Επιμ υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3...

328
1 Περιεχόμενα Ενότθτα εναρίου 8 ....................................................................................................... 5 Eιςαγωγι ςτο SCRATCH & BYOB ................................................................................... 5 ΕΙΑΓΩΓΗ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH & BYOB ................................ 5 1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........................................................ 5 2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........................ 5 3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ/ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ.................................................. 5 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................... 6 5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ....................................... 7 6. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........... 10 7. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο, πξνβιήκαηα) ........................................................................................................ 10 8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................................. 11 9. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ..................................... 12 10. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ............................................................. 12 11. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ.................................................... 15 12. ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΜΗΚΡΟΜΔΣΑΒΟΛΧΝ ................................................. 16 13. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΣΑΞΖ – ΔΦΗΚΣΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΑΖ .................. 16 14. ΔΠΔΚΣΑΔΗ/ΓΗΑΤΝΓEΔΗ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ Ζ ΣΧΝ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ .......................................................................................... 16 15. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ .......................... 16 16. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ......................................................................................... 17 17. ΣΟ ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................ 17 18. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 1 .............................................................................. 18 19. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 2 .............................................................................. 21 20. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 3 .............................................................................. 25 21. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 4 - ΓΖΜΗΟΤΡΓΧΝΣΑ ΜΔ ΣΟ BYOB ............ 27 22. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 5 - ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΔΜΠΔΓΧΖ ....................... 55 23. ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ – ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΔ ΔΡΓΑΗΔ......................................................................... 55 Ενότθτα εναρίου 9 ..................................................................................................... 56 Δομζσ επιλογισ ςτο SCRATCH ..................................................................................... 56 Η ΔΟΜΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH............................ 56 1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................................................... 56 2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................... 56 3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ/ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ................................................ 56 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................... 58 5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ..................................... 58 6. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........... 61

description

Β επιμόρφωση πληροφορικών

Transcript of Επιμ υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3...

Page 1: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

1

Περιεχόμενα Ενότθτα εναρίου 8 ....................................................................................................... 5

Eιςαγωγι ςτο SCRATCH & BYOB ................................................................................... 5

ΕΙΑΓΩΓΗ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH & BYOB ................................ 5

1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........................................................ 5

2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........................ 5 3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΓΧΝ/ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ.................................................. 5 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................... 6 5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ....................................... 7

6. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ

ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........... 10

7. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο,

πξνβιήκαηα) ........................................................................................................ 10 8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ

ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................................. 11 9. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ

ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ..................................... 12

10. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ............................................................. 12 11. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ .................................................... 15 12. ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΜΗΚΡΟΜΔΣΑΒΟΛΧΝ ................................................. 16

13. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΣΑΞΖ – ΔΦΗΚΣΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΑΖ .................. 16 14. ΔΠΔΚΣΑΔΗ/ΓΗΑΤΝΓEΔΗ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ Ζ ΣΧΝ

ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ .......................................................................................... 16 15. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ .......................... 16

16. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ......................................................................................... 17 17. ΣΟ ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................ 17

18. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 1 .............................................................................. 18

19. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 2 .............................................................................. 21 20. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 3 .............................................................................. 25

21. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 4 - ΓΖΜΗΟΤΡΓΧΝΣΑ ΜΔ ΣΟ BYOB ............ 27 22. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 5 - ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΔΜΠΔΓΧΖ ....................... 55 23. ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ –

ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΔ ΔΡΓΑΗΔ ......................................................................... 55

Ενότθτα εναρίου 9 ..................................................................................................... 56

Δομζσ επιλογισ ςτο SCRATCH ..................................................................................... 56

Η ΔΟΜΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH ............................ 56

1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................................................... 56

2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................... 56

3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΓΧΝ/ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ................................................ 56 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................... 58 5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ..................................... 58

6. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ

ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........... 61

Page 2: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

2

7. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο,

πξνβιήκαηα) ........................................................................................................ 61 8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ

ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................................. 61

9. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ

ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ..................................... 62 10. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ............................................................. 62 11. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ .................................................... 63 12. ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΜΗΚΡΟΜΔΣΑΒΟΛΧΝ ................................................. 64

13. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΣΑΞΖ – ΔΦΗΚΣΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΑΖ .................. 64 14. ΔΠΔΚΣΑΔΗ/ΓΗΑΤΝΓEΔΗ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ Ζ ΣΧΝ

ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ .......................................................................................... 64 15. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ .......................... 65 16. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ......................................................................................... 65

17. ΣΟ ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................ 65 18. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 1 .............................................................................. 65

Δραςτθριότθτα 1 ................................................................................................................. 65 Δραςτθριότθτα 2 ................................................................................................................. 67 Δραςτθριότθτα 3 ................................................................................................................. 69

24. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 2 .............................................................................. 72 Δραςτθριότθτα 1 ................................................................................................................. 72 Δραςτθριότθτα 2 ................................................................................................................. 72

25. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 3 .............................................................................. 74 Δραςτθριότθτα 1 ................................................................................................................. 74 Δραςτθριότθτα 2 ................................................................................................................. 75

26. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 4 - ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΔΜΠΔΓΧΖ .......................... 77

19. ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ –

ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΔ ΔΡΓΑΗΔ ......................................................................... 77

Ενότθτα εναρίου 10 ................................................................................................... 78

Δομζσ επανάλθψθσ ςτο SCRATCH & BYOB.................................................................. 78

Η ΔΟΜΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΠΟ ΤΝΘΗΚΗ ΣA ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚA ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝTA SCRATCH & BYOB ................................................................................................................ 78

20. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................................................... 78 21. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ...................... 78

22. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΓΧΝ/ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ................................................ 78

23. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................... 80 24. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ..................................... 81 25. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ

ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ........... 82 26. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο,

πξνβιήκαηα) ........................................................................................................ 83

27. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ

ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................................. 83 28. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ

ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ..................................... 85 29. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ............................................................. 85

Page 3: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

3

30. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ .................................................... 86

31. ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΜΗΚΡΟΜΔΣΑΒΟΛΧΝ ................................................. 86 32. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΣΑΞΖ – ΔΦΗΚΣΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΑΖ .................. 86 33. ΔΠΔΚΣΑΔΗ/ΓΗΑΤΝΓEΔΗ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ Ζ ΣΧΝ

ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ .......................................................................................... 86

34. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ .......................... 87 35. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ......................................................................................... 87 36. ΣΟ ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ............................................................ 87 ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 1 ........................................................................................ 87 27. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 2 .............................................................................. 90

28. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 3 .............................................................................. 94 29. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 4 – ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟ BYOB ............................... 97 30. ......................................................................................................................... 97 31. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 5 - ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΔΜΠΔΓΧΖ ........................ 107 37. ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ –

ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΔ ΔΡΓΑΗΔ ....................................................................... 109

Ενότθτα εναρίου 11 ................................................................................................. 110

Εμβάκυνςθ ςτο SCRATCH .......................................................................................... 110

ΕΜΒΑΘΤΝΗ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH - ΒΤΟΒ ........................ 110

1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................................................... 110 2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................... 110

3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΓΧΝ/ ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ............................................. 110 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................. 112

5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ................................... 114 6. ΔΠΗΣΖΜΟΛΟΓΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ ΚΑΗ ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ

ΑΝΑΛΤΖ – ΘΔΜΑΣΑ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ......... 116 7. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο,

πξνβιήκαηα) ...................................................................................................... 117

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ

ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ........................................................................... 117

9. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ

ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ................................... 118 10. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ........................................................... 118

11. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ .................................................. 120 12. ΔΠΗΖΜΑΝΖ ΜΗΚΡΟΜΔΣΑΒΟΛΧΝ ............................................... 121

13. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΣΑΞΖ – ΔΦΗΚΣΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΑΖ ................ 121 14. ΔΠΔΚΣΑΔΗ/ΓΗΑΤΝΓEΔΗ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ Ζ ΣΧΝ

ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ ........................................................................................ 121 15. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ ........................ 122 16. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ....................................................................................... 122

17. ΣΟ ΔΠΗΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ .......................................................... 122 ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 1 ...................................................................................... 122

32. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 2 ............................................................................ 127 33. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 3 ............................................................................ 134 34. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 4 – ΤΝΘΔΣΖ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟ BYOB ......... 138 35. ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΗΑ 5 - ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΔΜΠΔΓΧΖ ........................ 144

Page 4: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

4

18. ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΠΔΡΑΗΣΔΡΧ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ –

ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΔ ΔΡΓΑΗΔ ....................................................................... 146 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΥΕΝΚΑ...................................................................................................... 147

1. ΣΗΣΛΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................................................... 147 2. ΔΚΣΗΜΧΜΔΝΖ ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................... 147 3. ΔΝΣΑΞΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΓΧΝ/ ΠΡΟΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΔ ΓΝΧΔΗ............................................. 147 4. ΚΟΠΟΗ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ .................. 147 5. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΟΤ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ ................................... 148 6. ΥΡΖΖ Ζ.Τ. ΚΑΗ ΓΔΝΗΚΑ ΦΖΦΗΑΚΧΝ ΜΔΧΝ ΓΗΑ ΣΟ

ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ («πξνζηηζέκελε αμία» θαη αληίινγνο, επηθπιάμεηο,

πξνβιήκαηα) ...................................................................................................... 148 7. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΔΗ ΣΧΝ ΜΑΘΖΣΧΝ/ΠΡΟΒΛΔΦΖ ΓΤΚΟΛΗΧΝ

ΣΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΔΝΑΡΗΟ ........................................................................... 149 8. ΥΡΖΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ ........................................................... 150

9. ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΖ ΘΔΧΡΗΑ ΜΑΘΖΖ .................................................. 150 10. ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΛΑΗΟ – ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΜΔΣΑΣΟΠΗΖ

ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ - ΓΗΓΑΚΣΗΚΟ ΘΟΡΤΒΟ ................................... 151

11. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΦΤΛΛΧΝ ΔΡΓΑΗΑ ........................ 151 12. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ....................................................................................... 155

13. ....................................................................................................................... 156

Page 5: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης

Ενότητα Σεναρίου 12 .............................................................................................158

Εισαγωγή στο προγραμματιστικό περιβάλλον GameMaker .................158

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................................................158 2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................158

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ..........................................158

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................159 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................159

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

– ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .............................159

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ («προστιθέμενη αξία» και αντίλογος, επιφυλάξεις, προβλήματα) ..159

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ........................................................................160

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ .................................160

10. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ .......................................................161 11. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ..............................................161

12. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ............................................162 13. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ..............162 14. ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ / ΔΙΑΣΥΝΔEΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Ή ΤΩΝ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ .....................................................................................162 15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ......................162

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ...................................................................................162 17. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ......................................................163

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ...............................................................................164 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 ...............................................................................171

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 ...............................................................................175 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗ .............................188

18. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ –

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ....................................................................189

Ενότητα Σεναρίου 13 .............................................................................................190

Δημιουργία και διαχείριση φύλλων εργασίας για τους μαθητές ........190

ΣΕΝΑΡΙΟ Δραστηριότητες και φύλλα εργασίας .....................................................190 Δραστηριότητες σχετικά με το δυαδικό σύστημα και τις ιδιότητές του ...............193

Δραστηριότητα 1: Η ζυγαριά ..........................................................................193 Δραστηριότητα 2: Αναπαραστάσεις του δυαδικού συστήματος ......................197 Δραστηριότητα 3: Προηγμένα χαρακτηριστικά του δυαδικού συστήματος .....199

Δραστηριότητες σχετικά με κωδικοποιήσεις .......................................................201 Δραστηριότητα 4: Κωδικοποίηση κειμένων με αριθμούς ................................201

Δραστηριότητα 5: Κωδικοποίηση εικόνων......................................................202 Δραστηριότητες σχετικά με κρυπτογραφία και ελέγχους ισοτιμίας .....................205

Δραστηριότητα 6: Κωδικοί και κρυπτογραφία ................................................205 Δραστηριότητα 7: Έλεγχος ισοτιμίας (parity bits) ...........................................208

Δραστηριότητες σχετικά με αλγορίθμους ...........................................................211 Δραστηριότητα 8: Δυαδική αναζήτηση ...........................................................211

Δραστηριότητα 9: Άλλες δραστηριότητες από το csunplugged .......................212 Βιβλιογραφία και πρόσθετες πηγές .................................................................212

Ενότητα Σεναρίου 14 .............................................................................................216

Δημιουργία διδακτικών σεναρίων (για τους μαθητές) ..........................216

Page 6: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης

ΣΕΝΑΡΙΟ Δημιουργία διδακτικών σεναρίων .........................................................216 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.........................................................................................216

2. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ...................................216 3. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ......................216

Ενότητα Σεναρίου 15 .............................................................................................217

Πληροφορικός Γραμματισμός – Ενσωμάτωση θεωρίας Web 2.0 .......217

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................................................217 2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................217

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ..........................................217

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................218 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................218

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

– ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .............................228

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ («προστιθέμενη αξία» και αντίλογος, επιφυλάξεις, προβλήματα) ..235

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ........................................................................235

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ .................................235 10. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ .......................................................235

11. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ..............................................237 12. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ............................................238

13. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ..............238 14. ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ/ΔΙΑΣΥΝΔEΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Ή ΤΩΝ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ .....................................................................................238 15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ......................238

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ...................................................................................238 17. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ......................................................239

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ...............................................................................239 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 ...............................................................................239

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 ...............................................................................241 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 – ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ...............................242

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ..............................................................................................245 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Το έντυπο και το ψηφιακό βιβλίο .......................................245

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Το έντυπο και το ψηφιακό βιβλίο .......................................247 Ενότητα Σεναρίου 16 .............................................................................................260

Πληροφορική και Μέθοδος Project .............................................................260 1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................................................260 2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................260

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ..........................................260

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................260 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................261

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

– ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .............................263

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ .......................................................................................................264

8. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ...................264 9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ .....................................................................265

Page 7: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης

10. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ..............................................265 11. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ..............266

12. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ...................................................................................266 13. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ .......................................................268

14. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ......................................................268 15. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ –

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ....................................................................270 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ..............................................................................................271

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: RoboMind .........................................................................271 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: StarLogo και StarLogo TNG ..............................................280

StarLogo 2.2 ...............................................................................................280 StarLogo TNG ............................................................................................295

Ενότητα Σεναρίου 17 .............................................................................................300

Εισαγωγή στους αλγορίθμους με παίγνια .................................................300

ΣΕΝΑΡΙΟ: Ευφυΐα και Υπολογιστές: Αντιμετωπίζοντας το «Έξυπνο» χαρτί ......300 1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................................................300

2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .....................300 3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ..........................................300 4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................300 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ....................................301

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

– ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ .............................303

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ .......................................................................................................304

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ........................................................................304

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ..................................................................305 10. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ..............................................305

11. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ..............305 12. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ...................................................................................305

13. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ......................................................306 14. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ –

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ....................................................................306 Το παιχνίδι της τριάρας ...............................................................................307

Η «μαγική σφαίρα» που διαβάζει τις σκέψεις ..............................................308 Το «21» ......................................................................................................309

Το παιχνίδι Nim ..........................................................................................310 Αλγόριθμοι στην καθημερινότητα...............................................................312

Αλγόριθμοι και βιωματικές καταστάσεις.....................................................312 15. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ .......................................................315

16. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...........................................................................316 17. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ..............................................................................316

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Κανόνες για την τρίλιζα .................................................316 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Περιβάλλον Kodu ..........................................................319

Page 8: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf
Page 9: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

5

Eιςαγωγή ςτο SCRATCH & BYOB

1. ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Δηζαγσγή ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ SCRATCH & BYOB (Snap!).

2. ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Πξνβιέπεηαη λα δηαξθέζεη ζπλνιηθά 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

3. ΕΝΣΑΞΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ/ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΓΝΩΕΙ

Σο διδακτικό ςενάριο ςχετίηεται άμεςα τόςο με το Διακεματικό Ενιαίο Πλαίςιο

Προγράμματοσ πουδϊν (Δ.Ε.Π.Π..) για τθν Πλθροφορικι όςο και με τθν

διδαςκαλία − πρόγραμμα ςπουδϊν των νζων διδακτικϊν αντικειμζνων που ζχουν

ειςαχκεί ςτα ολοιμερα δθμοτικά ςχολεία που λειτουργιςουν με Ενιαίο

Αναμορφωμζνο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) (ΦΕΚ 1139/ 28-8-2010).

Επίςθσ, ςφμφωνα με το νζο αναλυτικό πιλοτικό πρόγραμμα και ειδικότερα ςτο

επιςτθμονικό πεδίο Σεχνολογίασ Πλθροφορίασ & Επικοινωνιϊν ςτθν Πρωτοβάκμια

Εκπαίδευςθ, ορίηεται ςτουσ βαςικοφσ άξονεσ μακθςιακϊν ςτόχων του Π.. για τισ

ΣΠΕ ο προγραμματιςμόσ του υπολογιςτι (Ζνότθτα: Διερευνϊ, ανακαλφπτω και λφνω

προβλιματα με ΣΠΕ). Ειδικότερα, ςφμφωνα με το νζο αναλυτικό πιλοτικό

πρόγραμμα βαςικόσ ςτόχοσ τθσ υποενότθτασ «Προγραμματίηω τον υπολογιςτι μου

(10 ϊρεσ)» είναι θ ςταδιακι εξοικείωςθ των μακθτϊν με τον προγραμματιςμό μζςα

από τθν αξιοποίθςθ διακζςιμων εκπαιδευτικϊν περιβαλλόντων οπτικοφ

προγραμματιςμοφ. Οι μακθτζσ ςε κατάλλθλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

προγραμματιςμοφ, χειρίηονται και διερευνοφν ζτοιμα προγράμματα και ειςάγονται

Page 10: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

6

ςτθν ζννοια του αλγορίκμου, ζχοντασ ωσ γενικό προςανατολιςμό τθ μετάβαςθ από

τθν ψθφιακι ηωγραφικι ςτα προγραμματιηόμενα πολυμζςα. Ο εκπαιδευτικόσ,

προκαλεί το ενδιαφζρον των μακθτϊν, ϊςτε να δθμιουργιςουν μικρζσ εφαρμογζσ,

ςτισ οποίεσ κα προκαλείται θ δράςθ αντικειμζνων ςτθ ςκθνι ι ςτο χϊρο

επιςκόπθςθσ με χριςθ χειριςτθρίων (πλθκτρολόγιο, ποντίκι). Όςον αφορά ςτο

εκπαιδευτικό υλικό προτείνεται και το SCRATCH.

Ομοίωσ, ςτο Πρόγραμμα πουδϊν του Γενικοφ και του Σεχνολογικοφ Λυκείου θ

ειςαγωγι ςε βαςικζσ ζννοιεσ του προγραμματιςμοφ αποτελοφν ςτόχο των

μακθμάτων Πλθροφορικισ. Σο μακθςιακό περιβάλλον του SCRATCH/BYOB αποτελεί

μια εναλλακτικι προςζγγιςθ γλϊςςασ προγραμματιςμοφ που βοθκά ςτθν

ενεργοποίθςθ των μακθτϊν, ςτθν οικοδόμθςθ νζασ γνϊςθσ και ςτθν εφαρμογι τθσ

νζασ γνϊςθσ ςτθν επίλυςθ προβλθμάτων. Σο ςενάριο κα μποροφςε να διδαχκεί και

ςε μακθτζσ τθσ Β Λυκείου ςτο πλαίςιο του μακιματοσ «Εφαρμογζσ Τπολογιςτϊν».

Σζλοσ, ςφμφωνα με τα παρόντα ΑΠ και ∆ΕΠΠ Πλθροφορικισ το παρόν διδακτικό

ςενάριο μπορεί να αξιοποιθκεί ςτο μάκθμα τθσ Πλθροφορικισ τθσ Γ’ Γυμναςίου.

φμφωνα με το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν Πλθροφορικισ που εφαρμόςτθκε πζρςι

πιλοτικά ςε μερικά ςχολεία και από τθν φετινι χρονιά εφαρμόηεται ςε όλα τα

ςχολεία τθσ χϊρασ, ο άξονασ μακθςιακϊν ςτόχων «προγραμματίηω τον υπολογιςτι»

υπάρχει ςε όλεσ τισ τάξεισ και ανάμεςα ςτο προτεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό

υπάρχει το SCRATCH, οπότε το παρόν διδακτικό ςενάριο κα μποροφςε να

αξιοποιθκεί ςτο μάκθμα τθσ Πλθροφορικισ ςε μία από τισ τάξεισ του Γυμναςίου.

4. ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

κοπόσ του ςεναρίου είναι οι μακθτζσ να ζρκουν ςε επαφι με το περιβάλλον τθσ

γλϊςςασ SCRATCH και να δθμιουργιςουν τα πρϊτα δικά τουσ απλά προγράμματα.

τόχοι του ςεναρίου είναι:

να μποροφν οι μακθτζσ να χρθςιμοποιοφν απλζσ εντολζσ κίνθςθσ, αλλαγισ

εμφάνιςθσ, ειςαγωγισ και επεξεργαςίασ ιχου

να μποροφν οι μακθτζσ να χρθςιμοποιιςουν ςυνδυαςτικά εντολζσ ςε

ςενάρια

να μποροφν οι μακθτζσ να χρθςιμοποιοφν βαςικζσ εντολζσ δθμιουργϊντασ

Page 11: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

7

ζνασ απλό ςενάριο (μετακίνθςθσ, ειςαγωγι/αφαίρεςθ εντολισ από ςενάριο)

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Ο εκπαιδευτικόσ παρουςιάηει το προγραμματιςτικό περιβάλλον ςτουσ μακθτζσ

αρχικά ωσ μια επζκταςθ του προγράμματοσ ηωγραφικισ (π.χ. ςχεδίαςθ ςτθ

ηωγραφικι εκτελϊντασ κατάλλθλεσ εντολζσ και απλά ςχιματα).

Ενδεικτικά προτείνεται να χρθςιμοποιθκεί παιχνίδι ρόλων με ςτόχο οι μακθτζσ να

μυθκοφν ςτον προγραμματιςμό (π.χ. λογικι τθσ κίνθςθσ τθσ γάτασ ι άλλου ηϊου, με

αυςτθρότθτα διατφπωςθσ των εντολϊν κ.λπ.). Ζνασ μακθτισ παίηει το ρόλο τθσ

γάτασ (ι του ρομπότ) και ζνασ άλλοσ είναι ο προγραμματιςτισ που τον κατευκφνει

ςε ζνα λαβφρινκο ςτο χϊρο τθσ τάξθσ (με τισ εντολζσ Μπροςτά, Αριςτερά, Δεξιά).

κοπόσ του παιχνιδιοφ είναι να φτάςουμε ςτθν ζξοδο του λαβυρίνκου μετακινϊντασ

τον ιρωα μασ (γάτα ι ρομπότ) . Ο ιρωασ δε μπορεί να περάςει μζςα από τουσ

τοίχουσ. Ζνα απλό ςφνολο οδθγιϊν περιλαμβάνει:

1 Κίνθςε τον ιρωα επτά βιματα προσ τα πάνω

2 Κίνθςε τον ιρωα τρία βιματα προσ τα αριςτερά

3 Κίνθςε τον ιρωα ζνα βιμα προσ τα κάτω

4 Κίνθςε τον ιρωα ζνα βιμα προσ τα αριςτερά

5 Κίνθςε τον ιρωα δφο βιματα προσ τα πάνω

Αμζςωσ μετά πρζπει να κάνουμε μια αποδόμθςθ του προβλιματοσ ςε μικρότερα

υποπροβλιματα, τα οποία είναι πιο εφκολο να λυκοφν. Επιμζρουσ προβλιματα ςτο

λαβφρινκο μποροφν να κεωρθκοφν τα εξισ:

πρζπει να αποφαςίςουμε για το ποιο είναι το ςκθνικό μασ, δθλαδι πρζπει να

ςχεδιάςουμε το λαβφρινκο.

πρζπει να ςχεδιάςουμε ι να επιλζξουμε τουσ χαρακτιρεσ μασ που δεν είναι

άλλοι από τθν γάτα ι το ρομπότ.

πρζπει να προςδιορίςουμε ποιεσ είναι οι ςυμπεριφορζσ του κάκε

αντικειμζνου; Η γάτα ι το ρομπότ κινείται όταν χρθςιμοποιοφμε τα βελάκια

του πλθκτρολογίου.

ποιεσ οι αλλθλεπιδράςεισ μεταξφ των χαρακτιρων μασ; Όταν ο χαρακτιρασ

Page 12: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

8

μασ ακουμπιςει το τοίχο του λαβφρινκου, ο παίκτθσ βγάηει ζνα ιχο ι ξεκινά

ξανά από το ςθμείο εκκίνθςθσ.

τθ ςυνζχεια κα πειραματιςτοφμε με τισ πολυάρικμεσ δυνατότθτεσ που παρζχει το

προγραμματιςτικό περιβάλλον του SCRATCH/ BYOB. υγκεκριμζνα, κα δοφμε τα

βαςικά χαρακτθριςτικά του περιβάλλοντοσ εργαςίασ, τισ διάφορεσ παλζτεσ εντολϊν,

το πϊσ μποροφμε να ειςάγουμε μία εντολι, πϊσ δθμιουργοφμε αντικείμενα,

ςκθνικά και ςενάρια. Αλλά ασ ξεκινιςουμε με μια γριγορθ ξενάγθςθ ςτο

περιβάλλον εργαςίασ.

Η εικόνα που ακολουκεί παρουςιάηει τισ βαςικζσ περιοχζσ του περιβάλλοντοσ

εργαςίασ του SCRATCH. Η περιοχι με τθ φωτογραφία του γθπζδου ςτα δεξιά είναι θ

ςκθνι, ο χϊροσ δράςθσ των αντικειμζνων. Ακριβϊσ από κάτω βρίςκεται θ λίςτα

αντικειμζνων και ςκθνικϊν. το κζντρο του παρακφρου βρίςκεται ο χϊροσ ςτον

οποίο ειςάγουμε τισ εντολζσ για κάκε αντικείμενο, ενϊ ςτα αριςτερά βλζπουμε τισ

παλζτεσ εντολϊν από όπου βλζπουμε τισ διακζςιμεσ.

Εικόνα 1 Περιοχζσ περιβάλλοντοσ εργαςίασ του SCRATCH

Σο βαςικό δομικό ςτοιχείο ενόσ ςεναρίου είναι οι εντολζσ. Για να ειςάγουμε εντολζσ

πρζπει να χρθςιμοποιιςουμε τθν παλζτα εντολϊν που μασ παρζχει το SCRATCH. Η

Page 13: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

9

παλζτα αυτι βρίςκεται ςτθν πάνω αριςτερι μεριά του παρακφρου του SCRATCH και

οι εντολζσ είναι κατθγοριοποιθμζνεσ ανάλογα με το τι προκαλοφν ςτον χαρακτιρα

μασ, όπωσ φαίνεται ςτθν επόμενθ εικόνα. Πατϊντασ ςε κάκε κατθγορία,

εμφανίηονται από κάτω οι αντίςτοιχεσ διακζςιμεσ εντολζσ. Μποροφμε να ςφρουμε

τισ εντολζσ ςτο χϊρο των ςεναρίων, να τισ ενϊςουμε και να ςχθματίςουμε ςενάρια

(δθλαδι ουςιαςτικά μια ςειρά από εντολζσ). Ή μποροφμε να κάνουμε διπλό κλικ

ςτισ εντολζσ μζςα ςτθν παλζτα για να δοφμε τι επίδραςθ κα ζχουν ςτο επιλεγμζνο

αντικείμενο. Ασ δοφμε λίγο πιο αναλυτικά τισ διακζςιμεσ κατθγορίεσ εντολϊν:

Κίνθςθ: Εντολζσ που κινοφν τα αντικείμενα, αλλάηουν τθν κατεφκυνςι τουσ και

κακορίηουν τθν κζςθ τουσ ςτο ςκθνικό. το παράδειγμα που ακολουκεί το

επιλεγμζνο αντικείμενο κα κινθκεί κατά 10 βιματα μόλισ πατιςουμε τθν πράςινθ

ςθμαία.

Όψεισ: Εντολζσ που αφοροφν τθ διαχείριςθ τθσ εμφάνιςθ των αντικειμζνων, όπωσ

π.χ. τθν αλλαγι του μεγζκουσ ι τθσ ενδυμαςίασ του αντικειμζνου. το παράδειγμα

που ακολουκεί, μόλισ πατθκεί θ πράςινθ ςθμαία, το μζγεκοσ του αντικειμζνου

μεγαλϊνει κατά 10%.

Ήχοσ: εντολζσ που αναπαράγουν μουςικι και θχογραφιςεισ που ζχουν ειςαχκεί ςτο

επιλεγμζνο αντικείμενο ι που επιτρζπουν τθν αναπαραγωγι νοτϊν από

ςυγκεκριμζνα μουςικά όργανα. το παράδειγμα που ακολουκεί, μόλισ πατιςουμε,

τθν πράςινθ ςθμαία ο χαρακτιρασ μασ, κα κάνει «μιάου» (εφόςον ζχουμε ανοικτά

τα θχεία μασ…).

Πζνα: εντολζσ που επιτρζπουν ςτο αντικείμενο να ηωγραφίηει ςτθ ςκθνι κακϊσ

κινείται, δθλαδι να αφινει ζνα ίχνοσ ςτισ κζςεισ πάνω από τισ οποίεσ κινείται. το

παράδειγμα που ακολουκεί, μόλισ πατθκεί θ πράςινθ ςθμαία, κα κατζβει θ πζνα και

όςο το αντικείμενό μασ κινείται, κα αφινει και ζνα αντίςτοιχο ίχνοσ από κάτω του.

τθν ίδια λογικι είναι και το περιβάλλον BYOB (http://byob.berkeley.edu), που

αναπτφχκθκε από το Πανεπιςτιμιο τθσ California, ςτο Berkeley. To BΤΟΒ ι και Snap!

όπωσ λζγεται μπορεί να εκτελεςτεί απ’ ευκείασ online ςτθ διεφκυνςθ

http://snap.berkeley.edu/run, χωρίσ να χρειάηεται κάποια προγενζςτερθ

προετοιμαςία ι εγκατάςταςθ όπωσ απαιτεί το Scratch.

Page 14: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

10

6. ΕΠΙΣΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ – ΘΕΜΑΣΑ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Σο SCRATCH/BYOB, είναι το πλζον δθμοφιλζσ προγραμματιςτικό περιβάλλον για μια

ειςαγωγι ςτον προγραμματιςμό. Ωσ μοντζλο προγραμματιςτικό, εντάςςεται ςτθν

οικογζνεια των logo-like περιβαλλόντων. Είναι ζνασ ανοιχτόσ μικρόκοςμοσ, ο οποίοσ

επιτρζπει τθν ανάπτυξθ πολλϊν projects από διάφορα επιςτθμονικά πεδία και

ευνοεί τθ διακεματικι προςζγγιςθ. Η μεγάλθ διαφορά από τθ Logo ςυνίςταται ςτο

ότι:

(α) οι εντολζσ είναι υπό τθ μορφι εικόνων-«αντικειμζνων» οι οποίεσ μετακινοφνται,

αντί να ςυντάςςονται. Αποκλείονται λοιπόν τα «ςυντακτικά» λάκθ και θ δομι του

προγράμματοσ είναι ίςωσ πιο εφκολα κατανοθτι - ςε αυτό ςυντελοφν και τα

χρϊματα. Βζβαια ςε προγράμματα με πολλζσ εντολζσ, δεν είναι βζβαιο ότι το

πρόγραμμα κα είναι εξίςου ευανάγνωςτο, αλλά για τουσ αρχάριουσ ι περίπου-

αρχάριουσ προγραμματιςτζσ δεν τίκεται τζτοιο κζμα. Όλα αυτά είναι

πλεονεκτιματα των περιβαλλόντων του λεγόμενου «οπτικοφ προγραμματιςμοφ»

(που ςυναντάται ςε μια πλθκϊρα άλλων περιβαλλόντων όπωσ τα Lego Mindstorm,

το TNG – StarLogo).

(β) το περιβάλλον μζςα ςτο οποίο κινείται ο «ιρωασ» είναι πολφ πιο

αναπαραςτατικό και εφκολα διαχειρίςιμο, από το λιτό, μινιμαλιςτικό περιβάλλον

τθσ «τυπικισ» Logo.

Οι παράγοντεσ αυτοί διευκολφνουν τον προγραμματιςμό για αρχαρίουσ και

επιπλζον αποτελοφν, για τουσ νεαροφσ μακθτζσ, επιπλζον κίνθτρο για να

αςχολθκοφν με τισ δραςτθριότθτεσ και τα project που αναπτφςςονται ςτο

περιβάλλον του SCRATCH/BYOB.

7. ΧΡΗΗ Η.Τ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ («προςτιθζμενη αξία» και αντίλογοσ, επιφυλάξεισ, προβλήματα)

Για τθν διδαςκαλία του ςεναρίου κα χρειαςτεί ζνα εργαςτιριο πλθροφορικισ που

να ζχει εγκαταςτακεί το λογιςμικό SCRATCH/BYOB. Επίςθσ καλό κα είναι να υπάρχει

ζνασ video projector για να μπορεί ο εκπαιδευτικόσ να παρουςιάηει κάποιεσ

ειςαγωγικζσ ζννοιεσ για τον προγραμματιςμό και το περιβάλλον του

Page 15: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

11

SCRATCH/BYOB.

Σο περιβάλλον SCRATCH, δθμιουργία του MIT, είναι το δθμοφιλζςτερο ςφγχρονο

περιβάλλον για μια ειςαγωγι ςτον προγραμματιςμό, όπωσ αναφζρκθκε και

παραπάνω. το ςχετικό site, υπάρχουν περιγραφζσ χιλιάδων projects, κοινοτιτων,

προγραμμάτων και γενικά ςτοιχείων χριςιμων για διδαςκαλία και ιδεϊν. Οι αρχικζσ

αδυναμίεσ του SCRATCH (όπωσ θ ζλλειψθ δυνατότθτασ για δθμιουργία ξεχωριςτϊν

υποπρογραμμάτων και διαδικαςιϊν) ζχουν πλζον αντιμετωπιςτεί με διάφορεσ

βελτιϊςεισ ςτο BYOB που αναπτφχκθκε από το Πανεπιςτιμιο τθσ California ςτο

Berkeley.

Σα χαρακτθριςτικά του περιβάλλοντοσ (οπτικόσ προγραμματιςμόσ και

«κακοδιγθςθ» οντοτιτων μζςα ςε ζνα «ςκθνικό») φαίνεται να αποτελοφν ζνα

περιβάλλον που οι μακθτζσ αντιμετωπίηουν με πολφ κετικό τρόπο.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΙ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ/ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΤΚΟΛΙΩΝ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Οι πικανζσ δυςκολίεσ των μακθτϊν ςε ηθτιματα αλγορικμικισ ςκζψθσ πολλζσ φορζσ

αποτελεί εμπόδιο για τθν εκμάκθςθ αρχϊν προγραμματιςμοφ. Ειδικότερα οι

παράγοντεσ ςτουσ οποίουσ ζχει διαπιςτωκεί ότι οφείλονται οι δυςκολίεσ των

μακθτϊν κατά τθν εκμάκθςθ του προγραμματιςμοφ ςχετίηονται :

με τον τρόπο προςζγγιςθσ τθσ διδαςκαλίασ των αρχϊν του προγραμματιςμοφ

μζςα από ζνα περιβάλλον γενικοφ ςκοποφ (Pascal, Basic, κλπ)

προςανατολιςμζνο ςτθν επίλυςθ μακθματικϊν προβλθμάτων ζξω από

πραγματικζσ διδακτικζσ ανάγκεσ των μακθτϊν.

ςτα κλαςςικά προγραμματιςτικά περιβάλλοντα πολλζσ φορζσ δεν

παρζχεται θ δυνατότθτα προγραμματιςμοφ με οπτικό τρόπο, ζτςι οι μακθτζσ

δεν κατανοοφν εφκολα τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται ζνα πρόγραμμα και

τθ διαδικαςία με τθν οποία ςυντελείται θ είςοδοσ και θ ζξοδοσ των

δεδομζνων.

τα προβλιματα που καλοφνται να επιλφςουν οι μακθτζσ είναι ξζνα με

τα προβλιματα που ζχουν βιϊςει ςτθν κακθμερινότθτα τουσ.

Μζςω του SCRATCH/BYOB ωσ νζα γλϊςςα προγραμματιςμοφ οι μακθτζσ μποροφν

Page 16: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

12

να φτιάξουν τισ δικζσ τουσ διαδραςτικζσ ιςτορίεσ, τα δικά τουσ παιχνίδια εφκολα και

γριγορα, ενϊ παράλλθλα κα ςυηθτιςουν για τισ βαςικζσ αρχζσ του

προγραμματιςμοφ. Με αυτι τθ πλατφόρμα προγραμματιςμοφ οι μακθτζσ κα

μπορζςουν να φτιάξουν το δικό τουσ tetris, pacman ι το δικό τουσ ςενάριο. Ζτςι

αυτό που κα φτιάξουν είναι κοντά ςε πραγματικζσ διδακτικζσ ανάγκεσ των μακθτϊν.

9. ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΤΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΣΑΣΟΠΙΗ ΘΕΩΡΗΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΘΟΡΤΒΟ

Κατά τθν εκτζλεςθ του ςεναρίου εκτιμάται ότι δεν υπάρξουν ςθμαντικά

προβλιματα ςε ςχζςθ με τθν ταχφτθτα λειτουργίασ του Η/Τ – Λογιςμικοφ

(SCRATCH/BYOB). υνεπϊσ δεν κα υπάρξουν προβλιματα εκκίνθςθσ του λογιςμικοφ

ι δυςλειτουργίεσ που κα επθρεάςουν το μάκθμα (διδακτικόσ κόρυβοσ). Επίςθσ το

διδακτικό ςυμβόλαιο δεν κα ανατραπεί διότι τα φφλλα εργαςίασ είναι απλά,

ρεαλιςτικά και οδθγοφν το μακθτι βιμα – βιμα ςτθν ομαλι εξοικείωςθ του με το

λογιςμικό.

10. ΧΡΗΗ ΕΞΩΣΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Πηγζσ εκμάθηςησ

Βιβλίο για τθ δθμιουργία παιχνιδιϊν με το SCRATCH Γνωριμία με το SCRATCH Οδθγόσ για το SCRATCH Γνωριμία με το BYOB Online εκτζλεςθ του BYOB

Άρθρα για το SCRATCH ςτα νζα

Free tool offers 'easy' coding A Programming Language Like Playing With Blocks With simplified code, programming becomes child's play

Ακαδημαϊκά ζργα για το SCRATCH ή αναφερόμενα ςε αυτό, αρθρογραφία

Maloney, J., Burd, L., Kafai, Y., Rusk, N., Silverman, B., and Resnick, M. (2004). SCRATCH: A Sneak Preview. Second International Conference on Creating, Connecting, and Collaborating through Computing. Kyoto, Japan, pp. 104-109.

Page 17: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

13

Resnick, M., Kafai, Y., Maloney, J., Rusk, N., Burd, L., & Silverman, B. (2003). A Networked, Media-Rich Programming Environment to Enhance Technological Fluency at After-School Centers in Economically-Disadvantaged Communities. Proposal to National Science Foundation.

Peppler, K., & Kafai, Y. (2005). Creative coding: The role of art and programming in the K-12 educational context.

Resnick, M., Maloney, J., & Rusk, N. (2006). SCRATCH and technological fluency (Powerpoint slide 2.5MB).

Monroy-Hernández, A. and Resnick, M. (2008). Empowering kids to create and share programmable media. interactions 15, 2 (Mar. 2008), 50-53.

Monroy-Hernández, A. (2009) Designing a website for creative learning. In: Proceedings of the WebSci'09: Society On-Line, 18-20 March 2009, Athens, Greece

Εκτόσ από αυτά υπάρχει και ελλθνικι αρκρογραφία γφρω από το SCRATCH, τθ διδαςκαλία

του και διακεματικζσ εφαρμογζσ. Παρακζτουμε μερικζσ πρόςφατεσ που αφοροφν ςτθ

διδαςκαλία του SCRATCH τόςο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, όςο και ςτθ

δευτεροβάκμια:

Οι Κ. Κατςοφλασ, . Κατςοφλασ, Χ. Κατςοφλασ ςτθν εργαςία τουσ, ςτο υνζδριο τθσ ΕΣΠΕ

2013, «Διερεφνθςθ τθσ μάκθςθσ εννοιϊν προγραμματιςμοφ με το SCRATCH από μακθτζσ Ε’

και Σ’ δθμοτικοφ με βάςθ μια μεικτι ταξινομία Bloom και SOLO» περιγράφουν το

ςχεδιαςμό, τθν υλοποίθςθ και τα αποτελζςματα μιασ δεκάωρθσ ερευνθτικισ παρζμβαςθσ

(post-test only design), ςε 78 μακθτζσ Ε’ και Σ’ με ςκοπό τθν αξιοποίθςθ του SCRATCH ςτο

μάκθμα ΣΠΕ για τθ μάκθςθ των προγραμματιςτικϊν εννοιϊν: δομι ακολουκίασ,

αρχικοποίθςθ, παράλλθλθ εκτζλεςθ γεγονότων και επικοινωνία/ ςυγχρονιςμόσ με

μθνφματα. Για να διαπιςτϊςου ςε ποιο γνωςτικό επίπεδο είναι εφικτό οι μακθτζσ αυτισ

τθσ θλικίασ να μάκουν τισ παραπάνω ζννοιεσ, αξιοποιιςανε από τθ διεκνι βιβλιογραφία

μια μεικτι ταξινομία Bloom και SOLΟ, όπωσ ςθμειϊνουν οι ίδιοι.

Οι Ε. Περουτςζασ, Α. Εμβαλωτισ, ςτθν εργαςία τουσ ςτο υνζδριο τθσ ΕΣΠΕ 2013,

«Αξιοποίθςθ του Second Life ςτθ Διδαςκαλία Προγραμματιςμοφ μζςω του SCRATCH ςε

Μακθτζσ Γυμναςίου» αναφζρονται ςε μια πιλοτικι διδαςκαλία με ςυνδυαςμό των 2

περιβαλλόντων, όπωσ ςθμειϊνουν οι ίδιοι.

Ο Ε. Περουτςζασ ςτθν εργαςία του ςτο υνζδριο τθσ ΕΣΠΕ 2013, «Εκπαιδευτικό ςενάριο

ςτθ διδαςκαλία του προγραμματιςμοφ με τθν αξιοποίθςθ των εικονικϊν κόςμων και του

SCRATCH4SL», αναφζρεται ςε ζνα CSCL (Computer-Supported Collaborative Learning)

διδακτικό ςενάριο που με τθ χριςθ ενόσ εικονικοφ κόςμου (ΕΚ) ωσ ςυνεργατικοφ

περιβάλλοντοσ μάκθςθσ και του οπτικοφ προγραμματιςτικοφ περιβάλλοντοσ SCRATCH για

ΕΚ (SCRATCH for Second Life, SCRATCH4SL) επιχειρείται θ διδαςκαλία του

Page 18: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

14

προγραμματιςμοφ ςε μακθτζσ Γυμναςίου. Οι μακθτζσ χωρίηονται ςε ομάδεσ και

ακολουκϊντασ τα βιματα τθσ ςυνεργατικισ μακθςιακισ τεχνικισ Jigsaw δθμιουργοφν ζνα

παιχνίδι. κοπόσ του ςεναρίου είναι θ αξιοποίθςθ των κετικϊν, για τθ μακθςιακι

διαδικαςία, χαρακτθριςτικϊν των ΕΚ, του SCRATCH και τθσ τεχνικισ Jigsaw για τθ

διδαςκαλία του προγραμματιςμοφ, όπωσ αναφζρει ο ίδιοσ.

Η Ευαγγελία Κοντοπίδθ ςτθν εργαςία τθσ ςτο υνζδριο τθσ ΕΣΠΕ 2013, « Η διδακτικι

αξιοποίθςθ του SCRATCH για τθν ενότθτα «Προγραμματίηω τον Τπολογιςτι»: ςχζδια

μακιματοσ, εφαρμογι, αξιολόγθςθ» αναφζρει μια διδακτικι προςζγγιςθ θ οποία

αξιοποιεί το πρόγραμμα ςπουδϊν για το SCRATCH που προτείνεται από τουσ δθμιουργοφσ

του, το Media Lab του πανεπιςτθμίου ΜΙΣ και ςτοχεφει οι μακθτζσ να καλλιεργιςουν

απαραίτθτεσ δεξιότθτεσ για τον 21ο αιϊνα με: παρακολοφκθςθ video tutorials του ΜΙΣ,

υλοποίθςθ φφλλων εργαςίασ, δθμιουργία διακεματικϊν αφθγθματικϊν ςεναρίων και

παιχνιδιϊν. Η διδακτικι προςζγγιςθ κακϊσ αξιοποιεί πόρουσ ςτον παγκόςμιο ιςτό

προςφζρει αυκεντικζσ ςυνκικεσ για ςυηιτθςθ κεμάτων που αφοροφν ςτθν αςφάλεια ςτο

Διαδίκτυο και ςτο υπολογιςτικό νζφοσ. Επιπλζον, δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να

μεταφζρουν γνϊςεισ από άλλα γνωςτικά αντικείμενα όπωσ: τα Αγγλικά, τθν Ιςτορία, τθ

Νεοελλθνικι Γλϊςςα, τα Μακθματικά. Η ςυγκεκριμζνθ πρόταςθ διδαςκαλίασ για τθν οποία

αναπτφχκθκαν SCRATCH ζργα, ςχζδια μακθμάτων και φφλλα εργαςίασ μακθτι,

εφαρμόςτθκε ςτο πλαίςιο τθσ ενότθτασ του προγραμματιςμοφ τθσ Γ’ Γυμναςίου ςτο

Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάςιο το ςχολικό ζτοσ 2012-2013 και δεν απαιτεί

προχπάρχουςεσ γνϊςεισ ςτο SCRATCH από τουσ μακθτζσ ι τον εκπαιδευτικό, όπωσ

αναφζρει θ ίδια.

Oι Παναγιϊτα Χαλκι, Παναγιϊτθσ Πολίτθσ, Αλιβίηοσ οφόσ, ςτθν εργαςία τουσ, ςτο

υνζδριο τθσ ΕΣΠΕ 2013, «Η Επίδραςθ τθσ Διδαςκαλίασ ςε Προγραμματιςτικό Περιβάλλον

ςτο Επίπεδο Γνϊςεων και Δεξιοτιτων Μακθτϊν/ριϊν Ε’ Δθμοτικοφ» αναφζρουν μια ζρευνα

δθμιουργίασ διδακτικοφ υλικοφ για τθν ενότθτα «Προγραμματίηω τον υπολογιςτι» του

ΔΕΠΠ για τθ διδαςκαλία των ΣΠΕ ςτθν Πρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ λαμβάνοντασ υπόψθ

διερευνθτικζσ, εποικοδομθτικζσ και ςυνεργατικζσ προςεγγίςεισ διδαςκαλίασ με ςτόχο τθν

απόκτθςθ δεξιοτιτων επίλυςθσ προβλθμάτων και ανάπτυξθσ κριτικισ ςκζψθσ. Για το λόγο

αυτό, το διδακτικό υλικό αναπτφχκθκε ζτςι, ϊςτε να εφαρμοςτεί ςε δφο ομάδεσ μακθτϊν

οι οποίεσ αποτζλεςαν τθν ΠΟ (πειραματικι ομάδα) και τθν ΟΕ (ομάδα ελζγχου) τθσ

ζρευνασ. τθν ΠΟ θ διδαςκαλία ζγινε με τθ χριςθ Η/Τ, και ςυγκεκριμζνα του λογιςμικοφ

SCRATCH, ενϊ ςτθν ΟΕ θ διδαςκαλία ζγινε χωρίσ τθ χριςθ Η/Τ. Κφριοσ ςτόχοσ τθσ ζρευνασ

ιταν θ αποτίμθςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων τθσ εφαρμογισ των διδακτικϊν

Page 19: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

15

ςεναρίων. Πιο ςυγκεκριμζνα, ζγινε ςφγκριςθ των μακθςιακϊν αποτελεςμάτων των δφο

ομάδων που προαναφζρκθκαν, ϊςτε να εξαχκοφν ςυμπεράςματα ςχετικά με τθν επίτευξθ

των διδακτικϊν ςτόχων που αφοροφςαν ςε γνϊςεισ, δεξιότθτεσ (ςφμφωνα με τα επίπεδα

κριτικισ ςκζψθσ) και ςτάςεισ των μακθτϊν κάκε ομάδασ. Όςον αφορά ςτα αποτελζςματα

τθσ ζρευνασ, ςτθν ΟΕ παρατθρικθκε ςε μεγαλφτερο βακμό ςυνεργατικότθτα και

ομαδικότθτα μεταξφ των μακθτϊν ςε ςχζςθ με τθν ΠΟ. Από τθν άλλθ πλευρά ςτθν ΠΟ

παρατθρικθκε ςε μεγαλφτερο βακμό θ ανάπτυξθ τθσ δεξιότθτασ διόρκωςθσ ςφαλμάτων ςε

ςχζςθ με τουσ μακθτζσ τθσ ΟΕ λόγω τθσ ανατροφοδότθςθσ που τουσ προςζφερε το

SCRATCH. Για το λόγο αυτό κρίνεται ωσ ιδανικι περίπτωςθ θ διδαςκαλία θ οποία κα είναι

ικανι να ςυνδυάηει τθ βιωματικι μάκθςθ με τθν άμεςθ και εξατομικευμζνθ

ανατροφοδότθςθ που μπορεί να προςφζρει ζνα λογιςμικό, κάτι που κα μποροφςε να

ςυνδυαςτεί από ζνα λογιςμικό εικονικισ πραγματικότθτασ, όπωσ ςθμειϊνουν οι ίδιοι.

11. ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΗ Σόςο το περιβάλλον SCRATCH, όςο και το περιβάλλον BYOB ζχει χαρακτιρα παιγνιϊδθ.

Αναμζνεται λοιπόν να υπάρξει ηωθρι ςυμμετοχι των μακθτϊν ςτισ αρχικζσ

δραςτθριότθτεσ. Επιπλζον, είναι ενδεχόμενο, πολφ γριγορα οι μακθτζσ να κελιςουν να

δοκιμάςουν τροποποιιςεισ του περιβάλλοντοσ και των λοιπϊν ςτοιχείων των (μικρϊν

αρχικά) προγραμμάτων, επικυμϊντασ να τροποποιιςουν τα χαρακτθριςτικά του ςφμφωνα

με τι επικυμίεσ τουσ. το παρόν διδακτικό ςενάριο λοιπόν, κα πραγματοποιθκεί

πειραματιςμόσ με τα ςτοιχεία του προγραμματιςτικοφ περιβάλλοντοσ με ενεργθτικι

ςυμμετοχι.

Σο ςτοιχείο αυτό, ςε ςυνδυαςμό με τθν οργάνωςθ τθσ τάξθσ ςε μικρζσ ομάδεσ, προςφζρει

ζνα πολφ καλό περιβάλλον για τθν ανάπτυξθ μιασ ιςχυρισ αλλθλεπίδραςθσ που μπορεί να

ευνοιςει τθ μάκθςθ.

Ευνοείται λοιπόν ιδιαίτερα θ δθμιουργία ενόσ τυπικοφ περιβάλλοντοσ κοινωνιο-

κονςτρουκτιβιςτικοφ. Πιο ςυγκεκριμζνα, όςον αφορά ςτθ διδακτικι προςζγγιςθ

υιοκετοφμε τισ βαςικζσ ιδζεσ του Piaget και του Papert: «Ο διδάςκων οφείλει να

δθμιουργεί κατάλλθλεσ ςυνκικεσ για να μπορζςουν οι μακθτζσ να οικοδομιςουν τισ

γνϊςεισ τουσ. Σο ςενάριο είναι κεμελιωμζνο ςτθν κεωρία μάκθςθσ του εποικοδομθτιςμοφ

διότι ο μακθτισ χτίηει τθν γνϊςθ του ανιχνεφοντασ, διερευνϊντασ και αλλθλεπιδρϊντασ

οπτικά με τισ βαςικζσ εντολζσ τθσ γλϊςςασ προγραμματιςμοφ του SCRATCH δθμιουργϊντασ

απλά προγράμματα.

Page 20: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

16

12. ΕΠΙΗΜΑΝΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΒΟΛΩΝ

το περιβάλλον αυτό υπάρχει μια ςθμαντικι διαφορά με τα «τυπικά» περιβάλλοντα

Logo, κακϊσ ο οπτικόσ προγραμματιςμόσ δεν επιτρζπει τα ςυντακτικά λάκθ. Η

διεπαφι του SCRATCH/BYOB, ςαφϊσ προςανατολιςμζνθ προσ τθ διδαςκαλία τυ

προγραμματιςμοφ ςε ςχετικά μικρζσ θλικίεσ, περιλαμβάνει πολλά ςτοιχεία (πολλά

εικονίδια για αντίςτοιχεσ εντολζσ). Επιπλζον τα μεγάλα (μεγάλου ςχετικοφ

μεγζκουσ) προγράμματα, είναι ςχετικά δυςανάγνωςτα. Δεν αναμζνεται ωςτόςο τα

χαρακτθριςτικά αυτά να παίξουν ζνα ςθμαντικό ρόλο.

13. ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΗ ΣΑΞΗ – ΕΦΙΚΣΟΣΗΣΑ ΧΕΔΙΑΗ

Σο μάκθμα κα πραγματοποιθκεί ςτο ςχολικό εργαςτιριο πλθροφορικισ. Οι μακθτζσ

κα εργαςτοφν ςε ομάδεσ των δφο ι τριϊν ατόμων ανά θλεκτρονικό υπολογιςτι.

14. ΕΠΕΚΣΑΕΙ/ΔΙΑΤΝΔEΕΙ ΣΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Η ΣΩΝ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΩΝ

Μετά τθν ολοκλιρωςθ του παρόντοσ ςεναρίου οι μακθτζσ κα είναι

προετοιμαςμζνοι για να εργαςτοφν με επόμενα ςενάρια με βαςικζσ εντολζσ του

SCRATCH/BYOB όπωσ αλλαγισ ενδυμαςίασ και υπόβακρου, ειςαγωγισ και

διαγραφισ μορφϊν, κακϊσ βαςικζσ εντολζσ κίνθςθσ και όψεων.

Ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να προετοιμάςει ςχετικζσ επεκτάςεισ των φφλλων εργαςίασ.

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΦΤΛΛΩΝ ΕΡΓΑΙΑ

Σα Φφλλα Εργαςίασ αφοροφν ςτθν εκμάκθςθ του περιβάλλοντοσ του SCRATCH

δθλαδι τα βαςικά χαρακτθριςτικά του περιβάλλοντοσ εργαςίασ. Επιπλζον, αφοροφν

τθν εκμάκθςθ εντολϊν κίνθςθσ, εντολϊν αλλαγισ εμφάνιςθσ και ιχου,

ςυνδυαςτικϊν εντολϊν, αρχικοποίθςθσ και παραλλθλίασ.

Page 21: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

17

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ

Όπωσ και ςτισ προθγοφμενεσ παραγράφουσ, ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να προτείνει

τεςτ αυτοαξιολόγθςθσ (κλειςτοφ τφπου), ςταυρόλεξα, κρυπτόλεξα κλπ.

Σο λογιςμικό HotPotatoes (και άλλα ανάλογα, όπωσ και οριςμζνεσ επιλογζσ του

Moodle) προςφζρονται για ςυςτθματικι δθμιουργία ερωτθμάτων κλειςτοφ τφπου.

Kρυπτόλεξα, μποροφν εφκολα να δθμιουργθκοφν ακόμθ και ςε ζνα υπολογιςτικό

φφλλο.

17. ΣΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Θα εξθγθκεί το κζμα των παρανοιςεων, αυκόρμθτων αντιλιψεων κλπ των

μακθτϊν. Θα δοκοφν φφλλα εργαςίασ τα οποία παρατίκενται παρακάτω.

Page 22: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

18

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 1

Γξαζηεξηόηεηα 1

ηόρνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα δεκηνπξγήζνπκε ην ζθεληθό ηεο πόιεο ζην SCRATCH,

λα εηζάγνπκε έλα ειηθόπηεξν θαη ζηε ζπλέρεηα λα ην πξνγξακκαηίζνπκε ώζηε λα θηλείηε 10

βήκαηα κε θαηεύζπλζε επάλσ, όηαλ παηάκε ην πάλσ βέινο θαη νκνίσο λα θηλείηαη κε

αληίζηνηρν ηξόπν, όηαλ παηάκε ην δεμί, αξηζηεξό θαη θάησ βέινο.

Οι εντολζσ που θα χρειαςτείτε είναι οι ακόλουθεσ:

Οδηγίεσ Τλοποίηςησ

Γεκηνπξγήζηε ην ζθεληθό ζην παηρλίδη εηζάγνληαο ηελ θαηάιιειε εηθόλα γηα ππόβαζξν από

απηέο πνπ έρεη ελζσκαησκέλεο ην πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH. Αθνινύζσο, δηαγξάςηε ην

γαηάθη πνπ εκθαλίδεηαη σο πξνεπηινγή θαη επηιέμηε ην ειηθόπηεξν, όπσο απεηθνλίδεηαη

παξαπάλσ. ηε ζπλέρεηα πξνζπαζήζηε λα γξάςεηε θώδηθα πνπ λα πινπνηεί ηα παξαθάησ:

Μόιηο παηήζεηε ην πάλσ βέινο πξνγξακκαηίζηε ην ειηθόπηεξν ώζηε λα θηλείηαη 10

βήκαηα πξνο ηα επάλσ.

Page 23: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

19

Μόιηο παηήζεηε ην δεμί βέινο πξνγξακκαηίζηε ην ειηθόπηεξν ώζηε λα θηλείηαη 10

βήκαηα πξνο ηα δεμηά.

Μόιηο παηήζεηε ην αξηζηεξό βέινο πξνγξακκαηίζηε ην ειηθόπηεξν ώζηε λα θηλείηαη

10 βήκαηα πξνο ηα αξηζηεξά.

Μόιηο παηήζεηε ην θάησ βέινο πξνγξακκαηίζηε ην ειηθόπηεξν ώζηε λα θηλείηαη 10

βήκαηα πξνο ηα θάησ.

Γξαζηεξηόηεηα 2

ηόρνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα ζρεδηάζνπκε έλαλ κηθξό ιαβύξηλζν θαη ζηε ζπλέρεηα

ρξεζηκνπνηώληαο έλα αληηθείκελν πνπ καο πξνζθέξεηαη από ην SCRATCH (πρ. κηα κηθξή

κπάια) λα ην πξνγξακκαηίζνπκε, ώζηε λα απνθξίλεηαη ζύκθσλα κε ηηο θηλήζεηο ηνπ

πιεθηξνινγίνπ.

Να γξάςεηε ηηο θαηάιιειεο εληνιέο πνπ:

1. Να ηνπνζεηνύλ ηελ κπάια ζηελ είζνδν ηνπ ιαβπξίλζνπ.

2. Να κεηαθηλνύλ ηελ κπάια κέζα ζην ιαβύξηλζν κέρξη λα θηάζεη ζηελ έμνδν.

εκείσζε: Γε ρξεηάδεηαη λα εηζάγεηε εληνιέο γηα ηνλ ηεξκαηηζκό ηνπ παηρληδηνύ.

Οη εληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηείηε είλαη νη αθόινπζεο:

Page 24: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

20

Page 25: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

21

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 2

Γξαζηεξηόηεηα 1

ηόρνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα εηζάγεηε ην θαηάιιειν ζθεληθό, όπσο ηεο παξαθάησ

εηθόλαο θαη ηηο θαηάιιειεο κνξθέο, ώζηε λα ζπλνκηινύλ κεηαμύ ηνπο.

Υξεζηκνπνηείζηε ηηο αθόινπζεο εληνιέο, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζεηε έλα δηάινγν κεηαμύ

δύν κνξθώλ.

Οδηγίεσ Τλοποίηςησ

Page 26: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

22

Μόιηο ν ρξήζηεο επηιέμεη ηελ πξάζηλε ζεκαία ην θνξίηζη ζα πξέπεη λα βξίζθεηαη ζηε ζέζε x

= - 180 θαη y = - 90. Αθνινύζσο:

λα ιέεη «Γεηα ζνπ!» γηα 2 δεπηεξόιεπηα,

λα θηλείηαη νκαιά ζε κία ζέζε θνληά ζην αγόξη γηα 1 δεπηεξόιεπην,

λα πεξηκέλεη γηα 2 δεπηεξόιεπηα,

λα ζθέθηεηαη θάηη γηα 1 δεπηεξόιεπην,

λα πεξηκέλεη γηα 3 δεπηεξόιεπηα,

λα κηιάεη γηα 3 δεπηεξόιεπηα.

Μόιηο ν ρξήζηεο επηιέμεη ηελ πξάζηλε ζεκαία ην αγόξη ζα πξέπεη λα βξίζθεηαη ζηε ζέζε x =

180 θαη y = - 90. Αθνινύζσο:

λα πεξηκέλεη γηα 5 δεπηεξόιεπηα.

λα ιέεη «Γεηα ζνπ» γηα 2 δεπηεξόιεπηα, λα πεξηκέλεη 2 δεπηεξόιεπηα,

λα ζθέθηεηαη θάηη γηα 1 δεπηεξόιεπην,

λα κηιάεη γηα 2 δεπηεξόιεπηα.

Γξαζηεξηόηεηα 2

ηόρνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα θάλεηε ηε ρνξεύηξηα λα ρνξεύεη. Γεκηνπξγήζηε ην

ζθεληθό πνπ βιέπεηε ζηελ παξαθάησ εηθόλα, εηζάγεηε κία ρνξεύηξηα από ηηο κνξθέο πνπ έρεη

ελζσκαησκέλεο ην SCRATCH θαη ζηε ζπλέρεηα πξνγξακκαηίζηε ηε, ώζηε λα αιιάδεη ηηο

θαηάιιειεο ελδπκαζίεο θαη λα δίλεη ηελ αίζζεζε όηη ρνξεύεη.

Page 27: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

23

Οη εληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηείηε είλαη νη αθόινπζεο:

Οη ελδπκαζίεο πνπ ζα ρξεηαζηείηε είλαη νη αθόινπζεο:

Γηα ηε ρνξεύηξηα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζεηε, κε ηελ ζεηξά πνπ θαίλνληαη, ηηο παξαθάησ

ελδπκαζίεο:

Page 28: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

24

Κάλνληαο θιηθ ζηε ζεκαία ζα πξέπεη ε ρνξεύηξηα λα βξίζθεηαη ζην θέληξν ηνπ ζθεληθνύ.

Αθνινύζσο:

Ζ ρνξεύηξηα ζα αιιάδεη ηελ ελδπκαζία ηεο κε ηελ εμήο ζεηξά: ballerina_a ,

ballerina_b, ballerina_c, ballerina_d.

(Βάιηε ζηε ζσζηή ζεηξά ηηο εληνιέο ώζηε ε αιιαγή κεηαμύ ησλ ελδπκαζηώλ λα κε

γίλεηαη κε απηόκαηα ηξόπν).

Να επαλαιακβάλεηαη δέθα θνξέο ε παξαπάλσ ρνξεπηηθή θίλεζε (ρξεζηκνπνηήζηε

ηελ εληνιή επαλάιαβε 10).

ην ηέινο ηνπ πξνγξάκκαηνο ε ρνξεύηξηα ζα επαλέξρεηαη ζηελ αξρηθή ηεο ζέζε

(ελδπκαζία ballerina_a) θαη ζα ιέεη επραξηζηώ.

Page 29: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

25

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 3

Γξαζηεξηόηεηα 1

ηόρνο ηεο δξαζηεξηόηεηαο είλαη λα πξνγξακκαηίζεηε ην δξάθν, ώζηε λα θηλείηε πξνο ην

θέληξν ηεο νζόλεο. Πξνζπαζήζηε πξώηα λα θηηάμεηε ην αθόινπζν ζθεληθό:

Οη εληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηείηε είλαη νη αθόινπζεο:

ηαλ ν ρξήζηεο παηάεη ηελ πξάζηλε ζεκαία ζα πξέπεη ν δξάθνο λα κεηαθηλείηαη ζηε ζέζε x=-

185 θαη y=30 θαη λα γίλεηαη αόξαην (όξηζε ην εθέ θάληαζκα ζε ηηκή 100). Αθνινύζσο νη

Page 30: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

26

παξαθάησ ελέξγεηεο ζα πξέπεη λα επαλαιακβάλνληαη 10 θνξέο:

Ο δξάθνο ζα πξέπεη λα κεηαθηλείηαη πξνο ηα δεμηά 10 βήκαηα,

ηαπηόρξνλα ζα αξρίδεη ζηγά-ζηγά λα εκθαλίδεηαη (άιιαμε ην εθέ θάληαζκα

θαηά έλα πνζνζηό -10).

Θα πξέπεη λα θαζαξίδνληαη ηα γξαθηθά ζηελ έλαξμε ηνπ πξνγξάκκαηνο.

Γξαζηεξηόηεηα 2

Πξνζπαζήζηε λα αιιάμεηε ηνλ θώδηθα ηεο πξνεγνύκελεο δξαζηεξηόηεηαο, ώζηε λα

εκθαλίδεηαη από έλα ηπραίν ζεκείν. Υξεζηκνπνηείζηε σο ηηκή ηνπ y κία ηπραία επηινγή από -

160 έσο 160.

Page 31: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

27

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 4 - ΔΗΜΙΟΤΡΓΩΝΣΑ ΜΕ ΣΟ BYOB

BYOB

Αιγόξηζκνο – Γηαδηθαζία – Παξάκεηξνη

Ση είλαη Αιγόξηζκνο;

Οη νδεγίεο πνπ δίλνπκε κε ινγηθή ζεηξά, ώζηε λα εθηειέζνπκε κηα δηαδηθαζία ή λα επηιύζνπκε έλα

πξόβιεκα, ζπλζέηνπλ έλαλ αιγόξηζκν. Αιγόξηζκν νλνκάδνπκε ηε ζαθή θαη αθξηβή πεξηγξαθή κηαο

ζεηξάο μερσξηζηώλ νδεγηώλ-βεκάησλ, κε ζθνπό ηελ επίιπζε ελόο πξνβιήκαηνο.

Έλαο αιγόξηζκνο γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο παξαιίαο κπνξεί λα είλαη ν αθόινπζνο:

ΒΗΜΑ 1: Δηζαγσγή ζθεληθνύ.

ΒΗΜΑ 2: ρεδίαζε θαξαβηνύ.

ΒΗΜΑ 3: ρεδίαζε δέληξσλ.

ΒΗΜΑ 4: ρεδίαζε αλεκόκπινπ.

ΒΗΜΑ 5: ρεδίαζε νκπξέιαο.

ΒΗΜΑ 6: ρεδίαζε ήιηνπ.

ΒΗΜΑ 7: ρεδίαζε κπάιαο.

Ο αιγόξηζκνο απηόο είλαη ζε θπζηθή γιώζζα άξα πξέπεη λα ηνλ θσδηθνπνηήζνπκε γηα λα κπνξεί

λα εθηειεζηεί ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ Byob.

Αο μεθηλήζνπκε ινηπόλ κε ηελ 1ε Γξαζηεξηόηεηα.

Γξαζηεξηόηεηα 1: Δηζαγσγή ζθεληθνύ

Γνθίκαζε λα δεκηνπξγήζεηο ην θάθειν «ergasia1» θαη ην ζθεληθό κε όλνκα «beach»

- ην ππόβαζξν «beach» ζέινπκε λα εκθαλίδεηαη όηαλ παηάκε ην θελό.

Page 32: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

28

Αθνύ θηηάμακε ην ζθεληθό αο εηζάγνπκε θαη κία κνξθή γηα λα καο βνεζήζεη ζην ζρεδηαζκό ησλ

αληηθεηκέλσλ πνπ ζα ρξεηαζηνύκε ζην πξόγξακκά καο. Έζησ όηη εηζάγνπκε ηνλ αζηεξία ν νπνίνο

ππάξρεη ζην θάθειν Costumes->Animals. Έηζη νινθιεξώζακε ην ΒΖΜΑ 1.

.

Γξαζηεξηόηεηα 2: ρεδίαζε θαξαβηνύ

Αο πξνρσξήζνπκε ηώξα ζην ζρεδηαζκό ηνπ πξώηνπ καο αληηθεηκέλνπ, πνπ είλαη ην θαξάβη.

Υξεζηκνπνηνύκε απηό

ην θνπκπί γηα λα

κηθξύλνπκε ηε Μνξθή.

Page 33: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

29

Πώο κπνξνύκε λα ζρεδηάζνπκε ην θαξάβη;

Παξαηεξνύκε όηη ε δηαδηθαζία θαξάβη απνηειείηαη από θνκκάηηα ηα νπνία είλαη πην απιά θαη ε

ζύλζεζε ηνπο νδεγεί ζην ζρεδηαζκό ηνπ θαξαβηνύ. Γειαδή γηα ην θαξάβη αξθεί λα πινπνηήζνπκε

ηα αθόινπζα απιά βήκαηα:

ΒΗΜΑ 2.1 :ρεδηάδσ έλα ηεηξάγσλν.

ΒΗΜΑ 2.2:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν από ηελ αξηζηεξή πιεπξά.

ΒΗΜΑ 2.3:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν από ηε δεμηά πιεπξά.

ΒΗΜΑ 2.4:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν γηα παλί.

ΒΗΜΑ 2.5:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην γηα ζεκαία.

ΒΗΜΑ 2.1 :ρεδηάδσ έλα ηεηξάγσλν

Γνθίκαζε λα γξάςεηο έλαλ αιγόξηζκν γηα ηελ θαηαζθεπή ελόο ηεηξαγώλνπ ζε

θπζηθή γιώζζα.

Η εληνιή Καζνξίδεη ην πάρνο ηνπ ίρλνπο ηεο πέλαο.

Η εληνιή Καηεβάδεη ηελ πέλα ηεο Μνξθήο, ώζηε λα αθήλεη ίρλνο θαζώο θηλείηαη.

Page 34: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

30

Η εληνιή Πξνζαλαηνιίδεη ηε Μνξθή ζε ζπγθεθξηκέλε θαηεύζπλζε (0=πάλσ, 90=δεμηά, 180=θάησ θαη -

90=αξηζηεξά).

Οδεγίεο γηα ην ζρεδηαζκό ηεηξαγώλνπ.

Αο θαζνξίζνπκε βήκα-βήκα ηηο ελέξγεηεο (εληνιέο) πνπ απαηηνύληαη γηα ην ζρεδηαζκό ηνπ

ηεηξαγώλνπ.

Σρεδηάδσ ηελ πάλσ νξηδόληηα πιεπξά. Αξρηθνπνηώ ηε Μνξθή ζηηο 90 κνίξεο (δειαδή

θηλνύκαη πξνο ηα δεμηά) θαη πξνρσξάσ 80 βήκαηα.

Μεηά ζρεδηάδσ ηε κία θάζεηε πιεπξά. Σηξίβσ 90 κνίξεο γηα λα πάεη θάζεηα θαη πξνρσξάσ

80 βήκαηα.

Σρεδηάδσ ηελ θάησ νξηδόληηα πιεπξά.

Page 35: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

31

Σρεδηάδσ θαη ηελ άιιε θάζεηε πιεπξά.

Έηνηκν ην ηεηξάγσλν.

Τν παξαπάλσ κπινθ εληνιώλ απαηηείηαη γηα ην ζρεδηαζκό ελόο ηεηξαγώλνπ. Κάζε θνξά πνπ ζην

πξόγξακκά καο ζέινπκε λα ζρεδηάζνπκε έλα ηεηξάγσλν ζα γξάθνπκε ην παξαπάλσ κπινθ εληνιώλ.

Πώο ζα κπνξνύζακε λα έρνπκε κηα «εληνιή» (π.ρ. square) γηα λα δεκηνπξγνύκε ηεηξάγσλα;

Ση είλαη δηαδηθαζία;

Μηα δηαδηθαζία είλαη έλα ζύλνιν εληνιώλ πνπ εθηεινύλ κηα εξγαζία. Με ηνλ ηξόπν απηό

δεκηνπξγνύκε λέεο δηθέο καο εληνιέο. Τν λα γξάθνπκε ηηο εληνιέο νκαδνπνηεκέλεο κέζα ζε κηα

δηαδηθαζία αληί θαηεπζείαλ ζην θέληξν εληνιώλ έρεη έλα ζεκαληηθό πιενλέθηεκα: Μπνξνύκε λα ηηο

θαινύκε απιά κε ην όλνκά ηνπο ζην θέληξν εληνιώλ όπνηε ηηο ρξεηαδόκαζηε ρσξίο λα

μαλαγξάθνπκε ηηο εληνιέο.

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία δηαδηθαζίαο.

Ζ θαηαζθεπή κηαο δηαδηθαζίαο ζην Byob γίλεηαη σο εμήο.

Page 36: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

32

Δπηιέγσ ζηελ παιέηα ηελ εληνιή.

Ή παηώληαο δεμί «θιηθ» πάλσ ζηελ πεξηνρή ηνπ «ελαξίνπ» θαη από ην κελνύ πνπ αλνίγεη

επηιέγσ «Γεκηνύξγεζε κηα λέα εληνιή».

Μόιηο ηελ επηιέμσ αλνίγεη ην παξάζπξν γηα ηνλ νξηζκό ηεο εληνιήο-δηαδηθαζίαο πνπ ζέισ λα

θηηάμσ.

Page 37: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

33

πγθεθξηκέλα, γηα ηνλ νξηζκό ηνπ ηεηξαγώλνπ ζα επηιέμνπκε ηελ θαηεγνξία

δηόηη ζέινπκε ε λέα καο εληνιή λα αλήθεη ζηελ παιέηα , ζα είλαη ηύπνπ

δηόηη ζα εθηειείηαη θάηη όηαλ ηελ θαιώ θαη ζα ηελ νλνκάζνπκε square.

