τμήματα διδασκαλίας οι τάξεις που έχουν πολλούς φοιτητές. 8) Να μας δοθή μια έκπτωση 50% στα τραμ, πλοία, τραίνα και δημόσια θεάματα.Φοιτητές και φοιτήτριες

Όμως αυτά δεν είναι όλα. Υπάρχουν κι ένα σωρό άλλα ζη­τήματα ζωτικά για μας. Με την αντίληψη αυτή σας καλούμε στη συγκέντρωση της Κυριακής ν’ αγωνιστούμε, όχι μόνο για την επιτυχία των παραπάνω μα και για κάθε ζήτημα που θα προταθή στη συνέλευση και που θα ενδιαφέρει όλους μας.Η Οργανωτική Επιτροπή»3.

Ενώ όλα προχωρούσαν ομαλά για την πραγματοποίηση της παμφοιτητικής συγκέντρωσης, ξαφνικά ο Πρύτανης ανακάλεσε την άδεια που είχε δόσει και ειδοποίησε το A ' Σώμα Στρατού και την Αστυνομία να μην επιτρέψουν την είσοδο των φοιτητών στο Χημείο. Η στάση και οι ενέργειες αυτές του Ζέγγελη έγιναν αι­τία για τα επεισόδια που ακολούθησαν.

Δίνουμε σε συνέχεια μια προσωπική μαρτυρία του φοιτητή τότε Αντώνη Φλούντζη, κι ενός από τους οργανωτές της εκδή­λωσης για το πως ακριβώς έγιναν τα γεγονότα:

«Κυριακή 2 Νοέμβρη 1924. Από νωρίς το πρωί οι φοιτητές άρχισαν να προσέρχονται κατά μάζες για τη συγκέντρωση του Χημείου. Αλλά όταν έφταναν κοντά έβλεπαν πως η κεντρική είσοδος ήταν κλειστή και μια διπλή σειρά χωροφυλάκων της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών στέκονταν στο πεζοδρόμιο μπροστά στη σκάλα και δεν τους επέτρεπαν να περάσουν. Ο ό-

81

γκος των φοιτητών μεγάλωνε γρήγορα. Η Οργανωτική Επιτρο- πή ζήτησε από τον επικεφαλής αξιωματικό να μάθει το ρόλο της απαγόρευσης της εισόδου. Τους είπε ότι απαγορεύτηκε η συγκέ­ντρωση έπειτα από διαταγή του Α ' Σώματος Στρατού. Τότε μια επιτροπή φοιτητών έτρεξε στο A ' Σώμα Στρατού για να διαμαρ- τυρηθεΐ και να ζητήσει την άρση της απαγόρευσης. Εκεί της απάντησαν ότι ο Πρύτανης του Παν/μίου τους ειδοποίησε πως ανακάλεσε την άδεια και ζήτησε να μην επιτραπεί η είσοδος των φοιτητών στο Χημείο.

Στο μεταξύ ο προ του Χημείου χώρος είχε γεμίσει ασφυκτι­κά από φοιτητές που διαμαρτύρονταν για την απαγόρευση, ζη­τούσαν να μιλήσουν για τα ζητήματά τους, απαιτούσαν να γ ί­νουν αποδεκτά και καταφέρονταν κατά του Πρύτανη και της στρατοκρατίας.

Κείνη τη στιγμή από την αριστερή άκρη της σκάλας άρχισε να μιλάει ο Γιώργης Κωνσταντινίδης, φοιτητής της Νομικής και στέλεχος τη ΚΝΑ. Ανάπτυξε τα βασικά φοιτητικά ζητήμα­τα και τόνισε την ανάγκη της επίμονης πάλης όλων των φοιτη­τών για την επίλυσή τους. Μετά απ’ αυτόν επιχείρησαν να μι­λήσουν και άλλοι φοιτητές, αλλά ο επικεφαλής των χωροφυ­λάκων αξιωματικός διέταξε τους άντρες του να διαλύσουν με τη βία τη συγκέντρωση. Οι χωροφύλακες άρχισαν να σπρώχνουν, να χτυπούν και να συλλαμβάνουν τους φοιτητές. Όσους έπια­ναν, μαζί τους και τον Κωνσταντινίδη, τους απομόνωσαν προ­σωρινά πίσω από το φράγμα που είχαν σχηματίσει στη σκάλα.Οι φοιτητές αντιστέκονταν. Αφόπλισαν μερικούς που έβγαλαν πιστόλια και δήλωσαν ότι δεν πρόκειται να διαλυθούν, γιατί πε­ριμένουν να επιστρέψει η Επιτροπή που πήγε στο Α ' Σώμα Στρατού. Τότε επιχείρησαν να στείλουν συνοδεία τους πιασμέ­νους στη Διεύθυνση της Αστυνομίας, Πατησίων και Σολωμού. Αλλά οι φοιτητές ακολούθησαν όλοι μαζί τη συνοδεία και ζη- * τούσαν να τους αφήσουν αμέσως ελεύθερους, γιατί, αν θελή- σουν να τους οδηγήσουν στη Διεύθυνση, θα τους συνοδέψουν και θα μπούν όλοι μέσα. Όταν είδαν πως οι φοιτητές δεν αστει­εύονταν και πως ήταν μάλιστα πολλοί παλαιοί πολεμιστές, αναγκάστηκαν να τους αφήσουν και να περιμένουν την επιστρο­φή της Επιτροπής. Ένας μάλιστα ανθυπομοίραρχος έλεγε στους γύρω του φοιτητές, ότι είναι κι αυτός φοιτητής της Νομι­κής και βλέπει με συμπάθεια τον αγώνα μας.

Σε λίγο επέστρεψε η Επιτροπή και μας ανακοίνωσε την απάντηση του Α ' Σ.Σ. Οι φοιτητές αγανάκτησαν για την ενέρ-

82

ι

γεια αυτή του Πρύτανη. Αποφασίσαμε να πάμε όλοι μαζί στο σπίτι του, να διαμαρτυρηθούμε και να ζητήσουμε να επιτρέψει τη συγκέντρωση. Τότε δημιουργήθηκε άλλο ζήτημα. Ο επικε­φαλής αξιωματικός μας δήλωσε ότι ο νόμος «Περί κατοχυρώ- σεως του πολιτεύματος» απαγορεύει τις διαδηλώσεις και ότι εί­ναι υποχρεωμένος να μας εμποδίσει. Σαν μέση λύση βρέθηκε να πάμε, αλλά όχι ομαδικά. Να προχωρούμε κατά μικρές παρέες από 3-4 άτομα. Έ τσι ξεκινήσαμε ανενόχλητοι για το σπίτι του Ζέγγελη, που ήταν στην οδό Αλεξ. Σούτσου. Πηγαίναμε βέβαια κατά πολύ μεγαλύτερες ομάδες. Αλλά δε μας έλεγαν τίποτε. Εί­μαστε πολλοί και δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Ό ταν όμως φτάσαμε στην οδό Σούτσου και προχωρούσαμε προς το σπίτι, που ήταν στη μέση του τετραγώνου στην αριστερή του πλευρά, είδαμε να στέκονται κοντά στην πόρτα 40 περίπου άντρες της Ειδικής Ασφάλειας (Σόλωνος 9) με το διοικητή της ταγματάρχη Γκίνο επικεφαλής. Σε λίγο και από πίσω μας εμφανίστηκαν άλ­λοι. Ή ταν ένας λόχος κυνηγών των Δημοκρατικών Ταγμάτων των Ζέρβα-Ντερτιλή.

Ο Γκίνος στην αρχή θέλησε να παραστήσει τον άγριο και μας απείλησε πως θα διατάξει τους άντρες του να μας χτυπήσουν με τα όπλα τους. Όμως, στις πρώτες γραμμές βρίσκονταν κάτι παλικάρια παλαιοί πολεμιστές, που τον έκαμαν να ηρεμήσει. «Εμείς πολεμούσαμε και σκοτωνόμαστε στο μέτωπο, του είπαν, και συ καθόσουνα στα μετόπισθεν κι έπαιρνες γαλόνια. Τώρα μη θέλεις να μας σταθείς εμπόδιο, όταν ζητάμε το δίκιο μας και μας κοροϊδεύουν». Είχαν και κάτι γερές μαγκούρες. Έ τσι ο Γκίνος συμφώνησε να μπουν τρεις στο σπίτι του Πρύτανη. Ανέβηκαν, μα δεν τον βρήκαν. Μας ειδοποίησαν από το μπαλκόνι πως δεν είναι πάνω. «Θα κρύφτηκε. Ψάξτε και στην κουζίνα και στ’ αποχωρητήριο και κάτω απ’ τα κρεβάτια». Στο μεταξύ από μια πόρτα του απέναντι πεζοδρομίου άρχισαν να διαβάζουν το ψήφισμα ενώ ταυτόχρονα μοιράζονταν προκηρύ­ξεις της Φοιτητικής Ομάδας της ΚΝΑ. Κατέβηκε και η Επιτρο­πή. Ο Πρύτανης είχε φύγει.

Αφού δε βρήκαμε τον Πρύτανη, αρχίσαμε να διαλυόμαστε. Αλλά κείνη τη στιγμή δεχτήκαμε γενική επίθεση κι απ’ τις δύο μεριές. Ασφαλίτες και κυνηγοί μας ρίχτηκαν στα γερά. Χτυ­πούσαν με τους υποκόπανους και τα κλόμπς και τραυμάτισαν αρκετούς. Ά ρχισαν και τις συλλήψεις. Τους αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία. Τελικά, συμφωνήσαμε να μας αφήσουν να φύγου­με, χωρίς να μας ενοχλήσουν. Βγήκαμε στην οδό Βουκουρε-

83

στίου και προχωρούσαμε προς την Παν/μίου. Αυτοί όμως, ιδίως οι κυνηγοί, που μας ακολουθούσαν συνταγμένοι, βάδιζαν γρή­γορα, μας πλησίαζαν κι άρχιζαν να μας χτυπούν με τους υποκό­πανους. Οι ασφαλίτες απ’ την άλλη μεριά τσιμπολογούσανέναν- έναν. Οι φοιτητές τότε σταματούσαν, γύρισαν με μέτωπο προς αυτούς κι ήταν έτοιμοι να έρθουν μαζί τους στα χέρια, αν δε στα­ματούσαν να χτυπούν. Αυτό έγινε πολλές φορές. Σταματούσαν για μια στιγμή και πάλι ξανάρχιζαν τα ίδια. Στη γωνία Βουκου- ρεστίου και Ακαδημίας μίλησα με έναν υπομοίραρχο της Ασφάλειας. Ή ταν τη στιγμή που οι φοιτητές στράφηκαν πίσω για να αμυνθούν.

«Αν δεν επιδιώκετε να προκαλέσετε οπωσδήποτε συμπλοκή μαζί μας, του είπα, πρέπει να σταματήσουν να τρέχουν από πίσω μας και να μας χτυπούν. Βλέπετε το αποτέλεσμα. Οι φοιτητές εξαγριώνονται και δε φεύγουν. Γυρίζουν πίσω. Έπειτα είναι πο­λύ αγανακτισμένοι γιατί ενεργείτε συλλήψεις και ζητούν ν' αφήσετε ελεύθερους τους συλληφθέντες».

«Σου δίνω το λόγο μου, απάντησε, ότι θα αφήσουμε όλους όσοι είναι φοιτητές. Αλλά δεν είναι μόνο φοιτητές, είναι και άλ­λοι μ’ αυτούς που πιάστηκαν».

«Αν δεν τους αφήσετε, του είπα, θα παραβείτε το λόγο της τιμής σας και θα σας θεωρήσουμε σαν άνθρωπο χωρίς τιμή».

Από κει και πέρα μπαίναμε σε κεντρικούς δρόμους και τα πράματα δεν είχαν την πρώτη οξύτητα. Μερικές ομάδες πέρα­σαν από τα γραφεία ορισμένων εφημερίδων, ενώ η Επιτροπή και μια μεγάλη ομάδα κατευθύνθηκαν από την Ομόνοια στην Φοιτ. Λέσχη, Πειραιώς 29. Κατά τη διαδρομή αυτή μας ακολου­θούσε από πολύ κοντά μια ομάδα χωροφυλάκων της Ασφάλειας μ’ έναν ανθυπομοίραρχο κι όταν μπαίναμε στη Λέσχη θέλησαν να μπουν κι αυτοί. Εκεί όμως τα πράγματα άλλαξαν.

Η Λέσχη ήταν το σπίτι μας. Σταθήκαμε στην εξώπορτα και τους απαγορέψαμε την είσοδο. Όσους πρόφτασαν να μπουν στην αυλή τους πετάξαμε έξω. Έπειτα ανεβήκαμε στο πάνω πά­τωμα και συσκεφθήκαμε πως θα αντιμετωπίσουμε την κατάστα­ση. Αποφασίσαμε να βγάλουμε δυο πενταμελείς Επιτροπές. Απ' αυτές η μία θα πήγαινε στον Πρύτανη, στην Αστυνομία και στην Ασφάλεια και θα ζητούσε την απόλυση των συλληφθέν- των, και η άλλη θα επέδιδε στον Πρύτανη, στην Κυβέρνηση και στις εφημερίδες το ψήφισμα. Ήμουνα με την πρώτη Επιτροπή. Ορίσαμε με τον Πρύτανη ραντεβού στο σπίτι του στις 5 μ.μ. Ό ­ταν πήγαμε τον βρήκαμε κατατρομοκρατημένο.

84

«Τι μπορώ να κάμω εγώ, μας είπε, η Αστυνομία τους έχει συλλάθει».

«Κύριε Πρύτανη, του απαντήσαμε, όλα όσα έγιναν σήμερα, έγιναν εξαιτίας σας. Εάν δεν ανακαλούσατε την άδεια συγκέ­ντρωσης που μας δώσατε, ούτε διαδηλώσεις θα γίνονταν, ούτε τα πρωινά στο σπίτι σας, ούτε κακοποιήσεις και συλλήψεις φοι­τητών. Οφείλετε επομένως να ενεργήσετε το ταχύτερο για την απόλυσή τους».

Πήρε αμέσως στο τηλέφωνο το Διευθυντή της Αστυνομίας, του μίλησε για την απόλυση των συλληφθέντων και του ζήτησε ραντεβού. Τη στιγμή εκείνη χτύπησε το κουδούνι. Ερχόταν η δεύτερη Επιτροπή με το υπόμνημα. Ο Ζέγγελης φαίνεται φοβό­ταν πιο πολύ αυτούς, γ ι’ αυτό και μας είπε:

«Είναι οι άλλοι συνάδελφοί σας. Καθίστε να δούμε τι ζη­τούν με το υπόμνημά τους».

«Κύριε Πρύτανη, του απαντήσαμε, εμείς έχουμε άλλη δου­λειά. Θα πάμε και από την Ειδική Ασφάλεια, όπου κρατούνται οι συλληφθέντες συνάδελφοί μας να ζητήσουμε και εκεί την απόλυσή τους και να τους βοηθήσουμε σε ό,τι χρειάζοντα>ι. Εσείς δεχθείτε και μιλήστε με τους άλλους συναδέλφους μας. Θα σας επιδώσουν το υπόμνημα και θα σας αναπτύξουν τα αιτή- ματά μας».

Τον χαιρετήσαμε και φύγαμε. Πήγαμε στην οδό Σόλωνος 9, στην Ειδική Ασφάλεια. Ζητήσαμε να αφήσουν ελεύθερους όλους τους συλληφθέντες. Μας υποσχέθηκαν ότι θα άφηναν τους φοιτητές, όχι όμως και τους εργάτες που βρέθηκαν και πιάστηκαν εκεί»4.

Η θαρραλέα αγωνιστική στάση των κομμουνιστών φοιτητών στα γεγονότα της 2 Νοεμβρίου και η σωστή προβολή των βασι­κών ζητημάτων των φοιτητών για λύση όπως ήταν η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης, είχαν σαν συνέπεια την αύξηση του ρόλου και της επιρροής των κομμουνιστών στη φοι­τητική νεολαία, πράγμα που έθαλε σε σοβαρή ανησυχία την κυ­βέρνηση και την Πρυτανεία, που εκτός από τα ανοιχτά αστυνο­μικά μέτρα που χρησιμοποίησαν τόσο κατά τη διάρκεια των εκ­δηλώσεων, όσο και μετά, προχώρησαν και στην οργάνωση αντι- κομμουνιστικών διαλέξεων στις αίθουσες των Πανεπιστημια­κών Σχολών.

Μια τέτια αντικομμουνιστική διάλεξη έγινε στις 16 του Νοέμβρη 1924 στην αίθουσα της Φιλοσοφικής Σχολής με ομι­λητές έναν νεαρό, τον Χανιωτάκη και έναν πρώην πρόξενο στη

85

Ρωσία, τον Ανδρόνικο, που αποτελούσε και το βαρύ τους πυρο­βολικό.

Για την υποδοχή, που επιφύλαξαν οι φοιτητές στους ειση­γητές και στους συνοδούς τους, και για το πως η αντικομμουνι- στική αυτή συγκέντρωση μεταβλήθηκε σε κομμουνιστική, δί­νουμε σε συνέχεια τη σχετική αρθρογραφία του «Ριζοσπάστη», τις 17 του Νοέμβρη 1924:

«Η χθεσινή αντικομμουνιστική διάλεξη υπό τους ήχους της Διεθνούς μετετράπη εις κομμουνιστικήν. Χθες εις τας 4 μ.μ. επρόκειτο να γίνει εις την αίθουσαν της Φιλοσοφικής Σχολής διάλεξις «Προς διάσωσιν του Ελληνισμού» από έναν ανήλικον νέον, ο οποίος με μιαν ρεκλάμαν κολλημένην στην πόρτα του Παν/μίου με την φωτογραφίαν του εκάλει τον λαόν «προς σωτη­ρίαν της Πατρίδος». Εκτός από πέντε-δέκα, οι οποίοι είχαν με τον άνω κ.Χανιωτάκην μεταβή.,.ως ακροατήριον, οι άλλοι που εγέμισαν την αίθουσαν ήσαν φοιτηταί, που έβγαιναν εκείνην την ώραν από την συνέλευσίν τους. Ο ομιλητής αρχίζει κατα- κόκκινος να διαβάζη από χειρογράφου ότι οι Εβραίοι κατέκλυ- σαν την Ελλάδα... ότι ο κομμουνισμός θα καταστρέψει.,.την φιλτάτην Ελλάδα κλπ. Το ακροατήριον προς των σιχαμερών και αηδιαστικών συκοφαντιών από ένα σκεμπέν, που ετέθη... πρόμαχος της αστικής τάξεως, αγανακτεί και διαμαρτύρεται. Αποδοκιμασίαι εκ μέρους των φοιτητών γεμίζουν την αίθουσαν.

Σταματά ο νέος κ. Χανιωτάκης και στρεφόμενος δήθεν προς το ακροατήριον (διότι είχαν σκηνοθετήσει από πριν την αντι- κομμουνιστικήν κωμωδίαν), είπεν: «Ας έρθη ένας να είπη τι γί­νεται στη Ρωσία από τους μπολσεβίκους».

Ανέρχεται τότε εις την σκηνήν ένας τέως πρόξενος Ανδρό­νικος με την μακράν γενειάδα του. Ομιλεί περί επαναστάσεων της Αιγύπτου, περί Σόλωνος...

Οι φοιτηταί κλπ. διαμαρτύρονται δια τας ανοησίας και ηλι- β θιότητας. Ο τέως γίνεται φανερόν ότι τάχασε, ότι δεν λέει τίπο­τε. Ο κ.Ανδρόνικος τρομακτικά συγχυσμένος ψιθυρίζει: «Δεν είμαι προπαρασκευασμένος...ας είναι, άλλη φορά θα φέρω... νούμερα και αποδείξεις...»

Δεν περιγράφεται τι επηκολούθησεν εις την αίθουσαν. Οι φοιτηταί φωνάζουν, διαμαρτύρονται. Πανδαιμόνιον, φωναί: «Είναι απροπαράσκευος για την...αντικομμουνιστική διάλεξη, είναι γελοίος, ηλίθιος...». Ά λλοι φοιτηταί εντονώτερα: «Κάτω! Δεν^έρει το μάθημα ο κ. πρόξενος του Τσάρου...»

Εν μέσω της γενικής ιλαρότητας δοκιμάζει να συνέχιση: «Ο

86

Τρότσκυ, ο Ζηνόβιεφ δεν είναι...είναι Εβραίοι που χαλάνε σ’ όλες τις χώρες την αστική τάξη...». Γέλια, φωνές, διαμαρτυρίαι, αποδοκιμασίαι συγκλονίζουν την αίθουσαν. Οι «αντικομμουνι- σταί» γελοιοποιούνται. Δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Ένας εργά­της υπό τα χειροκροτήματα του ακροατηρίου ανεβαίνει στη βήμα, ύστερα από συνεχείς και αδιακόπους φωνάς των φοιτη­τών. «Να ακούσουμε τους κομμουνιστές».

Καταρρίπτει τας συκοφαντίας και ομιλεί δια τους εργάτας μέσα εις τους τελευταίους πολέμους, δια την αθλιότητα της ερ­γατικής ζωής. Αλλοι, φοιτηταί, ανασκευάζουν τας κακοήθεις συκοφαντίας., δια τους Εβραίους κλπ. Οι φοιτηταί που παρακο­λουθούν πείθονται δια το δίκαιον των κομμουνιστών και ξε- σπούν εις παταγώδη χειροκροτήματα. Ά λλοι φωνάζουν: «Είμε- θα όλοι με τους αγώνες των λαϊκών μαζών. Είμεθα παιδιά του λαού. Ζήτω οι κομμουνιστές!».

Οι χαφιέδες, οι αστυνομικοί, από τον αντισυνταγματάρχη ως τον τελευταίο χωροφύλακα, προσπαθούν δι’ απειλών και βιαίων ενεργειών να τρομοκρατήσουν τους αντιφρονούντας με τον κ. Χανιωτάκην, όστις, ενώ εις τας αρχάς ήτο κεκηρυγμένος υπερ της ελευθέρας συζητήσεως εν τέλει εζήτησε την προστα­σίαν των. Οι αστυνομικοί απαγορεύουν την περαιτέρω συζήτη- σιν. Οι φοιτηταί και λοιποί παριστάμενοι διαμαρτύρονται: «Η απαγόρευσις είναι αίσχος. Είστε φασίστες! Κάτω! Κάτω!» Δη- μιουργείται νέον πανδαιμόνιον διαμαρτυριών. Και ενώ οι χωρο­φύλακες, οι χαφιέδες και τα ελάχιστα φασιστικά οντάρια προ­σπαθούν να διαλύσουν την συγκέντρωσιν, από όλα τα μέρη της αιθούσης ξαφνικά ηκούσθη η «Διεθνής». Ό λοι όρθιοι ψάλ­λουν:«Εμπρός της γης οι κολασμένοι...»

Οι αστυνομικοί τα χάνουν περισσότερον. Προσπαθούν να δημιουργήσουν και άλλα επεισόδια. Οι παρευρεθέντες αδιαφο- ρούντες εξέρχονται τραγουδούντες την «Διεθνή».

Ένα δεύτερο ισχυρό ράπισμα πήραν οι οργανωτές της αντι- κομμουνιστικής εκστρατείας από το Α ' Παμφοιτητικό Συνέ­δριο (31 Νοέμβρη-7 Δεκέμβρη 1924), που παρά την αντίδραση του προεδρείου, οι σύνεδροι ενέκριναν απόφαση με την οποία απαιτούσαν την απόλυση των εξόριστων κομμουνιστών φοιτη­τών.

Η σημαντική αυτή απόφαση που έδειχνε τα προοδευτικά- δημοκρατικά φρονήματα της πλειοψηφίας των φοιτητών, πάρ- θηκε την 8η και τελευταία μέρα των εργασιών του Παμφοιτητι-

87

κού Συνεδρίου. Ας σημειωθεί ότι την προηγούμενη, την 7η μέρα των εργασιών του Συνεδρίου, είχε μοιραστεί στους συνέδρους μια προκήρυξη που την υπόγραφαν δώδεκα σύνεδροι και δυο απ’ αυτούς, οι Μαμμάς και Πανσέληνος, μέλη της Φοιτητικής Ομάδας της Κομμουνιστικής Νεολαίας Αθήνας (ΚΝΑ), ανά­πτυξαν τους λόγους που τους ώθησαν στην έκδοσή της και κα­θόρισαν τις κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσει η Ομο­σπονδία Ελλήνων Φοιτητών (ΟΕΦ) για την προστασία των φοι­τητικών συμφερόντων.

Αλλά το προεδρείο5 έθεσε πάλι ζήτημα εμπιστοσύνης, όπως είχε κάνει και την 3η μέρα του Συνεδρίου, όταν διαβάστηκε δια­μαρτυρία των Λεσθίων για την αντίδραση του προεδρείου στο να συζητηθεί αμέσως η πρόταση για την επάνοδο των εξόρι­στων φοιτητών, και με διάφορες πιέσεις κατάφερε να πάρει την πλειοψηφία.

Μετά όμως από μικρή διακοπή και με την παρουσία αξιωμα­τικών και ανδρών της Χωροφυλακής, συζητήθηκε η πρόταση των Λεσβίων για την επαναφορά των εξόριστων φοιτητών Κο- λοζώφ και Παπαθανασίου. Ο εισηγητής Αλ.Αμανίτης με απο­σπάσματα πρακτικών της Επιτροπής Ασφαλείας της Αλεξαν­δρούπολης αποδείχνει με ποιό σατανικό τρόπο γίνονταν οι εκτοπίσεις. Μίλησαν αρκετοί σύνεδροι και αποφασίστηκε να ζητηθεί η άμεση επαναφορά τους.

Σχετικά με τις αποφάσεις της τελευταίας (8ης μέρας) των εργασιών του Παμφοιτητικού Συνεδρίου, ο «Ριζοσπάστης», στις 8.12.1924 έγραφε: «Χθες την 11 ην 30' π.μ. εγένετο εις το Εθνικόν Θέατρον η τελευταία συνεδρίασις του Παμφοιτητικού Συνεδρίου. Κατά την συνεδρίασιν ανεγνώσθησαν αι δικαιολο- γητικαί εκθέσεις και οι αποφάσεις επι των θεμάτων του Συνε­δρίου, άτινα ήσαν τα εξής: Οργάνωσις Ομοσπονδίας Ελλήνων Φοιτητών. Συζήτησις επί του τρόπου δημιουργίας δεσμών και σχέσεων προς τους φοιτητάς ξένων κρατών. Εξακολούθησις του υφισταμένου καθεστώτος στρατεύσεως δι’ άπαντας τους φοιτητάς. Συμπλήρωσις κενών εδρών του Παν/μίου και δη­μιουργία έδρας Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ίδρυσις και οργά- νωσις εργαστηρίων. Ίδρυσις Σχολής Πολιτικών Επιστημών. Έκδοσις συγγραμάτων των καθηγητών και μετάφρασις των ξέ­νων τοιούτων. Εκτύπωσις εις ιδρυθησόμενον τυπογραφείον και ατέλεια χάρτου χρησιμοποιηθησομένου προς τον σκοπόν αυτόν. Οργάνωσις του Φοιτητικού Αναγνωστηρίου και Βιβλιοθήκης και εύρυνσις της αιθούσης αυτού. Πανεπιστήμιον Θεσ/νίκης.

88

I

Συστηματοποίησις επί το επωφελέστερον της υφιστάμενης Λέ­σχης μέχρις ιδρύσεως νέας. Αναζήτησις των όρων εφ’ ων θα επι- τευχθή η ταχυτέρα ίδρυσις της νέας ταύτης Λέσχης, ιδρυμάτων αυτοθοηθείας και υποτροφιών. Φοιτητικαί εκπτώσεις εις τα πλοία, τα τρένα, τα τραμ και τα δημόσια θεάματα. Συνδρομή των προσφύγων συναδέλφων και τοιαύτη γενικώς των απόρων, ως και ατελής εγγραφή εις το Παν/μιον. Διάθεσις θαλάμων εις το Πολιτικόν Νοσοκομείον ή αλλού προς νοσηλείαν. Μη ανάμιξις της πολιτικής εις το Παν/μιον και τ’ ανάπαλιν. Εισαγωγή φοι­τητικής ασυλίας και εν Ελλάδι.

Τέλος, ανεγνώσθη ψήφισμα δια του οποίου το Συνέδριον ΑΠΑΙΤΕΙ ΤΗΝ ΑΜΕΣΟΝ ΕΠΑΝΟΔΟΝ ΤΩΝ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ, προκαλέσαν φρενιτιώδη χειροκροτήματα προς άμετρον λύπην του αντιδραστικού προέ­δρου, όστις λυσσαλέως αντετάχθη εις την επάνοδον των εξόρι­στων.

Επιτροπή εκ φοιτητών θα επιδώσει τα ψηφίσματα εις τους αρμοδίους και θα ενεργήση δια την αποδοχήν των φοιτητικών αιτημάτων.»

Η δραστήρια συμμετοχή της ΟΚΝΕ στους αγώνες των καπνεργατών

Στα χρόνια 1924-1927, το άμεσο επίμαχο πρόβλημα που εν- διέφερε τους καπνεργάτες, τους καπνοπαραγωγούς και τους επαγγελματίες των περιοχών Αγρίνιου, Θεσσαλίας, Μακεδο­νίας, Δυτικής Θράκης ήταν το πρόβλημα των ανεπεξέργαστων καπνών. Δεν ήθελαν να εξάγονται ανεπεξέργαστα καπνά από την Ελλάδα στο εξωτερικό, αλλά να επεξεργάζονται στην Ελ­λάδα, για να έχουν δουλιά όλο το χρόνο οι καπνεργάτες. Το πρόβλημα αυτό απασχολούσε την πλειοψηφία του πληθυσμού αυτών των περιοχών. Για τη λύση του κηρύχθηκαν την εποχή εκείνη αλλεπάλληλες κοινές απεργίες καπνεργατών-επαγγελ- ματιών και οργανώθηκαν κάθοδοι των καπνοπαραγωγών και των καπνεργατών στις πόλεις.

Το ΚΚΕ είχε ρίξει όλες τις δυνάμεις των κομματικών οργα­νώσεων των περιοχών αυτών, καθώς και τις δυνάμεις των οργα­νώσεων της ΟΚΝΕ στον αγώνα για την υπεράσπιση του σοβα­ρού και επίμαχου αιτήματος των καπνεργατών-καπνοπαραγω-

89

γών-επαγγελματιών. Έ τσι οι καπνεργατικές οργανώσεις, τα μέλη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ διεξήγαγαν έναν συνεχή και κα­θημερινό αγώνα, με αλλεπάλληλες κινητοποιήσεις, απεργίες, συλλαλητήρια και καθόδους. Στον αγώνα αυτόν τα μέλη της ΟΚΝΕ βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή και έδωσαν δείγματα θάρ­ρους και αυτοθυσίας.

Στην Καβάλα, όπου την εποχή εκείνη οι καπνεργάτες κατέ­βηκαν σε αλλεπάλληλες μαχητικές απεργίες για τα ανεπεξέργα­στα καπνά, τα μέλη της ΟΚΝΕ εκτός από τη συμμετοχή τους στις απεργίες, διαδηλώσεις και άλλες εκδηλώσεις ρίχνονταν με αυτοθυσία για να εμποδίσουν τη φόρτωση και αποστολή στο εξωτερικό των ανεπεξέργαστων καπνών.

Στις 10 του Νοέμβρη 1924 οι καπνεργάτες της Καβάλας κι­νητοποιήθηκαν μαζικά για την παρεμπόδιση της φόρτωσης των ανεπεξέργαστων καπνών και ήρθαν σε σύγκρουση με τη χωρο­φυλακή και το στρατό, που στάλθηκαν για το χτύπημα των απεργών.

Στη σύγκρουση αυτή σκοτώθηκε ένας απεργός και τραυμα­τίστηκαν περίπου τριάντα. Το λιμάνι απ’ όπου θα φορτώνονταν στα καράβια τα δέματα των ανεπεξέργαστων καπνών, είχε πο- λιορκηθεί από δυνάμεις χωροφυλακής και στρατού, που δεν επέτρεπαν σε κανέναν να το πλησιάσει.

Τότε, όπως αφηγείται ο Γιώργης Παπαρήγας, οι νεολαίοι καπνεργάτες, μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Καβάλας όπως οι Υψηλάντης, Αναστασιάδης, Πέϊκος και άλλοι πολλοί, ρίχτηκαν στην θάλασσα και κολυμπώντας πλησίασαν τις μαού­νες που είχαν φορτωμένα δέματα για να μεταφερθούν στα καρά­βια. Αφού ανέβηκαν στις μαούνες, πέταξαν στη θάλασσα όλα τα δέματα καπνού.

Το ίδιο συνέβη και στις καπνεργατικές πόλεις Ξάνθη, Δρά­μα, Σέρρες, Βόλο, Αγρίνιο και Θεσσαλονίκη, όπου τα μέλη της ΟΚΝΕ με τις μαζικές και μαχητικές διαδηλώσεις πλημμύριζαν τους σιδηροδρομικούς σταθμούς όπου ήταν τα βαγόνια φορτω­μένα με τα ανεπεξέργαστα δέματα καπνών, τα έσπαζαν και πε- τούσαν τα καπνά στο δρόμο.

Η Πανεργατική συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα»

Ο ηρωικός αγώνας των καπνεργατών της Καβάλας για τα

90

ανεπεξέργαστα καπνά και η βάναυση επίθεση της χωροφυλα­κής, που είχε σαν αποτέλεσμα να βαφούν, όπως ήδη αναφέραμε οι δρόμοι της πόλης με το αίμα των απεργών, ξεσήκωσε ένα τε­ράστιο κύμα οργής και αγανάκτησης κατά της κυβέρνησης και μαχητικής συμπαράστασης των εργαζομένων προς τον αγώνα των απεργών.

Απ’ αφορμή τα αιματηρά γεγονότα της Καβάλας, πραγμα­τοποιήθηκε στην Αθήνα, στο θέατρο «Αλάμπρα» στις 27 Νοέμ­βρη 1924, μαχητική πανεργατική αντιπολεμική και αντιφασι­στική συγκέντρωση.

Τη συγκέντρωση άνοιξε ο Θ. Μάγγος, μέλος της ΕΕ της ΓΣΕΕ και μίλησαν οι Μ. Μ ιχαηλίδης, αντιπρόσωπος της Κα­πνεργατικής Ομοσπονδίας Ελλάδας (ΚΟΕ), ο Γενικός Γραμμα- τέας του ΕΚΑ Τσατσακος και ο Πυλιώτης εκ μέρους των Παλ.Πολεμιστών και έκλεισε ο Ι.Αντωνιάδης, μέλος του ΔΣ της Ένωσης Εφέδρων Αξιωματικών και Εφέδρων Ιατρών6.0 «Ριζο­σπάστης» της 28/11/1924, σε ρεπορτάζ για τη συγκέντρωση δί­νει την παρακάτω περίληψη της ομιλίας (κλείσιμο) του Ι.Α- ντωνιάδη και περιγράφει την ιδιαίτερη εντύπωση που προκάλε- σε στο κατάμεστο από εργάτες και νεολαίους θέατρο, η ομιλία του:

«Οι έφεδροι αξιωματικοί και ιατροί, λέγει, είναι κατά μεγά­λη πλειοψηφία παιδιά κι αυτοί του μοχθούντος και θιοπαλαίον- τος εργαζόμενου λαού. Είναι αδέλφια των εργατών. Εις μάτην η αχόρταγος πλουτοκρατία θέλησε να μας αποκοιμήση την συ- νείδησιν και να μας κάνη να πιστέψουμε ότι εμείς τάχα οι δια­νοούμενοι αποτελούμε ξεχωριστή τάξη. Πολεμήσαμε μαζί σας και ύστερα απ’ τον πόλεμο είδαμε πια καθαρά πόσο αισχρά μας εκμεταλλεύτηκε η πλουτοκρατία και το κοπέλλι της το κράτος. Εργάτες! είμαστε αδέρφια σας» - «Ζήτω οι έφεδροι ιατροί και αξιωματικοί. Είστε αδέρφια μας» (φώναζαν οι συγκεντρωμέ­νοι). «Μας θέλουν για να μας στέλνουν στις διάφορες απεργίες να γινόμαστε απεργοσπάστες. Μας θέλουν να γίνουμε φασί­στες. Ποιοι; Εμείς, που είμαστε σπλάχνα εκ των σπλάχνων του εργαζόμενου λαού. Δεν θα ντροπιάσουμε την εργατική μας οικο­γένεια. Οι 14.000 έφεδροι αξιωματικοί και ιατροί είναι στο πλευρό σας. Είναι αδέρφια σας. Θα χτυπήσουμε μαζί σας το φα­σισμό. Θα τον ποδοπατήσουμε. Θα αρνηθούμε στην πλουτοκρα­τία να γίνουμε κοπέλλια της.

Την στιγμήν αυτήν έξαλλον το πλήθος από ενθουσιασμόν εγείρεται μονομιάς όρθιον. Πολλοί από τους εργάτες πετούν

91

στον αέρα τα καπέλλα τους. Ά λλοι δακρύζουν από συγκίνησιν εις την αδελφοποίησιν αυτήν των εφέδρων αξιωματικών και ια­τρών με τους εργάτας. Και άλλοι ορμούν όπως αγκαλιάσουν τον ρήτορα. Επικρατεί απερίγραπτος ενθουσιασμός. Από παντού ακούονται ζητωκραυγαί, χειροκροτήματα και παντός είδους εν­θουσιώδεις εκδηλώσεις.

-Ζήτω ο αγώνας των εργατών! Κάτω ο καινούργιος φασι- σμός!Να ζήσετε αδέρφια μας! Μαζί όλοι θα ματαιώσουμε το φα­σισμό!

Ακολούθως ο σ. Αντωνιάδης αναφέρει ότι το κράτος ουδό­λως εμερίμνησε δια τα συμφέροντα των χιλιάδων εφέδρων αξιω­ματικών και ιατρών, αναγιγνώσκει ψήφισμα διαμαρτυρίας των Διοικητικών Συμβουλίων της Ενώσεως εναντίον του φασι­σμού... και, τελευτών, τονίζει την ανάγκην της οργανώσεως και συσσωματώσεως όλων εν γένει των εργατών της χώρας προς κατασυντριβήν του φασισμού και εγκαθίδρυσιν εν τη χώρα μας της εργατοαγροτικής κυθερνήσεως της μόνης ικανής να σώση τον εργαζόμενον λαόν».

Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ(Κ) και η επίδρασή του στην ανάπτυξη της ΟΚΝΕ

Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ(Κ), οι εργασίες του οποίου άρχισαν στις 26 του Νοέμβρη και τέλειωσαν στις 3 του Δεκέμβρη 1924, αποτέλεσε σταθμό στην ανάπτυξη του Κόμμα­τος και της ΟΚΝΕ.

Το Συνέδριο συνήλθε σε μια περίοδο έντασης των διωγμών κατά του αναπτυσσόμενου λαϊκού-δημοκρατικού κινήματος και σε πάρα πολύ δύσκολες εσωκομματικές συνθήκες.

Η τριμελής Επιτροπή που εξέλεξε το Εθνικό Συμβούλιο (Φλεβάρης 1924) δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματι­κά τη δύσκολη εσωκομματική κατάσταση και να δώσει μια σω­στή μαρξιστική-λενινιστική κατεύθυνση στο Κόμμα, γιατί και στην ίδια, επικρατούσαν δεξιές οππορτουνιστικές απόψεις.

Τα δεξιά στοιχεία (Μπεναρόγια-Αμών) συσπειρωμένα γύρω από την ομάδα της «Νέας Εποχής» και την εφημερίδα «Φωνή του Λαού», εξακολουθούσαν και μετά την καταδίκη των από- ψεών τους από το Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ(Κ), το διασπα­στικό τους έργο. Τα δε εξτρεμιστικά στοιχεία (Ε.Παπαναστα­

92

I

σίου) από την άλλη συσπειρωμένα γύρω από την «Κομμουνιστι­κή Ένωση» και την εφημερίδα τους «Κομμουνιστικό Βήμα» συνέχιζαν τη λυσσαλέα τους επίθεση κατά του Κόμματος.

Στο μεταξύ, είχε συνέλθει το 5ο Συνέδριο της ΚΔ (Ιούνης 1924) το οποίο με βάση τις λενινιστικές αρχές χάραξε τα καθή­κοντα των ΚΚ στις νέες συνθήκες της προσωρινής υποχώρησης του επαναστατικού κύματος. Το Συνέδριο εκείνο έβαζε σαν κύ­ριο καθήκον την μετατροπή των ΚΚ σε μαρξιστικά-λενινιστικά κόμματα.

Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο ενέκρινε ομόφωνα τις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της ΚΔ και αποδέχθηκε τους 21 όρους του 2ου Συνεδρίου της (Αύγουστος 1924). Καθόρισε την τακτική του Ενιαίου Μετώπου και προσανατόλισε το Κόμμα στην οργάνω­ση των καθημερινών αγώνων της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων. Ψήφισε λεπτομερείς θέσεις για την αναδιοργάνω­ση του Κόμματος με βάση τους εργοστασιακούς πυρήνες και με βάση τη νέα μορφή οργάνωσης, ψήφισε νέο καταστατικό, προ­σαρμοσμένο στις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της ΚΔ. Απο­φάσισε την μετονομασία του Κόμματος σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διε­θνούς) - ΚΚΕ(ΕΤΚΔ). Επιβεβαίωσε πιο καθαρά την υιοθέτηση της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, σαν βασική αρ­χή της συγκρότησης και της λειτουργίας του Κόμματος και κα­ταδίκασε για άλλη μια φορά τη στάση και τη διασπαστική αντι­κομματική δράση της «Κομμουνιστικής Ένωσης» και της «Νέας Εποχής». Δημιούργησε έτσι τις προϋποθέσεις για το ξε­πέρασμα της δύσκολης εσωκομματικής κατάστασης.

Το 3ο Συνέδριο με τις αποφάσεις του βοήθησε και την ανά­πτυξη της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Πρόσεξε ιδιαίτερα την ανάπτυξη της δουλιάς μέσα στους νέους και τη στερέωση της ΟΚΝΕ.

Με τις αποφάσεις του 3ου Έκτακτου Συνεδρίου, το ΚΚΕ έκανε ένα νέο βήμα στο δρόμο της διαμόρφωσής του σε κόμμα νέου τύπου. Βαθμιαία, μέσα στους καθημερινούς αγώνες και με την αδιάλλακτη πάλη του ενάντια σε κάθε είδους παρέκκλιση, άρχισε να διαμορφώνεται σε κόμμα μαρξιστικό-λενινιστικό. Ά ρχισε, με άλλα λόγια, ν’ αποκτά τα βασικά εκείνα γνωρίσμα­τα που πρέπει να έχει κάθε κόμμα νέου τύπου και που μπορούν να συνοψισθούν στα παρακάτω:

-Ν α είναι πραγματικά κόμμα μαζικό, ικανό να διατηρεί τόσο στις νόμιμες, όσο και στις παράνομες συνθήκες, αδιάρρη-

93

κτους δεσμούς με τους εργαζόμενους, να είναι ο εκφραστής των αναγκών και των προσδοκιών τους.

-Ν α εφαρμόζει ευλύγιστη τακτική, απαλλαγμένη από το δογματισμό και το σεχταρισμό, να ξέρει να χρησιμοποιεί όλες τις στρατηγικές εφεδρείες για τον αγώνα ενάντια στον ταξικό εχθρό.

-Ν α είναι στην ουσία επαναστατικό, μαρξιστικό, να τραβά σταθερά προς το σκοπό, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, και να επιδιώκει την προσέγγιση της νίκης ενάντια στην αστική τάξη.

-Ν α λειτουργεί με βάση τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, την αυστηρή πειθαρχία. Πειθαρχία που δεν θα έχει μηχανικό χαρακτήρα, αλλά θα εκφράζει την ενότητα της κομματικής θέ­λησης και της κομματικής δράσης.

-Ν α είναι ικανό να εφαρμόζει δημιουργικά τις γενικές αρ­χές του μαρξισμού-λενινισμού προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας του.

Ό λα αυτά βέβαια, δεν σημαίνουν πως ξεπέρασε εύκολα όλες τις αδυναμίες, τις ιδεολογικές ελλείψεις του, ιδιαίτερα στο ηγετικό επίπεδο. Καθώς το Κόμμα δεν είχε ακόμα ξεκαθαρίσει τη στρατηγική του, το Συνέδριο ταύτιζε το σύνθημα της εργα­τοαγροτικής κυβέρνησης με τη δικτατορία του προλεταριάτου, συνέχιζε να διατηρεί τη δογματική σεχταριστική θέση απέναντι στο πρόβλημα της αστικής δημοκρατίας, αγνοώντας τη θέση του Λένιν, ότι το προλεταριάτο δεν μπορεί να πραγματοποιή­σει τη σοσιαλιστική επανάσταση, αν δεν προετοιμάζεται γ ι’ αυ­τήν με τον αγώνα για τη δημοκρατία.

Στο εθνικό ζήτημα, το Συνέδριο, μεταφέροντας μηχανιστι­κά τη λενινιστική θέση για την αυτοδιάθεση των λαών, έριξε το λαθεμένο σύνθημα της «Ενιαίας και Ανεξάρτητης Μακεδο­νίας και Θράκης», και το σύνθημα αυτό ήταν λαθεμένο και πα­ράκαιρο γιατί ύστερα από την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών δεν ανταποκρίνονταν στην εθνολογική σύνθεση του ελληνικού τμήματος της Μακεδονίας και Θράκης.

Η λαθεμένη αυτή θέση του Συνεδρίου στο εθνικό ζήτημα προκάλεσε σοβαρές δυσκολίες στο ίδιο το Κόμμα κι έδοσε αφορμή στην αντίδραση για την ένταση των διωγμών κατά των μελών και στελεχών του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.

94

Το αντιφορολογικό συλλαλητήριο στο Πασαλιμάνι

Τά νέα αντιλαϊκά φορολογικά και δασμολογικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση Παπαναστασίου και η πρόθεσή της να τρο­ποποιήσει το ενοικιοστάσιο υπερ των ιδιοκτητών, προκάλεσαν την αγανάκτηση στις λαϊκές μάζες. Για την ματαίωση των αντι­λαϊκών αυτών μέτρων της κυβέρνησης, το ΚΚΕ, η ΓΣΕΕ και η ΟΠΠ, κάλεσαν τους εργαζόμενους για τις 27/12/1924 σε αντιφο- ρολογικό συλλαλητήριο στο Πασαλιμάνι.

Για την οργάνωση του συλλαλητηρίου είχε ζητηθεί άδεια και από μέρες μοιράζονταν προκηρύξεις παντού, κυρίως από τα μέλη της ΟΚΝΕ. Αλλά η κυβέρνηση το απαγόρευσε και για την ματαίωσή του εφάρμοσε πρωτοφανή μέτρα. «Με διαταγή του Α ' Σώματος Στρατού, γράφει ο Αντώνης Φλούντζης νεαρός φοιτη­τής τότε και μέλος της ΟΚΝΕ, κινητοποιήθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας, ο στρατός και όλη η δύναμη της αστυνομίας και χω­ροφυλακής, φανερή και μυστική, καθώς και οι μπράβοι του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος. Ό λη η Αθήνα, ο Πειραιάς, οι συνοικίες και οι συνοικισμοί τους στρατοκρατήθηκαν. Τμή­ματα στρατού και αστυνομίας εξαπολύθηκαν προς όλες τις κα­τευθύνσεις. Στο κέντρο της Αθήνας περιπολούσαν και πολλά τμήματα ιππικού. Τα γραφεία του ΚΚΕ, του Εργατικού Κέντρου Αθηνών και του «Ριζοσπάστη» κυκλώθηκαν και φρουρούνταν αυστηρά. Αυτοκίνητα με αξιωματικούς συνδέσμους έτρεχαν πάνω κάτω, παντού. Η πλατεία της Ομόνοιας περισφίχτηκε σε αποπνικτικό κλοιό. Ό λοι οι σταθμοί του ηλεκτρικού στην Ομόνοια, Μοναστηράκι, Θησείο, Μοσχάτο, Ν.Φάληρο, Πει­ραιά είχαν καταληφθεί από ισχυρές δυνάμεις χωροφυλακής και στρατού. Ό σοι ήθελαν να κατέβουν στον Πειραιά υποβάλλον­ταν σε αυστηρή έρευνα για πιστόλια, χειροβομβίδες και μαχαί­ρια.

Έλεγαν πως τα μέτρα πάρθηκαν «προς τήρησιν της τά- ξεως». Αλλά ο σκοπός τους ήταν να τρομοκρατήσουν τους εργα­ζόμενους, να σπάσουν την αντίστασή τους και να ματαιώσουν το συλλαλητήριο. Η πλατεία του Πασαλιμανιού είχε από πολύ νωρίς καταληφθεί από αστυφύλακες, χωροφύλακες, στρατό, ιπ­πικό και πυροσβεστικές αντλίες. Ό λο ι ήταν έτοιμοι για μάχη.

Το συλλαλητήριο είχε οριστεί για τις 10.30'. Αλλά οι δια­δηλωτές εργάτες, υπάλληλοι, επαγγελματίες, φοιτητές, δια­

95

νοούμενοι - ντόπιοι και πρόσφυγες - καθώς και παλαιοί πολε­μιστές, άρχισαν να συγκεντρώνονται πολύ νωρίτερα, παρά τα μέτρα που πάρθηκαν. Ό ταν πλησίαζε η ώρα και έβλεπαν πως είχε συγκεντρωθεί πολύς κόσμος οι επικεφαλής αξιωματικοί έδωσαν το σύνθημα της βίαιης διάλυσης. Εμείς οι Αθηναίοι εί­μαστε αρκετοί και κρατούσαμε στενή, κατά το δυνατόν, επαφή. Οι αστυνομικοί μας έσπρωχναν, μας χτυπούσαν με τους υποκό­πανους. Έκανε πάνω μας επέλαση και το ιππικό. Δεν μπορούσα­με να σταθούμε για πολύ πουθενά. Βρισκόμαστε σε διαρκή κίνη­ση. Μας έδιωχναν από το ένα μέρος, πηγαίναμε στο άλλο, προσ­παθώντας πάντοτε να μην απομακρυνθούμε από την πλατεία. Γι- νόταν μια πραγματική σκληρή πάλη. Το ιππικό που ήταν πιο επίφοβο το ξεφεύγαμε όταν μαζευόμαστε σε πλακόστρωτα μέ­ρη. Τα άλογα γλιστρούσαν και δε μπορούσαν να μας κυνηγή­σουν εκεί.

Κατά το διάστημα αυτό ρίχναμε συνθήματα κατά της αντι­λαϊκής πολιτικής της κυβέρνησης και των στρατοκρατικών μέ­τρων της ή τραγουδούσαμε επαναστατικά τραγούδια. Στο τέλος κατόρθωσαν να μας απωθήσουν έξω από την πλατεία. Τότε πολ­λοί από τους Αθηναίους τραβήξαμε προς την Τερψιθέα, για να πάμε στον ηλεκτρικό.

Οταν φτάσαμε στον ηλεκτρικό πολλοί από τους φοιτητές και μερικοί άλλοι μπήκαμε στο ίδιο βαγόνι. Ό ταν ξεκίνησε το τρένο αρχίσαμε να τραγουδάμε πολλά από τα τραγούδια του αγώνα που ξέραμε. Έτσι τραγουδώντας φτάσαμε στο Ν.Φάλη­ρο. Ό ταν μας άκουσε η φρουρά, άρχισε να τρέχει προς το τρέ­νο. Τότε όλοι μαζί φωνάξαμε: «Κάτω η στρατοκρατία!» Οι επι­κεφαλής της με τη δικαιολογία ότι λέγαμε: «Κάτω η Δημοκρα­τία!» (Ίσχυε τότε ο νόμος για την κατοχύρωσή της), θέλησαν να σταματήσουν το συρμό και, επειδή δεν μπόρεσαν, έδωσαν τον αριθμό του βαγονιού στη φρουρά του Θησείου. Κι όταν φτάσα­με εκεί οι χωροφύλακες έπιασαν τις πόρτες και δεν επέτρεψαν την έξοδο σε κανένα. Στην Ομόνοια μας περίμενε ολόκληρη κουστωδία. Μας έβγαλαν έξω. Μας έβαλαν δυο-δυο στη γραμμή και μας οδήγησαν στη Διεύθυνση της Χωρ/κής, Πατησίων και Σολωμού. Ήμαστε 32 κι απ’ αυτούς οι 24 φοιτητές. Μας παρέτα­ξαν στο βάθος της αυλής (προς την οδό Κάνιγγος) σε δυό σειρές για έρευνα. Δίπλα μου στεκόταν ο Κύπριος φοιτητής της Ιατρι­κής και φίλος μου Βάσος Βασιλείου.7

«Ξέρεις, μου λέει, ξέχασα κι έχω σφαίρες πιστολιού στην τσέπη μου».

I96

«Τώρα το κατάλαβες; Μπορούσες να τις ξεφορτωθείς νωρί­τερα στο τρένο, του λέω. Καλά! Βάλτες τώρα στο μαντίλι σου κι άστο να πέσει κάτω. Έπειτα τράθηξέ το με προσοχή και θα δού­με τι θα γίνει παραπέρα».

Το έκαμε. Δεν τον πρόσεξε κανείς. Οι σφαίρες ήταν κοντά στα πόδια μας. Κείνη τη στιγμή μας διέταξαν να κάμουμε 3-4 μέτρα πίσω. Σε λίγο κάποιος χωροφύλακας φώναξε: «Σφαίρες! Εδώ είναι σφαίρες!» Ό λοι οι κρατούμενοι άρχισαν να φωνά­ζουν με αγανάκτηση: «Προβοκάτσια! Μας στήνετε προβοκά­τσια! Πάτε να μας τυλίξετε!». Και ήταν δικαιολογημένη η αγα­νάκτησή τους. Έ τσι το ζήτημα έληξε. Από την εξονυχιστική έρευνα, που μας έκαμαν, δεν βρήκαν σε κανέναν τίποτε. Έπειτα μας έκλεισαν σ' ένα υπόγειο κρατητήριο. Εκεί από τα μικρά σι- δηρόφραχτα παράθυρά του παρακολουθούσαμε την κίνηση της αυλής. Συχνά επισκέπτες μας ήταν κάτι Κιρκάσιοι χωροφύλα­κες. Είχαν αποκτήσει φήμη αγρίων που χτυπούν άσχημα στο δρόμο και στα κρατητήρια και οι δικοί μας τους έλεγαν: «Τσερ- κέζους». Έρχονταν λοιπόν στο παράθυρο, μας έβριζαν και μας απειλούσαν. «Τσερκέζο, έ! Γ.,.την Παναγία σας. Τσερκέζο, έ! Θα δείτε τι θα σας κάμουμε. Θα σας τσακίσουμε» κλπ. Όμως, δεν είχαμε άλλη περιπέτεια και κατά το βράδυ μας άφησαν ελεύθερους.

Ο Γιάννης Μοναστηριώτης δικηγόρος, Γραμματέας της Ομοσπονδίας Παλαιών Πολεμιστών, που βρισκότανε μαζί μας ήταν όλο χαρά, γιατί πιάστηκαν, πέρασαν από τα κρατητήρια και κράτησαν θαρραλέα στάση τόσοι φοιτητές. «Η φοιτητική φράξια, έλεγε, έλαβε το θάπτισμα του πυρός»8.

Ο «Ριζοσπάστης» στις 28 και 29/12/1924, περιγράφοντας τα επεισόδια στη διάρκεια του αντιφορολογικού συλλαλητηρίου στο Πασαλιμάνι, έδινε τα παρακάτω ονόματα των συλληφθέν- των: «Συνελήφθησαν ούτω οι σ.Γλαυκός, Ρουγιώτης, Φώκιας, Νικολάκος, Δεληγιάννης, Μανθέου και Αγγελόπουλος, οίτινες εκλείσθησαν εις το Αστυνομικόν Τμήμα, ένθα κρατούνται ει- σέτι.

Επίσης συνελήφθησαν καθ’ ην ώραν ανήρχοντο εις Αθή­νας, πολιορκηθέντος υπό της χωρ/κής του διαμερίσματος της αμαξοστοιχίας εφ' ης επέβαινον, οι σ. Μοναστηριώτης, Παού- ρης, Βελλιανίτης, Καρακώστας, Σκανδάλης, Λουκάτος, Φερεν- τίνος, Τογκουσίδης, Χρυσομάλλης, Φλούντζης, Βιταλιώτης, Σιδεράτος, Σαραντόπουλος, Αχ. Παπανικολάου, Ααζάρου, Βα­σιλείου, Ε.Δουδούμης, Τσαγγάρης, Σταματίου, Μιχ.Σαμάρας,

97

Δριβόπουλος, Βουδούρης, Ιωαννίδης, Νισιάγκας, Παπαδάτος, Ηλιάδης, Παπαγεωργίου, Χωραφάς, Βικ.Παπαδόπουλος, Κρον- τηρόπουλος, Βλάχος και Κουγιουμτζέλης, οίτινες και απελύθη- σαν το απόγευμα.

Οι συλληφθέντες προχθές σ. Ρεμπάκος, Χρ.Μπαρτζώκας, Μαρσέας και τινες άλλοι κρατούνται εισέτι, ως και οι σ.Μ.Α- φεντάκης, Χατζηκωνσταντίνου, Ν.Αφεντάκης και Κ.Γιωτόπου- λος.»

98

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», αριθ. τεύχους 14-15, Αθήνα 1928.2. Πέτρου Ρούσου: «Της Πρώτης Νιότης...», Εκδόσεις «Οδηγητής», Β ' έκ­

δοση, σ. 37-39.3. «Βραδυνή», 2 Νοεμβρίου 1924.4. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 153-157.5. Ο Αντώνης Φλούντζης στο βιβλίο του «Το φοιτητικό κίνημα 1923-

1928», σελ. 171, γράφει: Το προεδρείο του Α' Παμφοιτητικού Συνεδρίου αποτελέστηκε από τους Χρ. Πανταζή ως πρόεδρο, Ηλ. Τσιριμώκο και Γ. Γεωργόπουλο αντιπροέδρους και Γ. Καρούζο και I. Καρρά (Πανθεσσα- λικής) γραμματείς. Σύνεδροι που εξακρίβωσα, ήταν Αδαμάκος, Αμανί- της Αλ. (Νομ. Λέσβου), Γεωργακόπουλος (Κέρκυρας), Γεωργαρίου, (Δάφνης) Νομ., Δεστούνης, Έξαρχος (Πανηπειρωτικής), Ζήλος Γιαν. (Πανθεσσαλικής), Θεοτοκάς, Καλαντζής Ευάγ. (Φθιωτιδοφωκίδας), Κατσέλης Π., Κλαδάς, Λουλές Κώστας (Πανθεσσαλικής), Μαμμάς (Ια- τρ.), Μαραγκός, Μάρκου, Μελάς (Ιατρ., Λακωνίας), Νίκαινας, Ξηρός, Πανσέληνος Ασημ. (Νομ. Λέσβου), Παπαμιχαήλ, Παπανικολάου, Πε- τρίδης, Πλατής, Σαμαράς Παντ. (Νομ.), Σταρόγιαννης Νικ. (Ιατρ., Λα­κωνίας), Τηγανάς, Τσανάκης Παγκρ. (Ιατρ.), Φάντης Βαγ. (Νομ.), Φα­σιανός, Χατζής (Μαθηματ.).

6. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 186-187.7. Πατέρας του σημερινού Προέδρου της Κύπρου, Γιώργου Βασιλείου.8. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 188-190.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η ΟΚΝΕ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΑΛΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Τα κύρια χαρακτηριστικά της περιόδου 1925-1928 είναι: α)Η επίθεση της κεφαλαιοκρατίας ενάντια στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων και το χτύπημα των αγώνων τους, με τον περιορισμό των συνδικαλιστικών και πολιτικών ελευθεριών.θ) Η αυξανόμενη αντίσταση των εργαζομένων στην πολιτική της σταθεροποίησης του καπιταλισμού με την ένταση της εκμε­τάλλευσης και της εντατικοποίησης της εργασίας, γ) Η δυναμικότερη παρέμβαση του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ στους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς αγώνες.

Την περίοδο αυτή το Κόμμα, στηριγμένο στη γραμμή του 3ου Έκτακτου Συνεδρίου του προχώρησε στην αναδιοργάνωσή του με βάση τους πυρήνες, κατέβαλε προσπάθειες για τη διεύ­ρυνση των γραμμών του, για μεγαλύτερο άνοιγμα προς τις μά­ζες, για την αφομοίωση της μαρξιστικής διδασκαλίας, για την διαμόρφωσή του σε επαναστατικό προλεταριακό κόμμα.

Το ίδιο διάστημα η ΟΚΝΕ με την αποκατάσταση της ενό­τητας στις γραμμές της μετά το 2ο Συνέδριό της και με τη βοή­θεια του Κόμματος σημειώνει σοβαρή άνοδο στη δουλιά της. Με την ολοκλήρωση της οργανωτικής της συγκρότησης με βά­ση τους πυρήνες, οι οργανώσεις της γνωρίζουν μια πραγματική άνθιση. Μέσα στο 1925 διπλασιάζονται τα μέλη της. Ανεβαίνει το κύρος και η επιρροή της στις μάζες της εργαζόμενης και φοι­τητικής νεολαίας. Ραγδαία, θα λέγαμε, ανάπτυξη παρουσιάζει η εκδοτική δράστη ριότητά της. Εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη το

101

«Ελ-Τζιόθενο» σε ισπανοεβραϊκή διάλεκτο που απευθύνεται στους νέους Εβραίους, κυκλοφορεί κανονικά το κεντρικό όργα­νό της «Η Νεολαία», το θεωρητικό της όργανο «Ο Νέος Λενινι- στής», καθώς και τα αντιμιλιταριστικά έντυπα: Ο «Φαντάρος», ο «Στρατώνας», ^«Τσιμινιέρα».

Η αντιμιλιταριστική δράση της ΟΚΝΕ επισύρει σοβαρές διώξεις των μελών της, αλλά γΓ αυτή, θα αναφερθούμε σε ξεχω­ριστό κεφάλαιο.

Στην περίοδο 1925-1928 το Κόμμα και η Ομοσπονδία Κομ­μουνιστικών Νεολαιών παίρνουν μια σειρά κοινές αποφάσεις και εκδίδουν ανακοινώσεις για πολιτικά, ιδεολογικά και κοινω­νικά προβλήματα που απασχολούσαν το Κόμμα και τη Νεο­λαία. Επίσης πήραν μέτρα για την προώθηση των ταξικών αγώ­νων του εργαζόμενου λαού και της εργαζόμενης και σπουδάζου- σας νεολαίας.

Μελετώντας το περιεχόμενο όλων αυτών των επίσημων κει­μένων διαπιστώνει κανείς πως η ΟΚΝΕ στην περίοδο αυτή, άρ­χισε να διαμορφώνεται πολιτικά:οργανωτικά. Φροντίζει για το ιδεολογικό-πολιτικό ανέβασμα του επιπέδου των μελών της. Παίρνει μέρος σ’ όλους τους κοινωνικο-πολιτικούς αγώνες. Παίζει όλο και πιο αποφασιστικό και καθοριστικό ρόλο στο γε­νικότερο κίνημα της προοδευτικής νεολαίας. Στέκεται πιστή στο πλευρό του κόμματος της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ, δυνα­μώνοντας καθημερινά την ενότητα των γραμμών της και την μα- χητικότητά της.

Τα πρώτα χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν ήταν καθόλου καλές. Μεταξύ των δύο χωρών, εξαιτίας του πολέμου, υπήρχαν πολλά άλυτα προ­βλήματα όπως: Οι περιουσίες των προσφύγων, η ανταλλαγή πληθυσμών και της ακίνητης περιουσίας τους, το πρόβλημα των ομήρων και αιχμαλώτων, το ζήτημα των Ελλήνων της Κων­σταντινούπολης, της Τενέδου και της Ίμβρου, το ζήτημα των Τούρκων της Θράκης κ.ά.

Στα σοβαρά αυτά προβλήματα, στα τέλη του 1924 προστέ­θηκε και το Πατριαρχικό. Οι Τούρκοι σωβινιστές, θέλοντας να επιβάλουν σαν Πατριάρχη δικό τους άνθρωπο, προχώρησαν στις 30 του Γενάρη 1925 στην απέλαση του Οικουμενικού Πα­τριάρχη Κωνσταντίνου 6ου. Η απέλαση του Πατριάρχη είχε σοβαρότατο αντίχτυπο στην Ελλάδα και ξεσήκωσε κύμα αγα­νάκτησης και λαϊκών διαμαρτυριών.

Την κατάσταση αυτή που δημιουργήθηκε απ’ αφορμή την

102

I

απέλαση του Πατριάρχη θέλησαν να εκμεταλλευτούν οι σωθινι- στικοί και φιλοπόλεμοι κύκλοι και όξυναν ακόμα πιο πολύ τα πράγματα σπρώχνοντάς τα σε νέα ένοπλη ρήξη με την Τουρκία. «Τα κόμματα της κυβερνητικής παρατάξεως, ο αντιπολιτευόμε­νος παλαιοκοματισμός και η Δημοκρατική Ένωση, τονίζονταν σε κοινή ανακοίνωση του ΚΚΕ, της ΟΚΝΕ, της ΓΣΕΕ και Ομο­σπονδίας Παλαιών Πολεμιστών (ΟΠΠ), προσπαθούν να εκμε­ταλλευτούν το ζήτημα αυτό για να αναζωογονήσουν τον επωφελή γ ι’ αυτούς «πατριωτισμό», να κινήσουν τα συντηρητικά στρώ­ματα του λαού της Ελλάδος και να δημιουργήσουν μια κατάστα­ση τέτοια που απειλεί να ρήξη και πάλι σε πόλεμο τον εργαζόμε­νο λαό της Ελλάδος και της Τουρκίας και να διακινδυνεύση την ειρήνη σ’ όλη τη Βαλκανική»1.

Το ΚΚΕ, η ΟΚΝΕ, η ΓΣΕΕ και η ΟΠΠ με την κοινή ανα­κοίνωσή τους ξεσκέπαζαν τα σχέδια και τις επιδιώξεις της άρ- χουσας τάξης, που με τη σωθινιστική προπαγάνδα της προσπα­θούσε από τη μια να τραθήξη την προσοχή του εργαζόμενου λαού από'τα σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα που αντιμε­τώπιζε εξαιτίας των συνεπειών του Μικρασιατικού τυχοδιωκτι­σμού της και από την άλλη να σπρώξει τη χώρα σε νέες πολεμι­κές περιπέτειες για την εξυπηρέτηση των καταχθόνιων εκμεταλ­λευτικών σχεδίων της.

«Το Κομμουνιστικό κόμμα της Ελλάδος, η Γενική Συνομο­σπονδία των Εργατών της Ελλάδος, η Ομοσπονδία Παλαιών Πο­λεμιστών και η Ομοσπονδία Νεολαιών, που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των εργατών, των φτωχών αγροτών, της εργαζόμε­νης νεολαίας καθώς και τις γενικώτερες αντιλήψεις της πλειο- ψηφίας του ελληνικού λαού γενικώς, έχουν την πεποίθηση, υπογραμμίζονταν στην ανακοίνωση, ότι η δη μιουργούμενη κα­τάσταση εξυπηρετεί τα κατακτηκτικά μόνον σχέδια και τας εκ­μεταλλευτικός βλέψεις των καπιταλιστών της χώρας μας και των ξένων ιμπεριαλιστικών κρατών»2.

Για το ξεσκέπασμα των καταχθόνιων σχεδίων των σοβινι­στικών και φιλοπόλεμων κύκλων της ολιγαρχίας, που ούτε καν ενδιαφέρονταν για την δραματική κατάσταση των προσφύγων, των θυμάτων, ούτε για τις καταστροφές και τα έξοδα των προη­γούμενων πολέμων, ούτε για τα φοβερά οικονομικά χάλια της χώρας, παρά μόνο για τον ανεξέλεγκτο πλουτισμό τους από μια νέα πολεμική περιπέτεια, το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ ανέπτυξαν μια πλούσια διαφωτιστική δουλιά στις μάζες.

Για τη ματαίωση των σχεδίων της αντίδρασης, που απ’

103

αφορμή την απέλαση του Πατριάρχη προσπάθησε να οργανώ­σει φιλοπόλεμα συλλαλητήρια σ’ όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας, το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ κάλεσαν το λαό, την εργατική τάξη, την εργαζόμενη και φοιτητική νεολαία, όλες τις προοδευ­τικές δημοκρατικές δυνάμεις, όπως με τη δυναμική παρέμβασή τους μετατρέψουν τα φιλοπόλεμα αυτά συλλαλητήρια, σε αντι­πολεμικά.

Σχετικά με το φιλοπόλεμο συλλαλητήριο που οργανώθηκε στο Βόλο από τη φιλοφασιστική οργάνωση «Αστική Ένωση», ο Γιώργης Παπαρήγας, γράφει:

«Η τοπική Κομματική Οργάνωση του ΚΚΕ αποφάσισε να καλέσει το λαό του Βόλου να πάρει μέρος σ’ αυτό, και να το με­τατρέψει από φιλοπόλεμο σε αντιπολεμικό συλλαλητήριο. Ανέθεσε σε δύο μέλη της να μιλήσουν κατά τη διάρκεια του συλ­λαλητηρίου, να ρίξουν τα ανάλογα συνθήματα και να μετατρέ­ψουν έτσι την φιλοπολεμική διαδήλωση σε αντιπολεμική. Οι σ. όμως, που είχαν οριστεί για ομιλητές δεν εκπλήρωσαν το καθή­κον τους, την απόφαση της Κομματικής Οργάνωσης, με τη δι­καιολογία ότι δεν άκουσαν σύνθημα: «Ζήτω ο πόλεμος».

Στο συλλαλητήριο αυτό παραβρέθηκα κι εγώ. Βλέποντας ότι οι ομιλητές της φιλοφασιστικής οργάνωσης «Αστική Ένω­ση» έριχναν πολεμικά συνθήματα, μ’ άλλη μορφή και χωρίς να γνωρίζω την απόφαση της Κομματικής Οργάνωσης - γιατί μό­λις εκείνη την ώρα είχα επιστρέψει από μια περιοδεία μου στον Αλμυρό - παίρνω πρωτοβουλία, ρίχνω αντιπολεμικά συνθήμα­τα κι αποδοκιμάζω τους ομιλητές της «Αστικής Ένωσης». Σ’ αυτήν την κίνηση με ακολούθησαν κι άλλοι γνωστοί μου νεο­λαίοι. Αυτό το γεγονός προκάλεσε σύγχυση και σαν αποτέλε­σμα είχε το συλλαλητήριο αυτό να διαλυθεί και να μην ακολου­θήσει ο λαός την επιτροπή του συλλαλητηρίου που θα επέδιδε το ψήφισμα στο τηλεγραφείο. Μάλιστα εκδηλώθηκαν και προ- * θέσεις από ορισμένους μπράβους - πληρωμένα όργανα - αυτής της φιλοφασιστικής οργάνωσης να με χτυπήσουν με μαχαίρια. Αμέσως όμως αντελήφθηκα τις προθέσεις τους και μπήκα ανά­μεσα στους εργάτες που ήμουνα γνωστός.

Χαρακτηρηστικό του πανικού που είχε πιάσει τότε την το­πική καθοδήγηση της Κομματικής Οργάνωσης του Βόλου, για το αποτέλεσμα της μη εφαρμογής της θέσης της κομματικής ορ­γάνωσης, ήταν, ότι αμέσως το ίδιο βράδυ καλείται έκτακτη γενι­κή συνέλευση της οργάνωσης για να συζητηθεί το θέμα: Γιατί δεν πραγματοποιήθηκε η απόφαση της οργάνωσης. Μεταξύ των

104

άλλων μέτρων που πήρε η οργάνωση ήταν: Να δοθεί αυστηρή μομφή με προειδοποίηση διαγραφής στους δύο ομιλητές που είχαν ορισθεί και δεν μίλησαν.

Εγώ σαν γραμματέας της οργάνωσης της Νεολαίας είχα δι­καίωμα να παραβρίσκομαι στις κομματικές συνελεύσεις της το­πικής οργάνωσης του ΚΚΕ με συμβουλευτική ψήφο. Αφού άκουσα το ιστορικό της θέσης της κομματικής οργάνωσης γ ι’ αυτό το συλλαλητήριο, μίλησα και είπα ότι ευθύνεται και η κα­θοδήγηση της τοπικής οργάνωσης, γιατί, παρά το γεγονός ότι οι ομιλητές, που είχαν ορισθεί δεν μίλησαν, δεν μίλησε όμως και ο γραμματέας της κομματικής οργάνωσης που παραβρί­σκονταν στο συλλαλητήριο αυτό. Γραμματέας της τότε Κομμα­τικής Οργάνωσης Βόλου ήταν ο δικηγόρος Νίκος Ευαγγελό- πουλος απ’ την Καρδίτσα. Αργότερα ο Ευαγγελόπουλος έγινε στέλεχος της ομάδας των λικβινταριστών του Πουλιόπουλου. Και σε συνέχεια η κατάληξή του ήταν να γίνει στέλεχος του κόμματος του Πλαστήρα. Έβγαζε στην Αθήνα την εφημερίδα «Φιλελεύθερος», όργανο του Πλαστή ρα. Ο γραμματέας Ευαγγε­λόπουλος για να ξεφύγει τις δικές του ευθύνες έκανε πρόταση στη συνέλευση της κομματικής οργάνωσης να με διαγράψει απ’ τη Νεολαία με τη δικαιολογία ότι εγώ έρριξα αντιπολεμικά συν­θήματα στο συλλαλητήριο, χωρίς να ρωτήσω προηγούμενα την καθοδήγηση της τοπικής οργάνωσης. Θυμάμαι ότι στην πρότα­ση αυτή αντέδρασαν πείσμονα οι Κ.Θέος, Κ.Αναγνωστόπουλος κι άλλοι. Έ τσι η πρόταση του γραμματέα δεν έγινε δεκτή και απορρίφθηκε απ’ την κομματική συνέλευση της Τοπικής Ορ­γάνωσης Βόλου.

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι στη συνέλευση αυτή της Κομματικής Οργάνωσης του Βόλου, παραβρίσκονταν και ο γραμματέας τότε της ΠΕ Θεσσαλίας, ο γνωστός δικηγόρος Ν ί­κος Ματούσης απ’ τα Τρίκαλα-κουτσόβλαχος. Κατοπινά ο Μα- τούσης, κατά το τέλος του 1926 με αρχές του 1927 διαγράφτηκε από το ΚΚΕ σαν τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο. Η εξέλιξη του Ματούση ήταν ότι, κατά την περίοδο της κατοχής, από το 1941 και πέρα, ήταν να γίνει ένας από τους αρχηγούς των κου- τσοβλάχων - μαζί με τον περιβόητο Αλκ. Διαμαντή κουτσόβλα- χο από τη Σαμαρίνα - που με τη βοήθεια και συνεργασία των Ιταλών και Γερμανών φασιστών και κατακτητών απέβλεπαν στη δημιουργία «ανεξάρτητου» κράτους των κουτσοθλάχων της Πίνδου-Θεσσαλίας»3.

Χάρη στη δουλιά που ανέπτυξαν το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ, η α-

105

ντίδραση δεν μπόρεσε να παρασύρει το λαό, στο σοβινιστικό και φιλοπόλεμο ξέσπασμά της. Η δραστήρια διαφωτιστική δου- λιά που ανέπτυξε η ΟΚΝΕ στη σπουδάζουσα νεολαία, έφερε τα αποτελέσματά της. Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτη­σαν οι φοιτητές του Πανεπιστημίου της Αθήνας. «Εκτός από ένα μέρος των πρωτοετών φοιτητών, οι φοιτητές των άλλων ετών όλων των Σχολών δεν παρασύρθηκαν απ’ το μεγάλο θόρυ- - βο που ξεσήκωσαν οι πολεμοκάπηλοι, και παρά τους λόγους και τις συστάσεις του καθ. της Ιατρικής Αλιθιζάτου, δεν δέχτηκαν να διακόψουν τα μαθήματά τους το Σάββατο 31/1. Την 1/2 ανά­γκασαν τη Διοίκηση της ΟΕΦ να βγάλει ανακοίνωση ότι «αφή­νει εις τους αρμοδίους το ζήτημα». Και την Κυριακή 2/2 μετέ­τρεψαν το φοιτητικό συλλαλητήριο διαμαρτυρίας για την απέ­λαση σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά «κάθε τυχοδιωκτικής απόπειρας πολέμου»4.

Πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι την εποχή εκείνη, οι φοιτητές ήταν ποτισμένοι με ένα έντονο αντιπολεμικό πνεύμα. Και σ’ αυτό συντελούσε το γεγονός ότι ανάμεσά τους ήταν πολ­λοί παλαιοί πολεμιστές, τα ζητήματα των οποίων βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη του φοιτητικού κινήματος, καθώς επί­σης και στο γεγονός ότι «ο ρόλος και η προσφορά των κομμου­νιστών φοιτητών - της Φοιτητικής Ομάδας στην αρχή, της Ορ­γάνωσης Κομμουνιστών Σπουδαστών και της Φοιτητικής Αχτίδας αργότερα - στην ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος της εποχής αυτής ήταν αποφασιστικής σημασίας»5.

Με την πολιτική της σταθεροποίησης του καπιταλισμού σε βάρος των εργαζομένων, η άρχουσα τάξη, δεν μπόρεσε να εξα­σφαλίσει πολιτική σταθερότητα, μα ούτε και να κάμψει το λαϊ­κό κίνημα. Οι κοινωνικές αντιθέσεις αντί να αμβλυνθούν, παρου­σιάζουν μεγαλύτερη όξυνση. Στο ίδιο διάστημα οξύνονται οι αντιθέσεις και στο στρατόπεδο της άρχουσας τάξης, όπου ορι­σμένες πολιτικές και στρατιωτικές ομάδες προσανατολίζονται στην οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος για την επιβολή δικτατορίας.

Στις 25 Ιούνη του 1925 ο στρατηγός Θ. Πάγκαλος με στρα­τιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει την κυβέρνηση Μιχαλακο- πούλου και σχηματίζει δική του κυβέρνηση, στην οποία όλα τα αστικά πολιτικά κόμματα, μαζί και η «Δημοκρατική Ένωση» του Α.Παπαναστασίου, παρέχουν εμπιστοσύνη.

Ο Θ.Πάγκαλος στην αρχή, προσπαθεί να καλύψει τη δικτα­τορία του με κοινοβουλευτικό μανδύα. Παρουσιάζεται με τη

μάσκα του «δημοκράτη-λαοκράτη» και του προστάτη του «τα­λαιπωρημένου» λαού, μοιράζει υποσχέσεις καλύτερης και δη­μοκρατικότερης ζωής. Προσπαθεί να εμφανιστεί σαν «τρίτη κα­τάσταση» ανάμεσα στους αστούς και τους εργατοαγρότες . Δεν άργησε όμως να διαλύσει τη Βουλή (30 Σεπτέμβρη 1925) και να εντείνει τους διωγμούς κατά του ΚΚΕ, της ΟΚΝΕ και των δυ­νάμεων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης γενικότερα.

Η ανακήρυξη της δικτατορίας, αποτελεί την έσχατη προσ­πάθεια της άρχουσας τάξης να σταθεροποιήσει την κλονισμένη πολιτική της θέση.

Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ περνάν για πρώτη φορά στην παρανο­μία. Εναντίον τους εξαπολύεται μια πρωτοφανής τρομοκρατία και συκοφαντική εκστρατεία. Την 1η Αυγούστου δικάζονται από το στρατοδικείο 20 μέλη και στελέχη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ με την κατηγορία της «διανομής επαναστατικών προκη­ρύξεων αντεθνικού χαρακτήρος» και στις 8 Αυγούστου δικάζον­ται και καταδικάζονται σε 1,5 χρόνο φυλακή οι Σ.Μάξιμος, Π.Πουλιόπουλος και Τ.Φίτσιος για «αντεθνικά» άρθρα που γράφτηκαν στο «Ριζοσπάστη» και απαγορεύεται η έκδοση του «Ριζοσπάστη», της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» και της «Νεολαίας» (Οργάνου της ΟΚΝΕ).

Η δικτατορία Παγκάλου για να κρατά τις μικροαστικές μά­ζες σε «εθνική έξαψη» είχε ανάγκη «εθνικών εχθρών» και σαν τέτιους διάλεξε τους κομμουνιστές. Παραπέμπει σε δίκη τους Πουλιόπουλο, Μάξιμο, Σκλάβο, Μοναστηριώτη, Νικολινάκο, Φίτσιο και άλλους με την κατηγορία της «αντεθνικής δράσεως» με αφορμή τη λαθεμένη θέση του Κόμματος για το «Μακεδονι­κόν», και ξεσηκώνει μια χωρίς προηγούμενο σωβινιστική εκ­στρατεία, που στις 18 του Οκτώθρη 1925 κατέληξε στην τυχο­διωκτική στρατιωτική επέμβαση στη Βουλγαρία (Πετρίτσι), η οποία στοίχισε για τον ελληνικό λαό σοβαρές υλικές ζημιές, αίμα και διεθνή καταδίκη.

«Πρέπει να σημειωθεί - γράφει ο Γιώργης Δ. Κατσούλης - ότι η «καταπολέμησις του κομμουνισμού» καθιερώθηκε σαν υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία και διδάσκονταν κάθε Παρα­σκευή»6.

Οι κατηγορούμενοι κομμουνιστές με ακλόνητα επιχειρήμα­τα ανατρέπουν τις συκοφαντικές κατηγορίες, υπερασπίζονται την πολιτική του Κόμματος και τις αρχές του, και η δίκη ανα­βάλλεται για να «κατασκευαστεί» καινούργιο «αποδεικτικό» υλικό.

107

Στις δύσκολες συνθήκες της Παγκαλικής δικτατορίας το Κόμμα και η ΟΚΝΕ συνεχίζουν την αντιφασιστική τους δράση. Ξεσκεπάζουν, όσο μπορούν φυσικά, το πραγματικό πρόσωπο της στρατιωτικής δικτατορίας και την ξέφρενη δημαγωγία της και προσπαθούν να συντονίσουν τη δράση των δημοκρατικών δυνάμεων για την ανατροπή της. Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ δίνουν τη μάχη των δημοτικών εκλογών (Οκτώβρης 1925) και σημειώ­νουν μια σειρά επιτυχίες σε αρκετές πόλεις της χώρας, όπως: στη Θεσσαλονίκη, στην Ξάνθη, στη Λάρισα κ.ά.

Σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ οργα­νώνουν ή συμμετέχουν στους αγώνες της εργατικής τάξης και στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων γενικότερα, όπως είναι η απεργία των καπνεργατών του Αγρίνιου (τέλη Ιούνη 1926), που κράτησε ένα μήνα και έληξε με νίκη.

Η ΟΚΝΕ, παρά τα χτυπήματα που δέχθηκε από τη δικτατο­ρία, συνέχισε τη δράση της. Κυκλοφορούσε παράνομα το δημο­σιογραφικό της όργανο η «Νεολαία».

«Η Κομμουνιστική Νεολαία της Λάρισας και όλης της Θεσσαλίας, γράφει ο Βασίλης Γ. Μπαρτζώτας, όπως και η Κομ­μουνιστική Νεολαία του Γυμνασίου μας, άντεξαν στα δυνατά χτυπήματα και τα στρατοδικεία της δικτατορίας. Η Κομμουνι­στική Νεολαία του Γυμνασίου συνέχισε τη δουλιά της, προσαρ- μόζοντάς την στις νέες συνθήκες παρανομίας. Η εφημερίδα «Νεολαία» που την έφερναν παράνομα οι σιδηροδρομικοί απ* την Αθήνα, κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι στο Γυμνάσιο. Για την κάλυψη της δουλιάς μας χρησιμοποιούσαμε κυρίως, όσο μπορούσαμε πιο έξυπνα, το Μουσικοφιλολογικό Σύλλογο. Με­ρικοί λιπόψυχοι και με αδύνατα νεύρα, που είχαν τρυπώσει κατά λάθος στις γραμμές μας, τόστριψαν κανονικά και έμειναν εκεί­νοι οι μαθητές που είχαν το σθένος να παλέψουν. Η δικτατορία του στρατηγού Πάγκαλου ήταν η πρώτη, λίγο πολύ σοβαρή, δο­κιμασία και για την Κομμουνιστική Νεολαία του Γυμνασίου, που παρ’ όλα αυτά κράτησε τον μαζικό της χαρακτήρα, τις επα­φές με τη μάζα των μαθητών»\

Η «Νεολαία», όργανο της ΟΚΝΕ, γράφει ο Γιώργης Παπα- ρήγας,σε ανέκδοτες αναμνήσεις του, ερχόταν στο Βόλο παράνο­μα με το καράβι «Η ΜΑΝΑ» στο οποίο υπήρχε πυρήνας της ΟΚΝΕ. Την παραλαβή της εφημερίδας την έκαμα εγώ ο ίδιος, βάζοντας το δέμα με την εφημερίδα μέσα στους τενεκέδες από γάλα που κουβαλούσα.

Πολλές φορές που οργανώναμε παράνομες εκδηλώσεις

108

στην παραλία του Βόλου, ερχόμασταν σε σύγκρουση με την αστυνομία, που χρησιμοποιούσε τις ξιφολόγχες».

Το 3ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ

Το 3ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ συνήλθε στην Αθήνα, στις 25-31 Δεκέμβρη 1925 σε συνθήκες πλήρους παρανομίας. Αντιπροσω- πεύθηκαν σ’ αυτό οι οργανώσεις της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας, της Δράμας, της Ξάνθης, του Βό­λου, της Αάρισας, των Τρικάλων, της Καρδίτσας, της Πάτρας, του Ηρακλείου κ.ά., καθώς και η Κομμουνιστική Διεθνής των Νέων (ΚΔΝ). Οι οργανώσεις που πήραν μέρος στις εργασίες του 3ου Συνέδριου, δεν ήταν απλώς τοπικές οργανώσεις, αλλά αντιπροσώπευαν ολόκληρες περιφέρειες που είχαν πυρήνες και τοπικά τμήματα γύρω τους.

Προηγήθηκε μάλιστα, και προσυνεδριακή συζήτηση για το 3ο Συνέδριο κατά πυρήνες, καθώς και συνδιασκέψεις κατά πε­ριοχές, απ’ όπου εκλέχθηκαν οι αντιπρόσωποι για το Συνέδριο.

Το 3ο Συνέδριο, παρά τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες συνήλθε, ήταν το σοβαρότερο και ογκοδέστερο απ’ όλα τα προηγούμενα.

Η ημερήσια διάταξη του Συνεδρίου ήταν πολύ μεγάλη. 'Ε­θετε όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τη δράση της Ομοσπον­δίας. Το κύριο, όμως, θέμα που απασχόλησε το Συνέδριο, ήταν τα οργανωτικά ζητήματα και η παρανομία.

Με τις αποφάσεις του 3ου Συνεδρίου της, η ΟΚΝΕ ση­μειώνει μια αργή, αλλά σταθερή αλλαγή σ’ όλους τους τομείς των δραστηριοτήτων της. Μετατρέπεται σιγά-σιγά σε πραγμα­τική οργάνωση πρωτοπορίας. Συνεχίζει με γοργότερους ρυθ­μούς και συμπληρώνει την αναδιοργάνωσή της με βάση τους πυ­ρήνες. Στρέφεται προς τις μάζες της εργαζόμενης και σπουδά- ζουσας νεολαίας. Μελετά τα ζητήματά τους. Οργανώνει και κα­θοδηγεί τους αγώνες τους. Παρά τα δυνατά χτυπήματα που δέ­χθηκε από την Παγκαλική δικτατορία πριν και μετά το Συνέ­δριο της, με τις ομαδικές συλλήψεις στελεχών της, το χτύπημα του μηχανισμού της και τη διαρροή των λιγότερο σταθερών και αποφασιστικών στελεχών και μελών της, κατάφερε να δια­τηρήσει τη συνοχή της, πράγμα που φάνηκε αμέσως μετά την πτώση του Παγκάλου.

109

Χαρακτηριστικό για το πως δούλευε η ΟΚΝΕ στις συνθή­κες της Παγκαλικής δικτατορίας, για το πως οργάνωνε την προ­συνεδριακή συζήτηση, και για το πως αντιμετώπιζε τη βία και τα στρατοδικεία, είναι η παρακάτω αφήγηση του Βασίλη Μπαρτζιώτα:

«Στην περίοδο της δικτατορίας, κατά το τέλος του 1925, ορ­γανώθηκε η προσυνεδριακή συζήτηση για το 3ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ. Τις παραμονές της Πανθεσσαλικής Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ που συνήλθε στη Λάρισα, οι πυρήνες της Κομμουνιστι­κής Νεολαίας πήραν μέρος στη συζήτηση, είπαν τη γνώμη τους και εξέλεξαν αντιπροσώπους. Οι πυρήνες συνεδρίασαν στο σπίτι του παλαίμαχου κομμουνιστή Βλαμόπουλου, στη συνοι­κία του Αγίου Νικολάου. Η κονσπιράτσια (η συνωμοτική δου- λιά) βρισκόταν στα σπάργανα...Οι κομμουνιστές μαθητές, πη­γαίνοντας στο σπίτι του Βλαμόπουλου, όχι μόνο πέρασαν αμέρι­μνοι και ομαδικά έξω απ’ την Ανώτατη Διοίκηση Χωροφυλα­κής, μα μερικοί τραγουδούσαν...τη Διεθνή. Φυσικά οι χαφιέδες του κομμουνιστοφάγου Τέγου τους παρακολούθησαν και κατά­λαβαν προς τα που πήγαιναν. Οι πυρήνες συνεδρίαζαν, άκουγαν προσεχτικά τις θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΚΝΕ, που ήταν γραμμένες σε κάτι κίτρινες κόλλες με ψιλά γράμματα, συζητούσαν και ψήφιζαν με ανοιχτή ψηφοφορία. Και όταν, έπειτα από δυό-τρεις ώρες, άρχισε η συνεδρίαση της τελευταίας, 4ης τάξης του Γυμνασίου, η έφιππη χωροφυλακή, με επικεφα­λής την Ασφάλεια της Λάρισας, περικύκλωσε το σπίτι του Βλα­μόπουλου.

Οι περισσότεροι μαθητές (η συνεδρίαση του πυρήνα της δι­κής μας 3ης τάξης ήταν η προτελευταία) κατορθώσαμε να ξεφύ- γουμε πηδώντας από τις στέγες των γύρω σπιτιών. Τελικά το χα- φιεδολόι κατόρθωσε να συλλάβει 8 μαθητές της 3ης και της 4ης τάξης. Ανάμεσά τους ήταν οι Γιάννης Γαργαλιάνος, Φαίδων Μακρής, Μήτσος Πολύζος, Μάριος Αλεξάνδρου, Γεδεών Λου- λές, Απόστολος Κολτσιδόπουλος (ο μετέπειτα Απ. Σπήλιος του Ριζοσπάστη), ο Σπανός (γιός συνταγματάρχη του πεζικού)κ.α.Η καθοδήγηση της Κομμουνιστικής Νεολαίας του Γυμνασίου πήρε τότε τη θέση ότι στο σπίτι του Βλαμόπουλου γινόταν συ­νέλευση του νόμιμου Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου και επο­μένως οι οκτώ πιάστηκαν παράνομα.

Ά ρχισε η πάλη για τη σωτηρία των συλληφθέντων κομμου­νιστών μαθητών, που τους απειλούσε μεγάλη ποινή, ακόμα και του θανάτου, όπως πρόβλεπαν τα τσιράκια της δικτατορίας για

110

να τους φοθήσουν! Έγινε συνέλευση όλων των μαθητών του Γυ- μνασίου, μέσα σε μεγάλο ενθουσιασμό και χειροκροτήματα, που απαίτησε την άμεση απελευθέρωση των κρατουμένων συνα­δέλφων τους. Η συνέλευση έβγαλε επιτροπή για να παρουσια­στεί στις στρατιωτικές αρχές και να ζητήσει να εφαρμοστεί η απόφασή της. Η επιτροπή στην οποία εκλέχτηκα κι εγώ (δύο απ’ τα μέλη της ήταν μικροί και φορούσαν κοντά παντελόνια. Ο ένας απ’ αυτούς ήταν ο μέτεπειτα δικηγόρος της Λάρισας Ηλίας Σκυλάκος), πήγαμε στο σπίτι του στρατιωτικού διοικητή Θεσ­σαλίας αντιστράτηγου Καϊμπαλή. Η φρουρά του στρατηγού αρ- νήθηκε να μας επιτρέψει την είσοδο στο σπίτι του, προτείνον- τάς μας τα όπλα!

Η επιτροπή όμως ήξερε να βγει από το αδιέξοδο. Με τη βοήθεια της κόρης του στρατηγού Καϊμπαλή, που συμπαθούσε κι αυτή την Κομμουνιστική Νεολαία, μπήκαμε στο σπίτι από τη σκάλα της υπηρεσίας και ξαφνικά βρεθήκαμε έξω από την κά­μαρα του στρατηγού. Αυτός, ακούοντας το θόρυβο, άνοιξε την πόρτα και κοιτώντας μας βλοσυρά μας ρώτησε τι θέλουμε. Του εξηγήσαμε ότι θεωρούμε τη σύλληψη των 8 μαθητών και την παραπομπή τους στο Στρατοδικείο παράνομη κι αν δεν απολυ­θούν αμέσως θα κατέβουμε όλοι οι μαθητές του Γυμνασίου σε απεργία διαρκείας. Μιλούσαμε ο ένας πιο δυνατά απ’ τον άλλον, με θάρρος, αντρίκια.

Ο αντιστράτηγος Καϊμπαλής , αντί για απάντηση, απείλησε ότι θα συλλάβει και την επιτροπή και θα μας παραπέμψει στο Στρατοδικείο ως συνένοχους με τους άλλους οχτώ. Και τέλειω- σε:

«Να φύγετε αμέσως, για να μη σας σπάσω στο ξύλο, μπά­σταρδοι,γομάρια της Λάρισας» (έτσι μας ονόμαζαν οι αντιδρα­στικοί της πόλης, γιατί το μαθητικό μας πηλήκιο είχε τα...επι­χρυσωμένα γράμματα ΓΛ - Γυμνάσιο Λαρίσης - κι αυτοί το με­τέφραζαν «γομάρια της Λάρισας»). Βλέποντας όμως την κόρη του ο αντιστράτηγος συνέχισε:

«Και συ να φύγεις, παλιοβρώμα, κόκκινη, που τους έβαλες στο σπίτι αυτούς τους αλήτες, τους μπάσταρδους, απάτη σκάλα της υπηρεσίας!».

Οι μαθητές της επιτροπής γύρισαν στη συνέλευση των μα­θητών του Γυμνάσιου, που τους περίμεναν με ανυπομονησία, και ανακοίνωσαν την προκλητική απάντηση του στρατηγού. Πάρθηκε απόφαση για απεργία διαρκείας. Την άλλη μέρα συνε­δρίασε έκτακτα το Στρατοδικείο της Λάρισας και δίκασε τους 8.

111

Οι μαθητές του Γυμνασίου που βρίσκονταν κιόλας σε απεργία, γέμισαν την αίθουσα του δικαστηρίου. Παρήλασαν σαν μάρτυ­ρες κατηγορίας οι χαφιέδες της Ασφάλειας με επικεφαλής τον Τέγο, και μάρτυρες υπεράσπισης μαθητές και γονείς μαθητών. Ο δημόσιος κατήγορος ταγματάρχης Μαυρουδής άρχισε έτσι το λόγο του:

«Οι μαύροι κόρακες του κομμουνισμού κατέκλυσαν την Ελ­λάδα και... κατέλαβαν το Γυμνάσιο της Λαρίσης! Η καταδίκη τους, κύριοι στρατοδίκαι, πρέπει να είναι παραδειγματική. Ζη­τώ την ποινή του θανάτου για όλους τους κατηγορουμένους!».

Από το ακροατήριο οι μαθητές του Γυμνάσιου αποδοκίμα­σαν ομαδικά το δημόσιο κατήγορο:

«Κάτω δήμιε! Τα χέρια σου στάζουν αίμα!».Ο πρόεδρος του Στρατοδικείου διάταξε ν’ αδειάσει η αίθου­

σα. Μετά την επανάληψη της συνεδρίασης, απολογήθηκαν οι 8 μαθητές με θάρρος μεγάλο. Δεν αρνήθηκαν ότι όλοι τους είναι κομμουνιστές, μέλη της ΟΚΝΕ, και υποστήριξαν ότι στο σπίτι του Βλαμόπουλου γινόταν συνέλευση του νόμιμου Μουσικοφι- λολογικού Συλλόγου. Οι μαθητές από το ακροατήριο επανειλ- λημένα χειροκροτούσαμε τους θαρραλέους συντρόφους μας. Ακόμα μια φορά ο πρόεδρος εκκένωσε την αίθουσα του Στρατο­δικείου. Τελικά το κατηγορητήριο ολότελα κατέπεσε. Οι στρα­τοδίκες, έπειτα από δίωρη σύσκεψη, ανακοίνωσαν την απόφασή τους: οι 8 μαθητές καταδικάστηκαν σε δυό χρόνια φυλακή με τρίχρονη αναστολή και αφέθηκαν αμέσως ελεύθεροι. Τους ση­κώσαμε στα χέρια και τραγουδώντας επαναστατικά τραγούδια τους φέραμε στο Γυμνάσιο. Πανηγυρίσαμε τη νίκη μας!.

Ύστερα από λίγες μέρες έγινε νέα τρομοκρατική δίκη στο ίδιο Στρατοδικείο. Τούτη τη φορά δικάζονταν οι παλιοί πολεμι­στές για την μεγάλη συγκέντρωση που έκαναν στα Τρίκαλα, όπου ζητούσαν να δοθεί η γή στους καλλιεργητές της και έρι­χναν το σύνθημα: Πόλεμος κατά του πολέμου! Τη συγκέντρωση των Τρικάλων ματοκύλησε ο συνταγματάρχης Καβράκος, αυ­τός που, στρατηγός αργότερα, παρέδοσε στις 27 του Απρίλη 1941 την Αθήνα στους Γερμανούς κατακτητές. Μια ομάδα από παλιούς πολεμιστές της συγκέντρωσης αυτής σύρθηκαν σαν πρωταίτιοι στο Στρατοδικείο και κρεμόταν πάνω από τα κεφά­λια τους η ποινή του θανάτου.

Την ημέρα της δίκης τους ξεσηκώθηκε ο λαός των Τρικά­λων και της Αάρισας. Οι μαθητές του Γυμνασίου κατέκλυσαν την πλατεία της Θέμιδος, μπροστά απ’ τα δικαστήρια, και πολ­

112

I

λοί μπήκαν στην αίθουσα του Στρατοδικείου. Ήταν τόσο μεγά­λος ο ξεσηκωμός του λαού, που το Στρατοδικείο δεν τόλμησε, να τους καταδικάσει σε θάνατο, παρά σε μικρότερες ποινές, και οι κατηγορούμενοι βγήκαν από τις φυλακές τον Αύγουστο του 1926, όταν ανατράπηκε απ’ τον Κονδύλη και με την πάλη του ΚΚΕ, η Παγκαλική δικτατορία»8.

** *

Στις 22 Αυγούστου 1926 ο στρατηγός Κονδύλης ανέτρεψε με στρατιωτικό κίνημα την Παγκαλική δικτατορία και στις 26 του ίδιου μήνα σχημάτισε κυβέρνηση, η οποία διέταξε το Αρχη­γείο Χωροφυλακής να στείλει τηλεγραφικές εντολές στους αστυνόμους των νησιών, όπου βρίσκονταν πολιτικοί εξόριστοι να τους αφήσουν αμέσως ελεύθερους. Παρόμοιες διαταγές στάλθηκαν και στα τμήματα Ασφαλείας, στα τμήματα Μεταγω­γών κι στις φυλακές Παραπηγμάτων να απολυθούν όλοι οι κρα­τούμενοι για εκτόπιση ή ως υπόδικοι9.

Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ βγαίνοντας από την παρανομία, ρί- χθηκαν αμέσως στη δουλιά για την ανασύνταξη των δυνάμεών τους και την οργάνωση των αγώνων της εργατικής τάξης και όλου του λαού. Τόσο το Κόμμα, όσο και η ΟΚΝΕ πήραν δρα­στήρια μέρος στο μεγάλο λαϊκό ξεσήκωμα στις 9 του Σεπτέμβρη 1926 για την απόκρουση του στρατιωτικού πραξικοπήματος των Ζέρβα-Ντερτιλή.

Στο λαϊκό ξεσήκωμα της 9 του Σεπτέμβρη μαζική υπήρξε η συμμετοχή των νέων εργατών και ιδιαίτερα των φοιτητών με πρωτοπορία τα μέλη της Κομμουνιστικής Φοιτητικής Οργάνω­σης.

Για το λαϊκό αυτό ξεσήκωμα, που αποτέλεσε μια από τις πιο μαζικές και μαχητικές κινητοποιήσεις του λαού της Αθήνας, εκείνης της εποχής, και που έδειξε τη διάθεση και την απόφαση του λαού να υπερασπίσει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του από τους στρατοκράτες, δίνουμε στη συνέχεια πλατιά περίλη­ψη, σχετικού με τα γεγονότα ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» της 10 Σεπτέμβρη 1926:

«Οι παλιοί στυλοβάτες της Παγκαλικής δικτατορίας Ζέρ- βας και Ντερτιλής επί κεφαλής των μισθοφορικών ταγμάτων10 αποτελέσανε ύποπτο στήριγμα και της νέας καταστάσεως, που δημιουργήθηκε με την ανατροπή του στρατηγού Παγκάλου. Η εξαιρετική τους όμως θέσις και ο ρόλος τον οποίον απαιτούσαν

113

να παίξουν και στην νέα κατάσταση της οποίας κατά ένα μεγάλο ποσοστό αυτοί ήταν οι δημιουργοί, τους έφερε πολύ γρήγορα αντιμέτωπους προς τη νέα εξουσία.

Το χθεσινό κίνημα ήταν η φυσιολογική εξέλιξις αυτής της καταστάσεως. Ή ταν η αναγκαία σύγκρουσις των αντίθετων αυ­τών δυνάμεων, που θέλανε και οι δύο να παίξουνε τον πρωτεύον­τα ρόλο στη διαχείρησι των ζητημάτων της εξουσίας. Μέσα όμως στην ένοπλη και αιματηρά πάλη της χθεσινής μέρας ένας καινούργιος παράγοντας άρχισε να εμφανίζεται. Οι λαϊκές μά­ζες δείξανε κατά τον πιο εμφανή τρόπο την απόφασή τους να μην μείνουνε αμέτοχες, όπως πριν στη διακυβέρνηση των συμ­φερόντων τους. Από την άποψι αυτή η χθεσινή μέρα εσημείωσε έναν νέον σταθμό στην πολιτική πάλη της χώρας.

Οι αυθόρμητες διαδηλώσεις της χθεσινής μέρας, οι συγκεν­τρώσεις χιλιάδων πολιτών από τα λαϊκά στρώματα και τα συν­θήματα τα οποία διακηρύσσανε για μια καλλιτέρευση των βιοτι­κών τους συνθηκών, για την επιβολή βαρυτάτης φορολογίας στο κεφάλαιο, για φθηνό ψωμί, για την αναλογική κλπ., αποτέ- λεσαν μια προειδοποίηση και ένα μάθημα για όσους θα ήθελαν να παραγνωρίσουνε τον λαϊκό παράγοντα στο μέλλον. Τον ιδιαίτερο αυτό χαρακτήρα της αναμίξεως των εργατών, προσ­φύγων και μικροαστών, κατά τα γεγονότα της χθεσινής μέρας έρχεται να επικυρώση η στάσις την οποία το μεγαλύτερον μέ­ρος των διαδηλωτών ετήρησε εναντίον των μοναρχικών, οι οποίοι επωφελούμενοι της επικρατούσης συγχύσεως προσεπά- θησαν να εκμεταλλευτούν τις αυθόρμητες ανεξάρτητες λαϊκές κινήσεις. Οι ομάδες των οπλισμένων μπράβων και αποτάκτων, οι οποίοι αποπειράθηκαν να παρασύρουν τους εργάτας, πρόσ­φυγας και μικροαστούς και να επιτύχουνε την ανατροπή του Δη­μοκρατικού πολιτεύματος και την επαναφορά της Μοναρχίας, αντιμετώπισαν την εξέγερση των εργατών, οι οποίοι έφθασαν μέχρι του αφοπλισμού των ενόπλων μοναρχικών ομάδων...Οι εργάτες, αγρότες, πρόσφυγες ακολουθώντας το δρόμο που θα τους φέρει στην τελική τους απελευθέρωση θα συντρίψουνε ασφαλώς κάθε ανατρεπτική υπερ της επαναφοράς της μοναρ­χίας κίνησι, αγωνιζόμενοι για τις άμεσές τους πολιτικές και οι­κονομικές απαιτήσεις, για την πραγματική δημοκρατία».

Σχετικά με την εξέλιξη των γεγονότων, ο «Ριζοσπάστης», αφού δίνει πολλές λεπτομέρειες, καταλήγει:

«...Η συμπλοκή εις την οδόν Κηφισσίας μεταξύ τακτικού στρατού και μισθοφορικών ταγμάτων εξηκολούθει. Ομοθρον-

114

τίαι πυροβολικού, πολυβόλων και οπλοπολυβόλων εδόνουν την ατμόσφαιραν, ενώ αι οδοί Σταδίου, Πανεπιστημίου, Αιόλου, Πατησίων μετά των παρόδων αυτών παρουσίαζαν πραγματικήν εικόνα μάχης. Συμπλοκαί ομάδων πολιτών και στρατού, αιχμα- λωσίαι αυτοκινήτων, αφοπλισμοί αποσπασμάτων στρατιωτών, οίτινες παραδίνοντες τα όπλα εζητωκραύγαζον μετά των πολι­τών: «Κάτω η Μοναρχία! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω η αναλογι­κή! Και μεις αδέρφια σας είμαστε!».

Ολίγον μετά τις 2 μ.μ. αι αντλίαι του πυροσβεστικού λόχου κατήλθον στην πόλη και δύο τμήματα τακτικού στρατού κατερ- χόμενα από το Σύνταγμα, το ένα αποτελούμενο από χωροφύλα­κες και το άλλο από στρατιώτες κατέλαβον τον προ της Ακαδη­μίας χώρον και τον πίσω από το υπουργείο Οικονομικών και έκοψαν την κίνησιν στην οδό Πανεπιστημίου και Σταδίου. Μέ­χρι τις 5 μ.μ. οι μοναρχικοί εξακολουθούσαν να ρίχνουν πυροβο­λισμούς κατά των στρατιωτικών περιπόλων από τα παράθυρα διαφόρων μεγάρων, από τα περί τα Χαυτεία κέντρα και το επί της οδού Σταδίου Ξενοδοχείο «Πάλλας Οτέλ».

Τελικά, το κίνημα ματαιώθηκε και οι συλληφθέντες Ζέρ- βας, Ντερτιλής, Πετρόπουλος, Τσίγκανος, Ζιμπελάκης, Κα- τσίδης και άλλοι, μεταφέρθηκαν αργά το βράδυ, όπως μας πλη­ροφορεί ο «Ριζοσπάστης», στις φυλακές Συγγρού, ενώ οι «αιχ- μαλωτισθέντες οπλίται των Δημοκρατικών Ταγμάτων μεταφέρ­θηκαν εις Ναύσταθμον».

Για το κεραυνοβόλο και αυθόρμητο ξεσήκωμα των λαϊκών μαζών στις 9 του Σεπτέμβρη 1926, είναι σωστή η άποψη του Α­ντώνη Φλούντζη, ότι ήταν μια εντονώτατη διαμαρτυρία των λαϊκών μαζών και μια εκδήλωση της διάθεσής τους να τσακίσουν τους κινηματίες στρατοκράτες, και ταυτόχρονα, μια εκδήλωση της αποδοκιμασίας τους στα αντιλαϊκά, στα καταπιεστικά μέτρα των εκάστοτε κυβερνήσεων και στην άγρια βία και τρομοκρα-

Η ΟΚΝΕ ανασυντάσσει τις δυνάμεις της

Μετά την ανατροπή της Παγκαλικής δικτατορίας και-την απόκρουση του στρατιωτικού πραξικοπήματος Ζέρθα-Ντερτι- λή, η ΟΚΝΕ κινείται δραστήρια για την ανασύνταξη των δυνά- μεών της και σημειώνει πρόοδο στο ανέβασμα της δράσης της

115

σ' όλους τους τομείς. Από την απλή προπαγάνδα περνά σε ζυ­μώσεις μεγάλης έκτασης. Από μια στενή οργάνωση, αρχίζει να γίνεται οργάνωση, ικανή να αγκαλιάσει τις πλατιές μάζες της εργαζόμενης και σπουδάζουσας νεολαίας. Αρχίζει να εκμεταλ­λεύεται πλατειά τις συνθήκες της νομιμότητας για το πλησία­σμα των νέων εργατών και σπουδαστών.

Σοβαρά βήματα σημειώνει στη δουλιά της μέσα στα Πανε­πιστήμια. Με την προβολή των βασικών αιτημάτων, όπως: την κατάργηση των παγκαλικών διαταγμάτων για την διάλυση των φοιτητικών σωματείων και τη ματαίωση κάθε αύξησης των δι­δάκτρων και εξετάστρων, συμβάλλει αποφασιστικά στο ανέβα- σμα του διεκδικητικού φοιτητικού κινήματος, που εκφράζεται με δεκάδες συνελεύσεις, συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια και απεργίες που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο από τους σπουδαστές.

Τ η ν ίδια περίοδο, οι πυρήνες της ΟΚΝΕ που υπάρχουν σχε­δόν σ’ όλες τις Σχολές, ανεβάζουν ποιοτικά τη διαφωτιστική, προπαγανδιστική τους δουλιά. Εκτός από τις προκηρύξεις, τα τρυκ και τα συνθήματα, εκδίδουν και κυκλοφορούν μια σειρά έ­ντυπες ή και πολυγραφημένες τετρασέλιδες εφημερίδες, όπως: «Το επαναστατικό δίκαιο», που εκδίδει ο πυρήνας της Νομικής, την «Επανάσταση» και αργότερα την «Φλόγα», του πυρήνα της Φιλοσοφικής, τη «Σπίθα» του πυρήνα της Ιατρικής και, που πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στη μαζικοποίηση και μα- χητικοποίηση του φοιτητικού κινήματος.

Πλούσια είναι επίσης και η δράση της ΟΚΝΕ στην εργα­ζόμενη νεολαία, η οποία όχι μονάχα παρακολουθεί με μεγαλύτε­ρο ενδιαφέρον τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά και παίρνει ενεργό μέρος σ ’ όλες τις απεργίες, τις διαδηλώσεις και τις άλλες εκδη­λώσεις της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων.

«Μετά την πτώση του Παγκάλου, γράφει ο Γιώργης Παπα- ρήγας, ήρθαν να μιλήσουν στο λαό, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο αρχηγός των βασιλοφρόνων Γιάννης Μεταξάς. Η συγκέ­ντρωση του Βενιζέλου έγινε στην παραλία. Ο Βενιζέλος βγήκε να μιλήσει απ’ το μπαλκόνι του σπιτιού του Σπυρίδη. Μόλις όμως άρχισε να λέει τα πρώτα του λόγια, όλη η συγκέντρωση, με πρωτοβουλία των μελών του ΚΚΕ, των νεολαιών και των συμ- παθούντων, του τέθηκαν τα αιτήματα του λαού και ειδικά τα αι­τήματα των απεργών σιδηροδρομικών, που απαιτούσαν εκείνη τη στιγμή να δόσει απάντηση και λύση των αιτημάτων. Ο Βενι­ζέλος έλεγε: «Καλά-καλά, θα σας πω» και πήγαινε να προχωρή­

116

σει στην ομιλία του. Ο κόσμος όμως απο κάτω δεν τον άφηνε να προχωρήσει. Τότε ο Βενιζέλος αγανακτισμένος, μούτζωσε με τα δυο του χέρια τη συγκέντρωση και κρύφτηκε. Η χειρονομία αυ­τή του Βενιζέλου προκάλεσε οργή στους συγκεντρωμένους. Η συγκέντρωση διαλύθηκε χωρίς να κατορθώσει να μιλήσει ο Βε­νιζέλος.

Έπειτα από 10 μέρες περίπου, ήρθε να μιλήσει στο Βόλο, ο Γιάννης Μεταξάς. Αυτός την συγκέντρωση την έκανε στην πρώτη παράλληλο οδό από την παραλία, στην οδό Ιάσωνος. Και αυτήν την συγκέντρωση τα μέλη του Κόμματος και της Νεολαίας πήραν απόφαση να την διαλύσουν. Αφορμή δόθηκε, σε μια στιγμή της ομιλίας του Μεταξά, που έκαμε υπαινιγμό για τους κομμουνιστές - είχε μάθει από πριν ότι διαλύσαμε τη συγκέντρωση του Βενιζέλου - οι οργανωμένοι μπράβοι των 6α- σιλοφρόνων με τις μαγκούρες τους στα χέρια, ρίχνουν το σύν­θημα: «Πέστα-πέστα αρχηγέ μας κι εμείς τους κανονίζουμε τους κομμουνιστές». Αυτό θέλαμε κι εμείς σαν αφορμή. Ανταπα­ντούμε με συνθήματα: «Κάτω οι θασιλόφρονες, κάτω οι μπράβοι» κι άλλα. Και τότε άρχισε η συμπλοκή. Αρπαχτήκαμε στα χέρια με τους μπράβους και με την αστυνομία. Μάλιστα ο ίδιος ο εισαγγελέας Παπανικολάου πήρε το όπλο με την ξιφο­λόγχη απ’ τα χέρια του χωροφύλακα και επιτέθηκε να χτυπήσει τους διαδηλωτές. Το ίδιο έκανε και ο τότε διοικητής της Αστυ­νομίας του Βόλου Γαβριηλάκης. Έπειτα απ’ αυτές τις χειρονο­μίες των προσώπων αυτών, ο κόσμος απάντησε με τα γιουχαί­σματα και με το «Αίσχος-αίσχος». Παρ’ όλα αυτά τα μέτρα που πήραν, την συγκέντρωση την διαλύσαμε. Απ’ την συμπλοκή αυ­τή, μεταξύ αστυνομίας, μπράβων και διαδηλωτών, βγήκαν 30 τραυματίες κομμουνιστές και μπράβοι και έγιναν 50 συλλήψεις κομμουνιστών».

Το σύνθημα της «αριστερής δημοκρατίας»

Ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που απασχόλησαν την ΚΔ από την ίδρυσή της ακόμα, ήταν το θέμα της διαμόρφωσης μιας σωστής στρατηγικής και τακτικής του διεθνούς επαναστα­τικού κινήματος.

Το 4ο Συνέδριο της ΚΔ (Νοέμβρης 1922), που επεξεργάστη­κε παραπέρα την τακτική του ενιαίου εργατικού μετώπου, που

117

είχε προβληθεί από το 3ο Συνέδριό της σαν κεντρικό σύνθημα, καθόρισε σαν ένα από τα σπουδαιότερα καθήκοντα των Κομ­μουνιστικών Κομμάτων την οργάνωση της αντίστασης κατά του φασισμού, υπογραμμίζοντας την ανάγκη της ολοένα και με­γαλύτερης σύνδεσης της πολιτικής του ενιαίου μετώπου με τα καθήκοντα της υπεράσπισης των πανδημοκρατικών πολιτικών απαιτήσεων και με τις καθημερινές ανάγκες των εργαζομένων.

Ξεκινώντας από τη σωστή διαπίστωση ότι «ανάμεσα στη σημερινή περίοδο κυριαρχίας της ανοιχτής αστικής αντίδρα­σης και της πλήρους νίκης του επαναστατικού προλεταριάτου πάνω στην αστική τάξη βρίσκονται διάφορα στάδια και είναι δυνατά διάφορα βραχύχρονα επεισόδια»12,το Συνέδριο, προσα­νατόλισε τα ΚΚ στο σχηματισμό εργατικών κυβερνήσεων σαν εναλλακτική λύση στις κυβερνήσεις αστικοδημοκρατικών συμ- μαχιών.

Το Συνέδριο συνιστούσε όπως ο σχηματισμός εργατικών κυβερνήσεων να προβάλλεται σαν πολιτικό αίτημα στις χώρες εκείνες όπου εξαιτίας των ταξικών αγώνων, αναπτύχθηκε η πο­λιτική κρίση, αλλά, όμως, η πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των εργαζομένων που υφίστανται την εκμετάλλευση δεν εί­ναι ακόμα έτοιμη ν’ αναλάβει τον αγώνα για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας. Εξαιρετικά σημαντική ήταν η διαπίστωση, για το χαρακτήρα της εργατικής κυβέρνησης, ότι δεν πρόκειται σ ’ αυτήν την περίπτωση για δικτατορία του προλεταριάτου, αλ­λά ο σχηματισμός μιας τέτοιας κυβέρνησης θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία για την κατάχτηση αυτής της δικτατο- ρίας.

Από τους σκοπούς και τα συγκεκριμένα προβλήματα που έπρεπε να λύσει η εργατική κυβέρνηση, φαίνεται καθαρά, ότι η ΚΔ με λενινιστικό πνεύμα προσέγγιζε ένα σοβαρότατο ζήτημα, την ανάγκη ενός μεταβατικού σταδίου, στο οποίο θα έπρεπε να λυθούν αντιιμπεριαλιστικά-δημοκρατικά καθήκοντα και να δη- μιουργηθούν ουσιαστικές προϋποθέσεις για το τράβηγμα των μαζών στη σοσιαλιστική επανάσταση.

Το σύνθημα για την εργατική κυβέρνηση σαν μεταβατικού σταδίου για τη δικτατορία του προλεταριάτου, αναπτύχθηκε αρ­γότερα και προβλήθηκε σαν αίτημα για μια κυβέρνηση εργατών και αγροτών. Προβλήθηκε επίσης το ζήτημα της διεύρυνσης του ενιαίου μετώπου των εργατών σε ενιαίο μέτωπο όλων των ερ­γαζομένων. Ταυτόχρονα, στην ΚΔ, δυνάμωνε η τάση να ταυτίζε­ται αυτό το σύνθημα με το αίτημα για τη δικτατορία του προλε-

118

ταριάτου και ο όρος «κυβέρνηση των εργατών» να εκλαμβάνε­ται σαν συνώνυμο της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Κύριος εκπρόσωπος της αριστερίστικης αυτής τάσης, που αρνούνταν το μεταβατικό χαρακτήρα της «Εργατικής κυβέρνη­σης» ήταν ο Ζηνόβιεφ. Κάτω από την πίεση της αριστερίστικης ομάδας του Ζηνόβιεφ στις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της ΚΔ (Ιούνης-Ιούλης 1924) πέρασαν μερικές θέσεις σεχταριστικού χαρακτήρα, όπως π.χ. η θέση ότι «σε μια σειρά περιπτώσεις η σοσιαλδημοκρατία μετατρέπεται σε προπύργιο του φασισμού».

Οι προβληματισμοί της ΚΔ γύρω από το θέμα της Εργατι­κής Κυβέρνησης απασχόλησαν το κόμμα μας, μόνο μετά την πτώση της δικτατορίας του Παγκάλου, όταν άρχισε γύρω από το θέμα αυτό μια συζήτηση, ένας προβληματισμός με άρθρα στο «Ριζοσπάστη» και στη «Νεολαία» για την «Αριστερή Δημοκρα­τία».

Από τα άρθρα του «Ριζοσπάστη» της 23, 26 και 31 Αυγού­στου 1926 προκύπτει ότι το κόμμα σωστά θεωρούσε την Αριστε­ρή δημοκρατία σαν μεταβατικό στάδιο για την δικτατορία του προλεταριάτου.

Το σύνθημα της «Αριστερής δημοκρατίας» ή της «Αριστε­ρής πραγματικής δημοκρατίας» όπως αναλυόταν στα προανα- φερόμενα άρθρα, παρά ορισμένες ασάφειες, αδυναμίες και κενά που παρουσίαζε, αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια του ΚΚΕ για τη διαμόρφωση σωστής στρατηγικής.

Δυστυχώς, το σύνθημα της «αριστερής δημοκρατίας», αντί να γίνει αντικείμενο παραπέρα μελέτης και επεξεργασίας, δέ­χθηκε σφοδρές επιθέσεις από τα «αριστερά» τόσο του κόμμα­τος, όσο και της ΟΚΝΕ.

Βασικά καθοδηγητικά στελέχη της ΟΚΝΕ, που στην πλειο- ψηφία τους ήταν άνθρωποι τίμιοι, αφοσιωμένοι στη υπόθεση της επανάστασης, ορμώμενοι από ένα επαναστατικό ρομαντι­σμό και θεωρώντας ότι η κρίση για την αστική τάξη είναι απο­λύτως αδιέξοδη, υποστηρίζοντας τη λαθεμένη θεωρία της αυτό­ματης κατάρρευσης του καπιταλισμού, αντέδρασαν έντονα στο σύνθημα της «αριστερής δημοκρατίας».

Σχετικά με τις αντιδράσεις αυτές, ιδιαίτερα από στελέχη της Φοιτητικής Οργάνωσης της ΟΚΝΕ, ο Αντώνης Φλούντζης, γράφει:

«Σ’ εμάς δεν άρεσε το σύνθημα αυτό και αρχίσαμε να εκδη­λώνουμε κάπως έντονα τη διαφωνία μας. Κάλεσαν τα παρόντα στελέχη της Φοιτητικής Οργάνωσης και ο Κολοζόφ μας ανά-

119

πτυξε το θέμα. Δεν μας έπεισε. Αποφασίστηκε να ξαναμαζευ- τούμε. Ορίστηκαν μάλιστα και δυό ή τρεις για εισηγητές της α­ντίθετης άποψης. Ένας τους ήμουνα κι εγώ. Διαβάσαμε το έργο του Λένιν: «Η προλεταριακή επανάσταση και ο αποστάτης Κάουτσκυ», όπου ο Αένιν τονίζει: «εαν δεν ειρωνευόμαστε τη γνωστική σκέψη και την ιστορία, τότε είναι φανερό πως δεν επι­τρέπεται να μιλάμε για ‘καθαρή δημοκρατία' όσο υπάρχουν διά­φορες τάξεις, αλλά επιτρέπεται να μιλάμε μονάχα για ταξική δημοκρατία...

«Καθαρή δημοκρατία» είναι φράση φιλελευθέρων που απο­βλακώνει τους εργάτες. Η ιστορία ξέρει την αστική δημοκρατία που έρχεται σαν αντικατάσταση του φεουδαρχισμού και την προλεταριακή δημοκρατία, που αντικαθιστά την αστική». (Με­τάφραση δική μου από το ρωσικό πρότυπο).

Υποστηρίζαμε λοιπόν ότι δεν υπάρχει ξέχωρη «αριστερή», «συνεπής», «πραγματική» ή «γνήσια» δημοκρατία, αλλά η αστι­κή δημοκρατία, που είναι δικτατορία της αστικής τάξης καμου- φλαρισμένη με διάφορες μορφές, κοινοβουλευτικές και μη, και η προλεταριακή δημοκρατία, που είναι πλατιά δημοκρατία για το λαό και δικτατορία για τους εκμεταλλευτές του. Και είμαστε έτοιμοι να αναπτύξουμε τις αντιρρήσεις μας. Μας είπαν πως στη δεύτερη συζήτηση θάρχονταν ο Ζαχαριάδης. Αλλά εμείς δεν θέλαμε άλλο εισηγητή. Θέλαμε τον ίδιο. Θέλαμε να δώσουμε σ ’ αυτόν την απάντησή μας. Έτσι αναβλήθηκε η συζήτηση και τε­λικά δεν έγινε ποτέ, γιατί είχε δεχτεί πολλές επιθέσεις από πολ­λές μεριές και είχε τροποποιηθεί η αρχική θέση του Κόμματος. Μίλαγαν τώρα για «καθαρή» δημοκρατία, που θα την εφαρμό­σει η κυβέρνηση των εργατών, αγροτών και προσφύγων και τα παρόμοια. Πηγαίναμε για εκλογές, είχαμε νέες εξελίξεις και το ζήτημα αυτό ξεχάστηκε».13

Παρόμοιες επιθέσεις δέχθηκε το σύνθημα της «αριστερής δημοκρατίας» και από βασικά καθοδηγητικά στελέχη του Κόμ­ματος. Έτσι, με κοινή απόφαση των Κεντρικών Επιτροπών του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ (27 Οκτώβρη 1926) εγκαταλείπεται χαρα­κτηριζόμενο σαν «εσφαλμένη, δεξιά, ρεφορμιστική» πολιτική, «ένα αποκρυσταλλωμένο ρεφορμισμό». Στην κοινή αυτή από­φαση είναι εύκολο να διακρίνει κανείς την επίδραση των αρι- στερίστικων απόψεων της ομάδας Ζηνόβιεφ, που είχαν εκφρα­στεί στο 5ο Συνέδριο της ΚΔ.

Η απόρριψη του συνθήματος της «αριστερής δημοκρα­τίας», που σαν αποτέλεσμα είχε το Κόμμα να παραμείνει στη

120

θέση ότι άμεσος στρατηγικός σκοπός του είναι η σοσιαλιστική επανάσταση, εμπόδισε το ΚΚΕ να επεξεργαστεί παραπέρα τη στρατηγική του, στηριγμένο στην επιστημονική ανάλυση της διάρθρωσης, του βαθμού ανάπτυξης και του χαρακτήρα της οι­κονομίας της χώρας, της θέσης της στην παγκόσμια οικονομία και γενικά της ελληνικής πραγματικότητας και των ιδιομορ­φιών της και να δει την ανάγκη ενός μεταβατικού σταδίου προς τη σοσιαλιστική επανάσταση, πράγμα που έγινε αργότερα με τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας του 1934.

Με τη θαρραλέα και συνεπή δράση των μελών και στελεχών του Κόμματος και της ΟΚΝΕ στη διάρκεια της δικτατορίας και αμέσως μετά την ανατροπή της, το κύρος και η επιρροή του ΚΚΕ ανέβηκε στο λαό, πράγμα που εκφράστηκε και με το απο­τέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της 7 Νοέμβρη 1926, όπου το «Ενιαίο Μέτωπο Εργατών-Αγροτών και Προσφύγων» πήρε 42.000 περίπου ψήφους και έβγαλε για πρώτη φορά 10 βουλευ­τές.

Μετά τις εκλογές του Νοέμβρη 1926, η αστική τάξη στην αδυναμία της να λύσει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήμα­τα που σώρευσαν οι πολεμικές περιπέτειες της Μικράς Ασίας και σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει από τη μια τις εσωτερικές αντιθέσεις της, και από την άλλη να αντιμετωπίσει το ανερχόμε- νο λαϊκό κίνημα και για να πετύχει την οικονομική και πολιτική σταθεροποίηση του καπιταλισμού σε βάρος των εργαζομένων, σχημάτισε την «Οικουμενική κυβέρνηση», που έκφραζε το συνασπισμό των δύο μεγάλων παρατάξεων της άρχουσας τάξης- φιλελεύθερων και μοναρχικών.

Στη «λήθη» των εσωαστικών διαφορών αποφασιστικός πα­ράγοντας στάθηκαν τα αποτελέσματα των εκλογών του 1926 και η επιτυχία σ’ αυτές τις εκλογές του ΚΚΕ. Το γεγονός αυτό, πολύ σωστά επισημαίνεται από τον Γρ. Δαφνή που γράφει:

«Το αποτέλεσμα των εκλογών περιείχε και ένα άλλο σημαν­τικό μήνυμα. Μικρά μερίς των ψηφοφόρων εξήρχετο των ορίων του αστικού καθεστώτος και εψήφιζε κόμματα αποβλέποντα εις ταξικάς ανακατατάξεις. Και εγίνοντο οι βουλευταί των κομμά­των τούτων οι διαιτηταί εις το κοινοβούλιον, εφ’ όσον τα αστικά κόμματα ενέμενον εις τας αισθηματικός αντιθέσεις των. Διότι βασικαί προγραμματικοί διαφοραί είχον παύσει να χωρίζουν τους βενιζελικούς και τους αντιβενιζελικούς»14.

Η «Οικουμενική» και λίγο αργότερα η κυβέρνηση «Ευρέως Συνασπισμού», προσπάθησαν να πετύχουν μια κάποια οικονο­

121

μική «σταθεροποίηση» με την καθήλωση των μισθών, την αύξη­ση των φόρων και την απόρριψη κάθε αιτήματος των εργατών, των αγροτών και των άλλων εργαζομένων για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους.

Στην πολιτική της «οικονομικής και πολιτικής σταθερο­ποίησης» της συνασπισμένης αστικής τάξης, τα εκμεταλλευό­μενα λαϊκά στρώματα (εργάτες, υπάλληλοι, αγρότες, επαγγελ- ματίες, θιοτέχνες), απάντησαν με σειρά αγώνες που κατέληξαν σε σοβαρές συγκρούσεις με την χωροφυλακή και το στρατό.

Στους αγώνες αυτής της περιόδου ξεχωρίζουν: Η πανελλα­δική απεργία των καπνεργατών (Φλεβάρης 1927) με αίτημα τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας στους ανέργους καπνεργάτες, η απεργία των καπνεργατών της Μακεδονίας-Θράκης (τέλη Μάη 1927) με αίτημα τις κοινωνικές ασφαλίσεις, η απεργία των λεω- φορειούχων και οδηγών αυτοκινήτων κατά της σύμβασης της «Πάουερ», το ξεσήκωμα των αγροτών κατά των φορολογικών μέτρων, οι μεγάλες κινητοποιήσεις των επαγγελματοβιοτεχνών για το ενοικιοστάσιο, οι κινητοποιήσεις των φοιτητών με αίτη­μα τη μείωση των διδάκτρων κ.ά.

Για την αντιμετώπιση του απεργιακού κινήματος, στην πρωτοπορία του οποίου βρέθηκαν τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ, η συνασπισμένη αστική τάξη εντείνει την τρομοκρατία, τους διωγμούς κατά των εργαζομένων και εξαπο­λύει μια αντικομμουνιστική εκστρατεία με ασύστολες συκο­φαντίες και προβοκάτσιες. Προχωρεί στην ολοκλήρωση της διάσπασης του εργατικού κινήματος με την ανοιχτή επέμβαση στο 4ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ (Μάης 1928) και προετοιμάζει να φέρει για συζήτηση στη Βουλή το αντιδημοκρατικό και αντι- κομμουνιστικό νομοσχέδιο «Περί ιδιωνύμου αδικήματος».

Σε συνθήκες όξυνσης των κοινωνικοπολιτικών αντιθέσεων και έντασης της αντικομμουνιστικής εκστρατείας, στις 19 Αυ­γούστου 1928 διεξάγονται με το πλειοψηφικό σύστημα βουλευ­τικές εκλογές, στις οποίες πλειοψήφισε το Κόμμα των Φιλελευ­θέρων που σχημάτισε μονοκομματική κυβέρνηση. Το ΚΚΕ πή­ρε 14.325 ψήφους έναντι 42.000 ψήφων του 1926. Η σημαντική μείωση των ψήφων του ΚΚΕ οφείλεται κύρια στο γεγονός ότι μεγάλες λαϊκές μάζες, ιδιαίτερα προσφυγικές, απογοητευμένες από την πολιτική των κυβερνήσεων «Οικουμενικής» και «Ευ- ρέος Συνασπισμού» πίστεψαν πως ο Ελ. Βενιζέλος ήταν ο άν­θρωπος που θα έβαζε τέρμα στην επιδείνωση της οικονομικής και πολιτικής κατάστασης και στράφηκαν προς το Κόμμα των

122

Φιλελευθέρων, καθώς και στο γεγονός ότι την ίδια περίοδο το Κόμμα περνά μια σοβαρή κρίση, που έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πολιτική και ιδεολογική δουλιά του, και ιδιαίτερα, στη σύνδεσή του με τις πλατιές μάζες.

Η ΟΚΝΕ στην πάλη κατά του λικθινταρισμού

Ένα από τα πολύ μεγάλα και σοβαρά ζητήματα που απα­σχόλησαν το Κόμμα και την ΟΚΝΕ την περίοδο 1926-1928, ήταν το ζήτημα του Π.Πουλιόπουλου και η ενωμένη αντιπολί­τευση που συγκροτήθηκε γύρω του και που αργότερα προσχώ­ρησε στον τροτσκισμό και στην Δ ' Διεθνή.

Με τον Πουλιόπουλο και τις απόψεις, που αυτός και οι οπα­δοί του υποστήριζαν έχουν ασχοληθεί και ασχολούνται πολλοί ιστορικοί και μελετητές της ιστορίας του εργατικούμας κινήμα­τος.

Για την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου Πουλιόπου- λου και των οπαδών του, που χαρακτηρίστηκαν λικβινταριστές, επιβάλλεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή: Στις 7-8 του Σε­πτέμβρη 1926 μετά την πτώση της Παγκαλικής δικτατορίας επειδή το κεντρικό όργανο του Κόμματος είχε αποσυντεθεί, συ­νήλθαν στον Πειραιά σε σύσκεψη τα μέλη της ΚΕ και άλλα ανώτερα στελέχη, που επέστρεψαν από την εξορία και τις φυλα­κές. Στη σύσκεψη αυτή, γνωστή σαν «Σύσκεψη Παραγόντων» συζητήθηκαν τα προβλήματα που έμπαιναν μπροστά στο Κόμ­μα και εκλέχθηκε μια προσωρινή Κεντρική Επιτροπή για να ορ­γανώσει το 3ο τακτικό Συνέδριο του Κόμματος. Γραμματέας αυ­τής της ΚΕ εκλέχθηκε ομόφωνα ο Π. Πουλιόπουλος (Γραμμα­τέας της ΚΕ από το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του Κόμματος του 1924). Αυτός όμως, ενώ ήθελε και συμφώνησε να αναλάθει τη γραμματεία, την άλλη μέρα εξαφανίστηκε και, όπως διαπιστώ­θηκε, πήγε στην πατρίδα του τη Θήβα, απ’ όπου, άρχισε να «βομβαρδίζει» κυριολεκτικά με γράμματα την ΚΕ του Κόμμα­τος, που προσπαθούσε να τον μεταπείσει να γυρίσει πίσω και να αναλάβει το πόστο του.

Από το περιεχόμενο αυτών των επιστολών βγαίνει καθαρά το πολιτικό «πιστεύω» του Πουλιόπουλου και των οπαδών του.

Από την απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ της 17 Δεκέμβρη 1926 για το ζήτημα του Π.Πουλιόπουλου1̂ δίνουμε σε συνέχεια ορι­

123

σμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα της αλληλογραφίας του με την ΚΕ του Κόμματος.

Στις 30 του Σεπτέμβρη 1926 έγραφε: «Σου εξήγησα και σένα και του Μάξιμου πως η οικτρή αποτυχία που σημείωσαν ως τα τώρα οι προσπάθειές μας για την υπερνίκηση των τόσων ελατ­τωματικοτήτων του Κόμματός μας, αποτυχία που στο τέλος ήλ­θε να επισφραγισθεί με την χρεωκοπία της πολιτικής μας στο εθνικό...εξάσκησαν απάνω μου μια επίδραση πρωτοφανή». Κι επειδή είχε αρχίσει η προεκλογική κίνηση και το Κόμμα είχε υποβάλει την υποψηφιότητά του στη Θεσσαλονίκη, συνεχίζει: «Σε παρακαλώ, μόλις λάβεις το γράμμα μου, να αποσύρεις αμέ­σως ή να δώσεις εντολή να μην υποβληθεί η υποψηφιότητά μου. Θα μου έκανε πολύ κακό, αν βρισκόμουνα στην ανάγκη να το ζητήσω μονάχος μου απο το δικαστήριο». Και πραγματικά, στις 10/10 με αίτησή του στο Πρωτοδικείο Θεσ/νίκης την απέσυρε. Την ίδια μέρα σε γράμμα του από τη Θήβα αναφέρει: «Έλπιζα μέχρι τώρα ότι δεν μπορούσα για ένα διάστημα, που εγώ πι­στεύω περισσότερο ή λιγότερο μικρό, να διαθέσω τις μικρές μου δυνάμεις βοηθώντας ό,τι καλό και υγιές υπάρχει μέσα στο Κόμ­μα, στο έργο της εξυγιάνσεως του οργανισμού του και της κατα- πολεμήσεως των πολλαπλών ελλείψεων και ελαττωμάτων που παρηκολούθησαν το Κόμμα από την πρώτη του γένεση και το ε­μπόδισαν να γίνει ένα σοβαρό πολιτικό Κόμμα της εργατικής τάξεως μέσα στην Ελλάδα. Είμαι βαθειά πεπεισμένος ότι ένα τέτοιο έργο μέσ’ από τις διευθυντικές θέσεις του Κόμματος είναι αδύνατο...». «Γι’ αυτούς τους λόγους είμαι αναγκασμένος να υποβάλω την παραίτησή μου και από μέλους του Κόμματος». «... Έτσι πιστεύω επίσης ότι κάτω από τις τωρινές συνθήκες εξε- λίξεως του κινήματος, που στη χώρα μας παρουσιάζουν τόσο βασικές ιδιομορφίες, είναι δυνατό να υπάρξει και εκτός του ση­μερινού οργανισμού του Κόμματος, ωφέλιμος για τον κομμουνι­σμό εργασία».

Και στις 15/10, σε άλλο γράμμα του πάλι από τη Θήβα συνε­χίζει: «...Σχετικώς με την ‘εκτός του σημερινού οργανισμού του Κόμματος ωφέλιμη για τον κομμουνισμό εργασία’. Η εσωτερι­κή ανώμαλη κατάσταση του Κόμματος είναι αναμφισβήτητο ότι πολλούς καλούς συντρόφους τους έσπρωξε έξω απ’ αυτό, ενώ άλλα καλά στοιχεία τα κάνει να διστάζουν να μπουν και έτσι εργάζονται για τον κομμουνισμό ατομικά έξω από το Κόμμα. Η οργάνωση του ‘Αρχείου του Μαρξισμού’, ενώ από το ένα μέρος ασκεί διαλυτική πολιτική εναντίον του Κόμματος και άρα το

124

δίχως άλλο βλαπτική για τον κομμουνιστικό αγώνα, ωστόσο από τ’ άλλο μέρος με την προπαγανδιστική της εργασία φρονώ ότι ωφελεί ως ένα σημείο τον αγώνα αυτό, προετοιμάζοντας στοιχεία τα οποία στις κατοπινές εξελίξεις του κινήματος μας μέλλουν να αποτελέσουν ασφαλώς αγωνιστές του ΚΚΕ».

Κι ενώ ο Πουλιόπουλος έλεγε και έκανε όλα αυτά και τελι­κά υπέβαλε την παραίτησή του και από μέλος του Κόμματος, με­τά τρεις περίπου μήνες άλλαξε τακτική. Δραστηριοποιήθηκε. Αρχισε να κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις και να οργανώ­

νει δική του αντιπολιτευτική ομάδα. Έγραψε μάλιστα και κυ­κλοφόρησε κι ένα βιβλιαράκι «Το νέο ξεκίνημα», στο οποίο ανέπτυσσε τις βασικές πολιτικές του θέσεις και απόψεις όπως: α) Ό τι το Κόμμα αντί να έχει στους κόλπους του την ελίτ (α­φρόκρεμα) της εργατικής τάξης, περικλείει τα κατακάθια της. Δεν έχει γερό και ομοιογενή ηγετικό πυρήνα. Το μορφωτικό επίπεδο των μελών του είναι πολύ χαμηλό. Πρέπει να κάμει γε­νικό ξεκαθάρισμα των γραμμών του και να πετάξει τη σαβούρα. Και β) Ό τι δεν μπορεί στην Ελλάδα να υπάρξει σοβαρό κομ­μουνιστικό κίνημα, αν δεν τραβηχτούν με το μέρος μας σοβαροί ιδεολόγοι από τα αστικά έστω και μικροαστικά στρώματα, οι οποίοι να έρθουν να δώσουν στο αμόρφωτο ελληνικό προλετα­ριάτο τα φώτα του επιστημονικού σοσιαλισμού και να δεχθούν απ’ αυτό την προλεταριακή ψυχολογία.

Με βάση τις αντιλήψεις αυτές οι λικβινταριστές επιδίωκαν την ανασυγκρότηση του Κόμματος από «εκλεκτά στοιχεία» και τάσσονταν ενάντια στη μαζική στρατολογία, κυρίως, εργατών με το αιτιολογικό, ότι οι εργάτες αποτελούν το πιο καθυστερη­μένο στρώμα. Πρόκειται για λαθεμένες μικροαστικές αντιλή­ψεις σχετικά με τις προσπάθειες διαμόρφωσης του Κόμματος νέου τύπου, που οδηγούσαν στην αλλοίωση του προλεταριακού χαρακτήρα του Κόμματος.

Η τέτοια συμπεριφορά του Πουλιόπουλου προκάλεσε γενι­κή αναστάτωση στο Κόμμα και στην ΟΚΝΕ. Με απόφαση της ΚΕ του Κόμματος της 28/1/1927 άρχισε από τις στήλες του «Ρι­ζοσπάστη» ανοιχτή συζήτηση πάνω σ’ όλα τα προβλήματα της πολιτικής γραμμής και πάλης του ΚΚΕ. Στη συζήτηση αυτή πήραν μέρος πολλά στελέχη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ και βγήκαν πολλά πρακτικά ωφελήματα: α) Ξεσκεπάστηκε ο ρόλος και οι επιδιώξεις της ομάδας Πουλιόπουλου-Γιατσόπουλου. β) Οι Μάξιμος, Σκλάβος, Χαϊνόγλου, που στην αρχή πήραν κεν- τριστική θέση και γ ι’ αυτό ονομάστηκαν κεντριστές, στην ου-

125

σία, είχαν τις ίδιες απόψεις με την ομάδα Πουλιόπουλου, με την οποία τελικά συμμάχησαν και συγκρότησαν την «Ενωμένη Αν­τιπολίτευση». γ) Από την ανοιχτή συζήτηση φάνηκε ότι η συν­τριπτική πλειοψηφία των μελών του Κόμματος και της ΟΚΝΕ καταδίκασε το λικθινταρισμό και τους φορείς του, καθώς και τις θεωρίες της «Ενωμένης Αντιπολίτευσης» περί «οργανικής ανά­πτυξης του καπιταλισμού». Συμφώνησε με την απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ της 17/12/1926 που έθετε εκτός Κόμματος τον Π.Που- λιόπουλο, αναθέτοντας στο 3ο Τακτικό Συνέδριο να καθορίσει οριστικά τη θέση του.

Από τις συζητήσεις που έγιναν σ ’ όλους τους πυρήνες της ΟΚΝΕ φάνηκε ότι οι λικθινταριστές δεν κατάφεραν να παρα­σύρουν τη νεολαία. Εκτός από τον Πειραιά, στις άλλες πόλεις η δύναμή τους ήταν μηδαμινή. Οι απόψεις των λικθινταριστών μια μικρή απήχηση είχαν στην αρχή σε ορισμένους διανοούμε­νους, φοιτητές, μαθητές, αλλά με την πολιτικοϊδεολογική και οργανωτική δουλιά της ΟΚΝΕ σ’ όλες τις οργανώσεις, γρήγορα εξουδετερώθηκε. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι στις μάζες των νέων εργατών, η επιρροή των λικθινταριστών ήταν ίση με το μηδέν.

Η ΟΚΝΕ στη συντριπτική της πλειοψηφία βρέθηκε από την αρχή στο πλευρό της πλειοψηφίας της ΚΕ του Κόμματος στην πάλη κατά της ιδεολογίας και των πράξεων του Πουλιό­πουλου, παρά το γεγονός ότι η Κεντρική Επιτροπή της είχε ορι­σμένες επιφυλάξεις και διαφώνησε στο μέτρο του άμεσου απο­κλεισμού του από το Κόμμα.

«Ή ταν αλήθεια, πως είχαμε τεράστιες αδυναμίες, γράφει ο Αντώνης Φλούντζης, πως τα οργανωμένα μέλη μας ήταν ελάχι­στα σε σύγκριση με την επιρροή μας. Πως το μορφωτικό του επίπεδο ήταν χαμηλό. Πως υπήρχε διαρροή. Πως από την άπο ψη ηγετικών στελεχών του Κόμματος η κατάσταση ήταν πολ άσχημη. Δεν είχε δημιουργηθεί μια ηγετική ομάδα σταθερή ομοιογενής, καλά καταρτισμένη θεωρητικά και με αρκετή πρα κτική πείρα. Υπήρχαν ακόμα στοιχεία φιλόδοξα, τυχοδιωκτι κά, δεξιά ρεφορμιστικά ή και υπερεπαναστατικά αριστερά.

Ό λα αυτά ήταν σωστά και τα βλέπαμε όλοι. Δεν συμφω νούσαμε όμως στον τρόπο θεραπείας, που εξαρτούσε τα πάντο από τη μόρφωση. Ό χι γιατί δεν χρειαζόταν η μαρξιστική μόρ­φωση των μελών του Κόμματος και της Νεολαίας. Αλλά γιατί δεν μπορούσε να μπει σαν κύριο και μοναδικό καθήκον, που χω­ρίς την πραγματοποίησή του δεν θα ήταν δυνατή ούτε η συ-

126

γκρότηση Κομμουνιστικού Κόμματος στην Ελλάδα, ούτε η επαναστατική δουλειά μέσα στην εργατική ταξη και στο λοιπό εργαζόμενο λαό. Το Κόμμα οργάνωνε μορφωτικές σχολές, έβγαζε ειδικές εκλαϊκευτικές μαρξιστικές μπροσούρες, έβγαζε δικό του θεωρητικό όργανο την «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», είχε και το «Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο» που φρόντιζε να το πλουτίζει με όσο το δυνατό περισσότερα και καλύτερα βιβλία δικά του και ξένα. Δεν έδινε όμως προτεραιότητα και αποκλει­στικότητα στο ζήτημα της μόρφωσης, όση πρότεινε ο Πουλιό- πουλος, που έγινε υμνητής και οπαδός της τακτικής που ακο­λουθούσαν οι Αρχειομαρξιστές.

Το Λαϊκό κίνημα αναπτυσσόταν γοργά. Το Κόμμα έπρεπε να βρίσκεται κοντά του, οργανωτής και καθοδηγητής των αγώ­νων του. Οι θεωρητικές γνώσεις μας χρειάζονταν για να κάνου­με καλύτερα τη δουλιά μας. Η πρακτική δουλιά με την πείρα της δίνει νέο πλούσιο υλικό και πλουτίζει τη θεωρία. Θεωρία και πράξη αποτελούν μια αδιάσπαστη ενότητα. Ο Πουλιόπουλος, ο καλύτερα καταρτισμένος μαρξιστής της εποχής υπήρξε το ζω­ντανό αρνητικό παράδειγμα16».

127

ΣΗΜ ΕΙΩ ΣΕΙΣ

1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1925-1928», τόμος Β ', σ. 35.2. Στο ίδιο, σ. 36.3. Γιώργη Παπαρήγα: Ανέκδοτες αναμνήσεις.4. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 183.5. Στο ίδιο, σ. 196.6. Γιώργη Δ. Κατσούλη: «Ιστορία του ΚΚΕ», τόμος Β ', 1923-1927, σ. 157.7. Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 29.8. Στο ίδιο, σ. 29-34.9. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 234.

10. Πρόκειται για τα γνωστά «Δημ. Τάγματα» που οργανώθηκαν τον Ιούνη του 1924 από τον Κονδύλη, σαν Τάγματα Ασφαλείας. Ήταν μισθοφορι­κά τμήματα, που σαν σκοπό τους είχαν την κατάπνιξη κάθε λαϊκής κίνη­σης. Σ’ αυτά κυρίως, στήριξε το δικτατορικό καθεστώς του ο Πάγκαλος, κι αυτά, αφού εξαγοράστηκαν με εφτά εκατομ. δρχ. από τους Κονδύλη, Μποδοσάκη, Τανταλίδη, Ταθουλάρη, συντέλεσαν στην ανατροπή του. Τα ίδια αυτά μισθοφορικά τμήματα με επικεφαλής τους Ντερτιλή και Ζέρθα, κινήθηκαν στις 9/9/1926 για την ανατροπή της κυβέρνησης του Κονδύλη.

11. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 380.12. «Κομμουνιστική Διεθνής. Σύντομη ιστορική μελέτη» Εκδόσεις «Ελεύ­

θερη Ελλάδα», 1973, σ. 173.13. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 240-241.

14. Γρηγορίου Δαφνή: «Η Ελλάδα μεταξύ δύο πολέμων», τόμος Α \ σ. 349.1$. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1925-1928», τόμος Β , σ. 170-171.16. Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928», σ. 244-245.

128

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΦΑΕΒΑΡΗ. ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΖΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΚΝΕ

Σε στιγμές ανόδου του κινήματος της Κομμουνιστικής και γενικότερα της προοδευτικής νεολαίας συνήλθε στην Αθήνα στις 2 του Φλεβάρη 1927 Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ. Η Συνδιάσκεψη οργανώθηκε όπως οργανώνονται τα Συ­νέδρια και έπαιξε ρόλο Συνεδρίου. Αποτελέστηκε από αντιπρο­σώπους που εκλέχτηκαν από περιφερειακές συνδιασκέψεις, προηγήθηκαν συζητήσεις πάνω στις θέσεις που είχαν δημοσιευ- θεί.

Η Συνδιάσκεψη αυτή με τις αποφάσεις που πήρε πάνω σ' όλα τα ζητήματα που απασχολούσαν το κίνημα της νεολαίας, κυρίως, με τις αποφάσεις της για την οργανωτική τακτική της Ομοσπονδίας, είχε ξεχωριστή σημασία και στάθηκε σταθμός στην ιστορία της ΟΚΝΕ.

Η Φεβρουαρινή Συνδιάσκεψη έκλεισε οριστικά την παιδι­κή περίοδο της Ομοσπονδίας και άνοιξε καινούργιους ορίζον­τες για την μαζικοποίηση και τη στερέωση της ΟΚΝΕ, με την ανάπτυξη της δουλιάς της μέσα στις μάζες.

Στη Συνδιάσκεψη αντιπροσωπεύτηκαν σχεδόν όλες οι ορ­γανώσεις της ΟΚΝΕ. Πήραν μέρος 32 περίπου αντιπρόσωποι. Επίσης πήρε μέρος αντιπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διε­θνούς των Νέων. Από το ΚΚΕ παρευρέθηκαν σαν αντιπρόσωποι της πλειοψηφίας του ΠΓ οι Χαϊτάς και Ευτυχιάδης και σαν εκ­πρόσωπος της μειοψηφίας που υποστήριζε λικβινταριστικές απόψεις ο Γιατσόπουλος. Μιλώντας στη Συνδιάσκεψη οι αντι­πρόσωποι της πλειοψηφίας του ΠΓ του ΚΚΕ, ξετίναξαν τη θεω-

129

Στέρ

γιος

Ανα

στασ

ιάδη

ς. Α

πό

τα ηγ

ετικ

ά στ

ε-

Βαγγ

έλης

Κ

τιστ

άκης

. Στ

έλεχ

ος

της

ΟΚ

ΝΕ,

λέ

χη

της

ΟΚΝΕ

πο

υ αν

αδεί

χτηκ

ε μέ

λος

τον

δούλ

εψε

στην

εφ

ημερ

ίδα

«Νεο

λαία

» κα

ι στ

ο Π

.Γ.

της

ΚΕ

τον

ΚΚΕ

την

περί

οδο

της

Κατο

- «Ρ

ιζοσ

πάστ

η».

Στην

κα

τοχή

δο

ύλεψ

ε σα

ν ΧΚ

· γρ

αμμα

τέας

της

ΚΟ

Α κα

ι της

ΚΟ

Θ.

ρία του λικθινταρισμού.Συγκεκριμένα είπαν: «Ποιές είναι οι απόψεις της λικβινταριστι- κής δεξιάς του κινήματος μας; Ποιές οι διαφωνίες της με το Κόμμα και την Κομμουνιστική Διεθνή; Ανάμεσα στη σύγχυση, στις αιώνιες ταλαντεύσεις και στην έλλειψη σταθερών αρχών - γνώρισμα του οππορτουνισμού - που χαρακτηρίζουν την αντι­πολίτευση, ξεχωρίζουν οι ακόλουθες κυριώτερες διαφορές μας.

1) Στην ορθή εχτίμηση της σύνθεσης και ιδεολογίας του σημερινού Κομμουνιστικού Κόμματος, του Κόμματός μας. Ο Αικβινταρισμός δεν το θεωρεί ως Κομμουνιστικό, μιλά για «α­γιάτρευτη αρρώστεια», για «εκκαθάριση της πλειοψηφίας, που αποτελείται από κατακάθια». Η άποψη αυτή του Λικβινταρι- σμού εκ πρώτης όψεως «αριστερή» ξεσκεπάζεται ως καθαρά δε­ξιά, λικβινταριστική και ηττοπαθής όταν περάσουμε στη δεύτε­ρη διαφωνία.

2) Στη σύνθεση του Κόμματος, στο ζήτημα του ηγετικού πυ­ρήνα, στο ρόλο των «αστών και μικροαστών» διανοουμένων, και γενικά στις μεθόδους οργάνωσης μπολσεβίκικου κόμματος. Ο Αικβινταρισμός βρίσκει ως μοναδική σωτηρία απ’ την «α­γιάτρευτη αρρώστια» την είσοδο «αστών και μικροαστών δια­νοούμενων» οι οποίοι «θα φέρουν στο αμόρφωτο ελληνικό προ­λεταριάτο τα φώτα του μαρξισμού» και δίχως τους οποίους «σο­βαρό Κομμουνιστικό Κόμμα δεν μπορεί να υπάρξει στην Ελλά­δα μέχρι την επανάσταση» (!). Τον ηγετικό μας πυρήνα τον ονει­ρεύεται σχηματισμένο από τέτοιους «σοφούς», αποκαλεί περι­φρονητικά τους εργάτες του κόμματος «κατακάθια», «αφώτι­στους». Αντιλαμβάνεται εσφαλμένα το ρόλο της μόρφωσης και γενικώς έχει απόψεις που αλλάζουν την προλεταριακή σύνθεση του Κόμματος και έτσι το διαλύουν (λικβιντάρουν) ως επαναστα­τικό κόμμα της εργατικής τάξης.

3) Στη στάση του απέναντι των εξωκομματικών, εχθρικών προς το Κόμμα οργανώσεων και στην αντίληψη που έχει για τό ρόλο τους. Κυρίως απέναντι του «Αρχείου» και της Τρίτης Κα­τάστασης. Η στάση του Λικθινταρισμού στο ζήτημα αυτό δεί­χνει μια πλήρη έλλειψη αρχών και χτυπά καίρια τη Λενινιστική έννοια του Κόμματος του προλεταριάτου. Αυτό αποδείχνεται ακόμα με τη θεωρία της εκτός κόμματος ωφέλιμης εργασίας για τον Κομμουνισμό, η οποία επίσης μόνο ως λικβινταριστική μπορεί να σταθεί.

4) Στο ζήτημα της πειθαρχίας, του συγκεντρωτισμού και της ελευθερίας των φραξιών. Η αντιπολίτευση ακολουθεί σαφώς

131

απόψεις τροτσκυστικές, μενσεβίκικες, εργαζόμενη να μετατρέ­ψει το Κόμμα σε ομοσπονδία φραξιών και σε σοσιαλδημοκρατι­κή οργάνωση, όπου να επικρατεί πλήρως η αρχή της «μικροα­στικής δημοκρατίας». Ο τρόμος της μπρος στην πειθαρχία επι­βεβαιώνει τη μικροαστική της ιδεολογία.

5) Στην εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης του Ελληνι­κού καπιταλισμού, των πολιτικών συνθηκών και των καθηκόν­των του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στο ζήτημα αυτό η αντιπο­λίτευση έχει καθαρά σοσιαλδημοκρατικές απόψεις, παραδεχό­μενη μια «οργανική», «ομαλή», «προπολεμική» ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού. Πέφτει στα ίδια λάθη του Σίδερη- Γεωργιάδη και τα εμβαθύνει βγάζοντας το συμπέρασμα ότι η ερ­γατική τάξη της χώρας μας θα πάρει μεγάλες οικονομικές παρα­χωρήσεις απ’ τον ευημερούντα καπιταλισμό! Αντίθετα το Κόμ­μα τονίζει ότι η μερική, προσωρινή σταθεροποίηση του καπιτα­λισμού μας βασίζεται πάνω σε μια ολοένα και πιο μεγάλη εκμε­τάλλευση των εργατικών μαζών, ότι δεν μπορεί να καλλιτερεύ- σει ουσιωδώς τη θέση της εργατικής τάξης γιατί είναι ένας κα­πιταλισμός που δεν αναπτύσσεται «οργανικά», αλλά αντίθετα που πεθαίνει.

Ο Αικβινταρισμός προσπαθεί να εξομαλύνει όλες τις συγ­κρούσεις μεταξύ εργατών και μπουρζουαζίας (καπνεργατική απεργία κλπ.), ενώ αντίθετα το Κόμμα εργάζεται να τις πλαταίνει και να τις βαθαίνει. Γενικά ο Αικβινταρισμός συμβουλεύει μια «σοβαρή», όχι εξωφρενική πολιτική, πράγμα που σημαίνει έναν ευνουχισμό της επαναστατικής δράσης του Κόμματος.

6) Στο ζήτημα της παράνομης δράσης και του παράνομου μηχανισμού. Δίχως να καταφέρνεται ανοιχτά εναντίον, ύπουλα και συνεχώς χτυπά την παράνομη δράση και τον παράνομο μη­χανισμό του Κόμματος θεωρώντας τον ως αποτέλεσμα της «δει­λίας», του «ρωμαντισμού» κλπ. των στελεχών».1

Ο αντιπρόσωπος των λικθινταριστών Γιατσόπουλος, μά­ταια προσπάθησε να υποστηρίξει τις απόψεις της ομάδας Που- λιόπουλου. Ό λοι οι αντιπρόσωποι των Νεολαιών που μίλησαν στη Συνδιάσκεψη τάχθηκαν ενάντια στο λικβινταρισμό, χαρα- κτηρίζοντάς τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για το ΚΚΕ και γενικά για το κίνημα. Έτσι η Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ καταδίκασε ομόφωνα τον λικβινταρισμό και τάχθηκε με το μέρος της πλειο­ψηφίας του ΠΓ του ΚΚΕ που αγωνίζονταν εναντίον του.

«Γυρίζοντας από τη Συνδιάσκεψη, γράφει ο Γιώργης Παπα- ρήγας, ορισμένα μέλη της τοπικής Κομματικής οργάνωσης του

132

ΚΚΕ του Βόλου (π.χ. Ν.Ευαγγελόπουλος, γραμματέας τότε της Κομματικής Οργάνωσης Βόλου, κι άλλοι) άρχισαν να με ειρω­νεύονται και να με κριτικάρουν, γιατί πήρα πρωτοβουλία σαν αντιπρόσωπος της Κομμουνιστικής Νεολαίας του Βόλου και καταδίκασα τον λικβινταρισμό και τις απόψεις του, χωρίς προη­γούμενα να ρωτήσω την οργάνωση της Νεολαίας. Κατά την συ­νέλευση όμως της Κομμουνιστικής Νεολαίας Βόλου, όταν λο­γοδότησα και εξέθεσα τις επικίνδυνες απόψεις των λικβινταρι- στών, ομόφωνα η συνέλευση της Νεολαίας Βόλου ενέκρινε τη στάση μου στην Συνδιάσκεψη, καθώς και τις αποφάσεις της Πα­νελλαδικής Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ».2

Το ίδιο έγινε απ' όλες τις οργανώσεις της Νεολαίας. Ο λικ- βινταρισμός καταδικάστηκε αποφασιστικά. Οι λικβινταριστές, μη έχοντας μαζί τους καμιά οργάνωση και κανένα σοβαρό στέ­λεχος της ΟΚΝΕ και αγνοώντας κλασικά τα προβλήματα του κι­νήματος των νέων, ενοχλημένοι όμως σοβαρά απ’ την πάλη, εναντίον τους και τη δύναμη της Ομοσπονδίας και επιδιώκοντας να επεκτείνουν την επιρροή τους στους νέους, αμέσως μετά τη Συνδιάσκεψη εξαπέλυσαν μια συκοφαντική εκστρατεία κατά της ΟΚΝΕ. Συνέταξαν μια άθλια, λιβελογραφική πλατφόρμα, που δημοσιεύθηκε σε μπροσούρα με τον τίτλο «Προς τους νέους», συντάκτες της οποίας ήταν δύο-τρείς φοιτητές με κυ- ριώτερο το Θεοφύλακτο Παπακωνσταντίνου, φοιτητή της φι­λολογίας τότε και πρώην αρχειομαρξιστή, που ας σημειωθεί λίγους μήνες μετά τη συγγραφή της μπροσούρας έφυγε και από την ομάδα των λικθινταριστών και από το κίνημα, για να γίνει αργότερα ένας από τους πιο φανατικούς πολέμιους του κομμου­νισμού.

Στο βιβλιαράκι αυτό, μεταφέρονταν όλες οι «σοφές» από­ψεις των λικθινταριστών για τη δημιουργία σοβαρού κόμματος (εκκαθάριση, επιλογή, όχι πλατειά στρατολογία, κυρίως εργα­τών κ.ά.). Μιλούσαν περί αγιάτρευτης αρρώστιας της ΟΚΝΕ και την κατηγορούσαν ότι κάνει το έγκλημα να στρατολογεί σαν μέλη της εργάτες και μάλιστα απεργούς!!

Το μόνο που πέτυχαν οι λικβινταριστές μ’ αυτό το βιβλια­ράκι, ήταν να ξεσκεπασθούν στους νέους ότι στόχος τους ήταν να μετατρέψουν τη μαχητική ΟΚΝΕ, η οποία αγωνίζονταν να γίνει μια πλατειά και μαζική οργάνωση, σε μια φιλολογική αί­ρεση διανοουμένων, σε μια λέσχη ατελείωτων συζητήσεων, μα­κριά από τους ταξικούς αγώνες.

Στη Συνδιάσκεψη μπήκε επιταχτικά το πρόβλημα της κινη-

133

τοποίησης της εργαζόμενης, της μαθητιώσας και της σπουδά- ζουσας νεολαίας για την ικανοποίηση των διεκδικήσεων και τη λύση των ιδιαίτερων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων που απασχολούσαν τότε όλους τους νέους και τις νέες της χώρας. Η Συνδιάσκεψη πήρε απόφαση να οργανωθούν σ ' όλες τις πόλεις και, κυρίως στις μεγάλες, συνέδρια της εργα­ζόμενης νεολαίας, μαθητών και φοιτητών. Τέλος η Συνδιάσκε­ψη εξέλεξε νέα ΚΕ της ΟΚΝΕ, με γραμματέα το Γιώργη Κολο- ζώφ.

Σε κύριο άρθρο του περιοδικού «Ο Νέος Λενινιστής», έτος Α ', - αριθ.5 της 1 Μάρτη 1927, όπου δημοσιεύονταν τα ντοκου­μέντα της Συνδιάσκεψης3, αναφέρονταν:

«Η Συνδιάσκεψή μας μελέτησε πλατειά και σοβαρά τα άμε- σά μας προβλήματα. Οι λύσεις που έδωκε, σαφείς και συγκεκρι­μένες, βασισμένες στη πλούσια τελευταία πείρα μας, περιλαμ­βάνονται στις αποφάσεις της που δημοσιεύουμε σήμερα.

Οι αποφάσεις πρέπει να μελετηθούν σοβαρά και να γίνουν ο οδηγός της δουλειάς κάθε μέλους, κάθε πυρήνα, κάθε οργάνω­σης, γΓ αυτό μια ανάλυση πλατειά επιβάλλεται αμέσως από όλους τους πυρήνες. Κι ακόμα όλοι οι πυρήνες πρέπει να πά­ρουν σειρά πραχτικών μέτρων για την εφαρμογή των αποφά­σεων αυτών.

Μα οι αποφάσεις μας έχουν διπλό χαρακτήρα, δεν αποτε­λούν μόνο την βάση της δουλειάς μας μέσα στις οργανώσεις μας, έχουν επίσης μια τεράσια σημασία για ολόκληρη την εργα­ζόμενη νεολαία. Η εργατική και γενικά η εργαζόμενη νεολαία πρέπει να αντιληφθή τη σημασία των αποφάσεών μας όχι απ’ το θόρυβο γύρω στις αποφάσεις, αλλά απ’ την έκταση της δράσης μας, σύμφωνα με τις αποφάσεις για τις άμεσες οικονομικές, πο­λιτικές, επαγγελματικές, μορφωτικές και λοιπές διεκδικήσεις της. Η εργατική νεολαία πρέπει να νιώση την τεραστία σημασία των αποφάσεών μας απ’ το ρίξιμο σύσσωμης της Ομοσπονδίας επί κεφαλής των καθημερινών αγώνων των νέων εργατών, επί κεφαλής των σκληρών αγώνων για την οργάνωση, την καλυτέ­ρευση της θέσης τους και τη συνειδητοποίησή τους.

Ό λη η Ομοσπονδία πρέπει να ριχτεί σύσσωμη στη δουλειά. Ό χ ι φλυαρίες, προσεχτική μελέτη των αποφάσεων, κατανόησή τους και σύντομη πραχτική εφαρμογή τους.

Εμπρός Σύντροφοι! Βρισκόμαστε σε καλό δρόμο, η δουλειά μας έφερε άφθονους καρπούς, περισσότερη δουλειά, ακόμα πε­ρισσότερη οργάνωση της δουλειάς μας, περισσότερη μελέτη

των προβλημάτων μας, σκληρότερος αγώνας.Εμπρός για μια Ομοσπονδία μαζών!».Η Συνδιάσκεψη υπογράμμισε για άλλη μια φορά τη σημα­

σία της αναδιοργάνωσης της Ομοσπονδίας στη βάση των πυ­ρήνων, καθιέρωσε τις Περιφέρειες, τις Αχτίδες κλπ. και έριξε ιδιαίτερο βάρος στη συγκρότηση πυρήνων στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις με τη στρατολογία νέων εργατών και υπαλλή­λων.

Παραθέτουμε μερικούς αριθμούς:

ΜήνεςΣύνολο

πυρήνωνΠυρήνες

επιχ.ποσοστό % πυρ. επιχ.

Φλεβ. 1927 142 16 11,2%Ιούλης 1927 234 60 25,6%Αύγουσ. 1927 236 56 23,7%Σεπτ. 1927 245 66 26,9%Οκτωθ. 1927 256 35 13,6%Νοεμβ. 1927 266 35 13,1%Δεκέμ.1927 264 33 12,5%Γεν. 1928 256 46 17,9%Φλεβ. 1928 249 49 19,6%Μάρτ. 1928 240 50 20,8%Απρ. 1928 240 54 22,5%

Οι αριθμοί του παραπάνω πίνακα4 δείχνουν μια πτώση των πυρήνων επιχείρησης κατά το τέλος του 1927. Η πτώση αυτή προέρχεται κυρίως απ’ την ανεργία των καπνεργατών. Το 1928 όμως, αρχίζουν και πάλι να ανεβαίνουν.

Σχετικά με τη δύναμη της ΟΚΝΕ σε αριθμό μελών, πρέπει να σημειώσουμε, ότι από την ίδρυσή της μέχρι τη Συνδιάσκεψη του Φλεβάρη, εξαιτίας ενός πνεύματος σεχταρισμού που επι­κρατούσε στη δουλιά της και των άλλων αδυναμιών της, δεν κα- τάφερε να γίνει μια πλατειά οργάνωση. Μετά τη Συνδιάσκεψη ο αριθμός των μελών της παρουσιάζει μια ανοδική πορεία.

Με βάση όχι και πολύ ακριβή στοιχεία που έδωσε η ίδια η ΟΚΝΕ το 1928 η διακύμανση του αριθμού των μελών της από το1922 είναι:

135

Στα 1922 μέλη 3001923 " 4001924 " 7001925 " 600 (παρανομία)1926 " 3001927 " 800 στίς αρχές

1886 στο τέλος.5

Το 76% των μελών της ήταν εργάτες, 17% αγρότες και 7% διάφοροι (προφανώς φοιτητές).

Η ΚΕ του ΚΚΕ σε έκθεση δράσης από 9/9/1926 - 25/2/1927 εκτιμούσε ότι το κίνημα των νέων παρουσίασε μια σταθερή βελ­τίωση και ανάπτυξη. Ό τι στο διάστημα αυτό, «η ΟΚΝΕ εξακο­λούθησε στο οργανωτικό, τις προσπάθειές της για τη δημιουρ­γία και σταθεροποίηση των πυρήνοον μ’ ένα συστηματικότερο από το Κόμμα τρόπο και με μεγαλύτερα αποτελέσματα. Επέτυχε την δημιουργία πολλών νέων πυρήνων, την ανάπτυξη των μελών της (κατά 50% και 100% σε πολλές οργανώσεις, Αθήνα όπλάσια) μια καλή σχετικά παρ’ όλες τις ελλείψεις της σύνδεση των ορ- γανώσεών της με το κέντρο κλπ.

Δεν κατόρθωσε ακόμα κι αυτή όπως και το Κόμμα να πλη­σιάσει τα εργοστάσια και να δημιουργήσει εργοστασιακούς πυ­ρήνες, ενώ γενικά την τελευταία περίοδο κατόρθωσε να πλη­σιάσει πολύ ευρύτερα από πριν στρώματα της εργαζόμενης νεο­λαίας.

Η καμπάνια για την εγγραφή νέων μελών που συνδυάστηκε με τον γιορτασμό της επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης, διεξήχθηκε κατά ένα συστηματικότερο από το Κόμμα τρόπο και απέδοσε πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τα αποτελέσματα του Κόμματος. Κατά τον ίδιο τρόπο σ’ όλες τις συγκεντρώσεις της ή ζυμώσεις που επέτυχε μέσα στην εργαζόμενη νεολαία 'άφησαν οργανωτικά αποτελέσματα ανώτερα από το Κόμμα.

Στην προεκλογική περίοδο εργάσθηκε και βοήθησε πολύ τις οργανώσεις του Κόμματος. Πολλές φορές μάλιστα δεν δόθηκε από το Κόμμα η προσοχή που έπρεπε να δοθεί για την χρησιμο­ποίηση των νέων στην εκλογική καμπάνια.

Στο ζήτημα του τύπου και της μορφωτικής εργασίας μέσα στα μέλη της ΟΚΝΕ παρουσίασε μια δραστηριότητα με πολύ ευχάριστα αποτελέσματα. Το όργανό της η «Νεολαία» μέσα στο διάστημα αυτό αύξησε καταπληκτικά την κυκλοφορία του (από 2000 φύλλα σε 8000) και καλυτέρευσε πολύ από την άποψη της

136

εμφάνισής του. Κοντά στη «Νεολαία» κατόρθωσε να εκδόσει κι ένα δεκαπενθήμερο (τώρα εγινε μηνιαίο) θεωρητικό όργανο το «Νέο Λενινιστή» σε ικανοποητική κυκλοφορία (2.500 φύλλα). Στο μορφωτικό καλλιτέρευσε πολύ την εργασία της, έδωσε ένα πρόγραμμα μαθημάτων στις οργανώσεις της πάνω δε σ' αυτό γί­νεται μια ζωηρή μορφωτική εργασία.

Στα άλλα επίπεδα του αγώνος της επαγγελματικό, αγροτικό, αντιμιλιταριστικό, παρ’ όλο ότι κατέβαλε αρκετές προσπάθειες (συνδιασκέψεις Θεσ/νίκη, Ξάνθη κλπ. για τους νέους εργάτες) δεν κατόρθωσε ακόμα νάχει πολλά αποτελέσματα. Οι πυρήνες της στα χωριά είναι ακόμα ολίγοι και δεν κατόρθωσαν να επε­κτείνουν την επιρροήν της σε ευρύτερα στρώματα νέων αγρο­τών.

Τελευταία συνεκάλεσε την δ' συνδιάσκεψίν της της οποίας οι αποφάσεις θα υποβοηθήσουνε κατά πολύ την μελλοντικήν της εργασία.

Οι σχέσεις της με το Κόμμα ήταν κανονικές και γενικά η ΟΚΝΕ υπεβοήθησε κατά πολύ την εργασία του κόμματος...»

Εξ άλλου, το Συνδικαλιστικό Γ ραφείο του Κόμματος με την αριθ. 12 εγκύκλιό του της 21/4/1927 προς όλες τις Οργανώσεις του Κόμματος έβαζε τα παρακάτω καθήκοντα:

«1) Ύστερα από απόφαση του Πολιτικού Γραφείου του Κόμματος περί εφαρμογής των αποφάσεων της Συν/ψης της ΟΚΝΕ και η οποία είναι και απόφαση της ΚΔ οι (συνδικαλιστι­κές μας) φράξιες πρέπει αμέσως να γίνουν μικτές (Κόμματος και Νεολαίας). Η απόφαση δημοσιεύτηκε στο 5ο φύλλο του «Νέου Λενινιστή». Οι φράξιες θα διευθύνονται από γραμματεία 3 μελή ή 5 μελή στην οποία θάναι στην πρώτη περίπτωση 1 μέλος της Νεολαίας και στη δεύτερη 2.

2) Δίπλα απ’ τη γραμματεία αυτή της φράξιας θα υπάρχει και γραφείο νέων το οποίο θα μελετά τα αιτήματα των νέων και θα τα εισηγείται στη γραμματεία για να τίθενται στη φράξια και όλη η φράξια θα δουλέψει για την πραγματοποίησή τους. Τα μέλη της Νεολαίας μπορεί να συνέρχωνται και σε ξέχωρη φρά­ξια για την εξέταση των ζητημάτων των νέων, τα συμπεράσματά τους θα εισηγούνται στη γραμματεία και αυτή θα τα θέτει στη φράξια.

3) Κανένας σύντροφος δεν πρέπει να παραγνωρίζει το ρόλο των νέων τόσο στα Σωματεία όσο και στον αγώνα μας πολύ πε­ρισσότερο τώρα όπου η νεολαία κατά μάζες σπρώχνεται στα ερ­γοστάσια.

137

Η σύσταση Επιτροπών Νέων δίπλα στις Διοικήσεις των Σω­ματείων είναι καθήκον μας, για το οποίο πρέπει αμέσως να δου­λέψουμε. Η Επιτροπή αυτή θάναι υπό τη διεύθυνση των Διοι­κήσεων των Σωματείων και θα συγκεντρώνει τους νέους μέσα στα Σωματεία και θα τους κινεί πάνω στα αιτήματά τους. Χωρίς η δουλειά αυτή να περιορίζεται σ’ αυτές αλλά να δουλεύουμε στο σύνολο των οργανισμών μας (πυρήνα, φράξια, Σωματεία, Κέντρα κλπ) για την κινητοποίηση των νέων στα αιτήματά τους συνδυασμένα με τον γενικό αγώνα μας. Γι’ αυτό πρέπει να δου­λέψουμε για την εις το πρόγραμμα των διεκδικήσεων των Σωμα­τείων συμπεριλαθή των αιτημάτων των νέων.

4) Είναι επίσης καθήκον μας ν’ αγωνιστούμε για τη δη­μιουργία μορφωτικών ομίλων στα Σωματεία που θάναι σχολειά ταξικής διαπαιδαγώγησης των νέων.

5) Ακόμα είμαστε υποχρεωμένοι μ’ όλα τα μέσα να δουλέ­ψουμε για την οργάνωση Σπορ νέων που είναι απαραίτητο για τον αγώνα μας.

Παρατηριέται μια μεγάλη αθλητική κίνηση ανάμεσα στους νέους, την κίνηση αυτή την εκμεταλλεύονται οι εργοδότες και γενικά η αστική τάξη όχι μονάχα για ν’ αποξενώσει τους νέους απ’ τον αγώνα της εργατικής τάξης, αλλά και να τους στρέψει εναντίον του αγώνος αυτού. Γι’ αυτό η δημιουργία από κάθε Σω­ματείο ή τοπικό οργανισμό αθλητικών ομίλων επιβάλλεται. Οι όμιλοι αυτοί θ’ ανήκουν στην Εργατική Ομοσπονδία Σπορ της Ελλάδος. Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να προσέξουμε να ενισχύου­με ηθικά και υλικά τους υπάρχοντες συλλόγους αλλά και τους σχηματισθησομένους.

6) Ηθική και υλική υποστήριξη των συγκαλουμένων συνε­δρίων νέων εργατών. Η οργάνωση των νέων, το μπάσιμό τους στα Σωματεία είναι απαραίτητο στον αγώνα μας. Η θέση στην παραγωγή των νέων και γενικά στην κοινωνία τους κάνει να παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο στον αγώνα μας. Γ Γ αυτό όχι μονά­χα πρέπει να ενισχύουμε αλλά και συστηματικά να εργαστούμε για την κινητοποίηση και οργάνωση των νέων.

7) Ό λες οι οργανώσεις μας πρέπει ν’ αγωνιστούνε για κάθε αντιδραστικό μέτρο που υπάρχει μέσ’ τα Σωματεία, πρέπει να εφαρμοστούν παντού τα ίσα δικαιώματα νέων και ενηλίκων και να τσακίσουμε το κάθε τι που αποξενώνει τους νέους απ’ τον αγώνα μας.

8) Ό λες οι οργανώσεις να μας γνωρίσουνε τα μέτρα που έλαβαν για την πραγματοποίηση των άνω. Προσοχή, σύντρο­

φοι, στους νέους. Παίζουν σπουδαίο ρόλο στον αγώνα μας. Πρέπει να τους οργανώσουμε.»

Τα συνέδρια της εργαζόμενης νεολαίας

Μετά τη Συνδιάσκεψη όλες οι οργανώσεις της ΟΚΝΕ ρί- χθηκαν στη δουλιά για την προετοιμασία των συνεδρίων της ερ­γαζόμενης νεολαίας. Υπογράμμιζαν τη σημασία των συνεδρίων και καλούσαν όλους τους νέους εργάτες, φοιτητές να πάρουν μέρος σ' αυτά με αντιπροσώπους. Στα σωματεία άρχισαν να γίνονται συνελεύσεις των νέων και να εκλέγονται αντιπρόσωποι για τα συνέδρια της εργαζόμενης νεολαίας. Σε εργοστάσια, χω­ριά, πανεπιστήμια και γυμνάσια γίνονταν συσκέψεις των νέων, όπου παίρνονταν αποφάσεις για τη συμμετοχή τους στα συνέ­δρια της εργαζόμενης νεολαίας.

Το 3ο Τακτικό Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας, το Μάρτη 1927, εξετάζοντας, ανάμεσα στ’ άλλα προβλήματα και το πρόβλημα του κινήματος των νέων, ψήφισε ειδική απόφαση που ανάμεσα στ’ άλλα λέει: «Το Συνέδριο διαπι­στώνει μια σοβαρή ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος των νέων. Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών, μ’ όλα τα χτυπήματα της τελευταίας παρανομίας, βρίσκεται σήμερα σε μια οργανωτική στερέωση και ανάπτυξη σημαντική. Ο αριθμός των μελών της μετά την πτώση του Παγκάλου έχει πενταπλα- σιαστεί. Η εσωτερική της συνοχή και πειθαρχία (μετά την κρί­ση του κόμματος) έμεινε ανέπαφη. Η επιρροή της αυξήθηκε κα­τά πολύ. Αυτό αποδείχνεται απ’ την κυκλοφορία των οργάνων της και τα τελευταία συνέδρια ζύμωσης που έχουν σοβαρή επι­τυχία.

Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας αρχίζει να παίρνει δραστήριο μέρος στους καθημερινούς αγώ­νες της προλεταριακής νεολαίας. Επίσης άρχισε μια συστημα­τική μορφωτική εργασία. Οι ασθενικές πλευρές της είναι:

α) Η μεγάλη έλλειψη στελεχών, θ) η μικρή επαγγελματική (συνδικαλιστική) της δράση, γ) η λίγη αντιμιλιταριστική δου- λιά. Η τελευταία συνδιάσκεψη της Ομοσπονδίας (που έχει με­γάλη σπουδαιότητα για το όλο επαναστατικό κίνημα των νέων) πήρε σειρά αποφάσεων και πρακτικών μέτρων για τη διόρθωση των ελλείψεων αυτών. Το κόμμα πρέπει να ενισχύσει με όλες του

139

τις δυνάμεις την Ομοσπονδία για την εφαρμογή των αποφάσεων αυτών».

Σε συνέχεια στην ίδια απόφαση καθορίζονται οι σχέσεις Κόμματος και Ομοσπονδίας σύμφωνα με τις αποφάσεις του 3ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων και τις απο­φάσεις του 3ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς και των Συνδιασκέψεων της Βαλκανικής Ομοσπονδίας και τονίζε­ται: «Η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ Κόμματος και Ομοσπον­δίας, η απεριόριστη ενίσχυση του κόμματος προς την νεολαία και η αύξηση της επιρροής του Κόμματος μέσα στο κομμουνι­στικό κίνημα των νέων, είναι προαπαιτούμενοι όροι για την ανάπτυξη όχι μόνο του επαναστατικού κινήματος της νεολαίας αλλά και αυτού ολόκληρου του κινήματος, του οποίου σπου­δαιότατο μέρος αποτελεί το κίνημα των νέων.

Πρέπει να καταπολεμηθούν οι αντιλήψεις, τόσο μέσα στο Κόμμα όσο και στην Ομοσπονδία, οι οποίες παρεμποδίζουν μια στενή σύνδεση.

Το συνέδριο δίνει εντολή στην Κεντρική Επιτροπή να εφαρμόσει την παραπάνω απόφαση αυστηρά, η οποία και ν’ αποτελέσει τη βάση των σχέσεων Κόμματος και Ομοσπον­δίας»6.

Στις 17 του Απρίλη 1927 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το πρώτο συνέδριο των εργαζομένων νέων της Αθήνας και του Πει­ραιά με θέμα την εξέταση της κατάστασής τους και τη διατύπω­ση των άμεσων πολιτικών και οικονομικών διεκδικήσεών τους. Οι «αρχειομαρξιστές», επιχειρώντας να διαλύσουν το Συνέδριο, επιτέθηκαν με φαλτσέτες και τραυμάτισαν μερικούς συνέδρους. Οι σύνεδροι, σύσσωμοι, απέκρουσαν αυτήν την ύπουλη επίθεση και πέταξαν έξω απ’ το συνέδριο τους «αρχειομαρξιστές».

Για την οργάνωση και διεξαγωγή των εργασιών του Α ' Συ­νεδρίου της Εργαζόμενης Νεολαίας της Αθήνας και του Πει­ραιά, τόσο η Κομμουνιστική Νεολαία της Αθήνας όσο και του Πειραιά ανέπτυξαν μια πλούσια και γεμάτη ενθουσιασμό δρα­στηριότητα. Πραγματοποιήθηκαν πολλές συσκέψεις και συγ­κεντρώσεις φοιτητών, σπουδαστών και μαθητών, καθώς και πά­ρα πολλές συγκεντρώσεις νέων εργατών και υπαλλήλων, στις οποίες αναλύθηκε η κατάσταση, προβλήθηκαν τα ζητήματά τους και εκλέχθηκαν οι αντιπρόσωποί τους για το Συνέδριο.

Για τη συγκέντρωση που πραγματοποίησαν οι μαθητές της Αθήνας, στο «Ριζοσπάστη», της 15 Απρίλη 1927, διαβάζουμε: «Κατόπιν προσκλήσεως της Κομμουνιστικής Μαθητικής

140

αχτίδας έγινε χθες την εσπέραν εις τας στήλας του Ολυμπίου Διός συγκέντρωσις των πτωχών μαθητών των Γυμνασίων των Αθηνών. Προς τους συγκεντρωθέντας ωμίλησαν αντιπρόσωποι της ΚΝΑ και της ΟΕ του Συνεδρίου των Νέων. Η συγκέντρωσις ως αντιπροσωπία δια το Συνέδριον εξέλεξε τους σ. Πολίτην, Στερεολαδίτην, Τραγιανόν, Βολτίδην και Βοσνίκην».

Στο Συνέδριο πήραν μέρος 241 αντιπρόσωποι, από τους οποίους 14 ήταν φοιτητές και 10 μαθητές.

Για τις εργασίες του Συνεδρίου, ο «Ριζοσπάστης» της 14 Απρίλη 1927, γράφει:

«Το Προεδρείον αποτελέστηκε απ’ τους εργάτες (φοιτητές και μαθητές) Παραδάκην (εκλέγηκε Πρόεδρος), Κρεμμυδάν, Δάνην, Μανουσάκην, Χατζηγιαννάκην, Στερεολλαδίτην, Νεο- καστρίτην, Παρασκευόπουλον και την εργάτριαν Κούλαν Παν- ταζίδου.

Πρώτος χαιρέτησε το Συνέδριον ο Σ.Μάξιμος από μέρους του ΚΚΕ. Έπειτα μιλάει ο Θ.Αποστολίδης εκ μέρους των Ομο­σπονδιών. (Ο Προέδρος δήλωσε ότι οι Διοικήσεις της ΓΣΕΕ και ΕΚΑ αν και κλήθηκαν δεν είχαν έρθει ακόμα). Εκ μέρους των εργατριών μίλησε η εργάτρια Νικολαίδη. Εκ μέρους της ΚΝΑ ο σ. Τίτος Ηλιάδης, της ΟΚΝΕ ο Γ.Κολοζώφ και εκ μέρους των Αρχειομαρξιστών μίλησε ο υπαρχηγός τους Μάρας.

Δημιουργούνται νέες αντεγκλήσεις. Ο σ. Μάξιμος ανεβαί­νει να μιλήσει ως εισηγητής του θέματος της ημερησίας διάτα­ξης: «Η πολιτική κατάστασις της χώρας». Οι Αρχειομαρξιστές όμως τσακισμένοι, αφανισμένοι κυριολεκτικά από τις αποδοκι­μασίες του Συνεδρίου βάζουν σε εφαρμογή τα δολοφονικά τους σχέδια. Ένας απ’ αυτούς εκσφενδονίζει πάνω στο βήμα ένα κά­θισμα. Και το σύνθημα δίνεται. Γνωστοί τύποι μαγκουροφόρων εμφανίζονται «επί σκηνής».

Οι εργασίες του Συνεδρίου συνεχίστηκαν την άλλη Κυρια­κή (24/4/1927) και ο «Ριζοσπάστης» της 26/4/1927, δίνει το πα­ρακάτω ρεπορτάζ:

«Δευτέρα και τελευταία ημέρα του Α ' Συνεδρίου των νέων εργατών στο θέατρον «Απόλλων».

Αγώνας για την οργάνωση όλων των νέων εργατών και πάλη ενάντια σε κάθε εχθρό του ΚΚ. Εμπρός για την οργάνωση ενώ­σεων των κόκκινων φρουρών.

Απ’ την οργάνωση και τις εργασίες του Συνεδρίου διαπι­στώθηκε η θέληση των νέων εργατών και εργατριών να παλέ­ψουν για την κατάκτηση των οικονομικών και πολιτικών δι­

141

καιωμάτων τους πλάι στους ενήλικες και η πλατειά ζύμωση, που με την καθοδήγηση της ΚΝ γίνεται ανάμεσά τους για το μπάσιμο όλων των προλετάριων μέσα στις συνδικαλιστικές ορ­γανώσεις.

Οι Αρχειομαρξιστές δεν ξαναζήτησαν τον λόγο, αλλά στο τέλος υπέβαλαν έγγραφο διαμαρτυρία ότι καταπνίγηκε η γνώμη τους.

Ο σ. Κόκκας ανέπτυξε το θέμα των οικονομικών διεκδική­σεων της εργαζόμενης νεολαίας και αφού κατήγγειλε ότι η ΓΣΕΕ δεν δείχνει απολύτως κανένα ενδιαφέρον για την οργάνω­ση των νέων εγκαταλείποντάς τους εγκληματικότατα, εξέθεσε τα άμεσα καθήκοντα της εργαζόμενης νεολαίας: Γενική εφαρ­μογή του 8/ώρου και κατόπιν του 6/ώρου, κατώτερο όριο πληρω­μής του χρόνου μαθήτευσης 30 δρχ.,ίσο μεροκάματο για ίση με τους ενήλικους δουλειά, κατάργηση των αγγαρειών και πραγμα­τική μαθήτευση, ίδρυση τεχνικών σχολών, δωρεάν φοίτηση σε αυτές των νέων εργατών και εργατριών, παροχή επιδόματος στους άνεργους νέους και ενηλίκους, 15 ημέρες άδεια το χρόνο στους νέους με πλήρη πληρωμή από τους εργοδότες, εφαρμογή υγιεινών μέτρων στα εργοστάσια, εφαρμογή της Εργατικής Νο­μοθεσίας, οργάνωση όλων των νέων εργατών και εργατριών, ίδρυση μορφωτικών επαγγελματικών ομίλων, επιτροπές νέων, αθλητικοί όμιλοι κατ’ επάγγελμα, διάδοση του «Ριζοσπάστη» και της «Νεολαίας» κλπ.

Μιλούν κατόπιν οι σύνεδροι σ. Γόγονας, Ντίλιας, Χατζη- λίας και Μπακόπουλος και ο λόγος δίνεται στον αντιπρ. της ΟΚΝΕ σ. Γ.Κολοζώφ που καταχειροκροτήθηκε. Έπειτα μίλη­σε ο σ.Φύτρης, εισηγητής επί του αντιμιλιταριστικού, που άρχι­σε με καταγγελία των αισχών που διαπράττονται στον Πειθαρ­χικό Ουλαμό Καλπακίου. Μιλούν κατόπιν ο σ. Βάσος και ο σ. Καλογεράς, που είπε πως στο ναυτικό για τους ναύτες υπάρχει ένα νέο Καλπάκι, το καράβι «Λέρος».

Οι φοιτηταί. Παίρνει το λόγο ύστερα ο σ. Κωνσταντίνου, εισηγητής επί του φοιτητικού. Μιλάει για τις ανάγκες των φτω­χών φοιτητών, δηλώνει πως οι φτωχοί τάσσονται στο πλευρό της εργατικής τάξης στον αγώνα της για την απελευθ.έρωσή της και αναπτύσσει τα αιτήματά τους.

Πάνω σ ’ αυτά μιλάει ο σύνεδρος φοιτητής σ. Δαλής και ο λόγος δίνεται στον αντιπρ. των φτωχών μαθητών Κολιτίδη, ο οποίος αναπτύσσει και αυτός τα αιτήματα των μαθητών και τις διώξεις, που γίνονται εναντίον τους από τους αντιδραστικούς

142

καθηγητής.Εναντίον του φασισμού. Ο σ. Τίτος Ηλιάδης, αντιπρ. της

ΚΝΑ, εισηγείται το θέμα του αγώνα εναντίον του φασισμού.Εκεί που γεννιέται μια καινούργια ζωή. Η σ. Παντή ύστερα

εισηγείται το θέμα της οικονομικής και πολιτικής κατάστασης της εργαζόμενης νεολαίας στη Σοβιετική Ρωσσία. Εκεί πάνου γεννιέται μια καινούργια ζωή των πραγματικά λεύτερων ανθρώ­πων. Για να αποστομώσουμε τους εχθρούς της ΣΡ προτείνουμε την αποστολή μιας επιτροπής από νέους εργάτες στη Ρωσσία, η οποία θα μελετήσει την κατάσταση και θα ρθει να διαλαλήσει το τεράστιο έργο της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης, που γίνε­ται στο πρώτο προλεταριακό κράτος του κόσμου.

Πάνω σ ’ αυτό μιλάει ο σ. Κολοζώφ τονίζοντας την ανάγκη της αποστολής.

Τέλος ο σ. Καλογεράς εισηγείται το θέμα του εργατικού αθλητισμού (σπορ) για το τράβηγμα των νέων από την επιρροή των αστικών αθλητικών ομάδων.

Για την εκτέλεση των αποφάσεων του Συνεδρίου εκλέγεται Εκτελεστική Επιτροπή από τους σ. Παρασκευόπουλον, Βασι- λόπουλον, Χατζηγιαννάκην, Μπακόπουλον, Τσεβάν, Δεσύ- πρην, Νεοφώτιστον, Καλαμήδαν, Πυλαρινόν, Στεφανόπουλον και Πετρόπουλον».

Τον Ιούλη 1927, με πρωτοβουλία της Κομμουνιστικής Νεο­λαίας Βόλου, οργανώνεται το Α ' Συνέδριο της Εργαζόμενης Νεολαίας Βόλου-Πηλίου. Στο Συνέδριο αυτό πήραν μέρος 150 περίπου αντιπρόσωποι και ακροατές από μέσα απ’ την πόλη του Βόλου, απ’ τα εργοστάσια, Σωματεία, μαθητές του Γυμνασίου, της Εμπορικής Σχολής και από τα χωριά του Πηλίου. Το Συνέ­δριο είχε καθοριστεί να γίνει την πρώτη Κυριακή του Ιούλη 1927. Η Ασφάλεια βλέποντας τις κινητοποιήσεις και τη δρα­στηριότητα των μελών της Κομμουνιστικής Νεολαίας Βόλου, για την επιτυχία του Συνεδρίου, συλλαμβάνει τα μέλη της Οργα­νωτικής Επιτροπής, δυο μέρες πριν απ’ την ημερομηνίασύγκλη- σης του Συνεδρίου, τους κρατεί στα κρατητήρια με προορισμό να τους στείλει εξορία.

Η οργανωτική επιτροπή του Συνεδρίου αποτελούνταν απ’ τους Γεώργιο Παπαρρήγα, γραμματέα, τον Θανάση Τάσου, τον Τάσιο Κέτουλα, τον Θανάση Καλαγάνη, τυπογράφο κι άλλους.

Οι αντιπρόσωποι του Συνεδρίου της εργαζόμενης νεολαίας, μόλις έμαθαν τις συλλήψεις των μελών της Οργανωτικής Επι­τροπής, εκδηλώσαν την αγανάκτησή τους και με φανατισμό

143

ενέτειναν τις ενέργειες τους για τη σύγκληση του Συνεδρίου, ακριβώς στην ημερομηνία που είχε ορισθεί από την Οργανωτι­κή Επιτροπή. Έτσι, την πρώτη Κυριακή του Ιούλη 1927 συνήλ­θε στα Γ ραφεία του Εργατικού Κέντρου Βόλου, το Α ' Συνέδριο της Εργαζόμενης Νεολαίας Βόλου-Πηλίου, με συμμετοχή αντι­προσώπων νέων εργατών του Βόλου, νέων αγροτών απ’ το Ανα­τολικό και Δυτικό Πήλιο, καθώς και μαθητών του Γυμνασίου και της Εμπορικής Σχολής. Οι αντιπρόσωποι συζήτησαν τα προβλήματα που τους απασχολούσαν, καθόρισαν τις διεκδική­σεις τους και ανέλαβαν την υποχρέωση να εκλαϊκεύσουν τις αποφάσεις του Συνεδρίου της εργαζόμενης νεολαίας σ' όλους τους νέους εργάτες, αγρότες και μαθητές της περιφέρειάς τους. Επίσης, έστειλαν χαιρετιστήριο στα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής που κρατούνταν στα κρατητήρια της αστυνομίας και προορίζονταν για εξορία, όπου και στάλθηκαν. Ο Γιώργης Πα- παρήγας και Θανάσης Κέτουλας στην Κίμωλο και ο Θανάσης Καλαγάνης στην Αμοργό.7

Συνέδρια εργαζόμενης νεολαίας πραγματοποιήθηκαν την ίδια χρονιά στη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα, τη Δράμα, την Ξάν­θη, τη Λάρισα, στο Ηράκλειο και αλλού. Πήραν μέρος περίπου 800 αντιπρόσωποι, αντιπροσωπεύοντας 8.000 νέους εργάτες και αγρότες.

Τα συνέδρια αυτά που οργανώθηκαν από την ΟΚΝΕ, άνοι­ξαν νέους ορίζοντες για μια πιο πλατιά κινητοποίηση και δράση των Κομμουνιστικών Νεολαιών, γύρω από τα προβλήματα των νέων εργατών και φοιτητών.

Τιμώντας την 10η επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης, η ΟΚΝΕ οργάνωσε, τον Οχτώβρη του 1927, έρανο για την απο­στολή στον Κόκκινο Στρατό του αντίτιμου ενός πολυβόλου. Ο έρανος σημείωσε σημαντικη επιτυχία. Από τα λεφτά που συγ­κεντρώθηκαν αγοράστηκαν πολυβόλα και σχηματίστηκε μια πολυβολαρχία στη φρουρά της Μόσχας, που πήρε τιμητικά την ονομασία της ΟΚΝΕ.8

Στις 3 Οχτώβρη 1927, με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, οι φοιτητές οργανώνουν στην Αθήνα συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της αύξησης των διδάκτρων και εξετάστρων. Οι αρχές και η σύγκλητος του Πανεπιστημίου απέρριψαν τα αιτήματα των φοιτητών και οι φοιτητές συγκρότησαν στις 14 Οχτώβρη 1927 διαδήλωση διαμαρτυρίας, την οποία χτύπησε η χωροφυλακή. Στις 19 Νοέμβρη 1927 οι φοιτητές υποχρεώθηκαν να κατέβουν σε απεργία διαρκείας. Η κυβέρνηση παίρνει έκτακτα στρατιωτι-

144

κά μέτρα. Ο στρατός καταλαμβάνει το Πανεπιστήμιο. Στην πλα­τεία των Παλιών Ανακτόρων εγκαθίσταται τμήμα ιππικού. Στήνονται πολυβόλα. Η απεργία όμως των φοιτητών, παρά τα έκτακτα στρατιωτικά μέτρα και το άγριο κύμα της τρομοκρατίας και των συλλήψεων της κυβέρνησης κράτησε 7 ολόκληρες μέ- ρες.

Στα 1927, η ΟΚΝΕ ανέπτυξε τη δουλιά της μέσα στις μάζες της εργαζόμενης και φοιτητικής νεολαίας κι ανέβασε γενικότε­ρα το κύρος της.

Εκτίμηση της 5χρονης δράσης της ΟΚΝΕ αποτελεί και το περιεχόμενο του χαιρετιστήριου του ΠΓ του ΚΚΕ με την ευκαι­ρία της 5ης επετείου της ίδρυσής της.

Το χαιρετιστήριο του ΠΓ λέει: «Το Πολιτικό Γ ραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ απευθύνει θερμό χαιρετισμό στην Ομοσπονδία των Κομμουνιστικών Νεολαιών επ’ ευκαιρία της 5ης επετείου της.

Χαιρετίζει στο πρόσωπό της τη νεαρά φρουρά του ελληνι­κού προλεραριάτου και της αγροτιάς.

Η 5η επέτειος της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεο­λαιών της Ελλάδας, οι κατακτήσεις της στο πενταετές αυτό διάστημα, δείχνουν αδιάψευστα το γεγονός της μπολσεβίκικης διαπαιδαγώγησης και σταδιοδρομίας της εργατικής και αγροτι­κής νεολαίας της Ελλάδας μέσα στις γραμμές της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών υπό την ηγεσία του Κομμουνιστι­κού Κόμματος της Ελλάδας.

Η διαπαιδαγώγηση και η σταδιοδρομία αυτή μέσα στην κα­θημερινή πάλη της εργαζόμενης νεολαίας και των εργαζομένων μαζών, αποτελεί ταυτόχρονα και εγγύηση του απελευθερωτικού αγώνος των εκμεταλλευομένων και καταπιεζομένων για την ανατροπή του ζυγού της εκμετάλλευσης της ελληνικής μπουρ­ζουαζίας και το στήσιμο της εργατικής εξουσίας»9.

Ένα χρόνο μετά τη Συνδιάσκεψη το Φλεβάρη 1927, στις ΙΟ­Ι 5 του Φλεβάρη 1928, συνήλθε η Β' Ολομέλεια της ΚΕ της ΟΚΝΕ (η Α ' Ολομέλεια είχε συνέλθει τον Ιούλη του 1927), για να εξετάσει τη δράση της Ομοσπονδίας και να χαράξει τα νέα καθήκοντα.

Στους 6 μήνες που πέρασαν από την Α ' Ολομέλεια, η ΟΚΝΕ αύξησε τα μέλη της κατά 400 και ταυτόχρονα σταθεροποιήθηκε στις 2000 μελών από 750-800 που είχε το Φλεβάρη του 1927. Σε ανακοίνωση της ΚΕ της ΟΚΝΕ για τη Β' Ολομέλεια τονίζο­νταν, ότι «τα καθήκοντα που έθεσε η συνδιάσκεψη το Φλεβάρη

145

του 1927 και που άνοιγαν μια νέα περίοδο άρχισαν να πραγματο­ποιούνται. Τα καθήκοντα αυτά αφορούν το περιεχόμενο και τη μορφή της εργασίας μας. Η μαζική εργασία (πάλη για τις άμε­σες διεκδικήσεις, συνδικαλιστική και αντιμιλιταριστική δου­λειά) και η μαζική στρατολογία (ανάπτυξη των μελών, των πυ­ρήνων, του μηχανισμού, αναδιοργάνωση, σύνδεση στενή με τη μάζα, προς τα εργοστάσια) είναι οι δύο βάσεις της νέας αυτής περιόδου, είναι το περιεχόμενο της εργασίας που έλειπε στην προηγούμενη περίοδο και η μαζική στρατολογία νέων εργατών είναι η μορφή εργασίας που έλειπε στην προηγούμενη οργανω­τική μας δράση.

Η στιγμή της ολομέλειας έχει μεγάλη σημασία για την Ομοσπονδία μας. Οι δυνάμεις μας μας επιτρέπουν μια εργασία μαζών δέκα φορές ανώτερη απ’ την εργασία της τελευταίας πε­ριόδου και δέκα φορές πιο στέρεα βασισμένη πάνω στους πυ­ρήνες μας. Την εργασία αυτή, στις δύο της όψεις, οικονομικές διεκδικήσεις και πολιτική πάλη απαιτεί επιταχτικότατα η αντι­κειμενική κατάσταση. Η λυσσώδης οικονομική και πολιτική επίθεση της πλουτοκρατίας, ο αυξανόμενος μιλιταρισμός και κίνδυνος πολέμων.

Ο κεντρικός λοιπόν άξονας των αποφάσεων της ολομέλειας είναι η εργασία μαζών σ’ όλες της τις μορφές και το πρόβλημα της στενής σύνδεσής της με την οργανωτική εργασία, το πρό­βλημα της εξακολούθησής της κάτω απ’ οποιεσδήποτε συνθή­κες και κυρίως κάτω από την παρανομία που πλησιάζει.

Μόνο με στενούς δεσμούς με τις μάζες των εργαζομένων νέων μπορούμε να τους οδηγήσουμε στην επανάσταση. Τους δε­σμούς όμως αυτούς τους θέλουμε όχι δεσμούς προδοσίας, τους θέλουμε δεσμούς που ν’ ανυψώνουν τους νέους εργάτες και χω­ρικούς ως τον στίβο της επανάστασης»10.

Η Β ' Ολομέλεια της ΚΕ της ΟΚΝΕ, σε πνεύμα κριτικής και αυτοκριτικής, εξέτασε τη δράση της Ομοσπονδίας στους βασι­κούς τομείς: Πολιτικό, οργανωτικό, συνδικαλιστικό, διαφώτι­σης και προπαγάνδας, επισήμανε τις ελλείψεις και αδυναμίες στους παραπάνω τομείς της δράσης της και χάραξε συγκεκρι­μένα καθήκοντα."

Η αντιμιλιταριστική δράση της ΟΚΝΕ

Στη δεκαετία του 1920 η ΟΚΝΕ, παρά τις ελλείψεις και αδυ-

146

ναμίες, ανέπτυξε τη δράση της στους βασικούς τομείς (αντιμι- λιταριστικό, αντιπολεμικό, συμμετοχή σε μαζικές συγκεντρώ­σεις, συλλαλητήρια, μοίρασμα τύπου και προκηρύξεων, συμμε­τοχή σε απεργίες και σε διάφορες κινητοποιήσεις), σημειώνον­τας σοβαρές επιτυχίες.

Η ΟΚΝΕ καλλιεργούσε στους φαντάρους την ιδέα της πά­λης για την ειρήνη, πολεμούσε τον σωβινισμό και την φιλοπό­λεμη προπαγάνδα. Δεν ήταν καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις που οι φαντάροι, καθοδηγούμενοι απ’ την ΟΚΝΕ, έδιναν στους στρατοκράτες να καταλάβουν πως δεν θα γίνουν όργανα για την πραγματοποίηση των φιλοπόλεμων σχεδίων τους, απαιτούσαν καλύτερους όρους ζωής. Ακόμα, η στρατευμένη νεολαία, με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, έπαιρνε ενεργό μέρος στις αντιπολεμι­κές εκδηλώσεις του λαού και της νεολαίας, που γίνονταν κάθε χρόνο στις 1 Αυγούστου - μέρα κήρυξης του πρώτου πα­γκοσμίου πολέμου, που είχε καθιερωθεί τότε σαν αντιπολεμική μέρα.

Στα 1925 στη Θεσσαλονίκη κυκλοφόρησε πολυγραφημένος «Ο Φαντάρος» και από τις αρχές του 1928 άρχισαν να κυκλοφο­ρούν η «Στρατώνα», σαν όργανο των στρατιωτών και η «Τσιμι­νιέρα» σαν όργανο των ναυτών, καθώς και μια σειρά άλλες εφη- μεριδούλες, όπως: «Ο Τηλεγραφητής», «Ο Σκαπανέας», «Ο Κόκκινος Ναύτης», «Ο Κόκκινος Σκαπανέας» κ.ά.

Ό λες αυτές οι αντιμιλιταριστικές εφημερίδες κυκλοφο­ρούν από χέρι σε χέρι και διαβάζονται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους φαντάρους και τους ναύτες. Τα συνθήματα όμως, που χρησιμοποιούνται στην αντιμιλιταριστική ζύμωση και προπα­γάνδα τόσο από το Κόμμα, όσο και από την ΟΚΝΕ, χαρακτηρί­ζονται από ένα αριστερίστικο υπερεπαναστατικό πνεύμα, που επικρατεί εξ άλλου και στο διεθνές εργατικό κίνημα αυτήν την εποχή.

Παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά δείγματα του είδους της αντιμιλιταριστικής, αντιπολεμικής προπαγάνδας της επο­χής:

«Είμαστε «κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου». Θεωρώντας αναπόφευχτο τον πόλεμο μέσα στον ιμπεριαλισμό, εργαζόμα­στε για την «μετατροπή του σε εμφύλιο, σε επανάσταση». Είμα­στε «υπερ της ήττας της καπιταλιστικής πατρίδας «μας» των κα­πιταλιστών μας», γιατί η ήττα και η αποσύνθεση θα φέρει πλη- σιέστερα προς την εξουσία την εργατική ταξη. Είμαστε «υπερ της Σοβιετικής Ένωσης» της προλεταριακής πατρίδος όλων

147

των εργαζομένων και αγωνιζόμαστε για την υπεράσπισή της απ’ τον διεθνή ιμπεριαλισμό, ο οποίος με τη βοήθεια της σοσιαλδη­μοκρατίας ετοιμάζει τον πόλεμο εναντίον της. «Καλούμε τους φαντάρους σε συναδέλφωση» στα χαρακώματα με τους φαντά­ρους του «εχθρού» γιατί η συναδέλφωση αποσυνθέτει και τα δύο ιμπεριαλιστικά στρατεύματα, σταματά τη ληστρική αιματοχυ­σία ευκολύνοντας τη νίκη των εργατών και στρατιωτών.

Σε περίπτωση πολέμου εναντίον της Σοθ. Ένωσης το σύν­θημα της συναδέλφωσης πρέπει να μετατραπεί σε «πέρασμα προς τον Κόκκινο Στρατό», γιατί ο σκοπός μας είνε να ενισχύ- σουμε το Ρωσσικό προλεταριάτο, δηλ. την επανάσταση, απο­συνθέτοντας το αστικό μας κράτος. Ενισχύοντας τη νίκη του Κόκκινου Στρατού αγωνιζόμαστε θετικά για την επανάσταση και στη χώρα μας. Ο Κόκκινος Στρατός είναι ταξικός και φέρνει την απελευθέρωση στο παγκόσμιο προλεταριάτο. Είμαστε «κα­τά του αστικού στρατού», αγωνιζόμαστε για την πλήρη κατάρ­γησή του. Αυτό θα πραγματοποιηθεί μόνο με τη νίκη του Προ­λεταριάτου, με τη,ν οργάνωση του «Κόκκινου Στρατού». Η Δι- χτατορία του Προλεταριάτου θα μας οδηγήσει στο Σοσιαλισμό, στον Κομμουνισμό, στην κοινωνία δίχως τάξεις, δίχως Κράτος, δίχως στρατούς και δίχως πολέμους. Εργαζόμαστε ν’ αποσυν­θέσουμε τον αστικό στρατό, όργανο καταπίεσης και ληστρικών πολέμων, με τον αγώνα για τις άμεσες διεκδικήσεις. Με τον τρόπο αυτό προστατεύουμε ταυτόχρονα από την καταπίεση και χτηνώδη ζωή τους φαντάρους και τους ναύτες.

Εργαζόμαστε για να ματαιώσουμε τη χρησιμοποίηση του στρατού εναντίον των εργατών και χωρικών, θεωρούμε αδύνατη τη νίκη του προλεταριάτου δίχως την κατάχτηση του αποφασι- στικώτερου μέρους του στρατού. Θεωρούμε τη δουλειά μέσα στο στρατό απαραίτητο και κυριώτερό μας καθήκον.

Η αντιμιλιταριστική και αντιπολεμική πάλη πρέπει να στη­ρίζεται σε γερές παράνομες οργανώσεις (προ πάντων κατά τον πόλεμο) μέσα στο στρατό. Γ ι’ αυτό είμαστε κατά της λιποτα­ξίας. Είμαστε κατά του αστικού μιλιταρισμού, αλλά θέλουμε το προλεταριάτο να μάθει την πολεμική τέχνη για να την χρησιμο­ποιήσει εναντίον της πλουτοκρατίας «μας». Είμαστε υπέρ της ειρήνης, αλλά χτυπούμε τους φιλισταίους ειρηνόφιλους, οι οποίοι νομίζουν δυνατή την ειρήνη μέσα στον ιμπεριαλισμό. Ξεσκεπάζουμε το ψέμα του αφοπλισμού και της Κοινωνίας των Εθνών και τις υποκρισίες του ιμπεριαλισμού. Ένας δρόμος υπάρχει για την ειρήνη: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ»12.

148

Καλπάκι - Ο τάφος των ζωντανών

Το αντιδραστικό κράτος, για να πνίξει την αντιμιλιταριστι- κή και φιλειρηνική δράση μέσα στο στρατό, για να πετύχει την υποταγή των φαντάρων στα σχέδιά του, για να εξοντώσει τους στρατευμένους κομμουνιστές, που ήταν οι πιο άσπονδοι εχθροί του σωβινισμού και του πολέμου και πρωτοστατούσαν σε κάθε αντιμιλιταριστική δράση, οργάνωσε και έθαλε σε λειτουργία το1924 ένα απαίσιο κάτεργο, τον «Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπα- κίου», που στάθηκε ο τάφος των ζωντανών.

Ό σοι φαντάροι κρίνονταν πως είναι απείθαρχοι ή κομμου­νιστές στέλνονταν στον «Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου». Για να σταλεί κανείς εκεί δεν χρειαζόταν καμμιά διαδικασία. Αρ- κούσε μια οποιαδήποτε υπεύθυνη ή ανεύθυνη καταγγελία πως ένας στον πολιτικό του βίο ήταν κομμουνιστής. Στο Καλπάκι στάλθηκαν ακόμα και φαντάρο,ι που αθωώθηκαν από το Στρατο­δικείο. Τέτοια ήταν η περίπτωση του φαντάρου Πάνου Οικονο- μίδη, που κατηγορούμενος για διανομή προκηρύξεων, αθωώθη­κε από το Στρατοδικείο Αθηνών και ύστερα από 5 μέρες στάλθη­κε στο Καλπάκι. Το 1928 φαντάροι του Συντάγματος Τηλεγρα­φητών κατάγγειλαν στο «Ριζοσπάστη» ορισμένα όργια του υπο­διοικητή του Συν/τος Κ.Βασιλόπουλου (ξύλο και παρά φύσιν ασέλγεια). Κι ενώ κανένας δεν διέψευσε τα καταγγελθέντα ενα­ντίον του και ύστερα από λίγο ο αξιωματικός αυτός τέθηκε σε αργία για τις πράξεις του, οι φαντάροι στάλθηκαν στο Καλπάκι.

Η κατάσταση στο Καλπάκι χειροτέρεψε πολύ όταν στάλθη­κε εκεί σαν διοικητής, ο υπολοχαγός Χρήστος Παπαχρήστου, ο οποίος παρέμεινε από το 1926 μέχρι τον Απρίλη του 1929. Κάτω από τη διοίκηση του Παπαχρήστου, που και στη μορφή του ακόμα έφερε τη σφραγίδα του εγκληματία, γράφτηκαν οι πιο μαύρες, οι πιο ματωμένες σελίδες της ιστορίας του Καλπακιού.

Οι φαντάροι δούλευαν στα καταναγκαστικά έργα 12 και 15 ώρες τη μέρα, φτιάχνανε δρόμους. Το συσσίτιο ήταν απαίσιο. Αν τολμούσε κανείς ν’ αρρωστήσει και να ζητήσει να βγει απ’ την δουλιά, τον ξυλοκοπούσαν άγρια.

Μιά από τις αγαπημένες μέθοδες του Παπαχρήστου ήταν να βάζει τους φαντάρους να ποτίζουν τα τηλεγραφόξυλα και να τους λέει: «Αν αυτά βγάλουν κλαδιά κι ανθίσουν, τότε θα γίνει κομμουνισμός στην Ελλάδα». Συχνά τους έκλεινε σε συρματό­πλεγμα κάτω απ’ τον καφτερό ήλιο ή τον αέρα και τη βροχή. Για

149

τους πιο ανυπόταχτους είχε μηχανευτεί ένα σατανικό κρατητή- ριο. Μέσα στο ρέμα που περνούσε δίπλα στα κτίρια του Καλπα- κιού, κάτω από ένα γεφυράκι, είχε στηθεί ένα κρεβάτι. Τα νερά που κυλούσαν άγγιζαν σχεδόν το στρώμα του κρεβατιού. Εκεί στέλνονταν οι πιο ανυπόταχτοι φαντάροι που ήταν «υπό κράτη­ση»13.

Ό σα, βέβαια, εγκλήματα διέπραττε ο Παπαχρήστου στο Καλπάκι, διαπράττονταν με την επίβλεψη και τις οδηγίες των ανωτέρων του. Για τη «δράση» του το Φλεβάρη του 1927 ο Πα­παχρήστου πήρε «εύφημο μνεία» στην ημερήσια διαταγή της 8ης Μεραρχίας Ιωαννίνων.

Όταν στις 14/8/1927 οι στρατιώτες του Καλπακιού διαμαρ- τυρήθηκαν στο Διαλέττη που έκανε επιθεώρηση για τα μαρτύ­ριά τους, πήραν την εξής απάντηση: «Ό ,τ ι σας κάνει ο κ.Παπα­χρήστου του οποίου την εντιμότητα και την αξίαν γνωρίζω και εκτιμώ, και αν δεν είναι διαταγή μου, το εγκρίνω εκ των υστέ­ρων». Στις 19/1/1928 ο διοικητής της Μεραρχίας στρατηγός Πα- ναγιωτόπουλος απάντησε στα παράπονα των πειθαρχουμένων φαντάρων: «Από ανθρώπους που έρχονται με την κατηγορία του κομμουνιστή δεν δέχομαι ούτε επιτρέπω τίποτε: ο κ. Παπαχρή­στου δι’ ό,τι κάνει είναι άξιος συγχαρητηρίων και όχι μομφών. Ούτε έχει ανάγκην υποδείξεων. Κύριε Παπαχρήστου τη δουλειά σας, καθώς ξέρετε...».

Για την «ποιότητα» της δουλιάς του περίφημου ανθυπολο- χαγού Παπαχρήστου, από μπροσούρα της Εργατικής Βοήθειας, δίνουμε σε συνέχεια ορισμένα συγκλονιστικά αποσπάσματα.

«Το Δεκέμβρη του 1927 οι πειθαρχούμενοι άρχισαν να φτιάχνουν το δρόμο Καλπακιού-Βελλάς. Είναι 1960 μέτρα. Εί­ναι δρόμος εξαιρετικά δύσκολος και για εξ επαγγέλματος ακόμα λατόμους. Έτσι φαντάζεται κανένας πόσο τρομερές δυσκολίες συνάντησαν οι εξόριστοι δουλεύοντας μέσα στο ηπειρωτικό κρύο κάτω απ’ τον βούρδουλα των γενίτσαρων. Ξοδεύτηκαν για όλο το δρόμο 350 δρχ. για ν’ αγοράσουν δυναμίτες κλπ., όλα τ’ άλλα τ’ αντικατέστησε η εργατική δύναμη των μισόγυμνων εξόριστων.

Δούλευαν από τα ξημερώματα ως το βράδυ με μια μικρή δια­κοπή το μεσημέρι. Κάθε κομμάτι του δρόμου αυτού έχει ποτι­στεί με αίμα. Στις γύρω λαγκαδιές έχουν αντηχήσει τα θογγητά των εξόριστων όσες φορές τα κορμιά των μαρτύρων του Καλπα­κιού έγερναν κάτω απ’ τα χτυπήματα των γενίτσαρων, που κατά μήκος του δρόμου και κρατώντας χοντρά ξύλα χτυπούσαν αλύ-

150

πητα όποιον δοκίμαζε να ανασάνει για λίγο ή δεν υπάκουε στην προσταγή τους: «γλήγορα, γλήγορα παλιοτόμαρα!». Υπάρχει μια στροφή του δρόμου αυτού, στο πιο δύσκολο μέρος της ανη- φοριάς που όσοι τη φτιάσανε δεν μπορούν και τώρα ακόμα να μην την περάσουν βουβοί απ' τη συγκίνηση γιατί θα θυμηθούν τα «παιδιά» του τότε διοικητή Παπαχρήστου, Πλάτωνα Γενάτο και Γιάννη Κουρσούμη, χασικλήδες και οι δύο, να δέρνουνε με μαστίγιο τους εξόριστους. Κι όταν τότες οι εξόριστοι διαμαρτυ- ρόντουσαν ο Παπαχρήστος με τον κυνισμό που αποτελούσε τη φυσιολογική του κατάσταση απαντούσε: «Εσείς καημένοι δεν παίρνετε από αστεία, αυτοί αστειεύονται και σεις θυμώνετε. Να, δεν βλέπετε που γελάνε;» Και πραγματικά οι δήμιοι κάγχα­ζαν απαίσιο στυγνό γέλιο.

Ο Επίσκοπος Ιωαννίνων πολλές φορές παραστάθηκε σε τέ­τοιες σκηνές χωρίς, φυσικά, να του διεγείρουν κανένα αίσθημα οίκτου. Μια μέρα ο φαντάρος Πάπης (από τα στραβόξυλα) αρ- ρώστησε και τον άφησαν για λίγο να καθήσει. Ο Επίσκοπος βλέποντάς τον είπε στο προσωπικό: «Αυτός κάνει ψέμματα, βάλτε τον στη δουλειά». Και η διαταγή του εκτελέστηκε. Ο δρόμος Βελλάς στις 10 Απριλίου 1928 ήταν έτοιμος για να πε­ράσει το αυτοκίνητο του δεσπότη.»

Σε συνέχεια, από την ίδια μπροσούρα της Εργατικής Βοή­θειας, δίνουμε την περιγραφή της πιο τρομερής περιόδου του πειθαρχικού ουλαμού, γνωστή σαν «ηπειρωτική περίοδο»:

«Το Φλεβάρη του 1928 ανακαλύφτηκε στα Γιάννενα μια κί­νηση κομμουνιστική. Μοιράστηκαν προκηρύξεις χωρίς να ξέ­ρουν τον ένοχο. Μερικοί ύποπτοι σταλθήκανε στον ουλαμό. Ο σκοπός της τέτοιας μετάθεσης που δείχνει και τον προορισμό του ουλαμού θα ήτανε ο σωφρονισμός. Σε όλες τις διαταγές προς τη διοίκηση του ουλαμού επαναλαμβάνεται πως πρέπει αυτοί που σταλθήκανε να ομολογήσουν! Ο Παπαχρήστος φάνηκε α­ντάξιος του σοβαρού ρόλου που του ανάθεσαν. Τάβγαλε πέρα όπως ο πιο καλός δήμιος.

Στις 10 του Μάρτη 1928 πήγαν απ’ τη φρουρά Ιωαννίνων πρώτοι ύποπτοι οι Μακρυγιάννης, Πέτσικας, Τσάτσης, Παπα- κώστας κλπ., όλοι-όλοι 21. Από τότε άρχισε η ηπειρωτική περίο­δος. Σε κάθε καινούργιο που ερχότανε γινόταν η υποδοχή. Το προσωπικό σπρωγμένο διαρκώς απ’ τον Παπαχρήστο είχε μετα- θληθεί σ’ ένα ξεφρενιασμένο κοπάδι λυσσασμένων που χτυ­πούσαν, χτυπούσαν αλύπητα με ξύλα, με χαστούκια, με κλω­τσιές, με όπλα, όσο ήθελαν και όπως ήθελαν. Το αίσθημα της

151

λύπης και του κόρου στάθηκε άγνωστο γ ι’ αυτούς. Στις 6 Απρι­λίου 1928 είχαν πλαγιάσει κοντά στα μεσάνυχτα. Τρεις ώρες αρ­γότερα τους ξύπνησαν και πήραν τους ηπειρώτες εξόριστους για δουλειά. Ό λοι οδηγήθηκαν ξυπόλυτοι και με τα σώβρακα. Μες στο σκοτάδι έβαλαν και κουβαλούσαν απ’ την κορφή ενός βρα­χώδους λόφου ανάμεσα από αγκαθερά κλαριά και πουρνάρια, πέτρες στο δρόμο. Χιόνιζε αδιάκοπα και το άσπρο χιόνι σκέπα­ζε τις κόκκινες κηλίδες αίματος που άφηναν τα γυμνά πόδια στο χώμα. Τη διαδρομή (παραπάνω από 200 μέτρα) ήταν υποχρεω­μένοι να την κάνουν τροχάδην γιατί τους κυνηγούσαν οι οπλι­σμένοι ως τα δόντια φρουροί χτυπώντας τους αδιάκοπα. Κατά μήκος του δρόμου που θα περνούσαν αναγκαστικά ήταν τοποθε­τημένοι άλλοι φρουροί, που τους χτυπούσαν με τη σειρά ενώ τρέχανε φορτωμένοι και κυνηγημένοι απ’ τους άλλους. Αυτό διάρκεσε ως την άλλη μέρα το μεσημέρι δηλ. 10 ώρες χωρίς δια­κοπή... Αυτό έγινε για να τρομοκρατηθούν τα θύματα ως το απροχώρητο και να εκβιαστούν σε ομολογίες προς τον επί των ανακρίσεων αξιωματικόν Σακελλαρίου που είχε φτάσει επίτη­δες και έμενε στο μοναστήρι της Βελλάς. Ό ταν πέρασε στις 10 το πρωί απ’ τον τόπο της δουλειάς και του αναφέρθηκαν τα μαρ­τύρια, αυτός αφού έλουσε με χίλιες δυο βρισιές τους «κομμουνι­στές» υποσχέθηκε να μην ξανασυμβεί. Μα μόλις απομακρύνθη­κε οι γενίτσαροι πέσαν με ρόπαλα πάνω στα θύματα.

Στις 28 του Μάρτη φέραν τους Βαβαρέτο και Τύσα πάλι «ύ­ποπτους». Φάγαν τέτοιο ξύλο που ο Βαβαρέτος έπεσε λιγοθυμι- σμένος και τον πήγαν σηκωτό στο σταυλοθάλαμο. Και οι δυό τους οδηγήθηκαν πολλές φορές μακρυά στα χωράφια και τυρρα- γνήθηκαν απάνθρωπα. Μόλις πήγαν τον Αθανασίου και Φούρα, ο πρώτος απ' την πρώτη μέρα έφαγε τέτοιο ξύλο, ενώ συγχρόνως κουβαλούσε πέτρα, που στο τέλος ξελωλαμένος, απελπισμένος, προσπαθούσε με το μάτι να βρει γκρεμνό για να σκοτωθεί.

Εν τω μεταξύ στις 19 του Απρίλη 1928 έφυγε ο ουλαμός για το Πόρκο Σέρμπο. Εκεί ξετυλίχτηκαν άλλες σελίδες φρίκης γιατί εκεί συνεχίστηκε η ηπειρωτική περίοδος. Μια μέρα στο ασβεστοκάμινο ο φαντάρος Ορφανάκος (από τα στραβόξυλα) κακοποιήθηκε σε τέτοιο σημείο που ξετρελλαμένος πια άρπαξε μικρά κομμάτια από άψητες ασβεστόπετρες και άρχισε να κόβει το λαιμό του. Οι δολοφόνοι του που παρακολουθούσαν ατάρα­χοι και γελαστοί, μόλις είδαν πως ο τόπος γέμισε αίματα, τον δέσανε και τον πήγανε στον καταυλισμό όπου έμεινε φυσικά χωρίς καμμιά περιποίηση των πληγών που άνοιξε με τις πέτρες.

152

Ό ταν πήγαν τους φαντάρους Μαρινέτη και Κουγιουμτζή (από τους κομμουνιστές) τους οδήγησαν στο άδειο ασβεστοκά­μινο και τους ρίχτηκαν με ρόπαλα, ξύλα και κλωτσιές καμμιά δωδεκαριά γενίτσαροι με επικεφαλής τους δεκανείς Κίτσο και Ντάφλο, χτυπώντας τους επί μισή ώρα. Ό ταν γύρισαν ήταν και οι δύο πτώματα. Ο Κουγιουμτζής έμεινε στο κρεβάτι πάρα πάνω από δυόμισυ μήνες.

Αλλη μια μέρα ο φαντάρος Μαγιέτος τρομαγμένος που δεν έκοψε τα ξύλα έφυγε κρυφά για να αναφερθεί στο διοικητή, νο­μίζοντας σαν νεοφερμένος που ήταν, πως θάβρισκε δίκιο. Στο κάτω καμίνι τον έπιασαν και τον γονάτισαν στο ξύλο. Ποτές δεν ανέλαβε από τότες. Μετά δυο μήνες τον Οχτώβρη του 1928 τρελ- λάθηκε ολότελα. Πεταγόταν τη νύχτα και ξεφώνιζε «παρών, πα­ρών!». Τον κράτησαν 20 μέρες έτσι τρελλό στον ουλαμό. Επι τέλους τον στείλαν και πήρε απαλλαγή. Τώρα γυρίζει τρελλός στην Καλαμάτα.

Στα μέσα Ιουλίου οδήγησαν τον Μαυροκεφαλίδη, κομμου­νιστή και δύο στραβόξυλα τον Γεωργόπουλο και Στρακόπουλο σ’ ένα καμίνι. Τους ανάγκασαν να κουβαλήσουν όσα ξύλα χρειαζόντουσαν για να γεμίσει το καμίνι. Το τι έγινε είναι απερί­γραφτο. Κάπου δώδεκα άνθρωποι τους κυνηγούσαν με ρόπαλα να μη σταθούν ούτε δευτερόλεπτο. Ο Μαυροκεφαλίδης, έκανε διαρκώς εμετό ενώ πάνω του τον χτυπούσαν. Τον Στρακόπουλο τον σκέπασαν στο κεφάλι μ’ ένα τσουβάλι και τον χτυπούσαν με ρόπαλα.

Ο Μαυροκεφαλίδης δεν ανάλαβε από τότε. Έμεινε δυό μή­νες στο Πόρκο Σέρμπο και όταν τον Οχτώβρη ο διοικητής τρό­μαξε να τον στείλει στο νοσοκομείο («για να μην πεθάνει στον καταυλισμό») έμεινε άλλους δυό μήνες στο κρεβάτι. Σήμερα λυώνει φυματικός στην Καλλιθέα.

Την 1η του Ιούνη πήγαν τον Αγ. Βλάχο. Επακολούθησαν τρομερές σκηνές. Τον θεωρούσαν για αρχηγό. Απ’ την πρώτη μέρα άρχισαν: «Μαρτύρησε!». Για να ομολογήσει τον ξυπνού­σαν άπειρες φορές τη νύχτα. Τον οδηγούσαν νύχτα βαθειά στο δάσος όπου του ριχνόντουσαν και στο κεφάλι ακόμα. Κι ο Διοι­κητής κρυμμένος πάρα πέρα παρακολουθούσε το φοβερό αυτό μαρτύριο.

Ό ταν πήγαν το Ρουσά, ένα μικροσκοπικό ασθενικό παιδί, τον έβαλαν ανάμεσά τους οι γενίτσαροι και αφού σχημάτισαν κύκλο άρχισαν να τον πετάνε ο ένας στον άλλο σαν φουτ μπωλ, χτυπώντας τον σύγχρονα όπως μπορούσαν. Το δυστυχισμένο

153

παιδί έφτασε να χτυπηθεί μ’ ένα παλιοσουγιά που βρήκε. Μα ούτε τότε πάψανε να τον χτυπούν.

Τον Ιούνη του 1928 οι εξόριστοι μπρος σε μια τέτοια κατά­σταση αποφάσισαν να εξεγερθούνε. Μα πριν εχτελέσουν την απόφασή τους στις 26 Ιούνη 1928 πήγε στη δουλειά ο ίδιος ο Παπαχρήστος πάνοπλος και πυροβολώντας. Φοβισμένοι μήπως προδόθηκε το σχέδιό τους οι Μακρυγιάννης, Ντούμας και το στραβόξυλο Αλιφέρης προσπάθησαν να δραπετέψουν. Μα τους πιάσανε και τότε ο Αλιφέρης τρομοκρατημένος πρόδωσε το σχέδιο της εξέγερσης. Ο Μακρυγιάννης μπρος σε ό,τι έμελε να τραβήξει έμπηξε εφτά φορές ένα παληοσουγιά στο μέρος της καρδιάς. Γλύτωσε σαν από θάμα.

Με τέτοια μέσα ο Παπαχρήστου κατάφερε να πάρει «ομο­λογίες». Και ανταμείφθηκε γ ι’ αυτό παίρνοντας εύφημο μνεία».

Η μπροσούρα της Εργατικής Βοήθειας, αφού δίνει συγκλο­νιστικές περιγραφές για τις τιμωρίες που εφαρμόζονταν σε κεί­νους που δοκίμαζαν να αποδράσουν απ’ την κόλαση του Καλπα- κιού, συνεχίζει:

«Οι κομμουνιστές δεν υπολογίζανε μόνο τις μέρες που τους λείπανε για ν’ απολυθούνε, αλλά έπρεπε να υπολογίζουνε και 3 ή4 μήνες ακόμα, που θα τους έκοβε φυλάκιση ο Διοικητής. Πως και γιατί έκοβε τις φυλακίσεις;

Πρώτα πρώτα έπρεπε να αυξήσει το χρόνο πούχανε να υπη­ρετήσουν οι κομμουνιστές στον Πειθαρχικό, για να κατορθώσει ώστε να καρποφορήσουνε στο διάστημα αυτό τα τρομοκρατικά και βασανιστικά του μέσα και ο καρπός αυτός ήτανε ν’ αφήσει στους κομμουνιστές σωματικά και ψυχικά ελαττώματα που θα τους εμποδίζανε να εργαστούνε για τον κομμουνισμό φεύγοντας απ’ τον Πειθαρχικό. Από τάλλο μέρος ήθελε να αυξήσει τα με­ροδούλια. Γ ι αυτό συνήθως ονόμαζε τις μέρες των φυλακίσεων «μεριάτικα».

« - Δεν προσθέσαμε τίποτε μεργιάτικα;» έλεγε στο σ. Παπα- κώστα που είχε γραφέα του. «Δος μου το βιβλίο των πειθαρχου- μένων».

Στον ένα «διότι εχάραξε επί κορμού δένδρου κομμουνιστικά εμβλήματα!», στον άλλον «διότι κατελήφθη άδων τον ύμνον της Γ ' διεθνούς», στον δείνα «διότι εθωράθη προσπαθών να μυήση συνάδελφόν του εις τον κομμουνισμόν», στον τάδε «διότι συν- διελέγετο κομμουνιστικά ζητήματα μετά συναδέλφων του», και ούτω καθεξής, ό,τι φανταζότανε ότι θα επέσυρε την προσοχή του ηλιθίου διοικητή του τομέα Παπαπαναγιώτου που επηύξηνε

154

τις πενθήμερες φυλακίσεις πούκοβε ο Παπαχρήστος - γιατί δεν είχε δικαιοδοσία μεγαλύτερη - σε εικοσαήμερες, ένα για να τι­μωρήσει τους κομμουνιστές στρατιώτες που ενώ τόσα υποφέ­ρουνε στον Πειθαρχικό είχαν τόσο θάρρος να κάνουνε τέτοια πράγματα που έγραφε στις αναφορές του ο Παπαχρήστος, και ένα για να ικανοποιήσει τον Παπαχρήστο που στο τέλος κάθε ποινής έγραφε ότι «ο Ουλαμός δια την τιμωρίαν του άνω στρα­τιώτου θεωρεί την δικαιοδοσίαν του ανεπαρκή».