2)Δπηιέγσ έλα από ηα ηξία

αλαιόγσο ηη ζπκπεξηθνξά ζέισ λα

έρεη ε εληνιή. Ζ «δηαηαγή »

εθηειεί κηα ζεηξά εληνιώλ αιιά

δελ επηζηξέθεη θάηη. Ο

«ξεπόξηεξ» επηζηξέθεη κηα

νπνηαδήπνηε ηηκή θαη ην

«θαηεγόξεκα» επηζηξέθεη

αιεζήο ή ςεπδήο.

3)Γξάθσ

ην όλνκα

ηεο λέαο

εληνιήο

4)Δπηιέγσ αλ ζέισ λα ηζρύεη γηα όιεο

ηηο Μνξθέο ή κόλν γηα απηή.

1)Από ην category επηιέγσ ζε πνηα

θαηεγνξία (παιέηα) εληνιώλ ζέισ λα

αλήθεη ε λέα εληνιή πνπ θηηάρλσ.

Page 38: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

34

Μόιηο παηήζσ Δληάμεη αλνίγεη ην παξάζπξν „Δπεμεξγαζηήο εληνιήο‟ γηα λα γξάςσ ηηο εληνιέο

πνπ ζέισ λα εθηεινύληαη όηαλ θαιώ ηελ εληνιή «square».

Σέινο , γξάθσ ην κπινθ εληνιώλ πνπ απνηεινύλ ηε δηαδηθαζία «square» ζέξλνληαο απιά ηηο

εληνιέο πνπ ζέισ, όπσο ζα έθαλα θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ «ελαξίνπ».

Δπηθεθαιίδα

δηαδηθαζίαο.

Page 39: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

35

Παηάσ Δληάμεη θαη έρσ έηνηκε ηε λέα εληνιή «square» ζηελ παιέηα εληνιώλ θίλεζε.

Ζ εληνιή

Καζαξίδεη όια ηα ίρλε ηεο πέλαο θαη ηηο ζηάκπεο ζηε ζθελή.

Ζ εληνιή

εθώλεη ηελ πέλα ηεο κνξθήο, ώζηε λα κελ αθήλεη ίρλνο όηαλ θηλείηαη.

Άξα ην πξόγξακκά κνπ κε ηελ εηζαγσγή ηεο λέαο εληνιήο γίλεηαη.

Οξίδσ έλα

αξρηθό ζεκείν

γηα λα μεθηλάεη

ην ηεηξάγσλν.

Page 40: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

36

ΒΗΜΑ 2.2:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν από ηελ αξηζηεξή πιεπξά

Γνθίκαζε λα νξίζεηο ηνλ αιγόξηζκν βήκα-βήκα γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ νξζνγσλίνπ

ηξηγώλνπ.

Γίλεηαη ε γεσκεηξηθή απεηθόληζε.

Αξρή

Πήγαηλε ζηε ζέζε x=66,y=-80

Πξνρώξα αξηζηεξά 80 βήκαηα

Κηλήζνπ πξνο ηελ ζέζε x=66,y=-160

Πήγαηλε ζηε ζέζε x=66,y=-80

Σέινο

Πξνζνρή, ηηο ζπληεηαγκέλεο ηηο βξίζθνπκε κε καζεκαηηθνύο ππνινγηζκνύο θαη καζεκαηηθνύο

ηύπνπο. Μπορείς λα ζθεθηείς κε ποηολ άιιο ηρόπο ζα κπορούζε λα ζτεδηαζηεί έλα ορζογώληο

ηρίγφλο;

Μία πινπνίεζε ζα κπνξνύζε λα είλαη ε παξαθάησ.

Page 41: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

37

Γεκηνύξγεζε κηα δηαδηθαζία γηα ην αξηζηεξό νξζνγώλην ηξίγσλν κε ην όλνκα «triangle_left»

αθνινπζώληαο ηα βήκαηα πνπ θάλακε γηα ηε δηαδηθαζία «square».

Με ηε βνήζεηα ηεο εληνιήο triangle_left ην πξόγξακκα γίλεηαη:

ΒΗΜΑ 2.3:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν από ηε δεμηά πιεπξά

Γεκηνύξγεζε κία δηαδηθαζία γηα ην νξζνγώλην ηξίγσλν δεμηά κε ην όλνκα «triangle_right».

Μπνξείο λα δώζεηο ηε γεσκεηξηθή απεηθόληζε, ζηε ζπλέρεηα λα νξίζεηο ηνλ αιγόξηζκν βήκα-

βήκα, κεηά λα ηνλ κεηαηξέςεηο ζε εληνιέο ζην πεξηβάιινλ Byob θαη ηέινο λα θηηάμεηο ηε

δηαδηθαζία ή λα γξάςεηο θαηεπζείαλ ηε δηαδηθαζία.

Ζ γεσκεηξηθή απεηθόληζε είλαη ε αθόινπζε:

Page 42: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

38

Με ηε βνήζεηα ηεο εληνιήο triangle_right ην πξόγξακκα γίλεηαη:

Γεκηνύξγεζε έλα πξόγξακκα πνπ λα θαιεί ηηο παξαπάλσ εληνιέο θαη λα θαηαζθεπάδεη ηε βάζε

γηα ην θαξάβη.

ΒΗΜΑ 2.4:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην ηξίγσλν γηα παλί

Γεκηνύξγεζε κηα δηαδηθαζία πνπ λα ζρεδηάδεη έλα ηξίγσλν - ην παλί ηνπ θαξαβηνύ - ην νπνίν λα

μεθηλάεη από ηε ζέζε (x=106, y=-80) - ζην κέζν ηνπ ηεηξαγώλνπ - θαη λα αλεβαίλεη πάλσ 160

βήκαηα, δηπιάζην ηεο πιεπξάο ηνπ ηεηξαγώλνπ. Ολόκαζε ηε δηαδηθαζία «triangle_up». Γηα

βνήζεηα κπνξείο λα ζπκβνπιεπηείο ηηο εληνιέο ζηηο δηαδηθαζίεο «triangle_right» θαη

«triangle_left». Πξνζνρή ζηηο ζπληεηαγκέλεο.

Μεηά θαη από απηή ηε δηαδηθαζία ην πξόγξακκα είλαη:

Page 43: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

39

ΒΗΜΑ 2.5:ρεδηάδσ έλα νξζνγώλην γηα ζεκαία

Γεκηνύξγεζε κηα δηαδηθαζία κε ην όλνκα «rectangular», ε νπνία ζα ζρεδηάδεη έλα νξζνγώλην

πιεπξάο νξηδόληηαο 30 βήκαηα θαη θάζεηεο 20 βήκαηα.

Αθνύ ινηπόλ θηηάμακε ηε δηαδηθαζία ζέινπκε λα ηελ θαιέζνπκε ζην πξόγξακκά καο

γηα λα θηηάμνπκε ηε ζεκαία ηνπ θαξαβηνύ. Ζ ζεκαία ζέινπκε λα ηνπνζεηεζεί ζηελ θνξπθή από

ην θαηάξηη (ζπληεηαγκέλεο ζεκείνπ x=106,y=80).

Δπνκέλσο ζην θπξίσο πξόγξακκα πξνζζέηνπκε ηελ εληνιή rectangular θαη έρνπκε:

Σξέρνληαο ην πξόγξακκα γηα ην θαξάβη νινθιεξσκέλν παξαηεξνύκε όηη ε πέλα πεξλάεη πνιιέο

Page 44: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

40

θνξέο από ηα ίδηα ζεκεία θαη γξάθεη πάλσ ζηελ ήδε ππάξρνπζα γξακκή θάλνληάο ηελ πην

έληνλε. Απηό ην πξόβιεκα κπνξνύκε λα ην μεπεξάζνπκε θάλνληαο ρξήζε ησλ εληνιώλ

θαη .

Μηα ηειηθή κνξθή γηα ην πξόγξακκα θαξάβη ζα κπνξνύζε λα είλαη ε παξαθάησ.

Γηόξζσζε όιεο ηηο δηαδηθαζίεο πνπ θηηάμακε ώζηε λα κελ γξάθεη ε πέλα πάλσ ζε ήδε

ππάξρνπζα γξακκή.

Αλ ζέινπκε λα δεκηνπξγήζνπκε έλα θαξάβη κηθξόηεξν πξέπεη ζε όια ηα ζρήκαηα λα αιιάμνπκε

ην κήθνο πιεπξάο, πξέπεη δειαδή λα επεκβαίλνπκε θάζε θνξά ζηελ εληνιή ,

γηα λα αιιάμνπκε ην κήθνο ηεο πιεπξάο. Γηα παξάδεηγκα γηα ην ηεηξάγσλν πξέπεη λα θάλνπκε

επεμεξγαζία ηεο δηαδηθαζίαο «square» θάζε θνξά πνπ ζέινπκε δηαθνξεηηθό κήθνο πιεπξάο.

Μπορούκε λα αιιάδοσκε ηο κήθος ηες πιεσράς ηοσ ηεηραγώλοσ από ηο πρόγρακκα θαράβη

τφρίς λα επεκβαίλοσκε ζηε δηαδηθαζία θάζε θορά;

Ζ απάληεζε είλαη θαηαθαηηθή. ε απηό ζπκβάιινπλ νη παξάκεηξνη.

Page 45: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

41

Ση είλαη παξάκεηξνο;

Η παράκεηρος είλαη κηα κεηαβιεηή ζηελ επηθεθαιίδα ηεο δηαδηθαζίαο κέζσ ηεο νπνίαο «πεξλάκε»

ηηκέο (αξηζκνύο, ιέμεηο, ιίζηεο) ζηε δηαδηθαζία.

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία παξακέηξσλ.

Γηα λα δεκηνπξγήζνπκε παξακέηξνπο πάκε ζηε δηαδηθαζία πνπ έρνπκε θαηαζθεπάζεη ή πξόθεηηαη

λα θαηαζθεπάζνπκε θαη ζηα (+) πνπ εκθαλίδνληαη δεμηά θαη αξηζηεξά από ην όλνκά ηεο παηάκε

«θιηθ» γηα λα πξνζζέζνπκε παξάκεηξν.

ηε ζπλέρεηα αλνίγεη ην παξάζπξν γηα λα γξάςνπκε ην όλνκα ηεο θαη λα νξίζνπκε αλ ζα είλαη

θάπνην δειαδή θάπνηα παξάκεηξνο ή δειαδή θείκελν πνπ

κπνξείο λα έρεηο ζην όλνκα ηεο εληνιήο (πξνζζέηνληαο ιέμεηο δίπια ζην όλνκά ηεο).

Δπεμήγεζε – Παξάδεηγκα γηα ηε ζεκαζία ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ

θαη ηνπ

Έζησ όηη ζέινπκε λα θαηαζθεπάζνπκε ηελ εληνιή Αξρηθά ζα δεκηνπξγήζσ ηελ εληνιή «for» πνπ ζα είλαη ηύπνπ δηαηαγή θαη ζα αλήθεη ζηελ

παιέηα έιεγρνο. Μεηά ζα παηήζσ ην «+» θαη εηζάγσ ηελ παξάκεηξν «x»

ζαλ .

Γηα λα εηζάγσ ην «mexri» ζα παηήζσ πάιη ζην «+» θαη ζα επηιέμσ

, νπόηε ζα έρσ . Μπορείς λα οιοθιερώζεης ηελ εληοιή κε βάζε ηα παραπάλφ;

Γηα λα νξίζνπκε πεξηζζόηεξεο επηινγέο γηα ηε παξάκεηξό καο, παηάκε ην βειάθη θαη αλνίγεη έλα

κελνύ επηινγώλ:

Page 46: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

42

ην κελνύ ππάξρνπλ ηέζζεξηο ζεηξέο γηα ηνλ ηύπν ησλ παξακέηξσλ. Ζ πξώηε πεξηιακβάλεη

ηύπνπο ηνπ Byob πνπ δελ είλαη δηαδηθαζίεο. Ζ δεύηεξε ηύπνπο πνπ ππνζηεξίδεη ην Scratch. Ζ

ηξίηε αθνξά ηύπνπο πνπ νξίδνπλ δηαδηθαζίεο ζην Byob θαη ε ηειεπηαία ηύπνπο γηα δηαδηθαζίεο

ρσξίο απνηίκεζε.

Αλαιπηηθά:

Σν «Αληηθείκελν» αλαθέξεηαη ζην όηη ε εληνιή καο δέρεηαη ηύπν αληηθεηκέλνπ, γηα

παξάδεηγκα ή όπνπ ην «nea» είλαη κηα εληνιή νξηζκέλε

.

Σν «Κείκελν» ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δέρεηαη νπνηαδήπνηε εληνιή γηα εηζαγσγή θεηκέλνπ

Ζ «Λίζηα» ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα έρνπκε ιίζηα ζαλ παξάκεηξν.

Ο ηύπνο «Αξηζκόο» ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εηζάγνπκε σο παξάκεηξν αξηζκό - καο δίλεη ηε

δπλαηόηεηα λα δώζνπκε θαη πξνθαζνξηζκέλε ηηκή ή όρη.

Ζ «Γξακκή δηαηαγώλ» θαη ε «Δζνρή δηαηαγώλ» ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα εηζάγνπκε

δηαδηθαζίεο ζαλ παξάκεηξν. Απαξαίηεηε είλαη ε ρξήζε ησλ εληνιώλ θαη

γηα λα πάξνπκε ηα ζηνηρεία από ηηο δηαδηθαζίεο πνπ έρνπκε ζαλ

παξάκεηξν.

Οη «Γεληθνύ ηύπνπ», «Ρεπόξηεξ» θαη «Γεληθνύ ρσξίο απνηίκεζε» ρξεζηκνπνηνύληαη γηα

λα είλαη ε παξάκεηξνο ηύπνπ ξεπόξηεξ.

Ζ «Λνγηθή ηηκή», ην «Καηεγόξεκα» θαη ε «Λνγηθή ρσξίο απνηίκεζε» ρξεζηκνπνηνύληαη

γηα λα είλαη ε παξάκεηξνο ηύπνπ θαηεγνξήκαηνο.

Page 47: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

43

Γηα ηε δηαδηθαζία «square» νξίδσ κηα παξάκεηξν steps πνπ είλαη ν αξηζκόο ησλ βεκάησλ βάζεη

ηνπ νπνίνπ ζα ζρεδηαζηεί ην ηεηξάγσλν.

Ζ δηαδηθαζία «square» γίλεηαη κε ηελ εηζαγσγή παξακέηξνπ .

Ζ αξρηθή ινηπόλ δηαδηθαζία square κεηά ηελ εηζαγσγή παξακέηξνπ γίλεηαη σο αθνινύζσο.

Ζ εληνιή κεηά ηελ εηζαγσγή παξακέηξνπ έγηλε όπνπ κέζα ζην θελό δίλνπκε ην κήθνο

πνπ ζέινπκε λα έρεη ε πιεπξά ηνπ ηεηξαγώλνπ, όηαλ θαινύκε ηελ εληνιή (δηαδηθαζία) square.

Σν

δεκηνπξγείηαη κε θιηθ

πάλσ ζην αξρηθό θαη

κεηά ην «ζύξνπκε»

ζηελ εληνιή πνπ

ζέινπκε.

Page 48: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

44

Δθηέιεζε ην πξόγξακκα θαξάβη κε ηελ λέα εληνιή «square». Ση παξαηεξείο;

Γηα λα δνπιέςεη ινηπόλ ζσζηά ην πξόγξακκά καο πξέπεη λα γίλνπλ αιιαγέο ζε όιεο ηηο δηαδηθαζίεο

ώζηε λα κε ρξεηάδεηαη λα επεμεξγαδόκαζηε όιεο ηηο δηαδηθαζίεο θάζε θνξά πνπ αιιάδεη ην κήθνο

θαη γηα λα έρνπκε πάληα ηηο ζσζηέο ζπληεηαγκέλεο .

Γνθίκαζε λα θηηάμεηο κία δηαδηθαζία «triangle» πνπ λα αληηθαηαζηήζεη ηηο

«triangle_left», «triangle_right» θαη «triangle_up» κε ηε βνήζεηα παξακέηξσλ θαη

ππνιόγηζε όια ηα ζεκεία κε βάζε ην αξρηθό (x=66,y=-80).

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία κηαο δηαδηθαζίαο «triangle» γηα ηελ θαηαζθεπή ηξηγώλνπ.

Παξαηεξνύκε ηηο ηξεηο δηαδηθαζίεο πνπ έρνπκε θηηάμεη γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ηξηγώλσλ.

Παξαηεξώ όηη νη δηαδηθαζίεο

απηέο δηαθέξνπλ σο πξνο ηελ

θαηεύζπλζε, ηα βήκαηα, ηηο

αξρηθέο ζπληεηαγκέλεο θαη

ηηο ηειηθέο ζπληεηαγκέλεο νη

νπνίεο κπνξνύλ κε ηε

βνήζεηα ησλ καζεκαηηθώλ λα

ππνινγηζηνύλ από ηηο

αξρηθέο.

Page 49: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

45

Φηηάρλσ ινηπόλ κηα λέα δηαδηθαζία «triangle» ε νπνία έρεη σο παξακέηξνπο ηελ θαηεύζπλζε

(direction), ηα βήκαηα (steps) θαη ηηο ηειηθέο ζπληεηαγκέλεο (x, y).

Δπνκέλσο, ην αξρηθό πξόγξακκα αιιάδεη. Έρσ κηα εληνιή αληί γηα ηξεηο θαη όιεο ηηο

ζπληεηαγκέλεο ππνινγηζκέλεο ζπλαξηήζεη ησλ αξρηθώλ (x=66,y=-80) θαη ηνπ κήθνπο (steps).

ηελ παξαθάησ εηθόλα ε παξάκεηξνο step έρεη ηελ ηηκή 70.

Page 50: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

46

Αξηζηεξό ηξίγσλν.

Γεμηό ηξίγσλν.

Πάλσ ηξίγσλν γηα παλί

ην νπνίν ζέισ ζηε κέζε

ηνπ ηεηξαγώλνπ θαη κε

κήθνο 2 θνξέο ην

αξρηθό.

Ζ ζεκαία ζηελ θνξπθή από

ην θαηάξηη.

Page 51: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

47

Γνθίκαζε ην παξαπάλσ πξόγξακκα λα ην θάλεηο κηα δηαδηθαζία κε ην όλνκα

«karavi» πνπ λα έρεη σο παξακέηξνπο ηηο αξρηθέο ζπληεηαγκέλεο θαη ην ρξώκα γηα

θάζε θνκκάηη ηνπ πινίνπ.

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία ηεο δηαδηθαζίαο «Karavi».

Οξίδσ δύν παξακέηξνπο ηηο x θαη y ηύπνπ αξηζκόο ζηηο νπνίεο δίλσ θαη αξρηθή ηηκή.

Οξίδσ αθόκα ηξεηο παξακέηξνπο ηηο color1, color2, color3 νη νπνίεο είλαη ηύπνπ

γηα λα κπνξέζνπκε λα εηζάγνπκε ηα ρξώκαηα πνπ

ζέινπκε ρσξίο λα εηζάγνπκε ηηο θαηάιιειεο εληνιέο ζηε δηαδηθαζία αιιά από ηελ εληνιή

εμσηεξηθά.

Η εληνιή παίξλεη σο είζνδν κία εληνιή ηύπνπ δηαηαγήο θαη ηελ εθηειεί.

Page 52: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

48

Σειηθά ε εληνιή θαξάβη έρεη ηελ κνξθή , παίξλεη σο παξακέηξνπο ηηο αξρηθέο

ζπληεηαγκέλεο θαη ηα ηξία ρξώκαηα, έλα γηα ηε βάζε ηνπ θαξαβηνύ, έλα γηα ην παλί θαη έλα γηα ηε

ζεκαία.

Πεξλώληαο ινηπόλ ηηο επηζπκεηέο παξακέηξνπο έρσ .

Σν κπινθ εληνιώλ γηα ηε δηαδηθαζία karavi κεηά θαη ηελ εηζαγσγή ησλ παξακέηξσλ γίλεηαη:

Page 53: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

49

Καη ην απνηέιεζκα πνπ έρνπκε είλαη :

Γξαζηεξηόηεηα 3: ρεδίαζε δέληξσλ

θνπόο καο ζε απηό ην βήκα είλαη λα θαηαζθεπάζνπκε κία εληνιή πνπ όηαλ ηελ θαινύκε λα

ζρεδηάδεη έλα δέληξν. Σελ εληνιή απηή ζα κπνξνύκε λα ηε ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα λα

ζρεδηάζνπκε όζα δέληξα επηζπκνύκε.

Γεκηνύξγεζε κηα δηαδηθαζία γηα ην ζρεδηαζκό ελόο ηζόπιεπξνπ ηξηγώλνπ. Ολόκαζέ ηελ

«triangle2» θαη όξηζε λα παίξλεη σο παξάκεηξν ην κήθνο ηεο πιεπξάο «steps».

Page 54: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

50

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία ηεο δηαδηθαζίαο θαηαζθεπήο δέληξνπ «trees».

Αθνύ έρνπκε θαηαζθεπάζεη ηελ εληνιή , θαηαζθεπάδνπκε κία δηαδηθαζία «trees»

πνπ ζα παίξλεη σο παξάκεηξν ηηο ζπληεηαγκέλεο (x,y). Μέζα ζε απηή θαινύκε ηελ εληνιή

ε νπνία ζέινπκε λα ζρεδηάδεη ην ηξίγσλν ζηε ζέζε x,y (αξρηθό ζεκείν: x=-228,y=61)

κε θνξά πξνο ηα δεμηά. Ζ λέα δηαδηθαζία είλαη:

ηε ζπλέρεηα ζην κέζν ηεο πιεπξάο ηνπ ηξηγώλνπ ζρεδίαζε κηα γξακκή κε θνξά πξνο ηα θάησ

θαη κήθνο ην κηζό ηεο πιεπξάο γηα λα είλαη ν θνξκόο ηνπ δέληξνπ θαη όξηζε ην ρξώκα ηεο πέλαο

λα είλαη πξάζηλν.

Μεηαβιεηέο

Οη κεηαβιεηές είλαη ζπκβνιηθά νλόκαηα πνπ αληηζηνηρνύλ ζε ζέζεηο κλήκεο ηνπ ππνινγηζηή. Σηηο

ζέζεηο απηέο, απνζεθεύνληαη δηάθνξεο ηηκέο όπσο ν αξηζκόο ησλ βεκάησλ ηεο πιεπξάο ηνπ

ηεηξαγώλνπ.

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία κεηαβιεηώλ .

Page 55: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

51

Η εληνιή

Καζνξίδεη ηελ ηηκή ηεο κεηαβιεηήο.

Η εληνιή

Μεηαβάιιεη ηελ ηηκή ηεο κεηαβιεηήο θαηά ζπγθεθξηκέλε πνζόηεηα.

Γηα λα δεκηνπξγήζεηο κηα κεηαβιεηή επηιέγεηο ηελ εληνιή από ηελ παιέηα .

Δκθαλίδεηαη, ην παξαθάησ παξάζπξν όπνπ δίλνπκε έλα όλνκα ζηε κεηαβιεηή πνπ ζέινπκε λα

δεκηνπξγήζνπκε.

Ζ επηινγή Γηα όιεο ηηο κνξθέο (θνηλή) ζεκαίλεη όηη ε κεηαβιεηή ζα είλαη νξαηή από όια ηα

αληηθείκελα.

Ζ επηινγή Μόλν γηα απηή ηε κνξθή ζεκαίλεη όηη ε κεηαβιεηή ζα είλαη νξαηή κόλν από ην

επηιεγκέλν αληηθείκελν.

Με ηε βνήζεηα ηεο εληνιήο δεκηνπξγνύκε κεηαβιεηέο ζηηο

δηαδηθαζίεο πνπ είλαη ηνπηθέο δειαδή είλαη νξαηέο κόλν από ηε δηαδηθαζία απηή θαη από θακία

άιιε δηαδηθαζία νύηε από ην θπξίσο πξόγξακκα.

Page 56: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

52

Γνθίκαζε λα εηζάγεηο κηα κεηαβιεηή «base» ζηε δηαδηθαζία, ε νπνία λα απνζεθεύεη

ην κήθνο ηεο πιεπξάο ηνπ ηξηγώλνπ, όξηζέ ηελ θαη ρξεζηκνπνίεζέ ηελ όπνπ

ρξεηάδεηαη κέζα ζηε δηαδηθαζία.

Ζ δηαδηθαζία «trees» γίλεηαη σο εμήο:

Γεκηνύξγεζε έλα πξόγξακκα πνπ λα ζρεδηάδεη 6 δέληξα ζηε ζεηξά κε ηε βνήζεηα ηεο εληνιήο

.

Γξαζηεξηόηεηα 4: ρεδίαζε αλεκόκπινο

ην βήκα απηό ζα ζρεδηάζνπκε ηνλ αλεκόκπιν.

Page 57: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

53

Γεκηνύξγεζε κηα εληνιή (δηαδηθαζία) κε ην όλνκα «anemomylos» πνπ ζα παίξλεη σο παξάκεηξν

ηηο αξρηθέο ζπληεηαγκέλεο θαη ζα εθηειεί ηνλ παξαθάησ αιγόξηζκν. Οδεγία: ζηε λέα απηή εληνιή

κπνξνύκε λα θάλνπκε ρξήζε κηαο εληνιήο πνπ έρνπκε ήδε θηηάμεη.

Μπορείς λα βρεης ποηα εληοιή κπορούκε λα τρεζηκοποηήζοσκε; Επίζες, κπορείς λα ζθεθηείς

ζηολ παραθάηφ αιγόρηζκο γηαηί τρεηάδεηαη λα ζηρίυοσκε θάζε θορά 72 κοίρες πρηλ ζτεδηάζοσκε

ηο ηεηράγφλο; Θα κπορούζακε λα ζηρίυοσκε θαη ιηγόηερες κοίρες;

Anemomylos: x0, y0

ΑΡΥΖ

Πήγαηλε ζηε ζέζε x=x0 y=y0.

Κηλήζνπ πξνο ηα δεμηά 40 βήκαηα.

Πήγαηλε ζηε ζέζε x=-24 y=90.

Δπέζηξεςε ζηε ζέζε x=x0 y=y0.

Πήγαηλε ζηε ζέζε x=-24 y=102.

ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.

ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.

ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.

ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.

Page 58: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

54

ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.

ΣΔΛΟ

Page 59: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

55

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 5 - ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΗ

ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ ΣΤΠΟΤ

(1) Με το SCRATCH μποροφμε εφκολα να ειςάγουμε νζεσ μορφζσ ςτο ςκθνικό μασ.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(2) Σο μζγιςτο πλικοσ μορφϊν που μποροφμε να ειςάγουμε είναι πζντε.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(3) Μποροφμε να προςκζςουμε εντολζσ ςτο ςενάριο του ςκθνικοφ.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(4) Η κάκε μορφι εκτελεί το δικό τθσ ςενάριο εντολϊν.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(5) Κάκε μορφι μπορεί να αλλθλεπιδράςει τόςο με κάποια άλλθ μορφι, όςο και με το

ςκθνικό.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(6) Η αλλθλεπίδραςθ μίασ μορφισ με μία άλλθ γίνεται είτε μζςω του ιχου, είτε μζςω

ομιλίασ.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(7) το SCRATCH υπάρχει θ δυνατότθτα να αυξιςω το μζγεκοσ τθσ μορφισ τόςο

απ’ευκείασ κατά το ςχεδιαςμό, όςο και με τθ χριςθ εντολϊν κατά τθν εκτζλεςθ του

προγράμματοσ.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

(8) Τπάρχει θ δυνατότθτα να εφαρμοςτοφν εφζ ςτθν εμφάνιςθ των μορφϊν κατά τθν

εκτζλεςθ του προγράμματοσ.

ΩΣΟ ΛΑΘΟ

18. ΠΡΟΣΑΕΙ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ – ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΕΡΓΑΙΕ

Ολοκλθρϊςτε τθ δθμιουργία των φφλλων εργαςίασ που προορίηονται για τουσ μακθτζσ,

παραλλάςςοντασ ςτοιχεία των προτεινόμενων δραςτθριοτιτων.

Page 60: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

56

Δομζσ επιλογήσ ςτο SCRATCH

1. ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Δηζαγσγή ζηε δνκή επηινγήο ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ SCRATCH.

2. ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Πξνβιέπεηαη λα δηαξθέζεη ζπλνιηθά 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

3. ΕΝΣΑΞΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΟΤΔΩΝ/ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΓΝΩΕΙ

Σν δηδαθηηθό ζελάξην ζρεηίδεηαη άκεζα ηόζν κε ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην

Πξνγξάκκαηνο πνπδώλ (Γ.Δ.Π.Π..) γηα ηελ Πιεξνθνξηθή όζν θαη κε ηελ δηδαζθαιία −

πξόγξακκα ζπνπδώλ ησλ λέσλ δηδαθηηθώλ αληηθεηκέλσλ πνπ έρνπλ εηζαρζεί ζηα νινήκεξα

δεκνηηθά ζρνιεία πνπ ιεηηνπξγήζνπλ κε Δληαίν Αλακνξθσκέλν Δθπαηδεπηηθό Πξόγξακκα

(ΔΑΔΠ) (ΦΔΚ 1139/ 28-8-2010).

Δπίζεο ζύκθσλα κε ην λέν αλαιπηηθό πηινηηθό πξόγξακκα θαη εηδηθόηεξα ζην επηζηεκνληθό

πεδίν Σερλνινγίαο Πιεξνθνξίαο & Δπηθνηλσληώλ ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε νξίδεηαη

ζηνπο βαζηθνύο άμνλεο καζεζηαθώλ ζηόρσλ ηνπ Π.. γηα ηηο ΣΠΔ ν πξνγξακκαηηζκόο ηνπ

ππνινγηζηή (Έλόηεηα: Γηεξεπλώ, αλαθαιύπησ θαη ιύλσ πξνβιήκαηα κε ΣΠΔ). Δηδηθόηεξα,

ζύκθσλα κε ην λέν αλαιπηηθό πηινηηθό πξόγξακκα βαζηθόο ζηόρνο ηεο ππνελόηεηαο

«Πξνγξακκαηίδσ ηνλ ππνινγηζηή κνπ (10 ώξεο)» είλαη ε ζηαδηαθή εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ

κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό κέζα από ηελ αμηνπνίεζε δηαζέζηκσλ εθπαηδεπηηθώλ πεξηβαιιόλησλ

νπηηθνύ πξνγξακκαηηζκνύ. Οη καζεηέο ζε θαηάιιεια εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα

πξνγξακκαηηζκνύ, ρεηξίδνληαη θαη δηεξεπλνύλ έηνηκα πξνγξάκκαηα θαη εηζάγνληαη ζηελ

έλλνηα ηνπ αιγνξίζκνπ, έρνληαο σο γεληθό πξνζαλαηνιηζκό ηε κεηάβαζε από ηελ ςεθηαθή

Page 61: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

57

δσγξαθηθή ζηα πξνγξακκαηηδόκελα πνιπκέζα. Ο εθπαηδεπηηθόο, πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ

ησλ καζεηώλ, ώζηε λα δεκηνπξγήζνπλ κηθξέο εθαξκνγέο, ζηηο νπνίεο ζα πξνθαιείηαη ε

δξάζε αληηθεηκέλσλ ζηε ζθελή ή ζην ρώξν επηζθόπεζεο κε ρξήζε ρεηξηζηεξίσλ

(πιεθηξνιόγην, πνληίθη ). ζνλ αθνξά ην εθπαηδεπηηθό πιηθό πξνηείλεηαη θαη ην SCRATCH.

Οκνίσο, ζην Πξόγξακκα πνπδώλ ηνπ Γεληθνύ θαη ηνπ Σερλνινγηθνύ Λπθείνπ ε εηζαγσγή

ζε βαζηθέο έλλνηεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ απνηεινύλ ζηόρν ησλ καζεκάησλ Πιεξνθνξηθήο.

Σν καζεζηαθό πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH απνηειεί κηα ελαιιαθηηθή πξνζέγγηζε γιώζζαο

πξνγξακκαηηζκνύ πνπ βνεζά ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηώλ, ζηελ νηθνδόκεζε λέαο

γλώζεο θαη ζηελ εθαξκνγή ηεο λέαο γλώζεο ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ. Σν ζελάξην ζα

κπνξνύζε λα δηδαρζεί θαη ζε καζεηέο ηεο Β Λπθείνπ ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο

«Δθαξκνγέο Τπνινγηζηώλ».

Σέινο, ζύκθσλα κε ηα παξόληα ΑΠ θαη ∆ΔΠΠ Πιεξνθνξηθήο ην παξόλ δηδαθηηθό

ζελάξην κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζην κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο ηεο Γ‟ Γπκλαζίνπ. Θα

κπνξνύζε όκσο λα ρξεζηκνπνηεζεί ελδερνκέλσο κε θάπνηεο ηξνπνπνηήζεηο θαη ζηα καζήκαηα

Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ππνινίπσλ ηάμεσλ ηνπ Γπκλαζίνπ θαη ηνπ Λπθείνπ.

ύκθσλα κε ην λέν πξόγξακκα ζπνπδώλ Πιεξνθνξηθήο πνπ εθαξκόζηεθε πέξζη πηινηηθά ζε

κεξηθά ζρνιεία θαη από ηελ θεηηλή ρξνληά εθαξκόδεηαη ζε όια ηα ζρνιεία ηεο ρώξαο, ν

άμνλαο καζεζηαθώλ ζηόρσλ «πξνγξακκαηίδσ ηνλ ππνινγηζηή» ππάξρεη ζε όιεο ηηο ηάμεηο θαη

αλάκεζα ζην πξνηεηλόκελν εθπαηδεπηηθό πιηθό ππάξρεη ην SCRATCH, νπόηε ην παξόλ

δηδαθηηθό ζελάξην ζα κπνξνύζε λα αμηνπνηεζεί ζην κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο ζε κία από

ηηο ηάμεηο ηνπ Γπκλαζίνπ.

Σν SCRATCH είλαη κία λέα γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ κε ηελ νπνία κπνξνύλ νη καζεηέο λα

θηηάρλνπλ ηηο δηθέο ηνπο δηαδξαζηηθέο ηζηνξίεο, ηα δηθά ηνπο παηρλίδηα εύθνια θαη γξήγνξα,

ελώ παξάιιεια ζα εμνηθεηώλνληαη κε ηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ. Σν

SCRATCH ζπγθεληξώλεη ελδηαθέξνληα ζηνηρεία γηα ηελ εηζαγσγή θαη εκβάζπλζε ζηνλ

πξνγξακκαηηζκό ζπγθξηηηθά κε άιια πεξηβάιινληα. Δηδηθόηεξα, δηαζέηεη γξαθηθή γιώζζα

πξνγξακκαηηζκνύ, απνηξέπεη ηα ζπληαθηηθά ιάζε, επηηξέπεη κεξηθή θαη άκεζε εθηέιεζε,

πηνζεηεί ην ζθελνζεηηθό ππόδεηγκα γηα ηε δηαδηθαζία ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ, ππνζηεξίδεη

ηαπηόρξνλν πξνγξακκαηηζκό, θ.α. Με απηή ηε πιαηθόξκα πξνγξακκαηηζκνύ θαη απηόλ ηνλ

ηξόπν δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο, νη καζεηέο έξρνληαη ζε επαθή κε ζεκαληηθέο καζεκαηηθέο

θαη ππνινγηζηηθέο ηδέεο, ελώ παξάιιεια θαηαλννύλ θαιύηεξα ηε γεληθή δηαδηθαζία ηνπ

ζρεδηαζκνύ αιγνξίζκσλ. Παξάιιεια αλαπηύζζεηαη ε αλαιπηηθή ζθέςε ησλ καζεηώλ θαη

θαιιηεξγείηαη ε δεκηνπξγηθόηεηα ηνπο.

Γρηγόρης
Highlight
Γρηγόρης
Highlight
Page 62: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

58

4. ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Οη δξαζηεξηόηεηεο έρνπλ σο ζηόρν κέζσ πεηξακαηηζκνύ θαη πξνζνκνηώζεσλ ηελ ζύλδεζε

θαη θαηαλόεζε βαζηθώλ πξνγξακκαηηζηηθώλ ελλνηώλ θαη ηελ δηαηύπσζε ππνζέζεσλ θαη

πξαγκαηνπνίεζε ειέγρσλ. Πνην ζπγθεθξηκέλα, ζηόρνο είλαη

• νη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ όηη ν θόζκνο γύξσ καο είλαη γεκάηνο επηινγέο νη

νπνίεο εμαξηώληαη από δηάθνξεο ζπλζήθεο. Γηα παξάδεηγκα, «Αλ είλαη

ζαββαηνθύξηαθν ηόηε μεθνπξαδόκαζηε αιιηώο πάκε ζρνιείν».

• νη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ όηη νη δνκέο επηινγήο ρξεζηκνπνηνύληαη όηαλ ζέινπκε

λα εθηειέζνπκε θάηη ππό ζπλζήθε.

• νη καζεηέο λα είλαη ηθαλνί ζηελ πεξίπησζε ηνπ «Αλ….ηόηε ...» λα πξνζδηνξίδνπλ

ηελ ζπλζήθε ε νπνία πξέπεη λα ηζρύεη γηα λα εθηειεζηνύλ νη εληνιέο θαη πνηεο

είλαη απηέο νη εληνιέο πνπ ζα εθηειεζηνύλ ππό ζπλζήθε. Παξόκνηα, ζηελ

πεξίπησζε ηνπ «Αλ….ηόηε .. αιιηώο….».

• νη καζεηέο λα γλσξίδνπλ πνηα block ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ ηνπ

SCRATCH αληηζηνηρνύλ ζηηο δνκέο επηινγήο.

• νη καζεηέο λα κπνξνύλ λα θαηαιάβνπλ πόηε κία ζπλζήθε είλαη αιεζήο θαη πόηε

είλαη ςεπδήο.

Οη θνηλσληθνί ζηόρνη γηα ηνπο καζεηέο εληνπίδνληαη θπξίσο ζηελ ζπλεξγαζία θαη ηελ

δηαπξαγκάηεπζε ησλ ηδεώλ ηνπο, ώζηε ε γλώζε λα απνθηήζεη έλαλ δηππνθεηκεληθό

ραξαθηήξα.

Πξνεγνύκελεο γλώζεηο απαξαίηεηεο γηα ηελ ρξήζε/νινθιήξσζε ηεο εηζαγσγήο ζηηο βαζηθέο

πξνγξακκαηηζηηθέο έλλνηεο ησλ δνκώλ επηινγήο:

• Οη καζεηέο γλσξίδνπλ ην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH. Δίλαη

εμνηθεησκέλνη κε ηηο έλλνηεο ησλ αληηθεηκέλσλ, ησλ ζπκπεξηθνξώλ πνπ δηέπνπλ

απηά θαζώο θαη κε ηνλ ηξόπν ελεξγνπνίεζεο ζπγθεθξηκέλσλ ζπκπεξηθνξώλ ησλ

αληηθεηκέλσλ απηώλ όηαλ ζπκβαίλνπλ νξηζκέλα γεγνλόηα.

• Οη καζεηέο, από ηηο πξνεγνύκελεο γλώζεηο ηνπο, θαηέρνπλ ηελ έλλνηα ηεο δνκήο

ηεο αθνινπζίαο θαη είλαη ηθαλνί λα δεκηνπξγήζνπλ απιά πξνγξάκκαηα ζε

SCRATCH.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Παξνπζηάδεηαη κηα ελδεηθηηθή νξγάλσζε καζεκάησλ, ε νπνία κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζηε

Γρηγόρης
Highlight
Γρηγόρης
Highlight
Γρηγόρης
Highlight
Page 63: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

59

δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ ζηε Γ‟ ηάμε Γπκλαζίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ Γνκή

Δπηινγήο, ζην κάζεκα «Γνκεκέλνο Πξνγξακκαηηζκόο» ζε 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

Σν πεξηβάιινλ πξνγξακκαηηζκνύ SCRATCH κπνξεί λα βνεζήζεη ηνπο ρξήζηεο λα δνκήζνπλ

έλλνηεο ζρεηηθέο κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό ππνινγηζηώλ, θαζώο δεκηνπξγνύλ «έξγα» (δειαδή

νινθιεξσκέλα πξνγξάκκαηα) ζηα εκπιέθνληαη θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπο. Ζ δηάηαμε ηεο

δηεπαθήο ρξήζηε, κε πξνεμάξρνπζα ηελ παιέηα εληνιώλ ηεο θαη ηελ θεληξηθή πεξηνρή

ζύληαμεο, πξν(ζ)θαιεί ηνπο ρξήζηεο λα πξνγξακκαηίζνπλ. Ζ «γιώζζα» ηνπ SCRATCH κε

ηα κπινθ εμαιείθεη ηα ζπληαθηηθά ιάζε, επηηξέπνληαο ζηνπο ρξήζηεο λα επηθεληξσζνύλ ζε

ελδηαθέξνληα πξνβιήκαηα ακέζσο, παξά λα αγσλίδνληαη απιώο γηα λα κεηαγισηηίζνπλ ην

πξόγξακκά ηνπο. Σα ζρήκαηα κπινθ θαη ε νπηηθή αλαηξνθνδόηεζε ελώ ηα ζύξνπκε βνεζά

ην ρξήζηε λα κάζεη πώο λα ζπγθξνηεί ηα πξνγξάκκαηα θαη πώο λα ρξεζηκνπνηεί ηνπο ηύπνπο

δεδνκέλσλ. Σα κελύκαηα ιάζνπο θαηά ηελ εθηέιεζε απνθεύγνληαη κέζσ εηδηθώλ εληνιώλ.

ηα καζήκαηα ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ νξηζκέλεο έλλνηεο όπσο νη δνκέο επηινγήο θαη

εηδηθόηεξα νη εκθσιεπκέλεο δνκέο επηινγήο δελ είλαη θαηαλνεηέο από ηνπο καζεηέο. Καιό ζα

είλαη, κέζα από πεηξακαηηζκνύο, πξνζνκνηώζεηο θαη ζηνρεπκέλεο εξσηήζεηο, νη καζεηέο λα

κπνξνύλ λα νηθνδνκνύλ λέεο γλώζεηο πάλσ ζηηο ππάξρνπζεο θαη λα απνζαθελίδνπλ ηπρόλ

κπεξδεκέλεο έλλνηεο.

Σν παξόλ ζελάξην ζηνρεύεη ζην λα δηδάμεη ηνπο καζεηέο βαζηθέο έλλνηεο ζρεηηθέο κε δνκέο

επηινγήο «Δάλ..» θαη «Δάλ…Αιιηώο». Οη καζεηέο εξγαδόκελνη αηνκηθά ή ζε νκάδεο 2

καζεηώλ θαη θαζνδεγνύκελνη από θύιιν εξγαζίαο, θαινύληαη λα θαηαλνήζνπλ ηε δηαδηθαζία

αλάιπζεο, ζρεδίαζεο θαη εθηέιεζεο ελόο αιγνξίζκνπ κέζα από ηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα

γλσξίζνπλ θαη λα εκβαζύλνπλ ζηελ έλλνηα ηεο δνκήο επηινγήο. Οη καζεηέο θαινύληαη λα

ζπκπιεξώζνπλ έλα θύιιν εξγαζίαο πνπ πεξηέρεη εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ην ζέκα. ηε

δηάξθεηα ηεο πινπνίεζεο ηνπ ζελαξίνπ ν εθπαηδεπηηθόο ζα πξέπεη λα ειέγρεη ηα

ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο απαληήζεηο ησλ καζεηώλ, λα ζπλεξγάδεηαη καδί ηνπο, λα ηνπο

θαζνδεγεί ώζηε λα αληηιακβάλνληαη θαιύηεξα ηα απνηειέζκαηά ηνπο θαη λα ηνπο ελζαξξύλεη

λα ζπλερίζνπλ ηελ δηεξεύλεζε. Ο δηδάζθσλ ζα πξέπεη λα έρεη εηνηκάζεη ηα πξνγξάκκαηα ηα

νπνία ζα εθηειέζνπλ θαη ζα ηξνπνπνηήζνπλ νη καζεηέο, έηζη ώζηε νη καζεηέο λα αθηεξώζνπλ

πεξηζζόηεξν ρξόλν ζηελ δηεξεύλεζε θαη ιηγόηεξν ζηελ πιεθηξνιόγεζε.

Πην ζπγθεθξηκέλα, θάπνηεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ εληνιή «Δάλ» ζην πεξηβάιινλ SCRATCH.

Με ηελ εληνιή “Δάλ…” εθηεινύληαη νξηζκέλεο εληνιέο κόλν εθόζνλ ηζρύεη ε ζπλζήθε. Ζ

ζύληαμή ηεο θαίλεηαη ζηελ επόκελε εηθόλα.

Page 64: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

60

Δηθόλα 2 ύληαμε εληνιήο «Δάλ» ζην SCRATCH

Σν άδεην εμάγσλν πνπ αθνινπζεί ηελ εηηθέηα «εάλ», είλαη ην ζεκείν κέζα ζην νπνίν πξέπεη

λα πξνζδηνξίζνπκε ηηο ζπλζήθεο πνπ πξέπεη λα ειεγρζνύλ πξηλ εθηειεζηνύλ νη εληνιέο πνπ

πεξηέρνληαη κέζα ζηηο δαγθάλεο ηεο “Δάλ…”. Αλ ε ζπλζήθε απνηηκεζεί σο αιεζήο θαηά ηελ

εθηέιεζε ηνπ έξγνπ καο (δειαδή ηζρύεη), ηόηε ην ζώκα εληνιώλ πνπ πεξηέρεηαη κέζα ζηελ

“Δάλ…” ζα εθηειεζηεί, αιιηώο αλ ε ζπλζήθε είλαη ςεπδήο, ηόηε δελ ζα εθηειεζηεί ηίπνηα.

Τπάξρνπλ όκσο θαη πεξηπηώζεηο ζηηο νπνίεο ζέινπκε λα ειέγμνπκε όρη κία κόλν ζπλζήθε

αιιά πεξηζζόηεξεο. ηηο πεξηπηώζεηο απηέο ρξεζηκνπνηνύκε ηνπο ινγηθνύο ηειεζηέο “ΚΑΗ” ,”

Ή” , “ΟΥΗ”.

Ο ηειεζηήο ΚΑΗ επηζηξέθεη ηηκή ΑΛΖΘΖ κόλν όηαλ θαη νη δύν ζπλζήθεο έρνπλ ηηκή

ΑΛΖΘΖ.

Ο ηειεζηήο Ή επηζηξέθεη ηηκή ΑΛΖΘΖ όηαλ ηνπιάρηζηνλ κία από ηηο δύν ζπλζήθεο έρεη

ηηκή ΑΛΖΘΖ.

Ο ηειεζηήο ΟΥΗ επηζηξέθεη ηηκή ΑΛΖΘΖ αλ ε ζπλζήθε έρεη ηηκή ΦΔΤΓΖ θαη ηελ ηηκή

ΦΔΤΓΖ όηαλ ε ζπλζήθε έρεη ηηκή ΑΛΖΘΖ.

Δθηόο από ηελ εληνιή «Δάλ» έρνπκε θαη ηελ εληνιή «Δάλ…αιιηώο». Με ηελ εληνιή “Δάλ …

Αιιηώο” εθηεινύληαη θάπνηεο εληνιέο όηαλ ε ζπλζήθε είλαη ΑΛΖΘΖ θαη θάπνηεο άιιεο

εληνιέο όηαλ ε ζπλζήθε είλαη ΦΔΤΓΖ. Ζ ζύληαμή ηεο θαίλεηαη ζηελ επόκελε εηθόλα.

Σν άδεην εμάγσλν πνπ αθνινπζεί ηελ εηηθέηα «εάλ», είλαη ην ζεκείν κέζα ζην νπνίν πξέπεη

λα πξνζδηνξίζνπκε ηηο ζπλζήθεο πνπ πξέπεη λα ειεγρζνύλ πξηλ εθηειεζηνύλ νη εληνιέο πνπ

πεξηέρνληαη κέζα ζηηο δαγθάλεο ηεο “Δάλ … Αιιηώο”. Αλ ε ζπλζήθε απνηηκεζεί σο αιεζήο

θαηά ηελ εθηέιεζε ηνπ έξγνπ καο (δειαδή αλ ηζρύεη), ηόηε ζα εθηειεζηνύλ νη εληνιέο ηνπ

“ώκαηνο εληνιώλ Α”, αιιηώο αλ ε ζπλζήθε είλαη ςεπδήο, ηόηε ζα εθηειεζηνύλ νη εληνιέο

ηνπ “ώκαηνο εληνιώλ Β”.

ηνλ επόκελν θώδηθα όηαλ ν δείθηεο ηνπ πνληηθνύ αγγίδεη ηελ γάηα, ηόηε ε γάηα αιιάδεη ηελ

ελδπκαζία ηεο ζε ελδπκαζία2 αιιηώο επαλέξρεηαη ζηελ αξρηθή ηεο ελδπκαζία πνπ ήηαλ ε

ελδπκαζία1.

Page 65: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

61

Οη δνκέο επηινγήο κπνξνύλ όκσο λα είλαη θαη εκθσιεπκέλεο, δειαδή λα πεξηέρεηαη ε κία

κέζα ζηελ άιιε. Πξόθεηηαη γηα κία πνιύπινθε δηαδηθαζία ζηελ νπνία ζα εζηηάζνπκε ζην

Φύιιν Δξγαζίαο 3.

6. ΕΠΙΣΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ –

ΘΕΜΑΣΑ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

ζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε πηνζεηνύκε ηηο βαζηθέο ηδέεο ηνπ Piaget θαη ηνπ Papert:

«Ο δηδάζθσλ νθείιεη λα δεκηνπξγεί θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα λα κπνξέζνπλ νη καζεηέο λα

νηθνδνκήζνπλ ηηο γλώζεηο ηνπο. Σν ζελάξην είλαη ζεκειησκέλν ζηελ ζεσξία κάζεζεο ηνπ

επνηθνδνκεηηζκνύ δηόηη ν καζεηήο ρηίδεη ηελ γλώζε ηνπ αληρλεύνληαο, δηεξεπλώληαο θαη

αιιειεπηδξώληαο νπηηθά κε ηηο εληνιέο πνπ αθνξνύλ ηε δνκή επηινγήο ηεο γιώζζαο

πξνγξακκαηηζκνύ ηνπ SCRATCH δεκηνπξγώληαο απιά πξνγξάκκαηα.

7. ΧΡΗΗ Η.Τ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ

ΕΝΑΡΙΟ («προςτιθζμενη αξία» και αντίλογοσ, επιφυλάξεισ,

προβλήματα)

Γηα ηελ δηδαζθαιία ηνπ ζελαξίνπ καο ζα ρξεηαζηεί έλα εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο πνπ λα έρεη

εγθαηαζηαζεί ην ινγηζκηθό SCRATCH. Δπίζεο θαιό ζα είλαη λα ππάξρεη έλαο video

projector γηα λα κπνξεί ν εθπαηδεπηηθόο λα παξνπζηάδεη ηηο απαξαίηεηεο έλλνηεο γηα ηνλ

πξνγξακκαηηζκό πνπ ζα ρξεηαζηνύλ λα γλσξίδνπλ νη καζεηέο θαζώο θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ

SCRATCH.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΙ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ/ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΤΚΟΛΙΩΝ ΣΟ

Page 66: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

62

ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Ζ δνκή επηινγήο είλαη έλα αξθεηά δύζθνιν θεθάιαην ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ αλ θαη δελ

απνηειεί ην δπζθνιόηεξν. ρεηηθά κε δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνπο καζεηέο

γλσξίδνπκε ηα εμήο:

Ζ δεκηνπξγία ελόο ζρεδίνπ επηινγήο πεξηιακβάλεη ηελ αλαγλώξηζε ηεο κεηαβιεηήο πνπ

ππόθεηηαη ηελ αιιαγή ηηκήο θαη ηεο ζπλζήθεο πνπ θαζνξίδεη εάλ ν θώδηθαο κεηά ηε ζπλζήθε

ζα εθηειεζηεί ή όρη.

Οη ζρεηηθέο δπζθνιίεο αθνξνύλ:

Αδσλακία γελίθεσζες. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο παξνπζηάδνπλ ηελ ηάμε

λα ρξεζηκνπνηνύλ ζηα πξνγξάκκαηα ηνπο κία ιίζηα ζπλερόκελσλ εληνιώλ

«Εάλ» αληί λα ρξεζηκνπνηνύλ κία εκθσιεπκέλε εληνιή επηινγήο.

Αλεπαρθή λοεηά κοληέια. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο δηαζέηνπλ αλεπαξθή

κνληέια γηα ηηο δνκέο επηινγήο, θπξίσο γηα ηηο εκθσιεπκέλεο. Δπηπιένλ,

κεξηθέο θνξέο ηα ιάζε ζηα λνεηά κνληέια, ησλ αξράξησλ πξνγξακκαηηζηώλ

είλαη αλεπαίζζεηα θαη δύζθνια λα εληνπηζηνύλ.

Αδσλακία εληοπηζκού ηες ζεηράς εληοιώλ. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο δελ

αληηιακβάλνληαη ζε κία πνιύπινθε ζεηξά θώδηθα πνηα εληνιή επηινγήο

(εκθσιεπκέλε ή όρη) ζα πξέπεη λα κπεη αξρηθά θαη πνηεο ζηε ζπλέρεηα ώζηε λα

θαιύπηνληαη όιεο νη απαξαίηεηεο ζπλζήθεο.

9. ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΤΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΣΑΣΟΠΙΗ ΘΕΩΡΗΣΙΚΑ

ΘΕΜΑΣΑ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΘΟΡΤΒΟ

Καηά ηελ εθηέιεζε ηνπ ζελαξίνπ εθηηκάηαη όηη δελ ππάξμνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζε

ζρέζε κε ηελ ηαρύηεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ Ζ/Τ – Λνγηζκηθνύ (SCRATCH). πλεπώο δελ ζα

ππάξμνπλ πξνβιήκαηα εθθίλεζεο ηνπ ινγηζκηθνύ ή δπζιεηηνπξγίεο πνπ ζα επεξεάζνπλ ην

κάζεκα (δηδαθηηθόο ζόξπβνο). Δπίζεο ην δηδαθηηθό ζπκβόιαην δελ ζα αλαηξαπεί δηόηη ηα

θύιια εξγαζίαο είλαη απιά, ξεαιηζηηθά θαη νδεγνύλ ην καζεηή βήκα – βήκα ζηελ νκαιή

εμνηθείσζε ηνπ κε ην ινγηζκηθό.

10. ΧΡΗΗ ΕΞΩΣΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Πεγέο εθκάζεζεο

Page 67: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

63

Βηβιίν γηα ηε δεκηνπξγία παηρληδηώλ κε ην SCRATCH

Γλσξηκία κε ην SCRATCH

Οδεγόο γηα ην SCRATCH

Άξζξα γηα ην SCRATCH ζηα λέα

Free tool offers 'easy' coding

A Programming Language Like Playing With Blocks

With simplified code, programming becomes child's play

Αθαδεκατθά έξγα γηα ην SCRATCH ή αλαθεξόκελα ζε απηό

Maloney, J., Burd, L., Kafai, Y., Rusk, N., Silverman, B., and Resnick, M.

(2004). SCRATCH: A Sneak Preview. Second International Conference on

Creating, Connecting, and Collaborating through Computing. Kyoto, Japan,

pp. 104-109.

Resnick, M., Kafai, Y., Maloney, J., Rusk, N., Burd, L., & Silverman, B.

(2003). A Networked, Media-Rich Programming Environment to Enhance

Technological Fluency at After-School Centers in Economically-

Disadvantaged Communities. Proposal to National Science Foundation.

Peppler, K., & Kafai, Y. (2005). Creative coding: The role of art and

programming in the K-12 educational context.

Resnick, M., Maloney, J., & Rusk, N. (2006). SCRATCH and technological

fluency (Powerpoint slide 2.5MB).

Monroy-Hernández, A. and Resnick, M. (2008). Empowering kids to create

and share programmable media. interactions 15, 2 (Mar. 2008), 50-53.

Monroy-Hernández, A. (2009) Designing a website for creative learning. In:

Proceedings of the WebSci'09: Society On-Line, 18-20 March 2009, Athens,

Greece

11. ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΗ

Βαζηθή ηδέα ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη ην ζελάξην είλαη θαη‟ αξράο ν θνλζηξνπθηηβηζκόο. Οη

καζεηέο, ζην πεξηβάιινλ SCRATCH ζα αιιειεπηδξάζνπλ κε ην ινγηζκηθό πξνθεηκέλνπ λα

δεκηνπξγήζνπλ ηε δηθή ηνπο γλώζε γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκό. Δξγαδόκελνη ζε νκάδεο

εμάιινπ, όπσο ππνζηεξίδνπλ νη ζεσξίεο ηνπ Vygotsky, ζα έρνπλ ηε δπλαηόηεηα λα

Page 68: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

64

αιιειεπηδξάζνπλ ζε κεγάιν βαζκό κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο λα αληηκεησπίζνπλ

θνηλσληνγλσζηηθέο ζπγθξνύζεηο θαη έηζη λα αλαγθαζηνύλ λα δηαηππώζνπλ ηηο γλώκεο ηνπο,

λα εθθξάζνπλ απόςεηο, λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ, λα δηαθσλήζνπλ θαη λα εκπινπηίζνπλ

έηζη θαη λα εθιεπηύλνπλ ηηο αξρηθέε ηνπο αληηιήςεηο. Με ηελ θαηάιιειε δηνξγάλσζε ηνπ

καζήκαηνο, κπνξνύλ αθόκε λα δεκηνπξγεζνύλ ζπλζήθεο θαηάιιειεο γηα ζπλεξγαηηθή

κάζεζε ππνζηεξηδόκελε από ππνινγηζηή (CSCL – Computer Supported Collaborative

Learning).

Πην ζπγθεθξηκέλα, όζνλ αθνξά ζηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε πηνζεηνύκε ηηο βαζηθέο ηδέεο ηνπ

Piaget θαη ηνπ Papert: «Ο δηδάζθσλ νθείιεη λα δεκηνπξγεί θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα λα

κπνξέζνπλ νη καζεηέο λα νηθνδνκήζνπλ ηηο γλώζεηο ηνπο. Σν ζελάξην είλαη ινηπόλ

ζεκειησκέλν βαζηθά ζηελ ζεσξία κάζεζεο ηνπ επνηθνδνκεηηζκνύ θαζώο ν καζεηήο ρηίδεη

ηελ γλώζε ηνπ αληρλεύνληαο, δηεξεπλώληαο θαη αιιειεπηδξώληαο νπηηθά κε ηηο εληνιέο πνπ

αθνξνύλ ηε δνκή επηινγήο ηεο γιώζζαο πξνγξακκαηηζκνύ ηνπ SCRATCH δεκηνπξγώληαο

απιά πξνγξάκκαηα.

12. ΕΠΙΗΜΑΝΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΒΟΛΩΝ

Γε θαίλεηαη λα έρνπκε.

13. ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΗ ΣΑΞΗ – ΕΦΙΚΣΟΣΗΣΑ ΧΕΔΙΑΗ

Σν κάζεκα ζα πξαγκαηνπνηεζεί ζην ζρνιηθό εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο. Οη καζεηέο ζα

εξγαζηνύλ ζε νκάδεο ησλ δύν αηόκσλ αλά ειεθηξνληθό ππνινγηζηή. Σν ζελάξην θαίλεηαη λα

είλαη ξεαιηζηηθά πξαγκαηνπνηήζηκν ζηνλ πξνβιεπόκελν ρξόλν.

14. ΕΠΕΚΣΑΕΙ/ΔΙΑΤΝΔEΕΙ ΣΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Η ΣΩΝ

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΩΝ

Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ παξόληνο ζελαξίνπ νη καζεηέο ζα είλαη πξνεηνηκαζκέλνη γηα λα

εξγαζηνύλ κε επόκελα ζελάξηα ζηα νπνία νη εληνιέο επηινγήο είλαη βαζηθέο, πξνθεηκέλνπ ην

ζελάξην ηνπο λα παξνπζηάδεη ελαιιαγέο θαη/ή λα ειέγρεηαη από ην ρξήζηε. Οη δνκέο

επηινγήο, απιέο ή εκθσιεπκέλεο, ζπλδένληαη επίζεο θαη κε ηε ρξήζε ινγηθώλ ηειεζηώλ, ησλ

νπνίσλ ε ρξήζε επεθηείλεηαη θαη ζε άιια πεξηβάιινληα (όπσο είλαη νη κεραλέο αλαδήηεζεο).

Page 69: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

65

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΦΤΛΛΩΝ ΕΡΓΑΙΑ

Σα Φύιια Δξγαζίαο αθνξά ηελ εθκάζεζε ηεο εθηέιεζεο ηεο δνκήο επηινγήο κέζα από ην

πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH.

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ

Οη βαζηθέο δηαδηθαζίεο αμηνιόγεζεο πξνέξρνληαη θπξίσο κέζα από ην βαζκό επίηεπμεο ησλ

(πξνγξακκαηηζηηθώλ) ζηόρσλ πνπ ζέηεη ην ζελάξην. Δπίζεο, όπσο θαη ζηηο πξνεγνύκελεο

παξαγξάθνπο, ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα πξνηείλεη ηεζη απηναμηνιόγεζεο (θιεηζηνύ ηύπνπ),

ζηαπξόιεμα, θξππηόιεμα θιπ.

Σν ινγηζκηθό HotPotatoes (θαη άιια αλάινγα, όπσο θαη νξηζκέλεο επηινγέο ηνπ Moodle)

πξνζθέξνληαη γηα ζπζηεκαηηθή δεκηνπξγία εξσηεκάησλ θιεηζηνύ ηύπνπ.

Kξππηόιεμα, κπνξνύλ εύθνια λα δεκηνπξγεζνύλ αθόκε θαη ζε έλα ππνινγηζηηθό θύιιν.

17. ΣΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Θα εμεγεζεί ην ζέκα ησλ παξαλνήζεσλ, απζόξκεησλ αληηιήςεσλ θιπ ησλ καζεηώλ.

Θα δνζνύλ θύιια εξγαζίαο ηα νπνία παξαηίζεληαη παξαθάησ.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 1

Δραστηριότητα 1 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 1 ηνπ Φύιινπ Δξγαζίαο 1 έρεη σο ζηόρν ηελ εμνηθείσζε κε ηηο έλλνηεο ηεο

δνκήο επηινγήο, δίλνληαο παξαδείγκαηα θαη ζηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη θαη εζείο λα δώζεηε δηθά

ζαο.

Άζθεζε 1

Ο θόζκνο γύξσ καο είλαη γεκάηνο επηινγέο νη νπνίεο εμαξηώληαη από δηάθνξεο ζπλζήθεο. Ζ

ζπλζήθε κπνξεί λα απνηηκεζεί είηε ζε ΑΛΖΘΖ (δειαδή λα ηζρύεη) είηε ζε ΦΔΤΓΖ

(δειαδή λα κελ ηζρύεη).

a. Αλ βξέρεη ηόηε παίξλνπκε νκπξέια.

b. Αλ έρεη ήιην ηόηε θνξάκε θαπέιν.

c. Αλ είλαη ζαββαηνθύξηαθν ηόηε μεθνπξαδόκαζηε αιιηώο πάκε ζρνιείν.

Μπνξείηε λα βξείηε δηθά ζαο παξαδείγκαηα;

…………………..…………………………………….…………………………………………

Page 70: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

66

……………….….………………………………………………………………………………

……………………………………………………

Σν ίδην όκσο ηζρύεη θαη ζηνλ πξνγξακκαηηζηηθό θόζκν ηνπ SCRATCH.

a. Αλ ν ζθύινο αθνπκπήζεη έλα θόθαιν ηόηε ην θόθαιν εμαθαλίδεηαη θαη ν παίθηεο

θεξδίδεη 10 πόληνπο.

b. Αλ ν ήξσαο ηνπ παηρληδηνύ αθνπκπήζεη ην θόθθηλν θιεηδί ηόηε πεγαίλνπκε ζηελ

επόκελε πίζηα.

c. Αλ θάλνπκε θιηθ πάλσ ζε έλα αληηθείκελν ηόηε εμαθαλίδεηαη αιιηώο εκθαλίδεηαη.

Μπνξείηε λα βξείηε δηθά ζαο παξαδείγκαηα; Αλαηξέμηε ζηα έηνηκα projects ηνπ SCRATCH

γηα λα πάξεηε ηδέεο. Μελ μεράζεηε θαη δεύηεξε πεξίπησζε απηήο ηεο

«Αλ….ηόηε…..αιιηώο…..».

…………………..…………………………………….…………………………………………

……………….….………………………………………………………………………………

……………………………………………………

Γηεπθξηλίζεηο:

ηα παξαδείγκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ θαη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο, ηα δύν πξώηα εθηεινύλ

θάπνηεο εληνιέο (γηα παξάδεηγκα “παίξλνπκε νκπξέια”, “θνξάκε θαπέιν” ή “ην θόθαιν

εμαθαλίδεηαη θαη ν παίθηεο θεξδίδεη 10 πόληνπο”) κόλν όηαλ κία ζπλζήθε είλαη ΑΛΖΘΖ

(γηα παξάδεηγκα “βξέρεη”, “έρεη ήιην” ή “ν ζθύινο αθνπκπάεη ην θόθαιν”). ηελ πεξίπησζε

πνπ ε ζπλζήθε είλαη ΦΔΤΓΖ (γηα παξάδεηγκα “δελ βξέρεη”) δελ εθηειείηαη θακία εληνιή.

ηα ηειεπηαίν όκσο παξάδεηγκα θαη ησλ δύν πεξηπηώζεσλ ζέινπκε λα εθηεινύληαη θάπνηεο

εληνιέο (γηα παξάδεηγκα “ην αληηθείκελν εμαθαλίδεηαη”) όηαλ ε ζπλζήθε είλαη ΑΛΖΘΖ

(γηα παξάδεηγκα “θάλνπκε θιηθ πάλσ ζε έλα αληηθείκελν”) θαη θάπνηεο άιιεο εληνιέο (γηα

παξάδεηγκα ην αληηθείκελν εκθαλίδεηαη”) όηαλ ε ζπλζήθε είλαη ΦΔΤΓΖ (γηα παξάδεηγκα

“δελ θάλνπκε θιηθ πάλσ ζε έλα αληηθείκελν”).

Άζθεζε 2

ηα δηθά ζαο παξαπάλσ παξαδείγκαηα λα πξνζδηνξίζεηε ζηελ πεξίπησζε ηεο «Αλ….ηόηε…»

πνηα είλαη ε ζπλζήθε ε νπνία πξέπεη λα ηζρύεη γηα λα εθηειεζηνύλ νη εληνιέο θαη πνηεο είλαη

απηέο νη εληνιέο πνπ ζα εθηειεζηνύλ. Παξόκνηα, ζηελ πεξίπησζε «Αλ….ηόηε…..αιιηώο….».

Page 71: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

67

Οδεγίεο

ην SCRATCH γηα ηελ ππό ζπλζήθε εθηέιεζε νξηζκέλσλ εληνιώλ, κπνξνύκε λα

ρξεζηκνπνηήζνπκε ηηο παξαθάησ δνκέο επηινγήο από ηελ παιέηα

Δραστηριότητα 2 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 2 απνζθνπεί ζηελ εθκάζεζε εηζαγσγήο θώδηθα γηα ηε ζσζηή εθηέιεζε ηεο

δνκήο επηινγήο.

Άζθεζε 1

Γνθηκάζηε λα εηζάγεηε ηνλ παξαθάησ θώδηθα. Παξαηήξεζε όηη ζηνλ θώδηθα απηό, έρνπκε ηε

δνκή επηινγήο «Αλ…. ηόηε», κε σο ζπλζήθε θαη

σο ζώκα εληνιώλ.

Ζ ζπλζήθε είλαη ΑΛΖΘΖ ζηελ πεξίπησζε πνπ ν ρξήζηεο

παηήζεη ην αξηζηεξό πιήθηξν ηνπ πνληηθηνύ, δηαθνξεηηθά είλαη ΦΔΤΓΖ.

Μπνξείο λα εμεγήζεηο ηη αθξηβώο θάλεη ν παξαπάλσ θώδηθαο;

…………………..…………………………………….…………………………………………

……………….….………………………………………………………………………………

……………………………………………………

Page 72: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

68

Άζθεζε 2

ην αθόινπζν ζελάξην έρνπκε δύν αληηθείκελα, ηελ γάηα θαη ην ςάξη. Ζ γάηα θπλεγάεη λα

θάεη ην ςάξη. Κάζε θνξά πνπ ε γάηα ηξώεη ην ςάξη, ηόηε ην ςάξη πξνθαλώο εμαθαλίδεηαη.

Πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεηο θώδηθα πνπ λα πινπνηεί έλα κέξνο από ην παξαπάλσ ζελάξην,

απηό ηεο εμαθάληζεο ηνπ ςαξηνύ. Γηα λα ζε βνεζήζσ μεθίλα λα βξεηο ηηο απαληήζεηο από ηηο

παξαθάησ εξσηήζεηο.

1. Πνηα είλαη ε εληνιή, πνπ εθηειείηαη ππό ζπλζήθε;

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

2. Με πνην block κεηαθξάδεηαη ε εληνιή απηή ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ ηνπ

SCRATCH;

…………………………………………………………………………………………

3. Πνηα είλαη ε ζπλζήθε;

…………………………………………………………………………………………

4. Με πνην block κεηαθξάδεηαη ε ζπλζήθε απηή ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ ηνπ

SCRATCH;

…………………………………………………………………………………………

θέςνπ όηη ζην SCRATCH ηξώσ κπνξεί λα ζεκαίλεη «αγγίδσ έλα αληηθείκελν - θηγνύξα».

5. Γξάςε ην ηειηθό ηκήκα ηνπ θώδηθα απηνύ εδώ. ε πνηα θηγνύξα αληηζηνηρεί ν θώδηθαο

απηόο;

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………….………

Θεώξεζε ην αθόινπζν ζθεληθό θαη ηνλ αληίζηνηρν θώδηθα.

Page 73: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

69

Δηθόλα 3 θεληθό

Δηθόλα 4 Κώδηθαο

Ο ζπγθξηηηθόο ηειεζηήο ίζν ( = ) ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ειέγμεη ηελ ηζόηεηα δύν

ηηκώλ. Μεηά ηελ ζύγθξηζε επηζηξέθεηαη θαηάιιειε ηηκή (ΑΛΖΘΖ ή ΦΔΤΓΖ). Μπνξείο

λα εμεγήζεηο ηη αθξηβώο θάλεη ν παξαπάλσ θώδηθαο θαη πσο ζα είλαη ην ζθεληθό κεηά

ην ηέινο ηεο εθηέιεζεο;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Μπνξείο λα αλαθέξεηο άιινπο ζπγθξηηηθνύο ηειεζηέο κέζα από ην πξνγξακκαηηζηηθό

πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH;

…………………………………………………………...………………………………………

……………………………………………………………………………………….

Δραστηριότητα 3 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 3 απνηειεί κία ηειεπηαία θαη πεξηζζόηεξν απαηηεηηθή δξαζηεξηόηεηα όπνπ

Page 74: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

70

ζα εμαζθεζείηε ζηελά ζηελ εθηέιεζε εληνιώλ «Δάλ».

Δθηέιεζε ηνλ παξαθάησ θώδηθα έηζη ώζηε όηαλ θάλνπκε θιηθ πάλσ ζηελ γάηα, λα θηλείηαη

ε γάηα θαηά 10 βήκαηα. Παξαηήξεζε όηη πξέπεη λα ηζρύνπλ ηαπηόρξνλα θαη νη δύν ζπλζήθεο:

1. Ο δείθηεο ηνπ πνληηθηνύ λα αγγίδεη ηελ γάηα.

2. Να έρεη παηεζεί ην αξηζηεξό πιήθηξν ηνπ πνληηθηνύ

Φηηάμε ηηο δηθέο ζνπ ζπλζήθεο. Υξεζηκνπνίεζε επηπιένλ θαη ζπλδπαζκνύο ινγηθώλ θαη

ζπγθξηηηθώλ ηειεζηώλ.

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεηο έλα θώδηθα πνπ λα ειέγρεη ηελ θίλεζε ηεο γάηαο. Πην

ζπγθεθξηκέλα:

1. Κάζε θνξά πνπ παηηέηαη ην δεμί βέινο, ηόηε ε γάηα ζηξέθεηαη πξνο ηα δεμηά θαη

κεηαθηλείηαη θαηά 10 βήκαηα.

2. Κάζε θνξά πνπ παηηέηαη ην αξηζηεξό βέινο, ηόηε ε γάηα ζηξέθεηαη πξνο ηα αξηζηεξά

θαη κεηαθηλείηαη θαηά 10 βήκαηα

3. Κάζε θνξά πνπ παηηέηαη ην θάησ βέινο, ηόηε ε γάηα ζηξέθεηαη πξνο ηα θάησ θαη

κεηαθηλείηαη θαηά 10 βήκαηα

4. Κάζε θνξά πνπ παηηέηαη ην πάλσ βέινο, ηόηε ε γάηα ζηξέθεηαη πξνο ηα πάλσ θαη

κεηαθηλείηαη θαηά 10 βήκαηα

Γηα θάζε κία από ηηο παξαπάλσ πεξηπηώζεηο ζα ρξεζηκνπνηήζεηο θαη κία μερσξηζηή

δνκή επηινγήο “Δάλ…”. Οη εληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηείο είλαη νη εμήο.

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Page 75: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

71

Βνεζεηηθέο νδεγίεο πξνο ηνπο καζεηέο:

Θα πξέπεη λα μεθηλήζνπλ πξώηα από ην λα ρηίδνπλ ηα «Δάλ…». ηε ζπλέρεηα γηα θάζε

«Δάλ…», λα εηζάγνπλ πξώηα ηε ζπλζήθε θαη θαηόπηλ ηηο αληίζηνηρεο εληνιέο.

Page 76: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

72

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 2

Δραστηριότητα 1 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 1 απνζθνπεί ζην λα κπνξείηε λα δηαβάζεηε ζσζηά έλαλ θώδηθα πνπ αθνξά

ηελ εληνιή «Δάλ…αιιηώο» θαη λα κπνξείηε λα βγάιεηε ζπκπεξάζκαηα γηα ζπγθεθξηκέλεο

γξακκέο θώδηθα αιιά θαη γηα ηα γεληθά απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο.

Άζθεζε 1

Παξαηήξεζε ηνλ θώδηθα θαη απάληεζε ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο.

Αλ ε αξρηθή ελδπκαζία ηεο γάηαο είλαη ελδπκαζία2, πνηα ζα είλαη ε ηειηθή ηεο κνξθή κεηά

ηελ εθηέιεζε ηνπ θώδηθα;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Αλ ε αξρηθή ελδπκαζία ηεο γάηαο είλαη ελδπκαζία1, πνηα ζα είλαη ε ηειηθή ηεο κνξθή κεηά

ηελ εθηέιεζε ηνπ θώδηθα;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Πνηα είλαη ε δηαθνξά κεηαμύ ηνπ πξνεγνύκελνπ θώδηθα θαη ηνπ επόκελνπ; Πνύ έγθεηηαη

ε δηαθνξά ηνπο; Μπνξείο λα βξεηο ην ινγηθό ιάζνο; Γηα λα ζε βνεζήζσ απάληεζε ζηηο

παξαθάησ εξσηήζεηο; Αλ ε αξρηθή ελδπκαζία ηεο γάηαο είλαη ελδπκαζία2, πνηα ζα είλαη ε

ηειηθή ηεο κνξθή κεηά ηελ εθηέιεζε ηνπ θώδηθα;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Αλ ε αξρηθή ελδπκαζία ηεο γάηαο είλαη ελδπκαζία1, πνηα ζα είλαη ε ηειηθή ηεο κνξθή κεηά

ηελ εθηέιεζε ηνπ θώδηθα;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Δραστηριότητα 2 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 2 πξνρσξάεη πέξα από ηελ θαηαλόεζε ηνπ θώδηθα θαη αζρνιείηαη κε ηελ

δεκηνπξγία θαη ηελ εθηέιεζή ηνπ.

Page 77: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

73

Πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεηο έλα θώδηθα πνπ λα εμαθαλίδεη ηελ γάηα θάζε θνξά πνπ ν

δείθηεο ηνπ πνληηθηνύ πεξλά από πάλσ ηεο. Πξόζεμε! ηαλ ν δείθηεο ηνπ πνληηθηνύ δελ είλαη

πάλσ ζηελ γάηα, ηόηε ε γάηα εκθαλίδεηαη θαλνληθά.

Οη εληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηείο είλαη νη εμήο.

Γνθηκάζηε λα πινπνηήζεηε ην ίδην ζελάξην κε ηε δηαθνξά αληί λα ρξεζηκνπνηήζεηε έλα

«Δάλ…Αιιηώο» λα ρξεζηκνπνηήζεηε δύν «Δάλ….».

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

ε πνηα από ηηο δύν παξαπάλσ πεξηπηώζεηο ν Ζ/Τ εξγάδεηαη πεξηζζόηεξν; Ση έρεηε λα

πξνηείλεηε;

…………………..…………………………………….…………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………

Page 78: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

74

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 3

Δραστηριότητα 1 Ζ Γξαζηεξηόηεηα 1 ζα εζηηάζεη ζηελ εκθσιεπκέλε δνκή επηινγήο.

Άζθεζε 1

Πξνζπάζεζε λα ζπκπιεξώζεηο ηνλ θώδηθα ν νπνίνο θάζε θνξά γηα 4 ζπλερόκελεο

επαλαιήςεηο, δίλεη κηα ηπραία ηηκή από ην 1 κέρξη ην 10 ζηηο δύν κεηαβιεηέο var1 θαη var2

θαη ζηε ζπλέρεηα αθνύ θάλεη ηε ζύγθξηζε ησλ ηηκώλ ησλ δύν απηώλ κεηαβιεηώλ, εκθαλίδεη

ζην ηέινο ηα αληίζηνηρα κελύκαηα.

Βνήζεηα πξνο καζεηέο. ζθέςνπ όηη έρεηο δύν γεληθέο πεξηπηώζεηο:

Απηό πνπ ζνπ κέλεη λα θάλεηο είλαη λα ζπκπιεξώζεηο ηνλ θώδηθα ζηελ πεξίπησζε πνπ ε

κεηαβιεηή var1 δελ είλαη κεγαιύηεξε από ηε κεηαβιεηή var2. Γειαδή ζηελ πεξίπησζε πνπ

va1 < var2 ή var1 = var2. Γεο ην αξρηθά ζαλ έλα κεκνλσκέλν «Δάλ..Αιιηώο..» πνπ ζα ην

ελζσκαηώζεηο ζηε ζπλέρεηα ζην θύξην θώδηθα.

Άζθεζε 2

Πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεηο θώδηθα πνπ ζα ξσηάεη ηνλ ρξήζηε έλαλ αξηζκό θαη,

αλάινγα κε ηελ απάληεζε ηνπ, ζα ηνπ απαληάεη:

• Θεηηθόο αξηζκόο αλ ν αξηζκόο πνπ έδσζε είλαη κεγαιύηεξνο από 0,

• Αξλεηηθόο αξηζκόο αλ είλαη κηθξόηεξνο από 0 θαη

Page 79: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

75

• Μεδέλ αλ είλαη 0.

Παξαηήξεζε όηη ν έιεγρνο ηεο απάληεζεο εκπεξηέρεη ηξεηο πεξηπηώζεηο. Άξα ζα ρξεηαζηνύκε

εκθσιεπκέλε δνκή επηινγήο.

……………..…………………………………….………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

……….………………………………………………

Δραστηριότητα 2 Άλνημε ην αξρείν game.sb. ην αξρείν απηό ζα πξνζπαζήζεηο λα νινθιεξώζεηο έλα

κηζνηειεησκέλν παηρλίδη ζην νπνίν κία κπάξα πξνζπαζεί λα απνθύγεη ηα ηνπβιάθηα (5 ζηνλ

αξηζκό ζπλνιηθά) πνπ πέθηνπλ ζπλερώο.

Γηα λα ηα θαηαθέξεηο ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζεηο 6 θνκκάηηα θώδηθα. Σν πξώην θνκκάηη ζα

ειέγρεη ηελ θίλεζε ηεο κπάξαο θαη ηα ππόινηπα πνπ είλαη παξόκνηα ηελ θίλεζε από ηα

ηνπβιάθηα. Πξνζπάζεζε λα αλαθαιύςεηο ην ηκήκα ηνπ θώδηθα πνπ ιείπεη από ηα 6 θνκκάηηα

θώδηθα πνπ ειέγρνπλ ηελ θίλεζε θαη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ αληηθεηκέλσλ ή λα ηξνπνπνηήζεηο

όπνπ ρξεηάδεηαη ην ήδε ππάξρνλ θνκκάηη θώδηθα.

Page 80: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

76

Βνήζεηα πξνο καζεηέο.

Παξαζέηνπκε ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ αληηθεηκέλσλ πνπ αιιειεπηδξνύλ κεηαμύ ηνπο θαζώο θαη

ηηο εληνιέο πνπ κπνξείο λα ρξεζηκνπνηήζεηο. Ζ ζπκπεξηθνξά ησλ αληηθεηκέλσλ είλαη ε εμήο:

Σνπβιάθη

1. Κάζε θνξά, ην ηνπβιάθη θηλείηαη πξνο ηα θάησ θαηά 5 βήκαηα.

2. Αλ έλα ηνπβιάθη αθνπκπήζεη ηελ κπάξα ζα πξέπεη λα κεησζεί θαηά

έλα ε κεηαβιεηή counter θαη λα κεηαθηλεζεί ην ηνπβιάθη πίζσ ζε κία

ηπραία ζέζε (-240≤x≤240 θαη y = 180).

3. Αλ ην ηνπβιάθη θηάζεη ζηνλ ηεξκαηηζκό (y ≤ -180) ζα πξέπεη

κεηαθηλεζεί ην ηνπβιάθη πάιη πίζσ ζε κία ηπραία ζέζε (-240≤x≤240

θαη y = 180).

Δληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηνύλ.

Μπάξα

1. Ζ κεηαθίλεζε ηεο κπάξαο γίλεηαη κε ηα βειάθηα δεμί θαη αξηζηεξό βέινο. Κάζε θνξά πνπ

παηάο ην δεμί βέινο κεηαθηλείηαη ε κπάξα θαηά 5 βήκαηα πξνο ηα δεμηά. Παξόκνηα θαη γηα ην

αξηζηεξό βέινο.

Δληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηνύλ.

Ο θώδηθαο ηνπ ζθεληθνύ είλαη ν εμήο:

Page 81: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

77

Σέινο, πξόζζεζε έλα ηκήκα θώδηθα, ζε απηόλ ηεο κπάξαο πνπ ζα ηεξκαηίδεη ηελ εθηέιεζε

ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ πεξίπησζε πνπ ν κεηξεηήο θηάζεη ζηα -3.

Δληνιέο πνπ ζα ρξεηαζηνύλ.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 4 - ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΗ Δδώ κπνξνύλ λα ζπκπιεξσζνύλ εξσηήζεηο θιεηζηνύ ηύπνπ, θαη εξσηήκαηα γηα ηελ

απηναμηνιόγεζε ησλ καζεηώλ,

ηαπξόιεμα, \

θξππηόιεμα θιπ

18. ΠΡΟΣΑΕΙ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ – ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ

ΕΡΓΑΙΕ

Οινθιεξώζηε ηε κειέηε ησλ θύιισλ εξγαζίαο πνπ πξννξίδνληαη γηα ηνπο καζεηέο.

Γείηε επίζεο κεξηθέο από ηηο πξνηεηλόκελεο εξγαζίεο

Page 82: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

78

Δομζσ επανάληψησ ςτο SCRATCH & BYOB

1. ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Δηζαγσγή ζηε δνκή επαλάιεςεο ππό ζπλζήθε ζηα πξνγξακκαηηζηηθά πεξηβάιινληα

SCRATCH θαη BYOB.

2. ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Πξνβιέπεηαη λα δηαξθέζεη ζπλνιηθά 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

3. ΕΝΣΑΞΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ/ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΓΝΩΕΙ

Σν δηδαθηηθό ζελάξην ζρεηίδεηαη άκεζα ηόζν κε ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην

Πξνγξάκκαηνο πνπδώλ (Γ.Δ.Π.Π..) γηα ηελ Πιεξνθνξηθή όζν θαη κε ηελ

δηδαζθαιία − πξόγξακκα ζπνπδώλ ησλ λέσλ δηδαθηηθώλ αληηθεηκέλσλ πνπ έρνπλ

εηζαρζεί ζηα νινήκεξα δεκνηηθά ζρνιεία πνπ ιεηηνπξγήζνπλ κε Δληαίν

Αλακνξθσκέλν Δθπαηδεπηηθό Πξόγξακκα (ΔΑΔΠ) (ΦΔΚ 1139/ 28-8-2010).

Δπίζεο ζύκθσλα κε ην λέν αλαιπηηθό πηινηηθό πξόγξακκα θαη εηδηθόηεξα ζην

επηζηεκνληθό πεδίν Σερλνινγίαο Πιεξνθνξίαο & Δπηθνηλσληώλ ζηελ Πξσηνβάζκηα

Δθπαίδεπζε, νξίδεηαη ζηνπο βαζηθνύο άμνλεο καζεζηαθώλ ζηόρσλ ηνπ Π.. γηα ηηο

ΣΠΔ ν πξνγξακκαηηζκόο ηνπ ππνινγηζηή (Έλόηεηα: Γηεξεπλώ, αλαθαιύπησ θαη ιύλσ

πξνβιήκαηα κε ΣΠΔ). Δηδηθόηεξα, ζύκθσλα κε ην λέν αλαιπηηθό πηινηηθό

πξόγξακκα βαζηθόο ζηόρνο ηεο ππνελόηεηαο «Πξνγξακκαηίδσ ηνλ ππνινγηζηή κνπ

(10 ώξεο)» είλαη ε ζηαδηαθή εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό κέζα

από ηελ αμηνπνίεζε δηαζέζηκσλ εθπαηδεπηηθώλ πεξηβαιιόλησλ νπηηθνύ

πξνγξακκαηηζκνύ. Οη καζεηέο ζε θαηάιιεια εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα

πξνγξακκαηηζκνύ, ρεηξίδνληαη θαη δηεξεπλνύλ έηνηκα πξνγξάκκαηα θαη εηζάγνληαη

Page 83: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

79

ζηελ έλλνηα ηνπ αιγνξίζκνπ, έρνληαο σο γεληθό πξνζαλαηνιηζκό ηε κεηάβαζε από

ηελ ςεθηαθή δσγξαθηθή ζηα πξνγξακκαηηδόκελα πνιπκέζα. Ο εθπαηδεπηηθόο,

πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ, ώζηε λα δεκηνπξγήζνπλ κηθξέο εθαξκνγέο,

ζηηο νπνίεο ζα πξνθαιείηαη ε δξάζε αληηθεηκέλσλ ζηε ζθελή ή ζην ρώξν επηζθόπεζεο

κε ρξήζε ρεηξηζηεξίσλ (πιεθηξνιόγην, πνληίθη ). ζνλ αθνξά ην εθπαηδεπηηθό πιηθό

πξνηείλεηαη θαη ην SCRATCH.

Οκνίσο, ζην Πξόγξακκα πνπδώλ ηνπ Γεληθνύ θαη ηνπ Σερλνινγηθνύ Λπθείνπ ε

εηζαγσγή ζε βαζηθέο έλλνηεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ απνηεινύλ ζηόρν ησλ καζεκάησλ

Πιεξνθνξηθήο. Σν καζεζηαθό πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH απνηειεί κηα ελαιιαθηηθή

πξνζέγγηζε γιώζζαο πξνγξακκαηηζκνύ πνπ βνεζά ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ καζεηώλ,

ζηελ νηθνδόκεζε λέαο γλώζεο θαη ζηελ εθαξκνγή ηεο λέαο γλώζεο ζηελ επίιπζε

πξνβιεκάησλ. Σν ζελάξην ζα κπνξνύζε λα δηδαρζεί θαη ζε καζεηέο ηεο Β Λπθείνπ

ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο «Δθαξκνγέο Τπνινγηζηώλ».

Σέινο, ζύκθσλα κε ηα παξόληα ΑΠ θαη ∆ΔΠΠ Πιεξνθνξηθήο ην παξόλ δηδαθηηθό

ζελάξην κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζην κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο ηεο Γ‟ Γπκλαζίνπ.

ύκθσλα κε ην λέν πξόγξακκα ζπνπδώλ Πιεξνθνξηθήο πνπ εθαξκόζηεθε πέξζη

πηινηηθά ζε κεξηθά ζρνιεία θαη από ηελ θεηηλή ρξνληά εθαξκόδεηαη ζε όια ηα ζρνιεία

ηεο ρώξαο, ν άμνλαο καζεζηαθώλ ζηόρσλ «πξνγξακκαηίδσ ηνλ ππνινγηζηή» ππάξρεη

ζε όιεο ηηο ηάμεηο θαη αλάκεζα ζην πξνηεηλόκελν εθπαηδεπηηθό πιηθό ππάξρεη ην

SCRATCH, νπόηε ην παξόλ δηδαθηηθό ζελάξην ζα κπνξνύζε λα αμηνπνηεζεί ζην

κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο ζε κία από ηηο ηάμεηο ηνπ Γπκλαζίνπ.

Ο δηθηπαθόο ηόπνο ηνπ SCRATCH έρεη αλαπηύμεη κηα θνηλόηεηα από αξράξηνπο

(αιιά θαη ιηγόηεξν αξράξηνπο) πξνγξακκαηηζηέο, καζεηέο, δαζθάινπο θαη ρνκπίζηεο,

πνπ αιιεινπαξαθηλνύληαη λα αλαπηύμνπλ ηελ δεκηνπξγηθόηεηα ηνπο θαη ηηο

πξνγξακκαηηζηηθέο δεμηόηεηεο ηνπο. Σν ζιόγθαλ ηνπ SCRATCH είλαη "Φαληάζνπ •

Φηηάμε • Μνηξάζνπ". Ζ έκθαζε ζην κνίξαζκα είλαη ζεκαληηθό κέξνο ηεο

παηδαγσγηθήο γηα ην SCRATCH: ηα πξνγξάκκαηα δελ ζεσξνύληαη καύξα θνπηηά,

αιιά αληηθείκελα πνπ κπνξνύλ λα αλακηρζνύλ γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ έξγσλ.

Ζ δεκνηηθόηεηα ηνπ SCRATCH ζηελ εθπαίδεπζε νθείιεηαη ζηελ επθνιία κε ηελ

νπνία κπνξνύλ λα δεκηνπξγεζνύλ πξνγξάκκαηα: νη εληνιέο θαη νη δνκέο δεδνκέλσλ

είλαη απιέο θαη είλαη ηνπιάρηζηνλ κεξηθά γξακκέλεο ζηελ θαζνκηινπκέλε, θαη ε δνκή

ηνπ πξνγξάκκαηνο κπνξεί λα ζρεδηαζηεί όπσο έλα παδι, κε απνζπώκελα θνκκάηηα

θώδηθα πνπ κπνξνύλ λα κεηαθηλεζνύλ θαη πξνζαξκνζηνύλ καδί.

Page 84: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

80

τθν ίδια λογικι είναι και το περιβάλλον BYOB (http://byob.berkeley.edu), που

αναπτφχκθκε από το Πανεπιςτιμιο τθσ California, ςτο Berkeley. To BΤΟΒ ι και Snap!

όπωσ λζγεται μπορεί να εκτελεςτεί απ’ ευκείασ online ςτθ διεφκυνςθ

http://snap.berkeley.edu/run, χωρίσ να χρειάηεται κάποια προγενζςτερθ

προετοιμαςία ι εγκατάςταςθ όπωσ απαιτεί το Scratch.

4. ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

θνπόο ηνπ ζελαξίνπ είλαη νη καζεηέο λα έξζνπλ ζε επαθή κε ην πεξηβάιινλ ηεο

γιώζζαο SCRATCH θαη BYOB θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ηα πξώηα δηθά ηνπο απιά

πξνγξάκκαηα κε ρξήζε ησλ δνκώλ επαλάιεςεο.

ηόρνη ηνπ ζελαξίνπ είλαη:

Δηδηθνί δηδαθηηθνί ζηόρνη

Α. Γλσζηηθνί

Ο καζεηήο κεηά ην ηέινο ηεο δηδαζθαιίαο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε:

Να εμεγεί ηε ιεηηνπξγία ηεο δνκήο επαλάιεςεο ππό ζπλζήθε

Να ηεθκεξηώλεη ηε ρξεζηκόηεηα ηεο δνκήο επαλάιεςεο κέζα ζε έλα

πξόγξακκα

Να πεξηγξάθεη ηηο δηαδηθαζίεο «εθηέιεζε εληνιώλ βξόρνπ», «έιεγρνο

ζπλζήθεο», «ηεξκαηηζκόο βξόρνπ»

Να αλαγλσξίδεη κηα αθνινπζία πξνγξακκαηηζηηθώλ εληνιώλ

Να κπνξεί λα αλαιύεη έλα πξόβιεκα ζε επηκέξνπο ελέξγεηεο – δνκέο

Β. Φπρνθηλεηηθνί

Ο καζεηήο κεηά ην ηέινο ηεο δηδαζθαιίαο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε:

Να δεκηνπξγεί κηα δνκή επαλάιεςεο ππό ζπλζήθε

Να ειέγρεη ηε ιεηηνπξγία ηεο δνκήο επαλάιεςεο

Να ειέγρεη ηε κεηαβνιή ησλ κεηαβιεηώλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε δνκή

επαλάιεςεο

Να θαζνξίδεη κε αθξίβεηα ηνλ ηεξκαηηζκό ηεο επαλάιεςεο θαη ηελ έμνδν από

ην βξόρν

Page 85: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

81

Να ρξεζηκνπνηεί ηηο δνκέο επαλάιεςεο ζε ζπλδπαζκό κε ηηο δνκέο ειέγρνπ

Να δηαθξίλεη ηηο δηαθνξέο κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ δνκώλ επαλάιεςεο

Να επηιέγεη ηελ θαηαιιειόηεξε δνκή επαλάιεςεο γηα θάζε πεξίπησζε

Να κεηαηξέπεη κηα επαλαιακβαλόκελε αθνινπζία εληνιώλ ζε επαλαιεπηηθή

δνκή

Να αλαπαξηζηά ηα θξπθά βήκαηα πνπ πξαγκαηνπνηνύληαη θαηά ηελ εθηέιεζε

κηαο επαλάιεςεο

Γ. πλαηζζεκαηηθνί

Ο καζεηήο κεηά ην ηέινο ηεο δηδαζθαιίαο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε:

Να εθηηκήζεη ηε ρξεζηκόηεηα ησλ δνκώλ επαλάιεςεο

Να πηνζεηήζεη ηνλ αιγνξηζκηθό ηξόπν ζθέςεο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηε ινγηθή

ρξήζεο ησλ δνκώλ επαλάιεςεο ζηελ αληηκεηώπηζε όισλ ησλ πξνβιεκάησλ

ησλ ζρνιηθώλ καζεκάησλ, αιιά θαη γεληθόηεξα ησλ πξνβιεκάησλ ηεο

θαζεκεξηλήο δσήο.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Παξνπζηάδεηαη κηα ελδεηθηηθή νξγάλσζε καζεκάησλ, ε νπνία κπνξεί λα εθαξκνζηεί

ζηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ ζηε Γ‟ ηάμε Γπκλαζίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ

Γνκή Δπαλάιεςεο, ζην κάζεκα «Γνκεκέλνο Πξνγξακκηηζκόο» ζε 4 δηδαθηηθέο

Σν πεξηβάιινληα πξνγξακκαηηζκνύ SCRATCH θαη BYOB πξνζπαζνύλ λα

βνεζήζνπλ ηνπο ρξήζηεο λα δνκήζνπλ έλλνηεο ζρεηηθέο κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό

ππνινγηζηώλ, θαζώο δεκηνπξγνύλ έξγα όπνπ εκπιέθνληαη θαη ηα ελδηαθέξνληά ηνπο.

Ζ δηάηαμε ηεο δηεπαθήο ρξήζηε, κε πξνεμάξρνπζα ηελ παιέηα εληνιώλ ηεο θαη ηελ

θεληξηθή πεξηνρή ζύληαμεο, πξν(ζ)θαιεί ηνπο ρξήζηεο λα πξνγξακκαηίζνπλ. Ζ

«γιώζζα» ηνπ SCRATCH θαη ηνπ BYOB κε ηα κπινθ εμαιείθεη ηα ζπληαθηηθά ιάζε,

επηηξέπνληαο ζηνπο ρξήζηεο λα επηθεληξσζνύλ ζε ελδηαθέξνληα πξνβιήκαηα ακέζσο,

παξά λα αγσλίδνληαη απιώο γηα λα κεηαγισηηίζνπλ ην πξόγξακκά ηνπο. Σα ζρήκαηα

κπινθ θαη ε νπηηθή αλαηξνθνδόηεζε ελώ ηα ζύξνπκε βνεζά ην ρξήζηε λα κάζεη πώο

λα ζπγθξνηεί ηα πξνγξάκκαηα θαη πώο λα ρξεζηκνπνηεί ηνπο ηύπνπο δεδνκέλσλ. Σα

κελύκαηα ιάζνπο θαηά ηελ εθηέιεζε απνθεύγνληαη κέζσ εηδηθώλ εληνιώλ.

Ο εθπαηδεπηηθόο αξρηθά ζα πξέπεη λα θαζνξίζεη ηε ζύλζεζε ησλ νκάδσλ πξηλ ηελ

εθθίλεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαζώο θάζε νκάδα ζα ζπληάμεη μερσξηζηά ην ίδην

Page 86: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

82

πξόγξακκα. ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηάζεη ην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ πνπ ζα

ρξεζηκνπνηεζεί ζην ζελάξην δείρλνληαο ηηο δηεπαθέο ηνπ θαη πεξηγξάθνληαο

ζεσξεηηθά ηνπο δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο ρξήζηεο ηνπ θαη ηνπο ηξόπνπο πινήγεζεο ζην

πεξηβάιινλ.

Δίλαη ζεκαληηθό λα γίλεη κία αλαθεθαιαίσζε από ηνλ εθπαηδεπηηθό ησλ βαζηθώλ

ελλνηώλ ησλ δνκώλ επαλάιεςεο ώζηε λα ηηο ζπκεζνύλ όινη νη καζεηέο θαη λα ιπζνύλ

ηπρόλ απνξίεο πξηλ μεθηλήζεη ε εθαξκνγή ηνπ ζελαξίνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη

πξναπαηηνύκελεο γλώζεηο ησλ καζεηώλ αθνξνύλ:

ηηο βαζηθέο εληνιέο θίλεζεο ηνπ SCRATCH/BYOB

ηηο εληνιέο εθηέιεζεο ησλ πξνγξακκάησλ

ηελ δηακόξθσζε ηνπ ζθεληθνύ

ηελ εηζαγσγή λέσλ κνξθώλ

ηελ εηζαγσγή λέσλ ελδπκαζηώλ.

ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθεηαη ην έξγν πνπ ζα αλαηεζεί ζηηο νκάδεο αλαιπηηθά θαη θαηά

ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζελαξίνπ βνεζά ηνπο εθπαηδεπόκελνπο ζε ελδερόκελα

πξνβιήκαηα πνπ ζα πξνθύςνπλ ή απνξίεο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ αθνξνύλ ηε ρξήζε

ηνπ SCRATCH θαη ηνπ BYOB θαζώο θαη ηε ζύληαμε ηνπ πξνγξάκκαηνο.

6. ΕΠΙΣΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ – ΘΕΜΑΣΑ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

ην παξόλ δηδαθηηθό ζελάξην ζα πξαγκαηνπνηεζεί πεηξακαηηζκόο κε ηα ζηνηρεία ηνπ

πξνγξακκαηηζηηθνύ πεξηβάιινληνο πνπ αθνξνύλ ηε δνκή επαλάιεςεο κε ελεξγεηηθή

ζπλεξγαηηθή ζπκκεηνρή. Οη καζεηέο πνπ απνηεινύλ κία νκάδα αλαιακβάλνπλ

ζπγθεθξηκέλνπο ξόινπο θαη εξγάδνληαη αλά δύν ζηνλ ίδην ππνινγηζηή. Ο έλαο

ρεηξίδεηαη ηνλ ππνινγηζηή, ελώ ν άιινο επηβιέπεη ηελ εξγαζία θαη παξεκβαίλεη

ζπλέρεηα. ε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ελαιιάζζνπλ ηνπο ξόινπο απηνύο. Απηή ε

πξνζέγγηζε εξγαζίαο θαηά δεύγε πξνηείλεηαη από ζύγρξνλεο κεζνδνινγίεο όπσο ην

Extreme Programming (XP).

ζνλ αθνξά ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε πηνζεηνύκε ηηο βαζηθέο ηδέεο ηνπ Piaget θαη ηνπ

Papert: «Ο δηδάζθσλ νθείιεη λα δεκηνπξγεί θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα λα κπνξέζνπλ

νη καζεηέο λα νηθνδνκήζνπλ ηηο γλώζεηο ηνπο. Σν ζελάξην είλαη ζεκειησκέλν ζηελ

Page 87: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

83

ζεσξία κάζεζεο ηνπ επνηθνδνκεηηζκνύ δηόηη ν καζεηήο ρηίδεη ηελ γλώζε ηνπ

αληρλεύνληαο, δηεξεπλώληαο θαη αιιειεπηδξώληαο νπηηθά κε ηηο εληνιέο πνπ αθνξνύλ

ηε δνκή επαλάιεςεο ηεο γιώζζαο πξνγξακκαηηζκνύ ηνπ SCRATCH/BYOB

δεκηνπξγώληαο απιά πξνγξάκκαηα.

7. ΧΡΗΗ Η.Τ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ («προςτιθζμενη αξία» και αντίλογοσ, επιφυλάξεισ, προβλήματα)

Γηα ηελ δηδαζθαιία ηνπ ζελαξίνπ καο ζα ρξεηαζηεί έλα εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο πνπ

λα έρεη εγθαηαζηαζεί ην ινγηζκηθό SCRATCH. Δπίζεο θαιό ζα είλαη λα ππάξρεη έλαw

video projector γηα λα κπνξεί ν εθπαηδεπηηθόο λα παξνπζηάδεη ηηο απαξαίηεηεο έλλνηεο

γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκό πνπ ζα ρξεηαζηνύλ λα γλσξίδνπλ νη καζεηέο θαζώο θαη ην

πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH. To BYOB βξίζθεηαη online (http://byob.berkeley.edu)

θαη δελ απαηηεί εγθαηάζηαζε.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΙ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ/ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΤΚΟΛΙΩΝ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Δίλαη γλσζηό όηη νη δνκέο επαλάιεςεο είλαη έλα από ηα δπζθνιόηεξα θεθάιαηα ηνπ

πξνγξακκαηηζκνύ. ρεηηθά κε δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνπο καζεηέο

γλσξίδνπκε ηα εμήο:

Ζ δεκηνπξγία ελόο επαλαιεπηηθνύ ζρεδίνπ πεξηιακβάλεη ηελ αλαγλώξηζε ησλ

βαζηθώλ ελεξγεηώλ νη νπνίεο πξέπεη λα επαλαιακβάλνληαη θαη ηεο ζπλζήθεο πνπ

θαζνξίδεη ηνλ ηεξκαηηζκό ή ηε ζπλέρηζε ηεο επαλάιεςεο.

πλεπώο, ηξεηο δηαδηθαζίεο εκπιέθνληαη ζηε δεκηνπξγία ελόο βξόρνπ:

Αξρηθνπνίεζε: θαζνξηζκόο ηεο αξρηθήο θαηάζηαζεο ησλ κεηαβιεηώλ.

Δλεκέξσζε: δεκηνπξγία θαη εθθνξά ησλ αλαιινίσησλ ζρέζεσλ πνπ δηέπνπλ

κηα επαλαιεπηηθή δνκή (loop invariant).

Έιεγρνο: πξνζδηνξηζκόο ηεο ζπλζήθεο ηεξκαηηζκνύ θαη ηεο ζέζεο ηεο ζην

βξόρν.

Οη ζρεηηθέο δπζθνιίεο αθνξνύλ:

Αδσλακία γελίθεσζες. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο παξνπζηάδνπλ ηελ ηάμε

λα ρξεζηκνπνηνύλ ζηα πξνγξάκκαηα ηνπο κία ιίζηα επαλαιακβαλόκελσλ

Page 88: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

84

εηλνιώλ αληί λα ρξεζηκνπνηνύλ έλα βξόρν.

Αλεπαρθή λοεηά κοληέια. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο δηαζέηνπλ αλεπαξθή

κνληέια γηα ηηο επαλαιεπηηθέο δνκέο. Δπηπιένλ, κεξηθέο θνξέο ηα ιάζε ζηα

λνεηά κνληέια, ησλ αξράξησλ πξνγξακκαηηζηώλ είλαη αλεπαίζζεηα θαη

δύζθνια λα εληνπηζηνύλ.

Οη αλαιιοίφηες ζτέζεης ποσ δηέποσλ κία επαλαιεπηηθή δοκή (Loop

invariant). Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο δπζθνιεύνληαη ζηνλ θαζνξηζκό ηνπ

ηκήκαηνο ελεκέξσζεο ελόο βξόρνπ (loop invariant) πνπ απνηειεί ζεκαληηθό

ζπζηαηηθό ηνπ. Οη αξράξηνη πξνγξακκαηηζηέο βαζίδνπλ ηα κνληέια ησλ

βξόρσλ ζηελ αλαπαξάζηαζε κίαο αιιεινπρίαο ελεξγεηώλ (δπλακηθό κνληέιν)

θαη όρη ζηελ αλαπαξάζηαζε ησλ αλαιινίσησλ ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ

κεηαβιεηώλ (ζηαηηθό κνληέιν). Δπίζεο, ρξεζηκνπνηνύλ δηαθνξεηηθά νλόκαηα

ζε θάζε βήκα ηεο επαλάιεςεο γηα ηε ζεκαηνδόηεζε κηαο κεηαβιεηήο κε

ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία (functional variable) θαη δελ έρνπλ ηελ ηθαλόηεηα λα

πξνζδηνξίδνπλ απζόξκεηα κία ζπλζήθε εμόδνπ.

Γπζθνιίεο εκθαλίδνληαη θαη ζηελ επηινγή ηεο θαηαιιειόηεξεο δνκήο:

Ζ επηινγή ηεο θαηαιιειόηεξεο επαλαιεπηηθήο δνκήο γηα έλα ζπγθεθξηκέλν

πξόβιεκα είλαη αξθεηά δύζθνιε. Αθόκα θαη καζεηέο κε εκπεηξία ζπλαληνύλ

δπζθνιίεο ζηελ έθθξαζε ζύλζεησλ επαλαιεπηηθώλ δνκώλ.

Οη καζεηέο ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνύλ ηε ζηξαηεγηθή bottom-exit, δειαδή ηε

δνκή Αρτή_επαλάιευες…κέτρης_όηοσ.

Οη καζεηέο δπζθνιεύνληαη πεξηζζόηεξν κε ζρέδηα πνπ βαζίδνληαη ζηε

ζηξαηεγηθή «έιεγρνο ηηκήο κεηαβιεηήο/επεμεξγαζία κεηαβιεηήο» παξά ζηε

ζηξαηεγηθή «επεμεξγαζία/έιεγρνο».

Ο κεγαιύηεξνο βαζκόο δπζθνιίαο πνπ παξνπζηάδεη ε δνκή Όζο…επαλάιαβε,

ζε ζρέζε κε ηε δνκή Αρτή_επαλάιευες…κέτρης_όηοσ, από ηνπο αξράξηνοζ

πξνγξακκαηηζηέο ίζσο λα νθείιεηαη ζηε δπζθνιία αλαπαξάζηαζεο θαη

εθθνξάο κίαο ζπλζήθεο γηα έλα αληηθείκελν ην νπνίν αθόκα δελ έρνπλ

επεμεξγαζηεί.

Page 89: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

85

9. ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΤΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΣΑΣΟΠΙΗ ΘΕΩΡΗΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΘΟΡΤΒΟ

Καηά ηελ εθηέιεζε ηνπ ζελαξίνπ εθηηκάηαη όηη δελ ππάξμνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα

ζε ζρέζε κε ηελ ηαρύηεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ Ζ/Τ – Λνγηζκηθνύ (SCRATCH/BYOB).

πλεπώο δελ ζα ππάξμνπλ πξνβιήκαηα εθθίλεζεο ηνπ ινγηζκηθνύ ή δπζιεηηνπξγίεο

πνπ ζα επεξεάζνπλ ην κάζεκα (δηδαθηηθόο ζόξπβνο). Δπίζεο ην δηδαθηηθό ζπκβόιαην

δελ ζα αλαηξαπεί δηόηη ηα θύιια εξγαζίαο είλαη απιά, ξεαιηζηηθά θαη νδεγνύλ ην

καζεηή βήκα – βήκα ζηελ νκαιή εμνηθείσζε ηνπ κε ην ινγηζκηθό.

10. ΧΡΗΗ ΕΞΩΣΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Πεγέο εθκάζεζεο

Βηβιίν γηα ηε δεκηνπξγία παηρληδηώλ κε ην SCRATCH

Γλσξηκία κε ην SCRATCH

Οδεγόο γηα ην SCRATCH

Γνωριμία με το BYOB Online εκτζλεςθ του BYOB

Άξζξα γηα ην SCRATCH ζηα λέα

Free tool offers 'easy' coding

A Programming Language Like Playing With Blocks

With simplified code, programming becomes child's play

Αθαδεκατθά έξγα γηα ην SCRATCH ή αλαθεξόκελα ζε απηό

Maloney, J., Burd, L., Kafai, Y., Rusk, N., Silverman, B., and Resnick, M.

(2004). SCRATCH: A Sneak Preview. Second International Conference on

Creating, Connecting, and Collaborating through Computing. Kyoto, Japan,

pp. 104-109.

Resnick, M., Kafai, Y., Maloney, J., Rusk, N., Burd, L., & Silverman, B.

(2003). A Networked, Media-Rich Programming Environment to Enhance

Technological Fluency at After-School Centers in Economically-

Disadvantaged Communities. Proposal to National Science Foundation.

Peppler, K., & Kafai, Y. (2005). Creative coding: The role of art and

programming in the K-12 educational context.

Resnick, M., Maloney, J., & Rusk, N. (2006). SCRATCH and technological

fluency (Powerpoint slide 2.5MB).

Monroy-Hernández, A. and Resnick, M. (2008). Empowering kids to create

and share programmable media. interactions 15, 2 (Mar. 2008), 50-53.

Monroy-Hernández, A. (2009) Designing a website for creative learning. In:

Proceedings of the WebSci'09: Society On-Line, 18-20 March 2009, Athens,

Greece

Page 90: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

86

11. ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΗ Tο περιβάλλον SCRATCH, και το περιβάλλον BYOB, ζχoυν ζνα χαρακτιρα παιγνιϊδθ. ε

αυτό το επίπεδο μάκθςθσ, όπωσ και οι δραςτθριότθτεσ που προτείνονται ςτουσ μακθτζσ,

είναι βαςικοφ επιπζδου, αλλά ξεπερνοφν το τετριμμζνο επίπεδο των ειςαγωγικϊν

μακθμάτων. Εξάλλου ο ςυνδυαςμόσ των νζων δυνατοτιτων που ειςάγονται με τθ δομι

επιλογισ (ςε άλλο μάκθμα) και τθ δομι επανάλθψθσ (ςτο παρόν μάκθμα),

πολλαπλαςιάηουν τισ ευκαιρίεσ για ζργα (προγράμματα) που κα είχαν ενδιαφζρον για τουσ

μακθτζσ. Αναμζνεται λοιπόν να υπάρξει ηωθρι ςυμμετοχι των μακθτϊν ςτισ

δραςτθριότθτεσ που προτείνονται. Επιπλζον, είναι ενδεχόμενο, πολφ γριγορα οι μακθτζσ

να κελιςουν να δοκιμάςουν τροποποιιςεισ του περιβάλλοντοσ και των λοιπϊν ςτοιχείων

των δραςτθριοτιτων και προγραμμάτων που κα τουσ προτακοφν, επικυμϊντασ να

τροποποιιςουν τα χαρακτθριςτικά του ςφμφωνα με τισ επικυμίεσ τουσ. το παρόν

διδακτικό ςενάριο λοιπόν, κα πραγματοποιθκεί πειραματιςμόσ με τα ςτοιχεία του

προγραμματιςτικοφ περιβάλλοντοσ με ενεργθτικι ςυμμετοχι.

Σο ςτοιχείο αυτό, ςε ςυνδυαςμό με τθν οργάνωςθ τθσ τάξθσ ςε μικρζσ ομάδεσ, προςφζρει

ζνα πολφ καλό περιβάλλον για τθν ανάπτυξθ μιασ ιςχυρισ αλλθλεπίδραςθσ που μπορεί να

ευνοιςει τθ μάκθςθ. Δπλνείηαη ινηπόλ ηδηαίηεξα ε δεκηνπξγία ελόο ηππηθνύ θνηλσλην-

θνλζηξνπθηηβηζηηθνύ πεξηβάιινληνο θαη γεληθόηεξα ελόο πεξηβάιινληνο ζπλεξγαηηθήο

κάζεζεο ππνζηεξηδόκελεο από ππνινγηζηή (CSCL – Computer Supported Collaborative

Learning).

12. ΕΠΙΗΜΑΝΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΒΟΛΩΝ

Γε θαίλεηαη λα έρνπκε.

13. ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΗ ΣΑΞΗ – ΕΦΙΚΣΟΣΗΣΑ ΧΕΔΙΑΗ

Σν κάζεκα ζα πξαγκαηνπνηεζεί ζην ζρνιηθό εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο. Οη καζεηέο

ζα εξγαζηνύλ ζε νκάδεο ησλ δύν αηόκσλ αλά ειεθηξνληθό ππνινγηζηή.

14. ΕΠΕΚΣΑΕΙ/ΔΙΑΤΝΔEΕΙ ΣΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Η ΣΩΝ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΩΝ

Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ παξόληνο ζελαξίνπ νη καζεηέο ζα είλαη πξνεηνηκαζκέλνη

γηα λα εξγαζηνύλ κε επόκελα ζελάξηα ζηα νπνία νη εληνιέο επαλάιεςεο είλαη

βαζηθέο, πξνθεηκέλνπ ην ζελάξην ηνπο λα παξνπζηάδεη ελαιιαγέο ζηελ εθηέιεζε ηνπ,

Page 91: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

87

ειεγρόκελεο από ην ρξήζηε έκκεζα ή άκεζα.

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΦΤΛΛΩΝ ΕΡΓΑΙΑ

Σα Φύιια Δξγαζίαο αθνξά ηελ εθκάζεζε ηεο εθηέιεζεο ηεο δνκήο επαλάιεςεο κέζα

από ην πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH θαη ηνπ BYOB.

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ

Ζ αμηνιόγεζε ζα γίλεη επί ηεο βάζεο ησλ εηδηθώλ δηδαθηηθώλ ζηόρσλ πνπ έρνπκε

ζέζεη θαη πεξηγξάςεη πξνεγνπκέλσο.

Δθόζνλ απηνύο ηνπο ζηόρνπο δηδαζθαιίαο ηνπο έρνπκε εμεγήζεη ζηνπο καζεηέο

(Γξαζηεξηόηεηα 1 ηνπ Φύιινπ Δξγαζίαο 1), ηνπο θαζηζηνύκε ελ κέξεη ηθαλνύο λα

αμηνινγήζνπλ κόλνη ηνπο ηελ εξγαζία ηεο, ή θαιύηεξα, ηελ εξγαζία ησλ ζπκκαζεηώλ

ηνπο. Έηζη κπνξνύκε λα επηρεηξήζνπκε ηελ αιιειν-αμηνιόγεζε ησλ καζεηώλ. ε

απηή, ην πξόγξακκα κηαο νκάδαο καζεηώλ ζα αμηνινγεζεί από κηα άιιε νκάδα κε

γξαπηέο παξαηεξήζεηο πξνο ηνπο ζπληάθηεο θαη πξνηάζεηο γηα δηόξζσζε. Σα

πξνγξάκκαηα αμηνινγνύληαη γηα ηελ πιεξόηεηά ηνπο, ηελ νξζόηεηα ηεο ζύληαμεο, ηελ

ύπαξμε ή όρη θαηάιιεισλ επεμεγεκαηηθώλ ζρνιίσλ θαη βεβαίσο ηελ νκαιή εθηέιεζε.

17. ΣΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Θα εμεγεζεί ην ζέκα ησλ παξαλνήζεσλ, απζόξκεησλ αληηιήςεσλ θιπ ησλ καζεηώλ.

Θα δνζνύλ θύιια εξγαζίαο ηα νπνία παξαηίζεληαη παξαθάησ.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 1

Γξαζηεξηόηεηα 1

Ζ Γξαζηεξηόηεηα 1 ηνπ Φύιινπ Δξγαζίαο 1 έρεη σο ζθνπό λα ζαο ππελζπκίζεη ηε

ρξήζε ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ SCRATCH ζηελ ηάμε, έλα απαξαίηεην βήκα γηα λα

εμνηθεησζείηε μαλά κε ην πεξηβάιινλ. Δπίζεο, ζα ιάβεηε νδεγίεο ζρεηηθά κε ηελ

εξγαζία, θαζώο θαη γηα ηελ εγθαζίδξπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμύ ησλ κειώλ ηεο θάζε

νκάδαο.

1. Γηα ην ζθνπό απηό αξρηθά ζα πξέπεη λα αλνίμεηε ην πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH θαη

λα κπνξείηε εύθνια λα βξείηε ηνπο ηειεζηέο πνπ ππνζηεξίδνληαη ώζηε λα κπνξείηε λα

Page 92: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

88

ηνπο ρξεζηκνπνηείηε ζηε ζπλέρεηα κε επθνιία θαη γξήγνξα, π.ρ.:

Σπραίαο επηινγήο

Έλσζε

2. ηε ζπλέρεηα, ζα πξέπεη λα εληνπίζεηε κέζα ζην πεξηβάιινλ ζε πνηα νκάδα-κπινθ

αλήθεη ε εληνιή Επαλέιαβε ώζποσ.

3. Δπίζεο, αθνύ βξείηε ηελ νκάδα όπνπ αλήθεη ε εληνιή Επαλέιαβε ώζποσ, ζα πξέπεη

λα βξείηε ηελ εληνιή, λα κειεηήζεηε ηε ζύληαμή θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο θαη λα ηα

εμεγήζεηε ζηελ ηάμε.

Οδεγίεο πινπνίεζεο:

Πξνο επαιήζεπζε ηεο 2εο

θάζεο ηεο Γξαζηεξηόηεηαο, ζα πξέπεη λα επηζθεθηείηε ην

κελνύ «Βνήζεηα» θαη λα αλνίμεηε ηηο «Οζόλεο βνήζεηαο», όπσο θαίλνληαη ζηελ

Δηθόλα 1 ώζηε λα δείμεηε ζηνπο καζεηέο ηελ εληνιή-κπινθ.

Δηθόλα 5 Οη νζόλεο βνήζεηαο ηνπ SCRATCH

Γηα ηελ 3ε θάζε ηεο Γξαζηεξηόηεηαο, ζα πξέπεη λα βξνπλ θαη λα κειεηήζνπλ ηελ

Page 93: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

89

εληνιή, όπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθόλα 2.

Δηθόλα 6 Η νζόλε βνήζεηαο ηεο εληνιήο Επαλέιαβε ώζποσ

Γξαζηεξηόηεηα 2

Ζ Γξαζηεξηόηεηα 2 έρεη σο ζηόρν λα δεκηνπξγήζεηε ην δηθό ζαο ξνιόη .

Γηα ην ζθνπό απηό ζρεδηάζηε ηηο εηθόλεο πνπ απαηηνύληαη γηα λα ζρεκαηίζεηε ην

παξαθάησ ζρήκα ξνινγηνύ θαη θαηαζθεπάζηε έλα πξόγξακκα πνπ ζα:

πεξηζηξέθεηαη ν δεπηεξνδείθηεο θαηά 10 κνίξεο θαη

ζα αθνύγεηαη θαη κνπζηθή (κπνξείηε λα βάιεηε όπνηα ζέιεηε).

όηαλ ζπκπιεξσζεί κηα πιήξεο πεξηζηξνθή ζα πξέπεη λα έρεη πεξάζεη θαη έλα

ιεπηό.

Δηθόλα 7 Σειηθό απνηέιεζκα εηθόλαο

Δλδεηθηηθή ιύζε

Page 94: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

90

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 2

Γξαζηεξηόηεηα 1

Γεκηνπξγήζηε έλα ζθεληθό πεξηβάιινλ ζην νπνίν ζα θηλεζεί ε κνξθή. πγθεθξηκέλα

επηιέμηε ην ζθεληθό beach- malibu από ηνλ θάθειν nature.

ηε ζπλέρεηα επηιέμηε ην boy1-walking ζαλ ελδπκαζία. Θα πξέπεη λα έρεηε ηελ

παξαθάησ εηθόλα.

Δηθόλα 8 θεληθό θόζκνπ

Page 95: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

91

Σν αγόξη θαληαζηείηε όηη πεξπαηά ζηελ παξαιία πεξηκέλνληαο θάπνηνλ πνπ κάιινλ

ηνλ έρεη ζηήζεη. ηαλ θηάλεη ζην ηέινο (όξην εηθόλαο) επηζηξέθεη πίζσ θαη μεθηλά

από ηελ αξρή.

ε θάζε πεξίπησζε νη καζεηέο θαινύληαη πξώηα λα ζπδεηήζνπλ ζηελ νκάδα ηελ

νπνία αλήθνπλ θαη λα εθηηκήζνπλ πσο ζα πινπνηεζεί κε ηηο γλώζεηο πνπ έρνπλ ε

παξαπάλσ δξαζηεξηόηεηα. Σηο εθηηκήζεηο απηέο κπνξνύλ λα ηηο θαηαγξάςνπλ ζην

ραξηί ή λα ηηο ζπδεηήζνπλ ζηελ ηάμε.

ηε ζπλέρεηα γίλεηαη ζπδήηεζε ζηελ ηάμε θαη κέζα από θαηαηγηζκό ηδεώλ πξνρσξάκε

ζηε αλάγθε ύπαξμεο εληνιώλ επαλάιεςεο. Γίλεηαη κηα παξνπζίαζε ησλ εληνιώλ

επαλάιεςεο πνπ ππάξρνπλ ζην SCRATCH από ηνλ θαζεγεηή.

Οη καζεηέο θαινύληαη κε ηηο λέεο γλώζεηο ηνπο λα δεκηνπξγήζνπλ έλα πξόγξακκα,

όπσο ην παξαθάησ, ην νπνίν παξνπζηάδεηαη από ηνλ δηδάζθνληα ζηε ηάμε θαη γίλεηαη

ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο γηα ηνλ ηξόπν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη εληνιέο.

ηε ζπλέρεηα νη καζεηέο γξάθνπλ ην πξόγξακκα ζην SCRATCH πεξηβάιινλ θαη

εθηεινύλ ηνλ θώδηθα.

Δλδεηθηηθή ιύζε

Γξαζηεξηόηεηα 2

ηελ Γξαζηεξηόηεηα 1 ην αγόξη δελ ζηακαηά πνηέ λα θηλείηαη εθηόο θαη εάλ

δηαθόςνπκε εκείο ηελ εθηέιεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο.

Σξνπνπνηήζηε ην πξόγξακκά ζαο ώζηε λα ειέγρεη θαη ηελ πεξίπησζε ελόο εκπνδίνπ.

Μεηά από ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο πξνθύπηεη ε αλάγθε λ γηα ηελ ύπαξμε εληνιώλ

επαλάιεςεο κε ζπλζήθε. Οη καζεηέο θαινύληαη ζηε ζπλέρεηα λα δηαβάζνπλ ηηο

εληνιέο πνπ ππάξρνπλ έηνηκεο θαη λα πξνηείλνπλ θάπνηεο από απηέο πνπ ζα

Page 96: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

92

ζηακαηνύζαλ ηελ θίλεζε ηνπ αγνξηνύ.

Ο θαηαηγηζκόο ηδεώλ ζα αλαδείμεη ηηο θαηάιιειεο εληνιέο θαη νη καζεηέο ζα θιεζνύλ

λα πινπνηήζνπλ ηηο ηδέεο ηνπο.

ηε ζπλέρεηα, ζα ζαο δνζεί ην αθόινπζν πξόγξακκα θαη ζα γίλεη ζπδήηεζε γηα ηηο

δηαθνξέο πνπ ζα πξνθύςνπλ από ηελ εθηέιεζε ησλ δύν δηαθνξεηηθώλ ηύπσλ δνκώλ

επαλάιεςεο. ηε ζπλέρεηα εθηειείηε ηα παξαπάλσ πξνγξάκκαηα πξνζπαζήζηε λα

δηαπηζηώζεηε ηηο δηαθνξέο πνπ εηπώζεθαλ όηη ζα πξνθύςνπλ ζηελ πξνεγνύκελε

ζπδήηεζε

Δλδεηθηηθή ιύζε

Μηα ελδεηθηηθή ιύζε πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζηεί από ηνλ δηδάζθνληα είλαη ε

παξαθάησ, ε νπνία ζα ζπδεηεζεί κέζα ζηελ ηάμε θαη ζηε ζπλέρεηα ζα γξαθεί, θαη ζα

εθηειεζηεί από ηνπο καζεηέο.

Page 97: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

93

Page 98: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

94

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 3

Σν Φύιιν Δξγαζίαο 3 δηαζέηεη κία κόλν δξαζηεξηόηεηα θαζώο είλαη αξθεηά

πνιύπινθε θαη απαηηεηηθή από άπνςε ρξόλνπ θαη πξνζπάζεηαο ησλ καζεηώλ.

πλεπώο, ζεσξνύκε όηη θαιύπηεη ηνπο εθπαηδεπηηθνύο ζηόρνπο πνπ ζέινπκε λα

θαιύςνπκε ζην 3ν Φύιιν Δξγαζίαο, νη νπνίνη αθνξνύλ ηε βαζύηεξε θαηαλόεζε ηεο

δνκήο επαλάιεςεο κέζα από ηελ παξαγσγή θαη εθηέιεζε ελόο πνιύπινθνπ

πξνγξάκκαηνο ζπλεξγαηηθά.

Γξαζηεξηόηεηα 1

Ζ δξαζηεξηόηεηα απηή έρεη σο ζηόρν ηε βαζύηεξε εμνηθείσζε κε ηε δνκή

επαλάιεςεο ζην πεξηβάιινλ SCRATCH κέζα από ηε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή θαη

εθηέιεζε ελόο πξνγξάκκαηνο. Σν παηρλίδη κεηαμύ ησλ δύν παηρηώλ θάζε νκάδαο ζα

παίδεηαη σο εμήο:

Ο πξώηνο παίρηεο βάδεη ζην λνπ ηνπ έλαλ αξηζκό (π.ρ. από ην 1 σο ην 20).

Ο δεύηεξνο παίρηεο πξνζπαζεί λα καληέςεη ηνλ αξηζκό πξνηείλνληαο

δηάθνξνπο αξηζκνύο ζηνλ πξώην παίρηε θαη έρνληαο σο κόλε βνήζεηα ηηο

απαληήζεηο «Μεγαιύηεξνο» ή «Μηθξόηεξνο» ηνπ πξώηνπ παίρηε.

ηαλ ηειηθά βξεη ηνλ αξηζκό, ν πξώηνο παίρηεο ησλ ζπγραίξεη

αλαθνηλώλνληάο ηνπ θαη πόζεο πξνζπάζεηεο έθαλε, ηηο νπνίεο ελ ησ κεηαμύ

θαηακεηξά.

Δζείο ζα πξέπεη λα ζπληάμεηε πξόγξακκα κε ην όλνκα guess ην νπνίν λα παίδεη ην

παξαπάλσ παηρλίδη αλαζέηνληαο ην ξόιν ηνπ πξώηνπ παίρηε ζηνλ παηρληδηάξε

δεηλόζαπξν θαη ηνπ δεύηεξνπ ζε ζαο.

Πξηλ ηελ έλαξμε ηνπ παηρληδηνύ, ν δεηλόζαπξνο ζα πξέπεη λα θάλεη ηηο

απαξαίηεηεο ζπζηάζεηο θαη πξνηξνπέο.

Τπόδεημε: Υξεζηκνπνηήζηε γηα ππόβαζξν ζην ζθεληθό ηελ εηθόλα

3D_Forest_Screen θαη γηα δεηλόζαπξν ηε κνξθή buddy, νπόηε ε αξρηθή νζόλε ηνπ

παηρληδηνύ ζα κνηάδεη κε ηελ παξαθάησ εηθόλα.

Page 99: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

95

Δηθόλα 9 Δπηζπκεηό ζθεληθό ζην πεξηβάιινλ ηνπ SCRATCH

Οδεγίεο πινπνίεζεο:

Αξρηθά αθήλνπκε ηνπο καζεηέο λα ζθεθηνύλ γηα ιίγα ιεπηά ην πξόβιεκα θαη λα

θαηαζηξώζνπλ έλα λνεηό ζρέδην πινπνίεζεο ηνπ αιγνξίζκνπ. Σνπο ξσηάκε αλ θαη

γηαηί ηειηθά ην ζπγθεθξηκέλν πξόβιεκα απαηηεί κηα δνκή επαλάιεςεο ππό ζπλζήθε

θαη επηκέλνπκε λα καο νξίζνπλ ηε ζπλζήθε θαη ηνπο όξνπο ηζρύνο ηεο ή κε ηζρύνο

ηεο.

Καηόπηλ ηνπο θαινύκε λα αξρίζνπλ λα δνκνύλ ην πξόγξακκα ζπλεξγαδόκελνη κεηαμύ

ηνπο. Δλόζσ εξγάδνληαη, πεξηθεξόκαζηε αλάκεζα ηνπο γηα λα παξαηεξνύκε ηελ

πξόνδν ηεο εξγαζίαο ηνπο θαη λα ηνπο πξνζθέξνπκε βνήζεηα αλ ηε δεηήζνπλ. Σν

αλακελόκελν απνηειέζκαηα ζα πξέπεη λα κνηάδεη κε ηελ παξαθάησ εηθόλα.

Page 100: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

96

Δηθόλα 10 Δθδνρή από ην αλακελόκελν απνηέιεζκα ηνπ πξνγξάκκαηνο

Page 101: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

97

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 4 – ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΟ BYOB

Σν 4ν θύιιν εξγαζίαο απνηειεί ζπλέρεηα ηνπ 4νπ θύιινπ εξγαζίαο από ην

επηκνξθσηηθό ζελάξην «Δηζαγσγή ζηα Πξνγξακκαηηζηηθά Πεξηβάιινληα SCRATCH

θαη BYOB».

Γξαζηεξηόηεηα 1: Δπαλαιεπηηθέο Δλέξγεηεο

Page 102: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

98

ηνλ θώδηθα γηα ηνλ αλεκόκπιν παξαηεξνύκε όηη θαινύκε πέληε θνξέο ην ίδην

δεπγάξη εληνιώλ :

« ηξίςε πξνο ηα θάησ 72 κνίξεο.

Φηηάμε έλα ηεηξάγσλν.»

Μπορούκε λα αποθύγοσκε λα γράυοσκε πέληε θορές ηο ίδηο δεσγάρη εληοιώλ

κεηώλοληας έηζη θαη ηελ έθηαζε ηοσ θώδηθα (ηο πιήζος ηφλ εληοιώλ); Αλ λαη,

πφς;

Page 103: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

99

Ση είλαη επαλάιεςε;

Μία από ηηο βαζηθέο δνκέο ζηνλ πξνγξακκαηηζκό είλαη ε δνκή ηεο επαλάιεςεο, ε

νπνία καο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα επαλαιάβνπκε κία ή πεξηζζόηεξεο ελέξγεηέο καο,

πνπ ηηο εζσθιείνπκε ζε απηή ηε δνκή.

Η εληνιή

Δθηειεί ηα πιαθίδηα (εληνιέο) πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην βξόρν μαλά θαη μαλά.

Η εληνιή

Δπαλαιακβάλεη ηηο εληνιέο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην βξόρν ζπγθεθξηκέλεο θνξέο,

όζεο νξίδνπκε εκείο (π.ρ. 10 θνξέο).

Γνθίκαζε κε ηε βνήζεηα ησλ εληνιώλ επαλάιεςεο λα δηνξζώζεηο ηνλ

θώδηθα γηα ηνλ αλεκόκπιν γξάθνληαο κόλν κηα θνξά ην δεπγάξη

εληνιώλ .

Ζ ρξήζε ηεο εληνιήο «Δπαλέιαβε..» δίλεη ην αθόινπζν απνηέιεζκα:

Page 104: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

100

Γεκηνύξγεζε μαλά ηελ εληνιή κε ρξήζε ησλ εληνιώλ επαλάιεςεο.

Ση είλαη νη εληνιέο εηζόδνπ-εμόδνπ;

Σν πεξηβάιινλ πξνγξακκαηηζκνύ Byob καο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα

πξαγκαηνπνηνύκε δηαιόγνπο κε εξσηαπνθξίζεηο. Με ηε βνήζεηα ησλ εληνιώλ

εηζόδνπ-εμόδνπ, ν ρξήζηεο έρεη ηε δπλαηόηεηα λα αιιειεπηδξά κε ηνλ ππνινγηζηή.

Η εληνιή

Ζ εληνιή απηή βξίζθεηαη ζηελ παιέηα θαη επηηξέπεη λα εκθαλίδεηαη

ζηε ζθελή έλα κήλπκα, σο εξώηεζε ζην ρξήζηε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Ο ρξήζηεο

Page 105: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

101

από ηελ πιεπξά ηνπ βιέπεη ζην θάησ κέξνο ηεο ζθελήο ην αθόινπζν πεδίν

θεηκέλνπ:

ην πεδίν θεηκέλνπ κπνξεί λα πιεθηξνινγήζεη ηελ απάληεζε ηνπ, ε νπνία

απνζεθεύεηαη πξνζσξηλά ζηε κεηαβιεηή , ηελ νπνία κπνξνύκε λα

επεμεξγαζηνύκε θαηάιιεια ζην πξόγξακκα.

Άιιεο κνξθέο εληνιώλ εηζόδνπ-εμόδνπ απνηεινύλ θαη νη εληνιέο:

Γνθίκαζε κε ηε ρξήζε εληνιώλ εηζόδνπ-εμόδνπ, ζηε δηαδηθαζία

«karavi», λα ξσηάο ην ρξήζηε λα νξίζεη ην κήθνο ηνπ θαξαβηνύ κεηαμύ

30 θαη 70 βήκαηα θαη λα θάλεηο ρξήζε ηεο απάληεζεο όπνπ είλαη απαξαίηεην.

Μεηά ηελ πινπνίεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηώλ ε δηαδηθαζία θαξάβη ζα

γίλεη:

Page 106: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

102

Μέρξη ζηηγκήο γηα ην ζρεδηαζκό ηνπ ζθεληθνύ ηεο παξαιίαο έρνπκε θάλεη ηα

ηέζζεξα πξώηα βήκαηα. Αο πξνρσξήζνπκε ζην ΒΖΜΑ 5.

ΒΗΜΑ 1: Δηζαγσγή ζθεληθνύ.

ΒΗΜΑ 2: ρεδίαζε θαξαβηνύ.

ΒΗΜΑ 3: ρεδίαζε δέληξσλ.

ΒΗΜΑ 4: ρεδίαζε αλεκόκπινο.

ΒΗΜΑ 5: ρεδίαζε νκπξέιαο.

ΒΗΜΑ 6: ρεδίαζε ήιηνπ.

Με ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηεο

εληνιήο

ξσηάκε θαη πεξηκέλνπκε

απάληεζε.

Με ηελ πινπνίεζε ηεο παξαπάλσ

εληνιήο δεκηνπξγείηαη απηόκαηα ε

πξνζσξηλή κεηαβιεηή , ε

νπνία έρεη σο ηηκή ην κέγεζνο ηεο

βάζεο ηνπ θαξαβηνύ πνπ δίλεηαη σο

ηηκή από ην ρξήζηε.

Page 107: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

103

ΒΗΜΑ 7: ρεδίαζε κπάιαο.

Γξαζηεξηόηεηα 2: ρεδίαζε νκπξέιαο

Γνθίκαζε λα γξάςεηο κηα δηαδηθαζία «umbrella» πνπ λα παίξλεη σο

παξακέηξνπο ηηο αξρηθέο ζπληεηαγκέλεο (x=-228, y=-76). Κάζε

νκπξέια απνηειείηαη από έλα εκηθύθιην θαη κηα θάζεηε γξακκή ζην κέζν. Αθόκα

έρεη κία ηνπηθή κεηαβιεηή «aktina» πνπ είλαη νξηζκέλε ζην 20.

Οδεγίεο γηα ηε δεκηνπξγία ηεο δηαδηθαζία «umbrella» ε νπνία πεξηιακβάλεη

επαλαιεπηηθή δνκή.

Μαζεκαηηθά

Έζησ ξ ε αθηίλα ηνπ θύθινπ. Ζ πεξίκεηξνο ηνπ Π ζα είλαη:

Π= 2*π*ξ ,όπνπ π= 3.14

Page 108: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

104

Ξεθηλάσ νξίδνληαο ηελ ηνπηθή κεηαβιεηή.

ηε ζπλέρεηα νξίδσ ην ζεκείν πνπ ζα ζρεδηαζηεί ε νκπξέια θαζώο θαη ην ρξώκα

ηεο νκπξέιαο.

Σέινο, ζρεδηάδσ ην εκηθύθιην θαη ηελ θάζεηε γξακκή γηα λα νινθιεξσζεί ν

ζρεδηαζκόο ηεο νκπξέιαο.

Page 109: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

105

Γεκηνύξγεζε έλα πξόγξακκα πνπ λα ζρεδηάδεη 4 νκπξέιεο ζε δηαθνξεηηθά ζεκεία

ζην ρώξν.

Γξαζηεξηόηεηα 3: ρεδίαζε ήιηνπ

Θα θάλεη ηόζεο

επαλαιήςεηο όζεο ην

κηζό ηεο πεξηκέηξνπ

ηνπ θύθινπ κε αθηίλα

ίζε κε «aktina».

Γηαηί βάδφ ηελ Μορθή

κοσ λα ζηρίυεη

κοίρες;

Page 110: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

106

Γεκηνύξγεζε κηα δηαδηθαζία κε ην όλνκα «ilios», ε νπνία λα ζρεδηάδεη έλαλ ήιην.

Ο ήιηνο απνηειείηαη από έμη γξακκέο νη νπνίεο απνηεινύλ αθηίλεο ελόο εμαγώλνπ

πνπ δηέξρνληαη από ηηο θνξπθέο ηνπ.

ρεδίαζε κόλν ηηο αθηίλεο ηνπ εμαγώλνπ κε κέγεζνο 30 βήκαηα θαη αξρίδνληαο από

ηελ ζέζε x=189,y=144 πνπ ζέινπκε λα είλαη ην θέληξν ηνπ. Γηα λα δεκηνπξγεζεί ην

θελό ζην θέληξν ηνπ ήιηνπ (όπσο ζηελ εηθόλα) δνθίκαζε λα βάιεηο ηελ Μνξθή

ζνπ, θαηά ην ζρεδηαζκό ηεο αθηίλαο, ζηα 10 πξώηα βήκαηα λα κε γξάθεη θαη λα

γξάθεη ζηα επόκελα 20 βήκαηα.

Page 111: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

107

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 5 - ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΗ

Πξόζζεηεο αζθήζεηο, δξαζηεξηόηεηεο

Θέκαηα εκπέδσζεο, αμηνιόγεζεο θαη απηναμηνιόγεζεο ησλ καζεηώλ

Ζ επαλάιεςε έρεη σο ζηόρν ηελ θαιύηεξε θαηαλόεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ βξόρνπ κε

ηελ παξαθνινύζεζε ηεο κεηαβνιήο ησλ ηηκώλ ησλ κεηαβιεηώλ.

Γηα ην ζθνπό απηό ζα πξέπεη λα θνηηάμεηε πξνζεθηηθά ηελ παξαθάησ νζόλε θαη λα ηε

κειεηήζεηε εηο βάζνο ώζηε λα απαληήζεηε ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο αλνηρηνύ ηύπνπ.

Δηθόλα 11 Παξαθνινύζεζε ηεο κεηαβνιήο ησλ ηηκώλ ησλ κεηαβιεηώλ

ΔΡΩΣΗΔΙ ΑΝΟΙΥΣΟΤ ΣΤΠΟΤ

Page 112: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

108

1. ηελ νζόλε εθηέιεζεο πξνγξάκκαηνο πνπ θαίλεηαη ζηελ Δηθόλα 7, εκθαλίζηε ηηο

κεηαβιεηέο ηνπ πξνγξάκκαηνο.

2. Πόζεο θαη πνηεο είλαη νη κεηαβιεηέο απηέο;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

3. Καηά ηελ έλαξμε εθηέιεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, πνηεο κεηαβιεηέο ιακβάλνπλ αξρηθέο

ηηκέο θαη πνηεο όρη; Γηαηί γίλεηαη απηό;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

4. Πώο δεκηνπξγείηαη ε ηηκή ηεο κεηαβιεηήο 1number;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

5. Πνηα είλαη ε αξρηθή ηηκή ηεο κεηαβιεηήο i;

.........................................................................................................................

6. Πόηε θαη πώο απμάλεη απηή ζηε ζπλέρεηα;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

7. Πόηε θαη πώο απνθηά ηηκή ε κεηαβιεηή 2number;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

8. Ση πξέπεη λα ζπκβαίλεη ώζηε λα ζπλερίδεηαη ε εθηέιεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

9. Πόηε ηειεηώλεη ην παηρλίδη; Ση ηηκέο έρνπλ ηόηε νη κεηαβιεηέο 1number θαη 2number;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

10. Ση αληηπξνζσπεύεη ηόηε ε ηηκή ηνπ i θαη ηη θάλνπκε κε απηήλ;

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

Page 113: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

109

18. ΠΡΟΣΑΕΙ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ – ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΕΡΓΑΙΕ

Ολοκλθρϊςτε τθ δθμιουργία των φφλλων εργαςίασ που προορίηονται για τουσ

μακθτζσ, παραλλάςςοντασ ςτοιχεία των προτεινόμενων δραςτθριοτιτων.

Προςπακιςτε να δθμιουργιςετε μια δραςτθριότθτα ςυλλογικά, χωριςμζνοι ςε

ομάδεσ (εκτόσ τάξθσ). Μπορείτε να τθν περιγράψετε ςε ζνα wiki ι ςε ζνα

googledoc. Η επικοινωνία ςασ μπορεί να πραγματοποιθκεί με όποιον τρόπο

επιλζξετε εςείσ ωσ τον πλζον πρόςφορο (όπωσ e-mail, chat ι forum, skype, ooVoo ι

κάτι ανάλογο κλπ).

Γείηε ηε βηβιηνγξαθία

Page 114: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

110

Εμβάθυνςη ςτο SCRATCH

-

1. ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Δκβάζπλζε ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ SCRATCH/ ΒΤΟΒ.

2. ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Πξνβιέπεηαη λα δηαξθέζεη ζπλνιηθά 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

3. ΕΝΣΑΞΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ/ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΓΝΩΕΙ

Σο διδακτικό μασ ςενάριο ςχετίηεται άμεςα τόςο με το Διακεματικό Ενιαίο Πλαίςιο

Προγράμματοσ πουδϊν (Δ.Ε.Π.Π..) για τθν Πλθροφορικι όςο και με τθν

διδαςκαλία − πρόγραμμα ςπουδϊν των νζων διδακτικϊν αντικειμζνων που ζχουν

ειςαχκεί ςτα ολοιμερα δθμοτικά ςχολεία που λειτουργιςουν με Ενιαίο

Αναμορφωμζνο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) (ΦΕΚ 1139/ 28-8-2010).

Επίςθσ ςφμφωνα με το νζο αναλυτικό πιλοτικό πρόγραμμα και ειδικότερα ςτο

επιςτθμονικό πεδίο Σεχνολογίασ Πλθροφορίασ & Επικοινωνιϊν ςτθν Πρωτοβάκμια

Εκπαίδευςθ ορίηεται ςτουσ βαςικοφσ άξονεσ μακθςιακϊν ςτόχων του Π.. για τισ

ΣΠΕ ο προγραμματιςμόσ του υπολογιςτι (Ζνότθτα: Διερευνϊ, ανακαλφπτω και λφνω

προβλιματα με ΣΠΕ). Ειδικότερα, ςφμφωνα με το νζο αναλυτικό πιλοτικό

πρόγραμμα βαςικόσ ςτόχοσ τθσ υποενότθτασ «Προγραμματίηω τον υπολογιςτι μου

(10 ϊρεσ)» είναι θ ςταδιακι εξοικείωςθ των μακθτϊν με τον προγραμματιςμό μζςα

από τθν αξιοποίθςθ διακζςιμων εκπαιδευτικϊν περιβαλλόντων οπτικοφ

προγραμματιςμοφ. Οι μακθτζσ ςε κατάλλθλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

προγραμματιςμοφ, χειρίηονται και διερευνοφν ζτοιμα προγράμματα και ειςάγονται

Page 115: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

111

ςτθν ζννοια του αλγορίκμου, ζχοντασ ωσ γενικό προςανατολιςμό τθ μετάβαςθ από

τθν ψθφιακι ηωγραφικι ςτα προγραμματιηόμενα πολυμζςα. Ο εκπαιδευτικόσ,

προκαλεί το ενδιαφζρον των μακθτϊν, ϊςτε να δθμιουργιςουν μικρζσ εφαρμογζσ,

ςτισ οποίεσ κα προκαλείται θ δράςθ αντικειμζνων ςτθ ςκθνι ι ςτο χϊρο

επιςκόπθςθσ με χριςθ χειριςτθρίων (πλθκτρολόγιο, ποντίκι ). Όςον αφορά το

εκπαιδευτικό υλικό προτείνεται και το SCRATCH.

Ομοίωσ, ςτο Πρόγραμμα πουδϊν του Γενικοφ και του Σεχνολογικοφ Λυκείου θ

ειςαγωγι ςε βαςικζσ ζννοιεσ του προγραμματιςμοφ αποτελοφν ςτόχο των

μακθμάτων Πλθροφορικισ. Σο μακθςιακό περιβάλλον του SCRATCH αποτελεί μια

εναλλακτικι προςζγγιςθ γλϊςςασ προγραμματιςμοφ που βοθκά ςτθν

ενεργοποίθςθ των μακθτϊν, ςτθν οικοδόμθςθ νζασ γνϊςθσ και ςτθν εφαρμογι τθσ

νζασ γνϊςθσ ςτθν επίλυςθ προβλθμάτων. Σο ςενάριο κα μποροφςε να διδαχκεί και

ςε μακθτζσ τθσ Β Λυκείου ςτο πλαίςιο του μακιματοσ «Εφαρμογζσ Τπολογιςτϊν».