Μέσα σε τέτοια κατάσταση μπορεί κανένας να καταλάβει ποιά είναι η υγεία των στρατιωτών. Ψειριασμένοι σε βαθμό απίστευτο, πεινασμένοι αφού η κουραμάνα δεν μπορεί να τους φτάσει ύστερα από τέτοια δουλειά, κατατσακισμένοι και δαρ- μένοι αδιάκοπα γίνηκαν σε λίγο σωματικά ερείπια. Μα κι αν αρ- ρωστήσουν θάναι πιθανώτερο να πεθάνουν εκεί. Με 39 ακόμα πυρετό θα παν στη δουλειά. Αν μείνουν θα μείνουν για να βασα­νιστούν πιο καλά. Το Καλοκαίρι του 1928 στο Πόρκο Τέρμπο τους έβγαλε όλους όσοι είχαν πάνω από 40 πυρετό στην ήλιο νη­στικούς σένα βράχο μέσα σε αποπνιχτικό λιοπύρι υπό φρούρη- σιν. Όταν στις 25 Αυγούστου ο έφεδρος ανθυπίατρος του τάγ­ματος Προκαλύψεως πέρασε απ’ τον ουλαμό πηγαίνοντας στην Κόνιτσα με τον υπασπιστήν Γεωργίου, τους βρήκε να βογγάνε μισολυποθυμισμένοι απ’ τον πυρετό, τη νηστεία και τη λαύρα. Ρώτησε τι έχουν και γιατί τους έβαλε στον ήλιο. Τότε ο Παπα­χρήστος απάντησε: «Γιατί; Βλάφτει; εγώ έχω ακούσει πως ο ήλιος είναι πηγή της ζωής και τους έβαλα για να ιδούν την υγεία τους». Οι άρρωστοι μετακομίστηκαν προσωρινά στον ίσκιο, μα μόλις έφυγε ο γιατρός μεταφέρθηκαν πάλι στον πυρωμένο βρά­χο. Μέσα σ ’ αυτούς ήταν και ο Τρανουδάκης στις τελευταίες του μέρες. Τον είχαν βάλει να κόψει ξύλα στο ατμοκίνητο πριόνι, άρρωστο. Είπε πως είναι άρρωστος μα τόσο το χειρότερο, τον ανάγκασαν να πάει. Η ατσαλοκορδέλλα του πριονιού έπιασε και τούκοψε τον σβέρκο. Πήγε στο νοσοκομείο μα τον έδιωξαν πριν κλείσει η πληγή. Ξανάπεσε χάμου και λυώνοντας απ’ τον πυρε­τό, πότε στα νερά του γεφυριού, όπου είχαν εγκαταστήσει το «α­ναρρωτήριο» πότε στο λιοπύρι του βράχου, πέθανε στο τέλος χωρίς να τον στείλουν στο νοσοκομείο.

Δεν είναι ο μόνος. Στα Τρίκαλα στα 1929 πέθανε ο Μαλα- τράς από φθίση που πήρε στο Καλπάκι.

Ο Γεωργόπουλος τρελλάθηκε όπως και ο Μαγιέτος. Ό ταν κάποτε στις 16 του Γενάρη 1929 τα θύματα βασανιζόμενα είπαν πως ωχριά ο Μεσαίωνας μπρος στις μέθοδες του Καλπακιού και

155

ότι οι αιχμάλωτοι στην Τουρκία περνούσαν καλύτερα, ο Παπα­χρήστος απάντησε: «Αμ στο Μεσαίωνα δεν υπήρχαν κομμουνι­στές για να υπάρχουν και αυτά, οι έλληνες δε είναι πιο πολιτι­σμένοι απ’ τους τούρκους, επειδή ξέρουν να τυραννήσουν πιο μεθοδικά και με σύστημα».

Ένα αποκαλυπτικό γράμμα

Ο «Ριζοσπάστης» άνοιξε από τις στήλες του μια καμπάνια για τα όργιΐχ που γίνονταν στον «Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπα- κίου». Η καμπάνια του «Ριζοσπάστη» συγκλόνισε κυριολεκτικά κάθε λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο στο εσωτερικό και το εξωτε­ρικό.

Η σ.Αύρα Παρτσαλίδη, στο βιβλίο της «Αναμνήσεις από τους αγώνες της νεολαίας (1926-1933)», αναφερόμενη στην αν- τιμιλιταριστική, αντιπολεμική δράση της ΟΚΝΕ στο στρατό γράφει: «Τον πειθαρχικό Ουλαμό του Καλπακιού τον ξέραμε όλοι πολύ καλά. Κανένας γνωστός αριστερός που πήγε στρα­τιώτης δεν τον γλύτωσε. Συνέχεια έγραφε ο «Ριζοσπάστης» και η «Νεολαία» για τις απάνθρωπες πιέσεις, τις νίλες και τα φοβε­ρά μαρτύρια που τραβούσαν οι φαντάροι μας εκεί».14

Επειδή όμως ορισμένοι κύκλοι εξέφραζαν μερικές αμφιβο­λίες σχετικά με τα όσα αποκάλυπτε ο «Ριζοσπάστης» με την κα­μπάνια του, ο Κώστας Γυφτοδήμος-Καραγιώργης, έστειλε προς την Κεντρική Επιτροπή της Εργατικής Βοήθειας, το παρακάτω γράμμα: «Σύντροφοι, απ’ αφορμή μερικών αμφιβολιών σε κύ­κλους διανοουμένων ιδίως, που διατυπώθηκαν και έφτασαν ως την Εργατική Βοήθεια, σχετικά με την ακρίβεια της καμπάνιας για το Καλπάκι που δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» αισθάνο­μαι την υποχρέωση να προβώ στην εξής δήλωση:

Βεβαιώνω ρητά και κατηγορηματικά και στο λόγο της επι­στημονικής μου τιμής ότι όλα τα γεγονότα που αναφέρει η κα­μπάνια συνέβησαν στην πραγματικότητα και πολλά απ’ αυτά ούτε καν περιγράφτηκαν με την ωμότητα που έπρεπε. Έζησα τέσσερες μήνες στον Πειθαρχικό Ουλαμό και χάρις στην ιατρι­κή μου ιδιότητα μπόρεσα να πλησιάσω τόσο όλους τους πειθαρ- χουμένους φαντάρους, όσο και το προσωπικό και τον ανθυπολο- χαγό Παπαχρήστο και να βεβαιωθώ έτσι για όλες τις λεπτομέ­ρειες του δράματος αυτού που λεγεται Καλπάκι. Αν και ούτε η

156

~"λ

ζωή της φυλακής, ούτε και της εξορίας, μου είναι άγνωστη, δη­λώνω, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, ότι οι εξωφρενισμοί του Καλπακιού δεν έχουν ξαναγίνει ως τώρα στην Ελλάδα και αγνοώ αν με τέτοια ένταση και τέτοιο διαβολικό σύστημα έχουν οργανωθεί μόνιμα κι αλλού. Επικαλούμαι την μαρτυρία του συν­ταγματάρχου κ. Τριαντ. Βλάχου, που ήρθε εκεί πάνω όταν ήμου­να κι εγώ και κόντεψε να χάσει το λογικό του από ό,τι είδε, που ήταν ελάχιστο απ’ ό,τι συνέθαινε στην πραγματικότητα.

Προκαλούμε την VIII Μεραρχία Ηπείρου να διαψεύσει έστω και ένα παραμικρό γεγονός απ’ όσα αναφέρθηκαν.

Παρακαλούμε τον συνταγματάρχην Πολίτη και τον αντι- συνταγματάρχή Νεκλάβα στα Γιάννενα να δηλώσουν επίσημα, αν έχουν πράγματι τη γνώμη ότι ο Πειθαρχικός Ουλαμός είναι αίσχος και πρέπει να καταργηθεί. Και προκαλούμε τέλος τον κ. Φεσόπουλο, που εδρεύει στο ειδικό Τμήμα του Υπουργείου Στρατιωτικών να διευκολύνει την αποστολή μιας ανακριτικής Επιτροπής, που να αποτελείται από στοιχειωδώς ευσυνείδητους ανθρώπους. Ζητάμε να χυθεί φως απάνω στη σκοτεινή και βρώ­μικη αυτή πτυχή της σύγχρονης ιστορίας. Αν τολμούν, αν έχουν κόκκο δημοκρατικής εντιμότητας οι αυτοκαλούμενοι δημο­κράτες, ας δεχτούν.

Αθήνα Μάρτης 1929 ΚΩΣΤΑΣ ΓΥΦΤΟΔΗΜΟΣ

Γιατρός»15

Γ ια τη λενινιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας

Στις 9 του Ιούνη, 1929 για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνον­ται εκδηλώσεις προς τιμήν της Διεθνούς Εβδομάδας του Παι­διού (1-8 του Ιούνη). Η ΟΚΝΕ αναπτύσσει μεγάλη δραστηριό­τητα. Προσπαθεί να αγκαλιάσει πλατύτερες μάζες νέων . Κ ινη­τοποιεί την σπουδάζουσα νεολαία. Αναπτύσσει πλούσια διαφω- τιστική δουλιά.

Με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ οργανώνεται στην Αθήνα συγκέντρωση των εργαζομένων παιδιών και μαθητών. Στη συγ­κέντρωση, μετά τις ομιλίες, παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό πρό­γραμμα και κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της παιδικής εφημε­ρίδας «Εργατόπουλο».

Η ΟΚΝΕ φροντίζει καθημερινά για την διαπαιδαγώγηση

157

των μελών της στο πνεύμα του πατριωτισμού και του προλετα­ριακού διεθνισμού. Για τη διάδοση των επαναστατικών ιδεών του μαρξισμού-λενινισμού. Για το ανέβασμα του πολιτικο-ιδεο- λογικού επιπέδου των μελών της. Από το 1922 ακόμα, είδε το φως η «Νεολαία», το κεντρικό όργανο της ΟΚΝΕ. Στην αρχή κυκλοφόρησε σαν μικρό δεκαπενθήμερο περιοδικό, με επανα­στατικό φιλολογικό χαρακτήρα, σε μικρό τιράζ (1000 φύλλα). Η «Νεολαία» αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες και αναγκάστηκε να διακόψει ορισμένες φορές την έκδοσή της. Ξεπερνώντας τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες έκδοσης και κυκλοφορίας, βελτίωσε βαθμιαία το περιεχόμενό της.

Δημοσίευε πολλά άρθρα για το ελληνικό και το διεθνές κί­νημα της νεολαίας, έρευνες για τη ζωή της νέας γενιάς, νέα απ’ τα δημιουργικά κατορθώματα της σοβιετικής νεολαίας, φιλολο­γικά και άλλα υλικά που προκαλούσαν το ενδιαφέρον της νεο­λαίας.

Έτσι, αναπτυσσόταν σιγά-σιγά σε ένα ζωντανό όργανο πά­λης της νέας γενιάς και στα 1927 έγινε το βδομαδιάτικο περιοδι­κό σε σχήμα μικρής εφημερίδας και ένα από τα πιο αγαπητά, τα πιο λαϊκά έντυπα της Ελλάδας.

Η κυκλοφορία της «Νεολαίας» στα χρόνια 1922-1928 πα­ρουσιάζει την ακόλουθη πορεία16.

Στα 1922 ήταν 1000 φύλλαW 1923 II 1500n 1924 II 2000ιι 1925 II 3500II 1926 II 2000 (παράνομη)ιι 1927 II 8850 (κυκλοφορία Νοέμβρη)η 1928 II 6427 Γενάρηςιι II II 6294 Φλεβάρηςιι ιι II 5855 Μάρτηςιι II II 6250 Απρίληςιι II II 7000 Μάης

Οι αριθμοί των πρώτων χρόνων είναι κατά προσέγγιση. Στους παραπάνω αριθμούς αναφέρονται μόνο τα πωλούμενα φύλλα, το τιράζ είναι διπλάσιο των αριθμών αυτών. Για το 1927 σημειώνεται ο αριθμός 8850, ο μέσος αριθμός του μηνός Νοέμ­βρη που είναι ανώτερος απ’ όλους τους μήνες του χρόνου. Κατά το 1927 υπάρχουν φύλλα που κυκλοφόρησαν σε πολύ ανώτερο

158

αριθμό. Το φύλλο της Διεθν. Ημέρας των Νέων πουλήθηκε σε 14000 το ίδιο και το φύλλο της 10ης επετείου της Επανάστασης του Οχτώβρη.

Απ' το Νοέμβρη 1927 μέχρι των πρώτων μηνών του 1928 έχουμε μια πτώση συνεχή λόγω της ανεργίας των καπνεργατών και της τρομοκρατίας. Απ’ τον Απρίλη αρχίζει μια νέα ύψωση η οποία το Μάη φέρνει το όργανο κατά 1000 κοντά στον ανώτατο αριθμό του 1927.

Από τις 8 Δεκέμβρη 1926 άρχισε την έκδοσή του και ο «Νέος Αενινιστής» σαν μηνιαίο δελτίο της Κεντρικής Επιτρο­πής στην αρχή, για να εξελιχθεί στην πορεία σε περιοδικό, θεω­ρητικό όργανο της Ομοσπονδίας, με μια κυκλοφορία που κυ­μαίνονταν απο 800-1200 φύλλα.

«Την αγαπούσαμε την εφημερίδα μας. Ακόμα και τώρα σα να τη βλέπω, άσπρη, φρέσκη και να μυρίζει μελάνι - γράφει η σ. Αύρα Παρτσαλίδου. Πάνω-πάνω με χτυπητά μαύρα γράμματα ο τίτλος «Νεολαία» και κάτω από τον τίτλο:« Όργανο της ΚΕ της ΟΚΝΕ». Έγραφε για τα προβλήματα των νέων εργαζομένων, ανταποκρίσεις, κίνηση των τμημάτων νέων των σωματείων, ορ­γανωτικά ζητήματα, αποφάσεις της ΟΚΝΕ και της Κομμουνι­στικής Διεθνούς των νέων, ζητήματα του παγκόσμιου επαναστα­τικού κινήματος. Πολλές φορές είχε ποιήματα, χρονογραφήμα­τα, διηγήματα. Για τις γυναίκες έγραφε σπάνια. Είχε το δικό της πρόσωπο σαν εφημερίδα και όσα χρόνια έβγαινε το διατήρη­σε».

Στο βιβλίο της η σ. Αύρα Παρτσαλίδου, μιλώντας για τον «Νέο Αενινιστή», γράφει: «Δίπλα στο θεωρητικό περιοδικό του κόμματος «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», έβγαινε το θεωρητι­κό περιοδικό της ΟΚΝΕ, «Νέος Αενινιστής». Πόσες φορές δεν είχαμε σκύψει πάνω στα θεωρητικά ζητήματα και τα οργανωτι­κά. Τον τοποθετούσαμε κι αυτόν προσεχτικά στη στίθα, δίπλα στο «Ριζοσπάστη» και τη «Νεολαία» για μελλοντικό επιμελέ­στερο διάβασμα».17

Η ανάγκη φιλολογίας για το κίνημα των νέων υπαγόρευσε και την έκδοση του δεκαπενθήμερου περιοδικού «Βιβλιοθήκη Νέου Αενινιστή», που πρωτοβγήκε την 1η Νοέμβρη 1927 και μέχρι τον Οκτώβρη του 1928 κυκλοφόρησαν 18 δεκαπενθήμερα τεύχη σε 3000 αντίτυπα το καθένα.

Το αντιδραστικό κράτος, βλέποντας την ολοένα και μεγα­λύτερη κυκλοφορία του τύπου της Νεολαίας και την επίδραση που ασκούσε στους κύκλους των προοδευτικών νέων, άρχισε να

159

παίρνει σκληρά μέτρα για να εμποδίσει και σταματήσει την αυ­ξανόμενη κυκλοφορία του.

Η θενιζελική τετραετία (1928-1932) υπήρξε πράγματι μια σταθερή κοινοβουλευτική δικτατορία του θενιζελισμού, που προσπάθησε με κάθε μέσο να προστατέψει την οικονομική στα­θερότητα του μονοπωλιακού και τραπεζικού κεφαλαίου από κάθε απόπειρα των εργαζομένων ν’ αντισταθούν στη στυγνή εκ­μετάλλευση που τους υπέθαλε η «σταθεροποίηση».

Ο Ελ. Βενιζέλος, αμέσως μετά την εκλογική του νίκη έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να προστατέψει το καθεστώς. Νόμοι, δικα­στές, χωροφύλακες, στρατός, εκκλησία, διανοούμενοι και κρατικές υπηρεσίες επιστρατεύονται, καθοδηγούνται ή εξαναγ­κάζονται σε μια γενική επιθετική πολιτική κατά των εργαζομέ­νων, του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.

Το Γενάρη του 1929 το Κόμμα και η ΟΚΝΕ πρωτοστατούν στην οργάνωση των κινητοποιήσεων και των διαμαρτυριών κα­τά της πρόθεσης της κυβέρνησης Ελ.Βενιζέλου να επιβάλει την ψήφιση στη Βουλή του νόμου «Περί μέτρων ασφαλείας του κοι­νωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολι­τών» (Ιδιώνυμο). Γίνονται πολλές συγκεντρώσεις και διαμαρτυ­ρίες των εργατικών οργανώσεων στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλο­νίκη, Πειραιά, Αγρίνιο, Καβάλα, Μυτιλήνη, Δράμα κ.ά. Ενά­ντια στο Ιδιώνυμο τάσσονται αρκετοί πολιτικοί αρχηγοί και επιφανείς παράγοντες του επιστημονικού κόσμου, όπως οι κα­θηγητές Πανεπιστημίου Θ.Πετμεζάς, Ν.Τριανταφυλλόπουλος, Κ.'Αμαντος, Α.Σβώλος και οι Δ.Γληνός, Ειρ. Δενδρινού, Κ. Τσουκαλάς κ.ά.

Στις 18 του Γενάρη 1929 συνήλθε το 4ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ, το οποίο μελέτησε την κατάσταση του προοδευτικού νεολαιίστικου κινήματος της Ελλάδας και στο φως των αποφά­σεων του 4ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1928) χάραξε τα νέα καθήκοντα της ΟΚΝΕ στην πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου.

Για το χτύπημα του ανερχόμενου επαναστατικού κινήματος του λαού και της νεολαίας, η ολιγαρχία κατέφευγε σε ολοένα και πιο καταπιεστικά μέτρα. Το Ιούλη του 1929, η ελληνική βουλή ψήφισε το αντικομμουνιστικό νομοσχέδιο «περί Ιδιωνύ­μου αδικήματος», το οποίο είχε ετοιμάσει η κυβέρνηση Βενιζέ­λου. Την επομένη της ψήφισης του «Ιδιωνύμου», στις 26 του Ιούλη 1929, έγινε η πρώτη δίκη για παράβαση του «Ιδιωνύμου». Ο φοιτητής Μαρμαρέλης δικάζεται σε 8 μήνες φυλάκιση και

160

τρεις μήνες εξορία, γιατί διάβαζε την εφημερίδα «Νεολαία», όρ­γανο της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλά­δας (ΟΚΝΕ) και δήλωσε στο δικαστήριο ότι είναι κομμουνι­στής. ι8Την ίδια μέρα εκτοπίζονται 22 στελέχη του ΚΚΕ σε διά­φορα ειδικά «σωφρονιστήρια» που έχουν οργανωθεί από τις αρ­χές για τους νέους επαναστάτες στρατιώτες και ναύτες στο Καλ­πάκι και τη Μαρμάρω.

Τον επόμενο χρόνο, στις 5 του Σεπτέμβρη 1930, οι αστυνο­μικές αρχές απαγόρευσαν την κυκλοφορία του περιοδικού της ΟΚΝΕ «Νεολαία»19.

Περίοδος νέων δυσκολιών

Στην περίοδο της μεγάλης παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, 1929-1931, το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ περ­νά μια νέα φάση δυσκολιών.

Ενώ το αστικοτσιφλικάδικο καθεστώς συγκλονιζόταν από μια πρωτόφαντη οικονομική κρίση, κρίση που αγκάλιαζε το πα­γκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα και δημιουργούσε ευνοϊκές συνθήκες για την άνοδο του επαναστατικού κινήματος των μα­ζών, πάνω στις οποίες φορτώνονταν όλες οι συνέπειες αυτής της οικονομικής κρίσης, το ΚΚΕ εξ αιτίας της αδυναμίας της τότε καθοδήγησής του να συλλάθει τις νέες εξελίξεις, την ωρίμανση της καινούργιας επαναστατικής ανόδου, οδηγείται σε έναν οξύ εσωκομματικό αγώνα.

Ο οξύς εσωκομματικός αγώνας προκάλεσε τον κλονισμό της ενότητάς του. Δημιουργήθηκαν δυό ομάδες κι άρχισε μετα­ξύ τους άγρια εσωκομματική διαπάλη που κατέληξε σε φραξιο­νισμό χωρίς αρχές. Υπάρχουν, βέβαια, και ορισμένα ζητήματα αρχών, αλλά οι διαφορές υπερβάλλονταν. Την φραξιονιστική αυτή διαπάλη προσπάθησε, όπως ήταν φυσικό, να την εκμεταλ­λευτεί και ο ταξικός εχθρός.

Η δύσκολη φραξιονιστική κατάσταση παρέλυσε όλες σχε­δόν τις κομματικές οργανώσεις.

Το Κόμμα σώθηκε τότε και βγήκε από τη δύσκολη αυτή κα­τάσταση με τη βοήθεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς (1931) και την πίστη και αφοσίωση των μελών και στελεχών του στις αθάνατες ιδέες του μαρξισμού-λενινισμού.

Η άσχημη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στο κόμμα εί­

161

χε την επίδρασή της και στο κίνημα της Νεολαίας. Ο φραξιονι­σμός επεκτάθηκε και στις γραμμές της ΟΚΝΕ. Η ΚΕ της ΟΚΝΕ διασπάστηκε σε τρεις ομάδες.

Με τη βοήθεια όμως της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων (ΚΔΝ) η ΟΚΝΕ ξεπέρασε από το Φλεβάρη του 1931 την κρίση.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στην περίοδο αυτή, παρ’ όλες τις δυσκολίες που δημιουργούσε η εσωκομματική πάλη, τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ πήραν ενεργό μέρος σε μια σειρά απεργιακούς και άλλους αγώνες των εργαζομένων, φυ­σικά με μειωμένη αποτελεσματικότητα, λόγω της άσχημης κα­τάστασης που επικρατούσε στην καθοδήγηση του Κόμματος.

Στις 10 του Οχτώβρη 1929 ξέσπασε η μαχητική απεργία των καπνεργατών Αγρίνιου που εξελίχθηκε σε ένοπλη σύγκρουση με τη χωροφυλακή. Στη διάρκειά της οι απεργοί έστησαν οδο­φράγματα. Η μαχητική αυτή εκδήλωση του Αγρίνιου ήταν συ­νέχεια των κινητοποιήσεων των καπνεργατών Δράμας, Πρα- βίου, Καρδίτσας, Λαμίας, Μεσσορώπης, Σιάτιστας και ιδιαίτε­ρα της βίαιης κατάληψης των πλοίων απ' τους καπνεργάτες της Θάσου και της καθόδου τους στην Καβάλλα, με σκοπό την μα- ταίο)ση της εξαγωγής των ανεπεξέργαστων καπνών που ήταν τότε ζωτικό αίτημα των καπνεργατών. Σε όλους εκείνους τους αγώνες οι νέοι κομμουνιστές πήραν δραστήριο μέρος.

Στα τέλη του Νοέμβρη - αρχές Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, ξέσπασαν οι μεγάλες απεργίες των φωταεριεργατών, τροχιο- δρομικών (περίπου 4000 εργάτες). Η κυβέρνηση κινητοποίησε ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας και της χωροφυλακής, υπα- ξιωματικούς και ναύτες του πολεμικού ναυτικού για την κατα­στολή τους. Το κράτος της βίας έκανε πολλές συλλήψεις και αν- τικατάστησε τελικά τους απεργούς με απεργοσπάστες.

Στις 15 του Γενάρη 1930 οργανώθηκε μεγάλη συγκέντρωση ανέργων εργατών της Θεσσαλονίκης και διαδήλωση στους δρόμους. Η αστυνομία επιτέθηκε κατά των διαδηλωτών και τραυμάτισε κάμποσους απ’ αυτούς.

Τον ίδιο μήνα, κατέβηκαν σε απεργία που κράτησε 48 μέ­ρες, οι υποδηματεργάτες Ηρακλείου.

Την ίδια περίοδο το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ διεξήγαγαν έντονη αντιμιλιταριστική-αντιπολεμική προπαγάνδα. Με την ευκαιρία της διεθνούς αντιπολεμικής μέρας (1η Αυγούστου) οργάνωσαν μεγάλες συγκεντρώσεις κι άλλες εκδηλώσεις στις οποίες πήραν μέρος χιλιάδες εργαζόμενοι σε πολλές πόλεις της χώρας, όπως:

162

στην Καβάλα, στην Πεντάπολη Σερρών, το Βόλο, την Καρδί­τσα, τα Γιάννενα, τη Δράμα, τη Θεσσαλονίκη, την Καλλιθέα, τη Δραπετσώνα κ.ά.

Η αστυνομία επιτέθηκε παντού κατά των συγκεντρωμένων και ενήργησε πολλές συλλήψεις. Την 1η Αυγούστου 1930 π.χ. ενήργησε δύο επιδρομές στα γραφεία του «Ριζοσπάστη», συνέ­λαβε το συντακτικό προσωπικό και κατάσχεσε την ύλη της εφη­μερίδας.

** *

Η δίκη των 7 κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακίου

Στα τέλη του 1930 το Καλπάκι έχει περάσει στην άμεση επι- καιρότητα. Τα δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη», της «Νεο­λαίας» και άλλων προοδευτικών εντύπων της εποχής, ρίχνουν άπλετο φως στο αίσχος του Πειθαρχικού Ουλαμού. Απ’ όλες τις γωνιές της χώρας υψώνονται φωνές διαμαρτυρίας, που ζητούν την κατάργησή του.

Η εξόντωση των κομμουνιστών για τους μιλιταριστές, απο­τελεί τη βάση για τη στερέωση της χτηνώδικης στρατιωτικής πειθαρχίας, που κάτω από το φάσμα του τουφεκισμού, προ­σπαθεί να σπρώξει τις εργαζόμενες μάζες σ ’ έναν καινούργιο πόλεμο. Οι κομμουνιστές είναι οι μόνοι που έχουν το θάρρος να υψώσουν το ανάστημά τους και να χαλάσουν τα σχέδια των μιλι- ταριστών, γ ι’ αυτό και πρέπει να εξοντωθούν.

Για την κατατρομοκράτηση των φαντάρων και του λαού, στις 28 του Νοέμβρη 1930 στο Στρατοδικείο των Ιωαννίνων γί­νεται η δίκη 7 φαντάρων του Καλπακιού, με την κατηγορία της «βιαιοπραγίας κατ’ ανωτέρου, ανυποταξία, εξύβριση» κλπ.

Αφορμή για να σκηνοθετηθεί η κατηγορία αποτέλεσε το παρακάτω επεισόδιο: Την 1 Σεπτέμβρη 1930 ο τότε διοικητής του Πειθαρχικού Ουλαμού Φατούρος, αμέσως μετά το φαγητό κάλεσε τους πειθαρχούμενους φαντάρους να πάνε στη δουλειά. Ο Δ.Βλαντάς διαμαρτυρήθηκε και ο Φατούρος τον έκλεισε στο μπουντρούμι. Οι κομμουνιστές φαντάροι Μαρκοβίτης, Πανού- σης, Τσακίρης, Αδαμόπουλος, Γαμβέτας, Κορδέλης και πολλοί

163

άλλοι όιαμαρτυρήθηκαν έντονα με αποτέλεσμα να γίνει σύ­γκρουση των πειθαρχουμένων φαντάρων και των ένοπλων φρουρών τους.

Η κατηγορία περί «ανυποταξίας και βιαιοπραγίας κατ’ ανω- τέρων» δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά απλώς το πρόσχημα, που ανατέθηκε στο διοικητή του Ουλαμού, τον Φατούρο να το σκα­ρώσει. Από μπροσούρα της Εργατικής Βοήθειας με τον τίτλο «Καλπάκι-Κόλαση» παραθέτουμε μερικές χαρακτηριστικές λε­πτομέρειες από τη σκηνοθετημένη δίκη:

Ο Πανούσης ρωτάει το Φατούρο: «Είναι αλήθεια, μάρτυς, ναι ή όχι, πως όταν ήρθα γεμάτος ψείρες από τα διάφορα...καθα­ρά κρατητήρια της πατρίδας και σου ζήτησα να πλυθώ, με έδιω­ξες στη δουλειά με βρισιές και με ξύλο;»

Πρόεδρος: «Τέτοιοι που είσαστε καλά να πάθετε. Να βρω­μίσετε στις ψείρες».

Ο Πανούσης απαντάει ατάραχος: «Τα ανθρωπιστικά σας αι­σθήματα κ. Πρόεδρε μας συγκινούν ιδιαιτέρως!».

Ο Αδαμόπουλος ρωτάει επίσης: «Αφού, όπως λέτε, μάρτυς, δεν σας χτύπησα, γιατί εσείς με χτυπήσατε άνανδρα στο δένδρο, αφού με δέσατε προηγουμένως;».

Ο Φατούρος απαντάει κυνικά: «Ναι σε χτύπησα κατ’ αυτόν τον τρόπο».

Αδαμόπουλος: «Ο Φατούρος κύριοι δικαστές ήθελε να μας ξεκάνει. Αυτό αποδείχνεται μόνο του».

Γερολυμάτος (ταγματάρχης δικαστής): «Τι δουλειά κάνεις μωρέ;».

Αδαμόπουλος: «Καθηγητής της Θεολογίας, στο Γυμνάσιο Εδέσσης».

Γερολυμάτος: «Είσαι κομμουνιστής;».Αδαμόπουλος: «Δεν ήμουν κομμουνιστής όταν πήγα στο

στρατό, μα η χτηνωδία του μιλιταρισμού, ο κανιβαλισμός του Καλπακιού, μ’ έκαναν να δω την αλήθεια και έγινα κομμουνι­στής. Ναι είμαι κομμουνιστής και το θεωρώ μεγάλη μου τιμή αυτό».

Ένας στρατοδίκης, ο Φαναριώτης, λέει στον Αδαμόπουλο: «Εγώ τότε θα σου έκοβα και τα χέρια όχι μόνο δέσιμο σε δέν­τρο».

Ο Βλαντάς ρωτάει: «Επειδή ο λόγος περί καλοπέρασης και νουθεσίας. Είναι αλήθεια, μάρτυς, ότι με χτυπήσατε όταν πρω- τόρθα στο Καλπάκι με τρεις σκοπούς; Μήπως για νουθεσία; Εί­ναι αλήθεια ότι από την καλοπέραση δύο μας σύντροφοι, ο σ. Γα-

164

ζέπης πήρε αναβολή για να μην πεθάνει στο Καλπάκι από διπλή πλευρίτιδα και ο σ. Παπαγγέλου από φθίση, από την υγρασία, επειδή μας είχες και κοιμόμαστε κάτω από τρύπιες σκηνές με θρεμένες κουβέρτες σαν σεντόνια, αναγκάζοντάς τους να δου­λεύουν με πυρετό 40; Είνε αλήθεια πως ο στρατιώτης Χριστό- πουλος ήταν άρρωστος και δέθηκε στο δέντρο για να...γίνει κα­λά;»

Οι μάρτυρες κατηγορίας Καλούδας, Φρόνιμος, Σαμαράς, Κάβουρας σε αντιπαράσταση με το χαφιέ Λαγινόπουλο είπαν τα εξής: «Είναι ψέμματα ότι οι κομμουνιστές που καθόμασταν μαζί είχαν ετοιμάσει ξύλα απ’ το βράδυ, ότι συσκέφθηκαν για να χτυπήσουν κλπ., γιατί μπορούσαν, αν ήθελαν, στη δουλιά τους έναν έναν να τον ξεκάνουν. Απλώς εκφράζανε την έντονη δια­μαρτυρία τους για τη βαρειά δουλειά που έκαναν χωρίς διακοπή και με φοβέρες και ξύλο.»

Από τα όσα παραθέσαμε φαίνεται καθαρά πως η δίκη ήταν καλά σκηνοθετημένη και είχε σκοπό να δικαιολογήσει ένα στυ­γερό έγκλημα σε βάρος των κομμουνιστών φαντάρων.

Η δίκη έγινε κρυφά και οι αποφάσεις πάρθηκαν στα πετα­χτά, αφού οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν να απολογηθούν με ένα «ναι» ή με ένα «όχι», όπως τους διέταξαν οι στρατοδίκες, οι οποίοι έγραψαν πάνω σ’ ένα χαρτί: Οι Μαρκοβίτης και Πανού­σης καταδικάζονται σε θάνατο. Ο Γαμβέτας σε ισόβια, 3 σε 15 χρόνια φυλακή, ένας σε 2 χρόνια και όλοι μαζί από 5 χρόνια για εξύβριση του διοικητή της φυλακής Ακραίου. Αλλα 8 χρόνια χωριστά καταδικάστηκε ο Μαρκοβίτης για εξύβριση του δικα­στή ρίου20.

Ο τάφος των ζωντανών έπρεπε να αρχίσει να γίνεται και ο τάφος των δολοφονημένων.

Η απόφαση του Στρατοδικείου ξεσήκωσε κύμα διαμαρτυ­ριών στο εσωτερικό και εξωτερικό. Οι εργαζόμενοι της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Βόλου, της Καρδίτσας, των Σερρών, της Καβάλας, της Μυτιλήνης και άλλων πόλεων, 500 φοιτητές της Αθήνας, 650 φοιτητές της Θεσσαλονίκης, κάνουν διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, στέλνουν επιτροπές στον Βενιζέλο και στους υπουργούς και ζητούν την ακύρωση της θανατικής ποινής και την κατάργηση του φοβερού Καλπακιού, που αποτελούσε στίγ­μα για τον πολιτισμό. Η Ένωση Ελλήνων Νομικών, οι εγκυρό­τεροι πνευματικοί άνθρωποι της Ελλάδας όπως ο Παλαμάς, ο Ξενόπουλος, ο Γληνός, ο Καζαντζάκης, ο Βουτυράς, ο Βάρνα- λης, ο Τερζάκης, ο Ααυράγκας, ο Νιρβάνας, ο Καμπούρογλου,

165

ο Μαλακάσης, ο Κορδάτος, ο Πικρός, ο Κατηφόρης κι άλλοι υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας.

Από το εξωτερικό διαμαρτυρίες στην κυβέρνηση Βενιζέλου έστειλαν η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία, η Ευρω­παϊκή Αγροτική Επιτροπή και ο Αϊνστάιν. Οι εφημερίδες «Ου- μανιτέ» του ΚΚ Γαλλίας και «Ρότε Φάνε» του ΚΚ Γερμανίας, η Κομμουνιστική Διεθνής των Νέων και η Εργατική Βοήθεια Γερμανίας κάλεσαν τους εργάτες και τους εργαζόμενους γενικά να κινηθούν για τη σωτηρία των δύο ελλήνων φαντάρων. Στο Βερολίνο οι εργάτες διαδήλωσαν στους δρόμους και έσπασαν τα τζάμια της ελληνικής πρεσβείας.

Χάρη στην πάλη του λαού και την παγκόσμια κατακραυγή η κυβέρνηση Βενιζέλου αναγκάστηκε να δηλώσει πως δε θα γί­νει η εκτέλεση πριν εκδικαστεί η έφεση των καταδικασθέντων. Αντικαταστάθηκε ο βασανιστής του Καλπακίου Φατούρος και στις 12 του Γενάρη 1931 άρχισε στην Αθήνα η αναθεώρηση της δίκης των 7 φαντάρων που κράτησε 5 μέρες.

Κι ενώ οι στρατοδίκες του αναθεωρητικού δικαστηρίου επί5 ολόκληρες μέρες κρατούσαν στα χέρια τους απειλητικά «τη μαρμάρινη πλάκα που προορίστηκε από το στρατοδικείο Ιωαν­νίνων να σκεπάσει τον τάφο του Μαρκοβίτη και Πανούση», οι εργαζόμενοι, οι φοιτητές και οι διανοούμενοι όλης της χώρας, βρισκόταν στο πόδι για τη σωτηρία τους.

«Η αίθουσα του στρατοδικείου στην οδό Ακαδημίας κοντά στο Σύνταγμα, γράφει η Αύρα Παρτσαλίδου, ήταν ασφυκτικά γε­μάτη, απ’ έξω πλήθος κόσμου. Θυμάμαι τι εντύπωση μας έκανε όταν, με τα πολλά, καταφέραμε μερικοί νεολαίοι να τρυπώσουμε και μεις μέσα.

Στην έδρα όλοι ήταν ντυμένοι στο χακί. Για πρώτη φορά βλέπαμε στρατοδικείο. Οι στρατοδίκες κοίταζαν εντυπωσια­σμένοι το φαντάρο, που ανεβασμένος στο βήμα μπροστά τους, απολογιότανε, με νεανική ορμή και άφθαστη άνεση, λες και μι­λούσε σε καμμιά συγκέντρωση. Η καμπανιστή, δροσερή φωνή του γέμισε την αίθουσα, όπου βασίλευε άκρα σιωπή.

Στη διάρκεια της δίκης έριξε το Κόμμα το σύνθημα για εκ­δήλωση μπροστά στο στρατοδικείο. Στο Πανεπιστήμιο η αστυ­νομία χτύπησε τη διαδήλωση που ανέβαινε στην οδό Ακαδη­μίας. Έπεσε άγριο ξύλο, γίνηκαν συλλήψεις. Σε μια στιγμή μια ομάδα αστυφύλακες έριξε κάτω το σημαιοφόρο και η σημαία του Κόμματος σερνόταν στη γη. Πετάχτηκε στη μέση ο γιατρός Γιώργης Ανδρεόπουλος, γνωστός για την παλληκαριά του. Πα­

166

νύψηλος και ρωμαλέος, έσπρωξε πέρα τους αστυφύλακες, σή­κωσε τη σημαία και έκανε να προχωρήσει. Δέχτηκε ένα χτύπη­μα στο κεφάλι και έπεσε κάτω αναίσθητος, γεμάτος αίματα»21.

Η Εργατική Βοήθεια της Ελλάδας σε προκήρυξή της κα- λούσε την εργατική τάξη να μην επιτρέψει να γίνει το έγκλημα, και με τον όγκο και την δύναμή της να δείξει ότι «ούτε τώρα μα ούτε και στο μέλλον θα επιτρέψει εις βάρος της τέτοια εγκλήμα­τα». Καλούσε κάθε εργαζόμενο, κάθε καταπιεζόμενο, κάθε τίμιο άνθρωπο να απαιτήσει: Ο Μαρκοβίτης, ο Πανούσης και οι άλ­λοι πέντε φαντάροι να λευτερωθούν. Να καταργηθεί το κάτεργο του Καλπακιού.

Υπερήφανοι για την πάλη τους και βέβαιοι για την παντο­δύναμη θέληση του προλεταριάτου και της φτωχής αγροτιάς οι επτά ηρωικοί κομμουνιστές φαντάροι αντίκρυσαν με ψυχραιμία τόσο τις ψεύτικες κατηγορίες του Φατούρου και των χαφιέδων του, όσο και τον αιμοβόρο μιλιταρισμό. Να πως απάντησαν στους στρατοδίκες.

Τσακίρης: «Η απόφασή σας όποια κι άν είναι, δεν είναι ικα­νή ν' ανακόψει το δρόμο μας. Θα εξακολουθήσουμε τον αγώνα μας μέσα στο στρατό για την προλεταριακή επανάσταση».

Βλαντάς: «Στην εξέγερση των αγροτών Μαλεβυζίου Κρή­της 30 του Μάρτη μας είπανε οι αξιωματικοί: «να οι εχθροί του καθεστώτος, χτυπάτε τους». Ποιοί; Οι πατεράδες μας! Αυτό ήταν το δεύτερο μάθημα που πήρα στη ζωή μου για το ρόλο του σημερινού αστικού στρατού».

Μαρκοβίτης: «Ο Φατούρος είχε αποθρασυνθεί. Μας έδερ­νε, μας έβριζε, μας τυραννούσε κι όταν διαμαρτυρόμαστε φώνα­ζε «σκότωμα θέλετε!» και παρακάτω. Με στείλανε στο Καλπάκι γιατί οργάνωνα μαζί με τ' άλλα μέλη της Κομμουνιστικής Νεο­λαίας την πάλη των φαντάρων στον αστικό στρατό, να τον απο­συνθέσουμε». Κι όταν οι στρατοδίκες προσπαθούν να συκοφαν­τήσουν τον Κόκκινο Στρατό απαντάει: «Εκεί θεωρεί τιμή του το εργατόπαιδο και το αγροτόπαιδο να πάει στο στρατό, γιατί ξέρει πως ο στρατός αυτός είναι δικός του και εξυπηρετεί τα συμφέ- ροντά του, φρουρεί την επανάστασή του ενάντια στις επιθέσεις των ιμπεριαλιστών»22.

Το Στρατοδικείο, μπροστά στη θαρραλέα στάση των κομ­μουνιστών φαντάρων και την παλλαϊκή κατακραυγή, αναγκά­στηκε τελικά να μετατρέψει τις θανατικές ποινές σε πρόσκαιρα δεσμά και να μειώσει τις άλλες.

167

Η ΟΚΝΕ με τη βοήθεια του λαοϋ και τη συμπαράσταση της παγκόσμιας προοδευτικής κοινής γνώμης έδοσε και κέρδισε μια μεγάλη μάχη.

ΣΗΜ ΕΙΩ ΣΕΙΣ

1. «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», 1928, τεύχος 14-15, σ. 67-69.2. Γιώργη Παπαρήγα: Ανέκδοτες αναμνήσεις.3. Τα ντοκουμέντα (αποφάσεις και θέσεις) της Συνδιάσκεψης, στο Παράρ­

τημα.4. «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», 1928, τεύχος 14-15, σ. 36.5. Στο ίδιο, σ. 37.6. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1925-1928», τόμος Β ', σ. 238-240.7. Τα στοιχεία, για το Συνέδριο της Εργαζόμενης Νεολαίας Βόλου-Πη-

λίου πάρθηκαν από ανέκδοτες αναμνήσεις του Γ ιώργη Παπαρήγα.8. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1925-1928», τόμος Β', σ. 631.9. Στο ίδιο, σ. 474.

10. «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», τεύχος 8, 1 Απρίλη 1928.11. Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης της Β' Ολομέλειας της ΚΕ της

ΟΚΝΕ στο Παράρτημα.)12. «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», 1928, τεύχος 14-15, σ. 51-53.13. «Ο δρόμος της Λεβεντιάς», Εκδοτικό «Νέα Ελλάδα», 1954, σ. 36-37.14. Αύρα Παρτσαλίδη: «Αναμνήσεις από τους αγώνες της νεολαίας 1926-

1933» Π.Λ.Ε. 1967, σ .77.15. «Ο τάφος των ζωντανών». Έκδοση της Εργατικής Βοήθειας, σ. 26-28.16. Τα στοιχεία παίρνονται από τη «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή», 1928,

τεύχος 14-15, σ. 57.17. Αύρα Παρτσαλίδη: «Αναμνήσεις από τους αγώνες της νεολαίας 1926-

1933» Π.Λ.Ε. 1967, σ. 32-34.18. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1929-1933», τόμος Γ', σ. 15.19. Στο ίδιο, σ. 624.20. Τα στοιχεία πάρθηκαν από το «Ριζοσπάστη» της 22/11/1933.21. Αύρα Παρτσαλίδη: «Αναμνήσεις από τους αγώνες της νεολαίας 1923-

1933», Π.Λ.Ε., 1967, σ. 78.22. «Ριζοσπάστης», 22/11/1933.

169

Γαμβ

έτας

Κ

ώστ

ας.

Στέλ

εχος

της

Ο

ΚΝ

Ε.

Ε-

Τάκη

ς Φ

ίτσος

. Στ

έλεχ

ος

της

ΟΚ

ΝΕ.

Πολ

ιτι-

νας

από

τους

φα

ντάρ

ους

το Κ

αλπα

κιού

πο

υ κό

ς συ

ντάκ

της

του

«Ριζ

οσπά

στη»

. κα

ταδι

κάστ

ηκε

σε θά

νατο

.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΣΗΜΕΙΟ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ

Στα χρόνια της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης 1929-1931, το νεολαιίστικο κίνημα και ολόκληρο το εργατικό κίνη­μα, εξαιτίας της φραξιονιστικής πάλης που είχε ξεσπάσει στις γραμμές του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, όπως ήδη τονίσαμε, περ­νούσε σοβαρή δοκιμασία, απ’ την οποία βγήκε με τη βοήθεια της ΚΔ.

Η Έκκληση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνι­στικής Διεθνούς, το Νοέμβρη 1931, προς όλα τα μέλη του ΚΚΕ, αποτέλεσε σημείο στροφής στη ζωή του ΚΚΕ και της Ομο­σπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδας.

Στην έκκληση γινόταν ανάλυση της κατάστασης στην Ελ­λάδα και της ιδιαίτερης κατάστασης που δημιουργήθηκε μέσα στους κόλπους του εργατικού κινήματος. Καταδικαζόταν η «ά- νευ αρχών» φραξιονιστική πάλη, που εμπόδιζε το ΚΚΕ να μπει επικεφαλής των εργαζομένων στην πάλη τους για το ψωμί, τη ζωή και τις δημοκρατικές ελευθερίες. Καλούνταν όλα τα μέλη του κόμματος να ξεκόψουν αποφασιστικά με το φραξιονισμό και να ενωθούν γύρω από τη νέα καθοδήγηση του ΚΚΕ.

Η Έκκληση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνι­στικής Διεθνούς αναφερόταν και στην Κομμουνιστική Νεολαία και έλεγε: «Η φραξιονιστική πάλη που διεξαγότανε μέσα στο Κόμμα, μεταφέρθηκε μέσα στην Κομμουνιστική Νεολαία. Το Γ ραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ, αντί να αναλάβει την υπεράσπιση της γραμμής της ΚΕ της ΚΔΝ παρά τις κατηγορηματικές ντιρε­κτίβες της τελευταίας, που καταδίκαζε την άνευ αρχών φραξιο­

171

νιστική πάλη μέσα στη διοίκηση της ΟΚΝΕ, διαιρέθηκε το ίδιο σε τρεις ομάδες. Οι διαφωνίες μέσα στο γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ είχαν την αυτή βάση (το αυτό φόντο), όπως και του κόμ­ματος».

Με την Έκκλησή της η Εκτελεστική Επιτροπή της Κομ­μουνιστικής Διεθνούς έθετε το καθήκον στο Κόμμα και την κα­θοδήγησή του, καθώς και στις τοπικές οργανώσεις του κόμμα­τος να βοηθήσουν με όλους τους τρόπους τις οργανώσεις της Κομμουνιστικής Νεολαίας στις προσπάθειές τους να μην καθυ­στερήσουν από τον επιταχυνόμενο ρυθμό της επαναστατικής μάχης, στην πάλη τους να αποθούν μια αληθινή μαζική οργάνω­ση και να εφαρμόσουν τις οδηγίες που δίδονταν ταυτόχρονα στο γράμμα αυτό απ’ την ΕΕ της ΚΔΝ.

Μετά την ιστορικής σημασίας έκκληση της ΚΔ, στο δεύτε­ρο 15θήμερο του Δεκέμβρη 1931 συνήλθε η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Στο φως της έκκλησης, η Ολομέλεια εξέτασε την πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας και τα καθήκον­τα του ΚΚΕ και πήρε μια σειρά αποφάσεις πάνω σε προβλήματα ζωτικής σημασίας. Η Ολομέλεια διαπίστωσε την επιτάχυνση του ρυθμού της επαναστατικής ανόδου του κινήματος των μα­ζών, κάτω από συνθήκες όξυνσης της οικονομικής κρίσης και της ενίσχυσης της επίθεσης των εργοδοτών και του κράτους ενάντια στην εργατική τάξη και τον εργαζόμενο λαό της πόλης και του χωριού. Η άνοδος του επαναστατικού κινήματος εκφρα­ζόταν στις δεκάδες απεργίες, εξεγέρσεις φτωχών αγροτών, συλ­λαλητήρια, κινητοποιήσεις και καθόδους ανέργων, στις απερ- γιακές ζυμώσεις φοιτητών, στις συγκεντρώσεις φτωχών επαγ- γελματιών κλπ.

Τονίστηκε η σημασία του ολοκληρωτικού ξεριζώματος του φραξιονισμού και της δραστήριας κινητοποίησης των κομματι­κών δυνάμεων στην ακούραστη καθημερινή επίμονη επαναστα­τική δουλειά μέσα στις μάζες. Η Ολομέλεια ανέλυσε τα αίτια και τις εκδηλώσεις της οικονομικής κρίσης, επισήμανε τον κίν­δυνο του πολέμου κι έριξε το σύνθημα της επαναστατικής διε­ξόδου απ’ την κρίση με την οργάνωση και πάλη για τα άμεσα συμφέροντα των μαζών, μέχρι την ανατροπή της κυριαρχίας της κεφαλαιοκρατίας.

Σχετικά με τη νεολαία η απόφαση της 4ης Ολομέλειας έλε­γε: «Η φραξιονιστική πάλη και ο οππορτουνισμός των δύο απο­χρώσεων που τον γέννησε, είχε τα πιο καταστρεπτικά αποτελέ­σματα και για την ΟΚΝΕ, όξυνε την καθυστέρησή της και την

έφερε αντιμέτωπη με το κόμμα και καλλιέργησε στις γραμμές της τάσεις αβαγκαρντιστικές.

Η στροφή στη στάση και δράση του κόμματος, σύμφωνα με το πνεύμα της έκκλησης της ΚΔ, επιβάλλει στο κόμμα το καθή­κον να βοηθήσει την ΟΚΝΕ για την μετατροπή της σε μαζική οργάνωση της εργατικής και όλης της εργαζόμενης νεολαίας, για την εισχώρηση της στα εργοστάσια.

Σε όλα τα επίπεδα της δουλιάς της και ειδικά στον συνδικα­λιστικό τομέα και στον τομέα της λενινιστικής επαναστατικής μόρφωσης, η ΟΚΝΕ έχει το δικαίωμα να υπολογίζει στη συνε­χή και δραστήρια συνδρομή του κόμματος. Οι σχέσεις μεταξύ κόμματος και νεολαίας δεν πρέπει να περιοριστούν, όπως συνέ­βη μέχρι σήμερα σε μια απλή αλληλοαντιπροσώπευση στις επι­τροπές, αλλά πρέπει να είναι συνεχής ενίσχυση και καθοδήγη­ση της ΟΚΝΕ στην καθημερινή της δουλιά»1.

Ο αβαγκαρντισμός για τον οποίον γίνεται λόγος στην από­φαση της Ολομέλειας εκδηλώθηκε στον τόπο μας μέσα στις γραμμές των Κομμουνιστικών Οργανώσεων της Νεολαίας από τις αρχές του 1921 ακόμα, όταν δημιουργήθηκε η «Ανεξάρτητος Κομμουνιστική Νεολαία Αθηνών» που, όπως είδαμε, επικρίθη- κε από το κόμμα σαν αντικομμουνιστική ενέργεια γιατί οδη­γούσε στη διάσπαση των δυνάμεων της Νεολαίας και στην ανε­ξαρτητοποίηση των νεολαιών από το Κόμμα της εργατικής τά­ξης, το κόμμα που είναι ο πολιτικός καθοδηγητικός οργανισμός όλης της εργατικής τάξης, μαζί και της Νεολαίας.

Ο αβαγκαρντισμός που είχε την πηγή του στον αυθόρμητο επαναστατικό ενθουσιασμό και στην πολιτική απειρία της νεο­λαίας καλλιεργούσε τη λαθεμένη αντίληψη ότι η νεολαία δεν έχει ανάγκη από το κόμμα και ότι είναι σε θέση να αντικατα­στήσει το κόμμα της εργατικής τάξης. Η αντίληψη αυτή έρχε­ται σε αντίθεση με την λενινιστική αρχή για το ρόλο της οργά­νωσης της Κομμουνιστικής Νεολαίας, που δεν μπορεί σε καμ- μιά περίπτωση να παίξει το ρόλο ανεξάρτητου πολιτικού κομ­ματικού και καθοδηγητικού οργανισμού της εργατικής τάξης.

Αυτόν τόν ρόλο μόνο το κόμμα της εργατικής τάξης μπορεί να τον παίξει, ενώ η Κομμουνιστική Νεολαία πρέπει να παίζει το ρόλο ενός πλατύτερου και μαζικότερου πολιτικού οργανι­σμού των νέων. Οι σχέσεις Κόμματος και Νεολαίας καθορίστη­καν με βάση τις λενινιστικές αρχές από πολύ παλιότερα. Σύμ­φωνα με τα ντοκουμέντα του ΚΚΕ, «η Ομοσπονδία Κομμουνι­στικών Νεολαιών Ελλάδας αποτελεί τμήμα του ΚΚΕ και ως τέ-

173

τιου υποτάσσεται στη γενική πολιτική κατεύθυνση του κόμμα­τος του οποίου δέχεται το πρόγραμμα και μέσα στα όρια της πο­λιτικής του γραμμής δρα. Η ΟΚΝΕ συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων του κόμματος με την αμοιβαία αντιπροσωπεία. Η Ομοσπονδία μπορεί να κάνει πολιτική δράση της δικαιοδοσίας της»2.

Η βοήθεια που πήραν το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ από την ΚΔ και την ΚΔΝ, είχε ευεργετική επίδραση όχι μόνο στο επαναστατι­κό, αλλά και στο δημοκρατικό γενικότερα κίνημα.

Τα αποτελέσματα της στροφής του Κόμματος και της ΟΚΝΕ προς τις μάζες, δεν άργησαν να φανούν. Το 1932-1933 το απεργιακό κίνημα της εργατικής τάξης πλαταίνει. Σε αγώνα για τα αιτήματά τους κατέβηκαν οι τροχιοδρομικοί της Αθήνας και του Πειραιά. Επανειλημμένα κήρυξαν απεργία οι καπνεργάτες πολλών περιοχών. Το 1933 οι 3300 καπνεργάτες της Καβάλας κατέλαβαν τα καπνομάγαζα και τα κράτησαν μέχρι που με την ενεργό υποστήριξη της εργατικής τάξης της πόλης πέτυχαν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Την ίδια χρονιά απήργησαν οι λιγνιτωρύχοι του Αλίβερίου, οι υφαντουργοί της Νάουσας και οι εργάτες πολλών άλλων βιομηχανικών κέντρων.

Το 1932 κηρύχθηκαν συνολικά 199 απεργίες,στις οποίες πήραν μέρος 80000 εργάτες. Το 1933 ο αριθμός των απεργιών έφτασε τις 473 και των απεργών τις 100000. Παράλληλα πλάται­νε και το κίνημα των ανέργων. Το 1933 στις διαδηλώσεις των ανέργων εργατών πήραν μέρος 60000 άτομα.

Πιο δραστήρια άρχισαν να αγωνίζονται οι δημόσιοι υπάλ­ληλοι και τα άλλα στρώματα της πόλης. Στο ίδιο διάστημα συ­νεχίζει τις κινητοποιήσεις της και η αγροτιά. Την Ανοιξη του1932, οι αγρότες πολλών περιοχών (Πύργος, Βέρροια, Καρδί­τσα, Τρίκαλα, Δράμα), οργάνωσαν μαχητικά συλλαλητήρια.

Στους αναπτυσσόμενους λαϊκούς αγώνες, δυνάμωνε το ίδιο το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ, πλάταινε η επιρροή τους. Ανέβαινε η κυ­κλοφορία του «Ριζοσπάστη» και της «Νεολαίας».

Με τη βοήθεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων (ΚΔΝ) η ΟΚΝΕ άρχισε να ξεπερνά το σεχταρισμό που χαρα­κτήριζε τη δουλιά της και που την εμπόδιζε να αγκαλιάσει μεγα­λύτερη μάζα νέων.

Μέχρι το 1930 η δουλιά της ΟΚΝΕ περιορίζονταν βασικά μόνο σ’ αυτούς που είχαν οργανωθεί στην αρχή. Οι μετέπειτα έπρεπε να περνάνε από ψιλή σίτα. «Οι παλιότεροι ΟΚΝίτες - γράφει ο Γιάννης Βαΐτσης - μας εμφυσούσαν ζωή κλειστή. Δεν

174

επιτρέπονταν, λ.χ. σ’ έναν νέο ή νέα να αγαπήσει. Αλλοίμονο μην πάει σε στενούς κύκλους και χορεύει, εκτός τα πανηγύρια, στον λαϊκό χορό. Υπήρχε η αντίληψη ότι όσοι είχαν λίγη γη ή άλλη αγροτική περιουσία, δεν έπρεπε να γίνονται δεκτοί στην ΟΚΝΕ...

Μετά το 1930 η ΟΚΝΕ άρχισε να μαζικοποιείται. Στις γραμμές της μπήκε μεγαλύτερος αριθμός νέων. Η ΟΚΝΕ δυνα­μώνει αριθμητικά και ατσαλώνεται ιδεολογικά.

Αναφέρω ορισμένα μόνο μέσα που χρησιμοποιούσαμε για την μαζικοποίηση της οργάνωσής μας: ο αθλητισμός (ποδό­σφαιρο, τρέξιμο, πυγμαχία και πάλη, κολύμπι). Σχηματίσαμε όμιλο ορειβατών και εκδρομών, καθώς και κύκλο εκμάθησης μουσικών οργάνων. Σ’ αυτά τα σωματεία και τους ομίλους είχα­με γράψει πολλούς οικονομικούς ενισχυτές. Πολλές φορές κά­ναμε εκδρομές σε παραθαλάσσια κέντρα και οργανώναμε αθλη­τικές φιλικές συναντήσεις. Δια μέσου των εκδηλώσεων αυτών κάναμε και πολιτική δουλιά στη νεολαία. Πολλές φορές το κέ­ντρο βοηθάει το χωριό. Τα ανεξάρτητα συνδικάτα του Βόλου λ.χ., αφιέρωναν Κυριακές και έρχονταν στα χωριά μας με ομάδες πο­δοσφαίρου, πυγμάχων μα και ομιλητών.

Οργανώναμε στην περιοχή μας εκδρομές στα ωραία νησιά μας Σκιάθο, Σκόπελο. Ό λο το χωριό έπαιρνε μέρος. Στην αρχή ένα καΐκι και μετά ενοικιάζαμε δυο. Πολλές φορές μας δημιουρ- γούνταν απορίες όπως π.χ., πότε και πώς θα γίνει η επανάσταση; Όταν θα τσακιστεί η πλουτοκρατία, είμαστε εμείς οι φτωχοί και αγράμματοι σε θέση να κυβερνήσουμε; Όταν, όμως, έγινε μια συνδιάσκεψη τύπου στην περιοχή Βόλου και την καθοδη­γούσε ο σ. Ν.Κόντος μας είπε:

- Γιατί δεν γράφετε για την δυστυχία που επικρατεί στο Πήλιο;

- Δυστυχία; απορέσαμε εμείς. Εδώ όλοι είναι νοικοκυραίοι. Ό λοι τους κρατιένται γερά. Τι να γράψουμε; Όταν όμως ανάλυ­σε την κατάσταση των εργατών και των γεωργών του κάμπου πεισθήκαμε πως πάρα πολλά ζητήματα υπάρχουν που πρέπει να εκλαϊκευτούν στον τύπο. Και αυτό άρχισε. Με ορισμένα άρθρα ο «Ριζοσπάστης» έγινε η πιο αγαπητή εφημερίδα των Πηλιορι- τών»3.

Με την ευκαιρία των 10 χρόνων της ΟΚΝΕ, το Πολιτικό Γ ραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ, έστειλε στην Ομοσπονδία Κομμου­νιστικών Νεολαιών Ελλάδας το παρακάτω χαιρετιστήριο:

Το Πολιτικό Γ ραφείο της Κεντρικής Επιτροπής χαιρετίζει

175

θερμά, εξ ονόματος ολοκλήρου του κόμματος τη νεαρά φρουρά που μέσα στις σιδερένιες γραμμές της Ομοσπονδίας Κομμουνι­στικών Νεολαιών 10 χρόνια αγωνίζεται θαρραλέα στο πλευρό του κόμματος για την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων της εργατοαγροτικής νεολαίας, για την οριστική και τελική απολύτρωσή της από το ζυγό του καπιταλισμού.

Στη σημερινή μεγάλη σας επέτειο, νεαροί σύντροφοι, το Κόμμα σας σας δίνει τη μπολσεβίκικη διαβεβαίωση πως πιότε­ρο ακόμα θα σας ενισχύσει στο βαρύ έργο σας της προετοιμα­σίας και διεξαγωγής των οικονομικών και πολιτικών αγώνων της νεολαίας, της εισχώρησής σας στα εργοστάσια και τις επι­χειρήσεις, για την μετατροπή της ΟΚΝΕ σε ένα μαζικό ακατα­νίκητο φρούριο της εργαζόμενης νεολαίας.

Το Πολιτικό Γ ραφείο του ΚΚΕ έχει την ακράδαντη πεποί­θηση πως θα κρατήσετε στα στιβαρά σας χέρια πιο ψηλά την τι- μημένη σημαία της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του ΚΚΕ και κάτω από την φωτεινή τους καθοδήγηση θα καταγάγετε πιο αποφασιστικές νίκες στον αγώνα κατά του πολέμου, για την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ένωσης. Μαζί σας αναφωνούμε.

- Ζήτω τα 10 χρονα της ηρωικής ΟΚΝΕ.- Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας.- Ζήτω η Κομμουνιστική Διεθνής και η Κομμουνιστική

Διεθνής των Νέων»4.

Το Α' Παγκόσμιο Συνέδριο Νεολαίας για την ειρήνη

Μετά τις εκλογές του Σεπτέμβρη 1932, όπου το κόμμα των Φιλελεύθερων δεν κατάφερε να συγκεντρώσει σοβαρή πλειοψη­φία και να σχηματίσει ισχυρή κυβέρνηση, η πολιτική ζωή της χώρας περνάει μέσα από οξύτατες αστικές συγκρούσεις θενιζε- λικών και αντιβενιζελικών. Δυναμώνουν οι επεμβάσεις των στρατιωτικοφασιστικών παραγόντων και η απειλή μιας στρα- τιωτικοφασιστικής δικτατορίας αρχίζει να γίνεται πιο άμεση.

Μέσα στη μοναρχική παράταξη, ύστερα από τη νίκη του Λαϊκού Κόμματος στις νέες εκλογές που έγιναν στις 5 του Μάρ­τη 1933 και το αποτυχημένο στρατιωτικό κίνημα του Ν.Πλα- στήρα, εντείνονται οι προσπάθειες για παλινόρθωση της μοναρ­χίας-

176

Κάτω από την επίδραση του ανερχόμενου φασισμού στην Ευρώπη δυναμώνουν οι φασιστικές τάσεις. Διάφορες μοναρχο- φασιστικές οργανώσεις και φιλοφασιστικοΐ παράγοντες σαν τον Ι.Μεταξά και τον Κονδύλη κινούνται για την εγκαθίδρυση μοναρχοφασιστικής δικτατορίας.

Ταυτόχρονα, εντείνονται οι διωγμοί εναντίον του ΚΚΕ, της ΟΚΝΕ και του λαϊκού κινήματος.

Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες η ΟΚΝΕ θέτει σαν κεντρικό καθήκον την πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου. Παίρ­νει ενεργό μέρος σ ’ όλες τις εκδηλώσεις για την υπεράσπιση της ειρήνης που μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, απειλεί­ται άμεσα πια από τις δυνάμεις του φασισμού και της αντίδρα­σης.

Μπροστά στον κίνδυνο του πολέμου, η προοδευτική ανθρω­πότητα και ιδιαίτερα οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης άρ­χισαν να κινητοποιούνται δραστήρια με στόχο την αποτροπή της εξάπλωσης των φασιστικών καθεστώτων και τη ματαίωση ενός Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Προσωπικότητες με παγκόσμιο κύρος, όπως ο συγγραφέας Ρομαίν Ρολλάν, ο σοσιαλιστής ηγέτης Λεών Μπλούμ, ο παλαί­μαχος κομμουνιστής ηγέτης και διευθυντής της «Ουμανιτέ» Μαρσέλ Κασσέν και άλλοι ίδρυσαν προσωρινή παγκόσμια επι­τροπή ενάντια στον πόλεμο και το φασισμό δηλ. την Επιτροπή για την παγκόσμια Ειρήνη.

Η Επιτροπή αυτή, αφού πραγματοποίησε τον Απρίλη του 1933 μια ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη, αποφάσισε τη σύγκληση του Παγκοσμίου Συνεδρίου της Νεολαίας για την ειρήνη. Κι αυτό γιατί η νεολαία ήταν εκείνη που θα σήκωνε το βάρος των μεγα­λύτερων θυσιών - πολέμου. Το Συνέδριο αποφασίστηκε να συ­γκληθεί στο Παρίσι, το Σεπτέμβρη του 1933.

Για την καλύτερη προετοιμασία του Συνεδρίου άρχισαν να σχηματίζονται εθνικές επιτροπές κατά χώρα από γνωστές προ­σωπικότητες. Στην Ελλάδα, όπως μας πληροφορεί ο Γιώργος Κυπρίου, η προπαρασκευαστική επιτροπή αποτελέστηκε: από τον μεγάλο καλλιτέχνη Αιμίλιο Βεάκη, τον δημοσιογράφο και λογοτέχνη Νίκο Καρβούνη, τον επίσης δημοσιογράφο και λο­γοτέχνη Πέτρο Πικρό, τη γνωστή φεμινίστρια τότε και πρόεδρο του συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναίκας Αύρα Θεοδωρο- πούλου, το δικηγόρο Νικήτα, τον ζωγράφο Ματσάκη και το 24χρονο νέο τότε Γιώργο Κυπρίου σαν εκπρόσωπο της εργα­ζόμενης νεολαίας της Αθήνας. Ο Γιώργης Κυπρίου λίγον καιρό

177

νωρίτερα είχε απολυθεί από το κάτεργο του Καλπακιού.Στα πλαίσια των προετοιμασιών του Συνεδρίου, στην Ελ­

λάδα άρχισαν κινητοποιήσεις σ ’ όλη τη χώρα και ειδικότερα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, παρά το δυσμενές πολιτικό κλίμα (στην κυβέρνηση βρισκόταν το Λαϊκό Κόμμα με πρωθυ­πουργό τον Παναγή Τσαλδάρη).

Συγκεντρώσεις και άλλες εκδηλώσεις για την ειρήνη πραγ­ματοποιούνται σ ’ όλες σχεδόν τις πόλεις της χώρας, στους χώ­ρους εργασίας, στα σχολειά, στα Πανεπιστήμια, στους αθλητι­κούς συλλόγους, παντού όπου εργάζονταν η νεολαία. Παντού, σ’ όλες τις εκδηλώσεις πρωτοστατούσαν οι νέοι και οι νέες της ΟΚΝΕ.

Αποκορύφωμα της εκστρατείας αυτής ήταν η πραγματο­ποίηση παράνομα - γιατί νόμιμα απαγορεύτηκε - πανελλαδι­κής συνδιάσκεψης στον Κοκκιναρά της Κηφισιάς με τη συμμε­τοχή 450 αντιπροσώπων από όλη την Ελλάδα. Μίλησαν ο Ν ί­κος Καρβούνης, ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Πέτρος Πικρός κι άλλοι, που τόνισαν ότι καθήκον της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα των νέων είναι να αναχαιτιστεί η επερχόμενη φασιστική λαίλαπα, που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα σε ένα δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στην συνδιάσκεψη αυτή είχε πάρει μέρος και η αλη­σμόνητη ηρωίδα Ηλέκτρα Αποστόλου.

Ο Γ. Κυπρίου5 αφηγείται τις δυσκολίες που συνάντησε για να βγάλει διαβατήριο και να φτάσει (μέσω της φασιστοκρατού- μενης Ιταλίας) στην Γαλλία. Στο Παρίσι τον παρέλαβε η Επι­τροπή της παροικίας με επικεφαλής της τον αξέχαστο Κώστα Γυφτοδήμο-Καραγιώργη, που σπούδαζε γιατρός στη Γερμανία, αλλά την εγκατέλειψε όταν ανέβηκε ο Χίτλερ στην εξουσία και συνέχιζε τις σπουδές του στο Παρίσι.

Στις 22 του Σεπτέμβρη 1933 στη μεγάλη αίθουσα «Μουτουα- λιτέ» του Παρισιού, μέσα σε ενθουσιώδη ατμόσφαιρα, με τη συμμετοχή 885 αντιπροσώπων 54 χωρών από τις 5 ηπείρους, άρ­χισαν οι εργασίες του Α ' Παγκόσμιου Συνεδρίου Νεολαίας για την ειρήνη.

Ο Γ.Κυπρίου, ο μόνος έλληνας αντιπρόσωπος, αφηγείται:«Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε και χαιρετίστηκε με μεγά­

λο ενθουσιασμό η άφιξη της σοβιετικής αντιπροσωπείας με επι­κεφαλής το γραμματέα της Κομσομόλ και της αντιπροσωπείας της δημοκρατικής Ισπανίας.

Τις εργασίες του Συνεδρίου άνοιξε ο μεγάλος συγγραφέας Ανρί Μπαρμπίς που κάλεσε τους νέους ν' αγωνιστούν κατά του

πολέμου και του φασισμού. «Οι γιοι - είπε - θα είναι πιο γίγα­ντες από τους πατέρες». Τους συνέδρους επίσης χαιρέτισαν οι επιζώντες Κομμουνάροι του Παρισιού και η μητέρα του ήρωα Γ ιώργη Δημητρώφ που εκείνες τις μέρες δικαζόταν στη Λειψία. Ανάμεσα στους αντιπροσώπους από άλλες χώρες πήρε το λόγο και ο Έλληνας Γιώργος Κυπρίου, που κάλεσε τη νεολαία να συ­σπειρωθεί σε κάθε χώρα γύρω από τις επιτροπές ειρήνης και ν’ αγωνιστεί ενάντια στο φασισμό και τον πόλεμο.

Χαιρετίζοντας το Συνέδριο ο γηραιός Γάλλος κομμουνι- στής ηγέτης Μαρσέλ Κασσέν, μεταξύ των άλλων είπε:

«Το Συνέδριό σας θα το απασχολήσουν δύο κύρια θέματα: η κατάσταση της νεολαίας στις καπιταλιστικές και αποικιοκρατι- κές χώρες και η ζωή, τα έργα και οι ελπίδες της νεολαίας στη Σοβιετική Ένωση, χώρα του σοσιαλισμού και μόνη ελπίδα ει­ρήνης στον κόσμο.

Οι νέοι που παίρνουν μέρος στις εργασίες του Συνεδρίου ήρθαν καλόπιστα απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, είναι διαφόρων κομμάτων και πεποιθήσεων και τους ενώνει η θέληση ν’ αγωνι­στούν αδελφικά, όποια κι αν είναι η προέλευσή τους, ενάντια στον πόλεμο και το φασισμό. Κανείς δεν θα μπορούσε να απο­δώσει στη νεαρή και τρυφερή ηλικία τους, πολιτικές σκοπιμό­τητες ή πρόστυχες φιλοδοξίες. Το κοινό τους μέτωπο χαλυβδώ- θηκε μέσα στην αμοιβαία εμπιστοσύνη. Καμιά φτηνή προκα­τάληψη δεν θα σταματήσει την ορμή τους. Ύστερα από σοβα­ρές και ειλικρινείς συζητήσεις θα πάρουν αγωνιστικές αποφά­σεις των οποίων η απήχηση θα είναι τεράστια.

Μπροστά στους ιθύνοντες της μπουρζουαζίας, που είναι έτοιμοι να σκορπίσουν κύματα αίματος για να παρατείνουν την κυριαρχία τους, μπροστά στους άβουλους και επίπεδους υπο­ταγμένους, οι σύνεδροι καλούν τα φλογερά νιάτα στη μάχη για τη σωτηρία τους»6.

Νέα δίκη στο στρατοδικείο Γιαννίνων

Για το χτύπημα του αναπτυσσόμενου αντιφασιστικού-αντι- πολεμικού κινήματος, η κυβέρνηση εντείνει την τρομοκρατία κατά των προοδευτικών δημοκρατικών δυνάμεων. Στέλνει κι άλ­λους κομμουνιστές φαντάρους και ναύτες στο Καλπάκι, όπου παρά τις διαμαρτυρίες του ελληνικού λαού, της διεθνούς κοινής

179

γνώμης και των πνευματικών ανθρώπων, συνεχίζονται τα απαί­σια βασανιστήρια σε βάρος των προοδευτικών φαντάρων.

Στις 20 του Νοέμβρη 1933 στο Στρατοδικείο των Ιωαννίνων παραπέμπονται άλλοι 13 φαντάροι και ναύτες κομμουνιστές με την κατηγορία για στάση «εκ συστάσεως, εξύβριση και αντί­σταση».

Κατηγορούμενοι αυτή τη φορά είναι οι φαντάροι: Γ. Κα- πάλας και Θ. Χατζής σαν «ηγήτορες της στάσεως». Ν. Θεοδώ­ρου, Δ. Μαυράκης, X. Χαλτούπης, Α. Σούρλας, Στ. Γρηγορίου, Θ. Λουλές, Π. Βαρθαρέτος, Β. Καρνάβας και οι ναύτες Αευτέ- ρης Σέφερης, Εμ. Βοσνάκης, Φ. Ανδρέου.

Τόσο το κατηγορητήριο, όσο και η διεξαγωγή της δίκης, αποτελεί πιστό αντίγραφο, εκείνης που έγινε στις 28 του Νοέμ­βρη 1930 σε βάρος των εφτά φαντάρων κομμουνιστών. Σκηνο­θέτης της δίκης τούτη τη φορά, αντί του Φατούρου, είναι ο διοι­κητής του Καλπακίου Κ. Πάστρας, υπολοχαγός πεζικού.

Η σύνθεση του Στρατοδικείου είναι: Πρόεδρος Νησάκος, αντισυνταγματάρχης, μέλη οι ταγματάρχες Στέφανος Πλόκας και Αλ. Χίνης και οι λοχαγοί Βελλιανίτης και Γκαναβέας. Κυ­βερνητικός επίτροπος ο λοχαγός Μπασιάκος και γραμματέας ο Λεκάντας.

Την υπεράσπιση των κομμουνιστών φαντάρων και ναυτών την έχουν αναλάβει οι Πορφυρογένης και Νικήτας, δικηγόροι της Εργατικής Βοήθειας.

Για να στηριχθεί η κατηγορία σκηνοθετήθηκε το παρακάτω επεισόδιο: Στις 13 του Ιούλη 1933 μόλις οι κρατούμενοι κομμου­νιστές έφεραν από το βουνό το υπέρογκο φορτίο, με ξύλα, ο διοικητής Πάστρας τους δήλωσε προκλητικά ότι θα κάνει θεω­ρία περί κομμουνισμού και καλεί πειθαρχουμένους και κομμου­νιστές να την παρακολουθήσουν. Αρχίζει από ένα υβρεολόγιο κατά των Χατζή και Γ. Καπάλα, γιατί, λέει, σαν γραμματισμένοι κατορθώνουν να παρασέρνουν με το μέρος τους και τον άλλο κόσμο. Έρχεται κατόπιν στο τροπάρι της θρησκείας, της πα­τρίδας και της οικογένειας κι οργιάζει κυριολεκτικά στη κατα­συκοφάντηση του κομμουνισμού. Ο Γ.Καπάλας ζητάει να μι­λήσει για να του απαντήσει, αλλά ο Πάστρας του κόβει τη μι­λιά. Ο Θ.Χατζής διαμαρτύρεται κι όλοι μαζί οι κομμουνιστές φαντάροι και ναύτες ζητάνε να επιτραπεί στον Γ.Καπάλα να απαντήσει στις συκοφαντίες. Ο Πάστρας αγριεύει και επιβάλ­λει στον Θ.Χατζή 5ήμερη φυλάκιση και κλείσιμο στο μπου­ντρούμι που ήταν ένας σωστός τάφος σε πέντε μέτρα βάθος

180

ακριβώς κάτω από το θάλαμο του προσωπικού, και του λέει ότι τον μηνύει σαν «υποκινητήν των συναδέλφων του εις στάσιν». Στην άρνηση του Θ.Χατζή να κατέβει στο υπόγειο, ο Πάστρας καλεί τη φρουρά στα όπλα. Και οι 13 τότε κομμουνιστές δηλώ­νουνε με μια φωνή ότι ποτέ δεν θα επιτρέψουν το κλείσιμο του συντρόφου τους στο υπόγειο. Με τις προσταγές του Πάστρα η φρουρά έρχεται κατά πάνω τους με εφ' όπλου λόγχη. Παραλαμ- βάνουν τότε όλοι οι κομμουνιστές φαντάροι και ναύτες το Θ.Χατζή, κλείνονται μέσα στο θάλαμο, σφαλώντας την πόρτα με κλινοσανίδες k u i τρίποδες. Ο διοικητής Κ.Πάστρας διατάσ- σει να τους λογχίσουνε από τη μέση και κάτω, ενώ υποχωρού­σαν. Κλεισμένοι μέσα ήταν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν την απομόνωση του Θ. Χατζή έστω και αν τους έβγαζαν πτώμα­τα από το θάλαμο. Ο Πάστρας επιχειρεί να σπάσει την πόρτα με τα τσεκούρια, αλλά τελικά μπροστά στην αντίσταση των φαν­τάρων κομμουνιστών υποχωρεί.

Δίνει το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δε θα θάλει στο υπόγειο το Θ.Χατζή και δε θα κακοποιήσει κανένα. Μετά απ' αυτό, οι φαντάροι ανοίγουν την πόρτα και βγαίνουν έξω. Τον Θ. Χατζή τον πηγαίνουν στο πειθαρχείο κι όχι στο μπου­ντρούμι. Κι ο Πάστρας επαναλαμβάνοντας τις προκλήσεις του καλεί τους άλλους κομμουνιστές φαντάρους k u i ναύτες να πά­ρουν μέρος στη θεωρία. Ό λοι τότε αρνούνται κι ο διοικητής Πάστρας αποτεινόμενος στο Γ.Καπάλα του λέει αν έχει σκοπό να πάει στη θεωρία. Ο Καπάλας του απαντάει ότι αν δεν βγάλει από το πειθαρχείο το Θ.Χατζή και αν δεν τους επιτραπεί να ξε­σκεπάσουν τις συκοφαντίες, δεν παίρνουν μέρος στη συζήτηση. Ο Πάστρας του αποδίνει κι αυτουνού με τη σειρά κατηγορία στάσης και ανυπακοής.

Παρ’ όλες τις απειλές του Πάστρα οι φαντάροι αρνούνται να πάρουν μέρος στη συζήτηση, την οποία συνεχίζει με τους πειθαρχουμένους και τη φρουρά.

Την άλλη μέρα ο αφηνιασμένος Πάστρας στέλνει αλυσοδε­μένους με συνοδεία στα Γιάννενα τους Θ.Χατζή και Γ.Καπάλα. Εκεί θεωρούμενοι πρωταίτιοι της στάσης προφυλακίζονται στου Ακραίου.

Για την ηρωϊκή στάση και την ψυχραιμία με την οποία αντι­μετώπισαν την κατηγορία οι 13 φαντάροι και ναύτες κομμουνι­στές στο Στρατοδικείο, δίνουμε σε συνέχεια, χαρακτηριστικά αποσπάσματα από σχετικά ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη». Στο φύλλο της 21/11/1933 έγραφε:

181

«Το Στρατοδικείο εξέτασε επί πολλές ώρες το διοικητή του πειθαρχικού ουλαμού Καλπακιού υπολοχαγό πεζικού Κ.Πά­στρα, αυτόν που βασάνιζε τους ηρωικούς μας φαντάρους και ναύτες. Κατάθεσε ένα σωρό ψευτιές που δείχνουν τη σκηνοθε­σία της κατηγορίας.

Είπε ότι κατά τη διάρκεια της αντικομμουνιστικης θεωρίας οι κομμουνιστές του εφερναν αντιρρήσεις και τον διέκοπταν. Και όταν διέταξε τη μεταφορά του Χατζή και του Καπάλα στο «κρατητήριο» έφεραν αντίσταση και εμπόδισαν τη μεταφορά. Ύστερα κλείστηκαν στο θάλαμο κι αρνήθηκαν να παραδοθούν. Κατά τη γνώμη του δημίου η στάση είχε «προετοιμασθεί».

Οι δικηγόροι ρωτούν αν το κρατητήριο αυτό, στο οποίο τους διέταξε να κλειστούν, είχε καταργηθεί ύστερα από ιατρική υπόδειξη. Ο Πάστρας ομολόγησε ότι πράγματι είχε καταργηθεί και απαγορεύτηκε η φυλάκιση φαντάρων σ’ αυτό.

Οι δικηγόροι ρώτησαν τον Πάστρα που στηρίζεται να απο­δείξει την προμελέτη της στάσης. Ο Πάστρας δεν απαντά.

Οι στρατοδίκες ενισχύουν συστηματικά τον Πάστρα να βγαίνει από την αμηχανία στην οποία τον φέρνουν οι ερωτήσεις των δικηγόρων μας, που ξεσκεπάζουν όλη τη σκηνοθεσία της κατηγορίας.

Σε μια ερώτηση των συντρόφων συνηγόρων στον Πάστρα αν οι αντικομμουνιστικές θεωρίες είναι πρόκληση κατά των κα­τηγορουμένων, που είναι κομμουνιστές, ο Πάστρας θεώρησε τον εαυτό του προσβλημένο και απαντούσε στις ερωτήσεις των συντρόφων συνηγόρων μέσω του προέδρου και όχι απευθείας.

Επίσης ένας μάρτυρας κατηγορίας, άλλοτε πειθαρχούμενος φαντάρος, κατέθεσε διαφορετικά απ’ όσα είχε καταθέσει στην ανάκριση. Ό ταν δε του υποβλήθηκε κατηγορία επί ψευδορκία, δικαιολογήθηκε ότι στην ανάκριση φοβήθηκε το διοικητή Πά­στρα και γΓ αυτό είπε όσα είπε.

Έτσι από την πρώτη στιγμή φάνηκε ολοκάθαρα η σκηνοθε­σία των μιλιταριστών».

Την άλλη μέρα, 22 του Νοέμβρη, ο «Ριζοσπάστης» αφού πε­ριέγραψε το κύμα της μεγάλης αγανάκτησης που ξέσπασε μέσα στις στρατιωτικές μονάδες των σωμάτων του στρατού, του στό­λου και της αεροπορίας, αγανάκτηση που εκφράστηκε με πλήθος διαμαρτυριών που στάλθηκαν στους στρατοδίκες και στα υπουργεία, έγραφε:

«Στα Γιάννενα τούτη τη στιγμή δεν παίζεται απλώς η ζωή κι η λευτεριά των 13 αντιμιλιταριστών φαντάρων και ναυτών. Εκεί

182

πάνω, ο ματοβαμμένος μιλιταρισμός της μπότας και του βούρ­δουλα δίνει μια μάχη σ' όλους τους εχθρούς του, σ' όλους όσοι αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο που οργανώ­νει η ελληνική κεφαλαιοκρατία. Περισσότερο από κάθε άλλο το διατράνωσαν αυτό οι κατηγορούμενοι με τη γενναία, την αληθινά ηρωική απολογία τους, αντάξια των λαμπρών αντιμιλι- ταριστικών παραδόσεων και διδαγμάτων του Λένιν, του Λή- μπκνεχτ, του μπολσεθικισμού.

«Είμαστε κομμουνιστές! Και είχαμε ταξική υποχρέωση να ξεσηκώσουμε τα στρατευμένα παιδιά του λαού ενάντια στο μιλι- ταριστικό καθεστώς του βούρδουλα, του ιμπεριαλιστικού και αντισοβιετικού πολέμου»!

Η ταξική αυτή απολογία των φαντάρων και ναυτών, που πάνω από τα κεφάλια τους κρέμεται απειλητικό το σπαθί του θα­νάτου, είναι δυνατή μόνο και μόνο γιατί είναι παιδιά μιας τάξης, που ορθώνεται πανίσχυρη για το γκρέμισμα του καθεστώτος της πείνας, της σκλαβιάς, του μιλιταρισμού και του πολέμου.

Η ανδρική στάση των ηρωικών αντιμιλιταριστών του Καλ- πακιού, ας μας γεμίσει μεγαλύτερο μίσος για τα εγκλήματα των αιμοβόρων γαλονάδων της κεφαλαιοκρατίας.

Προλετάριοι! Σκλάβοι του κεφαλαίου! Κινδυνεύουν τα χα- κοφορεμένα παιδιά σας! Για το συμφέρον της τάξης σας παλεύ­ουν! Κινηθείτε για τη σωτηρία τους! Σ’ όλες τις άκρες της χώρας ας ξεχυθεί ο χείμαρρος της διαμαρτυρίας μας! Σε κάθε εργοστά­σιο, σε κάθε καλύβα ας ακουστεί μυριόστομη η κραυγή:

- Κάτω τα χέρια από τους 13 ηρωικούς φαντάρους και ναύ­τες μας!

- Απαιτούμε την άμεση αθώωσή τους!- Απαιτούμε την κατάργηση του αίσχους που λέγεται Καλ­

πάκι!».Από το ίδιο φύλλο του «Ριζοσπάστη» της 22/11/1933 δίνου­

με σε συνέχεια, λεπτομερή περιγραφή της ατμόσφαιρας που επικρατεί στα Γιάννενα κατά τη διάρκεια της δίκης και μέσα στο Στρατοδικείο, καθώς και την ηρωική απολογία των κατηγο­ρουμένων:

«Η τρομοκρατική δίκη των 13 ηρωικών φαντάρων και ναυ­τών του Καλπακιού έχει ξεσηκώσει την αγανάχτηση όλων των εργαζομένων της πόλης. Παρά την πρωτοφανή στρατιωτική και αστυνομική τρομοκρατία που βασιλεύει, παρά το γεγονός ότι το Στρατοδικείο έχει περικυκλωθεί από όλες τις δυνάμεις της χω­ροφυλακής, οι εργάτες και οι άλλοι εργαζόμενοι έχουν κατα-

183

κλύσει το Στρατοδικείο.Η απειλή της θανατικής καταδίκης των ηρωικών συντρό­

φων μας δεν άφησε ασυγκίνητα και τα στρατευμένα παιδιά του εργαζόμενου λαού. Και παρά το γεγονός ότι οι μιλιταριστές έθε­σαν το εδώ Σύνταγμα σ’ επιφυλακή, αρκετοί φαντάροι φεύγουν από τους στρατώνες και περιφέρονται γύρω από το Στρατοδι­κείο για να μάθουν τα νεώτερα της δίκης.

Μέσα στο Στρατοδικείο επικρατεί μια μεσαιωνική τρομο­κρατία. Οι μιλιταριστές δικαστές φαίνονται αρκετά νευρικοί από το γεγονος ότι ακατάπαυστα καταφθάνουν οι μαζικές δια­μαρτυρίες των εργαζομένων απ’ όλη τη χώρα. Συχνά διακόπτουν τους υπερασπιστές, τους μάρτυρες και τους κατηγορούμενους.

Ό ταν οι σύντροφοι δικηγόροι διαμαρτυρήθηκαν γι' αυτό, ο πρόεδρος τους ρώτησε:

- Στη Ρωσία τι θα κάνατε σε παρόμοια περίπτωση;Οι δικηγόροι του απήντησαν:- Θα τουφεκιζόταν αμέσως κάθε αντεπαναστάτης, σαν

εχθρός ενός καθεστώτος που φέρνει την ευημερία και την πρόο­δο στους εργαζόμενους. Στο κεφαλαιοκρατικό καθεστώς, που σκορπίζει την πείνα και το θάνατο, είναι ολοκληρωτικά δίκαιος κι επαινετός ο αγώνας μας για την λευτεριά των εργαζομένων.

Ύστερα από το ξετίναγμα των κατηγοριών που απηύθυνε ο βασανιστής διοικητής του ουλαμού του Καλπακιού υπολοχα- γός Πάστρας στα θύματά του, ύστερα από την άποστόμωσή του από την υπεράσπιση και την αποκάλυψη όλων των προκλή­σεων, των αυθαιρεσιών και των βασανιστηρίων του σε βάρος των συντρόφων μας, το μιλιταριστικό στρατοδικείο κατέφυγε στις «επιβαρυντικές» καταθέσεις των μαρτύρων κατηγορίας για να στηρίξει τη σκηνοθεσία.

Μα από τις καταθέσεις αυτές βεβαιώθηκε πως προτού γίνει η στάση των συντρόφων μας, ο διοικητής Πάστρας προσπα­θούσε να επαναφέρει το ματωμένο καθεστώς του Παπαχρήστου στο Καλπάκι. Ορισμένοι πειθαρχούμενοι φαντάροι αποκάλυ­ψαν ότι ο Πάστρας έδωσε στο προσωπικό διαταγή να δείρουν τους κομμουνιστές φαντάρους και ναύτες χωρίς να τους βγάζουν στην αναφορά, ότι συχνά τους έκλειναν στο απαίσιο υπόγειο.

Ο κυβερνητικός επίτροπος ανέφερε ότι το υπόγειο αυτό το είδαν οι αντιπρόσωποι της Μεραρχίας, οι οποίοι είπαν ότι είναι «κατάλληλο και για θάλαμο ακόμα!», ενώ ο γιατρός βεβαίωσε ότι είναι ακατάλληλο.

Επίσης στις καταθέσεις των μαρτύρων αναφέρθηκε ότι όταν

184

έγινε η στάση ο Πάστρας έβριζε τον κομμουνισμό, πράγμα που αποδείχνει το προσχεδιασμένο της επίθεσης κατά των συντρό­φων μας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ένας πειΟαρχούμενος φαντάρος, που τον έβαλαν για μάρτυρα κατηγορίας, αντικρούοντας την κα­τηγορία που του απηύθυνε ο πρόεδρος ότι ήταν χασισοπότης, απάντησε:

- Εκεί με οδήγησε το σημερινό καθεστώς.ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και τώρα δεν πίνεις χασίς;ΜΑΡΤΥΡΑΣ: Όχι! Γιατί έγινα κομμουνιστής.

Η ηρωϊκή απολογία των κατηγορουμένων

Ένα παράδειγμα ηρωισμού αξέχαστο αποτελεί η τολμηρή απολογία των συντρόφων μας. Απτόητοι, αψηφώντας την απει­λή της βαριάς θανατικής ή πολύχρονης καταδίκης τους, με το κεφάλι σηκωμένο ψηλά σηκώνονται οι ηρωικοί αντιμιλιταρι­στές κι όλοι τους, ο ένας μετά τον άλλο, μιλώντας, υπερα­σπίζουν θερμά τον κομμουνισμό, τους απελευθεροπικούς σκο­πούς του, ξετινάζουν την εγκληματική σκηνοθεσία, καταγγέλ- νουν τα μαρτύρια που τραβούν οι αντιμιλιταριστές στο Καλπά­κι.

- Είμαστε κομμουνιστές! τονίζουν οι σ. Χατζής και Καπά- λας (που απειλούνται με θάνατο). Σαν τέτοιοι είχαμε την ταξική υποχρέωση να ξεσηκώσουμε τα στρατευμέμα παιδιά του λαού ενάντια στις στερήσεις που τραβούν μέσα στο στρατό, στις σκληρές αγγαρίες, στα εξαντλητικά πολεμικά γυμνάσια και τις πολύωρες πεζοπορίες, ενάντια στο καθεστώς του βούρδουλα που καθιερώνει ο μιλιταρισμός. Είχαμε την ταξική υποχρέωση να καταγγείλουμε το σκοπό όλων αυτών των μέτρων στους φα­ντάρους και ναύτες, που δεν είναι άλλος παρά να τους προετοι­μάσουν για το καινούριο ανθρωπομακελειό, για τον αντισοβιε- τικό πόλεμο! Σταλθήκαμε στο μαρτυρικό Καλπάκι για να εξον­τωθούμε, για να βαδίσει ανεμπόδιστος στο πολεμικό του ολέ­θριο έργο ο μιλιταρισμός και η κεφαλαιοκρατία. Mu σαν επανα­στάτες δεν μπopoύσuμε ν' ηφήσουμε το διοικητή Πάστρη vu ορ­γιάζει σε βάρος του κομμουνισμού, χωρίς vu του uπuvτήσoυμε, χωρίς vu δίΗμπρτυρηθούμε.

Tu θηρρετά αυτά λόγια των συντρόφων μπς τηράζουν το μι-

185

λιταριστικό στρατοδικείο, που κάθε στιγμή διακόφτει τους συν­τρόφους.

Και οι άλλοι έντεκα σύντροφοι απολογήθηκαν με το ίδιο πνεύμα, με τον ίδιο τόνο. Ό λοι τόνισαν:

- Είμαστε κομμουνιστές. Αγωνιζόμαστε επι κεφαλής των φαντάρων και ναυτών.

Στο σημείο αυτό διακόπτεται η συνεδρίαση για να συνεχι­στεί το απόγευμα.

Τη νύχτα προβλέπεται να εκδοθεί η απόφαση του Στρατοδι­κείου.

Στα γραφεία μας εξακολουθούν να καταφθάνουν αθρόες οι διαμαρτυρίες των εργαζομένων και των φαντάρων, που απαιτούν την αθώωση των 13 συντρόφων μας και την κατάργηση του μαρ­τυρικού Καλπακιού».

Και στις 24 του Νοέμβρη 1933, ο «Ριζοσπάστης», έγραφε: «Στο πόδι οι εργαζόμενοι όλης της χώρας. Μα και οι εργάτες στα Γιάννενα έχουν ξεσηκωθεί. Πρωί-πρωί μαζεύονται ομάδες- ομάδες γύρω στο Στρατοδικείο και στριμώχνονται για να μπουν μέσα. Κι όσο περνάει η ώρα πληθαίνουν οι προλετάριοι, που έρχονται στο δικαστήριο όχι από απλή περιέργεια, μα για vu υπερασπίσουν μαζικά τ’ αδέρφια τους, τους 13 επαναστάτες φα- ντάρους k u i ναύτες του Καλπακιού. Αυτό τόχει καταλάβει k u i ο

ίδιος ο πρόεδρος του Στρατοδικείου, αντισυνταγματάρχης Νη- σάκος, που κάθε τόσο, όταν οι μάρτυρες κατηγορίας εξυμνούν το καθεστώς του Καλπακιού, τους λέει: «Πέστε τα δυνατά, για να τ’ ακούσουν και οι σύντροφοί τους, που βρίσκονται στο ακροατήριο!». Προς το βράδυ όχι μονάχα η αίθουσα έχει γεμί­σει, μα και οι διάδρομοι και το προαύλιο γέμισαν. Την άλλη δε μέρα, που απολογούνταν οι σύντροφοί μας και αγόρευαν οι σ. συνήγοροι, ήταν τέτοια πλημμύρα που ο πρόεδρος, απαντώντας σε αίτηση του σ. Πορφυρογένη για ν’ αφήσει ελεύθερους να μπουν όλοι μέσα, λέει: «Μα δεν βλέπετε πως κι απέξω πούνε κιν­δυνεύουν να πάθουν λιποθυμία από το συνωστισμό;» Και δεν έμεινε αργό το προλεταριακό ακροατήριο. Με αποδοκιμασίες στους μάρτυρες κατηγορίας, με γέλια στις ανοησίες του διοικη­τή Πάστρα, με ψιθυρισμούς στις διαρκείς προσπάθειες του προέδρου να εμποδίσει τη φωνή των συντρόφων μας, εκφράζουν τη συμπάθειά τους στους κατηγορουμένους. Και το βράδυ της Τρίτης, όταν ύστερα από την απολογία και τις αγορεύσεις των συνηγόρων οδηγούσαν τους συντρόφους μας στη φυλακή, απέ­

186

ξω από το δικαστήριο μια διάτορη φωνή ακούστηκε από τη μά­ζα:

- Ζήτω οι κόκκινοι φαντάροι!Λύσσαξε το χαφιεδολόι. Ασφάλεια, Β' Γ ραφείο (αντικατα-

σκοπείας), Χωροφυλακή, είχαν στείλει τα όργανά τους στη δί­κη. Πλησίαζαν τους ακροατές να ψωνίσουν καμιά λέξη, εμπό­διζαν την είσοδο, ενίσχυαν τους μάρτυρες κατηγορίας και ιδιαίτερα το διοικητή Πάστρα, που είχε χάσει το θάρρος του από το ξεσκέπασμα που έπαθε από τους σ. συνηγόρους, πιάναν κανένα για τρομοκράτηση, παίρνανε ονόματα, ελπίζοντας έτσι να διώξουν τους εργάτες. Μα η δύναμη της μάζας είναι ακατα­νίκητη. Βλέπουν και οι ίδιοι την αδυναμία τους και υποχωρούν.

Και στο πλευρό των κατηγορουμένων έρχεται και η μεγάλη μάζα των εργαζομένων όλης της χώρας. Μάτσα-μάτσα έρχονται στο γραμματέα τα τηλεγραφήματα και δίνονται στον πρόεδρο. Απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας εργάτες, αγρότες, βιοπαλαι­στές, υπάλληλοι, διανοούμενοι απαιτούν την αθώωση των συ­ντρόφων μας. Αυτός ο σωρός των τηλεγραφημάτων κάνει τερά­στια εντύποιση στο δικαστήριο. Ο κυβερνητικός επίτροπος, ένας τύπος κοκορόμυαλου οργανέτου του μιλιταρισμού, μόλις αρχίζει την αγόρευσή του μιλάει γ ι’ αυτό: «Δεν πρέπει να λάβετε υπ’ όψιν σας κύριοι δικασταί, τη γνώμη και τα τηλεγραφήματα ανεύθυνων οργανώσεων που με τρόπο ιταμό ζητούν την αθώω­ση!» και ο σ. Πορφυρογένης του απαντάει: «Έ χετε υποχρέωση να ακούσετε τη γνώμη των εργαζομένων που έχουν επανειλλη- μένα εξεγερθεί ενάντια στο αίσχος του Καλπακιού και στις αλ­λεπάλληλες δίκες, ιδιαίτερα δε ενάντια στη δίκη αυτή. Εσείς όμως σαν στρατιωτικοί δικαστές θα προτιμήσετε να ακούσετε μια άλλη γνώμη, τη στρατιωτική!»

Οι στρατοδίκες

Συστηματικά προσπαθούν οι «δικαστές» να εμποδίσουν τη φωνή του κομμουνισμού. Ο πρόεδρος μόλις αρχίζει τη συνε­δρίαση κάνει σύσταση στους σ. συνηγόρους να περιορισθούν στην κατηγορία. Στη διαδικασία τονίζει κάθε τόσο πως δεν δι­κάζουν εδώ τους κομμουνιστές φαντάρους για την ιδεολογία τους. Είναι κι αυτός ένας τρόπος για να κρύβεται ο ταξικός χα­ρακτήρας της δικαιοσύνης τους. Ανάμεσα στους στρατοδίκες

187

είναι κι ένας από κείνους που καταδίκασαν στα 1930 τους σ. Μαρκοβίτη και Πανούση σε θάνατο. Λυσσάει από το κακό του. Μια στιγμή απειλεί με μια νευρική χειρονομία το σ. Πορφυρο­γένη. Θόρυ6ος! «Δεν θα μας απειλείτε!» Ο πρόεδρος προσπαθεί να σκεπάσει τα πράγματα κουδουνίζοντας.

Ο επίτροπος αγράμματος μέχρι απελπισίας. «Το κατηγορη­τήριο είναι γκάφα πρώτου μεγέθους!» του φωνάζουν οι σ. συνή­γοροι όταν ξεκουρελιάζουν το κατηγορητήριο. Που ν’ απα­ντήσει ο κ.επίτροπος! «Χρειάζονται πιο άγρια μέσα κατά του κομμουνισμού», λέει στην αγόρευσή του. «Φαίνεται πως δεν θέ­λει να θυμηθεί ο κ. επίτροπος το Ιτζεδίν, την Ασσο, την Ακρο- ναυπλία και τα άλλα κάτεργα, όπου 1000 αγωνιστές αργοπεθαί­νουν», του απαντάει ο σ. Νικήτας. Μα θέλει να κάνει και πολιτι­κή ο κ. επίτροπος και ρωτάει κάποια στιγμή το σ. Πορφυρογέ­νη: «Και η αυτονόμηση της Μακεδονίας;» Μα μέσα στα κου­δουνίσματα του προέδρου, που φοβάται ανάπτυξη του εθνικού ζητήματος, παίρνει την απάντησή του. Και από τότες σωπαίνει και δεν αποτολμάει ούτε δευτερολογία, που ήταν ζήτημα φιλοτι­μίας γΓ αυτόν, ύστερα από το κατάβρεγμα που τούκαναν οι σ. συνήγοροι.

Οι μάρτυρες κατηγορίας

Πρώτος και καλύτερος ο διοικητής Πάστρας. Να ο ορισμός που έδωσε στον κομμουνισμό: «Η δικαία εξίσωση της ύλης εν τω κόσμω τούτω!» «Ξεπάστρεψε με τη φλυαρία του ο ίδιος την κατηγορία!» του φωνάζουν οι σ. συνήγοροι. Πραγματικά, με ύφος Ναπολέοντα φλυαρεί μέχρι απελπισίας. Κάποια στιγμή τον ρω­τάει ο σ. Πορφυρογένης: «Έδειρες τότε τον Τσίπα;» Ο φλύαρος Πάστρας σφίγγει τα δόντια του. Τον ξαναρωτάει. Τίποτα! Επί τέλους τον διατάσσει ο πρόεδρος να απαντήσει. « Ό ταν δεν απα­ντάω σημαίνει όχι!» αναγκάζεται να ψελλίσει ο Πάστρας. Το ακροατήριο σπάζει στα γέλια. Κρίμας στο Ναπολέοντα.

«Γελοιοποιούνταν οι κομμουνιστές από τη συζήτηση», λέει. «Και αφού γελοιοποιούνταν γιατί δεν τους άφησες τη μέρα του επεισοδίου να πούνε τις αντιρρήσεις τους;» του απαντάει ο σ. Νικήτας. Καινούρια γέλια. Δεν πολυβγήκε παστρικός από τη δίκη ο κ. Πάστρας.

Οι πέντε άλλοι μάρτυρες, φουκαριάρικα παιδιά της φρου­

188

ράς που κατατρομαγμένα επαναλαθαίνουν το μάθημά τους κοι­τάζοντας κάποτε το διοικητή τους. Αλλοίμονο τους αν πουν την αλήθεια και μόνο την αλήθεια! Ένας πειθαρχούμενος τολμάει να την πει. Είναι ένοχος ψευδορκίας, φωνάζει ο επίτροπος. Και το δικαστήριο ετοιμάζεται να τον καταδικάσει. Μα οι σ. συνή­γοροι ανακαλύφτουν πως το δικαστήριο, σύμφωνα με το νόμο τους, δεν έχει δικαίωμα να βγάλει αμέσως απόφαση. Και μα­ταιώνεται η καταδίκη, ενώ ο επίτροπος δαγκώνεται από τη γκάφα του.

Οι ήρωες φαντάροι και ναύτες μας

Με ψηλά το κεφάλι οι κατηγορούμενοι σύντροφοί μας πε- τάν κατάμουτρα στο δικαστήριο την κομμουνιστική αλήθεια. «Είμαστε κομμουνιστές και σαν τέτοιοι αγωνιζόμαστε μέσα στον αστικό στρατό για τα ζητήματα των φαντάρων, ενάντια στην αποχτηνωτική πειθαρχία, ενάντια στον πόλεμο!» φωνάζει θαρρετά ο σ. Χατζής. «Αγωνίστηκα μέσα στο 5ο Σύνταγμα για τα συμφέροντα των φαντάρων, έκανα το επαναστατικό μου κα­θήκον και γ ι’ αυτό μ’ έστειλαν στο Καλπάκι», λέει ο σ. Καπά- λας. Και οι άλλοι όλοι φωνάζουν:

- Είμαστε και θάμαστε κομμουνιστές!»Το Στρατοδικείο των Γιαννίνων, καταδίκασε τελικά τους

κομμουνιστές φαντάρους και ναύτες, άλλους σε δυόμιση χρόνια φυλακή κι άλλους σε ένα χρόνο.

Η δύναμη της εργατικής τάξης λύγισε τον μιλιταρισμό κι έσωσε τους φαντάρους που απειλούνταν με την θανατική κατα­δίκη.

Η ΟΚΝΕ και ο εργατικός αθλητισμός

Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να αναπτύσσεται στη χώρα μας ένα πλατύ αθλητικό κίνημα. Τη βάση του κινήμα­τος αυτού την αποτελούσαν τα μεσαία κοινωνικά στρώματα. Στους πολυάριθμους αθλητικούς συλλόγους, που εμφανίστη­καν, συμμετείχαν βέβαια και πολλοί εργάτες, αλλά χωριστό ερ­γατικό αθλητικό κίνημα δεν υπήρχε στη χώρα μας.

Το ΚΚΕ, επισημαίνοντας το γεγονός αυτό, και έχοντας σα­

189

φή αντίληψη για το ρόλο που μπορεί να παίξει ο αθλητισμός στο άπλωμα της δουλειάς μέσα στις μάζες και στο κέρδισμα των μαζών υπέρ του εργατικού κινήματος, σε γράμμα της Εκτελεστι­κής Επιτροπής του της 2 Ιούλη 1926 προς την ΚΕ της ΟΚΝΕ, έγραφε:

«Σύντροφοι.

Ελπίζουμε ότι δεν θα σας διαφεύγει η σχετική προς το μέγε­θος και τον πληθυσμό της χώρας αρκετά σοβαρά ανάπτυξις του αθλητισμού εν τη χώρα και του οργανωμένου σπορ. Ολόκληρος ο τύπος τόσον της πρωτεύουσας όσον και των επαρχιών αφιε­ρώνει ήδη στήλας ολοκλήρους δι’ αθλητικούς αγώνες, δια ποδο­σφαιρικούς ή βόλεϋ-μπωλ, αι δε οργανώσεις σπορ γενικά πλη- θαίνονται.

Νομίζουμε ότι στη σημερινή παράνομο περίοδο του κινή­ματος θα μπορούσαμε πολλά να επιτύχωμε δια των οργανώσεων σπορ και του αθλητισμού τόσον ως μέσου επαφής με τις μάζες όσον και ως πεδίου αγκιτάτσιας και προπαγάνδας. Δεν είναι μι­κρά π.χ. η δημιουργηθησόμενη ζύμωσις μέσα εις ένα στάδιον πλήρες χιλιάδων κόσμου αν ένας νικητής δρομεύς κομμουνι­στής υψώσει αντί της ελληνικής την κόκκινην σημαίαν, έστω και αν έπειτα φυλακισθεί. Ούτε θα είναι μικροτέρα η ζύμωσις εάν μια κομμουνιστική ομάς ποδοσφαιριστών αρνηθεί να δεχθεί κύπελλον ή έπαθλον από τας χείρας του Παγκάλου π.χ. κηρύτ­τοντας συνάμα εις τον τύπον ότι αρνείται να το δεχθή διότι θεωρεί τας χείρας του αιματοβαμμένας από εργατικόν αίμα... κτλ. Επί­σης η μετάβασις από πόλιν εις πόλιν ομάδας ποδοσφαιριστών δύναται να παίξει μεγάλον ρόλον επαφής των εργατών και κομ­μουνιστών των διαφόρων πόλεων ή και του εξωτερικού. Έχον- τες άρα αυτά υπ’ όψιν σας συνιστούμε:

1) Να εξετάσητε ειδικά εις μιαν συνεδρίασίν σας τι μπορεί να γίνει επί του επιπέδου τούτου στη χώρα μας. 2) Να δημοσιεύ­σετε στη «Νεολαία» ειδικά σχετικά άρθρα. 3) Να αναλάβη έν μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ να ασχοληθή ειδικώς επ’ αυτού του ζη­τήματος, όποιος έχει περισσότερον επ' αυτού πείραν. 4) Να ζη­τήσετε ειδικάς οδηγίας από την Διεθνή οργάνωσιν σπορ 5) Να τηρήσετε και ημάς ενήμερους της σχετικής δράσεως και των αποτελεσμάτων.

Με συντροφικούς χαιρετισμούς Ο Γραμματεύς»

190

Αμέσως μετά την πτώση της Παγκαλικής δικτατορίας και κυρίως το 1928, με βάση τις αποφάσεις της Γ ' Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ (Φλεβάρης 1927), άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα ο εργατικός αθλητισμός.

Η ΟΚΝΕ έχοντας σαν βάση το πρόγραμμα της Κόκκινης Διεθνούς του Σπορ, εργάστηκε μ’ όλες της τις δυνάμεις για την οργάνωση του εργατικού αθλητισμού, που είχε σαν κύριους σκοπούς του: α) Να προσφέρει μια διασκέδαση στις μάζες της εργατικής νεολαίας, θ) Να αντιδράσει με τη φυσική διάπλαση των εργαζόμενων νέων, στη δηλητηρίαση της νέας εργατικής γενιάς απ’ την εκμετάλλευση, γ) Να ετοιμάσει ρωμαλέους και γυμνασμένους προλετάριους για τον αγώνα της εργατικής τά­ξης. δ) Να αποσπάσει τους εργαζόμενους νέους από την ιδεολο­γική εθνικιστική προπαγάνδα των αστικών συλλόγων αθλητι­σμού. ε) Να οργανώσει καινούρια στρώματα δραστήριων νέων εργατών, τους οποίους να κατεβάσει στον κοινό αγώνα κατά της πλουτοκρατίας.

Ο εργατικός αθλητισμός, όπως τονίζονταν στα ντοκουμέντα της ΟΚΝΕ, δεν ήταν πολιτική οργάνωση, αλλά δεν ήταν όμως, ούτε και έξω απ’ την πολιτική δράση. Ακολουθούσε τη σημαία του εργατικού αγώνα και παραδέχονταν τους σκοπούς του.

Το 1928 σ’ όλη τη χώρα υπήρχαν οι ακόλουθες οργανώσεις (σύλλογοι) εργατικού αθλητισμού με την παρακάτω δύναμη: Αθήνα 350 μέλη, Ξάνθη 150, Δράμα 80, Καβάλα 250, Πειραιάς 60, Θεσσαλονίκη 100, Βόλος 80 και Τσατάλτζα 40 μέλη.7

Οργανώσεις εργατικού αθλητισμού με λιγότερα μέλη υπήρ­χαν επίσης και σε άλλες 20-25 πόλεις και χωριά κι έτσι ο συνο­λικός αριθμός των μελών ξεπερνούσε τα 1800.

Μέσα από τους συλλόγους, από τα αθλητικά αυτά σωματεία, η ΟΚΝΕ έδινε στη νεολαία τον τρόπο ζωής που πρότειναν οι νέοι κομμουνιστές.

Παρά τα δύσκολα χρόνια, τους άγριους διωγμούς, η ΟΚΝΕ ανάπτυξε σημαντική δραστηριότητα στον αθλητικό και γενι­κότερα στον εκπολιτιστικό τομέα. Και μέσα από αυτόν συσπεί­ρωνε τις πιο πλατιές μάζες της νεολαίας.

Για την ίδρυση της Ομοσπονδίας Εργατοαγροτικού Αθλη­τισμού Ελλάδας, έγιναν δύο Πανελλήνιες Συνδιασκέψεις. Μια τον Οκτώβρη του 1928 και άλλη μια το Φλεβάρη του 1929, ενώ στις 27 του Απρίλη 1930, συνήλθε το Α ' Συνέδριο που ίδρυσε την Ομοσπονδία Εργατοαγροτικού Αθλητισμού.

Η ίδρυση της Ομοσπονδίας Εργατοαγροτικού Αθλητισμού

191

(ΟΕΑ) αποτέλεσε σταθμό στην ανάπτυξη του εργατικού αθλητι­κού κινήματος στην Ελλάδα.

Σημειώνουμε, ότι πρώτος καθοδηγητής της ΟΕΑ ήταν ο Κώστας Λουλές. Ο ίδιος γράφει: «...το γραφείο της ΟΚΝΕ μου ανέθεσε να γίνω Γραμματέας της ΟΕΑ (Ομοσπονδίας Εργατοα- γροτικού Αθλητισμού). Και επειδή κάθησα πάνω από ένα χρόνο σ ’ αυτή τη θέση, πολλοί με ήξεραν με το παρατσούκλι ο...θέας!

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ν’ αρνηθώ, επειδή δεν είχα ασχοληθεί ποτέ με τον αθλητισμό. «Μα εγώ, τους λέω, δεν έχω χαμπάρι από αθλητικά». Οι σύντροφοι όμως ήταν ανένδοτοι. « Ό χ ι μόνο θα γίνεις γραμματέας της ΟΕΑ, αλλά θ' αναλάθεις να βγάζεις και εφημερίδα».

Και πραγματικά, μέσα σ’ ένα μήνα, κυκλοφόρησε το «Εργα­τοαγροτικό Σπορ».

Ή ταν μια εφημεριδούλα τετρασέλιδη, μικρού σχήματος. Εγώ ήμουν ο διευθυντής, ο αρχισυντάκτης, ακόμα και ο διεκπε- ραιωτής της. Κυκλοφορούσε μια φορά το μήνα. Πουλιόντου­σαν 3000 φύλλα, κυκλοφορία δηλαδή πολύ μεγάλη, αν σκεφτεί κανείς ότι η κυκλοφορία της «Νεολαίας» - του επίσημου οργά­νου της ΟΚΝΕ - ήταν 1500 με 2000 φύλλα.

Την Ομοσπονδία Εργατοαγροτικού Αθλητισμού την αποτε­λούσαν ερασιτεχνικοί σύλλογοι και σωματεία από όλες τις πό­λεις της Ελλάδας. Μπορούμε να πούμε ότι αποτελούσε το α­ντίβαρο στην εκμετάλλευση που έκανε το κράτος στον επίσημο αθλητισμό.

Στην Αθήνα, θυμάμαι, είχαμε πάνω από 10 συλλόγους. Οι περισσότεροι ήταν ποδοσφαιρικοί. Οι σύλλογοι πάντως, γενι­κά, αντιπροσώπευαν όλα τα αθλήματα. Υπήρχαν ακόμα και μου­σικοί σύλλογοι.

Στην Ξάνθη π.χ., υπήρχε η «Πρόοδος», που ήταν δημιούργη­μα του σωματείου των καπνεργατών. Είχε από ποδοσφαιρική ομάδα, ως μουσική μπάντα.

Ανάλογο σωματείο ίδρυσε το σωματείο καπνεργατών και στην Κοζάνη.

Δεν ήταν σπάνια τα σωματεία που ιδρύονταν από τα εργατι­κά συνδικάτα, και συγκεκριμένα από τα «Τμήματα Νέων» που λειτουργούσαν μέσα σ' αυτά. Τα αθλητικά δηλαδή σωματεία αν­τιμετωπίζονταν σα μια μορφή μαζικής δουλειάς μέσα στην ερ­γατική τάξη.

Στην Αθήνα π.χ. η οργάνωση της ΟΚΝΕ των επισιτιστών εί­χε δημιουργήσει ένα πολύ αξιόλογο αθλητικό σύλλογο.

192

Σε κάθε ελληνική πόλη λειτουργούσαν περιφερειακές επι­τροπές της ΟΕΑ.

Σε πολλές χώρες της Ευρώπης υπήρχαν ερασιτεχνικές αθλητικές ομοσπονδίες ανάλογες με τον ΟΕΑ. Το 1931 οργα­νώθηκε η Β ' Σπαρτακιάδα, στο Βερολίνο, με διεθνή συμμετοχή. Δυστυχώς εμείς δεν κατορθώσαμε να πάρουμε μέρος, και επειδή είμαστε σχεδόν στην παρανομία και από λόγους οικονομι­κούς»8.

Στις 5 του Ιούλη 1931 έγινε η Β' Πανελλαδική Συνδιάσκε­ψη της ΟΕΑ, που διαπίστωσε ότι ο εργατικός αθλητισμός ση­μείωσε σοβαρή ανάπτυξη. Ό τι η Ομοσπονδία διέθετε σ ’ όλες τις μεγαλύτερες πόλεις και χωριά τα. δικά της τμήματα, που αριθμούσαν περίπου 2000 μέλη9.

Με το σύνθημα της συμμετοχής στη Β' Διεθνή Κόκκινη Σπαρτακιάδα του Βερολίνου, πάνω από 10000 εργαζόμενοι αθλητές και φίλοι του αθλητισμού, πήραν μέρος στις περιφε­ρειακές Σπαρτακιάδες που οργανώθηκαν τότε σ' όλη τη χώρα και διατράνωσαν τη θέλησή τους ν’ αγωνιστούν για την ανάπτυ­ξη του εργατοαγροτικού αθλητισμού και το κέρδισμα με το μέ­ρος της ΟΕΑ όλων των νέων αθλητών.

Ο Αντώνης Γκοντίκας, από το χωριό Νίκαια της Αάρισας σχετικά με την ανάπτυξη του εργατοαγροτικού αθλητισμού στο χωριό του, γράφει:

« Ό ταν το κόμμα μας έριξε το σύνθημα για το πλάτεμα της δουλειάς μέσα στη νεολαία και ιδρύθηκε και η Ομοσπονδία Ερ­γατικού Αθλητισμού με σκοπό να αγκαλιάσει η Κομμουνιστική Νεολαία πλατύτερες μάζες νέων, η ΟΚΝΕ του χωριού μας ίδρυ­σε την ποδοσφαιρική ομάδα «Αγροτική Σπίθα». Το έμβλημα της ομάδας ήταν το σήμα της ΟΚΝΕ και μέσα τα αρχικά γράμ­ματα της ομάδας «ΑΣ». Το χρώμα της ομάδας ήταν κόκκινο και μαύρο.

Η ΟΚΝΕ του χωριού μας στην περίοδο 1930-1933 ανέπτυξε μια πολύ πλούσια αθλητική δράση, κατάφερε να αγκαλιάσει πάνω από 40 νεολαίους.

Η ποδοσφαιρική ομάδα «Αγροτική Σπίθα» οργάνωσε μια σειρά ποδοσφαιρικές συναντήσεις με ομάδες των γύρω χωριών και με τον «Προλετάριο» της Λάρισας που ήταν μέλος της Ομο­σπονδίας Εργατικού Αθλητισμού. Αυτές οι συναντήσεις είχαν πολύ καλή απήχηση και τραβούσαν το ενδιαφέρον των νέων που τις παρακολουθούσε κατά εκατοντάδες.

Αναφέρουμε ορισμένα ονόματα νέων ΟΚΝιτών που υπήρ­

193

ξαν μέλη της ποδοσφαιρικής ομάδας κι αργότερα έδωσαν και τη ζωή τους στους αγώνες του λαού μας για λευτεριά και προκοπή: Γάκος Χρήστος, Λιμτσιούλης Κώστας, Τσιλούλης Κώστας κ.ά.