Σζλοσ, ςφμφωνα με τα παρόντα ΑΠ και ∆ΕΠΠ Πλθροφορικισ το παρόν διδακτικό

ςενάριο μπορεί να αξιοποιθκεί ςτο μάκθμα τθσ Πλθροφορικισ τθσ Γ’ Γυμναςίου. Θα

μποροφςε όμωσ να χρθςιμοποιθκεί ενδεχομζνωσ με κάποιεσ τροποποιιςεισ και ςτα

μακιματα Πλθροφορικισ και των υπολοίπων τάξεων του Γυμναςίου και του

Λυκείου.

φμφωνα με το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν Πλθροφορικισ που εφαρμόςτθκε πζρςι

πιλοτικά ςε μερικά ςχολεία και από τθν φετινι χρονιά εφαρμόηεται ςε όλα τα

ςχολεία τθσ χϊρασ, ο άξονασ μακθςιακϊν ςτόχων «προγραμματίηω τον υπολογιςτι»

υπάρχει ςε όλεσ τισ τάξεισ και ανάμεςα ςτο προτεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό

υπάρχει το SCRATCH, οπότε το παρόν διδακτικό ςενάριο κα μποροφςε να

αξιοποιθκεί ςτο μάκθμα τθσ Πλθροφορικισ ςε μία από τισ τάξεισ του Γυμναςίου.

τθν ίδια λογικι είναι και το περιβάλλον BYOB (http://byob.berkeley.edu), που

αναπτφχκθκε από το Πανεπιςτιμιο τθσ California, ςτο Berkeley. To BΤΟΒ ι και Snap!

όπωσ λζγεται μπορεί να εκτελεςτεί απ’ ευκείασ online ςτθ διεφκυνςθ

http://snap.berkeley.edu/run, χωρίσ να χρειάηεται κάποια προγενζςτερθ

προετοιμαςία ι εγκατάςταςθ όπωσ απαιτεί το Scratch.

Page 116: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

112

4. ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Οι ςκοποί και ςτόχοι του διδακτικοφ ςεναρίου είναι πολλαπλοί κακϊσ αγγίηουν

διάφορεσ πτυχζσ του προγραμματιςμοφ με τθ βοικεια του προγραμματιςτικοφ

περιβάλλοντοσ SCRATCH. Πιο ςυγκεκριμζνα, το ςενάριο χωρίηεται ςε 3 ενότθτεσ:

1. Δθμιουργία ενόσ παιχνιδιοφ ςτο SCRATCH

2. Οι μεταβλθτζσ ςαν ιδιότθτεσ αντικειμζνων ςτο SCRATCH

3. Δθμιουργία πιο ςφνκετων εφαρμογϊν ςτο SCRATCH

κοπόσ τθσ ενότθτασ 1 είναι οι μακθτζσ να χρθςιμοποιοφν εντολζσ ελζγχου και

αιςκθτιρων για να δθμιουργιςουν το δικό τουσ παιχνίδι.

Πιο ςυγκεκριμζνα,οι μακθτζσ κα πρζπει:

1. να μποροφν να ςχεδιάηουν πρϊτα το παιχνίδι τουσ, πριν το

προγραμματίςουν

2. να μποροφν να προγραμματίηουν μορφζσ ϊςτε να ελζγχονται από τα

πλικτρα του πλθκτρολογίου

3. να μποροφν να ανιχνεφουν τθν επαφι μεταξφ δφο μορφϊν και να

προγραμματίςουν τισ μορφζσ ϊςτε να αντιδροφν ςε αυτι τθν επαφι

κοπόσ τθσ ενότθτασ 2 (του παρόντοσ ςεναρίου) είναι οι μακθτζσ να χρθςιμοποιοφν

μεταβλθτζσ ϊςτε να δθμιουργιςουν πιο πολφπλοκεσ εφαρμογζσ.

Οι ςτόχοι αυτισ τθσ ενότθτασ χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ:

τόχοι ςχετικοί με τον προγραμματιςμό:

1. να μποροφν να ανακζτουν ιδιότθτεσ αντικειμζνων ςε μεταβλθτζσ

2. να μποροφν να χρθςιμοποιοφν τισ ιδιότθτεσ των αντικειμζνων για να

προγραμματίςουν ςυμπεριφορζσ

3. να μποροφν να χρθςιμοποιοφν απλζσ λογικζσ ςυνκικεσ

τόχοι ςχετικοί με το περιβάλλον προγραμματιςμοφ τησ SCRATCH:

1. να μποροφν να ειςάγουν ζτοιμεσ μορφζσ από τον υπολογιςτι τουσ ςτθ

SCRATCH

2. να μποροφν να ειςάγουν για υπόβακρα ζτοιμεσ εικόνεσ από τον υπολογιςτι

τουσ ςτθ SCRATCH

3. να μποροφν να διαγράφουν μορφζσ

Page 117: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

113

κοπόσ τθσ 3θσ και τελευταίασ ενότθτασ του ςεναρίου είναι οι μακθτζσ να

αξιοποιοφν και γνϊςεισ και δεξιότθτεσ που ζχουν αποκτιςει για τθ δθμιουργία και

παρουςίαςθ ςυνκετικϊν εργαςιϊν. Είναι ςθμαντικό θ επιλογι μιασ ςυνκετικισ

δραςτθριότθτασ να βαςίηεται ςτθν ζμφυτθ περιζργεια του μακθτι και τθν

αυτενζργειά του. Ο μακθτισ πρζπει να παρακινείται από τον εκπαιδευτικό ςτο να

προςδιορίηει και να αξιοποιεί διάφορεσ πθγζσ και μζςα πλθροφόρθςθσ. Να

ςυνδυάηει τθ κεωρία με τθν πράξθ και να ςτοχεφει κυρίωσ ςτθν απόκτθςθ κριτικϊν

δεξιοτιτων και δεξιοτιτων μεκοδολογικοφ χαρακτιρα. Οι μακθτζσ πρζπει να

ςτθριχτοφν ςτισ γνϊςεισ που ζχουν αποκτιςει, οι οποίεσ κα τουσ βοθκιςουν ςτον

κατάλλθλο ςχεδιαςμό και ςτθν οργάνωςθ που απαιτείται για να επιτευχκεί το

επιδιωκόμενο αποτζλεςμα τθσ κάκε δραςτθριότθτασ ςτον προγραμματιςμζνο

χρόνο.

Με τισ ςυνκετικζσ εργαςίεσ οι μακθτζσ ςυμμετζχουν ενεργά ςτθ μακθςιακι

διαδικαςία. Επιδιϊκεται ζτςι θ ανάπτυξθ τθσ δθμιουργικότθτασ, τθσ

ςυνεργατικότθτασ και τθσ ικανότθτασ επικοινωνίασ.

υγκεκριμζνα επιδιϊκεται:

να αναπτφξουν οι μακθτζσ κριτικζσ δεξιότθτεσ για τθν αντιμετϊπιςθ

προβλθμάτων με τθ χριςθ υπολογιςτι και να επιλφςουν απλά προβλιματα

ςε προγραμματιςτικό περιβάλλον.

ο εκπαιδευτικόσ πρζπει να αναπτφξει ςτουσ μακθτζσ τθν πειραματικι και

ερευνθτικι διάκεςθ, δίνοντάσ τουσ απλά και διαςκεδαςτικά προβλιματα

προσ επίλυςθ.

οι μακθτζσ ενκαρρφνονται να κατανοιςουν το προσ επίλυςθ πρόβλθμα, να

το αναλφςουν και με τθ βοικεια ενόσ κατάλλθλου προγραμματιςτικοφ

περιβάλλοντοσ να ςυνκζςουν τθ λφςθ του.

πρζπει να τονιςτεί ότι θ πειραματικι διερεφνθςθ δε ςθμαίνει επίδειξθ

προγραμματιςτικϊν τεχνικϊν που διεξάγονται από τον εκπαιδευτικό αλλά

ανάπτυξθ του πειραματικοφ πνεφματοσ του μακθτι.

το 4ο φφλλο εργαςίασ οι μακθτζσ καλοφνται να δθμιουργιςουν ζνα παιχνίδι, με

βάςθ τισ προγενζςτερεσ γνϊςεισ τουσ ςτο προγραμματιςτικό περιβάλλον BYOB.

υνδυάηοντασ αυτά που ζχουν ιδθ δθμιουργιςει ςτα προθγοφμενα ςενάρια

Page 118: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

114

δθμιουργοφν μία ςφνκετθ πολυμεςικι αλλθλεπιδραςτικι εφαρμογι.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Παρουςιάηεται μια ενδεικτικι οργάνωςθ μακθμάτων, θ οποία μπορεί να

εφαρμοςτεί ςτθ διδαςκαλία του προγραμματιςμοφ ςτθ Γ’ τάξθ Γυμναςίου ςτο

μάκθμα «Δομθμζνοσ Προγραμματιςμόσ» ςε 4 διδακτικζσ ϊρεσ.

Κατά τθν 1θ ενότθτα, οι μακθτζσ ςτθν αρχι τθσ δραςτθριότθτασ ςυηθτάνε για τα

θλεκτρονικά παιχνίδια. υηθτάνε για το αν ο χριςτθσ ενόσ θλεκτρονικοφ παιχνιδιοφ

ελζγχει όλουσ τουσ χαρακτιρεσ που βλζπει ςτο παιχνίδι, ι αν κάποιοι ελζγχονται

από τον υπολογιςτι, για τθν ζννοια του ςκορ και για το ποιο κα μποροφςε να είναι

το ςκορ ςτο παιχνίδι με τα ψαράκια που καταςκευάςανε ςτα προθγοφμενα

διδακτικά ςενάρια. Αναφζρεται ςτουσ μακθτζσ πωσ κα καταςκευάςουν οι ίδιοι ςτo

SCRATCH ζνα παιχνίδι και ςυηθτάνε για το αν ο βυκόσ τθσ κάλαςςασ που είδαν ςτθν

προθγοφμενθ δραςτθριότθτα μπορεί να μετατραπεί ςε παιχνίδι. Ο ςχεδιαςμόσ

παιχνιδιϊν ζχει αποδειχκεί πωσ προάγει τισ αυκεντικζσ μορφζσ μάκθςθσ. Οι

δραςτθριότθτεσ ψυχολογικισ και γνωςτικισ προετοιμαςίασ γίνονται ςε επίπεδο

τάξθσ. Οι δραςτθριότθτεσ διδαςκαλίασ, εμπζδωςθσ και αξιολόγθςθσ του

αντικειμζνου γίνονται με τον κάκε μακθτι να δουλεφει ςτον υπολογιςτι του.

Η 2θ ενότθτα βαςίηεται ςτθν προςομοίωςθ του βυκοφ τθσ κάλαςςασ και ςτθν φράςθ

«το μεγάλο ψάρι τρϊει το μικρό» όπου κα μελετθκοφν οι μεταβλθτζσ ςαν ιδιότθτεσ

αντικειμζνων ςτθ γλϊςςα προγραμματιςμοφ SCRATCH. Οι δραςτθριότθτεσ

ψυχολογικισ και γνωςτικισ προετοιμαςίασ κακϊσ και θ αξιολόγθςθ γίνονται ςε

επίπεδο τάξθσ, ενϊ θ δραςτθριότθτα διδαςκαλίασ και εμπζδωςθσ του αντικειμζνου

γίνεται με τον κάκε μακθτι να δουλεφει ςτον υπολογιςτι του.

Όςον αφορά τθν 3θ ενότθτα, θ επίτευξθ των ςυνκετικϊν εργαςιϊν μπορεί να γίνει

είτε ατομικά είτε ομαδοςυνεργατικά. Η ςυνεργαςία ομάδων βοθκάει ςτθν ανάπτυξθ

τθσ ικανότθτασ επικοινωνίασ, ςτθν ζνταξθ των μοναχικϊν μακθτϊν ςτο κοινωνικό

ςφνολο του ςχολείου και εξαςφαλίηει τθν ενεργό ςυμμετοχι των μακθτϊν ςτθ

μακθςιακι διαδικαςία με φυςικό και αβίαςτο τρόπο. Η εργαςία ςε ομάδεσ

περιορίηει τθν ανταγωνιςτικότθτα μεταξφ των μακθτϊν και ςυγχρόνωσ κάνει τουσ

μακθτζσ να αιςκάνονται υπεφκυνα και ςθμαντικά άτομα, ικανά να αναλάβουν

Page 119: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

115

αρμοδιότθτεσ και να ςυμβάλλουν ςτθν ολοκλιρωςθ μιασ κοινισ εργαςίασ. Μία

κατάλλθλθ μζκοδοσ για τθν εκπόνθςθ ομαδικϊν ςυνκετικϊν εργαςιϊν είναι θ

μζκοδοσ Project ι θ μζκοδοσ των ςχεδίων.

Κακϊσ οι μακθτζσ βρίςκονται ςτα πρϊτα ςτάδια τθσ εφθβείασ και ολοκλθρϊνουν

τθν περίοδο τθσ αφαιρετικισ ςκζψθσ (ςφμφωνα με τα ςτάδια του Piaget), θ

διδαςκαλία τθσ Πλθροφορικισ πρζπει να ενκαρρφνει τουσ μακθτζσ:

να ςυνεργάηονται για τθν εκτζλεςθ ςυγκεκριμζνων μεγάλων

δραςτθριοτιτων.

να αναπτφςςουν πρωτοβουλίεσ και να διατθροφν τθν ανεξαρτθςία τουσ με

ςεβαςμό ςτθν άποψθ των άλλων.

να ςχεδιάηουν, να προγραμματίηουν και να οργανϊνουν τισ εργαςίεσ μιασ

ομάδασ.

να αναγνωρίηουν τθ ςυμβολι τθσ ομαδικισ εργαςίασ ςτθν παραγωγι ζργου.

να ςυηθτοφν και να κρίνουν τθν εργαςία τουσ και τθν εργαςία των άλλων.

να αυτενεργοφν και να πειραματίηονται, ϊςτε να ανακαλφπτουν μόνοι τουσ

τθ γνϊςθ.

Σο 4ο φφλλο εργαςίασ αποτελεί μία ςφνκετθ εφαρμογι ςτο προγραμματιςτικό

περιβάλλον BYOB. Σα παιδικά ςτθν ίδια λογικι με τισ προθγοφμενεσ δραςτθριότθτεσ

ςυνδυάηουν τον προγραμματιςμό με τα πολυμεςικά χαρακτθριςτικά που μποροφν

εφκολα να ειςάγουν χάρθ ςτθν απλότθτα του περιβάλλοντοσ, προκειμζνου να

δθμιουργιςουν μία ςφνκετθ αλλθλεπιδραςτικι εφαρμογι.

το τζλοσ οι μακθτζσ παρουςιάηουν τισ εργαςίεσ τουσ ςτθν τάξθ και αναπτφςςεται

ςυηιτθςθ με βάςθ τθν κρίςθ των ζργων τουσ. Η υλοποίθςθ των δραςτθριοτιτων

γίνεται μζςα ςτο ςχολικό εργαςτιριο κατά τθ διάρκεια τθσ διδακτικισ ϊρασ.

Τπάξρεη αξρηθά κηα δξαζηεξηόηεηα πνπ δεηά από ηνπο καζεηέο λα εμεξεπλήζνπλ θαη

πεηξακαηηζηνύλ κε ηελ βνήζεηα ηνπ θύιινπ εξγαζίαο. Σνπο δίλεηαη κηα έηνηκε εθαξκνγή ηνπ

SCRATCH (Γξαζηεξηόηεηα 1 ηνπ Φύιινπ Δξγαζίαο 3), ε νπνία πινπνηεί ηελ πξάμε ηεο

πξόζζεζεο θάλνληαο ρξήζε ησλ εληνιώλ εηζόδνπ εμόδνπ, θαζώο θαη ηελ ρξήζε ησλ

κεηαβιεηώλ (ησλ δπν αξηζκώλ πνπ δίλνληαη από ηνλ ρξήζηε γηα λα πξνζηεζνύλ).

Εεηείηαη από ην θάζε δεπγάξη εξγαζίαο λα θαηαλνήζεη ηελ ιεηηνπξγία ηεο δηδόκελεο

εθαξκνγήο θαη λα εληνπίζεη ζε απηήλ ζηνηρεία πξνγξακκαηηζηηθά ηα νπνία ήδε έρνπλ

δηδαρζεί. Γίλεηαη ζπδήηεζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηελ ηάμε.

Page 120: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

116

Με ηελ βνήζεηα ηεο δξαζηεξηόηεηαο ε νπνία ήδε ηνπο έρεη δνζεί δεηείηαη από ηνπο καζεηέο

λα απαληήζνπλ ζην ηη αιιαγέο ζα έπξεπε λα γίλνπλ έηζη ώζηε ε δξαζηεξηόηεηα απηή λα

επεθηαζεί έηζη ώζηε λα κπνξεί λα πινπνηεί θαη ηηο ηέζζεξηο αξηζκεηηθέο πξάμεηο κε ηελ

κνξθή ηεο γλσζηήο αξηζκνκεραλήο. Οη καζεηέο κεηά ηελ ζπδήηεζε (θαηαηγηζκόο ηδεώλ)

αθήλνληαη θαηά δεπγάξηα λα πινπνηήζνπλ ηηο πξνηεηλόκελέο ηνπο ηδέεο. Αθνύ νινθιεξσζεί

ην ρξνληθό όξην πνπ ηνπο δίλεηαη παξνπζηάδνπλ ηελ δηθή ηνπο δξαζηεξηόηεηα. Γίλεηαη

ζπδήηεζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηελ ηάμε.

6. ΕΠΙΣΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ – ΘΕΜΑΣΑ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ

Σν πξνηεηλόκελν ζελάξην θαη νη δξαζηεξηόηεηεο, κε έλα γεληθό ηξόπν, εληάζζνληαη ζε κηα

ινγηθή «game based learning», ζε κηα ηδηαίηεξε δηάζηαζε απηή ηεο πξνζέγγηζεο, αθνύ νη

καζεηέο θαινύληαη λα δεκηνπξγήζνπλ νη ίδηνη παηρλίδηα ή παηγληώδεηο θαηαζηάζεηο. Ίζσο ζα

ήηαλ νξζόηεξν λα νλνκαζηεί «game creation based learning». Ζ ζρεηηθά λέα απηή

πξνζέγγηζε, ξεμηθέιεπζε θαζώο πξνηείλεη κηα κάζεζε βαζηζκέλε ζε ό,ηη είλαη θαηά θάπνην

ηξόπν, από ηελ ίδηα ηνπ ηε θύζε απνθιεηζκέλν από ηελ εθπαίδεπζε: ην παηρλίδη.

Παξόιν πνπ έρεη ζρεηηθά κηθξή ειηθία, ε πξνζέγγηζε απηή έρεη δεκηνπξγήζεη έλα είδνο

«ζρνιήο» γηα ηελ εηζαγσγή ζηνλ πξνγξακκαηηζκό (κε ηελ επξύηεξε έλλνηα) θαη ηελ

ζρεδίαζε θαη πινπνίεζε πεξηβαιιόλησλ πνπ ζηεξίδνληαη κε ξεηό ηξόπν ζηε δεκηνπξγία

παηγλίσλ θαη ειεθηξνληθώλ παηρληδηώλ, κε πξνεμάξρνλ ην Game Maker. Δίλαη πξνο απόδεημε

βέβαηα αλ πξάγκαηη ηα πεξηβάιινληα απηά ιεηηνπξγνύλ όπσο πεξηγξάθνληαη θαη αλ νη

καζεηέο, ράξε ζην θίλεηξν απηό, ηνπ παηγλίνπ, παξαθηλνύληαη λα θάλνπλ κεγαιύηεξεο

πξνζπάζεηεο επίιπζεο πην ζύλζεησλ πξνβιεκάησλ.

Page 121: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

117

7. ΧΡΗΗ Η.Τ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ («προςτιθζμενη αξία» και αντίλογοσ, επιφυλάξεισ, προβλήματα)

Για τθν διδαςκαλία του ςεναρίου μασ κα χρειαςτεί ζνα εργαςτιριο πλθροφορικισ

που να ζχει εγκαταςτακεί το λογιςμικό SCRATCH. Επίςθσ καλό κα είναι να υπάρχει

ζνασ video projector για να μπορεί ο εκπαιδευτικόσ να παρουςιάηει τισ απαραίτθτεσ

ζννοιεσ για τον προγραμματιςμό που κα χρειαςτοφν να γνωρίηουν οι μακθτζσ κακϊσ

και το περιβάλλον του SCRATCH/BYOB.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΙ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ/ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΤΚΟΛΙΩΝ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Και οι 3 διδακτικζσ ενότθτεσ του ςεναρίου προβλζπεται να δυςκολζψουν αρκετά

τουσ μακθτζσ. Κατά τθν 1θ ενότθτα οι μακθτζσ κα πρζπει να μπουν ςτθ λογικι

καταςκευισ δικϊν τουσ παιχνιδιϊν. Η διαδικαςία αυτι κα πρζπει να αντιμετωπίςει

παρανοιςεισ όπωσ:

τι μπορεί να αποτελεί υπόβακρο ενόσ παιχνιδιοφ,

ποια κα είναι τα εικονίδια που κα προςτεκοφν

ο χριςτθσ ενόσ θλεκτρονικοφ παιχνιδιοφ ελζγχει όλουσ τουσ χαρακτιρεσ που

βλζπει ςτο παιχνίδι, ι κάποιοι ελζγχονται από τον υπολογιςτι;

Καηά ηε 2ε ελόηεηα, νη καζεηέο ζα πξέπεη λα κάζνπλ λα βιέπνπλ ηηο κεηαβιεηέο ζαλ

ηδηόηεηεο αληηθεηκέλσλ, θάηη πνπ δελ είλαη ζπλεζηζκέλνη λα θάλνπλ. Γηα απηό ην ζθνπό ζα

πξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ όηη θάζε κεηαβιεηή κπνξεί λα αθνξά π.ρ. ηελ θαηάζηαζε ελόο

αληηθεηκέλνπ (π.ρ. ελόο δώνπ) ή ηελ πνζόηεηα ζηνηρείσλ πνπ δηαζέηεη ην αληηθείκελν θιπ. Με

απηό ηνλ ηξόπν ζηγά ζηγά νη καζεηέο εμνηθεηώλνληαη κε ηελ έλλνηα ηνπ αληηθεηκελνζηξαθνύο

πξνγξακκαηηζκνύ.

Ζ 3ε ελόηεηα πξέπεη νη καζεηέο λα μεπεξάζνπλ ηε δπζθνιία λα νξγαλώλνπλ ηηο ζθέςεηο ηνπο

ζε πνιύπινθα πξνβιήκαηα θαζώο θαη λα αληινύλ παιηέο γλώζεηο πξνγξακκαηηζκνύ πνπ

έρνπλ απνθηήζεη θαη λα ηηο ζέζνπλ ζε πξάμε ζηελ θαηαζθεπή πξνγξακκάησλ ζην πεξηβάιινλ

SCRATCH/BYOB.

Page 122: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

118

9. ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΤΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΣΑΣΟΠΙΗ ΘΕΩΡΗΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΘΟΡΤΒΟ

Κατά τθν εκτζλεςθ του ςεναρίου εκτιμάται ότι δεν υπάρξουν ςθμαντικά

προβλιματα ςε ςχζςθ με τθν ταχφτθτα λειτουργίασ του Η/Τ – Λογιςμικοφ

(SCRATCH/BYOB). υνεπϊσ δεν κα υπάρξουν προβλιματα εκκίνθςθσ του λογιςμικοφ

ι δυςλειτουργίεσ που κα επθρεάςουν το μάκθμα (διδακτικόσ κόρυβοσ). Επίςθσ,

εκτιμάται το διδακτικό ςυμβόλαιο δεν κα ανατραπεί διότι τα φφλλα εργαςίασ είναι

απλά, ρεαλιςτικά και οδθγοφν το μακθτι βιμα – βιμα ςτθν ομαλι εξοικείωςθ του

με το λογιςμικό. Τπάρχει βζβαια το ενδεχόμενο υπερβολικισ εναςχόλθςθσ των

μακθτϊν με κάποιεσ όψεισ των δραςτθριοτιτων που τουσ προτείνονται, ςε βάροσ

άλλων. Για παράδειγμα, οι μακθτζσ μπορεί να αφιερϊςουν υπερβολικό χρόνο ςτθν

τελειοποίθςθ τθσ ςυμπεριφοράσ διαφόρων χαρακτιρων, ζτςι ϊςτε να είναι πιο

«αλθκοφανείσ». Όπωσ αναφζρεται και ςε επομζνθ ενότθτα (13), ο εκπαιδευτικόσ κα

κρίνει, ανάλογα με τθν εξζλιξθ του ςεναρίου, εάν κα πρζπει να επιτρζψει αποκλίςεισ

από το ςενάριο.

10. ΧΡΗΗ ΕΞΩΣΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Πηγζσ εκμάθηςησ

Βιβλίο για τθ δθμιουργία παιχνιδιϊν με το SCRATCH Γνωριμία με το SCRATCH Οδθγόσ για το SCRATCH Γνωριμία με το BYOB Online εκτζλεςθ του BYOB

Άρθρα για το SCRATCH ςτα νζα

Free tool offers 'easy' coding A Programming Language Like Playing With Blocks With simplified code, programming becomes child's play

Ακαδημαϊκά ζργα για το SCRATCH ή αναφερόμενα ςε αυτό

Maloney, J., Burd, L., Kafai, Y., Rusk, N., Silverman, B., and Resnick, M. (2004). SCRATCH: A Sneak Preview. Second International Conference on Creating, Connecting, and Collaborating through Computing. Kyoto, Japan, pp. 104-109.

Page 123: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

119

Resnick, M., Kafai, Y., Maloney, J., Rusk, N., Burd, L., & Silverman, B. (2003). A Networked, Media-Rich Programming Environment to Enhance Technological Fluency at After-School Centers in Economically-Disadvantaged Communities. Proposal to National Science Foundation.

Peppler, K., & Kafai, Y. (2005). Creative coding: The role of art and programming in the K-12 educational context.

Resnick, M., Maloney, J., & Rusk, N. (2006). SCRATCH and technological fluency (Powerpoint slide 2.5MB).

Monroy-Hernández, A. and Resnick, M. (2008). Empowering kids to create and share programmable media. interactions 15, 2 (Mar. 2008), 50-53.

Monroy-Hernández, A. (2009) Designing a website for creative learning. In: Proceedings of the WebSci'09: Society On-Line, 18-20 March 2009, Athens, Greece

Τπάξρεη επίζεο κηα ζεηξά άξζξσλ πνπ εζηηάδνληαη ζηε ρξήζε ηνπ SCRATCH ζε πιαίζηα

δηαθνξεηηθά από ηελ εηζαγσγή ζηνλ πξνγξακκαηηζκό. ην site ηνπ SCRATCH ππάξρνπλ

πνιιέο αλαθνξέο απηνύ ηνπ είδνπο. Γηάζπαξηεο επίζεο είλαη ζην Γηαδίθηπν αλάινγεο

αλαθνξέο.

ην site http://www.literacyfromscratch.org.uk/index.htm, γηα παξάδεηγκα, ππάξρεη ε

ιεπηνκεξήο πεξηγξαθή ελόο project αλάκεζα ζε ζρνιεία ηνπ Λνλδίλνπ θαη ηεο Πξάγαο γηα

ηελ πξνώζεζε ηνπ γξακκαηηζκνύ κέζσ ηνπ SCRATCH.

Πνιιέο θνξέο ην SCRATCH, επλνώληαο ηε δεκηνπξγία ςεθηαθώλ παηρληδηώλ,

ρξεζηκνπνηείηαη σο «όρεκα» ζε δηαζεκαηηθά projects.

Oη Σάηζε Υ., Παπαδάθε Α., 6ν πλέδξην Γηδαθηηθή ηεο Πιεξνθνξηθήο, ζηελ εξγαζία ηνπο

κε ηίηιν «Μαζεηέο Γεκνηηθνύ Γεκηνπξγνύλ Φεθηαθά Παηρλίδηα ζην SCRATCH γηα ηελ

Αλαθύθισζε» πεξηγξάθνπλ κηα εθπαηδεπηηθή παξέκβαζε ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο

Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) ζε καζεηέο ηεο Γ΄ Γεκνηηθνύ κε

θεληξηθό γλσζηηθό αληηθείκελν ηελ έλλνηα ηεο Αλαθύθισζεο. Μέζσ δηαδηθηπαθώλ

ςεθηαθώλ παηρληδηώλ θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ ςεθηαθώλ παηρληδηώλ από ηνπο καζεηέο έγηλε

πξνζπάζεηα λα εκπινπηηζηνύλ νη γλώζεηο ησλ καζεηώλ ζε ζέκαηα Αλαθύθισζεο. Οη

δεκηνπξγίεο ησλ καζεηώλ έγηλαλ κε ην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ SCRATCH σο κία

πξώηε εμνηθείσζή ηνπο κε βαζηθέο πξνγξακκαηηζηηθέο εληνιέο, όπσο αλαθέξνπλ νη ίδηεο.

Οη Υαζαλίδεο Γ., Νηίλαο Κ., Μπξάηηηζεο Θ., ηάκνπ Α., Γθόγθνπ Υ., 6ν πλέδξην

Γηδαθηηθή ηεο Πιεξνθνξηθήο, ζηελ εξγαζία ηνπο κε ηίηιν «Γηαζεκαηηθή πξόηαζε

δηδαζθαιίαο γηα ην κάζεκα ΣΠΔ ηεο Σ‟ Γεκνηηθνύ κε ρξήζε γισζζηθώλ δξαζηεξηνηήησλ

θαη ηνπ πεξηβάιινληνο SCRATCH» παξνπζηάδνπλ κηα δηαζεκαηηθή πξόηαζε δηδαζθαιίαο γηα

ην κάζεκα ΣΠΔ ηεο Σ‟ Γεκνηηθνύ κε ρξήζε γισζζηθώλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηνπ

πεξηβάιινληνο SCRATCH. Ζ δηδαθηηθή πξόηαζε πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο θαηαλόεζεο ζε

έλα θείκελν πνπ δίλεηαη ζηνπο καζεηέο θαη ζηε ζπλέρεηα ηε δεκηνπξγία ελόο πξνγξάκκαηνο

Page 124: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

120

ζην SCRATCH κε βάζε απηό ην θείκελν. Δπηπξόζζεηα, ζηελ εξγαζία παξνπζηάδνληαη ηα

απνηειέζκαηα από ηελ πεηξακαηηθή εθαξκνγή ηεο δηδαθηηθήο πξόηαζεο ζε 40 παηδηά ηεο Σ΄

Γεκνηηθνύ. Ζ κε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε θαη νη επηδόζεηο ησλ παηδηώλ έδεημαλ όηη νη

καζεηέο αληηκεηώπηζαλ ηθαλνπνηεηηθά ηελ εξγαζία πνπ ηνπο δόζεθε, ζε ζρέζε κε ηε

δπζθνιία ηνπ πξνγξάκκαηνο πνπ ηνπο δεηήζεθε λα θαηαζθεπάζνπλ. Σν πεξηβάιινλ

SCRATCH κε ηελ νπηηθνπνίεζε ησλ εληνιώλ κε γξαθηθά πιαθίδηα, ηελ άκεζε εθαξκνγή

ησλ εληνιώλ θαη ηελ απνπζία «ελνριεηηθώλ» ζπληαθηηθώλ ιαζώλ θάλεθε ειθπζηηθό ζηνπο

καζεηέο, όπσο αλαθέξνπλ νη ίδηνη.

Οη Μαπξνραιπβίδεο, Γ., Μαθξήο, Γ., Μπέθνο , Ν.Υ., 6ν πλέδξην Γηδαθηηθή ηεο

Πιεξνθνξηθήο, ζηελ εξγαζία ηνπο κε ηίηιν «Γηδαθηηθή Πξνζέγγηζε Σνπ

Αληηθεηκελνζηξαθνύο Πξνγξακκαηηζκνύ Με Σν SCRATCH» παξνπζηάδνπλ έλα δηδαθηηθό

ζελάξην γηα ηελ εηζαγσγή ζηνλ αληηθεηκελνζηξαθή πξνγξακκαηηζκό (!). Υξεζηκνπνηείηαη ην

πεξηβάιινλ SCRATCH, κέζσ ηνπ νπνίνπ νη καζεηέο έξρνληαη ζε επαθή κε ηηο έλλνηεο

αληηθείκελν, ηδηόηεηα θαη κέζνδνο. Σν απιό γξαθηθό πεξηβάιινλ πξνγξακκαηηζκνύ πνπ

παξέρεη ην SCRATCH δίλεη ηελ δπλαηόηεηα ζηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ επθνιόηεξα ηηο

αθεξεκέλεο έλλνηεο πνπ έρεη ν αληηθεηκελνζηξαθήο πξνγξακκαηηζκόο. ηόρνο ηνπ ζελαξίνπ

είλαη ε θαηαζθεπή ελόο παηρληδηνύ πνπ απνηειείηαη από αληηθείκελα, ηα νπνία έρνπλ ηηο δηθέο

ηνπο ηδηόηεηεο θαη πξνγξακκαηίδνληαη αλεμάξηεηα κεηαμύ ηνπο, όπσο αλαθέξνπλ νη ίδηνη.

11. ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΗ Οι προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ για τουσ μακθτζσ εγγράφονται ςε μια τυπικι

κονςτρουκτιβιςτικι προςζγγιςθ: ςτουσ μακθτζσ προτείνονται μια ςειρά από προβλιματα τα

οποία καλοφνται να επιλφςουν. Σα κίνθτρα των μακθτϊν πάντωσ είναι κατά κανόνα ιςχυρά

ςε δραςτθριότθτεσ όπωσ αυτζσ που ακολουκοφν: επειδι οι προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ

ζχουν ζνα χαρακτιρα παιχνιδιοφ ςτο οποίο οι μακθτζσ δθμιουργοφν οι ίδιοι, κατά κάποιο

τρόπο, το παιχνίδι αναμζνονται πολλζσ αλλθλεπιδράςεισ ανάμεςα ςτουσ μακθτζσ. Όςον

αφορά τθ διδακτικι προςζγγιςθ υιοκετοφμε τισ βαςικζσ ιδζεσ του Piaget και του

Papert: «Ο διδάςκων οφείλει να δθμιουργεί κατάλλθλεσ ςυνκικεσ για να μπορζςουν

οι μακθτζσ να οικοδομιςουν τισ γνϊςεισ τουσ. Σο ςενάριο είναι κεμελιωμζνο ςτθν

κεωρία μάκθςθσ του εποικοδομθτιςμοφ διότι ο μακθτισ χτίηει τθν γνϊςθ του

ανιχνεφοντασ, διερευνϊντασ και αλλθλεπιδρϊντασ οπτικά με τισ εντολζσ τθσ

γλϊςςασ προγραμματιςμοφ του SCRATCH και του BYOB δθμιουργϊντασ

προγράμματα και παιχνίδια.

Πιο ςυγκεκριμζνα, κατά τθν 1θ ενότθτα κα πραγματοποιοφνται πειραματιςμόσ με τα

Page 125: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

121

ςτοιχεία του προγραμματιςτικοφ περιβάλλοντοσ, ενεργθτικι ςυμμετοχι, δθμιουργία

θλεκτρονικοφ παιχνιδιοφ. Κατά τθ 2θ ενότθτα κα πραγματοποιοφνται πειραματιςμόσ

με τα ςτοιχεία του προγραμματιςτικοφ περιβάλλοντοσ, ενεργθτικι ςυμμετοχι,

δθμιουργία προςομοίωςθσ. Κατά τθν 3θ ενότθτα κα πραγματοποιοφνται ειςιγθςθ,

ερωταπαντιςεισ, ςυηιτθςθ και αςκιςεισ ςε ομάδεσ εργαςίασ,

Οι εκπαιδευτικοί μποροφν να δθμιουργιςουν ζνα κλίμα δθμιουργίασ κακϊσ μποροφν να

λειτουργιςουν ωσ υποςτθρικτζσ των ενεργειϊν/δραςτθριοτιτων που υλοποιοφν οι

μακθτζσ.

12. ΕΠΙΗΜΑΝΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΒΟΛΩΝ

Δε φαίνεται να ζχουμε ςθμαντικζσ μικρομεταβολζσ. Αξιοςθμείωτθ είναι πάντωσ θ

ειςαγωγι διαδικαςιϊν (επαναλθπτικοφ χαρακτιρα) του είδουσ «επανάλαβε για

πάντα» οι οποίεσ επιτρζπουν τθν «αζναθ» εξζλιξθ των διαδικαςιϊν μζςα ςτο

ςκθνικό. Επίςθσ, θ ειςαγωγι περιςςοτζρων από μια «οντοτιτων» (χαρακτιρων) που

λειτουργοφν ανεξάρτθτα μεταξφ τουσ και (ενδεχομζνωσ) αλλθλεπιδροφν, αποτελεί

ζνα άλλο είδοσ περιβάλλοντοσ, ςτο οποίο οι μακθτζσ, εάν ζχουν εμπειρία από τα

ςυνικθ περιβάλλοντα, μπορεί να αντιμετωπίςουν κάποιεσ δυςκολίεσ.

13. ΟΡΓΑΝΩΗ ΣΗ ΣΑΞΗ – ΕΦΙΚΣΟΣΗΣΑ ΧΕΔΙΑΗ

Σο μάκθμα κα πραγματοποιθκεί ςτο ςχολικό εργαςτιριο πλθροφορικισ. Οι μακθτζσ

κα εργαςτοφν ςε ομάδεσ των δφο ατόμων ανά θλεκτρονικό υπολογιςτι. Ο χρόνοσ

ίςωσ να μθν είναι επαρκισ για τθν ολοκλιρωςθ των δραςτθριοτιτων, εάν οι

μακθτζσ αφιερϊςουν υπερβολικό χρόνο ςε παραλλαγζσ του βαςικοφ ςεναρίου. Ο

εκπαιδευτικόσ κα πρζπει να κρίνει εάν οι δραςτθριότθτεσ αυτζσ είναι επωφελείσ για

τουσ μακθτζσ, οπότε να επιτρζψει τθν απόκλιςθ από το ςχεδιαςμό του μακιματοσ.

14. ΕΠΕΚΣΑΕΙ/ΔΙΑΤΝΔEΕΙ ΣΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Η ΣΩΝ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΩΝ

Μετά τθν ολοκλιρωςθ του παρόντοσ ςεναρίου οι μακθτζσ κα είναι

προετοιμαςμζνοι για να εργαςτοφν με επόμενα ςενάρια με βαςικζσ εντολζσ του

SCRATCH και του BYOB όπωσ αλλαγισ ενδυμαςίασ και υπόβακρου, ειςαγωγισ και

διαγραφισ μορφϊν, κακϊσ βαςικζσ εντολζσ κίνθςθσ και όψεων.

Page 126: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

122

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΦΤΛΛΩΝ ΕΡΓΑΙΑ

Σα Φφλλα Εργαςίασ αφορά τθν εκμάκθςθ τθσ εκτζλεςθσ τθσ δομισ επιλογισ μζςα

από το περιβάλλον του SCRATCH και του BYOB.

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ πσο θαη ζηηο πξνεγνύκελεο παξαγξάθνπο, ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα πξνηείλεη ηεζη

απηναμηνιόγεζεο (θιεηζηνύ ηύπνπ), ζηαπξόιεμα, θξππηόιεμα θιπ.

Σν ινγηζκηθό HotPotatoes (θαη άιια αλάινγα, όπσο θαη νξηζκέλεο επηινγέο ηνπ Moodle)

πξνζθέξνληαη γηα ζπζηεκαηηθή δεκηνπξγία εξσηεκάησλ θιεηζηνύ ηύπνπ.

Kξππηόιεμα, κπνξνύλ εύθνια λα δεκηνπξγεζνύλ αθόκε θαη ζε έλα ππνινγηζηηθό θύιιν.

ηα θύιια εξγαζίαο πνπ πεξηγξάθνληαη παξαθάησ, πεξηιακβάλνληαη θαη δξαζηεξηόηεηεο

εκπέδσζεο ησλ ελλνηώλ θαζώο θαη αμηνιόγεζεο ησλ καζεηώλ.

17. ΣΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Θα εξθγθκεί το κζμα των παρανοιςεων, αυκόρμθτων αντιλιψεων κλπ των

μακθτϊν. Θα δοκοφν φφλλα εργαςίασ τα οποία παρατίκενται παρακάτω.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 1

Γξαζηεξηόηεηα 1

Η Δραςτθριότθτα 1 ζχει ωσ ςτόχο τθ ςχεδίαςθ ενόσ παιχνιδιοφ. Βλζπετε πωσ πρζπει

να ςχεδιάςετε το παιχνίδι πριν ξεκινιςετε τον προγραμματιςμό.

Εικόνα 12 κηνικό που πρζπει να καταςκευαςτεί

Page 127: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

123

Σο παιχνίδι που κα φτιάξουμε ςιμερα ζχει:

κθνικό Χαρακτιρεσ που ελζγχονται από τον χριςτθ Χαρακτιρεσ που ελζγχονται από τον υπολογιςτι

Αποφαςίςτε αν ο παίκτθσ του παιχνιδιοφ κα ελζγχει τον καρχαρία ι το ψαράκι και

κάντε τθν ανάλογθ αντιςτοίχιςθ

χριςτθσ υπολογιςτισ

Πατιςτε ςτθν εικόνα του ςκθνικοφ και μετά ςτθν επιλογι «Τπόβακρα». Πατιςτε

«Ειςαγωγι». Πθγαίνετε μετά ςτον κατάλογο Nature (φφςθ) εκεί υπάρχει ζνα

ςκθνικό με το όνομα underwater, επιλζξτε το και πατιςτε «Εντάξει».

Ζχουμε μεταφερκεί ςτο βυκό τθσ κάλαςςασ.

Μπορείτε να ειςάγετε ψαράκια από το εικονίδιο του φακζλου που βρίςκεται κάτω από τθ κεντρικι ςκθνι.

Εικόνα 13 Ειςαγωγή ψαριϊν μζςα από το εικονίδιο του φακζλου

Page 128: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

124

Θυμθκείτε να ειςάγετε τον καρχαρία.

Όταν τελειϊςετε ζχετε το ςκθνικό και τουσ χαρακτιρεσ του παιχνιδιοφ, οι οποίοι

όμωσ είναι ακίνθτοι.

Προςπακιςτε να κάνετε το ψάρι που αποφαςίςατε να κινεί ο υπολογιςτισ να

κινοφνται όταν θ πράςινθ ςθμαία πατθκεί (αφοφ θ πράςινθ ςθμαία πατθκεί τα

ψαράκια κα πρζπει να κινείται για πάντα)

Χρθςιμοποιιςτε τισ εντολζσ κίνθςθσ

(μπλε καρτζλα):

π.χ.

Χρθςιμοποιιςτε τθν εντολι "για πάντα" ϊςτε τα ψαράκια να κινοφνται ςυνεχϊσ.

Η εντολι "εάν ςτο όρια αναπιδθςε" κρατάει τα ψαράκια μζςα ςτο ςκθνικό.

Θυμθκείτε να ρυκμίςετε τθν ταχφτθτα χρθςιμοποιϊντασ τθν εντολι "περίμενε"

Δοκιμάςτε επίςθσ να αλλάξετε τθν κατεφκυνςθ του.

Δοκιμάςτε να προγραμματίςετε το άλλο ψάρι ϊςτε να αλλάηει κατεφκυνςθ ανάλογα

Page 129: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

125

με τα βελάκια του πλθκτρολογίου.

Χρθςιμοποιείςτε τισ εντολζσ κατεφκυνςθσ

και τθν εντολι

Όταν πατάτε τα βελάκια του πλθκτρολογίου το ψάρι που ζχετε προγραμματίςει κα

πρζπει να κινείται ςτθν αντίςτοιχθ κατεφκυνςθ.

Θυμθκείτε να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο εμφανίηεται το ψάρι ανάλογα με τθν

κατεφκυνςθ που ζχει

Σο μεγάλο ψάρι τρϊει το μικρό!!!!

Μπορείτε να ανιχνεφςετε πότε το ζνα ψάρι αγγίηει το άλλο με τθ ςυνκικθ «αγγίηει

το…»

Δοκιμάςτε τθ ςυνκικθ ςε ςυνδυαςμό με τθν εντολι

Page 130: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

126

Χρθςιμοποιϊντασ τισ παρακάτω εντολζσ προςπακιςτε να προγραμματίςετε ζνα

ψάρι να εξαφανίηεται όταν ακουμπάει τον καρχαρία.

Όταν το ψάρι ακουμπιςει τον καρχαρία εξαφανίηεται…

Πότε πρζπει να ξαναεμφανιςτεί;

Σϊρα μπορείτε να μεταφζρετε το ίδιο ςενάριο και ςτα υπόλοιπα ψαράκια.

Μπράβο ςασ, φτιάξατε το πρϊτο ςασ παιχνίδι

Γξαζηεξηόηεηα 2

Η Δραςτθριότθτα 2 ζχει ωσ ςτόχο τθν εμπζδωςθ των διδαςκόμενων εννοιϊν μζςα

από τθν καταςκευι ενόσ πιο ενδιαφζροντοσ και πιο πολφπλοκου παιχνιδιοφ

Page 131: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

127

Προςπακιςτε να φτιάξετε και άλλα ψαράκια που ο καρχαρίασ να μπορεί να τα

φάει» δθλαδι να εξαφανίηονται όταν αγγίηουν τον καρχαρία.

τον βυκό τθσ κάλαςςασ ο καρχαρίασ δεν είναι το μεγαλφτερο ψάρι. Μπορεί να

υπάρχει και μία φάλαινα θ οποίο να «τρϊει» τον καρχαρία.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 2

Γξαζηεξηόηεηα 1

Βαςικόσ ςτόχοσ τθσ Δραςτθριότθτασ 1 είναι να ειςαχκεί θ ζννοια τθσ μεταβλθτισ,

ςτο παρόν πλαίςιο θ μεταβλθτι ειςάγεται ςαν ιδιότθτα αντικειμζνου.

Μια οκόνθ από το πρόγραμμα που κα καταςκευάςουμε φαίνεται παρακάτω:

Ο χριςτθσ ελζγχει το ποτιςτιρι και τθν θλιοφάνεια. Σο φυτό μεγαλϊνει ι ξεραίνεται

ανάλογα με τισ ςυνκικεσ που επικρατοφν. Για να καταςκευαςτεί θ εφαρμογι αυτι

χρειαηόμαςτε το ςκθνικό.

Page 132: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

128

Μπορείτε να ειςάγετε το ςκθνικό ωσ εξισ:

Επιλζγουμε το ςκθνικό

Μετά ειςαγωγι

Και επιλζγετε το φυτό_υπόβακρο.

Με δεξί κλικ διαγραφι μπορείτε να ςβιςετε τθ μορφι τθσ γάτασ που δεν

χρειάηεται πλζον.

Page 133: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

129

Χρειαηόμαςτε επίςθσ το φυτό, για να το ειςάγετε επιλζγετε «Διάλεξε νζα μορφι από

αρχείο»

Και επιλζγετε το φυτό.

Μπορείτε να δείτε πωσ το φυτό ζχει ενςωματωμζνεσ τισ

ενδυμαςίεσ του.

Ομοίωσ μπορείτε να ειςάγετε το ποτιςτιρι και τον ιλιο.

Μποροφμε να προγραμματίςουμε το ποτιςτιρι ϊςτε να αλλάηει ενδυμαςία κάκε

φορά που γίνεται κλικ με το ποντίκι πάνω του.

Δοκιμάςτε τον παρακάτω κϊδικα.

Page 134: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

130

Ο ίδιοσ κϊδικασ μπορεί να μεταφερκεί ςτθ μορφι του ιλιου, με ςφρε και άφθςε

(drag and drop).

Δε κζλουμε όμωσ να πατάμε με το ποντίκι πάνω ςτο φυτό για να μεγαλϊνει.

Μποροφμε να προγραμματίςουμε το φυτό να μεγαλϊνει αυτόματα αλλάηοντασ

ακολουκιακά τισ ενδυμαςίεσ του.

Δοκιμάςτε τον παρακάτω κϊδικα:

Θα δείτε ότι το φυτό μεγαλϊνει. Ωςτόςο, δεν κα πρζπει να μεγαλϊνει πάντα, αλλά

μόνο όταν υπάρχουν οι κατάλλθλεσ ςυνκικεσ.

Η κάκε μορφι ςτθ SCRATCH ζχει τισ δικζσ τθσ ιδιότθτεσ οι οποίεσ δεν είναι φανερζσ

ςτισ υπόλοιπεσ μορφζσ. Ζτςι θ μορφι του φυτοφ δεν μπορεί να γνωρίηει με άμεςο

τρόπο ςε ποια κατάςταςθ βρίςκονται οι μορφζσ που αντιςτοιχοφν ςτο ποτιςτιρι και

ςτον ιλιο. Γι’ αυτό το λόγο κα χρθςιμοποιιςουμε μεταβλθτζσ. Οι μεταβλθτζσ

Page 135: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

131

αποκθκεφουν δεδομζνα και τα δεδομζνα αυτά μπορεί να είναι εμφανι ςε όλουσ

όταν θ μεταβλθτι ζχει δθλωκεί ωσ κοινι.

Δθμιουργοφμε λοιπόν μια μεταβλθτι με όνομα «νερό».

Μετά τθ δθμιουργία τθσ εμφανίηονται νζεσ εντολζσ και θ τιμι τθσ εμφανίηεται μζςα

ςτθν περιοχι τθσ εφαρμογισ.

Αντίςτοιχα δθμιουργοφμε μια μεταβλθτι με το όνομα «φωσ».

κοπόσ μασ είναι οι μεταβλθτζσ αυτζσ να αλλάηουν τιμι ανάλογα με τθν κατάςταςθ

ςτθν οποία βρίςκεται το ποτιςτιρι και ο ιλιοσ αντίςτοιχα.

Π.χ. για το νερό δοκιμάςτε τον παρακάτω κϊδικα:

Page 136: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

132

υμπλθρϊςτε ζναν πίνακα με τισ τιμζσ τθσ μεταβλθτισ ανάλογα με τισ ςυνκικεσ:

υνκικθ Σιμι μεταβλθτισ

Κακόλου νερό

Κανονικό νερό

Πολφ νερό

κοπόσ μασ είναι οι μεταβλθτζσ αυτζσ να αλλάηουν τιμι ανάλογα με τθν κατάςταςθ

ςτθν οποία βρίςκεται το ποτιςτιρι και ο ιλιοσ αντίςτοιχα.

Π.χ. για το νερό δοκιμάςτε τον παρακάτω κϊδικα:

Ασ προςπακιςουμε το ίδιο και με τθ μεταβλθτι φωσ.

υμπλθρϊςτε τον αντίςτοιχο πίνακα:

υνκικθ Σιμι μεταβλθτισ

Κακόλου φωσ

Page 137: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

133

Κανονικό φωσ

Πολφ φωσ

Μποροφμε να προγραμματίςουμε το φυτό να μεγαλϊνει μόνο αν υπάρχει νερό. Για

να το καταφζρουμε αυτό μποροφμε να χρθςιμοποιιςουμε το παρακάτω

πρόγραμμα.

Η εντολι «εάν» υπάρχει ςτθν καρτζλα με τισ εντολζσ ελζγχου ενϊ θ πράςινθ

ςυνκικθ υπάρχει ςτθν αντίςτοιχθ πράςινθ καρτζλα (Καρτζλα τελεςτζσ):

Μπορείτε να ςυνδυάςετε κάποιεσ ςυνκικεσ ϊςτε να προγραμματίςετε το φυτό να

μεγαλϊνει μόνο όταν υπάρχει ιλιοσ και νερό.

Γξαζηεξηόηεηα 2

Η Δραςτθριότθτα 2 ζχει ωσ ςτόχο τθν εμπζδωςθ των διδαςκόμενων εννοιϊν μζςα

από τθν παρουςίαςθ αλλαγισ τιμισ μιασ μεταβλθτισ ςε ζνα πλαίςιο πιο απλό από

το προθγοφμενο.

Page 138: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

134

ε αυτι τθν δραςτθριότθτα δίνονται:

Α) οι μορφζσ τθσ λάμπασ και του διακόπτθ

Β) το υπόβακρο

Θα πρζπει να ειςαχκοφν οι μορφζσ και το υπόβακρο

Να δθμιουργθκεί μια μεταβλθτι που κα αναπαριςτά τθν κατάςταςθ ςτθν οποία

βρίςκεται ο διακόπτθσ.

Ανάλογα με τθν κατάςταςθ ςτθν οποία βρίςκεται ο διακόπτθσ θ λάμπα να είναι

αναμμζνθ ι ςβθςτι.

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 3

Γξαζηεξηόηεηα 1

Η Δραςτθριότθτα 1 αποςκοπεί ςτθν εξοικείωςθ με τισ ςφνκετεσ εφαρμογζσ ςτο

προγραμματιςτικό περιβάλλον SCRATCH.

τθν επιφάνεια εργαςίασ ςασ είναι ανοιχτό ζνα ενάριο του SCRATCH. Μελετιςτε το

παραπάνω περιβάλλον εργαςίασ.

Page 139: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

135

1. Εκτελζςτε το ςενάριο

2. Περιγράψτε με δικά ςασ λόγια τι ακριβϊσ κάνει το ςενάριο αυτό:

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

3. Εντοπίςτε ςτο ςενάριο ςτοιχεία προγραμματιςτικά τα οποία ιδθ ζχετε

διδαχκεί

…………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Page 140: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

136

4. Για τθ υλοποίθςθ του ςεναρίου αυτοφ γίνεται χριςθ μεταβλθτϊν και αν ναι

ποιϊν;

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

5. Πϊσ με το πάτθμα του κουμπιοφ + εκτελείται θ πρόςκεςθ αφοφ ςτο ςενάριο

του κουμπιοφ + δεν υπάρχει τίποτε ςχετικό ςτον κϊδικα;

………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Γξαζηεξηόηεηα 2

Η Δραςτθριότθτα 2 αφορά τθ βακφτερθ εξοικείωςθ με ςφνκετεσ εφαρμογζσ ςτο

SCRATCH μζςα από τθν υλοποίθςθ νζων ιδεϊν προερχόμενεσ από εςάσ.

Άςκηςη 1

Περιγράψτε με δικά ςασ λόγια τι αλλαγζσ κα ζπρεπε να γίνουν ςτο αρχικό ςενάριο,

ζτςι ϊςτε θ δραςτθριότθτα αυτι να επεκτακεί και να μπορεί να υλοποιεί και τισ

τζςςερισ αρικμθτικζσ πράξεισ με τθν μορφι τθσ γνωςτισ αρικμομθχανισ.

Page 141: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

137

Άςκηςη 2 ςυηιτθςθ (καταιγιςμόσ ιδεϊν)

Τλοποιιςτε τισ προτεινόμενεσ ιδζεσ ζτςι ϊςτε να δθμιουργιςτε τθν αρικμομθχανι

επεκτείνοντασ το ςενάριο το οποίο ιδθ ζχετε μπροςτά ςασ.

Page 142: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

138

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 4 – ΤΝΘΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΟ BYOB

Σν 4ν θύιιν εξγαζίαο απνηειεί ζπλέρεηα ηνπ 4νπ θύιινπ εξγαζίαο από ην επηκνξθσηηθό

ζελάξην «Δηζαγσγή ζηα Πξνγξακκαηηζηηθά Πεξηβάιινληα SCRATCH θαη BYOB» θαη ην

ζελάξην «Δηζαγσγή ζηε δνκή επαλάιεςεο ππό ζπλζήθε ζην πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ

SCRATCH/BYOB». ηόρνο ηνπ είλαη ε δεκηνπξγία κηαο ζύλζεηεο εθαξκνγήο αμηνπνηώληαο

ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ BYOB.

Οδηγίεσ για τη ςφνθεςη του προγράμματοσ.

Αρχικά κζλουμε το πρόγραμμά μασ να ξεκινάει όταν πατάμε το κενό και θ πζνα να

ζχει μικοσ 5. Προςοχή! Δεν ξεκινάμε με τη ςημαία διότι θα τησ αποδώςουμε άλλη

χρήςη.

Ζπειτα ςχεδιάηουμε το καράβι ςτθ κζςθ x=66,y=-80 και τζςςερισ ομπρζλεσ ςτισ

κζςεισ x=-123,y=-51, x=-184,y=-51, x=-235,y=-37, x=-151,y=-13.

Page 143: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

139

Αν εκτελζςεισ το πρόγραμμα που ζχουμε φτιάξει μζχρι τϊρα, κα παρατθριςεισ ότι

μετά το ςχεδιαςμό τθσ τελευταίασ ομπρζλασ ο αςτερίασ κοιτάει προσ τα κάτω.

Χρηςιμοποίηςε τισ κατάλλθλεσ εντολζσ για να τοποκετιςεισ τον αςτερία ςε

οριηόντια κζςθ ςτθν κάτω αριςτερι γωνία πριν ςχεδιάςεισ το επόμενο

αντικείμενο.

Επόμενο βιμα είναι ο ςχεδιαςμόσ των δζντρων. Θζλουμε να υπάρχει ςτο κυρίωσ

πρόγραμμα ερϊτθςθ που να ρωτάει το χριςτθ πόςα δζντρα κζλει και ανάλογα με

τθν απάντθςθ θ διαδικαςία «trees» να ςχεδιάηει τα δζντρα.

Δοκίμαςε με τθ βοικεια των εντολϊν επανάλθψθσ να τροποποιιςεισ

κατάλλθλα τθ διαδικαςία «trees» ϊςτε να παίρνει ωσ παράμετρο «no»

τθν απάντθςθ του χριςτθ και να ςχεδιάηει τον αντίςτοιχο αρικμό δζντρων. Η

απόςταςθ των δζντρων μεταξφ τουσ ςτον άξονα x κα είναι 22 ενϊ ςτον άξονα y κα

είναι 8.

Page 144: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

140

Μετά τθν ειςαγωγι τθσ παραμζτρου «no», θ διαδικαςία «trees» γίνεται:

Σζλοσ, ςχεδιάηω τον ανεμόμυλο ςτθ κζςθ x=-45,y=5 και τον ιλιο ςτθ κζςθ

x=189,y=144.

Page 145: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

141

Χρηςιμοποίηςε τισ κατάλλθλεσ εντολζσ ϊςτε να βάλεισ κάποια κακυςτζρθςθ ςτο

ςχεδιαςμό των αντικειμζνων για να μπορεί ο χριςτθσ να παρακολουκιςει τθ

διαδικαςία ςχεδιαςμοφ των αντικειμζνων.

Δημιοφργηςε ζνα ειςαγωγικό υπόβακρο (start) πριν τθν εμφάνιςθ του ςκθνικοφ

τθσ παραλίασ (π.χ. το ςκθνικό που ακολουκεί). Η εμφάνιςι του κζλουμε να γίνεται

με το πάτθμα τθσ ςθμαίασ.

Page 146: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

142

Ασ προςθζςουμε τώρα και ζνα ακόμη αντικείμενο ςτο ςκηνικό τησ παραλίασ.

Δημιοφργηςε μια διαδικαςία «ball» με παραμζτρουσ τισ αρχικζσ ςυντεταγμζνεσ

(x=-51, y=-94) και το χρϊμα όπωσ αυτό που φαίνεται ςτθ μπάλα τθσ εικόνασ. Σο

μζγεκοσ τθσ ακτίνασ ορίηεται με βάςθ τθν απάντθςθ που δίνεται από το χριςτθ ςε

ςχετικι ερϊτθςθ.

Αφοφ φτιάξεισ τθ διαδικαςία «ball» πρόςκεςε τθν ςτο κυρίωσ πρόγραμμά ςου.

Σε ποιο εφρος τιμών μπορεί να κυμαίνεται το μήκος της ακτίνας;

Page 147: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

143

Page 148: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

144

ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 5 - ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΗ

Αξιολόγηςη 1ησ ενότητασ

Προςπακιςτε να καταςκευάςετε το δικό ςασ παιχνίδι με τισ παραπάνω μορφζσ.

Αξιολόγηςη 2ησ ενότητασ

ε αυτι τθν δραςτθριότθτα δίνονται:

οι μορφζσ για το πετάλι και τθ λάμπα

το υπόβακρο

Θα πρζπει να ειςαχκοφν οι μορφζσ και το υπόβακρο.

Να δθμιουργθκεί μια μεταβλθτι που κα αναπαριςτά τθν κατάςταςθ ςτθν οποία

βρίςκεται το πετάλι (αν κινείται ι όχι). Ανάλογα με τθν κατάςταςθ ςτθν οποία

βρίςκεται ο διακόπτθσ θ λάμπα να είναι αναμμζνθ ι ςβθςτι.

Page 149: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

145

Αξιολόγηςη 3ησ ενότητασ

Θα μποροφςατε με το SCRATCH να υλοποιιςετε όλα τα κουμπιά μιασ

αρικμομθχανισ; ΑΝ όχι ποια κουμπιά κα μποροφςατε να υλοποιιςετε και ποια όχι;

(κυκλϊςτε όςα κουμπιά κρίνετε πωσ κα μποροφςατε και εξθγιςτε παρακάτω πϊσ;)

……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Αν χρθςιμοποιοφςαμε και άλλεσ μεταβλθτζσ το ςενάριο μασ κα δοφλευε καλφτερα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Σι ακριβϊσ κάνει θ εντολι μετάδωςε;

……………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Με ποιο τρόπο περνάμε τθν τιμι που δίνει ο χριςτθσ ςε μια μεταβλθτι, π.χ. ςτθν

μεταβλθτι α;

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Page 150: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

146

…………………………………………………………………………………………………………………

τθν παρακάτω εικόνα βλζπετε το ςενάριο που υλοποιικθκε ςιμερα ςτθν τάξθ.

Προςπακιςτε να υλοποιιςετε το παρακάτω ςενάριο προςκζτοντασ επιπλζον τα

παρακάτω κουμπιά: %, 1/χ, χ2, χ3.

18. ΠΡΟΣΑΕΙ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ – ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΕΡΓΑΙΕ

Ολοκλθρϊςτε τθ μελζτθ των φφλλων εργαςίασ που προορίηονται για τουσ μακθτζσ.

Δείτε τθ ςχετικι βιβλιογραφία και προςπακιςτε να εντοπίςετε εκείνεσ τισ αναφορζσ οι

οποίεσ, κατά τθ γνϊμθ ςασ, κα μποροφςαν να ςασ φανοφν χριςιμεσ για τισ διδαςκαλίεσ

ςασ.

Page 151: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

147

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΥΕΝΚΑ Παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά έλα εηζαγσγηθό ζελάξην γηα ην πεξηβάιινλ ΤΔΝΚΑ, έλα

δεκνθηιέο πεξηβάιινλ1.

1. ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ YENKA

2. ΕΚΣΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Πξνβιέπεηαη λα δηαξθέζεη ζπλνιηθά 4 δηδαθηηθέο ώξεο.

3. ΕΝΣΑΞΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ/ ΠΡΟΑΠΑΙΣΟΤΜΕΝΕ ΓΝΩΕΙ

Πιεξνθνξηθή Γ‟ Γπκλαζίνπ, Δλόηεηα 2.4

Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα είλαη ήδε εμνηθεησκέλνη κε ηηο έλλνηεο ηνπ Αιγνξίζκνπ, ηνπ

Γηαγξάκκαηνο Ρνήο θαη ηνπ Πξνγξάκκαηνο, ελώ από πιεπξάο Σερλνγξακκαηηζκνύ

ρξεηάδεηαη λα έρεη πξνεγεζεί κία ώξα εμνηθείσζεο κε ην πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνύ Yenka

θαη κε ηελ εθηέιεζε έηνηκσλ δηαδηθαζηώλ.

4. ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΟΧΟΙ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ θνπόο: Γλσξηκία κε βαζηθέο πξνγξακκαηηζηηθέο δνκέο κέζα από έλα πνιύ επράξηζην

δηδαθηηθό πεξηβάιινλ

Γλσζηηθνί ζηόρνη:

Καηαλόεζε ηνπ ηξόπνπ ιεηηνπξγίαο ηεο Γνκήο Αθνινπζίαο

Γπλαηόηεηα εθαξκνγήο ηεο Γνκήο Αθνινπζίαο γηα ηελ επίηεπμε πξαθηηθώλ ζηόρσλ θαη ηελ

επίιπζε πξνβιεκάησλ

Δμνηθείσζε κε ηε Γνκή Δπαλάιεςεο ζηελ απινύζηεξε κνξθή ηεο (κε θαζνξηζκέλν αξηζκό

επαλαιήςεσλ)

1 Σν ζελάξην παξνπζηάζηεθε ζηελ εκεξίδα δηάρπζεο ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ΠΑΚΔ Κεληξηθήο θαη

Γπηηθήο Μαθεδνλίαο από ηελ Δπηκνξθώηξηα Καηεξίλα Υαηδεθσηεηλνύ.

Page 152: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

148

Γπλαηόηεηα εθαξκνγήο ηεο Γνκήο Δπαλάιεςεο γηα ηελ επίηεπμε πξαθηηθώλ ζηόρσλ

Δμνηθείσζε κε ηε δεκηνπξγία θαη εθαξκνγή Γηαγξακκάησλ Ρνήο

ηόρνη ηερλνγξακκαηηζκνύ:

Καιιηέξγεηα ηερλνινγηθώλ δεμηνηήησλ πξνζαξκνγήο θαη ρξήζεο λέσλ πξνγξακκαηηζηηθώλ

θαη γξαθηθώλ πεξηβαιιόλησλ

Κνηλσληθνί ζηόρνη:

Καιιηέξγεηα ηεο νκαδηθόηεηαο θαη ηεο ζπλεξγαηηθόηεηαο

Καιιηέξγεηα ηεο πξσηνβνπιίαο θαη ηεο θαληαζίαο

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΟΤ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ Γίλνπκε ζηνπο καζεηέο ην θύιιν εξγαζίαο θαη ηνπο αθήλνπκε νιόθιεξε ηελ πξώηε ώξα γηα

λα εθηειέζνπλ ηηο δξαζηεξηόηεηεο (1) θαη (2) θαη λα απαληήζνπλ ζηηο εξσηήζεηο.

Παξαθνινπζνύκε από απόζηαζε ηελ πνξεία ηεο εξγαζίαο ηνπο θαη επεκβαίλνπκε κόλν αλ

καο δεηήζνπλ βνήζεηα.

ηελ αξρή ηεο δεύηεξεο ώξαο ζπδεηνύκε όινη καδί ηηο απαληήζεηο ζηηο εξσηήζεηο

ηνπ θύιινπ δξαζηεξηνηήησλ. ηε ζπλέρεηα ηνπο αθήλνπκε ηελ ππόινηπε ώξα γηα λα

εθπνλήζνπλ ηηο δξαζηεξηόηεηεο (3) θαη (4). Δλαιιαθηηθά, ε δξαζηεξηόηεηα (4) κπνξεί λα

ηνπο αλαηεζεί θαη σο εξγαζία γηα ην ζπίηη.

6. ΧΡΗΗ Η.Τ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ («προςτιθζμενη αξία» και αντίλογοσ, επιφυλάξεισ, προβλήματα)

Θα ρξεζηκνπνηεζεί ην εξγαζηήξην Ζ/Τ κε ζύλδεζε ζην δηαδίθηπν. Η πξνζηηζέκελε

παηδαγσγηθή αμία ηνπ ζελαξίνπ αθνξά πξσηίζησο ηελ απμεκέλε θηλεηνπνίεζε ηνπ

ελδηαθέξνληνο ησλ καζεηώλ ζε ζρέζε κε ηε ζπκβαηηθή δηδαζθαιία ησλ

πξνγξακκαηηζηηθώλ δνκώλ. Η κάζεζε ζπληειείηαη κέζα από ηε βίσζε κίαο ηδηαίηεξα

επράξηζηεο εκπεηξίαο από ηνπο καζεηέο (ηνλ εηθνληθό ρνξό) θαη απηό απνηειεί ην

ζεκαληηθόηεξν πιενλέθηεκα ηεο παξνύζαο δηδαθηηθήο πξόηαζεο.

Τν πξνγξακκαηηζηηθό πεξηβάιινλ ηνπ ινγηζκηθνύ Yenka είλαη έλα πεξηβάιινλ

πνπ αθελόο παξαθηλεί γηα δξάζε θαη αθεηέξνπ νπηηθνπνηεί κε ηνλ θαιύηεξν ηξόπν

ηελ εθηέιεζε ησλ εληνιώλ ηνπ πξνγξάκκαηνο. Έηζη δίλεηαη ε δπλαηόηεηα ζηνλ

αξράξην πξνγξακκαηηζηή λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ απζηεξόηεηα θαη ηελ αθξίβεηα κε

Page 153: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

149

ηελ νπνία πξέπεη λα θαηαζθεπάδνληαη νη εληνιέο ελόο αιγνξίζκνπ, θαζώο νη

ζπλέπεηεο ηνπ ειιηπνύο νξηζκνύ θάπνησλ παξακέηξσλ, γίλνληαη άκεζα αληηιεπηέο

θαηά ηελ νπηηθνπνίεζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Με απηό ηνλ ηξόπν κπνξεί

λα αλαζθεπαζηεί ε ιαλζαζκέλε αληίιεςε όηη ν ππνινγηζηήο εθηειεί ηηο εληνιέο όπσο

θαη ν άλζξσπνο, αθόκε δειαδή θη αλ δελ είλαη εθθξαζκέλεο κε απόιπηε ζαθήλεηα

θαη ιεπηνκέξεηα.

Μία ζπλήζεο καζεζηαθή δπζθνιία ζηα εηζαγσγηθά καζήκαηα ηεο Δνκήο

Επαλάιεςεο, είλαη λα αληηιεθζνύλ νη καζεηέο όηη έλα loop (βξόρνο) έρεη αξρή θαη

ηέινο ηα νπνία πξέπεη λα θαζνξηζηνύλ κε αθξίβεηα θαη κόλν νη εληνιέο πνπ

βξίζθνληαη αλάκεζα ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηνπ loop κπνξνύλ λα επαλαιεθζνύλ.

Τν παξόλ ζελάξην ζπκβάιιεη ζηελ αληηκεηώπηζε απηήο ηεο δπζθνιίαο κε ηε ρξήζε

ηνπ γξαθηθνύ πεξηβάιινληνο ηνπ Yenka, ζην νπνίν εηζάγνληαη κε drag & drop νη

εληνιέο κέζα ζε έλα loop θαη κε ηελ νπηηθνπνίεζε ηνπ δηαγξάκκαηνο ξνήο γίλεηαη

απόιπηα μεθάζαξν πνηεο εληνιέο αλήθνπλ κέζα ζην loop θαη πνηεο όρη.

Η θαηλνηνκία ηνπ παξόληνο ζελαξίνπ ζπλίζηαηαη ζην όηη ρξεζηκνπνηνύληαη

πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο – πξνζεγγίζεηο γηα ηελ εηζαγσγή ησλ καζεηώλ ζηηο

έλλνηεο ησλ Δνκώλ Αθνινπζίαο θαη Επαλάιεςεο. Σπγθεθξηκέλα νη αλαπαξαζηάζεηο

απηέο είλαη:

α) Η ρξήζε ησλ δηαγξακκάησλ ξνήο πνπ παξέρεη ην ινγηζκηθό

β) Η νπηηθνπνίεζε ησλ εληνιώλ κέζσ ησλ θηλήζεσλ ησλ εξώσλ ηνπ Yenka

γ) Η «κνπζηθή επέλδπζε» ηεο εθηέιεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο

δ) Η παξνπζίαζε ησλ ελλνηώλ ζην Φύιιν Εξγαζίαο

ε) Η δηεξεύλεζε θαη ελεξγεηηθή θαηαγξαθή ησλ παξαηεξήζεσλ ησλ καζεηώλ ζην

Φύιιν Εξγαζίαο.

7. ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΙ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ/ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΤΚΟΛΙΩΝ ΣΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ

Ζ δηδαζθαιία απεπζύλεηαη ζε καζεηέο κε ειάρηζηε πείξα ζηνλ πξνγξακκαηηζκό. Δίλαη πνιύ

πηζαλό λα κελ έρνπλ αθόκε ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ απζηεξόηεηα θαη ηελ αθξίβεηα κε ηελ

νπνία πξέπεη λα θαηαζθεπάδνληαη νη εληνιέο ελόο αιγνξίζκνπ θαη λα πεξηκέλνπλ από ηνλ

ππνινγηζηή λα εθηειέζεη ην πξόγξακκά ηνπο κε ηνλ αλακελόκελν γη‟ απηνύο ηξόπν, αθόκε θη

αλ παξέιεηςαλ λα νξίζνπλ θάπνηα παξάκεηξν. Μέζα από ηελ πξνηεηλόκελε δηδαζθαιία ζα

ζπλεηδεηνπνηήζνπλ όηη ζα πξέπεη «πξνγξακκαηίδνπλ» εξγαδόκελνη ζπζηεκαηηθά θαη

πξνζεθηηθά.

Page 154: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

150

8. ΧΡΗΗ ΕΞΩΣΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ Γόγνπινπ, Α., Γνπιή, Δ. & Γξεγνξηάδνπ, Μ., (2009). Γηδαθηηθέο Πξνζεγγίζεηο πνπ

βαζίδνληαη ζε ύγρξνλεο Θεσξίεο Μάζεζεο γηα ηε Γηδαζθαιία Πξνγξακκαηηζηηθώλ

Δλλνηώλ. ην Γξεγνξηάδνπ, Μ., Γνπιή, Δ. & Γόγνπινπ, Α. (2009) (Δπηκ.) Δηδαθηηθέο

Πξνζεγγίζεηο θαη Εξγαιεία γηα ηε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο, 75-119. Δθδόζεηο Νέσλ

Σερλνινγηώλ.