Το ΚΚΕ αποφάσισε το 1933 την οργάνωση «Πανελλήνιων Αθλητικών αγώνων» με την ονομασία «Πανελλήνια Σπαρτα­κιάδα» που θα γινόταν στη Θεσσαλονίκη. Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού μας, πήρε μέρος στην προετοιμασία των τοπι­κών Σπαρτακιάδων.

Το Μάη 1933 οργανώθηκε στη Λάρισσα η Περιφερειακή Σπαρτακιάδα. Πήραν μέρος οι ποδοσφαιρικές ομάδες «Αγροτι­κή Σπίθα» Νίκαιας, «Προλετάριος» της Λάρισας, η ποδοσφαι­ρική ομάδα του Βόλου «Εργατικός αστέρας» καθώς και ποδο­σφαιρικές ομάδες από τη Λαμία και Μώλο.

Ό λες οι παραπάνω ομάδες συγκεντρώθηκαν στα γραφεία του «Προλετάριου» και αφού ντυθήκαμε τις ποδοσφαιρικές στολές κατά δυάδες με επικεφαλής τους ποδηλατιστές, διασχί­σαμε την πόλη μέχρι το γήπεδο του «Αλκαζάρ» όπου θα διεξά­γονταν οι αγώνες.

Κατά τη διαδρομή μας προς το γήπεδο, πλήθος κόσμου εκ­δήλωναν με διάφορους τρόπους την συμπάθειά τους ενώ η έφιπ­πη χωροφυλακή μας «συνόδευε» για τυχόν «έκτροπα», όπως λέ- γαν.

Τις πρωινές ώρες δόθηκε ποδοσφαιρική συνάντηση μικτής ομάδας «Αγροτικής Σπίθας» και «Προλετάριος» με την μικτή ομάδα Λαμίας-Μώλου με νίκη της μικτής Λάρισας.

Στο διάστημα της ποδοσφαιρικής συνάντησης έγινε και η ποδηλατοδρομία Τύρναβος-Λάρισα, που νικητής αναδείχθηκε ο Παπαχατζής Αλέκος από την «Αγροτική Σπίθα».

Το απόγευμα της ίδιας μέρας έγινε ποδοσφαιρική συνάντη­ση Λάρισας-Βόλου. Από τη συνάντηση αυτή αναδείχθηκε νι­κήτρια η ποδοσφαιρική ομάδα Βόλου. Τους αγώνες παρακο­λούθησαν εκατοντάδες νέοι και νέες από τη Λάρισα και τα γύρω χωριά.

Η αθλητική αυτή εκδήλωση της ΟΚΝΕ είχε τεράστια απή­χηση σ’ όλους τους νέους της περιοχής.

Το αντιδραστικό κράτος βλέποντας την επίδραση που είχε αυτή η αθλητική κίνηση στους νέους και νέες, απαγόρευσε την τελευταία στιγμή την διεξαγωγή των τελικών αγώνων της Θεσ­σαλονίκης. Εξαπέλυσε ένα κύμα άγριου διωγμού και τρομοκρα­τίας. Διέλυσε την Ομοσπονδία Εργατικού Αθλητισμού και απα­γόρευσε κάθε αθλητική εκδήλωση των ομάδων που υπάγονταν

194

στην ΟΕΑ.Ύστερα από τα δρακόντεια αυτά μέτρα, με βάση τα οποία δεν

μας άφηναν να κάνουμε ούτε μια προπόνηση, ζητώντας και άδεια ακόμα από την ανώτερη διοίκηση της Χωροφυλακής Λά­ρισας, η ομάδα μας αναγκάστηκε να διακόψει τη δράση της.

Η ΟΚΝΕ του χωριού μας όμως βρήκε άλλους τρόπους για να τραβήξει τους νέους: εκδρομές και διάφορους άλλους τρό­πους.

Η τρίχρονη δράση της «Αγροτικής Σπίθας» άφησε άσβη­στες εντυπώσεις στους νέους εκείνης της εποχής»10.

Η ΟΚΝΕ του χωριού Νίκαια της Λάρισας ανέπτυξε πλού­σια δράση για την οικονομική ενίσχυση των φυλακισμένων και εξόριστων αγωνιστών, την κινητοποίηση των αγροτών για τη συμμετοχή τους στα συλλαλητήρια της Λάρισας την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, για τη διάδοση της εφημερί­δας «Νεολαία», που αξίζει να σημειωθεί ότι στο χωριό αυτό με έναν πληθυσμό 2000 κατοίκων διέθετε 100 φύλλα. Η παρέμβαση της ΟΚΝΕ στον εργατικό αθλητισμό και το άπλωμα αργότερα της δουλιάς της στις συνοικίες με τη δημιουργία ποδοσφαιρι­κών ομάδων και την ίδρυση, τον Ιούλη του 1935, της Ομο­σπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (Ο.Π.Α.Σ.Α.) είχε επίδραση στους αθλητές και πρωταθλητές της χώρας μας. Η δραστηριότητα που ανέπτυξε η ΟΚΝΕ στο χώρο αυτό, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών (Ε.Ε.Α.) στην περίοδο της κατοχής k u i της Εθνικής ΑντίστΗσης.

Η Ε.Ε.Α. με πρόεδρό της το Γρηγόρη ΛΗμπράκη k u i μέλη της το Θάνο Γιώργο, ΜισΗηλίδη Ηλκι, ΣύλλΗ κ.ά. συσπείρωσε στις γρημμές της τη συντριπτική πλειοψηφία των αθλητών, ανάμεσά τους k u i πολλών πρωτπθλητών, ι/ποτέλεσε σπίθμό στην ιστοράι του ελληνικού (ΐθλητισμού.

195

ΣΗ Μ ΕΙΩ ΣΕΙΣ

1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1929-1933», τόμος Γ', σ. 327-328.2. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1925-1928», τόμος Β ’, σ. 238-240.3. «Νέα Ζωή». Όργανο του Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων

στη Σ.Δ. Ρουμανίας. 4 Απρίλη 1972.4. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1929-1933», τόμος Γ', σ. 455.5. «Ριζοσπάστης», 11 Μάρτη 1987.6. «Ουμανιτέ», 22 Σεπτέμβρη 1933.7. «Βιβλιοθήκη Νέου Αενινιστή», 1928, τεύχος 14-15, σ. 72-73.8. «Ριζοσπάστης», 19 Δεκέμβρη 1976.9. Γ. Βορεινού: «Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας» (Στα ρωσικά). Έκδο­

ση «Νέα Φρουρά», Μόσχα 1932, σ. 17.10. «Νέα Ζωή». Οργανο του Συλλόγου των Ελλήνων Πολιτικών Προσφύ­

γων στη Σ.Δ. Ρουμανίας, 29/9/1972.

196

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

Η ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΠΑΛΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στον κόσμο στα μέσα της δεκαετίας του 1930 καθορίζονταν από δύο βασικούς παράγον­τες: Από τις κοσμοϊστορικές επιτυχίες της ΕΣΣΔ στην οικοδό­μηση του σοσιαλισμού και από το δυνάμωμα της επίθεσης του φασισμού και της ιμπεριαλιστικής αντίδρασης στις καπιταλι­στικές χώρες.

Με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, ο κίνδυνος του φασισμού και του πολέμου μεγάλωσε. Εντάθηκαν οι πολεμι­κές προετοιμασίες των ιμπεριαλιστών.

Η απολογία του Γ. Δημητρώφ στη δίκη της Λειψίας το Σε­πτέμβρη του 1933 και οι αποφάσεις της 13ης Ολομέλειας της ΕΕ της ΚΔ που συνήλθε το Νοέμβρη-Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, είναι τα δυό βασικά γεγονότα, που αρχίζουν να βάζουν τη σφρα­γίδα τους στην πολιτική του παγκόσμιου επαναστατικού κινή­ματος, μαζί και του ελληνικού.

Στην απολογία του ο Γ. Δημητρώφ, τόνισε την ανάγκη της δημιουργίας ενιαίου μετώπου με τους σοσιαλδημοκράτες και τους άλλους εργάτες, για την επιτυχία της πάλης ενάντια στο φασισμό.

Η 13η Ολομέλεια της ΕΕ της ΚΔ δίνοντας ιδιαίτερη προσο­χή στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, σαν το μεγαλύτερο κίνδυ­νο που απειλεί με καταστροφή όλη την ανθρωπότητα, καθορί­ζοντας την ταξική φύση του φασισμού σαν «ανοιχτής τρομο­κρατικής δικτατορίας των πιο αντιδραστικών στοιχείων του χρηματιστικού κεφαλαίου», και διατυπώνοντας τη θέση ότι το

197

Αδάμ Μολυβδάς. Γραμματέας της ΟΚΝΕ την περίοδο της Κατοχής.

Σ,ίΙΣ, ΙΈ TOYS ΚΑ ΓΑΔΙΚΑΕΟΚΝ I’A S Φ Α Ν TAPOYS ΑΓΑΝΙΣΘΞΙΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ “ ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ,*

Π Α Ν Ο Υ Σ Η Σ Μ Α Ρ Κ Ο Β Ι Τ Η Σ<ιί “»»·<> ι:α* .€ ΐΓ ιΐΓ (κ (ιιίν ι» ι «ϋ· Ο ΰ ν ιιτ ο ο α ν τ π η ο ι

198

μονοπωλιακό κεφάλαιο ακολουθεί το δρόμο της κατάργησης του κοινοβουλευτισμού και της αστικής δημοκρατίας γενικά, έδωσε τη δυνατότητα στα ΚΚ να επανεκτιμήσουν τη στάση τους και την πολιτική τους απέναντι στα σοσιαλδημοκρατικά και γενικά στα μη προλεταριακά κόμματα και οργανώσεις.

Τα γεγονότα του 1934 στη Γαλλία, όπου το ΓΚΚ άρχισε να εφαρμόζει την πλατιά πολιτική του Ενιαίου Εργατικού Μετώ­που, στην Ισπανία και στην Αυστρία υπήρξαν σημεία στροφής στην ανάπτυξη της αντιφασιστικής πάλης της εργατικής τάξης.

Το ΚΚΕ ανταποκρινόμενο στις απαιτήσεις της καινούργιας κατάστασης που διαμορφωνόταν στα μέσα της δεκαετίας του 1930, έπειτα από την επικράτηση του μοναρχικού Λαϊκού Κόμ­ματος (Μάρτης 1933), την ένταση των προσπαθειών για την πα­λινόρθωση της μοναρχίας και το δυνάμωμα των φασιστικών τάσεων στους κόλπους της άρχουσας τάξης, προωθεί θεωρητικά και πρακτικά την αντιφασιστική του γραμμή.

Το Γενάρη του 1934 συνήλθε η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην πορεία της διαμόρφω­σης της στρατηγικής και της τακτικής του Κόμματος.

Η ιστορική σημασία της 6ης Ολομέλειας του 1934 συνίστα- ται στο γεγονός ότι με την άμεση βοήθεια της ΕΕ της ΚΔ έκανε μαρξιστικολενινιστική ανάλυση της διάρθρωσης,·του βαθμού ανάπτυξης και του χαρακτήρα της οικονομίας της χώρας, της θέσης της στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία και γενικά όλης της τότε ελληνικής πραγματικότητας και των ιδιομορφιών που παρουσίαζε και έλυνε βασικά σωστά το πρόβλημα της επι­κείμενης επανάστασης στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας ταυτό­χρονα τον ηγετικό ρόλο του προλεταριάτου σ’ αυτήν.

Η επανάσταση των εργατών και αγροτών στην Ελλάδα θα είχε αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με τάσεις γρήγορης μετα­τροπής της σε προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση.

Η σωστή λύση του προβλήματος του χαρακτήρα της επα­νάστασης στην Ελλάδα από την 6η Ολομέλεια, βοήθησε το ΚΚΕ να δυναμώσει την επιρροή του στις μάζες και να μετατρα- πεί σε κόμμα μαζικό, σε ηγέτη της εργατικής τάξης.

Το Κόμμα, στηριγμένο στις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειάς του, δυνάμωσε τη σύνδεσή του με τους αγρότες και τα μικροα­στικά στρώματα των πόλεων και τα συσπείρωσε γύρω από την εργατική τάξη στην πάλη κατά της ολιγαρχίας και των ξένων προστατών της. Οργάνωσε και καθοδήγησε μαζικούς απεργια-

199

κούς αγώνες και έγινε ο πρωτεργάτης της πολιτικής της εθνικής αντιφασιστικής ενότητας, ο πρωταγωνιστής της ενότητας των αντιφασιστικών δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας.

Η ΟΚΝΕ μετά την 6η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ

Η περίοδος 1934-1940 είναι μια απ’ τις λαμπρότερες περιό­δους σκληρών αγώνων κι αμέτρητων ηρωισμών κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ, και ταυτόχρονα είναι περίοδος στερέω­σης και ανάπτυξης της ΟΚΝΕ.

Στην περίοδο αυτή καταβλήθηκαν τεράστιες προσπάθειες για το δυνάμωμα της επιρροής της ΟΚΝΕ μέσα στο κίνημα της προοδευτικής νεολαίας, την οργάνωση και καθοδήγηση των αγώνων της εργαζόμενης και σπουδάζουσας νεολαίας.

Η νέα αυτή περίοδος αρχίζει με τις ιστορικές αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (Γενάρης 1934), που είχαν τε­ράστια σημασία για την παραπέρα οργανωτική ανάπτυξη του Κόμματος, της ΟΚΝΕ και του εργατικού κινήματος, την άνοδο της πάλης της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, το ανέθασμα γενικά ολόκληρου του δημοκρατικού αντιιμπεριαλιστικού κι­νήματος στην Ελλάδα.

Οι αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας τόνιζαν ότι «η ΟΚΝΕ πρέπει να γίνει η φαρδειά μαζική οργάνωση των νέων εργατών και αγροτών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη της καθοδήγησης της πάλης της εργαζόμενης νεολαίας, για τις ιδιαίτερες διεκδικήσεις της και με το δυνάμωμα της καθοδήγη­σης των οργανώσεων της ΟΚΝΕ εκ μέρους του κόμματος τόσο στο κέντρο όσο και των τοπικών»1.

Με το σύνθημα «να κερδίσουμε με το μέρος μας τη νέα γε­νιά», η ΟΚΝΕ άρχισε μια σοβαρή προσπάθεια να ξεφύγει απ’ τα στενά πλαίσια, να μπει στο σχολειό, στο πανεπιστήμιο, στο ερ­γοστάσιο, στα συνδικάτα, στο στρατό, στις αθλητικές και άλλες κοινωνικές οργανώσεις.

Στα μέσα του Απρίλη 1934 συνήλθε στην Αθήνα και η 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΚΝΕ με δύο βασικά θέματα: α) Την ανάλυση της απόφασης της 6ης Ολομέλειας του Κόμματος για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης στην Ελλάδα και β) Την κατάσταση και τα καθή­κοντα της ΟΚΝΕ στην πάλη κατά του φασισμού και του πολέ­μου.

200

Αντιπρόσωπος απ' το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στην Ολομέλεια της ΟΚΝΕ ήταν ο Ν. Ζαχαριάδης, ο οποίος ανέλυσε την απόφα­ση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης στην Ελλάδα2.

Η εισήγηση του Γ ραφείου της ΚΕ της ΟΚΝΕ στο δεύτερο θέμα για την κατάσταση και τα καθήκοντα της ΟΚΝΕ στην πά­λη κατά του φασισμού και του πολέμου, ήταν πολύ φτωχή σε πε­ριεχόμενο και έδειχνε ότι το Γ ραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ δεν εί­χε απαλλαγεί ακόμα από το πνεύμα του σεκταρισμού, που ε­μπόδιζε την Ομοσπονδία να ξανοιχτεί θαρραλέα, να παίξει σω­στά το ρόλο της στην πάλη για τη συγκέντρωση όλων των αντι­φασιστικών δυνάμεων, να πετύχει μια ποιοτική άνοδο στη δου- λιά της. Κι αυτό, σε μια εποχή που ο φασισμός, όπως παντού έτσι και στην Ελλάδα προσπαθούσε να στρατολογήσει οπαδούς και μέλη των οργανώσεών του μέσα απ’ τη νεολαία με τη δημα­γωγία, τον έξαλλο εθνικισμό και τη διαφθορά των νεανικών ψυ­χών, και που μπροστά στην ΟΚΝΕ έμπαινε επιτακτικά το κα­θήκον να δυναμώσει τη δουλιά της μέσα στις πλατιές μάζες της ελληνικής νεολαίας και να την προσαρμόσει στην ψυχολογία των νέων.

Η «Ένωση Νέων Ελλάδας»

Η ΟΚΝΕ, στηριγμένη στις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ και με τη βοήθεια του Κόμματος, άρχισε να δυναμώνει τη δουλιά της για την πραγματοποίηση ενός πλατιού αντιφασιστικού μετώπου των νέων. Ά ρχισε να ενδιαφέρεται πε­ρισσότερο για τα ιδιαίτερα προβλήματα που απασχολούσαν τη νέα γενιά.

Αποτέλεσμα αυτής της στροφής ήταν και η ίδρυση της αν­τιφασιστικής αντιδικτατορικής οργάνωσης νέων, της « Ένωσης Νέων Ελλάδας» (ΕΝΕ).

Για την ίδρυση και τη δράση της ΕΝΕ, παραθέτουμε μια μαρτυρία του Αχιλλέα Μπλάνα, στελέχους τότε της ΟΚΝΕ:

«Από την άνοιξη του 1935 ο δημοσιογράφος Νίκος Καρ- βούνης με εντολή του γραφείου της ΟΚΝΕ και σύμφωνη γνώμη του Κόμματος, κίνησε τη δουλιά για τη δημιουργία αντιφασι- στικής-αντιδικτατορικής οργάνωσης νέων με τίτλο «Ένωση Νέων Ελλάδας» (ΕΝΕ). Ιδρυτικά μέλη ήταν κομμουνιστές, σο­

201

σιαλιστές, δημοκράτες, φιλελεύθεροι, προοδευτικοί και αντι­φασίστες νέοι. Στα πρώτα βήματα συμμετείχαν κύρια επιστήμο­νες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, φοιτητές, αθλητές και εργά­τες στην πορεία.

Οι πρώτες συσκέψεις των ιδρυτικών μελών γίνανε στα γρα­φεία της φιλοσοφικής εταιρίας, στην οδό Ομήρου, παράνομα σχεδόν, γιατί η αστυνομία καταδίωκε κινήσεις που συνδέονταν με δραστηριότητες της ΟΚΝΕ. Σε συνέχεια και όσο αναπτυσ­σόταν η οργάνωση βγαίνανε για συνεδριάσεις έξω, στην Πε­ντέλη και αλλού, μέσα στα πεύκα. Η δουλιά αυτή καθοδηγούν­ταν από τον Χρήστο Μαλτέζο, μέλος του γραφείου της ΟΚΝΕ και γραμματέα της, αργότερα, ίσαμε που πιάστηκε από τη διχτα- τορία Μεταξά, κλείστηκε και απομονώθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, όπου πέθανε από τα βασανιστήρια, το Νοέμβρη 1938, κρατώντας ψηλά τη σημαία της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ.

Για μερικά από τα ιδρυτικά μέλη θυμούμαι ή συγκέντρωσα τα παρακάτω ονόματα. Εκτός από τον Καρθούνη που είχε την ευθύνη από την ΟΚΝΕ και οι: Τάσσος, χαράκτης, Λουκία Μαγ- γιώρου, ζωγράφος, Μεσάρης, αρχηγός του Παναθηναϊκού, Γε­ράσιμος Πεφάνης, πολ. μηχανικός, Θεοδωρίδης, δικηγόρος, Μακάρωφ, δικηγόρος, Γιώργης Δήμου, ζωγράφος, Γαληνός, δημοσιογράφος, Αντρέας Κλάδος, ποδοσφαιριστής, που στις αρχές της δικτατορίας Μεταξά ήρθε σε σύγκρουση με αστυνο­μικούς στον Εθνικό κήπο, τους ξέφυγε, μα δεν έζησε, πέθανε σε λίγο από την καρδιά του, καταδιωκόμενος.

Και στον Πειραιά, η οργάνωση της νεολαίας καταπιάστηκε αμέσως για την ίδρυση, «Ένωσης Νέων» στο χώρο της. Εδώ η οργάνωση ανάθεσε την πρωτοβουλία στον Κώστα Αθανασιάδη που έκανε την ιδρυτική σύσκεψη στο δικηγορικό γραφείο του. Ανάμεσα στα άτομα που πήραν μέρος ήταν και οι: Βενιέρης, δι­κηγόρος, Δέσποινα Γληνού, φοιτήτρια, Τραϊφόρος, υπάλλη­λος, Αντωνάκος, φοιτητής, Βαγγ. Αργυρόπουλος, απόφοιτος Γυμνασίου, Πελεκάνος, μηχανουργός κ.ά. Κι εδώ οι μονάδες στην αρχή, γρήγορα αυγατίσανε και γίνανε δεκάδες, σωστή ορ­γάνωση ακολουθώντας κατά πόδι την Αθήνα. Για αρκετούς μή­νες κάνανε συνεδριάσεις και συσκέψεις, έξω από την πόλη, στο Σχιστό, θαμνώδη τοποθεσία στον Πειραιά, τότε. Τελικά συγ­κροτήθηκαν κι εδώ ομάδες με λίγα μέλη, διευκολύνθηκε έτσι η λειτουργία και ανάπτυξη της δουλιάς, γενικότερα. Οργανώσεις της ΕΝΕ, συγκροτήθηκαν και στη Θεσσαλονίκη, ίσως και αλ­λού.

202

Ο ρόλος της ΕΝΕ ήταν σημαντικός κύρια στην Αθήνα, αλ­λά και στον Πειραιά. Προς το τέλος του 1935 με αρχές του ’36 ως την 4η Αυγούστου, χρονολογία κήρυξης της δικτατορίας από τον Μεταξά, εκατοντάδες νέοι και νέες πύκνωσαν τις γραμμές της. Διακλαδωμένες τώρα οι δυνάμεις της στις ανώτατες και μέ­σες Πανεπιστημονικές σχολές, στα Γυμνάσια, σε αθλητικούς συλλόγους και άλλες οργανώσεις νέων. Με γέφυρα τους μαθη­τές των Τεχνικών σχολών που δούλευαν ταυτόχρονα και σε ερ­γοστάσια, δημιουργήθηκαν βάσεις σ’ αυτά και σε άλλους εργα­τικούς χώρους. Και πρέπει να πούμε πως, καθώς καθοδηγούνταν η δουλιά αυτή από τους πυρήνες της ΟΚΝΕ, αρκετά μέλη της ΕΝΕ περνούσαν στις γραμμές των οκνίτικων οργανώσεων, παίρνανε μέρος σε διεκδικητικούς και αντιφασιστικούς αγώνες όπως π.χ. στους φοιτητές στην Αθήνα, στα Γυμνάσια στην Αθή­να και στον Πειραιά, στην απεργία χιλιάδων λεβητοποιών, μη­χανουργίαν και στους χύτες, στον Πειραιά, το 1935, ενάντια στο πραξικόπημα του Κονδύλη τον Οκτώβρη 1935, κατά της παλι­νόρθωσης της μοναρχίας, για την υπεράσπιση της δημοκρατίας κλπ»3.

Η στροφή της ΟΚΝΕ προς τις πλατιές μάζες της νεολαίας, για την ενότητα της νέας γενιάς, έφερε θαυμάσια αποτελέσματα και στη Θεσσαλονίκη.

Ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, γραμματέας τότε της Περιφερεια­κής Επιτροπής της ΟΚΝΕ στην Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, γράφει: «Το πρώτο πρόβλημα που πιάσαμε, μέσα σε κείνες τις συνθήκες, που ήταν άμεση η απειλή της παλινόρθωσης της μο­ναρχίας και της εγκαθίδρυσης φασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα, ήταν το πρόβλημα της υπεράσπισης της Δημοκρατίας, ένα από τα βασικά προβλήματα, που συγκινούσαν το δημοκρα­τικό λαό και τη νεολαία της Θεσσαλονίκης. Και φυσικά, το βα­σικό αυτό πρόβλημα το συνδυάσαμε με τα άμεσα προβλήματα της ζωής, της μόρφωσης και του εκπολιτισμού της νεολαίας.

Αποτανθήκαμε, κατά πρώτο λόγο, στις πολιτικές οργανώ­σεις της Φιλελεύθερης και Δημοκρατικής Νεολαίας. Γνωρι­στήκαμε μ' αυτές και βρήκαμε, για πρώτη φορά, κοινή δημο­κρατική γλώσσα, κοινό βασικό πρόβλημα - την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και την πάλη κατά της παλινόρθωσης της μο­ναρχίας των Γλύξμπουργκ και κατά του φασισμού, που απει­λούσε όλους τους νέους της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας, φ ι­λελεύθερους, δημοκρατικούς, σοσιαλιστές και κομμουνιστές.Ετσι αρχίσαμε την κοινή πάλη. Δεν περιοριστήκαμε μόνο στις

203

πολιτικές οργανώσεις και στα τμήματα νέων των εργατικών συνδικάτων. Ήρθαμε σε επαφή και συνεννοήσεις και με άλλες μαζικές οργανώσεις της νεολαίας, αθλητικές και εκπολιτιστι­κές στις λαϊκές συνοικίες της Νεάπολης, του Χαριλάου, της Καλαμαριάς, της Τριανδρίας, του Κουλέ Καφέ, του Τσινάρ κλπ., κλπ.

Οι δυσκολίες των πρώτων ημερών σιγά-σιγά ξεπερνιούνταν και η εμπιστοσύνη και η κατανόηση ανάμεσα στις οργανώσεις μεγάλωναν. Οργανώθηκαν κάμποσες συσκέψεις αυτών των ορ­γανώσεων στη Λέσχη των Φιλελευθέρων της πόλης. Την Κομ­μουνιστική Νεολαία Θεσσαλονίκης εκπροσωπούσε στις συ­σκέψεις αυτές ο τότε νεολαίος Παναγιώτης Δημητρίου, με τη δι­κή μου καθοδήγηση. Τελικά υπογράφτηκε συμφωνητικό για συνεργασία ανάμεσα στις οργανώσεις των νέων Θεσσαλονίκης- ήταν περισσότερες από 50 οργανώσεις, πολιτικές, αθλητικές,' εκπολιτιστικές κλπ. - με στόχο τον αγώνα κατά του φασισμού, για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας, αλλά και τα οικονομικά ζητήματα, ζητήματα μόρφωσης και εκπολιτιστικά των νέων.

Η συνεργασία και η ενότητα των οργανώσεων της νεολαίας της Θεσσαλονίκης στάθηκε η πρώτη προσπάθεια να σπάσουμε το σεχταρισμό στην ΟΚΝΕ, ήταν το πρώτο χελιδόνι που προ- μηνούσε την καινούργια άνοιξη, την απόφαση να τραβήξουμε θαρραλέα για την ενότητα της νέας γενιάς στην Ελλάδα»4.

Γ ια μια ριζική στροφή

Στις 25 του Ιούλη 1935 άρχισε στη Μόσχα τις εργασίες του το 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, οι οποίες τερμα­τίστηκαν στις 2 του Αυγούστου.

«Οι αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διε­θνούς, διαποτισμένες από τις λενινιστικές ιδέες, είχαν ιστορική σημασία, σημασία στροφής για το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα, για την ανάπτυξη της πάλης όλων των επανα­στατικών και δημοκρατικών δυνάμεων ενάντια στο φασισμό, τον ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο»5.

Το 7ο Συνέδριο της ΚΔ εξόπλισε το παγκόσμιο εργατικό κίνημα με καθαρή αντίληψη των προοπτικών της πάλης ενάντια

204

στο φασισμό και το πόλεμο. Έδειξε ότι η πάλη για την ειρήνη, τη δημοκρατία και την κοινωνική πρόοδο αποτελεί μια αδιά­σπαστη ενότητα.

Οι ιστορικές αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ, που χά­ραξαν τη νέα στρατηγική και τακτική του παγκόσμιου επανα­στατικού κινήματος, καταφέροντας ισχυρότατο πλήγμα στο δογματισμό, το σεχταρισμό και σε όλες τις παρεκκλίσεις, δεξιές και αριστερίστικες, βοήθησαν το ΚΚΕ να προσανατολιστεί σω­στά στις νέες συνθήκες.

Στις 20 του Σεπτέμβρη 1935, συνήλθε στη Μόσχα και το 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων, που στηριγμένο στις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ χάραξε τη νέα στρα­τηγική και τακτική της ΚΔΝ κατά του φασισμού και του πολέ­μου.

Η αντιπροσωπεία της ΟΚΝΕ αποτελέστηκε από τους Νάκο Καραγιάννη, Νίκο Ζαγουρτζή, Ηλέκτρα Αποστόλου και Βασί­λη Μπαρτζιώτα.

«Το Συνέδριο - γράφει ο Βασίλης Μπαρτζιώτας - άνοιξε ο Ραϊμόν Γκιγιό εκ μέρους της Γαλλικής Κομμουνιστικής Νεο­λαίας. Αμέσως έδοσε το λόγο στον Γιώργη Δημητρόφ, Γενικό Γραμματέα της Κομμουνιστικής Διεθνούς, για να χαιρετίσει το Συνέδριο. Ό ταν ο γίγας της Λειψίας με τα μακριά μαλλιά του, που έμοιαζαν με λιονταρίσια χαίτη, ανέβηκε στο βήμα, το Συ­νέδριο όρθιο και με παρατεταμένα χειροκροτήματα τον χαιρε­τούσε πάνω από δέκα λεπτά.

Ο λόγος που έβγαλε ο Δημητρόφ - μίλησε γερμανικά - ήταν μικρός, ενθουσιώδης, με βαθύ περιεχόμενο. Τέλειωσε με την παρακάτω περίφημη στροφή:

«Να μην ξεχνάτε οτι οι νέοι και οι νέες που είναι στις μαζι­κές οργανώσεις των Νέων, ακόμα και οι νέοι που βρίσκονται στις φασιστικές οργανώσεις, είναι αδέλφια και αδελφές σας και πρέπει να ενωθείτε μαζί τους ενάντια στον κοινό εχθρό, το φασι­σμό!»6.

Έκθεση εκ μέρους της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομ­μουνιστικής Διεθνούς, για τις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της, έκανε στο 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων ο Οττο Κούουσινεν. Η έκθεσή του κράτησε περισσότερο από δύο

ώρες. Ο Κούουσινεν υπογράμμισε την εξαιρετική σημασία του

205

7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της εισήγησης του σ. Δημητρόφ και των αποφάσεων του Συνεδρίου, που καθό­ρισε σαν κύριο κίνδυνο, τον κίνδυνο του φασισμού και του πο­λέμου και χάραξε πρωταρχικό καθήκον για το παγκόσμιο κομ­μουνιστικό κίνημα την πάλη εναντίον του κινδύνου αυτού, με τη συσπείρωση όλων των αντιφασιστικών δυνάμεων. Ο Κούουσι- νεν εφιστούσε την προσοχή των αντιπροσώπων του 6ου Συνε­δρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων στο ενιαίο προλετα­ριακό μέτωπο και τη συνδικαλιστική ενότητα, στην πολιτική ενότητα της εργατικής τάξης, στο παλλαϊκό ενιαίο μέτωπο, στη δημιουργία αντιφασιστικής κυβέρνησης και στην πάλη για την ειρήνη. Ιδιαίτερα επέμεινε ότι οι ιστορικές αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς πρέπει να προσαρμο­στούν στις συγκεκριμένες συνθήκες της κάθε χώρας και στο ότι η δραστήρια εφαρμογή τους στην πράξη θα δόσει τη δύναμη στο κάθε κόμμα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον φασιστι­κό κίνδυνο και την απειλή του πολέμου.

Στις 27-28 του Σεπτέμβρη 1935 συνήλθε η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που υιοθετώντας και συγκεκριμενοποιώντας τη γραμμή του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ, καθόρισε σαν άμεσα καθή­κοντα του Κόμματος: 1) Την αποκατάσταση με όλα τα μέσα της ταξικής συνδικαλιστικής ενότητας. 2) Τη δημιουργία παλλαϊ­κού μετώπου της ελευθερίας και της δημοκρατίας, του συνα­σπισμού δηλαδή όλων των δημοκρατικών και αντιφασιστικών δυνάμεων του λαού και του στρατού.

Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ διακήρυξε, ότι το κόμμα «μπροστά στον άμεσο κίνδυνο φασιστικής ιταλικής επιδρομής, είτε άλλης μεγαλοϊμπεριαλιστικής (λ.χ. από την πλευρά της χιτ­λερικής Γερμανίας), απειλής κατά της εθνικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας, θέτει σαν υπέρτατο καθήκον του, την υπερά­σπιση της εθνικής ελευθερίας και θα παλέψει με όλες του τις δυ­νάμεις, για να καταχτήσει αυτό την ηγεμονία της πάλης...»7.

Στις 10 του Οκτώβρη 1935 ο στρατηγός Γ. Κονδύλης με τους στενούς συνεργάτες του ανέτρεψε πραξικοπηματικά την κυβέρ­νηση του Π. Τσαλδάρη. Έγινε αντιθασιλιάς και προκήρυξε δη­μοψήφισμα για την 3η Νοέμβρη 1935 με σκοπό την επαναφορά της μοναρχίας.

Το ΚΚΕ τόσο πριν το πραξικόπημα, όσο και μετά με έκκλη­σή του κάλεσε όλα τα δημοκρατικά κόμματα να συγκροτήσουν κοινή Πανελλαδική Επιτροπή Αγώνα για τη ματαίωση των σχε­δίων της αντίδρασης για παλινόρθωση της μοναρχίας, αλλά δυ­

206

στυχώς, η έκκλησή του αυτή δεν βρήκε ουσιαστική ανταπόκρι­ση, με αποτέλεσμα την παλινόρθωση της μοναρχίας.

Ένα μήνα μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας το Δεκέμ­βρη του 1935 συνήλθε το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Το Συνέδριο στηριγμένο στις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ, συγκέν­τρωσε την προσοχή του Κόμματος στην απόκρουση του κινδύ­νου εγκαθίδρυσης φασιστικής δικτατορίας, που μετά την παλι­νόρθωση της μοναρχίας απ’ το νόθο δημοψήφισμα του Νοέμ­βρη 1935, είχε γίνει πια άμεσος.

Το Συνέδριο, αφού μίλησε για τον κίνδυνο του πολέμου που απειλούσε τη χώρα μας και τον κίνδυνο απώλειας της εθνικής μας ανεξαρτησίας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και, κυρίως, από την Ιταλία, τόνισε:

«Το καθήκον τόσο της απόκρουσης της άμεσης απειλής του πολέμου όσο και της υπεράσπισης της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της χώρας από τους ξένους ιμπεριαλιστές...πέ­φτει πάνω στο Κόμμα μας. Στη δύναμη των εργαζομένων μαζών, που απειλούνται και σ ’ όλες τις δυνάμεις της χώρας που δεν θέ­λουν τον πόλεμο και παλεύουν για την ειρήνη. Το καθήκον αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί τόσο αποτελεσματικότερα, όσο πλατύτερο είναι το παλλαϊκό μέτωπο των εργατών, αγροτών και εργαζομένων»8.

Την ίδια περίδο, το ΚΚΕ, που πάντα παρακολουθούσε και βοηθούσε τη δουλιά της ΟΚΝΕ, ασχολήθηκε πιο συστηματικά με τα ζητήματα της νεολαίας.

Στις 20 του Σεπτέμβρη 1935 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ σε συ­νεδρίασή του ασχολήθηκε ειδικά με τα ζητήματα της πάλης για ιην κατάχτηση της νέας γενιάς και τα καθήκοντα του ΚΚΕ απέναντι στην Κομμουνιστική Νεολαία και ενέκρινε σχετική απόφαση στην οποία τόνιζε ότι:

«Η νεολαία έχει δική της ψυχολογία, τους δικούς της δρό­μους για νάρθει κάτω απ’ τη σημαία του κομμουνισμού. Έτσι όχι μόνο το περιεχόμενο της δουλιάς της Κομμουνιστικής Νεο­λαίας πρέπει νάναι διαφορετικό από το περιεχόμενο δουλιάς t ου κόμματος, αλλά και οι μέθοδες και μορφές δράσης της, όπως υπέδειξε και το 7ο Συνέδριο της ΚΔ που έδοσε εξαιρετική προ- οοχή στα προβλήματα της νεολαίας.

Το κόμμα πρέπει να μελετάει τα προβλήματα της νεολαίας, ιο ΠΓ της ΚΕ του κόμματος πρέπει από κοινού με το γραφείο ιΐ|ς ΚΕ της ΟΚΝΕ να μελετήσουν και να συγκεκριμενοποιή- οουν μέσα στους ελληνικούς όρους τις αποφάσεις του 7ου Συνε­

207

δρίου της ΚΔ, που αφορούν την ΟΚΝΕ καθώς και τις αποφά­σεις του 6ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων».

Στην ίδια απόφαση επισημαίνονταν οι αδύνατες πλευρές δράσης της ΟΚΝΕ και κυρίως η σεχταριστική αποξένωση απ’ τις πλατιές μάζες της νεολαίας και τονιζόταν η ανάγκη όπως η ΟΚΝΕ, αλλάζοντας μέθοδες δουλιάς, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την οργάνωση ενός πλατιού, ενιαίου μετώπου της νέας γενιάς στην πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου για την υπεράσπιση των ζωτικών της δικαιωμάτων.«Η ΟΚΝΕ - τόνιζε η απόφαση - πρέπει να ριζώσει θαθιά μέσα σ’ όλες, χωρίς καμιά εξαίρεση, τις μαζικές οργανώσεις των νέων (αθλητικές, συνδικαλιστικές, φοιτητικές, αγροτικές, φασιστι­κές, χριστιανικές, γυναικείες κλπ).

Είναι ανάγκη να τραβήξει θαρραλέα στην οργάνωση δια­φόρων οργανώσεων της νεολαίας, αθλητικών, εκδρομικών, μορφωτικών, επιστημονικών και για μια πλατύτερη αντιφασι­στική οργάνωση των νέων που θα περικλείνει στις γραμμές της νέους και οργανώσεις διαφορετικών κατευθύνσεων που θα στέκονται όμως σε μια αντιφασιστική βάση»9. Το ΠΓ της ΚΕ του κόμματος υπογράμμιζε σε συνέχεια την ανάγκη αναδιοργά­νωσης της εσωτερικής ζωής της ΟΚΝΕ, καθώς και την ανάγκη μαζικοποίησής της με πλατιά στρατολογία, ξεκινώντας απ’ την λενινιστική αρχή πως η Κομμουνιστική Νεολαία δεν είναι κόμ­μα, αλλά οργάνωση που διαπαιδαγωγεί τους νέους στο πνεύμα του κομμουνισμού.

Την ανάγκη δημιουργίας πλατιού Αντιδικτατορικού Με­τώπου Νέων τόνιζε τόσο η απόφαση της 4ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, όσο και το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ, που στο μέρος της πολιτικής του απόφασης, το σχετικό με τη νέα γενιά, διαπί­στωνε:

«Σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της κοινωνικής φασιστι­κής αντίδρασης οξύνθηκε και το πρόβλημα της νέας γενιάς. Ο φασισμός με τη δημαγωγία του προσπαθεί να κερδίσει τη νεο­λαία για τους σκοπούς του. Οι κομμουνιστές έχουν χρέος να δουλέψουν για την αποτυχία των προσπαθειών αυτών. Η νέα γε­νιά ανήκει στο λαό και πρέπει να κερδηθεί με το μέρος των δυ­νάμεων της δημοκρατίας και της λευτεριάς. Με βάση τις απο­φάσεις του 6ου Συνεδρίου της ΚΔΝ και μπροστά στην ΟΚΝΕ μπαίνει επιταχτικό το πρόβλημα της ριζικής αλλαγής του χαρα­κτήρα της. Η ΟΚΝΕ απ’ όλες τις απόψεις (προγραμματικές αρ­χές, μορφές οργάνωσης, περιεχόμενο και μέθοδο δουλιάς) υφί-

208

σταται και δρα παράλληλα με το Κόμμα σαν κόμμα των νέων. Και αυτή η αιτία, βασικά, κρατά την ΟΚΝΕ μακρυά από τις πλατιές μάζες των νέων, που θάπρεπε ν’ αγκαλιάσει και να δια- παιδαγωγήσει μέσα στις γραμμές της»10.

«Στις συνθήκες της Ελλάδας με το δυνατό δημοκρατικό-αν- τιφασιστικό κίνημα, τόνιζε το 6ο Συνέδριο, επιβάλλεται η δη­μιουργία μιας ενιαίας πλατιάς αντιφασιστικής οργάνωσης νέων, που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τους νέους κομμουνιστές, αλλά όλους τους νέους που μισούν την αντίδραση, το φασισμό, θέλουν την πρόοδο, την λευτεριά, την ειρήνη. Αυτή η οργάνω­ση χρειάζεται για να ενώσει όλες τις δυνάμεις της νέας γενιάς και όλες τις οργανώσεις της ενάντια στην αυξανόμενη α­ντίδραση και το φασισμό, τον χειρότερο αυτόν εχθρό της αν­θρωπότητας και του πολιτισμού, που θέλει να καταδικάσει μαζί με το λαό και την ελληνική νεολαία στη φριχτότερη δυστυχία, τη μεσαιωνική βαρβαρότητα και τη χειρότερη σκλαβιά».

Και το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ εξηγούσε ότι, για να ανταπο- κριθεί στον σκοπό της αυτό η ενιαία οργάνωση της νέας γενιάς, χρειάζεται: α) Η δημιουργία και η λειτουργία της να βασίζεται στην πλατιά δημοκρατία, στην ελευθερία σκέψης και στο σεβα­σμό των ιδεολογικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων...θ) Η ενι­αία οργάνωση της νεολαίας, όντας ανεξάρτητη από τα κόμματα, πρέπει να δέχεται στις γραμμές της όλους τους νέους και τις νέες, χωρίς διάκριση για τα πολιτικά τους φρονήματα και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους.,.γ) Η ενιαία οργάνωση της νεολαίας πρέπει να δημιουργήσει γερό τμήμα στο χωριό, την

αγροτική νεολαία, οργανωμένη πανελλαδικά, και δ) Η ενιαία οργάνωση της νεολαίας θα πρέπει όχι μόνο ν’ αγωνίζεται για τα συμφέροντα των νέων, αλλά και να ικανοποιεί τους πόθους και τις επιθυμίες τους. Γ Γ αυτό πρέπει να στηρίζεται σε συλλόγους, λέσχες, ομίλους, αθλητικές ενώσεις κλπ. Με τέτιο χαρακτήρα, η ενιαία οργάνωση της νεολαίας θα ηλεκτρίζει και θα τραβά τους νέους, που σήμερα στην πλειοψηφία τους είναι έξω από κάθε οργάνωση, θα γίνει μια δυνατή οργάνωση της νέας γενιάς της χώρας μας, ακατάλυτος φραγμός ενάντια στο φασισμό.

Η ΟΚΝΕ, στηρίζοντας την όλη δουλιά της στα βασικά αυτά ντοκουμέντα των Ολομελειών τής~ΚΕ του ΚΚΕ, στις αποφάσεις των σωμάτων της και του 6ου Συνεδρίου της ΚΔΝ, και ιδιαίτερα στην απόφαση του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, προχωρεί βήμα προς βήμα στην πραγματοποίηση μιας ριζικής στροφής προς την δημιουργία του Αντιφασιστικού Μετώπου Νέων.

209

Την ίδια περίοδο το Κόμμα, με βάση τη γραμμή του 6ου Συ­νεδρίου του, πήρε την πρωτοβουλία για τη συγκρότηση του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ-ΑΚΕ, Δεκέμβρης 1935) και μπήκε επικεφαλής της πάλης για την απόκρουση του κινδύνου του φα­σισμού.

Το Παλλαϊκό Μέτωπο στις εκλογές του Γενάρη 1936 ση­μείωσε σοβαρή εκλογική επιτυχία. Συγκέντρωσε 73411 ψήφους και έβγαλε 15 βουλευτές. Οι δυό αστικές παρατάξεις συγκέ­ντρωσαν ίσο περίπου αριθμό εδρών (βενιζελικοί 142, αντιθενι- ζελικοί 143). Το αποτέλεσμα αυτό έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου. Το Κόμμα άρχισε να αναλαμβάνει πιο εύστοχες πρωτοβουλίες, τό­σο στο μαζικό όσο και στο κοινοβουλευτικό επίπεδο.

Το Φλεβάρη του 1936 το Παλλαϊκό Μέτωπο υπόγραψε σύμ­φωνο με το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Σύμφωνο Σοφούλη- Σκλάβαινα) και στο τέλος του ίδιου μήνα επιτεύχθηκε συμφωνία για τη συνένωση των δύο Εργατικών Συνομοσπονδιών.

Την περίοδο 1935-1936 το μαζικό κίνημα με την καθοδήγη­ση του ΚΚΕ, πήρε μεγάλες διαστάσεις. Στους δέκα πρώτους μήνες του 1935 οι απεργοί έφτασαν τους 200000, ενώ στους 3 πρώτους μήνες του 1936 ξεπέρασαν τους 200000. Ξέσπασαν μα­χητικοί αγώνες για ψωμί, δημοκρατικές ελευθερίες και για αντι­μετώπιση του μοναρχοφασισμού.

Αποκορύφωμα των μεγάλων απεργιακών αγώνων αυτής της περιόδου ήταν τα επαναστατικά γεγονότα του Μάη στη Θεσσα­λονίκη, που ξέσπασαν σαν απάντηση της εργατικής τάξης και του λαού στις ομαδικές δολοφονίες απεργών. Τότε όλοι οι εργα­ζόμενοι της Θεσσαλονίκης σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατέβηκαν στους δρόμους και σε αρκετές περιπτώσεις συναδελφώθηκαν με τους φαντάρους. Η εργατική τάξη,ο λαός και η νεολαία με επι­κεφαλής το ΚΚΕ και την ΟΚΝΕ'απάντησαν στις σφαγές της Θεσσαλονίκης με ένα γιγαντιαίο κύμα απεργιών σε όλη τη χώ­ρα.

Οι αγώνες των φοιτητών και των σπουδαστών

Με τη γενική άνοδο του αντιφασιστικού κινήματος, το 1936 έχουμε σημαντική άνοδο και του νεολαιίστικου κινήματος, ιδιαίτερα του κινήματος της σπουδάζουσας νεολαίας.

210

To 1935 ξέσπασε η μεγάλη απεργία των φοιτητών στην Αθήνα με αίτημα την Πανεπιστημιακή ασυλία. Η πάλη των φοι­τητών της Αθήνας, που την υποστήριξαν οι μαθητές των γυμνα­σίων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων, κράτη­σε 25 μέρες, και στη διάρκειά της σημειώθηκαν αιματηρές συγ­κρούσεις με την αστυνομία.

Το Μάρτη του 1936 κηρύχθηκε απεργία των φοιτητών της Θεσσαλονίκης με αιτήματα: Να μην υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των εισακτέων, να μην αυξηθούν τα δίδακτρα, να λει­τουργήσουν φοιτητικά συσσίτια, να μπορέσουν τα παιδιά του λαού να σπουδάσουν.

Το κράτος αρνιόταν να λύσει τα αιτήματα των φοιτητών, αλλά και οι φοιτητές δεν υποχωρούσαν. Σφυρηλατούσαν ακόμα πιο πολύ την ενότητα και συνέχιζαν τον αγώνα με μεγαλύτερη μαχητικότητα. Τους παραστέκονταν όλος ο λαός της Θεσσαλο­νίκης, που καμάρωνε περήφανος τα παιδιά του. Σε πολλά γυ­μνάσια οι μαθητές και οι μαθήτριες κατέβηκαν σε απεργία αλ­ληλεγγύης προς τους φοιτητές. Επίσης επιτροπές εργαζομένων φέρναν μηνύματα αλληλεγγύης και χρήματα για την υποστήρι­ξη των απεργών. Ακόμα και καθηγητές του Πανεπιστημίου τά­χθηκαν στο πλευρό των απεργών, υποστήριζαν τα δίκαια αιτή- μωτά τους. Η απεργία αυτή είχε και ένα νεκρό, το φοιτητή της Ιατρικής Αλ. Σωτηριάδη, που σκοτώθηκε στις 4 του Μάρτη 1936 από τους χωροφύλακες.

Η μαχητικότητα των φοιτητών δυνάμωσε ακόμα πιο πολύ όταν στην οδό Βενιζέλου, εκατοντάδες φοιτητές που διαδήλω­ναν ειρηνικά για τα αιτήματά τους, δέχθηκαν ξαφνικά την επί­θεση της έφιππης χωροφυλακής. Πολλοί φοιτητές τραυματί­στηκαν. Η επίθεση επαναλήφθηκε και την επομένη, όταν μπρος στο Πανεπιστήμιο, οι φοιτητές αγαναχτισμένοι συζητούσαν για τα αιματηρά γεγονότα. Και τότε ξαφνικά από τους γύρω Λρόμους κατέβηκαν στα μουλωχτά οπλισμένοι χωροφύλακες και τμήμα έφιππης χωροφυλακής και κύκλωσαν το Πανεπιστή­μιο. Για δεύτερη φορά, μέσα σε δυο μέρες^ζους επιτέθηκαν για να τους διαλύσουν. Μα οι φοιτητές δεν κάθησαν με σταυρωμένα χέρια. Με ξύλα, με πέτρες, μ’ ό,τι βρήκαν απάντησαν με κάθε ιρόπο στους χωροφύλακες. Ήρθαν στα χέρια. Αντιστάθηκαν μ», κάθε τρόπο στην προσπάθεια των χωροφυλάκων να τους δια- λύσουν. Αυσσασμένοι οι χωροφύλακες σήκωσαν τα όπλα και πυροβόλησαν. Πολλοί φοιτητές τραυματίστηκαν. Το φοιτητι­κό αίμα έβαψε για δεύτερη φορά, τους δρόμους γύρω απ’ το Πα­

211

νεπιστήμιο. Είκοσι φοιτητές πιάστηκαν και οδηγήθηκαν στο Τμήμα Μεταγωγών.

Οι τραμπουκισμοί αυτοί της χωροφυλακής ξεσήκωσαν την αγανάχτηση του λαού της Θεσσαλονίκης. Η κοινή γνώμη απαίτησε να διωχθεί ο διευθυντής της χωροφυλακής Ντάκος. Η εφημερίδα «Μακεδονία» κάτω απ’ την πίεση της κοινής γνώμης ζήτησε «την κεφαλήν επί πίνακι» του Ντάκου.

Οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης του λαού της Θεσσαλονίκης προς τους φοιτητές, ήταν πολύ συγκινητικές. Οι διάφορες κλι­νικές της πόλης συναγωνίζονταν ποιά θα νοσηλεύσει τους τραυ­ματίες φοιτητές δωρεάν. Καθηγητές Πανεπιστημίου αναλάθαι- ναν τη νομική υπεράσπιση των κρατουμένων. Ά λλοι πλήρωναν εγγύηση για να τους αφήσουν ελεύθερους ως τη μέρα της δίκης. Κι οι φοιτητές κατάφορτοι τρόφιμα, φρούτα, γλυκά, δώρα επι­σκέπτονταν τις κλινικές και το Τμήμα Μεταγωγών, δείχνοντας τη στοργή τους και τη φροντίδα τους για τους τραυματισμένους και κρατουμένους συναδέλφους τους.

Στο Τμήμα Μεταγωγών, οι κρατούμενοι φοιτητές κήρυξαν απεργία πείνας. Η είδηση μαθεύτηκε σαν αστραπή σ ’ όλη την πόλη. Επιτροπές φοιτητών και εργαζομένων παρουσιάστηκαν στις αρχές, στα γραφεία των εφημερίδων, στην Πρυτανεία και απαίτησαν την απελευθέρωση των 20 φοιτητών. Κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης, οι αρχές αναγκάστηκαν να τους αφή­σουν ελεύθερους.

Ό σες πονηριές κι αν μεταχειρίστηκε η Ασφάλεια, όσους τραμπουκισμούς κι αν χρησιμοποίησε δεν μπόρεσε να σπάσει την ενότητα των φοιτητών.

Η απεργία αυτή κράτησε ένα μήνα και τέλειωσε με νίκη των φοιτητών, νίκη ποτισμένη στο αίμα των συναδέλφων τους. Για πρώτη φορά στα χρονικά των φοιτητικών αγώνων κανένας φοι­τητής δεν διώχθηκε από το Πανεπιστήμιο και πολλά απ’ τα αι- τήματά τους ικανοποιήθηκαν.

Το Α' Πανελλήνιο Συνέδριο των φοιτητών και σπουδαστών

Τα προβλήματα που απασχολούσαν την φοιτητική νεολαία ήταν πάρα πολλά. Αναρίθμητοι περιορισμοί δεν επέτρεπαν στον φοιτητή ν’ αναπνεύσει, να μορφωθεί επιστημονικά, να γί­

212

νει ένας άξιος της αποστολής του και του προορισμού του στην κοινωνία επιστήμονας.

Για όλους αυτούς τους λόγους ήταν αναγκαία η οργάνωση και η σύγκληση του πρώτου φοιτητικού συνεδρίου. Την πρωτο­βουλία την πήρε η Ένωση Προοδευτικών Οργανώσεων Φοιτη- τών-Σπουδαστών (ΕΠΟΦΣ), ο συνασπισμός δηλαδή των προο­δευτικών σωματείων και των συλλόγων κατά Σχολή, στον οποίο πρωτοποριακό ρόλο έπαιζε η ΟΚΝΕ.

Συγκροτήθηκε Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου, η οποία απευθύνθηκε σ’ όλους τους φοιτητικούς συλλόγους των δύο Πανεπιστημίων (Αθήνας-Θεσσαλονίκης) και στις Ανώτα­τες Σχολές.

Η προκήρυξη για τησύγκλησητου Συνεδρίου βρήκε μεγάλη απήχηση στους φοιτητές και τους σπουδαστές, ανεξάρτητα από τις πολιτικές και ιδεολογικές τους αντιλήψεις. Από την Οργα­νωτική Επιτροπή κλήθηκαν και ο Εθνικός Παμφοιτητικός Σύλ­λογος, η Φιλελεύθερη Νεολαία κ.ά., που αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στο Συνέδριο.

Οι αντιδραστικοί αυτοί σύλλογοι ζητούσαν να αλλάξει η σύνθεση της Οργανωτικής Επιτροπής και να πάρουν αυτοί την πλειοψηφία, εκπροσωπώντας ανύπαρκτους συλλόγους, όπως: την «Ακαδημαϊκή Νεολαία», το «Σύλλογο Φοιτητών Παγκρα­τίου» κ.ά.

Επόμενο ήταν να μη γίνει δεκτή η πρότασή τους, που από­βλεπε στον τορπιλισμό του Συνεδρίου. Μετά την αποτυχία της προσπάθειάς τους, ο Εθνικός Παμφοιτητικός Σύλλογος άρχισε τρομοκρατική δράση στο Πανεπιστήμιο. Σχημάτισε τρομοκρα­τικές ομάδες, που ξυλοκοπούσαν κάθε προοδευτικό φοιτητή.

Η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου κυκλοφόρησε προ­κήρυξη στους φοιτητές, στην οποία ανάμεσα στ’ άλλα, τόνιζε και τα εξής:

«Εις όλους είνε φανερός ο ρόλος τον οποίον πρόκειται να παίξη το συνέδριον επί της καθόλου φοιτητικής ζωής. Ό λο ι αι- σθάνεσθε πόσον ευεργετικά θα είνε τα αποτελέσματά του, δια την ζωήν και την επιστημονικήν κατάρτισιν της σπουδαζουσης νεολαίας. Και θα είνε τόσον μεγαλύτερος ο ρόλος του, τόσον ι;ι>εργετικώτατα τα αποτελέσματά του, όσον περισσοτέραν επι­τυχίαν έχει το συνέδριον. Αλλ’ η επιτυχία του συνεδρίου ευρί- σκεται εις τας χείρας μας, εις τας χείρας κάθε φοιτητού-σπουδα- στού που πραγματικά πονεί και ενδιαφέρεται δια τα φοιτητικά ζητήματα. 4

ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙΜε μεγαλύτερον ακόμη ενθουσιασμόν, με μεγαλύτεραν

στοργήν βοηθήσατε την οργανωτικήν επιτροπήν εις το δύσκο- λον έργον της. Λάβετε όλοι μέρος εις το Συνέδριον. Δείξτε με την αθρόαν συμμετοχήν σας, με τον όγκον σας, ότι έχετε όλην την θέλησιν και την επιμονήν να εργασθείτε δια την επίλυσιν των ζητημάτων μας, δια την εξύψωσιν της Ανωτάτης εκπαιδεύ- σεως. Υποδείξατε τρόπους λύσεως των φοιτητικών ζητημάτων.

Κανείς συνάδελφος ας μην απουσιάση από το Συνέδριον. Κανείς ας μη παραμελήση το καθήκον του. Επιτυχία του Συνε­δρίου σημαίνει: Ανωτέρα σπουδή, ανωτέρα μόρφωσις, εξυγίαν- σις της επιστήμης, εκπλήρωσις του προορισμού της Ανωτάτης εκπαιδεύσεως. Και όλα αυτά μαζί θα πουν Μόρφωσις, Ανάπτυ- ξις, Πρόοδος του Ελληνικού Λαού.ΖΗΤΩ ΤΟ Α ' ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ- ΣΠΟΥΔ ΑΣΤΩΝ".»

Για το Συνέδριο είχαν εκλεχθεί 200 αντιπρόσωποι που εκ­προσωπούσαν όλους τους φοιτητές των Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, της Ανωτάτης Εμπορικής Σχολής, της Γεω- πονικής, του Πολυτεχνείου, των Καλών Τεχνών και της Παν- τείου.

Σε όσες περιπτώσεις - κι αυτές ήταν ελάχιστες - τα ΔΣ πή­ραν αντιδραστική θέση, έγιναν γενικές συνελεύσεις στις Σχολές και βγήκαν αντιπρόσωποι. Στο Συνέδριο είχαν κληθεί να παρα­βρεθούν οι αρχηγοί των κομμάτων, ο υπουργός Παιδείας και οι καθηγητές των Πανεπιστημίων και Σχολών και οι περισσότεροι είχαν δηλώσει ότι θα παρακολουθήσουν το Συνέδριο.

Κι ενώ όλα ήταν έτοιμα για την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου στο κινηματοθέατρο «Ίρις», την τελευταία στιγμή ο υπουργός Σκυλακάκης απαγόρευσε το Συνέδριο. Η διαταγή της απαγόρευσης βγήκε από την Ειδική Ασφάλεια του Αγγελέτου και του Κομποχόλη, ύστερα από ενέργειες του Εθνικού Παμ- φοιτητικού Συλλόγου.

Στον τραμπουκισμό του Σκυλακάκη και της Ασφάλειας οι φοιτητές απάντησαν ενωμένοι με την αγωνιστική συμμετοχή τους στο Συνέδριο, οι εργασίες του οποίου άρχισαν στις 24 του Μάη 1936 στην αίθουσα της Νομικής Σχολής της Αθήνας.

Δίνουμε σε συνέχεια το σχετικό ρεπορτάζ του «Ριζοσπά­στη» της 25/5/1936:

«Η αίθουσα ήταν ασφυχτικά γεμάτη από φοιτητές και φοι­

τήτριες, που ήρθαν να παρακολουθήσουν τις εργασίες του Συνε­δρίου. Την προσέλευση των καθηγητών Θεοδωρίδη, Σβώλου, Κρητικού και των αντιπροσώπων των κομμάτων, οι φοιτητές υποδέχονται με παρατεταμένα χειροκροτήματα.

Αποθεωτική ήταν η υποδοχή του σ. Γληνού.Αντιπρόσωπος της οργανωτικής επιτροπής άνοιξε το Συνέ­

δριο λέγοντας λίγα λόγια για την ιστορική του σημασία, μέσα σε ζωηρές εκδηλώσεις ενθουσιασμού υπέρ της ΕΠΟΦΣ. Μετά την εκλογή του προεδρείου από αντιπροσώπους των Πανεπι­στημίων και των Σχολών, μίλησε ο Πρύτανης Ζερβός. Είπε ότι οι φοιτητές πρέπει να έχουν το «γνώθι σαυτόν», ότι πρέπει να περιορισθούν στα καθαρώς φοιτητικά ζητήματα και να μη ρί­χνουν όλες τις ευθύνες στην κοινωνία και το κράτος. Τέλος σύ­στησε εξαιρετική προσοχή και «να αποφευχθούν επεισόδια».

Στο σημείο αυτό διαβάστηκε χαιρετιστήριο του Παπανα­στασίου.

Ο ΑΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΒΩΛΟΥΜετά πήρε τον λόγο μέσα σε παρατεταμένα χειροκροτήμα­

τα ο καθηγητής Σβώλος. Στην αρχή αφού τόνισε την αξία του Συνεδρίου είπε τα εξής χαραχτηριστικά:

«... Ό λοι και οι επιστήμονες, πρέπει να είμεθα ταπεινοί θε­ράποντες του λαού. Σας θέλομε πιο ηρωικούς για την κατάχτη­ση της επιστήμης, η οποία πρέπει να τεθεί εις την εξυπηρέτηση των λαϊκών συμφερόντων».

Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ σ. ΓΛΗΝΟΥΜετά μέσα σε θυελλώδη χειροκροτήματα ανεβαίνει στο

βήμα ο σ. Γληνός.Στο σημείο αυτό, μερικά καθάρματα, οι Καραμάνος, Κων-

στανταρίγιαννος κτλ, του Παμφοιτητικού θέλησαν δημιουρ­γώντας θόρυβο, να διαλύσουν το Συνέδριο. Όμως μπροστά στην παραδειγματική στάση των εφόρων και την αποδοκιμασία τους από ολόκληρο το Συνέδριο, δεν το κατάφεραν κι έφυγαν. Έξω απ’ την αίθουσα θορύβησαν λίγο τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο!

Ο σ. Γληνός παίρνοντας τον λόγο, χαιρέτησε το Συνέδριο, λέγοντας τα εξής:

«Αγαπητοί φίλοι,Με βαθειά συγκίνηση και χαρά χαιρετίζω το πρώτο πανελ­

215

λήνιο Συνέδριο των φοιτητών και σπουδαστών από μέρους του Παλλαϊκού Μετώπου. Η ενέργεια σας αυτή σας τιμά γιατί δεί­χνει την ωριμότητά σας κι ακόμα δείχνει σ’ όλη την κοινωνία, ότι δεν ενδιαφέρεσθε μόνο πως να πάρετε με όσο μπορεί λιγώτε- ρο κόπο το δίπλωμά σας κι ότι τα ελατήρια που σας κινούν είναι βαθύτερα και αποσκοπούν την αναγέννηση των επιστημονικών σπουδών στην Ελλάδα. Υπό την έννοια αυτήν σας χαιρετίζω σαν ένα πρωτοποριακό τμήμα του ελληνικού λαού και ελπίζω ότι τα πορίσματα του Συνεδρίου σας θα γίνουν απαρχή για ένα καλύτερο μέλλον. Σας χαιρετίζω ακόμα σαν άνθρωπος που αφιέρωσα τριάντα χρόνια για την αναδιοργάνωση της Μέσης και Ανώτερης παιδείας και σαν υπηρέτης του λαού σήμερα...».

Θύελλα χειροκροτημάτων υποδέχονται το τέλος του λόγου του σ. Γληνού.

Μετά μίλησε ο προοδευτικός καθηγητής κ. Τσάτσος, χαιρε­τίζοντας θερμά το Συνέδριο και τονίζοντας πως το κόμμα των Φιλελευθέρων θα ζητήσει να ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματα που μπορούν να πραγματοποιηθούν. Κατέκρινε ιδιαίτερα το επεισόδιο του ΕΠΕ.

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΜετά μίλησε ο προοδευτικός καθηγητής Θεοδωρίδης μέσα

σε αφάνταστα χειροκροτήματα και είπε ανάμεσα στ’ άλλα και τα εξής:

«... Ά λλοτε η χώρα μας ήταν μια παράμερη άκρη με τα μι­κρά της τοπικά ζητήματα. Σήμερα τα μεγάλα διεθνή προβλήμα­τα έγιναν και ελληνικά προβλήματα.

Στο σημείο αυτό διαβάζεται γράμμα των φοιτητών Παγκρα­τίου, που βεβαιώνουν πως η παρουσιαζόμενη «Ένωση Φοιτη- τών-Σπουδαστών» που δεν συμμετέχει στο Συνέδριο, είναι ανύ- παρχτη.

Μετά πήρε το λόγο ο εισηγητής Οικονόμου, που ανέλυσε τα προβλήματα της επιστημονικής μόρφωσης της ανώτερης εκ­παίδευσης. Ανάμεσα στ’ άλλα είπε:

«...Χρειάζεται αναδιοργάνωση του Δημοτικού Σχολείου της Μέσης Εκπαίδευσης και του Πανεπιστημίου. Οι αιτίες της αμορφωσιάς είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένα τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια. Πνεύμα αντιπραγματιστικό κα­θοδηγεί την ανώτερη εκπαίδευση...Εργαστήρια δεν υπάρχουν. Συγγράμματα δεν υπάρχουν...Λείπει η ελευθερία της σκέψης και της επιστημονικής έρευνας».

216

■

Μετά πρότεινε μια σειρά μέτρα για την αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης.

Ύστερα μίλησε ο αντιπρόσωπος της Θεσσαλονίκης τονίζοντας τα ιδιαίτερα ζητήματα του Πανεπιστημίου.

Μετά ξαναπήρε το λόγο ο καθηγητής Θεοδωρίδης, που συμ­φώνησε με όλα τα μέτρα που προτάθηκαν. Είπε πως πρέπει να καταργηθούν οι εισιτήριοι εξετάσεις κι οι τμηματικές και να δο­θεί μεγάλη προσοχή στα φροντιστήρια, στην εκμάθηση ξένων γλωσσών κλπ. «Διαβλέπω - είπε - κάτι που συντελείται. Ύ στε­ρα από 20-30 χρόνια η ανώτατη εκπαίδευση θάναι κοινή και υπο­χρεωτική για όλους».

Οι φοιτητές ξέσπασαν σε θυελλώδη χειροκροτήματα.Μετά ξαναμίλησε ο Σβώλος και ιδιαίτερα στάθηκε στην

ενίσχυση των απόρων φοιτητών, τη δημιουργία συνεταιρισμών, πιστωτικών ιδρυμάτων κτλ.

ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙΎστερα μίλησαν οι αντιπρόσωποι της Ανωτάτης Σχολής

Καλών Τεχνών, της Ανωτάτης Γεωπονικής, Ανωτάτης Εμπορι­κής, της Ένωσης Εργαζομένων Φοιτητών, του Πολυτεχνείου, των Φυσικών Αθήνας, των εκπαιδευτικών σχολών κι ο αντιπρό­σωπος της Θεσσαλονίκης. Μίλησε επίσης αντιπρόσωπος της αριστερής παράταξης, που υπέδειξε σειρά πρακτικών μέτρων για την αναδιοργάνωση του Πανεπιστημίου.

Μετά διαβάστηκε ψήφισμα για την επαναφορά των απο- θληθέντων φοιτητών της Θεσσαλονίκης και για τις ελευθερίες των φοιτητών, μέσα σε χειροκροτήματα.

ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑΎστερα εγκρίθηκε το παρακάτω ψήφισμα με το οποίο το

Συνέδριο ζητεί:1) Αναδιοργάνωση της Δημοτικής, Μέσης και Ανώτερης

εκπαίδευσης με πνεύμα πραγματιστικό. 2) Καθιέρωση της δημο­τικής γλώσσας σ’ όλη την εκπαίδευση. 3) Αναδιοργάνωση της Ανώτερης εκπαίδευσης με βάση τα εργαστήρια και δημιουργία επιστημόνων αναλόγως των παραγωγικών και κοινωνικών συν­θηκών της χώρας. 4) Υποχρεωτική διδασκαλία των ξένων γλωσ­σών. 5) Πλήρωση εδρών και αύξησή τους αναλόγως των ανα­γκών των φοιτητών. 6) Οργάνωση φροντιστηρίων. 7) Ίδρυση γραφείου Τύπου για την έκδοση των συγγραμάτων των καθηγη­τών. 8) Κατάργηση των τμηματικίόν εξετάσεων κλπ. 9) Ελευθε­

217

ρία της σκέψης και της επιστήμης.Επίσης εγκρίθηκε ψήφισμα που κατακρίνει τη στάση του

Παμφοιτητικού.Μετά απ’ τη δήλωση του Πρύτανη πως αρνείται να δώσει

την αίθουσα για τη συνέχιση του Συνεδρίου αποφασίστηκε η εκλογή δυό 15μελών επιτροπών για τη μελέτη των δύο άλλων θε­μάτων του Συνεδρίου και την ανακοίνωση των πορισμάτων τους σε προσεχή συνέλευση των αντιπροσώπων».

Η «Φιλειρηνική Ένωση Οργανώσεων Νέων» (ΦΕΟΝ)

Χάρη στις προσπάθειες και την ακούραστη δουλιά των νέων κομμουνιστών και όλων των προοδευτικών νέων, στις αρχές του 1936 ιδρύθηκε η «Φιλειρηνική Ένωση Οργανώσεων Νέων» (ΦΕΟΝ).

Η ΦΕΟΝ ήταν μια πλατιά ενιαιομετωπική οργάνωση της νεολαίας που είχε κύριο σκοπό την απόκρουση του πολέμου, την πάλη για την διατήρηση της ειρήνης.

Στην ΦΕΟΝ, μετείχαν νέοι όλων των πολιτικοϊδεολογικών τάσεων και ρευμάτων και όλων των πολιτικών κομμάτων: Κομ­μουνιστές, φιλελεύθεροι, βασιλόφρονες, λαϊκοί, δημοκράτες, •αγροτικοί, χριστιανοί και μεταρρυθμιστές. Ό λοι, όσοι είχαν συνειδητοποιήσει την ανάγκη της κοινής πάλης για την υπερά­σπιση της ειρήνης. Ό λοι, όσοι ανεξάρτητα από τις πολιτικοϊ- δεολογικές πεποιθήσεις τους είχαν κατανοήσει ότι ο φασισμός, ήταν ο κυριότερος εχθρός της ειρήνης, ο κύριος εμπρηστής του πολέμου. Ό λοι, όσοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι πόλεμος θα πει καταστροφή, ερήμωση, θάνατος, ομαδικό σφαγείο όχι μόνο για τους φαντάρους του μετώπου, αλλά και για τον άμαχο πλη­θυσμό.

Στο «Ριζοσπάστη» της 4 του Ιούνη 1936, διαβάζουμε:«Η συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου της «Φιλει­

ρηνικής Ένωσης» αποτελεί κι αυτή μια μικρογραφία ενιαίου μετώπου. Πρόεδρος είναι η κ. Αουκία Κουντουριώτη - ανεψιά του ναύαρχου Κουντουριώτη - ενώ τις άλλες θέσεις τις έχουν η Ένωση Προοδευτικών Οργανώσεων Φοιτητών-Σπουδαστών, η Φιλελεύθερα Νεολαία, οι φίλοι της Ειρήνης, η δημοκρατική νεολαία κλπ. Η απόφασή τους επίσης να αποκαταστήσουν στε­

218

νή συνεργασία με τον «Σύνδεσμο Νέων για την Ελευθερία και Ειρήνη» δείχνει το ενιαιομετωπικό πνεύμα που τους καθοδηγεί.

Οι όλες προσπάθειες της Φιλειρηνικής Ένωσης, για την ει­ρήνη, για την ματαίωση του πολέμου θ’ αποκρυσταλλωθούν σε Πανελλήνιο Συνέδριο, που θα συνέλθει στην Αθήνα στις 20 και στις 21 του Ιούνη. Η προπαρασκευαστική δουλειά τόσο στην Αθήνα, όσο και στις επαρχίες, προχωρεί καλά, αν και θα την ήθελε κανείς πιο ικανοποιητική. Αν όμως ο ρυθμός δεν είναι όσο επιβάλλουν τα πράγματα ικανοποιητικός, σ’ αυτό συντελλούν δυό σοβαροί παράγοντες. Η έλλειψη πόρων και τα εμπόδια της αστυνομίας.

Για την πρώτη μεγάλη έλλειψη είνε αρκετό να πούμε ότι: ενώ μετέχουν μέχρι τη στιγμή 70 οργανώσεις στην Αθήνα και 300 συνολικά σ’ όλην την Ελλάδα, πόροι για να κινηθεί η Κε­ντρική Οργάνωση δεν υπάρχουν. Η «Φιλειρηνική Ένωση» έχει ένα μικροσκοπικό γραφείο στο δ ' πάτωμα του Μεγάρου Εφε- σίου και όλα τα έπιπλά του είνε 3 ή 4 καρέκλες. Το φαινόμενο δεν είναι καθόλου παρήγορο. Είναι ανάγκη να στείλουν οι οργα­νώσεις ενισχύσεις στην Κεντρική Οργάνωση. Η λύση του οικο­νομικού προβλήματος θα διευκολύνει αφάνταστα τον όλο αγώ­να για την ειρήνη. Πώς ανέχονται οι 300 οργανώσεις, οι 70 των Αθηνών με τα 25000 μέλη, οι 25 του Πειραιά, οι 35 του Βόλου, οι 22 της Θεσσαλονίκης, οι 25 της Κορίνθου, οι 25 της Πάτρας, οι 20 της Δράμας, οι 12 της Λαμίας, οι 4 του Αλιβερίου και οι τόσες άλλες οργανώσεις της Ελλάδας, που μετέχουν στην «Φιλειρηνι­κή 'Ενωση» (π.χ. Μυτιλήνης, Καρδίτσας, Τρίπολης, Σάμου, Κιλκίς, Γιαννίνων κλπ.), πώς ανέχονται, λέμε να αφήνουν την Κεντρική Οργάνωση χωρίς τις αναγκαίες οικονομικές ενισχύ­σεις;

Η αστυνομία από την άλλη μεριά εμποδίζει την ανάπτυξη της φιλειρηνικής κίνησης, το ξεδίπλωμα του αντιπολεμικού αγώνα στις επαρχίες. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι στα Γιάννενα διαλύθηκε από την αστυνομία, φιλειρηνική σύσκεψη που είχαν οργανώσει ο Προοδευτικός Σύλλογος, ο Εργατικός Αθλητισμός, η Χριστιανική Αδελφότητα, αντιπρόσωποι μαθη­τών Γυμνασίου, το Διδασκαλείο-Ακαδημία, η επιτροπή Νέων του Εργατικού Κέντρου, αντιπρόσωποι Κοριτσιών και η Κομ­μουνιστική Νεολαία. Είνε επίσης ανάγκη να υπενθυμίσουμε τον τραμπουκισμό της αστυνομίας Αμπελοκήπων, που απαγόρευσε μια αντιπολεμική διάλεξη».

219

Μια πετυχημένη συγκέντρωση της ΦΕΟΝ Ένας λόγος του Αιμ. Βεάκη γεμάτος παλμό

Με πρωτοβουλία της Φιλειρηνικής Ένωσης Οργανώσεων Νέων (ΦΕΟΝ), στις 29 του Μάη 1936, στο θέατρο Αργυροπού- λου έγινε μεγάλη συγκέντρωση για την ειρήνη.

Στο κατάμεστο από κόσμο θέατρο, μίλησαν για την ειρήνη και την ελευθερία οι Βλάχος, Σωμερίτης, Θ.Τσάτσος (βουλευ­τής), Α.Σθώλος και Αιμ. Βεάκης.

Όταν οι ομιλητές μιλούσαν, από τους 2000 περίπου συγκεν­τρωμένους ακούγονταν ζωηρές εκδηλώσεις για την ειρήνη και τη λευτεριά. Ό ταν πήρε το λόγο ο Θ. Τσάτσος, οι συγκεντρω­μένοι με μια φωνή φώναξαν: Το συμφωνητικό! Το συμφωνητι­κό! (Εννοούσαν το σύμφωνο που είχε υπογράψει στις 19 του Φλε­βάρη 1936 το κόμμα των Φιλελευθέρων με το Παλλαϊκό Μέτω­πο, γνωστό σαν σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα και με το οποίο το Κόμμα των Φιλελευθέρων αναλάβαινε την υποχρέωση να ικανοποιήσει σε καθορισμένες προθεσμίες τα συγκεκριμένα αι­τήματα που προβλέπονταν από το Συμφωνητικό για τη βελτίω­ση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, την κατοχύρωση και διεύρυνση των λαϊκών ελευθεριών, την ομαλή δημοκρατική πορεία, και που δυστυχώς δεν εφαρμόστηκε τελικά από το Κόμ­μα των Φιλελευθέρων κι έτσι άνοιξε ο δρόμος για την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά).

Παίρνοντας το λόγο ο Αιμ. Βεάκης, είπε:«Αγαπητοί Νέοι μου φίλοι,Ό ταν μου ζητήσατε να σας πω κι εγώ δυο λόγια πάνω στο

σκοπό που σας συγκεντρώνει στον ιερώτερο κι ευγενικώτερον αγώνα για την Ειρήνη και την Ελευθερία, αναρωτήθηκα σοβαρά τι τάχα θα είχε να προσθέσει ο κουρασμένος τόνος ενός γερα- σμένου πια θεατρίνου στο σφριγηλόν ύμνο που συντονίζουν πλημμυρισμένες από νεανικόν ενθουσιασμό οι παρθενικές σας ψυχές.

Μα το δίκαιο του αγώνα σας, η ιερότητα του σκοπού σας, το ξεχείλισμα του ευγενικού σας πόθου για την υπεράσπιση των μεγαλυτέρων ανθρώπινων αγαθών με συνεπήρε και μένα και νοιώθω αληθινή περηφάνεια για την τιμή που μου κάνατε.

Σαν παληός θεατρίνος, δοσμένος στην Τέχνη από τα παιδι­κά μου χρόνια, έζησα κι είδα πραχτικά βεβαιωμένο το σοφό αξίωμα: «Μόνο σε μακρές περιόδους ειρήνης και ελευθερίας

220

ι ,

αναπτύσσεται και καρποφορεί η Τέχνη». Κι είναι τόσο εύκολο να το νοιώσει ο καθένας: Γιατί όπου καταπατιέται η Ελευθερία, πνίγεται η Αλήθεια. Κι όπου δεν υπάρχει Αλήθεια δεν υπάρχει και Τέχνη.

Δε μιλώ μόνο για τα ταλέντα, που μαραζώνουν και πάνε χα­μένα μέσα στην ασφυχτικήν ατμόσφαιρα, που φτιάνει ολόγυρά τους η πνευματική υποδούλωση της Τυραννίας και τα καταθλι- πτικά οικονομικά δεσμά που χαλκεύει η πλεονέχτρα κι αχόρτα­γη κεφαλαιοκρατική ολιγαρχία. Μιλώ ακόμα και για τα ταλέ­ντα εκείνα, που κατάφεραν να επιπλεύσουν, είτε γιατί έτυχε το ξεπέταγμά τους να βρει κάποιους καιρούς σχετικής ειρήνης κι ελευθερίας, είτε γιατί η δύναμή τους ήταν τόση, που μπόρεσε να ξεφύγει τα δολοφόνα χτυπήματα των πνευμάτων του σκότους.

Σαν Έλληνας θεατρίνος, χαίρομαι πιστεύοντας ειλικρινά πως δεν είναι στερημένος ο τόπος μας από ταλέντα (συγγραφείς, μουσουργοί, ηθοποιοί, σκηνοθέτες), που θα μπορούσαν να συ- νεχίσουν θριαμβευτικά την αρχαία θεατρική μας παράδοση, δρώντας ελεύθερα κι ανεμπόδιστα σε πεδίο πνευματικής δράσης που να μην του πνίγουν τον ορίζοντα φραγμοί και συρματοπλέγ­ματα. Μα κάθε προσπάθειά τους για να δει το φως της ράμπας ή έπρεπε να καταφύγει σε συμβιβασμούς και σε ψευτοτεχνικούς ελιγμούς, που της στρέβλωναν ή της έπνιγαν ολότελα το πνεύμα της Αλήθειας ή έπρεπε να μείνει ολότελα άγονη, κρυμμένη στη σκέψη ή στο βάθος του συρταριού.

Ξέρω συγγραφείς, που άρχισαν το έργο τους ξεκινημένοι από τη λεύτερη μορφή ψυχικής ανάγκης για το θροντοφώνημα μιας Αλήθειας, και που το τέλειωσαν με συμβιβαστικές τρικλο­ποδιές, υπακούοντας στην υπόδειξη εκείνων που θα τους τόπαι- ζαν, γιατί αλλοιώς δε θα τους τόπαιζαν.

Ξέρω σκηνοθέτες, που αναγκάστηκαν ν’ ατονήσουν σε βαθ­μό που να περάσουν απαρατήρητα τα σημεία εκείνα του έργου, απ’ όπου ακριβώς έπρεπε να ξεπηδήσουν οι σκληρές Αλήθειες του, σαν πύρινες ρομφαίες.

Ξέρω ηθοποιούς, που αναγκάστηκαν να κόψουν από το ρό­λο τους λέξεις, φράσεις, παραγράφους και σκηνές ακόμα, αν και αυτές ακριβώς ήταν εκείνες που ερμήνευαν την τάση και το πνεύμα του συγγραφέα.

Κι όλα αυτά στο παρελθόν, μακρυνό ή κοντινό, αδιάφορο, μέσα στα 36 χρόνια της θεατρικής μου ζωής, μα πάντα σε και­ρούς που το κοινοβουλευτικό μας πολίτευμα λειτουργούσε ομα­λά - ας πούμε - κι ο Έλληνας πολίτης πίστευε πως ήταν πολί­

221

της λεύτερος κι ο Έλληνας καλλιτέχνης είχε την αυτοπαρηγο- ρία πως λεύτερα δούλευε στη λεύτερη Τέχνη του.

Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε τι στραγγαλισμό έχει να πάθει η Τέχνη - μα και τα γράμματα, κι οι επιστήμες και κάθε ευγενική κατάχτηση του ανθρώπινου νου - κάτω από τα φτερά μιας Διχτατορίας.

Μα γιατί να κουράσωμε άδικα τη φαντασία μας; Μήπως δεν έχομε ζωντανά τα παραδείγματα του διωγμού στις χώρες που η Διχτατορία των λίγων μπόρεσε να επικρατήσει; Διωγμού ως την εξόντωση κάθε μεγάλου καλλιτέχνη, κάθε σοφού επιστήμονα που είχε την καρδιά και το πνεύμα τόσο αγνά και τίμια, ώστε να μη μπορέσουν να συνθηκολογήσουν και να σκύψουν δουλικά στη βάρβαρη βία;

Αγαπητή νιότη,Ο βετεράνος που σας μιλεί πέρασε τη ζωή του. Την άρχισε

σε χρόνια που το επάγγελμα του καλλιτέχνη ήταν ντροπή για τον τόπο μας. Γνώρισε την καταφρόνια, τη φτώχεια, τη στέρη­ση, όσο λίγοι δυστυχισμένοι. Μόνη παρηγοριά του είναι η περη- φάνεια του, πως μπόρεσε να κρατήσει αλέκιαστη τη συνείδησή του, στήνοντας την αλύγιστη μπρος στην καταπίεση της οικο­νομικής ανισότητας, που φέρνει τον ηθικό ξεπεσμό. Τα περα­σμένα όμως τον κούρασαν. Το παρόν, που του ζητάει απαιτητι­κά κι απελπιστικά την ανάπαυση και τη γαλήνη, τον βρίσκει ν’ αγωνίζεται πάντα κάτω από την πίεση της ανάγκης. Το μέλλον δε μπορεί να υπάρχει γΓ αυτόν, ούτε ατομικά μπορεί να τον εν­διαφέρει. Κι όμως η καρδιά του χτυπάει δυνατά και το βλέμμα του γεμάτο ανησυχία ατενίζει το αύριο, γιατί από τούτο το αύριο κρέμεται η δική σας ζωή, η δική σας ευτυχία που είσαστε όλοι παιδιά του, αφού κι ανάμεσά σας βρίσκουνται τα παιδιά του. Το μέλλον είνε δικό σας και φρουρείστε το! Φρουρείστε το άγρυ­πνα! Φρουρείστε το με την ίδια τη ζωή σας, γιατί η ζωή δεν αξί­ζει χωρίς την Ειρήνη και την Ελευθερία.

Χωρίς την Ελευθερία πρώτα! Γιατί πίσω απ’ αυτήν μόνο, ακολουθάει η Ειρήνη.

Ο πόλεμος δεν είναι έργο ελεύθερων λαών. Δεν είναι φυσική ανάγκη της λαϊκής μάζας. Τ’ αγαθά της γης είναι άπειρα για να θρέψουν όλους, πλουσιοπάροχα, όταν τους γίνεται δίκαιη κατα­νομή από δίκαιο κράτος, κι όταν ο θαυματουργός ανθρώπινος νους αφήνεται ελεύθερος να πραγματοποιεί κάθε μέρα και ευερ- γετικώτερες για την ανθρωπότητα τις ειρηνικές καταχτήσεις του.

222

Ο πόλεμος είναι σατανική καταφυγή των λίγων για να δια­τηρήσουν τ’ αρπαγμένα και για να σωρέψουν κι άλλα στους σω­ρούς της πλεονεξίας τους.

Έ τσι και σεις υπερασπίζοντας την ελευθερία θα καταχτή­σετε την Ειρήνη και θα καταβαραθρώσετε τον πόλεμο.

Για το μέλλον σας αγωνιστείτε το πιο κοντινό. Για το αύριο. Για τη δική σας Ελευθερία!

Για τη δική σας Ειρήνη, αγωνιστείτε, παιδιά μου, μ’ όλα τα μέσα που σας δίνει η φύση στα ωραία σας νιάτα»12.

Συγκέντρωση με παρόμοιο φιλειρηνικό περιεχόμενο, που επρόκειτο να γίνει στις 30 του Μάη στους Αμπελόκηπους της Αθήνας, απαγορεύθηκε εντελώς αυθαίρετα από την αστυνομία.

Το Γ ραφείο Τύπου της ΦΕΟΝ εξέδοσε την παρακάτω ανα- κοίνωση-διαμαρτυρία:

«Η Φιλειρηνική Ένωση Οργανώσεων Νέων αποτελουμένη από 300 περίπου οργανώσεις της πρωτευούσης και των επαρ­χιών, διαμαρτύρεται εντόνως προς την κυβέρνηση και την κοι­νή γνώμην διότι διάλεξις οργανωθείσα υπό του τμήματος αυτής Αμπελοκήπων εις κλειστόν χώρον και ομιλητές τους κ.κ. Ηλ. Τσιριμώκον βουλευτήν, Στ. Πρωτονοτάριον καθηγητήν Παν- τείου Σχολής Πολιτικών Επιστημών και Α. Καστρινόν δικηγό­ρον δια την παρελθούσαν Κυριακή με θέμα την «Ειρήνην και την ΚΤΕ» απηγορεύθη όλως αυθαιρέτως και αντισυνταγματι- κώς υπό της αστυνομίας.

Ζητεί από όλας τας οργανώσεις και όλους όσους ενδιαφέ- ρονται δια την ελευθερίαν του συνέρχεσθαι να διαμαρτυρηθούν εντόνως δια την αντισυνταγματική αυθαιρεσίαν»15.

«Σβήστε τη Φλόγα»

Στις 2-16 Αυγούστου 1936, στο Βερολίνο της χιτλερικής Γερμανίας, θα διεξάγονταν οι αγώνες της 10ης Ολυμπιάδας.

Αθλητές, λαμπαδοδρόμοι θα μετέφεραν τον Ιούλη του 1936 την Ολυμπιακή Φλόγα από την αρχαία Ολυμπία στο Βερολίνο.

Η Κ.Ε. της ΟΚΝΕ, εκφράζοντας τα αντιφασιστικά αισθή­ματα της νέας γενιάς, πήρε την απόφαση: «Η Ολυμπιακή Φλόγα να μη φτάσει στη ναζιστική χιτλερική Γερμανία». Κάλεσε όλες τις οργανώσεις της, απ’ όπου θα περνούσε η Φλόγα, να τη σβή­σουν στον ελληνικό χώρο, και, δήλωσε ότι η οργάνωση που θα

223

κατάφερνε να σβήσει την Ολυμπιακή Φλόγα θα έπαιρνε ειδικό βραβείο.

Με βάση την παραπάνω απόφαση της Κ.Ε. της ΟΚΝΕ κι­νητοποιήθηκαν όλες οι οργανώσεις της, απ’ όπου θα περνούσε η Ολυμπιακή Φλόγα.

«Η Ολυμπιακή Φλόγα θα περνούσε και μέσα από τη Λάρι­σα. Γ ι’ αυτό, τόσο η Επιτροπή Περιοχής όσο και η Αχτίδα της ΟΚΝΕ Λάρισας κινητοποίησαν όλες τις δυνάμεις τους ώστε να σβηστεί η Φλόγα. Υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις και οι δυνα­τότητες επιτυχίας του εγχειρήματος.

Συγκροτήθηκαν τρία συνεργεία που θα δρούσαν. Η πρώτη προσπάθεια θα γινόταν έξω από το Νεκροταφείο, η δεύτερη στη γέφυρα του Πηνειού και η τρίτη στη Γιάννουλη.

Ο δρομέας που θα περνούσε τη Λάρισα ήταν ο τότε ποδο­σφαιριστής Θανάσης Τσουρέλης. Στην κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση.

Ο σκοπός μας, παρά τα μέτρα που είχαμε πάρει, δεν πέτυχε, γιατί η Ασφάλεια τρεις μέρες πριν από τη μέρα που θα περνούσε η Ολυμπιακή Φλόγα, έκανε προληπτικές συλλήψεις. Συνέλαβε περίπου 70-80 άτομα. Ακόμα, έπιασε και άτομα που δεν είχαν καμιά σχέση με την ΟΚΝΕ, για να τρομοκρατήσει τον κόσμο. Με το μέτρο αυτό, αποδεκάτησε και αποδυνάμωσε την οργάνω­σή μας κι έτσι κατάφερε να ματαιώσει τα σχέδιά μας»14.

Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι παρόμοιες ανεπιτυχείς απόπειρες έγιναν στον Ισθμό, καθώς και έξω από την Αθήνα.

224

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1934-1940», τόμος Δ', σ. 34.2. Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 29.3. «Ριζοσπάστης», 3 Μάρτη 1985.4. Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 119-120.5. «Κομμουνιστική Διεθνής» Σύντομη ιστορική μελέτη, Εκδόσεις «Ελεύ­

θερη Ελλάδα» 1973, σ. 430.6. Βασίλης Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 124.7. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1934-1940», τόμος Δ', σ. 249-250.8. Στο ίδιο, σ. 294.9. Στο ίδιο, σ. 236-239.

10. Στο ίδιο, σ. 297-298.11. «Ριζοσπάστης», 23 Μάη 1936.12. «Ριζοσπάστης», 30 Μάη 1936.13. «Ριζοσπάστης», 2 Ιούνη 1936.14. Από αφήγηση του Κώστα Αουλέ.

225

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

Η ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΠΑΛΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ 4ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Η χρηματιστική ολιγαρχία μπροστά στην άνοδο του λαϊκού αντιφασιστικού κινήματος επιβάλλει στις 4 Αυγούστου 1936 τη φασιστική δικτατορία του Μεταξά-Γλύξμπουργκ με σκοπό να αποτρέψει μια δημοκρατική διέξοδο από την πολιτική κρίση, που είχε δημιουργηθεί.

Στην επιβολή της δικτατορίας, συνέπεσαν οι θέσεις του επίορκου βασιλιά Γεωργίου Γλύξμπουργκ και του ζηλωτή των χιτλερομουσουλινικών μεθόδων διακυβέρνησης στρατηγού Μεταξά. Την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας την βοήθη­σε, κυρίως, η Αγγλία, που είχε δεσπόζουσες θέσεις στη χώρα.

Η κήρυξη της φασιστικής βασιλομεταξικής δικτατορίας αποτέλεσε βαρύ χτύπημα κατά του ΚΚΕ, της ΟΚΝΕ, ολόκλη­ρου του ελληνικού λαού.

Χιλιάδες κομμουνιστές, αντιφασίστες και δημοκράτες πιά­στηκαν και ρίχθηκαν στις φυλακές και τις εξορίες. Τα ξερονή­σια μετατράπηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους κομ­μουνιστές και για κάθε αντιφασίστα-δημοκράτη.

Στα τμήματα Ασφάλειας της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσ­σαλονίκης και των άλλων πόλεων και χωριών γίνονταν απάν­θρωπα βασανιστήρια (ξυλοδαρμοί, φάλαγγα, ρετσινόλαδο κλπ).

Εκατοντάδες μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ πιάστηκαν από τις φασιστικές αρχές, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν ή εκτοπί­στηκαν. Ο γραμματέας της ΟΚΝΕ Χρήστος Μαλτέζος, πέθανε από τα φριχτά βασανιστήρια στις φυλακές της Κέρκυρας, στις 22 Νοέμβρη 1938.

227

Λίγες μέρες πριν από την κήρυξη της δικτατορίας, είχε γί­νει συνεδρίαση της ΚΕ της ΟΚΝΕ, στην οποία πήραν μέρος όλα τα μέλη της ΚΕ της ΟΚΝΕ, πολλά στελέχη της Κομμουνι­στικής Νεολαίας της Αθήνας-Πειραιά και αντιπροσωπεία της Κ ΕτουΚ Κ Ε.

Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν: α) Η κατάσταση και τα καθήκοντα της ΟΚΝΕ, και θ) Εκλογή γραμματέα της ΚΕ της ΟΚΝΕ.

Με πρόταση της ΚΕ του ΚΚΕ, γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ, εκλέχθηκε ο Βασίλης Μπαρτζιώτας. Το Γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ αποτελέστηκε από τους Βασίλη Μπαρτζιώτα (γραμματέα) και μέλη τον Χρήστο Μαλτέζο, τον Γιάννη Λάγκα, τον Νίκο Ζαγουρτζή, τον Νίκο Φλωκίδη, την Ηλέκτρα Απο­στόλου και τον Νίκο Μουτούκια, που αργότερα πέρασε στην υπηρεσία του Μανιαδάκη1.

Με την κήρυξη της δικτατορίας το πρώτο ζήτημα που απα­σχόλησε το Γ ραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ, ήταν η αναδιάταξη των καθοδηγητικών στελεχών της Οργάνωσης. Στην Αθήνα το­ποθετήθηκε ένας από τους πιο ικανούς νεολαίους καθοδηγητές, ο αρτεργάτης Γιάννης Λάγκας. Στην Θεσσαλονίκη στάλθηκε ο Χρήστος Μαλτέζος (και αργότερα η Ηλέκτρα Αποστόλου). Στην Πάτρα ο Νίκος Φλωκίδης. Στην Καλαμάτα ο Γιώργης Βο- ντίτσιος και στην Ξάνθη ο Δημήτρης Βλαντάς.

Τα οργανωτικά αυτά μέτρα βοήθησαν ως ένα σημείο την ΟΚΝΕ - γράφει ο Β. Μπαρτζιώτας - να αντέξει περισσότερο στα λυσσασμένα χτυπήματα της δικτατορίας, η οποία δεν μπόρεσε να σταματήσει την ενιαιομ&ίωπική κίνηση και δράση της νεολαίας, που είχε αρχίσει πριν από τη δικτατορία και που τώρα έπαιρνε καινούργια ώθηση και κατεύθυνση.

Στις 6 του Νοέμβρη 1936, τρεις μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας, σε συνθήκες βαθειάς παρανομίας συνήλθε σε Ολο­μέλεια η Κεντρική Επιτροπή της ΟΚΝΕ για να εκτιμήσει την κατάσταση και να χαράξει τα νέα καθήκοντα για την οργάνωση της αντιδικτατορικής πάλης.

Η Ολομέλεια, υπογράμμισε ότι ο Μεταξάς, εκπρόσωπος των πιο αντιδραστικών κύκλων της ντόπιας κεφαλαιοκρατίας και των ξένων εκμεταλλευτών, με τη φωτιά και το σίδερο προσ­παθεί να πνίξει το λαϊκό κίνημα, να εξοντώσει πριν απ’ όλα το ΚΚΕ - ψυχή του λαϊκού κινήματος - για να μπορέσει ανενό­χλητα να ληστέψει το λαό, να ξεπουλήσει την Ελλάδα και να προετοιμάσει την πολεμική καταστροφή της. Επισήμανε τους

κινδύνους που εγκυμονούσε η δικτατορία για την ελληνική νεο­λαία και τόνιζε ότι η δικτατορία θα πέσει «μόνο κάτω από τα δυ­νατά χτυπήματα του λαού, με τους καθημερινούς αγώνες και τη δημιουργία του λαϊκού μετώπου».

Σε συνέχεια η Ολομέλεια, έθετε συγκεκριμένα το καθήκον της πάλης για τη δημιουργία του αντιδικτατορικού μετώπου των νέων με το δυνάμωμα της δουλιάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις (αθλητικές, αθλητικομορφωτικές, εκπολιτιστικές κλπ).

«Οι μαζικές οργανώσεις, τονίζονταν στην απόφαση, πρέπει να γίνουν τα φρούριά μας. Σταμάτημα ή αδυνάτισμα της δου­λειάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις σημαίνει οπισθοχώρηση μπροστά στις δυσκολίες και εγκατάλειψη ελεύθερου πεδίου δράσης για τον φασισμό»2.

Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων

Ξεχωριστό στόχο της δικτατορίας αποτέλεσε η νεολαία. Ο δικτάτορας Μεταξάς, ακολουθώντας το παράδειγμα των ομοϊ­δεατών του Χίτλερ, Μουσολίνι έριξε ιδιαίτερο βάρος για να δη­λητηριάσει τις νεανικές ψυχές. Να τις διαφθείρει και να τις χρησιμοποιήσει σαν όργανα στους καταχθόνιους σκοπούς του.

Κατά τα φασιστικά πρότυπα δημιούργησε την Εθνική Ορ­γάνωση Νέων, την περίφημη ΕΟΝ, και εξασφάλισε σ’ αυτήν όλα τα μέσα για την διεξαγωγή του φασιστικού, αντεθνικού της έργου.

Έθαλε στη διάθεσή της πολλά οικονομικά μέσα και ολό­κληρο τον κρατικό μηχανισμό (νόμους, ασφάλεια, χωροφυλα­κή, σχολεία, φασίστες αξιωματικούς κλπ). Εξαπέλυσε άγρια τρομοκρατία σε βάρος των γονιών (διώξιμο απ’ τη δουλιά, ξύλο, φυλακή και εξορία) και έκανε ό,τι μπορούσε για να καθυποτάξει τη νέα γενιά στους αντιλαϊκούς και αντεθνικούς σκοπούς της δι­κτατορίας.

Αν τελικά η ΕΟΝ δεν κατάφερε να κερδίσει και διαφθείρει τη νεολαία, αυτό οφείλεται στους αγώνες της ΟΚΝΕ και των άλλων δημοκρατικών νεολαιών, που παρά την αιματηρή τρομο­κρατία συνέχισαν την πάλη και αντέδρασαν στο βίαιο φασιστι­κό παιδομάζωμα.

Από τις πρώτες μέρες της κήρυξης της δικτατορίας, η ΟΚΝΕ δούλεψε δραστήρια προς δύο κεντρικούς στόχους: Τη

229

δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου των Οργανώσεων της Νεολαίας και την πάλη ενάντια στη φασιστική ΕΟΝ. Οι δύο αυτοί κεντρικοί στόχοι συνδέονταν στενά μεταξύ τους, στην ουσία αποτελούσαν ένα βασικό καθήκον προς το οποίο συνέ- κλιναν όλα τα προβλήματα και οι κινητοποιήσεις της νεολαίας στα 1936-1937.

Με το σύνθημα: «Ούτε ένας να μη γίνει μέλος της ΕΟΝ», η ΟΚΝΕ κάλεσε όλες τις δημοκρατικές οργανώσεις της νεολαίας να παλαίψουν αποφασιστικά κατά της φασιστικής οργάνωσης της νεολαίας.

«Οι νέοι της Ελλάδας - έγραφε η παράνομη «Νεολαία» της 3 Δεκέμβρη 1936 - θέλουν να οργανωθούν και θα οργανωθούν. Στην οργάνωση βρίσκεται η δύναμή τους. Μα θέλουν οργανώ­σεις ελεύθερες, ανεξάρτητες, που να τις διοικούν οι ίδιοι και όχι ο εχθρός της νεολαίας Μεταξάς, που να ενδιαφέρονται για όλες τις υγιείς επιθυμίες και τα συμφέροντα της νεολαίας. Γι* αυτό δεν θα γίνει ούτε ένας μέλος της Εθνικής Νεολαίας και θα διατη­ρήσουν σαν κόρη οφθαλμού την ανεξαρτησία των οργανώσεων που υπάρχουν και θα δημιουργήσουν εκατοντάδες πραγματικές οργανώσεις της Νεολαίας.

Νέοι κομμουνιστές· δώστε το παράδειγμα και σχηματίστε μαζύ μ’ όλες τις μη φασιστικές οργανώσεις το ενιαίο μέτωπο ενάντια στην φασιστική οργάνωση της νεολαίας. Αυτό είναι το κύριο καθήκον της στιγμής. Προετοιμαστήτε στην περίπτωση που η διχτατορία με την βία κατορθώσει να δημιουργήσει μαζι­κές οργανώσεις να παλαίψτε και μέσα απ’ αυτές για τα ζητήματα και τους πόθους της νεολαίας, για την ανατροπή της διχτατο- ρίας. Εμείς θα νικήσουμε και όχι ο διχτάτορας Μεταξάς. Το μέλλον ανήκει στη νεολαία.»3

Η ΟΚΝΕ, αξιοποιώντας τη θετική πείρα της ΕΠΟΦΣ και της ΦΕΟΝ κινήθηκε δραστήρια κεντρικά και τοπικά για τη δη­μιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων.

Στις 4 του Δεκέμβρη 1936 η Κομμουνιστική Νεολαία της Αθήνας μαζί με τη Σοσιαλιστική Πρωτοπορία Αθήνας, ύστερα από σύσκεψη αντιπροσώπων τους αποφάσισαν να συμπήξουν ενιαίο μέτωπο πάλης ενάντια στο φασισμό και για τις οικονομι­κές, πολιτικές και εκπολιτιστικές ανάγκες της νεολαίας. Ειδικά συμφώνησαν:

«1) Να προσκαλέσουν κάθε οργάνωση της νεολαίας που συμφωνάει βασικά με τα παραπάνω διατηρώντας την αυτοτέλειά τους ως οργανώσεις και ειδικώτερα με τις παρακάτω διεκδική­

σεις.2) Κοινή πάλη ενάντια στην οργάνωση της νεολαίας σε φα­

σιστικές οργανώσεις κατά το χιτλερικό πρότυπο και διαφώτιση της ελληνικής νεολαίας με έντυπο υλικό, συγκεντρώσεις, ομι­λίες κλπ.

3) Ελεύθερη ύπαρξη και λειτουργία των οργανώσεων και συλλόγων της νεολαίας.

4) Πάλη ενάντια στη φασιστική διχτατορία του στρατηγού Μεταξά για την υπεράσπιση των λαϊκών ελευθεριών (ελευθερία τύπου, συγκεντρώσεων, ελευθερία στα κόμματα) και για λεύτε­ρες εκλογές με αναλογική.

5) Πάλη για τη γενική αμνηστία όλων των πολιτικών κατα­δίκων και άμεση επαναφορά όλων των εξόριστων αγωνιστών του ελληνικού λαού.

6) Κάθε οργάνωση έχει δικαίωμα να καταγγείλει το συμφω­νητικό σε περίπτωση παραβίασής του»4.

Χάρη στην ακούραστη δουλιά των νέων κομμουνιστών και των άλλων δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων της νεο­λαίας, συγκροτήθηκε στις αρχές του 1937 Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων με τη συμμετοχή αντιπροσώπων της ΟΚΝΕ, της Φιλελεύθερης Νεολαίας, της Ένωσης Νέων Ελλάδας, της Σο­σιαλιστικής Νεολαίας, της Νεολαίας του Εθνικού Λαϊκού Κόμ­ματος, της Νεολαίας του Κόμματος των Προοδευτικών, της Νεολαίας του Εργατοαγροτικού Κόμματος, της Δημοκρατικής Νεολαίας του Γ. Παπανδρέου, της Αγροτικής Νεολαίας του Μυλωνά και της Εθνικής Νεολαίας του Π. Κανελλόπουλου.

Η δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων απο- τέλεσε σημαντικό πολιτικό γεγονός, που είχε μεγάλη απήχηση στην ελληνική νεολαία. Ξεσήκωσε τη νεολαία στην αντιδικτα- τορική πάλη και στάθηκε το πρώτο αντιδικτατορικό χελιδόνι που προμηνούσε την άνοιξη της λευτεριάς. Δυνάμωσαν οι θέ­σεις της ΟΚΝΕ και των άλλων αντιδικτατορικών οργανώσεων της νεολαίας στις μαζικές οργανώσεις των Νέων.

Χάρη στην αξιοποίηση όλων των μορφών πάλης και το σω­στό συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δουλιά, η ΟΚΝΕ, με την δημιουργία της Ομοσπονδίας των Ανεπίσημων Ποδο­σφαιρικών Συλλόγων (ΟΠΑΣΑ) και τη συμμετοχή σ’ αυτήν 150 σ<οματείων, κατάφερε να πάρει την αθλητική κίνηση της χώρας στα χέρια της.

Στην οργάνωση και καθοδήγηση της ΟΠΑΣΑ πήραν μέρος ια στελέχη της Κομμουνιστικής Νεολαίας της Αθήνας Γιώργης

231

Δρακόπουλος (Ποδάρας), Γιώργος Προβελέγγιος, Θόδωρος Αιακόπουλος (Πορφυρής) κ.ά., καθώς και πολλοί πρωταθλητές.

Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων ανέπτυξε πλούσια αντι- δικτατορική δραστηριότητα. Διαφώτιζε τους νέους και τις νέες, δείχνοντάς τους το αντιλαϊκό καταστροφικό έργο της δικτατο­ρίας. Ξεσκέπαζε καθημερινά τους αντεθνικούς σκοπούς της ΕΟΝ. Καλούσε τη μάζα των μελών της ΕΟΝ ν’ αντιταχθεί στην κτηνώδη πειθαρχία και το χαφιεδισμό, να ταχθεί στο πλευρό του κοινού Αντιδικτατορικού Μετώπου του λαού. Να συσπει­ρωθεί στις γραμμές του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων.

Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων, εξέδοσε στην αρχή τη δακτυλογραφημένη εφημεριδούλα «Ελευθερία» και αργότερα την έντυπη «Φλόγα», που τυπωνόταν σε παράνομο τυπογραφείο του ΚΚΕ.

Η «Φλόγα»

Από το πρώτο φύλλο της «Φλόγας» της 8ης Οκτώβρη 1937 δίνουμε σε συνέχεια το κύριο άρθρο της με τίτλο: «Η έκδοσή μας»:

«Το φύλλο αυτό εκδίδεται σαν όργανο του Πανελληνίου αν- τιδικτατορικού μετώπου των Νέων. Φιλοδοξεί να γίνη ο συνδε­τικός κρίκος των νέων και να είναι το βήμα απ’ όπου οι νέοι της Ελλάδος θα εκφράζουν τις φιλελεύθερες γνώμες των και τις δη­μοκρατικές αρχές των. Θέλει να χρησιμεύσει με τη συνεργασία όλων, σαν πηγή από την οποία θ’ αντλούν οι νέοι και όλοι οι έλ- ληνες και δύναμη αλλά και κατευθύνσεις για τον αγώνα υπέρ της ελευθερίας, στην αρχή, για την ανάπτυξη του πνευματικού και οικονομικού επιπέδου της ελληνικής νεολαίας πιο ύστερα.

Με συνεργάτας και συμπολεμιστάς τους έλληνας νέους, θέ­λει να δημιουργήση καθαρή φιλελεύθερη ελληνική συνείδηση, να συμβάλλη στον αγώνα των νέων για την οργάνωσή τους, να παρουσιάζη και να θέτη πάντοτε καθαρά και πλατειά τα ζητήμα­τα και τα προβλήματα που αφορούν τους νέους, πάνω και μέσα στην ελληνική πραγματικότητα, ανεπηρέαστα από πολιτικές αντιλήψεις και απόλυτα αντικειμενικά, και τέλος να βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή, όσες φορές πρόκειται να διεξαγάγη έναν αγώνα για την πρόοδο της ελληνικής κοινωνίας και της ελ­ληνικής νεότητος.

232

Μ’ αυτές τις προθέσεις και τις βλέψεις εκδίδεται σήμερα το φύλλο μας. Η δικτατορία θα το χαρακτηρίση όπως εκείνη την συμφέρει, και θα το καταδίωξη αμείλικτα. Ημείς το θεωρούμε σαν το πιο νόμιμο απ’ όλα τα φύλλα που κυκλοφορούν, σαν μια αγνή, στεντόρια κι ελεύθερη φωνή που πρέπει να μεγαλώση σ’ όλα τα στόματα των ελλήνων και να πνίξη τη δικτατορία.

Αντιπροσωπεύουμε τα 97% των ελλήνων νέων. Είνε οι νέοι . που θα θυσιαστούν αύριο για την Ελλάδα, για τη ζωή της και την ύπαρξή της είτε στα σύνορα είτε στο στίβο της επιστήμης και του πολιτισμού. Θ’ αγωνισθούν όμως γιατί έχουν βαθειά συναί­σθηση των καθηκόντων των. Θ’ αγωνισθούν για την καλλιτέ- ρευση των συνθηκών της ζωής όλου του λαού και όχι μόνο για την τσέπη των Διάκων, των Μαγιάκων, των Κοτζιάδων και όλης της μαφίας του Μεταξά.

Το φύλλο αυτό, ακόμα, θα φέρνη στο φως όλα όσα γίνονται στο σκοτάδι των εργαστηρίων της δικτατορίας. Πληροφορίες εξακριβωμένες, θετικές, χωρίς καμμιά υπερβολή, θα έχουν ως σκοπό να εξυπηρετήσουν την αλήθεια και την ηθική όσο και την πραγματικότητα πάνω στην οποία οι νέοι βασίζουν τον αγώνα τους.

Η έκδοση του φύλλου είναι απόλυτα εξασφαλισμένη. Έχει λάβει όλα τα μέτρα για ν’ αποφύγη την καταδίωξη της ασφα­λείας. Κι αν κάποιος συλληφθή θα έλθη άλλος αγωνιστής να τον αντικαταστήση και να υψώση πιο ανδρίκια και πιο παλλη- καρίσια τη φωνή εναντίον της ωμής δικτατορίας.

Για τον αγώνα αυτόν που μια εκδήλωσίς του είναι και ο τύ­πος αυτός ζητούμε απ’ όλους τους έλληνας να μας συνδράμουν και υλικά και ηθικά. Ό χ ι μόνο γιατί εκδίδεται σήμερα κάτω από συνθήκες τόσο τραγικές για το έθνος το ελληνικό. Αλλά γιατί είναι η εκδήλωσίς της θελήσεως και της πεποιθήσεως της αυρια­νής Ελλάδος, των νέων, δηλαδή εκείνων που θα πάρουν στα χέ­ρια τους με τη σειρά τους, τη χώρα μας για να της δώσουν πνοή, μια Ελλάδα ελεύθερη ανδρωμένη και υπερήφανη, που θα την πάρουν και θα την φέρουν ένα σταθμό πιο πέρα, και να την πα­ραδώσουν στην άλλη γενεά που θ’ ακολουθήση. Θέλουν όμως να παραδώσουν όχι δουλοπαροίκους, αγάδες και χαφιέδες αλλά έλληνας με καρδιά και πνεύμα ελεύθερο, παγκόσμιο, ικανό ν’ α- γκαλιάση τον πολιτισμό εκείνο που δημιούργησαν οι αρχαίοι έλληνες και που κηλιδώνει μια μαύρη Μεταξική δικτατορία».

Στο ίδιο φύλλο δημοσιεύτηκαν ακόμα: Αρθρο με τίτλο: «Μεταξάς και ελληνικός πολιτισμός». «Το ελληνικό υφυπουρ-

233

γείο Ασφαλείας, εξάρτημα της Γερμανικής μυστικής Αστυνο­μίας» (Γκεστάπο), καθώς και μια σειρά εξωτερικές και εσωτερι­κές ειδήσεις.

Η εφημεριδούλα «Φλόγα» πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρε­σίες στην ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης.

Ο παράνομος τύπος

Την περίοδο της δικτατορίας, εκτός από το κεντρικό δημο­σιογραφικό όργανο της Ομοσπονδίας «Νεολαία», κυκλοφο­ρούσαν τακτικά και οι εφημερίδες «Νεολαία της Θεσσαλονί­κης», «Νεολαία της Λαμίας», «Νεολαία των Ιωαννίνων», η εφη­μερίδα «Αυγή» στο Ηράκλειο της Κρήτης, η «Λευτεριά» του Βόλου, η «Νεανική Δράση» και ο «Νέος αντιφασίστας» στην Αθήνα, η «Αλήθεια» στη Δραπετσώνα του Πειραιά κ.ά.5

Σ’όλη την Ελλάδα κυκλοφορούσαν κατά χιλιάδες διάφορες προκηρύξεις και τρυκ των οργανώσεων με αντιδικτατορικό συν­θήματα. ,

Ο Αχιλλέας Μπλάνας, γράφει:«Φαντάζεται κανείς τη λύσσα της ασφάλειας, σαν έβλεπε να

διαψεύδονται οι θριαμβολογίες της για πλήρη εξάρθρωση των κομμουνιστικών οργανώσεων, για αδυναμία τους να κάνουν έστω και την παραμικρή εμφάνιση. Στην προσπάθειά της να ανακαλύψει πού τυπώνονταν τα σκορπισμένα στους δρόμους χαρτάκια, άρχισε απανωτά μπλόκα και έρευνες σε τυπογραφεία, που υποπτεύονταν πως μπορούσε να τυπώνονται εκεί. Μάταια πάσχιζε.

Οι νεολαίοι της ΟΚΝΕ στο Βόλο είχαν κάνει δικό τους πα­ράνομο τυπογραφείο. Ύστερα από προσπάθειες δύο και, πάνω μηνών, εξοικονόμησαν τυπογραφικά στοιχεία, γραμμές κλπ, αρκετά για την έκδοση μικρής εφημερίδας, τοποθετημένα σε σακουλάκια, στη θέση τυπογραφικής κάσας. Ένα στοιχειοθε- τήρα, μελάνη, δύο κυλίνδρους, ένα για το πέρασμα της μελάνης στην πλάκα με το κείμενο και ένα για την πίεση του χαρτιού, λίγο υγρό για να τυπώνεται καλύτερα. Ένα μάρμαρο πάνω σε τραπεζάκι και τέλος ένα τελάρο από σίδερο με βίδες στα τέσσε­ρα άκρα του για να ανοιγοκλείνει ανάλογα με το μέγεθος της στοιχειοθετημένης πλάκας.

Αυτά ήταν όλα και όλα τα σύνεργα που συνθέτανε το απλό,

234

πρωτότυπο και ευκολοδιάλυτο τυπογραφείο, που έκανε όμως χρυσές δουλιές και είχε ανησυχήσει και καταταράξει την ασφάλεια. Το φύλαγμά τους και το τύπωμα γίνονταν στο κέντρο της πόλης, σε μεγάλη αποθήκη αλιπάστων, όπου είχε σωρούς από αλάτι και όπου κρύβονταν τα σύνεργα σαν τέλειωνε το τύ­πωμα»6.

Οι οργανώσεις της ΟΚΝΕ, με τον παράνομο Τύπο τους και με τη γεμάτη ηρωισμό και αυτοθυσία δράση τους, συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαφώτιση του λαού και των νέων. Ξεσκέπα­ζαν καθημερινά τη δημαγωγία της δικτατορίας και έδειχναν στους νέους το δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης.

Η μεταξική δικτατορία, όπως είναι γνωστό, για να παραπλα­νήσει τις μάζες κατέφυγε στην αχαλίνωτη δημαγωγία. Καλλιέρ­γησε τη «Θεωρία» της δημιουργίας του «Τρίτου Ελληνικού Πο­λιτισμού», που αποτελεί δήθεν άμεση συνέχεια και βελτιωμένη ανάπτυξη του Αρχαίου Ελληνικού και του Βυζαντινού Πολιτι­σμού. Πρόβαλε σαν πρότυπο για μίμηση τη στρατοκρατική ορ­γάνωση της αρχαίας Σπάρτης. Διέδοσε ταυτόχρονα, συστηματι­κά, τις φασιστικές ιδέες της χιτλερικής Γερμανίας και της μου- σολινικής Ιταλίας.

Το ιστορικά νόθο και πνευματικά βλακώδες κατασκεύασμα του «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού» δεν είχε επίδραση στην πνευματική ζωή του τόπου ούτε στο λαό. Έζησε όσο είχε την προστασία της κτηνώδικης βίας και της τρομοκρατίας του καθε­στώτος της 4ης Αυγούστου.

Το Νοέμβρη του 1936 ο δικτάτορας I. Μεταξάς μαζί με το βασιλιά επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διαδρομή τους, σταμάτησαν στην Κατερίνη, όπου ο δικτάτορας μίλησε στους μαθητές και ανέπτυξε την ανεδαφική, αντιδραστική και σκοταδιστική ιδεολογία του «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού». Έδοσε ιδιαίτερη έμφαση στην «ανωτερότητα της ελληνικής φυλής» και μίλησε με περιφρόνηση προς τους δημοκρατικούς θεσμούς και την ελευθερία.

Η ομιλία του, με την απόρριψη των δημοκρατικών παραδό­σεων και των αγώνων του λαού, αποτέλεσε άρνηση της πραγμα­τικής ελληνικής ιστορίας.

Ο λαός της Θεσσαλονίκης, παρά την κινητοποίηση όλων των φασιστικών οργανώσεων, αδιαφόρησε για την άφιξη του δικτάτορα. Μόνο 25-30 χιλιάδες συγκεντρώθηκαν για την υπο­δοχή του.

235

Την ίδια μέρα, η εφημερίδα «Νεολαία» που κυκλοφόρησε παράνομα από χέρι σε χέρι, στη Θεσσαλονίκη, στο κύριο άρθρο της, ανάμεσα σ’ άλλα, έγραφε:

«...Ναι, θρασύτατε κλέφτη των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών η ΚΝ ζει και δυναμώνει για να ξεσκεπάζει στους νέους την κοινωνική διαστρέβλωση της ελληνικής ιστορίας που έκανες όταν έλεγες στους μαθητές της Κατερίνης να στρέ­ψουν τα βλέμματά τους στον Όλυμπο και να αντλήσουν διδάγ­ματα απ’ την αρχαία ελληνική ιστορία. Η ιστορία αυτή διδά­σκει ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας δεν δέχονταν ούτε τους τυράν­νους και δημαγωγούς σαν και σένα και θεωρούσαν πράξη ηθική και ωραία την επανάσταση ενάντιά τους. Η μεγαλύτερη διά­νοια της αρχαιότητας, ο πατριώτης μας Αριστοτέλης, έγραφε ότι είνε άξιος τιμής μεγάλης όποιος σκοτώνει όχι κλέφτη αλλά τύραννο. Την ίδια γνώμη είχε κι ο μαθητής του Σωκράτη Πλά­των. Και οι αρχαίοι Αθηναίοι δόξαζαν και λάτρευαν σαν θεούς τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα που πάλαιψαν κατά της τυ­ραννίας του Ιππίου...»7.

Ανοδος του αντιδικτατορικού κινήματος

Στην περίοδο 1937-1938 το αντιδικτατορικό κίνημα παρου­σιάζει σημαντική άνοδο. Την περίοδο αυτή το Κόμμα και η ΟΚΝΕ παρουσιάζουν αξιόλογη αντιδικτατορική δράση. Οργα­νώνουν και καθοδηγούν μια σειρά από δημόσιες αντιδικτατορι- κές-αντιφασιστικές εκδηλώσεις.

Στα σχολεία, τα Πανεπιστήμια και τις Ανώτατες Σχολές το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων σήκωσε ψηλά τη σημαία της ελευθερίας και της δημοκρατίας, σύμφωνα με τις δημοκρατικές παραδόσεις του λαού μας και της νεολαίας του, καθοδηγώντας την πάλη της φοιτητικής και της μαθητικής νεολαίας για τα ζη- τήματά της.

Οι σοβαρότερες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις σημειώθη­καν το Μάρτη του 1937, όταν οι φοιτητές της πρωτεύουσας δια- μαρτυρήθηκαν έντονα για την απόλυση των προοδευτικών κα­θηγητών του Πανεπιστημίου της Αθήνας Ν. Βέη, Π. Λορετζά- του και Κ. Άμαντου και το διορισμό ευνοουμένων της δικτατο­ρίας. Παρόμοιες φοιτητικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας έγιναν και στη Θεσσαλονίκη για την απόλυση του καθηγητή του Πα-

236

νεπιστημίου Θεσσαλονίκης Λ. Ελευθεροπούλου.Με την ευκαιρία της επετείου της εθνικής γιορτής της 25ης

του Μάρτη, η δικτατορία οργάνωσε διάφορες γιορταστικές εκ- δηλώσεις-φιέστες, παραχαράζοντας και καπηλευόμενη το νόη­μα και το περιεχόμενο του ιστορικού ’21.

Ο δικτάτορας Μεταξάς είχε την αυταπάτη, πως, αυτή τη φο­ρά, δεν θα ακούγονταν η φωνή των κομμουνιστών, η φωνή για το πραγματικό 1821 και τους ήρωές του. Γελάστηκε όμως οι- κτρά. Το Πατριωτικό Μέτωπο Νέων οργάνωσε μεγάλες συγκεν­τρώσεις σ’ όλες τις Σχολές του Πανεπιστημίου, του Πολυτε­χνείου, της Ανωτάτης Εμπορικής και της Ανωτάτης Γεωπονι­κής Σχολής, όπου οι ομιλητές υπογράμμισαν την αγάπη της ελ­ληνικής νεολαίας προς την ελευθερία, που «βγήκε απ’ τα κόκκα- λα των Ελλήνων τα ιερά», και κατέληξαν με συνθήματα υπέρ της δημοκρατίας και κατά του φασισμού. Σε μια από τις συγκε­ντρώσεις αυτές, στην Ανώτατη Εμπορική Σχολή - γράφει ο Βα­σίλης Μπαρτζιώτας - παραθρέθηκε ο υπουργός της Δημόσιας Ασφάλειας Μανιαδάκης. Έφυγε στο μέσο της συγκέντρωσης, βρίζοντας και λέγοντας στους χαφιέδες που τον περιστοίχιζαν: «Μα αυτή είναι κομμουνιστική συγκέντρωση»8.

«Από τις αρχές Μάρτη 1937, γράφει ο Αχιλλέας Μπλάνας, σε πεταχτές συναντήσεις με τα μέλη της οργάνωσης μπήκε το καθήκον να προπαγανδίζουν στα εργοστάσια, στα σχολεία κλπ., να μην πάρει μέρος κανένας στις φασιστικές γιορτές και παρελάσεις που ετοίμαζαν οι αρχές του Βόλου. Στο μεταξύ, το παράνομο τυπογραφείο δούλευε μερόνυχτα, τυπώνοντας υλικά για την ιστορική επέτειο. Έ τσι ετοιμάστηκε προκήρυξη της κομματικής οργάνωσης σε 1500 κομμάτια. Μικρή δισέλιδη εφημερίδα, η «Αευτεριά», της Κομμουνιστικής Νεολαίας Βό­λου, σε 400 περίπου φύλλα αφιερωμένη στις 25 Μάρτη. Τρίκ σε 4000 κομμάτια. Στις 20 τα πάντα ήταν έτοιμα και δεν έμενε παρά η αξιοποίησή τους με τα λιγότερα κατά το δυνατό κτυπήματα, που οπωσδήποτε τα περιμέναμε μ’ όλα τα συνωμοτικά μέτρα που παίρναμε.

Την προπαραμονή της 25ης Μάρτη, πάντα νύχτα, συνερ­γείο από νεολαίους κατέθεσε στεφάνι στο άγαλμα του Ρήγα Βε- λεστινλή. Ά λλα συνεργεία άρχισαν τη διανομή των προκηρύ­ξεων και της «Λευτεριάς» στα σπίτια. Αρκετά απ’ αυτά κολλή­θηκαν στους τοίχους και γράφτηκαν συνθήματα με κόκκινο χρώμα. Την παραμονή σκορπίσαμε στους δρόμους και στα γυ­μνάσια τα τρίκ, στο λόφο Γουρίτσα άλλο συνεργείο έγραψε με

237

ασβέστη και μεγάλα γράμματα τα συνθήματα: «Ζήτω η 25η Μαρτίου - Κάτω η Δικτατορία - Μακριά από τις γιορτές του φασίστα Μεταξά». Για τρεις μέρες ο λαός και η νεολαία του Βόλου ζούσαν σε ατμόσφαιρα αγωνιστικής δραστηριότητας των κομμουνιστών, αλλά και αφάνταστης τρομοκρατίας. Ο απο­λογισμός σε συλλήψεις δεν ήταν μικρός. Πιαστήκαμε τελικά 18 άτομα, όλοι νεολαίοι. Ανάμεσά μας και δυό γυναίκες»9.

Τον ίδιο μήνα (Μάρτης 1937), σοβαρές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις έγιναν τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Κρήτη, (Χανιά), στη διάρκεια του μνημόσυνου του Ελευθερίου Βενιζέ- λου με την ευκαιρία της επίσκεψης εκεί του Βασιλιά και του Με­ταξά, όπου σκορπίστηκαν χιλιάδες προκηρύξεις με αντιδικτα- τορικό περιεχόμενο και ρίχτηκαν συνθήματα υπέρ της δημο­κρατίας και κατά της δικτατορίας.

Ο γιορτασμός της εκατονταετηρίδας του Πανεπιστημίου της Αθήνας Οι μεγάλες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις των φοιτητών και σπουδαστών

Ανώτερη εκδήλωση του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων και της πάλης της φοιτητικής νεολαίας γενικότερα, ενάντια στη βασιλομεταξική δικτατορία στάθηκαν τα γνωστά «γεγονότα του Ζαν Ζαι», δηλαδή, οι μαχητικές συγκεντρώσεις και διαδηλώ­σεις των φοιτητών, των σπουδαστών και των νέων εργατών της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης τον Απρίλη του 1937 με την ευκαιρία της εκατονταετηρίδας του Πανεπιστημίου της Αθήνας.

Μετά τις πρώτες αντιδικτατορικές εκδηλώσεις των φοιτη­τών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στις αρχές του 1937, το αντιφασιστικό φρόνημα είχε ανέβει πολύ στους φοιτητές των ανώτερων σχολών και στους μαθητικούς κύκλους. Στις 15-20 Απριλίου 1937, με την ευκαιρία του γιορτασμού της εκατονταε­τίας από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών και της συμμε­τοχής ξένων υπουργών της Παιδείας, η φοιτητική νεολαία ορ­γάνωσε σοβαρές εκδηλώσεις.

Ανάμεσα στους ξένους υπουργούς που ήρθαν να παραστούν στις γιορταστικές εκδηλώσεις ήταν και ο γάλλος Ζαν Ζαι, υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου,

L238

νεώτατος ο ίδιος (33 χρόνων).Ο Ζαν Ζαι έφθασε στις 15 Απρίλη στην Αθήνα επικεφαλής

της γαλλικής αντιπροσωπίας. Το ίδιο απόγευμα μια μεγάλη συγκέντρωση φοιτητών συγκροτήθηκε έξω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεττανία» όπου κατέλυσε η γαλλική αντιπροσωπεία. Σύμφωνα με τα όσα έγραψαν οι εφημερίδες στη συγκέντρωση πήραν μέρος περισσότεροι από χίλιοι φοιτητές που ξέσπασαν σε φρενιτιώδεις εκδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας. Στο πρόσω­πο του Γάλλου Υπουργού του Λαϊκού Μετώπου οι φοιτητές της Αθήνας χαιρετούσαν τη δημοκρατία και την ενότητα κατά της φασιστικής επιβολής.

Η Γαλλία του Ροβεσπιέρου και του Μαρά, η Γαλλία της Κομμούνας με τις παλιές επαναστατικές παραδόσεις της στα δύσκολα τούτα χρόνια της τυραννίας συγκινούσε το λαό και τη νεολαία μας.

Ο Κωστής Παλαμάς έγραψε κείνες τις μέρες ποίημα στην εφημερίδα «Ανεξάρτητος» με τον τίτλο «Γαλλία», όπου εξυ­μνούσε το Γαλλικό λαό και τους αγώνες του για δημοκρατία. Λυσσασμένος ο Μεταξάς απόσυρε το φύλλο από την κυκλοφο­ρία, μα το ποίημα διαδόθηκε κι οι φοιτητές απαγγέλναν στις πα­ρέες τους.

Μεγάλες εκδηλώσεις των φοιτητών έγιναν και στα Προπύ­λαια του Πανεπιστημίου όπου αποδοκιμάστηκε ο εκπρόσωπος της χιτλερικής Γερμανίας, υπουργός της Παιδείας Φον Ρούπφ.

Την παρουσία των ξένων στην Αθήνα οι φοιτητές την είδαν σα μια δυνατότητα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να καταγγείλουν σ’ όλο τον κόσμο το τυραννικό καθεστώς του Μεταξά.

Από μέρες πριν το No 11 Τμήμα Φοιτητών και Διανοουμέ­νων της Εργατικής Αλληλεγγύης είχε συντάξει μια θερμή έκ­κληση, που τη δαχτυλογράφησε σε δεκάδες αντίτυπα για να τη μοιράσει στους ξένους προσκαλεσμένους που θάπαιρναν μέρος στις γιορτές του Πανεπιστημίου.

Η έκκληση έλεγε ανάμεσα στ’ άλλα:«Μεγάλοι μας Ξένοι,Καλώς ωρίσατε στην πατρίδα του Ηράκλειτου και του Αι­

σχύλου, του Αριστοτέλη και του Δημόκριτου, του Θουκυδίδη και του Σοφοκλή, του Ρήγα και του Σολωμού.

Η φοιτητική νεολαία της Αθήνας χαιρετίζει στο πρόσωπό σας τους κορυφαίους διανοούμενους όλου του κόσμου.

239

Μεγάλοι μας Ξένοι,Αν θα στήσετε τ’ αφτί σας, πίσω από τις παράτες και τις τυμ­

πανοκρουσίες θα ακούσετε τους βόγγους των φυλακισμένων και των εξόριστων φοιτητών, των διανοουμένων, όλων των αγωνι­στών του λαού. Αν θα κοιτάξετε καλά θα δείτε τους κατάλευκους κίονες του Ολυμπίου Διός κατάμαυρους απ’ τις καπνιές των κα­μένων βιβλίων.

Στην Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας και της λευτεριάς, δεν υπάρχει λευτεριά και δημοκρατία, η λευτεριά και η δημο­κρατία έχει στραγγαλιστεί απ’ το φασιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου

Τι ζητάμε από σας. Εμείς δεν ζητάμε τίποτα. Εσείς πρέπει κάτι να ζητήσετε από τον εαυτό σας. Γυρίζοντας στις πατρίδες σας πιστεύουμε πως θα υψώσετε φωνή διαμαρτυρίας για την κα- τάπνιξη της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Πι­στεύουμε ακράδαντα ότι θα ζητήσετε την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών, την απελευθέρωση των φυλακισμέ­νων κι εξόριστων φοιτητών και διανοουμένων, όλων των αγωνι­στών του λαού».10

Με χίλιους δύο τρόπους, συνεργεία φοιτητών και φοιτη­τριών κατάφεραν να ξεφύγουν από την παρακολούθηση των χα­φιέδων, να πλησιάσουν τους ξένους και να τους δόσουν την έκ­κληση.

Στις 16 του Απρίλη ο Ζαν Ζαι επισκέφτηκε τους Δελφούς, περνώντας από τη Θήβα και Αειθαδιά. Παντού του έγινε υποδο­χή. Στις 17 Απρίλη άρχισαν οι πανηγυρικές εκδηλώσεις για την εκατονταετηρίδα, με τελετή στο Πανεπιστήμιο. Οι φοιτητές είχαν αποφασίσει να τιμήσουν τη μεγάλη αγωνιστική παράδο­σή τους με αντιδικτατορικές εκδηλώσεις. Ο Μεταξάς, που στη­ριζόταν στην τρομοκρατία και τον χαφιεδισμό, δεν μπόρεσε να αποφύγει τις εκδηλώσεις. Η είσοδος του γάλλου υπουργού στο Πανεπιστήμιο έγινε αφορμή ζωηρών εκδηλώσεων υπέρ της Γαλλίας και της Δημοκρατίας. Αντίθετα, η είσοδος του χιτλερι­κού υπουργού έγινε δεκτή με νεκρική σιγή αποδοκιμασίας.

Ακολούθησε γιορτή στην Ακρόπολη, όπου θα μετέβαιναν και οι επίσημοι. Οι φοιτητές, παρά την αστυνομική επιτήρηση, όρμησαν και σταμάτησαν το αυτοκίνητο του Ζαν Ζαι, τον επευ­φημούσαν και του ζητούσαν να μιλήσει υπέρ της δημοκρατίας και κατά του φασισμού.

Στις 20 Απρίλη, στη δεξίωση που έδοσε ο Ελληνογαλλικός

240

Σύνδεσμος Νέων προς τιμή του γάλλου υπουργού στην αίθουσα του «Παρνασού» οι εκδηλώσεις επαναλήφθηκαν ζωηρότερες.

Η αστυνομία της 4ης Αυγούστου, μετά τα γεγονότα που εί­χαν προηγηθεί, είχε λάβει δρακόντεια μέτρα. Μεταξύ των άλλων, είχε οργανωθεί και κλάκα για αντιδημοκρατικά συνθήματα, για­τί ήξεραν ότι οι αντιφασιστικές εκδηλώσεις ήταν αναπόφευ­κτες.

Η είσοδος του Ζαν Ζαι και της γαλλικής αντιπροσωπείας και η ομιλία του ελληνιστή Περνώ έδοσαν αφορμή σε ζωηρότα­τες εκδηλώσεις υπέρ της δημοκρατικής Γαλλίας. Επίσης όταν στην αίθουσα εισήλθε ο απολυμένος καθηγητής του συνταγμα­τικού δικαίου Αλ. Σβώλος, οι φοιτητές ξέσπασαν σε ουρανομή- κεις ζητωκραυγές και συνθήματα «Δημοκρατία-Κάτω ο φασι­σμός». Οι αστυνομικοί και οι μπράβοι επιτέθηκαν και έγιναν συμπλοκές μέσα στον «Παρνασό». Συνελήφθησαν τελικά 20 πε­ρίπου σπουδαστές, που κρατήθηκαν στην Ασφάλεια και στάλ­θηκαν στην Ακροναυπλία.

Ύστερα από διαβήματα της γαλλικής πρεσβείας, οι περισ­σότεροι απολύθηκαν. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο φοιτητής της ιατρικής Πασχάλης Πασχαλίδης, στέλεχος της ΟΚΝΕ? που συνελήφθη και πάλι αργότερα και μετά την κατάρ­ρευση παραδόθηκε με τους άλλους πολιτικούς κρατούμενους που δεν κατόρθωσαν να δραπετεύσουν στους γερμανούς. Κλεί- σθηκε στο Στρατόπεδο «Παύλος Μελάς» και εκτελέστηκε το1943.

Για την ηρωική στάση των συλληφθέντων στα «γεγονότα του Ζαν Ζαι» αγωνιστών, στην εφημερίδα «Η Νεολαία» της 24 Ιούνη 1937, διαβάζουμε:

«Ο φοιτητής σ. Π. Πασχαλίδης δέρνονταν μέχρις αιμοπτυ- σίας στην Ειδική Ασφάλεια, η οικογένειά του τον πίεζε να κάνει δήλωση κι αυτός απαντούσε: «Ήμουνα, είμαι και θα είμαι κομ­μουνιστής». Τον νέο σ. Παπαγιώργη τον πέταξαν απ’ την ταρά­τσα της Ασφάλειας, του σπάσαν τα κόκκαλα, πλευρά και πόδι και κράτησε ηρωική στάση. Υπέροχη στάση κράτησαν και οι φοιτητές Σίμος, Χατζηγιάννης και Παπαϊωάννου που πιάστη­καν στην υποδοχή του Ζ.Ζαι. Τον σ. Σίμο τον τραυμάτισαν στο κεφάλι με σιδερένιο κεφαλο-κλοιό. Τον σ. Χατζηγιάννη του ξε­ρίζωσαν τ’ αυτιά γιατί στην υπόσχεσή τους ότι άν κάνει δήλωση θα τον δικάσουν τρεις μήνες, απάντησε θαρραλέα: «Μα σε τρεις μήνες δεν θα υπάρχετε». Τι έχετε να πήτε γ ι’ αυτά τα ηρωικά πα­ραδείγματα ανθρωπόμορφα κτήνη; Η ελληνική νεολαία είναι

241

υπερήφανη για τους αγωνιστές της».Τους επίσημους γιορτασμούς των 100 χρόνων του Πανεπι­

στημίου, ο Μεταξάς θέλησε να τους κλείσει με μια μεγάλη χιτ­λερικού τύπου φιέστα στο Στάδιο, όπου θα γινόταν φοιτητικοί αγώνες. Μα οι φοιτητές και οι σπουδαστές, που κατά χιλιάδες είχαν πλημμυρίσει τις μαρμάρινες κερκίδες του Σταδίου, είχαν άλλη απόφαση: Να μετατρέψουν τη μεταξική «φιέστα» σε αντι- δικτατορική εκδήλωση.

Μόλις εμφανίστηκε ο Ζαν Ζαι, οι χιλιάδες συγκεντρωμένοι ξέσπασαν σε ζητωκραυγές υπέρ της Γαλλίας, της δημοκρατίας, της λευτεριάς. Ομάδες του Αντιδικτατορικού Μετώπου σκόρπι­σαν προκηρύξεις με αντιδικτατορικό περιεχόμενο.

Λίγα λεπτά αργότερα, όταν έκανε την εμφάνισή του ο τύ­ραννος Μεταξάς, σ ’ όλο το Στάδιο απλώθηκε μια παγερή σιωπή που τη διέκοψαν μόνο οι φωνές αποδοκιμασίας που ακούστηκαν από τις κερκίδες.

Τέλος, κατά την αναχώρηση του Ζαν Ζαι και της Γαλλικής αντιπροσωπείας χιλιάδες φοιτητές και σπουδαστές, συγκρο­τώντας διαδήλωση, τον συνόδεψαν μέχρι το Σταθμό Λαρίσης.

Από την εφημερίδα «Η Νεολαία» της 10 Μάη 1937 παραθέ­τουμε τις εκτιμήσεις της ΟΚΝΕ για τις μεγάλες αντιδικτατορι- κές εκδηλώσεις των φοιτητών και σπουδαστών, με την ευκαιρία της εκατονταετηρίδας του Πανεπιστημίου της Αθήνας.

«Οι γιορτές της εκατονταετηρίδας του Πανεπιστημίου και ιδίως η θαυμάσια υποδοχή του Ζαν Ζαι μας δίνουν μερικά διδάγ­ματα που πρέπει να μελετηθούν απ’ την ελληνική νεολαία και τις οργανώσεις της. Ο Μεταξάς προσπάθησε να μετατρέψει την εκατονταετηρίδα του Πανεπιστημίου σε φασιστική γιορτή, αλ­λά απέτυχε οικτρά.

Οι φοιτητές όχι μονάχα δεν παρασύρθηκαν απ’ τον τύραννο μα οργάνωσαν και αντιφασιστικές εκδηλώσεις. Έξω απ’ το Πα­νεπιστήμιο ακούγονταν τα συνθήματα «Γαλλία», «Γαλλία», «Λαϊκό Μέτωπο». Στο Στάδιο ο θεότρελλος Κοτζιάς έγινε δε­κτός με «σσσ» και η εμφάνιση του θασιληά πέρασε απαρατήρη­τη την στιγμή που ο Ζαν Ζαι καταχειροκροτήθηκε μέσα σε ζη­τωκραυγές και αλαλαγμούς της ελληνικής νεολαίας. Στη λαμ- παδοφορία έγιναν δυό αντιφασιστικές εκδηλώσεις. Η δεξίωση του γάλλου υπουργού του Λαϊκού Μετώπου Ζαν Ζαι στον «Παρ­νασσό» όπου κυριαρχούσαν τα συνθήματα: Ζήτω το Λαϊκό Μέ­τωπο, ελευθερίες, δημοκρατία κλπ., είταν μια αποστομωτική απά­ντηση της ελληνικής νεολαίας στην μοναρχομεταξική δικτατο-

242

L ·

ρία. Οι αντιφασιστικές αυτές εκδηλώσεις, τα συνθήματα, οι ζη­τωκραυγές, τα χειροκροτήματα των νέων στον «Παρνασσό» και τις άλλες γιορτές της εκατονταετηρίδας δείχνουν ολοκάθαρα ότι η ελληνική νεολαία θα ακολουθήσει τον δρόμο της νέας γαλλικής γενεάς για την δημιουργία του ΛΑΪΚΟΥ ΜΕΤΩ­ΠΟΥ.

Η ελληνική νεολαία νοιώθει ολοένα και περισσότερο ότι το Λαϊκό Μέτωπο θα της δώσει, όπως στην Γαλλία, την βδομάδα των 40 ωρών, αύξηση του μεροκάματου, 15θήμερες άδειες το καλοκαίρι, ελευθερίες, μόρφωση, επαγγελματική κατάρτιση, αθλητική διαπαιδαγώγηση και θ’ ανοίξει τον δρόμο για το χα­ρούμενο κι ευτυχισμένο μέλλον της. Η ελληνική νεολαία ύστε­ρα από 9 μήνες τυραννίας σηκώνει υπερήφανα το ανάστημά της και θα ρίξει όλο τον ενθουσιασμό και την ενεργητικότητά της στην πάλη για την ανατροπή της διχτατορίας. Αυτό το καταλα­βαίνει πολύ καλά ο Μεταξάς και προσπαθεί με την λυσσασμένη τρομοκρατία του να τσακίσει το κίνημά της. Η εφημερίδα «Κα­θημερινή» απειλεί να σπάσει κεφάλια (οι νέοι όμως πολύ σύ­ντομα θα σπάσουν το κούφιο κεφάλι του Βλάχου). 18 αντιφασί­στες φοιτητές βασανίζονται απάνθρωπα στις Ασφάλειες. Ο Με­ταξάς δήλωσε εμπιστευτικά στον βασιληά: «Ένα μήνα αν κάθο­νταν ο Ζαν Ζαι, έπρεπε να πάρω τις βαλίτσες μου».

Ο λόγος του Ζαν Ζαι στον «Παρνασσό» ήταν ένας υπέροχος ύμνος προς την ελληνική νεολαία και μπορεί ν’ αποτελέσει τη βάση για κοινή δράση όλων των οργανώσεων της νεολαίας που μισούν την διχτατορία, επιθυμούν την πρόοδο, την λευτεριά και την ειρήνη της νεολαίας. Ο Ζαν Ζαι χαρακτήρισε «φλογερή και υπέροχη» την ελληνική νεολαία, είπε πως κατάλαβε τους πό­νους και τους καϋμούς της και την κάλεσε ν’ αγαπάει την Ελλά­δα και την Γαλλία μα πρώτα απ’ όλα την ανθρωπότητα. Την κά­λεσε να μείνει πιστή στα ιδανικά της ειρήνης και της λευτεριάς. Σαν κομμουνιστές είμαστε περήφανοι γιατί έχουμε τέτοια φλο­γερή και υπέροχη νεολαία. Η ελληνική νεολαία αγαπά την πα­τρίδα της, μισεί θανάσιμα τους τυράννους, ποτέ δεν θα σκύψει το κεφάλι της στον διχτάτορα Μεταξά, θέλει να δημιουργήσει και ν’ αναπτυχθεί και θα κάνει το παν για να εμποδίσει τον φρι­χτό πόλεμο που προετοιμάζει ο Μεταξάς.

Η ιδέα του αντιδιχτατορικού μετώπου της νεολαίας ωρίμα­σε πια στη νεολαία της Ελλάδας και τις οργανώσεις της. «Είναι καιρός να ενωθούμε!» αυτό το σύνθημα είναι στα στόματα των νέων φιλελευθέρων, δημοκρατών, προοδευτικών, λαϊκών, κομ-

243

μουνιστών, σοσιαλιστών κλπ. Είμαστε περήφανοι για την φλο­γερή και υπέροχη νεολαία μας. Αυτό όμως δεν φτάνει. Πρέπει να ενωθούμε στην πάλη για ψωμί, για τα οικονομικά ζητήματα της νεολαίας, για την λευτεριά και την ειρήνη. Για να μπορέσει ελεύθερα αυτή η φλογερή και υπέροχη νεολαία μας ν ’ αναπτύξει τις ικανότητές της και να σταθεί άξια κληρονόμος του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, της αθάνατης επαναστατικής εποποιίας του 1821 και των δημοκρατικών παραδόσεων του λαού μας. Πρέπει να δημιουργήσουμε το αντιδιχτατορικό μέτωπο, για να σώσουμε την πατρίδα μας απ’ την καταστροφή.»

Οι κατευθυνόμενες από τη δικτατορία εφημερίδες, στην αρ­χή προσπάθησαν να καλύψουν τα γεγονότα και να τα παρου­σιάσουν σαν απόδειξη των πνευματικών δεσμών των δύο χωρών. Μετά προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν το νόημά τους. Χαρα­κτηριστικό παράδειγμα διαστρέβλωσης των γεγονότων αλλά και προσπάθεια τρομοκράτησης του λαού και της νεολαίας και δικαιολόγησης της ωμής κρατικής βίας, αποτελεί το άρθρο του Γ. Βλάχου στην «Καθημερινή» της 26 Απρίλη 1937, με τον τίτ­λο «Τα σπασμένα φανάρια» από το οποίο παραθέτουμε χαρα­κτηριστικά αποσπάσματα.

«Πρέπει να καταλάβεις εσύ ο φοιτητής ότι δεν μπορείς εν ονόματι της νεότητος, της παιδικής αταξίας να φωνάζεις: «Κάτω η θρησκεία καί κάτω η Πατρίς και ζήτω η Ερυθρά Ισπανία» και φέρετε να βάλουμε τα λεπτά των πλουσίων να τα φάμε...». Διότι μέσα εις τας κραυγάς δεν υπάρχουν ούτε ιδανικά ούτε ιδεολογία, ούτε νεότης, ούτε ομορφιές. Υπάρχει διάθεση προς γενικό πλια­τσικολόγημα, κήρυγμα προς την οχλοκρατία και τίποτε άλλο.

Αφού λοιπόν εσύ ο φοιτητής έχασες τα ιδανικά σου και γω το Κράτος τα πήρα και τα έκαμα κτήμα μου και εγώ έχω τώρα τους πατριωτισμούς και τους ενθουσιασμούς και τας μεγάλας ιδέας ως λάβαρόν μου, σου λέγω απλούστατα ότι δεν με συ- γκινούν αι επαναστάσεις σου και δεν τας συγχωρώ... Φοιτητής είμαι εγώ. Και επειδή ο φοιτητής επιτρέπεται που και που να τα σπάζει θα τα σπάσω και εγώ και συ προσπάθησε να μη παρου- σιασθείς στο δρόμο μου...ως φανάρι...».

Η αντιφασιστική εργατική Πρωτομαγιά του 1937

Η θασιλομεταξική δικτατορία προσπάθησε να λερώσει την Εργατική Πρωτομαγιά και από γιορτή της εργατικής τάξης να

244

την μετατρέψει σε φασιστική παράτα και επίδειξη. Με την κα­θιέρωση της Πρωτομαγιάς σαν «γιορτή της εργασίας» και την βδομάδα της άμιλλας, οι εργατοκάπηλοι Δημητράτος, Καλύβας μαζί με τον Μεταξά θέλησαν να ευνουχίσουν τον ταξικό αντιφα­σιστικό χαρακτήρα της, μα οι εργάτες και μαζί τους η εργατική νεολαία, παρά την άγρια τρομοκρατία διαδήλωσαν την θέλησή τους να αγωνιστούν για το ψωμί και τις ελευθερίες ενάντια στη δικτατορία.

Τη μέρα της εργατικής Πρωτομαγιάς, οι νέοι εργάτες και εργάτριες της Ελλάδας ενωμένοι μ’ όλη τη νέα γενιά διαδήλω­σαν ενάντια στη μοναρχοφασιστική δικτατορία και απαίτησαν:

Αύξηση των μεροκαμάτων των νέων σύμφωνα με τον τιμά­ριθμο. Καθιέρωση πραγματικού 8ωρου για τους νέους χωρίς καμμιά ελάττωση του μεροκάματου. Φτηνό ψωμί, φτηνή ζωή. Δωρεάν επαγγελματική μόρφωση στους νέους. 15ήμερες άδειες με πλήρεις αποδοχές. Ελευθερίες στους νέους.

Η Επιτροπή Αθήνας του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων οργάνωσε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας κατά του φασισμού, των συλλήψεων και της τρομοκρατίας. Οι δρόμοι στρώθηκαν με προκηρύξεις και οι πολίτες παρακολουθούσαν με μόλις συγκρα­τημένη αγανάκτηση τις επιχειρήσεις της αστυνομίας εναντίον των νέων.

Η Επιτροπή Πόλης Πειραιά του ΚΚΕ είχε αποφασίσει να κάνει τέσσερις συγκεντρώσεις έξω από τις τέσσερις εκκλησίες πριν από την Ανάσταση, γιατί η Πρωτομαγιά του 1937 έπεσε Μεγάλο Σάββατο. Ή ταν τέτια, όμως, τα μέτρα που είχε πάρει η Ασφάλεια, ώστε καμιά από τις τέσσερις συγκεντρώσεις να μην πραγματοποιηθεί. Το μόνο που κατάφεραν οι νεολαίοι της ΟΚΝΕ Καμινίων-Φαλήρου-Μοσχάτου, ήταν να κρεμάσουν μια μεγάλη κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο στο συνοικισμό Απόλλωνα του Μοσχάτου, στην οδό Πειραιώς.

«Ανήμερα το Πάσχα, το Γ ραφείο της ΟΚΝΕ Πειραιά, απο­φασίζει να πραγματοποιήσει οπωσδήποτε μια συγκέντρωση, τη Δευτέρα του Πάσχα και στις 8 το βράδυ, στην πλατεία Κοκκι- νιάς. Για να προετοιμαστεί μέσα σε 30 ώρες συγκέντρωση και μάλιστα κάτω από παράνομες συνθήκες, χρειάζεται πολύ τρέξι­μο και αυτοθυσία. Για τους νέους όμως κομμουνιστές τίποτα δεν είναι αδύνατο. Κινητοποιούνται τα στελέχη κι ορίζουν ρα­ντεβού και χώρο προσυγκέντρωσης για τη Δευτέρα το βράδυ σε μια σχετικά μακρυνή τοποθεσία απ’ αυτή που θα γίνει η εκδήλω­ση, όπως και έγινε. Στις 8 το βράδυ της Δευτέρας, πίσω από το

245

ιερό της Οσιας Ξένης, τα στελέχη της οργάνωσης παίρνουν εν­τολή να κινητοποιήσουν τα μέλη τους. Η εκδήλωση θα γίνει στον Ά γιο Νικόλαο της πλατείας Κοκκινιάς, απέναντι απ’ το καφενείο «ΚΑΒΑ», ακριβώς στις 8.15'.

Είναι η Δευτέρα του Πάσχα, γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Η οδός 8, όπως λεγότανε τότε, κι η πλατεία Κοκκινιάς είναι κατά­μεστες απόχόσμο, κυρίως νέους, που κάνουν τον περίπατό τους. Εκείνη τη στιγμή, ακριβώς στις 8.15', εξοικονομείται μια καρέ­κλα από το καφενείο ΚΑΒΑ και στήνεται στη γωνία της εκκλη- σιάς του Αη Νικόλα, ακριβώς στην κολώνα του ηλεκτρικού όπου ανεβαίνει ο ομιλητής. Είναι ένας Πειραιώτης φοιτητής. Με το ανέθασμά του στην καρέκλα ακούγονται και τα συνθήμα­τα «Ζήτω η εργατική Πρωτομαγιά», «Κάτω η δικτατορία του Μεταξά», «Ζήτω το ΚΚΕ», «Ζήτω η ΟΚΝΕ». Αμέσως διακόσια περίπου μέλη της ΟΚΝΕ, που κινητοποιήθηκαν απ’ ολόκληρο τον Πειραιά, αποφασισμένα να γιορτάσουν τη μεγάλη μέρα της εργατιάς, περιστοιχίζουν τον ομιλητή με τη θέληση να τον υπε­ρασπιστούν με κάθε θυσία. Τα συνθήματα δονούν τον αέρα, τα τρικ σκορπίζονται προς κάθε κατεύθυνση. Η κίνηση των περι­πατητών έχει σταματήσει για τρία τουλάχιστον λεπτά. Η απο­φασιστικότητα των νέων της ΟΚΝΕ κάνει τους χαφιέδες να μην τολμούν να τους επιτεθούν κι αρχίζουν να πυροβολούν.

Η εκδήλωση είχε τεράστια απήχηση σ ’ όλους τους αντιφα­σίστες εργαζόμενους του Πειραιά. Από τους νέους της ΟΚΝΕ δεν πιάστηκε κανένας. Η ΟΚΝΕ του Πειραιά έγραψε, με την εκ­δήλωσή της αυτή, μια σελίδα ηρωισμού κι απόδειξε ότι καμιά τρομοκρατία δεν είναι ικανή να γονατίσει τους κομμουνιστές»".

Η οργάνωση των «50»

Ο δικτάτορας Μεταξάς, μη έχοντας κανένα λαϊκό στήριγμα, με τη δημαγωγία, τον έξαλλο εθνικισμό, τη διαφθορά των συνει­δήσεων, προσπάθησε να δημιουργήσει κάποια λαϊκή βάση.

Δίπλα από την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ), οργά­νωσε επίσης, τα περίφημα «Τάγματα Εργασίας», τα οποία προο­ρίζονταν δήθεν για την «εθελοντική» εκτέλεση κοινωφελών έρ­γων, αλλά υπάγονταν στο υφυπουργείο Ασφαλείας και αποτε­λούσαν μια καθαρή απομίμηση των ταγμάτων εφόδου του Χίτ- λερ.

246

Χάρη στους αγώνες και τις θυσίες των δημοκρατικών αντι- δικτατορικών δυνάμεων, μια σειρά πατριώτες και ιδιαίτερα νέοι, που είχαν στρατολογηθεί με τη βία στις φασιστικές οργανώσεις άρχισαν να βρίσκουν το σωστό δρόμο της πάλης. Εγκαταλεί- ποντας της ΕΟΝ και τα «Τάγματα Εργασίας» εντάσσονταν στις αντιδικτατορικές οργανώσεις.

Στα 1938 δεκάδες πατριώτες άρχισαν να εγκαταλείπουν τα φασιστικά «Τάγματα Εργασίας» και να προσχωρούν στις αντι- δικτατορικές οργανώσεις. Μια τέτια ομάδα που αποχώρησε από τα «Τάγματα Εργασίας» και εντάχθηκε στις αντιδικτατορικές οργανώσεις του λαού μας, ήταν και η γνωστή τότε «Ομάδα των 50» που ανέπτυξε πλούσια αντιδικτατορική δράση στην «Ορ­γάνωση των 50».

Η αντιδικτατορική «Οργάνωση των 50» αποχωρώντας από τα φασιστικά «Τάγματα Εργασίας», απευθύνθηκε πολλές φορές προς το λαό καλώντας τον στην πάλη για την ανατροπή της δι­κτατορίας και ανέπτυξε αξιόλογη διαφωτιστική δράση.

Δεν έγινε δυστυχώς δυνατόν να βρεθούν τα κείμενα μηνυ­μάτων της προς το λαό. Όπως όμως πληροφορούμαστε, από τον παράνομο «Ριζοσπάστη» της 25/9/1938, η Οργάνωση αυτή των «50» στη δεύτερη επιστολή της προς το λαό, αφού κριτικάρει το συντάχτη του φασιστικού ύμνου της 4ης Αυγούστου, χαρακτη- ρίζοντάς τον «ως αναξιοπρεπή λογοτέχνη, που πούλησε την ψυ­χή στη δικτατορία αντί ολίγων χιλιάδων δραχμών, δημοσίευσε τον παρακάτω ύμνο-παρωδία για την 4η Αυγούστου:

Ύμ νος-παρωδία- Γιατί κρύβεται ο κόσμος και κρυφομιλάει πατέρα;- Ποιά φροντίδα τόνε δέρνει, ποιά τον κυνηγάει φοβέρα;- Γ ιατί τον τριγυρίζουν όλοι αυτοί οι παλικαράδεςμε κατεθαστά καπέλα, σηκωμένους τους γιακάδες;- Κι όλες τούτες οι στριμμένες και τσαλακωμένες μούρεςμε μαχαίρια στο ζουνάρι και στα χέρια τους μαγκούρες;- Γ ιατί σαν αυτή παιδί μου, την καταραμένη μέρα

247

του μεταξισμού η λέρα εξαπλώθη στην Ελλάδα, μόλεψε όλες τις πηγές.Μάρανε παντού τα στάχυα επληθύναν τα βατράχια Κι είναι η χώρα πια γεμάτη από έλη και πληγές.Μιαν ημέρα σαν ετούτη, πάνε δύο χρόνια τώραμαύρη ερημιά θανάτου σκέπασε παντού τη χώρα.Πατηθήκανε υποσχέσεις λόγοι, όρκοι και τιμή.Κι έτσι δίχως αφορμή απ’ τη δόλια μας πατρίδα έφυγε η χαρά κι ελπίδα και στο ντροπιασμένο χώμα όπου σκλάβος πια πατάς η σημαία κυματίζει μ’ ένα «ΑΡΠΑΞΕ ΝΑ ΦΑΣ»Μιαν ημέρα σαν και τούτη, που τη καταριώνται οι μάνες μερικοί πλιατσικολόγοι και καμπόσες καραθάνες με απάτη και με ψέμα και με βοηθό το Στέμμα καταλάβαν την Αρχή.Από τότε η εξουσία βασιλεύει τωντραμπούκωνενώ πλήθη Μαμελούκωνπαρελαύνουν σιωπηλά«Γιατί τά’ σκιαζε η φοβέρα και ταπλάκωνε η σκλαβιά».

Ο ύμνος, παράφραση (παρωδία) του ύμνου της 4ης Αυγού­στου, που ήταν υποχρεωμένοι οι Έλληνες να τραγουδούν στις αμέτρητες «φιέστες», του δικτάτορα Μεταξά και απεικόνιζε με το δικό του σατυρικό τρόπο την πραγματική κατάσταση που εί­χε δημιουργήσει η επάρατη βασιλο-μεταξική δικτατορία, έγινε πλατύτατα γνωστός στο δημοκρατικό λαό και τραγουδιώνταν με κέφι απο τους πατριώτες αγωνιστές.

248

Για ένα Ενιαίο Μέτωπο Νέων

Η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ της 26 Φλε­βάρη 1938 διαπίστωνε, ότι «η πάλη του ελληνικού λαού ενάντια στην αντεθνική μοναρχοφασιστική δικτατορία, περνά σε και­νούργιο, ανώτερο στάδιο». Τα κύρια χαρακτηριστικά της ανά­πτυξης του αντιδικτατορικού αγώνα ήταν:

α) Οι ανοιχτές εκδηλώσεις των αρχηγών των κοινοβουλευ­τικών κομμάτων Σοφούλη, Καφαντάρη, Θεοτόκη κλπ., με τις προκηρύξεις που κυκλοφόρησαν και που βρήκαν μεγάλη απή­χηση στο λαό.

β) Η αυξανόμενη δραστηριότητα των εργαζομένων μαζών για την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων τους, που εκδη­λώθηκε με μαζικές κινητοποιήσεις, απεργίες και αγώνες (κα­πνεργάτες Θεσσαλονίκης, εργάτες ΒΙΟ, εργάτες αποξηραντι­κών έργων Ιωαννίνων κλπ).

γ) Η σοβαρή πρόοδος που σημειώθηκε στην συγκρότηση του Λαϊκού Αντιδικτατορικού Μετώπου με τη δημιουργία της Πανελλαδικής Επιτροπής Ενιαίου Εργατικού Μετώπου, της Πανελλήνιας Ένωσης των Αντιδικτατορικών οργανώσεων της Νεολαίας και με το σχηματισμό καινούργιων δεκάδων επιτρο­πών Λαϊκού Αντιδικτατορικού Μετώπου, όπου συμμετείχαν εκ­πρόσωποι απ’ όλα σχεδόν τα κόμματα στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και άλλες πόλεις και

δ) Η δημιουργία της «Λαϊκής Πρόνοιας» με τη συμμετοχή περισσότερων κομμάτων.12

Η αντιδικτατορική πάλη του ΚΚΕ και των άλλων αντιδι- κτατορικών οργανώσεων συνεχίστηκε και στους επόμενους μήνες. Το Μάρτη του 1938 έγινε στην Αθήνα, στη διασταύρωση των οδών Αιόλου και Ευριπίδου αντιφασιστική εκδήλωση του Αντιδικτατορικού Μετώπου. Η αστυνομία συνέλαβε 200 αντι­φασίστες.

Στην αντιφασιστική αυτή εκδήλωση στο Ταχυδρομείο, στην οδό Αιόλου, η οργάνωση της ΟΚΝΕ του Πολυτεχνείου δέχθηκε το πιο σοβαρό χτύπημα, με τη σύλληψη πολλών μελών και στελεχών της, αλλά στηριγμένη στο τριαδικό σύστημα των πυρήνων, συνέχισε με επιτυχία τη δράση της σ ’ όλη τη διάρκεια της βασιλομεταξικής δικτατορίας. Γραμματέας της οργάνωσης μέχρι τις αρχές του 1938 ήταν ο Παναγιώτης Κατσαΐτης, της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, που δολοφονήθηκε, ύστερα

249

από βασανιστήρια, στο τέλος του 1947 στη Λειβαδιά. Μετά τον Κατσαΐτη, γραμματέας της οργάνωσης ανέλαθε ο Οδυσσέας Μπάστης, της Σχολής Μηχανολόγων, και μετά τη σύλληψη και του Μπάστη (Σεπτέμβριος 1938), η οργάνωση του Πολυτεχνεί­ου εξακολούθησε μέχρι το 1939 να έχει επαφή με την καθοδήγη­ση μέσω της Σωτηρίας Μουζενίδου στην αρχή και στη συνέχεια μετά τη σύλληψή της, μέσω της Μαρίας Αγριγιαννάκη - (Κα- ραγιώργη).

Η καλή αυτή αντιδικτατορική δουλιά και πάλη, ανακόπηκε προσωρινά έπειτα από τις συλλήψεις ανώτατων στελεχών του κόμματος (Βασίλη Νεφελούδη, Στυλιανού Σκλάβαινα, Δημή- τρη Παρτσαλίδη, μελών του Π.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευ­τών του Παλλαϊκού Μετώπου), του Χρήστου Μαλτέζου, που τον Οχτώβρη του 1937, μετά τη σύλληψη (18 Σεπτέμβρη 1937) του Βασίλη Μπαρτζιώτα, είχε αναλάβει Γραμματέας της ΟΚΝΕ, καθώς και άλλων 150 περίπου στελεχών και μελών του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ, αλλά δεν σταμάτησε. Συνεχίστηκε και στην προ­σπάθεια αυτή, τα μέλη της ΟΚΝΕ έδοσαν πολλές θυσίες.

Το χτύπημα που δέχθηκε το κόμμα και η ΟΚΝΕ από τη δι­κτατορία το πρώτο εξάμηνο του 1938, ήταν το δεύτερο μεγάλο πλήγμα, μετά τη σύλληψη (19 Σεπτέμβρη 1936) του τότε Γενι­κού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη και άλλων στελε­χών και μελών του κόμματος και της ΟΚΝΕ.

Η ΚΕ του ΚΚΕ, με ειδική απόφασή της για την κατάσταση της νεολαίας, που δημοσιεύθηκε στο «Ριζοσπάστη» της 12 Μάρτη 1939, καλούσε ολόκληρο το Κόμμα και κάθε κομματική οργάνωση ξεχωριστά να θεωρήσουν την πάλη κατά του εκφασι- σμού της νέας γενιάς και την κατάχτησή της στον αντιδικτατο- ρικό αγώνα δική τους υπόθεση και να πάρουν το ζήτημα της νεο­λαίας στα δικά τους χέρια.

«Στην πάλη κατά του βίαιου παιδομαζώματος και εκφασι- σμού των νέων, τονίζονταν στην απόφαση, στην πάλη για το τράβηγμα της νέας γενιάς στον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού, κέντρο και βάση της όλης δουλιάς πρέπει να είναι η δη­μιουργία ενός μετώπου της νέας γενιάς.

Μονάχα με τη φαρδειά λαϊκομετωπική πολιτική, με την ορ­γάνωση μαζικές αντίστασης, με τη δραστήρια υπεράσπιση των ιδιαιτέρων ζητημάτων της νεολαίας, θα μπορέσουμε να ματαιώ­σουμε το γενιτσαρικό έργο της δικτατορίας και να κάνουμε τη νέα γενιά ισχυρό μαχητικό προπύργιο του αντιδικτατορικού αγώνα. Θα την κάνουμε στήριγμα της απελευθερωτικής πάλης

του λαού μας για την ανατροπή της λαομίσητης δικτατορίας, που λερώνει τη λαοκρατική ιστορία της χώρας, την καταστρέ­φει οικονομικά, την ατιμάζει εθνικά και την μεταβάλλει σε προ­τεκτοράτο του άξονα Βερολίνου-Ρώμης»13.

«Στη συγκεκριμένη στιγμή - τονιζόταν σ ’ άλλο σημείο της ίδιας απόφασης - , το πρωταρχικό βασικό καθήκον της ΟΚΝΕ και των οργανώσεών της είναι, σε συνεργασία με όλες τις νεο- λαιίστικες αντιδικτατορικές οργανώσεις, συγκεκριμένα και πρακτικά να αρχίσουν και να διεξάγουν δραστήρια, συνεχή αν- τιδικτατορική πολιτική και οργανωτική δουλιά μέσα στην πλα- τειά μάζα των μελών της ΕΟΝ».

Στον σκληρό αλλά δίκαιο και ιερό αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, για την αξιο­πρέπεια του έθνους και την προφύλαξη της αγνότητας της νεα­νικής ψυχής απ’ το φασιστικό μίασμα, η ΟΚΝΕ έδοσε δείγματα υψηλού πατριωτισμού και αμέτρητες θυσίες με πρώτους απ’ όλους τον ήρωα και μάρτυρα Γραμματέα της ΚΕ της, Χρήστο Μαλτέζο.

Ακούραστες και πολύχρονες ήταν οι προσπάθειες της ΟΚΝΕ, με τη βοήθεια του ΚΚΕ, για τη δημιουργία ενός πλα­τιού μετώπου νέων. Μιας μαζικής ενιαιομετωπικής οργάνωσης. Οι κόποι, οι προσπάθειες και οι αμέτρητες θυσίες δεν πήγαν χα­μένοι. Καρπός τους ήταν η ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ), το Φλεβάρη του 1943, στα δύσκολα χρόνια της γερμανοφασιστικής κατοχής.

251

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 144.2. Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στο Παράρτημα.3. «Η Νεολαία», 3 Δεκέμβρη 1936, αριθ. φύλλου 542/5.4. «Η Νεολαία», 4 Γενάρη 1936, αριθ. φύλλου 544/7.5. «Η Νεολαία». 4 του Γενάρη 1937, αριθ. φύλλου 544/7.6. «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 1978, τεύχος 5, σ. 138-139.7. «Η Νεολαία», 3 Δεκέμβρη 1936, αριθ. φύλλου 542/5.8. Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», σ. 148.9. «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 1978, τεύχος 5, σ. 139-140.

10. «Ο δρόμος της Λεβεντιάς», Εκδοτικό «Νέα Ελλάδα», 1954, σ. 52.11. «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 1978, τεύχος 5, σ. 133-134.12. «Το ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα 1934-1940», τόμος Δ', σ. 439-440.13. Στο ίδιο, σ. 456-459.

252

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

Η ΟΚΝΕ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Μετά από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα της μοναρχοφασι- στικής δικτατορίας και ιδιαίτερα μετά τη σύλληψη του Γ. Σιά- ντου, του Γρ. Σκαφίδα και άλλων ανώτατων στελεχών του ΚΚΕ, το Νοέμβρη του 1939, το κόμμα σχεδόν αποκεφαλίστηκε από τα εκλεγμένα από το 6ο Συνέδριό του στελέχη. Μα παρά τα σοβαρά χτυπήματα της δικτατορίας, τόσο το Κόμμα, όσο και η ΟΚΝΕ δεν έπαψαν να υπάρχουν και να δρουν. Σε σειρά περιοχές και πόλεις υπήρχαν και λειτουργούσαν οργανώσεις του κόμματος και της ΟΚΝΕ. Εκδίδονταν ο παράνομος «Ριζοσπάστης» και «Η Νεολαία». Υπήρχαν ακόμη και δρούσαν παράνομες Κομμα­τικές Στρατιωτικές Οργανώσεις (Κ.Σ.Ο.) σε μονάδες της VIII και IX Μεραρχιών, στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Σύρου κ.ά.

Σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, ορισμένα στελέχη του Κόμματος πήραν την πρωτοβουλία και συγκρότησαν Κεντρική Ιίπιτροπή. Η Κεντρική Επιτροπή αυτή, που έγινε γνωστή σαν «Παλιά Κεντρική Επιτροπή» και που αποτελέστηκε από τους: Λ Παπαγιάννη, Β. Κτιστάκη, Χρ. Κανάκη, Σ. Βιτσαρά, Π. Σα- ντή κ.ά, παρά τις λαθεμένες θέσεις και απόψεις της για το χαρα­κτήρα του πολέμου και τη θέση της απέναντι στο ανοιχτό γράμ­μα του Ν. Ζαχαριάδη, που το θεώρησε πλαστό, κατασκεύασμα ι ης Ασφάλειας και δεν το υιοθέτησε, αποτελούνταν από τίμιους αγωνιστές. Η ομάδα αυτή, δεν κατάφερε να συνδεθεί με τις βασι­κές οργανώσεις του Κόμματος και με την Κομμουνιστική Διε­θνή.

253

Ο «ΝΕΟΣ ΛΕΝΙΝΙΣΤΗΣ», Θεωρητικό όργανο της ΟΚΝΕ. Κυκλοφόρησε πρώτη φορά τον Ιούλη του 1927.

254

Στις δυσκολίες που αντιμετώπιζε τότε το κίνημα, παρου­σιάστηκε σαν καθοδήγηση του ΚΚΕ και μια άλλη ομάδα αυτοα- ποκαλούμενη «Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ». Η «ΠΔ» ήταν δημιούργημα και όργανο της βασιλομεταξικής δικτατορίας. Επικεφαλής της «ΠΔ» ήταν οι Γ. Μ ιχαηλίδης και Μ. Τυρίμος, που είχαν περάσει συνειδητά στην υπηρεσία του «Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως».

Με το σκάρωμα της «ΠΔ», η δικτατορία επιδίωξε να βαθύ­νει τη διάσπαση, να δημιουργήσει συγχύσεις και να παραλύσει τη δράση των οργανώσεων του κόμματος και της ΟΚΝΕ.

Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, σειρά οργανώσεις του κόμμα­τος και της ΟΚΝΕ, όπως: το «Ανεξάρτητο Γ ραφείο Μακεδο­νίας - Θράκης», η «Ανεξάρτητη Κομμουνιστική Οργάνωση Αθήνας» με επικεφαλής το Σπύρο Καλοδίκη, καθώς και οι πε­ρισσότερες οργανώσεις της ΟΚΝΕ στο χώρο των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο, Ανω- τάτη Εμπορική, Πάντειο κλπ.), εξακολούθησαν τη δράση τους μη έχοντας καμιά σύνδεση ούτε με την «παλιά ΚΕ», ούτε με την «Προσωρινή Διοίκηση».

Στις 28 του Οκτώθρη 1940, όταν εκδηλώθηκε η επίθεση του ιταλικού φασισμού κατά της χώρας μας, «το ΚΚΕ, έχοντας σαν γνώμονα τα ύψιστα εθνικά συμφέροντα, κάλεσε τα μέλη του και το λαό να υπερασπιστούν μ’ όλες τους τις δυνάμεις την ανεξαρ­τησία της πατρίδας. Στις 31 Οκτώθρη 1940 ο τότε Γ ενικός Γ ραμ- ματέας του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης απηύθυνε ανοιχτό γράμμα προς τον ελληνικό λαό, με το οποίο καλούσε όλους τους Έλληνες στην πάλη κατά του επιδρομέα.

Παράλληλα, οι κρατούμενοι κομμουνιστές στις φυλακές και τα ξερονήσια με γράμματα και υπομνήματα στην κυβέρνηση καταδίκαζαν την απρόκλητη φασιστική επίθεση και ζητούσαν να σταλούν στο μέτωπο να πολεμήσουν ενάντια στους επιδρο­μείς.

Μα η μεταξική κυβέρνηση έδοσε αρνητική απάντηση στις αιτήσεις των φυλακισμένων κι εξόριστων αγωνιστών. Ανάλογη στάση τήρησε και προς τους απότακτους δημοκρατικούς αξιω­ματικούς, που ζήτησαν να σταλούν στο μέτωπο για να προσφέ­ρουν τις υπηρεσίες τους στη μαχόμενη πατρίδα.

Τέλος, οι κομμουνιστές που υπηρετούσαν στο στρατό ή επι- στρατεύθηκαν με την κήρυξη του πολέμου, αγωνίστηκαν παλι­καρίσια, δίπλα στ’ άλλα παιδιά του ελληνικού λαού, διακρίθη- καν στις μάχες και πολλοί παρασημοφορήθηκαν. Ξεχωριστός

255

υπήρξε ο ρόλος των μελών των Κομματικών Στρατιωτικών Ορ­γανώσεων (ΚΣΟ) των Συνταγμάτων της VII Μεραρχίας Δ. Μα­κεδονίας, του αντιδικτατορικού μετώπου της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού Σύρου και άλλων μονάδων».1

Οι ΟΚΝίτες π.χ. της οργάνωσης Ροδολεΐθους Σερρών (Γκόγκογλου Γιώργος του Αθανασίου, Τερζής - Τσελέγκας - Νίκος, Συρλατζής Νάκος, κ.ά.) ακολουθώντας το παράδειγμα των φυλακισμένων και εξόριστων κομμουνιστών πήγαν στις Σέρρες και ζήτησαν να καταταγούν σαν εθελοντές στο στρατό, για να πολεμήσουν το φασισμό, αλλά η δικτατορία δεν τους δέχτηκε. Πήγαν για δεύτερη φορά, αλλά και πάλι πήραν αρνητική απά­ντηση, γιατί οι Αρχές γνώριζαν ότι ήταν μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ. Παρόμοιες περιπτώσεις παρουσιάστηκαν και σ ’ άλλες περιοχές της χώρας.

Η οργάνωση της ΟΚΝΕ στο Ε. Μ. Πολυτεχνείο, με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, κάλεσε όλα τα μέλη της, τους φίλους και τους οπαδούς της, όλους τους δημοκράτες νέους, να πάνε στο μέτωπο και να πολεμήσουν για την υπερά­σπιση της ανεξαρτησίας της χώρας.

Τα μέλη και τα στελέχη της ΟΚΝΕ διαπαιδαγωγημένα από το κόμμα και την οργάνωσή τους στο αντιφασιστικό πνεύμα εκ­δήλωσαν έτσι, έμπρακτα τον πατριωτισμό τους.

Μετά την επίθεση της χιτλερικής Γερμανίας (6 Απρίλη 1941) και σε συνέχεια την κατάρρευση του μετώπου και τη διά­λυση του στρατού, όταν βασιλιάς και κυβέρνηση εγκατέλειπαν τη χώρα και έφευγαν πανικόβλητοι για την Κρήτη κι από κει για την Αίγυπτο, διαπράττοντας ένα ακόμα εθνικό έγκλημα, πα- ραδίνοντας 1600 περίπου φυλακισμένους κι εξορίστους κομμου­νιστές και άλλους αντιφασίστες πολιτικούς αντιπάλους του δι- κτατορικού καθεστώτος, στους φασίστες κατακτητές, τα μέλη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ κινητοποιούνταν για την ανασυγ­κρότηση των δυνάμεών τους και την οργάνωση της αντίστασης.

Πριν μπουν οι χιτλερικοί στην Αθήνα η «Ανεξάρτητη Κομ­μουνιστική Οργάνωση», που επικεφαλής της ήταν ο Σπύρος Καλοδίκης, πραγματοποίησε συγκέντρωση στην Ομόνοια, στην οποία αντήχησαν τα συνθήματα: «Αντίσταση στους επι­δρομείς!», «Ό πλα στο λαό», «Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας» κ.ά.

Μέσα στον Μάη δραπετεύουν κατά ομάδες από την Κίμω­λο, τη Φολέγανδρο, τη Γαύδο και από άλλα νησιά οι εξόριστοι

256

■

κομμουνιστές, οι οποίοι ρίχνονται αμέσως στη δουλιά για την οργάνωση της αντίστασης.

Την 1η Ιούλη 1941 συνήλθε η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην Ολομέλεια πήραν μέρος εκλεγμένα από το 6ο Συνέ­δριο του ΚΚΕ μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, καθώς και άλλα στελέχη που είχαν δραπετεύσει από τα νησιά της εξορίας και τις φυλακές. Η 6η Ολομέλεια ασχολήθηκε με τα παρακάτω θέματα:

1. Η κατάληψη της Ελλάδας από τους χιτλεροφασίστες, η νέα φάση του παγκόσμιου πολέμου και τα καθήκοντα του ΚΚΕ στην οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ελληνι­κού λαού.

Η Ολομέλεια καθόρισε βασικό καθήκον την πάλη για την αποτίναξη του φασιστικού ζυγού και κάλεσε «τον ελληνικό λαό, όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις του σ’ ένα εθνικό μέτω­πο της απελευθέρωσης.

α. Για το διώξιμο της γερμανοϊταλικής κατοχής από την Ελ­λάδα.

β. Για την ανατροπή της κυθέρνησης-οργανέτου των κατα- κτητών.

γ. για την υποστήριξη και υπεράσπιση της Σοβιετικής Έ ­νωσης.

δ. Για την υποστήριξη κάθε συνεπούς αντιφασιστικής δύνα­μης με όλα τα μέσα.

ε. Για το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης απ’ όλα τα κόμματα, που θα αποκαταστήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού, θα του εξασφαλίσει ψωμί και δουλειά, θα συγκαλέσει συνταχτική εθνοσυνέλευση και θα υπερασπίσει την ακεραιότη­τα και την ανεξαρτησία της Ελλάδας από κάθε ξενική ιμπερια­λιστική δύναμη»2.

Οργανώνοντας τον αγώνα του λαού για τα καθημερινά ζη­τήματα όλων των λαϊκών στρωμάτων και την ένοπλη αντίσταση στους κατακτητές, το Κόμμα και κάθε κομμουνιστής ξεχωριστά- υπογραμμιζόταν στην Απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ - οφείλουν να οργανώσουν όλες τις δυνάμεις της λαϊ­κής εξέγερσης για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της Ελλάδας.

2. Οργανωτικά ζητήματα: Η Ολομέλεια τόνισε, ότι πρωταρ­χικός όρος της νίκης είναι η ύπαρξη γερού Κομμουνιστικού Κόμματος και ενέκρινε τις αποστολές στελεχών στις επαρχίες, που είχαν πραγματοποιηθεί και πήρε συμπληρωματικά μέτρα.

Η Κεντρική Επιτροπή, αναλαθαίνοντας το έργο της κομμα­

257

τικής ανασύνταξης, κάλεσε όλα τα πιστά στην υπόθεση του Κόμματος και της Διεθνούς μέλη του ΚΚΕ, είτε βρίσκονται στην παράταξη της λεγόμενης «Κεντρικής Επιτροπής», είτε στην παράταξη της «Προσωρινής Διοίκησης» είτε αλλού, να συσπειρωθούν γύρω της και να συμβάλλουν μ’ όλες τους τις δυ­νάμεις για το ξεκαθάρισμα του Κόμματος από τα ύποπτα χαφιέ- δικα στοιχεία και την ανάπτυξη της μαζικής δουλειάς.

Λίγες μέρες μετά την σύγκληση της 6ης Ολομέλειας η πα­λιά ΚΕ κάλεσε τα κομματικά μέλη που την ακολουθούσαν να συνδεθούν με την ανασυγκροτημένη Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ. Επίσης, τα περισσότερα κομματικά μέλη, που ακολου­θούσαν την «Προσωρινή Διοίκηση», υιοθέτησαν τη γραμμή της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ

Με απόφαση της ανασυγκροτημένης ΚΕ του ΚΚΕ, δη- μιουργήθηκε ένα καθοδηγητικό Γραφείο της νεολαίας από τους: Μολυβδά, Τρικαλινό, Δρακόπουλο.

Αυτό το Γραφείο, γράφει ο Γιώργης Τρικαλινός, ανέλαθε να εκπληρώσει δύο κυρίως καθήκοντα:

Το πρώτο ήταν να προωθήσει όλους τους εξόριστους, μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ στις περιφέρειες απ’ όπου κατάγονταν, και το δεύτερο, να έρθει σε επαφή μ’ όλες τις οργανώσεις της νεολαίας, τις ανεξάρτητες ομάδες και μεμονωμένα άτομα και ν’ αρχίσει σιγά-σιγά και μ&προσοχή το έργο της ανασυγκρότησης της ΟΚΝΕ5.

Το πρώτο καθήκον εκπληρώθηκε στο ακέραιο. Ό λοι οι πρώην εξόριστοι νεολαίοι προωθήθηκαν στις περιφέρειές τους χωρίς καμιά ζημιά και άρχισαν τη δουλιά τους.

Για την εκπλήρωση του δεύτερου καθήκοντος χρειάστηκε πολύ δουλιά και κόπος. Κι αυτό, γιατί εκείνη την εποχή, εκτός από τις νεολαίες της «Παλιάς Κεντρικής Επιτροπής» και της «Προσωρινής Διοίκησης», υπήρχαν και μια σειρά άλλες οργα­νώσεις και ομάδες νεολαίας, που δρούσαν ανεξάρτητα, χωρίς καμιά επαφή με τις νεολαίες της «ΠΚΕ» και της «ΠΔ», γιατί δεν συμφωνούσαν με τη γραμμή τους και γιατί ακόμα τις θεωρούσαν ύποπτες.

Τέτιες ανεξάρτητες οργανώσεις και ομάδες όπως ήδη ανα­

258

φέραμε λειτουργούσαν κυρίως στο χώρο των Ανώτατων Εκπαι­δευτικών Ιδρυμάτων.

Υπήρχαν ακόμα μια σειρά άλλες μικρές ομάδες και μεμονω­μένα άτομα, παλιά μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ, που δεν είχαν πιαστεί στη διάρκεια της δικτατορίας και δρούσαν ανεξάρτητα στις διάφορες συνοικίες και στα εργοστάσια της Αθήνας και του Πειραιά.

Το καθοδηγητικό Γ ραφείο της Νεολαίας στις 22 Ιούνη 1941 δέχθηκε ενα σοβαρό χτύπημα. Πιάστηκε ένα μέλος του, ο Μπ. Δρακόπουλος. Ύστερα απ’ αυτό το χτύπημα, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αποφάσισε τη διεύρυνση του καθοδηγητικού Γραφείου της Νεολαίας με τη συμμετοχή του Γ. Αιανόπουλου και Στ. Γ ιαννακόπουου και την μετονομασία του σε «Προσωρινό Γ ρα­φείο της Νεολαίας για την ανασυγκρότηση των δυνάμεων της ΟΚΝΕ».

Ένα από τα πρώτα καθήκοντα που ανέλαθε το «Προσωρινό Γ ραφείο της Νεολαίας» ήταν να έρθει σε επαφή μ’ όλες τις ορ­γανώσεις, ομάδες, στελέχη και μεμονωμένα άτομα, να ξεσκεπά­σει τη λαθεμένη πολιτική τους, να τονίσει την ανάγκη να ε­νταχθούν όλες αυτές οι δυνάμεις κάτω από την ανασυγκροτημέ­νη από την 6η Ολομέλεια της ΚΕ καθοδήγηση του Κόμματος και του «Προσωρινού Γ ραφείου της Νεολαίας», να προχωρήσει πριν απ’ όλα στην ανασυγκρότηση των οργανώσεων της ΟΚΝΕ, που είχαν σχεδόν διαλυθεί από τα χτυπήματα της δικτα­τορίας, και ταυτόχρονα να οργανώσει την πάλη της νεολαίας για την επιβίωσή της, για την απελευθέρωση της πατρίδας από ιυυς γερμανοϊταλούς καταχτητές και '/ια την λαοκρατική λύση ίου εσωτερικού προβλήματος.

Κι αυτά τα καθήκοντα τα εκπλήρωσε με επιτυχία το Προσω­ρινό Γραφείο της Νεολαίας, σε σύντομο χρονικό διάστημα και υστέρα από πολλούς κόπους, πολλά τρεξίματα, πολλές δυσκο- / ίι.ς και ιδεολογικές μάχες, ιδιαίτερα μέσα στο ίδιο το Προσω­ρινό Γραφείο της Νεολαίας, στο οποίο υπήρχαν πολλές συγχύ­σεις σχετικά με την τακτική που θάπρεπε να ακολουθηθεί από ιηνΟΚΝΕ.

I ι:λικά, επικράτησε η σωστή άποψη, που έλεγε ότι έπρεπε νιι ι πιταχυνθούν οι προσπάθειες για την ανασυγκρότηση των οργανώσεων της ΟΚΝΕ με προσανατολισμό την ανάπτυξη της |μι ικής πάλης για τη λύση των βασικών προβλημάτων που απα­σχολούσαν τη νεολαία και ταυτόχρονα να προετοιμάζονται οι ιιροΓιποΟέσεις για τη δημιουργία της Ενιαίας Οργάνωσης της

259

Νεολαίας, με παράλληλο ανέβασμα της συμμετοχής της στη γε­νικότερη μαζική και ένοπλη αντίσταση του λαού ενάντια στους καταχτητές, για την εθνική απελευθέρωση4.

Στο έργο της ανασυγκρότησης των δυνάμεων της ΟΚΝΕ, η συμβολή της οργάνωσης του Πολυτεχνείου ήταν πολύ σημα­ντική. Ο καθοδηγητικός της πυρήνας, που αποτελούνταν από τους: Βελισσαρίδη Ηλία (Γραμματέας της Οργάνωσης), Στέφα­νο Κατσουλίδη, Σταύρο Κασιμάτη, Νίκο Γαβριηλίδη και Αλέ- κο Μυριαλλή, όχι μονάχα ήρθε σε επαφή και προσχώρησε αμέσως στο Προσωρινό Γ ραφείο της ΟΚΝΕ, έβαλε στη διάθε­σή του όλο το δυναμικό της οργάνωσης, αλλά και πάλεψε απο­φασιστικά ενάντια στις λαθεμένες απόψεις που εκφράζονταν από την ομαδα του Γ. Αιανόπουλου.

Η οργάνωση της ΟΚΝΕ του Ε.Μ. Πολυτεχνείου αποτέλεσε σε συνέχεια τη ραχοκοκαλιά της ΟΚΝΕ στα ΑΕΙ και τροφοδό­τησε τη Νεολαία και το Κόμμα με πολλά στελέχη. (Οι αναφορές στη δράση της οργάνωσης του Πολυτεχνείου γίνονται με βάση μαρτυρία του Ηλία Βελισσαρίδη).

Στα τέλη του Οκτώβρη με αρχές Νοέμβρη 1941 δραπέτευ­σαν από τους τόπους της εξορίας και έφτασαν στην Αθήνα, μια σειρά παλιά στελέχη της νεολαίας, μέλη της ΚΕ της ΟΚΝΕ, όπως ο Δημήτρης Βλαντάς και ο Αχιλλέας Μπλάνας.

Μετά απ’ αυτό το γεγονός και ύστερα από τη διαπίστωση ότι το Προσωρινό Γραφείο της Νεολαίας βασικά εκπλήρωσε την αποστολή του, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αποφάσισε να το διαλύσει και να συγκροτήσει κανονικό καθοδηγητικό όργανο της ΟΚΝΕ.

Έτσι, συγκροτήθηκε το Γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ από τους:Δ. Βλαντά, Αδάμ Μολυβδά, Γ. Τρικαλινό και Αχ. Μπλάνα, το οποίο παρέμεινε μέχρι τη 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ (Μάρτης 1942), οπότε εκλέχθηκε νέα Κεντρική Επιτρο­πή και αυτή με τη σειρά της εξέλεξε το Γ ραφείο της.

Την ίδια περίοδο έγιναν οι πρώτες κινητοποιήσεις, οι πρώ­τες εκδηλώσεις στα ΑΕΙ για τα φοιτητικά ζητήματα: συσσίτια, βιβλία κλπ. Ά ρχισαν οι πρώτες ανοιχτές εκδηλώσεις ενάντια στους γερμανοϊταλούς καταχτητές.

Πρώτη κορυφαία εκδήλωση ήταν η μαχητική κινητοποίη­ση της 28 του Οκτώβρη 1941 στην πλατεία Συντάγματος, που στρέφονταν ανοιχτά ενάντια στους καταχτητές και οργανώθηκε από το γραφείο της Σπουδάζουσας της ΟΚΝΕ. Στην εκδήλωση

πήραν μέρος πάνω από 5000, κυρίως φοιτητές, αλλά και νέοι ερ­γάτες και μαθητές.

Στις 17 του Νοέμβρη 1941 ύστερα από απόφαση της παν­σπουδαστικής συγκέντρωσης, που έγινε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με πρωτοβουλία του Πολυτεχνείου, κηρύχτηκε παμφοιτητική απεργία με βασικά αιτήματα την απο- φυλάκιση των συναδέλφων τους που είχαν πιαστεί και την απε­ριόριστη αύξηση του αριθμού των σιτιζομένων φοιτητών. Στην απεργία πήραν μέρος πάνω από 4000 φοιτητές του Πολυτεχνεί­ου, του Πανεπιστημίου και της Παντείου Σχολής.

Και η απεργία αυτή οργανώθηκε και καθοδηγήθηκε από το γραφείο της Σπουδάζουσας της ΟΚΝΕ και συνδυάστηκε με τα 23 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ και τη στρατολογία νέων μελών στην ΟΚΝΕ προς τιμήν αυτής της επετείου. Χάρη στην ενότητα και μαχητικότητα των φοιτητών η απεργία κράτησε 7 μέρες και ύστερα από πολλές συγκρούσεις με την αστυνομία στους χώρους γύρω από το Πανεπιστήμιο, Πολυτεχνείο, Ανω- τάτη Εμπορική, πολλές συλλήψεις, ξυλοδαρμούς κλπ., έληξε με πλήρη νίκη. Οι φοιτητές πέτυχαν συσσίτιο για όλους, επέχταση του Οίκου του Φοιτητή, άνοιγμα βιβλιοθηκών και παροχή ηλε­κτρικού ρεύματος πέραν των κανονικών ωρών κλπ.

Η απεργία των φοιτητών της 17 Νοέμβρη 1941 ήταν η πρώ­τη απεργία που έγινε στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Με την Παμφοιτητική απεργία της 17 Νοέμβρη 1941 οι φοιτητές έδοσαν μια μεγάλη μάχη για τη ζωή και τη μόρφωσή τους και την κέρδισαν. Η απεργία αυτή αποτέλεσε μια γερή κα­ταβολή στους κατοπινούς αγώνες των φοιτητών και της νεο­λαίας μας.

Ακολούθησαν κι άλλες τέτιες απεργίες των φοιτητών, κι άλ­λες τέτιες μάχες μαζί με την εργαζόμενη νεολαία, μαζί με τον ερ­γαζόμενο λαό της Αθήνας και Θεσσαλονίκης σ’ όλη τη διάρ­κεια της Κατοχής. Όπως η παμφοιτητική απεργία της 6ης του Απρίλη του 1942, που συνδυάστηκε με την απεργία των δημο­σίων υπαλλήλων, οι φοιτητικές και οι γενικότερες εκδηλώσεις της 24 και 25 του Μάρτη του 1942-43-44, η παναθηναϊκή κινητι- ποίηση της 21 του Δεκέμβρη του 1942 μπροστά στο υπουργείο Εργασίας στην οδό Μπουμπουλίνας, για την επιβίωση, όπου σκοτώθηκε ο φοιτητής Μήτσος Κωνσταντινίδης, οι παναθη­ναϊκές κινητοποιήσεις της 5 του Μάρτη 1943 και 22 του Ιούλη του ίδιου χρόνου ενάντια στην επιστράτευση και στην κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών στη Μακεδονία, όπου σκοτώθηκαν

261

οι φοιτητές του Πολυτεχνείου Χατζηθωμάς Θώμης, Τεριάκης, Θανάσης, οι ηρωίδες ΕΠΟΝίτισσες Σταθοπούλου Παναγιώτα, που πρόταζε το κορμί της στο γερμανικό τανκς, η Κούλα Αίλη, ο μαθητής του Γυμνασίου, Ωριόπουλος και πολλοί άλλοι.

Η 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ και η ίδρυση της ΕΠΟΝ

Το πρόβλημα που απασχολούσε την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ από τις πρώτες ακόμα μέρες της κατοχής ήταν το πρό­βλημα της ενότητας της νεολαίας, και της δημιουργίας μιας ενι­αίας οργάνωσης της νέας γενιάς, όπως είχε τονιστεί τόσο από το 6ο Συνέδριο της ΚΔΝ (Οκτώβρης 1935), όσο και από το 6ο Συ­νέδριο του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1935), καθώς και από τη Γραμμα- τεία της ΕΕ της ΚΔ, που σε ειδική συνεδρίασή της το Μάρτη του 1936 είχε καθορίσει ως εξής τα καθήκοντα της ΚΔΝ στον το­μέα αυτό: «Να μετατραπούν αυτές οι κομμουνιστικές οργανώ­σεις της νεολαίας σε πλατιές μαζικές οργανώσεις της εργαζόμε­νης νεολαίας, σε εξωκομματικές, αλλά επαναστατικές στην ου­σία της υπόθεσης οργανώσεις»5.

Για το ζήτημα αυτό, της δημιουργίας δηλαδή ενιαίας οργά­νωσης της νέας γενιάς, δεν υπήρχε δεύτερη γνώμη. Μα στον τρόπο αντιμετώπισης και πρακτικής λύσης αυτού του προβλή­ματος, οι γνώμες διχάζονταν.

Συγκεκριμένα. Υπήρχε μια άποψη που εκφράστηκε με γράμμα των συντρόφων της Ακροναυπλίας προς την καθοδήγη­ση της ΟΚΝΕ, που υποστήριζε πως θα έπρεπε να αρχίσει χωρίς καμμιά καθυστέρηση η δουλιά για την άμεση δημιουργία ενι­αίας οργάνωσης της νέας γενιάς. Το Γ ραφείο όμως της ΟΚΝΕ είχε άλλη άποψη. Υποστήριζε ότι πρώτα θα έπρεπε να ανασυγ­κροτηθούν οι χτυπημένες από τη δικτατορία οργανώσεις της ΟΚΝΕ, να αποκατασταθεί η πειθαρχία και η εμπιστοσύνη των μελών προς την καθοδήγηση, να δημιουργηθεί το απαραίτητο στελεχικό δυναμικό, που θα αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της ενιαίας οργάνωσης, αφού θα προχωρούσε στο μεταξύ, η συνερ­γασία από τα πάνω με τις άλλες οργανώσεις της νεολαίας.

Τελικά, επικράτησε η σωστή άποψη του Γραφείου της ΟΚΝΕ και όλοι ρίχτηκαν με ενθουσιασμό στο έργο της γρήγο­ρης αναδιοργάνωσης των δυνάμεων της ΟΚΝΕ, δουλεύοντας

262

L

παράλληλα και για την πραγματοποίηση της ενότητας δράσης όλων των νεολαιίστικων οργανώσεων.

Την ίδια περίοδο, ιδρύονται και μια σειρά καινούργιες ορ­γανώσεις νέων, όπως: Η «Φιλική Εταιρία Νέων» (ΦΕΝ), η «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» (ΣΕΠΕ), η «Δημοκρατική Ένωση Νέων», η «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία» (ΛΕΝ), η «Πανελλήνια Ένωση Αγω- νιζόμενων Νέων» (ΠΕΑΝ), η «Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμε­λης» (ΕΝΑΡ), ο «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος» (ΘΙΛ) κ.ά.

Οι ανάγκες της ενότητας του κινήματος της Αντίστασης και του συντονισμού της δράσης της ελληνικής νεολαίας, οδήγη­σαν τις οργανώσεις των νέων στην πρώτη προσπάθεια ενοποίη­σής τους. Έτσι με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ ιδρύθηκε στις 5 Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ), στο οποίο εκτός από την ΟΚΝΕ μετείχαν η «Φιλική Εταιρία Νέων» (ΦΕΝ), η «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλι­στική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» (ΣΕΠΕ) και η «Δη­μοκρατική Ένωση Νέων».

Αργότερα στο ΕΑΜ Νέων προσχώρησαν κι άλλες οργανώ­σεις όπως: Η «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία» (ΛΕΝ), η «Ενι­αία Εργατοϋπαλληλική Νεολαία», η «Ενιαία Μαθητική Νεο­λαία» (ΕΜΝ), η «Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης» (ΕΝΑΡ), ο «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος» (ΘΙΛ) και άλλες στη Μακεδονία, Ή πειρο, Πελοπόννησο, Κρήτη κ.ά.

Η δημιουργία του ΕΑΜ Νέων και η πολύτιμη πείρα της αδελφικής συνεργασίας των οργανώσεών του προετοίμασαν το έδαφος για τη συγκρότηση της μελλοντικής ενιαίας οργάνωσης της νεολαίας.

Σοβαρή ώθηση στην ανάπτυξη της ενωτικής πάλης της νεο­λαίας έδοσαν οι αποφάσεις της 2ης Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ, που συνήλθε στα τέλη του Μάρτη του 1942.

Στη 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ, πήραν μέ­ρος αντιπρόσωποι από όλη σχεδόν την Ελλάδα, εκτός από την Κρήτη και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που βρίσκον­ταν κάτω από την κατοχή των Γερμανών και των Βουλγάρων και ήταν πολύ δύσκολη η επικοινωνία μαζί τους.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Προεδρείου, τη 2η Πανελ­λαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ, απασχόλησαν δύο θέματα:

«1) Έκθεση δράσης της Προσωρινής Καθοδήγησης της ΟΚΝΕ και τα καθήκοντα στην πάλη για το ΕΑΜΝ και την Ενότητα της νέας γενιάς.

263

2) Εκλογή Κεντρικής Επιτροπής και αναπληρωματικής κα­θώς και Εξελεγκτικής Επιτροπής για τον έλεγχο της οικονομι­κής διαχείρισης της ΟΚΝΕ απ’ την αρχή της ανασυγκρότησης ως τη Συνδιάσκεψη.

Επίτιμο Προεδρείο της Συνδιάσκεψης εκλέχτηκαν οι σ.σ. Στάλιν, Γκυγιώ, Ζαχαριάδης, Σιάντος και Παρτσαλίδης.

Η Συνδιάσκεψη ψήφισε χαιρετιστήρια για τη Λενινιστική Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών της Σοβιετικής Ένω­σης, τους φυλακισμένους και εξορίστους εθνικούς αγωνιστές, τους τραυματίες και τους νέους αντάρτες.

Η Συνδιάσκεψη αποφάσισε την έκδοση Διακήρυξης προς τη νέα μας γενιά.

Η απόφαση πάρθηκε παμψηφεί».Η Συνδιάσκεψη, αφού χαιρέτησε τη δημιουργία του ΕΑΜ

Νέων «σαν πρώτο σοβαρό βήμα για τη συγκέντρωση της νέας γενιάς στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα», έθεσε για πρώτη φορά με ενάργεια, επιτακτικότητα, αλλά και με πειστική επιχει­ρηματολογία το πρόβλημα της ολοκλήρωσης της ενότητας της νεολαίας, με τη δημιουργία μιας ενιαίας οργάνωσης της νέας γε­νιάς της Ελλάδας.

Από την απόφαση της Συνδιάσκεψης, παραθέτουμε το ση­μαντικότατο σημείο, που αναφέρεται στην ανάγκη δημιουργίας της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς και στους βασικούς σκο­πούς αυτής της οργάνωσης:

«Η ως τώρα εθνικοαπελευθερωτική συνεργασία με τις οργα­νώσεις που συγκρότησαν το ΕΑΜΝ, η προθυμία κι άλλων οργα­νώσεων να μπουν σ’ αυτό, αποδείχνει ότι είναι δυνατή όχι μόνο η ενιαία δράση, αλλά και η ενιαία οργάνωση της νέας μας γε­νιάς. Εμείς δηλώνουμε, ότι δε μας χωρίζει τίποτα απ’ τις πραγ­ματικά εθνικές οργανώσεις νέων κι ότι είμαστε έτοιμοι να ενω­θούμε μ’ αυτές. Η εθνική υποδούλωση, η ύπαρξη κοινών πόθων, κοινών επιδιώξεων και χαρακτηριστικών μέσα στη νέα μας γε­νιά, κάνουν δυνατή την άμεση δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής οργάνωσης νέων στη χώρα μας. Απ’ τη διασπορά της νέας μας γενιάς σ ’ ανεξάρτητες οργανώσεις, πρέπει να περάσουμε στην ενιαία οργάνωση. Αυτή θ’ αποτελέσει γιγάντιο μαγνητικό πόλο που θα τραβήξει δεκάδες κι εκατοντάδες χιλιάδες νέων στις γραμμές της, γιγάντιο μοχλό κινητοποίησης για πάλη της νέας μας γενιάς για τη ζωή και την εθνική λευτεριά. Η ενιαία οργάνω­ση δε θάναι και δεν μπορεί να ’ ναι στενά εθνικοαπελευθερωτι- κή, γιατί αυτό θα περιορίσει τον ορίζοντα και τόυς σκοπούς της.

264

Η ενιαία οργάνωση στην πρώτη φάση του αγώνα της θα ’χει σα βασικό σκοπό της την πάλη για τη ζωή και την εθνική λευτε­ριά της νέας γενιάς, την πάλη ενάντιοί σε κάθε αντιλαϊκή διχτα- τορική κίνηση που θα τείνει να υποκαταστήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα του λαού και της νέας μας γενιάς και να ξαναδη- μιουργήσει μια κατάσταση που θα οδηγήσει σε καινούργιες συμφορές. Στη δεύτερη φάση του αγώνα της - μετά την εθνική απελευθέρωση - θα ’χει σα βασικό σκοπό της την πάλη για την ικανοποίηση όλων των απαιτήσεων της νέας μας γενιάς και για την ίση και λεύτερη συμμετοχή της στη λαοκρατική λύση όλων των προβλημάτων ανοικοδόμησης των ερειπίων της εθνικής συμφοράς και τη στερέωση της λαϊκής κυριαρχίας.

Η ενιαία οργάνωση δεν μπορεί σήμερα να σταθεί παρά μόνο σε παράνομη βάση. Συνεπώς θα είναι το αποτέλεσμα της συγ­χώνευσης όλων των παράνομων πραγματικά εθνικών οργανώ­σεων νέων. Όμως η ενιαία οργάνωση θα στηρίζεται σε μαζικές νόμιμες εκπολιτιστικές οργανώσεις νέων των πιο ποικίλων μορ­φών. Συνεπώς το πρόβλημα της ενότητας στις συνθήκες της εθνικής υποδούλωσης συνίσταται στο σωστό συνδυασμό των παράνομων και νόμιμων μορφών οργάνωσης της νέας μας γε­νιάς6.

Η 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ εξέλεξε Κεν­τρική Επιτροπή κι αυτή με τη σειρά της εξέλεξε Γ ραφείο της Κεντρικής Επιτροπής.

Στην ΚΕ της ΟΚΝΕ μεταξύ άλλων εκλέχτηκαν οι: Βλαντάς, Μολυβδάς, Τρικαλινός, Μπλάνας, Βασβανάς, Δρακόπουλος, Τσακίρης, Μαρία Αγριγιαννάκη-Καραγιώργη, Π. Δημητρίου σαν ταχτικά μέλη και οι Στ. Κασιμάτης και Θ. Λιακόπουλος, σαν αναπληρωματικά.

Το Γ ραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ αποτελέστηκε από τους: Δ. Βλαντά, Αδάμ Μολυβδά, Γ. Τρικαλινό, Αχ. Μπλάνα και την Ηλέκτρα Αποστόλου, μετά την απόδρασή της τον Αύγουστο του 1942.

Η ορθότητα των αποφάσεων της 2ης Πανελλαδικής Συν­διάσκεψης της ΟΚΝΕ δεν άργησε να επιβεβαιωθεί στη ζωή. Σ’ ένα χρόνο περίπου, πραγματοποιήθηκαν οι κεντρικοί στόχοι και οι βασικές προϋποθέσεις, που έβαλε και δεν έμενε τίποτε άλ­λο, παρά να επικυρωθεί αυτή η πραγματικότητα με την ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων, της θρυλικής ΕΠΟΝ.

Στις 14 του Γενάρη 1943 συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του

265

ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς. Την 1η Φλεβάρη 1943 σε παράνομη συνεδρία­σή τους οι τρεις πολιτικές οργανώσεις νεολαίας που συμμετεί­χαν στο ΕΑΜ Νέων: Η ΟΚΝΕ, η Λαϊκή Επαναστατική Νεο­λαία (ΛΕΝ) και η Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας (ΣΕΠΕ), αφού συζήτησαν τις αποφάσεις της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων της 14/1/1943, και κύρια το πρόβλημα της «ενοποίη­σης της νέας γενιάς της χώρας σε μια Ενιαία Πανελλαδική Εθνι- κοαπελευθερωτική Οργάνωση με σκοπούς: α) Τον αγώνα για τη ζωή, τον εκπολιτισμό και την εξύψωση της νέας γενιάς, θ) τον αγώνα για την εθνική λευτεριά και γ) Τον αγώνα για τη λαοκρα­τική λύση του εσωτερικού μας προβλήματος με ισότιμη συμμε­τοχή των νέων, αποφάσισαν: α) Ό τι οι τρεις παραπάνω οργα­νώσεις θα δώσουν όλες τους τις δυνάμεις και θα κάνουν το παν για την πραγματοποίηση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνω­σης της νέας γενιάς με τους παραπάνω σκοπούς και β) Ό τι θ’ αν­τιμετωπίσουν άμεσα όλα τα οργανωτικά προβλήματα πηυ συνδέονται με την ενοποίηση της Νέας Γενιάς της χώραςίμας»7.

Τέλος, στις 23 του Φλεβάρη 1943, σ ’ ένα χαμηλό σπιτάκι της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελοκήπους με πρόταση της ΟΚΝΕ και με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των οργανώσεων νέων που μετείχαν στο ΕΑΜ Νέων και άλλων ενι­αίων οργανώσεων της νεολαίας, όπως του ΘΙΛ, της ΕΝΑΡ κλπ., καθώς και τη συμμετοχή σειράς προσωπικοτήτων του πνευματι­κού κόσμου, διαφόρων κοινωνικών παραγόντων, όπως του Γ. Γεωργαλά, καθηγητή Πανεπιστημίου, της Ρόζας Ιμβριώτη, παι­δαγωγού, του Κώστα Σωτηρίου, παιδαγωγού, της Μαρίας Σβώ­λου, κοινωνικού παράγοντα κ.ά, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη που κατέληξε στην απόφαση, της ίδρυσης της ΕΠΟΝ.

Το ιδρυτικό της ΕΠΟΝ υπόγραψαν οι αντιπροσωπείες των εθνικών οργανώσεων νέων: «Αγροτική Νεολαία Ελλάδας», «Ε­νιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία», «Ενιαία Μαθητική Νεολαία», «Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρού­μελης», «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος», «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία», «Λεύτερη Νέα», «Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας», «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπο­ρία Ελλάδας», «Φιλική Εταιρία Νέων».

Οι παραπάνω ιδρυτικές οργανώσεις της ΕΠΟΝ, με κοινή διακήρυξή τους αποφάσιζαν ταυτόχρονα την αυτοδιάλυσή τους.

Έτσι, η ΟΚΝΕ, αφού εργάστηκε μ’ όλες τις δυνάμεις της

266

και πρωτοστάτησε στην ίδρυση της ΕΠΟΝ και της εξασφάλισε σωστό επαναστατικό προσανατολισμό και σωστή καθοδήγηση, αυτοδιαλύθηκε. Τα μέλη και τα στελέχη της αποτέλεσαν τον κορμό της ΕΠΟΝ.

Στα χρόνια της χιτλεροφασιστικής κατοχής, η ΕΠΟΝ, που κληρονόμησε τις επαναστατικές παραδόσεις της ΟΚΝΕ, με την άμεση βοήθεια του ΚΚΕ και τον πρωτοπόρο ρόλο των κομμου­νιστών, έγινε ένα μεγάλο σχολειό πατριωτικής αγωγής, αγωνι­στικού φρονηματισμού και δράσης για την εθνική απελευθέρω­ση, την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική πρόοδο.

267

ΣΗΜ ΕΙΩΣΕΙΣ

1. Γιώργη I. Ζωίδη: «Αντιστασιακά», «Σύγχρονη Εποχή», 1985, σ. 16-17.2. «Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα 1940-1945», τόμος Ε', σελ. 39.3. Γιώργη Τρικαλινού: «Δρόμος μακρύς και δύσκολος», σ. 24-26.4. Στο ίδιο, σ. 30.5. «Κομμουνιστική Διεθνής. Σύντομη ιστορική μελέτη», Εκδόσεις «Ελεύθε­ρη Ελλάδα», 1973, σελ. 477.6. Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στο Παράρτημα7. Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης, τόμος πρώτος, σ. 514.

I

268

i

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

ΑΠ’ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΘΥΣΙΑ

«Απ’ όλες τις σπορές που ρίχνονται στη γη, το αίμα των ηρώων δίνει την πιο πλούσια σοδειά».

ΜπαλζάκΜακρύς και σκληρός ο δρόμος του αγώνα της νεολαίας της

πατρίδας μας. Γεμάτος δυσκολίες και εμπόδια, αλλά ανοδικός. Χιλιάδες είναι τα μέλη και τα στελέχη της ηρωικής ΟΚΝΕ, που πιστά στη μαρξιστικολενινιστική ιδεολογία, ρίχνονταν στον άνισο αγώνα με έξαρση κι αυταπάρνηση, θυσιάζοντας και τη ζωή τους για την ευγενική υπόθεση της κοινωνικής προόδου.

Στο μεγάλο σχολειό της ΟΚΝΕ διαπαιδαγωγήθηκαν κι ατσαλώθηκαν πολλά στελέχη του λαϊκού επαναστατικού μας κι­νήματος στο πνεύμα του πιο αγνού πατριωτισμού και του προε- λεταριακού διεθνισμού. Στα υψηλά ιδανικά της λευτεριάς, της ειρήνης και του κομμουνισμού.

Η ηρωική ΟΚΝΕ, με όλη την πλούσια και γεμάτη αυτοθυ­σία δράση της, στάθηκε το δεξί χέρι του κόμματος της εργατι­κής τάξης, του ΚΚΕ. Απ’ το μεγάλο σχολειό της ΟΚΝΕ βγήκαν ήρωες και μάρτυρες σαν τον Θανάση Ζουγρή, γραμματέα της ΟΚΝΕ Καβάλας, που είναι το πρώτο θύμα της. Τον Χρήστο Μαλτέζο, το μαρτυρα γραμματέα της ΚΕ της. Την Ηλέκτρα Αποστόλου. Τον Ναπολέωντα Σουκατζίδη, τον Νίκο Μπελο- γιάννη που αναδείχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και με την αγέ- [>ωχη στάση του μπροστά στο στρατοδικείο σκοπιμότητας, με το αθάνατο γεμάτο αισιοδοξία χαμόγελό του και την υπέρτατη Ουσία του υψώθηκε σε σύμβολο ανδρείας μπροστά σ’ ολόκληρο

269

f l i ΤΗ ΑΙΑΔΟΙΗ ΤΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ.

Οι νεολαίοι αγωνιστές της ΟΚΝΕ στην πρώτη γραμμή για τη διά­δοση του κομματικού τύπου. (Η φωτογραφία από το Ριζοσπάστη, 10 Γενάρη 1936).

το λαό μας και την παγκόσμια προοδευτική ανθρωπότητα.Από τη Σοσιαλιστική Εργατική Νεολαία και την ΟΚΝΕ

βγήκαν έξοχοι αγωνιστές-στελέχη του ΚΚΕ και του εργατικού μας κινήματος.

Σαν ελάχιστο φόρο τιμής παραθέτουμε σε αλφαβητική σει­ρά σύντομες βιογραφίες ορισμένων ηρώων και μαρτύρων, που βγήκαν από το σχολειό της ΟΚΝΕ, από τις χιλιάδες των γνω­στών κι ανώνυμων αγωνιστών του λαϊκού μας κινήματος.

1. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ: Γεννήθηκε το 1923 στην Πον- τοκερασιά Κιλκίς. Οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ το 1941. Συνελήφθη- κε το 1946 και βασανίστηκε. Καταδικάστηκε εφτά φορές σε θάνα­το. Από το κελί του μελλοθανάτου έγραψε στον πατέρα του: «Μη στενοχωριέσαι, εγώ πεθαίνω για την υπόθεση του λαού». Στα αδέλ­φια του έγραψε: «Μη με λυπάστε. Αντί για δάκρυα τραγούδια, τα τραγούδια του ΕΑΜ». Στους επονίτες έγραψε: «Μη στεναχωριέστε για μένα, εγώ πεθαίνω για το δίκιο του λαού. Αντί για δάκρυα να συ- νεχίσετε τον αγώνα και να τραγουδάτε». Εκτελέστηκε τον Αύγου­στο του 1946.

2. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ ΣΤΕΡΙΟΣ: Μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Γεννήθηκε το 1906 στο Ορτακιόι της Θράκης. Μεγάλωσε στην Καβάλα. Από το 1921 οργανώθηκε στην Σοσιαλιστική Εργα­τική Νεολαία. Στην ΟΚΝΕ δούλεψε ειδικά στον τομέα της αντιμι- λιταριστικής οργάνωσης. Σαν Γενικός Γραμματέας της Εκτελεστι­κής Επιτροπής της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας της Ελλάδας (ΚΟΕ) οργάνωσε και καθοδήγησε πολλούς απεργιακούς αγώνες. Πιάστηκε και φυλακίστηκε πολλές φορές. Εκτελέστηκε το Σεπτέμ­βρη του 1949.

3. ΑΝΔΡΕΑΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ: Φοιτητής της ιατρικής. Γεννήθη­κε στην Αρεόπολη Λακωνίας. Δραστήριο στέλεχος της ΟΚΝΕ. Πιάστηκε, βασανίστηκε και ξεψύχησε στα κρατητήρια της Ασφά­λειας Αθηνών στην περίοδο της κατοχής. Τόσο η δράση του, όσο και η στάση του απέναντι στους βασανιστές του ήταν ηρωική.

4. ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε το 1922. Μεγάλωσε στην Έδεσα. Το 1941 οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Πολέμησε απ’ τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Το 1946 πιάστηκε απ’ την ασφάλεια της Έδε- σας και βασανίστηκε φριχτά. Το στρατοδικείο τον καταδίκασε σε θάνατο. Σε γράμμα του έγραφε: «Μεθαύριο θα εκτελεστώ με το κε­φάλι ψηλά γεμάτος περηφάνεια. Έτσι μ’ έμαθε η ΕΠΟΝ, το Κόμμα

271

μας, παρά το ότι έχω λίγα χρόνια κομματική ζωή». Εκτελέστήκε το Φλεβάρη του 1947. Τα τελευταία λόγια προς τη μάνα του ήταν: «Πεθαίνω περήφανα, θέλω τ’ αδέλφια μου να με εκδικηθούν».

5. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ή ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ (Σίμος): Εργάτης. Γεννήθηκε το 1914. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Νεα­ρός μπήκε στις γραμμές της ΟΚΝΕ. Η μεταξική δικτατορία τον έκλεισε στην Ακροναυπλία. Σκοτώθηκε στις 2/10/1947 πολεμώντας απ’ τις γραμμές του ΔΣΕ σαν Πολιτικός Επίτροπος.

6. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΙΔΩΝ: Φοιτητής Πολυτεχνείου. Δραστήριο μέλος της ΟΚΝΕ και αργότερα της ΕΠΟΝ. Μαχητής στον ΕΛΑΣ σπουδαστών. Πήρε μέρος σε δεκάδες συγκρούσεις με τους Γερμανούς και τους χαφιέδες. Πιάστηκε αιχμάλωτος από τους γερμανοτσολιάδες στη μάχη του Χημείου στην Αθήνα, (γωνία της οδού Σόλωνος - Μαυρομιχάλη), την 1η του Ιούνη 1944, βα­σανίστηκε φριχτά στην Ασφάλεια. Του πέρασαν σιδερένιο στε­φάνι στο κεφάλι. Πέθανε το ίδιο βράδυ. Το σώμα του βρέθηκε στο νεκροτομείο παραμορφωμένο από τα βασανιστήρια.

7. ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ του Γιώργη: Γεννήθηκε το 1922 στον Πειραιά. Φοιτητής στο Πολυτεχνείο, οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ, και αναδείχθηκε στέλεχος της. Πήρε μέρος στην Εθνική Α­ντίσταση και αργότερα, κατατάχθηκε στο ΔΣΕ σαν Λοχαγός πεζι­κού. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Κόζιακα στις 25 Αυγούστου 1949.

8. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΗΛΕΚΤΡΑ: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1912. Από 14 χρονών μπήκε στην ΟΚΝΕ. Σε λίγα χρόνια έγινε ένα από j a δραστήρια νεολαιίστικα στεκ,έχη της Αθήνας. Στα 1930 διηύθυνε την εφημερίδα της ΟΚΝΕ «Νεολαία» και δούλεψε για την οργάνω­ση και τη σύγκληση του Αντιφασιστικού και Αντιπολεμικού£υνε- δρίου. Πήρε μέρος επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Παγκόσμιο Αντιφασιστικό και Αντιπολεμικό Συνέδριο των γυναι­κών που έγινε στο Παρίσι.

Το 1935 πήρε μέρος στο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διε­θνούς των Νέων σαν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας. Αργότε­ρα έγινε μέλος του Γ ραφείου της ΚΕ της ΟΚΝΕ. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε πολλές φορές. Η μεταξική δικτατορία την έκλεισε στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ. Με την αποφυλάκισή της πέρασε στην παρανομία και στάλθηκε στη Θεσσαλονίκη, γραμματέας του Γραφείου της ΟΚΝΕ Μακεδονίας-Θράκης. Πιάστηκε το 1939 και στάλθηκε εξορία στην Ανάφη. Το Σεπτέμβρη του 1942 δραπέτευσε

L272

από το τμήμα Μεταγωγών της Αθήνας και ρίχθηκε στη δουλιά. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ έγινε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου. Αρ­γότερα πέρασε στην κομματική δουλιά. Έγινε μέλος της καθοδή­γησης και υπεύθυνη της διαφώτισης της ΚΟΑ. Στις 25 του Ιούλη 1944 την έπιασε ηΑσφάλειακαι τη βασάνισε φριχτά. Την κρέμα­σαν, την μαστίγωσαν, την παίδεψαν, την κάψανε. Στο τέλος την άλειψαν με οινόπνευμα σε διάφορα μέρη του σώματος και της βάλα­νε φωτιά. Μέσα στα μαρτύρια ξεψύχησε η Ηλέκτρα στις 26 Ιούλη 1944. Για τη στάση της ηρωίδας του λαού μας είναι χαρακτηριστι­κή η παρακάτω στιχομυθία που έγινε στην ανάκριση:

- Πώς σε λένε;- Ελληνίδα.- Πού κατοικείς;- Στην Ελλάδα.- Ποιοί είναι οι συνεργάτες σου;- Οι Έλληνες.- Τί έκανες;- Υπηρετούσα το Λαό.

9. ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ ΝΙΚΟΣ: Καπνεργάτης. Γεννήθηκε στα Μάλγαρα της Θράκης το 1906. Καπνεργατικό στέλεχος της Κα­βάλας, Ξάνβης, Κομοτινής. Έγινε μέλος της ΟΚΝΕ το 1924 και δούλεψε σαν νεολαιίστικο στέλεχος στην Καβάλα και τις Σέρ­ρες. Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχτηκε στην Κ.Ε. Σκοτώθηκε το Φλεβάρη του 1948.

10. ΒΑΛΟΥΚΤΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του Κωνσταντίνου: Γεννήθηκε στο Ροδολείβος Σερρών το 1921. Ήταν μέλος της ΟΚΝΕ. Στη δι­κτατορία του Μεταξά, σαν φοιτητής, ανέπτυξε πλούσια αντιδικτα- τορική δράση στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Το 1943 κατα­τάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Σε μια αποστολή έδειξε αλτρουϊσμό και αυ­τοθυσία για να σώσει τραυματίες ΕΛΑΣίτες περνώντας τους από τον Στρυμώνα. Χάθηκε στα κύματα του ποταμού.

11. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΑΡΙΣΤΟΣ: Εργάτης οικοδόμος. Καταγό­ταν από τον Καύκασο και έζησε στην Καλλιθέα Αθήνας. Από τα νεανικά του χρόνια μπήκε στο επαναστατικό κίνημα. Από τα συνδι­καλιστικά στελέχη της εργαζόμενης νεολαίας Αθήνας. Μέλος του Γ ραφείου Αθήνας της ΟΚΝΕ. Μέλος της ΚΕ. Είναι από τους ιδρυ­τές της Ομοσπονδίας Εργατικού Αθλητισμού (ΟΕΑ) το 1930. Φυλα­κίστηκε κι εξορίστηκε πολλές φορές. Εκτελέστηκε στη Θεσσαλο­νίκη το 1948.

273

12. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ: Γεννήθηκε το 1923. Στην κατο­χή ήταν στο Κιλκίς μέλος της ΟΚΝΕ και μετά της ΕΠΟΝ. Πιάστη­κε και βασανίστηκε απάνθρωπα. Τη νύχτα προς τις 22 του Μάη 1944, ύστερα από 62 μαχαιριές που έφαγε στα πόδια και σ’ άλλα ση­μεία του σώματός του, ξεψύχησε μετά 6 ώρες αιμορραγία,παίρνο­ντας μαζί του τα μυστικά του αγώνα.

13. ΒΕΝΤΟΥΡΑ ΖΑΚ: Ένα απ’ τα πρώτα ηγετικά στελέχη της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης. Απ’ τα ιδρυτικά στελέχη της ΟΚΝΕ. Στο Α ' Συνέδριο της ΟΚΝΕ (Νοέμβρης 1922) εκλέχθη­κε γραμματέας της ΟΚΝΕ. Το 1926 εκλέχθηκε στη Θεσσαλονίκη βουλευτής του ΚΚΕ, με την εκλογική σημαία του «Ενιαίου Μετώ­που Εργατών-Αγροτών και Προσφύγων». Εκτελέστηκε απ’ τους χιτλερικούς καταχτητές το 1943 στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη.

14. ΒΕΝΤΟΥΡΑ ΜΩΫΣ: Από τα ιδρυτικά στελέχη της ΟΚΝΕ. Στο ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ (Νοέμβρης 1922) εκλέχθηκε στην ΚΕ της ΟΚΝΕ. Εκτελέστηκε απ’ τους γερμανούς στο στρα­τόπεδο του «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη.

15. ΓΑΜΒΕΤΑΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε στη Λίμνη Εύβοιας στα 1909. Φοιτητής. Δραστήριο στέλεχος της ΟΚΝΕ. Για τη δράση του καταδιώχτηκε και φυλακίστηκε πολλές φορές.

Σαν φαντάρος αντιμετώπισε τη λυσσαλέα επίθεση της αντίδρα­σης στο Καλπάκι και Άσσο. Καταδικάστηκε σε ισόβια. Μετά την απελευθέρωσή του, δούλευε στην Κομματική Οργάνωση Αθήνας. Δούλεψε σαν γραμματέας του Γ ραφείου Περιοχής Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και του Γ ραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

16. ΓΥΦΤΟΔΗ ΜΟΣ-ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε στην Εύβοια το 1904. Σπούδασε ιατρική. Σαν φοιτητής οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ το 1923.

Το 1926 δούλεψε σαν συντάχτης του «Ριζοσπάστη» και αργότε­ρα έγινε αρχισυντάκτης. Ήταν ο πολιτικός αρθρογράφος του «Ρι­ζοσπάστη».

Το 1937 πιάνεται και εξορίζεται στην Κίμωλο. Μετά τη δραπέ­τευσή του δουλεύει κομματικά στην οργάνωση της Αθήνας. Το 1942 δούλεψε σαν γραμματέας του Γ ραφείου Περιοχής Θεσσαλίας. Με την πλούσια δράση του αναδείχθηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Πέθανε το 1950 στην ξενητιά.

274

17. ΓΟΥΣΙΔΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ (Σταύρος): Γεννήθηκε το 1909 στη Θεσσαλονίκη. Τελειόφοιτος Ανωτάτης Σχολής οικονομικών και εμπορικών επιστημών. Στέλεχος της ΟΚΝΕ και μέλος του ΚΚΕ από το 1934. Η 4η Αυγούστου τον εξόρισε στην Φολέγανδρο, στην Λνάφη, Σίφνο, Ακροναυπλία, Αη-Στράτη. Δραπέτευσε από τον Αη- Στράτη το 1943. Έγινε καπετάνιος Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, Γραμμα- τέας της ΕΠ Σερρών του ΚΚΕ. Μέλος της επιτροπής του ΕΑΜ Πε­ριοχής Μακεδονίας. Εκτελέστηκε στις 29/7/1947.

18. ΓΚΟΓΚΟΓΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ του Αθανασίου: Γεννήθηκε στο Ροδολείβος Σερρών το 1920. Μαθητής 14 χρονών ακόμα έγινε μέ­λος της ΟΚΝΕ και ρίχτηκε στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή, για το σοσιαλισμό. Όταν το 1940 ο ιταλικός φασισμός χτύπησε την Ελλάδα, ο νεαρός Γιώργος, ακολουθώντας το παράδειγμα των φυ­λακισμένων κι εξόριστων κομμουνιστών, μαζί με άλλους νεολαίους της οργάνωσης της ΟΚΝΕΡοδολείβουςζήτησε να πάει εθελοντής στο μέτωπο, αλλά οι Αρχές δεν τον δέχτηκαν. Το Μάη του 1941 βρέθηκε στρατιώτης στο Μάλεμε της Κρήτης, όπου πολέμησε τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Την περίοδο της κατοχής, με εντολή του κόμματος φεύγει στο βουνό και είναι ένας από τους 8 πρώτους ΕΛΑΣίτες στο Παγγαίο. Μετά τη Βάρκιζα αναγκάστηκε να ξανα- βγεί στο βουνό και να καταταγεί στις γραμμές του ΔΣΕ.

Σκοτώθηκε σε μάχη το Μάη του 1948.

19. ΓΚΟΓΚΟΓΛΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ του Αγγέλου: Γεννήθηκε το 1922 στο Ροδολείβος Σερρών. Μέλος της ΟΚΝΕ. Ήταν ένας από τους 8 πρώτους ΕΛΑΣίτες στο Παγγαίο. Σκοτώθηκε τον Απρίλη ion 1944 σε μάχη ενάντια στους φασίστες Βούλγαρους κατακτητές.

20. ΔΑΜΠΑΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Κατερινιώτης, φλογερός αγω­νιστής. Μέλος της ΟΚΝΕ και σε συνέχεια της ΕΠΟΝ. Πιάστηκε στο χωριό Αη-Γιάννης Κατερίνης. Ανακρίθηκε απ’ το φοβερό διοικητή της Γκεστάπο Κατερίνης Λόχερ και στάλθηκε στο στρα- ιόπεδο «Παύλου Μελά». Εκτελέστηκε στις 6/6/1944 μαζί με άλλους 100 αγωνιστές.

21. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ (ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ): Γεννήθηκε ιο 1914 στην Κάτω Αγόριανη Παρνασσίδας. Σπούδασε νομικά στο I Ιανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σαν φοιτητής ήταν μέλος της < >ΚΝΕ κι αργότερα μέλος του ΚΚΕ. Πήρε μέρος στον πόλεμο της Λλβανίας και το 1942 σχημάτισε την πρώτη ανταρτοομάδα στην I Ιαρνασσίδα. Αργότερα αναδείχτηκε καπετάνιος του 34 Συντάγμα- ios του ΕΛΑΣ και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Ονομάστηκε ταγμα-

275

τάρχης του ΕΛΑΣ. Ήταν απ’ τους πρώτους αντάρτες του ΔΣΕ στη Ρούμελη. Αναδείχτηκε για τις στρατιωτικές του ικανότητες υπο­στράτηγος του ΔΣΕ. Σκοτώθηκε τον Ιούνη του 1949.

22. ΔΙΟΡΙΝΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Γεννήθηκε στις 28 Σεπτέμβρη 1917 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν αδύνατος στο σώμα αλλά ιδιοφυία στο πνεύμα. Πρώτος μαθητής στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο και αριστούχος στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονί­κης. Εκτός από τα νομικά παρακολουθούσε στο Πανεπιστήμιο και μαθήματα Γερμανικής γλώσσας. Ήταν μέλος της ΟΚΝΕ. Τον καιρό της κατοχής πήρε μέρος στην αντίσταση. Αυτός έγραφε τις προκη­ρύξεις για τους Γερμανούς στρατιώτες. Το Σεπτέμβρη του 1941 πιάστηκε από την ελληνική Ειδική Ασφάλεια στο σπίτι του Ηλία Καπέση και παραδόθηκε στους Γερμανούς. Καταδικάστηκε σε θά­νατο από το Γερμανικό Στρατοδικείο και εκτελέστηκε μαζί με τον Καπέση Ηλία στις 13 του Νοέμβρη 1941. Ήταν ένας από τους πρώ­τους φοιτητές που εκτελέστηκαν στην κατοχή.

23. ΔΟΝΔΟΛΙΝΟΣ ΑΛΕΚΟΣ και ΝΙΚΟΣ: Δυο αδέλφια που δούλεψαν μαζί στην ΟΚΝΕ για να στεριώσουν τις νεολαιίστικες οργανώσεις του Βόλου. Ήταν και οι δύο σπουδαστές στο Πολυτε­χνείο μα με την κατοχή έμειναν στο Βόλο, όπου συνέχισαν την πα­ράνομη δουλιά τους.

Από τις αρχές του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης ήταν μέλη τωνεθνικοαπελευθερωτικώνοργανώσεων της νεολαίας. Του ΕΑΜ νέων στην αρχή, του ΘΙΛ (Θεσσαλικού Ιερού Λόχου) αργότε­ρα και όταν ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ δοκιμασμένοι και ικανοί καθοδηγη­τές στην πόλη. Ο Αλέκος ήταν η ψυχή των εκπολιτιστικών οργα­νώσεων. Ο θάνατός τους στέρησε το Βόλο από δυο ικανά στελέχη, μα εμψύχωσε τους ΕΠΟΝίτες στη σκληρή τους πάλη.

Οι προδότες της ΕΑΣΑΔ έσυραν τα δυο αδέλφια μαζί με τον πα­τέρα τους τη νύχτα της 21 Απρίλη του 1944 σ’ ένα σταυροδρόμι του Βόλου και τους εκτέλεσαν εκεί χωρίς να τους αποσπάσουν κανένα από τα μυστικά που ζητούσαν.

24. ΔΟΥΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Ήταν φοιτητής Πανεπιστημίου, μέλος της ΟΚΝΕ. Στη διαδήλωση του λαού και της νεολαίας στις 22 Δεκέμβρη 1942 για ψωμί κι ενάντια στην τρομοκρατία ήταν ένας από τους πιο μαχητικούς. Όταν σκοτώθηκε ο Κωνσταντινίδης Μήτσος, ο Δούκας ανέβηκε και ανάγγειλε την είδηση. Ήταν για πρώτη φορά αυτό και μετά ακολούθησαν και άλλες τέτιες αγγε­λίες. Με τα ίδια του τα χέρια ο Δούκας έγραψε στα ντουβάρια «εκδι­κηθείτε το θάνατο του Κωνσταντινίδη». Πιάστηκε από τους κατα­

276

χτητές και το Νοέμβρη του 1943 εκτελέστηκε στο Γουδί. «Πεθαίνω για την Ελλάδα, για τη λευτεριά!» ήταν οι τελευταίες λέξεις του Γιάννη Δούκα.

25. ΔΟΥΛΓΕΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ: Γεννήθηκε στις Σέρρες το 1923. Ήταν από τα δραστήρια μέλη της ΟΚΝΕ και το 1943 πέρασε στην ΕΠΟΝ. Έκανε στον ΕΛΑΣ. Το 1947 το Φλεβάρη έγινε μαχητής του ΔΣΕ. Σκοτώθηκε το 1948 στα βουνά των Σερρών.

26. ΔΟΥΛΓΕΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Πολυπόταμο της Φλώρινας. Νέος ακόμα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Γραμματέας του ΕΑΜΝ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μέλος του Μακεδονικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Σκοτώθηκε σε συ­μπλοκή με Γερμανούς και δαγκουλαίους στη συνοικία Χαριλάου Θεσσαλονίκης στις 12 του Μάη 1944.

27. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1914. Φοιτητής Πολυτεχνείου. Δραστήριο στέλεχος της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ. Το 1932 μέλος της ΟΚΝΕ και γραμματέας της Αχτίδας Φοιτητών του ΚΚΕ. Για την πλούσια δράση του πιάστηκε και φυ­λακίστηκε πολλές φορές. Στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, γραμματέας της ΟΚΝΕ Θεσσαλονίκης δουλεύει ακούραστα για τη συγκρότηση του «Αντιδικτατορικού Μετώπου». Πιάστηκε το Μάη του 1938 και καταδικάστηκε μαζί με άλλα στελέχη σε πολυετή φυ­λάκιση. Κλείστηκε στις φυλακές της Αίγινας και από κει μεταφέρ- θηκε φυματικός στη «Σωτηρία», όπου και πέθανε κρατούμενος στις 18 Γενάρη 1941.