Γαγδηιέιεο, Β.Δ., (2008). ύγρξνλα Πεξηβάιινληα θαη Γξαζηεξηόηεηεο γηα Αξράξηνπο

Πξνγξακκαηηζηέο: Νεόηεξα Απνηειέζκαηα Δξεπλώλ, Δθδόζεηο ΟΦΗΑ, Θεζζαινλίθε.

Γαγδηιέιεο, Β.Δ., Παπινπνύινπ, Κ.Π., & Σξίγγα, Π.Κ., (1998). Γηδαθηηθή – Μέζνδνη θαη

Δθαξκνγέο, Δθδόζεηο Δπγ. Μπέλνπ, Αζήλα.

Κόκεο, Β.Η., (2005). Δηζαγσγή ζηε Γηδαθηηθή ηεο Πιεξνθνξηθήο, Δθδόζεηο Κιεηδάξηζκνο,

Αζήλα.

9. ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΗ Κνηλσληθόο επνηθνδνκηζκόο

Δθαξκόδνληαη νη εμήο ζηξαηεγηθέο κάζεζεο:

Δπίιπζε πξνβιήκαηνο (δεκηνπξγία αθνινπζίαο ρνξνύ ζπγρξνληζκέλεο κε ηε

κνπζηθή)

Γηεξεύλεζε - Πεηξακαηηζκόο (γηα ηελ εύξεζε ησλ ζσζηώλ ηηκώλ ζηηο ρξνληθέο

παξακέηξνπο)

Καζνδεγνύκελε αλαθάιπςε (γηα ηε δεκηνπξγία θαη ηελ εθηέιεζε ηεο αξρηθήο

δνκήο αθνινπζίαο θαη ηεο αξρηθήο δνκήο επαλάιεςεο, κέζα από ηα βήκαηα ηνπ

θύιινπ εξγαζίαο)

Πξαθηηθή θαη εμάζθεζε (γηα ηε δξαζηεξηόηεηα εκπέδσζεο)

Βησκαηηθή κάζεζε

Οκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε: Δίλαη πξνηηκόηεξν νη καζεηέο λα δνπιέςνπλ

ζπλεξγαηηθά ζε νκάδεο ησλ δύν αηόκσλ, αλ θαη δελ απνθιείεηαη ε αηνκηθή

ελαζρόιεζε.

ΡΟΛΟ ΜΑΘΗΣΗ: Ο καζεηήο απηελεξγεί θαη πξσηνζηαηεί ζηε καζεζηαθή

δηαδηθαζία κέζα από ηε δηεξεύλεζε, ηνλ πεηξακαηηζκό θαη ηελ αλαθάιπςε ηεο

γλώζεο.

ΡΟΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ: Ο εθπαηδεπηηθόο παξαηεξεί από απόζηαζε

επεκβαίλεη δξώληαο σο θαζνδεγεηήο-δηεπθνιπληήο κόλν αλ ηνπ δεηεζεί βνήζεηα.

Page 155: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

151

10. ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΤΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΣΑΣΟΠΙΗ ΘΕΩΡΗΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΘΟΡΤΒΟ α. Τν ινγηζκηθό Yenka παξνπζηάδεη νξηζκέλεο δπζθνιίεο ζηε ρξήζε ηνπ, όπσο ε

δηαδηθαζία εηζόδνπ ζην ινγηζκηθό, πνπ απαηηεί ηελ εηζαγσγή ηνπ e-mail ηνπ

θάζε καζεηή. Γη’ απηό ζα πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί ε εηζαγσγηθή ώξα

εμνηθείσζεο ησλ καζεηώλ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ, έηζη ώζηε λα κε ζπαηαιεζεί

δηδαθηηθόο ρξόλνο γηα ηερληθά πξνβιήκαηα.

β. Πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δηδαζθαιίαο ν δηδάζθσλ ζα πξέπεη λα έρεη ειέγμεη ηε

ζύλδεζε ηνπ εξγαζηεξίνπ Η/Υ κε ην δηαδίθηπν θαη ηελ πξόζβαζε ζην site

www.yenka.com γηαηί ρσξίο απηήλ είλαη αδύλαηε ε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνύ.

γ. Τέινο, ρξεηάδεηαη πξνζνρή ώζηε λα κελ παξαζπξζνύλ νη καζεηέο ζηε δνθηκή

ησλ δηαθόξσλ ξπζκώλ θαη κνπζηθώλ θνκκαηηώλ πνπ εκπεξηέρεη ην ινγηζκηθό

θαη απνπξνζαλαηνιηζηνύλ από ηνπο ζηόρνπο ηεο δηδαζθαιίαο.

11. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΦΤΛΛΩΝ ΕΡΓΑΙΑ

Φύιιν δξαζηεξηνηήησλ γηα ηε Δνκή Αθνινπζίαο

θαη ηε Δνκή Επαλάιεςεο κε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνύ Yenka

Καιή ζνπ κέξα! Ση ζα ‟ιεγεο λα γίλνπκε ζήκεξα ρνξνγξάθνη θαη λα θάλνπκε έλα πξόγξακκα

ρνξνύ; Αθνινύζεζε ηα παξαθάησ βήκαηα θαη ζα ην θάλεηο πνιύ εύθνια!

Γεκηνύξγεζε έλα θελό πξόγξακκα Yenka αλνίγνληαο ηελ εθαξκνγή, θάλνληαο δηπιό θιηθ

ζην Programming θαη επηιέγνληαο New από ην κελνύ ζηα αξηζηεξά. Βάιε ζην ρώξν εξγαζίαο

έλα αγόξη ζέξλνληαο ην εηθνλίδην Boy από ην θάθειν Characters ηνπ κελνύ Programming ζη‟

αξηζηεξά. ηελ νζόλε ζνπ ζα εκθαληζηεί έλα αγόξη έηνηκν γηα ρνξό!

Page 156: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

152

Αιιά γηα λα ρνξέςεη, πξέπεη νπσζδήπνηε λα ππάξρεη κνπζηθή! Αο βάινπκε ινηπόλ κνπζηθή

ζην πξόγξακκά καο:

Δπίιεμε ην Music Player από ην θάθειν Presentations ηνπ κελνύ Programming θαη

ηνπνζέηεζέ ην πάλσ αξηζηεξά ζην ρώξν εξγαζίαο. Με δεμί θιηθ θαη Properties ζην Beat 1

άιιαμε ην ξπζκό ζε Beat 12. ηε ζπλέρεηα πάηα ην play γηα λα αθνύζεηο ην θνκκάηη ζνπ. Αλ

δε ζνπ αξέζεη κπνξείο λα θάλεηο import έλα δηθό ζνπ mp3.

Κάλε ηώξα ηα αθόινπζα:

1. Από ην θάθειν Start and Stop ζύξε ηελ εληνιή On Music start δεμηά επάλσ ζην ρώξν

εξγαζίαο. Απηό ζεκαίλεη όηη ην πξόγξακκά ζνπ ζα αξρίζεη λα εθηειείηαη κόιηο

παηεζεί ην play ζηε κνπζηθή Beat 12.

2. Αο δηαιέμνπκε ηώξα κεξηθέο ρνξεπηηθέο θηγνύξεο πνπ ζέινπκε λα εθηειέζεη ν

ρνξεπηήο καο θαη αο ηηο πξνζζέζνπκε ζην πξόγξακκά καο. Πώο ζα ην θάλνπκε απηό;

Θα αλνίμνπκε ην θάθειν Inputs and Outputs θαη ηνλ ππνθάθειό ηνπ: Dance Steps.

Θα βξνύκε ηελ εληνιή: Top rocking θαη ζα ηε ζύξνπκε ζην δηάγξακκα ξνήο ηνπ

πξνγξάκκαηόο καο θάησ από ηελ εληνιή On Music start, κέρξη λα ηαπηηζηνύλ ηα

ηεηξαγσλάθηα ηνπο. Μ‟ απηό ηνλ ηξόπν έρνπκε ζπλδέζεη ηηο δύν εληνιέο ζε κία

αθνινπζία.

3. πλερίδνληαο όκνηα, αλνίγνπκε ην θάθειν Travelling Dance Steps θαη επηιέγνπκε

από εθεί ηελ εληνιή Cartwheel πνπ ιέεη ζην ρνξεπηή καο λα θάλεη έλα ηξνρό πξνο ηα

αξηζηεξά!

4. Μεηά από ην θάθειν Dance Steps επηιέγνπκε ην Ducking and Diving θαη ηέινο, από

ην θάθειν Travelling Dance Steps επηιέγνπκε πάιη ηελ εληνιή Cartwheel αιιά απηή

ηε θνξά ηελ αιιάδνπκε ώζηε ν ηξνρόο λα γίλεη πξνο ηα δεμηά.

5. Αο βάινπκε ηώξα θη έλα Stop γηα λα ηεξκαηήζεη ην πξόγξακκά καο κεηά από όιεο…

απηέο ηηο θηγνύξεο, θαη είκαζηε έηνηκνη γηα ρνξό! Αλ αθνινύζεζεο πξνζεθηηθά όια

ηα βήκαηα πνπ πεξηγξάςακε παξαπάλσ, ν ρώξνο εξγαζίαο ζνπ ζα πξέπεη λα είλαη

θάπσο έηζη:

Page 157: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

153

Ζ δνκή ησλ εληνιώλ ζην δηάγξακκα ξνήο πνπ βιέπεηο παξαπάλσ, νλνκάδεηαη Γνκή

Αθνινπζίαο γηαηί νη εληνιέο εθηεινύληαη κε ηε ζεηξά, ε κία κεηά ηελ άιιε.

Γηα λα εθηειέζεηο απηή ηε δνκή αθνινπζίαο, δελ έρεηο παξά λα παηήζεηο ην play ζην κνπζηθό

θνκκάηη Beat 12 θαη … θαιή δηαζθέδαζε!!

Δμέηαζε πξνζεθηηθά ην δηάγξακκα ξνήο θαζώο εθηειείηαη ην πξόγξακκά ζνπ. Ση

παξαηεξείο;

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

ίγνπξα ζνπ άξεζε πνιύ ε ρνξνγξαθία πνπ δεκηνύξγεζεο, ηειείσζε όκσο γξήγνξα! Γε

ζα ήηαλ θαιύηεξα αλ κπνξνύζακε λα επαλαιάβνπκε ηηο εληνιέο ηνπ ρνξνύ π.ρ. 5 θνξέο, έηζη

ώζηε ν ρνξόο λα έρεη κεγαιύηεξε δηάξθεηα; ηνλ πξνγξακκαηηζκό κπνξνύκε πνιύ εύθνια λα

επαλαιάβνπκε κία νκάδα εληνιώλ όζεο θνξέο ζέινπκε, εηζάγνληαο ζην πξόγξακκά καο κία

Γνκή Δπαλάιεςεο, ή όπσο ζπλήζσο ιέλε νη Πιεξνθνξηθνί, έλα Loop.

Μπνξείο θη εζύ λα βάιεηο έλα loop ζην πξόγξακκά ζνπ, αλ ζύξεηο ηελ εληνιή Loop από ην

θάθειν Processes θαη ηελ ηνπνζεηήζεηο ζην δηάγξακκα ξνήο αλάκεζα ζηελ On music start

θαη ηελ Top rocking. Σν δηάγξακκα ξνήο ηώξα ζα είλαη θάπσο έηζη:

Page 158: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

154

Εμέηαζε πξνζεθηηθά ην λέν δηάγξακκα ξνήο θαη ζύγθξηλε ηελ εληνιή Loop

κε όιεο ηηο άιιεο εληνιέο πνπ ρξεζηκνπνηήζακε κέρξη ηώξα. Τη

παξαηεξείο;

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Άιιαμε ηώξα ηνλ αξηζκό ησλ επαλαιήςεσλ ηεο εληνιήο Repeat ηνπ Loop

από 2 ζε 5, (θάλνληαο θιηθ πάλσ ζην 2) έηζη ώζηε νη ρνξεπηηθέο θηγνύξεο λα

επαλαιεθζνύλ 5 θνξέο θαη ζηε ζπλέρεηα κεηαθίλεζε ηελ εληνιή Top Rocking ηνπ

δηαγξάκκαηνο ξνήο κέζα ζην Loop (Πξνζνρή! Αλ ηα ηεηξαγσλάθηα ζύλδεζεο ησλ

εληνιώλ είλαη θόθθηλα, απηό ζεκαίλεη όηη δελ ηνπνζεηήζεθε ζσζηά ε εληνιή κέζα ζην

Loop. Θα πξέπεη λα πξνζπαζήζεηο πάιη).

Πάηα ηώξα ην play ηεο κνπζηθήο γηα λα εθηειέζεηο θαη πάιη ην πξόγξακκά

ζνπ. Τη παξαηεξείο;

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Τώξα πξέπεη λα κεηαθηλήζεηο κία-κία όιεο ηηο εληνιέο ρνξνύ κέζα ζην Loop.

Αλ ηα θαηαθέξεηο, ν ρώξνο εξγαζίαο ζνπ ζα πξέπεη λα κνηάδεη θάπσο έηζη:

Page 159: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

155

πγραξεηήξηα! Μόιηο νινθιήξσζεο ην πξώην ζνπ πξόγξακκα κε Δνκή

Επαλάιεςεο. Μπνξείο λα ην ηξέμεηο όζεο θνξέο ζέιεηο γηα λα απνιαύζεηο ηηο

ρνξεπηηθέο θηγνύξεο!

Καη κία ηειεπηαία παξαηήξεζε: Σίγνπξα ζ’ αλαξσηηόζνπλ γηαηί

εκθαλίδεηαη έλα εξσηεκαηηθό ζην ξόκβν ηεο εληνιήο Loop. Τξέμε άιιε κία

θνξά ην πξόγξακκά ζνπ θαη παξαηήξεζε ηη εκθαλίδεηαη ζηε ζέζε ηνπ εξσηεκαηηθνύ

θαζώο ηξέρεη ην πξόγξακκα. Καηάγξαςε ηελ παξαηήξεζή ζνπ.

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Καη ηώξα ήξζε ε ώξα λα απειεπζεξώζεηο ηε θαληαζία θαη ηε

δεκηνπξγηθόηεηά ζνπ! Αθνύ απνζεθεύζεηο ην πξόγξακκά ζνπ, άλνημε έλα λέν

πξόγξακκα Yenka, βάιε ζην ρώξν έλα θνξίηζη θαη θάλην λα ρνξεύεη κε ό,ηη κνπζηθή,

θηγνύξεο θαη αξηζκό επαλαιήςεσλ ζέιεηο εζύ! Καιή Δηαζθέδαζε!!

Σνπ αξέζνπλ ηα δύζθνια; Αλ λαη, ηόηε δνθίκαζε θη απηό: Φηηάμε έλα

πξόγξακκα Yenka κε έλα αγόξη θαη έλα θνξίηζη δίπια-δίπια πνπ ρνξεύνπλ

ηαπηόρξνλα, είηε κε ίδηεο, είηε κε δηαθνξεηηθέο θηγνύξεο (όπσο ζνπ αξέζεη

πεξηζζόηεξν). Γηα λα ην θάλεηο απηό, ζα βάιεηο δύν δηαγξάκκαηα ξνήο πνπ ζα

μεθηλνύλ θαη ηα δύν κε ηελ ίδηα κνπζηθή θαη ην έλα ζα πεξηέρεη εληνιέο γηα ην αγόξη,

ελώ ην άιιν ζα πεξηέρεη εληνιέο γηα ην θνξίηζη. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΦΙΑ!!

ΣΕΛΟ

12. ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ Ζ αμηνιόγεζε ησλ καζεηώλ γίλεηαη από ην δηδάζθνληα:

1. κέζσ ηεο ζπιινγήο ησλ απαληήζεώλ ηνπο ζηα ειεθηξνληθά θύιια εξγαζίαο (εξσηήζεηο

αμηνιόγεζεο αλνηθηνύ ηύπνπ)

2. κε ηε ζπιινγή θαη κειέηε ησλ ηξηώλ πξνγξακκάησλ Yenka πνπ θάζε νκάδα καζεηώλ

θαιείηαη λα δεκηνπξγήζεη θαηά ηελ εθπόλεζε ηνπ ζελαξίνπ

3. κε ηε ζπκπιήξσζε ελόο θύιινπ παξαηήξεζεο ηεο δηδαζθαιίαο ην νπνίν πεξηέρεη ηελ

Page 160: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

156

παξαθάησ ζράξα αμηνιόγεζεο κε δηαβαζκηζκέλα θξηηήξηα:

ράξα αμηνιόγεζεο κε δηαβαζκηζκέλα θξηηήξηα

Κξηηήξην Κιίκαθα Αμηνιόγεζεο 3 επηπέδσλ

Με ηθαλνπνηεηηθή Μέηξηα Ιθαλνπνηεηηθή

Να

επηρεηξεκαηνινγεί

γηα ηε ρξεζηκόηεηα

ηεο Δνκήο

Αθνινπζίαο

Ο καζεηήο δεκηνπξγεί

δνκέο αθνινπζίαο

ρσξίο λα θαηαλνεί ην

ξόιν ηνπο, γη’ απηό θαη

δελ απάληεζε ζσζηά

ζηελ αληίζηνηρε

εξώηεζε ηνπ θύιινπ

εξγαζίαο

Ο καζεηήο θαηαλνεί

ηνλ ηξόπν

ιεηηνπξγίαο ηεο δνκήο

αθνινπζίαο έπεηηα

από επεμεγήζεηο.

Ο καζεηήο κε επθνιία

θαηαλνεί ηνλ ηξόπν

ιεηηνπξγίαο ηεο δνκήο

αθνινπζίαο θαη

δεκηνπξγεί κόλνο ηνπ

ηέηνηεο δνκέο.

Δπλαηόηεηα

εθαξκνγήο ηεο

Δνκήο Αθνινπζίαο

γηα ηελ επίηεπμε

πξαθηηθώλ ζηόρσλ

θαη ηελ επίιπζε

πξνβιεκάησλ

Ο καζεηήο αδπλαηεί

λα επηιύζεη

πξνβιήκαηα

ρξεζηκνπνηώληαο ηε

δνκή αθνινπζίαο.

Ο καζεηήο

δπζθνιεύεηαη ζηελ

εθαξκνγή ηεο δνκήο

αθνινπζίαο ζηελ

επίιπζε

πξνβιεκάησλ θαη

ρξεηάδεηαη βνήζεηα.

Ο καζεηήο

θαηαθέξλεη κε

επηηπρία λα

επηιύζεη

πξνβιήκαηα

ρξεζηκνπνηώληα

ο ηε δνκή

αθνινπζίαο.

Να

επηρεηξεκαηνινγεί

γηα ηε ρξεζηκόηεηα

ηεο Δνκήο

Επαλάιεςεο κε

θαζνξηζκέλν

αξηζκό

επαλαιήςεσλ

Ο καζεηήο δελ

θαηαλνεί ην ξόιν ηεο

δνκήο επαλάιεςεο γη’

απηό θαη δελ απάληεζε

ζσζηά ζηελ

αληίζηνηρε εξώηεζε

ηνπ θύιινπ εξγαζίαο.

Ο καζεηήο έπεηηα

από αξθεηέο

επεμεγήζεηο

θαηαλνεί ην ξόιν ηεο

δνκήο επαλάιεςεο.

Ο καζεηήο θαηαλνεί κε

επθνιία ην ξόιν ηεο

δνκήο επαλάιεςεο θαη

απαληά ζσζηά ζηελ

αληίζηνηρε εξώηεζε

ηνπ θύιινπ εξγαζίαο.

Δπλαηόηεηα

εθαξκνγήο ηεο

Δνκήο

Επαλάιεςεο γηα

ηελ επίιπζε

πξνβιεκάησλ

Ο καζεηήο αδπλαηεί

λα επηιύζεη

πξνβιήκαηα

ρξεζηκνπνηώληαο ηε

δνκή επαλάιεςεο.

Ο καζεηήο

δπζθνιεύεηαη ζηελ

εθαξκνγή ηεο δνκήο

επαλάιεςεο ζηελ

επίιπζε πξνβιεκάησλ

θαη ρξεηάδεηαη βνήζεηα.

Ο καζεηήο θαηαθέξλεη

κε επηηπρία λα

επηιύζεη πξνβιήκαηα

ρξεζηκνπνηώληαο ηε

δνκή επαλάιεςεο.

Εμνηθείσζε κε ηα

Δηαγξάκκαηα Ρνήο

Ο καζεηήο δελ

θαηαλνεί ην ξόιν ηνπ

δηαγξάκκαηνο ξνήο

γη’ απηό θαη δελ

απάληεζε ζσζηά

ζηελ αληίζηνηρε

εξώηεζε ηνπ θύιινπ

εξγαζίαο.

Ο καζεηήο

δπζθνιεύεηαη λα

θαηαλνήζεη ην ξόιν

ηνπ δηαγξάκκαηνο

ξνήο θαη δεηά

βνήζεηα γηα ηελ

απάληεζε ηεο

αληίζηνηρεο εξώηεζεο.

Ο καζεηήο έρεη

επρέξεηα ζηε

δεκηνπξγία θαη

αμηνπνίεζε ησλ

δηαγξακκάησλ ξνήο.

Οκαδηθόηεηα-

πλεξγαηηθόηεηα

Ο καζεηήο δελ

κπόξεζε λα

ζπλεξγαζηεί αξκνληθά

κε ηα κέιε ηεο νκάδαο

ηνπ

Ο καζεηήο

ζπλεξγάζηεθε κε ηα

κέιε ηεο νκάδαο ηνπ

αιιά ππήξμαλ

πξνβιήκαηα

ζπλελλόεζεο θαηά ηελ

Ο καζεηήο ζπκκεηείρε

ελεξγά ζηελ νκαδηθή

εξγαζία θαη

ζπλεξγάζηεθε

αξκνληθά κε ηα κέιε

ηεο νκάδαο ηνπ.

Page 161: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

157

νκαδηθή εξγαζία

Page 162: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 158

Ενότητα Σεναρίου 12

Εισαγωγή στο προγραμματιστικό

περιβάλλον GameMaker

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Μαθαίνω να προγραμματίζω δημιουργώντας ένα παιχνίδι στο GameMaker.

2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 4 διδακτικές ώρες.

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

/ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Το διδακτικό σενάριο σχετίζεται άμεσα τόσο με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμμα-

τος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για την Πληροφορική όσο και με τη διδασκαλία − πρόγραμμα

σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που έχουν εισαχθεί στα ολοήμερα δημοτικά

σχολεία που λειτουργήσουν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ)

(ΦΕΚ 1139/28-8-2010).

Ομοίως, στο Πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου, αλλά και του Γενικού και του Επαγγελ-

ματικού Λυκείου, η εισαγωγή σε βασικές έννοιες του προγραμματισμού αποτελεί στόχο

των μαθημάτων Πληροφορικής. Το μαθησιακό περιβάλλον του GameMaker αποτελεί μια

εναλλακτική προσέγγιση γλώσσας προγραμματισμού που βοηθά στην ενεργοποίηση των

μαθητών, στην οικοδόμηση νέας γνώσης και στην εφαρμογή της νέας γνώσης στην επίλυση

προβλημάτων. Το σενάριο θα μπορούσε να διδαχθεί και σε μαθητές της Β΄ Λυκείου στο

πλαίσιο του μαθήματος «Εφαρμογές Υπολογιστών».

Τέλος, σύμφωνα με τα παρόντα ΑΠΣ και ∆ΕΠΠΣ Πληροφορικής το παρόν διδακτικό σενάριο

μπορεί να αξιοποιηθεί στο μάθημα της Πληροφορικής της Γ’ Γυμνασίου. Σύμφωνα με το νέο

πρόγραμμα σπουδών Πληροφορικής που εφαρμόστηκε πέρσι πιλοτικά σε μερικά σχολεία

και από τη φετινή χρονιά εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία της χώρας, ο άξονας μαθησιακών

στόχων «προγραμματίζω τον υπολογιστή» υπάρχει σε όλες τις τάξεις και ανάμεσα στο προ-

τεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό υπάρχει το GameMaker, οπότε το παρόν διδακτικό σενάριο

θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στο μάθημα της Πληροφορικής σε μία από τις τάξεις του Γυ-

μνασίου.

Page 163: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 159

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Σκοπός του σεναρίου είναι να εισαχθούν οι μαθητές στο περιβάλλον του GameMaker και

να δημιουργήσουν το πρώτο τους πρόγραμμα. Επιδιώκεται κατ’ αυτόν τον τρόπο η εξοικεί-

ωση των μαθητών με βασικές προγραμματιστικές και αλγοριθμικές έννοιες, μέσα από την

ενασχόληση με ένα αντικείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για αυτούς.

Στόχοι του σεναρίου είναι να μπορούν οι μαθητές:

να δημιουργήσουν και χειριστούν sprites-στολές

να δημιουργήσουν και προγραμματίσουν objects-ηθοποιούς

να δημιουργήσουν και χειριστούν backgrounds-σκηνικά

να δημιουργήσουν rooms με διαδραστικούς «ρόλους» και «σκηνικά».

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Οι μαθητές εισάγονται στη χρήση του περιβάλλοντος GameMaker μέσα από τη διαδικασία

δημιουργίας ενός απλού παιχνιδιού. Το διδακτικό σενάριο περιγράφεται αναλυτικά στο

βήμα 17. Υπάρχει καθοδήγηση των μαθητών μέσα από screenshots και τους ζητείται να

προγραμματίσουν συγκεκριμένα στοιχεία του παιχνιδιού.

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ –

ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το GameMaker είναι ένα διαδεδομένο και δημοφιλές προγραμματιστικό περιβάλλον το

οποίο επιτρέπει, σχετικά εύκολα, τη δημιουργία ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Παρ’ όλη τη σχε-

τική πολυπλοκότητά του, φαίνεται να είναι αγαπητό και από τους μαθητές.

Στο παρόν διδακτικό σενάριο θα πραγματοποιηθεί ένας πειραματισμός με διδακτικό στόχο

(ενεργητική συμμετοχή των μαθητών), με τα στοιχεία του προγραμματιστικού περιβάλλο-

ντος GameMaker.

Τονίζεται ότι το GameMaker αποτελεί έναν από τους «τυπικούς εκπροσώπους» της νέας

γενιάς εκπαιδευτικών περιβαλλόντων τα οποία χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι (α) επι-

τρέπουν τη δημιουργία προγραμμάτων με ένα interface «οπτικού» χαρακτήρα και (β) είναι

προσανατολισμένα προς τη δημιουργία ηλεκτρονικών παιχνιδιών, γεγονός που αποτελεί

κίνητρο για τους μαθητές.

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ («προστιθέμενη αξία» και αντίλογος, επιφυλάξεις,

προβλήματα) Για τη διδασκαλία του σεναρίου θα απαιτηθεί ένα εργαστήριο πληροφορικής στο οποίο να

έχει εγκατασταθεί το λογισμικό GameMaker. Επίσης καλό θα είναι να υπάρχει ένας video

projector για να μπορεί ο εκπαιδευτικός να παρουσιάζει κάποιες εισαγωγικές έννοιες για

τον προγραμματισμό και το περιβάλλον του GameMaker. Η εγκατάσταση του λογισμικού

Page 164: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 160

είναι σχετικά απλή, αν και το λογισμικό καταναλώνει αρκετούς ψηφιακούς πόρους.

Οι ιδιαιτερότητες αυτών των εκπαιδευτικών περιβαλλόντων (με οπτικό interface και με

προσανατολισμό προς τη δημιουργία παιχνιδιών) έχουν συζητηθεί διεξοδικά σε άλλε ενό-

τητες.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Οι πιθανές δυσκολίες των μαθητών σε ζητήματα αλγοριθμικής σκέψης πολλές φορές απο-

τελούν εμπόδιο για την εκμάθηση αρχών προγραμματισμού. Ειδικότερα οι παράγοντες

στους οποίους έχει διαπιστωθεί ότι οφείλονται οι δυσκολίες των μαθητών κατά την εκμά-

θηση του προγραμματισμού σχετίζονται:

με τον τρόπο προσέγγισης της διδασκαλίας των αρχών του προγραμματισμού μέσα

από ένα περιβάλλον γενικού σκοπού (Pascal και Basic παλιότερα, Java, Visual Basic

κ.λπ.) προσανατολισμένο στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων έξω από διδα-

κτικές ανάγκες των μαθητών.

στα κλασικά προγραμματιστικά περιβάλλοντα πολλές φορές δεν παρέχεται η δυνα-

τότητα προγραμματισμού με οπτικό τρόπο, έτσι οι μαθητές δεν κατανοούν εύκολα

τον τρόπο με τον οποίο εκτελείται ένα πρόγραμμα και τη διαδικασία με την οποία

υλοποιείται η είσοδος και η έξοδος των δεδομένων.

τα προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν οι μαθητές είναι ξένα με τα προβλήμα-

τα που έχουν βιώσει στην καθημερινότητά τους ή τα προβλήματα που θα είχαν εν-

διαφέρον για τους ίδιους.

Μέσω του GameMaker ως νέα γλώσσα προγραμματισμού, οι μαθητές μπορούν να φτιά-

ξουν τις δικές τους διαδραστικές ιστορίες, τα δικά τους παιχνίδια εύκολα και γρήγορα, ενώ

παράλληλα θα συζητήσουν για τις βασικές αρχές του προγραμματισμού. Με αυτή την

πλατφόρμα προγραμματισμού οι μαθητές θα μπορέσουν να φτιάξουν το δικό τους tetris,

pacman ή το δικό τους σενάριο. Έτσι αυτό που θα φτιάξουν είναι κοντά σε πραγματικές α-

νάγκες των μαθητών οι οποίοι, τουλάχιστον αυτή είναι η διδακτική υπόθεση, θα προσεγγί-

σουν τις έννοιες και τις τεχνικές της αλγοριθμικής και του προγραμματισμού, μέσα από τη

δημιουργία παιχνιδιών που τους έλκουν.

Πέρα από το γενικό αυτό πλαίσιο, το GameMaker είναι πιο σύνθετο, ως περιβάλλον, από

ανάλογα περιβάλλοντα όπως το Scratch. Τα παιχνίδια που μπορεί κάποιος να δημιουργήσει

στο GameMaker είναι πιο εξελιγμένα, ήδη από τα πρώτα στάδια, γεγονός που δημιουργεί

γρήγορα ένα σχετικά εμπλουτισμένο πλαίσιο για την ανάπτυξη τους. Ίσως λοιπόν θα πρέπει

να αναμένονται ορισμένες δυσκολίες στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του Ga-

meMaker.

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

ΘΕΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ Κατά την εκτέλεση του σεναρίου εκτιμάται ότι δε θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα σε

σχέση με την ταχύτητα λειτουργίας του Η/Υ – Λογισμικού (GameΜaker). Συνεπώς δε θα

Page 165: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 161

υπάρξουν προβλήματα εκκίνησης του λογισμικού ή δυσλειτουργίες που θα επηρεάσουν το

μάθημα (διδακτικός θόρυβος). Επίσης το διδακτικό συμβόλαιο δε θα ανατραπεί διότι τα

φύλλα εργασίας είναι απλά, ρεαλιστικά και οδηγούν τον μαθητή βήμα-βήμα στην ομαλή

εξοικείωσή του με το λογισμικό.

10. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ Ως πρόσθετες πηγές εκμάθησης προτείνονται οι εξής:

Η επίσημη ιστοσελίδα του GameMaker.

Βιβλίο για τη δημιουργία παιχνιδιών με το GameMaker.

Διαδραστικά μαθήματα για το GameMaker: Online διαδραστικά μαθήματα.

Δημιουργία παιχνιδιού με το GameMaker 8.1 Lite: Ένα εισαγωγικό φύλλο εργασίας από τον

καθηγητή Πληροφορικής Νίκο Αγγελιδάκη.

Διδακτική της Πληροφορικής: Στο μάθημα αυτό, που διδάσκεται στο Τμήμα Πληροφορικής

και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών, θα βρείτε στο Υλικό Μαθήματος υλικό

για το GameMaker. Το υλικό αυτό χρησιμοποιήθηκε και στην επιμόρφωση των επιμορφω-

τών Β΄ Επιπέδου.

Φύλλα εργασίας για το GameMaker: 5 φύλλα εργασίας για την δημιουργία ενός παιχνιδιού

με το GameMaker από τους καθηγητές Πληροφορικής Κεφαλάκη Παύλο, Γεωργαλλίδη Δη-

μήτρη και Στέργιου Στάθη.

Το αρχείο βοήθειας του GameMaker: Το αρχείο βοήθειας του GameMaker στα Ελληνικά

από τον Σπύρο Σιούτα. Η μεταφρασμένη αυτή έκδοση αφορά την έκδοση 6.1.

GameMakerΤutorials: Στον site αυτό μπορείτε να βρείτε συγκεντρωμένα πολλά video tuto-

rials, χωρισμένα σε κατηγορίες, για το GameMaker.

ICTMindTools: Ένα ολοκληρωμένο site για τη διδασκαλία του GameMaker από τη Margaret

Meijers.

Edge Hill University: Ένα site αφιερωμένο στο GameMaker. Περιέχει τα φύλλα εργασίας,

tests αλλά και οδηγίες για τους καθηγητές.

CourseWork Resources: Μία σειρά 10 μαθημάτων από τον καθηγητή Steve Dale.

11. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Το περιβάλλον GameΜaker έχει χαρακτήρα παιγνιώδη με την έννοια ότι, όπως φανερώνει

και το όνομά του, είναι προσανατολισμένο στη δημιουργία παιγνίων. Αναμένεται λοιπόν να

υπάρξει ζωηρή συμμετοχή των μαθητών στις αρχικές δραστηριότητες. Επιπλέον, είναι εν-

δεχόμενο, πολύ γρήγορα οι μαθητές να θελήσουν να δοκιμάσουν τροποποιήσεις του περι-

βάλλοντος και των λοιπών στοιχείων των (μικρών αρχικά) προγραμμάτων, επιθυμώντας να

τροποποιήσουν τα χαρακτηριστικά του σύμφωνα με τι επιθυμίες τους. Στο παρόν διδακτικό

σενάριο λοιπόν, θα πραγματοποιηθεί πειραματισμός με τα στοιχεία του προγραμματιστι-

κού περιβάλλοντος με ενεργητική συμμετοχή.

Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με την οργάνωση της τάξης σε μικρές ομάδες, προσφέρει

ένα πολύ καλό περιβάλλον για την ανάπτυξη μιας ισχυρής αλληλεπίδρασης που μπορεί να

ευνοήσει τη μάθηση.

Ευνοείται λοιπόν ιδιαίτερα η δημιουργία ενός μαθησιακού περιβάλλοντος με τυπικά κοι-

Page 166: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 162

νωνιο-κονστρουκτιβιστικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη διδακτική

προσέγγιση υιοθετούνται μερικές βασικές ιδέες του Piaget και του Papert: ο διδάσκων ο-

φείλει να δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν οι μαθητές να οικοδομήσουν

τις γνώσεις τους. Το σενάριο είναι θεμελιωμένο στη θεωρία μάθησης του εποικοδομισμού

καθώς ο μαθητής χτίζει τη γνώση του ανιχνεύοντας, διερευνώντας και αλληλεπιδρώντας

οπτικά με τις βασικές εντολές της γλώσσας προγραμματισμού του GameΜaker δημιουργώ-

ντας απλά προγράμματα.

12. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΒΟΛΩΝ

Επισημαίνεται ότι το περιβάλλον GameΜaker ανήκει στη γενική κατηγορία των game crea-

tors περιβαλλόντων. Αν οι μαθητές σε προηγούμενη τάξη ή σε προηγούμενα μαθήματα έ-

χουν ήδη εξοικειωθεί με άλλα, απλούστερα περιβάλλοντα, είναι ενδεχόμενο να καταβά-

λουν ιδιαίτερη προσπάθεια να κατανοήσουν τις έννοιες και τον τρόπο λειτουργίας του

GameΜaker. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές ανάμεσα

στις διάφορες εκδόσεις του GameΜaker και θα πρέπει να δοθεί κάποια προσοχή στην ε-

πιλογή της τελευταίας (ή προηγούμενης) έκδοσης.

13. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής. Απαιτείται ένας

υπολογιστής ανά δύο μαθητές, με εγκατεστημένη τη βασική έκδοση του GameMaker.

14. ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ / ΔΙΑΣΥΝΔEΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Ή ΤΩΝ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Μετά την ολοκλήρωση του παρόντος σεναρίου οι μαθητές θα είναι προετοιμασμένοι για να

εργαστούν με επόμενα σενάρια με βασικές εντολές του GameΜaker όπως αλλαγής ενδυ-

μασίας και υπόβαθρου, εισαγωγής και διαγραφής μορφών, καθώς και βασικές εντολές κί-

νησης και όψεων.

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τα Φύλλα Εργασίας αφορούν την εκμάθηση του περιβάλλοντος του GameMaker δηλαδή τα

βασικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος εργασίας. Επιπλέον, αφορούν την εκμάθηση

εντολών κίνησης, εντολών αλλαγής εμφάνισης και ήχου, συνδυαστικών εντολών, αρχικο-

ποίησης και παραλληλίας.

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Στο 4ο φύλλο εργασίας και δραστηριοτήτων των μαθητών παρατίθενται ορισμένες ενδεικτι-

Page 167: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 163

κές ερωτήσεις κλειστού τύπου.

Πέραν αυτών, όπως και στις προηγούμενες παραγράφους, ο εκπαιδευτικός μπορεί να προ-

τείνει τεστ αυτοαξιολόγησης (κλειστού τύπου), σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα κ.λπ.

Το λογισμικό Hot Potatoes (και άλλα ανάλογα, όπως και ορισμένες επιλογές του Moodle)

προσφέρονται για συστηματική δημιουργία ερωτημάτων κλειστού τύπου.

Κρυπτόλεξα μπορούν εύκολα να δημιουργηθούν ακόμη και σε ένα υπολογιστικό φύλλο.

17. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Θα εξηγηθεί το θέμα των παρανοήσεων, αυθόρμητων αντιλήψεων κ.λπ. των μαθητών. Θα

δοθούν φύλλα εργασίας τα οποία παρατίθενται παρακάτω.

Page 168: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 164

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

Δραστηριότητα 1 – Εισαγωγή στο GameMaker

Οι μαθητές ανοίγουν το λογισμικό και βρίσκονται αντιμέτωποι με το προγραμματιστικό πε-

ριβάλλον του GameMaker.

Για να επιταχυνθεί η διαδικασία εξοικείωσης καλό θα ήταν οι μαθητές να γνωρίζουν τη

φιλοσοφία του GameMaker με τη βοήθεια της μεταφοράς/αλληγορίας του θεάτρου:

Το παιχνίδι είναι όπως ένα θεατρικό έργο.

Υπάρχουν τα αντικείμενα (objects) που θα τα αντιστοιχίσουμε στους ηθοποιούς.

Κάθε object-ηθοποιός παίρνει μια μορφή (sprite), κάτι σαν τη στολή που φορά ο

ηθοποιός για να παίξει κάποιον ρόλο.

Ο ηθοποιός-object με τη μορφή-sprite εμφανίζεται και δραστηριοποιείται (μία ή

περισσότερες φορές) ως ρόλος στη σκηνή.

Η σκηνή (room) είναι μία (ή και η μοναδική) από τις οθόνες στις οποίες

διαδραματίζεται το παιχνίδι (και στις οποίες πλοηγείται ο χρήστης).

Σε κάθε σκηνή-room εμφανίζονται αφενός οι ρόλοι και αφετέρου τα σκηνικά

(backgrounds) που είναι γραφικά.

Ως πρώτο βήμα ας δημιουργήσουμε το σκηνικό που θα χρησιμοποιήσουμε αργότερα για

την πρώτη σκηνή (room).

Page 169: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 165

Το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσουμε την πρώτη σκηνή (room).

Page 170: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 166

…στην οποία βάζουμε ως σκηνικό το background «ΕΙΣΑΓΩΓΗ» που δημιουργήσαμε προη-

γουμένως.

Τώρα θα φτιάξουμε το πλήκτρο που θα οδηγεί τον χρήστη στην επόμενη σκηνή-(room). Για

να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε πρώτα να δημιουργήσουμε μια εικόνα (μορφή-sprite) για το

πλήκτρο.

Page 171: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 167

Επιλέγοντας «Edit Sprite»…

… ανοίγει ο «Sprite Editor» και με διπλό κλικ στο εικονίδιο…

… ανοίγει ο «Image Editor»

Page 172: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 168

Δραστηριότητα 2 – Δημιουργία ηθοποιών-objects

Το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσουμε τον ηθοποιό-object που θα πάρει τη μορφή-

sprite «ΠΑΩ ΕΠΟΜΕΝΟ».

Η συμπεριφορά (το τι θα κάνει όταν βρεθεί στη σκηνή-room) του ηθοποιού-object «πάω

επόμενο) γίνεται με οπτικό προγραμματισμό. Αυτό θα συμβεί όταν συμβεί κάποιο γεγονός-

event. Άρα πατάμε «Add Event»…

Page 173: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 169

Εμφανίζεται το μενού «Event Selector» και επειδή θέλουμε ο ηθοποιός-object να λειτουρ-

γεί ως πλήκτρο που δρα όταν πατηθεί το ποντίκι επιλέγουμε το «Mouse»…

… οπότε μας ζητείται να διευκρινίσουμε το «Left button»…

Page 174: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 170

Page 175: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 171

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

Δραστηριότητα 1 – Προγραμματισμός ενεργειών

Το επόμενο βήμα είναι να προσδιορίσουμε τον τρόπο της ενέργειας (Action) όταν πατηθεί

ηθοποιός-object με το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού. Αυτό γίνεται με επιλογή της σω-

στής ενέργειας…

… σύρσιμο της συγκεκριμένης ενέργειας στην περιοχή Action και καθορισμό διαφόρων πα-

ραμέτρων της…

Page 176: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 172

Τώρα ο ηθοποιός-object θα πρέπει να ανέβει στη σκηνή-room και να υποδυθεί τον ρόλο

του. Αυτό γίνεται όταν ανοίξουμε τη σκηνή-room…

… και σύρουμε το εικονίδιό του στη θέση που θέλουμε στη σκηνή.

Page 177: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 173

Δραστηριότητα 2 – Εκτέλεση προγράμματος

Για να βεβαιωθούμε ότι όλα πάνε καλά μέχρι εδώ, «τρέχουμε» το πρόγραμμα…

οπότε εμφανίζεται αυτό που θα δει ο χρήστης…

Page 178: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 174

… πατώντας στο κόκκινο βελάκι εμφανίζεται ένα μήνυμα, γιατί προφανώς δεν έχουμε φτιά-

ξει την επόμενη σκηνή στην οποία το προγραμματίσαμε να πάει.

Page 179: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 175

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

Δραστηριότητα 1 – Σχεδιασμός σκηνικού

Ας κατασκευάσουμε την επόμενη σκηνή-room. Όμοια με προηγουμένως κατασκευάζουμε

το σκηνικό-background «ΔΡΟΜΟΣ»…

και αφού δημιουργήσουμε τη σκηνή-room «δρόμος» της βάζουμε ως σκηνικό-background

το «ΔΡΟΜΟΣ».

Page 180: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 176

«Τρέχουμε» ξανά το πρόγραμμα…

…και περνάμε χωρίς πρόβλημα από την πρώτη στη δεύτερη σκηνή-room που δείχνει έναν

ακίνητο δρόμο….

Page 181: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 177

Για να δημιουργήσουμε την αίσθηση της κίνησης προγραμματίζουμε το σκηνικό-

background να κινείται με κατακόρυφη ταχύτητα (Vert. Speed) 8.

Δραστηριότητα 2 – Σχεδιασμός αντικειμένων

Ας φτιάξουμε τώρα το αυτοκίνητό μας...

Θα χρειαστούμε μια έτοιμη μορφή-sprite, που θα την εισαγάγουμε…

Page 182: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 178

… και θα την ονομάσουμε «κίτρινο».

Αφού έχουμε έτοιμη τη μορφή-sprite του αυτοκινήτου μας δημιουργούμε τον ηθοποιό-

object που θα υποδυθεί τον ρόλο του αυτοκινήτου μας.

Page 183: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 179

… τον οποίο προγραμματίζουμε όταν συμβεί (Event) να πατηθεί (Key Press) το πλήκτρο με

το αριστερό βελάκι που είναι στο πληκτρολόγιο…

…να δράσει (Action) κινούμενος αριστερά με ταχύτητα 3. Ανάλογα γίνεται ο προγραμματι-

σμός για την κίνηση προς τα δεξιά όταν πατηθεί το δεξιό βελάκι στο πληκτρολόγιο.

Δραστηριότητα 3 – Προγραμματισμός αντικειμένων Το επόμενο βήμα είναι να βάλουμε τον ηθοποιό-object «το δικό μου» να παίξει τον ρόλο

του στη σκηνή-room «δρόμος».

Page 184: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 180

Αυτό γίνεται με απλό κλικ πάνω στη σκηνή, στο σωστό σημείο.

«Τρέχοντας» το πρόγραμμα διαπιστώνουμε ότι αφού έχουμε πατήσει το αριστερό βελάκι

και το αφήνουμε, το όχημά μας συνεχίζει να κινείται αριστερά.

Page 185: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 181

Διορθώνουμε το πρόβλημα συμπληρώνοντας στον προγραμματισμό του αυτοκινήτου μας

τι πρέπει να γίνεται όταν σταματήσει να πατιέται το αριστερό βελάκι του πληκτρολογίου.

Ανάλογα προγραμματίζεται να σταματά και η κίνηση προς τα δεξιά.

Page 186: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 182

Σειρά έχουν να δημιουργηθούν και τα άλλα οχήματα που κυκλοφορούν (μόνα τους) στο

δρόμο. Θα φτιαχτούν δύο, ένα μπλε που θα κινείται, με ταχύτητα 15, προς τα πάνω (στην

ίδια κατεύθυνση με το δικό μας όχημα) και ένα άλλο κόκκινο που θα κινείται, με ταχύτητα

25, προς τα κάτω (στην αντίθετη κατεύθυνση με το δικό μας όχημα).

Page 187: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 183

Τα οχήματα τοποθετούνται στη σκηνή-room:

Page 188: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 184

«Τρέχουμε» το πρόγραμμα και διαπιστώνουμε ότι τα οχήματα κινούνται όπως τα έχουμε

προγραμματίσει και φτάνοντας στο τέλος του δρόμου εξαφανίζονται (γιατί συνεχίζουν να

κινούνται).

Θα τα προγραμματίσουμε όταν φτάνουν στο τέλος του δρόμου (Outside room) να παίρνουν

θέση (αλλαγή συντεταγμένων) στην αρχή του δρόμου.

Page 189: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 185

Page 190: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 186

Δραστηριότητα 4 – Αλληλεπίδραση

Το τελευταίο που θα δούμε πως μπορούν να προγραμματιστούν δύο ρόλοι ώστε να αλλη-

λεπιδρούν επί σκηνής.

Τι θα συμβεί α) αν το ανερχόμενο μπλε όχημα συναντήσει το δικό μας όχημα που του κλεί-

νει τον δρόμο και β) αν το δικό μας όχημα περάσει στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας και

συγκρουστεί με το κατερχόμενο κόκκινο όχημα; (το β θα αφεθεί ως άσκηση στους μαθη-

τές).

Θα προγραμματίσουμε το «ανερχόμενο» όχημα-object-ηθοποιό όταν συγκρουστεί (Colli-

sion) με «το δικό μου» όχημα-object-ηθοποιό:

Page 191: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 187

Το «ανερχόμενο» όχημα όταν συναντά «το δικό μου» όχημα να υποχωρεί κατακόρυφα κα-

τά 35 μονάδες σχετικά (Relative) από τη θέση στην οποία βρίσκεται.

Page 192: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 188

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗ

ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

Με το GameMaker μπορούμε να εισάγουμε objects και sprites.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Υπάρχει περιορισμός στο πλήθος των sprites που μπορούμε να εισάγουμε.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Εντολές μπορούν να προστεθούν και να δρουν όλες οι μορφές παράλληλα.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Στο background μπορεί να εκτελείται παράλληλα σενάριο εντολών.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

(1) Κάθε μορφή μπορεί να αλληλεπιδράσει τόσο με κάποια άλλη μορφή, όσο και με το

background.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Οι αλληλεπιδράσεις των sprites γίνονται πάντα μέσω του πληκτρολογίου.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Στο GameMaker υπάρχει η δυνατότητα να αυξήσω το μέγεθος της μορφής τόσο α-

πευθείας κατά το σχεδιασμό, όσο και με τη χρήση εντολών κατά την εκτέλεση του

προγράμματος.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Υπάρχει η δυνατότητα να εμφανιστούν sprites κατά την εκτέλεση του προγράμματος.

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ

Page 193: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 189

18. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ Προτείνεται η ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων που, ενδεχομένως, έμειναν ημιτελείς

(από τα φύλλα εργασίας των μαθητών).

Συζητήστε ή καταγράψτε τις σημαντικότερες διαφορές του προγραμματιστικού περι-

βάλλοντος GameMaker σε σχέση με άλλα περιβάλλοντα του ιδίου τύπου. Διατηρήστε

τον σχετικό πίνακα (ή κείμενο) προκειμένου να τον συμπληρώσετε με σχολιασμό και

για άλλα περιβάλλοντα τα οποία ενδεχομένως θα «συναντήσετε» σε μαθήματα που

ακολουθούν (όπως το Kodu, η StarLogo κ.λπ.). Χαρακτηριστικά τα οποία θα μπορού-

σαν να χρησιμεύσουν για μια σύγκριση μεταξύ των περιβαλλόντων είναι, για παρά-

δειγμα:

H διεπαφή και η κατανομή του «χώρου» (δηλαδή χώρος στον οποίο γράφε-

ται/δημιουργείται ο κώδικας, χώρος ή σκηνή ή stage όπου «εκτελείται» το πρό-

γραμμα κ.λπ.). Ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στα διάφορα περιβάλλοντα, φι-

λικότητα προς το χρήστη, δυνατότητες που προσφέρονται στον χρήστη.

«προσανατολισμός» προς μια ή περισσότερες κατηγορίες προγραμμάτων και

προβλημάτων που αντιμετωπίζονται στα πλαίσια του περιβάλλοντος. Σύγκριση με

πιο «τυπικά» περιβάλλοντα προγραμματισμού (γενικού τύπου). Ποιες είναι οι δι-

δακτικές επιπτώσεις; Οι έννοιες της αλγοριθμικής και του προγραμματισμού που

αποτελούν το στόχο της συγκεκριμένης διδασκαλίας διδάσκονται εξίσου ικανο-

ποιητικά (όπως και σε ένα πιο κλασικό περιβάλλον); Η ενδεχόμενη «μετάβαση»

προς ένα προγραμματιστικό περιβάλλον γενικού τύπου είναι εύκολη;

Εκτιμώμενη ευκολία ή δυσκολία εκμάθησης και χρήσης του περιβάλλοντος από

τους μαθητές (οι οποίοι θεωρούνται αρχάριοι). Η προηγούμενη εμπειρία των μα-

θητών σε άλλα προγραμματιστικά περιβάλλοντα και «προγραμματιστικό στυλ»

είναι ενδεχόμενο να δυσκολέψει την προσαρμογή τους στο νέο περιβάλλον;

Page 194: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 190

Ενότητα Σεναρίου 13

Δημιουργία και διαχείριση φύλλων

εργασίας για τους μαθητές

ΣΕΝΑΡΙΟ Δραστηριότητες και φύλλα εργασίας

Στην παρούσα Συνεδρία προτείνονται διάφορες δραστηριότητες, οι οποίες δεν αποτελούν

αυτοτελή τυπικά σενάρια. Δεν υπάρχουν επίσης τα αντίστοιχα φύλλα εργασίας των μαθη-

τών και σκοπός της Συνεδρίας είναι ακριβώς η εξάσκηση των επιμορφουμένων στη δη-

μιουργία φύλλων εργασίας (των μαθητών).

Ταυτόχρονα, στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται μια σειρά από δραστηριότητες οι ο-

ποίες τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί στο προσκήνιο των συζητήσεων για τη διδασκαλία

της Πληροφορικής. Πρόκειται για δραστηριότητες που προωθήθηκαν αρχικά από το site

(και το αντίστοιχο βιβλίο) csunplugged (http://www.csunplugged.com) και οι οποίες έχουν

το κοινό χαρακτηριστικό ότι, παρόλο που έχουν καθαρά πληροφορικό χαρακτήρα, ωστόσο

δεν απαιτούν πάντοτε Η.Υ. για την υλοποίησή τους. Πολλές παρόμοιες ιδέες υπάρχουν στο

περιοδικό/site http://cs4fn.com (Computer Science For Fun). Η ιδέα πίσω από την κίνηση

αυτή είναι διπλή:

(1) Η συνεχής και αδιάλειπτη χρήση του Η.Υ. στη διδασκαλία της Πληροφορικής, προτρέ-

πει τους μαθητές συχνά σε ένα είδος «μαθησιακού ακτιβισμού», δηλαδή σε μια συνε-

χή αλληλεπίδραση με το σύστημα, χωρίς να δίνει την ευκαιρία για βαθύτερη σκέψη

και κατανόηση των νέων εννοιών και μεθόδων που διδάσκονται. Αυτό, μεταξύ άλλων,

συμβάλλει και σε μια θεώρηση της Πληροφορικής ως μιας σειράς δεξιοτήτων στη χρή-

ση των εφαρμογών της.

(2) Η Επιστήμη αναφοράς είναι η Πληροφορική και ως Επιστήμη έχει έννοιες, θεωρίες, τε-

χνικές, οι οποίες δεν εξαρτώνται από τους Η.Υ. με άμεσο τρόπο. Στις προτεινόμενες

δραστηριότητες στο csunplugged ο Η.Υ. απουσιάζει και το βάρος δίνεται στις ίδιες τις

δραστηριότητες και μεθόδους και στον αναστοχασμό των μαθητών πάνω στις ίδιες τις

δράσεις τους.

Στην παρούσα ενότητα ορισμένες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες είναι από αυτές

που περιγράφονται στο csunplugged (ή είναι εμπνευσμένες από το csunplugged), ενώ άλ-

λες, παρόμοιες, δεν έχουν καμιά σχέση με αυτό.

Ωστόσο, αν και η υλοποίηση των πιο πολλών δεν απαιτεί τη χρήση κάποιου Η.Υ. ή γενικότε-

ρα ψηφιακού συστήματος, για τις περισσότερες από τις ιδέες αυτές υπάρχει κάποιο «ισο-

δύναμο λογισμικό», δηλαδή κάποια δημιουργία με λογισμικό που τις υποστηρίζει. Η χρήση

των Τ.Π.Ε. στις περιπτώσεις αυτές υποστηρίζει με ουσιαστικό τρόπο τις ιδέες ή τις έννοιες

που πρόκειται να διδαχθούν.

Στις δραστηριότητες που ακολουθούν, δεν προσδιορίζεται αυστηρά το επίπεδο τάξης ή

προηγουμένων γνώσεων των μαθητών, δεδομένου ότι οι δραστηριότητες είναι ποικίλες και

μπορεί να απευθύνονται σε διάφορες τάξεις του σχολείου και διαφορετικά γνωστικά επί-

Page 195: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 191

πεδα. Εξάλλου ο τρόπος με τον οποίο θα διδαχθούν, μπορεί να τις κάνει κατάλληλες για

διδασκαλία σε διαφορετικές σχολικές τάξεις. Τα στοιχεία αυτά προτείνεται να τα προσδιο-

ρίσουν οι ίδιοι οι επιμορφούμενοι, καθώς ο στόχος της Συνεδρίας είναι ακριβώς η άσκηση

των επιμορφουμένων στη δημιουργία και διαχείριση φύλλων εργασίας που διανέμονται

στους μαθητές και τις μαθήτριες. Τα φύλλα εργασίας θα δημιουργηθούν στη διάρκεια της

Συνεδρίας (ή πριν από αυτήν) και θα εξεταστούν συλλογικά στη διάρκεια της Συνεδρίας.

Ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά των φύλλων εργασίας;

Ένα φύλλο εργασίας αποτελεί ένα κείμενο (ή ένα κείμενο και μερικά συνοδευτικά αρχεία)

που δίδεται στους μαθητές προκειμένου αυτοί να εργαστούν (μόνοι τους ή σε ομάδες) με

τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, προκειμένου να υλοποιήσουν κάποιες δραστηριότητες και

να αποκτήσουν (δημιουργήσουν) μια νέα γνώση ή να αποκτήσουν νέες δεξιότητες.

Όπως είναι εύλογο, κατά κανόνα, δεν έχει νόημα να δοθούν σε ένα φύλλο εργασίας τμήμα-

τα κειμένου τα οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες πρέπει να αποστηθίσουν. Πρέπει, αντί-

θετα, τα φύλλα εργασίας να είναι οργανωμένα έτσι, ώστε, μέσα από τη λύση προβλημά-

των, την απάντηση σε ερωτήματα και μια σειρά από άλλες, ανάλογες δραστηριότητες, οι

μαθητές και οι μαθήτριες να ολοκληρώσουν μια ενότητα που σχετίζεται με κάποια νέα

γνώση. Η ολοκλήρωση ενός φύλλου εργασίας δεν αρκεί πάντοτε για τον προσδιορισμό της

νέας γνώσης: στις περισσότερες περιπτώσεις ο εκπαιδευτικός πρέπει να ολοκληρώσει τη

διαδικασία, συνοψίζοντας τα ουσιώδη σημεία της πορείας των μαθητών και «επισημο-

ποιώντας» τη νέα γνώση. Ωστόσο, η εργασία των μαθητών αποτελεί το ουσιαστικότερο

τμήμα της διαδικασίας δημιουργίας τη νέας γνώσης, της μάθησης δηλαδή. Το περιεχόμενο

των φύλλων εργασίας δηλαδή, πρέπει, με κάποιον τρόπο, να ωθεί τους μαθητές και να τους

υποστηρίζει στην αυτόνομη δραστηριοποίησή τους με προσανατολισμό τη δημιουργία νέ-

ων γνώσεων (ή τον μετασχηματισμό παλιότερων). Τα φύλλα εργασίας θα πρέπει λοιπόν να

περιγράφουν προβλήματα ή να διατυπώνουν ερωτήσεις (που σχετίζονται με την έννοια ή

τη μέθοδο που πρόκειται να διδαχθεί) και να προσανατολίζουν τους μαθητές στην επίλυση

του προβλήματος με τρόπο συνεργατικό και αυτόνομο (χωρίς δηλαδή προσφυγή στην αυ-

θεντία του εκπαιδευτικού – όσο είναι δυνατόν). Το φύλλο εργασίας υποστηρίζει τους μαθη-

τές στην κατανόηση του προβλήματος, στην αναζήτηση χρήσιμων πληροφοριών, στη δη-

μιουργία εικασιών (και τη δοκιμασία επαλήθευσής τους), στη διατύπωση προτάσεων και

απόψεων, στην έκφραση επιχειρημάτων και ανάπτυξη διαλόγου, στην επινόηση λύσεων,

στη συνεργασία, στον αναστοχασμό.

Τα φύλλα εργασίας προορίζονται για εργασία μέσα στο σχολείο – αλλά σε κάποιες περι-

πτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και στο σπίτι.

Ο εκπαιδευτικός που ετοιμάζει ένα φύλλο εργασίας (ή μια σειρά από φύλλα εργασίας),

πρέπει φυσικά να έχει προσδιορίσει το κοινό που θα τα χρησιμοποιήσει (σχολική τάξη ή και

κάποιο άλλο, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό) και τους συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους που

θέλει να επιτύχει (σε μερικές περιπτώσεις οι στόχοι αναγράφονται και στο φύλλο εργασίας,

προκειμένου να λάβουν γνώση και οι μαθητές). Επίσης θα πρέπει να υπολογίσει τον απαι-

τούμενο χρόνο για την ολοκλήρωση των εργασιών που ανατίθενται στους μαθητές.

Τα φύλλα εργασίας μπορούν, ενδεχομένως, να περιέχουν κάποια τμήματα «θεωρίας» (υ-

πόμνηση κανόνων, τύπους, οδηγίες για τη χρήση ενός λογισμικού κ.λπ.), αλλά είναι προο-

ρισμένα για εργασία, δηλαδή για δραστηριότητες που θα υλοποιήσουν οι μαθητές. Θα

πρέπει ίσως να τονιστεί ιδιαίτερα ότι τα φύλλα εργασίας είναι κατά κανόνα προορισμένα

για να υποστηρίξουν την ομαδική εργασία: οι μαθητές πρέπει να εργάζονται σε ομάδες,

Page 196: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 192

γιατί ακριβώς οι συνθήκες επικοινωνίας είναι τέτοιες, που οι μαθητές πρέπει (μεταξύ τους)

να συζητήσουν, να επιχειρηματολογήσουν, να διαφωνήσουν ενδεχομένως. Η μοναχική ερ-

γασία, αν και ευνοείται ιδιαίτερα στο σχολικό σύστημα, δεν είναι πάντοτε η καταλληλότερη

συνθήκη για τη δημιουργία νέας γνώσης. Μέσα από τον διάλογο, συχνά επέρχονται κοινω-

νιο-γνωστικές συγκρούσεις, οι οποίες καταλήγουν ακόμη και σε αποκλίνουσες απόψεις.

Στην περίπτωση αυτή, το ιδανικό είναι το ίδιο το περιβάλλον «να δίνει» την απάντηση: οι

μαθητές να δοκιμάσουν στον Η.Υ. τις απόψεις τους, να προσπαθήσουν με το ρομπότ, να

προσομοιώσουν στο πάτωμα ή με οιονδήποτε άλλο τρόπο ταιριάζει στο πρόβλημα που έ-

χουν να λύσουν, χωρίς ευθεία παρέμβαση του διδάσκοντος. Οι μαθητές αναπτύσσουν λοι-

πόν τη συλλογιστική τους ικανότητα, ξεκαθαρίζουν τα στοιχεία της έννοιας ή της τεχνικής

που συζητούν και κατανοούν πληρέστερα τις υπό διαπραγμάτευση έννοιες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο εκπαιδευτικός μπορεί να θέλει να πάρει ατομικές απαντήσεις

– προφανώς θα πρέπει τότε οι μαθητές να εργαστούν ατομικά, αλλά αυτό (δηλαδή η απο-

κλειστικά ατομική εργασία) δεν πρέπει να αποτελεί τον μόνιμο και αποκλειστικό κανόνα

μέσα στην τάξη.

Στα φύλλα εργασίας, όταν τίθενται ερωτήματα ή προβλήματα προς επίλυση, θα πρέπει να

δίνονται κάποιες κατευθύνσεις για την εξεύρεση των απαντήσεων (με τη χρήση πηγών ψη-

φιακών ή μη ψηφιακών, με τη χρήση κάποιου λογισμικού κ.ά.). Φυσικά τα ερωτήματα και

τα προβλήματα θα πρέπει να είναι διαρθρωμένα έτσι ώστε να έχουν μια λογική σειρά, σε

σχέση με το γνωστικό αντικείμενο που είναι υπό διαπραγμάτευση.

Αυτό εξασφαλίζει όχι μόνο τη δυνατότητα εύρεσης της απάντησης σε κάθε περίπτωση, αλ-

λά – αυτό είναι και το σημαντικότερο – καθιστά την απάντηση κατά κάποιον τρόπο, ανε-

ξάρτητη από τον διδάσκοντα: ο διδάσκων δεν είναι η μοναδική «πηγή» της γνώσης, ούτε ο

μόνος που μπορεί να προσδιορίσει την ορθότητα των λύσεων. Βέβαια, στο τέλος, όπως α-

ναφέρθηκε παραπάνω, ο εκπαιδευτικός θα «επισημοποιήσει» τη γνώση, δηλαδή θα προσ-

διορίσει ποιες από τις δραστηριότητες και τις εργασίες των μαθητών είναι οι πιο σημαντι-

κές και ποια ακριβώς είναι η νέα γνώση που κατακτήθηκε. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι διαφο-

ρετικό από τη διαρκή λειτουργία του καθηγητή στη διάρκεια του μαθήματος ως μοναδικής

«αυθεντίας», πηγής της νέας γνώσης και μοναδικού αξιολογητή των αποτελεσμάτων των

μαθητών.

Οι απαντήσεις των μαθητών, εφόσον είναι γραπτές και σύντομες (μπορούν δηλαδή να δο-

θούν μέσα στη διάρκεια του μαθήματος) είναι προτιμότερο να σημειώνονται πάνω στο

φύλλο εργασίας και να συλλέγονται από τον εκπαιδευτικό. Σε κάθε περίπτωση, οι ενδιάμε-

σες εργασίες των μαθητών και των μαθητριών (προγράμματα σε Η.Υ., φύλλα εργασίας, άλ-

λες απαντήσεις και δραστηριότητες) είναι προτιμότερο να συλλέγονται από τον εκπαιδευ-

τικό και να ταξινομούνται κατά μαθητή (ως ένα είδος portfolio), έτσι ώστε ο εκπαιδευτικός

όχι μόνο να έχει μια εικόνα των μαθητών, αλλά να έχει γνώση των δυσκολιών που αντιμε-

τωπίζουν οι μαθητές μπροστά στις νέες έννοιες ή μεθόδους που είναι υπό διαπραγμάτευση

(παρανοήσεις, συστηματικά λάθη, παραλείψεις, ορθές αλλά όχι πλήρεις απαντήσεις, πλή-

ρεις απαντήσεις, λύσεις, προγράμματα, εργασίες).

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα φύλλα εργασίας που απευθύνονται στην πρω-

τοβάθμια εκπαίδευση. Οι μαθητές της πρωτοβάθμιας, κυρίως των μικρότερων τάξεων, ό-

πως είναι φυσικό, προτιμούν τα μικρά και κατανοητά κείμενα. Εξάλλου, ανάλογα και με την

τάξη στην οποία απευθύνεται ο εκπαιδευτικός, θα πρέπει να γνωρίζει πως οι μαθητές της

Page 197: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 193

πρωτοβάθμιας αφομοιώνουν πολύ καλύτερα τις βιωματικές και αναπαραστατικές δραστη-

ριότητες, παρά αυτές που στηρίζονται μόνο στον συμβολισμό (αφηρημένες παραστάσεις,

τύποι κ.λπ.). Είναι επίσης προτιμότερο, οι έννοιες να παρουσιάζονται μέσα σε ένα είδος

αφήγησης (όταν αυτό είναι δυνατόν) προκειμένου όχι μόνο να είναι πιο οικείες στους μα-

θητές και τις μαθήτριες, αλλά να ασκήσουν και τι δεξιότητές τους για μοντελοποίηση.

Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες που περιγράφονται παρακάτω μπορούν να υλο-

ποιηθούν είτε με την υποστήριξη κάποιου λογισμικού ή κάποιου περιβάλλοντος, είτε χωρίς

το ψηφιακό περιβάλλον. Τα ψηφιακά περιβάλλοντα είναι ποικίλα και θα προσδιορίζονται

κάθε φορά. Οι δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς τη χρήση κά-

ποιου ψηφιακού περιβάλλοντος αποσκοπούν στην καλύτερη κατανόηση των εννοιών αλλά

και του τρόπου λειτουργίας των Η.Υ.

Οι προτεινόμενες δραστηριότητες έχουν ως εξής:

Δραστηριότητες σχετικά με το δυαδικό σύστημα και τις ιδιότητές του

Το δυαδικό σύστημα παίζει έναν κεντρικό ρόλο στην Πληροφορική όχι μόνο εξαιτίας της

χρήσης του στην αναπαράσταση των δεδομένων στον Η.Υ., αλλά και γιατί οι ιδιότητές του

συνδέονται με πολλές όψεις της ψηφιακής επεξεργασίας των πληροφοριών. Έχει βέβαια

και μια πολύ στενή σύνδεση με τα Μαθηματικά. Παρατίθενται μια σειρά από σχετικές δρα-

στηριότητες που σχετίζονται με το δυαδικό σύστημα.

Δραστηριότητα 1: Η ζυγαριά

Το λογισμικό ΔΕΛΥΣ, περιλαμβάνει μια δραστηριότητα με το όνομα «ΖΥΓΑΡΙΑ». Αυτή όμως

είναι προσβάσιμη και απευθείας, online, στη διεύθυνση: http://eos.uom.gr/~delys (επιλέξ-

τε «ΔΕΙΓΜΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ» από τις επιλογές αριστερά).

(το σύστημα ζητά την εγκατάσταση ενός plug-in, αν δεν είναι ήδη εγκατεστημένο και στη

συνέχεια λειτουργεί κανονικά).

Το περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ έχει διάφορα στοιχεία. Στους δυο δίσκους μπορούν να μπαί-

νουν σταθμά είτε των 1, 10, 100 μονάδων βάρους (αντιστοιχία με το δεκαδικό σύστημα),

είτε των 1, 2, 4, 8,… (αντιστοιχία με το δυαδικό σύστημα). Ο χρήστης μπορεί να μετακινήσει

βάρη στους δυο δίσκους και να προσπαθήσει να ισορροπήσει τους δυο δίσκους. Οι ακό-

λουθες οδηγίες προς τους μαθητές (ή άλλες ισοδύναμες), μπορούν να δοθούν γραπτά, ή

προφορικά:

Κάθε φορά που ο χρήστης κάνει διπλό κλικ (ή κλικ και σύρσιμο) στα αντίστοιχα δεκα-

δικά βαρίδια μπορεί να τα τοποθετήσει στον αριστερό δίσκο της περιοχής (5) – δες την

εικόνα στο τέλος της παραγράφου.

Κάνοντας κλικ στο πλήκτρο «Μηδενισμός», περιοχή (2), αδειάζει ο αντίστοιχος δίσκος

και επανατοποθετούνται τα βαρίδια στην αρχική τους περιοχή.

Στην περιοχή (3) εμφανίζεται το βάρος των δυαδικών βαριδιών που είναι τοποθετημέ-

να στον δίσκο τους. Κάνοντας κλικ σε οποιοδήποτε ψηφίο της περιοχής (3) εμφανίζεται

1 ή 0 αντίστοιχα και τοποθετούνται αυτόματα στον δίσκο τους (ή απομακρύνονται από

τον δίσκο) τα αντίστοιχα δυαδικά βαρίδια.

Κάθε φορά που κάνεις κλικ στο σημείο (4) θέτεις τη ζυγαριά σε «Ζύγιση» ή «Κλείδω-

μα». Όταν η ζυγαριά βρίσκεται στην κατάσταση «Ζύγιση», εμφανίζεται το βάρος των

Page 198: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 194

δίσκων στην περιοχή (8) (αριθμός στο δεκαδικό σύστημα) και το βάρος των δυαδικών

βαριδιών εμφανίζεται στην περιοχή (3) (αντίστοιχος αριθμός στο δυαδικό σύστημα).

Όταν η ζυγαριά είναι σε «Ζύγιση» και κάνεις κλικ στο σημείο (4), τότε κλειδώνει και

σβήνει η ένδειξη της περιοχής (7).

Στους δίσκους της περιοχής (5) μπορείς να τοποθετήσεις (με διπλό κλικ ή κλικ και σύρ-

σιμο) δεκαδικά και δυαδικά βαρίδια. Στον αριστερό δίσκο της περιοχής (5) ο χρήστης

μπορεί να τοποθετήσει δεκαδικά βαρίδια από την περιοχή (6), ενώ στον δεξιό δίσκο

δυαδικά βαρίδια από την περιοχή (1).

Κάθε φορά που ο χρήστης κάνει διπλό κλικ (ή κλικ και σύρσιμο) στα αντίστοιχα δεκα-

δικά βαρίδια μπορεί να τα τοποθετήσει στον αριστερό δίσκο της περιοχής (5).

Όταν η ζυγαριά είναι σε κατάσταση ζύγισης στην περιοχή (7) εμφανίζεται το σύμβολο >

ή < ή = ανάλογα αν το βάρος του δίσκου των δεκαδικών είναι μεγαλύτερο του βάρους

του δίσκου των δυαδικών ή μικρότερο ή ίσο.

Στην περιοχή (8) εμφανίζεται το βάρος των δεκαδικών βαριδιών που είναι τοποθετη-

μένα στον δίσκο τους. Αν ο χρήστης πληκτρολογήσει στην περιοχή (8) έναν αριθμό στο

δεκαδικό σύστημα, τότε τοποθετούνται στον δίσκο τους τα αντίστοιχα δεκαδικά βαρί-

δια.

Η ιδέα είναι ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αντιληφθούν ότι το βάρος είναι το ίδιο σε

κάθε δίσκο (ο αναπαριστώμενος αριθμός δηλαδή) και μπορεί να μετρηθεί (να «ζυγιστεί»)

με οιαδήποτε σταθμά. Το σύστημα της ΖΥΓΑΡΙΑΣ επιτρέπει επίσης να δει κανείς σε έναν

ψηφιακό μετρητή κάτω από τον κάθε δίσκο τα σταθμά που έχει βάλει (δηλαδή ουσιαστικά

αναγράφεται η αναπαράσταση του «βάρους», του αριθμού δηλαδή, στα δυο συστήματα,

το δεκαδικό και το δυαδικό). Η ΖΥΓΑΡΙΑ επιτρέπει το προσωρινό «κλείδωμα» της ζύγισης,

την προσωρινή δηλαδή παύση λειτουργίας του συστήματος (δυνατότητα χρήσιμη σε ορι-

σμένες περιπτώσεις, όταν, για παράδειγμα, για διδακτικούς λόγους, ο μαθητής πρέπει να

προβλέψει ένα αποτέλεσμα του είδους «ισορροπεί η ζυγαριά»;). Επιπλέον έχει ορισμένα

πρόσθετα λειτουργικά χαρακτηριστικά για διευκόλυνση του χρήστη (για παράδειγμα, τα

σταθμά μπορούν να μετακινηθούν με διπλό «κλικ» επάνω τους.

Το περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ επιτρέπει τη σταδιακή εξοικείωση των μαθητών με τις βασικές

Page 199: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 195

έννοιες του δυαδικού συστήματος (και με το διδακτικό εμπόδιο της σύγχυσης μεταξύ των

αριθμών και των αναπαραστάσεών τους). Το βασικό ζητούμενο είναι να κατανοήσουν οι

μαθητές το γεγονός ότι ένας αριθμός παραμένει ό ίδιος, σε όποιο σύστημα και αν τον ανα-

παραστήσουμε και ότι ένας αριθμός μπορεί να αναπαρασταθεί με πολλούς τρόπους στα

διάφορα συστήματα αρίθμησης. Με άλλα λόγια, η ΖΥΓΑΡΙΑ αποτελεί ένα μέσο για την υ-

πέρβαση της βασικής δυσκολίας των μαθητών να αντιλαμβάνονται τους «δυαδικούς» ως

αριθμούς άλλου είδους από τους «δεκαδικούς» και όχι ως μια διαφορετική αναπαράσταση

του ιδίου αριθμού με έναν διαφορετικό τρόπο από τον συνηθισμένο (δεκαδικό). Όπως εί-

ναι γνωστό, αυτή η βασική δυσκολία κατανόησης δημιουργεί μι σειρά από δευτερεύουσες

αρνητικές συνέπειες: οι μαθητές αποστηθίζουν τεχνικές μετατροπής από το ένα σύστημα

σε ένα άλλο (δεκαδικό, δυαδικό αλλά και άλλα), όπως και να χρησιμοποιήσουν με ευχέρεια

ιδιότητες του δυαδικού συστήματος: γιατί ένα byte μπορεί να αναπαραστήσει 256 διαφο-

ρετικούς αριθμούς (και ποιους); Με ποιον τρόπο συνδυασμοί φυσικών αντικειμένων ή κα-

ταστάσεων μπορούν να αντιπροσωπεύουν αριθμούς (για παράδειγμα: κυκλώματα από τα

οποία περνά ή όχι ηλεκτρικό ρεύμα κ.λπ.); Πώς οι ιδιότητες του δυαδικού συστήματος (αλ-

λά και των υπολοίπων) συνδέονται με την αναδρομή; Επιπλέον, η ΖΥΓΑΡΙΑ επιτρέπει τη δια-

τύπωση ορισμένων ερωτημάτων που συνδέονται με το δυαδικό σύστημα και τα συστήματα

αρίθμησης γενικότερα, με όρους πρακτικούς. Ο συνολικός στόχος των δραστηριοτήτων αυ-

τών είναι η συνειδητοποίηση του γεγονότος της ύπαρξης μερικών αναλλοίωτων ιδιοτήτων

στα συστήματα αρίθμησης, ο εντοπισμός των ιδιοτήτων αυτών και η κατανόησή τους. Η

ΖΥΓΑΡΙΑ επιτρέπει την αντιμετώπιση ενός (μαθηματικού-πληροφορικού) προβλήματος με

όρους «πρακτικής».

Απαραίτητος είναι φυσικά ένας κάποιος χρόνος εξοικείωσης των μαθητών με τη ΖΥΓΑΡΙΑ.

Στο σχετικό φύλλο εργασίας θα πρέπει να υπάρχουν οδηγίες και δραστηριότητες που να

επιτρέψουν στους μαθητές ακριβώς να εξοικειωθούν με το περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ.

Δραστηριότητες αυτού του είδους μπορούν να είναι οι ακόλουθες:

1. Άδειασε και τους δυο δίσκους της ζυγαριάς. Τοποθέτησε στον αριστερό δίσκο 201 μο-

νάδες βάρους.

Κλείδωσε τη ζυγαριά.

Τοποθέτησε στο δεξιό δίσκο τα βάρη 128, 64, 8, 1 μονάδων βάρους.

Ξεκλείδωσε τη ζυγαριά. Τι παρατηρείς; Μπορείς να το εξηγήσεις;

Αφαίρεσε ένα βάρος από έναν δίσκο. Τι παρατηρείς;

2. Άδειασε τη ζυγαριά.

Ξεκλείδωσε τη ζυγαριά.

Τοποθέτησε ορισμένα 167 μονάδες βάρους στον αριστερό δίσκο. Τοποθέτησε μερικές

μονάδες βάρους στον δεξιό δίσκο, αλλά έτσι ώστε η ζυγαριά να γέρνει αριστερά.

Κλείδωσε τη ζυγαριά.

Τοποθέτησε στον δεξιό δίσκο μονάδες βάρους έτσι ώστε η ζυγαριά να ισορροπήσει

όταν την ξεκλειδώσεις.

Ξεκλείδωσε τη ζυγαριά. Κάνε την ίδια άσκηση αλλά τοποθετώντας μεγαλύτερο βάρος

στον δεξιό δίσκο.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν στο περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ να διερευνήσουν τα

Page 200: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 196

ακόλουθα:

(1) Τα δυο συστήματα είναι «ισοδύναμα»; Δηλαδή αν ένας αριθμός αναπαρίσταται στο

ένα σύστημα, τότε μπορεί πάντοτε να αναπαρασταθεί και στο άλλο; Το ερώτημα

αυτό στο περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ διατυπώνεται ως εξής: ένα τυχαίο βάρος που το

εκφράζουμε με σταθμά από το αριστερό σύνολο, ισορροπείται πάντοτε με βάρη

από το δεξιό σύνολο; Το αντίστροφο ισχύει;

(2) κάθε αριθμός μπορεί να αναπαρασταθεί στο δυαδικό σύστημα, όπως και στο δε-

καδικό; Το ερώτημα αυτό (που είναι παρόμοιο με το προηγούμενο) στο περιβάλλον

της ΖΥΓΑΡΙΑΣ διατυπώνεται ως εξής: για όλα τα βάρη μπορώ να βάλω σταθμά στον

έναν ή στον άλλο δίσκο έτσι ώστε το σύνολό τους να ισούται με το βάρος;

(3) Μια αναπαράσταση ενός αριθμού στο δυαδικό σύστημα είναι μοναδική; Το ερώτη-

μα αυτό στο περιβάλλον της ΖΥΓΑΡΙΑΣ διατυπώνεται ως εξής: αν σε κάποια στιγμή η

ΖΥΓΑΡΙΑ ισορροπεί, μπορώ να αλλάξω μερικά σταθμά στον έναν μόνο δίσκο και να

ισορροπήσει πάλι;

(4) Θέματα αναπαράστασης στα 2 συστήματα: μπορείς να ισορροπήσεις τη ζυγαριά

τοποθετώντας μονάδες βάρους στον αριστερό δίσκο κοιτώντας τις ψηφιακές οθό-

νες μόνον, χωρίς δηλαδή να κοιτάς και τα ίδια τα σταθμά; Μπορείς να κάνεις το ί-

διο στον δεξιό δίσκο;

(5) Ποιο είναι το μεγαλύτερο βάρος που μπορεί να ζυγιστεί με τα δεκαδικά σταθμά;

Με τα δυαδικά; Αν προσθέταμε σταθμά δυαδικά (έστω άλλα 2), ποια θα ήταν τα

πλέον κατάλληλα; Μέσω των ερωτημάτων αυτών ο εκπαιδευτικός μπορεί να θέσει

προς συζήτηση την υπόθεση ότι το δυαδικό σύστημα είναι «βέλτιστο», με την έν-

νοια ότι χρησιμοποιούνται τα λιγότερα δυνατά «σταθμά» – κάθε ενδιάμεση τιμή

σταθμών είναι περιττή, γιατί με κατάλληλο συνδυασμό των σταθμών που υπάρ-

χουν, μπορεί να ζυγιστεί οποιοδήποτε ενδιάμεσο βάρος. Αυτό μπορεί να χρησιμεύ-

σει και στην καλύτερη κατανόηση του δυαδικού συστήματος, αλλά και ως βασική

διαδικασία για να περιγραφούν και άλλα συστήματα (δες την επόμενη ερώτηση).

(6) Ο εκπαιδευτικός μπορεί στη συνέχεια να διαπραγματευτεί, ανάλογα με την τάξη,

πιο προηγμένα θέματα: μπορούμε στο δυαδικό σύστημα με μια ματιά να αποφαν-

θούμε αν ένας αριθμός είναι περιττός ή άρτιος (μονός ή ζυγός) χωρίς να τον μετα-

τρέψουμε στο δεκαδικό σύστημα; Άραγε θα ήταν δυνατό να έχουμε ένα σύστημα

«τριαδικό» (κατά το δυαδικό); Πώς θα ήταν τότε τα σταθμά; Γιατί στα δεκαδικά

σταθμά έχουμε αρκετά από κάθε είδος (πόσα;) ενώ στο δυαδικό μόνο ένα; Είναι

δυνατόν στο κάθε σύστημα (δηλαδή στο δυαδικό ή στο δεκαδικό) να έχουμε έναν

πιο «οικονομικό» τρόπο αναπαράστασης (με λιγότερα σταθμά συνολικά);

Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύστημα της ζυγαριάς μπορεί να υλοποιηθεί και με μια πραγμα-

τική ζυγαριά (αν κανείς βρει μια πλάστιγγα1).

1 Σχετικά πρόσφατα, Νοέμβριο του 2012, είδα υλοποιημένη την ιδέα από τον Jens Gallenbacher, συγ-

γραφέα του βιβλίου Abenteuer Informatik (περιπέτεια Πληροφορικής) – ένα βιβλίο μέσα στο πνεύμα

του csunplugged. Τα σταθμά ήταν παλιά CD και DVD πάνω στα οποία ήταν κολλημένα μικρά σιδε-

ρένια κομμάτια με το κατάλληλο βάρος!

Page 201: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 197

Δραστηριότητα 2: Αναπαραστάσεις του δυαδικού συστήματος

Υπάρχουν πολλά συστήματα που επιτρέπουν δραστηριότητες οι οποίες αποσκοπούν στην

κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία του δυαδικού συστήματος.

Από αυτές που περιγράφονται παρακάτω, ορισμένες προέρχονται από ιδέες και δραστη-

ριότητες που περιγράφονται στο csunplugged (http://www.csunplugged.com). Άλλες στηρί-

ζονται σε λειτουργίες του λογισμικού ΔΕΛΥΣ. Οι περισσότερες από αυτές μπορούν να χρη-

σιμοποιηθούν συνδυαστικά με τη χρήση ψηφιακών συστημάτων και λογισμικού και χωρίς

τη χρήση ψηφιακών συστημάτων.

Η αναπαράσταση των δυαδικών αριθμών είναι πολύ εύκολη. Κάθε ζεύγος στοιχείων (αντι-

κειμένων ή συμβόλων) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βασικό «αλφάβητο» για το δυαδικό

σύστημα.

Για παράδειγμα στο βιβλίο csunplugged παρατίθενται τα εξής παραδείγματα:

Μπορείτε να προτείνετε στους μαθητές να κάνουν τους αντίστοιχους υπολογισμούς σε κά-

θε γραμμή.

Εξάλλου μια πολύ προσφιλής διδακτική τεχνική για την αναπαράσταση δυαδικών αριθμών

είναι και οι ίδιο οι μαθητές, σε σειρά, όπως είναι στα θρανία τους. Μερικοί μαθητές ή μα-

θήτριες μπορούν να σηκωθούν όρθιοι (και να αντιπροσωπεύουν το «1», ενώ οι καθισμένοι

αντιπροσωπεύουν το «0»). Ο εκπαιδευτικός μπορεί να τους ζητήσει να αποφασίσουν μόνοι

τους ποιοι πρέπει να σηκωθούν ή να μείνουν καθιστοί ώστε να «αναπαραστήσουν» τον

αριθμό «17» κ.λπ.

Οι δυαδικοί αριθμοί μπορούν φυσικά να αναπαρασταθούν με κατάλληλες κάρτες:

Page 202: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 198

Με τις κάρτες αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν πολλές δραστηριότητες. Προκα-

ταρκτικά ο διδάσκων μπορεί να προτείνει την ανεύρεση του τρόπου με τον οποίο είναι

φτιαγμένες (καθεμιά, πλην της πρώτης δεξιά, έχει τον διπλάσιο αριθμό κουκίδων από αυ-

τήν που είναι δεξιά της) και γενικά μια σειρά δραστηριοτήτων και ερωτήσεων εξοικείωσης.

Στη συνέχεια μπορεί να δείξει στους μαθητές με ποιον τρόπο μπορούμε να αναπαραστή-

σουμε αριθμούς απλώς αναποδογυρίζοντας μερικές από αυτές:

Ενδιαφέρον έχουν ορισμένες δραστηριότητες που σχετίζονται με αλγοριθμικές διαδικασίες.

Για παράδειγμα, ξεκινώντας με όλες τις κάρτες ανάποδα (δηλαδή από το 0) αναπαριστά-

νουμε τους διαδοχικούς φυσικούς 1,2,3,... Υπάρχει άραγε κάποιος κανόνας για τον τρόπο

με τον οποίο τις αναποδογυρίζουμε;

Αν υποθέσουμε ότι κάθε «κλειστό» δάκτυλο παριστάνει ένα «0» και ένα «ανοιχτό» δάκτυλο

παριστάνει ένα «1», τότε πόσους διαφορετικούς αριθμούς στο δυαδικό σύστημα μπορεί να

αναπαραστήσει ένα μαθητής με το ένα χέρι του; Με τα δυο χέρια; Οι μαθητές, σε ομάδες,

μπορούν να δοκιμάσουν να αναπαραστήσουν όλους τους αριθμούς από το 1 ως το 31. Αν

υποθέσουμε ότι ένας κάτοικος άλλου πλανήτη είχε επίσης «ελαστικά» δάκτυλα στα πόδια

(και μπορούσε να τα ανοιγοκλείνει όπως τα δάκτυλα στα χέρια του), τότε αυτός, χρησιμο-

ποιώντας και τα 20 δάκτυλά του, ποιους αριθμούς θα μπορούσε να αναπαραστήσει στο

δυαδικό σύστημα;

Σχετική δραστηριότητα στο Scratch υπάρχει έτοιμη στο: http://code.google.com/p/scratch-

unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-1-0.zip&can=2&q

Page 203: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 199

Δραστηριότητα 3: Προηγμένα χαρακτηριστικά του δυαδικού συστή-

ματος

Στο λογισμικό ΔΕΛΥΣ2 υπάρχουν δραστηριότητες σχετικές με τις μετατροπές από το δεκαδι-

κό στο δυαδικό σύστημα και αντιστρόφως.

Η κατανόηση της διαδικασίας μετατροπής των δυαδικών σε δεκαδικούς και αντιστρόφως

μπορεί να επιτρέψει, σε μεγαλύτερους μαθητές, να απαντήσουν σε πιο σύνθετα ερωτήμα-

τα, όπως: δεδομένου ενός αριθμού σε δεκαδική μορφή, ποιος αριθμός πρέπει να προστε-

θεί σε αυτόν ώστε η δυαδική αναπαράσταση του αθροίσματος να αποτελείται από ένα «1»,

ακολουθούμενο μόνο από «0»; Ο αριθμός της μορφής 1000…00 είναι δύναμη του 2 (δυαδι-

κό σύστημα), άρα για οιονδήποτε αριθμό, πρέπει να προσθέσουμε τη διαφορά του από μια

δύναμη του 2 (προφανώς μεγαλύτερή του). Για παράδειγμα, στον αριθμό 476 μπορούμε να

προσθέσουμε τον 36, γιατί 476+36 = 512 = 29 και στο δυαδικό γράφεται: 1000000000. Πα-

ρόμοιο είναι το ερώτημα, αν επιθυμούμε η δυαδική αναπαράσταση του αθροίσματος να

αποτελείται μόνο από «1»: 1111..1

Εκτέλεση πράξεων

Μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων, οι μαθητές μπορούν επίσης να ασχοληθούν με τους

τρόπους με τους οποίους ο Η.Υ. κάνει εσωτερικά τις πράξεις και να κατανοήσουν ότι το σύ-

νολο των πράξεων που κάνει ο Η.Υ. βασικά είναι οι εξής 2: πρόσθεση και μετατόπιση.

Η πρόσθεση δυο δυαδικών μπορεί να προσομοιωθεί από τους μαθητές. Πιο συγκεκριμένα,

Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές λειτουργούν ως «δυαδικά ψηφία» και παράγουν το

άθροισμα 2 αριθμών σε δυαδική μορφή. Οι μαθητές είναι τοποθετημένοι σε τρεις σειρές.

Οι δυο πρώτες είναι για τους «προσθετέους» και η τρίτη για το «άθροισμα» και έχει έναν

μαθητή παραπάνω. Οι μαθητές της πρώτης σειράς αντιστοιχούνται με τα δυαδικά ψηφία

ενός αριθμού και παραμένουν καθιστοί, αν αντιστοιχούν σε 0 ή σηκώνονται όρθιοι, αν α-

ντιστοιχούν σε 1. Το ίδιο κάνουν και οι μαθητές της δεύτερης σειράς. Υπάρχει και ένας επι-

πλέον μαθητής, ξέχωρα από τους άλλους, ο Κ (για το «κρατούμενο»), ο οποίος είναι καθι-

στός. Αφού τακτοποιηθούν οι μαθητές των 2 πρώτων σειρών οι μαθητές της τρίτης σειράς

ακολουθούν τους κανόνες της πρόσθεσης. Ο Κ απλώς υπακούει στις εντολές της τρίτης σει-

ράς. Οι κανόνες για την πρόσθεση μπορούν να μοιραστούν σε κάθε μαθητή της τρίτης σει-

ράς γραμμένοι σε ένα χαρτί ή να αναγραφούν στον πίνακα για να τους βλέπουν όλοι – ε-

κτός από τον επιπλέον μαθητή της τρίτης σειράς που παίρνει ειδικές εντολές. Οι κανόνες

είναι απλοί και εκτελούνται βήμα-βήμα από το τέλος προς την αρχή (από τα λιγότερο ση-

μαντικά ψηφία):

Αν οι δυο συμμαθητές μπροστά σου είναι καθισμένοι, δες τι είναι ο Κ.

Αν ο Κ είναι καθισμένος μείνε και συ καθισμένος και πες ότι τελείωσες.

Αν ο Κ είναι όρθιος, σήκω όρθιος και πες στον Κ να καθίσει. Πες μετά ότι τε-

λείωσες.

Αν οι δυο συμμαθητές σου μπροστά είναι ένας καθιστός και ένας όρθιος, δες τι είναι ο

2 Το λογισμικό ΔΕΛΥΣ δε λειτουργεί με όλα τα λειτουργικά συστήματα και για τον λόγο αυτό οι δρα-

στηριότητές του θα περιγράφονται πάντοτε ως επιπλέον δραστηριότητες, δεν περιλαμβάνονται στις

«κύριες».

Page 204: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 200

Κ.

Αν ο Κ είναι καθισμένος, σήκω όρθιος και πες στον Κ να μείνει καθισμένος. Πες

μετά ότι τελείωσες.

Αν ο Κ είναι όρθιος, πες ότι τελείωσες.

Αν οι δυο συμμαθητές σου μπροστά είναι όρθιοι, δες τι είναι ο Κ.

Αν ο Κ είναι καθισμένος, πες στον Κ να σηκωθεί όρθιος. Πες μετά ότι τελείω-

σες.

Αν ο Κ είναι όρθιος, σήκω όρθιος. Πες μετά ότι τελείωσες.

Ο επιπλέον μαθητής απλώς παρατηρεί τον Κ. Αν ο Κ είναι καθιστός απλώς λέει ότι τελείω-

σε, αλλιώς σηκώνεται όρθιος, λέει στον Κ να καθίσει και μετά δηλώνει ότι τελείωσε.

Είναι ενδιαφέρον να δοθούν αριθμοί με αποτέλεσμα «μεγαλύτερου μήκους» από τους ί-

διους («υπερχείλιση») ώστε οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν τη λειτουργία ενός ψευτο-

αθροιστή όπως αυτός που παριστάνουν. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να αποτελέσει α-

φορμή για περαιτέρω συζήτηση για το δυαδικό και το δεκαδικό σύστημα, τα συστήματα

αρίθμησης γενικότερα, τους συμβολισμούς και τους σχετικούς αλγόριθμους των πράξεων.

Επίσης αποτελεί ένα παράδειγμα εξαγωγής ενός αποτελέσματος με «μηχανικό τρόπο»

(στην πραγματικότητα εφαρμόζοντας κάποιον αλγόριθμο) – δηλαδή χωρίς να είναι συνολι-

κά γνωστό στους επιμέρους «συντελεστές» (τους μαθητές της τρίτης σειράς): καθένας α-

πλώς εκτελεί εντολές για ένα μικρό τμήμα της όλης διαδικασίας , αλλά το τελικό αποτέλε-

σμα συντίθεται από τις επιμέρους διαδικασίες.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εκτέλεση της αφαίρεσης.

Στο δεκαδικό σύστημα, η αφαίρεση μπορεί να γίνει πρόσθεση των συμπληρωμάτων ως

προς 9 όλων των ψηφίων.

Έτσι αντί για την αφαίρεση 674 - 386, θεωρώ το συμπλήρωμα (διαφορά) των ψηφίων του

386 από το 9. Προκύπτει ο αριθμός 613.

Αντί λοιπόν για αφαίρεση 674 - 386, προστίθενται 674 + 613 = 1287, «περικόπτεται» το 1

και προστίθεται στο τέλος δηλαδή 287 + 1 = 288 (που είναι και το αποτέλεσμα της αφαίρε-

σης 674 – 386). Η εξήγηση είναι πολύ απλή: 674 – 386 = 674 – 386 + 999 -999 = 674 + (999 -

386) – 999 = 674 + (999 - 386) - 1000 + 1

999 - 386 = 613

Εξάλλου η περικοπή το «1» (χιλιάδα) και η πρόσθεσή του σημαίνει ότι αφαιρείται το 1000

και προστίθεται 1, δηλαδή τελικά αφαιρείται ο 999.

Στο δυαδικό σύστημα η όλη διαδικασία είναι εξαιρετικά απλή, γιατί το συμπλήρωμα λαμ-

βάνεται απλώς εναλλάσσοντας τα «0» και «1». Άρα, προσομοιώνοντας με τους μαθητές,

αρκεί οι μαθητές της δεύτερης σειράς να αλλάξουν στάση (οι καθισμένοι να σηκωθούν και

οι όρθιοι να καθίσουν).

Με ανάλογους τρόπους μπορούν να συζητηθούν και οι υπόλοιπες πράξεις.

Ακόμη, αν οι μαθητές σας έχουν ασχοληθεί με τις προηγούμενες δραστηριότητες, μπορείτε

να τους προτείνετε να προσπαθήσουν να επιλύσουν ενδιαφέροντα προβλήματα όπως το

ακόλουθο.

Γράφουμε έναν τυχαίο αριθμό στο δυαδικό σύστημα με 8 ψηφία, για παράδειγμα:

10001001. Το μετατρέπουμε στο δεκαδικό: είναι ο 137. Γράφουμε επίσης το «αλγεβρικό

συμπλήρωμα» των ψηφίων του δυαδικού ως προς το 2 (δηλαδή κάθε «1» το μετατρέπουμε

σε «0» και κάθε «0» σε «1»).

Δημιουργείται έτσι ο: 01110110, του οποίου η δεκαδική αναπαράσταση είναι: 118.

Page 205: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 201

Προσθέτουμε τους 2 αριθμούς και βρίσκουμε: 137 + 118 = 255.

Το ίδιο αποτέλεσμα βρίσκουμε όμως, όποιος και αν είναι ο αρχικός δυαδικός αριθμός από

τον οποίο ξεκινάμε.

Το ερώτημα είναι: γιατί συμβαίνει αυτό;

Για όσες και όσους θα είχαν ενδιαφέρον, οι κανόνες με τους οποίους σχηματίζονται οι δυα-

δικές αναπαραστάσεις διαδοχικών αριθμών, γίνονται εμφανείς στο δεκαδικό σύστημα αν

μπορούσε κανείς να δει δεκαδικούς «μηχανικούς» καταμετρητές όπως τα παλιά ταξίμετρα

ή οι ακόμη παλιότερες βενζιναντλίες. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα γρανάζια μπο-

ρεί να είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για διαθεματική μελέτη συνδυασμένο και με άλλες

ανάλογες κατασκευές (όπως η μηχανή του B. Pascal κ.ά.). Πώς θα λειτουργούσε άραγε ένα

«δυαδικό» ταξίμετρο (δηλαδή ένα ταξίμετρο που θα εμφάνιζε τους αριθμούς στο δυαδικό

σύστημα); Ορισμένα από τα ερωτήματα αυτά (ο εκπαιδευτικός θα επιλέξει) δε θα απαντη-

θούν μέσα στην τάξη, αλλά μπορούν να προταθούν ως «ανοιχτές προκλήσεις» για τους μα-

θητές. Είναι ενδεχόμενο κάποιοι μαθητές να επανέλθουν ύστερα από μερικές μέρες και να

πληροφορήσουν τον εκπαιδευτικό ότι έλυσαν το πρόβλημα ή να ζητήσουν πρόσθετες πλη-

ροφορίες. Πρόκειται ενδεχομένως για μαθητές ή μαθήτριες οι οποίοι έχουν ένα ιδιαίτερο

ενδιαφέρον, το οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί να συντηρήσει και να «καλλιεργήσει» με κα-

τάλληλη καθοδήγηση.

Δραστηριότητες σχετικά με κωδικοποιήσεις

Δραστηριότητα 4: Κωδικοποίηση κειμένων με αριθμούς

Η κωδικοποίηση κειμένων είναι μια απλή υπόθεση3. Αρκεί σε κάθε γράμμα να αντιστοιχί-

σουμε έναν αριθμό.

Βέβαια η αντιστοίχιση μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη, αν λάβουμε υπόψη όλα τα σύμβολα

που εμφανίζονται σε ένα κείμενο (κεφαλαία, πεζά, σημεία στίξεως, τονισμένα γράμματα,

παρενθέσεις κ.λπ.).

Για ευκολία όμως θα θεωρήσουμε μόνο κεφαλαία γράμματα, χωρίς σημεία στίξεως. Ενδια-

φέρον είναι το εξής σημείο: απαιτείται να κωδικοποιήσουμε το κενό (για παράδειγμα, στη

δραστηριότητα με το “Χριστουγεννιάτικο δένδρο” που ακολουθεί, το κενό δεν κωδικοποιεί-

ται).

Μπορούν λοιπόν να επινοηθούν δραστηριότητες κωδικοποίησης/αποκωδικοποίησης μι-

κρών κειμένων και ανταλλαγής μηνυμάτων κ.λπ.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων αυτών το csunplugged, προτείνει μια δραστηριότητα κω-

δικοποίησης κειμένου σε μια φανταστική κατάσταση:

3 Αν και βέβαια, στην πραγματικότητα η κωδικοποίηση με τους κώδικες ASCII και UNICODE απο-

δείχθηκε μάλλον πολύπλοκη – εδώ όμως απλοποιούμε τις κωδικοποιήσεις για διδακτικούς λόγους.

Page 206: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 202

Ο Γιάννης αποκλείστηκε κατά τύχη το βράδυ των Χριστουγέννων σε ένα πολυκατάστημα και

δεν μπορεί να ειδοποιήσει κανέναν να έλθει να του ανοίξει.

Σκέφτηκε να ζητήσει βοήθεια απ’ έξω. Με τα φωτάκια των Χριστουγεννιάτικων δένδρων

που υπήρχαν μέσα στο πολυκατάστημα, έφτιαξε έναν πίνακα στον οποίο, συνδέοντας κα-

τάλληλα τα φωτάκια, μπορεί να έχει άλλα φωτάκια αναμμένα και άλλα σβηστά. Σκέφθηκε

να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις του από την Πληροφορική και να σχηματίσει ένα μήνυμα.

Ποιο είναι το μήνυμα;

Σχετική δραστηριότητα στο Scratch υπάρχει έτοιμη στο: http://code.google.com/p/scratch-

unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-1-0.zip&can=2&q

Θα μπορούσε άραγε να οριστούν κατάλληλες συναρτήσεις σε ένα Excel, ώστε το «άναμμα»

και το «σβήσιμο» των φώτων (δηλαδή ορισμένων κελιών του Excel) να γίνεται αυτόματα

(αν για ευκολία, γράφουμε ένα γράμμα σε κάθε κελί και το συνδυάσουμε με τη δυνατότητα

του Excel μορφοποίηση υπό όρους);

Δραστηριότητα 5: Κωδικοποίηση εικόνων

Είναι βέβαια γνωστός ο τρόπος με τον οποίο κωδικοποιούνται οι εικόνες στα ψηφιακά συ-

στήματα και αναπαρίστανται στις οθόνες:

Page 207: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 203

Επειδή ωστόσο η αναπαράσταση με πραγματικό αριθμό Pixels είναι επίπονη και χρονοβό-

ρα, μπορούμε να θεωρήσουμε μια πιο «χονδροειδή» αναπαράσταση ενός και μόνου χαρα-

κτήρα, όπως στο παρακάτω:

Αν υποθέσουμε ότι κάθε λευκό κελί συμβολίζεται με ένα «Α» («άσπρο») και ένα μαύρο με

«Μ», τότε η παρακάτω κωδικοποίηση, αναπαριστά πλήρως την παραπάνω εικόνα:

ΑΑΑΑΑΑΑΑ

ΑΑΜΜΜΜΑΑ

ΑΜΑΑΑΑΜΑ

ΑΜΑΑΑΑΜΑ

ΑΜΑΑΑΑΜΑ

ΑΜΜΜΜΜΜΑ

ΑΜΑΑΑΑΜΑ

ΑΜΑΑΑΑΜΑ

Αν τοποθετήσουμε τα γράμματα στη σειρά, τότε θα έχουμε την επόμενη συμβολοσειρά:

ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΜΜΜΜΑΑΑΜΑΑΑΑΜΑΑΜΑΑΑΑΜΑΑΜΑΑΑΑΜΑΑΜΜΜΜΜΜΑΑΜΑΑΑΑΜΑΑΜΑΑΑΑ

ΜΑ

Στους μαθητές, μπορούν να προταθούν δραστηριότητες του είδους:

Page 208: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 204

Στον ίδιο καμβά, ποιο γράμμα αναπαρίσταται με την ακόλουθη συμβολοσειρά:

ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΜΜΜΜΑΑΑΑΜΑΑΑΑΑΑΑΜΜΜΑΑΑΑΑΜΑΑΑΑΑΑΑΜΜΜΑΑΑΑ;

Ακόμη, αν αντί «Α» και «Μ», χρησιμοποιήσουμε «0» και «1», θα έχουμε την ακόλουθη

συμβολοσειρά:

000000000111000010000000111000001000000011110000

Μπορούμε ακόμη να υποθέσουμε ότι κάθε byte (δηλαδή οχτάδα bits) είναι η αναπαράστα-

ση ενός αριθμού στο δυαδικό σύστημα και έτσι το γράμμα «Α» κεφαλαίο της εικόνας πα-

ραπάνω, από τους αριθμούς:

0, 50, 66, 66, 66, 116, 66

Με τη μέθοδο αυτή, ποιοι είναι οι 8 αριθμοί που αντιπροσωπεύουν το «μυστηριώδες»

γράμμα που περιγράφεται λίγο παραπάνω;

Στο csunplugged προτείνεται μια πιο «οικονομική μέθοδος» κωδικοποίησης των εικόνων

(χωρίς να λάβουμε υπόψη και τα χρώματα κάθε pixel):

Οι μαθητές μπορούν να προσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο κωδικοποιείται η εικόνα

στο παράδειγμα παραπάνω; Το βασικό πρόβλημα είναι βέβαια ότι η κωδικοποίηση είναι

εύκολη: 1,3,1,4,1,1,4,0,1,3,1,0,1,3,1,1,4, αλλά η αποκωδικοποίηση δεν είναι, αφού το «μή-

κος» κάθε γραμμής δεν είναι σταθερό. Στο σχετικό αρχείο Scratch

http://code.google.com/p/scratch-unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-

1-0.zip&can=2&q στη δραστηριότητα αυτή το τέλος κάθε γραμμής συμβολίζεται με -1.

Μπορούν να κωδικοποιήσουν επίσης τα γράμματα παραπάνω (το «Α» και το «μυστηριώ-

δες» γράμμα) με αυτήν την τεχνική;

Page 209: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 205

Δραστηριότητες σχετικά με κρυπτογραφία και ελέγχους ισο-

τιμίας

Δραστηριότητα 6: Κωδικοί και κρυπτογραφία

Το αντικείμενο της δραστηριότητας αυτής είναι η κατανόηση από την πλευρά των μαθητών

μερικών στοιχειωδών μεθόδων κρυπτογράφησης.

Στο τέλος της δραστηριότητας αναμένεται οι μαθήτριες και οι μαθητές να έχουν κατανοή-

σει την έννοια της κρυπτογράφησης και τον αλγοριθμικό χαρακτήρα της διαδικασίας κρυ-

πτογράφησης-αποκρυπτογράφησης.

Η βασική ιδέα είναι ένα μήνυμα που στέλνει κάποιος (αποστολέας) σε κάποιο άλλο πρό-

σωπο (αποδέκτης), αλλά με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην είναι κατανοητό από κάποιον που

θα θελήσει να το παραβιάσει, χωρίς να είναι ο αποδέκτης.

Ως βασική τεχνική κρυπτογράφησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια πολύ απλή τεχνική αντι-

κατάστασης γραμμάτων. Έτσι, με ένα συστηματικό τρόπο, μπορεί κανείς να αντιστοιχίσει

ένα γράμμα σε ένα άλλο.

Ειδικά για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, μπορεί εύκολα να δημιουργηθεί μια κατασκευή

με χαρτί, ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν τον τρόπο κρυπτογράφησης-

αποκρυπτογράφησης:

Πρόκειται για δυο λωρίδες χαρτιού, κομμένες και τυλιγμένες σε σχήμα κυλίνδρου (στη φω-

τογραφία είναι τυλιγμένες γύρω από ένα πλαστικό μπουκάλι).

Περιστρέφοντας τη μια ή την άλλη αλλάζουν οι αντιστοιχίες.

Έτσι αν αρχικά το Α=>Α, Β=>Β κ.λπ., μετατοπίζοντας τον κάτω κύλινδρο κατά μία «θέση»

δεξιόστροφα (κατά τη φορά κίνησης δεικτών ρολογιού) οι αντιστοιχίες αλλάζουν, καθώς

Α=>Β, Β=>Γ κ.λπ.

Η αποκωδικοποίηση του μηνύματος είναι πολύ απλή, αν ξέρει κανείς τον αριθμό μετατοπί-

σεων θέσης.

Ωστόσο η τεχνική αυτή δεν είναι πολύ αποδοτική, καθώς οι κωδικοποιήσεις φανερώνουν

αρκετά στοιχεία. Για παράδειγμα, με αυτή τη μέθοδο κρυπτογράφησης, το μήκος των λέξε-

ων παραμένει σταθερό.

Αν λοιπόν το μήνυμα:

ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΠΡΩΙ

κωδικοποιηθεί με έναν τρόπο σε:

Page 210: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 206

ΕΩΦΝΤ ΨΤ ΥΦΓΝ

(4 μετατοπίσεις θέσεως), αυτός που αποπειράται να αποκωδικοποιήσει γνωρίζει ότι έχει να

κάνει με τρεις λέξεις, μήκους 5,2,4 χαρακτήρων.

Αν στην κωδικοποίηση προστεθεί και το κενό ως 25ος χαρακτήρας (όπως στο πληκτρολόγιο),

τότε η παραπάνω φράση «ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΠΡΩΙ», θα κωδικοποιηθεί ως εξής (δες στην παραπάνω

φωτογραφία: το κενό της επάνω λωρίδας αντιστοιχεί στο «Τ» της κάτω λωρίδας):

ΕΩΦΝΤΔΨΤΔΥΦΓΝ

ενώ, σε άλλη περίπτωση, η λέξη ΛΕΦΟΥΣΙ θα κωδικοποιηθεί ως ΟΙ ΤΩΧΝ.

Αυτό ενδεχομένως αυξάνει το βαθμό δυσκολίας για όποιον θέλει να αποκρυπτογραφήσει

το μήνυμα, χωρίς να είναι ο αποδέκτης.

Ωστόσο, αν κάποιος καταφέρει να βρει έστω και μια αντιστοιχία, για παράδειγμα ότι το

γράμμα «Γ» κρυπτογραφείται ως «Θ», τότε είναι πολύ εύκολο να προσδιορίσει όλες τις α-

ντιστοιχίες. Ακόμη, η συχνότητα των γραμμάτων σε ένα κείμενο, μπορεί να δώσει ενδείξεις,

καθώς το πιο συχνό γράμμα στην ελληνική γλώσσα είναι το «Α», με δεύτερο το «Ε», στην

Αγγλική γλώσσα είναι το «e» κ.λπ.

Μια ιδέα θα ήταν η κωδικοποίηση να είναι μεταβλητή: για παράδειγμα το πρώτο γράμμα

του αρχικού μηνύματος να κωδικοποιηθεί με 3 μετατοπίσεις δεξιόστροφες, το δεύτερο με

πέντε, το τρίτο με 8 κ.λπ.

Ουσιαστικά τέτοιες τεχνικές κρυπτογράφησης έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ συχνά με πα-

ραλλαγές. Στην τεχνική του (Blaise de) Viginère, χρησιμοποιείται ένας ορθογώνιος πίνακας

όπως ο παρακάτω:

Page 211: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 207

Γ A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb

Ι 1 Α A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb

Α 2 Β B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A

T 3 Γ Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B

Ρ 4 Δ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ

Ο 5 Ε Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ

Σ 6 Ζ Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε

Γ 7 Η Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ

Ι 8 Θ Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η

Α 9 Ι Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ

T 10 Κ Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι

Ρ 11 Λ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ

Ο 12 Μ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ

Σ 13 Ν Ν Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ

Γ 14 Ξ Ξ Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N

Ι 15 Ο Ο Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ

Α 16 Π Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O

T 17 Ρ Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π

Ρ 18 Σ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ

Ο 19 T T Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ

Σ 20 Υ Υ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T

Γ 21 Φ Φ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T Υ

Ι 22 Χ Χ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T Υ Φ

Α 23 Ψ Ψ Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T Υ Φ Χ

T 24 Ω Ω bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ

Ρ 25 bb bb A B Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ N Ξ O Π Ρ Σ T Υ Φ Χ Ψ Ω

Έτσι το μήνυμα «ΕΠΙΘΕΣΗ» θα κρυπτογραφηθεί ως «ΕΡΛΛΙΨΕ». Παρατηρήστε ότι η συχνότητα των γραμμάτων δε διατηρείται, καθώς ένα γράμμα, το «Ε»,

κωδικοποιείται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τη θέση του. Η ύπαρξη ενός κλειδιού, όπως η λέξη «ΓΙΑΤΡΟΣ» (στην πρώτη στήλη επαναλαμβανόμενη

«ΓΙΑΤΡΟΣΓΙΑΤΡΟΣΓΙΑΤΡΟΣ», επιτρέπει μια ακόμη πιο περίπλοκη κωδικοποίηση.

Page 212: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 208

Μια άλλη ιδέα είναι να χρησιμοποιηθεί μια άλλη ακολουθία ακεραίων, γνωστή, αλλά όχι

προφανής, όπως τα ψηφία του π ή της τετραγωνικής ρίζας ενός αριθμού, για παράδειγμα

της τετραγωνικής ρίζας του 2, του 3 του 5 κ.λπ.

Οι μαθητές ή ο εκπαιδευτικός μπορούν να κάνουν αναφορές στις σύγχρονες μεθόδους

κρυπτογράφησης με κλειδί, τον ρόλο που παίζουν οι πρώτοι αριθμοί κ.λπ. – εξαρτάται φυ-

σικά από το επίπεδο των μαθητών στους οποίους απευθύνεται.

Σημείωση: όλες οι παραπάνω διαδικασίες μπορούν πολύ εύκολα να προγραμματιστούν σε

μια απλή γλώσσα προγραμματισμού (ίσως και σε ένα λογιστικό φύλλο όπως το Calc ή το

Excel), ώστε η κρυπτογράφηση ή αποκρυπτογράφηση να γίνει αυτόματη.

Το ουσιώδες είναι να έχουν κατανοήσει οι μαθητές τους αντίστοιχους αλγορίθμους, ώστε

να αντιλαμβάνονται τον τρόπο λειτουργίας του προγράμματος.

Ο βαθμός στον οποίο εμβαθύνει ο εκπαιδευτικός στις μεθόδους κρυπτογράφησης εξαρτά-

ται φυσικά από το κοινό στο οποίο απευθύνεται κ.λπ.

Σχετική δραστηριότητα στο Scratch υπάρχει έτοιμη στο: http://code.google.com/p/scratch-

unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-1-0.zip&can=2&q.

Η κρυπτογραφία και οι κωδικοποιήσεις έχουν βέβαια μια ιδιαίτερη σημασία και πολλές

εφαρμογές, όχι μόνο στο πεδίο των στρατιωτικών, αλλά και των σύγχρονων οικονομικών

συναλλαγών. Εύκολα μπορεί κανείς να βρει στο διαδίκτυο πολλά σχετικά στοιχεία και τε-

χνικές κρυπτογράφησης, μερικά από τα οποία μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για δρα-

στηριότητες με τους μαθητές. Ιδιαίτερη είναι και η ιστορία του “Enigma” μιας πολύπλοκης

μηχανής κρυπτογράφησης που επινόησαν και χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί στο Δεύτερο

Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μηχανή επινοήθηκε από το Γερμανό Arthur Scherbius (πριν το 1930)

και μέσα σε μια δεκαετία βελτιώθηκε πολύ. Ευτυχώς στην πλευρά των Συμμάχων αρχικά ο

Πολωνός Rejewski Marian και στη συνέχεια μια ολόκληρη ομάδα επιλέκτων Μαθηματικών

και ειδικών, στο Bletchley Park, κατόρθωσαν να «σπάσουν» τη διαδικασία κρυπτογράφη-

σης, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς. Στην ομάδα του Bletchley Park βασικό

στέλεχος ήταν ο Alan Turing, οποίος, για τις ανάγκες της αποκρυπτογράφησης, σχεδίασε

τον αναγνωριζόμενο ως πρώτο προγραμματιζόμενο Η.Υ., τον Colossus

(http://en.wikipedia.org/wiki/Colossus_computer).

Δραστηριότητα 7: Έλεγχος ισοτιμίας (parity bits)

Πρόκειται για μια δραστηριότητα η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε στην Πρωτοβάθ-

μια Εκπαίδευση, είτε στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου.

Είναι μια δραστηριότητα η οπoία δεν απαιτεί την ύπαρξη Η.Υ. και αποσκοπεί στην κατανό-

ηση του μηχανισμού του ελέγχου της ορθής μετάδοσης ενός μηνύματος κωδικοποιημένου

στο δυαδικό σύστημα.

Ο έλεγχος ισοτιμίας είναι μια σχετικά απλή μέθοδος για τον έλεγχο σφαλμάτων κατά τη

μετάδοση μηνυμάτων (κωδικοποιημένων στο δυαδικό σύστημα ).

Ο έλεγχος αυτός δεν είναι απαραίτητο να προσομοιωθεί οπωσδήποτε με δυαδικά ψηφία,

αλλά μπορεί να πραγματοποιηθεί και με άλλα αναπαραστατικά μέσα – τα οποία είναι λογι-

κώς «ισοδύναμα» με το δυαδικό σύστημα.

Έστω για παράδειγμα μια τετραγωνική διάταξη καρτών με τυχαία κατανομή της όψης τους

Page 213: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 209

(άσπρο-μαύρο):

Η προσθήκη μια ακόμη γραμμής και στήλης έτσι ώστε το άθροισμα των «μαύρων» σε όλες

τις στήλες και γραμμές να είναι άρτιο, δίνει την εξής κατανομή:

Στην παραπάνω διάταξη, τα «μαύρα» κάθε γραμμής και σειράς είναι άρτιου πλήθους. Το

αναποδογύρισμα οιασδήποτε κάρτας θα αλλάξει αυτήν τη συνθήκη. Ο εκπαιδευτικός προ-

σκαλεί τα παιδιά να αλλάξουν την όψη μιας κάρτας (να την αναποδογυρίσουν δηλαδή) χω-

ρίς ο ίδιος να βλέπει την αλλαγή.

Στο παράδειγμα που ακολουθεί:

Page 214: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 210

είναι εύκολο να διακρίνει κανείς την κάρτα που άλλαξε όψη, αφού το πλήθος των «μαύ-

ρων» παύει να είναι άρτιο σε κάποια γραμμή και στήλη. Ο εκπαιδευτικός, λοιπόν, μπορεί

εύκολα να «μαντέψει» ποια κάρτα αναποδογύρισαν οι μαθητές.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να επαναλάβει μερικές φορές τη διαδικασία και να ζητήσει από

τους μαθητές να του εξηγήσουν πώς βρίσκει την απάντηση.

Εάν η απάντηση δεν προκύψει από τους μαθητές, μπορεί να τους καθοδηγήσει εξηγώντας

με ποιον τρόπο επέλεξε να τοποθετήσει τις όψεις των καρτών στην πρόσθετη σειρά και

στήλη (έτσι ώστε το άθροισμα των μαύρων να είναι πάντα άρτιο).

Αφού οι μαθητές κατανοήσουν τον μηχανισμό, μπορεί να τους ζητήσει να εντοπίσουν περι-

πτώσεις στις οποίες το πρόβλημα να είναι πιο σύνθετο (για παράδειγμα: μια σειρά αλλα-

γών περισσοτέρων καρτών είναι πάντα ανιχνεύσιμη;).

Σχετική δραστηριότητα στο Scratch υπάρχει έτοιμη στο: http://code.google.com/p/scratch-

unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-1-0.zip&can=2&q

Ο έλεγχος ορθότητας ενός κωδικού είναι πολύ συνηθισμένη διαδικασία (στους λεγόμενους

“γραμμωτούς κώδικες» ΕΑΝ-13, γνωστούς ως barcodes, σε διάφορα προϊόντα και αλλού).

Οι γραμμωτοί κώδικες αποτελούνται από 13 ψηφία, 12 σημαντικά και ένα ψηφίο ελέγχου.

Τα πρώτα ψηφία είναι ο κωδικός της χώρας, ακολουθούν ψηφία που ταυτοποιούν την ε-

ταιρεία που κατασκεύασε το προϊόν και στη συνέχεια ο κωδικός του προϊόντος του ίδιου.

Ο υπολογισμός του τελευταίου ψηφίου (του 13ου) προκύπτει ως εξής: αθροίζονται τα ψη-

Page 215: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 211

φία περιττής τάξεως. Αθροίζονται τα ψηφία αρτίας τάξεως και το άθροισμα πολλαπλασιά-

ζεται επί 3. Τα δυο τελευταία αποτελέσματα αθροίζονται και υπολογίζεται το υπόλοιπο της

διαιρέσεως του αριθμού που προκύπτει με το 10. Το προκύπτον υπόλοιπο αφαιρείται από

το 10 ή χρησιμοποιείται ως έχει, εάν είναι 0.

Στην παραπάνω εικόνα, το άθροισμα των ψηφίων περιττής τάξεως είναι:

9 + 8 + 6 + 9 + 1 + 0 = 33

Το άθροισμα των ψηφίων άρτιας τάξεως είναι: 7 + 8 + 7 + 9 + 2 + 7 = 40. Τριπλασιάζουμε:

40 x 3 = 120.

120 + 33 = 153.

Το υπόλοιπο της διαιρέσεως με το 10 είναι 3, και αν το αφαιρέσω από το 10, προκύπτει 7,

που είναι πράγματι το τελευταίο ψηφίο του κωδικού.

Δραστηριότητες σχετικά με αλγορίθμους

Δραστηριότητα 8: Δυαδική αναζήτηση

Ανάμεσα στις μικρές δραστηριότητες που έχουν δημιουργηθεί στο

http://code.google.com/p/scratch-unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-

1-0.zip&can=2&q

με το Scratch, υπάρχει μία που σχετίζεται με τη δυαδική αναζήτηση.

Στην εφαρμογή, το πρόγραμμα (η «γάτα») προσπαθεί να «μαντέψει» έναν αριθμό που έχει

σκεφτεί ο χρήστης (ο μαθητής ή η μαθήτρια) με κατάλληλες ερωτήσεις του τύπου: «ο αριθ-

μός που σκέφτηκες είναι μικρότερος από τον…»;

Page 216: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 212

Επίσης υπάρχουν αρκετές εργασίες και προτάσεις γύρω από το θέμα της χρήσης επαναλη-

πτικών διαδικασιών, στην ελληνική γλώσσα. Αναφέρεται ενδεικτικά η εργασία του Κυρια-

κού Γρηγόρη, στην ημερίδα «Η Πληροφορική στην εποχή του Νέου Σχολείου», (Θεσσαλονί-

κη 2012), με τίτλο “ΜΑΝΤΕΨΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ! ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Η ΔΟΜΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΥΠΟ ΣΥΝ-

ΘΗΚΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ SCRATCH“, προσβάσιμη στη διεύθυνση

http://eos.uom.gr/~pake1920.

Δραστηριότητα 9: Άλλες δραστηριότητες από το csunplugged

Στον ιστοχώρο

http://code.google.com/p/scratch-unplugged/downloads/detail?name=scratch-unplugged-

1-0.zip&can=2&q

υπάρχουν, γραμμένες σε Scratch από τον ερευνητή Mordechai Ben-Ari του Weizmann Insti-

tute of Science, πολλές από τις παραπάνω δραστηριότητες (και άλλες ακόμη) τις οποίες οι

εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν στις διδασκαλίες τους.

Το σχετικό αρχείο .zip περιέχει μια σειρά από αρχεία Scratch, τα οποία εκτελούνται (εφό-

σον το Scratch είναι εγκατεστημένο στον Η.Υ.) και το καθένα αντιστοιχεί σε μια απλή δρα-

στηριότητα σχετική με διάφορες όψεις της Πληροφορικής.

Για παράδειγμα, το αρχείο parity.sb παρουσιάζει έναν πίνακα όπως τον παραπάνω πίνακα

για τη δραστηριότητα της ισοτιμίας. Όταν ο χρήστης αλλάξει, με το ποντίκι, την όψη μιας

κάρτας, τότε δυο «μάγοι» (ένας για τη στήλη και ένας για τη γραμμή), αναγγέλλουν τη στή-

λη και τη γραμμή της κάρτας που άλλαξε όψη.

Βιβλιογραφία και πρόσθετες πηγές

Στο Διαδίκτυο υπάρχει μεγάλος αριθμός πηγών και πληροφοριών για κάθε μια από τις

δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω (και τις αντίστοιχες μεθόδους, έννοιες και

τεχνικές της Πληροφορικής).

Για παράδειγμα, σε πολλούς τοπικούς ή διεθνείς διαγωνισμούς Πληροφορικής, μπορούν να

εντοπιστούν ποικίλες δραστηριότητες οι οποίες να χρησιμοποιηθούν στο σχολικό περιβάλ-

λον.

Από τον γαλλόφωνο διαγωνισμό Πληροφορικής CASTOR (http://www.ina-expert.com/e-

dossier-de-l-audiovisuel-l-education-aux-cultures-de-l-information/concours-castor-

decouvrir-l-informatique-autrement.html και http://castor-informatique.fr/, γαλλόφωνα

sites), παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα:

Παράδειγμα 1

Στο κοινωνικό Δίκτυο CASTOR, κάθε μέλος μπορεί να μοιράζεται μια φωτογραφία με μερι-

κούς φίλους (όσους θέλει). Όσοι μοιράζονται μια φωτογραφία με ένα μέλος, μπορούν να

δουν και να σχολιάσουν μια φωτογραφία. Οι φίλοι αυτών που σχολιάζουν μια φωτογραφία

μπορούν να δουν τη φωτογραφία, αλλά όχι να τη σχολιάσουν (εκτός αν τη μοιράζονται με

το αρχικό μέλος).

Στο παρακάτω γράφημα, οι «φιλίες» παριστάνονται με τις γραμμές που συνδέουν δυο

πρόσωπα.

Page 217: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 213

Η Λουκία, θέλει να ανεβάσει μια φωτογραφία, την οποία να μην μπορεί να δει ο Ιάσονας.

Είναι δυνατόν αυτό; Με ποιους πρέπει να μοιραστεί τη φωτογραφία η Λουκία ώστε να μην

μπορεί να τη δει ο Ιάσονας (αλλά να μπορούν να τη δουν άλλοι);

Παράδειγμα 2

Ένας μεγάλος και ένας μικρός κάστορας στέκονται πλάτη με πλάτη και σε κάποια στιγμή

ξεκινούν να περπατούν προς την κατεύθυνση που κοιτάζουν. Οι κάστορες κρατούν στα χέ-

ρια τους μικρά αστέρια και μπορούν να τα αφήνουν στο χώμα όταν τους το πουν. Ο μεγά-

λος κάστορας κάνει μεγάλα βήματα και ο μικρός μικρά βήματα. Και οι δυο εκτελούν τις ε-

ξής εντολές:

1. Κάνε ένα βήμα και άσε ένα αστέρι δεξιά σου

2. Κάνε ένα βήμα και άσε ένα αστέρι αριστερά σου

3. Κάνε ένα βήμα και άσε ένα αστέρι δεξιά σου

4. Κάνε ένα βήμα και άσε ένα αστέρι αριστερά σου

Ποια από τις παρακάτω διαδρομές (Α, Β, Γ, Δ) αντιπροσωπεύει την πορεία που έκαναν οι

κάστορες;

Page 218: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 214

Page 219: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 215

Αυτό το παράδειγμα μπορεί φυσικά να θεωρηθεί ως αρχέτυπο πολλών ανάλογων δραστη-

ριοτήτων: μπορεί να παρουσιαστεί ένα τμήμα προγράμματος και ορισμένα αποτελέσματα

και να ζητηθεί από τους μαθητές να βρούνε ποιο είναι το «σωστό» αποτέλεσμα, ή αντι-

στρόφως, να δοθεί ένα αποτέλεσμα (για παράδειγμα ένα σχήμα της Logo ή στο Scratch, μια

σειρά αριθμών στη Γλώσσα, ή μια κατάσταση στο Karel) και να παρατεθούν μια σειρά από

προγράμματα (τμήματα κώδικα) εκ των οποίων ένα μόνο παράγει το αποτέλεσμα αυτό. Στη

συνέχεια μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να βρουν ποιο από τα προτεινόμενα προ-

γράμματα παρήγαγε το αποτέλεσμα.

Παράδειγμα 3

Δυο βατράχια Α, Β που πηδούν από τετράγωνο σε τετράγωνο παρίστανται στο παρακάτω

σχήμα:

Θέλουμε να τα «αντιμεταθέσουμε», δηλαδή να βρεθούν όπως στο δεύτερο σχήμα, ξεκινώ-

ντας από το πρώτο.

Μετακινούνται από την τρέχουσα θέση τους στην επόμενη με τις εντολές Α(νατολή), Δ, Β,

Ν. Φυσικά δεν μπορούν να μετακινηθούν σε «μαυρισμένα» τετράγωνα.

Η αντιμετάθεση πρέπει να πραγματοποιηθεί με τον ίδιο αριθμό «βημάτων», χωρίς οι βά-

τραχοι να συγκρουστούν (να καταλάβουν το ίδιο τετράγωνο την ίδια στιγμή), όπως θα συ-

νέβαινε αν εκτελούσαν τις δυο σειρές εντολών που εμφανίζονται παραπάνω ανάμεσα

στους δυο λαβυρίνθους (η πρώτη για τον Α και η δεύτερη για τον Β).

Παρόμοια και πολλά ανάλογα προβλήματα μπορούν να εντοπιστούν στο Διαδίκτυο (μέσα

κυρίως μέσα από ιστότοπους διαγωνισμών Πληροφορικής). Οι επιμορφούμενοι, για κάθε

δραστηριότητα που θα υλοποιήσουν στη διάρκεια του μαθήματος, μπορούν να εντοπίσουν

αντίστοιχους ψηφιακούς πόρους.

Page 220: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 216

Ενότητα Σεναρίου 14

Δημιουργία διδακτικών σεναρίων

(για τους μαθητές)

ΣΕΝΑΡΙΟ Δημιουργία διδακτικών σεναρίων

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Στην παρούσα Συνεδρία, το αντικείμενο δεν είναι διδακτικό (δηλαδή δεν υπάρχει περιεχό-

μενο που προορίζεται να διδαχθεί σε μαθητές), αλλά, προτείνεται, ως συνέχεια του προη-

γουμένου μαθήματος στο οποίο οι επιμορφούμενοι δημιούργησαν φύλλα εργασίας για

τους μαθητές, η δημιουργία, από τους επιμορφουμένους, ενός πλήρους σεναρίου.

2. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Οι βασικοί στόχοι του παρόντος μαθήματος είναι δυο:

(1) Η εξάσκηση των επιμορφουμένων στη δημιουργία ολοκληρωμένων σεναρίων – ενόψει

μάλιστα της εφαρμογής στην τάξη. Καθώς οι επιμορφούμενοι έχουν ήδη μια προηγού-

μενη εμπειρία στη δημιουργία φύλλων εργασίας, η συνεδρία αυτή αναμένεται να ενι-

σχύσει και να ολοκληρώσει την απαραίτητη εμπειρία τους.

(2) Η απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας στην ομαδική εργασία και τη συνεργατική δη-

μιουργία εκπαιδευτικού υλικού.

3. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Οι επιμορφούμενοι, γνωρίζοντας από το προηγούμενο μάθημα ότι πρόκειται να πραγματο-

ποιηθεί η παρούσα Συνεδρία δημιουργίας διδακτικού σεναρίου, οργανώνονται σε ομάδες

(κατά προτίμηση, όχι περισσότερες από τρεις).

Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να ολοκληρώσει ένα διδακτικό σενάριο (πριν από τη Συνεδρία)

και να το παρουσιάσει στη διάρκεια της Συνεδρίας.

Μετά την ολοκλήρωση της κάθε παρουσίασης, συζητείται το περιεχόμενό της από όλους

τους επιμορφουμένους.

Page 221: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 217

Ενότητα Σεναρίου 15

Πληροφορικός Γραμματισμός –

Ενσωμάτωση θεωρίας Web 2.0

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Πληροφορικός Γραμματισμός – Διδακτικές χρήσεις του Web 2.0

2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 2 ή 3 διδακτικές ώρες.

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

/ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Το διδακτικό σενάριο σχετίζεται άμεσα τόσο με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμμα-

τος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για την Πληροφορική, όσο και με τη διδασκαλία – πρόγραμμα

σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που έχουν εισαχθεί στα ολοήμερα δημοτικά

σχολεία που λειτουργήσουν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ)

(ΦΕΚ 1139/28-8-2010).

Με το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό επιχειρείται να δια-

μορφωθεί ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο για την εκπαίδευση των μαθητών στις

ΤΠΕ, από το Δημοτικό μέχρι το Γυμνάσιο. Η διδασκαλία του μαθήματος των ΤΠΕ στο Δημο-

τικό δεν έχει ως στόχο την κατάρτιση των μαθητών σε εφήμερες τεχνολογικές γνώσεις ή

δεξιότητες. Περιλαμβάνει πολλά περισσότερα στοιχεία από την απλή εξοικείωση των μαθη-

τών με τους υπολογιστές, τις λειτουργίες συγκεκριμένων λογισμικών και το Διαδίκτυο. Κυ-

ρίως, όμως, στοχεύει στην ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων και στην ενίσχυση των μαθη-

σιακών ικανοτήτων των μαθητών (διερεύνηση, κριτική σκέψη, μοντελοποίηση λύσεων,

συνθετική ικανότητα, δημιουργικότητα, ικανότητες επικοινωνίας και συνεργασίας). Σύμ-

φωνα με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Πληροφορικής

και το νέο πρόγραμμα σπουδών Πληροφορικής και νέων τεχνολογιών για το Δημοτικό σχο-

λείο, η Πληροφορική και οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) είναι πλήρως

ενταγμένες στην εκπαιδευτική διαδικασία, ως:

πληροφορικός Γραμματισμός και μαθησιακό – γνωστικό εργαλείο.

πληροφορικός Γραμματισμός, μαθήματα σχετικά με την απόκτηση γνώσεων και δε-

ξιοτήτων λογισμικού γενικής χρήσης με σκοπό την αξιοποίησή του από άλλα μαθή-

ματα, την κατασκευή ιστοσελίδων, ιστολογίων, κ.ά.

Page 222: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 218

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα αυξημένο εκπαιδευτικό ενδιαφέρον για τις εφαρμο-

γές δεύτερης γενιάς του Παγκόσμιου Ιστού (Web 2.0), όπως ιστολόγια (blogs), wikis, ιστό-

τοποι κοινωνικής δικτύωσης (social networking), εργαλεία διαμοίρασης πληροφοριών, ερ-

γαλεία κοινωνικού ευρετηριασμού (social bookmarking) κ.α. Πολλοί ακαδημαϊκοί, ερευνη-

τές και εκπαιδευτικοί της πράξης συμφωνούν ότι οι νέες, συνεχώς αναπτυσσόμενες, εφαρ-

μογές του Web 2.0 έχουν το δυναμικό να προσφέρουν στους μαθητές αυξημένες ευκαιρίες

μάθησης και να υποστηρίξουν τη διά βίου μάθηση και ανάπτυξή τους. O Ιστός 2.0 ενσωμα-

τώνει μια πληθώρα εργαλείων, στο κέντρο των οποίων βρίσκεται η δημιουργία περιεχομέ-

νου από τους ίδιους τους χρήστες, η διαμοίραση υλικού πολλαπλών μορφών, η επικοινωνία

και η αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών. Διαθέτει δυναμικά χαρακτηριστικά που αναμέ-

νεται να έχουν καταλυτική επίδραση στην εκπαίδευση, καθώς α) αλλάζουν ριζικά τη φύση

της γνώσης και τους τρόπους πρόσβασης σε αυτή, β) μετασχηματίζουν το πλαίσιο της μά-

θησης προσφέροντας πολλαπλές ευκαιρίες για αυτορρυθμιζόμενη, συνεργατική, πανταχού

παρούσα και διά βίου μάθηση, γ) διευρύνουν και επεκτείνουν τους χώρους και τα περιβάλ-

λοντα μάθησης αλλάζοντας τα αυστηρά όρια ανάμεσα στο σχολείο και στο σπίτι, στις διά-

φορες μορφές μάθησης (τυπική, μη τυπική και άτυπη), στους εκπαιδευτικούς και στους

εκπαιδευόμενους, στην εκπαίδευση και στην ψυχαγωγία. Με βάση την παραπάνω προβλη-

ματική, έχουν ενταχθεί στο Π.Σ. των ΤΠΕ για το Δημοτικό και προτείνονται εργαλεία Web

2.0, όπως τα εκπαιδευτικά ιστολόγια, τα wikis και οι ιστοεξερευνήσεις (WebQuests).

Η εκπαιδευτική αξιοποίησή τους, κάτω από τον κατάλληλο σχεδιασμό, δεν στοχεύει απλώς

να ενισχύσει τις τεχνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών αλλά, κυρίως, να ε-

νεργοποιήσει τους μαθητές προσφέροντάς τους πολλαπλές ευκαιρίες για μάθηση. Τα ερευ-

νητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των εργαλείων Web 2.0:

ενθαρρύνουν την ενεργητική και αυτορρυθμιζόμενη μάθηση

προωθούν τον διάλογο, την έκφραση ιδεών, τη διαπραγμάτευση απόψεων, την κρι-

τική και αναστοχαστική σκέψη (reflective thinking)

Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο στοχεύει στην εξοικείωση των μαθητών με τις τεχνολο-

γίες που σχετίζονται με το web 2.0 και στην εκμάθηση της δημιουργίας ενός ιστολογίου, τη

δημοσίευση νέων αναρτήσεων και τη χρήση των ροών ειδήσεων rss είτε για την ενημέρωσή

τους, είτε για την παραγωγή νέων συγχωνευμένων ροών ειδήσεων.

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Ο όρος "Web 2.0" αναφέρεται σε μία δεύτερη γενιά εφαρμογών του διαδικτύου και γενικό-

τερου σχεδιασμού στο διαδίκτυο που έχει στόχο να παρέχει εξελιγμένες υπηρεσίες επικοι-

νωνίας, ασφαλές μοίρασμα πληροφορίας, αλληλεπίδραση και συνεργασία στους χρήστες

του παγκόσμιου ιστού. Οι «ιδέες» που διαπερνούν το Web 2.0 έχουν οδηγήσει στην ανά-

πτυξη και εξέλιξη των διαφόρων εικονικών (μέσω του Internet) κοινοτήτων και αντίστοιχων

εφαρμογών, όπως τους κόμβους (sites) κοινωνικής δικτύωσης (social networking), τους

κόμβους μοιράσματος βίντεο, τα wikis, τα ιστολόγια (blogs) κ.λπ.

Το Web 2.0. είναι μια φράση που εφευρέθηκε από την O'Reilly Media το έτος 2004, και α-

ναφέρεται σε μια υποτιθέμενη ή προτεινόμενη δεύτερη γενιά υπηρεσιών βασισμένων στο

Διαδίκτυο – όπως οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης (social networking sites), τα wiki, τα

Page 223: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 219

εργαλεία επικοινωνίας, και οι folksonomies – που δίνουν έμφαση στην ηλεκτρονική συνέρ-

γεια και ανταλλαγή μεταξύ των χρηστών. Η O'Reilly Media, σε συνεργασία με την MediaLive

International, χρησιμοποίησαν αυτή τη φράση σαν τίτλο για μια σειρά από συνέδρια, και

από το 2004 και μετά τεχνικοί και διαφημιστές έχουν υιοθετήσει αυτή τη φράση-κλειδί. Το

ακριβές νόημά της παραμένει ανοιχτό προς αντιπαράθεση, και μερικοί ειδικοί, συμπερι-

λαμβανομένου και του Tim Berners Lee, έχουν αμφισβητήσει εάν ο όρος έχει κάποιο πραγ-

ματικό νόημα. Ο τελευταίος συμπυκνωμένος ορισμός του Web 2.0, σύμφωνα με τον Tim

O'Reilly είναι αυτός:

«Το Web 2.0 είναι η εταιρική επανάσταση στην βιομηχανία των υπολογιστών που προκαλεί-

ται από την μετακίνηση στο διαδίκτυο σαν πλατφόρμα, και στην απόπειρα να καταλάβουμε

τους κανόνες της επιτυχίας σε αυτή τη νέα πλατφόρμα. Βασικός κανόνας ανάμεσα σε αυ-

τούς είναι ο εξής: Χτίσιμο εφαρμογών που καρπώνονται τις επιδράσεις των δικτύων και κα-

λυτερεύουν όσο περισσότερο τις χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. (Αυτό είναι που αλλού έχω

αποκαλέσει 'εκμετάλλευση της συλλογικής νοημοσύνης.')»

Οι σημαντικότερες διαφορές του Web 2.0 με το Web 1.0 παρουσιάζονται στον παρακάτω

πίνακα.

Web 1.0

(1993 - 2003)

Ιστοσελίδες μέσω

πλοηγού

Web 2.0

(2004 - …)

Συνεργασία, αλληλεπίδραση,

περισσότερο εφαρμογή παρά

ιστοσελίδα

Κατάσταση Ανάγνωσης Συγγραφής και συμμετοχής

Κύρια μονάδα

περιεχομένου Σελίδα Μήνυμα / εγγραφή

Μορφή Στατική Δυναμική

Ανάγνωση μέσω Πλοηγού Πλοηγού, RSS, κινητού, οτιδήποτε

Δημιουργία

περιεχομένου από

Προγραμματιστές

δικτύου Οποιονδήποτε

Τομέας Εξειδικευμένων

ανθρώπων Μάζας ερασιτεχνών

Χαρακτηριστικά

Οι κόμβοι του Web 2.0 επιτρέπουν στους χρήστες να κάνουν περισσότερα πράγματα από

την απλή αναζήτηση και λήψη πληροφορίας. Οι χρήστες πλέον μπορούν να δημιουργήσουν

και να «ανεβάσουν» στον ιστό το δικό τους περιεχόμενο και να καθορίσουν οι ίδιοι τα δι-

καιώματα πρόσβασης των υπολοίπων σε αυτό το περιεχόμενο. Οι κόμβοι του Web 2.0 συ-

μπεριλαμβάνουν μερικά από τα παρακάτω χαρακτηριστικά/τεχνολογίες:

Αναζήτηση

Η ευκολία της εύρεσης πληροφορίας με χρήση λέξεων κλειδιών.

Page 224: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 220

Συνδέσμους

Οδηγοί προς σημαντικά τμήματα της πληροφορίας. Οι καλύτερες σελίδες είναι αυτές προς

τις οποίες οδηγούν οι σύνδεσμοι.

Δυνατότητα δημιουργίας περιεχομένου

Η δυνατότητα της δημιουργίας περιεχομένου, το οποίο να μπορεί να ανανεωθεί άμεσα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων σελίδων είναι οι ελεύθερες δικτυακές βιβλιοθήκες

(wikis) και τα ιστολόγια (blogs).

Σημάνσεις

Κατηγοριοποίηση του περιεχομένου με δημιουργία απλών σημάνσεων, μονολεκτικών περι-

γραφών για την παροχή εύκολης αναζήτησης.

Σήματα

Η χρήση της τεχνολογίας RSS (Really Simple Syndication) για την ειδοποίηση των χρηστών

με όλες τις αλλαγές σε περιεχόμενο που τους ενδιαφέρει μέσω αποστολής e-mail.

Χαρακτηριστικές πλατφόρμες

Wikipedia: συνεργατική συγγραφή κειμένου

Blogger: δημιουργία ιστολογίου

Delicious (πρώην Del.icio.us): συλλογικοί σελιδοδείκτες

Flickr – Facebook – LinkedIn: κοινωνική δικτύωση

YouTube: διαδικτυακή διάχυση βίντεο

Google Maps: τεχνολογία mashup

RSS reader: ροές δεδομένων

Wikis

Η παρακάτω εικόνα δείχνει τη σελίδα της εταιρείας Apple στην ελληνική έκδοση της Wik-

ipedia (http://el.wikipedia.org/wiki/). Ο κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα να προσθέσει

κείμενο σχετικό με το θέμα επεξεργαζόμενος την ήδη υπάρχουσα σελίδα και/ή δημιουργώ-

ντας νέες σελίδες και συνδέοντάς την με την κύρια σελίδα του θέματος.

Μετά από κάθε αποθηκευμένη αλλαγή δημιουργείται νέα έκδοση της σελίδας η οποία εμ-

φανίζεται στο ιστορικό. Μέσα από την προβολή του ιστορικού είναι δυνατή η μετατροπή

μίας παλιάς έκδοσης στην πιο πρόσφατη (π.χ. αν έγινε κάποια λάθος εισαγωγή ή εάν το

κείμενο που έχει προστεθεί δεν είναι σχετικό με το θέμα ή υπάρχει ήδη).

Page 225: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 221

Εικόνα 1 Παράδειγμα ενός wiki

Η χρήση ενός wiki βοηθά στη συνεργατική μάθηση αφού κατασκευάζεται γνώση και πλη-

ροφορία μέσα από τη συνεχή ενσωμάτωση υλικού από πληθώρα χρηστών.

Ένας άλλος τρόπος δημιουργίας wiki εκτός από τη Wikipedia (όπου απαιτείται ειδική άδεια

και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μαθητικούς σκοπούς) είναι η χρήση του Wikispaces

το οποίο εφαρμόζεται πολύ συχνά από σχολεία και πανεπιστήμια. Ένα τέτοιο παράδειγμα

φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Εικόνα 2 Παράδειγμα wiki με το Wikispaces

Κείμενο

Διαθέσιμες γλώσσες

Επεξεργασία κειμένου

Ιστορικό των διάφορων εκδόσεων μετά από κάθε αλλαγή στο κείμενο

Συμπυκνωμένη σημαντική πλη-ροφορία

Υπερσύνδεσμοι σε άλλες σελίδες μέ-σα στη Wikipedia

Υπερσύνδεσμοι σε εξωτερικές ιστοσελίδες

Page 226: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 222

Ένα πολύ παραστατικό και ενδιαφέρον βίντεο για τη λειτουργικότητα και χρησιμότητα των

wikis βρίσκεται εδώ.

Ιστολόγια

"Τα blogs είναι πολυμεσικά και εύκολα στη χρήση websites που μέσα από τη χρονολογική

τους δομή και τις αρχειοθετικές τους δυνατότητες λειτουργούν ως εξατομικευμένα και δια-

συνδεδεμένα φίλτρα του web δημιουργώντας μια νέα online «δημόσια σφαίρα» που γύρισε

το web «πίσω στον κόσμο»" (Rodzvilla, 2002)

Η παρακάτω εικόνα δείχνει ένα παράδειγμα ιστολογίου, στο οποίο η κάθε ανάρτηση εμφα-

νίζεται ως τίτλος με μία σύντομη περιγραφή σε μία λίστα αναρτήσεων. Οι αναρτήσεις εμ-

φανίζονται με αντίστροφη χρονολογική σειρά, έτσι ώστε η πιο πρόσφατη να βρίσκεται πά-

ντα πρώτη.

Όταν ένας χρήστης κάνει μία ανάρτηση μπορεί να προσθέσει ετικέτες οι οποίες αντιπρο-

σωπεύουν το κείμενο της ανάρτησής του. Με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται η αναζήτηση

περιεχομένου σε ένα ιστολόγιο με πολλαπλές αναρτήσεις.