28. ΔΡΑΚΟΣ: Καταγόταν από το Βόλο. Γεννήθηκε το 1902. Νέος ακόμα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Το 1925 υπηρετούσε στο στρατό, όπου ανέπτυξε πλούσια αντιμιλιταριστική δράση. Μαζί με άλλους ΟΚΝίτες και προοδευτικούς φαντάρους πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις για την απόλυση της κλάσης, για μείωση του χρόνου θητείας καθώς και σε εκδηλώσεις που στρέφονταν ενάντια, σε νέες πολεμικές περιπέτειες που ετοίμαζαν οι ιμπεριαλιστές. Μα­ζί με άλλους 154 φαντάρους διαφόρων μονάδων της Θεσσαλονίκης πιάστηκε και παραπέμφθηκε στο στρατοδικείο. Βασανίστηκε φρι­χτά με αποτέλεσμα να πεθάνει ύστερα από λίγο χρονικό διάστημα.

29. ΕΡΥΘΡΙΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ (Πετρής): Μέλος του Π.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ. Γεννήθηκε το Μάη του 1910 στο χωριό Κρώμη του IIόντου.Καταγόταν από φτωχή αγροτοεπαγγελματική οικογένεια, που στα 1924 ήρθε με τους άλλους πρόσφυγες στην Ελλάδα και εγ-

277

καταστάθηκε στη Νάουσα. Από μικρό παιδί, 14 χρονών, μπήκε στη βιοπάλη και στο εργατικό κίνημα. Το 1927 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ, χάρη στην πλούσια δραστηριότητα που ανέπτυξε, γρήγορα ανα- δείχθηκε στέλεχος της Αχτιδικής Επιτροπής. Το 1930 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Για τη δράση του τον Αύγουστο του 1931 πιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, δικάστηκε και κλείστηκε για 17 μήνες στις φυλακές Επταπυργίου. Στα χρόνια της βασιλομεταξικής δικτατορίας (14 Γε­νάρη 1938) πιάστηκε, βασανίστηκε απάνθρωπα στα κρατητήρια της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης και στάλθηκε εξορία στη Φολέγανδρο, απ’ όπου δραπέτευσε στις 20 του Μάη 1941 για να πάρει μέρος στη δουλιά για την ανασυγκρότηση του κόμματος. Στο 7ο Συνέδριο εκλέχθηκε τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Στα χρόνια του εμφυ­λίου αγωνίστηκε σαν Πολιτικός Επίτροπος του Αρχηγείου Κε­ντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και αργότερα μέλος του Πολεμι­κού Συμβουλίου του ΔΣΕ. Το 1950 εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέ­λος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και το 1955 πιάστηκε από την Ασφά­λεια της Αθήνας και κλείστηκε στις φυλακές με την κατηγορία του «κατασκόπου». Πέθανε το Γενάρη του 1963, ύστερα από βαρειά αρ- ρώστεια, σε αυστηρή απομόνωση μέσα στις φυλακές.

30. ΖΑΓΟΥΡΤΖΗΣ ΝΙΚΟΣ: Καπνεργάτης από τη Δράμα. Στέ­λεχος της ΟΚΝΕ και νεολαιίστικο καπνεργατικό στέλεχος. Το 1928 εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας Ελλάδας και το 1934 γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ. Στο 7ο Συνέ­δριο εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Καταδιώχτηκε, φυλακί­στηκε και εξορίστηκε πολλές φορές για τη δράση του. Έκανε στην Ακροναυπλία, στο στρατόπεδο της Λάρισας και στο Χαϊδάρι. Από το Χαϊδάρι δραπεύτευσε το Καλοκαίρι του 1944. Δούλεψε στην πε­ριοχή Μακεδονίας και στην ΚΟ Θεσσαλονίκης.

Ξαναπιάστηκε το 1946 και στάλθηκε εξορία. Στο δρόμο προς την εξορία στις 18.1.1947 πνίγηκε κατά το ναυάγιο του ατμόπλοιου «Χειμάρα». Τον είχαν δεμένο με τις χειροπέδες ακόμα και την ώρα που το πλοίο βυθιζόταν.

31. ΖΑΝΝΗΣ ΜΙΛΤΟΣ: Τελειόφοιτος της Ανώτατης Ε­μπορικής Σχολής. Γεννήθηκε το 1922. Μέλος της ΟΚΝΕ. Ιδρυτής και καπετάνιος του 1ου λόχου του 1ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. (Ο Μίλτος της Καλλιθέας). Πήρε μέρος σ' όλες τις μάχες της Καλλι­θέας. Για τη δράση του τιμήθηκε με το αριστείο του απελευθερωτι­κού αγώνα με πράξη της ΠΕΕΑ. Εκτελέστηκε μαζί με άλλους 20 πα­τριώτες στις 26-8-1944.

32. ΖΑΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Γεννήθηκε το 1918 στη Χιλιαδού

278

Λομοκού. Από μικρός ρίχθηκε στη σκληρή βιοπάλη. Νέος οργα­νώθηκε στην ΟΚΝΕ και το 1941 μπήκε στο ΚΚΕ. Με την κατοχή όλο το σπίτι του δίνεται στον αγώνα. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ γί­νεται στέλεχος της. Το 1944 πέρασε στην πολιτοφυλακή και ονο­μάστηκε ανθυπολοχαγός από την ΠΕΕΑ.

Το Καλοκαίρι του 1946 συγκροτεί την πρώτη ανταρτοομάδα στην Όρθρυ. Κι από κει ανοίγει ο ένδοξος δρόμος του τιμημένου υποστρατήγου του ΔΣΕ. Έπεσε στις 25 Ιούλη 1949.

33. ΖΟΥΓΡΗΣ (ΝΙΚΟΛΑΟΥ) ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήρθε στην Ελλάδα στις αρχές του 1922. Υπήρξε ένα, από τα ιδρυτικά μέλη της ΟΚΝΕ. Ήταν φοιτητής Νο­μικής, αλλά λόγω της ανέχειας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές και να γίνει καπνεργάτης. Αναδείχνεται Γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβάλας. Για τη δράση του στην απεργία των καπνεργατών πιάστηκε από όργανα του κράτους και παραπέμφθηκε στο στρατο­δικείο της Δράμας. Εκεί βασανίστηκε απάνθρωπα και το Σεπτέμβρη του 1923 πέθανε κρατούμενος. Είναι το πρώτο θύμα της ΟΚΝΕ.

34. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΑΝΕΣΤΗΣ (ΣΑΒΒΑΣ): Γεννήθηκε το 1925 στη Νότια Αρδέας. Το 1939 οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Παίρνει μέ­ρος στον αγώνα κατά των Γερμανών. Μετά την Βάρκιζα πηγαίνει παράνομα και καθοδηγεί την ΕΠΟΝ της περιοχής του. Το 1949 σκοτώθηκε στο Γράμμο σαν επίτροπος επονίτικου λόχου.

35. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ: Σπουδαστής της Σχολής Υπο­μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου. Μέλος της ΟΚΝΕ και σε συνέ­χεια της ΕΠΟΝ. Σκοτώθηκε στο Βοτανικό της Αθήνας στις 28/4/1944.

36. ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ του Γιάννη: Γεννήθηκε στις 26 του Ιούλη 1926 στο χωριό Κάτω Κλεινές Φλώρινας. Τόσο στο δημοτικό σχολειό όσο και στο Γυμνάσιο που αργότερα πήγε, ήταν πάντοτε η καλύτερη μαθήτρια. Η δίψα που είχε για μάθηση, η λαϊκή της προέλευση και η επαναστατική διαπαιδαγώγηση που έπαιρνε από το σπίτι της, την οδηγούν στις γραμμές της ΟΚΝΕ από τη Β' τάξη του Γυμνασίου. Με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ που της άνοιξε πλατιούς ορίζοντες, η Αθανασία αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα μέσα στο Γυμνάσιο.

Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ γίνεται μέλος της και αργότερα στέ­λεχος του Περιφερειακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Φλώρινας. Το1946 βγαίνει και πάλι αντάρτισσα στο βουνό και πολεμάει από τις γραμμές του ΔΣΕ. Έπεσε ηρωϊκά στις μάχες του Γράμμου στις 13/7/

279

1948. Την ίδια μέρα έπεφτε νεκρή στο ταμπούρι της Φούρκας και η αδερφή της Λυδία, δύο χρόνια μικρότερή της.

37. ΚΑΛΗ ΣΙΝΤΟ: Φτωχόπαιδο, εβραιόπουλο από την Τούμπα Θεσσαλονίκης. Από πολύ μικρό ένοιωσε βαθιά την άγρια εκμετάλ­λευση και τις φυλετικές διακρίσεις που καλλιεργούσε το αστοτσι- φλικάδικο καθεστώς. Ο Σιντό Καλή μπήκε στο επαναστατικό κίνη­μα πολύ νέος. Έγινε μέλος της ΟΚΝΕ. Δούλευε δραστήρια. Που­λούσε την εφημερίδα της ΟΚΝΕ, το «Ριζοσπάστη», την ΚΟΜΕΠ. Τον Οχτώβρη του 1936 πιάστηκε απ’ τους χαφιέδες και κακοποιή­θηκε. Στάλθηκε εξορία στον Άη-Στράτη. Αναδείχθηκε στην καθο­δήγηση των μελών της ΟΚΝΕ Άη-Στράτη. Από τη θέση του αυτή έπαιξε σοβαρό ρόλο στην επαναστατική διαπαιδαγώγηση των εξό­ριστων. Στα δύσκολα χρόνια της γερμανοφασιστικής κατοχής η ζωή των εξόριστων έγινε ανυπόφορη. Η Γκεστάπο για να λυγίσει τους εξορίστους έβαλε μπρος τον οικονομικό αποκλεισμό σαν μέσο εξόντωσης. Μήνες ολόκληρους οι εξόριστοι του Αη-Στράτη μείνα­νε χωρίς ψωμί, λάδι και αλάτι.

Ο Σιντό έγινε σκελετός από την πείνα. Όμως δεν σπάζει. « Ό,τι κι αν συμβεί δεν γίνομαι προδότης. Είμαι παιδί του Μαλτέζου. Δεν θα με λυγίσει τίποτα. Κι αν πεθάνω θα είναι περήφανη η ΟΚΝΕ για­τί κάνω σαν μέλος της το χρέος μου απέναντι στην νεολαία και στο λαό μας...».

Το Φλεβάρη του 1942 ο Σιντό ζει φριχτές μέρες και ώρες. Απ’ την πείνα άρχισε να πρήζεται. Μια μέρα, συγκεντρώνοντας όλες του τις δυνάμεις, φωνάζει: «Σύντροφοι. Πεινώ! Όσοι ζήσετε και βγείτε έξω, πέστε στους φίλους μου, στους συγγενείς και γνωστούς μου: Ο Σιντό πέθανε από την πείνα μα δεν πρόδοσε! Το ακούτε σύν­τροφοι; Να μην ξεχάσετε!...Ζήτω το ΚΚΕ. Ζήτω η ΟΚΝΕ». Και ο Σιντό, το φτωχό εβραιόπουλο, έκλεισε για πάντα τα μάτια...

38. ΚΑΛΟΔΙΚΗΣ ΣΠΥΡΟΣ: Λιμενεργάτης. Γεννήθηκε στους Παξούς Κέρκυρας. Έμεινε στην Αθήνα. Μπήκε από τα νεανικά του χρόνια στο επαναστατικό κίνημα. Οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και στο ΚΚΕ. Δούλεψε στην Κέρκυρα κι αργότερα στην Κ.Ο. Αθήνας- μέλος της επιτροπής πόλης της Αθήνας. Η μεταξική διχτατορία τον συνέλαθε στις 16/4/1938 και τον έκλεισε στην Ακροναυπλία. Το 1939 μεταφέρθηκε σα φυματικός στο σανατόριο, Πέτρας Ολύ- μπου, κι από κει στον Άη-Στράτη. Τον Ιούλη του 1940 δραπέτευσε από τον Άη-Στράτη και πήγε στην Αθήνα. Στην κατοχή δούλευε στην ΚΟΑ, οργανωτικός γραμματέας της Ε.Π. Αθήνας. Το 1942 έγινε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Μετά το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ στάλ­θηκε στην Κ.Ο. Θεσσαλίας - γραμματέας της ΕΠ Λάρισας. Δολο-

280

39. ΚΑΛΟΠΙΣΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ: Σπουδαστής του Πολυτεχνείου. Μέλος της ΟΚΝΕ και αργότερα της ΕΠΟΝ.Ανταρτοεπονίτηςστον ΕΑΑΣ Ρούμελης. Τραυματισμένος πιάστηκε αιχμάλωτος. Τον τρύπησαν με ξιφολόγχη στην κοιλιά και τον έκλεισαν έτσι, σ ’ ένα δωμάτιο, όπου πέθανε αβοήθητος.

40. ΚΑΛΦΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (ΑΝΔΡΕΑΣ): Γεννήθηκε το 1915. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Πιάστηκε το 1936 και κλείστηκε στην Ακρο- ναυπλία. Δραπέτευσε μαζί με 56 άλλους αγωνιστές από τη «Σωτη­ρία» με τη βοήθεια τμήματος του ΕΛΑΣ. Γραμματέας του Δυτικομα- κεδονικού Γ ραφείου του ΚΚΕ. Σκοτώθηκε από τους χιτλερικούς στα Λιβερά Κοζάνης το 1944.

41. ΚΑΝΔΥΑΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε στην Καβάλα. Σ’ αυ­τή την εργατούπολη ένιωσε την ανάγκη να οργανωθεί και να παλέ­ψει μαζί με τους άλλους νέους για ένα·καλύτερο μέλλον.

Πέθανε κι αυτός από την πείναεξόριστοςστον Αη - Στράτη με το πικρό παράπονο ότι δεν μπόρεσε να προσφέρει περισσότερο για τον αγώνα. Όταν ξεψυχούσε φώναξε: «Εάν ζήσετε και πάτε στην Καβάλα, πέστε στους εργάτες να μην σταματήσουν τον αγώνα». Μόλις πρόφτασε και φώναξε: «Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα!»...

42. ΚΑΠΕΣΗΣ ΗΛΙΑΣ: Γεννήθηκε στις 3 του Ιούλη 1917. Ή ­ταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Δραστήριο μέλος της ΟΚΝΕ. Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1941 όργανα της ελληνι­κής Ασφάλειας ύστερα από προδοσία άγνωστου καταδότη έκαναν έρευνα στο σπίτι του (οδός Εξαδακτύλου 6), όπου βρήκαν έντυπο παράνομο υλικό και τον συνέλαβαν. Καταδικάστηκε από Γερμανι­κό Στρατοδικείο σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 13 του Νοέμβρη1941 μαζί με τον Διορινό Σωκράτη.

43. ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ (ΠΑΝΟΣ): Καπνεργάτης. Γεννήθηκε το 1915 στο Ροδολείβος Σερρών. Η μεταξική δικτατορία τον εξόρισε το 1937 για τη νεολαιίστικη δράση του. Μπήκε στο κόμμα το 1932. Στην πρώτη κατοχή δούλεψε σαν στέλεχος του ΚΚΕ στην Περιοχή Μακεδονίας. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας καταδιώχθηκε. Δημιούργησε την αντάρτικη ομάδα που χτύπησε το Λιτόχωρο το 1946. Σκοτώθηκε το 1948.

44. ΚΑΡΑΠΑΠΑΣ ΝΙΚΟΣ: Φοιτητής Πολυτεχνείου. Μέλος

ψονήθηκε στη Λάρισα από φασιστικές συμμορίες.

281

της ΟΚΝΕ και στέλεχος αργότερα της ΕΠΟΝ σπουδαστών. Από τα πιο δραστήρια στελέχη της ΕΠΟΝ Αγρίνιου απ’ όπου κατάγονταν. Πιάστηκε από συνεργάτες των Γερμανών στο Παγκράτι στις 24 Σε­πτέμβρη 1944 και εκτελέστηκε την ίδια μέρα με φριχτά βασανιστή­ρια.

45. ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΥΣΗΣ: Από τα ιδρυτικά μέλη της ΟΚΝΕ. Στο Α' Ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ (Νοέμβρης 1922) εκλέχθηκε στην ΚΕ της ΟΚΝΕ. Το 1938 πιάστηκε απ’ την δικτατορία του Με- ταξά και στάλθηκε εξορία στην Ανάφη. Το 1943 εκτελέστηκε απ’ τους γερμανούς καταχτητές στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη.

46. ΚΑΡΑΤΖΑΣ Γ1ΩΡΓΗΣ: Από το Δεντροχώρι Καστοριάς. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου τον έκλεισε στην Ακροναυπλία. Εκτελέστηκε από τους χιτλερικούς στη Θεσ­σαλονίκη.

47. ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ ΠΑΝΟΣ: Σπουδαστής του Πολυτεχνείου. Γεννήθηκε το 1923. Νέος ακόμα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και σε συνέχεια στην ΕΠΟΝ. Στις 7 Αυγούστου 1944 εκτελέστηκε στο Βύρωνα της Αθήνας. Οι χιτλερικοί με τους τσολιάδες συγκέ­ντρωσαν τον πληθυσμό του Βύρωνα και διάλεξαν 10 νέους να τους σκοτώσουν γιατί κανένας δεν πρόδινε τους κομμουνιστές. Ο Κασι- μάτης βγήκε και τους είπε: «Σταθείτε σκυλιά! Αφήστε τον κόσμο. Αν θέλετε κομμουνιστές εγώ είμαι, σκοτώστε εμένα». Τον σκότω­σαν μαζί με τους άλλους 9.

48. ΚΑΣΤΑΝΑΚΗΣ ΑΠΕΛΗΣ: «Αν εμείς οι νέοι δεν πολεμή­σουμε τον καταχτητή τότε ποιοι θα τον πολεμήσουν;» έλεγε συχνά στη μητέρα του.Κι ο Απελής τον πολέμησε.Δούλεψε στο Γυμνάσιο τωνέξαρχείων ως το Μάρτη του 1944.Όταν η Ασφάλεια τον κυνή*- γησε έφυγε στο βουνό. Έγινε ανταρτοεπονίτης της υποδειγματικής ομάδας της 13ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Έπεσε ηρωϊκά στις 17 Αυ­γούστου 1944 στο χωριό Νιοχώρι της Ρούμελης.

49. ΚΕΡΑΜΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε το 1919 στην Αλεξανδρούπολη. Νεαρός ακόμα μπήκε στις γραμμές της ΟΚΝΕ. Η φασιστική δικτατορία της 4ης Αυγούστου τον έπιασε και τον εξόρισε στον Αη-Στράτη.

Όταν τον πιάσαν ήταν 17 χρονών, τότε που πλάθονται τα πιο γλυκά όνειρα. Πέθανε από την πείνα το 1941 από τους πρώτους νε­κρούς του Άη-Στράτη σε ηλικία 22 χρονών.

282

50. ΚΛΑΡΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ (ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ): Γεννήθη­κε το 1905 στη Λαμία. Νέος ακόμα μπήκε στην ΟΚΝΕ και δού­λεψε δραστήρια.

Το 1925-26 περνάει από την ΟΚΝΕ στο ΚΚΕ και δουλεύει σαν στέλεχος της ΚΟΑ.

Το 1932 στέλνεται από το ΠΓ στη Θεσσαλονίκη και δουλεύει σαν υπεύθυνος καθοδηγητής του ΑΜΙ μέσα στις δυνάμεις του στρα­τού και της αεροπορίας. Δούλεψε στις κομματικές οργανώσεις του ΚΚΕ Καβάλας, Κομοτινής, Αλεξανδρούπολης κλπ. Το 1937 συλ- λαμθάνεται απ’ τη δικτατορία του Μεταξά, δικάζεται και φυλακίζε­ται στις φυλακές της Αίγινας και της Κέρκυρας. Στα τέλη του 1941, με εντολή του ΚΚΕ, πηγαίνει στη Ρούμελη και οργανώνει τις πρώ­τες αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ. Αργότερα με τη λαμπρή του δρά­ση αναδείχθηκε σε καπετάνιο του Γενικού Αρχηγείου του ΕΛΑΣ.

Δολοφονήθηκε από τις μοναρχοφασιστικές συμμορίες το 1945.

51. ΚΤΕΝΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ (Χριστίδης Χρήστος): Δικηγόρος. Γεννήθηκε στο χωριό Σφακιώτες της Λευκάδας το 1912. Από τα νεανικά του χρόνια μπήκε στο επαναστατικό κίνημα. Οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ κι έγινε δραστήριο στέλεχος της. Στην κατοχή εργά­στηκε σαν μέλος της ΠΕ της Έδεσσας του ΚΚΕ. Καταδιώχθηκε και φυλακίστηκε για τις ιδέες του. Σκοτώθηκε στο Σινιάτσικο στις 23/11/1949 Ταγματάρχης Δικαιοσύνης του ΔΣΕ. Τιμημένος νεκρός. (Δ/γμα 19/1/1949).

52. ΚΤΙΣΤΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ: Γεννήθηκε στα Χανιά Κρήτης. Από νεαρός μπήκε στο κίνημα και δούλεψε δραστήρια κυρίως στην περίοδο που το ΚΚΕ προσπαθούσε ν’ ανοίξει το δρόμο προς μια μα­ζική δράση και δημιουργία. Είχε μια πίστη βουνό. Έγινε στέλεχος του ΚΚΕ. Στα χρόνια τής βασιλομεταξικής δικτατορίας έγινε μέ­λος της «Παλιάς Κ.Ε.» του κόμματος. Η χιτλεροφασιστική υπο- δούλακτη της χώρας τον βρήκε επικεφαλής των κομμουνιστών της Κρήτης. Στις 13 Ιούνη 1944 όντας γραμματέας της Κομματικής Ορ­γάνωσης Κρήτης του ΚΚΕ, πιάστηκε από την Ασφάλεια στα Χανιά ύστερα από προδοσία εθνοπροδοτών. Εκτελέστηκε από τους Γερ­μανούς στις 16 Ιούνη 1944.

53. ΚΥΜΠΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε το 1911 στο χωριό I Ιρώτη Σερρών. Νέος ακόμα μπήκε στις γραμμές της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ. Για την επαναστατική του δράση πιάστηκε το 1935 και φυλα­κίστηκε στην Καβάλα και μετά εκτοπίστηκε στην Ανάφη. Δολοφο­νήθηκε λίγο μετά την επιβολή της βασιλομεταξικής δικτατορίας, τον Αύγουστο του 1936.

283

54. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ: Φοιτητής Πολυτεχνείου. Μέλος της ΟΚΝΕ και δραστήριο στέλεχος της ΕΠΟΝ. Πιάστηκε από συ­νεργάτη των Γερμανών στο Παγκράτι στις 24 Σεπτέμβρη 1944 και εκτελέστηκε την ίδια μέρα με άλλους 4 συμφοιτητές, ομοϊδεάτες του.

55. ΚΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε στον Παλιορόφορο Πρέβεζας το 1914. Εργάτης. Μέλος του ΚΚΕ. Δούλεψε στην οργά­νωση της Αθήνας, στην ΟΚΝΕ. Η 4η Αυγούστου τον έκλεισε στην Ακροναυπλία. Μεταφέρθηκε στα στρατόπεδα της Πύλου, της Κα- τούνας και της Κέρκυρας. Απελευθερώθηκε με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Αναδείχτηκε καπετάνιος Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε το 1946 επικεφαλής ανταρτοο­μάδων σε μάχη με μεγάλη εχθρική δύναμη.

56. ΚΑΤΩΤΑΚΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ: Φοιτητής Πολυτεχνείου. Δραστήριο μέλος της ΟΚΝΕ και της ΕΠΟΝ. Πιάστηκε στο Πολυ­τεχνείο από τουςΕυέλπιδες και παραδόθηκε στους Γερμανούς. Με­ταφέρθηκε στο Χαϊδάρι. Εκτελέστηκε στο Σκοπευτήριο της Και- σαριανήςστις 10 Μάη 1944.

57. ΚΕΣΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ (Παύλος): Εργάτης από το Καρς του Καυκάσου. Στην ΟΚΝΕ οργανώθηκε το 1930. Στέλεχος του ΚΚΕ. καταδιώχθηκε πολλές φορές για τη δράση του. Πέθανε στις 14/6/ 1947 στην Ασφάλεια της Θεσσαλονίκης από τα βασανιστήρια.

58. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Φοιτητής της Νομι­κής, 22 χρονών. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Το χειμώνα της πείνας 1941 -1942 στέκει επικεφαλής των αγώνων για τα συσσίτια. Στις 22 του Δεκέμβρη 1942 στη μεγάλη διαδήλοοση του λαού και της νεολαίας της Αθήνας και του Πειραιά για ψωμί και ενάντια στην τρομοκρα­τία ο Μήτσος Κωνσταντινίδης μιλάει για πρώτη φορά στην πλα­τεία Εξαρχείων. Οι καραμπινιέροι και οι χαφιέδες συγκεντρώνον­ται. Ο Κωνσταντινίδης σκαρφαλώνει στον ώμο ενός άλλου νεολαί­ου και δίνει το σύνθημα για διαμαρτυρία στο υπουργείο εφοδια­σμού. Μια σφαίρα τον βρήκε και τον ξάπλωσε νεκρό.

59. ΜΑΚΡΙΔΗΣ ΟΡΕΣΤΗΣ: Τσαγκάρης. Στέλεχος του ΚΚΕ. Καταγόταν από την Μ. Ασία. Ζούσε στην Καισαριανή. Μπήκε από μικρός στη δουλιά και στο κίνημα. Αναδείχθηκε σε στέλεχος της ΟΚΝΕ. Για τη δράση του η φασιστική δικτατορία Μεταξά-Γλύξ- μπουργκ τον φυλάκισε στην Αίγινα και σε συνέχεια τον εξόρισε στον Άη-Στράτη. Δραπέτευσε από τον Άη-Στράτη τον Ιούλη του

284

1943 και στάλθηκε στην οργάνωση Θεσσαλονίκης. Δούλεψε σαν στέλεχος του ΕΛΑΣ Θεσσαλονίκης. Μετά την Βάρκιζα στάλθηκε στην Αθήνα. Πιάστηκε το 1948, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

60. ΜΑΛΤΕΖΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ: Γεννήθηκε στην Μεθώνη της Μεσσηνίας στα 1908. Μπήκε πολύ νέος στο κίνημα, από φοιτητής. Στα 1925 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ. Φοιτούσε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου κι άφησε τις σπουδές για να αφοσιωθεί στην επανα­στατική δράση.

Η ζωή του Χρήστου Μαλτέζου ήταν ζωή σεμνού αγωνιστή, αλύγιστου επαναστάτη με ξεχωριστές κομματικές αρετές και επα­ναστατικά προσόντα. Δούλεψε στις οργανώσεις της Αθήνας, του Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου κ.ά., καθώς και στην εφημερίδα της ΟΚΝΕ, τη «Νεολαία», που παρά τις αφάνταστες δυσκολίες κάτω απ’ τις οποίες έβγαινε χάρη στην επαναστατική θέληση του Μαλ­τέζου και των συντρόφων του, εκδίδονταν κανονικά κι έφτανε στα εργοστάσια και τα σχολεία, στα χωριά και στο στρατό. Ο Μαλτέζος δούλεψε μέσα σε σοβαρές δυσκολίες και στερήσεις που υπόσκαψαν σοβαρά την υγεία του. Μα, παρά την κλονισμένη υγεία του, δούλευε ακούραστα στις οργανώσεις, μελετούσε αδιάκοπα για να συμπλη­ρώσει την επαναστατική του μόρφωση και τη θεωρητική του κα­τάρτιση.

Αναδείχτηκε στην καθοδήγηση της ΟΚΝΕ και τον Οχτώθρη του 1937 έγινε γραμματέας της Κεντρικής της Επιτροπής.

Το Μάη του 1938 πιάστηκε στην Αθήνα. Στην Ασφάλεια βασα­νίστηκε απάνθρωπα. Οι χαφιέδες γύρισαν όλη την Αθήνα και τον Πειραιά με τη φωτογραφία του στο χέρι και ρωτούσαν για να ανα- καλύψουν πού’ καθόταν. Κατατσακισμένο τον μετέφεραν στο κά­τεργο της Κέρκυρας και τον έριξαν στην ακτίνα Θ'. Στο κάτεργο της Κέρκυρας συνεχίστηκαν τα βασανιστήρια: φάλαγγα, καφτό λάδι, ορθοστασία κλπ.

Σωστός βράχος άντεξε ο Χρήστος Μαλτέζος σ’ όλα τα βασανι­στήρια. Απ’ τα ματωμένα χείλια του, βγήκαν μονάχα λόγια πίστης και αφοσίωσης για το κόμμα και το λαό, περιφρόνησης και μίσος για τους εχθρούς.

«Ζήτω το ΚΚΕ!» ήταν η απάντησή του όταν του ζητούσαν να κάνει δήλωση.

Λύσσαζαν τα κτήνη της Ασφάλειας και άρχιζαν πιο απάνθρωπα βασανιστήρια.

Αναγκάστηκε να κάνει απεργία πείνας που βάσταξε πάνω από δέκα μέρες.

Ανίκανοι να τον λυγίσουν οι δήμιοί του, τον αποτέλειωσαν στις

285

22 του Νοέμβρη 1938!Κείνες τις μέρες το ηρωικό ΚΚΕ έκλεινε 20 χρόνια και η

ΟΚΝΕ 16 χρόνια σκληρών αγώνων.

61. ΜΑΣΤΡΑΝΤΩΝΗΣ ΝΕΙΛΟΣ (ΚΛΕΑΡΧΟΣ):. Γεννήθηκε το 1922 στην Αθήνα. Σπουδαστής του Πολυτεχνείου. Το 1941 ήταν στέλεχος της ΟΚΝΕ, από τους πρωταγωνιστές της πρώτης φοιτητι­κής απεργίας, κι αργότερα δεύτερος γραμματέας του Συμβουλίου περιοχής Στερεός της ΕΠΟΝ. Την 1.9.1944 πιάστηκε από τη Γκε- σταπό στη Λαμία. Ξέφυγε από τα χέρια των Γκεσταπιτών, τον πυρο­βόλησαν όμως και τον σκότωσαν.

62. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΚΟΣ ( Άρης): Φοιτητής της Νομι­κής. Ηγετικό στέλεχος της ΟΚΝΕ με πολύπλευρη δράση. Γραμμα- τέας της Σπουδάζουσας. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και στο Δ.Σ.Ε. Σκοτώθηκε το 1949 στην Πελοπόννησο.

63. ΜΙΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε το 1916 στις Σέρρες. Φοιτητής γεωπονίας. Μέλος της ΟΚΝΕ. Ακροναυπλιώτης. Το 1943 δραπέτευσε από το Χαϊδάρι και δούλεψε σαν στέλεχος της ΚΟΑ. Δολοφονήθηκε από ταγματασφαλίτες στους Ποδαράδες το 1944.

64. ΜΙΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Σταύρου: Γεννήθηκε στον Παρα­πόταμο της Λάρισας στα 1915. Μέλος της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ. Το1947 (27.3) εντάχθηκε στο ΔΣΕ κι έγινε Υπολοχαγός ΠΕ. Σκο­τώθηκε τον Αύγουστο του 1949 στον Όλυμπο.

65. ΜΟΥΖΕΝΙΔΗΣ ΑΔΑΜ: Λογιστής, υπάλληλος. Γεννήθηκε στον Καύκασο το 1899. Συνδικαλιστικό στέλεχος εμποροϋπαλλή- λων Θεσσαλονίκης. Δούλευε στην ΟΚΝΕ, στην εφημερίδα «Νεο­λαία». Μέλος Επιτροπής Πόλης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ. Η τεταρ- τοαυγουστιανή διχτατορία τον έκλεισε στην Ακροναυπλία. Από κει μεταφέρθηκε στη «Σωτηρία» απ’ όπου απελευθερώθηκε από τμήμα του ΕΛΑΣ Αθήνας. Δούλεψε στην οργάνωση Περιοχής Θεσσαλο­νίκης του ΚΚΕ, γραμματέας της Κομματικής οργάνωσης Βόλου, στην ΚΟ Αθήνας. Έγινε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Το 1947 δούλεψε στην Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης. Σκοτώθηκε βγαίνο­ντας στο βουνό για να συνεχίσει τον αγώνα από τις γραμμές του ΔΣΕ.

66. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΣ: Γεννήθηκε το 1915 στην Αμα- λιάδα Πελοποννήσου. Σπούδαζε νομικά. Δεν τέλειωσε τις σπουδές

του γιατί αποθλήθηκε από το Πανεπιστήμιο για την επαναστατική του δράση. Από μαθητής γυμνασίου ακόμα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Το 1934 έγινε μέλος του ΚΚΕ κι από τότε αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην πάλη ενάντια στους ντόπιους και ξένους εκμεταλ­λευτές. Για την επαναστατική του δράση πιάστηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε πολλές φορές.

Οι ικανότητές του, η πολύπλευρη δράση του, η ευθύτητα του χαρακτήρα, η ολόψυχη αφοσίακτή του στην υπόθεση του ελληνι­κού λαού τον έφεραν ως την ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν μια πολύπλευρη και δραστήρια προσωπικότητα αφιερωμένη ολοκληρωτικά στον αγώνα του λαού μας. Ολόκληρη η ζωή του ήταν μια συνεχής μάχη και όταν άρχιζε την επαναστατική σταδιοδρομία του σαν μαθητής και όταν κλει­σμένος χρόνια πολλά στις φυλακές και στα στρατόπεδα του φασι­σμού και όταν πολεμούσε στο βουνό στις γραμμές του ΕΑΑΣ και του ΔΣΕ και όταν καθοδηγούσε και οργάνωνε την παράνομη δουλιά στις πόλεις και όταν αντιμετώπιζε το φασιστικό στρατοδικείο και όταν αντίκρυσε τις κάνες των ντουφεκιών του εκτελεστικού απο­σπάσματος (30 του Μάρτη 1952).

Στο φασιστικό δικαστήριο σκοπιμότητας ο Νίκος Μπελογιάν- νης με την αγέρωχη στάση του, από κατηγορούμενος έγινε κατή­γορος και θροντοφώναξε την πολιτική του ΚΚΕ, πολιτική ειρήνης και ανεξαρτησίας της πατρίδας. «Αγωνιζόμαστε για να ξημερώ­σουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα».

Ο Μπελογιάννης, ο ψηλομέτωπος κουκουές, ο εθνικός ήρακις της Ελλάδας, υψώθηκε σε σύμβολο της πάλης των λαών για την ει­ρήνη και την ευτυχία της ανθρωπότητας.

67. ΜΠΕΦΑΝΗΣ ΝΙΚΟΣ: Κατάγονταν από το Βόλο και ήταν στέλεχος της ΟΚΝΕ. Το 1935 έφυγε παράνομα για τη Σοβιετική Έ­νωση και από κει πήγε εθελοντής στην Ισπανία και κατατάχθηκε στο Δημοκρατικό Στρατό. Σκοτώθηκε σε μάχη κατά του φασιστι­κού στρατού του Φράνκο.

68. ΜΠΙΓΙΑΤΖΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ: Από τις Σέρρες. Γεννήθηκε το 1914. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Ακροναυπλιώτης. Στέλεχος της ΕΠ Σερρών του ΚΚΕ. Πιάστηκε στις Σέρρες όπου είχε καταφύγει για θεραπεία τραύματος που πήρε πολεμώντας στο ΔΣΕ. Εκτελέστηκε το 1947.

287

69. ΝΙΚΗΤΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ (ΚΟΛΙΟΣ): Γεννήθηκε στον Καύκα­σο το 1915 και κατοικούσε στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς.

Απόφοιτος γυμνασίου. Το 1933 οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Ανα- δείχθηκε καθοδηγητής της ΟΚΝΕ στο Γ' Γυμνάσιο Θεσσαλονί­κης. Πήρε δραστήριο μέρος στα γεγονότα της 9 του Μάη στη Θεσ­σαλονίκη. Το 1941 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Πολέμησε απ’ τις γραμμές του ΕΛΑΣ σαν διοικητής τάγματος της 107 Ταξιαρχίας. Σκοτώθηκε το 1949 στο ΔΣΕ.

70. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΕΚΤΟΡΑΣ (Κοσμάς): Φοιτητής της Νο­μικής. Στέλεχος της ΟΚΝΕ και μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ, γραμ­ματέας ΕΠΟΝ Πανεπιστημίου. Πιάστηκε κοντά στο Πανεπιστήμιο από τα Τάγματα Ασφαλείας και παραδόθηκε στα Ες-Ες. Βασανί­στηκε φριχτά και εκτελέστηκε.

71. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΠΑΝΟΣ: Εργάτης από την Καισαριανή της Αθήνας. Το 1925 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ. Με τη δράση του ανα- δείχνεται σε στέλεχος της ΟΚΝΕ. Για την επαναστατική του δρά­ση φυλακίστηκε και βασανίστηκε πολλές φορές.

Το 1937 στέλνεται εξορία. Το 1941 δραπετεύοντας από την εξο­ρία μαζί με άλλους συντρόφους, παίρνει μέρος στην ανασύνταξη των κομματικών δυνάμεων. Στις αρχές του 1944 με εντολή του ΠΓ στέλνεται γραμματέας των κομματικών οργανώσεων Λιθαδειάς- Θηβών. Το Καλοκαίρι του 1944 πέφτει σε γερμανική ενέδρα και σκοτώνεται.

72. ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Παναγιώτη: Γεννήθηκε το 1913. Ήταν μέλος της ΟΚΝΕ και στέλεχος του σωματείου τσαγ- καράδων. Σκοτώθηκε στα μεγάλα γεγονότα της 9 Μάη 1936 στη Θεσσαλονίκη.

73. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ: Δάσκαλος από τα Κούρεν- τα Γιαννίνων. Γεννήθηκε το 1914. Μέλος της ΟΚΝΕ από το 1930. Ακροναυπλιώτης. Πέθανε στη «Σωτηρία» το 1941.

74. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΩΣΤΑΣ: Φοιτητής της Α.Σ.Ο.Ε.Ε. Γεννήθηκε το 1925. Δραστήριο μέλος της ΟΚΝΕ. Καπετάνιος δι­μοιρίας του ΕΛΑΣ στουΓκύζη.Πιάστηκε για παραβίαση ώρας κυ­κλοφορίας. (Είχε βγει για κομματική δουλιά). Δικάστηκε σε κράτη­ση στις φυλακές Χατζηκώστα. Σε αντίποινα για εκτέλεση αξιωματι­κών και ανδρών της Βέρμαχτ, κρεμάστηκε στις 3 του Μάη 1944.

288

75. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΟΣ: Γεννήθηκε το 1914 στους Βουλιαρέτες Αργυροκάστρου. Ήταν δάσκαλος. Μέλος της ΟΚΝΕ από το 1930. Κλείστηκε στην Ακροναυπλία. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο της Λάρισας και εκτελέστηκε στις 6 Ιούνη 1943 στο Κούρνοβο.

76. ΠΑΠΠΑΣ ΤΡΥΦΩΝ (ΜΗΤΣΟΣ): Γεννήθηκε στο Ξυνό Νε­ρό Φλώρινας το 1915. Στην ΟΚΝΕ οργανώθηκε το 1933. Το 1936 συνελήφθηκε και ξυλοκοπήθηκε άγρια. Δουλεύοντας παράνομος στην περιοχή Θεσσαλονίκης, ξανασυνελήφθηκε τον Αύγουστο 1937. Στάλθηκε εξορία στον Άη-Στράτη, όπου έμεινε ως το 1943. Πολέμησε στις γραμμές του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε το 1948.

77. ΠΑΠΡΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε στην Ποταμιά της Θά­σου. Από πολύ μικρός γνώρισε τις στερήσεις και τις ταπεινώσεις της φτώχειας και της ορφάνιας. Αυτά τον έκαναν να βρεθεί στις γραμμές της ΟΚΝΕ που του φώτισε το μυαλό και τούδειξε το δρόμο της πάλης. Στην περίοδο της κατοχής, με την ίδρυση της ΕΠΟΝ αναδείχνεται καθοδηγητής της νεολαίας της Νιγρίτας. Παίρνει ενεργό μέρος σ’ όλους τους αγώνες και τις κινητοποιήσεις του λαού και της νεολαίας της Νιγρίτας ενάντια στους κατακτητές. Μετά την Βάρκιζα γίνεται δεύτερος γραμματέας του Νομαρχιακού Συμβου­λίου της ΕΠΟΝ Καβάλας. Αργότερα δούλεψε σαν γραμματέας του Νομαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ Ξάνθης. Εκτελέστηκε το 1947.

78. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ: Γεννήθηκε το 1900 στην Αθήνα. Μέλος της ΟΚΝΕ και του σωματείου των τεχνιτών ζαχαρο­πλαστών της Αθήνας. Δολοφονήθηκε στην Πρωτομαγιάτικη δια­δήλωση του 1924. Χτυπήθηκε με ξιφολόγχη μπροστά στο Εργατικό Κέντρο της Αθήνας από όργανα της κυβέρνησης Παπαναστασίου και πέθανε στα σκαλοπάτια του Πολιτικού Νοσοκομείου.

79. ΠΑΡΘΕΝΟΠΟΥΛΟΥ Μ. ΕΛΕΝΗ: Γεννήθηκε το 1929 στη Δραπετσώνα. Μέλος του ΚΚΕ. Από μικρή κοπέλλα πήρε μέρος στο επαναστατικό κίνημα. Στο χωριό Παναγίτσα της Έδεσσας όπου αναγκάστηκε να πάει στην περίοδο της κατοχής, από μέλος της ΟΚΝΕ πέρασε στην ΕΠΟΝ κι έγινε καθοδηγήτρια του χωριού. Έ ­πεσε σε μάχη το 1949.

80. ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΩΣΤΑΚΗΣ του Αθανασίου: Γεννήθηκε στο

289

Αίγιο το 1917. Το 1935 μπήκε στις γραμμές της ΟΚΝΕ και το 1937 έγινε γραμματέας της ΟΚΝΕ Αιγιαλείας. Ύστερα από προδοσία η οργάνωση του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ εξαρθρώνονται. Τα μέλη τους πιάνονται και βασανίζονται φριχτά. Ο Κ. Πολίτης βασανίστηκε με­θοδικά. Γυμνό τον βάλαν στον πάγο, του βγάλαν τα νύχια με τανά­λια, του έσπασαν τα πλευρά με κλωτσιές, ώσπου τον αποτέλειωσαν στις 22 του Ιούλη του 1939 στις φυλακές Μαργαρίτη της Πάτρας.

81. ΡΕΠΠΑΣ ΚΩΣΤΑΣ: Φοιτητής της Νομικής: Δραστήριο μέλος της ΟΚΝΕ και σε συνέχεια της ΕΠΟΝ. Στις 24 του Ιούνη 1944, μαζί με άλλους νέους πήγε για κομματική δουλιά σε εργοστά­σιο της Ν. Ιωνίας. Πιάστηκε από τους Γερμανούς. Πέθανε στο ξε­νοδοχείο «Κρυστάλ», άντρο των ταγματασφαλιτών, ύστερα από άγρια βασανιστήρια.

82. ΡΟΪΔΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ του Μανώλη: Γεννήθηκε το 1921 στην Ανατολική Θράκη και κατοικούσε στη Νέα Πέλλα Γιαννιτσών. Φοιτητής ιατρικής. Το 1941 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ. Αργότερα μέ­λος του ΚΚΕ. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Στις 29.10.47 κατατάχθηκε στο Αρχηγείο Πάϊκου - Καϊμάκτσιλαν του ΔΣΕ. Με Δ/ γμα της Π.Δ.Κ. ονομάστηκε λοχαγός Π.Ε. Ήταν ΠΕ τάγματος της 18ης Ταξιαρχίας. Σκοτώθηκε στην Κιάφα Γράμμου στις 27/8/1949.

83. ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΣΑΒΒΑΣ: Γεννήθηκε στην Καλλίπολη της Θράκης το 1914 και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Εργάτης με­ταλλουργός. Το 1930 γίνεται μέλος της ΟΚΝΕ και το 1936 μέλος του ΚΚΕ. Η δράση του σ’ όλες τις επαναστατικές εκδηλώσεις τον εξυψώνει στα μάτια των εργατών. Στα 1932 αναδείχνεται στην ΠΕ της ΟΚΝΕ και ξεχωρίζει με το καθαρό, το οξύ του κριτήριο, την πρωτοβουλία, την ιδεολογική του σταθερότητα και την μαχητικό­τητα. Στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, 9 του Μάη 1936, όντας στρατιώτης, αναπτύσσει όλη του τη δραστηριότητα για τη συνα­δέλφωση λαού και στρατού. Το Φλεβάρη του 1937 συνελήφθηκε και στάλθηκε στην Ακροναυπλία. Αργότερα μεταφέρθηκε στην Πύλο, Λάρισα, Χαϊδάρι. Στο Χαϊδάρι-κόλαση βλέπει από κοντά τα μαρτύρια των κρατουμένων που βασανίζονταν στο 15ο χτίριο. Μα τίποτα δεν λυγίζει το Σάββα και τους συντρόφους του.

Την Πρωτομαγιά του 1944 ο Σάββας μπήκε με θάρρος στη γραμ­μή των 200 μελλοθανάτων.

«Ας μάθει όλη η Ελλάδα, πως ούτε στιγμή δε χάσαμε την πίστη στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ένωσης, στο μεγάλο Στάλιν. Κα­

290

μιά δύναμη δεν θα μπορέσει να τσακίσει το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ θα νική­σει». Για τον αδελφό του που λύγισε και πρόδοσε, ο Σάββας άφησε την εξής παραγγελία: «Καλώ τον αδελφό μου, με σκληρή δουλιά να προσπαθήσει να ξεπλύνει το κακό που έκανε με τη δήλωση και την αδελφούλα μου να πάρει τη θέση μου στο ΚΚΕ».

Ο Σάββας Σαθθόπουλος έπεσε στο Σκοπευτήριο της Καισαρια- νής μαζί με τους 200 συντρόφους του φωνάζοντας: «Εκδίκηση! Ζή­τω το ΚΚΕ».

84. ΣΟΥΚΑΤΖΙΔΗΣ ΝΑΠΟΛΕΩΝ: Γεννήθηκε στην Προύσα της Μ. Ασίας το 1909. Το 1922 εγκαταστάθηκε πρόσφυγας στην Κρήτη. Τελειόφοιτος Ανώτατης Εμπορικής Σχολής. Δραστήριο συνδικαλιστικό στέλεχος. Αναδείχτηκε σε Πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου και οργάνωσε τη μεγάλη πανεργατική απεργία του 1935. Για τη δράση του εξορίστηκε στον Αη-Στράτη κι από κει μεταφέρθηκε στην Ακροναυπλία. Από την Ακροναυπλία οι κατα­χτητές τον μεταφέρανε στα στρατόπεδα Τρικάλων και Λάρισας και στις 3.9.1943 στο Χαϊδάρι.

Ο Σουκατζίδης έγινε η ψυχή των αγωνιστών του στρατοπέδου. Την Πρωτομαγιά του 1944 εκτελέστηκε στο Θυσιαστήριο της Και- σαριανής μαζί με τους 200. Σε πρόταση του γερμανού στρατοπεδάρ­χη που τον χρησιμοποιούσε σα διερμηνέα, να αντικατασταθεί το όνομά του, με κάποιο άλλο, ο Ναπολέων απάντησε: «Η ζωή των συντρόφων μου είναι πολύτιμη, όπως και η δική μου». Και πήρε μόνος του τη θέση του στη γραμμή των μελλοθανάτων.

85. ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ: Δάσκαλος. Γεννήθηκε στο χωριό Λάγενη Φλώρινας το 1915. Το 1934 μαθητής ακόμα μπαίνει στις γραμμές της ΟΚΝΕ όπου δουλεύει δραστήρια. Για την επαναστατι­κή του δράση πιάστηκε και στάλθηκε εξορία κι αργότερα μεταφέρ­θηκε στην Ακροναυπλία. Δολοφονήθηκε στην Ακροναυπλία στις 31.8.1937, στην επίθεση που έκαναν οι χωροφύλακες ενάντια στους κρατούμενους.

86. ΣΥΡΛΑΝΤΖΗΣ ΝΑΚΟΣ του Αριστείδη: Γεννήθηκε στο Ροδολείβος Σερρών το 1920. Ήταν μέλος της ΟΚΝΕ και στη δικτα­τορία του Μεταξά ανέπτυξε πλούσια δράση. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πήγε να καταταγβί εθελοντής στο στρατό, αλλά δεν έγινε δε­κτός: Ήταν ένας από τους 8 πρώτους ΕΛΑΣίτες στο Παγγαίο. Σκο­τώθηκε στο ΔΣΕ το 1948.

291

87. ΣΑΜΑΡΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ: Γεννήθηκε το 1916, στη Βιτάστα Φυλλίδος Σερρών, από γονείς αγρότες. Από παιδί εργάστηκε σκλη­ρά στην καπνοκαλλιέργεια. Το 1936 γράφτηκε στη Σχολή Πολιτ. Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και ταυτόχρονα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ από τις γραμμές της οποίας αγωνίστηκε στις πιο μαύ­ρες μέρες της βασιλομεταξικής δικτατορίας, σε συνθήκες βαθειάς παρανομίας. Αρρώστησε βαριά το 1938 και υποχρεώθηκε να διακό- ψει τις σπουδές και να αρχίσει εντατική θεραπεία με μοναδικό όνει­ρο τη συνέχιση των σπουδών του και του αγώνα για το δίκαιο.

Στην περίοδο της κατοχής πήρε ενεργό μέρος στις εθνικοαπε- λευθερωτικές οργανώσεις στη Μακεδονία. Δολοφονήθηκε από φα­σίστες Βούλγαρους στη Μακεδονία το 1944.

88. ΣΚΥΤΟΥΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Εργάτης από το Βόλο. Γεννήθηκε το 1921. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Δολοφονήθηκε στον Αη-Στράτη όπου ήταν εξόριστος, στις 24/4/1941.

89. ΤΑΣΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Παλιό μέλος της ΟΚΝΕ, μέλος και στέλεχος του ΚΚΕ.

Ο Τάσιος διώχθηκε επανειλημμένα για την πολιτική δράση του και κλείστηκε πολλές φορές σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέν­τρωσης. Η δικτατορία των μαύρων συνταγματαρχών τον έκλεισε στα στρατόπεδα της Γιούρας και της Λέρου (Παρθένι). Σ’ όλη του τη ζωή στάθηκε πιστός στο μαρξισμό-λενινισμό, στις αρχές και την πολιτική του ΚΚΕ.

Πέθανε στις 17 του Απρίλη 1972 στην Κοκκινιά-Νίκαια του Πειραιά σε ηλικία 70 χρονών. Είναι ένα από τα θύματα της χούντας.

90. ΤΕΡΖΗΣ - ΤΣΕΛΕΓΚΑΣ - ΝΙΚΟΣ του Αγγέλου: Γεννή­θηκε το 1920 στο Ροδολείθος Σερρών. Ήταν μέλος της ΟΚΝΕ στη δικτατορία του Μεταξά. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πήγε να κα- ταταγεί εθελοντής στο στρατό για να πολεμήσει τον φασίστα ει­σβολέα, αλλά δεν τον δέχτηκαν. Ήταν ένας από τους 8 πρώτους ΕΛΑΣίτες στο Παγγαίο. Σκοτώθηκε το 1943 από τους συμμορίτες του Τσαούς Αντών.

91. ΤΕΡΙΑΚΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ: Φοιτητής του Πολυτεχνείου. Από τα δραστήρια μέλη της ΟΚΝΕ και σε συνέχεια της ΕΠΟΝ. Σκοτώ­θηκε στην Αθήνα στις 22 του Ιούλη 1944, στη μεγάλη Παλλαϊκή διαδήλωση κατά της βουλγαρικής φασιστικής επέκτασης στη Μα­κεδονία.

292

92. ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ: Φοιτητής του Πολυτεχνείου. Μέλος της ΟΚΝΕ και σε συνέχεια της ΕΠΟΝ. Σκοτώθηκε στην Αθήνα σε εκδήλωση ενάντια στην επιστράτευση στις 28 του Φλεβάρη 1943.

93. ΤΡΑΪΦΟΡΟΣ ΝΙΟΝΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΗ: Γεννήθηκε το 1917 στον Πειραιά. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Ακροναυπλιώτης. Μέλος του ΚΚΕ. Μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ και ταγματάρ­χης του ΔΣΕ. Σκοτώθηκε στις 17.4.1949.

94. ΤΣΑΛΙΚΗΣ ΤΑΣΟΣ: Κατάγονταν από την Αργαλαστή Βό­λου. Μεγάλη οικογένεια αγροτοεπαγγελματική. Ο πατέρας του ήταν κτίστης και ο Τάσος κατά τις θερινές διακοπές εργάζονταν κοντά στον πατέρα του έως ότου τελείωσε το διδασκαλείο και διο­ρίστηκε δημοδιδάσκαλος στο χωριό. Ήταν τόσο αγαπητός από τους χωρικούς και τους μαθητές, που όταν η 4η Αυγούστου τον έπιασε, οργανώθηκε αυθόρμητη διαδήλωση. Έξω από το κρατητή- ριο ήταν συνέχεια μικροί, μεγάλοι και τον βοηθούσαν με χρήματα και άλλα είδη. Ήταν φλογερός ΟΚΝίτης. Τον τουφέκισαν την Πρωτομαγιά του 1944 με τους 200 στο Σκοπευτήριο της Καισαρια- νής.

95. ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ ΒΑΪΤΣΗΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Βρυσικά Διδυμοτείχου. Το 1939 έγινε μέλος της ΟΚΝΕ. Την περίοδο της κα­τοχής αγωνίστηκε από τις γραμμές της ΕΠΟΝ και του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε το 1948 πολεμώντας στις γραμμές του ΔΣΕ.

96. ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ (Περικλής): Από τα στελέχη της ΟΚΝΕ του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, με μακρόχρονη πλούσια δράση. Πήρε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Εκτελέστηκε στον εμ­φύλιο με απόφαση Στρατοδικείου. Ήταν γραμματέας του Συμβου­λίου της ΕΠΟΝ - Ηπείρου.

, 97. ΤΣΟΥΜΕΛΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ: Γεννήθηκε το 1912 στα Τρίκα­λα. Το 1927 μπήκε στην ΟΚΝΕ. Δούλεψε σαν γραμματέας της ΠΕ Τρικάλων και καθοδηγητής της ΠΕ Καλαμπάκας από μέρους του Θεσσαλικού Γ ραφείου στα χρόνια της φασιστικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης.

Τραυματίστηκε στις 17 του Απρίλη 1944 σε συμπλοκή με γερ- μανοράλληδες και πέθανε στο νοσοκομείο των Τρικάλων.

98. ΤΣΙΤΗΛΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ: Φοιτητής. Μπήκε από τα μαθητικά

293

του χρόνια στο επαναστατικό κίνημά. Το 1927-1928 δούλεψε στην ΟΚΝΕ, στην Κρήτη. Για την επαναστατική δράση φυλακίστηκε κι εξορίστηκε. Στην περίοδο της κατοχής δούλεψε στην οργάνωση Πελοποννήσου του ΚΚΕ σαν γραμματέας της Επιτροπής Περιο­χής. Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχτηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Πιάστηκε στην Κρήτη, καταδικάστηκε σε θάνα­το και εκτελέστηκε.

99. ΦΑΡΜΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Καπνεργάτης. Γεννήθηκε στη Θάσο το 1907. Στέλεχος του καπνεργατικού κινήματος Καβάλας. Στέλεχος της ΟΚΝΕ. Δούλεψε στην αντιμιλιταριστική οργάνωση και στο μηχανισμό της ΚΕ του ΚΚΕ. Καταδιώχθηκε και εξορίστη­κε για τη δράση του. Στην περίοδο της κατοχής, πήρε ενεργό μέρος σαν καθοδηγητικό στέλεχος του εθνικοαπελευθερωτικού κινήμα­τος. Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Το 1947 πιάστηκε από την ασφάλεια Θεσσαλονίκης, καταδικάστη­κε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1948.

100. ΧΑΡΑΤΖΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Γεννήθηκε στο χωριό Αγιο- νέρι Κιλκίς. Ήταν ΟΚΝίτης και στην κατοχή έγινε μέλος της ΕΠΟΝ. Στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα μαζί με άλλους νέους συγκέντρωνε οπλισμό, πυρομαχικά και άλλα είδη για την ενίσχυση του ΕΛΑΣ.

Πιάστηκε το 1946 και εκτελέστηκε από τους ΠΑΟτζήδες.

101. ΧΑΤΖΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΧΡΥΣΑ: Γεννήθηκε το 1904. Έγινε μέλος της ΟΚΝΕ το 1925. Με τη δραστήρια δουλιά και τις ικανότη- τές της αναδείχτηκε σ’ ένα απ’ τα βασικά της στελέχη. Το 1934 ανα- δείχθηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και σε συνέχεια μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στα χρόνια 1941-1948. Μετά το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ η Χρύσα εκλέχθηκε επικεφαλής της Γυναικείας Γραμματείας της ΚΕ του ΚΚΕ. Το 1945 πήρε μέρος σαν αντιπρόσωπος στο Συνέδριο της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών (ΠΔΟΓ) στο Παρίσι κι εκλέχθηκε μέλος του Συμβουλίου της ΠΔΟΓ. Στο Β' Συνέδριο της ΠΔΟΓ, το 1948, στη Βουδαπέστη, επανεκλέγεται στο Συμβούλιο. Όλη τη ζωή και τις πολύπλευρες ικανότητές της, τις αφιέρωσε για το καλό του λαού και την προκοπή του τόπου.

Πέθανε σε ηλικία 46 χρονών το 1950 στη Βουδαπέστη.

102. ΧΑΤΖΗΕΥΘΥΜΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκε στην Αγιά Λάρισας. Τελειόφοιτος Γυμνασίου, ΟΚΝίτης. Όταν υπηρε-

τούσε στο στρατό, στο 4ο Σύνταγμα πεζικού, ήταν υπεύθυνος Κομ­ματικής Τριάδας και ανταποκριτής του «Ριζοσπάστη». Ο πατέρας του ήταν μπακάλης. Όταν στην κατοχή τον έπιασαν οι Γερμανοί (ήταν μέλος Αχτιδικής Επιτροπής), αντί να απαιτήσει την απελευ­θέρωσή του, τον κατέκρινε γιατί του στιγμάτιζε, λέει, την εμπορική του δουλιά.

Ο Δημήτρης απάντησε:«Πατέρα, δεν παλεύω για τα συμφέροντα των εμπόρων. Για το

συμφέρον της φτωχολογιάς παλεύω και δίνω και τη ζωή μου. Τον εκτέλεσαν οι Γ ερμανοί στη Λάρισα.

103. ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ ΘΩΜΗΣ: Γεννήθηκε στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1922. Το 1927, μαζί με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1939, μόλις μπήκε στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα, οργανώθηκε αμέσως στην ΟΚΝΕ και σε συνθήκες θαθειάς παρανομίας ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα. Αναδείχθηκε στέλεχος της Σπουδάζουσας. Με το ξέσπασμα του ελ- ληνοϊταλικού πολέμου, διέκοψε προσωρινά τις σπουδές του και γύ­ρισε στη Θεσσαλονίκη, όπου συνέχισε τον αγώνα. Με τη γερμανι­κή κατοχή στη Θεσσαλονίκη οργανώθηκε σε αντιστασιακούς πυ­ρήνες. Το Γενάρη του 1943 επέστρεψε στην Αθήνα για τη συνέχιση των σπουδών του και δόθηκε ολοκληρωτικά στον αγώνα, σαν στέ­λεχος της ΕΠΟΝ στη Σπουδάζουσα. Στις 21 Ιούλη 1943 στη Λέσχη του Πανεπιστημίου μιλώντας στους φοιτητές έλεγε: «Αύριο αν χρειαστεί θα δόσουμε και τη ζωή μας για να δείξουμε πως ξέρουμε να υπερασπίζουμε τη λευτεριά μας». Την άλλη μέρα, 22 Ιούλη 1943 με το πλακάτ τραβούσε μπροστά στη μεγαλειώδη διαδήλωση του Αθηναϊκού λαού κατά της επέκτασης της Βουλγάρικης φασιστικής κατοχής. Μια ομάδα αστυνομικοί του ξέσχισαν το πλακάτ μπροστά στο Οφθαλμιατρείο. Μα ο Θώμης δεν σταμάτησε. Καλώντας και τους* άλλους να τον ακολουθήσουν τραβούσε μπροστά. Εκεί τον βρήκε μια γερμανική ριπή πολυβόλου και τον ξάπλωσε νεκρό.

104. ΧΑΤΖΗΜΑΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ: Γεννήθηκε το 1908 στο Αϊβα- λί Μ. Ασίας. Ήρθε στην Ελλάδα πρόσφυγας το 1922. Στο επανα­στατικό κίνημα μπήκε από μαθητής γυμνασίου. Ανέπτυξε πλούσια δράση στο Πανεπιστήμιο, όπου ήταν φοιτητής των μαθηματικών, και γενικότερα σαν στέλεχος της ΟΚΝΕ. Δούλεψε στην εφημερίδα «Νεολαία» (1932), στην Εργατική Βοήθεια Ελλάδας. Το 1934 δού­λεψε στο «Ριζοσπάστη».

Για τη δράση του φυλακίστηκε κι εξορίστηκε πολλές φορές.*

295

Στην κατοχή δούλεψε στην Αθήνα σαν γραμματέας της ΚΟΑ. Έ γι­νε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Από το Φθινόπωρο του 1943 ήταν γραμ­ματέας της ΚΟΘ και μέλος του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας του ΚΚΕ. Το Μάρτη του 1944 πιάστηκε και το Μάη του ίδιου χρό­νου τουφεκίστηκε στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά».

296

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ Α' ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Έδρα της Ομοσπονδίας

Επί του θέματος τούτου δεν έγεινε καμμία συζήτησις εις το Συνέδριον λόγω του ότι απηγορεύθη υπό της Στρατιωτικής Διοι- κήσεως, και ως εκ τούτου ισχύει η απόφασις του προηγουμένου μας Συνεδρίου ήτις είνε και η εξής:

Η απόφασις του προηγουμένου Συνεδρίου για την έδραν της Ομοσπονδίας

Το Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος συζητήσαν επί του ζητήματος της έδρας της Ομοσπον­δίας και λαθών υπ’ όψιν του.

1) Ό τι καίτοι δια πολιτικούς λόγους θα ήτο επιθυμητόν όπως η έδρα της Ομοσπονδίας εγκαθίστατο εις τας Αθήνας, αι συνθήκαι όμως υπό τα οποίας ευρίσκεται το κίνημα της Κομ. Νεολαίας εις την Αττικοθοιωτίαν δεν επιτρέπουν αυτό.

2) Ό τι η Θεσ/νίκη παρουσιάζει όλας τας αναγκαίας εγγυή­σεις για μια συνεχή και συστηματική εργασία της Ομοσπονδίας εν περιπτώσει που η έδρα αυτής εγκαθίστατο εις την πόλιν ταύ- την λόγω της αναπτύξεως του Εργατικού κινήματος γενικώς και ίου κινήματος της Κομμ. Νεολαίας ιδιαιτέρως στη Μακεδονία.

3) Ό τι η πλεονεκτική αυτή θέσις της Θεσ/νίκης, ενισχύεται δια τον λόγον ότι τεχνικοί λόγοι επιβάλλουν την εγκατάστασιν της έδρας εις την πόλιν ταύτην.

299

Αποφασίζει1) Να εγκατασταθή εις την Θεσ/νίκην η έδρα της Ομοσπον­

δίας.2)Αφήνει εις την ΚΕ της Ομοσπονδίας να κρίνει εάν παρου­

σιάζεται ανάγκη να τεθή ζήτημα της έδρας εις την ημερησίαν διάταξιν,του Β' Συνεδρίου της Ομοσπονδίας δια μίαν ενδεχομέ- νην αναθεώρησιν της παρούσης αποφάσεως.

Σχέσεις με την ΚΔΝΕπίσης επί του δέματος τούτου δεν έγινε συζήτησις διότι

απηγορεύθη και ισχύει η απόφασις του προηγουμένου Συνε­δρίου ήτις είνε η εξής:

Το Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος επικυρώνει την γενομένην υπό της ΚΕ προσχώρησιν της Ομοσπονδίας μας εις την Κομμ. Διεθνή των Νέων και δια­κηρύττει την ακλόνητον απόφασίν του όπως συνδεθή αδιασπά- στως με την ΚΔΝ που αποτελεί το Τμήμα των Νέων της Κομμ. Διεθνούς, της μόνης Διεθνούς που δείχνει εις το προλεταριάτον τον ιστορικόν του δρόμον και που θα οδηγήση εις την τελικήν νίκην.

Το Συνέδριον λαμβάνει γνώσιν με ικανοποίησιν του γεγο­νότος ότι η Ομοσπονδία μας αντεπροσωπεύθη εις το Β' Συνέ- δριον της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων και εις την ιδρυτικήν Συνδιάσκεψιν της Βαλ. Ομοσπονδίας της Κομμουν. Νεολαίας. Αυπείται δε διότι δεν μπόρεσε ν’ αντιπροσωπευθή εις το Γ ' Συ- νέδριον της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων και παραδέχεται ότι η μη συμμετοχή της αύτη κατέστη αδύνατος λόγω των περιστά­σεων και ότι εις αυτήν ουδόλως πρέπει να δοθή άλλη ερμηνεία.

Το Συνέδριον δηλοί ότι αποδέχεται όλας τας αποφάσεις των προηγουμένων Διεθνών Συνεδρίων και της Βαλκανικής Συνδια- σκέψεως της Κομμουν. Νεολαίας εις τας οποίας η Ομοσπονδία μας οφείλει να συμμορφωθή και δια την διευκόλυνσιν της εφαρ­μογής των οποίων θα λάθη όλα τα αναγκαία μέτρα. Αναγράφη μεθ’ ικανοποιήσεως ότι πολλά από τα καθήκοντα πόυ η Βαλκ. Συνδιάσκεψις όρισε δια την Ομοσπονδίαν μας εξετελέσθησαν ήδη όπως π.χ. τα καθήκοντα τα αφορώντα την σύγκλησιν ενός Συνεδρίου, συγκεντρωσεως του κινήματος μας, της εκδόσεως του περιοδικού, την τροποποίησιν των σχέσεων με το Κόμμα κ.τλ., και δίδει εντολήν εις την ΚΕ της Ομοσπονδίας όπως εκτελέ- σει όλα τα άλλα καθήκοντα σύμφωνα με τας αποφάσεις που θα ληφθούν υπό του Συνεδρίου και που θάχουν μονάχα τον σκοπόν

να διευκολύνουν την εκτέλεσίν του.Το συνέδριον δίδει επίσης εντολήν εις την ΚΕ της Ομο­

σπονδίας όπως λάθη όλα τα κατάλληλα μέτρα δια να συμμετά- σχη η Ομοσπονδία μας ταχτικά στα Διεθνή Συνέδρια και τας Βαλκανικός Συνδιασκέψεις, όπως δίδει την μεγαλυτέραν δημο­σιότητα εις τας αποφάσεις των Συνεδρίων τούτων και όπως δια- τηρήση στενοτάτας σχέσεις με την Κομμουν. Διεθνή των Νέων και την Βαλκ. Ομοσπονδίαν της Κομμουν. Νεολαίας που πρέπει να κρατηθούν παρ’ αυτής ενήμεροι του κινήματος μας δια να γνωρίζουν τας ανάγκας μας. Ούτω η Ομοσπονδία μας θα κατα- στή πραγματικό Τμήμα της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων.

Το Συνέδριον παρακαλεί την ΕΕ της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων και της Βαλκ. Ομοσπονδίας της Κομμουν. Νεολαίας όπως ενδιαφερθούν δια το κίνημά μας που έχει ανάγκην της συν­δρομής των δια να αναπτυχθή. Ελπίζει δε ότι της συνδρομής αυ­τής δεν θα στερηθή η Ομοσπονδία μας η οποία διακηρύσσει εκ νέου δια μέσου του κυριάρχου της σώματος την ακλόνητον θέ- λησίν της όπως εκτελέση τα καθήκοντα που αι εκάστοτε περι­στάσεις της επιβάλλουν και όπως καταστή ούτω ανταξία της Διεθνούς οργανώσεως του νεαρού επαναστατικού προλεταριά­του, της Κομμ. Διεθνούς των Νέων.Σχέσεις μετά του Κόμματος

Και δια το θέμα τούτο απηγορευθείσης της συζητήσεως, ισχύει η απόφασις του προηγουμένου μας Συνεδρίου την οποίαν δημοσιεύομεν κατωτέρω:

Το Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεο­λαιών της Ελλάδος συζητήσαν επί του ζητήματος των σχέσεων που πρέπει να υφίστανται μεταξύ της Ομοσπονδίας μας και του Σοσιαλεργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος της Ελλάδος εκ- φράζη την επιθυμία όπως το ζήτημα τούτο λυθή μια φορά για πάντα και όπως τεθή τέρμα στας ρήξεις που δυστυχώς ανεφύη- σαν στο παρελθόν μεταξύ Κόμματος και Νεολαιών.

Έχων υπ’ όψιν του τα ανωτέρω το Συνέδριον δέχεται όπως εις το μέλλον αι σχέσεις του Κόμματος και Νεολαιών βασίζον­ται επί των σχετικών αποφάσεων του Γ ' Συνεδρίου της Κομμου­νιστικής Διεθνούς, του Β' Συνεδρίου της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων και των τελευταίων Συνδιασκέψεων της Βαλκανικής Ομοσπονδίας και της Βαλκαν. Ομοσπονδίας της Κομμ. Νεο­λαίας.

Βασιζόμενον επί των αποφάσεων τούτων το Συνέδριον κα­ταδικάζει το πνεύμα της ανεξαρτησίας που επεκράτησε μέχρις

301

εσχάτων σε μερικές Νεολαίες και αναγνωρίζει ότι το πνεύμα τούτο αντίκειται προς τας αποφάσεις της Διεθνούς.

Συμμορφούμενοι προς τας αποφάσεις αυτάς που καθορίζουν αφ’ ενός μεν ότι εις όλας τας χώρας η πολιτική κατεύθυνσις του Κομμ. κινήματος δεν μπορεί παρά ν’ ανήκει εις τα Κομμ. Κόμ­ματα και ότι είνε καθήκον των οργανώσεων της Κομμ. Νεο­λαίας να υποταχθούν εις την πολιτικήν κατεύθυνσιν αυτήν (πρόγραμμα, ταχτική, πολιτικές οδηγίες) συμμετέχουσαι ενερ- γώς εις τα προβλήματα της πολιτικής ζωής πάντως σύμφωνα με τας ληφθείσας αποφάσεις υπό του Κομμ. Κόμματος και αφ’ ετέρου δε ότι η Κομμ. Νεολαία πρέπει νάχη μια αυτονομία ορ- γανώσεως εις τρόπον ώστε να μη αντίκειται προς την αρχήν της συγκεντρώσεως του Κομμ. Κινήματος, το Συνέδριον ψηφίζει τας ακολούθους αποφάσεις που θα υποβληθούν προς έγκρισιν εις το Γ ' Συνέδριον του Κόμματος:

I) Η Ομοσπονδία των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος αποτε­λεί Τμήμα του Σοσιαλεργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος της Ελλάδος και ως τοιούτον υποτάσσεται στην πολιτικήν κα- τεύθυνσιν του Κόμματος του οποίου δέχεται το πρόγραμμα, και εντός των ορίων της πολιτικής γραμμής του οποίου δρα. Η Ομο­σπονδία συμμετέχει εις την λήψιν των πολιτικών αποφάσεων του Κόμματος. Προς τούτο η ΚΕ της αντιπροσωπεύεται με θετι­κή ψήφο στα Συνέδρια και Συνδιασκέψεις του Κόμματος και οι Τοπικές Νεολαίες αντιπροσωπεύονται με συμβουλευτικήν τοι- αύτην εις τας Συνελεύσεις των Τμημάτων του Κόμματος. Εις τας Συνελεύσεις αυτάς γίνονται επίσης δεκτά τα μέλη της Νεολαίας δια να παρακολουθούν τας συζητήσεις.

Η Ομοσπονδία μπορεί να κάνη πολιτική δράσι της δικαιο­δοσίας της (αντιμιλιταρισμός κλπ) πάντοτε εντός των ορίων της ταχτικής και των πολιτικών οδηγιών του Κόμματος. Αυτή η πρακτική συμμετοχή εις τον καθημερινόν πολιτικόν αγώνα της Εργατικής τάξεως θα χρησιμεύση για την πολιτικήν εκπαίδευσι των μελών της Ομοσπονδίας που θα γίνη ούτω πραγ^ατικώς το προπαρασκευαστικό σχολειό του Κόμματος.

2) Η Ομοσπονδία των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος αντιπρο­σωπεύεται εις την ΚΕ του Σοσιαλεργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος παρ’ ενός αντιπροσώπου έχοντος συμβουλευτικήν ψήφον εις όλα τα ζητήματα και θετική τοιαύτην εις όλα τα ζη­τήματα τα αφορώντα την Νεολαίαν. Το ίδιο ισχύει δια τας Τοπι­κός Νεολαίας.

Παραλλήλως προς αυτό η ΚΕ του Κόμματος αντιπροσω­

302

πεύεται με θετικήν ψήφον εις τα Συνέδρια και τας Συνδιασκέ­ψεις της Ομοσπονδίας καθώς επίσης και εις την ΚΕ μας. Τα Τμήματα του Κόμματος αντιπροσωπεύονται με συμβουλευτικήν ψήφον εις τας Τοπικάς Νεολαίας με θετική τοιαύτην όταν πρό­κειται περί πολιτικών ενεργειών της δικαιοδοσίας των Νεο­λαιών.

3) Το όριον της ηλικίας των μελών της Ομοσπονδίας είνε 25 χρονών. Στην ηλικίαν αυτήν όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας παύουν να αναγνωρίζονται ως τοιαύτα και ζητάνε να εγγραφούν εις το Κόμμα.

Τα μέλη της Ομοσπονδίας μπορούν να ζητήσουν να εγγρα­φούν εις το Κόμμα μετά το 23ο έτος της ηλικίας των. Στην περί- πτωσι αυτή παύουν νάνε εις την Νεολαία εξαιρέσει εκείνων για τους οποίους θα υπάρχει προηγουμένη συννενόησις μεταξύ ΚΕ του Κόμματος και της Ομοσπονδίας και που θα μπορέσουν να μείνουν και εις τας δύο οργανώσεις. Γενικώς δύνανται νάνε συγ­χρόνως μέλη της Νεολαίας και του Κόμματος τα μέλη του Κόμ­ματος τα έχοντα ηλικίαν μέχρι 23 ετών και που χρειάζονται δια το κίνημα των Νέων πάντως χωρίς να θλάπτη αυτό, το Κόμμα. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να υπάρχη προηγουμένως συνεν^ νόησι μεταξύ των ενδιαφερομένων Κεντρικών Επιτροπών.

4) Η Ομοσπονδία των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος έχει εσωτερικήν αυτονομίαν επιτρέπουσαν εις αυτήν νάχη δική της συγκεντρωτική οργάνωσι, να καθορίζει η ίδια τη μορφή της ορ- γανώσεως αυτής, της δράσεώς της και της προπαγάνδας της, και γενικώς να επληρώση τον ιδικόν της ρόλον. Σύμφωνα μ’ αυτά η Ομοσπονδία καλεί η ίδια τα Συνέδριά της και τας Συνδιασκέ­ψεις της.

5) Η Ομ. των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος ζητά την συν­δρομήν της ΚΕ του Κόμματος και των τοπικών επιτροπών αυτού οι οποίες οφείλουν να ενδιαφερθούν δια το κίνημα της Κομμ. Νεολαίας και να επισπεύσουν την ανάπτυξίν του. Συγκεκριμέ­νους το Κόμμα δύναται να βοηθήση κυρίως ηθικώς τας Νεολαίας διαθέτον εις αυτάς ομιλητάς κατά τον μέτρον των δυνάμεών του, αφιερώνον εις τον τύπον του ειδικήν στήλην δια τους Νέους, υποχρεώνοντας τα μέλη του να φέρουν τα παιδιά των εις τας ορ­γανώσεις της Νεολαίας και βοηθώντας την Ομοσπονδίαν δια μέσου των Τμημάτων του δια την ίδρυσιν Νεολαιών στα μέρη που δεν υπάρχουν τοιαύται.

6) Εν περιπτώσει που μια τοπική Νεολαία ακολουθεί μίαν στάσιν τοιαύτην ώστε να προκληθή ψυχρότης μεταξύ αυτής και

303

του οικείου Τμήματος του Κόμματος τούτο πρέπει ν’ αναφερθή στην ΚΕ της Ομοσπονδίας η οποία ως Κεντρικός οργανισμός των Νεολαιών κανονίζει το ζήτημα εν συνεννοήσει με το ενδια­φερόμενον Τμήμα.

Το Συνέδριον δίδει εντολήν εις την ΚΕ της Ομοσπονδίας όπως υποβάλλη τας αποφάσεις αυτάς ως πρότασιν εις το Γ ' Συ- νέδριον του Κόμματος μετά την έγκρισιν του οποίου θα δύναν- ται να τεθούν εις εφαρμογήν. Εκφράζει δε την πεποίθησιν ότι το Κόμμα θα τας δεχθή και ούτω το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ Κόμματος και Νεολαιών θα λυθή πλέον οριστικά, πράγμα που θα δημιουργήσει μιαν στενοτάτην συνεργασίαν μεταξύ των. Οικονομικά της Ομοσπονδίας

Ο σ. Καράσσο εισηγητής επί των Οικονομικών της Ομο­σπονδίας, διαβάζει την εισήγησίν του εις την οποίαν υποβάλλει και τον προϋπολογισμόν των εσόδων και εξόδων της Ομο­σπονδίας δια το 1923, υποδεικνύει τα μέτρα που πρέπει να λη- φθούν δια την οικονομικήν ενίσχυσιν της Ομοσπονδίας, υποβάλ­λει δε σχετικήν πρότασιν.

Το Α ' Συνέδριον των Νεολαιών της Ελλάδος λαθών υπ’ όψιν του την απόφασιν της Βαλκανικής Συνδιασκέψεως των Κομμ. Νεολαιών που καθορίζει ότι αι Ομοσπονδίαι των Νεο­λαιών της Βαλκανικής πρέπει να καταβάλουν όλας των τας προσπαθείας δια να ανταποκριθούν αι ίδιαι προς τας υλικάς ανάγκας των και την άμεσον ανάγκην πόρων που έχει η Ομο­σπονδία μας δια την καθημερινήν της δράσιν.Αποφασίζει

1) Ό λες αι Νεολαίες υποχρεούνται να ψηφίσουν αμέσως μετά το Συνέδριον κονδύλια εκ των Ταμείων των δια την ενίσχυ- σιν του ΚΤ. 2) Αμέσως*μετά το Συνέδριον η Ομοσπονδία πρέπει ν’ ανοίξη ένα έρανον τιτλοφορούμενον «έρανος δια την ανάπτυ- ξιν του κινήματος των Νέων εις την Ελλάδα». Ο έρανος αυτός πρέπει να ενεργηθή φανατικά από όλες τις Νεολαίες. 3) Αι Νεο- λαίαι είνε εις θέσιν να οργανώσουν θεατρικές παραστάσεις, ε­σπερίδες κλπ πρέπει να επωφεληθούν της παρούσης χέιμερινής περιόδου για να εισπράξουν και να στείλουν στο ΚΤ μέρος των εισπράξεων αυτών. 4) Η μηνιαία καταβολή των μελών της Ομο­σπονδίας ορίζεται εις 3 δρχ. Το 1/3 της συνδρομής αυτής πρέπει να στέλνεται ταχτικά στο ΚΤ και τα άλλα θα μένουν εις τας Νεο­λαίας. 5. Η τιμή του δελτίου μέλους ορίζεται εις 5 δρχ. εκ των οποίων αι 4 δρχ. πρέπει να σταλούν εις το ΚΤ.

Εκτός αυτών των μέτρων το Συνέδριον κάνει έκκλησιν προς

304

όλας τας Νεολαίας όπως με κάθε μέσον βοηθήσουν οικονομι- κώς την Ομοσπονδίαν, δια να μπορέση αύτη να φανή ανταξία του προορισμού της. Ελπίζει δε ότι όλες οι Νεολαίες θα εκτελέ- σουν ταχτικά τας οικονομικός υποχρεώσεις των προς την Ομο­σπονδίαν.Οργάνωσις της Εργατικής Νεολαίας' Ο σ. Θεοδώρου (εισηγητής επί του θέματος της οργανώσεως της Εργατικής Νεολαίας) διαβάζει την σχετικήν εισήγησιν, αναπτύσσων δια μακρών τα της ιδρύσεως Μορφωτικών Επαγ­γελματικών Ομίλων Νέων, εκεί όπου η Κομμ. Νεολαία έχει αρ­κετήν επιρροήν μέσα εις τας μάζας των Νέων εργατών και εις τα Σωματεία ιδιαιτέρως εκείνα που συνεργάζονται με το Κόμμα, υποβάλλει δε την σχετικήν πρότασιν και δίδει εξηγήσεις προ- φορικώς.

Γίνεται μακρά συζήτησις επί της προτάσεως και τέλος ψη­φίζεται αύτη με μερικές προσθήκες έχουσα ως εξής:

Το Α ' Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος ακούσαν την εισήγησιν της ΚΕ δια την οργάνωσιν της Εργατικής Νεολαίας και λαβών υπ’ όψιν του:

1) Ό τι ο κύριος σκοπός της Κομμ. Νεολαίας είνε να ριζωθή μέσα εις τας μάζας των Νέων εργατών δια να τας παρασύρει εις τον επαναστατικόν της αγώνα. 2) Ό τι δια να επιτύχη αυτό πρέ­πει να βρη ένα μέσον πλέον αποτελεσματικόν και ευκολότερον που να παρέχη όλας τας εγγυήσεις δια την επιτυχίαν του ανωτέ­ρω σκοπού, και που πρέπει να συντείνη εις την ανάπτυξιν του κι­νήματος των Νέων εις την Ελλάδα. 3) Ό τι το μέσον αυτό δεν μπορεί να είνε άλλο από εκείνο που εφαρμόζεται ήδη εις τήν Κομμ. Νεολαίαν Θεσσαλονίκης μέσον που παρουσιάζεται σή­μερα ως μια επιβαλλόμενη ανάγκη υπό της περιόδου που δια­τρέχει το κίνημα των Νέων εις την Ελλάδα.Αποφασίζει

1) Ό ταν μια Κομμ. Νεολαία έχει αρκετήν επιρροήν εις ένα Επαγγελματικό Σωματείο, ιδρύει ένα Μορφωτικόν Ό μιλον εις το Επάγγελμα τούτο.

Εις τον Επαγγελματικόν αυτόν Μορφωτικόν Ό μιλον ανή­κουν επίσης υποχρεωτικώς όλα τα μέλη της Κομμ. Νεολαίας του ιδίου επαγγέλματος, των οποίων η δράσις είνε σύμφωνος με τας διαταγάς της Επιτροπής της Κομμ. Νεολαίας.

2) Οι Ό μιλοι ούτοι ευρίσκονται υπό τον άμεσον έλεγχον και την πλήρη καθοδήγησιν της Κομμ. Νεολαίας, η οποία ορί­ζει την Επιτροπήν του Ομίλου από τα μέλη της του ιδίου επαγ­

305

γέλματος. Επίσης ορίζει ένα μόνιμον αντιπρόσωπον όστις δια­βιβάζει εις τον Ό μιλον αυτόν τας διαταγάς της Επιτροπής της ΚΝ δια την καθοδήγησίν του.

3) Τα μέλη των Ομίλων τούτων θεωρούνται ως δόκιμα μέλη της Κομμ. Νεολαίας δεν έχουν όμως τα ιδίας υποχρεώσεις των δοκίμων μελών.

4) Εν περιπτώσει που υπάρχουν πολλοί Ό μιλοι τέτοιοι εις μναν πόλιν, η Κομμ. Νεολαία δύναται να τους συγχωνεύση εις ένα Ό μιλον εάν εννοείται το θεωρεί εξυπηρετικόν.

Η Ομοσπονδία πρέπει να επωφεληθή όλων των Συνεδρίων των Επαγγελματικών οργανώσεων και ιδίως εκείνων που συνερ­γάζονται με το Κόμμα, για να ληφθούν τέτοιες αποφάσεις ώστε να διευκολυνθή η ίδρυσις των Ομίλων τούτων εις τα διάφορα Εργατικά Σωματεία.

Το Συνέδριον λαβών υπ’ όψιν του ότι δυνατόν το σύστημα τούτο να δημιουργήση κινδύνους δια την Ομοσπονδίαν επικα­λείται την προσοχήν όλων των Νεολαιών όπως λάβουν εις την ίδρυσιν των Ομίλων τούτων όλα τα κατάλληλα μέτρα ίνα μη οι Ό μιλοι ούτοι γίνουν ανεξάρτητες Επαγγελματικές Νεολαίες και στραφούν εναντίον της Κομμ. Νεολαίας και γενικώς κατά του αγώνος της Εργατικής τάξεως.

6) Ό ταν εις μίαν πόλιν δεν υπάρχουν αι αναγκαίαι εγγυή­σεις δια τους Ομίλους τούτους, οπότε θα υπάρχη ο κίνδυνος να στραφούν ούτοι εναντίον της Κομμ. Νεολαίας έχει το δικαίωμα η ΚΕ να διατάξη την Νεολαίαν εκείνην να διαλύση τον Ό μιλον ή να μη σχηματίση τοιούτον.Οικονομικός αγών της εργατικής νεολαίας.

Και επί του θέματος τούτου, είχε απαγορευθή η συζήτησις και επομένως ισχύει η απόφασις του προηγουμένου μας Συνε­δρίου, ήτις είχε ως εξής:

Το συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος αντιλαμβανόμενον ότι ο κυριώτερος σκοπός του είνε να εξεύρει τα μέσα που να επιτρέπουν την ταχείαν μεταβολήν της Ομοσπονδίας μας εις μίαν οργάνωσιν μαζών, λαβαίνει υπ’ όψιν του ότι η μεταβολή αύτη δεν θα μπορέσει να γίνη παρά εάν ασχοληθή η Ομοσπονδία εις το μέλλον και με την εκπλήρώσιν των καθηκόντων εκείνων που είχε μέχρι τώρα αμελήση κατ’ ανάγκην, λόγω της ανωμάλου καταστάσεως της χώρας μας.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω το κυριώτερον καθήκον που έχει να εκπληρώση η Ομοσπονδία μας είνε εκείνο που αφορά τον οικο­νομικό αγώνα της Εργατικής Νεολαίας που ανεγνωρίσθη ως

αναγκαίος δια το παγκόσμιον κίνημα της Κομμ. Νεολαίας υπό του Γ ' Συνεδρίου της Κομμ. Διεθνούς και του Β' Συνεδρίου της Κομμ. Διεθνούς των Νέων και που ήρχισεν ήδη να εφαρμόζεται σε πολλές χώρες με καλά αποτελέσματα.

Ο οικονομικός αγών της Εργατικής Νεολαίας επιβάλλεται δια τον λόγον ότι η κατάστασις της Εργατικής Νεολαίας εις την κεφαλαιοκρατικήν κοινωνίαν που είνε πάντοτε δυσχερεστάτη, εχειροτερεύθη λόγω της μεταπολεμικής οικονομικής κρίσεως και λόγω της επιθέσεως του καπιταλισμού εναντίον της Εργατι­κής τάξεως. Η επίθεσις του καπιταλισμού κτυπά περισσότερον την Εργατικήν Νεολαίαν που είνε το πιο αδύνατο μέρος της Ερ­γατικής τάξεως και που δεν βρήκε ακόμα εις τα Σωματεία την πραγματικήν υποστήριξιν των συμφερόντων της. Εξ άλλου ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται την δύναμιν της εργασίας των Νέων εργατών χρησιμοποιώντας αυτούς για την ανασύνταξίν του και θέτοντας αυτούς αντιμετώπους των αδελφών των ενηλί­κων εργατών.

Η κατάστασις αυτή της εργατικής Νεολαίας επιβάλλει εις αυτήν την ανάγκην να οργανωθή και να αγωνισθή για την βελ- τίωσι της καταστάσεώς της. Ακριβώς το καθήκον της Ομοσπον­δίας μας είνε να τεθή επί κεφαλής της Εργατικής Νεολαίας για να αγωνισθή για τα άμεσα αιτήματά της, και για την βελτίωσιν της θέσεώς της. Ούτως θα απόδειξη εις την Εργατικήν Νεο­λαίαν ότι είνε η μόνη οργάνωσις που ενδιαφέρεται γ ι’ αυτήν και η μόνη υπεράσπισις των συμφερόντων της.

Δεδομένου όμως ότι η Εργατική Νεολαία αποτελεί μέρος της Εργατικής τάξεως δεν μπορεί ν’ αντιταχθή μόνη της στον κεφαλαιοκρατισμό. Γι’ αυτό η Ομοσπονδία των Κομμ. Νεο­λαιών πρέπει εις τον οικονομικόν αγώνα της Εργατικής Νεο­λαίας να εξασφαλίση την υποστήριξιν των Σωματείων από τα οποία πρέπει να ζητήση όπως ενδιαφερθούν δια τα αιτήματα των νέων εργατών.

Αναλαμβάνουσα τον αγώνα αυτόν η Κομμ. Νεολαία δεν σκοπεύει να χωρίση τους νέους από τα Σωματεία, απεναντίας θέλει να φέρη τους νέους εργάτας εις αυτά και να ενεργήση όπως ταύτα ενδιαφέρονται δια την θέσιν της Εργατικής Νεολαίας. Ο αντικειμενικός σκοπός του αγώνος τούτου είνε να ενσπείρη την επαναστατικότητα στας μάζας της Εργατικής Νεολαίας και να τας τραβήξη στην Κομμ. Οργάνωσιν της Νεολαίας.

Για να καταστήση δυνατόν τον οικονομικόν αγώνα της Εργ. Νεολαίας εις την Ελλάδα όπου κατ’ ανάγκην θα συναντήση με­

307

γάλα εμπόδια το Συνέδριον λαμβάνει τα ακόλουθα πρακτικά μέ­τρα:

1) Δεδομένου ότι ο οικονομικός αγών προϋποθέτει μίαν ακριβή γνώσιν της καταστάσεως της Εργατικής Νεολαίας, αι οργανώσεις της Κομμ. Νεολαίας πρέπει αμέσως μετά το Συνέ- δριον να αρχίσουν μίαν εντεταμένην δράσιν για να μαζέψουν όλα τα αναγκαία στοιχεία για την οικονομικήν θέσιν της Εργα­τικής Νεολαίας (ηλικία, ώρες εργασίας, υπό ποιους όρους εργάζονται οι μαθητευόμενοι, αριθμός των αέργων Νέων εργα­τών, ημερομίσθια, υγιεινοί όροι υπό τους οποίους εργάζονται, αν εργάζονται τη νύχτα κλπ).

2) Μετά το Συνέδριον η Ομοσπονδία πρέπει ν’ αρχίση στο όργανό της και εις τον Τύπον του Κόμματος μια καμπάνια για τη θελτίωσι της οικονομικής καταστάσεως της Εργ. Νεολαίας. Πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες όπως στην καμπάνια αυτήν ενδιαφερθούν οι Νέοι εργάται και όπως αύτη γίνεται με τη συμ­μετοχή των.

3) Η ΚΕ της Ομοσπονδίας πρέπει να προετοιμάση τον κα­τάλογον των αμέσων αιτημάτων των οποίων θα αγωνισθή η Ομοσπονδία, η οποία θα ενεργήση συγχρόνως όπως τα αιτήμα­τα αυτά συμπεριληφθούν εις την Εργατικήν Νομοθεσία.

4) Η Ομοσπονδία πρέπει να ζητήση εις τον οικονομικόν της αγώνα την υποστήριξιν του Κόμματος και της Γενικής Συνομο­σπονδίας καθώς επίσης και όλων των εργατικών οργανώσεων.

Το Συνέδριον αντιλαμβανόμενον την σημασίαν του οικονο­μικού αγώνος δίδει εντολήν εις την ΚΕ όπως διαφώτιση όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας δια την ανάγκην του αγώνος τούτου στέλνοντας προς τας Τοπ. Νεολαίας όλα τα σχετικά.Περιοδικόν της Ομοσπονδίας

Διαβάζονται αι εκθέσεις των διευθυντών του περιοδικού. Ο σ. Βεντούρας κατόπιν εισηγείται δια μακρών το ζήτημα του πε­ριοδικού και ιδιαιτέρως της μορφής της ύλης αυτού, και υπο­βάλλει την κατωτέρω πρότασιν:

Το Α ' Συνέδριον της Ομοσπονδίας των Κομμ. Νεολαιών της Ελλάδος σημειώνει μεθ’ ικανοποιήσεως το γεγονός ότι η Ομοσπονδία μας απέκτησε τέλος το όργανό της,'η έκδοσις του οποίου είχε αναγνωρισθή ως αναγκαία πολλάκις και ιδιαιτέρως υπό της Συνδιασκέψεως του 1920. Τονίζει δε ότι όλες οι προ­σπάθειες της Ομοσπονδίας και των οργανώσεών της πρέπει να τείνουν εις το να διατηρηθή το όργανο αυτό και να αναπτυχθή περισσότερον.

308

Λαβόν υπ’ όψιν του ότι εις τας σημερινός περιστάσεις το πε­ριοδικόν μας είναι σχεδόν η μόνη εκδήλωσίς της Ομοσπονδίας μας, το Συνέδριον είναι της γνώμης ότι τούτο πρέπει νάχη ένα λαϊκό χαρακτήρα και να περιέχει τέτοια ύλη που να επηρεάζει τας μάζας της Αγροτικής, Εργατικής και Μαθητικής Νεολαίας. Συγχρόνως το περιοδικόν πρέπει να ανταποκριθή προς τας ανά- γκας των μελών μας και να ασχοληθή και με εσωτερικά ζητήμα­τα jcov οργανώσεών μας. Η μεγαλύτερη όμως σημασία πρέπει να δοθή εις ίην πρώτην ανάγκην του κινήματος ήτοι εις εκείνο που αφορά την προσέλκυσιν της Εργατικής, Αγροτικής και Μαθη­τικής Νεολαίας. Η δευτέρα ανάγκη, ήτοι εκείνη που αφορά την μόρφωσιν των μελών μας, θα συμπληρωθή με ειδικάς εκδόσεις της Ομοσπονδίας και με την καθιέρωσιν στήλης των Νέων εις τον τύπον του Κόμματος.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω το περιοδικόν πρέπει να ασχοληθή με την ζωήν της Εργατικής, Αγροτικής και Μαθητικής Νεο­λαίας, να δημοσιεύει επιφυλλίδες ποιήματα και φιλολογικά κομ­μάτια πάντως έχοντα σχέσεις με τα ζητήματα του αγώνος μας και τας αρχάς μας και να ασχολείται με την εσωτερική ζωή της Ομοσπονδίας μας και με το Διεθνές κίνημα της Κομμουνιστικής Νεολαίας.

Το περιοδικόν θα διευθύνεται υπό ενός διευθυντού οριζομέ- νου υπό της ΚΕ της Ομοσπονδίας και που θάνε υπεύθυνος απέναντι της. Η διάδοσι του περιοδικού θα γίνη όπως και εις το παρελθόν δια του πρακτορείου και δια των Νεολαιών αι οποίαι πρέπει να οργανώσουν μια αληθινή εκστρατεία δια να το δια- σπείρουν παντού όπου υπάρχουν Νέοι και δια ν’ αυξηθή η κυ­κλοφορία του. /

Το Συνέδριον τονίζει την ανάγκη όπως το περιοδικόν απο- κτήση μίαν καλήν διαχείρισιν. Ιδιαιτέρα σημασία πρέπει να δοθή υπό της ΚΕ εις το ζήτημα αυτό και πρέπει να γίνουν προ­σπάθειες όπως το περιοδικόν έχει ένα καλόν διαχειριστή, επί πληρωμή εν ανάγκη, δια να μη συναντήση τούτο καμμιά δυσκο­λία εις την διάδοσίν του και να μη επαναληφθούν αι διαχειρι­στικοί ανωμαλίαι του παρελθόντος που έβλαψαν την ανάπτυξίν του.

Το Συνέδριον τονίζει επίσης την ανάγκην όπως το περιοδι­κόν εκδοθή εις την πόλιν όπου εδρεύει και η Ομοσπονδία, δίδει δε εντολήν εις την ΚΕ όπως εξετάση σοβαρά το ζήτημα τούτο και προσπαθήση όπως εξαλειφθούν οι τεχνικοί λόγοι που ε­μπόδιζαν μέχρι τώρα την μεταφοράν του περιοδικού εις την

309

έόραν της Ομοσπονδίας.Αντιλαμβανόμενον το Συνέδριον ότι το περιοδικόν θα δια-

δοθή περισσότερον όταν θα εκδίδεται περισσότερες φορές δίδει συγχρόνως εντολήν εις την ΚΕ όπως ενεργήση δια να γίνη τού­το εβδομαδιαίο.

Σχετικώς με τον οικονομικόν μέρος του περιοδικού το Συ- νέδριον αποφασίζει κατ’ αρχήν την αύξησιν της τιμής του για να καλύψει εν μέρει το έλλειμμά του και αναθέτει εις την ΚΕ όπως εφαρμόση την απόφασιν αυτήν λαμβάνουσα όλα τα κα­τάλληλα μέτρα δια να μη ελαττωθή η κυκλοφορία του. Για την αύξησιν των πόρων του περιοδικού πρέπει να εφαρμοστούν όλα τα μέτρα τα προβλεπόμενα εις την απόφασιν περί των οικονομι­κών της Ομοσπονδίας.

Το Συνέδριον εντέλλεται εις την ΚΕ όπως συνεννοηθή με το Κόμμα δια την καθιέρωση στήλης των Νέων εις τον τύπον του Κόμματος. Δια την στήλην αυτήν η ΚΕ οφείλει να εκδίδει ιδιαίτερον δελτίον που να στέλλεται ταχτικά εις το κεντρικό και τα τοπικά όργανα του Κόμματος. Εις την στήλην αυτήν θα δη­μοσιεύονται όλα τα σχετικά με το κίνημα των Νέων που δεν μπορούν να γράφονται εις το περιοδικόν λόγω του λαϊκού χαρα- κτήρος του και που πρέπει όμως να τα ξέρουν τα μέλη της Ομο­σπονδίας.

Το Συνέδριον κάνει έκκλησιν προς όλας τα Νεολαίας όπως αντιλαμθανόμεναι την σημασίαν που έχει δια το κίνημά μας η ταχτική έκδοσις του περιοδικού, καταβάλλουσι όλας τας προσ- παθείας των δια την αύξηση της κυκλοφορίας του και να ενι- σχύσουν αυτό οικονομικώς παντί τρόπω; δεδομένου ότι μια δια­κοπή του περιοδικού θα ήτο ένα μεγάλο κτύπημα δια το κίνημά

μ α ς · V«Η Νεολαία» Έτος Β', αριθ. 11,12 και 13 του 1923.

310

ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ' ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΟΚΝΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΠΑΝΩ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΕ ΤΗΣ ΟΚΝΕ

Η συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ παίρνει την πιο κάτω απόφαση σχετικά με τη δράση της ΚΕ της ΟΚΝΕ από του Γ ' Συνεδρίου της ΟΚΝΕ μέχρι σήμερα.

1) Η περίοδος από του Γ ’ Συνεδρίου μέχρι σήμερον χαρα­κτηρίζεται κυρίως αφ’ ενός με την εκτός νόμου θέση του κινή- ματός μας και την αποκατάσταση, με την ανατροπή της Πα- γκαλικής διχτατορίας, μιας σχετικής νομιμότητας, αφ’ ετέρου με την ένταση της Παγκαλικής αντίδρασης, την εγκαθίδρυση της κυβέρνησης Κονδύλη κατόπιν, και τέλος τον σχηματισμό, μετά τις εκλογές, της Οικουμενικής Κυβέρνησης.

2) Η έλλειψη μακράς πολιτικής πείρας και η για πρώτη φο­ρά αντιμετώπιση μιας παράνομης κατάστασης εκ μέρους της Ομοσπονδίας μας, η έλλειψη δοκιμασμένων στελεχών - έλλει­ψη δικαιολογημένη κατά μέγα μέρος απ’ τη νεαρότητα του επα­ναστατικού κινήματος των νέων στη χώρα μας, - τόσο μέσα στην Ομοσπονδία μας γενικά όσο και μέσα στο διευθυντικό της οργανισμό, εμπόδισαν την αντιμετώπιση της παρανόμου πε­ριόδου κατά τρόπο αποτελεσματικό εκ μέρους της Ομοσπονδίας μας. Ένα πνεύμα σεκταρισμού (περιορισμού των προσπαθειών μας στη διατήρηση του μηχανισμού της Ομοσπονδίας) επεκρά- τησε γ ι’ αρκετό διάστημα μέσα στην Ομοσπονδία μας και τον κεντρικό της οργανισμό, πνεύμα που ως ένα ωρισμένο σημείο ήταν αναπόφευκτο για τους πιο πάνω λόγους. Η διενέργεια της καμπάνιας του Αυγούστου, παρ’ όλον ότι απέβλεπε στην αποκα­τάσταση της επαφής μας με τις μάζες της εκμεταλλευόμενης

311

νεολαίας, εξεδήλωνε εν τούτοις το πνεύμα αυτό με τον χωρισμό σ ’ αυτήν των αμέσων και γενικών συνθημάτων μας και την προ­σπάθεια όπως άποφευχτή η εμφάνιση του ρόλου της Ομο­σπονδίας μας στη διενέργεια της καμπάνιας. Παρ’ όλα αυτά μια βελτίωση του οργανισμού της Ομοσπονδίας παρατηρείται, μο­λονότι η βελτίωση αυτή παρουσιάζει ακόμα σοβαρές ελλείψεις στο ζήτημα της αναδιοργάνωσης πάνω στη βάση των πυρήνων, και κυρίως των εργοστασιακών.

Το γεγονός ότι η Ομοσπονδία αμέσως σχεδόν μετά την επά­νοδό της σε μια σχετική νομιμότητα, όχι μονάχα ανέλαβε την προηγούμενη οργανική της δύναμη, αλλά και την βελτίωσε ου- σιωδώς, αποτελεί ένα εξαιρετικά ευχάριστο γεγονός.

3) Σε στενή επαφή με τη συγκέντρωση ολόκληρης σχεδόν της προσοχής μας στη μηχανική διατήρηση της ΟΚΝΕ βρίσκε­ται και το πολιτικό σφάλμα τόσον της ΟΚΝΕ όσον και του ΚΚΕ κατά την Παγκαλική δικτατορία, η υποτίμηση δηλαδή του ρόλου των μαζών στην ανατροπή της και η ανάθεση του ρό­λου αυτού στην μπουρζουαζία. Η άποψη ότι η Παγκαλική δι­κτατορία έρχονταν σε σύγκρουση με το σύνολο της αστικής τάξης ήταν επίσης μια πολιτική άποψη εσφαλμένη. Η αστική τάξη και των δύο παρατάξεων μόνον όταν αντελήφθη την πλήρη αδυναμία της Παγκαλικής κατάστασης ν’ αντιμετώπιση την οι­κονομική και δημοσιονομική κρίση, ενήργησε σύσσωμη για την ανατροπή της.

4) Το σύνθημα της Αριστερής Δημοκρατίας ήταν ωσαύτως ένα εξαιρετικά σπουδαίο σφάλμα. Το σύνθημα αυτό βασίστηκε πάνω σε δυό βασικά εσφαλμένες αντιλήψεις: α) Ό τι είνε δυνα­τή η πραγματοποίηση μέσα στον καπιταλισμό μιας δημοκρα­τίας που να εξασφαλίζει στοιχειώδεις διεκδικήσεις των μαζών, δηλ. δημοκρατίας εξωταξικής και β) Ό τι η μριστερή δημοκρα­τία αποτελεί σταθμό για τη μετάβαση στην προλεταριακή δημο­κρατία.

5) Η δράση μας πάνω στις άμεσες διεκδικήσεις των μαζών ήταν ελλειπής. Ιδιαιτέρως είνε ανάγκη να τονισθή το σφάλμα το οποίον εγένετο κατά την διενέργεια της καμπάνιας στην παρά­νομη περίοδο με το χωρισμό των αμέσων και γενικών διεκδική- σεών μας.

Εν τούτοις κατά το τελευταίον διάστημα μια σοβαρή βελτίω­ση στον αγώνα μας για τις άμεσες διεκδικήσεις παρατηρείται. Αποτέλεσμα της δράσης αυτής είνε η παρατηρούμενη σταθερή

312

I

τελευταία ανάπτυξη της επιρροής της Ομοσπονδίας μας μέσα στις μάζες της εργατικής νεολαίας.

6) Η δράση της ΟΚΝΕ πάνω στα διάφορα πεδία, επαγγελ­ματικό, αγροτικό, προσφυγικό, μειονοτήτων, ήταν περισσότε­ρο ή λιγότερο ελλειπής. Στο αγροτικό ελάχιστα πράγματα έγι­ναν. Στο αντιμιλιταριστικό πεδίο τελευταία άρχισε μια εργασία.

7) Στην ανύψωση του θεωρητικού πεδίου των μελών σε συ­σχετισμό με την άλλη δράση δεν κατεβλήθησαν όλες οι επιβαλ­λόμενες προσπάθειες, μολονότι η παράνομη θέση του κινήμα­τος μας απετέλεσε σοβαρώτατο εμπόδιο.

Είνε εν τούτοις ανάγκη να τονισθή ότι τελευταία άρχισε μια σταθερή ανύψωση του θεωρητικού επιπέδου των μελών της Ομο­σπονδίας.

Η επανέκδοση της «Νεολαίας» και κυρίως η έκδοση του «Νέου Λενινιστή», θεωρητικού οργάνου της ΟΚΝΕ, συνετέλε- σαν κατά μέγα μέρος.

8) Η σύνδεση με την ΚΔΝ και την ΒΚΟΝ βελτιώθηκε. Δεν δύναται εν τούτοις να θεωρηθή ως αρκετή σύνδεση η ανταλλαγή έστω και τακτικής αλληλογραφίας μεταξύ της ΚΔΝ και της ΟΚΝΕ. Η διατήρηση μιας στενότατης επαφής (δια της αμοι­βαίας αποστολής ταχτικών αντιπροσώπων κλπ) έχει να ωφελή­σει εξαιρετικά το κίνημα της ΟΚΝΕ με τη διοχέτευση της διε­θνούς πείρας στην ΟΚΝΕ και την ενίσχυση της ΚΔΝ. Η ύπαρ­ξη μιας τέτοιας επαφής στο παρελθόν θα είχεν ως αποτέλεσμα την αποφυγήν των σφαλμάτων πούγιναν.

9) Η Συνδιάσκεψη τέλος τονίζει για την μη επανάληψη στο μέλλον των διαπραχθέντων σφαλμάτων και τη στερέωση του οργανισμού της Ομοσπονδίας τ’ ακόλουθα:

α) Την ανάγκη της στερέωσης του οργανισμού της Ομο­σπονδίας μας σε συσχετισμό με την καθημερινή της πάλη, με την αναδιοργάνωση της Ομοσπονδίας πάνω στη βάση των πυ­ρήνων και κ υ ρ ί ω ς των εργοστασιακών. Η αναδιοργάνωση αυτή αποτελεί και τη σπουδαιότερη προϋπόθεση της αντιμετώ­πισης των ελαστικών και παρανόμων περιόδων εκ μέρους της Ομοσπονδίας μας. Εξ άλλου γι' αυτή τη στερέωση του οργανι­σμού επιβάλλεται απαραίτητα η ανύψωση του θεωρητικού επι­πέδου των μελών της ΟΚΝΕ που παραμένει ένα από τα κατώτε­ρα της ΚΔΝ. Η ΟΚΝΕ πρέπει να θρη και να πάρει όλα τα απα­ραίτητα πραχτικά μέτρα.

β) Η ενίσχυση του οργανισμού της ΟΚΝΕ είνε αδύνατη

313

ν.

εφόσον δεν θα συνδυάζεται με όλα τα πεδία της καθημερινής της δράσης. Η δράση μας για τις άμεσες διεκδικήσεις της εργαζόμε­νης νεολαίας πρέπει να ενισχυθή καθώς και ο αγώνας μας στα συνδικάτα. Στη δράση μας στην αγροτική νεολαία πρέπει να δο­θή όλη η επιβαλλόμενη προσοχή και να ενισχυθούν οι ΚΝ των αγροτικών περιφερειών. Η ενοποίηση της δράσης της προλετα­ριακής και αγροτικής νεολαίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθε­ση της επικράτησης του αγώνα μας.

Το προσφυγικό ζήτημα και το ζήτημα των μειονοτήτων πρέπει να συγκεντρώσουν την επιβαλλόμενη προσοχή της Ομο­σπονδίας μας καθώς και το ζήτημα της αντιμιλιταριστικής λενι- νιστικής εργασίας, που αποτελεί ένα απ’ τα σπουδαιότερα πεδία δράσης κάθε Κομμουνιστικής Νεολαίας.«Ο Νέος Λενινιστής», Έτος Α ', αριθ. 5, 1 του Μάρτη 1927.

ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΠΟΑΣΕΒΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ

1. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΗ Διεθνής κατάσταση παρουσιάζει αναμφισβήτητα σημεία

σχετικής σταθεροποίησης. Αν εξετάσουμε αυτές τις βάσεις της τέτοιας σταθεροποίησης, βρίσκουμε:

α) Μια σειρά παράγοντες αποσυνθετικούς που αναπτύσσον­ται με μεγάλη γληγοράδα (Ρωσσία, Αγγλική κατάσταση, Κίνα).

β) Αυτή η σταθεροποίηση έθεσε προβλήματα των οποίων η λύση γίνεται όσο πάει και πιότερο δύσκολη, προβλήματα που αρχίζουν και συγκλονίζουν τον καπιταλισμό και που σπρώ­χνουν προς τ' αριστερά τις μάζες.

(Το πρόβλημα των αγορών, ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, στενοί πολιτικοί συνασπισμοί μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυ­νάμεων, η συστηματοποίηση και αντίχτυπος της στις μάζες, η ανεργία κλπ).

Οι κίνδυνοι νέων πολέμων και κυρίως μιας νέας σταυροφο­ρίας εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης παρουσιάζονται όσο πά­νε και με μεγαλύτερη οξύτητα.

2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝ­ΤΑ ΜΑΣ

Η οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας μας (ό­πως και όλης της Βαλκανικής) δίνει μια εικόνα του ασθενέστε­ρου σημείου της καπιταλιστικής σταθεροποίησης. Ποιά είνε τα σημεία που αποδείχνουν αυτό;

Η αστάθεια του συναλλάγματος, το τρομαχτικό στένεμα της

315

αγοράς που παρουσιάζεται ως στενότης του χρήματος, η ε­μπορική και ναυτιλιακή κρίση, η βιομηχανική και αγροτική κρίση, η δημοσιονομική κρίση, η ανεργία κτλ. Βέβαια η παρου­σία των 1 1/2 εκατομ. προσφύγων έπαιξε και παίζει ένα σοβαρό ρόλο στην πορεία του καπιταλισμού μας.

Η χώρα μας όπως είνε επόμενο (αποτέλεσμα της οικονομι­κής κρίσης) πέρασε και περνά μια οξεία πολιτική κρίση. Η μπουρζουαζία μας αφού δοκίμασε μια σειρά στρατιωτικών δι- χτατοριών ανοιχτών ή σκεπασμένων τοιούτων, επανέρχεται σή­μερα στον π ρ ο σ ω ρ ι ν ό δημοκρατικό κοινοβουλευτισμό. Ο βασικός άξονας όλης της πολιτικής εξέλιξης είνε η προσπάθεια να υπερνικηθή η οικονομική, η δημοσιονομική και πολιτική κρίση, εν συνδυασμώ βέβαια με τους εσωτερικούς (ενδοταξι- κούς) ανταγωνισμούς της μπουρζουαζίας (Βενιζελικής και Μο­ναρχικής).

Βέβαια στην πολιτική κατάσταση της χώρας μας παίζουν σπουδαίο ρόλο τα συμφέροντα των ξένων ιμπεριαλισμών και κυρίως του αγγλικού και ο ανταγωνισμός Αγγλίας και Γαλλίας. Αυτό προέρχεται απ’ την οικονομική και πολιτική υποδούλωση της χώρας μας με τη βοήθεια και συνεργασία της μπουρζουαζίας στον ξένο ιμπεριαλισμό.

Η γραμμή της μπουρζουαζίας είνε το ξεπέρασμα της κρίσης εις βάρος του προλεταριάτου και των φτωχών μαζών (Δασμοί, φόροι, αύξηση ωρών, ελάττωση μεροκάματου κτλ).

Μέσα στην τέτοια κατάσταση η αστική τάξη συνασπίζεται, μ’ όλη την οξύτητα των αντιθέσεών της. Η Οικουμενική Κυβέρ­νηση δεν είνε τίποτα άλλο παρά η ενιαία προσπάθεια όλων των αστικών κομμάτων και του κόμματος της μικρομπουρζουαζίας για τη λύση της κρίσης κάτω από ένα πολιτικό καθεστώς κοινο­βουλευτικού δημοκρατισμού.

Ποιές είνε οι αιτίες του κοινοβουλευτικού δημοκρατισμού της μπουρζουαζίας μας; Τρεις κυρίως, α) Η χρεοκοπία των δι- χτατορικών πειραμάτων για τη λύση της κρίσης, β) Η εξέγερση των μαζών εναντίον των διχτατορικών μεθόδων. Η εξέγερση αυ­τή σπρώχνει τις μάζες προς τ’ αριστερά και αναπτύσσει την πο­λιτική τους δραστηριότητα (γεγονότα 9ης Σεπτεμβρίου) μ’ όλη την προσεχτική προσπάθεια της μπουρζουαζίας να κρατά μα- κρυά απ’ τους πολιτικούς αγώνες τις μάζες, χρησιμοποιώντας τους αξιωματικούς, γ) Η θέληση της ξένης μπουρζουαζίας για

316

μια εσωτερική πολιτική κατάσταση ευνοϊκή για τα κεφάλαιά της.

Έτσι βλέπουμε ότι δύο είνε οι βάσεις του δημοκρατισμού της μπουρζουαζίας μας: Η προσπάθειά της να ξεπεράση την κρίση κι η θέλησή τηςνα καταπολεμήση σήμερα με την δημο­κρατική υπηρεσία, όπως καταπολεμούσε χτες με την στρατο- κρατική βία, την συνειδητοποίηση των μαζών, τον επαναστατι­κό αγώνα του προλεταριάτου. Απ’ αυτό καταλαβαίνουμε ότι η μπουρζουαζία μας είνε έτοιμη όταν το απαιτήσουν οι συνθήκες να αφήση κατά μέρος τον κοινοβουλευτισμό και δημοκρατισμό για να μεταχειριστή τις γνωστές φασιστικές μεθόδους.

Με τον ίδιο τρόπο να εξηγήσουμε τον ειρηνισμό και την δήθεν αντιμιλιταριστικότητα της μπουρζουαζίας σήμερα.

Τι σημαίνει ακόμα το ενιαίο μέτωπο της μπουρζουαζίας; Ση­μαίνει ότι τα δημοκρατικά κόμματα και κυρίως η δημοκρατική ένωση προς το συμφέρον της μπουρζουαζίας έπεσαν στην α­γκαλιά του μοναρχισμού και άρχισαν να δίνουν κάθε μέρα και πιότερες θέσεις μέσα στο στρατό, το στόλο και στην αστυνομία στον μοναρχισμό, θέσεις που μπορούσαν ν’ αποτελέσουν τη βάση ενός μελλοντικού μοναρχικού κινήματος. Απ’ τ’ άλλο μέ­ρος τα βενιζελικά κόμματα είνε έτοιμα να δεχθούν και ένα βασι­λέα, αρκεί να τους εξασφαλιστή η κυβερνητική ηγεσία.

Μέσα στην τέτοια κατάσταση η αριστεροποίηση του προ­λεταριάτου και των λοιπών φτωχών στρωμάτων πραγματοποι­είται σε ευρεία κλίμακα και αποκρυσταλλώνεται κάτω απ’ την καθοδήγηση του Κομ. Κόμματος στο ενιαίο μέτωπο εργατών, αγροτών και φτωχών προσφύγων. Έτσι η δουλειά της κατάχτη­σης της εργατικής τάξης και των λοιπών καταπιεζομένων στρω­μάτων, η δουλειά της πραγματοποίησης του συνθήματος προς τις μάζες μας παρουσιάζει μεγάλες ευκολίες. Επίσης πρέπει να εκμεταλλευθούμε πλατειά τη σημερινή νομιμότητα.