Επίσης, δίνεται η δυνατότητα άλλοι χρήστες να σχολιάσουν και να αξιολογήσουν κάθε α-

νάρτηση που γίνεται, προάγοντας τη συμμετοχή πτυχή του Web 2.0.

Εικόνα 3 Παράδειγμα ενός blog

Δημιουργία ιστολογίου με το blogger

Το blogger είναι μία τεχνολογία η οποία επιτρέπει τη δημιουργία ιστολογίων χωρίς την α-

νάγκη εγκατάστασης κάποιου λογισμικού σε server (υπολογιστική νέφους). Αφού δημιουρ-

γήσει ο χρήστης κάποιο e-mail, μπορεί να επισκεφτεί την ιστοσελίδα του Blogger

Κατηγοριο-ποίηση πε-ριεχομένου

Αναρτήσεις με αντίστροφη χρο-νολογική σειρά

Tagging – χρήση ετικετών σε κάθε ανάρτηση

Page 227: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 223

(http://blogger.com) και να ξεκινήσει τη δημιουργία ενός ή πολλαπλών ιστολογίων.

Εικόνα 4 Δημιουργία blog μέσω blogger

Ο χρήστης έχει δυνατότητες όπως:

Αλλαγή όψης του ιστολογίου μέσα από την επιλογή ήδη υπαρχόντων προτύπων

Εισαγωγή σελίδων και αναρτήσεων

Εισαγωγή ειδικών εργαλείων που βοηθούν στην παρουσίαση και πλοήγηση του ι-

στολογίου (π.χ. υπερσύνδεσμοι, ετικέτες, ιστορικό εγγραφών, προβολές σελίδων

κ.λπ.)

Κάλεσμα χρηστών για συνεισφορά/διάβασμα ιστολογίου

Καθώς το blogger είναι τεχνολογία υπολογιστικής νέφους, ο χρήστης δεν έχει πλήρη πρό-

σβαση στο ιστολόγιο (π.χ. στον κώδικα) αν και του δίνεται η δυνατότητα «εξαγωγής» του

ιστολογίου για τη διατήρηση αντιγράφου ασφαλείας. Επίσης, η ηλεκτρονική διεύθυνση του

ιστολογίου υποχρεωτικά θα πρέπει να έχει την προέκταση “blogspot.gr”, δηλώνοντας την

εξάρτησή της από το εργαλείο blogger.

Page 228: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 224

Εικόνα 5 Παράδειγμα blog του blogger

Δημιουργία ιστολογίου με το Wordpress

Το Wordpress είναι ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου το οποίο χρησιμοποιείται εκτε-

νώς για την ανάπτυξη ιστοσελίδων και ιστολογίων. Η χρήση του Wordpress μπορεί να

πραγματοποιηθεί:

Μέσα από την τεχνολογία υπολογιστικής νέφους, όπου ένας χρήστης εγγράφεται

στο http://wordpress.com και δημιουργεί ένα ιστολόγιο δίνοντάς του κάποιο όνομα

ηλεκτρονικής διεύθυνσης. Όπως συμβαίνει και στο blogger, και εδώ το τέλος της

ηλεκτρονικής διεύθυνσης θα έχει κατάληξη “wordpress.com”.

Μέσα από την εγκατάσταση του πακέτου συστήματος διαχείρισης περιεχομένου σε

έναν διακομιστή ιστού. Σε αυτή την περίπτωση ο χρήστης έχει πλήρη έλεγχο στο

περιεχόμενο, τη διαχείριση και την ηλεκτρονική διεύθυνση του ιστολογίου.

Η Εικόνα 6 δείχνει πώς γίνεται η δημιουργία του ιστολογίου μέσα από το Wordpress στην

πρώτη περίπτωση.

Εικόνα 6 Δημιουργία ιστολογίου στο Wordpress

Page 229: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 225

Διατίθεται στον χρήση ένα πάνελ διαχείρισης, όπου μπορεί να γράφει αναρτήσεις, να ελέγ-

χει τα σχόλια που άλλοι χρήστες προσθέτουν στις αναρτήσεις του, να προσθέτει βίντεο ή

εικόνες καθώς και να κάνει περιορισμένες αλλαγές στη διεπαφή (π.χ. αλλαγή χρωμάτων

φόντου και κειμένου, αλλαγή εικόνας επικεφαλίδας κ.λπ.). Ένα παράδειγμα ιστολογίου στο

Wordpress φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Εικόνα 7 Ιστολόγιο με το Wordpress

Η δεύτερη διαδικασία δημιουργίας ιστολογίου στο Wordpress προϋποθέτει ότι ο χρήστης

έχει στην ιδιοκτησία του ή δυνατότητα πρόσβασης σε έναν διακομιστή ιστού όπου θα μπο-

ρεί να εγκαταστήσει τα αρχεία και να έχει διαδικτυακή πρόσβαση σε αυτά.

Ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο που δείχνει με απλά λόγια τη φιλοσοφία των ιστολογίων βρί-

σκεται εδώ.

Συλλογικοί σελιδοδείκτες

Οι συλλογικοί σελιδοδείκτες αποτελούν μία τεχνολογία όπου ο κάθε χρήστης προσπαθεί να

οργανώσει πληθώρα πληροφορίας που ανήκει σε διαφορετικές κατηγορίες και να τη δομή-

σει με συγκεκριμένα κριτήρια για την ευκολότερη αναζήτηση/πρόσβαση στο μέλλον.

Page 230: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 226

Εικόνα 8 Παράδειγμα σελίδας στο Delicious

Όταν κάποιος χρήστης προσθέτει έναν υπερσύνδεσμο ως σελιδοδείκτη, μπορεί να προσθέ-

σει μία περιγραφή που να αντιπροσωπεύει το περιεχόμενο της ιστοσελίδας καθώς και να

εισάγει ετικέτες (tags). Με αυτό τον τρόπο, εάν για παράδειγμα ένας χρήστης θέλει να βρει

όλες τις ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες για το Web 2.0, αρκεί να πατήσει πάνω

στην ετικέτα «Web 2.0» και εμφανίζεται κατευθείαν η λίστα με τους σελιδοδείκτες που έ-

χουν γίνει tag με αυτή την ετικέτα.

Κοινωνική δικτύωση – Flickr

Οι πιο γνωστές ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι το Facebook, το Twitter (το οποίο

θεωρείται και εργαλείο micro-blogging, όπου επιτρέπεται η αποστολή σύντομων μηνυμά-

των που αντιπροσωπεύουν τις σκέψεις μας και διαμοιρασμός τους με άλλους χρήστες), το

LinkedIn και άλλα.

Μία από αυτές τις τεχνολογίες είναι και το Flickr, το οποίο συνδυάζει ένα κοινωνικό δίκτυο

με περιεχόμενο που δημιουργούν οι χρήστες. Οι χρήστες δουλεύουν μαζί και χρησιμοποι-

ούν τα tags για να βρίσκουν φωτογραφίες.

Page 231: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 227

Εικόνα 9 Εικόνα ανεβασμένη στο Flickr

Η κάθε φωτογραφία μπορεί να συσχετιστεί με τη γεωγραφική της τοποθεσία η οποία εμ-

φανίζεται σε χάρτη καθώς και να διαθέτει ετικέτες οι οποίες την περιγράφουν, κάτι που

διευκολύνει την εύρεσή της από άλλους χρήστες. Οι υπόλοιποι χρήστες μπορούν επίσης να

σχολιάσουν και να αξιολογήσουν την εικόνα, γεγονός που προάγει την κοινωνική αλληλε-

πίδραση μεταξύ των χρηστών μέσα από το Flickr.

Ροές δεδομένων – RSS

Η τεχνολογία RSS αφορά την οργάνωση περιεχομένου από ιστοσελίδες, ιστολόγια, wikis

καθώς και αποτελέσματα αναζήτησης σε feeds. Η οργάνωση αυτή βοηθά στην ενημέρωση

των χρηστών για συγκεκριμένο περιεχόμενο με τη χρήση φίλτρων ή όχι όποτε αυτό ανανε-

ώνεται.

Πολλές ιστοσελίδες δίνουν τη δυνατότητα λήψης της ροής δεδομένων της μέσα από την

ύπαρξη αντίστοιχου κουμπιού “RSS”. Το αποτέλεσμα της ροής είναι παρόμοιο με την Εικό-

να 10, η οποία αναπαριστά τη ροή δεδομένων από την ιστοσελίδα in.gr.

Page 232: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 228

Εικόνα 10 Ροή δεδομένων της in.gr ιστοσελίδας

Ένας χρήστης μπορεί να γίνει συνδρομητής στις ροές δεδομένων που τον ενδιαφέρουν (ό-

πως φαίνεται και παραπάνω). Η συνδρομή αυτή συνδέει τη ροή είτε με τους σελιδοδείκτες

του τοπικού υπολογιστή, είτε με κάποιο e-mail λογαριασμό του χρήστη, και ενημερώνεται

αυτόματα για κάθε ανανέωση στη ροή.

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ –

ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τονίζεται ότι ο Πληροφορικός Γραμματισμός αποτελεί ένα κεντρικό θέμα σε όλα τα σύγχρο-

να εκπαιδευτικά συστήματα – ακόμη και στην Εκπαίδευση ενηλίκων.

Ενώ αρχικά, πριν 20 ή 30 χρόνια, ο Πληροφορικός Γραμματισμός είχε ταυτιστεί με τις δεξιό-

τητες χρήσης των ψηφιακών συστημάτων (Η.Υ., αλλά και άλλων συστημάτων, όπως οι σύγ-

χρονες υπερφορητές συσκευές τύπου «ταμπλέτα», τα smart phones, συσκευές που σημα-

τοδοτούν νέες καθημερινές κοινωνικές πρακτικές, όπως τα ΑΤΜ κ.ά.), σήμερα, ο Πληροφο-

ρικός Γραμματισμός θεωρείται ως το σύνολο των ικανοτήτων κοινωνικών πρακτικών και

γνώσεων που είναι απαραίτητες για την κοινωνικοποίηση των ατόμων, την ένταξή τους δη-

λαδή στη σύγχρονη κοινωνία με σκοπό τόσο την ατομική βελτίωση (σε επίπεδο μορφωτικό,

επαγγελματικό κ.λπ.), όσο και τη γενικότερη προαγωγή του κοινωνικού συνόλου (αύξηση

του κοινωνικού κεφαλαίου).

Ο όρος γραμματισμός, (ή εγγραμματισμός) χωρίς άλλο προσδιορισμό, αρχικά σηματοδο-

τούσε ένα βασικό επίπεδο εκπαίδευσης. Ο εγγράμματος άνθρωπος, αυτός που ξέρει γράμ-

ματα, είναι εκείνος που όχι απλώς γνωρίζει ανάγνωση, αλλά διαβάζει κιόλας, δηλαδή χρη-

σιμοποιεί τον έντυπο λόγο για την πληροφόρησή του, την επικοινωνία ή την ψυχαγωγία του

και κατά την έννοια αυτή, ο γραμματισμός διαφέρει από τον αλφαβητισμό. Ο γραμματι-

Page 233: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 229

σμός περιλάμβανε παραδοσιακά την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική, τις γνώσεις

δηλαδή που υπήρξαν απαραίτητες για τον πολίτη του 20ου αιώνα – απαραίτητες για την ου-

σιαστική του κοινωνικοποίηση, σχεδόν ανεξάρτητα από το επάγγελμα, το φύλο και τις θρη-

σκευτικές ή τις πολιτικές του πεποιθήσεις - αλλά περιλάμβανε επίσης και τη θετική στάση

απέναντί τους, την ενεργή χρήση τους. Ο γραμματισμός πέρα από τις βασικές ικανότητες

της ανάγνωσης και της γραφής εμπεριέχει και τη γενικότερη ικανότητα της κατανόησης και

της αποτελεσματικής εκπλήρωσης διεργασιών (Δαγδιλέλης & Δεληγιάννη 2004, Dupuis

1997).

Η φύση του γραμματισμού σε δεδομένο τόπο και χρόνο, σχετίζεται κατ’ ανάγκη με τις δια-

θέσιμες τεχνολογίες, ακριβέστερα εξαρτάται από τις διαθέσιμες τεχνολογίες. Ο γραμματι-

σμός λοιπόν δεν παραμένει αμετάβλητος αλλά εξελίσσεται διαρκώς, αλλάζει συνεχώς σύμ-

φωνα με την εξέλιξη της τεχνολογίας (Lankshear, Snyder & Green, 2000). Αν τις τεχνολογίες

για την επεξεργασία και μετάδοση της επικοινωνίας τις αντιστοιχίσουμε σε κάποια στάδια,

τότε σε κάθε στάδιο παρουσιάζονται νέοι μετασχηματισμοί και στην έννοια του γραμματι-

σμού.

Ο Bruce (1998) πρότεινε την παρακάτω σχηματοποίηση της εξέλιξης των εγγραμματισμών:

Πρωτόγονα συμβολικά συστήματα (Primitive symbol systems)

Πολύπλοκη προφορική γλώσσα (Complex oral language)

Πρώιμη γραφή (Early writing)

Χειρόγραφος Εγγραμματισμός (Manuscript literacy)

Τυπογραφικός Εγγραμματισμός (Print literacy)

Τηλεοπτικός Εγγραμματισμός (Video literacy)

Ψηφιακός/πολυμεσικός Εγγραμματισμός/εγγραμματισμός

υπερκειμένου (Digital/multimedia/hypertext literacy)

Εικονική Πραγματικότητα (Virtual reality)

Οι τεχνολογίες σε κάθε ένα από παραπάνω στάδια – συσκευές, τεχνουργήματα, μέθοδοι

αναπαραγωγής, συστήματα συμβολισμού, συστήματα διάδοσης κ.λπ. – αναπτύσσονται πα-

ράλληλα με τη μεταβαλλόμενη έννοια του γραμματισμού και τη διαφοροποίηση του ρόλου

του στα πλαίσια των κοινωνικών πρακτικών. Η εξέλιξη λοιπόν του γραμματισμού προσδιο-

ρίζεται από μία σειρά αλλαγών οι οποίες δεν είναι απλώς κοινωνικές, ούτε τεχνικές, αλλά

κοινωνικοτεχνικές (McGarry, 1993 & Bruce, 1998).

Βέβαια, για να είμαστε ακριβείς, αν και γενικά υπάρχει μια συμφωνία για τα προηγούμενα

στάδια εξέλιξης της τεχνολογίας και των γραμματισμών, τα τελευταία χρόνια συναντώνται

στη διεθνή βιβλιογραφία μια σειρά από συγγενείς όρους, όπως:

Πληροφοριακός εγγραμματισμός (information literacy)

Πληροφορικός εγγραμματισμός (computer literacy) – ή και εγγραμματισμός της τε-

χνολογίας της πληροφόρησης (IT/information technology), ηλεκτρονικός εγγραμμα-

τισμός (electronic literacy), εγγραμματισμός ηλεκτρονικής πληροφόρησης (electronic

information literacy)

Εγγραμματισμός βιβλιοθηκών (library literacy)

Εγγραμματισμός μέσων μαζικής επικοινωνίας (media literacy)

Δικτυακός εγγραμματισμός (network literacy) και γραμματισμός διαδικτύου (Inter-

Page 234: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 230

net literacy, hyper literacy)

Ψηφιακός εγγραμματισμός (digital literacy), γραμματισμός ψηφιακής πληροφόρη-

σης (digital information literacy), ακόμη και γραμματισμός της σιλικόνης (silicon lit-

eracy)..

Ο 20ος αιώνας όμως, χαρακτηρίστηκε επίσης από μια χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη των

τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφορίας, αρχικά με τη μορφή του τηλεφώνου και στη

συνέχεια του κινηματογράφου, του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης, του βίντεο, του κινητού

τηλεφώνου. Οι τεχνολογίες αυτές χαρακτηρίζονται βέβαια από το γεγονός ότι ενώ αρχικά

ήταν αναλογικές, σήμερα ολοένα και περισσότερο βασίζονται σε μια κοινή τεχνολογική βά-

ση, την ψηφιακή τεχνολογία και την ψηφιοποίηση, αλλά επίσης και από το γεγονός ότι έ-

δωσαν μια πολύ βαρύνουσα θέση στο πολυτροπικό μήνυμα (κείμενο, εικόνα, ήχος). Οι Η.Υ.

επιπλέον επέτρεψαν την επεξεργασία των πληροφοριών με πολύ μεγάλη αξιοπιστία και

ταχύτητα. Παράλληλα, η ανάπτυξη των δικτύων Η.Υ. επέτρεψε την μετάδοση των πληρο-

φοριών αυτών με μικρό κόστος και διευκόλυνε την πρόσβαση σε έναν τεράστιο όγκο πλη-

ροφοριών και την περαιτέρω ανάπτυξη των επικοινωνιών. Αναπτύχθηκε έτσι σταδιακά ένα

πλέγμα διαχείρισης πολυτροπικής πληροφορίας και επικοινωνίας το οποίο ουσιαστικά δη-

μιούργησε ένα νέο είδος λόγου, σε αντιστοιχία με τον έντυπο, τον οποίο θα μπορούσαμε

να ονομάσουμε ψηφιακό λόγο. Ο ψηφιακός λόγος έχει σημαντικές διαφορές από τον έντυ-

πο, μια διαφορετική οικονομία και οικολογία. Ταυτόχρονα μείζονες εξελίξεις σε άλλα πεδία

(για παράδειγμα: η παγκοσμιοποίηση), έδωσαν μια τεράστια ώθηση στη διάδοση των ψη-

φιακών τεχνολογιών. Αυτή η διάδοση των ψηφιακών τεχνολογιών ανέτρεψε πολλές από τις

καθιερωμένες συνήθειες, κοινωνικές πρακτικές και διαδικασίες της καθημερινότητας των

ανθρώπων σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου. Εξάλλου, οι ψηφιακές τεχνολογίες επέφεραν

ριζικές αλλαγές σε πολλά θέματα που είναι θεμελιώδη για το σύγχρονο πολιτισμό, όπως το

βιβλίο, η εφημερίδα, το κείμενο γενικότερα, αλλά και οι τρόποι έκφρασης και η επικοινω-

νία καθώς και η ψυχαγωγία.

Ο ψηφιακός λόγος έχει τόσο μεγάλη κοινωνική και πολιτισμική απήχηση, ώστε κατέστη α-

ναγκαία η εκπαίδευση των πολιτών στη χρήση των νέων αυτών τεχνολογιών και του ψη-

φιακού λόγου: αυτό είναι το νόημα των νέων γραμματισμών (ψηφιακός, πληροφορικός,

πληροφοριακός κ.λπ.), οι οποίοι εμφανίστηκαν σε τόσο μεγάλο αριθμό. Η έννοια του γραμ-

ματισμού δηλαδή, εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα από απλή ικανότητα ανά-

γνωσης, γραφής και αρίθμησης σε ικανότητα εκτέλεσης βασικών λειτουργιών της καθημε-

ρινής ζωής, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριακών δεξιοτήτων σε ψηφιακό περιβάλ-

λον και ακόμη περισσότερο στην ορθολογική και επωφελή χρήση τους. Ο όρος του γραμμα-

τισμού που μεταφράζεται στις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής επεκτάθηκε σταδιακά

στην ψηφιακή εποχή και πλέον μεταφράζεται στην ικανότητα κατανόησης της πληροφορίας

με οποιοδήποτε τρόπο και αν παρουσιάζεται η τελευταία (Lanham, 1995). Η ταυτόχρονη

απαίτηση για διαθεματική προσέγγιση των νέων δεξιοτήτων και γνώσεων οδήγησε στη δη-

μιουργία και των λεγόμενων πολυγραμματισμών (multiliteracies)1.

1 Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, υπάρχει μια τουλάχιστον κατηγορία σχολείων, τα

Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, των οποίων το «αναλυτικό πρόγραμμα» δεν είναι οργανωμένο κατά

μαθήματα, αλλά στηρίζεται καθ’ ολοκληρία στους γραμματισμούς.

Page 235: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 231

Στο Παράρτημα 1 παρατίθεται ένα μικρό κείμενο του Γ. Δαρδανού του 2011 για τη σχέση

έντυπου και ηλεκτρονικού βιβλίου (αναπαραγωγή από τον ημερήσιο Τύπο) και στο Παράρ-

τημα 2 ένα κείμενο του 2011 επίσης, για τις αλλαγές που επέρχονται στην ίδια την έννοια

και την επεξεργασία του γραπτού (έντυπου) κειμένου.

Σχετικά με τις θεωρίες μάθησης που θα εφαρμοστούν, η ιδέα της ανακαλυπτικής προσέγγι-

σης στη διδασκαλία των λογισμικών γενικού σκοπού γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Ε-

ξερευνώντας τα τεχνολογικά περιβάλλοντα οι μαθητές γίνονται ενεργά υποκείμενα της μά-

θησης και υποστηρίζονται με στόχο την κατανόηση της δυναμικής συμπεριφοράς τους, κα-

θώς και την ανίχνευση των σφαλμάτων και των παρανοήσεών τους που σχετίζονται με αυ-

τά. Σε τελική ανάλυση, οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από διαδικασίες δοκιμής, ελέγχου και

άμεσης παρατήρησης του αποτελέσματος των ενεργειών τους στην οθόνη του υπολογιστή.

Το εποικοδομιστικό μοντέλο έχει ως βασική διδακτική παραδοχή ότι οι γνώσεις δε μεταδί-

δονται αλλά ‘οικοδομούνται’ και αναδομούνται από τον μαθητή, ο οποίος είναι υπεύθυνος

για τη μάθησή του. Οι εποικοδομιστικές μαθησιακές διαδικασίες τοποθετούν τον μαθητή

στο κέντρο της μάθησης. Ο μαθητής συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία και οι-

κοδομεί τις γνώσεις του μέσα από τη διερεύνηση του μαθησιακού περιβάλλοντος, το οποίο

συμπεριλαμβάνει το περιεχόμενο μαζί με τις διάφορες μορφές περιγραφής και παρουσία-

σης-μετάδοσης (αναπαραστάσεις, μοντελοποίηση, επικοινωνία, συνεργασία, διδασκαλία

κ.λπ.). Η πρόσκτηση της νέας γνώσης γίνεται με μη γραμμικό τρόπο και βασίζεται πάνω σε

εξατομικευμένες δομήσεις αλλά και σε συλλογικές καταστάσεις της τάξης, ικανές να προω-

θήσουν την οικοδόμηση νέων γνώσεων. Τα τελευταία χρόνια, στο ευρύτερο πλαίσιο του

κοινωνικού εποικοδομισμού, αναπτύσσεται έντονο εκπαιδευτικό ενδιαφέρον για το σχε-

διασμό μαθησιακών δραστηριοτήτων που ακολουθούν τη φιλοσοφία της διερευνητικής

μάθησης (inquiry learning) και της συνεργατικής μάθησης (collaborative learning). Κατά τη

συνεργατική μάθηση ο εκπαιδευτικός πλέον αποκτά τον ρόλο του καθοδηγητή, κάτι το ο-

ποίο προϋποθέτει ότι δε θα είναι πλέον ο μόνος κάτοχος της εξουσίας και της γνώσης μέσα

στην τάξη αλλά θα απασχολείται κυρίως στο να βοηθά και να υποστηρίζει τη μάθηση.

Για αυτό και θεωρείται ότι ένα μάθημα εισαγωγής στις νέες τεχνολογίες και πιο συγκεκρι-

μένα στο Web 2.0 θα πρέπει να βασίζεται σε αυτές τις θεωρητικές προσεγγίσεις της εκπαι-

δευτικής διαδικασίας εφόσον οι μαθητές καλούνται να εξασκηθούν πρακτικά χρησιμο-

ποιώντας τα εργαλεία που θα διδαχτούν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (π.χ. σχολιάζο-

ντας στις αναρτήσεις των ιστολογίων, συγγράφοντας συνεργατικά κείμενο στο wiki, ακο-

λουθώντας και μιλώντας με άλλους χρήστες στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης κ.ά.).

Φυσικά εννοείται ότι ο νέος αυτός τρόπος μάθησης δε σημαίνει ότι θα αντικαταστήσει

πλήρως την κοινωνική αλληλεπίδραση μέσα στο μάθημα. Για τον λόγο αυτό και θα πρέπει

να ακολουθηθεί μία υβριδική μέθοδος μάθησης, όπου ναι μεν χρησιμοποιούνται τα εργα-

λεία Web 2.0 αλλά συνεχίζεται και η παραδοσιακή μάθηση μέσα στην τάξη όπου λύνονται

απορίες, παρέχεται γνώση και η φυσική παρουσία των μαθητών και του καθηγητή συνεχί-

ζει να παρέχει την ασφάλεια που παρείχε πάντα.

Ο Πληροφορικός Γραμματισμός, εκτός από την προφανή του σύνδεση με την Πληροφορική,

είναι και «διάχυτος» στα άλλα γνωστικά αντικείμενα. Οι σύγχρονες αντιλήψεις για τον Πλη-

ροφορικό Γραμματισμό είναι περισσότερο συμβατές με τις κοινωνιο-κονστρουκτιβιστικές

προσεγγίσεις. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, οι διδακτικές πρακτικές συνδέονται με θεω-

Page 236: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 232

ρίες μάθησης περισσότερο προσανατολισμένες προς τον μπηχεβιορισμό ή τον διδακτικό

σχεδιασμό.

Ενδεικτικά, παρατίθεται μια ταξινόμηση του Bloom με εφαρμογές στον Πληροφορικό

Γραμματισμό:

Ο ψηφιακός Γραμματισμός και η ταξινόμηση των διδακτικών του στόχων κατά Bloom2

Η ανάλυση των σχολικών προγραμμάτων, αλλά και του όλου πλαισίου εκφοράς του Πλη-

ροφορικού Γραμματισμού (για παράδειγμα τα διαθεματικά πλαίσια που έχει εκπονήσει

παλιότερα το Π.Ι. και σήμερα το Ι.Ε.Π., οι σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μια

σειρά σχετικών εγγράφων και ντοκουμέντων) δείχνει ότι ένα πολύ βασικό ζητούμενο της

εκπαίδευσης είναι η παραγωγή και κατανάλωση ψηφιακού λόγου: πρόσβαση και διαχείρι-

ση της πληροφορίας, εκμετάλλευση των νέων ψηφιακών επικοινωνιακών δυνατοτήτων,

συμμετοχή στη νέα ψηφιακή κοινωνία (εκπαίδευση, εμπορικές και οικονομικές συναλλα-

γές, ψυχαγωγία, πολιτεύεσθαι).

Όπως είναι γνωστό, στη γνωστή ταξινόμησή του ο B. Bloom (1956) πρότεινε μια σειρά από

6 επίπεδα γνωστικών στόχων (γνωστικός τομέας) καθώς και μια σειρά στόχων που εντάσ-

σονται στον ψυχοκινητικό και συναισθηματικό τομέα. Η ταξινόμηση του B. Bloom έχει ήδη

μια ηλικία 60 ετών – γεγονός που την καθιστά ήδη παλιά. Ωστόσο, αν δεχθούμε ότι οι γνω-

στικοί στόχοι μπορούν να αναλυθούν με όρους ταξινομικούς, τότε η ταξινόμηση του Β.

Βloοm παραμένει εν ισχύι. Θεωρούμε ότι αναμφίβολα, σε κάποιο («χαμηλό») επίπεδο, οι

γνωστικοί στόχοι μπορούν να ταξινομηθούν με κάποιο είδος ταξινόμησης. Στην παρούσα

παράγραφο λοιπόν θα προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε την ταξινόμηση αυτή (του γνω-

στικού τομέα) στους ενδεχόμενους στόχους του ψηφιακού Γραμματισμού με απώτερο σκο-

πό τη διευκόλυνση της διδασκαλία των οικείων αντικειμένων. Ο ψηφιακός Γραμματισμός,

έτσι όπως τον προσδιορίσαμε, φύσει και θέσει άπτεται διαφόρων «κλασικών» γνωστικών

αντικειμένων, όπως η Πληροφορική, αλλά και γνωστικών περιοχών, όπως ο πληροφορια-

κός Γραμματισμός, των οποίων το περιεχόμενο, όπως στις προηγούμενες παραγράφους

διαπιστώσαμε, είναι ακόμη απροσδιόριστο. Κατά τη δική μας προσέγγιση, ο ψηφιακός

Γραμματισμός ουσιαστικά αποτελεί το ψηφιακό ανάλογο του παραδοσιακού Γραμματι-

σμού. Το κύριο αντικείμενο του ψηφιακού Γραμματισμού αποτελούν ο ψηφιακός λόγος και

η χρήση του στη σύγχρονη κοινωνία.

Ο Bloom διακρίνει τα εξής επίπεδα στον γνωστικό τομέα:

ΓΝΩΣΗ, ακριβέστερα η ανάκληση της γνώσης. Ελέγχεται κατά κύριο λόγο η απομνημόνευση

και η δυνατότητα πιστής αναπαραγωγής πληροφοριών.

Στο τεχνικό επίπεδο θα πρέπει να περιληφθούν γνώσεις που αφορούν τον τρόπο με τον

οποίο αναπαρίσταται η πληροφορία στον ψηφιακό λόγο (κωδικοποίηση, αποθήκευση και

επεξεργασία πληροφοριών) όπως και ο τρόπος με τον οποίο η ψηφιακή πληροφορία μετα-

2 Προσαρμογή από κείμενο με αντικείμενο τον Πληροφορικό Γραμματισμό, που παρουσιάστηκε σε

Συνέδριο για τη Διδακτική της Πληροφορικής, ΕΤΠΕ 2004, Βασίλης Δαγδιλέλης, Έλενα Δεληγιάν-

νη.

Page 237: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 233

φέρεται (στοιχειώδεις έννοιες από τα δίκτυα). Ακόμη, σε διάφορα περιβάλλοντα προΓραμ-

ματισμού, η ανάκληση μπορεί να περιλαμβάνει τις εντολές του περιβάλλοντος, ενδεχόμε-

νες τεχνικές, δομές που χρησιμοποιούνται (δομές επανάληψης, δομές επιλογής), αλλά και

έννοιες πιο σύνθετες, όπως στρατηγικές για την καταμέτρηση αντικειμένων, βασικοί αλγό-

ριθμοι αναζήτησης, στοιχειώδεις ή λιγότερο στοιχειώδεις δομές δεδομένων κ.ά.

Στο ίδιο επίπεδο θα πρέπει να καταταγούν και οι γνώσεις χειρισμού βασικών λογισμικών

όπως οι εφαρμογές γραφείου (επεξεργασία κειμένου, ηλεκτρονικά λογιστικά φύλλα, ηλε-

κτρονικό ταχυδρομείο, πλοήγηση στο Διαδίκτυο ή άλλα παρόμοια λογισμικά). Η γνώση της

αντίστοιχης ορολογία περιλαμβάνεται επίσης στο επίπεδο αυτό.

Θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι η γνώση στην οποία γίνεται αναφορά στο παρόν επί-

πεδο είναι βέβαια τεχνικού χαρακτήρα, αλλά το διδακτικό ζητούμενο δεν είναι η τεχνική

γνώση, αλλά η λειτουργική γνώση, δηλαδή η ικανότητα του ατόμου να λειτουργήσει με ορ-

θό και ορθολογικό τρόπο στο ψηφιακό περιβάλλον. Έτσι, για παράδειγμα οι τεχνικές λε-

πτομέρειες που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύονται οι ψηφιακές πληροφορίες

δεν είναι απαραίτητες, παρά μόνο στο βαθμό που επιτρέπουν στον χρήστη να αντιληφθεί

τα χαρακτηριστικά της ψηφιοποιημένης πληροφορίας (όγκος που καταλαμβάνει, αφθαρσία

της πληροφορίας και άλλα στοιχεία).

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ. Ουσιαστικά ελέγχεται με έμμεσο τρόπο η κατανόηση των βασικών γνώσεων

του προηγούμενου επιπέδου. Στο επίπεδο αυτό θα πρέπει να εντάξουμε τη δυνατότητα

των εκπαιδευομένων να χρησιμοποιήσουν ενδεχόμενα νοητικά μοντέλα που έχουν σχημα-

τίσει και τα οποία τους επιτρέπουν να αιτιολογήσουν τις πράξεις τους. Για παράδειγμα,

παίρνοντας ένα παράδειγμα από την επεξεργασία κειμένου, μπορούν να εξηγήσουν τη

διαφορά ανάμεσα στην «αποθήκευση» και την «αποθήκευση ως» ή να περιγράψουν με

σχετική πιστότητα τον τρόπο με τον οποίο η ψηφιοποιημένη πληροφορία μεταβιβάζεται

από ένα τμήμα του Η.Υ. σε ένα άλλο – για παράδειγμα πώς από τον Η.Υ. αποθηκεύεται σε

ένα μαγνητικό μέσο όπως το CD. Στο επίπεδο αυτό εντάσσεται επίσης η στοιχειώδης γνώση

της δομής των δικτύων η οποία επιτρέπει, για παράδειγμα, να αναπαρασταθεί σχηματικά ο

τρόπος με τον οποίο διακινούνται οι πληροφορίες στο Διαδίκτυο. Στο επίπεδο αυτό εντάσ-

σεται επίσης η ικανότητα του εκπαιδευόμενου να πραγματοποιήσει αναζητήσεις στο Διαδί-

κτυο ή σε μια βάση δεδομένων που σχετίζονται άμεσα με ένα θέμα.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ. Ελέγχεται η ικανότητα εφαρμογής της γνώσης που απομνημονεύθηκε και κα-

τανοήθηκε προκειμένου να επιλυθεί ένα πρόβλημα. Για παράδειγμα, και πάλι στο τεχνικό

επίπεδο, ο εκπαιδευόμενος μπορεί στοιχειωδώς να επιλύσει απλά προβλήματα για παρά-

δειγμα να εγκαταστήσει νέες εφαρμογές ή ακόμη και να κατανοήσει την αναγκαιότητα

χρήσης νέων εφαρμογών, να τις αναζητήσει και να τις εγκαταστήσει μετά την ανεύρεσή

τους – για παράδειγμα στο Διαδίκτυο – εφόσον δεν απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές

γνώσεις. Στο επίπεδο αυτό θα πρέπει να εντάξουμε την ικανότητα του ατόμου να προχω-

ρήσει σε συμμετοχή σε επικοινωνία σε διάφορα είδη ψηφιακών κοινοτήτων (κοινότητες

μάθησης, ομάδες νέων, λίστες συζήτησης) ή ακόμη και την ικανότητά του να πραγματο-

ποιεί συνδυασμένες αναζητήσεις στο Διαδίκτυο οι οποίες μπορούν να σχετίζονται με διά-

φορα γνωστικά αντικείμενα. Το άτομο μπορεί ακόμη να χρησιμοποιήσει διάφορες εφαρμο-

γές για να ολοκληρώσει μια εργασία του – για παράδειγμα γνωρίζει τις διαφορές μεταξύ

διαφόρων ειδών αρχείων κειμένου και μπορεί να επιλέξει την κατάλληλη εφαρμογή για

Page 238: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 234

κάθε περίσταση (κειμενογράφο, επεξεργαστή κειμένου, εφαρμογές για αρχεία ps ή pdf

κ.λπ.).

ΑΝΑΛΥΣΗ: Το άτομο αναλύει καταστάσεις και μπορεί να διακρίνει ενδεχόμενες προθέσεις

ή επιπτώσεις οι οποίες δεν είναι ρητά διατυπωμένες αλλά συνάγονται από το συγκείμενο.

Ο εκπαιδευόμενος στην περίπτωση αυτή μπορεί να αναλύει, για παράδειγμα, το ηλεκτρο-

νικό ταχυδρομείο το οποίο λαμβάνει και να πιθανολογήσει το ενδεχόμενο να πρόκειται για

κακόβουλη ή ανεπιθύμητη ηλεκτρονική επιστολή. Γνωρίζει επίσης να αναλύει στοιχεία από

την εμφάνιση και το περιεχόμενο ιστοσελίδων και να αποφαίνεται, τουλάχιστον εν μέρει,

για την πρόθεση του δημιουργού ή το νόημά τους. Έτσι, το πραγματικό νόημα του ψηφια-

κού λόγου δε συνάγεται από τον τίτλο του, αλλά από τη σύνθεση των στοιχείων που τον

δημιουργούν. Ο εκπαιδευόμενος είναι σε θέση να αποκωδικοποιήσει το ιδιαίτερο νόημα

που μπορούν να έχουν ιδιαίτερες πληροφορίες, όπως ο βαθμός συνάφειας ζητουμένης και

ανευρισκόμενης πληροφορίας σε μια μηχανή αναζήτησης. Το άτομο γνωρίζει τη νέα ψη-

φιακή σημειολογία και τη «νετικέττα» (netiquette), το ψηφιακό πρωτόκολλο και μπορεί

έτσι να αποκωδικοποιήσει υπονοούμενα, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη και χρήση «συ-

ναισθεικόνων» (emoticons).

ΣΥΝΘΕΣΗ: Το άτομο επιδεικνύει δημιουργική ικανότητα και συνδυάζει αρμονικά διάσπαρτα

στοιχεία. Στο επίπεδο αυτό θα πρέπει να καταταγούν οι ικανότητες των ατόμων να παρά-

γουν ψηφιακό λόγο: για παράδειγμα να γνωρίζουν πώς να δημιουργήσουν ιστοσελίδες

(χωρίς να διαθέτουν κατ’ ανάγκη ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις – με χρήση ενδεχομένως ενός

επεξεργαστή κειμένου) ο οποίος να έχει επιθυμητά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα το ά-

τομο είναι σε θέση να δημιουργήσει ή να εντοπίσει και τελικά και να συνθέσει ποικίλα

στοιχεία όπως εικόνες, ήχο, σκίτσα και υπερδεσμούς ώστε να δώσει μια ικανοποιητική ει-

κόνα για τον εαυτό του δημιουργώντας προσωπικές ιστοσελίδες. Μπορεί ακόμη να συνθέ-

σει με ικανοποιητικό τρόπο, σε ένα συνεκτικό (ενδεχομένως πολυτροπικό) κείμενο πληρο-

φορίες που εντοπίζει από διάφορες ψηφιακές πηγές για οιοδήποτε θέμα (για παράδειγμα

μια σύνθετη εργασία). Η σύνθεση μπορεί να είναι διαφορετικών μορφών, όπως γραπτό

κείμενο, αλλά και ιστοσελίδες ακόμη και ηλεκτρονικές διαφάνειες σε ένα πρόγραμμα πα-

ρουσιάσεων. Σημαντικό στοιχείο στην παραγωγή των πολυτροπικών κειμένων δεν είναι η

επιδεξιότητα στη χρήση πολύπλοκων εργαλείων δημιουργίας των κειμένων αυτών, αλλά η

ικανότητα του εκπαιδευόμενου χρήστη να συνθέσει τα επιμέρους ψηφιακά στοιχεία με

τρόπο τέτοιο ώστε να δημιουργεί το επιθυμητό μήνυμα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Το άτομο είναι ακόμη σε θέση να αναζητήσει στοιχεία τα οποία θα εδραιώ-

σουν ή θα διαψεύσουν τους ισχυρισμούς της ιστοσελίδας ή μιας ψηφιακής προέλευσης

πληροφορίας. Είναι ενήμερο για τους κινδύνους ψηφιακής εξαπάτησης και μπορεί να δια-

κρίνει τρόπους για να ελέγξει, σε κάποιο βαθμό, την ισχύ όσων έμμεσα ή άμεσα διατυπώ-

νονται σε ένα ψηφιακό (πολυτροπικό) κείμενο. Το άτομο γνωρίζει επίσης τον τρόπο με τον

οποίο μπορεί να διατυπώσει την άποψή του ή να επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας άποψης.

Στο επίπεδο αυτό εντάσσεται επίσης η γνώση των ατόμων για κοινωνικές και νομικού χα-

ρακτήρα επιπτώσεις των Τ.Π.Ε. Έτσι, το άτομο γνωρίζει τις νομικές και κοινωνικές επιπτώ-

σεις των φαινομένων του κυβερνοχώρου – το hacking, τη διάδοση των ιών, τη χρήση πειρα-

τικού λογισμικού. Είναι επίσης ευαισθητοποιημένο σε θέματα που άπτονται της γλωσσικής

Page 239: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 235

ή άλλης (ηθικής ή φιλοσοφικής για παράδειγμα) διάστασης του νέου ψηφιακού λόγου και

του κυβερνο-πολιτισμού.

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ («προστιθέμενη αξία» και αντίλογος, επιφυλάξεις,

προβλήματα) Για τη διδασκαλία του σεναρίου μας θα χρειαστεί ένα εργαστήριο πληροφορικής που να

πρέπει να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Επίσης καλό θα είναι να υπάρχει ένας video pro-

jector για να μπορεί ο εκπαιδευτικός να παρουσιάζει κάποιες εισαγωγικές έννοιες για τον

πληροφορικό Γραμματισμό.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Οι αναπαραστάσεις των μαθητών και οι αντιλήψεις τους για τον Πληροφορικό Γραμματι-

σμό, συνδέονται με όλη τη λεγόμενη ψηφιακή κουλτούρα. Αυτή είναι τόσο σημαντική, τόσο

στενά διασυνδεδεμένη με τις κοινωνικές πρακτικές και την καθημερινότητα των εφήβων

(άρα και των μαθητών και των μαθητριών), ώστε, κατά καιρούς αποδόθηκαν διάφορες ο-

νομασίες στη νέα γενικά: για παράδειγμα, χαρακτηρίστηκε y-generation, η Plug’n’Play-

generation, ενώ οι έφηβοι (και γενικότερα οι νέοι) χαρακτηρίζονται ως ψηφιακά ιθαγενείς,

και οι μεγαλύτεροι ως ψηφιακοί μετανάστες.

Επομένως, εκτιμάται ότι γενικά οι μαθητές και οι μαθήτριες δε θα έχουν κανένα πρόβλημα

στην εκμάθηση της χρήσης των διαφόρων περιβαλλόντων, αλλά, αντίθετα, οι χρήσεις του

Πληροφορικού Γραμματισμού, όπως περιεγράφησαν παραπάνω, γίνονται πιο δύσκολα α-

ποδεκτές.

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

ΘΕΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ Κατά την εκτέλεση του σεναρίου εκτιμάται ότι δε θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα σε

σχέση με την ταχύτητα λειτουργίας του Η/Υ – Λογισμικού. Συνεπώς δε θα υπάρξουν προ-

βλήματα εκκίνησης του λογισμικού ή δυσλειτουργίες που θα επηρεάσουν το μάθημα (δι-

δακτικός θόρυβος). Επίσης το διδακτικό συμβόλαιο δε θα ανατραπεί διότι τα φύλλα εργα-

σίας είναι απλά, ρεαλιστικά και οδηγούν τον μαθητή βήμα-βήμα στην ομαλή εξοικείωση

του με τα λογισμικά και τα περιβάλλοντα που χρησιμοποιούνται.

10. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ Ξένη Βιβλιογραφία. Ενδεικτικά:

ACRL–Association of College and Research Libraries (2000), Information Literacy Com-

Page 240: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 236

petency Standards for Higher Education

ALA - American Library Association (1989), Presidential Committee on Information Lit-

eracy: Final Report, Chicago

Arp L. (1990), Information literacy or bibliographic instruction: semantics or philoso-

phy? RQ 30 (1), 46-49; Snavely L. & Cooper N. (1997), The Information literacy debate,

The Journal of Academic Librarianship, 23(1), 9-14

Bawden D. (2001), Information literacies: a review of concepts, Journal of Documenta-

tion, 57 (2). Διαθέσιμο: http://www.aslib.co.uk/jdoc/2001/mar/03.html

Behrens S.J. (1994), A conceptual analysis and historical overview of information liter-

acy, College and Research Libraries, 55(4), 43-52

Bloom, B.S. (1956), Taxonomy of educational objectives: The classification of educa-

tional goals: Handbook I, cognitive domain, New York, Toronto

Bruce B. (1998), New Literacies, Journal of Adult and Adolescent Literacy, 42 (1), 46-49

Chua, S. L., Chen, D. & Wong, A. F. L. (1999). Computer anxiety and its correlates: a

meta-analysis, Computers in Human Behavior, 15, 609-623.

Commission Press Room, Combating digital illiteracy, promoting virtual campuses and

virtual twinning of schools: the e-learning program’s aims (2004-2006), DN:

IP/02/1932, 19-12-2002

Committee on Information Technology Literacy (1999), Being Fluent with Information

Technology, Computer Science and Telecommunications Board (CSTB) B. Related Work

Chapter, 78-101. Διαθέσιμο: http://books.nap.edu/books/030906399X/html/pagetop.

Council of Australian Librarians (2001), Information Literacy Standards, Canberra. Δια-

θέσιμο: http://www.caul.edu.au/caul-doc/InfoLitStandards2001.doc

Doyle C.S. (1994), Information literacy in an information society: a concept for the in-

formation age”, ERIC Clearinghouse, (ED 372763), Syracuse, NY. Διαθέσιμο:

http://www.ericfacility.net/databases/ERIC_Digests/ed372756.html

Dupuis E.A. (1997), The information literacy challenge: addressing the changing needs

of our students through our programs, Internet Reference Services Quarterly, 2(2/3),

93-111. Reprinted in LEM Martin (ed), The challenge of Internet literacy, Haworth

Press, Binghampton NY

Durrant C. & Green B. (1998), Literacy and the New Technologies in School Education:

Meeting the L(IT)eracy Challenge?, position paper for the NSW Department of Educa-

tion and Training, NSW Department of Education and Training, Sydney

Eisenberg M.B. & Johnson D. (2002), Computer Skills for Information Problem Solving:

Learning and Teaching Technology in Context, ERIC Clearinghouse on Information and

Technology, (ED392463), Syracuse, NY

Evans, L. (2002). Reflective practice in educational research. London: Continuum.

Ford B.J. (1995), Information literacy as a barrier, IFLA Journal, 21(2), 99-101

Gravani, M. N. (2007). Unveiling professional learning: shifting from the delivery of

courses to an understanding of the processes, Teaching and Teacher Education, 23,

688-704.

Hoffman M. & Blake J. (2003), Computer literacy: today and tomorrow, Department of

Computer Science and Interactive Digital Design, Quinnipiac University, Hamden

Jarvis, P. (1999). Global trends in lifelong learning and the response of the universities,

Comparative Education, 35(2), 249-257.

Page 241: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 237

Knowles, M. S. (1990). The adult learner: A neglected species, Houston: Tex., Gulf. Wil-

fon, J. D. (2006). Computer anxiety and anger: the impact of computer use, computer

experience, and self-efficacy beliefs, Computers in Human Behavior, 22, 1001-1011.

Lanham RA (1995), Digital Literacy, Scientific American, 273(3), 160-161

Lankshear C. & Snyder I. with Bill Green (2000), Teachers and technoliteracy, Manag-

ing literacy, technology and learning in schools, Allen & Unwin, Australia

Lankshear C. & Snyder I. with Green B. (2000), Teachers and technoliteracy, Managing

literacy, technology and learning in schools, Allen & Unwin, Australia

McGarry K. (1993), The changing context of information (2nd edn.), Library Association

Publishing, London

NRC (1999), Being Fluent with Information Technology, National Research Council, Na-

tional Academy Press, Washington D.C.

Taylor R. S. (1986), Value-added processes in information systems, Ablex Publishing

Corp., Norwood, 1986

Wedgeworth R. (2002), Adult Literacy and the Information Society, White Paper pre-

pared for UNESCO, the U.S. National Commission on Libraries and Information Science,

and the National Forum on Information Literacy, for use at the Information Literacy

Meeting of Experts, Prague, The Czech Republic

Διαθέσιμο: http://www.ala.org/ala/acrl/acrlpubs/whitepapers/presidential.htm

Διαθέσιμο:

http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/informationliteracycompetency.htm.

Mutch, A. (1997), Information literacy: An exploration, International Journal of Infor-

mation Management, 17(5), 377-386

Ελληνική βιβλιογραφία

Βεκρής, Λ. & Χοντολίδου, Ε. (2003). Προδιαγραφές Σπουδών στα Σχολεία Δεύτερης Ευ-

καιρίας, 139-168, Αθήνα: Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων.

Βεκρής, Λ. (2003). Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας: Ένα Ευρωπαϊκό πειραματικό πρόγραμμα

κατά του κοινωνικού αποκλεισμού. Η Ελληνική εκδοχή, στο Λ. Βεκρής & Ε. Χοντολίδου

(επιμ.), Προδιαγραφές σπουδών για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Αθήνα: ΓΕΕΕ, ΙΔΕΚΕ.

Βεργίδης, Δ., Ευστράτογλου, Α. & Νικολοπούλου, Β. (2007). Σχολεία δεύτερης ευκαιρίας:

Καινοτομικά στοιχεία, προβλήματα και προοπτικές, Εκπαίδευση Ενηλίκων, 12, 25-26.

Δαγδιλέλης, Β. (2003). Οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών και ο πληροφορι-

κός/τεχνολογικός εγγραμματισμός, στο Λ. Βεκρής & Ε. Χοντολίδου (επιμ.), Προδιαγρα-

φές σπουδών για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Αθήνα: ΓΕΕΕ, ΙΔΕΚΕ.

Μακράκης Β. Γ. (2000) Υπερμέσα στην Εκπαίδευση, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα.

Ράπτης Αρ. & Ράπτη Αθ. (2002) Πληροφορική και Εκπαίδευση, 2 τόμοι, Αθήνα.

11. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον Πληροφορικό Γραμματισμό, είναι από την ίδια τη

φύση τους προσανατολισμένες προς τις κοινωνιο-κονστρουκτιβιστικές μεθόδους διδασκα-

λίας. Ιδιαίτερα το web 2.0, βασίζεται στη δικτύωση των συμμετεχόντων: οι χρήστες επικοι-

νωνούν μεταξύ τους με πολλούς τρόπους, συμμετέχουν σε ποικίλες τυπικές και άτυπες κοι-

Page 242: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 238

νότητες, ανήκουν σε διάφορα κοινωνικά, ψηφιακά δίκτυα, εκφράζονται ατομικά και συλλο-

γικά.

Επομένως, περισσότερο από κάθε άλλο αντικείμενο, οι δραστηριότητες του Πληροφορικού

Γραμματισμού δεν μπορούν να νοηθούν παρά μέσα σε ένα διδακτικό περιβάλλον αλληλε-

πίδρασης και προσωπικών «διαδρομών» κατάκτησης της γνώσης.

12. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΒΟΛΩΝ Δε φαίνεται να έχουμε.

13. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής. Οι μαθητές θα

εργαστούν σε ομάδες των δύο ατόμων ανά ηλεκτρονικό υπολογιστή.

14. ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ/ΔΙΑΣΥΝΔEΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Ή ΤΩΝ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Η ευρύτητα των αντικειμένων που εξετάζονται είναι εξαιρετικά μεγάλη. Δεν υπάρχει λόγος

επεκτάσεως των εννοιών – είναι επεκτεταμένες από την ίδια τη φύση τους.

15. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το 1ο φύλλο εργασίας αφορά την εξοικείωση με την τεχνολογία των ιστολογίων και την κα-

τασκευή ενός ιστολογίου χρησιμοποιώντας μία από τις τεχνολογίες που επιδείχθηκαν μέσα

στο μάθημα.

Το 2ο φύλλο εργασίας αφορά την εφαρμογή δραστηριοτήτων που αναδεικνύουν τις δυνα-

τότητες του Web 2.0. Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές θα μάθουν την εισαγωγή πολυμέσων

στις αναρτήσεις των ιστολογίων, τη συγγραφή σχολίων και ετικετών καθώς και το ανέβα-

σμα αρχείων. Επίσης, κάνουν την πρώτη τους επαφή με τη δημιουργία ενός wiki και τη συ-

νεργατική συγγραφή κειμένου.

Τέλος, το 3ο φύλλο εργασίας αναφέρεται στην εφαρμογή περισσοτέρων παραδειγμάτων

Web 2.0.

16. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι διδασκαλίες που συνδέονται με τον Πληροφορικό Γραμματισμό έχουν ένα ιδιαίτερα δη-

μιουργικό χαρακτήρα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες εμπλέκονται σε μια σειρά δραστηριοτή-

των στις οποίες δημιουργούν και διαχειρίζονται διάφορους ψηφιακούς πόρους και στο

πλαίσιο αυτό, η αξιολόγηση τους δεν πρέπει να βασίζεται αυστηρά σε συγκεκριμένα κριτή-

ρια περιοριστικού χαρακτήρα (για παράδειγμα, αποκλειστικά ερωτήσεις κλειστού τύπου,

σταυρόλεξα και SUDOKU δεν είναι επαρκή μέσα για την αξιολόγηση των γνώσεων των μα-

Page 243: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 239

θητών).

Κατά περίπτωση, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογήσουν τις δραστηριότητες των μα-

θητών μέσα στο πλαίσιο και με το «πνεύμα» του Πληροφορικού Γραμματισμού.

17. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Θα εξηγηθεί το θέμα των παρανοήσεων, αυθόρμητων αντιλήψεων κ.λπ. των μαθητών. Θα

δοθούν φύλλα εργασίας τα οποία παρατίθενται παρακάτω.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

Δραστηριότητα 1

Σκοπός της δραστηριότητας είναι να δημιουργηθεί ένα blog από τον κάθε μαθητή χρησιμο-

ποιώντας μία από τις δημοφιλείς υπηρεσίες

http://www.blogger.com

http://www.wordpress.com

Το blog αυτό θα πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. ταινίες, βιβλία, φωτογραφίες,

το σχολείο ή η σχολική τάξη ή τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών, οι

όμιλοι που υλοποιούνται στο Σχολείο κ.λπ.).

Δραστηριότητα 2

Αφού έχετε ολοκληρώσει την προηγούμενη άσκηση, θα πρέπει να ψάξετε στο διαδίκτυο για

μία σειρά από άλλα blog με την ίδια θεματολογία που επιλέξατε. Αφού συλλέξετε τουλάχι-

στον 10 παραδείγματα τέτοιων blogs, πηγαίνετε στο δικό σας blog και δημιουργήστε υπερ-

συνδέσεις σε αυτά.

Αν έχετε blog στο wordpress, πηγαίνετε στον Πίνακα ελέγχου” στην επιλογή “Σύνδεσμοι”.

Αν έχετε blog στο blogger/blogspot, πηγαίνετε στον Πίνακα ελέγχου, επιλέξτε “προσθήκη

gadget” και μετά “λίστα συνδέσμων”.

Αφού έχετε ολοκληρώσει την τοποθέτηση των υπερσυνδέσμων στο blog σας, δημιουργήστε

μία ανάρτηση όπου θα εξηγείτε γιατί επιλέξατε τα συγκεκριμένα blogs και ποιες συγκεκρι-

μένες εντυπώσεις πήρατε από την επίσκεψή σας σε αυτά.

Δραστηριότητα 3

Δημιουργήστε μία νέα ανάρτηση σχετική με το σχολείο σας η οποία να είναι τουλάχιστον

400 λέξεις. Η ανάρτηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον μία εικόνα σχετική με

εκπαίδευση η οποία θα τοποθετηθεί πριν από το κείμενο που θα αναρτήσετε.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

Δραστηριότητα 1

Πηγαίνετε στο εργαλείο YouTube και βρείτε 5 βίντεο που καλύπτουν δύο θέματα.

Page 244: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 240

Στη συνέχεια εισάγετέ τα στο blog σας και φροντίστε να φαίνονται σε αναρτήσεις (μία α-

νάρτηση για κάθε βίντεο) και να εισάγετε αντιπροσωπευτικές ετικέτες. Αφήστε ένα σχόλιο

σε κάθε ανάρτηση όπου θα περιγράφετε το βίντεο.

Επίσης, Να ψάξετε στο διαδίκτυο πώς κάποια συγκεκριμένη είδηση σχετική με οικονομικά

γεγονότα έχει καλυφθεί από 4 διαφορετικά διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης. Στη συνέχεια

να κάνετε μία ανάρτηση στο blog σας όπου θα γράψετε ποια είναι η είδηση που επιλέξατε,

θα παραθέσετε τους τέσσερις υπερσυνδέσμους από τα διαφορετικά μέσα που ανακαλύψα-

τε καθώς και θα κάνετε ένα σχόλιο αφού ολοκληρώσετε την ανάρτηση σχετικά με το ποιο

μέσο παρουσίασε την είδηση καλύτερα. Για να βρείτε διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης μπο-

ρείτε να δοκιμάσετε αναζήτηση στο Google με τον όρο “ειδήσεις”.

Δραστηριότητα 2

Πηγαίνετε στο Wikispaces και δημιουργείτε ένα wiki για τον εαυτό σας ως προσωπική ι-

στοσελίδα. Εκεί δημιουργείτε σελίδες και μέσα σε αυτές κάνετε αντιγραφή – επικόλληση

τις σελίδες που έχετε δημιουργήσει στο blog σας ώστε να εμπλουτιστεί το wiki σας με κεί-

μενο.

Στη συνέχεια ζητάτε από κάποιον συμμαθητή σας (θα πρέπει να γίνουν ομάδες των 2 ώστε

κάθε μαθητής να είναι υπεύθυνος για άλλο ένα wiki εκτός από το δικό του) να προσθέσει

περιεχόμενο στο wiki σας. Τότε, ο συμμαθητής σας θα πρέπει να βρει και να εισαγάγει 3

υπερσυνδέσμους, 3 εικόνες και 3 βίντεο από ένα σχετικό θέμα το οποίο θα το σκεφτείτε και

θα του προτείνετε εσείς σε σχετικές σελίδες μέσα στο wiki σας.

Δραστηριότητα 3

Η δραστηριότητα αυτή σχετίζεται με την εκμάθηση ανεβάσματος αρχείων σε ένα blog. Για

τη διεκπεραίωσή της αρχικά θα πρέπει να:

Δημιουργήσουμε και να αποθηκεύσουμε το αρχείο

Για τον σκοπό αυτό ανοίγουμε έναν επεξεργαστή κειμένου. Για τη διευκόλυνσή σας πηγαί-

νετε στο blog σας και κάνετε αντιγραφή επικόλληση το κείμενο που είχατε αναρτήσει στη

Δραστηριότητα 2. Για αυτό τον σκοπό μαρκάρουμε το κείμενο και επιλέγουμε δεξί κλικ και

“αντιγραφή”. Πηγαίνουμε στο νέο έγγραφο κειμένου που έχουμε ετοιμάσει με το Microsoft

Word και επιλέγουμε δεξί κλικ και “επικόλληση”. Στη συνέχεια αποθηκεύουμε το αρχείο με

όνομα «Ειδήσεις» στον τοπικό σας υπολογιστή.

Ανεβάσουμε το αρχείο στο blog μας

Αν έχουμε blog στο wordpress, πηγαίνουμε στο μενού διαχείρισης του blog μας (Πίνακας

ελέγχου) και βρίσκουμε την επιλογή με την οποία ανεβάζουμε αρχεία (πολυμέσα) σε αυτό.

Στη συνέχεια ανεβάζουμε το αρχείο «Ειδήσεις» από τον τοπικό μας υπολογιστή στο blog.

Αφού σιγουρευτούμε ότι το αρχείο έχει ανέβει στο blog, αντιγράφουμε τη διεύθυνση url

του αρχείου. Το blogger δε δίνει τη δυνατότητα ανεβάσματος αρχείου. Συνεπώς, αν έχουμε

blog στο blogger, πηγαίνουμε σε μια ανεξάρτητη ιστοσελίδα και το “ανεβάζουμε” σε αυτήν.

Παράδειγμα τέτοιας σελίδας είναι η http://www.mediafire.com.

Page 245: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 241

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

Δραστηριότητα 1

Η δραστηριότητα αυτή έχει σκοπό την εκμάθηση των ροών ειδήσεων. Κάθε ειδησεογραφι-

κή ιστοσελίδα ή blog διαθέτει ένα RSS κουμπί. Το κουμπί αυτό αντιπροσωπεύει μία λίστα

των ειδήσεων έτσι όπως αυτές αναρτώνται στην ιστοσελίδα ή το blog. Στα blogs συνήθως

υπάρχει μόνο μια ροή με όλες τις αναρτήσεις, ενώ στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες υπάρ-

χουν ροές για κάθε κατηγορία ειδήσεων ξεχωριστά και μια ροή με όλες τις ειδήσεις.

Για να τοποθετήσουμε τη ροή δεδομένων μίας ιστοσελίδας (π.χ. πολιτιστικά νέα από μια

ημερήσια εφημερίδα) θα πρέπει να πάμε στον πίνακα ελέγχου του blog μας. Εκεί υπάρχει η

δυνατότητα προσθήκης gadget ή αλλιώς widget (για το Wordpress) στην πλαϊνή μπάρα το

οποίο θα δείχνει τις τελευταίες ειδήσεις από τη ροή που διαλέξαμε. Για να γίνει αυτό θα

πρέπει πρώτα να αντιγράψουμε το url της ροής δεδομένων που επιλέξαμε.

Αν έχετε blog στο WordPress, πρέπει να πάτε στον Πίνακα ελέγχου -> Εμφάνιση -> Widgets

και να προσθέσετε το πεδίο RSS στην πλαϊνή μπάρα (sidebar).

Αν έχετε blog στο blogger, πρέπει να πάτε στον Πίνακα ελέγχου -> Διάταξη -> Προσθήκη

gadget -> Ροή Δεδομένων και να επικολλήσετε τη διεύθυνση της ροής που έχετε αντιγρά-

ψει.

Αν ολοκληρώσατε σωστά τη διαδικασία πρέπει στην πλαϊνή μπάρα του blog σας πλέον να

εμφανίζονται οι τελευταίες ειδήσεις από την ιστοσελίδα που είχατε επιλέξει.

Δραστηριότητα 2

Η δυνατότητα εισαγωγής σχολίων στα blogs είναι σημαντική καθώς επιτρέπει στους ανα-

γνώστες των blogs να εισάγουν τις δικές τους απόψεις για τις αναρτήσεις που κάνετε. Αυτός

είναι κι ένας άλλος λόγος που τα blogs θεωρούνται Web 2.0. εργαλεία, αφού επιτρέπουν

και τους επισκέπτες τους να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του περιεχομένου. Για αυτό τον

σκοπό, γράψτε άλλο ένα σχόλιο στην ανάρτηση με τις ειδήσεις που θα περιέχει τη διεύθυν-

ση url της ροής ειδήσεων RSS του δικού σας blog που δημιουργήσατε στην προηγούμενη

δραστηριότητα. Για να βρείτε τη διεύθυνση της ροής αρκεί να:

Αν έχετε blog στο wordpress, γράψτε τη διεύθυνση του blog και στη συνέχεια γράψτε /feed

Αν έχετε blog στο blogger/blogspot, γράψτε τη διεύθυνση του blog και στη συνέχεια γράψτε

/feeds/posts/default?alt=rss

Δραστηριότητα 3

Η παρούσα δραστηριότητα σχετίζεται με την επίσκεψη σε ένα από τα πιο γνωστά Web 2.0.

περιβάλλοντα, το flickr.com. Εκεί θα πρέπει να βρείτε 10 φωτογραφίες σχετικές με ευρωπα-

ϊκές πόλεις. Μόλις βρείτε αυτές που σας αρέσουν, θα τις “κατεβάσετε” στον υπολογιστή

σας χρησιμοποιώντας την επιλογή “αποθήκευση εικόνας ως”, αλλά επίσης θα αντιγράψετε

και θα επικολλήσετε κάπου τη διεύθυνση URL της ιστοσελίδας όπου βρισκόταν η κάθε φω-

τογραφία ξεχωριστά για μετέπειτα χρήση.

Αφού εκτελέσετε τα παραπάνω, θα πάτε στο blog και θα δημιουργήσετε μία νέα ανάρτηση.

Στην ανάρτηση αυτή θα προσθέσετε ένα εισαγωγικό κείμενο όπου θα αναφέρετε περιλη-

πτικά τι δείχνουν οι εικόνες που θα ενσωματώσετε και γιατί επιλέξατε τις συγκεκριμένες.

Page 246: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 242

Στη συνέχεια, θα τοποθετήσετε τις φωτογραφίες που έχετε βρει ως συλλογή εικόνων. Προ-

τείνεται η συλλογή σας να είναι ένας πίνακας 3×5. Η κάθε φωτογραφία θα πρέπει να διαθέ-

τει από πίσω τον υπερσύνδεσμο που είχατε κρατημένο από το flickr.com, ώστε όταν κά-

ποιος πατά σε μία εικόνα από την ανάρτησή σας να τον πηγαίνει ο υπερσύνδεσμος στην

ιστοσελίδα που τη φιλοξενούσε αρχικά. Αν γίνεται, μπορείτε να προσθέσετε επιπλέον κάτω

από κάθε φωτογραφία λεζάντα που να αναγράφει το όνομα του φωτογράφου.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 – ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 3-4 παιδιών. Ο εκπαιδευτικός διανέμει τα φύλλα ερ-

γασίας στις ομάδες και εξηγεί τον τρόπο εργασίας. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει στον δια-

δραστικό πίνακα της τάξης βίντεο ενός δελτίου πρόγνωσης καιρού.

Υπόδειξη 1: Η αναζήτηση ενός δελτίου καιρού από τους μαθητές καλό είναι να αποφεύγε-

ται, αφού υπάρχει η περίπτωση στα αποτελέσματα της αναζήτησης να περιέχονται πληρο-

φορίες με μη επιτρεπτό περιεχόμενο.

Υπόδειξη 2: Σε μια μηχανή αναζήτησης (π.χ. http://google.gr) πληκτρολογούμε: «δελτίο

πρόγνωσης καιρού» και επιλέγουμε βίντεο από το μενού αριστερά)

Υπόδειξη 3: Εναλλακτικά ο εκπαιδευτικός μπορεί να παρουσιάσει έναν χάρτη πρόγνωσης

καιρού και να διαβάσει το αντίστοιχο δελτίο πρόγνωσης.

Ακολουθεί συζήτηση στις ομάδες με άξονες τις ερωτήσεις:

Τι απεικονίζει ο χάρτης;

Τι σημαίνουν τα διάφορα σύμβολα;

Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται κυρίως για την πρόγνωση του καιρού;

Προτείνουμε στα παιδιά να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν το δικό τους δελ-

τίο καιρού.

Δραστηριότητα 1 – Συλλογή Πληροφοριακού Υλικού

Μία ομάδα μαθητών (Ομάδα Οδηγός) επισκέπτεται τον ιστότοπο του Εθνικού Αστεροσκο-

πείου Αθηνών (http://www.meteo.gr/). Οι μαθητές αντιγράφουν το δελτίο Γενικής Πρό-

γνωσης Καιρού της Ελλάδας σε έναν επεξεργαστή κειμένου και αποθηκεύουν το αρχείο

στον υπολογιστή τους.

Διαβάζουν το κείμενο και σημειώνουν τα σύμβολα καιρού που θα χρειαστούν για να φτιά-

ξουν το χάρτη πρόγνωσης. Αναζητούν στο διαδίκτυο ή στον υπολογιστή τους τις εικόνες και

τις αντιγράφουν σε έναν φάκελο. Ανοίγουν το λογισμικό Google Earth.

(http://earth.google.com/) και εντοπίζουν το χάρτη της Ελλάδας. Αποθηκεύουν την εικόνα

την οποία θα χρησιμοποιήσουν ως χάρτη για το δελτίο καιρού. Εκτυπώνουν και διαμοιρά-

ζουν το υλικό που συνέλλεξαν σε τόσα αντίτυπα όσες και οι ομάδες εργασίας. Στο στάδιο

αυτό οι υπόλοιποι μαθητές παρακολουθούν τον τρόπο εργασίας, θέτουν ερωτήματα, κά-

νουν παρεμβάσεις και προετοιμάζονται νοητικά για το επόμενο στάδιο.

Με τις δραστηριότητες αυτές αναμένουμε οι μαθητές μας να φτάσουν στο 1ο επίπεδο μά-

θησης (Πληροφοριακή Μάθηση) μέσα από την αναζήτηση, συλλογή, αποδελτίωση και κα-

ταγραφή των δεδομένων. Έτσι προετοιμάζουμε τους μαθητές μας για το επόμενο στάδιο

Page 247: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 243

ενεργειών όπου θα οργανώσουν τα δεδομένα που συνέλλεξαν.

Δραστηριότητα 2 – Σύνθεση Πληροφοριών - Υλικού

Μια νέα ομάδα (Ομάδα Οδηγός) ανοίγει το λογισμικό παρουσίασης (π.χ. MS PowerPoint)

και εισαγάγει σε μια νέα διαφάνεια το αρχείο με τον χάρτη της Ελλάδας. Στη συνέχεια το-

ποθετούνται τα διάφορα σύμβολα του καιρού πάνω στον χάρτη ανάλογα με το κείμενο

πρόγνωσης του καιρού. Αποθηκεύουν την παρουσίαση στον υπολογιστή τους.

Οι ομάδες εργασίας σημειώνουν στο εκτυπωμένο κείμενο πρόγνωσης του καιρού τις λέξεις

– κλειδιά (ορολογία της μετεωρολογίας) και συζητούν μεταξύ τους για τα σύμβολα καιρού

που απαιτούνται. Κόβουν τα περιγράμματα των αντίστοιχων συμβόλων και τα κολλούν πά-

νω στον εκτυπωμένο χάρτη της Ελλάδας. (3ο φύλλο εργασίας – Ομάδες Εργασίας).

Με την ολοκλήρωση της 2ης φάσης οι μαθητές μας προσεγγίζουν την έννοια του καιρού

εντοπίζοντας τα στοιχεία του καιρού μέσα σε κείμενο, ερμηνεύουν τη σημασία τους, προ-

βαίνουν σε συσχετίσεις, (2ο επίπεδο μάθησης: Οργανωτική Μάθηση), ανταλλάσσουν σκέ-

ψεις, αναλύουν τα δεδομένα, παίρνουν αποφάσεις και καταλήγουν σε συμπεράσματα (3ο

επίπεδο μάθησης: Αναλυτική Μάθηση).

Δραστηριότητα 3 – Παρουσίαση

Στη φάση αυτή οι μαθητές μας αξιοποιούν τις γνώσεις που απέκτησαν με τις προηγούμενες

δραστηριότητες και τις χρησιμοποιούν δημιουργικά με σκοπό να παρουσιάσουν το δικό

τους δελτίο πρόγνωσης καιρού (4ο επίπεδο μάθησης: Παραγωγική Μάθηση).

Έτσι σε κάθε ομάδα ένα παιδί αναλαμβάνει την εκφώνηση του δελτίου καιρού κι ένα άλλο

την προβολή της παρουσίασης. Η κάθε ομάδα δοκιμάζει την παρουσίαση μέχρι να συγχρο-

νιστούν οι μαθητές (εκφώνηση-παρουσίαση).

Ο εκπαιδευτικός σαρώνει τους χάρτες πρόγνωσης καιρού που έφτιαξαν οι ομάδες εργασίας

και εισαγάγει τα αρχεία αυτά ως σελίδες στο λογισμικό του διαδραστικού πίνακα. Με πα-

ρόμοιο τρόπο γίνεται και η εισαγωγή της παρουσίασης της ομάδας οδηγού (υπόδειξη: Η

εισαγωγή μιας παρουσίασης στο λογισμικό του διαδραστικού πίνακα γίνεται συνήθως από

το μενού Αρχείο [File] > Εισαγωγή [Import] επιλέγουμε το αρχείο που επιθυμούμε και Ά-

νοιγμα [Open]).

Μετά την εισαγωγή των παρουσιάσεων (εικόνα 1) οι διαφάνειες εμφανίζονται ως σελίδες

στην περιοχή Page Browser (1), ενώ η πλοήγηση στις σελίδες μπορεί να γίνει με τη χρήση

των κουμπιών πλοήγησης που διαθέτει το λογισμικό (2) ή ο διαδραστικός πίνακας. Οι δρα-

στηριότητες ολοκληρώνονται με την παρουσίαση των εργασιών των ομάδων στον διαδρα-

στικό πίνακα της τάξης.

Page 248: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 244

Εικόνα 1: Παρουσίαση δελτίο καιρού με το λογισμικό ΑctivInspire

Page 249: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 245

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Το έντυπο και το ψηφιακό βιβλίο

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΑΡΔΑΝΟΥ*

Πολλές συζητήσεις έχει επίσης προκαλέσει το ζήτημα του ηλεκτρονικού βιβλίου και η μελ-

λοντική πορεία του σε σχέση με το παραδοσιακό επί χάρτου βιβλίο. Ο Ουμπέρτο Έκο σε

τοποθέτησή του για αυτό το ζήτημα κάνει ένα πολύ πετυχημένο διαχωρισμό:

«Υπάρχουν δύο τύποι βιβλίων, εκείνα που πρέπει να τα συμβουλευόμαστε και εκείνα που

πρέπει να τα διαβάζουμε. Για τα πρώτα, το αντιπροσωπευτικό δείγμα είναι ο τηλεφωνικός

κατάλογος, αλλά φτάνουμε μέχρι τα λεξικά και τις εγκυκλοπαίδειες. Αυτά θα μπορούν να

αντικατασταθούν από δίσκους πολυμέσων, έτσι θα απελευθερωθεί χώρος στο σπίτι και

στις δημόσιες βιβλιοθήκες για τα βιβλία που πρέπει να διαβάζουμε (που φτάνουν από τη

Θεία Κωμωδία ως το τελευταίο αστυνομικό μυθιστόρημα). Τα βιβλία που πρέπει να διαβά-

ζουμε δεν μπορούν να αντικατασταθούν από κανένα περίεργο ηλεκτρονικό κατασκεύασμα.