Ποιά είνε τα καθήκοντα της εργατικής τάξης και του κόμ­ματός της; Στον αγώνα της κατά της αστικής τάξης για την ανα­τροπή της και την εγκαθίδρυση της εργατοαγροτικής Κυβέρνη­σης πρέπει να χτυπήση σήμερα αμείλικτα απ’ τόνα μέρος τον μοναρχισμό, ξεσκεπάζοντας και χτυπώντας τα «δημοκρατικά» κόμματα καθώς και τη Δημοκρατική Ένωση. Στον αγώνα κατά του μοναρχισμού η εργατική τάξη πρέπει να τεθή επί κεφαλής όλων των επαναστατικών, δημοκρατικών στοιχείων δίχως όμως να μετατρέψη τον αγώνα αυτόν κατά του μοναρχισμού σε αγώνα

317

υπέρ της αστικής Δημοκρατίας. Αντίθετα πρέπει στους αγώνες αυτούς να καταδειχθή στις εργαζόμενες μάζες η χρεοκοπία του κοινοβουλευτισμού, ο σωστός χαραχτήρας της αστικής δημο­κρατίας ως πολιτικής διχτατορίας της αστικής τάξης. Εδώ πρέ­πει ν’ αποφύγουμε τα προηγούμενα λάθη. Πρέπει να έχουμε ως σύνθημα προπαγάνδας ζύμωσης ακόμη το σύνθημα της Εργα­τοαγροτικής Κυβέρνησης, στα δε μερικά μας συνθήματα να ξε­χωρίζουμε απ’ τα μερικά συνθήματα και της πιο αριστερής πα­ράταξης της μπουρζουαζίας.

Μέσα σ ’ αυτή την πάλη η Ομοσπονδία μας πρέπει ν’ ανα- πτύξη μια δράση σ ’ όλα τα επίπεδα για την κατάχτηση της προ­λεταριακής και μισοπρολεταριακής Νεολαίας, για τη μετατρο­πή της Ομοσπονδίας σε οργάνακτη μαζών.

3. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ

Η εργατική νεολαία της χώρας μας βρίσκεται σε απείρως χειρότερη θέση απ’ την λοιπή εργατική τάξη και απ’ την εργατι­κή νεολαία των περισσοτέρων Δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Ώ ­ρες δουλειάς, μεροκάματα, συνθήκες εργασίας και προστασία βρίσκονται σε αφάνταστα χαμηλότερο βαθμό.

Επίσης η οργάνωση της εργατικής νεολαίας είνε πολύ πε­ριορισμένη. Ένα μικρό μέρος της νεολαίας είνε οργανωμένο επαγγελματικώς. Ά λλες οργανώσεις (σπορ, μορφωτικές) υπάρχουν πολύ λίγες.

Απ’ την άποψη της ταξικής συνείδησης η εργατική νεολαία υστερεί πολύ μ’ όλο που πολύ πιο ευκολώτερα τραβιέται στους αγώνες κι αγωνίζεται με μεγαλύτερη δύναμη. Αν αφαιρέσρυμε την καπνεργατική νεολαία, η μάζα των νέων πολύ μικρό μέρος έλαβε μέχρι σήμερα στους αγώνες του προλεταριάτου. Τώρα τε­λευταία με την εργασία της Ομοσπονδίας μας (και του Κόμμα­τος) αρχίζει μια οργάνωση κι ένα τράβηγμα των νέων στους αγώνες.

Για τη χωρική νεολαία και τα λοιπά στρώματα της εργαζό­μενης και σπουδάζουσας φτωχής νεολαίας η κατάσταση είναι η ίδια και χειρότερη. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η εβραϊκή νεολαία Θεσ/νίκης η οποία και περισσότερο οργανωμένη είνε και μεγαλύτερη ταξική συνείδηση έχει και μακρότερους αγώνες έκανε.

318

4. Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ Η επιβράδυνση της πορείας της επανάστασης δημιουργεί

σοβαρούς κινδύνους για την ανάπτυξη της μπολσεβικοποίησης της Ομοσπονδίας μας. Πρέπει ν’ αποχτήσουμε μια σαφή αντί­ληψη των κινδύνων αυτών για να μπορέσουμε με την ίδια επιτυ­χία να τους καταπολεμήσουμε, α) Η Ομοσπονδία και το Κόμμα

Η σημερινή κατάσταση δημιουργεί τον κίνδυνο μιας απο­μάκρυνσης της Ομοσπονδίας απ’ το Κόμμα και την εξασθένηση της πολιτικής διεύθυνσης απ’ το Κόμμα. Ο κίνδυνος αυτός πα­ρουσιάζεται με μεγαλύτερη οξύτητα στη χώρα μας εξ αιτίας της νεαρότητος του κινήματος (του Κόμματος και της Ομοσπον­δίας). Ακόμα ο κίνδυνος αυτός γίνεται εξαιρετικά σοβαρός στη σημερινή περίοδο για τους εξής λόγους: 1) Υπάρχει σήμερα σο­βαρότερο έδαφος για παρεκκλίσεις. 2) Η Ομοσπονδία δεν μπορεί να προσαρμοστή τόσο εύκολα στους ελιγμούς ταχτικής του Κόμματος.

Για την εξασφάλιση της σταθερής πολιτικής διεύθυνσης απ’ το Κόμμα και τη στενή συνεργασία μεταξύ Κόμματος και Ομοσπονδίας πρέπει με κάθε μέσο να αυξηθή ο αριθμός των με­λών του κόμματος μέσα στη Νεολαία κι όχι μόνο αυτό, αλλά τα μέλη αυτά της Νεολαίας πούναι και μέλη του Κόμματος πρέπει να λαβαίνουν ενεργότερο μέρος στη ζωή του Κόμματος. Ό λοι οι υπεύθυνοι αγωνιστές κι ένα μέρος των ενεργών μελών της Ομοσπονδίας πρέπει να γίνουν μέλη του Κόμματος (δίχως βέ­βαια να παύσουν να εργάζονται στη Νεολαία) κι ακόμα ένα μέ­ρος των πιο νέων μελών του Κόμματος πρέπει να γίνουν και μέ­λη της Νεολαίας.

Οι οργανώσεις πρέπει ν’ αναγνωρίζουν πως μονάχα μια μπολσεβίκικη διεύθυνση της Ομοσπονδίας απ’ το Κόμμα μπο­ρεί νάναι μια προλεταριακή διεύθυνση.

Στην πάλη που κάνει το Κόμμα μας εναντίον δεξιών και εξ- τρεμιστικών ρευμάτων, η Ομοσπονδία πρέπει να ενισχύη τη με­ρίδα του Κόμματος που κρατά τις γραμμές της Κομμουνιστικής Διεθνούς, πρέπει μ’ όλη της τη δύναμη να δουλεύη για την κυ­ριαρχία της γραμμής αυτής.

Στο σημείο αυτό η Ομοσπονδία μας έχει μια διδαχτική ιστο­ρία γεμάτη μεν από λάθη αλλά και από επιτυχίες. Η Ομοσπονδία μας στην αρχή της ιστορίας της στην εποχή των αγώνων κατά των ρεφορμιστών Γεωργιάδη και Σίας δεν πήρε όσο έπρεπε

319

ενεργό μέρος κι έτσι ενίσχυσε παθητικά την δεξιά. Αργότερα μια σοβαρή μερίδα της Ομοσπονδίας ενίσχυσε το εξτρεμιστικό ρεύμα του Κόμματος κι όχι μόνο αυτό, αλλά προσπάθησε να ει- σαγάγη το ρεύμα αυτό μέσα στην Ομοσπονδία φτάνοντας ως το σχίσμα. (Παπαναστασίου, Επαναστατικό Συνέδριο Ομο­σπονδίας και Κεντρική Επιτροπή, Σχίσμα Πειραιώς). Με την έ­γκαιρο όμως επέμβαση της Διεθνούς των Νέων αποσοβήθηκε ο κίνδυνος εκείνος. Από τότε η γραμμή της Ομοσπονδίας ήταν σταθερώτερη και συμφωνότερη με τη γραμμή της Διεθνούς. Τάχθηκε κατά των εξτρεμιστικών τάσεων Πειραιώς και Θεσσα­λίας, κατά της διασπαστικής Θεσσαλικής Συνδιάσκεψης, κατά της διαλυτικής λεγκαλικής συνδιάσκεψης Θεσσαλονίκης και ενίσχυσε το κόμμα στην πάλη του κατά των παρεκκλίσεων (Ε­θνικό, Σύστημα Πυρήνων κτρ). Φυσικά έκανε λάθη μαζί με το Κόμμα, αυτά όμως ήταν φυσική συνέπεια της νεαρότητος του κινήματος.

β) Κίνδυνοι της δεξιάς και αι παρεκκλίσεις τηςάκρας αριστε- ράς.

Στις χώρες μας στις οποίες ο καπιταλισμός προσωρινά στα­θεροποιήθηκε, ο μεγαλύτερος κίνδυνος παραμένει στην παρα­μέληση των επαναστατικών βλέψεων μέσα στην πάλη για τις με­ρικές διεκδικήσεις και στην άρνηση της ξεκάθαρης εξήγησης στις μάζες της ανάγκης και του αναπόδραστου της τελικής και πλήρους νίκης της επανάστασης. Στη χώρα μας δεν υπάρχει μεν πλατειά αντικειμενική βάση για δεξιές παρεκκλίσεις (εφ’ όσον είνε η χώρα με το λιγώτερο σταθεροποιημένο Καπιταλισμό), αλλ’ η τελευταία ιστορία του κινήματος και του Κόμματος κι η τρομοκρατία δημιουργούν βάση για λεγκαλιστικές (νομιμόφρο- νες) τάσεις, οι οποίες στο Κόμμα μας επήραν μεγαλύτερη έχτα- ση, οι τάσεις αυτές, έστω και ασυνείδητες, στην Ομοσπονδία εκ­δηλώθηκαν με τα λάθη της πολιτικής γραμμής της Αριστερής Δημοκρατίας. Ακόμα με την κακή σύνδεση νόμιμης και παράνο­μης δράσης, αμέσων και τελικών διεκδικήσεων (λάθη καμπά­νιας).

Η πάλη για τις μερικές διεκδικήσεις πρέπει παντού και πάν­τοτε να συνδέεται με τα γενικά καθήκοντα της επανάστασης. Είνε ιδιαιτέρως αναγκαίο να εξηγιέται πλατειά στις μάζες, πως χωρίς την τελική νίκη της εργατικής τάξης, καμμιά σοβαρή καλλιτέρεψη της κατάστασής της δεν μπορεί να πραγματοποιη- θή.

320

Μια άλλη δεξιά παρέκκλιση βρίσκεται στην υποτίμηση της αποφασιστικής πάλης και της εργασίας μέσα στους εργο­στασιακούς πυρήνες καθώς και στη μεταφορά του κύριου μέ­ρους της μορφωτικής δουλειάς όξω απ’ το εργοστάσιο. Ο δρό­μος αυτός οδηγεί κατ’ ευθείαν στις μεθόδους της Σ οσ ιαλδημο­κρατικής εργασίας. Η δουλειά μέσα στο εργοστάσιο και τα συν­δικάτα πρέπει να γίνη η κυρία δράση της Ομοσπονδίας. Όπως το καθορίζουν οι αποφάσεις των Συνεδρίων της ΚΔΝ και της Ομοσπονδίας, οι οργανώσεις μας πρέπει να ικανοποιούν τις μορφωτικές ανάγκες της νεολαίας όχι εις βάρος της πιο πάνω αναφερόμενης δουλειάς αλλά σε συνδυασμό μ’ αυτή.

Τώρα τελευταία μόνο η Ομοσπονδία μας με την καμπάνια άρχισε να μπαίνη σ’ ένα ορθό δρόμο στο σημείο αυτό. Η ασθε­νέστερη πλευρά της δράσης της Ομοσπονδίας είνε η καθημερι­νή δουλειά για τις οικονομικές διεκδικήσεις, τα πρώτα επιτυχή βήματα που κάναμε πρέπει να γίνουν μια συστηματική οργάνω­ση της δουλειάς μας στην πάλη αυτή, η πείρα της καμπάνιας διαρκώς συμπληρούμενη πρέπει ν’ αποτελέση τη βάση της μελ- λούσης δουλειάς μας.

Οι παρεκκλίσεις της αριστερός πούναι επίσης εξαιρετικά επικίνδυνες χαραχτηρίζονται με την υποτίμηση κάτω από μια επαναστατική επιφάνεια, της πάλης για τις μερικές διεκδική­σεις, ως μιας από τις μεθόδους για την κινητοποίηση των μα­ζών. Μονάχα με μια συμμετοχή και μια ενεργητική διεύθυνση της καθημερινής οικονομικής πάλης μπορούμε σήμερα να κα­ταχτήσουμε την εργατική νεολαία και να τραβήξουμε μέσα στις τάξεις της Ομοσπονδίας σοβαρές μάζες απ’ αυτήν. Εξ άλλου πρέπει να παλαίψουμε αποφασιστικά ενάντια στον αναρχικό ντεφετισμό (ηττομανία) που αμφιβάλλει γ ι’ αυτή τη δυνατότητα δημιουργίας κομμουνιστικής οργανώσεως μαζών στη σύγχρονη περίοδο. Πρέπει να τον καταπολεμήσουμε με τον ίδιο τρόπο που καταπολεμούμε τον οππορτουνισμό.

Ένας σοβαρός κίνδυνος για το κίνημα γενικά παρουσιάζε­ται στις απόψεις του σ. Πουλιοπούλου που γεμάτες αναρχικό ντεφετισμό και διαλυτική απαισιοδοξία κλίνουν τα σπέρματα οππορτουνισμού (εθνικό), αρχειομαρξισμού (αντίληψη των προβλημάτων του κόμματος ως προβλημάτων μόρφωσης) και διαλυτικότητας (αντίληψη για την κατάσταση του κόμματος, την εκτός κόμματος δουλειά και το μηχανικό ξεκαθάρισμα του Κόμματος κλπ). Οι απόψεις αυτές είνε ακόμα πιο επικίνδυνες

321

για τη σημερινή στιγμή και την κατάσταση του Κόμματος γιατί τείνουν (συνειδητά ή ασυνείδητα) να συσπειρώσουν όλα τα αν­τικομματικά και αντιπρολεταριακά ρεύματα όξω και μέσα στο Κόμμα ενάντια του Κόμματος.

Στην σημερινή περίοδο που χαραχτηρίζεται στη χώρα μας με μια εναλλαγή των νομίμων και παρανόμων μορφών δράσης, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος στον κακό συνδυασμό των μορφών αυτών. 1) Κίνδυνος συνομωτιστικού σεκταρισμού (απομόνωσής μας απ’ τις μάζες και άρνηση κάθε νόμιμης δουλειάς). 2) Κίνδυ­νος λεγκαλισμού (προσπάθεια με κάθε θυσία νάμαστε νόμιμοι, δηλαδή προδοσία της γραμμής μας, ρεφορμισμός, δηλ. εγκατά­λειψη κάθε δράσης που δεν αρέσει στην μπουρζουαζία, ευνουχι­σμός του προγράμματος μας, άρνηση της παράνομης δράσης κτρ. 3) Ο κίνδυνος να παρεξηγήσουμε τις σημερινές ελευθερίες σε σημείο που να νομίσουμε ότι χάθηκε η τρομοκρατία στη χώ­ρα μας κι έτσι να χάσουμε κάθε δυνατότητα να περάσουμε όταν οι συνθήκες μας αναγκάσουν, δίχως κλονισμό και σύγχυση στη παρανομία.

Τους κινδύνους αυτούς θα καταπολεμήσουμε με μια ορθή σύνδεση της νόμιμης δράσης με την παράνομη, πάνω σε μια ορ­θή αντίληψη της πολιτικής κατάστασης και με σκοπό τη στενή μας σύνδεση με τις εργαζόμενες μάζες των νέων για την επανα­στατική καθοδήγηση των μαζών αυτών.

Ακόμη το κίνημα της χώρας μας πάσχει (έστω και σε περιο­ρισμένο σημείο) απ’ τη λεγόμενη αρχειομαρξιστική παρέκκλι­ση. Η μικροαστική, διαλυτική αυτή παρέκκλιση συνίσταται στην άρνηση κάθε δράσης και στην επίδοση μόνο στην ατομική προπαγάνδα και τη «μελέτη!» του μαρξισμού. Η τάση αυτή ικα­νοποιώντας τη δουλειά και τον αναρχισμό των μικροαστικών στοιχείων, καθώς φυσικά και τις «μορφωτικές» (με την έννοια μιας αστικής εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης) ορέξεις τους, ανα­πτύχθηκε κυρίως κατά την παράνομη περίοδο κι έχει αποκρυ- σταλλωθή σήμερα στην Αθήνα και τον Πειραιά στην οργάνωση μικρών ομάδων οι οποίες διευθύνονται εκ των άνω από τους αν­θρώπους τους οποίους ούτε ξέρουν ούτε εξέλεξαν ποτέ.

Η οργάνωσις αυτή επεκτείνεται και σε άλλες επαρχίες, στρατολογώντας τα μέλη της κυρίως στα μικροαστικά στρώμα­τα. Είνε οργάνωση αντιδραστική που καταπολεμά με λύσσα το Κόμμα και την Ομοσπονδία κάτω απ’ τη σημαία του «τίμιου» και «ηθικού» κομμουνισμού. Η οργάνωση αυτή στην εξέλιξη

της παίρνει φασιστική μορφή, προδίνει αγωνιστές, κάμνει δολο­φονικές απόπειρες. Η στάση μας απέναντι της είνε α) να τραβή­ξουμε όλα τα παραπλανημένα προλεταριακά κυρίως στοιχεία που την ακολουθούν μ’ ένα συνεχή ιδεολογικό αγώνα και θ) να αμυνθούμε εναντίον των φασιστικών της επιθέσεων, γ) Μπολσεβικοποίηση και δυσκολία προσαρμογής της μπολσε­βίκικης πείρας στις συγκεκριμένες συνθήκες πάλης.

Τι θα πη μπολσεβικοποίηση της Ομοσπονδίας; Η χρησιμο­ποίηση της μπολσεβίκικης πείρας στη συγκεκριμμένη πραγμα­τικότητα της πάλης στη χώρα μας με σκοπό να κάνουμε το Κόμ­μα μας με την Ομοσπονδία ικανά να εκτελέσουν το έργο που έκανε και το Ρωσικό Κόμμα, να εγκαθιδρύση την διχτατορία του προλεταριάτου, να την στερεώση και να εργασθή για την ανοικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Η πλουσία πείρα της Ρωσσικής επανάστασης του Ρωσσικού Κομμουνιστικού Κόμματος κι η πάλη της Ρωσσικής Ομοσπον­δίας έχουν ακόμα πολύ λίγο μελετηθή απ’ το Κόμμα μας και την Ομοσπονδία. Πρέπει όμως όχι μόνο να μάθουμε να μελετούμε την πείρα αυτή, αλλά και να την χρησιμοποιούμε και να εγκολ- ποθούμε τις μεθόδους της της εργασίας και πάλης πούναι μιας γενικής σπουδαιότητας. Μια μηχανική εφαρμογή της Ρωσσι­κής πείρας στις άλλες Ομοσπονδίες, χωρίς να παίρνουμε υπ’ όψη μας τις συγκεκριμένες περιπτώσεις της χώρας είναι αδύνατος.

Ο πιο μεγάλος κίνδυνος για την εργασία της Ομοσπονδίας και την ανάπτυξή της σε οργανώσεις μαζών, βρίσκεται στο γε­γονός ότι σχεδόν σ’ όλη τη χώρα, οι οργανώσεις και οι διευθύνσεις οργανισμού τους, δεν παρακολουθούν και δεν ξέρουν αρκετά τους συγκεκριμένους όρους της οικονομικής και πολιτικής ζωής. Σε μερικές οργανώσεις ο διευθύνων την οργάνωση κύκλος δεν ξέρει ακόμα την κατάσταση των ίδιων των μελών της. Το ίδιο φυσικά μπορούμε να πούμε και για όλη την Ομοσπονδία.

Κάτω απ’ τις σημερινές συνθήκες το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήση σε μια τελεία απόσπαση της Ομοσπονδίας από τις πραγματικές ανάγκες της πάλης και την παράλυση της οργάνω­σης.

Μπολσεβικοποίηση σημαίνει κατανόηση, προσαρμογή στις συγκεκριμένες συνθήκες της χώρας. Οι μέθοδοι της δου­λειάς κι οι δρόμοι της πάλης πρέπει νάναι προσαρμοσμένοι στην κατάσταση της χώρας.

Η τέτοια θέση του ζητήματος δεν έχει καμμιά σχέση με την τελευταία σταυροφορία μέσα στο Κόμμα μας απ’ τους κύκλους Πουλιοπούλου εναντίον της «μηχανικής χρησιμοποίησης της Ρωσσικής πείρας και των Λενινιστικών διδαγμάτων», σταυρο­φορία η οποία στην πραγματικότητα καταντά μια επίθεση μα­νιασμένη εναντίον αυτής της χρησιμοποίησης της μπολσεβίκι­κης πείρας και του Λενινισμού στη χώρα μας. Οι σύντροφοι αυ­τοί αντί να υποδείξουν και να κριτικάρουν τις συγκεκριμένες πε­ριπτώσεις κατά τις οποίες χρησιμοποιήθηκε μηχανικά κι αντι- διαλεχτικά η μπολσεβίκικη πείρα και εφαρμόσθηκε δογματικά ο Λενινισμός, πράγμα που θα βοηθούσε στο να γίνη ο Λενινι­σμός, χτήμα του κινήματος μας, αντίθετα επιτίθενται γενικά και αφηρημένα εναντίον της «θεωριολογίας», των «εις ισμός ξ ε ­ν ι κ ώ ν (!) λέξεων» και αποκαλούν ειρωνικά Ταλμούδ τα άπαντα του Λένιν. Ο τέτοιος αγώνας κατά του «δογματισμού» κι αν ακόμα έχει δικαιολογημένες βάσεις το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί νάχη είνε να εξευτελίση το Λενινισμό και τη Μπολσε­βίκικη πείρα προ πάντων στα μάτια της νέας επαναστατικής γε­νιάς. Ο τέτοιος αγώνας μπορεί νάχη καταστρεπτικά αποτελέ­σματα για το Κόμμα μας δεδομένου ότι σήμερα βασιλεύει ένας εμπειρισμός που πολλές φορές φτάνει εις το χυδαίο. Ο κίνδυνος σήμερα είνε απ’ τον εμπειρισμό κι όχι απ’ το «δογματισμό» ή την κακή προσαρμογή της θεωρίας στην πράξη, δίχως μ’ αυτό να λέμε ότι δεν πρέπει να καταπολεμάμε σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α τις τέτοιες περιπτώσεις κακής προσαρμογής.

5. Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΖΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ

Η οργανωτική εργασία είνε ένας από τους βασικούς όρους της εργασίας μαζών. Το οργανωτικό ζήτημα παίρνει για την Ομοσπονδία μας κεφαλαιώδη σημασία γιατί α) η επιρροή μας είνε πολύ δυσανάλογα μεγαλύτερη απ’ την οργάνωσή μας και β) γιατί μια καλή οργάνωση και λειτουργία δεν τη φτάσαμε ακόμα. Η πείρα που όλες οι Ομοσπονδίες απόχτησαν καθώς κι η δίκιά μας πείρα αποδεικνύει πως μονάχα η μορφή αυτή οργάνωσης δίνει την δυνατότητα μιας πλατειάς επέχτασης της εργασίας των μαζών. Έτσι το πιο επιταχτικό μας καθήκον είναι η πλήρης αναδιοργάνωσή μας πάνω στη βάση των πυρήνων, α) Περιεχόμενο εργασίας των πυρήνων

Ένα σπουδαίο καθήκον της Ομοσπονδίας μας, που βρίσκε­

ται ήδη αναδιοργανωμένη στο σύστημα των πυρήνων, είνε το ζωντάνεμα των πυρήνων. Ως τώρα οι περισσότεροι πυρήνες μας δουλεύουν κατά τον ίδιο τρόπο και περισσότερες φορές με τους προηγουμένους κατά τόπους οργανισμούς. Ιδιαίτερα όσον αφο­ρά τον καταμερισμό εργασίας, τ’ ακόλουθα οργανωτικά καθή­κοντα είνε τα σπουδαιότερα:

Κάθε μέλος του πυρήνα πρέπει να κάνει μια καθωρισμένη απ’ τον πυρήνα του εργασία. Ο πυρήνας πρέπει να κάνει μια ερ­γασία μαζών και πρώτα-πρώτα κάθε είδους ζύμωσης και προπα­γάνδας, με την οργάνωση συγκεντρώσεων μαζών, εργοστασια­κών συγκεντρώσεων, με την έκδοση εφημερίδας πυρήνα, με την διάδοση των κομμουνιστικών εκδόσεων και του τύπου μας, με την οργάνωση διαλέξεων, μαθημάτων και ομάδων συμπαθούν- των κλπ δράση η οποία αποκρυσταλλώνεται οργανικά στη στρατολογία νέων μελών. Επίσης η κυριώτερη δουλειά του πυ­ρήνα είνε ο αγώνας για τα δικαιώματα και τις διεκδικήσεις της εργατικής νεολαίας, την είσοδο των νέων μέσα στα Συνδικάτα.

Μέσα στη δράση αυτή των μαζών εκθέτει όλα τα ζητήματα που τίθενται μπρος στην Ομοσπονδία, β) Αύξηση των μελών

Ό λοι οι πυρήνες μας, όλες οι διοικητικές επιτροπές έχουν για κύριό τους καθήκον την αύξηση των μελών. Για την Ομο­σπονδία μας, η οποία έχει μικρό αριθμό μελών, το σύνθημα «δι­πλασιασμός των μελών» δεν αρκεί. Τίθεται άμεσα το ζήτημα μιας αύξησης των μελών η οποία να ξεπερνά τουλάχιστο το τριπλάσιο. Για την εκπλήρωση του καθήκοντος αυτού πρέπει να δοθή μεγαλύτερη σημασία στις καμπανιές στρατολογίας τόσο στη γενική ζύμωση όσο και στην ατομική δράση. Το ζήτημα αυ­τό έχει άμεση σχέση με την διάλυση των ομάδων συμπαθούντων και την απ’ ευθείας και γλήγορα είσοδο της προλεταριακής νεο­λαίας μέσα στους πυρήνες μας. Η πείρα της τελευταίας κα­μπάνιας και της Κόκκινης Βδομάδας του Λένιν πρέπει να αποτε- λέσουν τη βάση της μελλοντικής μας δράσης, γ) Η εσωτερική δημοκρατία της Ομοσπονδίας και η πειθαρχία

Η δημοκρατία στο εσωτερικό της Ομοσπονδίας πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της πάλης για τη διχτατορία του προλεταριάτου. Σε μια ολόκληρη σειρά ζητημάτων μπορεί να γίνεται μια πιο πλατειά συζήτηση κι απ’ την Ομοσπονδία. Ό λες οι κατώτερες οργανωτικές δυνάμεις και στην πρώτη γραμμή οι εργοστασιακοί πυρήνες πρέπει να τραβιούνται σε μια ενεργό

συμμετοχή στην πολιτική και οργανωτική ζωή της Ομοσπον­δίας. Μια σιδερένια μπολσεβίκικη πειθαρχία πρέπει να βασι­λεύει μέσα στην Ομοσπονδία, μα δεν πρέπει νάναι ούτε μηχανι­κή, ούτε ναποχτάται με πειθαρχικά μέτρα, πρέπει να πραγματο- ποιήται με μέτρα διαπαιδαγώγησης.

Στην Ομοσπονδία μας κυρίως λείπει μια ενεργός συμμετοχή των πυρήνων σ’ ολόκληρη τη ζωή της Ομοσπονδίας, μια συζή­τηση επ’ αυτών όλων των ζητημάτων που αφορούν το Κίνημα, μπορούμε να πούμε ότι ο συγκεντρωτισμός εννοείται κάπως άσχημα, σ’ αυτό βέβαια συνέτεινε κι η παρανομία. Μια ορθή θέση του ζητήματος αυτού είνε απαραίτητη. Περιπτώσεις απει­θαρχίας δεν παρουσιάζονται, δ) Νόμιμη και παράνομη δράση

Σ’ όλες τις χώρες στις οποίες οι Ομοσπονδίες πέρασαν στην παράνομη περίοδο, τα μέλη τους ελαττώθηκαν αισθητά. Πολλές δε Ομοσπονδίες κατεστράφηκαν τελείως απ’ την αντίδραση. Η πλειοψηφία των παρανόμων ομοσπονδιών αναπτύσσεται πολύ αργά μ’ όλη την πείρα που απέκτησαν. Το ίδιο κι η Ομοσπονδία, έπαθε μεγάλο κλονισμό στον περασμό της στην παρανομία, ο αριθμός των μελών και των οργανώσεών μας ελαττώθηκε, επί­σης μια ανάπτυξη κάτω απ’ την παρανομία σε πολύ ελάχιστα σημεία κατορθώθηκε.

Έχοντας υπ’ όψει αυτή τη διεθνή και τοπική πείρα πρέπει να πάρουμε όλα τα μέτρα μας σήμερα ώστε σε περίπτωση που θ’ αναγκασθούμε πάλι να δουλεύουμε παράνομα, το πέρασμα αυτό να γίνει δίχως κλονισμούς και θυσίες, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα εκμεταλλευθούμε σ’ όλο της το πλάτος τη σημερινή νομιμό­τητα, μια ορθή σύνδεση της νόμιμης και παράνομης δουλειάς και μια ετοιμασία των οργανώσεών μας, ώστε με ευκολία να μπορούν να προσαρμόζονται στις διάφορες αντικειμενικές εναλλαγές απ’ την πιο μεγάλη νομιμότητα ως την πιο σκοτεινή τρομοκρατία. Στο σημείο αυτό πρέπει νάχουμε υπ’ όψει μας ότι οι σημερινές ελευθερίες δεν είνε κάτι που εξασφαλίσθηκε ως τη στιγμή της επανάστασης. Κάνοντας αγώνα για τη νομιμότητα του κινήματος μας, εκμεταλλευόμενοι όσο παίρνει τη νομιμότη­τα αυτή, πρέπει νάμαστε πάντα έτοιμοι να περάσουμε στη πα­ράνομη δράση. Η παράνομη δράση είνε ένα αναγκαίο κακό (με την έννοια των δυσκολιών που μας παρουσιάζει) στο οποίο μας σπρώχνει η μπουρζουαζία. Χωρίς καμμιά αυταπάτη για τη στα­θερότητα της σημερινής πολιτικής κατάστασης και κυρίως για

τις συνθήκες νόμιμης δουλειάς, χωρίς να πάψουμε να εκμεταλ­λευόμαστε πλατειά τις συνθήκες αυτές, πρέπει να ετοιμάζουμε λεπτομερώς και συστηματικά και αυστηρά όλες τις προϋποθέ­σεις για την αντιμετώπιση μιας καινούργιας τρομοκρατίας. Ό λη η σημερινή οργανωτική μας δουλειά πρέπει να βασίζεται σε μια τέτοια προοπτική. Δηλαδή στην προοπτική του να κατα­στήσουμε την Ομοσπονδία ικανή να περνά εύκολα απ’ τις νόμι­μες στις παράνομες μορφές δράσης, να μπορεί να τις συνδυάσει και να τις χρησιμοποιεί και να προσαρμόζεται σ’ αυτές δίχως κλονισμούς και δίχως παρεκκλίσεις είτε προς τον λεγκαλισμό είτε προς τον υπερσυνωμοτισμό.

ε) ΤύποςΈνα σπουδαίο καθήκον είνε η διάδοση του Τύπου μας μέσα

στις πλατείες μάζες. Στο σημείο αυτό έχουμε μεγάλες επιτυχίες. Η κυκλοφορία της «Νεολαίας» είνε δεκαπέντε φορές μεγαλύτε­ρη απ’ τον αριθμό των μελών, το δε όργανο για τους μιλιτάν έχει κυκλοφορία τριπλάσια και τετραπλάσια απ’ τα μέλη μας. Αυτό το γεγονός δείχνει ότι έχουμε πολλές ελλείψεις στην οργάνωσή μας, κι ότι γλήγορα πρέπει ν’ αναπτυχθούμε οργανωτικά, ακόμα όμως μας παρουσιάζει τις πρώτες επιτυχίες για τη μετατροπή των οργάνων μας σ’ όργανα μαζών. Στο σημείο αυτό το σύνθημα 15000 (για τη Νεολαία) πρέπει νάναι το κεντρικό σύνθημα για τον Τύπο μας στην περίοδο που μας έρχεται.

Στο ζήτημα του περιεχομένου του φύλλου μας πρέπει να δώσουμε ακόμα προσοχή, πρέπει ν’ αποτελεί ένα δεσμό μεταξύ μας και των μαζών. Ό λα τα βασανιστήρια της εργατικής και αγροτικής νεολαίας πρέπει να βρίσκουν μέσα σ’ αυτή την απή­χησή τους. Πρέπει να γράφουμε τα όργανά μας μ’ ένα τρόπο κα­θαρό και απλό και να διαπραγματευόμαστε όλα τα ζητήματα κα­τά τρόπο ευκολονόητο μεν αλλ’ όχι και επιπόλαιο. Ακριβώς γιαυτό το λόγο πρέπει να δημιουργήσουμε ένα κύκλο συ- νταχτών κι ένα δίχτυ εργατών και χωρικών ανταποκριτών.

Το πραχτικό θεωρητικό μας όργανο πρέπει να γίνει μηνιαίο με περισσότερη ύλη και να αρχίσει ν ’ ασχολήται με τα προβλή- ματά μας. Πρέπει να κατορθώσουμε ώστε όλοι οι μιλιτάν και κυ­ρίως οι διευθύνοντες πυρήνες εργοστασίων και επαγγελματικής δουλειάς να λαβαίνουν ενεργό μέρος στη συζήτηση της πραχτι- κής δουλειάς και στην ανταλλαγή πείρας με τη στήλη των μιλι- τάν του «Νέου Λενινιστού».

327

Η ΚΑΤΑΧΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

Η Κομμουνιστική Διεθνής και φυσικά κι η Κομμουνιστική Διεθνής των Νέων καθώρισε ως καθήκον της περιόδου μας την κατάχτηση για τον Κομμουνισμό της νέας προλεταριακής γε­νεάς.

Η επέχταση της εργασίας μαζών - όπως ήδη άρχισε σε πολ­λές οργανώσεις μας - είνε ένας απαραίτητος όρος για την εκ­πλήρωση του καθήκοντος αυτού. Κάθε μέλος της Ομοσπονδίας πρέπει νάναι συνδεμένο με τις μάζες των νέων εργατών των ερ­γοστασίων, με τους νέους αγρότες και πρόσφυγες, πρέπει να ξέ­ρει την κατάστασή τους και πρέπει όχι μονάχα να εξασκεί επά­νω τους μια αποφασιστική επιρροή στο δρόμο της πραχτικής επαναστατικής δουλειάς, αλλά και να τους τραβήξει μέσα στην Ομοσπονδία μας.α) Η πάλη για τις οικονομικές διεκδικήσεις

Ένα απ’ τα σπουδαιότερα καθήκοντα της εργασίας των μα­ζών είνε η διεύθυνση της πάλης της προλεταριακής νεολαίας για τις μερικές διεκδικήσεις, για την καλυτέρεψη της οικονομι­κής κατάστασης και των όρων εργασίας της εργατικής νεο­λαίας, που αποχτούν μια ιδιαίτερη σπουδαιότητα σε συνδυασμό με το μεγάλωμα της αθλιότητας της εργατικής νεολαίας.

Η πείρα των μεγάλων αγώνων σε συνδυασμό με τις συγκε­κριμένες διεκδικήσεις για τους αντίστοιχους βιομηχανικούς κλάδους, δείχνει πως η μορφή αυτή εργασίας είνε η πιο κατάλ­ληλη για την κινητοποίηση των μαζών και την επέχταση της επιρροής μας πάνω στη νεολαία της βιομηχανίας.

Συνδιασκέψεις ή συνέδρια της εργατικής Νεολαίας ο ρ ι­σμένων κλάδων ή και όλης της Νεολαίας (κατά περιφέρεια ή και για ολόκληρη τη χώρα) είνε επίσης μιας εξαιρετικά μεγάλης σπουδαιότητας έχουν για σκοπό ν’ αναζητήσουν τις συγκεκρι­μένες διεκδικήσεις για τους αντίστοιχους βιομηχανικούς κλά­δους, καθώς και τα μέσα της πραγματοποίησής τον κι αυτό κάτο από το πρίσμα της συμμετοχής στην πρώτη γραμμή του αγώνα τον πλατειών μαζών της Νεολαίας. Ό λη η εργασία στο επίπεδο αυτό πρέπει να διεξαχθεί κάτο απ’ την απ’ ευθείας καθοδήγηση της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών.

Ά λλες μορφές αγώνα για τις οικονομικές διεκδικήσεις είνε οι συγκεντρώσεις κατά εργοστάσιο και γενικά στον ΐόπο της δουλειάς με σκοπό την εξέταση τον άμεσον αιτημάτον και τον

μεθόδων πάλης για την πραγματοποίησή τους εν συνδυασμώ με τη γενική πάλη του προλεταριάτου.

Στον αγώνα για τις διεκδικήσεις η Ομοσπονδία μας στο σύ­νολό της τώρα τελευταία μόνο άρχισε να δίνει μια σοβαρή προ­σοχή. Ακόμα όμως πολλές οργανώσεις την θεωρούν σαν κάτι δευτερεύον, η δε μελέτη της οικονομικής κατάστασης και συνε­πώς και των αιτημάτων της εργατικής Νεολαίας δεν έγινε ακόμα σοβαρά και συστηματικά από καμμιά οργάνωση της Ομοσπον­δίας. Στο σημείο αυτό πρέπει να δοθεί εξαιρετική προσοχή. Το σύνθημα «προσοχή στις οικονομικές διεκδικήσεις και στους καθημερινούς αγώνες της εργατικής Νεολαίας» είνε μια απ’ τις βασικές ντιρεχτίβες για τη σημερινή μας δράση, β) Η δουλειά μέσα στα Σωματεία

Η εργασία μέσα στα συνδικάτα και τα πιο αντιδραστικά ακόμα, δεν είνε μονάχα καθήκον των μελών της Ομοσπονδίας. Κανένα μέλος της Ομοσπονδίας δεν πρέπει να βρίσκεται όξω από τα συνδικάτα.

Ό λες οι οργανώσεις μας πρέπει να πάρουν ενεργό μέρος στην πάλη για τη συνδικαλιστική ενότητα και να την συνδέ­σουν με τον καθημερινό αγώνα, για την παραδοχή των ιδιαιτέ­ρων διεκδικήσεων της νεολαίας μέσα στα προγράμματα διεκδι­κήσεων των σωματείων. Επίσης οι οργανώσεις μας πρέπει να δουλεύουν για την εγγραφή των νέων εργατών και μαθητευομέ- νων στα σωματεία. Ν ’ αγωνίζονται για την απόχτηση ίσων δι­καιωμάτων νέων και ενηλίκων μέσα σ’ αυτά. Να ζητούν απ’ το σωματείο ιδιαίτερα μέτρα για το τράβηγμα νέων (ελαττωμένο δι­καίωμα εγγραφής και μηνιαίας καταβολής για τους νέους, ιδιαίτερες επιτροπές για τη δουλειά μέσα στους νέους κτρ).

Η Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ κατ’ αρχήν παραδέχεται ως αναγκαία την δημιουργία συνδικαλιστικών τμημάτων (πλάγι στα συνδικάτα). Δίνει εντολή στην ΚΕ στο προσεχέστερο χρο­νικό διάστημα να ασχοληθεί με την μελέτη των συνθηκών των ξεχωριστών τόπων και συνδικάτων για τη δημιουργία συνδικα­λιστικών τμημάτων νέων, να διακανονίσει το ζήτημα αυτό με τα αντίστοιχα όργανα του κόμματος και των συνδικάτων, να διε­ξάγει στον τύπο και στις οργανώσεις προπαγάνδα και ανάλυση πάνω στο ζήτημα αυτό και να γνωρίσει όλη την Ομοσπονδία με την πείρα των άλλων χωρών.

Η Συνδιάσκεψη τονίζει ότι πρώτο προσεχέστατο καθήκον της ΟΚΝΕ στο επίπεδο της συνδικαλιστικής εργασίας είνε αφ’

329

ενός η δημιουργία επιτροπών για την εργασία μέσα στη νεο­λαία, οργάνων των αντιστοίχων εκτελεστικών επιτροπών των συνδικαλιστικών οργανώσεων και η δημιουργία και ενίσχυση της εργασίας των συνδικαλιστικών φραξιών εξ άλλου.

Οι επιτροπές αυτές είνε όργανα των συνδικάτων και διορί­ζονται επίσης από τα συνδικάτα. Το κύριο καθήκον τους είνε αφ’ ενός: Προσέλκυση της εργαζόμενης νεολαίας στα συνδικά­τα - και αφ’ ετέρου: Προσέλκυση των συνδικάτων στον αγώνα για τις οικονομικές διεκδικήσεις της νεολαίας. Από παρόμοιες επιτροπές συγκαλούνται, εξ ονόματος της ενδιαφερόμενης επι­τροπής του συνδικάτου, συνελεύσεις της εργατικής νεολαίας του ενδιαφερομένου κλάδου. Οι επιτροπές αυτές πρέπει να προσπαθούν σε όλους τους οικονομικούς αγώνες, τα συνδικάτα να υιοθετούν και τις διεκδικήσεις της νεολαίας κλπ. Η πραγμα­τική εργασία των επιτροπών αυτών πρέπει να διεξάγεται από τα μέλη μας. Οι επιτροπές αυτές πρέπει επίσης να αναλάθουν τη δημιουργία των επαγγελματικών σχολείων της Νεολαίας μέσα στα συνδικάτα και να τα κατευθύνει κλπ κλπ.

Στα συνδικαλιστικά τμήματα νέων που υπάρχουν (Θεσσα­λονίκη Επισιτισμού, γκαρσόνια Αθηνών) η ΟΚΝΕ οφείλει να αναπτύξει δραστήρια εργασία με το σκοπό α) να προσελκύσει όλη την εργατική νεολαία του δεδομένου βιομηχ. κλάδου σε τμήμα των νέων και β) να εξασφαλίση την ουσιαστική καθοδή­γηση των τμημάτων αυτών από μέρους της ΟΚΝΕ τις υπάρχου- σες τάσεις σε μερικά συνδικάτα για τη δημιουργία ιδιαιτέρων τμημάτων νέων (Συνδ. Επισιτ. Αθηνών) η ΟΚΝΕ οφείλει να τις υποστηρίξει και να λάθει την πρωτοβουλία στα χέρια της.

Η ΟΚΝΕ οφείλει να προβεί πρακτικά στην δημιουργία συν- δικ. τμημάτων νέων πλάγι σε όλα τα σπουδαιότερα συνδικάτα μόνον α) μετά την ενίσχυση των βασικών οργανώσεων (πυρή­νων της οργανώσεως των μεγάλων βιομ. κέντρων) της ΟΚΝΕ θ) μετά την επισταμένη μελέτη της καταστάσεως στα ιδιαίτερα συνδικάτα και της πείρας των επιτροπών για την εργασία μέσα στους νέους και την βελτίωση της εργασίας των φράξιών μας μέσα στα συνδικάτα και γ) μετά τον διακανονισμό του ζητήμα­τος αυτού μετά της ΚΕ του ΚΚΕ και της ΕΕ της ΚΔΝ.

Πρέπει γλήγορα να εφαρμοσθή η απόφαση της ΚΔ και της ΚΔΝ για την ενοποίηση των φραξιών της Νεολαίας και του Κόμματος, ενοποίηση όπως καθορίζεται στην απόφαση επί του

330

οργανωτηκού. Πρέπει να δυναμώσουμε την οργάνωση ή τη λει­τουργία των φραξιών.

Οι οργανώσεις μας πρέπει να δουλέψουν επίσης για την ορ­γάνωση απ’ τα ίδια σωματεία μορφωτικών επαγγελματικών σχο­λών που να περιλαμβάνουν τους νέους του σωματείου.

Οι οργανώσεις πρέπει να μπάζουν μέσα στο σωματείο όχι μονάχα όλα τα μέλη τους, αλλά όσο το δυνατό και πιο πλατύτε­ρα στρώματα μαζών εργατικής νεολαίας. Η κινητοποίηση των εχτός κόμματος (ή ομοσπονδίας) μαζών για την είσοδό τους στα συνδικάτα και πρωτ’ απ’ όλα το έργο των εργοστασιακών πυρή­νων μας.

Η Ομοσπονδία μας στο σύνολό της πολύ λίγη προσοχή δί­νει στις οργανώσεις φράξιων και γενικά στο επαγγελματικό. Η γλήγορη και ρυθμική ρύθμιση διόρθωση του σφάλματος αυτού είν’ απ’ τα πρώτα βήματα της μπολσεθικοποίησης. γ) Εργασία στους ανέργους

Μόλο που η ανεργία διαρκώς αυξάνει και μόλο που η κατά­σταση των ανέργων γενικά και των νέων ανέργων ειδικά είναι τρο­μαχτική, η Ομοσπονδία δεν έδωκε μεγάλη προσοχή στο ζήτημα αυτό. Το σφάλμα πρέπει να διορθωθεί. Μια συστηματική δου­λειά και μια πλατειά δράση α) για την προστασία των ανέργων με το ρίξιμό τους σε αγώνα δίπλα στους εργαζόμενους για την κατάχτηση χορηγήσεων επαρκών για να ζήσουν απ’ το Κράτος και τις επιχειρήσεις και με το τράβηγμα των εργαζομένων και ανέργων στους αγώνες για το 8ωρο και την αύξηση του μεροκά­ματου. β) Για την κατάχτηση των νέων ανέργων απ’ τις οργανώ­σεις μας και τη συνειδητοποίησή τους. γ) Για τη συμμετοχή νέων ανέργων στις επιτροπές πάλης κατά της ανεργίας και την οργάνωση των νέων ανέργων στα σωματεία, δ) Η εργασία στους αγρούς

Η σύγχρονη περίοδος χαρακτηρίζεται με την πάλη του προ­λεταριάτου και της μπουρζουαζίας, για την απόχτηση της επιρ­ροής πάνω στην αγροτική τάξη, και για το κέρδισμα της συμμα- χίας της. Η νίκη της επανάστασης εξαρτάται απ’ το αποτέλεσμα της πάλης, γι αυτό κι η εργασία μεταξύ των αγροτών έχει τόσο για το κίνημα όσο και για την Ομοσπονδία μια εξαιρετική ση­μασία. Στη χώρα μας το ζήτημα αυτό παίρνει μια εξαιρετική σπουδαιότητα, δεδομένου ότι τα 60-66% των κατοίκων είνε αγρότες.

Η εργασία στους αγρούς είνε τόσο σπουδαία για την Ομο­

331

σπονδία μας όσο η νέα αγροτική γενεά είνε ολιγώτερο συντηρη­τική και πολύ ευκολώτερα υποκείμενη στην επαναστατική επιρ­ροή. Μα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι μ’ όλη την επιρροή μας στη Θεσσαλία, Βόλο και Δράμα, δεν κάναμε καμμιά σχεδόν συ­στηματική εργασία. Κυρίως οι οργανώσεις αδιαφορούν τελείως για τη περιφέρειά τους. Η ανεπαρκής εργασία μας μέσα στους αγρότες μας πλησιάζει με τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη, η οποία διαμφισθητεί την σπουδαιότητα της αγροτιάς ως συμμά­χου του προλεταριάτου και παραβλέπει την εργασία στους αγρούς, (τώρα τελευταία ο Μπάουερ και Σία άρχισαν ν’ αναθεω­ρούν την ταχτική αυτή και χαράσσουν μια γραμμή κατάχτησης των αγροτών για το συμφέρον ... της μπουρζουαζίας). Από την άποψη αυτή η μπολσεβικοποίηση δε σημαίνει μονάχα το να χτίσουμε πάνω στο ζήτημα αυτό μια καθάρια επαναστατική α­ντίληψη, μα ακόμα ν’ αναλάβωμε κατά ένα τρόπο σωστό την πραχτική δουλειά μέσα στο χωριό.

Δεν είνε δυνατόν όμως να γίνει καμμιά συστηματική κι ορ­γανωμένη επαναστατική δουλειά μέσα στα χωριά χωρίς την ίδρυση αγροτικών πυρήνων της νεολαίας. Στην ίδρυση τέτοιων πυρήνων η Ομοσπονδία πρέπει να δώσει όλην την επιβαλλόμε­νη προσοχή. Πρέπει γι αυτό να ενισχυθούν πρακτικά με οδη­γίες, υλικό και αποστολή πεπειραμένου συντρόφου οι Νεολαίες των αγροτικών περιφερειών. Η ΚΕ πρέπει αμέσως ν’ αρχίσει να προετοιμάζει όλο το υλικό για την κανονική λειτουργία των αγροτικών πυρήνων που θ’ αρχίσουν να ιδρύονται.

Παράλληλα με την εργασία αυτή επιβάλλεται να εγκαινια- σθούν στη «Νεολαία» και το «Νέο Αενινιστή» αγροτικές στή­λες. Οι στήλες αυτές θα πρέπει ν’ αποτελέσουν από τη μια μεν ένα όργανο κατανόησης απ’ τα μέλη της Ομοσπονδίας μας της σημασίας του αγώνα μας για την κατάχτηση της αγροτικής νεο­λαίας, απ’ την άλλη δε ένα μέσο πλατειάς εξέτασης όλων των πραχτικών ζητημάτων που θα παρουσιάζονται στη διεξαγωγή του αγώνα μας αυτού.

Είνε απαραίτητο ν’ αρχίσει μια μελέτη του αγροτικού ζη­τήματος στη χώρα μας γενικά και ιδιαίτερα της κατάστασης της αγροτικής νεολαίας από την ΟΚΝΕ γ ι’ αυτή τη σταθερή επέ­χταση της επιρροής μας ανάμεσα στους νέους αγρότες, γ ι’ αυτή τη δυνατότητα της πραγματοποίησης του ενιαίου μετώπου της εργατικής και αγροτικής νεολαίας. Η πραγματοποίηση του ενι­αίου αυτού μετώπου είνε δυνατή μονάχα πάνω στο πεδίο της κοι­

332

νής πάλης, η οποία διεξάγεται τόσο καλύτερα όσο πληρέστερη είνε η γνώση από μας του περιβάλλοντος και των συνθημάτων κάτω απ’ τις οποίες πραγματοποιούνται.

Μέσα σ’ όλες τις οργανώσεις μας, ακόμα κι εκεί όπου η αγροτική νεολαία είνε ένα σοβαρό μέρος των στοιχείων της, πρέπει να προφυλαχτή ο ταξικός προλεταριακός χαρακτήρας της Ομοσπονδίας και πρέπει ν’ αποχτήσουμε μια σαφή κατα­νόηση του διευθύνοντος ρόλου του προλεταριάτου κατά την επανάσταση.ε. Η αντιμιλιταριστική μπολσεβίκικη εργασία

Η περίοδος που περνάμε της παροδικής σταθεροποίησης του καπιταλισμού είνε η περίοδος της προετοιμασίας καινούρ­γιων ιμπεριαλιστικών πολέμων και πρώτα πρώτα εναντίον της Σοβιετικής Ρωσσίας, της οποίας η οικονομική ανασυγκρότηση κι η σοσιαλιστική ανοικοδόμησή της παρουσιάζεται στη μπουρζουαζία σαν ένας κίνδυνος που μεγαλώνει.

Στην περίοδο αυτή, η οποία οξύνεται με τους Βαλκανικούς ανταγωνισμούς και τις βαλκανικές συγκρούσεις των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, η Ομοσπονδία έχει καθήκον ν’ ανα­πτύξει όσο το δυνατόν πιότερο τη δράση και την προπαγάνδα κατά του αστικού μιλιταρισμού και του κινδύνου νέων πολέμων, ιδιαίτερα κάθε πολέμου κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Πρέπει ακόμα να ενισχυθεί και να συστηματοποιηθεί η εσωτερική ερ­γασία μέσα στο στρατό.

Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΕΝΙΝΙΣΤΙΚΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ

Η σύγχρονη περίοδος της ανάπτυξης της διεθνούς επανά­στασης κι η σημερινή στιγμή της εξέλιξης του κινήματος των νέων στη χώρα μας απαιτεί μια ιδιαίτερη ενίσχυση της μαρξι- στικής-λενινιστικής μόρφωσης τόσο των διευθυντικών στελε­χών όσο και όλων των μελών της Ομοσπονδίας μας. Γ Γ αυτό η μελέτη του Μαρξισμού-Λενινισμού έχει μια εξαιρετική σπου- δαιότητα. Το βασικό καθήκον των οργανώσεών μας για την προσεχή περίοδο είνε το έργο της εκπαίδευσης σύμφωνα με το πνεύμα του Λένιν, ιδιαιτέρίος η θεωρητική εκπαίδευση των με­λών της Ομοσπονδίας και ο σωστός συνδυασμός των θεωρητι­κών ζητημάτων με την πραχτική εργασία. Αυτό σημαίνει για τη συγκεκριμένη κατάσταση των μελών μας με μια γενική στοι- χειώδικη πολιτική μόρφωση και τη δημιουργία ενός στρώματος

333

στελεχών με σταθερή θεωρητική κατάρτιση, για τη διεύθυνση της εργασίας της Ομοσπονδίας.

Μονάχα όταν η ομοσπονδία μας τα εγκολπωθεί ολοένα και πιότερο τα διδάγματα του Μαρξ και του Λένιν θα’χουμε την εξα­σφάλιση της πραγματικής μπολσεβικοποίησης.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΚΑΤΑΠΙΕΖΟΜΕΝΩΝ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ

Ένα απ’ τα καθήκοντα της Ομοσπονδίας μας είνε να κρατά μια ορθή θέση απέναντι του εθνικού ζητήματος και απέναντι των εθνικών μειονοτήτων. Το καθήκον μας αυτό συνίσταται στη σύνδεση της εθνικής πάλης με τον γενικόν αγώνα της τάξης και στην απόσπαση των πλατειών στρωμάτων της νεολαίας των κα- ταπιεζομένων εθνοτήτων απ’ την αστική διεύθυνση και την εθνι­κιστική ιδεολογία, στην εξασφάλιση της διεύθυνσης του κινή­ματος αυτού από μας, στην ενεργό υποστήριξη της πάλης των καταπιεζομένων, στην υπεράσπισή τους από κάθε καταπίεση και την προστασία τους απ’ την εποικιστική και μεταναστευτι- κή πολιτική της μπουρζουαζίας.

Γ ι’ αυτό το ζήτημα η Ομοσπονδία μας βασισμένη πάνω στη θέση του Αένιν για το εθνικό ζήτημα (αναγνώριση του δικαιώ­ματος της αυτοδιάθεσης των καταπιεζομένων εθνοτήτων, μέχρι και του δικαιώματος της αποσπάσεώς των, όταν το ζητούν), α) αποκαθιστά ενιαίο μέτωπο με τις επαναστατικές οργανώσεις της νεολαίας μειονοτήτων υπό την έννοια των αποφάσεων του IV συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων, β) δημιουρ­γία φράξιας μέσα στις οργανώσεις αυτές, γ) αγωνίζεται για τα άμεσα καθημερινά συμφέροντα των μειονοτήτων, για την προσ­τασία τους απ’ την καταπίεση, την προστασία της γλώσσας τους, των εθίμων κτρ, δ) αγωνίζεται εναντίον της εγκληματικής εποικιστικής πολιτικής της μπουρζουαζίας, ε) εναντίον του αί­σχους της μετανάστευσης (ομαδικού ανδραποδισμού).

Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΣ­ΣΩΝ

Η συμμετοχή στο προλεταριακό κίνημα των νέων εργα­τριών και αγροτισσών στο επαναστατικό κίνημα είνε ένας απ’ τους βασικούς όρους για την επιτυχή διεξαγωγή της επαναστα­τικής πάλης. Είνε απαραίτητο όλες οι οργανώσεις ν’ αντιμετω­πίσουν σοβαρά το ζήτημα αυτό, αφήνοντας κατά μέρος τη μέχρι σήμερα παραμέληση.

334

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΟΡΤΣτο σπορτ έγιναν τα πρώτα βήματα ήδη. Έχουμε οργανώσει

διάφορους εργατικούς αθλητικούς συλλόγους. Τα άμεσά μας καθήκοντα είνε: 1) Να οργανώσουμε φράξιες μέσα στους συλ­λόγους αυτούς. 2) Να τραβήξουμε τους συλλόγους στο κοινό μέτωπο της αντικαπιταλιστικής πάλης. 3) Να κάνουμε μια συ­στηματική δουλειά προπαγάνδας μέσα στους συλλόγους. 4) Ν ’ αναπτύξουμε και να δυναμώσουμε τους υπάρχοντες συλλόγους και να ιδρύσουμε κι άλλους. 5) Να τους ενώσουμε τοπικώς. 6) Να οργανώσουμε την Ομοσπονδία εργατικού αθλητισμού. 7) Να συνδέσουμε το εργατικό αθλητικό κίνημα της χώρας μας με την Κόκκινη Διεθνή των Σπορτ. 8) Να μπούμε μέσα στους εργα­τικούς αθλητικούς συλλόγους που οργανώνει η μπουρζουαζία και το Κράτος. 9) Να διαθέτουμε στήλες απ’ το όργανό μας και να ιδρύσουμε ακόμα όργανο εργατικού αθλητισμού. 10) Να με­γεθύνουμε το σπορτ στη χώρα μας.

Για το παιδικό κίνημα δεν κάναμε τίποτα μέχρι σήμερα. Τα άμεσά μας καθήκοντα είνε: α) Να ιδρύσουμε μια Κεντρική Επι­τροπή για το παιδικό κίνημα, β) Να οργανώσουμε ομάδα κομ­μουνιστικών παιδιών και προσκόπων στις κυριώτερες πόλεις, γ) Να ιδρύσουμε πυρήνες μαθητών.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΗ Ομοσπονδία μας δε μπορεί να εκπληρώνει τα καθήκοντά

της σύμφωνα με το πνεύμα του Αένιν και να μπολσεθικοποιήση τις οργανώσεις της παρά μονάχα εφόσον θ’ αγωνίζεται κάτω από μια σιδερένια κεντρική πειθαρχία. Η ανάπτυξη της Ομο­σπονδίας σε μιά οργάνωση που να επεχτείνεται σ’ όλη τη χώρα μας είνε αδύνατη δίχως μια στενή επαφή με την ΚΕπιτροπή έτσι που η ΚΕπιτροπή νάνε το πραγματικό διευθυντικό όργανο.

Η σύγχρονη πολιτική περίοδος της χώρας μας, απαιτεί πε­ρισσότερο μια μπολσεβίκικη πειθαρχία. Μονάχα με μια ενιαία κεντρική καθοδήγηση μπορούμε να καταπολεμήσουμε τους κιν­δύνους δεξιάς ή αριστερής. Η ανάπτυξη των οργανώσεών μας απαιτεί μια ανταλλαγή της πείρας της καθημερινής δουλειάς όλης της Ομοσπονδίας.

Τα ίδια ακριβώς μπορούμε να πούμε για την ανάγκη μιας ενιαίας διεθνούς διεύθυνσης, μιας στενής επαφής και συνεργα­σίας με την Εχτελεστική Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διε­θνούς των Νέων.

335

Ο δρόμος που θα μας οδηγήσει στη μπολσεβικοποίηση περ νά απ’ την μπολσεβίκικη κεντρική και διεθνή διεύθυνση του κι νήματος.«Ο Νέος Λενινιστής», Έτος Α ', αριθ. 5, 1 του Μάρτη 1927.

336

ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΚΝΕ

I ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΤο φαινόμενο αυτό, που παρατηρείται σχεδόν σ’ όλη τη

Διεθνή, το ότι δηλαδή η επιρροή των κομμάτων είνε δυσανάλο­γα μεγαλύτερη απ’ την οργάνωσή τους, παρουσιάζεται στη χώ­ρα μας με μια μεγάλη οξύτητα τόσο στο Κόμμα, όσο και στην Ομοσπονδία.

Έτσι στη μπολσεθικοποίησή μας τα οργανωτικά μας προ­βλήματα αποτελούν τη βάση, τον άξονα της σημερινής μας δράσης.

II. ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΑναδιοργάνωση δεν είνε μόνο να έχουμε πυρήνες. Αναδιορ­

γάνωση αληθινή είνε ένα μεγάλο ποσοστό των πυρήνων μας νάναι πυρήνες εργοστασίων, με ζωή και πρωτοβουλία. Το ποσο­στό αυτό πρέπει στις μεγάλες πόλεις να φτάνη τουλάχιστο τα 60 στα 10. Μ’ όλο που η αναδιοργάνωσή μας έχει αρχίσει από δυό χρόνια, δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε οργανωμένοι πέρα πέρα στη βάση των πυρήνων, κι αυτό γιατί μας λείπουν πυρήνες εργοστασίων και εργοστασιακή νεολαία.

Στην αναδιοργάνωσή μας συναντήσαμε πολλές δυσκολίες, οι οποίες μαζύ με τα λάθη μας παρεμπόδισαν μια γλήγορη και ριζική αναδιοργάνωση. Οι κυριώτερες είνε: α) Η αγροτική και μικροαστική σύνθεση της χώρας μας. β) Ο μικρός αριθμός με­λών και η μεγάλη έλλειψη εργοστασιακής νεολαίας μέσα στις οργανώσεις μας. γ) Η λευκή τρομοκρατία γενικά και ειδικά η

337

τρομοκρατία του εργοστασιάρχη, η οποία στη χώρα μας παίρνει τρομαχτικές διαστάσεις.

III. ΤΑ ΑΑΘΗ ΜΑΣΠοιά ήταν τα λάθη που κάναμε σ’ όλο το διάστημα αυτό (και

που γίνονται και σήμερα ως ένα σημείο και με διαφορετικές μορφές); Τα λάθη αυτά μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγο­ρίες: α) Αάθη που έγιναν γιατί νομίζαμε ότι η αναδιοργάνωση θα γίνη με ενδιάμεσες οργανωτικές μορφές μεγάλης διαρκείας και με τη συνύπαρξη παλιών και νέων μορφών, β) Αάθη από μια το­ποθέτησή μας στο άλλο άκρο, δηλ. από μια τελείως μηχανική α­ντίληψη της αναδιοργάνωσής μας. γ) Αάθη αντιδιαλεχτικής α­ντίληψης του ζητήματος της αναδιοργάνωσης, δηλ. από πολλές οργανώσεις νομίσθηκε, ότι αναδιοργάνωση είνε ν’ αλλάξουμε μορφή στην οργάνωσή μας παίρνοντας για υλικό αυτά τα υπάρ­χοντα μέλη, δίχως να συνδυάσουμε την αναδιοργάνωσή μας με μια ανάπτυξη της δράσης μας προς τα εργοστάσια και με μια στρατολογία νέων μελών καμωμένη με νέες μεθόδους δουλειάς.

Το τρίτο αυτό λάθος έχει την πιο αποφασιστική επίδραση πάνω στην αναδιοργάνωσή μας και είνε η κυριώτερη αιτία μιας όχι ικανοποιητικής οργανωτικής κατάστασης που υπάρχει σή­μερα. Το λάθος αυτό έχει ακόμα μέσα του στοιχεία οργανωτικού φετιχισμού, δηλ. μικρόβια της αρρώστιας αυτής που εκδηλώνε­ται με την αντίληψη ότι καλή οργάνωση είνε εκείνη που κάνει 10 συνεδριάσεις τη βδομάδα, που τα μέλη της είνε ταχτικά στις συνεδριάσεις, ανεξάρτητα αν δεν γίνεται καμμιά σοβαρή δου­λειά απ’ αυτήν. Οργανωτικός φετιχισμός θα πει να νομίζουμε ότι αυτή καθ’ εαυτή η οργάνωση είνε ένα μαγικό πράγμα που όταν τόχουμε όλα παν καλά. Έ τσι καταντάμε να μη δίνουμε καμμιά προσοχή στη δουλειά της οργάνωσης, αλλά στη στενή μηχανική της λειτουργία. Φυσικά μια τέτοια στενή λειτουργία θα οδηγήση την οργάνωση αργά ή γλήγορα στην απομόνωση απ’ τη μάζα και στην απονέκρωση. Αντίθετα με την παραπάνω εσφαλμένη αντίληψη υπάρχει μια άλλη, απ’ την οποία κυρίως πάσχει το Κόμμα μας, η οργανωτική αυτή «αρρώστια» είνε η πε­ριφρόνηση κάθε συστηματικής και οργανωμένης λειτουργίας των πυρήνων ή επιτροπών, η παραγνώριση του καταμερισμού, σύνδεσης, μηχανισμού κλπ. Αυτή η σοσιαλδημοκρατική παρέ- κλιση κι ο Λουξεμπουργισμός καταλήγουν στη φόρμουλα: «το παν ορθή πολιτική, η οργάνωση δεν παίζει και σπουδαίο ρόλο».

338

Ο ορθός δρόμος στο σημείο αυτό περνά απ’ την μέλη των δύο άκρων παρεκκλίσεων και είνε: Ορθή πολιτική και μια καλή οργάνωση μαζί. Το ένα δίχως το άλλο δεν φέρνει αποτέλεσμα.

IV. ΠΟΙΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑΝΑΙ ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΜΟΡΦΕΣ

Οι θεμελιώδεις οργανωτικές μορφές που αποτελούν τη βά­ση της Ομοσπονδίας είνε:

1. Πυρήνες εργοστασίων.2. Πυρήνες επιχείρησης γενικά (μικρής φάμπρικας, γρα­

φείων, τσιφλικιών, σχολείων κλπ).3. Πυρήνες δυο-τριών επιχειρήσεων (2-3 μαγαζιών, εφ’

όσον δεν έχει το καθένα 5 τουλάχιστον νέους εργάτες και βρί- σκουνται το ένα πολύ σιμά στο άλλο).

4. Πυρήνες δρόμων (τόπου κατοικίας).5. Πυρήνες χωριών.Οι σχέσεις στις οποίες πρέπει να βρίσκονται μεταξύ τους οι

παραπάνω οργανωτικές μορφές και το ακριβές τους περιεχόμε­νο είνε:

1. Οι πυρήνες εργοστασίων πρέπει στις μεν μεγάλες ή και μικρές αλλά βιομηχανικές πόλεις (Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλο­νίκη, Καβάλα, Βόλος, Πάτρα, Βέρροια, Νάουσα κλπ) ν’ αποτε- λέσουν τη πλεΐοψηφία των πυρήνων. Γενικά δε πρέπει να κα- τορθωθή η πλειοψηφία των μελών μας νάναι νέοι εργάτες εργο­στασίων.

2. Πυρήνες δρόμων πρέπει να ιδρυθούν πολύ προσεχτικά και μονάχα από μέλη που για τον ένα ή άλλο λόγο δεν μπορούν να ανήκουν σε πυρήναςχατά τόπο δουλειάς (υπάλληλοι, φοιτη­τές όταν δεν φοιτούν, υπηρέτες κλπ).

3. Πυρήνες ομάδας επιχειρήσεων δεν είνε οι σημερινοί πυ­ρήνες κατά τομέα δουλειάς (που κακώς ονομάζονται πυρήνες δρόμων). Πυρήνες ομάδος επιχείρησης είνε ένας πυρήνας που αποτελείται από τα μέλη που εργάζονται σε 2-3 πολύ κοντινά μι- κρομάγαζα εφ’ όσον καθένα απ’ αυτά δεν έχει ούτε 5 νέους ερ­γάτες για να ιδρυθή μέσα του πυρήνας επιχείρησης.

4. Πυρήνας επιχείρησης ιδρύεται αμέσως ακόμα και σ’ ένα μικρομάγαζο, αρκεί να εργάζουνται σ’ αυτό 5 τουλάχιστον νέοι, απ’ τους οποίους δυό νάναι μέλη της νεολαίας.

V. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΜΑΣ

Η Ομοσπονδία μας έχει δημιουργήσει σήμερα τις βασικές της οργανώσεις; Ναι! Έ χει πυρήνες εργοστασίων, επιχειρή­σεων, ομάδας επιχειρήσεων, δρόμων και χωριών.

Η Ομοσπονδία μας όμως έχει βασικές ελλείψεις και σφάλ­ματα. Οι ελλείψεις και τα σφάλματα αυτά είνε (αν αφαιρέσουμε την κακή λειτουργία των πυρήνων και επιτροπών) τα εξής:

1. Έ χει πολύ λίγους πυρήνες εργοστασίων (10 τα 100 των πυρήνων μας είνε πυρήνες εργοστασίων και οργανώνουν τα 9 τα 100 των μελών).

2. Εχτός απ’ τις παραπάνω οργανωτικές μορφές έχει και εν­διάμεσες μεταβατικές, τους ομοιοεπαγγελματικούς πυρήνες και τους πυρήνες κατά τετράγωνο δουλειάς (όχι απλώς 2-3 επιχει­ρήσεων, αλλά πολλών μικροεπιχειρήσεων ενός τετραγώνου).

3. Δίπλα σε κάθε πυρήνα έχουμε οργανωμένες ομάδες συμ- παθούντων, απ’ τις οποίες περνούν οι περισσότεροι νέοι πριν μπουν στους πυρήνες. Αυτό δημιουργεί μια παράλληλη οργάνω­ση όξω απ’ την Ομοσπονδία, παρεμποδίζει την πλατειά είσοδο νέων εργατών και εγκαθιδρύει με νέα μορφή το παλιό καθεστώς των δοκίμων μελών, καθεστώς καταδικασμένο απ’ τη διεθνή πείρα καθώς και την πείρα της χώρας μας.

Οι ελλείψεις και τα σφάλματά μας αυτά πέφτουν κατά το πιο μεγάλο μέρος πάνω στην Ομοσπονδία κι όχι στις αντικειμενικές συνθήκες. Προέρχονται δε: α) Γιατί δεν είχαμε μια σαφή α­ντίληψη των οργανωτικών προβλημάτων γενικά και της συγκε­κριμένης λύσης τους για τη χώρα μας. β) Γιατί πέσαμε στο με­γάλο σφάλμα να μην κατορθώσουμε μαζί με την αναδιοργανωτι- κή προσπάθεια να γίνη μια συστηματική δουλειά ανάπτυξης των οργανώσεών μας προς την κατεύθυνση και προς τις βάσεις που μας ορίζει η αναδιοργάνωση και κυρίως προς τα εργοστά­σια. Το σοβαρό αυτό λάθος συνεχίζεται και σήμερα. Οι διάφο­ρες Τοπικές και Περιφερειακές δεν φροντίζουν να διευθύνουν τη δράση του τόπου ή της περιφερείας τους καθώς και τη στρα­τολογία κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αναδιοργανωθούν τελείως και να εκλείψουν οι ενδιάμεσες μορφές. Αυτό πραχτικά εκδη­λώνεται ως εξής: α) Δεν μεταχειρίζονται τους πυρήνες επιχει­ρήσεων για ίδρυση πυρήνων εργοστασίων και δεν ρίχνουν ιδιαίτερες δυνάμεις (συνεργεία, μέλη κλπ) για την ίδρυση πυ­ρήνων εργοστασίων, β) Ενώ μπορούν να μετατρέψουν τους

340

ομοιοεπαγγελματικούς πυρήνες σε πυρήνες επιχειρήσεων (ή ομάδας μαγαζιών) δεν το κάνουν, γ) Ενώ μπορούν να μετατρέ­ψουν τους άμορφους πυρήνες κατά τομέα εργασίας σε πυρήνες ομάδας επιχειρήσεων, δεν το κάνουν, δ) Ενώ μπορούν να ιδρύ­σουν πυρήνες μικρών μαγαζιών (όπου εργάζονται 5-10 νέοι) δεν το κάνουν κρατώντας τα μέλη που εργάζονται μέσα σε τέτοια μαγαζιά σε πυρήνες τομέα ή ομοιοεπαγγελματικούς. ε) Στρατο­λογούν συμπαθούντας ακατάστατα, πρόχειρα, τυχαία, μ’ ένα τρόπο αναρχούμενο, μ’ άλλα λόγια δεν οργανώνεται ένας τρό­πος τραβήγματος εργοστασιακής νεολαίας ή και λοιπής εργατι­κής σε τρόπο ώστε με τους συμπαθούντες αυτούς να οργανώνον­ται πυρήνες εργοστασίων ή τουλάχιστον πυρήνες επιχείρησης.

VI. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΧΤΙΚΗΤελικός σκοπός, άμεσος και πολύ κοντινός, είνε να εκλεί-

ψουν οι μεταβατικές μορφές (ομοιοεπαγγελματικοί πυρήνες και κατά τομέα εργασίας) και να τραβήξουμε κυρίως προς την ίδρυ­ση πυρήνων εργοστασίων. Φυσικά ρίχνοντας το πιο μεγάλο μέ­ρος των δυνάμεών μας προς τα εργοστάσια, πρέπει ταυτόχρονα να συνεχίσουμε την ανάπτυξη των άλλων οργανωτικών μας μορ­φών ακριβώς όπως καθορίζονται στο IV κεφάλαιο.

Γ ια να ιδρύσουμε πυρήνες εργοστασίων, θα βάνουμε ως κυ- ριώτερο σκοπό στους πυρήνες επιχειρήσεων, ομάδας επιχειρή­σεων, δρόμων (και ομοιοεπαγγελματικούς εφ’ όσον υπάρχουν) την κατάχτηση εργοστασιακής νεολαίας και την ίδρυση πυρή­νων μέσα στα κοντινά τους εργοστάσια. Η οργάνωση πυρήνων εργοστασίων θα γίνεται όχι μόνο απ’ τους πυρήνες επιχειρή­σεων ή δρόμων (και ομοιεπαγγελματικούς εφ’ όσον υπάρχουν) αλλά και από τους πυρήνες εργοστασίων, που θα φροντίζουν να καταχτήσουν και τα κοντινά εργοστάσια, επίσης δε κι απ’ τις Τοπικές Αχτιδικές και Περιφερειακές Επιτροπές. (Τρόπος: ορ­γάνωση ομάδων πρωτοβουλίας, που να πηγαίνουν όξω απ’ το ερ­γοστάσιο και να πουλούν «Νεολαίες», να μοιράζουν προκηρύ­ξεις και να πιάνουν σχέσεις με νέους εργοστασίων, ακόμα ανά­θεση σε ωρισμένους σύντροφους ως κύρια δουλειά τους τη δη­μιουργία πυρήνα σ ’ ένα καθορισμένο εργοστάσιο κλπ κλπ).

Είναι απολύτως εσφαλμένη η άποψη της οργάνωσης Καβά­λας να οργανωθούν οι καπνεργάτες σε πυρήνες δρόμων (κατά κατοικία). Η άποψη αυτή στην πραγματικότητα αρνείται την σημασία των πυρήνων. Οι καπνεργάτες θα οργανωθούν κατά πυ­

341

ρήνες εργοστασίων ή το πολύ σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κατά πυρήνες δυό-τριών εργοστασίων πολύ κοντινών.

Τους σημερινούς πυρήνες κατά τόπους δουλειάς (που κακώς τους ονομάζουμε πυρήνες δρόμων) πρέπει όχι μόνο να τους αλ­λάξουμε ονομασία, δίνοντάς τους το σωστό όνομα πυρήνες ομάδας επιχειρήσεων, αλλά πρέπει να τους κάνουμε πραγματι­κούς πυρήνες 2-3 μικρών μαγαζιών πολύ κοντινών το ένα στο άλλο. Αυτό δε θα γίνη με απλό μηχανικό χωρισμό. Ο κυριώτε- ρος τρόπος μιας υποδιαίρεσης των σημερνών τέτοιων πυρήνων είνε να σχηματίσουμε πραγματικούς πυρήνες 2-3 επιχειρήσεων τριγύρω στα κυριώτερα (τα μεγαλύτερα) μαγαζιά που υπάρχουν στο τομέα αυτόν.

Ακόμα μέσα στους σημερνούς πυρήνες κατά τομέα δουλειάς υπάρχουν πολλοί εργάτες που μπορούν να οργανώσουν πυρήνα στην επιχείρηση που δουλεύουν (όταν έχει 5 ή περισσότερους νέους) αυτό πρέπει να γίνη αμέσως. Γενικά πρέπει αυτοί οι άμορφοι πυρήνες κατά τομέα εργασίας να εκλείψουν.

Για τους πυρήνες δρόμων (κατά τόπο κατοικίας) κακώς εί­μαστε εναντίον τους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα αρχίσουμε να ιδρύουμε πυρήνες δρόμων. Θα εργαστούμε πολύ προσεχτικά κι αποφεύγοντας το σφάλμα να παρασυρθούμε απ’ την ευκολία με την οποία ιδρύονται. Θα ιδρύσουμε τέτοιους πυρήνες μόνο από μέλη που είνε αδύνατο να ανήκουν σε πυρήνα κατά τόπο δουλειάς (τέτοια μέλη επ’ ουδενί λόγω μπορούν νάναι εργάτες εργοστασίων).

Πυρήνες κατά τόπο κατοικίας μπορούν να ιδρυθούν στους προσφυγικούς συνοικισμούς τότε μόνο όταν οι πρόσφυγες μέλη μας είνε αδύνατο να οργανωθούν κατά τόπο δουλειάς.

Τα άεργα μέλη της Ομοσπονδίας πρέπει νάναι οργανωμένα έτσι:

1. Ο άεργος θα ανήκη, όσο να βρη δουλειά, στον πυρήνα του, στον πυρήνα που ανήκε σύμφωνα με τον τόπο που δούλευε τελευταία πριν γίνει άεργος.

2. Αν όλα τα μέλη ενός πυρήνα εργοστασίου διωχθούν (γί­νουν άεργοι) τότες θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τον πυρή­να του εργοστασίου και θάχουν σκοπό με τη δράση τους να ξα- ναϊδρύσουν μέσα στο εργοστάσιο καινούργιο πυρήνα στον οποίο και θα ανήκουν.

3. Ό ταν κλείσει το εργοστάσιο, αν μεν κοντά στο εργοστά­σιο υπάρχουν κι άλλα διάφορα εργοστάσια, ο πυρήνας των αέρ-

342

γων λειτουργεί κι έχει σκοπό τη δημιουργία πυρήνων στα κο­ντινά εργοστάσια ή αν το εργοστάσιο που κλείσθηκε δεν έχει κοντά του άλλα εργοστάσια ή οι συνθήκες (μακρυνή κατοικία κλπ) δεν επιτρέπουν τη λειτουργία του, ο πυρήνας διαλύεται και τα μέλη μοιράζονται σε πυρήνες δρόμων και σε διάφορους πυ­ρήνες επιχειρήσεων.

4. Η Αχτιδική Επιτροπή (ή η Τοπική και Περιφερειακή) μπορούν ν’ αποσπάσουν αέργους χρησιμοποιώντας τους για τη δουλειά άλλων πυρήνων.

Φυσικά μόλις οι άεργοι πιάσουν δουλειά ανήκουν στον πυ­ρήνα του καινούργιου τόπου δουλειάς.

Ό ταν σε μια πόλη ή χωριό έχουμε ένα μόνο πυρήνα, στα μεν χωριά θα μείνει ως πυρήνας χωριού. Στις μικρές ή μεγάλες πόλεις όταν είνε πυρήνας εργοστασίου θα φροντίσουμε να δη- μιουργήση πυρήνες στα εργοστάσια, αν δε δεν είνε πυρήνας ερ­γοστασίου πρέπει να φροντίσουμε και αναδιοργανωθή σε πυ­ρήνες εργοστασίων ή επιχειρήσεων κυρίως γιατί με τη σημερνή του μορφή δεν διαφέρει καθόλου απ’ τα παλιά τμήματα κατά πόλη.

ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΜΠΑΘΟΥΝΤΩΝΟι όμιλοι των συμπαθούντων, οι οποίοι υπάρχουν σχεδόν σ’

όλες τις οργανώσεις μας, έγιναν στην πραγματικότητα οργανώ­σεις των υποψηφίων (μελών). Η Συνδιάσκεψη της Ομοσπονδίας Νεολαιών της Ελλάδος αποφαίνεται βασικά εναντίον της δη­μιουργίας τέτοιων ιδιαιτέρων οργανώσεων των υποψηφίων και των συμπαθούντων για τους εξής λόγους: α) Η ύπαρξις ιδιαιτέ­ρων ομάδων και οργανώσεων των υποψηφίων ή των συμπαθούν­των, οι οποίες αποτελούνται κατά πλειοψηφίαν από νέους ερ­γάτες οι οποίοι θέλουν να μπουν στην Ομοσπονδία μας, δυσκο­λεύει και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα παρεμποδίζει την εί­σοδο της εργατικής νεολαίας στην οργάνωσή μας. β) Η ύπαρξη και δημιουργία τέτοιων ομάδων, δημιουργεί την εσφαλμένη ε­ντύπωση πάνω στο ρόλο και στα καθήκοντα της ΚΝ η οποία πρέπει νάναι μια φαρδειά οργάνωση της εργαζόμενης νεολαίας,

, οργάνωση μέσα στην οποία η νεολαία αυτή όχι μόνο συμμετέ­χει στον αγώνα για τις οικονομικές, πολιτικές, πνευματικές και άλλες διεκδικήσεις, αλλά και διαπαιδαγωγείται κομμουνιστικά, γ) Η αναγκαία στοιχειωδεστάτη πολιτική μόρφωση που πρέπει νάχει κάθε μέλος της ΚΝ, πρέπει να δίνεται στους νέους εργάτες

343

όχι εκτός (σε ομάδες συμπαθούντων) αλλά εντός των ορίων της οργάνωσής μας (πχ σε ιδιαίτερους κύκλους των νεοεισερχομέ- νων). δ) Παρόμοιες ομάδες υποψηφίων και συμπαθούντων δεν υφίστανται σε κανένα άλλο τμήμα της ΚΔΝ (εκτός απ’ τη Σοβιε­τική Ένωση, στην οποία όμως υφίστανται όλως διόλου διαφο­ρετικές συνθήκες) και γ ι’ αυτό πρέπει ν’ απορριφθεί από καθα- ρώς τυπικούς και καταστατικούς λόγους.

Για όλους αυτούς τους λόγους και εν συνεννοήσει με την ΕΕ της ΚΔΝ η συνδιάσκεψη αποφασίζει 1) ότι παρόμοιες ομάδες δεν πρέπει πια να δημιουργούνται στο μέλλον, 2) ότι από τις ομάδες αυτές το κυριώτερο μέρος, οι νέοι εργάτες, πρέπει να εισάγωνται βαθμηδόν, όχι όμως μηχανικά και με μιας, χωρίς ιδιαίτερους όρους (χωρίς στάδιο υποψηφιότητος ή καθορισμέ­νο σταθμό πολιτικής μόρφωσης), 3) ότι πρέπει στις οργανώσεις να υπάρχουν ιδιαίτεροι μορφωτικοί κύκλοι για τους νεοεισερ- χόμενους, 4) ότι ολόκληρη η Ομοσπονδία και στην πρώτη γραμμή η ΚΕ πρέπει να αφιερώσει ιδιαίτερη προσοχή στο ζή­τημα των μορφών της ζύμωσής μας μεταξύ της εργατικής νεο­λαίας και στο ζήτημα της απόκτησης νέων μελών (ατομική προ­παγάνδα, συνελεύσεις, Τύπο κλπ, να μεταδίδει την πείρα κλπ),5) ότι τα μη εργατικά στοιχεία (φοιτητές, υπάλληλοι) των ήδη υφισταμένων ομάδων συμπαθούντων μπορούν να γίνονται δεκτά στην οργάνωση διατηρουμένων όλων των γενικών όρων εγγρα­φής νέων μελών (σύστασις μερικών παλιών μελών της ΚΝ κλπ).

Η συνδιάσκεψη τονίζει ότι φυσικά επιτρέπεται η ομαδική επεξεργασία ενός ωρισμένου αριθμού νέων εργατών (τριών-τεσ- σάρων) από μεμονωμένα μέλη μας, αγωνιστές ή αγκιτάτορες. Θάταν λάθος αν οι νέοι εργάτες τους οποίους θέλουμε να μπάσουμε μέσα στην οργάνωσή μας, οργανωθούν σε μια ιδιαίτε­ρη ομάδα ή οργάνωση, στην οποία να ακούν μαθήματα κλπ.

Η συνδιάσκεψη δηλώνει συγχρόνως ότι όλες οι τάσεις που επιδιώκουν να διατηρήσουν κάτω απ’ την προαναφερθείσα μορ­φή της ομαδικής και χαλαράς επεξεργασίας μιας ομάδας συμπα­θούντων, εις ήδη υφιστάμενες ομάδες των συμπαθούντων και υποψηφίων, πρέπει να καταπολεμούνται αποφασιστικά από ολόκληρη την Ομοσπονδία.

Τόσο οι νέες οργανώσεις στην ίδρυσή τους όσο και οι πα­λιές στην ανάπτυξή τους θα συμμορφωθούν αυστηρά με το κα­θορισμένο σύστημα των πυρήνων και να μην ιδρύουν ό,τι οργα-

344

νώσεις τους είνε πιο πρόχειρες, δηλαδή αυστηρή τήρηση της γραμμής που χαράζεται εδώ.

Η απόφαση αυτή πρέπει να εφαρμοσθή συστηματικά, με σχέδιο, κι όχι σπασμωδικά.

VII. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΥΡΗΝΩΝΑν εξετάσουμε την λειτουργία των πυρήνων θα δούμε τις

εξής κυριώτερες ελλείψεις: 1) Δεν έχουν πολιτική ζωή, δεν κα­τορθώνουν να συνδέσουν τα καθημερινά τους ζητήματα με τους πολιτικούς σκοπούς του κόμματος και της Ομοσπονδίας. 2) Δεν έχουν μεγάλη πρωτοβουλία. 3) Ένα μεγάλο ποσοστό των πυρή­νων δεν είνε ζωντανοί και αυτόνομοι οργανισμοί, αλλά είνε απλώς όργανα της Τοπικής Επιτροπής. 4) Δεν υπάρχει συστη­ματικός καταμερισμός δουλειάς. Δεν έχει καταρτισθεί ώστε κά­θε μέλος νάχει μια ή και περισσότερες δουλειές υπεύθυνες. 5) Ένα μεγάλο ποσοστό των μελών δεν λαμβάνει μέρος σ ’ όλη τη ζωή των πυρήνων. 6) Οι πυρήνες κι οι γραμματείες δεν ελέγχουν αυστηρά και συστηματικά τη δουλειά των μελών. 7) Έχουν με­γάλες ελλείψεις στελεχών. 8) Κανένας πυρήνας δεν εκδίδει εφη­μερίδα εργοστασίου, σχολής ή και δρόμων. 9) Τα γραφεία ή γραμματείες δεν παίζουν τον διευθυντικό ρόλο που πρέπει. 10) Οι πυρήνες μας δεν έχουν σύνδεση με τους πυρήνες του κόμμα­τος (του ίδιου εργοστασίου ή τόπου ή τους κοντινούς).

Για ωρισμένες απ’ τις παραπάνω ελλείψεις είνε υπεύθυνες οι διοικητικές επιτροπές (Αχτιδική, Τοπική, Περιφερειακή) γιατί είτε επεμβαίνουν κατά τέτοιο τρόπο στα εσωτερικά των πυρή­νων ώστε τους αφαιρούν κάθε πρωτοβουλία, είτε τους εγκατα­λείπουν στην τύχη τους χωρίς καμμιά καθοδήγηση, παρακο­λούθηση και βοήθεια. Στην πρώτη περίπτωση φτάνουν ως το σημείο, παραγκωνίζοντας τελείως τους πυρήνες ως βασικές ορ­γανώσεις, να έρχονται σε άμεσο επαφή με τα μέλη, να εισπράτ­τουν απ’ ευθείας τις συνδρομές τους, να τους δίνουν τη «Νεο­λαία», να τους στέλνουν σε δουλειές, να ελέγχουν κλπ, ενώ όλη αυτή η δουλειά γίνεται μέσω των πυρήνων με τη γραμματεία τους και όλο το σύστημα καταμερισμού, οι δε Επιτροπές (Αχτι- δική, Τοπική κλπ) δεν έχουν άλλη δικαιοδοσία παρά να κινούν και να δίνουν εντολές στους πυρήνες ως πυρήνες κι όχι απ’ ευ­θείας στα μέλη. Έτσι συχνά τα μέλη χάνουν την αντίληψη ότι ανήκουν σε πυρήνες κι ότι ο πυρήνας είνε η οργάνωσή τους, αλ­λά νομίζουν ότι αποτελούν μέρος μιας τοπικής οργάνωσης που

345

διευθύνεται απ’ την Τοπική Επιτροπή και έχει όργανα τους πυ­ρήνες.

Επίσης οι διοικητικές επιτροπές δε φροντίζουν για τη σύν­δεση των πυρήνων με τους πυρήνες του κόμματος.

Ά λλο σημείο στο οποίο οι πυρήνες και γενικά όλη η Ομο­σπονδία δεν έδωκαν καμμιά προσοχή, είνε οι εφημερίδες εργο­στασίου, σχολειού και δρόμων ακόμη.

Η εφημερίδα εργοστασίου είνε ένα ισχυρότατο όπλο προ­παγάνδας και οργάνωσης, με τις εφημερίδες εργοστασίων όχι μόνο σταθεροποιούμε την επιρροή που έχουμε, την αναπτύσ­σουμε και μαζύ μ’ αυτήν και τον πυρήνα μας, αλλά μπορούμε ακόμα με την εφημερίδα εργοστασίου να οργανώσουμε πυρήνα εργοστασίου εκεί όπου έχουμε 1 μόνον μέλος. Σήμερα δεν έχου­με παρά δυό εφημερίδες πυρήνα σ’ όλη την Ομοσπονδία, αυτό πρέπει να διορθωθή γλήγορα, η έκδοση εφημερίδων εργοστα­σίου, σχολειού και δρόμων ακόμα δεν είνε και πολύ δύσκολο πράγμα· στην αρχή χειρόγραφη, έπειτα πολυγραφημένη και έ­ντυπη. Για τους μεγάλους πυρήνες μπορεί πολύ καλά να εκπλη­ρώσει τον προορισμό της, φτάνει να καταπιάνεται με τα καθημε­ρινά ζητήματα που ενδιαφέρουν το εργοστάσιο και να τα συν­δέει με τους γενικούς οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες της εργατικής τάξης.

Οι λίγοι πυρήνες εργοστασίων που οργανώθηκαν, πάσχουν πολύ απ’ την τρομοκρατία του εργοστασιάρχη, μερικοί δε δια­λύθηκαν ακριβώς γιατί ύστερα απ’ την ανακάλυψη των μελών απ’ την διεύθυνση του εργοστασίου, τα μέλη αυτά διώχθηκαν

Το ζήτημα αυτό είνε σπουδαίο και πρέπει ν’ αντιμετωπισθεί συστηματικά. Οι πυρήνες δίχως να χάνουν την επαφή τους με τους εργάτες του εργοστασίου πρέπει να παίρνουν όλα τα μέσα παράνομης δουλειάς ώστε να μη ανακαλύπτει ο εργοστασιάρ- χης (πχ να καλούν συντρόφους άλλων εργοστασίων για το μοί- ρασμα των προκηρύξεων ή για τα μαθήματα για τους συμπα- θούντες, να δουλεύουν προσεχτικά, στην προπαγάνδα να συνε­δριάζουν μυστικά, να εκδίδουν την εφημερίδα του εργοστασίου μυστικά κτρ).

Η τρομοκρατία άλλωστε του εργοστασιάρχη είνε μια καλή δοκιμασία για έναν πυρήνα και τον ετοιμάζει για την λευκή τρο­μοκρατία του Κράτους.

Για τους προσκεκολλημένους σε πυρήνες εργοστασίων πρέπει να λαθαίνονται τα εξής μέτρα: α) να μην είνε πολλοί οι

346

προσκεκολλημένοι, θ) να μην προσκαλούνται πολλοί σ’ ένα πυ­ρήνα ώστε ο πυρήνας να γίνεται ομάδα προσκεκολλημένων, γ) η Γραμματεία του πυρήνα καθώς και η ολομέλεια να ελέγχει αυ­στηρά τη δράση των προσκεκολλημένων στον τόπο δουλειάς.

Ο καταμερισμός εργασίας, η πρωτοβουλία στη δουλειά των πυρήνων, ο αυστηρός έλεγχος κάνουν όλα τα μέλη να ζουν τη ζωή της Ομοσπονδίας και κάνουν τον πυρήνα μια μικρογραφία της Ομοσπονδίας μέσα στον τόπο δουλειάς τους, μια μικρή ομο­σπονδία που αγωνίζεται σε όλα τα επίπεδα του αγώνα.

Εδώ μπορούμε να πούμε κάτι το γνωστό που ειπώθηκε πολ­λές φορές, μα που έχει βασική σημασία. Ο πυρήνας πρέπει να ζει όλη τη ζωή της Ομοσπονδίας, όλη δε η ζωή της Ομο­σπονδίας είνε το σύνολο της ζωής των πυρήνων.

Πολλές οργανώσεις νομίζουν ότι γίνεται ένα είδος καταμε­ρισμού δουλειάς μεταξύ Κεντρικής Επιτροπής, Περιφερειακής (και Τοπικής) Επιτροπής και Πυρήνων. Η Κεντρική Επιτροπή ασχολείται με την πολιτική (ή με ό,τι δήποτε υψηλό), η Π. Επι­τροπή με το επαγγελματικό (ή με άλλα υψηλά καθήκοντα) κι οι πυρήνες με τα μικρά ζη τη ματάκια (προπαγάνδα κανενός νέου και κανένα μάθημα το πολύ). Η τέτοια αντίληψη πρέπει να κατα­πολεμηθεί.

VIII. ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΔΡΑΣΗΈχοντας υπ’ όψει μας τη διεθνή πείρα και την κοντινή δική

μας πρέπει στις σημερνές συνθήκες νομιμότητας να ετοιμάζου­με προσεχτικώτατα και συστηματικά τις προϋποθέσεις δουλειάς σε περίοδο λευκής τρομοκρατίας.

Αυτό γίνεται επιταχτικώτερο με τη σημερνή ασταθή πολτι- κή κατάσταση (αστάθεια που έχει βάση την οικονομική και δη­μοσιονομική κρίση).

Πάνω σε μια τέτοια προοπτική δίχως υπερσυνωμοτικούς φόβους θα εργασθούμε να αναπτύξουμε το μηχανισμό μας και γενικά τους πυρήνες μας έχοντας για βάση ότι όσο καλύτερα εί­μαστε οργανωμένοι, όσο πιο καλά λειτουργεί ο μηχανισμός μας, τόσο ανώδυνα μπορούμε να προσαρμοζόμαστε σε νόμιμες και παράνομες συνθήκες δράσης. \

IX. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΈνα σπουδαίο οργανωτικό ζήτημα που μας απασχολεί σή­

μερα είνε η γενική οργανωτική συγκρότηση της Ομοσπονδίας,

347

η οργανωτική σύνδεση των πυρήνων μεταξύ τους, έτσι που ν’ αποτελούν ένα ενιαίο αδιάσπαστο, ευλύγιστο και ευκολοπρο- σάρμοστο σύνολο.

Στο σημείο αυτό η κατάσταση της Ομοσπονδίας δεν είνε καλή. Μια μεγάλη σύγχυση βασιλεύει σχετικά με την οργανω­τική μας μορφή, σύγχυση της δικαιοδοσίας του τομέα δουλειάς κάθε επιτροπής κι ακόμα σύγχυση σ’ αυτόν τον χαρακτήρα και το ρόλο των διευθυντικών επιτροπών.

Οι Διευθυντικές Επιτροπές Αχτίδας, Τόπου, Περιφερείας θεωρούνται συχνά ως οργανώσεις βασικές κι έτσι ο βασικός ρόλος των πυρήνων παραθλέπεται. Οι επιτροπές αυτές σκοπό έχουν να συνδέουν και να κατευθύνουν ενιαία τους πυρήνες να κάνουν τους διάφορους πυρήνες ένα ενιαίο σύνολο, μια Ομο­σπονδία μονολιθική, συγκεντρωτικά διοικούμενη, αλλά ταυτό­χρονα ευλύγιστη, προσαρμοσμένη στις τοπικές συνθήκες και με πρωτοβουλία δράσης κάθε κομματιού της.

Πως γίνεται σήμερα η σύνδεση αυτή.Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συνεδρίου και το Καταστατι­

κό, οι πυρήνες μιας πόλης συνδέονται με την Τοπική Επιτροπή.Οι πυρήνες 2-3 χωριών ή μικρών πόλεων του τομέα επαρ­

χίας με την Αχτιδική Επιτροπή. Στις μεγάλες πόλεις, Αχτίδα είνε ένα μέρος της πόλης (η πόλη διαιρείται σε κομμάτια και οι πυρήνες κάθε κομματιού αποτελούν μια αχτίδα) όλες τις αχτίδες της πόλης διοικεί η Τοπική Επιτροπή.

Οι Αχτίδες και οι Τοπικές Επιτροπές μιας περιφερείας (ενός νομού) και συνεπώς οι πυρήνες του νομού συνδέονται με την Πε­ριφερειακή Επιτροπή. Ό λες οι Περιφερειακές με την Κ. Επι­τροπή. Για την καλύτερη όμως κατεύθυνση των περιφερειακών δυό-τρεις περιφέρειες συνδέονται (συνεπώς και οι πυρήνες 2-3 περιφερειών) με το Γραφείο Περιοχής - (τέτοιο μόνο η ΜΘ έχει).

X. ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗα) Τι λάθη έγιναν στην εφαρμογή αυτού του τρόπου οργα­

νωτικής συγκρότησης; και β) Τι ακόμα αποδείχτηκε απ’ την πείρα ότι πρέπει να τροποποιηθεί απ’ αυτόν τον τρόπο οργάνω­σης; Στο δεύτερο αυτό σημείο νομίζουμε καλό να υπενθυμίσου­με ότι οι οργανωτικές μορφές δεν είνε κάτι τι αφηρημένο ιδανι­κό, στο οποίο πρέπει να τείνουμε, αλλά εξελίσσονται και προ­σαρμόζονται και συνεπώς επικυρώνονται ή τροποποιούνται απ’

348

τη δοκιμασία αυτής της ζωής τους αυτής της χρησιμοποίησής τους για τους συγκεκριμένους μας σκοπούς, του Κομμουνιστι­κού Κόμματος, τους σκοπούς του επαναστατικού προλεταρια­κού κινήματος.

Μερικά απ’ τα λάθη τ’ αναφέραμε, το βασικό είνε ότι οι επι­τροπές αυτές σε πολλές πόλεις και περιφέρειες τείνουν ν’ αντι­καταστήσουν τους πυρήνες στη δράση τους αντί να τους ανα­πτύξουν και ότι οι Επιτροπές αυτές και κυρίως οι Τοπικές με τον τέτοιο τρόπο εργασίας τους επανέφεραν στην πραγματικότητα την παληά μορφή οργάνωσης κατά τόπους (τμήματα). Αυτό γί­νεται ακόμα το κέντρο βάρους πολλών πόλεων, μένει στην Τοπι­κή (ή Περιφερειακή Επιτροπή) ενώ οι πυρήνες είνε απλά εξαρ­τήματα. Απ’ την τέτοια αντίληψη της δουλειάς και του ρόλου της Τοπικής Επιτροπής βγήκε αυτό το τόσο βλαβερό σύστημα της διαρκούς «Αναδιοργάνωσης» των διαφόρων τόπων ή περι­φερειών (δηλ. μια πόλη σήμερα έχει 5 πυρήνες, αύριο η Τοπική Επιτροπή τους κάνει 10, την άλλη μέρα 1 μονάχα και έτσι σύμ­φωνα με τη στιγμιαία έμπνευση της Τοπικής Επιτροπής οι πυ­ρήνες ανδρείκελα μετασχηματίζονται, αλλάζουν τόπο, έκταση, αριθμό κλπ).

Φυσικά αυτό είνε δυνατό γιατί δεν έχουμε πυρήνες εργοστα­σίων αλλά μόνο δρόμων, άλλως στο να μην έχουμε όμως πυρή­νες εργοστασίου φταίει και η τέτοια ταχτική.

Στη σημερινή συγκρότηση παρατηρούμε τις διάφορες επι­τροπές νάχουν μια πλήρη σύγχυση του έργου ή του τομέα εργα­σίας και δικαιοδοσίας τους π.χ., μια περιφερειακή επιτροπή επει­δή εχτελεί και το έργο της τοπικής νομίζει ότι το μοναδικό της έργο είνε η διεύθυνση του τόπου που εδρεύει, όλη δε η περιφέ­ρεια μένει άγνωστο έδαφος γιαυτήν. Το ίδιο παθαίνουν και οι Αχτίδες, αυτό το σφάλμα παρουσιάζεται κατά δύο τρόπους: α) Οι περιφερειακές επιτροπές ενώ έχουν σ’ όλη τους την περιφέ­ρεια κίνημα, δεν φροντίζουν να το διευθύνουν, δεν διαιρούν την περιφέρεια σε Αχτίδες, δεν φροντίζουν για την οργάνωση τοπι­κών επιτροπών, όπου είνε επιβεβλημένο αλλά περιορίζονται μόνο στον τόπο που εδρεύουν.

Το ίδιο κάνουν κι οι Αχτιδικές στη δική τους κλίμακα κα­ταντώντας να παίζουν το ρόλο της Τοπικής Επιτροπής και το πιο χειρότερο νάχουν ένα μόνο πυρήνα, β) Οι Π. Επιτροπές επειδή δεν έχουν κίνημα οργανωμένο στην περιφέρειά τους όξω από την πόλη που εδρεύουν, νομίζουν ότι είνε περιττό να λά­βουν όλα τα μέτρα ώστε να οργανώνουν κίνημα τριγύρω τους

349

μένουν στενές Τοπικές Επιτροπές (Αθήνα-Θεσ/νίκη-Πάτρα).Το ίδιο και οι Αχτίδες (της εξοχής).Ακόμα παρατηρείται γενικά ότι κι οι Περιφέρειες που ερ­

γάζονται κάπως δεν είνε χωρισμένες σε Αχτίδες και έτσι και η Π.Επιτροπή προσπαθώντας να διευθύνει ένα πυρήνα χωριού απομακρυσμένο δεν το κατορθώνει επιτυχώς.

Δεν γίνονται ταχτικά Περιφερειακές συνδιασκέψεις.Γ ενικά χαρακτηριστικά της οργανωτικής μας συγκρότησης

είνε:α) Το ότι Αχτίδες δεν έχουν οργανωθεί πολλές έξω των με­

γάλων πόλεων καθώς και μέσα σ’ αυτές.β) Οι Περιφέρειές μας είνε πολύ στενές και πολλές ενώ α-

ντιθέτως οι Πέριοχές μας είνε πολύ εχτεταμένες ή πιο καλά δεν εφαρμόσθηκε καν η οργανωτική αυτή σύνδεση.

γ) Η σύνδεση της Περιφερειακής με την Περιφέρειά της πολύ ασθενικιά.

δ) Η σύνδεση της ΚΕ με την Περιφέρεια και αυτή επίσης χαλαρή.

Η έλλειψη καταμερισμού εργασίας δεν είνε φαινόμενο μό­νον των πυρήνων αλλά και οι διοικητικές Επιτροπές απ’ την Αχτίδα ως το Γ ραφείο Περιοχής δουλεύουν με πολύ λίγο κατα­μερισμό δουλειάς.

Ακόμα ένα βλαβερό φαινόμενο είνε η έλλειψη στενής συ­νεργασίας μεταξύ των διοικητικών Επιτροπών Κόμματος και Ομοσπονδίας και το πιο χειρότερο ο χωρισμός των αχτίδων δεν γίνεται παράλληλος απ’ το Κόμμα και την Νεολαία. Εδώ μπορούμε ν’ αναφέρουμε ως βλαβερή την ύπαρξη άλλης οργα­νωτικής τερμινολογίας για το Κόμμα και άλλη για την Νεολαία, πράγμα που επιτείνει τη σύγχυση. Η Περιφέρεια της Ομο­σπονδίας ονομάζεται Νομός απ’ το Κόμμα, κι η περιοχή της Πε­ριφέρεια. Θάταν πολύ προτιμότερο και για το Κόμμα και για

•την Ομοσπονδία να βρεθεί κοινή τερμινολογία (ονομασία) ή προ πάντων η τερμινολογία αυτή να είνε προσαρμοσμένη στις εδώ συνθήκες δίχως να ξεφεύγει απ’ τη γενική οργανωτική συ­γκρότηση όλης της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

XI. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΣΑΦΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗ ΑΠ’ ΤΗ ΣΗΜ ΕΡΙΝΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

Αν και το σχέδιο οργανωτικής συγκρότησης που αναφέρε- ται στο Καταστατικό δεν εφαρμόσθηκε (ή πιο καλά δεν φκιά- χτηκε) μόλα ταύτα έγιναν ολοφάνερες οι ασθενικές πλευρές του

350

και η ασάφειά του σε μερικά σημεία.Το γενικό χαρακτηριστικό του σχεδίου είνε ότι εισάγει ένα

μεγάλο μηχανισμό σε μια Ομοσπονδία μικρή (και που δρα σε μι­κρής έχτασης χώρα σαν τη δίκιά μας). Προβλέπει Τόπο, Αχτί­δα, Πόλη, Περιφέρεια, Περιοχή. Τέτοια συγκρότηση μεγάλα κόμματα (σαν το Γαλλικό) δεν την έχουν ακόμα.

Ακριβώς αυτό είνε και μια αιτία που δεν αναπτύχθηκε η συ­γκρότηση της Ομοσπονδίας κανονικά. Στο σημερινό σχέδιο πα- ρατηρείται μια ασάφεια, σύγχυση στο χαρακτήρα και ρόλο δι­καιοδοσίας Τομέα δράσης μιας Τοπικής Επιτροπής. Συγκεκρι­μένα τι είνε Τοπική οργάνωση και Επιτροπή. Η σύνδεση όλων των πυρήνων ενός τόπου κι η Επιτροπή που τις διοικεί. Τώρα ας βάλουμε το ερώτημα: η Τοπική Επιτροπή είνε ανώτερη ή κατώ­τερη απ’ την Αχτιδική. Δεν μπορούμε νάχουμε μια σαφή απά­ντηση κι ο λόγος γιατί άλλοτε η Τοπική είνε ανώτερη κι άλλοτε κατώτερη απ’ την Αχτίδα. Παράδειγμα: Οι 3 πυρήνες μιας μι­κρής πόλης συνδέονται με μια Τοπική, η κωμόπολη αυτή με τα γύρω χωριά αποτελεί μια Αχτίδα, άρα η Τοπική αυτή διευθύνε­ται απ’ την Αχτιδική και είνε κατώτερή της, έχει τομέα δράσης, μικρότερο (ένα μέρος) της Αχτίδας.

Αντίθετα μια Τοπική πόλης διευθύνει 2-3-4 Αχτίδες, εκεί η Τοπική είνε ανώτερη. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν δύο ειδών Αχτίδες καθώς και δύο ειδών Τοπικές. Αχτίδες πόλης και Αχτί­δες εξοχής ή Επαρχίας. Επίσης Τοπική μικρών τόπων και Τοπι­κή πόλης. Για να λείψει αυτή η σύγχυση στην ονομασία των Το­πικών που είνε κατώτερη απ’ την Αχτίδα να λέγεται απλώς Τοπι­κή ενώ η άλλη Επιτροπή Πόλης επίσης όταν μιλούμε για συ­γκρότηση της Ομοσπονδίας να κάνουμε διάκριση των πόλεων (μεγάλων) και γενικά της άλλης χώρας.

Έχοντας υπ’ όψη όλα αυτά η οργανωτική συγκρότηση της Ομοσπονδίας καθώς κι οι ονομασίες των διαφόρων Επιτροπών πρέπει νάναι οι ακόλουθες:

Οι πυρήνες ενός τόπου (χωριού με γύρω τσιφλίκια δύο ή τριών κοντινών χωριών μικρής πόλης κτρ) συνέρχονται σε κοι­νή συνέλευση ή συνδιάσκεψη και συνδέονται με την Τοπική Επιτροπή.

Οι πυρήνες μιας επαρχίας ή Νομού (ενός κομματιού της πε- ριφερείας) συνδέονται με την Αχτιδική Επιτροπή (η Αχτιδική Επιτροπή διευθύνει πυρήνες μεμονωμένους ή και Τοπικές Επι­τροπές).

Στις μεγάλες πόλεις οι πυρήνες ενός μέρους της πόλης συν-

351

δέονται και διευθύνονται απ’ την Αχτιδική Επιτροπή. Ό λη δε η πόλη (όλες οι Αχτίδες) με την Επιτροπή Πόλης.

(Η Επιτροπή Πόλης διευθύνει Αχτίδες πόλης και μεμονω­μένους πυρήνες).

Ό λοι οι πυρήνες μιας περιφερείας συνδέονται και διευθύ­νονται απ’ την Περιφερειακή Επιτροπή. (Η Περιφερειακή Επι­τροπή διευθύνει της Αχτίδες της Περιφερείας της και τις Επι­τροπές πόλης).

Οι περιφέρειες διευθύνονται απ’ ευθείας απ’ την Κ.Επιτρο­πή.

Εκεί που εδρεύει η Επιτροπή περιφερείας δεν χρειάζεται Επιτροπή πόλης, γιατί η Π. Επιτροπή εχτελεί τα καθήκοντά της.

Εκεί όπου εδρεύει αγροτική Αχτίδα κι όταν έχουν περισσό­τερους από ένα πυρήνες δεν υπάρχει ανάγκη Τοπικής Επιτρο­πής, γιατί η Αχτιδική εχτελεί τη δουλειά της.

Ν ’ αποφύγουμε την ίδρυση Τοπικών Επιτροπών, ιδρύοντας μόνο εκεί πούναι απαραίτητες.

Σε περίοδο μεγάλης παρανομίας μπορούν να εισαχθούν και οι Περιοχές, δηλ. δύο, τρεις ή 4 περιφέρειες να συνδεθούν με μια επίδραση Περιοχής.

Το Καταστατικό κανονίζει τα καθήκοντα κάθε Επιτροπής.Τι τροποποιήσεις θα παρουσιάζει το σχέδιο αυτό απ’ τη ση­

μερινή οργάνωση;α) Θα πρέπει να διορθωθούν όλα τα λάθη που αναφέρονται

στο κεφάλαιο X.θ) Με τη διπλή ονομασία Τοπική Επιτροπή και Επιτροπή

Πόλης φεύγει η σύγχυση.γ) Τοπική Επιτροπή διευθύνει τους πυρήνες όχι μόνο μιας

μικρής πόλης, αλλά επίσης και τους πυρήνες μιας ομάδος χω­ριών.

δ) Καταργείται ο θεσμός του Γ ραφείου Περιοχής ως οργά­νου της Κ.Επιτροπής και θεωρείται αναγκαίο μόνο σε παράνομο περίοδο και ως όργανο μιας ομάδος περιφερειών.

Με την κατάργηση αυτού του οργανωτικού θεσμού ταυτό­χρονα πρέπει να ευρυνθούν οι Περιφέρειες ώστε να μη περιλαμ­βάνουν μόνο ένα νομό ή και ολιγώτερο. Αυτό επιβάλλεται εφό­σον δεν έχουμε περιφέρεια σε νομό και πολλά μέλη, η δε έχταση της χώρας μας είνε μικρή. Έτσι έχοντας λίγες Περιφέρειες θα μπορέσουμε να τις έχουμε τόσο ζωντανές, όσο ζωντανά είναι τα Γ ραφεία Περιοχής ή οι Τοπικές. Έ τσι θα μπορέσουν οι Περι­

352

φέρειες να εκλέγονται πραγματικά απ’ όλη τους την Περιφέ­ρεια, με την οποία να βρίσκονται σε στενή επαφή. Και να είνε ζωντανοί διευθυντικοί οργανισμοί της Περιφερείας τους.

Τις ενισχύσεις που παίρνουν σήμερα σε υλικό τα Γραφεία Περιοχής εκ μέρους της ΚΕ πρέπει να τις παίρνουν οι Π. Επι­τροπές.

XII. ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΙΛΙΤΑΝΈνας οργανωτικός θεσμός που όταν χρησιμοποιηθεί ορθά

μπορεί να αποδώσει μεγάλα ωφελήματα, είνε τα συμβούλια και συσκέψεις των φοξιονέρ, δηλαδή των εργαζομένων στις διοικη­τικές θέσεις της Ομοσπονδίας (Γραμματείς πυρήνων κτρ). Σ’ ωρισμένες εργασίες της Ομοσπονδίας, το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τις συσκέψεις (συνελεύσεις) των υπευθύνων για τους διάφορους κλάδους δουλειάς Επαγγελματικό, Αγκίτ-Προπ, Αν- τιμιλιταριστικό κλπ.

Το συμβούλιο ή και σύσκεψη φοξιονέρ είνε το σημερινό λε­γόμενο συμβούλιο πυρηναρχών. Το συμβούλιο αυτό συνερχό­μενο ταχτικά και έχταχτα, μπορεί να εξετάζει όλα τα τρέχοντα ζητήματα της οργάνωσης πόλης ολόκληρης της Περιφερείας ή και της Ομοσπονδίας ακόμα την πολιτική κατάσταση, τη διεθνή κατάσταση κλπ με τη διαφορά ότι δεν μπορεί να πάρει αποφά­σεις πάνω σε σπουδαία ζητήματα, ούτε μπορεί ν’ αντικαταστή­σει την κανονική συνδιάσκεψη των αντιπροσώπων των πυρή­νων. Οι συσκέψεις αυτές πρέπει νάχουν σκοπό να δώσουν πε­ρισσότερη ζωή στους πυρήνες και να κάνουν πιο κανονική και συστηματική τη λειτουργία της Οργάνωσης γενικά. Με τις συ­σκέψεις αυτές κατορθώνεται τα πιο δραστήρια και ικανά μέλη των πυρήνων να αναπτύσσουν την ικανότητα και πείρα τους με την κολεκτιθιστική εξέταση των διαφόρων ζητημάτων που απα­σχολούν το κίνημά μας.

Τέτοιες συσκέψεις μπορούν να γίνουν κατά τις περιστάσεις ή απ’ τους γραμματείς και τα κυριώτερα στελέχη των πυρήνων σύμφωνα με την απόφαση της Αχτιδικής ή Επιτροπής Πόλης. Συνδιασκέψεις τέτοιες μπορούν να γίνουν κατά Αχτίδα, κατά Πόλη και κατά Περιφέρεια ακόμη.

Κάτι παρόμοιο με τα συμβούλια πυρηναρχών και ανάλογα με τις συσκέψεις φοξιονέρ είνε οι συσκέψεις των υπευθύνων πυ­ρήνων και επιτροπών για διαφόρους κλάδους δουλειάς π.χ., όλων των υπευθύνων για το Αγκίτ-Προπ, όλων των υπευθύνων για το Επαγγελματικό, το Αντιμιλιταριστικό κλπ. Οι τέτοιες συσκέ-

353

ψεις συζητούν τα ζητήματα του κλάδου τους, ανταλάσσουν την πείρα τους, κάμνουν ακόμα μαθήματα για τα ζητήματά τους κλπ.

Αυτές οι συσκέψεις πρέπει να εφαρμοσθούν απ’ όλες τις ορ­γανώσεις.

Εδώ στην εφαρμογή γενικά των συσκέψεων φοξιονέρ και υπευθύνων να δοθεί μια μεγάλη προσοχή να μη μετατραπούν οι συσκέψεις αυτές που έχουν ένα βοηθητικό χαρακτήρα στη δου­λειά των οργανώσεων, σε κυρίαρχα διοικητικά σώματα και να μη θελήσουν ν’ αντικαταστήσουν τις προβλεπόμενες από το Κα­ταστατικό κανονικές με τους αντιπροσώπους των πυρήνων συ­σκέψεις, κι ακόμα να μη λύνουν αυτές όλα τα πραχτικά ζητήμα­τα και αφήνουν τους πυρήνες όξω απ’ τη ζωή της Ομοσπονδίας τα ζητήματα που θα συζητούν και την πείρα που θ’ αποταμιεύουν απ’ την τέτοια κολεχτιθίστικη κριτική της δουλειάς ή των ζητη­μάτων πρέπει να τη φέρνουν μέσα στους πυρήνες κι έτσι το σύ­νολο των μελών μας να ζει όλη τη ζωή της Ομοσπονδίας.

XIII. ΦΡΑΞΙΕΣΎστερα απ’ τη μέχρι σήμερα διεθνή πείρα αποφασίσθηκε

από κοινού απ’ τις ΕΕ της Κ.Διεθνούς και της Κ.Διεθνούς των Νέων οι φράξιες μέσα στα σωματεία να είνε κοινές για το Κόμ­μα και την Ομοσπονδία. Δηλαδή όλα τα μέλη της Νεολαίας και του Κόμματος που ανήκουν σ’ ένα σωματείο αποτελούν μια φράξια η οποία έχοντας επί κεφαλής μια γραμματεία να διευθύ­νεται για τα γενικά ζητήματα του σωματείου απ’ την αντίστοιχη διοικητική επιτροπή του Κόμματος. Τα μέλη της Νεολαίας έχουν τα ίδια καθήκοντα και δικα^ματα με τα μέλη του Κόμμα­τος μέσα στη φράξια. Επίσης οι νέοι της φράξιας, δηλ. τα μέλη της Νεολαίας, συνέρχονται χωριστά και εξετάζουν τα ιδιαίτερα ζητήματα των νέων, εκλέγουν δε και μια γραμματεία που εργάζε­ται για τα ζητήματα των νέων μέσα στο συνδικάτο, κάτω απ’ τη γραμματεία που διευθύνει όλη τη φράξια.

Η φράξια για τα γενικά ζητήματα διευθύνεται απ’ το Κόμμα για τα ιδιαίτερα των νέων απ’ την Τοπική Διοικητική Επιτροπή της Νεολαίας μέσω της τοπικής συνδικαλιστικής της επιτρο­πής.

Κατά τα άλλα οι ενοποιημένες φράξιες λειτουργούν κι έχουν δικαιοδοσίες όπως καθορίζεται στο καταστατικό μας.

Είνε εσφαλμένος ο τρόπος με τον οποίον λειτουργούν ως τα σήμερα μερικές μεγάλες φράξιες του Κόμματος ή της Νεολαίας. Συχνά στη Μακεδονία αντί να συνέρχεται η Καπνεργατική

φράξια, η γραμματεία της φράξιας δίνει εντολές στους καπνερ­γάτες μέσω των γραμματέων των Καπνεργατικών πυρήνων. Ο τρόπος αυτός λειτουργίας είνε εσφαλμένος, γιατί υποβιβάζει τους πυρήνες στο ρόλο απλών ομάδων που δέχονται εντολές απ’ τη γραμματεία μιας φράξιας και ταυτόχρονα δημιουργεί μια βλαβερή οργανωτική σύγχυση ανάμεσα στους πυρήνες και τις φράξιες, γ ι’ αυτό όταν οι φράξιες είνε μεγάλες, αν μεν είνε νόμι­μες συνθήκες συνέρχονται ταχτικά ολόκληρες, όταν δε είνε πα­ρανομία υποδιαιρείται σε πεντάδες που λειτουργούν με επί κε­φαλής γραμματείς, συνέρχεται δε σε συνδιάσκεψη αντί για συ­νέλευση. Στο σχηματισμό των πεντάδων μπορεί να λαθαίνονται υπ’ όψει σε ποιό πυρήνα ανήκει κάθε μέλος για να γίνεται η ορ­γάνωση των πεντάδων παράλληλα με τους πυρήνες, έτσι που να μην γνωρίζονται πολλά μέλη μεταξύ τους, αλλά αυτό δεν ση­μαίνει καθόλου ότι πρέπει να μετατρέψουμε τον πυρήνα σε φράξια (όπως σήμερα).

Η οργάνωση φραξιών μέσα στις όξω της Ομοσπονδίας και του Κόμματος οργανώσεις είνε ένα απ’ τα βασικότερα καθήκον- τά μας, μ’ όλα ταύτα δεν δώσαμε καμμιά προσοχή σ' αυτό.

Στη χώρα μας φράξιες μπορούμε να οργανώσουμε α) στα σωματεία, β)στις οργανώσεις Σπορτ, γ) στους Φοιτητικούς συλ­λόγους, δ) στους Εργατικούς φιλολογικούς συλλόγους ε) στις Μαθητικές οργανώσεις κι ακόμα στις διοικητικές επιτροπές όλων αυτών, των οργανώσεων στα συνέδριά τους, καθώς και στις επιτροπές εργοστασίων φυσικά η κυριώτερη δουλειά μας είνε η οργάνωση φραξιών στα σωματεία.«Ο Νέος Λενινιστής». Έτος Α ', αριθ. 5, 1 Μάρτη 1927.

ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΚΙΤ-ΠΡΟΠ

I. ΓΕΝΙΚΑ1. Ένα από τα βασικά καθήκοντα των οργανώσεων της

Κομμουνιστικής Νεολαίας είνε το να συγκεντρώνουν τα πιο μα­χητικά και συνειδητά στοιχεία της Εργαζόμενης Νεολαίας, να τα διαπαιδαγωγούν κομμουνιστικά μέσα στους καθημερινούς αγώνες που διεξάγουν τα Κομμουνιστικά Κόμματα και οι Κομ­μουνιστές Νεολαίες, να τα οπλίζουν ταυτόχρονα με το όπλο της Μ αρξιστικής-Λενινιστικής θεωρίας και να μεταθάλουν έτσι σε γερούς και αλύγιστους αγωνιστές των Κομμουνιστικών Κομ­μάτων.

Στο καθήκον αυτό η ΟΚΝΕ ως τα σήμερα πολύ λίγο μπόρε­σε να ανταπεξέλθη. Ο πιο σπουδαίος λόγος γ ι’ αυτό είναι ότι εξ αιτίας της ελλείψεως ενός μακρού σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα μας η ΟΚΝΕ μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να πα­ρουσιάζεται κάπως σα μια σοβαρή Κομμουνιστική οργάνωση.

2. Είνε φυσικό λοιπόν η διάδοση της θεωρητικής μόρφω­σης ανάμεσα στα μέλη μας να ύστερή πολύ, από άποψη στελε­χών να βρισκόμαστε πολύ πίσω και η πολιτική κι επαγγελματι­κή μας πείρα νάναι πολύ μικρή. Επίσης η ζύμωση ανάμεσα στην Εργατική Νεολαία γινόταν από μέρους μας ως τα τώρα εντελώς ασυστηματοποίητα, κι όχι πάνω σ’ ένα ενιαίο σχέδιο.

II. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΓΚΙΤ-ΠΡΟΠΣύμφωνα μ’ αυτά καθίσταται σήμερα απαραίτητη η ίδρυση

μηχανισμού Αγκίτ-Προπ μέσα στην ΟΚΝΕ που θάχη μπροστά του τα εξής καθήκοντα:

356

α) Να δώσει στη μάζα των μελών που κλείνει μέσα της η ΟΚΝΕ μια στοιχειώδικη πολιτική μόρφωση.

Δεν πρέπει να μας διαφυγή το γεγονός ότι υπάρχουν μέσα στην Ομοσπονδία μας πολλά μέλη πούχουν ανάγκη απ’ το A.B.C του Κομμουνισμού. Ακόμα πρέπει να λαβαίνουμε σοβα­ρά υπ’ όψει μας ότι καθημερινά μπαίνουν αθρόα μέσα στις οργα­νώσεις μας καινούργια μέλη που έχουν ανάγκη να περάσουν από το στοιχειώδες σχολειό της πολιτικής διαπαιδαγώγησης.

θ) Να θοηθήση στη δημιουργία στελεχών της ΟΚΝΕ και στην ανάπτυξή τους.

Είνε ολοφάνερη η παρατηρουμένη τρομαχτική έλλειψη στελεχών μέσα σ’ όλη την ΟΚΝΕ. Αριθμούνται στα δάχτυλα τα στελέχη μας. Κι αυτά έχουν ακόμα παρά πολλές ελλείψεις. Κυ­ρίως παρατηρείται μια έλλειψη προλεταρίων-στελεχών. Τον τε­λευταίο καιρό παρατηρείται μιά ανύψωση και κατάρτιση μερι­κών προλεταρίων που είνε βέβαια πολύ μικρή και που έχει ανά­γκη βοήθειας. Στην περίπτωση αυτή το Αγκίτ-Προπ μπορεί να βοηθήση αρκετά. Μακρυά απ’ την αντίληψη ότι μπορεί να δη- μιουργηθούν τα στελέχη μας μόνο με τη μόρφωση και τη μελέτη πρέπει να εχτιμήσουμε καλά το σπουδαίο ρόλο που μπορεί να παίξη στην περίπτωση αυτή η μόρφωση και η μελέτη όταν είνε συνδεδεμένη με την καθημερινή δουλειά μέσα στον Κομμουνι­στικό οργανισμό, μέσα στο σωματείο, μέσα στην Εργατική Νεολαία.

γ) Να συστηματοποιήσουμε τη ζύμωση και την προπαγάνδα ανάμεσα στην Εργατική Νεολαία.

Η δουλειά αυτή κυρίως συνίσταται στο να διαδόςρη, να ξα- πλώση και να ζωντανέψη όσο εξαρτάται απ’ αυτή τα συνθήματα του Κόμματος και της ΟΚΝΕ. Γ ι αυτό το σκοπό πρέπει να μετα- χειριστή όλα τα μέσα που θα της ήταν δυνατό (υλικό για κα- μπάνιες, γιορτές, υλικό για λόγους ρητόρων, αγγιτατόρ κλπ).

δ) Να καλλιεργήση και να διαδόση τη Μαρξιστική θεωρία μέσα στην ΟΚΝΕ.

Ο ρόλος της θεωρίας στους αγώνες των τάξεων είναι κολο- σιαίος. Η επιτυχής διεξαγωγή της πάλης του Κόμματος, της ΟΚΝΕ και της εργατικής τάξης είνε πράγμα αδύνατο χωρίς μια ακριβή και διαυγή αντίληψη της επαναστατικής στρατηγικής και τεχνικής. Και τα δυό αυτά μόνο η θεωρία μας τα εξασφαλί­ζει.

Η επαναστατική θεωρία είνε το όπλο με το οποίο τα Κομ­

357

μουνιστικά Κόμματα αναγνωρίζουν το έδαφος πάνω στο οποίο έχουν να δράσουν, αποφεύγουν τις οπορτουνιστικές και εξτρε- μιστικές παρεκκλίσεις, αποχτούν συνείδηση των καθηκόντων και της αποστολής των.

Είνε ολοφάνερη η βασιλεύουσα μέσα σ ’ όλη την ΟΚΝΕ άγνοια του Μαρξισμού-Λενινισμού. Ασφαλώς δεν μπορεί κα­νείς να παραθλέψη εντελώς και τη δουλειά που γένηκε για την ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου των μελών μας, αλλά μπορούμε όμως να πούμε ότι η δουλειά αυτή ήταν πολύ λίγη, πο­λύ περιορισμένη και όχι συστηματική.

Εδώ μπορούμε να προσθέσουμε και λίγα λόγια για την αυτο­μόρφωση των μελών μας. Το Αγκίτ-Προπ δεν μπορεί βέβαια να ξέρη τίποτα υπερφυσικούς τρόπους που να μορφώση τα μέλη, να κάνη στελέχη κλπ: Το Αγκίτ-Προπ θα προσπαθήση κυρίως σ ’ αυτό το σημείο να μάθη τα μέλη πως πρέπει και μόνα τους να φροντίζουν για τη μόρφωσή τους να διαβάζουν κλπ. Το Αγκίτ- Προπ θα τους βοηθήση σ’ αυτό με το υλικό που θα τους δίνη, με τους κύκλους κλπ. Η αυτομόρφωση θα βοηθήση πολύ τόσο στην διάδοση της Μαρξιστικής θεωρίας όσο και στην ανάπτυξη των στελεχών μας.

ε) Να διαδόση και να αναπτύξη την πολιτική και επαγγελ­ματική πείρα του Κόμματος και της ΟΚΝΕ καθώς και τη διεθνή και Βαλκανική πείρα του εργατικού κινήματος.

Η πείρα του Κόμματος και της ΟΚΝΕ μεγαλώνει μέσα στους αγώνες εναντίον της Μπουρζουαζίας με την προϋπόθεση να μελετάμε τη δράση μας, να βγάζουμε μαθήματα απ’ αυτή για το μέλλον, να βρίσκουμε τα λάθη μας και να τα επανορθώνουμε.

Το Κόμμα μας και η ΟΚΝΕ για διάφορους λόγους παραμέ­λησαν την αυτοκριτική και έτσι παρουσιάζουν πολλές φορές το θέαμα της επανάληψης των ιδίων λαθών (αριστερή δημοκρατία κλπ).

Έτσι βλέπουμε ότι επιβάλλεται σήμερα να αναλύσουμε και να εκλαϊκεύσουμε όλα τα λάθη του παρελθόντος και να διαπαι- δαγωγήσουμε την Ομοσπονδία επί τη βάσει της πείρας αυτής.

Επίσης είνε φανερό σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά ότι η αποξένωσή μας και η απομόνωσή μας απ’ το Βαλκα­νικό και Διεθνές επαναστατικό κίνημα μας έβλαψε πάρα πολύ και θα πρέπει να πάψη.

στ) Ά λλα καθήκοντα: Εξόν απ’ αυτά το Αγκίτ-Προπ φρον­τίζει για τη διάδοση του τύπου της Ομοσπονδίας όπως και για

358

την καλλιτέρεψη του μορφωτικού και προπαγανδιστικού υλι­κού του.

Το Αγκίτ-Προπ πρέπει να φροντίζη για τη διοργάνωση μέ­σα σ’ όλη την ΟΚΝΕ ενός ευρυτάτου διχτύου ανταποκριτών.

III. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΚΙΤ-ΠΡΟΠ1. Οργάνωση ΚΕ Αγκίτ-Προπ.Την όλη δουλειά του Αγκίτ-Προπ διευθύνει η ΚΕ της Ομο­

σπονδίας που ορίζει δίπλα της γ ι’ αυτό μια επιτροπή Αγκίτ- Προπ.

Η επιτροπή αυτή θάχη να δουλέψη στα εξής επίπεδα:α) Στον τύπο.Στο επίπεδο αυτό θα φροντίση:1) Για τη σύνδεσή μας με τον Διεθνή και Βαλκανικό Τύπο.2) Για την εκδοτική δουλειά της Αγκίτ-Προπ (έκδοση μπρο-

σουρών, βιβλίων κλπ).3) Για την κατάρτιση θιοθλιοθήκης της ΟΚΝΕ.4) Για την ίδρυση μέσα σ’ όλη την ΟΚΝΕ διχτύου ανταπο­

κριτών.5) Για τη συλλογή υλικού απ’ τη Σοβιετική Ρωσσία και ειδι­

κά για την θέση της Εργαζόμενης Νεολαίας εκεί.6) Για τη διάδοση βιβλίων του Κόμματος και της ΟΚΝΕ

μέσα στα μέλη μας και μέσα στην Εργατική Νεολαία.7) Για την οργάνωση ομάδας μεταφραστών που θα επιδοθή

στη μετάφραση διαφόρων περιοδικών, μπροσουρών, αποφά­σεων συνδιασκέψεων, βιβλίων κλπ απ’ τα γαλλικά, ρωσσικά, γερμανικά κλπ.

β) Στο μορφωτικό επίπεδο.Η υποεπιτροπή αυτή θα προσπαθήση κυρίως να ανταπεξέλ-

θη στις μορφωτικές ανάγκες των μελών μας και στη δημιουργία στελεχών μέσα στην ΟΚΝΕ όπως και στην εκλαΐκευση της πείρας του Κόμματος και της ΟΚΝΕ. Γ ι’ αυτό:

1) Φροντίζει για τον καταρτισμό ενός μίνιμουμ πολιτικού προγράμματος για τη στοιχειώδη πολιτική διαπαιδαγώγηση των μελών μας.

2) Βοηθάει στην ίδρυση απ’ τις οργανώσεις Λενινιστικών κύκλων για τους οποίους καταρτίζει ιδιαίτερα μαθήματα και ιδιαίτερο πρόγραμμα δουλειάς.

3) Θα δουλέψη για τη δημιουργία Αενινιστικών σχολειών κατά περιφερείας ή και σ’ όλη την Ελλάδα ανώτερης μορφής.

359

4) Φροντίζει για τη διοργάνωση ενός ενιαίου μορφωτικού προγράμματος όλης της ΟΚΝΕ.

5) Φροντίζει για την εκλαΐκευση της πείρας της ΟΚΝΕ και του Κόμματος (άρθρα κλπ). Επίσης για την πείρα των ξένων κομμάτων και Ομοσπονδιών.

γ) Επίπεδο Αγκιτάτσιας.1) Οδηγίες για την προπαγανδιστική δουλειά των μελών μας

και για την στρατολογία των μελών. Πως πρέπει να γίνεται και υλικό που χρησιμεύει σ ’ αυτό κλπ.

2) Οδηγίες για τη διεξαγωγή ωρισμένων καμπανιών, γιορ­τών κλπ, απ’ ολόκληρη της ΟΚΝΕ ή από ωρισμένες οργανώ­σεις.

3) Εξέταση της κατάστασης της Εργατικής Νεολαίας και μάζεμα στοιχείων για την καλλίτερη διεξαγωγή των καμπανιών, την καλλίτερη σύνδεση των μαθημάτων μας με τα αιτήματα των νέων εργατών, αγροτών κλπ.

4) Εξέταση της οικονομικο-πολιτικής κατάστασης της χώ­ρας. Είνε αλήθεια ότι μια τέτοια μελέτη προϋποθέτει δυνάμεις περισσότερες, μέσα πιο πολλά κλπ. γ ι’ αυτό μπορούμε να παίρ­νουμε πληροφορίες απ’ το Κόμμα.

1. Η οργάνωση της Αγκίτ-Προπ στις οργανώσεις της ΟΚΝΕ.

Για την καλλίτερη λειτουργία της Αγκίτ-Προπ είνε απα­ραίτητη η εξάπλωσή της μέσα στις οργανώσεις της ΟΚΝΕ.

Σε κάθε μια οργάνωση της Ομοσπονδίας απ’ την ΚΕ ως τον τελευταίο πυρήνα ιδρύεται μηχανισμός Αγκίτ-Προπ επί τη βά­σει των εξής:

α) Στις μεγαλύτερες οργανώσεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Πάτρα).

1) Οι ΠΕ θα βγάλουν μια 3μελή επιτροπή Αγκίτ-Προπ που η γραμματεία της νάναι και μέλος της ΠΕ.

2) Η επιτροπή αυτή να φροντίση να οριστή από κάθε αχτίδα της Οργανώσεως της Νεολαίας κι από κάθε πυρήνα ένας σύ­ντροφος ειδικά γ ι’ αυτή τη δουλειά. Να μην εκλέγονται αυτοί απ’ τα πάνω, αλλ’ απ’ τις αχτιδικές επιτροπές κι απ’ τους πυρή­νες.

3) Κάθε επιτροπή Αγκίτ-Γίροπ των οργανώσεων που ανα­φέραμε να κάνη κάθε φορά ένα σχέδιο για τη δράση δύο μηνών. Το ίδιο πρέπει να κάνη κάθε πυρήνας. Να αναθέτη στον υπεύθυ­

360

νο της Αγκίτ-Προπ να φτιάχνη αυτό το πρόγραμμα, να έρχεται ύστερα στον πυρήνα, να εγκρίνεται, να τροποποιείται κλπ κι ύστερα να φροντίζουν όλοι και ειδικά ο υπεύθυνος του Αγκίτ- Προπ για την πραγματοποίησή του.

Το πρόγραμμα αυτό νάναι πάνω στο γενικό πρόγραμμα της Περιφερειακής Οργανώσεως, να περιλαθαίνη εντελώς πραχτι- κά και πραγματοποιήσιμα ζητήματα: Π.χ., πόσα μαθήματα θα γίνουν σ’ αυτό το διάστημα, πώς θα εφαρμοσθή το πρόγραμμα το μορφωτικό που δημοσιεύτηκε στο «Νέο Λενινιστή», ποιός θα κάνη τα μαθήματα αυτά κλπ.

Επίσης οι υπεύθυνοι του Αγκίτ-Προπ θάχουν και τον τύπο («Νεολαία», «Λενινιστή»). Αυτοί θα τον μοιράζουν, αυτοί θα φροντίζουν για την διάδοσή του, για τις ανταποκρίσεις κλπ.

6) Στις μικρές οργανώσεις.Στις μικρές οργανώσεις οι ΠΕ δεν πρέπει να κάνουν ολό­

κληρη επιτροπή Αγκίτ-Προπ, αλλά ν’ αναθέσουν αυτή τη δου­λειά μόνο σε ένα σύντροφο. Επίσης ένας σύντροφος πρέπει να οριστή γ ι’ αυτή τη δουλειά από κάθε πυρήνα.

(Θα σταλούν ιδιαίτερες αναλυτικές οδηγίες).«Ο Νέος Λενινιστής» Έτος Α ', αριθ. 5, 1 του Μάρτη 1927.

361

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ Β' ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΗΣ Κ Ε. ΤΗΣ ΟΚΝΕ (10-15 Φλεβάρη 1928)ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

I. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ(Από 15 Ιουλίου 1927 μέχρι τέλους Γενάρη 1928).Η τρομοκρατία, ο πόλεμος και η Ομοσπονδία μας.

Η περίοδος απ’ την τελευταία ολομέλεια μέχρι σήμερα χα­ρακτηρίζεται με μια ανάπτυξη της τρομοκρατίας και του κινδύ­νου πολέμου κυρίως κατά της Σοβιετικής Ρωσσίας, της προλε­ταριακής μας πατρίδας.

Η Ομοσπονδία μας απάντησε με τρεις μεγάλες καμπάνιες: α) Για τη Σοβιετική Ρωσσία. β) Εναντίον της τρομοκρατίας, γ) Εναντίον του μιλιταρισμού και του πολέμου. Τα εξέχοντα ση­μεία της μεγάλης αυτής κινητοποίησης είναι η Διεθνής Ημέρα των νέων στην οποία κινητοποιήθηκαν 14-15 χιλιάδες νέων ερ­γατών και χωρικών, είναι ο κοινός με το Κόμμα γιορτασμός της X Επετείου της Οχτωβριανής Επανάστασης (Πουλήθηκαν 14000 «Νεολαίες») και ο γιορτασμός του θανάτου Λένιν-Λήμ- πνεχτ-Ρόζας καθώς και τα συλλαλητήρια κατά της τρομοκρα­τίας.

Η Ομοσπονδία έλαβε μέρος στις καμπάνιες του Κόμματος με όλες της τις δυνάμεις.Οι κινητοποιήσεις μας.

Οι κινητοποιήσεις αυτές βασίστηκαν συχνά στην οργάνω­ση του ενιαίου μετώπου κυρίως απ’ τα κάτω με τους συνδικαλι­σμένους κι ανοργάνωτους εργάτες και χωρικούς. Το ενιαίο μέ­τωπο εφαρμόστηκε όμως περισσότερο γύρω σε συνθήματα πο­λιτικά γενικώτερα. «Υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης», «Πάλη κα­τά του μιλιταρισμού και του πολέμου», «Κατά της τρομοκρα­

362

τίας» κτλ, παρά στα άμεσα οικονομικά και πολιτικά ζητήματα των νέων εργατών και χωρικών σε αντίθεση με την προηγούμε­νη περίοδο των συνεδρίων της εργαζόμενης νεολαίας.

Οι κινητοποιήσεις αυτές έρριξαν στην πολιτική πάλη νέα στρώματα μαζών της εργαζόμενης νεολαίας και αύξησαν σταθε­ρά την επιρροή της Ομοσπονδίας μας. Η οργανωτική στερέωση όμως της επιρροής αυτής είναι πολύ δυσανάλογα μικρότερη.Η Αντιπολεμική και Λ ντιμιλιταριστική δράση.

Ο αντιπολεμικός και αντιμιλιταριστικός χαρακτήρας της δουλειάς δυνάμωσε σημαντικά. Περισσότερο ο αντιπολεμικός και λιγότερο ο αντιμιλιταριστικός. Αυτό σημαίνει ότι περισ­σότερο επιμείναμε στον κίνδυνο πολέμου και την ανάγκη πάλης και λιγότερο στις μεθόδους και τα μέσα πάλης. Περισσότερο χτυπήσαμε τον πόλεμο και λιγότερο το υλικό με το οποίο δη­μιουργεί η Μπουρζουαζία τον μιλιταρισμό. Και ακόμα λιγότε­ρο τον μιλιταρισμό ως όργανο εσωτερικού πολέμου τάξεων.Τα αρνητικά σημεία της δράσης μας.

Τα αρνητικά σημεία της μεγάλης προόδου στην πολιτική δράση η οποία και ποιοτικά και ποσοτικά βελτιώθηκε είναι: α) Η κακή σύνδεση των αμέσων με τα γενικά μας συνθήματα, θ) Η ελλειπής εφαρμογή του Ενιαίου μετώπου με τις ανοργάνωτες μάζες των εργαζομένων νέων πάνω στις άμεσές τους διεκδική­σεις. γ) Ασθενική οργανωτική στερέωση της νέας μας επιρροής μέσα κι έξω απ’ την Ομοσπονδία μας. (Δυσανάλογη αύξηση των μελών και πυρήνων, μικρή ανάπτυξη των μαζικών οργανώσεων νεολαίας, Συνδικάτα, Οργανώσεις Αντιφ. φρουρών και Σπορτ). δ) Η Επιρροή μας προχώρησε λιγότερο προς τα χωριά, τα εργο­στάσια και τις εργάτριες.Η τρομοκρατία.

Η Ομοσπονδία αντιμετώπισε με θάρρος τη δίκη που οργα­νώνει η Πλουτοκρατία εναντίον του κινήματός μας, μεταχειρι- ζόμενη ως πρόφαση την προγραμματική θέση του Κόμματός μας για το Μακεδονικό ζήτημα και τη δράση μας γενικά υπέρ των μειονοτήτων. Η Ομοσπονδία μας δίχως να πέσει στο παλιό λάθος και να θέσει στο κέντρο της δράσης μας στο Εθνικό διε- κήρυξε το σύνθημα της Ενιαίας και Ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης και το συνέδεσε ορθά με την Σοβ. Επανάσταση στα Βαλκάνια. Η ΚΕ είνε σύμφωνη με την τέτοια γραμμή του Πολ. Γ ραφείου του Κόμματος και της Ομοσπονδίας στο Εθνικό.

Η ανάγκη της δραστήριας αντιμετώπισης της τρομοκρατίας

363

κυρίως στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη στην οποία μετά το Αοκ-'Αουτ των καπνεργατών οι οργανώσεις του Κόμματος και της ΟΚΝΕ βρέθηκαν σε μια μεγάλη τρομοκρατία και έπε­σαν σε παθητικότητα, και η πολιτική απειρία και η έλλειψη σα­φούς αντίληψης για τις μεθόδους πάλης κατά των φασιστικών οργανώσεων απετέλεσαν την βάση ενός εσφαλμένου συνθήμα­τος: «Διεκδίκηση της νομιμότητας και δια των όπλων». Κάτω απ’ το εσφαλμένο αυτό σύνθημα είναι αλήθεια ότι έγιναν πραγ­ματικά μαζικές κινητοποιήσεις των οποίων ηγήθηκε η Κομμ. Νεολαία και ταυτόχρονα πάρθηκαν ορθά στις γενικές γραμμές μέτρα αμύνης των εργατικών οργανώσεων απ’ τους φασίστες.Το σύνθημα αυτό απετέλεσε τη βάση μιας δραστήριας εργασίας κατά της παρανομίας. Στην πράξη το σύνθημα αυτό εγκαταλεί- φθηκε και αντικαταστάθηκε με πραγματικά Λενινιστικά συν­θήματα του Κόμματός μας κατά της τρομοκρατίας. Αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου ότι δεν ήταν σοβαρό σφάλμα και δεν πε- ριέκλειε κινδύνους. Το Γραφ. Κεντ. Επιτρ. κατεδίκασε αμέσως το σύνθημα αυτό και έθεσε ορθά συνθήματα στην κινητοποίη­ση. Η ΚΕ εγκρίνει πλήρως τη στάση αυτή του Γ ραφείου.

Η Ομοσπονδία μας γενικά παλεύει με θάρρος κατά της τρο­μοκρατίας. Τα μέλη μας, τα στελέχη, και οι νέοι που μας ακο­λουθούν κρατούν στη φυλακή και την εξορία με θάρρος τη ση­μαία μας.Τα καθήκοντά μας.

Τα καθήκοντά μας. Μια κινητοποίηση ισχυρή της εργαζό­μενης νεολαίας στην πάλη κατά της τρομοκρατίας συνδεμένη με τον αγώνα κατά του Μιλιταρισμού και του πολέμου. Κατεύθυν­ση της κινητοποίησης αυτής προς τα εργοστάσια και τα χωριά και μελετημένη σύνδεσή της με την οργανωτική δουλειά της στρατολογίας και της ζωής των πυρήνων.

Η κινητοποίηση να γίνει κυρίως με τους πυρήνες και τις φράξιες των Συνδικάτων. Δυνάμωμα και πιο συγκεκριμένη αντι­πολεμική και αντιμιλιταριστική δράση. Χρησιμοποίηση της ενίσχυσης του Κόμματος. Δημιουργία πλατειών οργανώσεων τριγύρω στην Ομοσπονδία. Διόρθωση όλων των λαθών και ελ­λείψεων των τελευταίων κινητοποιήσεων. Ετοιμασία των μαζών της νεολαίας για την πάλη κάτω απ’ την παρανομία.

364

υ . ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ(Από 15 Αυγούστου ως τέλος Γενάρη 1928).Η πρόοδος της Ομοσπονδίας μας.

Η οργανωτική πρόοδος κατά το 6μηνο είναι αναμφισβήτη­τη. Η οργανωτική πρόοδος έχει διαφορετικό χαρακτήρα απ’ την πρόοδο της πρώτης 5μηνίας μετά τον Φλεβάρη. Αποτελεί την δεύτερη φάση της περιόδου εκείνης. Η πρώτη περίοδος ήταν πε­ρίοδος αθρόας εισόδου μελών με χαρακτηριστικά ασταθείας και ρευστότητας. Στην αρχή της περιόδου απ’ την πρώτη Ολομέ­λεια (Ιούλης 1927) μέχρι σήμερα η αθρόα είσοδος σταμάτησε ενώ η ρευστότης και η οργανωτική κρίση συνεχίστηκαν. Στους τελευταίους μήνες μια γενική σταθεροποίηση παρατηρείται στις βασικότερες οργανώσεις μας με μια βραδεία άνοδο. Η ρευ­στότητα περιορίστηκε σημαντικά. Η ζωή των πυρήνων αυξήθη­κε και η αντοχή του μηχανισμού δεκαπλασιάστηκε. Ο συγκεν­τρωτισμός είναι μεγάλος και συνοδεύεται με μια πρωτοβουλία κυρίως στις Περιφέρειες. Οι Αχτίδες εξακολουθούν να μην συνδέονται μ’ ένα πραγματικό Λενινιστικό συγκεντρωτισμό με τις Π.Επιτροπές. Η προσαρμογή στην παρανομία πραγματοποι­είται συνεχώς. Η θεωρία του Αικβιταρισμού για την αδυναμία αφομοίωσης κτλ. αποδείχτηκε απ’ την πράξη ανυπόστατη. Ή δη η Ομοσπονδία μας ένα μόνο χρόνο απ’ τη Συνδιάσκεψη του Φλεβάρη 1927 έχει τριπλασιάσει τα μέλη της και την επιρ­ροή της. Ενώ ταυτόχρονα ο μηχανισμός της και η βάση στελε­χών ευρύνθηκε σημαντικά. Υπάρχει μία σημαντική σταθερο­ποίηση και συνεχής ανάπτυξη του ηγετικού στρώματος της Ομοσπονδίας.

Η αριθμητική αύξηση των μελών της Ομοσπονδίας και των πυρήνων δεν συνεχίστηκε με την ίδια ταχύτητα της πρώτης πε­ριόδου. Αίτια ήταν η στενή βάση στελεχών και ταυτόχρονα η δυσκολία για ολόκληρη την Ομοσπονδία μας και τα διευθυντικά της στελέχη να κάνουν χτήμα τους τις νέες μέθοδες μαζικής ερ­γασίας που απαιτούσε το πέρασμα της Ομοσπονδίας μας απ’ το στάδιο μιας στενής οργάνωσης στο στάδιο μιας μαχητικής φαρ- δειάς πρωτοπορίας. Η δυσκολία αυτή γίνονταν πιο μεγάλη απ’ τις μεγάλες απαιτήσεις της εσωτερικής εντατικής ζωής της Ομοσπονδίας. (Εργασία σταθεροποίησης και κατάχτησης 1500 καινούργιων μελών γινομένη με μικρότατη βάση στελεχών).

Η τέτοια ανάλυση της περιόδου εξηγεί τη βραδεία στρατο­λογία μελών και βραδεία ανάπτυξη της συνδικαλιστικής και αν-

365

/

τιμιλιταριστικής εργασίας, (νέοι για την Ομοσπονδία μας κλά­δοι μαζικής εργασίας) την βραδεία ανάπτυξη της ζωής των πυ­ρήνων.

Επίσης όμως οι υποκειμενικές μας ελλείψεις και τα λάθη μας και κυρίως οι αδυναμίες μας για μια μαζική εργασία και την οργανωτική μας εκμετάλλεψη μάκραιναν την περίοδο αυτής της σταθεροποίηση και ποσοτικής στασιμότητας.Το κυριώτερο ελάττωμα.

Το κυριώτερο ελάττωμα της οργανωτικής εργασίας της πε­ριόδου είναι το ότι δεν κατωρθώθηκε να τεθεί στις μεγάλες πό­λεις ως κέντρο η εργασία για τους εργοστασιακούς πυρήνες. Το ποσοστό των εργοστασιακών πυρήνων είναι μικρό, αποτελεί τα 27% των πυρήνων μας. Εξ αιτίας του μικρού ποσοστού των εργο­στασιακών πυρήνων τα 38% των πυρήνων της Ομοσπονδίας εί­ναι πυρήνες με μορφές μεταβατικές, οι λεγόμενοι πυρήνες ομά­δας μικροεπιχειρήσεων ή ομάδας μικρομαγαζιών. Το αποτέλε­σμα της αναδιοργάνωσης στη βάση των πυρήνων απαιτεί στις μεγάλες πόλεις τα 60% των πυρήνων να είναι πυρήνες επιχείρη­σης (δηλ. εργοστασίων, τραμ, σιδηροδρόμων, θαποριών, μεταλ­λείων, ταχυδρομείων, καταστημάτων, συνεργείων για τους δρό­μους κτλ). Κατά δεύτερο λόγο η ελλειπής συγκεκριμένη εργα­σία μαζών των πυρήνων.Το Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής.

Η συγκρότηση και λειτουργία του ΓΚΕ προχώρησαν ση­μαντικά στα εξής σημεία: α) Κολλεχτιβισμός ανώτερος, β) Κα­λύτερος καταμερισμός, γ) Συστηματικώτερη δουλειά και συνε­χής έλεγχος. Η εργασία του Γ ραφείου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εργασία με πολύ βάθος αλλά με μικρότερη έχταση. Δηλαδή το Γ ραφείο απασχολήθηκε συστηματικώτατα με την οργανωτι­κή εργασία, την πολιτική δουλειά και τα προβλήματα ζύμωσης κυρίως δε τον τύπο. Ενώ δεν κατώρθωσε να επεκτείνει την δρά­ση του όσο έπρεπε στη συνδικαλιστική δουλειά, την αντιμιλιτα- ριστική, τους αντιφασίστες, το σπορτ και τους αγρότες.

Στην νέα περίοδο το Γ ραφείο ενισχυόμενο πρέπει δίχως να ελαττώσει και κατ’ ελάχιστο την συστηματικότητα της εργα­σίας του να επεχτείνει τον κύκλο της δράσης του στη συνδικαλι­στική δουλιά, την αντιμιλιταριστική, αντίπαλες οργανώσεις και αντιφασίστες φρουρούς, το σπορτ και την αγροτική δράση. Οι οργανωτές.

Η στενότερη σύνδεση με τους οργανωτές και με μια αυστη-

366

ρότερη και με πιο μεγάλη πρωτοβουλία εφαρμογή των αποφά­σεων του Γ ραφείου απ’ τους οργανωτές και τα μέλη της Κ.Επι­τροπής είναι απολύτως επιβεβλημένα. Το σύστημα των οργανω­τών έφερε μεγάλα αποτελέσματα. Πρέπει να επεκταθεί και από τις Περιφέρειες στις Αχτίδες. Ακόμα δε και οι Επιτροπές πόλης πρέπει να δημιουργήσουν γύρω στο οργανωτικό τμήμα οργανω­τές για την καθοδήγηση των πυρήνων.Τα καθήκοντά μας.

Τα καθήκοντά μας είναι: α) Να συνεχίσουμε την ανάπτυξη του μηχανισμού δυναμώνοντας την συμμετοχή των στελεχών στη διοίκηση της ΟΚΝΕ. Αυτό θα γίνει με τις συσκέψεις υπευ­θύνων κατά κλάδο (Γραμματείς, Επαγγελματικού, Αγκίτ, Αντι- μιλιταριστικού κλπ) και τις γενικές συσκέψεις των στελεχών κάθε τόπου. Μ ’ όλο που οι αποφάσεις των συσκέψεων αυτών έχουν συμβουλευτικόν χαρακτήρα πρέπει να γίνεται διαφωτι- στικώτατη συζήτηση. Επίσης με την οργάνωση μιας μορφωτι­κής εργασίας για τα στελέχη.

β) Να δυναμώσουμε την εργασία μαζών των πυρήνων μας. Να γνωρίσουν τις συνθήκες των νέων εργατών του περιβάλλον­τος και να αγωνίζονται για τις άμεσες διεκδικήσεις των τις οποίες να συνδέουν με τα γενικά συνθήματα. Κάθε πυρήνας να εκδίδει ταχτικά έντυπα, και να κάνει στενές και φαρδειές συγ­κεντρώσεις. Ό λες οι καμπάνειες μας να διεξάγονται απ’ τους πυρήνες. Να καλυτερεύσει η ατομική εργασία.

γ) Οι πυρήνες να συνδέουν κάθε κινητοποίησή τους με μια συνεχή στρατολογία μελών. Η στρατολογία να βαδίζει προς τα μεγάλα εργοστάσια.

δ) Από την άποψη της αναδιοργάνωσης πρέπει οι μεγάλες πόλεις μας να αλλάξουν ριζικά την σύνθεσή τους σε πυρήνες. Τα 60% των πυρήνων πρέπει να είναι πυρήνες επιχείρησης. Οι πυρήνες ομάδας μικρομαγαζιών πρέπει στις μεγάλες πόλεις ν ’ αφομοιωθούν απ’ τους πυρήνες επιχείρησης. Οι σημερινοί πυ­ρήνες εργοστασίων να μπουν στο κέντρο της οργανωτικής ζωής των οργανώσεων πόλης.

ε) Οι πυρήνες εργοστασίων να γίνουν αντικείμενο ιδιαίτε­ρης προσοχής απ’ όλα τα υπεύθυνα όργανα. Να ιδρυθούν πρότυ­ποι πυρήνες. Να συνδεθούν οι κυριώτεροι εργοστασιακοί πυ­ρήνες απ’ ευθείας με το Κεντρικό οργανωτικό τμήμα, καθώς και μεταξύ τους. Να δοθεί με τον τύπο άφθονο υλικό. Τα οργανωτι­κά τμήματα πρέπει απ’ ευθείας να συνδεθούν και να καθοδηγή­

367

σουν υπάρχοντας εργοστασιακούς πυρήνες, να αναλάβουν την ίδρυση νέων. Σε κάθε εργοστασιακό πυρήνα να παρακολουθούν στοιχεία δραστήρια και να ανήκει ένα καλό στέλεχος. (Ό λα τα μέλη της Π.Επιτροπής ή της Αχτιδικής Επιτροπής πρέπει να εργάζονται σε τέτοιους πυρήνες). Κάθε πυρήνας πρέπει απα­ραίτητα να εκδίδει διάφορα έντυπα (μικρές προκηρύξεις ή εφη­μερίδα) και να κάνει συγκεντρώσεις. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να παρθούν δρακόντεια μέτρα για την προφύλαξη του πυρήνα άπ’ την εργοδοτική τρομοκρατία (κυρίως) και την κρατική,

στ) Οι πυρήνες χωριών πρέπει να προσεχτούν περισσότερο, ζ) Τα καθήκοντα που τέθηκαν με επιτυχία στην στατιστική

και στο οικονομικό πρέπει να πραγματοποιηθούν. Καλείται το Γραφείο να πάρει αυστηρά μέτρα για την εφαρμογή των ε­ντολών στο οικονομικό και τη στατιστική.

η) Οι φράξιες πρέπει να μπουν μέσα στα οργανωτικά ζητή­ματα κάθε διοικητικής Επιτροπής.

ι) Η συνεχής ετοιμασία μας για την παρανομία. Η συνεχής καλλιέργια του κονσπιρατιβισμού (Μεθόδων αμύνης των οργα­νώσεών μας κατά των καταδιώξεων και συλλήψεων). Η συνεχής σύνδεση της νόμιμης και παράνομης εργασίας μένουν στη βάση κάθε οργανωτικής μας δουλειάς.

ια) Η καταπολέμηση των Λικθιταριστικών απόψεων και της Λικθιταριστικής φραξιονιστικής διασπαστικής και διαλυτικής εργασίας πρέπει να συνοδεύει κάθε οργανωτικό μας βήμα.

Οι αποφάσεις της Συνδιάσκεψης Φλεβάρη και της τελευ­ταίας Ολομελείας αποδείχνονται στην πράξη ορθότατες. Η νέα περίοδος που άνοιξε απ’ τη'Συνδιάσκεψη του 1927 συνεχίζεται με επιτυχία. Η Ομοσπονδία μας ορθώνεται με δύναμη κατά της τρομοκρατίας. Καλούμε τα μέλη και τα στελέχη θαρραλέα να συνεχίσουν την εργασίο και την πάλη.

ΙΠ. ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ(Από 15 Αυγούστου μέχρι τέλους Γενάρη).

Η περίοδος απ’ την πρώτη Ολομέλεια της ΚΕ μέχρι σήμερα χαρακτηρίζεται με μια σχετική ανάπτυξη της Συνδικαλιστικής δουλειάς της Ομοσπονδίας μας εν συγκρίσει με την εργασία μας στο επίπεδο αυτό κατά τις προηγούμενες περιόδους. Η ανάπτυ­ξη αυτή εκδηλώνεται: α) Με την ενεργότερη συμμετοχή των με­λών μας στους συνδικαλιστικούς αγώνες της εργατικής τάξης της χώρας μας, η οποία είναι αποτέλεσμα της κατανόησης της

368

σοβαρότητας του αγώνα για τις άμεσες διεκδικήσεις, θ) Με την συμμετοχή των μελών μας στις μιχτές με τα μέλη του Κόμματος επαγγελματικές φράξιες, γ) Με την προσχώρηση στα Σωματεία ενός σοβαρού αριθμού ανοργάνωτων εργατών νέων. δ) Με την δημιουργία ξεχωριστών φράξιων των νέων και ε) Με την συ­γκρότηση επιτροπών νέων σε πολλά Σωματεία.

Η Συνδικαλιστική όμως πρόοδός μας απ’ την τελευταία Ολομέλεια μέχρι σήμερα υστερεί εν σχέσει με την ποιοτική μας δράση και τα οργανωτικά αποτελέσματα της περιόδου αυτής για τον λόγο ότι η περίοδος της οργανωτικής σταθεροποίησης απέ­σπασε τις περισσότερες απ’ τις μικρές δυνάμεις της Ομο­σπονδίας μας στα εσωτερικά οργανωτικά προβλήματα. Το γεγο­νός αυτό εκδηλώνεται με την ύπαρξη αδύνατης Κεντρικής Συν­δικαλιστικής Επιτροπής και με την ίδια αδυναμία των Περιφε­ρειών να ανταποκριθούν στα συνδικαλιστικά των καθήκοντα.

Αίτια επίσης της σχετικής μόνο προόδου στο συνδικαλιστι­κό επίπεδο είναι: 1) Η παντελής έλλειψη συνδικαλιστικής ιστο­ρίας και πείρας της Ομοσπονδίας μας, πράγμα που κάνει την συνδικαλιστική εργασία καινούργιο κλάδο δουλειάς της Ομο­σπονδίας μας. 2) Η περίοδος αυτή συνέπεσε με την περιοδική ανεργία των καπνεργατών, πράγμα που κάνει δυσκολώτατη τη συνδικαλιστική μας δουλειά μέσα σ ’ ένα μεγάλο στρώμα της ερ­γατικής νεολαίας της χώρας μας και αφαιρεί από την Ομο­σπονδία μας τα καλύτερά της συνδικαλιστικά στελέχη.

Η ανάπτυξη όμως της ΟΚΝΕ και η τελευταία οργανωτική της σταθεροποίηση παρέχουν τη δυνατότητα και θέτουν μπρο­στά μας επιταχτικό το καθήκον για μια δραστήρια συνδικαλι­στική δουλειά η οποία αποτελεί προαπαιτούμενο όρο μιας σο­βαρής ανάπτυξης της Ομοσπονδίας.

Ακριβώς δε η έλλειψη μιας σοβαρής πίεσης για μια εργασία μαζών και ειδικώτερα για μια συνδικαλιστική δουλειά εμπόδι­σαν μια γρηγορώτερη υπερπήδηση της περιόδου σταθεροποίη­σης. Το Γ ραφείο της Κεντρικής Επιτροπής πρέπει να επιμείνει όχι μόνο στο να τονίζει την ανάγκη συνδικαλιστικής δουλειάς όπως πολύ ορθά έκανε μέχρι σήμερα, αλλά με μια γερή Κε­ντρική Συνδικαλιστική Επιτροπή να παρακολουθήσει και να καθοδηγήσει τις Περιφέρειες στο ελάχιστο καθημερινό τους βήμα στην εργασία μαζών.

Οι ΠΕ και οι οργανωτές πρέπει όχι μόνο να εφαρμόζουν ακριβώς τις εντολές του Κέντρου, αλλά να παίρνουν την ποιό

369

μεγαλύτερη πρωτοβουλία για μια συνδικαλιστική δουλειά.Τα άμεσά μας καθήκοντα παραμένουν τα εξής:Ιον. Η στερέωση ενός γερού και ζωντανού μηχανισμού από

την Κεντρική Συνδ. Επιτροπή ως τον υπεύθυνο επί του Συνδικα­λιστικού πυρήνα.

2ον. Συνεχής προσοχή στις φράξιες των νέων. Οργάνωση σ’ όλα τα συνδικάτα τέτοιων φράξιων και ανάπτυξη της εσωτερι­κής τους ζωής και πρωτοβουλίας. Συμμετοχή όλων των μελών μας σ’ αυτές και στις μιχτές με το Κόμμα φράξιες.

3ον. Ακριβής καταρτισμός από κάθε φράξια των ζητημάτων των νέων του κλάδου της που θα αποτελέσουν το πρόγραμμα της πραχτικής της πάλης.

4ον. Οργάνωση σε κάθε Συνδικάτο Επιτροπής νέων εργα­τών που να εκλέγεται από ειδική συνέλευση των νέων και να βρίσκεται κάτω απ’ την διοίκηση του συνδικάτου. Η Επιτροπή αυτή να βρίσκεται σε στενότατη και συνεχή επαφή με τους νέους του συνδικάτου με συνελεύσεις, συγκεντρώσεις, προκη­ρύξεις, με συνεχή καθοδήγηση των νέων στην πάλη για τα αι- τήματά τους και την πραγματοποίηση του ενιαίου μετώπου νέων και ενηλίκων στην πάλη αυτή.

5ον. Θέση της συνδικαλιστικής εργασίας σε κάθε πυρήνα. Η εργασία αυτή θα βασίζεται σε ένα συνεχή αγώνα για τα άμεσα και συγκεκριμένα ζητήματα του εργοστασίου του κλάδου και του συνδικάτου, σε μια συνεχή στρατολογία νέων ανοργανώτων για τα συνδικάτα, σε ένα αυστηρό έλεγχο της ατομικής συνδικα­λιστικής δουλειάς των μελών (Αν ανήκουν στα συνδικάτα, τι ρόλο παίζουν, να πηγαίνουν ταχτικά στις φράξιες, να εξοφλούν ταχτικά τις συνδρομές τους στα συνδικάτα κλπ).

6ον. Οργάνωση μορφωτικών σχολών στα συνδικάτα που να διευθύνονται από τις Επιτροπές νέων.

7ον. Οργάνωση Επιτροπών νέων στα εργοστάσια δίπλα στις Επιτροπές των ενηλίκων και κάτω απ’ αυτές. Κυρίως στους κα­πνεργάτες.

8ον. Εργασία για τη συμμετοχή των νέων σε όλες τις διοικη­τικές θέσεις των συνδικάτων και αγώνας για την τροποποίηση του νόμου περί συνδικάτων και των καταστατικών προς όφελος των νέων.

9ον. Εργασία για την υιοθέτηση όλων των αιτημάτων των νέων από τα συνδικάτα.

ΙΟον. Εργασία για διοργάνωση απ’ τα συνδικάτα Συνδια­

370

σκέψεων νέων για τα ειδικά τους ζητήματα σε Τοπική Ομοσπον­διακή και Πανελλήνιο κλίμακα.

Ιΐον. Ελάττωση των συνδρομών των νέων στα συνδικάτα για ευκολότερη οργάνωσή τους σ ’ αυτά.

12ον. Γενική και αυστηρή εφαρμογή της 50λέπτου εισφο­ράς των μελών του Συνδικάτου για την δημιουργία ταμείου ενι- σχύσεως των στρατευομένων μελών του Συνδικάτου.

13ον. Εργασία για την υποστήριξη του εργατικού αθλητι­σμού απ’ το συνδικάτα και για την αναγνώριση των οργανώσεων των αντιφασιστών φρουρών.

14ον. Ό λη η συνδικαλιστική μας εργασία πρέπει να βασίζε­ται συνεχώς πάνω στην ενίσχυση του Κόμματος. Ό λα τα συνδι­κάτα πρέπει να γίνουν και συνθήματα του Κόμματος.

15ον. Αγώνας για την αυστηρή εφαρμογή της υπάρχουσας εργατικής νομοθεσίας.

16ον. Μέχρι της άλλης Ομομελείας πρέπει να ετοιμάσει η Κεντρική Συνδικαλιστική Επιτροπή πλήρες πρόγραμμα άμε­σων οικονομικών απαιτήσεων της εργατικής νεολαίας.

17ον. Συλλογή απ’ την ΚΣΕ όλων των στοιχείων της εργατι­κής νομοθεσίας που αφορούν τους νέους. Διάδοση της νομοθε­σίας αυτής μέσα στους νέους. Ετοιμασία συγκεκριμένων διεκδι­κήσεων για την τροποποίησή της.

IV. Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΑΓΚΙΤ ΠΡΟΠ(Από 15 Αυγούστου μέχρι τέλους Γενάρη 1928).Ο μηχανισμός Αγκίτ-Προπ μέσα στην ΟΚΝΕ.

Ο μηχανισμός του αγκίτ-προπ απ’ την τελευταία ολομέλεια μέχρι σήμερα καλλιτέρευσε κατά πολύ. Έχομε σήμερα ένα δί- χτυο που ξαπλώνεται σ’ όλη σχεδόν την Ομοσπονδία.

Παρατηρούνται ακόμα στα μέλη μας γενικά καθώς και στους υπευθύνους της δουλειάς αυτής μερικές συγχύσεις όσον αφορά το περιεχόμενο και τα όρια του αγκίτ-προπ, οι οποίες πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες να εξαφανισθούν. Μια σπουδαία έλλειψη που παρατηρείται ακόμα και που θα πρέπει επίσης να φροντίσουμε να εξαλειφθεί είναι το ότι τα Περιφε­ρειακά Αγκίτ-Προπ δεν κατώρθωσαν να ξαπλώσουν όσο πρέπει τη δράση τους πέρα απ’ την πόλη στην οποία δουλεύουν σ’ όλες της Αχτίδες της Περιφερείας.Η αγκιτάτσια.

Μπορούμε να κάμουμε με μεγάλη ευχαρίστηση τη διαπί­

371

στωση ότι η Ομοσπονδία μας στο τελευταίο 6μηνο έκανε τερά­στια βήματα στην προπαγάνδα και ζύμωση ανάμεσα στην εργα­ζόμενη νεολαία. Το πιο ευχάριστο στο σημείο αυτό είναι ότι μπόρεσε με αρκετή επιτυχία να πλησιάσει ένα σεβαστό αριθμό της εργαζόμενης νεολαίας, να της διοχετεύσει τα συνθήματα του Κόμματος και τα δικά της και να την κινήσει γύρω από τα συνθήματα αυτά. Ως ένα επιτυχημένο μέσο προς το σκοπό αυτό χρησιμοποίησε τις συγκεντρώσεις κατά εργοστάσια, κατά επάγγελμα, χωριό, προσφυγικό συνοικισμό και τις γενικές κατά πόλεις συγκεντρώσεις. Διεξήγαγε μια ολόκληρη σειρά κα­μπανιών κατά τις οποίες ο αριθμός των κινητοποιουμένων νέων εργατών και αγροτών αυξάνετο συνεχώς. Έτσι έχομε την εξής διαδοχική σειρά: Ιούλιος, καμπάνια υπέρ της ΣΕ, με σύνολο κι- νητοποιηθέντων νέων 9-10 χιλιάδες. Αύγουστος, καμπάνια κατά του μιλιταρισμού η οποία επεχτάθηκε μέχρι το Σεπ/βριο και έληξε με την Δ.Η. των Νέων με 12-15 χιλιάδες κινητοποιηθέν- των νέων. Οκτ/βριος καμπάνια υπέρ της Οκτωβριανής Επανά­στασης και μια βδομάδα του Γενάρη γύρω από την επέτειο του θανάτου των Λένιν-Λήμπνεχτ. Στις δύο τελευταίες καμπάνιες η κινητοποίηση ήταν σε μικρότερο βαθμό. Εξαιρετική επίσης επιτυχία στη ζύμωση της ΟΚΝΕ σημείωσε η «Νεολαία» η οποία έχει διαδοθεί πλατειά μέσα στους νέους (τον Ο/θρη που­λήθηκε σε 14.000 φύλλα).

Δίπλα στην πρόοδο αυτή πρέπει να σημειωθούν οι σοβαρές ελλείψεις που παρουσιάζουν οι οργανώσεις μας. Μια σοβαρά έλλειψη παρουσιάζεται στους πυρήνες οι οποίοι δεν κατορθώ­νουν ακόμη νάναι τα πραγματικά και βασικά μας κέντρα κάθε καμπάνιας και ζύμωσης. Δεν μπορούν να κάνουν μια γερή σύν­δεση των ζητημάτων της Νεολαίας με τα γενικώτερα πολιτικά συνθήματα. Επίσης πολλές φορές οι οργανώσεις μας μπρος στις δυσκολίες που παρουσίαζε η δουλειά ανάμεσα στους νέους των εργοστασίων οπισθοχωρούν και κατευθύνονται σε επίπεδα με λιγώτερα εμπόδια. Έ τσι η πλειοψηφία των συγκεντρώσεων α­ντί να είναι τα εργοστάσια είναι τουναντίον οι συνοικίες, τα επαγγέλματα κλπ. Γ ι* αυτό φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε και την κοινωνική σύνθεση της ΟΚΝΕ στην οποία η αναλογία των μελών από εργοστάσια είναι εξαιρετικά μικρή.

Επίσης ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δοθεί στη ζύμωση στα χωριά (συγκεντρώσεις, τύπος κλπ).

372

4

Η μορφωτική δουλειά μέσα στην ΟΚΝΕ.Μια ενιαία μορφωτική δουλειά άρχισε τους τελευταίους

μήνες μέσα σ ’ όλη την Ομοσπονδία με βάση την πολιτική μόρ­φωση του νέου Κομμουνιστή. Παίρνοντας απ’ όψει μας το εξαι­ρετικό ακαλλιέργητο υλικό από μορφωτική άποψη μέσα στο οποίο πρέπει να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα μπορούμε να δια­κρίνουμε πολλά εμπόδια στην εφαρμογή του μορφωτικού μας προγράμματος. Σήμερα σ’ όλη την Ομοσπονδία 65-70% των με­λών ακολουθούν μόνιμα τα μαθήματα. Στο μέλλον θα πρέπει να συμπληρωθεί η μορφωτική μας δουλειά με κύκλους μικρής διαρκείας για τα στελέχη της ΟΚΝΕ. Επίσης η ίδρυση μιας Κε­ντρικής Λενινιστικής σχολής πρέπει να αποτελέσει ένα απ’ τα άμεσα καθήκοντα που πρέπει να πραγματοποιηθούν στο προσε­χές μέλλον.Ο τύπος της Ομοσπονδίας μας.

Στο τελευταίο εξάμηνο σημειώσαμε και στο σημείο αυτό σημαντικά βήματα προς τα μπρος. Η «Νεολαία» κατωρθώθηκε να βγει βδομαδιάτικη και να προσαρμοστεί πιο πολύ στις ανάγ­κες της Ομοσπονδίας και γενικά του κινήματος των Νέων, η κυ­κλοφορία της αυξήθηκε.

Ο «Νέος Λενινιστής» καλλιτέρευσε επίσης σε περιεχόμενο. Στο ζήτημα της κυκλοφορίας του μένει αρκετά πίσω.

Πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να γίνει πραγματικό όρ­γανο των μιλιτάν της Ομοσπονδίας, να το διαβάζουν όλα τα μέ­λη μας, πράγμα το οποίον με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι δεν γίνεται.

Επίσης πρέπει σοβαρά να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των αν­ταποκρίσεων της «Νεολαίας». Οι οργανώσεις πρέπει να διεξά­γουν ειδικές καμπάνιες μέσα στα εργοστάσια, στα χωριά και στα επαγγέλματα για τα ζητήματα της Εργαζόμενης Νεολαίας, και να συντείνουν έτσι αφ’ ενός στο να πάρει η «Νεολαία» πε­ρισσότερο προλεταριακό χαρακτήρα αφ’ ετέρου δε να διοχε­τεύουν πιο καλά τα συνθήματά μας μέσα στα ακομμάτιστα στρώματα της νεολαίας. Για τη δουλειά αυτή ο σχηματισμός ενός ισχυρού δικτύου ανταποκριτών είναι στο προσεχές μέλλον απαραίτητος.Γενικά καθήκοντα.

1) Καλυτέρευση του Μηχανισμού Αγκίτ-Προπ. Εξάπλωσή του και στον τελευταίο πυρήνα. Τα Περιφερειακά Αγκίτ-Προπ να κατευθύνουν όλες της Αχτίδες της περιφερείας τους.

373

2) Συνέχιση του μορφωτικού προγράμματος. Προπαρα- σκευή των κύκλων στελεχών.

3) Ιδρυση Κεντρικής Λενινιστικής σχολής.4) Οργάνωση στοιχειώδους στατιστικής.5) Πλησίασμα και καμπάνιες κατά εργοστάσια μέσα στα

ακομμάτιστα στρώματα της εργοστασιακής νεολαίας (συγκεν­τρώσεις τύπος κλπ).

6) Καμπάνιες στα χωριά.7) Ίδρυση δικτύου ανταποκριτών.8) Ανταποκρίσεις. Καμπάνιες ειδικές για τη «Νεολαία».9) Μηχανισμός τύπου σ’ όλους τους πυρήνες για την αύξη­

ση της κυκλοφορίας των οργάνων και για την εξασφάλιση του τύπου μας σε μια περίοδο αγριώτερης παρανομίας (κλεισίματος οργάνων κλπ).

10) Πλουτισμός των μεθόδων Αγκιτάτσιας. Οδηγίες για τις συγκεντρώσεις και τις καμπάνιες. Ειδικά άρθρα στον τύπο μας.

«Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή». Τεύχος 8, 1 Απρίλη 1928, σελ. 3-19.

ι

374

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΙΔΑΝΙ­ΚΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ(Απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής της ΟΚΝΕ 6/11/36).

1. Ο στρατηγός Μεταξάς εκπρόσωπος των πιο αντιδραστι­κών κύκλων της ντόπιας κεφαλαιοκρατίας και των ξένων εκμε­ταλλευτών εγκαθίδρυσε, πριν 3 μήνες, σε συμφωνία με τη μο­ναρχία, τη ματωμένη στρατιωτικοφασιστική διχτατορΐα. Με τη φωτιά και το σίδερο η διχτατορία προσπαθεί να πνίξει το λαϊκό κίνημα, να εξοντώσει πριν απ’ όλα το Κομμ. Κόμμα - που είνε η ψυχή του λαϊκού κινήματος - για να μπορέσει ανενόχλητα να ληστέψει το λαό, να ξεπουλήσει την Ελλάδα και να προετοιμά­σει την πολεμική καταστροφή της.

Η φασιστική διχτατορία ανάπτυξε αχαλίνωτη δημαγωγία γύρω απ’ το νόμο για κατώτερο όριο μεροκάματου που είχε σαν συνέπεια το διώξιμο χιλιάδων νέων απ’ την παραγωγή και χρη­σιμοποιήθηκε απ’ τους βιομήχανους για μεγαλύτερο ακόμα κα­τέβασμα του μεροκάματου. Υποσχέθηκε ο Μεταξάς χτύπημα της αισχροκέρδειας και όμως η ακρίβεια της ζωής φουντώνει. Μιλάει για «εθνικό» κράτος, «εθνικά» ιδεώδη κι «εθνικές» πα­ραδόσεις, ενώ ξεπουλάει την πατρίδα μας στον Χίτλερ και τους ξένους εκμεταλλευτές, (δίνει κι άλλες εκατοντάδες εκατομμύρια στους ξένους ομολογιούχους, κλείνει αεροπορική σύμβαση με την χιτλερική Γερμανία, έδωσε τα οχυρωματικά έργα Θεσ/νίκης στους Γερμανούς, παραχωρεί το Λουτράκι στον Χίτλερ για βά­ση υποβρυχίων, γέμισε την Ελλάδα χιτλερικούς κατάσκοπους κλπ). Το περίφημο ενδιαφέρον του για την μόρφωση της νεο­λαίας το εκδηλώνει με την κατάργηση των Γυμνασίων, την αύ­ξηση των διδάκτρων, το διώξιμο των δασκάλων, τον πρωτοφανή

375

περιορισμό του αριθμού των φοιτητών και την εγκατάλειψη της επαγγελματικής μόρφωσης. Στερήσεις και θυσίες ζητάει απ’ τον λαό και τη νεολαία ο τύραννος για να θησαυρίζει αυτός και η σπείρα των προμηθευτών κι εργολάβων που αποτελούν το επιτε­λείο του. Η διχτατορία τίποτα δεν έδοσε και δεν θα δώσει στο λαό. Διχτατορία σημαίνει πείνα και μεσαιωνική πισωδρόμηση, αιματηρή τρομοκρατία, υποδούλωση στους ξένους και αφανι- σμό της Ελλάδας.

2. Η φασιστική διχτατορία δίνει εξαιρετική προσοχή στη νεολαία. Προσπαθεί να χρησιμοποιήσει ενάντια στον ελληνικό λαό τα παιδιά του, ακριβώς όπως χρησιμοποιούσε τους γενίτσα­ρους στα χρόνια της εθνικής σκλαβιάς ο τούρκος κατακτητής. Ο Μεταξάς εκμεταλλεύεται την απογοήτευση των νέων απ’ την πολιτική των αστικών κομμάτων, την πικρία της νεολαίας για το αβέβαιο μέλλον της, την αγάπη της στην πατρίδα, τον ενθου­σιασμό και την ορμή της και μιλάει ο παληός πράχτορας του Κάιζερ και σημερινός αρχικατάσκοπος του Χίτλερ, για «εθνικά ιδανικά της ελληνικής νεολαίας», για «εθνικό πολιτισμό» και «εθνική αναγέννηση». Και ψηφίζει η μεταξική διχτατορία την αναγκαστική οργάνωση της ελληνικής νεολαίας στη φασιστι­κή «Εθνική Οργάνωση Νέων». Προετοιμάζει στρατόπεδα κατα- ναγκαστικής δουλειάς για τους νέους. Αναδιοργανώνει φασι­στικά την εκπαίδευση. Διαθέτει άφθονα χρήματα για την έκδο­ση καθημερινής φασιστικής εφημερίδας των νέων («Εθνική Νεολαία»).

Για την ελληνική νεολαία τα σχέδια του Μεταξά περικλεί- νουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Δεν μπορεί να προοδέψει η ελλη­νική νεολαία, ν’ αναπτύξει τις δημιουργικές της ικανότητες, να σταθεί άξια των εθνικών παραδόσεων μέσα σε καθεστώς μαύρης χιτλερικής τρομοκρατίας, όταν σπρώχνεται με τη βία μέσα σε οργανώσεις όπου δεν έχει δικαίωμα να εκφράζει τη γνώμη της, όταν στην παιδεία επικρατεί ο μεσαιωνισμός και στο πανεπι­στήμιο πνίγεται η λευτεριά της σκέψης. Ε λ ε ύ θ ε ρ η , δ υ ν α ­τ ή , ε υ τ υ χ ι σ μ έ ν η ν ε ο λ α ί α , ι κ α ν ή ν α υ π ε ρ α ­σ π ί σ ε ι τ η ν π α τ ρ ί δ α τ η ς ε ν ά ν τ ι α σ τ ο υ ς ξ έ ν ο υ ς λ η σ τ έ ς ι μ π ε ρ ι α λ ι σ τ έ ς , πραγματικό καμάρι κι ελπίδα του ελληνικού λαού μπορεί να δημιουργηθεί μ ό ν ο με τ η ν α ν α τ ρ ο π ή τ η ς δ ι χ τ α τ ο ρ ί α ς τ ο υ χ ι τ λ ε ρ ι κ ο ύ π ρ ά κ τ ο ρ α μ ό ν ο μ έ σ α σ ’ έ ν α δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ό λ α ο ­κ ρ α τ ι κ ό κ α θ ε σ τ ώ ς . Γ ι’ αυτό η ελληνική νεολαία θα μεί-

νει πιστή στο ιδανικό της ελευθερίας.3. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες και τις εσωτερικές της φα­

γωμάρες η διχτατορία δεν θα πέσει - αυτό οι νέοι κομμουνιστές δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνούν - παρά μόνο κάτω απ’ τα δυνατά χτυπήματα του λαού, με τους καθημερινούς αγώνες και τη δη­μιουργία του λαϊκού μετώπου. Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος καλεί όλες τις οργανώσεις της ελληνικής νεολαίας που θέλουν την πρόοδό της, να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε κοινό αντιδιχτατορικό μέτωπο, δίπλα στο Λαϊκό Μέτω­πο των αντιδιχτατορικών δυνάμεων του ελληνικού λαού.

Το αντιδιχτατορικό μέτωπο της νεολαίας ξεκινώντας απ’ την κοινή πάλη ενάντια στην καταναγκαστική οργάνωση νέων σε φασιστικές οργανώσεις, για την ελεύθερη λειτουργία και ανάπτυξη των μη φασιστικών οργανώσεων, για όλες τις οικονο­μικές, μορφωτικές και εκπολιτιστικές ανάγκες της νεολαίας, για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της, μπορεί και πρέπει να επεκταθεί ως την πάλη ενάντια στη φασιστική τρομοκρατία, για την απελευθέρωση του Ζαχαριάδη και όλων των αντιφασιστών αγωνιστών, για την ανατροπή της διχτατορίας και εκλογές Συν- ταχτικής Συνέλευσης με αναλογική.

4. Για να μπορέσει η ΟΚΝΕ να βοηθήσει στη δημιουργία του αντιδιχτατορικού μετώπου των νέων, πρέπει μέσα στις συν­θήκες της φασιστικής διχτατορίας να συνεχίσει την εφαρμογή της νέας γραμμής που έθεσε η 9η Ολομέλεια. Η ΚΕ καλεί τις ορ­γανώσεις της ΚΝ να συγκεντρώσουν στις σημερινές στιγμές την προσοχή τους στα παρακάτω καθήκοντα: α) Εξασφάλιση της Ομοσπονδίας απ’ τα χτυπήματα της Ασφάλειας, ανάδειξη νέων αφοσιωμένων στελεχών για την συμπλήρωση των κενών που δημιουργεί η τρομοκρατία, δημιουργία και ανάπτυξη του τεχνικού μηχανισμού, πλατειά κυκλοφορία έντυπου υλικού, θ) Προσεχτικό, μελετημένο, συγκεκριμένο ξεσκέπασμα της δημα­γωγίας του Μεταξά δια μέσου της πάλης για τα ζητήματα των νέων με τις μέθοδες που κάθε φορά είνε δυνατές και απαιτεί η πε­ρίσταση· ιδιαίτερα πρέπει να ξεσκεπαστεί η δημαγωγία για κα­τώτερο όριο μεροκάματου στους μαθητευόμενους. γ) Η δουλειά μέσα στις μαζικές οργανώσεις (αθλητικές κατά πρώτο λόγο, αθλητικομορφωτικές, εκπολιτιστικές κλπ) είνε σήμερα το πιο αποφασιστικό καθήκον της ΟΚΝΕ. Οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να γίνουν τα φρούριά μας. Σταμάτημα ή αδυνάτισμα της δουλειάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις σημαίνει οπισθοχώρη­

377

ση μπροστά στις δυσκολίες και εγκατάλειψη ελεύθερου πεδίου δράσης για το φασισμό, δ) Δουλειά μέσα στις φασιστικές οργα­νώσεις της νεολαίας που δημιουργεί η διχτατορία. ε) Ανάπτυξη μιας μεγάλης καμπάνιας που θ’ αγκαλιάσει όλες τις λαϊκές ορ­γανώσεις ενάντια στην φασιστικοποίηση της εκπαίδευσης, για δωρεάν λαϊκή εκπαίδευση και επαγγελματική μόρφωση με το σύνθημα: «Η νεολαία θέλει ελεύθερη μόρφωση, επαγγελμα­τική κατάρτιση, επιστήμη, πολιτισμό», στ) Εξαιρετική προσο­χή στην οργάνωση και πάλη της εργατικής νεολαίας στα συνδι­κάτα και εργοστάσια και ένταση των προσπαθειών για την ορ­γάνωση της αγροτικής νεολαίας, ζ) Ζωντάνεμα όλης της φιλει­ρηνικής κίνησης και ανάπτυξη της δουλειάς στους κληρωτούς σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο κίνδυνο πολέμου.

5. Η ΚΕ της ΟΚΝΕ εξ ονόματος όλης της Ομοσπονδίας χαιρετίζει τον αγαπημένο αρχηγό του ΚΚΕ σ. Ζαχαριάδη. Με την προσωπική ηγεσία του σ. Ζαχαριάδη το ΚΚΕ δυνάμωσε και έγινε η ελπίδα πλατειών λαϊκών μαζών. Κάτω απ’ την καθοδή­γηση του η ΚΕ του Κόμματος με την απόφαση της 7/8/36 χάρα­ξε το δρόμο της απελευθέρωσης του ελληνικού λαού απ’ την φα­σιστική διχτατορία. Ο σ. Ζαχαριάδης ο οδηγητής και αγαπημέ­νος φίλος της νεολαίας είνε το σύμβολο της αντιφασιστικής-αν- τιδιχτατορικής πάλης. Η ΚΕ της ΟΚΝΕ θεωρεί ζήτημα τιμής και δόξας για την Ομοσπονδία την πάλη για την απελευθέρωση του Ζαχαριάδη και όλων των αντιφασιστών αγωνιστών και δίνει εντολή στις οργανώσεις της ΚΝ ν ’ ανοίξουν μια μεγάλη κα­μπάνια για τη σωτηρία του Ζαχαριάδη.

«Η Νεολαία», 11 Νοέμβρη 1936, Αριθ. φύλλου 541/4.

378

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 2ΗΣ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΟΚΝΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΜ. ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΝΕΩΝ-ΕΤΚΔΝ

Ύστερα από 21 χρόνια περίπου η νέα γενιά όλων των ηπεί­ρων και όλων των χρωμάτων ρίχτηκε ξανά τροφή στα κανόνια. Ο δεύτερος παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος και οι φριχτές συνέπειές του πάνω στη νέα γενιά, τη διδάσκει ότι ο καπιταλι­στικός κόσμος μόνο κρίσεις, πείνα, φασιστική τρομοκρατία, ιμ­περιαλιστικούς πολέμους κι εθνική υποδούλωση γεννάει. Η ση­μερινή τραγική πραγματικότητα πείθει τις πιο πλατιές μάζες των νέων ότι αν εξακολουθήσει να υφίσταται η σημερινή κοινω­νική πραγματικότητα θάχουμε πάντα και κατά χρονικά διαστή­ματα παρόμοιες καταστροφές σ’ ολοένα αυξανόμενη κλίμακα.

Ο τωρινός παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος, ύστερα απ’ τη μετατροπή του σ’ αντισοθιετικό, απ’ το φασιστικό άξονα, θέτει μπροστά στη παγκόσμια νέα γενιά, συνεπώς και στη δίκιά μας, νέα προβλήματα και νέα καθήκοντα. Στο πρόσωπο της Σοθ. Ένωσης, η μεσαιωνική αντίδραση πάει να εξοντώσει κάθε προοδευτική ιδέα και κίνηση και να ρίξει την ανθρωπότητα στην βαρβαρότητα προς το συμφέρρν μιας χούφτας χρηματι- στών-ληστών. Στο πρόσωπο της Σοβ. νεολαίας, η φασιστική αντίδραση πάει να εκμηδενίσει το μαχητικό πνεύμα των νέων, να μετατρέψει τη νέα γενιά των εθνικά υποδουλωμένων χωρών σε υποζύγια της φασιστικής χτηνωδίας και τους νέους της Γερ- μανίας σε μόνιμους δήμιους της παγκόσμιας νέας γενιάς.

Ο φασιστικός άξονας κάνει τώρα όχι μόνο ιμπεριαλιστικό πόλεμο αλλά κι αντισοθιετικό. Θεωρεί σαν βασική προϋπόθεση της διατήρησης της κυριαρχίας του πάνω στην Ευρώπη και της

379

κατάχτησης της παγκόσμιας ηγεμονίας στο σύστημα της αποι­κιακής εκμετάλλευσης και καταπίεσης, τη συντριβή πρώτ’ απ’ όλους της Σοβιετικής Ένωσης.

Αντίθετα η Σοθ. Ένωση παλεύοντας ενάντια στο φασιστικό άξονα κάνει πόλεμο δίκαιο, απελευθερωτικό, προοδευτικό, για­τί η πάλη της έχει σαν σκοπό όχι μόνο την απελευθέρωση των Σοβιετικών εδαφών που καταχτήθηκαν προσωρινά απ’ τις φασι­στικές ορδές, αλλά και την απελευθέρωση των υποδουλωμένων λαών και νεολαιών στο φασιστικό άξονα. Συνεπώς, οι νίκες του κόκκινου στρατού είνε και νίκες όλων των λαών και νεολαιών. Απ’ αυτή τη βασική διαπίστωση βγαίνει το άμεσο καθήκον ολόκληρης της νέας μας γενιάς, ανεξάρτητα από ταξικό χωρι­σμό, πολιτικές, θρησκευτικές και φυλετικές διαφορές, να υπε­ρασπίσει θαρραλέα τη Σοβ. Ένωση και τους συμμάχους της, ρίχνοντας τις μαχητικές της δυνάμεις στη πλάστιγγα της πάλης για τη συντριβή των φασιστικών βαρβάρων και εμπρηστών του πολέμου, για τη νίκη της Σοβ. Ένωσης και των συμμάχων της. Αυτό αποτελεί το βασικό όρο για την εθνική μας λευτεριά.

Σήμερα βρισκόμαστε στην πιο κρίσιμη καμπή της παγκό­σμιας ιστορίας. Οι κολοσσιαίες προετοιμασίες απ’ το φασιστικό στρατόπεδο αποδείχνουν ότι βρισκόμαστε στις παραμονές της πιο μεγάλης σύγκρουσης που γνώρισε ως τώρα η ανθρωπότητα. Αυτές οι προετοιμασίες γίνονται με τον πιο αιματηρό εξαναγκα­σμό των λαών και νεολαιών της Γερμανίας και Ιταλίας κι όλων των άμεσα ή έμμεσα υποδουλομένων λαών και νεολαιών της Ευ­ρώπης. Ο λαός και η νέα μας γενιά βρίσκονται στη σφαίρα αυ­τού του αιματηρού εξαναγκασμού. Μπροστά στη νέα μας γενιά μπαίνει άμεσα ο κίνδυνος της υποχρεωτικής στρατολογίας κι αποστολής της σε καταναγκαστικά έργα στη Γερμανία, και επι- στράτεψης και αποστολής της στο ανατολικό μέτωπο. Συνεπώς η πάλη ενάντια στον έμμεσο ή άμεσο εξαναγκασμό στρατολο­γίας κι αποστολής νέων για καταναγκαστικά έργα στη Γ ερμα­νία, η πάλη ενάντια σ ’ οποιαδήποτε μορφή επιστράτεψης κι αποστολής νέων στ’ ανατολικό μέτωπο για λογαριασμό του άξο­να, η καθημερινή πρόσκληση των νέων για κατάταξη στ’ α- νταρτικά εθνικά σώματα, είνε άμεσο και βασικό καθήκον, απο­τελεί πραχτική απάντηση στις φασιστικές προετοιμασίες για την αποφασιστική σύγκρουση που απ’ την έκβασή της θα εξαρ- τηθεί αν θα ζήσουμε εθνικά και κοινωνικά λεύτεροι ή αν θα κα­ταστραφεί ο πολιτισμός μας και θα πέσουμε στη βαρβαρότητα.

380

Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας μπήκε μ’ οξύ­τητα μπροστά στη νέα γενιά το δίλημμα να πάμε μπρος ή να οπι- σθοδρομΐσουμε. Συνεπώς, για τη νικηφόρα έκβαση αυτής της γιγαντιαίας αποφασιστικής μάχης, πρέπει να ενώσουμε όλες τις δυνάμεις της νέας μας γενιάς σαν αδιάσπαστο κομμάτι του με­τώπου της Σοβ. Ένωσης και των συμμάχων της.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΑΣ ΓΕΝΙΑΣΗ νέα μας γενιά, κάτω απ’ τις συνθήκες της εθνικής υπο­

δούλωσης, ζει σε μιαν αφάνταστη τραγική κατάσταση. Πρωτο­φανής καταλήστεψη της εθνικής μας παραγωγής. Αφάνταστη καταστροφή των παραγωγικών μας μέσων και των πλουτοπαρα- γωγικών μας πηγών. Καταλήστεψη των καλλιτεχνικών μας θη­σαυρών. Μαζική εξόντωση απ’ την πείνα. Ξαπόλυμα μιας άγριας αιματόβρεχτης φασιστικής τρομοκρατίας. Έμμεσοι ή άμμεσοι βιασμοί των κοριτσιών μας. Εξευτελισμός των ακρωτη­ριασμένων ηρώων της τελευταίας εθνικής μας εποποιίας απ’ τους θρασύδειλους ηττημένους στ’ αλβανικά βουνά φασίστες. Ποδοπάτημα της εθνικής μας λευτεριάς κι αξιοπρέπειας. Να μέσα σε ποιές συνθήκες ζει η νέα μας γενιά από γενική άποψη.

Είναι φανερό ότι η πολεμική περίοδος του 1914-18, η κατο­πινή πρώτη μεταπολεμική οικονομική κρίση, η παγκόσμια οι­κονομική κρίση, η επιτάχυνση του προτσές της εξαθλίωσης την περίοδο της μοναρχοφασιστικής διχτατορίας της 4ης Αυγού­στου, όλα αυτά ωχριούνε μπροστά στη σημερινή κατάσταση της νέας μας γενιάς.

Η εργατοϋπαλληλική νεολαία, στην καταπληχτική της πλειοψηφία είνε άνεργη, και συνεπώς, σχεδόν χωρίς κανένα πόρο ζωής. Μα και η μικρή της μερίδα που δουλεύει, ζει μέσα σ ’ αφάνταστες στερήσεις γιατί με τον πληθωρισμό και τη διατήρη­ση του μεροκάματου ή μισθού σχεδόν στο προπολεμικό επίπε­δο, με την έλλειψη ειδών διατροφής και τη «μαύρη αγορά» των καρχαριών, αδυνατεί να προμηθευτεί τα στοιχειώδικα μέσα συν­τήρησης. Η εργατοϋπαλληλική νεολαία μπήκε στο δρόμο της μαζικής εξόντωσης απ’ τη πείνα.

Η αγροτική νεολαία, με την καταστροφή του νοικοκυριού των γονιών της στην περίοδο των πολεμικών επιχειρήσεων, με την καταλήστεψη της σοδειάς, με την εξόντωση της χτηνοτρο- φίας, με την καταστροφή των εργαλείων και ζώων για καλλιέργεια και με την αδυναμία ανανέωσής τους καθώς και της πρόμηθεψης

381

σπόρων, λιπασμάτων, φαρμάκων, με την πλέρια εγκατάλειψη απ’ την άποψη του επισιτισμού, της προμήθεψης βιομηχανικών ειδών πρώτης ανάγκης γιατροφαρμακευτικής και νοσοκομια- κής περίθαλψης, μ’ όλα αυτά μπήκε σε μια γοργή πορεία εξα­θλίωσης και καταστροφής.

Η σπουδάζουσα νεολαία, έχασε κάθε δικαίωμα στη μόρφω­ση. Τα περισσότερα σχολειά που φοιτούσε μεταθλήθηκαν σε σταύλους των ορδών κατοχής, άλλα έκλεισαν επ’ αόριστον κι αυτά που άνοιξαν δεν μπορούν να δόσουνε καμμιά μόρφωση. Την άφησαν χωρίς ψωμί, συσσίτια και γενικά χωρίς καμμιά προστασία. Η καταστροφή των μικροαστικών μαζών έμπασε τη σπουδάζουσα νεολαία και τους νέους διανοούμενους σε μια επι­ταχυνόμενη πορεία εξαθλίωσης και καταστροφής.

Η οικονο'μική καταστροφή των λαϊκών μαζών γενικά, έρρι- ξε τα παιδιά στο δρόμο της μαζικής εξόντωσης. Δεκάδες χιλιά­δες παιδιά εγκαταλείπονται στους δρόμους. Η ζητιανιά και γενι­κά η αλητοποίηση έχει αγκαλιάσει μεγάλες μάζες παιδιών και νέων, που σ’ αυτές προσθέτονται καθημερινά καινούργιες στρα­τιές. Η ζητιανιά και γενικά η αλητοποίηση αποτελεί τον πρώτο σταθμό των παιδιών και των νέων στη πορεία προς το θάνατο.

Από εκπολιτιστική άποψη καταχτητές αξονόδουλοι κυβερ­νήτες, αφαίρεσαν απ’ τη νέα μας γενιά κάθε δυνατότητα ψυχα­γωγίας. Σα μόνο μέσο «ψυχαγωγίας» της άφησαν τελειοποιη­μένα όλα τα μέσα διαφθοράς.

Η έλλειψη κάθε ίχνους γιατροφαρμακευτικής και νοσοκο- μιακής περίθαλψης, σε σύνδεση με τα παραπάνω, δημιουργούν τους όρους τρομερών επιδημιών και συνεπώς την αλματώδικη αύξηση της θνησιμότητας.

Η πολιτική των καταχτητών και της αξονόδουλης κυβέρνη­σης, αποδείχνει ότι βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα σκόπιμο εγ­κληματικό σχέδιο μαζικής εξόντωσης της νέας μας γενιάς. Είνε φανερό ότι μέσω της εξαθλίωσης και αλητοποίησης μεγάλης μερίδας της νέας μας γενιάς, πάνε να εκμηδενίσουν τη μαχητική της διάθεση. Αυτή όλη η κατάσταση γεννάει τεράστιους κινδύ­νους για τη ζωή της νέας γενιάς και για ολόκληρη τη πορεία της εθνικοαπελευθερωτικής μας πάλης.

Η ΠΑΑΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΑΣ ΓΕΝΙΑΣΗ νέα μας γενιά, όντας το πιο ζωντανό κομμάτι του έθνους,

δεν αντιμετωπίζει μοιρολατρικά τη σημερινή κατάσταση. Σειρά από εκδηλώσεις των νέων και προπαντός ο οργανωτικός οργα­

382

σμός που τους κατέχει το πιστοποιούν.Οι πολυάριθμες παράνομες πολιτικές και μισοπολιτικές ορ­

γανώσεις νέων που ιδρύονται καθημερινά, οι διαρκείς ανακατα­τάξεις ανάμεσα σ’ αυτές τις οργανώσεις, η προθυμία των νέων για οργάνωση των πιο ποικίλων μορφών, η αυξάνουσα κατα­νόηση της αναγκαιότητας για κοινή δράση και οργάνωση, το αυθόρμητο σαμποτάζ, οι οργανωμένοι και αυθόρμητοι οικονο­μικοί αγώνες νέων, η έστω μικρή κι αυθόρμητη συμμετοχή των νέων στ’ αντάρτικα εθνικά σώματα, οι μαχητικές εθνικοαπελευ- θερωτικές εκδηλώσεις στις 28 Οκτώβρη 1941 και 25 Μάρτη 1942, όλα αυτά αποτελούν αποδειχτικά στοιχεία του οργανωτι­κού οργασμού, της δραστηριοποίησης, της διαφοροποίησης, της αισιοδοξίας που χαραχτηρίζει τη νέα μας γενιά. Όμως πρέ­πει να υπογραμμίσουμε ότι τα παραπάνω μόνο σαν εκδηλώσεις των διαθέσεων της νέας μας γενιάς μπορούν να παρθούν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ανταποκρίνονται στις τεράστιες δυνατότη­τες που δίνει η αντικειμενική κατάσταση και η μαχητική θέλη­ση της νέας μας γενιάς για πάλη όλων των μορφών.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΚΝΕΗ ΟΚΝΕ βγαίνει από μια πολύχρονη εσωτερική κρίση. Η

μοναρχοφασιστική διχτατορία της 4ης Αυγούστου με μια πρω­τοφανή ως τα τότε τρομοκρατία και με τη δράση των οργάνων τΓΙζ> της αυτοτιτλοφορούμενης «Παληάς Κεντρικής Επιτρο­πής», «Προσωρινής Διοίκησης» κλπ κατάφερε να σμπαραλιά­σει την ΟΚΝΕ και μαζί της ολόκληρο το νεολαιίστικο κίνημα μας. Όμως η ΟΚΝΕ είνε ακατανίκητη γιατί αντλεί τις δυνάμεις της μέσα απ’ τη νέα μας γενιά. Η σημερινή κατάσταση της ΟΚΝΕ το πιστοποιεί.

Παρά το μικρό χρονικό διάστημα που πέρασε από τότε που άρχισε η ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ, παρά τις τεράστιες δυ­σκολίες που υπήρχαν στην ανοικοδομητική της δουλειά, η ΟΚΝΕ είχε σοβαρές επιτυχίες. Σ’ αυτό το μικρό χρονικό διά­στημα η ΟΚΝΕ ανασυγκροτήθηκε μερικά, υπερνίκησε σε με­γάλο βαθμό τις αντιομοσπονδιακές αντικομματικές φραξιονι­στικές εκδηλώσεις και αποκατέστησε βασικά την ενότητα και πειθαρχία στις γραμμές της. Είχε σοβαρές επιτυχίες στη συ­γκρότηση του ΕΑΜΝ, στην αναδιοργάνωση ή και οργάνωση μαζικών εκπολιτιστικών οργανώσεων νέων. Οργάνωσε σειρά μαζικούς οικονομικούς αγώνες νέων, οργάνωσε εθνικομετωπικά τις μαχητικές εθνικοαπελευθερωτικές εκδηλώσεις στις 28

383

Οκτώβρη 1941 και 25 Μάρτη 1942 δημιούργησε μια αρκετά κα­λή οικονομική της βάση, δημιούργησε και καλιτέρεψε την εκ­δοτική της δουλειά κλπ κλπ.

Όμως παρ’ όλα αυτά, οι πληγές που άνοιξε στην ΟΚΝΕ η μοναρχοφασιστική διχτατορία με τα όργανά της, δεν επουλώ­θηκαν ακόμα και η ΟΚΝΕ παραμένει βασικά σεχταριστική ορ­γάνωση και δεν μπόρεσε να γίνει ακόμα το κέντρο συνένωσης της νέας μας γενιάς στην πάλη για τη ζωή και την εθνική λευτε­ριά.

Οι αδυναμίες της ΟΚΝΕ εκφράζονται στη λειψή ανασυγ­κρότησή της, στη μικρή αριθμητική της δύναμη, στη ανεπάρ­κεια και αδυναμία των στελεχών της, στην εξαιρετικά ανεπαρκή πάλη για τις οικονομικές απαιτήσεις της νέας γενιάς, στο περιο­ρισμένο και αυθόρμητο σαμποτάζ των νέων, στον περιορισμένο χαρακτήρα του ΕΑΜΝ και στη μη μετατροπή του σε ζωντανό όργανο πάλης, στην ανυπαρξία μετώπου μέσα στην εργατοϋ­παλληλική νεολαία, στην ανεπαρκή βοήθεια που δίνουμε στις παράνομες σύμμαχες κι άλλες φιλικές οργανώσεις νέων, στην ανεπαρκή δουλειά για την αναδιοργάνωση ή και οργάνωση μα­ζικών εκπολιτιστικών οργανώσεων νέων, στην περιορισμένη κι ανοργάνωτη συμμετοχή των νέων στο αντάρτικο κίνημα κλπ κλπ.

Οι βασικές αιτίες των αδυναμιών της ΟΚΝΕ είνε η μη ανα­συγκρότηση των δυνάμεών της σε πολλές περιφέρειες, η μη αποκατάσταση μιας γερής πανελλαδικής σύνδεσης μεταξύ κέν­τρου και επαρχιών, η ανεπάρκεια κι αδυναμία των στελεχών της, η σεχταριστική παράδοση και η όχι πλέρια αποκατάσταση της πειθαρχίας και της συναίσθησης της ευθύνης, η λειψή ιδεο­λογική μας πάλη κλπ. Αυτές όλες οι αιτίες έχουν σαν αποτέλε­σμα την έλλειψη ενός σωστού προσανατολισμού στους απομα­κρυσμένους κρίκους και στην βάση της ΟΚΝΕ. Όμως οι αδυ­ναμίες και οι ελλείψεις της ΟΚΝΕ δεν μπορούν σε καμμιά περί­πτωση ν’ αλλοιώσουν τις σοβαρές επιτυχίες που είχε στο μικρό χρονικό διάστημα που πέρασε από τότε που άρχισε η ανασυ­γκρότησή της.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ T O V ΕΑΜΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣΗ 2η Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ χαιρετίζει θερμά την πρωτο­

βουλία των οργανώσεων που μαζί της συγκρότησαν το ΕΑΜΝ σαν πρώτο σοβαρό βήμα για τη συγκέντρωση της νέας γενιάς στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Η ΟΚΝΕ δηλώνει ότι θα

384

κάνει το παν για την εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος.Η ως τα τώρα εθνικοαπελευθερωτική συνεργασία με τις ορ­

γανώσεις που συγκρότησαν το ΕΑΜΝ, η προθυμία κι άλλων ορ­γανώσεων να μπουν σ’ αυτό, αποδείχνει ότι είνε δυνατή όχι μόνο η ενιαία δράση, αλλά και η ενιαία οργάνωση της νέας μας γε­νιάς. Εμείς δηλώνουμε ότι δεν μας χωρίζει τίποτα απ’ τις πραγ­ματικά εθνικές οργανώσεις της νέας μας γενιάς. Εμείς δηλώνου­με ότι δεν μας χωρίζει τίποτα απ’ τις πραγματικά εθνικές οργα­νώσεις νέων και ότι είμαστε έτοιμοι να ενωθούμε μ’ αυτές. Η εθνική υποδούλωση η ύπαρξη κοινών πόθων, κοινών επιδιώ­ξεων και χαραχτηριστικών μέσα στη νέα μας γενιά, κάνουν δυ­νατή την άμεση δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής οργάνωσης νέων στη χώρα μας. Απ’ τη διασπορά της νέας μας γενιάς σ ’ ανε­ξάρτητες οργανώσεις, πρέπει να περάσουμε στην ενιαία οργά­νωση. Αυτή θ’ αποτελέσει γιγάντιο μαγνητικό πόλο που θα τρα­βήξει δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες νέων στις γραμμές της, γιγάντιο μοχλό κινητοποίησης για πάλη της νέας μας γενιάς για τη ζωή και την εθνική λευτεριά.

Η ενιαία οργάνωση δεν θάνε και δεν μπορεί νάνε στενά εθνι- κοαπελευθερωτική, γιατί αυτό θα περιορίσει τον ορίζοντα και τους σκοπούς της.

Η ενιαία οργάνωση στη πρώτη φάση του αγώνα της θάχει σαν βασικό σκοπό της την πάλη για τη ζωή και την εθνική λευ­τεριά της νέας γενιάς, την πάλη ενάντια σε κάθε αντιλαϊκή δι- χτατορική κίνηση, που θα τείνει να υπο^μταστήσει τα κυριαρ­χικά δικαιώματα του λαού και της νέας μας γενιάς και να ξανα- δημιουργήσει μια κατάσταση που θα οδηγήσει σε καινούργιες συμφορές. Στη δεύτερη φάση του αγώνα της - μετά την εθνική απελευθέρωση - θάχει σα βασικό σκοπό της την πάλη για την ικανοποίηση όλων των απαιτήσεων της νέας μας γενιάς και για την ίση και λεύτερη συμμετοχή της στη λαοκρατική λύση όλων των προβλημάτων ανοικοδόμησης των ερειπίων της εθνικής συμφοράς και τη στερέωση της λαϊκής κυριαρχίας.

Η ενιαία οργάνωση δεν μπορεί σήμερα να σταθεί παρά μόνο σε παράνομη βάση. Συνεπώς θα είνε το αποτέλεσμα της συγχώ- νεψης όλων των παράνομων πραγματικά εθνικών οργανώσεων νέων. Όμως η ενιαία οργάνωση θα στηρίζεται σε μαζικές νόμι­μες εκπολιτιστικές οργανώσεις νέων των πιο ποικίλων μορφών. Συνεπώς το πρόβλημα της ενότητας στις συνθήκες της εθνικής υποδούλωσης συνίσταται στο σωστό συνδυασμό των παράνο­μων και νόμιμων μορφών οργάνωσης της νέας μας γενιάς.

385

ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΟΚΝΕ

Ποτέ δεν είχαμε μια τόσο κρίσιμη κατάσταση, μια τόσο γρήγορη εναλλαγή των γεγονότων, μια τόσο γρήγορη διαφορο­ποίηση στις μάζες των νέων. Ποτέ δεν υπήρχαν τόσοι κίνδυνοι να χάσουμε τον προσανατολισμό μας εξ αιτίας της ραγδαίας εναλλαγής των γεγονότων και ποτέ δεν ήταν τόσο απαραίτητο ν’ αναπτύξουμε στο έπακρο τη δραστηριότητα, την πρωτοβουλία, την επαγρύπνιση του κάθε στελέχους και μέλους μας, ν’ ανα­πτύξουμε την ιδεολογική μας πάλη σαν όρο ενός σωστού προ­σανατολισμού των μαζών της νεολαίας και για να μπορεί να παίζει το κάθε στέλεχος και μέλος μας το ρόλο του αρχηγού στο τομέα του, χωρίς καθοδήγηση απ’ τα πάνω. Συνεπώς ποτέ στην ιστορία της η ΟΚΝΕ δεν είχε να επιτελέσει τόσα σοβαρά και ποικίλα καθήκοντα. Αυτά μπορεί να συνοψιστούν στα ακόλου­θα: α) Πλάτεμα του ΕΑΜΝ και μετατροπή του σε βασικό μοχλό κινητοποίησης για πάλη της νέας μας γενιάς ενάντια στον ξένο καταχτητή και την αξονόδουλη κυβέρνηση για τη ζωή και την εθνική λευτεριά, ενάντια σε κάθε αντιλαϊκή διχτατορική κίνη­ση για τη λαοκρατική επίλυση του εσωτερικού μας προβλήμα­τος β) Ανασυγκρότηση και δημιουργία ποικίλων νόμιμων, αλλά στην ανάγκη και παράνομων μαζικών εκπολιτιστικών οργανώ­σεων νέων για την οργάνωση της ψυχαγωγίας της πλατειάς αλ­ληλεγγύης, ενάντια στη μοιρολατρία, τη διαφθορά, για την ανάπτυξη της αισιοδοξίας στηριγμένης στην αντικειμενική πραγματικότητα, γ) Οργάνωση μετώπου της εργατοϋπαλληλι- κής νεολαίας με βάση τα περιεχόμενα των μαζικών εκπολιτιστι­κών οργανώσεων. Όμως αφού θ’ αποτελεί πρωτοπόρο τμήμα του ΕΑΜΝ πρέπει να μη περιοριστεί σε νόμιμα πλαίσια δουλιάς αλλά να οργανώσει τους οικονομικούς αγώνες και τα σαμποτάζ. δ) Στο χωριό η πάλη της ΟΚΝΕ πρέπει να συγκεντρωθεί στην οργάνωση της πάλης της αγροτικής νεολαίας ενάντια στις κα­τασχέσεις και δεσμεύσεις της σοδειάς, των εργαλείων και ζώων, για την απαίτηση προμήθειας φτηνών βιομηχανικών ειδών πρώτης ανάγκης, για τη ζωή και την καλλιέργεια, φαρμάκων, ίδρυση συσσιτίων, για την ανάπτυξη του σαμποτάζ, για την ορ­γάνωση της αλληλεγγύης ανάμεσα στους νέους, για την ολό­πλευρη περίθαλψη των εθνικών ανταρτικών μας σωμάτων. Και δω η ΟΚΝΕ πρέπει να ιδρύσει εκπολιτιστικές οργανώσεις νέων. ε) Στους σπουδαστές η ΟΚΝΕ πρέπει να συγκεντρώσει τη δρά­ση της στην οργάνωση της καθημερινής πάλης για το άνοιγμα

386

όλων των σχολειών, για τη χορήγηση διπλού καθημερινού συσ­σιτίου και πρόσθετης μερίδας ψωμιού, για την απαλλαγή των απόρων απ’ τα έξοδα των εγγραφών, διδάχτρων και εξεταστρών, για τη χορήγηση σπουδαστικού μισθού και επέχταση του «Οί­κου του φοιτητή», για την ελάττωση των εγγραφών, διδάχτρων κλπ στους μη απόρους, για την κατάργηση του παληού προ­γράμματος της εκπαίδευσης και την εφαρμογή καινούργιου (π.χ., λεύτερα μαθήματα ανάλογα με τις ιδιομορφίες της κάθε σχολής) και την πραγματική εφαρμογή του που να δίνει τη δυνατότητα σε παληούς και νεοεισαχθέντες σπουδαστές για μια στοιχειώδι- κη επιστημονική μόρφωση. Για τους νέους διανοούμενους η ΟΚΝΕ πρέπει να συγκεντρώσει τη δράση της στην οργάνωση της πάλης τους για την αποκατάστασή τους σε δουλιά της ειδι­κότητάς τους, για διπλό καθημερινό συσσίτιο και πρόσθετη με­ρίδα ψωμιού για ταχτικό μηνιάτικο κρατικό χρηματικό επίδο­μα. Γενικά πρέπει να χειριστούμε σωστά την τεράστια διάθεση των σπουδαστών και των νέων διανοουμένων για οργάνωση και να τους οργανώσουμε στο ΕΑΜΝ και σε παράνομες και νόμιμες οργανώσεις, στ) Οργάνωση της πάλης για μια πραγματική προστασία του παιδιού και της μητέρας. Απ’ το ψευτοενδιαφέ­ρον και τις μεμονωμένες ενέργειες για το παιδί και τη μητέρα πρέπει να περάσουμε στην ενοποίηση όλων των προσπαθειών για την οργάνωση της πάλης για τον εξαναγκασμό τόσο των αρ­χών κατοχής και της ξενόδουλης κυβέρνησης, όσο κι αυτών που διαθέτουν τα εκατομμύρια. Η προστασία του παιδιού πρέπει να γίνει παλλαϊκή υπόθεση, ζ) Οργάνωση της μαζικής συμμετοχής των νέων στ’ αντάρτικο κίνημα και στο λαϊκό στρατό, η) Ολό­πλευρη ενίσχυση της «Εθνικής Αλληλεγγύης» και καθημερινή μαχητική υπεράσπιση των φυλακισμένων και εξόριστων εθνι­κών αγωνιστών, θ) Για τους νέους των μειονοτήτων η ΟΚΝΕ πρέπει να συγκεντρώσει τη δράση της ενάντια σε κάθε προ­σπάθεια να τους στρέψουν ενάντια στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα. Για να υπερνικήση η ΟΚΝΕ αυτόν τον κίνδυνο πρέπει να οργανώσει τη πάλη της νεολαίας των μειονοτήτων για τη ζωή τους κι ενάντια στον ξένο καταχτητή και τους λακέδες του, να την οργανώσει σε δικές της εθνικές παράνομες και νόμιμες ορ­γανώσεις να οργανώσει τη συμμετοχή τους στο ΕΑΜΝ, στο α­ντάρτικο κίνημα και στο λαϊκό στρατό, ι) Η εκπλήρωση των πα­ραπάνω άμεσων καθηκόντων θα περάσει βασικά μέσω της ορ­γάνωσης των οικονομικών αγώνων της νέας γενιάς και με το ανέβασμά τους σ’ ανώτερες μορφές πάλης.

387

ΤΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΟΚΝΕΗ εκπλήρωση των παραπάνω αμέσων καθηκόντων θα μας

δώσει τη δυνατότητα να μετατρέψουμε την ΟΚΝΕ σε μεγάλη αριθμητική αλλά και μαζική οργάνωση, σαν απαραίτητη προϋ­πόθεση να ενώσουμε τη νέα γενιά στο ΕΑΜΝ και στην ενιαία οργάνωση. Τα άμεσα οργανωτικά καθήκοντα που προκύπτουν απ’ την πολιτική μας γραμμή είνε α) Πλέρια ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ και επίτευξη πανελλαδικής σύνδεσης και ζωντανής καθοδήγησης σ’ όλους τους κρίκους, θ) Μετατροπή των διοικη­τικών μας στελεχών σε μαζικά στελέχη και των μελών μας σε στελέχη σε σχέση με τις μάζες των νέων. Δημιουργία καινούρ­γιων στελεχών σ’ όλους τους κρίκους, γ) Ικανότητα προφύλα­ξης απ’ την ξένη και ντόπια γκεστάπο. Πάλη για την περιφρού­ρηση της πειθαρχίας και ενότητας της ΟΚΝΕ ενάντια σε κάθε προσπάθεια αναβίωσης του φραξιονισμού. Πάλη ενάντια στα σεχταριστικά υπολείμματα, ενάντια στις δεξιές κι αριστερές πα­ρεκκλίσεις. δ) Ανάπτυξη του ιδεολογικού μας μετώπου. Ανάπτυ­ξη της μπολσεβίκικης πρωτοβουλίας. Ανάπτυξη των οικονομι­κών μας σαν όρο ύπαρξης των στελεχών μας και του μηχανι­σμού μας. ε) Αμέριστη βοήθεια των συμμάχων κι άλλων φ ιλ ι­κών παράνομων οργανώσεων νέων.

Ξεκαθαρισμένοι εσωτερικά, διδαγμένοι απ’ τη πείρα, έχον­τας καθοδηγητή τη μπολσεβίκικη ΚΕ του Κόμματός μας και την ΚΔΝ, δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι εμείς οι νέοι Έ λ­ληνες κομμουνιστές θα φανούμε αντάξιοι της ελπίδας που στη­ρίζει πάνω μας η νέα γενιά και της εχτίμησης κι αγάπης πούχε για μας το Κ και η ΚΔΝ.

«Η Νεολαία», Αριθ. φύλλου 6, 22 Απρίλη 1942.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΗΣ ΟΚΝΕ

Από το Πρώτο Ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ (Νοέμβρης 1922) μέχρι το Φλεβάρη του 1943 στην ανώτερή της ηγεσία, στην Κεντρική Επιτροπή της, αναδείχτηκαν δεκάδες αγωνι­στές.

Παραθέτουμε τα ονόματα των Γραμματέων της ΚΕ της ΟΚΝΕ:

1. Βεντούρα Ζακ 1922.2. Θεοδώρου Σπύρος 1923.3. Αποστόλου Λευτέρης 1924.4. Ζαχαριάδης Νίκος 1925-1926.5. Κολοζώφ Γιώργος 1927.6. Κωνσταντινίδης Γιώργος (Ασημίδης) 1928.7. Ντούβας Γιώργος (Βορεινός) 1929.8. Ρούσος Πέτρος 1930.9. Μουντζούρης Νίκος 1931-1932.

10. Βασιλειάδης Αρίστος 1933.11. Ζαγουρτζής Νίκος 1934.12. Νάκος Γιάννης 1935.13. Παρτσαλίδης Δημήτρης. Τέλη 1935 - αρχές 1936.14. Μπαρτζιώτας Βασίλης 1936 - Σεπτέμβρης 1937.15. Μαλτέζος Χρήστος 1937 - Μάης 1938.16. Μολυβδάς Αδάμ 1941-1942.17. Βλαντάς Δημήτρης 1942-1943

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

Η ΟΚΝΕ, σ’ όλη τη διάρκεια ύπαρξης και δράσης της, προσπαθούσε να κρατά σύνδεση και να καλλιεργεί δεσμούς αδελφικής φιλίας και συνεργασίας στο πνεύμα του προλεταρια­κού διεθνισμού με τις Κομμουνιστικές Νεολαίες των Βαλκανι­κών χωρών και ολόκληρου του κόσμου, μέσω της Κομμουνιστι­κής Διεθνούς των Νέων.

Πολύτιμη και ανεκτίμητη είναι η βοήθεια που πήρε η ΟΚΝΕ απ' την ΚΔΝ, ιδιαίτερα στις δύσκολες καμπές της ιστο­ρίας της.

Ως τώρα κατορθώσαμε να επαληθεύσουμε ανάμεσα στους άλλους αντιπροσώπους της ΚΔΝ που ήρθαν για πρακτική βοή­θεια κατά καιρούς στην Ελλάδα τους παρακάτω:

- Μπαντουλέσκου, του Ρουμάνικου Κομμουνιστικού Κόμ­ματος. Ήταν βασικά αντιπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διε­θνούς. Ή ρθε στην Ελλάδα κατά τα τέλη του 1925 και είχε εξου­σιοδότηση και από την Κομμουνιστική Διεθνή των Νέων.

- Γκόρκιτς, του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσ­λαβίας, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΚΔΝ. Ή ρθε στην περίοδο ανάμεσα στο 4ο και 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ.

- Φρήνελ Φιούρμπεργκ, της Κομμουνιστικής Νεολαίας και του ΚΚ της Αυστρίας. Μέλος της Γραμματείας της ΕΕ της ΚΔ (αργότερα γενικός γραμματέας του ΚΚ της Αυστρίας). Ή ρθε κατά το Φλεβάρη του 1931 για να βοηθήσει το ΚΚΕ και την ΟΚΝΕ να βγούν από την φραξιονιστική πάλη και να προετοι­μάσει τη λύση που υπέδειξε η ΕΕ της ΚΔ το Νοέμβρη του 1931.

390

Εργατόπαιδα κρατώντας στα χέρια τους τη «ΝΕΟΛΑΙΑ», τη δεκαπενθήμερη εφημερίδα της ΟΚΝΕ, που έβγαινε από το 1922.

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στο φύλλο του της II του Δεκέμβρη του 1922 δημοσιεύει στη πρώτη σελίδα του τη διακήρυξη του ιδρυτικού συ­νέδριου της ΟΚΝΕ «προς όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας».

■bkuoxodu 5Ui w x 5ρι03Μ 3γ 5 ίιι orfodg 0 10 ‘Ό03ΐρλ0Ώ N O U H 5Lli w x 3 N H O S k i 5nowyo3A 5 a o i SOhAtpAngwumg ‘/upiOiAaorlrlox ΛοοΛίιγχζ acoi SsiasA 5 u 3θ ίιλφ λ -OQmumg ‘ίΐ£)ίίΛΛ3λΌΛΌ LiXllOTla3All WM llXlACOMOX Όΐλ 5DIA(0AWX 51ΐΜ ΙΛ ΐΐγγ3 5 U l O lO rlU lW pxu X m iu 3 m 3rlOA3rl3g 'cioaUyj noi oA dso± Α φιυλ03 ogprlo 3D π ρ γ ι ι ΐS p A h y j biidilirlLiy q

Στη διάρκεια του μεσοπόλεμον, ιδιαίτερα μετά το 1930, αναπτύσσεται αλματώδικα το κίνημα των φοιτητών. Η ΟΚΝΕ βρίσκεται στην πρωτοπορία των αγώνων της σπουδάζουσας νεο­λαίας για τη λευτεριά και την προκοπή του τόπου. Στη φωτογραφία διαδήλωση φοιτητών για την υπεράσπιση του ακαδημαϊκού ασύλου.

Στα

1925

το

αντιδ

ραστ

ικό

κράτ

ος

βάζε

ι σε

λειτο

υργί

α το

κάτε

ργο

του

Καλ

πακι

ού,

ή όπ

ως

επίσ

ημα

το απ

οκαλ

ούσα

ν,

τον

«Πειθ

αρχι

κό

Ουλα

μό

Καλ

πακί

ου»,

κο

λαστ

ήριο

κα

ι τό

πο

μαρτ

υρίο

υ χι

λιάδ

ων

κομμ

ουνι

στώ

ν κι

αντιμ

ιλιτ

αρισ

τών

φαντ

άρω

ν, ά

μεσο

πρ

όγον

ο της

Μα­

κρον

ήσου

κα

ι της

Γυά

ρου.

(Το

σκ

ίτσο

είναι

του

ζω

γράφ

ου Δ

ημήτ

ρη

Μεγ

αλίδ

η).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ- «Ο Νέος Λενινιστής», Όργανο της ΚΕ της ΟΚΝΕ.- «Βιβλιοθήκη Νέου Λενινιστή».- «Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ.

Β ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ- «Η Νεολαία», Όργανο της ΚΕ της ΟΚΝΕ.- «Ριζοσπάστης», Όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ.- «Φλόγα», Όργανο της ΚΕ της Πανελληνίου Ενώσεως των Αντιδικτατορικών Οργανώσεων Νέων.- «Ουμανιτέ», Όργανο της ΚΕ του ΚΚ Γαλλίας.- «Νέα Ζωή», Όργανο του Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στη Σ.Δ. Ρουμανίας.- «Έθνος».- «Βραδυνή».

Γ ΒΙΒΛΙΑ- Β.Ι. Λένιν, Άπαντα, τόμος 4ος, Πέμπτη ελληνική έκδοση.- «Ο Λένιν για τη Νεολαία». Έκδοση της ΚΕ της

Κομσομόλ 1962, στα ρωσικά.- «Κομμουνιστική Διεθνής». Σύντομη Ιστορική μελέτη.

«Ελεύθερη Ελλάδα», 1973.- «Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα». Τόμος 1ος, 2ος, 3ος και 4ος.

«Σύγχρονη Εποχή», 1975.- «Το ΚΚΕ από το 1918 έως το 1931». Τόμος Α ', Αθήνα 1947.- «Χρονικό αγώνων και θυσιών του ΚΚΕ». Τόμος Α '.

Δεύτερη έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, 1986.- «Το πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ» - Πρακτικά. Έκδοση της

ΚΕτου ΚΚΕ, 1982.- «Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης». Τόμος Πρώτος.

«Σύγχρονη Εποχή», 1981.- «Ο δρόμος της Λεβεντιάς». Εκδοτικό «Νέα Ελλάδα», 1954.- «Ο τάφος των ζωντανών». Έκδοση της Εργατικής

Βοήθειας.- Γ. Βορεινού: «Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας».

Έκδοση «Νέα Φρουρά, Μόσχα, 1932, στα ρωσικά.- Λεβ Γκούρθιτς: «Ωρίων Αλεξάκης». «Σύγχρονη Εποχή»,

1979.

395

Γρηγορίου Δαφνή: «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων», «Ίκαρος», 1955.Σταύρου Ζορμπαλά: «Σημαία του λαού». «ΠΛΕ», 1966.Γιώργη Δ. Κατσούλη: «Ιστορία του ΚΚΕ». Τόμος 1ος, 2ος και 3ος. «Νέα Σύνορα», 1976.Αντώνη Λιάκου: «Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία», Θεσσαλονίκη 1985.Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια κομμουνιστής», «ΣΕ», 1986.Αύρας Παρτσαλίδη: «Αναμνήσεις από τους αγώνες της νεολαίας 1926-1933». «ΠΛΕ», 1967.Πέτρου Ρούσου: «Της Πρώτης Νιότης», «Οδηγητής», Β' έκδοση, 1987.Πέτρου Ρούσου: «Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η Ελλάδα», «ΠΛΕ», 1967.Γ ιώργη Τρικαλινού: «Δρόμος μακρύς και δύσκολος». «Σύγχρονη Εποχή», 1981.Αντώνη Φλούντζη: «Το φοιτητικό κίνημα 1923-1928. «Κέδρος», 1983.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ......................................................................................... 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΟΜΙΛΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΟΣΕΝΕ) .............................................................................................. 11- Οι Σοσιαλιστικές Νεολαίες στο ιδρυτικό Συνέδριο τουΣΕΚΕ .................................................................................................. 20- Η ίδρυση της Ομοσπονδίας Σοσιαλιστικών Εργατικών

Νεολαιών Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ) .................................................... 32- Τα γεγονότα του Βόλου ............................................................... 36- Η κατάσταση της εργατικής νεολαίας ..................................... 42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (Νοέμβρης 1922)ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΟΚΝΕ (Μάρτης 1924) ..................... 47- Το ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ ............................................. 49- Το κίνημα της νεολαίας μπροστά σε σοβαρές δυσκολίες ..... 63- Το «αντάρτικο Συνέδριο» της ΟΚΝΕ ...................................... 66- Το Εθνικό Συμβούλιο του κόμματος ........................................ 68

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟΗ ΟΚΝΕ ΑΠΟ ΤΟ 2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝΠΑΓΚΑΛΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ............................................................. 73- Οι φοιτητικές εκδηλώσεις (2/11/1924) και η ΟΚΝΕ ............. 79- Η δραστήρια συμμετοχή της ΟΚΝΕ στους αγώνες

των καπνεργατών ......................................................................... 89- Η πανεργατική συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα» ......... 90- Το 3ο έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ και η επίδρασή του

στην ανάπτυξη της ΟΚΝΕ........................................................... 92- Το αντιφορολογικό συλλαλητήριο στο Πασαλιμάνι ............ 95

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟΗ ΟΚΝΕ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΑΛΙΚΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ...... 101- Το 3ο Συνέδριο της ΟΚΝΕ ........................................................ 109

397

- Η ΟΚΝΕ ανασυντάσσει τις δυνάμεις της ............................... 115- Τ ο σύνθημα της «αριστερής δημοκρατίας» ........................... 117- Η ΟΚΝΕ στην πάλη κατά του λικβινταρισμοΰ ...................... 123

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΦΛΕΒΑΡΗ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΖΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΚΝΕ ............................. 129- Τα συνέδρια της εργαζόμενης νεολαίας .................................. 139- Η αντιμιλιταριστική δράση της ΟΚΝΕ .................................. 146- Καλπάκι. - Ο τάφος των ζωντανών ........................................ 149- Ένα αποκαλυπτικό γράμμα ....................................................... 156- Για την λενινιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας ............. 157- Περίοδος νέων δυσκολιών ......................................................... 161- Η δίκη των 7 κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακιού ....... 163

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟΣΗΜΕΙΟ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ ............................................ 171- Το Α 'Π αγκόσμιο Συνέδριο νεολαίας για την ειρήνη .......... 176- Νέα δίκη στο στρατοδικείο Γιαννίνων ................................... 179- Η ηρωϊκή απολογία των κατηγορουμένων .............................. 185- Οι στρατοδίκες ............................................................................. 187- Οι μάρτυρες κατηγορίας ............................................................. 188- Οι ήρωες φαντάροι και ναύτες μας ......................................... 189- Η ΟΚΝΕ και ο εργατικός αθλητισμός ..................................... 189

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟΗ ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΠΑΛΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ .......................................................................................... 197- Η ΟΚΝΕ μετά την 6η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ .............. 200- Η « Ένωση Νέων Ελλάδας» ....................................................... 201- Για μια ριζική στροφή ................................................................ 204- Οι αγώνες των φοιτητών των σπουδαστών .............................. 210- Το Α ' Πανελλήνιο Συνέδριο των Φοιτητών και

Σπουδαστών .................................................................................. 212- Η «Φιλειρηνική Ένωση Οργανώσεων Νέων» (ΦΕΟΝ) .......218- Μια πετυχημένη συγκέντρωση της ΦΕΟΝ - Ένας λόγος

του Αιμ. Βεάκη γεμάτος παλμό ................................................. 220- «Σβήστε την Φλόγα» .................................................................. 223

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟΗ ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΠΑΛΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ 4ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ............................................ 227- Το «Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων» ..................................... 229

398

Η «Φλόγα» ....................................................................................... 232Ο παράνομος τύπος ...................................................................... 234Ανοδος του αντιδικτατορικού κινήματος .................................236

Ο γιορτασμός της εκατονταετηρίδας του Πανεπιστημίου της Αθήνας - Οι μεγάλες αντιδικτατορικές εκδηλώσειςτων φοιτητών και σπουδαστών .................................................. 238Η αντιφασιστική εργατική πρωτομαγιά του 1937 .................. 244Η Οργάνωση των «50» ................................................................. 246Για ένα Ενιαίο Μέτωπο Νέων ...................................................... 249

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟΗ ΟΚΝΕ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ........ 253Η ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ ....................................................... 258Η 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ και η ίδρυσητης ΕΠΟΝ ....................................................................... ..................262

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΑΠ* ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΟΚΝΕ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΘΥΣΙΑ 269

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .................................................................................. 297

ΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ Α ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ .............. 299ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ' ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΟΚΝΕ . 311- Απόφαση πάνω στη δράση της ΚΕ της ΟΚΝΕ ................................. 311- Θέσεις για τη Μπολσεβικοποίηση της Ομοσπονδίας ....................... 315- Θέσεις και αποφάσεις πάνω στα οργανωτικά προβλήματα

της ΟΚΝΕ .......................................................................................... 337- Θέσεις για τη δουλειά του Αγκιτ-Προπ ............................................ 356ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ Β ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΗΣ ΟΚΝΕ (10-15 ΦΛΕΒΑΡΗ 1928), ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΡΑΣΗΣΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ .................................................................................. 362Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΠΙΣΤΗ ΣΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣΤΗΣ ΟΚΝΕ 6-11-36) ............................................................................. 375ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 2ΗΣ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΝΕΟΛΑΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΟΚΝΕ,ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΜ. ΔΙΕΘΝΟΥΣΝΕΩΝ-ΕΤΚΔΝ .................................................................................. 379ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΗΣ ΟΚΝΕ ................................................. 389ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣΤΩΝ ΝΕΩΝ ........................................................................................... 390

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ................................................................................... 395

399