Έχουν φτιαχτεί για να τα παίρνουμε στα χέρια μας, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα

στο πλήθος, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη και όπου και όταν

οποιαδήποτε μπαταρία έχει αποφορτιστεί, μπορούμε να τα υπογραμμίζουμε, μας επιτρέ-

πουν να διπλώνουμε τις γωνίες των σελίδων τους ή να βάζουμε σελιδοδείκτες, μπορούμε

να τα αφήσουμε να πέσουν στη γη ή να τα εγκαταλείψουμε ανοιχτά πάνω στο στήθος ή τα

γόνατα όταν μας παίρνει ο ύπνος, μπαίνουν στην τσέπη, φθείρονται».

Κάποιοι, ωστόσο, προαναγγέλλουν το θάνατο του έντυπου βιβλίου. Οι τελευταίοι αιώνες,

άλλωστε, ήταν γεμάτοι από ψευδή αγγελτήρια θανάτου. Όταν εφευρέθηκε η φωτογραφία,

αναγγέλθηκε ο θάνατος της ζωγραφικής. Μετά τον κινηματογράφο ήρθε ο θάνατος του θε-

άτρου, μετά την τηλεόραση εκείνος του κινηματογράφου. Τελικά δεν πέθανε τίποτα - όλα

επιβιώνουν παράλληλα, και μάλιστα προοδεύουν και καινοτομούν. Το ίδιο θα γίνει και με

το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή. Έχουμε τη μανία να καταστρέφουμε το παλιό στο όνομα

του καινούργιου: αντί να χτίσουμε τις πολυκατοικίες παραδίπλα, όπως έκανε όλη η Ευρώ-

πη, ανατολική και δυτική, εμείς διά της αντιπαροχής γκρεμίσαμε τα διατηρητέα και δη α-

γαλλιούντες· και πάλι τώρα, για να εγκαθιδρύσουμε τα e-books θεωρούμε αναγκαίο να κα-

τεδαφίσουμε το έντυπο βιβλίο. Γενικότερα η ιστορία έχει αποδείξει ότι έχουμε τη μανία να

καταστρέφουμε το παλιό στο όνομα του καινούργιου. Αυτό όμως που μπορεί να σώσει το

βιβλίο, όπως έσωσε και τον κινηματογράφο και το θέατρο, είναι μόνο η ποιότητα. Αυτή την

ποιότητα έχουμε την ευθύνη και την επιλογή να διαφυλάξουμε.

Σύμφωνα με έρευνα του Υπουργείου Παιδείας το 81,5% των φοιτητών προτιμούν το έντυπο

βιβλίο σε σχέση με το ηλεκτρονικό. Η άποψή μου είναι ότι είναι ότι το ποσοστό αυτό είναι

ακόμα μεγαλύτερο, καθώς διατηρώ επιφυλακτική θέση απέναντι σε αυτές τις κατευθυνό-

μενες έρευνες που διενεργούνται κατά καιρούς. Σύμφωνα με το Εθνικό Παρατηρητήριο για

το ψηφιακό βιβλίο στη Μεγάλη Βρετανία οι φοιτητές συμβουλεύονται την ηλεκτρονική έκ-

δοση, αλλά διαβάζουν από την επί χάρτου. Πεποίθησή μου είναι ότι το ηλεκτρονικό και το

έντυπο βιβλίο θα έχουν παράλληλη χρήση και εξέλιξη.

Πάντα όμως υπάρχουν οι τεχνολάγνοι και οι παλαιόπληκτοι. Υπάρχουν πάντα αυτοί που

δαιμονοποιούν την εξέλιξη, λες και δεν βλέπουν τις σαρωτικές αλλαγές που συντελούνται

γύρω μας, και από την άλλη αυτοί που βιάζονται και τη θεοποιούν. Και οι δύο θέσεις είναι

ακραίες. Διαπιστώνω όμως μετά λύπης, ότι η ομάδα τεχνοκρατών που έχει σήμερα την ε-

Page 250: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 246

ξουσία στο Υπουργείο Παιδείας έχει απολύτως ακραία θέση την οποία υποστηρίζει δυστυ-

χώς και το περιβάλλον του Πρωθυπουργού.

Όπως διαβάσαμε στο Βήμα online στις 24 Ιανουαρίου 2011 έγινε εξάωρη μυστική σύσκεψη

στο Μαξίμου για τη μετάβαση στην ψηφιακή εκπαίδευση. Ανάμεσα σε όσους παρευρέθη-

καν δεν υπήρχε ούτε ένας παιδαγωγός. Είναι περίεργο να διαβάζει κανείς ότι οι Αμερικανοί

προσκεκλημένοι δήλωσαν ότι είμαστε η πρώτη χώρα -πάνω και από τις ΗΠΑ- που σχεδιάζει

να εφαρμόσει την πολιτική της ψηφιακής εποχής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και

να εισαγάγει ως και "ψηφιακά βιβλία" στα ελληνικά σχολεία.

Στις μέρες μας βέβαια η "νέα" παιδαγωγική ορίζει με διαφορετικό τρόπο τη μάθηση και την

εκπαίδευση. Κάποιοι καινοτόμοι μηχανικοί ομολογούν ότι η απομνημόνευση είναι χάσιμο

χρόνου, αφού η Google είναι ένα κλικ μακριά μας. "δε χρειάζεται" λένε "πια να μαθαίνεις".

Η γνώση υπάρχει στο ίντερνετ. Μόνο που αυτή δεν είναι "γνώση", είναι χύμα πληροφορίες

με αμφίβολη επιστημονική τεκμηρίωση. Ακόμα και στην Αμερική, που είναι μία πολύ πιο

εξελιγμένη τεχνολογικά χώρα και με ανάλογη κουλτούρα απέναντι στις καινοτομίες της τε-

χνολογίας, το 74% των φοιτητών δήλωσαν σε έρευνα πώς αν μπορούσαν να επιλέξουν οι

ίδιοι μεταξύ ηλεκτρονικού και έντυπου βιβλίου, θα επέλεγαν την έντυπη μορφή. Στη Γαλλί-

α, το ποσοστό όσων χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά βιβλία δεν αναμένεται να ξεπεράσει το

2015 το 15%-20%. Κάποιες έρευνες ωστόσο παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση στα ποσοστά

εκείνων που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά βιβλία και ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης. Τα

ποσοστά αυτά, βέβαια, και η εικόνα που κάποιες εταιρείες -για τους δικούς τους λόγους-

αλλά και ορισμένα παπαγαλάκια θέλουν να παρουσιάσουν, μου θυμίζουν τον Απόστολο

Νταή, παλιό δάσκαλο στην Άνδρο και ψηφοφόρο της αριστεράς, που, όταν τον συναντούσα

μετά τις εκλογές, στο ερώτημα "Πώς πήγατε, δάσκαλε;", "πολύ καλά, Γιώργη", μου απα-

ντούσε, "να σκεφτείς ότι είχαμε αύξηση 100%, ήμασταν 4 και γίναμε 8".

Άσχετα από το αν η χώρα μας μπορεί και αν είναι έτοιμη ή όχι να δεχτεί τις νέες τεχνολογί-

ες και την ψηφιοποίηση στην εκπαίδευση, το βέβαιο είναι ότι οι δάσκαλοι και οι μαθητές

εισέρχονται ανέτοιμοι στο διαδικτυακό πεδίο και είναι ευθύνη της Πολιτείας να προετοι-

μάσει τις όποιες αλλαγές με σωστά κριτήρια και με μοναδικό γνώμονα τη βελτίωση της πα-

ρεχόμενης εκπαίδευσης και του πολιτισμού στη χώρα μας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι υ-

πάρχουν και άλλες πτυχές της εκπαίδευσης στη χώρα μας που δυστυχώς αφέθηκαν στην

τύχη τους. Αναφέρομαι, ασφαλώς, στο ζήτημα των σχολικών βιβλιοθηκών. Τα τελευταία

χρόνια όμως, όπου δόθηκαν χρήματα για να γίνουν βιβλιοθήκες, έγιναν· αλλά δεν εμπλου-

τίστηκαν με νέες εκδόσεις, δεν άνοιξαν την πόρτα τους στις τοπικές κοινωνίες∙ απολύθηκαν

οι βιβλιοθηκονόμοι και τα βιβλία παρέμειναν κλειδωμένα-φυλακισμένα σε κάποιες αίθου-

σες μαζί με σπασμένα θρανία και παλαιάς τεχνολογίας υπολογιστές. Εξάλλου δεν υπάρχει

καμία θεσμοθετημένη βιβλιοθήκη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Χαρακτηριστικό είναι

ότι από τα εβδομήντα εκατομμύρια που υπήρχαν αρχικά για τη δεύτερη φάση του προ-

γράμματος, μόνο το ένα δέκατο χρησιμοποιήθηκε τελικά για τις βιβλιοθήκες. Τέτοια ήταν η

αμέλεια των κυβερνήσεων. Ένα ακόμα παράδειγμα, η διανομή φορητών ηλεκτρονικών υ-

πολογιστών από την προηγούμενη κυβέρνηση -με μεγάλα κέρδη για τις εμπλεκόμενες επι-

χειρήσεις- στους μαθητές Α' γυμνασίου που τελικά χρησιμοποιούνται μόνο για ηλεκτρονικά

παιχνίδια και ανταλλαγή μηνυμάτων.

Και κανένας δεν θα ξαφνιαστεί, αν η Βουλή των Ελλήνων ξανακληθεί κάποια μέρα ως κο-

λυμπήθρα του Σιλωάμ να αθωώσει κάποιους που είχαν εμπλακεί στα σκάνδαλα αυτά. Η

έλλειψη βιβλιοθηκών είναι ίσως βασική πτυχή, αιτία και αποτέλεσμα της ανάπηρης παιδεί-

Page 251: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 247

ας και του πολιτισμού στον τόπο μας.

Το μόνο που θα ήθελα να πω τελειώνοντας είναι ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι σαν το

σφυρί του Φειδία. Στα χέρια του αποτέλεσε ένα μοναδικό εργαλείο δημιουργίας, στα χέρια

κάποιου άλλου μπορεί να γίνει φονικό όπλο. Είναι στο χέρι μας, λοιπόν, να αποφασίσουμε

ποια θα είναι η χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου και ποιες αλλαγές θα επιφέρει -προς το

καλύτερο, ελπίζω- στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη σχέση μας με την ανάγνωση.

* Ο Γιώργος Δαρδανός είναι επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών

Βιβλιοπωλών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Το έντυπο και το ψηφιακό βιβλίο

Tα κείμενα, η επεξεργασία και η λειτουργία τους στην ψηφιακή εποχή: μερικές όψεις

Βασίλης Δαγδιλέλης

Εισαγωγή

Υπάρχουν πολλές μελέτες, έρευνες, δημοσιογραφικά κείμενα, ακόμη και αφηγήσεις μυθο-

πλασίας ή της πραγματικότητας που αναφέρονται στη φύση των «κειμένων» στην ψηφιακή

εποχή. Το γενικευμένο αυτό ενδιαφέρον είναι απόλυτα δικαιολογημένο, δεδομένης της

σημασίας τόσο των κειμένων όσο και της ψηφιακής τεχνολογίας στο σύγχρονο Δυτικό πολι-

τισμό. Στο παρόν εξετάζουμε μερικές όψεις αυτής της πολύπλοκης σχέσης ανάμεσα στα

κείμενα και την ψηφιακή τεχνολογία (ακριβέστερα: την ψηφιακή εποχή).

Ένα ερώτημα, που δεν είναι βέβαια εντελώς καινούριο, σχετικά με το παρόν κείμενο, είναι

το εξής: «νομιμοποιείται» κάποιος που ασχολείται συστηματικά με την Πληροφορική να

εκφράζει δημόσια και «επίσημα» θέσεις γύρω από τα κείμενα, τον ψηφιακό Γραμματισμό

και σε τελική ανάλυση για τη γλώσσα – χωρίς να είναι ειδικός σε γλωσσικά θέματα; Η νομι-

μοποίηση αυτή δεν τίθεται ως ένα θέμα ηθικού δικαιώματος, αν έχει δηλαδή κάποιος το

δικαίωμα να εκφράσει μια τέτοια γνώμη (που ασφαλώς το έχει), αλλά μάλλον πρέπει να

νοηθεί ως επιστημική απορία: τι ακριβώς μπορεί να «πει» ένας που ασχολείται με την Πλη-

ροφορική σε ένα θέμα τόσο «μακριά» από το αντικείμενο της επαγγελματικής και της ε-

ρευνητικής του δραστηριότητας;

Η βασική μας υπόθεση, σε αυτή την εργασία, είναι ότι ο λόγος του Πληροφορικού είναι εξί-

σου νόμιμος και μάλιστα εξίσου απαραίτητος με το λόγο των ειδικών σε γλωσσικά θέματα

για την πλήρη κατανόηση του φαινομένου των ψηφιακών κειμένων. Η θεώρηση των ψη-

φιακών κειμένων – ή των κειμένων στην ψηφιακή «εποχή» - δηλαδή η θεώρηση της λει-

τουργίας τους, της κειμενικότητας, του Γραμματισμού και των λοιπών συναφών εννοιών

περνά αναγκαστικά μέσα από μια ανάλυση διεπιστημονικού χαρακτήρα, στην οποία η Πλη-

ροφορική παίζει ένα μη-τετριμμένο και μη-αμελητέο ρόλο. Τα σύγχρονα ψηφιακά κείμενα

αποτελούν οντότητες στηριγμένες, ή καλύτερα δημιουργημένες, με μια τεχνολογία που όχι

μόνο δεν είναι «διαφανής», δηλαδή άμεσα αντιληπτή, αλλά αντιθέτως είναι εξαιρετικά πο-

λύπλοκη. Βασική υπόθεση εργασίας του παρόντος είναι ότι αυτή η πολυπλοκότητα δε ση-

μαίνει απλώς ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών απαιτεί από το χρήστη εξειδικευμένες δε-

ξιότητες, αλλά ότι στην πραγματικότητα το ίδιο το «μέσον» (το ψηφιακό μέσον) νοηματο-

δοτεί, σε κάποιο βαθμό τα κείμενα. Στο Διαδίκτυο, και πιο συγκεκριμένα στο ΥοuTube (για

παράδειγμα:

Page 252: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 248

http://www.youtube.com/watch?v=LRBIVRwvUeE, υφίσταται και έκδοση με ελληνικούς

υπότιτλους), υπάρχει ένα μικρό χιουμοριστικό βίντεο που παρωδεί λίγο τη σημερινή κατά-

σταση, παρουσιάζοντας τις φανταστικές δυσκολίες των ανθρώπων του Μεσαίωνα μπροστά

στην νέα επαναστατική τεχνολογία της εποχής (το έντυπο βιβλίο) η οποία άλλαζε τις ως τό-

τε πρακτικές των ανθρώπων (που χρησιμοποιούσαν εκτυλισσόμενα χειρόγραφα κ.τ.ό.). Ω-

στόσο, το βίντεο αναδεικνύει, με έναν έμμεσο τρόπο, ένα σημαντικό στοιχείο της σχέσης

των κειμένων με το μέσο: το γεγονός ότι η σημερινή τεχνολογία των «κειμένων» είναι τόσο

πολύπλοκη και σύνθετη, ώστε να απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις και δεξιότητες για μια

αξιόπιστη και αποδοτική χρήση της και ταυτόχρονα ότι απαιτείται μια βαθύτερη γνώση των

(επικοινωνιακών) ιδιαιτεροτήτων της και του νέου ψηφιακού «οικοσυστήματος», προκει-

μένου ο χρήστης να κάνει μια ορθολογική διαχείριση των ψηφιακών κειμένων.

Το μέσο εκφοράς και η τεχνολογία επεξεργασίας των κειμένων, επιδρούν τόσο βαθειά πά-

νω στα ίδια τα κείμενα, ώστε, σε κάποιο μέτρο, να επαναπροσδιορίζουν το νόημα τους. Η

θέση αυτή αποτελεί τη βασική υπόθεση μας και οι όψεις των ψηφιακών κειμένων που α-

ναλύονται στις επόμενες παραγράφους αποσκοπεί στο να στηρίξει τη θέση αυτή.

Στις επόμενες παραγράφους, θα εξετάσουμε ορισμένες γενικές θέσεις για τη νέα κειμενικό-

τητα.

Συγκεκριμένα στην αμέσως επομένη παράγραφο προσπαθούμε να θέσουμε ένα γενικότερο

πλαίσιο για την μελέτη της εννοίας του κειμένου και να κάνουμε τη διάκριση ανάμεσα στα

ψηφιακά και τα ψηφιοποιημένα κείμενα – δείχνοντας ότι ακριβώς η ουσιώδης διαφορά

τους δεν είναι τεχνικού χαρακτήρα (με ποιον τρόπο παρήχθησαν), αλλά έγκειται στην ίδια

τη φύση τους, στη λειτουργία τους και τις πρακτικές χρήσης που επιβάλλουν στον «ανα-

γνώστη». Στη συνέχεια εξετάζονται μερικά χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης αντιμετώπισης

του κειμένου στην Πληροφορική ως «αντικειμένου» μελέτης και έρευνας – όχι ως περιεχό-

μενο και νόημα, αλλά ως δομή και εκφορά. Στην κατοπινή παράγραφο εξετάζονται ορισμέ-

νες επιπτώσεις του Πληροφορικού φορμαλισμού και κατόπιν μελετώνται οι συνέπειες των

νέων τρόπων παραγωγής κειμένων. Στο τέλος υπάρχει ένας μικρός επίλογος.

Το γενικό πλαίσιο

Καθώς το κείμενο (text) είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του σύγχρονου πολιτι-

σμού, έχουν αναπτυχθεί πολλοί κλάδοι ερευνών που μελετούν το κείμενο καθ’ εαυτό. Όλες

οι όψεις των κειμένων (επεξεργασία, νόημα, διάδοση και επεξεργασία, μέσο έκφρασης,

οικονομικά στοιχεία, ο ρόλος των εντύπων) αποτελούν αντικείμενο μελέτης πολλές φορές

διακριτών κλάδων.

Όπως η εφεύρεση της τυπογραφίας, το πέρασμα δηλαδή από το χειρόγραφο στο πολλαπλά

αναπαραγόμενο, τυπωμένο κείμενο είχε πολλές και σημαντικότατες επιπτώσεις στον πολι-

τισμό, έτσι, η νέα μορφή των κειμένων, τα ψηφιακά κείμενα, δείχνει επίσης να διαδραματί-

ζει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εκφράζονται και επι-

κοινωνούν.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να κάνουμε ίσως μια διάκριση ανάμεσα σε δυο έννοιες πολύ

συγγενείς: το ψηφιοποιημένο και το ψηφιακό κείμενο. Κάθε ψηφιοποιημένο κείμενο έχει

φυσικά τα χαρακτηριστικά του ψηφιακού κειμένου, αλλά το αντίστροφο δεν ισχύει. Ψη-

φιοποιημένο αποκαλούμε το κείμενο που προήλθε από την ψηφιοποίηση ενός αρχικά έ-

ντυπου ή χειρόγραφου κειμένου, ενός κειμένου δηλαδή που δημιουργήθηκε αρχικά με

συμβατικά μέσα. Η ψηφιοποίηση αυτή μπορεί να γίνει με σάρωση του κειμένου ή με κά-

Page 253: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 249

ποιον άλλο τρόπο. Το ψηφιοποιημένο πλέον κείμενο, είναι διαχειρίσιμο ως ψηφιακό κείμε-

νο (δηλαδή να αναπαραχθεί, να αποσταλεί κ.λπ. με ψηφιακά μέσα). Το καθαυτό ψηφιακό

κείμενο ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από μια απλή μετατροπή του τυπωμένου ή χειρό-

γραφου κειμένου σε ηλεκτρονική μορφή για πολλούς λόγους:

(α) το ψηφιακό κείμενο ενθαρρύνει – για να μην πούμε ότι πολλές φορές απαιτεί - μια μη-

γραμμική ανάγνωση του, κατανόηση και επομένως νοηματοδότησή του. Αυτό δεν οφείλε-

ται μόνο στο γεγονός της θέσης, μορφής, φύσης (κινητό, μεταβλητό) του κειμένου ανάμεσα

σε άλλα σημειωτικά συστήματα, όπως ο ήχος ή οι εικόνες, αλλά επιπλέον και στο γεγονός

ότι το ψηφιακό κείμενο αποτελεί έναν «τόπο» στον οποίο ο αναγνώστης-χρήστης μπορεί να

πλοηγηθεί, να περιηγηθεί, να επιλέξει διαδρομές σύμφωνα με την επιθυμία του. Το πιο

τυπικό παράδειγμα αποτελεί η σύγκριση ανάμεσα σε μια έντυπη και σε μια ψηφιακή εγκυ-

κλοπαίδεια. Οιοδήποτε άρθρο μιας συμβατικής, έντυπης εγκυκλοπαίδειας διαβάζεται κατ’

ανάγκη γραμμικά, ενώ πρακτικά όλα τα κείμενα μιας online εγκυκλοπαίδειας (όπως η Wik-

ipedia) «διαβάζεται» σχεδόν πάντα μη-γραμμικά: ένα άρθρο για τις λεοπαρδάλεις έχει εν-

σωματωμένα βίντεο για τον τρόπο που η λεοπάρδαλη κυνηγά θηράματα ή ζευγαρώνει, η

βιογραφία του Τ. Κένεντυ περιέχει υπερδεσμούς (links) για την κρίση του Κόλπου των Χοί-

ρων και άρα για την Κούβα, το Ν. Χρουστσώφ, τη Σοβιετική Ένωση κ.λπ. Πέραν τούτου βέ-

βαια το ψηφιακό κείμενο ανανεώνεται ταχύτατα, ενώ τόσο το έντυπο, όσο και το ψηφιο-

ποιημένο απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για την ανανέωση και την επικαιροποίησή του –

αλλά αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό των ψηφιακών κειμένων που αξίζει να έχει μια ιδιαί-

τερη ανάλυση.

(β) το ψηφιακό κείμενο, και μάλιστα στη σύγχρονη εποχή του web 2.0, αποτελεί, κατά κα-

νόνα, όχι απλώς ένα «προϊόν» συλλογικής διεργασίας, αλλά ένα «προϊόν» στο οποίο συμ-

βάλλουν, με διάφορους τρόπους, οι ίδιοι οι χρήστες του. Για παράδειγμα, το αρχικό κείμε-

νο ενός ιστολογίου (blog), μαζί με τα σχόλια του, αποτελούν μια κειμενική οντότητα συνδη-

μιουργημένη από το σύνολο όλων όσοι συμμετείχαν (είτε ως αρχικοί «συγγραφείς», είτε ως

κατοπινοί «σχολιαστές»). Το ίδιο ισχύει και για τα άρθρα της περίφημης Wikipedia, αλλά

και για μια σειρά άλλων ψηφιακών κειμένων, από τα πειραματικά (ή λιγότερο πειραματικά)

μυθιστορήματα που δημιουργούνται συνεργατικά και αναρτώνται στο Διαδίκτυο ως τα μα-

νιφέστα διαφόρων κοινοτήτων και τις ειδήσεις των σύγχρονων «ειδησεογραφικών» πρα-

κτορείων.

Έτσι τα ψηφιοποιημένα κείμενα, αποτελούν ένα ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στα έντυπα

και τα ψηφιακά κείμενα. Τα σύγχρονα ψηφιακά κείμενα ενσωματώνουν πολλές δυνατότη-

τες εμπλουτισμού τους με άλλα σημειωτικά συστήματα και κυρίως τους υπερδεσμούς. Ε-

ξάλλου οι όροι παραγωγής και διάδοσης των σύγχρονων ψηφιακών κειμένων είναι ουσιω-

δώς διαφορετικοί από τους αντίστοιχους τρόπους παραγωγής και διάδοσης των συμβατι-

κών (και των ψηφιοποιημένων) κειμένων.

Το κείμενο ως αντικείμενο μελέτης και έρευνας

Τα κείμενα αποτελούν αντικείμενο προς μελέτη πολλών γνωστικών πεδίων και επιστημονι-

κών κλάδων. Κάθε κλάδος έχει τη δική του προβληματική και μελετά τα κείμενα από δια-

φορετική «οπτική γωνία», εξετάζοντας τη δομή τους, το κειμενικό είδος στο οποίο ανήκουν,

τη γλώσσα τους, το περιεχόμενο τους, το ρόλο που κατέχουν σε ένα ευρύτερο σύνολο κει-

μένων στο οποίο εντάσσονται. Η σχετικά πρόσφατη επιστήμη της Πληροφορικής, μελετά

και διερευνά τα κείμενα από σκοπιές τελείως πρωτόγνωρες και με προσεγγίσεις που δεν

Page 254: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 250

υφίσταντο, δεν ήταν καν δυνατόν να τις φανταστεί κανείς πριν από μερικές δεκαετίες.

Για να καταστεί κατανοητή η «οπτική γωνία» από την οποία η Πληροφορική αντιμετωπίζει

τα κείμενα (ακριβέστερα: μια από τις οπτικές γωνίες», γιατί είναι περισσότερες από μια),

θα δώσουμε ένα παράδειγμα: ας θεωρήσουμε ένα πολύ ιδιαίτερο κείμενο, τόσο ως είδος

όσο και ως οντότητα, το Σύνταγμα της Ελλάδας.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας μπορεί να εξεταστεί από πολλές σκοπιές:

(α) ένας νομικός μπορεί να αναλύσει το περιεχόμενο του και να μελετήσει (μεταξύ άλλων)

την επάρκεια του ως θεμελιώδους «λίθου» του νομικού συστήματος της Ελλάδας, την εν-

δεχόμενη αναγκαιότητα για την αναμόρφωση και τη βελτίωσή του κ. ά.

(β) ένας φιλόλογος ενδιαφέρεται, μεταξύ άλλων, για τη δομή και το είδος της γλώσσας που

χρησιμοποιείται (για παράδειγμα το Σύνταγμα είναι γραμμένο στη δημοτική, ενώ το προη-

γούμενο στην καθαρεύουσα), για την απόδοση ορισμένων ειδικών νομικών όρων και για

άλλα συναφή θέματα.

(γ) ένας κοινωνιολόγος θα μπορούσε να εξαγάγει ενδεχομένως χρήσιμα συμπεράσματα

από το γεγονός ότι το Σύνταγμα ξεκινά με αναφορά στην Αγία Τριάδα ή από άλλα εδάφια

του Συντάγματος.

Κάθε επιστημονικός κλάδος έχει λοιπόν μια ιδιαίτερη «οπτική γωνία» από την οποία «βλέ-

πει» το Σύνταγμα και τη δική του προβληματική με την οποία το αντιμετωπίζει.

Η Πληροφορική έχει και αυτή τη δική της προσέγγιση, η οποία είναι εντελώς αφαιρετική: η

Πληροφορική δεν ενδιαφέρεται ούτε για το περιεχόμενο, ούτε και για το μέγεθος ή το νόη-

μα των κειμένων, παρά μόνο για τη «φόρμα» τους, τα «συστατικά» (γράμματα, σημεία στί-

ξης κ.λπ.) από τα οποία είναι φτιαγμένα τα κείμενα και τον τρόπο με τον οποίο τα «συστα-

τικά» αυτά συντίθενται μεταξύ τους. Τα «στοιχειώδη συστατικά» από τα οποία είναι φτιαγ-

μένα τα κείμενα και ο ακριβής τρόπος με τον οποίο συντίθενται αποτελούν τα σημαντικά,

για την Πληροφορική, στοιχεία που απαιτούνται για να λειτουργήσουν ορθά τα περιβάλλο-

ντα τα οποία χρησιμοποιούμε (για παράδειγμα οι επεξεργαστές κειμένου). Θα πρέπει επί-

σης να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η επεξεργασία/διαχείριση των κειμένων γίνεται από

κάποιο ψηφιακό σύστημα (Η.Υ., κινητό τηλέφωνο κ.ά.). Αυτό σημαίνει ότι τίποτε δεν εννο-

είται, τίποτε δεν υπονοείται και όλα τα δεδομένα πρέπει να είναι πλήρη και σαφώς ορισμέ-

να. Έτσι, αν στα χειρόγραφα το κενό ανάμεσα στις δυο λέξεις είναι απλώς ένα διάστημα στο

οποίο δε γράφουμε τίποτε, αντίθετα στον Η.Υ. (ή στη γραφομηχανή), το κενό είναι ένα ειδι-

κό σύμβολο και του αντιστοιχεί ένα πλήκτρο (μάλιστα το μεγαλύτερο από όλα !) το οποίο

πατούμε κάθε φορά που θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα κενό μεταξύ δυο λέξεων. Τέτοια

«αόρατα» αλλά υπαρκτά σύμβολα υπάρχουν και σε άλλες περιπτώσεις (για παράδειγμα

όταν αλλάζουμε παραγράφους), και μπορούμε να τα καταστήσουμε ορατά, αν χρησιμοποι-

ήσουμε το ειδικό πλήκτρο που έχουν οι σύγχρονοι επεξεργαστές κειμένου (συνήθως τα

πλήκτρα αυτά έχουν ως οπτικό τους σύμβολο έναν ειδικό χαρακτήρα όπως αυτός: ¶).

Έτσι, ένα κείμενο μπορεί να οριστεί, ως μια διαδοχή παραγράφων, οι οποίες ακολουθού-

νται από ένα ειδικό σύμβολο που μπορούμε να το ονομάσουμε «τέλος κειμένου» (ένα από

τα αόρατα, αλλά υπαρκτά σύμβολα στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω).

Πιο συγκεκριμένα, ένα κείμενο θα μπορούσε να οριστεί ως εξής:

<κείμενο> ::= <παράγραφος><τέλος κειμένου>|<παράγραφος><κείμενο>|<τέλος κειμένου>

Το νόημα αυτού του τυπικού ορισμού είναι το εξής: μια δομή κειμένου (η λέξη «κείμενο»

Page 255: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 251

ανάμεσα σε δυο γωνιώδη σύμβολα «<» και «>», ορίζεται (η λέξη «ορίζεται» συμβολίζεται

με το «::=») ως εξής: μπορεί να αποτελείται εναλλακτικά (η λέξη «εναλλακτικά» συμβολίζε-

ται από μια κατακόρυφη γραμμή «|») από:

α) μια δομή παραγράφου, ακολουθούμενη από τη δομή τέλους κειμένου (δηλαδή το ειδικό

σύμβολο του τέλους κειμένου). Πράγματι, ένα κείμενο μπορεί να αποτελείται από μια πα-

ράγραφο και να τελειώνει εκεί.

β) από μια δομή παραγράφου ακολουθούμενη από μια δομή κειμένου. Εδώ ίσως να δη-

μιουργείται η εντύπωση ότι υπάρχει μια λογική αντίφαση: πώς είναι δυνατόν μια δομή κει-

μένου να ορίζεται από μια δομή κειμένου; Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα αυτοα-

ναφορικό, έναν «αναδρομικό ορισμό», ο οποίος παρά τη φαινομενική παραδοξότητά του,

ως τεχνική, είναι πολύ αποτελεσματικός. Ίσως ο αναγνώστης να έχει κάποια ανάμνηση (εν-

δεχομένως όχι ευχάριστη) από μια ανάλογη διαδικασία που μαθαίνουμε στο σχολείο και

ονομάζεται «Μαθηματική επαγωγή». Η λογική του πράγματος είναι ως εξής: αν από ένα

κείμενο αφαιρεθεί μια παράγραφος, τι απομένει: ένα κείμενο φυσικά. Βέβαια πιο μικρό

από το αρχικό, αλλά κείμενο (ενδιαφερόμαστε, υπενθυμίζουμε, μόνο για τη φόρμα και όχι

για το περιεχόμενο, το νόημα ή το μέγεθος του κειμένου). Βέβαια αν φτάσουμε στην τελευ-

ταία παράγραφο και την αφαιρέσουμε, τι απομένει; Ερχόμαστε λοιπόν στην τρίτη εναλλα-

κτική δυνατότητα.

γ) ένα κείμενο μπορεί να αποτελείται αποκλειστικά από μια δομή (σύμβολο) τέλους κειμέ-

νου (δηλαδή να μην έχει κανένα απολύτως περιεχόμενο). Πάλι εδώ υπάρχει μια φαινομενι-

κή παραδοξότητα: ένα κενό, μπορεί να θεωρηθεί ως κείμενο; Η απάντηση είναι σαφέστατα

ένα «ναι» και μάλιστα έχουμε ένα τυπικό παράδειγμα περίπτωσης στην οποία οι πρακτικές

μας σε σχέση με τα κείμενα έχουν υποστεί βαθειές μεταβολές. Ας υποθέσουμε ότι σκοπεύ-

ετε να γράψετε κάποια στιγμή μια επιστολή στο Δήμαρχο της πόλης σας για να παραπονε-

θείτε για την αραιή αποκομιδή απορριμμάτων στην περιοχή σας. Δεν είναι επείγουσα ανά-

γκη, αλλά κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να τη γράψετε. Το κείμενο της επι-

στολής δεν έχει φυσικά καμιά υλική υπόσταση, είναι μόνο μια ιδέα στο μυαλό σας. Έτσι,

είναι μάλλον απίθανο να αφήσετε σε μια γωνιά του γραφείου σας ένα ολόλευκο φύλλο

χαρτιού θεωρώντας το ως το «κείμενο που θα στείλετε στο Δήμαρχο» και το οποίοι κείμενο

θα γράψετε αργότερα. Με τους Η.Υ. όμως τα πράγματα αλλάζουν. Είναι μια συνηθισμένη

πρακτική (προσωπικά την κάνω συστηματικά) η δημιουργία ενός νέου αρχείου με ονομα-

σία «Επιστολή στο Δήμαρχο.doc» που θα είναι χωρίς κανένα περιεχόμενο, αλλά παρ’ όλα

αυτά θα υπάρχει και θα το βλέπετε, ενδεχομένως, πάνω στην επιφάνεια εργασίας του Η.Υ.

σας. Τι περιέχει αυτό το κείμενο; Για σας τίποτε. Για τον επεξεργαστή κειμένου σας ένα (α-

όρατο) σύμβολο «τέλους κειμένου». Η ουσιώδης διαφορά με το χειρόγραφο κείμενο είναι

ότι το ψηφιακό κείμενο, έχει μια σχεδόν υλική ύπαρξη – σε σχέση με το χειρόγραφο ή το

έντυπο κείμενο που υφίσταται μόνο αν γραφεί. Η ύπαρξη του κειμένου στον Η.Υ. είναι σχε-

δόν υλική με την έννοια ότι η αναπαράσταση του κειμένου πάνω στην επιφάνεια εργασίας

(δηλαδή το μικρό χαρακτηριστικό εικονίδιο με την ονομασία «Επιστολή… κ.λπ.») είναι σχε-

δόν ένα υλικό αντικείμενο το οποίο μπορείτε να δημιουργήσετε ή να διαγράψετε, να το

αντιγράψετε, να το μετακινήσετε κ.λπ. Βέβαια η (ψηφιακή) πραγματικότητα είναι ακόμη

πιο πολύπλοκη γιατί το κείμενο «δεν υφίσταται» ως υλικό αντικείμενο «κάπου» μέσα στον

Η.Υ. ή το σκληρό μου δίσκο, αλλά αναπαρίσταται με έναν τελείως συμβολικό τρόπο, για

παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις αναπαρίσταται ως μια διαδοχή προσανατολισμέ-

νων στοιχειωδών μαγνητικών δίπολων – ομολογουμένως μια αναπαράσταση που καθόλου

Page 256: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 252

δε θυμίζει το αρχικό κείμενο (ένα ποίημα ή μια συνταγή για μουσακά), αλλά παρόλα αυτή

είναι εξαιρετικά αποτελεσματική (και άλλαξε παγκοσμίως τις συνήθειες των ανθρώπων

σχετικά με τα κείμενα).

Φυσικά πολλά ερωτηματικά μένουν ανοιχτά: πώς ορίζεται μια δομή παραγράφου; Είναι

εύκολο να μαντέψει κανείς ότι μια δομή παραγράφου ορίζεται ως μια διαδοχή προτάσεων

που τελειώνουν με ένα σύμβολο τέλους παραγράφου (¶), μια πρόταση αποτελείται από

μια διαδοχή λέξεων που τερματίζονται από ένα σημείο στίξεως όπως η τελεία ή το ερωτη-

ματικό κ.ο.κ. Ένα άλλο ερώτημα είναι συνδεδεμένο με την έννοια της παραγράφου: όλα τα

κειμενικά είδη αποτελούνται από παραγράφους; Ένα ποίημα ή ένα φύλλο από λογιστικό

βιβλίο μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αποτελείται από παραγράφους; Ένας αριθμός αποτε-

λεί μια λέξη; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα μένουν ίσως ανοιχτά για τον αναγνώστη και

ορισμένα ακόμη και για τους Πληροφορικούς. Απλώς και μόνο χάριν ασκήσεως, θα μπο-

ρούσε κανείς να αναρωτηθεί με ποιο τρόπο «ξεχωρίζουν» οι λέξεις σε «μη-κειμενικά» αντι-

κείμενα όπως η αναγνώριση της προφορικής ομιλίας και η αυτόματη μετατροπή της σε

γραπτό κείμενο. Εν πάση περιπτώσει, η Πληροφορική έχει μια τέτοια προβληματική γύρω

από τα κείμενα, μια εντελώς ιδιαίτερη «οπτική γωνία» από την οποία «βλέπει» τα κείμενα.

Αυτή η ιδιαίτερη αντιμετώπιση των κειμένων στο πλαίσιο της Πληροφορικής ωστόσο, δη-

μιουργεί με τη σειρά της ιδιαιτερότητες στα ψηφιακά περιβάλλοντα με τα οποία εργαζό-

μαστε και επιβάλλει νέες πρακτικές και νέες σχέσεις με τα κείμενα.

Για να επανέλθουμε στο αρχικό μας παράδειγμα, η «ματιά» της Πληροφορικής πάνω στο

Σύνταγμα είναι λοιπόν τελείως ιδιαίτερη. Δεδομένης μάλιστα της εξαιρετικής σημασίας του

κειμένου αυτού για την Ελλάδα, ενδεχομένως έχει προσδιοριστεί η δομή του με πιο συγκε-

κριμένο τρόπο.

Έτσι, το Σύνταγμα, αποτελείται από έναν τίτλο, ένα προοίμιο και μια διαδοχή άρθρων. Κάθε

άρθρο έχει μια επικεφαλίδα αριθμημένη και αποτελείται από μια διαδοχή ενοτήτων αριθ-

μημένων με αρχαία ελληνική αρίθμηση. Κάθε ενότητα αποτελείται από παραγράφους

κ.ο.κ. (πιθανότατα η περιγραφή αυτή δεν είναι ακριβής, αλλά το νόημα παραμένει το ίδιο).

Η Πληροφορική λοιπόν, θεωρεί τα κείμενα ως μια ιδιαίτερη κατηγορία οντοτήτων και επι-

ζητεί πάντοτε να τα προσδιορίσει σχεδόν συστηματικά με τυπικό τρόπο (formal) , αδιαφο-

ρώντας τελείως για το νόημα ή το περιεχόμενο τους. Για να είμαστε ακριβέστεροι, η Πλη-

ροφορική έχει ένα «ενδιαφέρον» για στοιχεία των κειμένων που συνδέονται με το νόημα

τους ή το στυλ τους, αλλά πάντα μέσα στα πλαίσια ενός φορμαλισμού.

Η ελαφρότητα και το βάρος του φορμαλισμού

Το βασικότερο ίσως ερώτημα είναι το ακόλουθο: για ποιο λόγο τα κείμενα πρέπει να ορίζο-

νται με τόσο εξαντλητικά ακριβή και λεπτομερή τρόπο, σαν να είναι Μαθηματικά αντικεί-

μενα όπως ένα πολύγωνο ή μια συνάρτηση (στην πραγματικότητα ένα κείμενο είναι ένα

μαθηματικό αντικείμενο, μια μαθηματική οντότητα στα πλαίσια της Πληροφορικής); Αυτή η

ακρίβεια στη διατύπωση είναι επιβεβλημένη από το είδος της επεξεργασίας που επιθυ-

μούμε να κάνουμε στα κείμενα. Για παράδειγμα, στους επεξεργαστές κειμένου, ανά πάσα

στιγμή μπορούμε να ελέγξουμε το πλήθος των λέξεων (ή παραγράφων ή γραμμών) του κει-

μένου που γράφουμε, δυνατότητα χρήσιμη σε ορισμένες περιπτώσεις – κατά σύμπτωση και

στην τρέχουσα, καθώς οι Επιμελητές του ανά χείρας τόμου ζήτησαν κείμενα «όχι μεγαλύτε-

ρα από 6.000 λέξεις».

Υπάρχουν ωστόσο πολύ ουσιαστικότεροι λόγοι για την ύπαρξη αυτών των ορισμών: συγκε-

Page 257: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 253

κριμένα η υλοποίηση επεξεργαστών κειμένου δε θα ήταν εφικτή χωρίς να προσδιορίζεται

με ακρίβεια το αντικείμενο της επεξεργασίας, δηλαδή τι είναι ακριβώς ένα κείμενο.

Οι επιπτώσεις αυτής της θεώρησης των κειμένων, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλους πα-

ράγοντες γενικότερου χαρακτήρα (όπως η τάση για δημιουργία όλο και περισσότερο απο-

τελεσματικών επεξεργαστών κειμένου, εξαιτίας του ανταγωνισμού) επηρεάζουν βαθειά

τους τρόπους με τους οποίους δημιουργούμε και επεξεργαζόμαστε κείμενα.

Οι επεξεργαστές κειμένου διορθώνουν αυτόματα αβλεψίες στην πληκτρολόγηση: για πα-

ράδειγμα μετατρέπουν αυτόματα σε κεφαλαίο το πρώτο γράμμα μιας νέας πρότασης και

αντιστρόφως κάνουν πεζό ένα κεφαλαίο γράμμα στη μέση μιας λέξης (ο τυπικός τρόπος με

τον οποίο ορίζονται οι λέξεις, οι προτάσεις κ.λπ. που περιγράψαμε παραπάνω, επιτρέπει

ακριβώς στον επεξεργαστή κειμένου να «αναγνωρίζει» αν ένα γράμμα είναι το πρώτο

γράμμα μιας πρότασης ή κάποιο ενδιάμεσο). Μερικές φορές μάλιστα, αυτό γίνεται παρά τη

θέλησή μας και πρέπει να βρούμε τρόπους να παρακάμψουμε τις «διορθώσεις» του επε-

ξεργαστή κειμένου. Παρόμοια, ο επεξεργαστής μπορεί να διορθώσει αυτόματα μια λέξη

ανορθόγραφα γραμμένη ή με κάποιο λάθος στην πληκτρολόγηση – ιδίως αν αυτό γίνεται

συχνά: το γεγονός ότι συχνά γράφω «εκαπίδευση», αντί για «εκπαίδευση» επιτρέπει σε

ορισμένους επεξεργαστές κειμένου την αυτόματη μετατροπή της πρώτης μορφής (λανθα-

σμένης) στη δεύτερη (ορθή). Η αυτόματη διόρθωση ορθογραφικών λαθών έχει βέβαια τε-

ράστια σημασία, καθώς εξαλείφει πρακτικά μια αδυναμία των ανθρώπων να έχουν απολύ-

τως ορθογραφημένα κείμενα. Από τη μια μεριά μπορούμε να ισχυριστούμε πως αυτή η δυ-

νατότητα της αυτόματης «ορθογράφησης» εξαλείφει εν μέρει τα σημεία μιας κοινωνικής

διάκρισης, καθώς η ανορθογραφία θεωρείται συχνά ως σημείο μειωμένης εγγραμματοσύ-

νης και άρα δείκτης κοινωνικής προέλευσης και (μειωμένης) κοινωνικής ισχύος. Από την

άλλη, η αυτόματη ορθογραφική διόρθωση έμμεσα επιβάλλει πρότυπα γραφής, αφού ακο-

λουθεί κανόνες ορθογραφίας σύμφωνα με κάποια πρότυπα, αναγκάζοντας μας ή να τα α-

κολουθήσουμε ή να τα αγνοήσουμε αλλά με κάποιο (μικρό ή μεγάλο) κόστος. Ο επεξεργα-

στής κειμένου που χρησιμοποιώ αναγνωρίζει ως ορθή και τη λέξη «τραίνο» και τη λέξη

«τρένο», δείχνει όμως λιγότερη ανοχή στη λέξη «βαθειά» επιμένοντας στη λέξη «βαθιά».

Δεν αναγνωρίζει ως έγκυρη τη λέξη «εγγραμματοσύνη» (που χρησιμοποιώ λίγες γραμμές

πιο πάνω), ούτε και τη λέξη «κειμενικός» (κάποια έχθρα με τους όρους γλωσσολογικής

προέλευσης ή τυχαίο;). Αν μπορώ να αγνοήσω τις υποδείξεις του επεξεργαστή κειμένου, ή

με ένα μικρό κόπο να τον «αναγκάσω» να τις αγνοήσει, σε άλλες περιπτώσεις η αντιμετώ-

πιση είναι πιο πολύπλοκη, όπως στα κείμενα που είναι μεικτά (δίγλωσσα) ή περιέχουν τό-

νους, πνεύματα και άλλα σημεία.

Σε ένα άλλο επίπεδο, οι επεξεργαστές κειμένου εξαφανίζουν επίσης, αυτό που ονομάζουμε

«γραφικό χαρακτήρα», άλλο ένα στοιχείο που διασυνδέεται αδιοράτως αλλά αποφασιστικά

με το βαθμό εγγραμματοσύνης κάθε ατόμου. Υποθέτω, ότι αυτό θα είναι πολύ πιο έντονο

σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπου υπάρχει ένας πολύ πιο έντονος διαχωρισμός ανάμεσα

στη γραφή των «εγγραμμάτων» (που είναι συνεχόμενη) και μη-εγγραμμάτων, ή οριακά,

των «ξένων», που γράφουν τα γράμματα ξέχωρα το ένα από το άλλο, όπως στα έντυπα.

Σε γλώσσες στις οποίες οι επεξεργαστές κειμένου έχουν περισσότερες δυνατότητες (όπως η

Αγγλική) ελέγχεται όχι μόνο η ορθογραφία των λέξεων, αλλά και η δομή φράσεων και πα-

ραγράφων (και στα ελληνικά επίσης, αλλά σε μικρότερο βαθμό). Έτσι οι γνωστές πράσινες,

«κυματιστές» υπογραμμίσεις επισημαίνουν «σφάλματα» συντακτικού και ενδεχομένως,

γλωσσικά «σφάλματα» (σφάλματα πάντοτε κατά τη «δική του» εκτίμηση). Επισημαίνουν,

Page 258: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 254

για παράδειγμα, την ύπαρξη δυο κενών ανάμεσα σε λέξεις, την ασυμφωνία κατά γένος ή

αριθμό ανάμεσα σε ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο, αλλά και μια σειρά άλλων χαρακτηρι-

στικών που συνδέονται ίσως με το «στυλ» του κειμένου. Αν για κάποιο λόγο, ο επεξεργα-

στής κειμένου σας θεωρήσει ότι η φράση που γράψατε δεν είναι αποδεκτή (με κριτήρια

γλωσσικά), σας συνιστά να την αναδιαμορφώσετε.

Ορισμένοι εξειδικευμένοι επεξεργαστές κειμένου έχουν ακόμη περισσότερες δυνατότητες:

επεξεργαστές που χρησιμοποιούν επαγγελματίες τις γραφής (όπως οι δημοσιογράφοι), ε-

λέγχουν στοιχεία όπως η χρήση σπανίων λέξεων ή ασυνήθιστων γραμματικών τύπων (που,

ενδεχομένως, καθιστούν το κείμενο δυσνόητο, ακατάλληλο για το στοχευόμενο αναγνωστι-

κό κοινό του εντύπου) ή ακόμη και το μήκος των προτάσεων: ο μακροπερίοδος λόγος, με

πολλές δευτερεύουσες προτάσεις είναι μάλλον δυσπρόσιτος, ο εξαιρετικά βραχυπερίοδος,

«κοφτός» λόγος, μοιάζει ακαλλιέργητος ή «λαχανιασμένος».

Στοιχεία ενός προσωπικού στυλ ενσωματώνουν και άλλοι ειδικοί επεξεργαστές κειμένου

όπως τα ειδικά λογισμικά που χρησιμοποιούν οι μεταφραστές, τα οποία απομνημονεύουν

συγκεκριμένες μεταφράσεις λέξεων ή ολόκληρων εκφράσεων, και τις προτείνουν σε αντί-

στοιχες περιπτώσεις.

Με ένα γενικό τρόπο, σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, οι επεξεργαστές κειμένου καθί-

στανται λιγότερο αποτελεσματικοί μπροστά σε ιδιάζοντα γλωσσικά στοιχεία, που αποτε-

λούν ιδιαίτερες εκφράσεις θεμιτές και, ενδεχομένως, συνηθισμένες σε ένα γλωσσικό περι-

βάλλον, αλλά ασυνήθιστες σε άλλο. Για παράδειγμα, οι μακροπερίοδες φράσεις «αντιμε-

τωπίζονται» με δυσπιστία από τους επεξεργαστές κειμένου που «αγαπούν» τις απλούστε-

ρες εκφράσεις και προτιμούν σαφώς τον παρατακτικό λόγο από τον υποτακτικό: δευτερεύ-

ουσες προτάσεις, για παράδειγμα, μεταφράζονται από τα Ελληνικά στα Αγγλικά πολύ πιο

άκομψα και ανεπιτυχώς από αυτόματους μεταφραστές (τύπου Google translator) από τις

προτάσεις με απλούστερη δομή. Όσες και όσοι χρησιμοποιούν αυτόματους μεταφραστές,

οφείλουν να χρησιμοποιούν απλές σχετικά και μικρού μήκους φράσεις, προκειμένου να

επιτύχουν ικανοποιητικές μεταφράσεις. Ένα στυλ κειμένου είναι λοιπόν επιβεβλημένο έμ-

μεσα, προκειμένου να λειτουργήσουν ικανοποιητικά οι μηχανισμοί αυτόματης μετάφρα-

σης. Η τυπική αντιμετώπιση της γλώσσας επίσης αφήνει, για την ώρα, άλυτα ορισμένα

προβλήματα που δημιουργούνται στην αυτόματη μετάφραση (που στηρίζεται και αυτή σε

τυπικούς κανόνες), και οφείλονται στην αδυναμία ελέγχου, από τον αυτόματο μεταφραστή,

του γενικότερου πλαισίου μέσα στο οποίο εγγράφονται τα γλωσσικά στοιχεία: έτσι η λέξη

«τριανταφυλλιά» μπορεί να σημαίνει το φυτό, αλλά μπορεί να είναι και γυναικείο όνομα

(οπότε φυσικά πρέπει να γραφεί ως Triantafyllia και να μη μεταφραστεί ως rosebush). Βέ-

βαια, για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι αυτόματοι μεταφραστές βελ-

τιώνονται θεαματικά και έτσι εξαλείφονται οι πιο τρανταχτές αδυναμίες τους: πριν μερικά

χρόνια ένας αυτόματος μεταφραστής μετέφρασε το καθόλα νόμιμο γυναικείο όνομα «Μα-

ρούλα» ως salad, προφανώς θεωρώντας το ως παραφθορά της λέξης «μαρούλι».

Με έναν γενικό τρόπο λοιπόν, το γεγονός ότι οι γλωσσικοί κανόνες (ορθογραφίας, σύντα-

ξης, στυλ) που είναι ενσωματωμένοι στους σύγχρονους επεξεργαστές κειμένου βασίζονται

σε τυπικούς και μόνο κανόνες (άρα σε απλούς σχετικά κανόνες που μπορούν να «τυποποι-

ηθούν»), επιβάλλει ουσιαστικά την έλλειψη οιουδήποτε είδους «ευελιξίας» που είναι επι-

τρεπτή, ακόμη και επιθυμητή, σε ορισμένες περιπτώσεις παραγωγής κειμένων. Για παρά-

δειγμα, ο Στρατής Τσίρκας στις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του «παραβιάζει» ένα βασικό κα-

νόνα του συντακτικού και χρησιμοποιεί ως γενική της λέξης «ανθρωπάκι» την ίδια τη λέξη

Page 259: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 255

«ανθρωπάκι», με έναν τρόπο ωστόσο που όχι μόνο είναι ευπρόσδεκτος από το γλωσσικό

αίσθημα του αναγνώστη, αλλά είναι ακόμη και λυτρωτικός. Σήμερα, σε εξελιγμένους επε-

ξεργαστές κειμένου, ο Τσίρκας ενδεχομένως θα εισέπραττε μια μόνιμη «πράσινη» υπο-

γράμμιση.

Η τυπική θεώρηση των κειμένων και των στοιχείων που τα απαρτίζουν, επιτρέπει την υπέρ-

βασή τους, όταν αυτό είναι επιθυμία των «δημιουργών». Έτσι τα περίφημα anti-spam φίλ-

τρα (δηλαδή φίλτρα που φιλτράρουν τα ανεπιθύμητα e-mails) δε θεωρούν «αυθεντικό»

κείμενο μια λέξη που συντίθεται από τα σύμβολα /, Ι, \, R, G, A, A και την αφήνουν να «πε-

ράσει» σε e-mail που λαμβάνω και διαβάζω:

\ / Ι Α G R A.

Με ανάλογα τεχνάσματα λαμβάνω e-mails που αναφέρονται σε V*I*A*G*R*A (ελπίζω ότι

δε δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι παίρνω μόνο τέτοια e-mails) ή αναφέρονται σε

m0rtgage (το «0» είναι «μηδέν» και όχι «όμικρον», οπότε ο ελεγκτής των μηνυμάτων θεω-

ρεί ότι δεν πρόκειται για αυθεντική «λέξη»).

Η έμμεση προβολή γλωσσικών προτύπων, σε ορισμένες περιπτώσεις αφορά και πλήρη κεί-

μενα ή ακόμη και κειμενικά είδη. Ορισμένοι επεξεργαστές κειμένου προτείνουν αυτόματες

περιλήψεις κεφαλαίων (άλλη μια περίπτωση στην οποία οι σύνθετες και μακριές φράσεις

δεν «ευδοκιμούν») ή συνοδεύονται από πρότυπα/υποδείγματα κειμένων που προτείνουν

στους χρήστες: για παράδειγμα ο επεξεργαστής κειμένου της Microsoft (το γνωστό word)

συνοδεύεται από μοντέλα επιστολών, υποδείγματα βιογραφικών και άλλα κείμενα, δη-

μιουργημένα με συγκεκριμένα πρότυπα.

Από τη συγγραφή των κειμένων στην επιμέλειά τους: η ατομική παραγωγή κειμένων

Η απόλυτη επικράτηση των ψηφιακών τεχνολογιών συνετέλεσε στη μερική «εγκατάλειψη»

του χειρόγραφου, προς όφελος του ψηφιακού κειμένου. Τα ψηφιακά κείμενα είναι πιο εύ-

χρηστα από πολλές απόψεις: για παράδειγμα, καθώς μπορούν να διορθωθούν και να ανα-

σχηματιστούν πλήρως σε κάθε στιγμή, επιτρέπουν νέες προσεγγίσεις στην ίδια τη δημιουρ-

γία τους, προσεγγίσεις που ήταν πρακτικά ανέφικτες στην εποχή προ των ψηφιακών τεχνο-

λογιών.

Πριν από τις ψηφιακές τεχνολογίες, η δημιουργία ενός νέου κειμένου ήταν κατ’ ουσία μια

εργασία με το «χέρι». Ελάχιστοι χρησιμοποιούσαν γραφομηχανή και φυσικά κανείς δεν

μπορούσε να προσφύγει στην τυπογραφία. Έτσι κι αλλιώς, ακόμη και με τη γραφομηχανή ή

τις εκτυπωτικές μηχανές, η διόρθωση ενός κειμένου ήταν εξαιρετικά δαπανηρή, γιατί στην

πραγματικότητα απαιτούσε το γράψιμο εκ νέου και εξ ολοκλήρου των διορθωμένων ή ανα-

μορφωμένων τμημάτων. Αυτό επέβαλε μια ιδιαίτερη οικονομία «σχεδίασης» και συγγρα-

φής κειμένων: για παράδειγμα η ύπαρξη ενός «σκελετού», ή μιας περίληψης του κειμένου

ήταν πολλές φορές χρήσιμη (ή απαραίτητη) ως οδηγός για την πλήρη ανάπτυξη του κειμέ-

νου. Επίσης η γραφή του κειμένου απαιτούσε μεγάλη πνευματική συγκέντρωση – γιατί αλ-

λιώς ήταν πολύ χρονοβόρα διαδικασία να ξαναγραφεί μια «πρώτη σκέψη» του δημιουργού

σε αρτιότερη μορφή.

Τα ψηφιακά περιβάλλοντα παραγωγής κειμένου επιτρέπουν αντίθετα τη δημιουργία κειμέ-

νων με τρόπο γραμμικό, με μια ροή των σκέψεων περίπου συνειρμική: ο γράφων μπορεί

πάντοτε να συναρμολογήσει τα μέρη ενός κειμένου δημιουργημένου αποσπασματικά, να

τα αναδιατάξει όσες φορές θέλει, χωρίς μεγάλο κόπο. Η νέα «οικονομία» των κειμένων δί-

νει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στο γράφοντα, επιτρέπει τη δημιουργία «από τα κάτω»,

Page 260: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 256

δηλαδή συνθέτοντας ψηφίδες λόγου, τμήματα κειμένων, φράσεις σχεδόν συνειρμικά πα-

ραχθείσες, σε αντίθεση με τη συμβατική, χειρόγραφη παραγωγή, που επιβάλλει στο συγ-

γραφέα να έχει στο μυαλό του ένα γενικότερο πλάνο και να το αναλύσει σε επιμέρους τμή-

ματα, εργαζόμενος, κατά κάποιο τρόπο, «από τα πάνω». Θα πρέπει εξάλλου να σημειώ-

σουμε ότι η ευκολία πρόσβασης σε μια απειρία κειμένων, για οιοδήποτε θέμα, μέσω του

Διαδικτύου, επιτρέπει τη σύνθεση κειμένων και με δάνειες φράσεις, εκφράσεις ή ακόμη και

με δανεισμένα ολόκληρα τμήματα κειμένων.

Δεν έχουμε βέβαια αντικειμενικά κριτήρια για να υποστηρίξουμε ότι έχει μεταβληθεί τόσο

ριζικά αυτό που αποκαλούμε «οικονομία» της παραγωγής κειμένων. Ωστόσο, η αφθονία

ευμεγέθων κειμένων, που σε μεγάλο βαθμό περιλαμβάνουν τμήματα οικειοποιημένα από

άλλες πηγές, ή επαναλήψεις και κενούς βερμπαλισμούς είναι πολύ εμφανείς σε ορισμένες

περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στις εργασίες των φοιτητών: με την πάροδο των ετών,

ακόμη και οι πρώτες εργασίες των φοιτητών είναι πολυσέλιδες και μια συστηματική μελέτη

τους φανερώνει πολύ εύκολα ότι πρόκειται για συρραφές χωρίς εσωτερική συνοχή, με πολ-

λές επαναλήψεις, αυθεντικά παιδιά του copy-paste.

Βέβαια, οι επεξεργαστές κειμένου πάσχουν σε ένα βασικό σημείο, σε σχέση με τα χειρό-

γραφα: η ύπαρξη μιας και μοναδικής, κατά κανόνα περιορισμένης και δύσχρηστης επιφά-

νειας για την αναπαράσταση ενός κειμένου, της οθόνης, δεν επιτρέπει παρά μια περιορι-

σμένη «ματιά» στο κείμενο: στην οθόνη δε μπορούμε να το «απλώσουμε» όπως το χαρτί

και να αποκτήσουμε μια αίσθηση του συνολικού του μεγέθους και του σημείου στο οποίο

εργαζόμαστε μια δεδομένη στιγμή. Η περιορισμένη «κινητικότητα» εξάλλου των οθονών

και η ευαισθησία τους, αποτελούν έναν πρόσθετο σημείο όπου το χαρτί υπερέχει. Τα

πραγματικά κινητά και ευέλικτα μέσα (όπως το iPad) έχουν ακόμη πιο περιορισμένη επιφά-

νεια για την «αναγραφή» των κειμένων. Στους επεξεργαστές κειμένου λοιπόν, αναγκαζό-

μαστε να υιοθετήσουμε άλλες στρατηγικές για να έχουμε μια συνολική αίσθηση: να δούμε

τους αριθμούς των σελίδων, να εμφανίσουμε πολλαπλές σελίδες σε μια οθόνη (σε σμί-

κρυνση), ή ως τελευταία καταφυγή, να εκτυπώσουμε το κείμενο μας και να το δούμε στο

χαρτί.

Η σταδιακή εγκατάλειψη της γραφής με το χέρι προς όφελος της ψηφιακής παραγωγής κει-

μένων, έχει, κατά την άποψή μας μια πολύ βαθειά επίπτωση στον τρόπο με τον οποίο ορ-

γανώνουμε τη σκέψη μας προκειμένου να τα παραγάγουμε.

Αξίζει ίσως να αναφέρουμε και μια άλλη δευτερεύουσα μεν αλλά χαρακτηριστική επίπτωση

της σταδιακής μείωσης των χειρογράφων. Είναι η ενίσχυση της ματαιόδοξης κουλτούρας

των «οργάνων» της γραφής χειρός. Τα ακριβά στυλό (και μάλιστα μελάνης) αναδεικνύονται

σιωπηρά σε δείκτες υψηλής εγγραμματοσύνης (και συνακόλουθα συμβολικής ισχύος) του

κατόχου τους, όπως ακριβώς στην εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του ψηφιοποιημένου

ήχου, η αναζήτηση και αγορά πανάκριβων πικάπ που παίζουν δίσκους βινυλίου, έμμεσα

«προδίδει» τον αληθινό εραστή του αυθεντικού που ξεχωρίζει από τη μαζική κατανάλωση

και ανυψώνεται πάνω από τους άλλους.

Ήδη από τις πρώτες χρήσεις των επεξεργαστών κειμένων, παρατηρήθηκε επίσης μια στα-

διακή αύξηση της διαχειριστικής «ευθύνης» του γράφοντος, η οποία σήμερα έχει φθάσει

στα ανώτερα σημεία της και μάλιστα θεωρείται ως η μόνη εναλλακτική δυνατότητα. Στη

χειρόγραφη παραγωγή κειμένων, υπήρχε ένας διαχωρισμός ανάμεσα στο δημιουργό του

κειμένου και το άτομο που είχε την ευθύνη για τη διαχείρισή του. Για παράδειγμα, τα χει-

ρόγραφα δινόταν για δακτυλογράφηση ή για εκτύπωση και η τελική μορφή τους ήταν ευ-

Page 261: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 257

θύνη αυτών που θα τα μετέτρεπαν από χειρόγραφα σε τυπωμένα (ή δακτυλογραφημένα).

Σήμερα ωστόσο, τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς ο δημιουργός ενός κειμένου έχει και

την ευθύνη της μορφοποίησής του: η ευθύνη για το μέγεθος του κειμένου, την επιλογή των

κατάλληλων γραμματοσειρών, τα διάστιχα και ένα αναρίθμητο πλήθος άλλων τεχνικών λε-

πτομερειών έχει σταδιακά εκχωρηθεί στο δημιουργό του κειμένου. Η υποβολή ενός κειμέ-

νου για δημοσίευση ή ως πρόταση σε ένα Συνέδριο προϋποθέτει τον πλήρη σεβασμό των

κανόνων μορφοποίησης που έχει υιοθετήσει το εν λόγω περιοδικό ή Συνέδριο. Πολλές φο-

ρές μάλιστα ζητούνται από τους συγγραφείς συγκεκριμένες διευθετήσεις (όπως ο διαχωρι-

σμός κειμένου και εικόνων) προκειμένου να διευκολυνθεί η ενσωμάτωση του ψηφιακού

κειμένου σε ένα συλλογικό τόμο ή τεύχος περιοδικού. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, εργασίες

και δεξιότητες οι οποίες στα έντυπα εξασκούνται από επαγγελματίες, στη ψηφιακή τους

έκδοση αποτελούν εργασία που διεκπεραιώνουν οι χρήστες. Οι χρήστες σελιδοποιούν και

μορφοποιούν τα κείμενά τους, ενθέτουν και παρεμβάλλουν εικόνες, φροντίζουν τα περιε-

χόμενα, τα εξώφυλλα και ενδεχομένως το δείκτη (index) καθώς και τις παραπομπές, τη βι-

βλιογραφία και γενικά όλη την εμφάνιση του κειμένου - ανεξαρτήτως μεγέθους. Φυσικά

όλη η δακτυλογράφηση γίνεται πια από τους ίδιους τους χρήστες. Ανάλογες μεταβολές πα-

ρατηρούνται και στην παραγωγή άλλων σημειωτικών συστημάτων όπως η επεξεργασία ει-

κόνας, βίντεο, animation, ήχου. Τα φαινόμενα αυτά, ωστόσο, είναι πολύ πιο έντονα στην

παραγωγή κειμένων.

Βέβαια τα κείμενα που παράγονται ψηφιακά είναι πιο πολυάριθμα από τα χειρόγραφα.

Ωστόσο δε θα παραγκωνίσουν ποτέ τα κείμενα που παράγονται με τρόπους λοξούς και σε

ασυνήθιστα μέρη: οι ερωτευμένοι θα συνεχίσουν να σημειώνουν στους τοίχους τον έρωτά

τους με σπρέι (ελπίζω) και ο Μίκης Θεοδωράκης άλλων εποχών, θα αρπάξει πάλι το πλακέ

πακέτο τσιγάρων για να γράψει στο πίσω μέρος τους στίχους του τραγουδιού του για τον

Σωτήρη Πέτρουλα, τη στιγμή ακριβώς που έμαθε για τη δολοφονία του3.

Κείμενα και quasi-κείμενα: νέα κειμενικά είδη

Τα ψηφιακά κείμενα είναι πολυτροπικά, ενσωματώνουν πολλαπλά μέσα και σημειωτικά

συστήματα, παράγονται μέσα σε άλλα πλαίσια και με τρόπους εντελώς καινούριους σε

σχέση με τα συμβατικά χειρόγραφα ή τυπωμένα κείμενα. Η ψηφιακή τεχνολογία όμως πήγε

πιο μακριά και καθιέρωσε και νέα «γένη» κειμένων, νέα κειμενικά είδη και μετακείμενα.

Η ανάλυσή τους, ακόμη και η απλή παρουσίασή τους, απαιτεί πολύ περισσότερο χώρο από

αυτόν που είναι διαθέσιμος για το παρόν κείμενο: έτσι, θα αρκεστώ στη συνοπτική αναφο-

ρά μερικών σημαντικών στοιχείων.

Στη νέα ψηφιακή οικολογία υπάρχουν «κείμενα» τα οποία έχουν εφήμερη ύπαρξη και

παύουν σε κάποιο σημείο να αποτελούν «αυθεντικά» κείμενα, είναι quasi-κείμενα. Αυτό

οφείλεται στο ότι η ψηφιακή τεχνολογία, καθώς είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει τα

«αντικείμενά» της (κείμενα, ήχους, εικόνες, προγράμματα, ιστοσελίδες) με τρόπο αυστηρά

προσδιορισμένο και συνεπή, δημιούργησε μια δική της «λογική» για τη διαχείριση των πά-

σης φύσεως κειμένων.

Έτσι, κείμενα μπορούν να δημιουργηθούν πρακτικά σε όλα τα περιβάλλοντα: για παρά-

δειγμα, όλα τα λογισμικά των λεγόμενων εφαρμογών γραφείου επιτρέπουν την παραγωγή

3 Προσωπική μαρτυρία του Στρατή Τσίρκα – αν δεν απατώμαι – στη «Χαμένη Άνοιξη».

Page 262: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 258

κειμένων, αλλά κειμένων που είναι «συνεπή» προς το περιβάλλον τους και όχι προς την

αντίληψή μας για το τι είναι κείμενο. Μπορεί λοιπόν να δημιουργήσει κανείς κείμενα σε

ένα επεξεργαστή κειμένου, σε ένα περιβάλλον λογιστικών φύλλων (όπως το Excel) ή ακόμη

και σε περιβάλλοντα παρουσιάσεων (όπως το PowerPoint). Ωστόσο, το status των κειμένων

γίνεται πιο ασαφές σε περιβάλλοντα όπως αυτό της Ζωγραφικής (βοηθητικό πρόγραμμα

Paint). O χρήστης μπορεί να διαχειριστεί κείμενα: να τα δημιουργήσει (να γράψει δηλαδή

καινούρια κείμενα) με τα επιθυμητά χαρακτηριστικά (όπως μέγεθος ή χρώμα των γραμμά-

των κ.λπ.), να τα μετακινήσει, να επιλέξει χρώμα και είδος γραμματοσειράς. Ωστόσο, μόλις

ο χρήστης αποφασίσει ότι ολοκλήρωσε την επεξεργασία του κειμένου του, τότε το κείμενο

παύει να υφίσταται ως τέτοιο. Ο χρήστης, εκ πρώτης όψεως, δεν αντιλαμβάνεται καμιά

διαφορά. Ωστόσο το κείμενο του παύει πια να είναι διαχειρίσιμο ως κείμενο και συμπερι-

φέρεται ως εικόνα: είναι αδύνατον να αλλάξει κανείς οιοδήποτε στοιχείο (π.χ. να αλλάξει

τη γραμματοσειρά του κειμένου) και μπορεί να το μετακινήσει μόνο ως εικόνα. Μάλιστα με

τη βοήθεια του ειδικού «εργαλείου» (σβυστήρα) μπορεί να σβύσει ένα τμήμα του κειμένου

– δυνατότητα ανύπαρκτη στους επεξεργαστές κειμένου, όπου μπορεί κανείς να προσθέσει

ή να διαγράψει μόνο χαρακτήρες ή σύνολα χαρακτήρων. Αυτό γιατί στους επεξεργαστές

κειμένου η ελάχιστη «επεξεργάσιμη μονάδα» είναι ο χαρακτήρας, ενώ στη Ζωγραφική τύ-

που Paint ελάχιστο επεξεργάσιμο στοιχείο είναι το εικονοστοιχείο (pixel). Αν κανείς ωστόσο

αναφερθεί σε περιβάλλοντα ζωγραφικής τύπου Draw (όπως το Corel Draw), η συμπεριφορά

των «κειμένων» είναι τελείως διαφορετική.

Ως τελευταίο παράδειγμα νέων κειμενικών γενών που δημιούργησε η ψηφιακή τεχνολογία

αναφέρω τις ιστοσελίδες – γνωστές σε όλους μας. Οι ιστοσελίδες, όλες οι ιστοσελίδες, στην

απλή τους μορφή, αποτελούν ένα μείγμα κειμένων και μετακειμένου. Εννοώ με αυτό ότι

περιλαμβάνουν ταυτόχρονα ένα «κείμενο», αλλά και ένα σύνολο «σχολίων» για το ίδιο το

κείμενο. Φυσικά τα σχόλια αποτελούν και αυτά ένα κείμενο. Πώς διακρίνονται λοιπόν τα

κείμενα, από τα μετακειμενικά σχόλια τους; Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος: τα μετακει-

μενικά τμήματα εγκλείονται μέσα στα σύμβολα «<» και «>».

Ας θεωρήσουμε για παράδειγμα την αρχική ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

(http://www.uom.gr/index.php). Στο κέντρο της ιστοσελίδας υπάρχει ένας σύντομος χαιρε-

τισμός του Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Καθηγητή κ. Ιωάννη Χατζηδημητρίου. Όσο προσε-

κτικά και αν κοιτάξετε, δε θα δείτε πουθενά τα σύμβολα «<» και «>». Ωστόσο , είναι εκεί,

αλλά παραμένουν αόρατα για σας καθώς η σημασία τους (semantics) δεν πρέπει να ληφθεί

υπόψη από εσάς, αλλά από το φυλλομετρητή (browser) που χρησιμοποιείτε (για παράδειγ-

μα Internet Explorer ή Firefox).

Για να αντιληφθείτε σε τι ακριβώς αναφέρομαι, εάν δεν το έχετε κάνει ποτέ, δοκιμάστε το

εξής μικρό πείραμα (διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα). Αποθηκεύστε την ιστοσελίδα αυτή (την

αρχική του Πανεπιστημίου Μακεδονίας) στην επιφάνεια εργασίας. Στη συνέχεια, κάντε δεξί

«κλικ» επάνω στο εικονίδιο της ιστοσελίδας και επιλέξτε να την ανοίξετε με το Σημειωμα-

τάριο (notepad). Ένα μικρό σοκ: αυτό που βλέπετε δε φαίνεται να έχει καμιά απολύτως

σχέση με την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Είναι ένα κείμενο που μοιάζει με

το παρακάτω:

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN">

<html><head>

<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-7">

Page 263: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 259

Αν έχετε υπομονή και αναζητήσετε το κείμενο του χαιρετισμού του κ. Πρύτανη, θα δείτε

λίγο παρακάτω το κείμενο και την υπογραφή του:

<br>Καθηγητής Ιωάννης Αθ. Χατζηδημητρίου <br><br><div style="text-align:right">

Εδώ το μετακείμενο διακρίνεται καθαρά: είναι ό,τι περιλαμβάνεται ανάμεσα σε «<» και

«>». Για παράδειγμα, το σύμβολο <br> (ονομάζεται tag) είναι ένα είδος «εντολής προς το

φυλλομετρητή σας και σημαίνει ότι ο φυλλομετρητής πρέπει να αφήσει μια σειρά κενή με-

τά την αναγραφή του ονόματος «Ιωάννης Αθ. Χατζηδημητρίου» (το br προέρχεται φυσικά

από τη λέξη break). Εσείς, βλέποντας την ιστοσελίδα δε βλέπετε το tag <br>. Βλέπετε όμως

τα αποτελέσματά του (2 γραμμές κενές μετά το όνομα του κ. Πρύτανη, αφού υπάρχουν 2

διαδοχικά tags <br>).

Οι σύγχρονες ιστοσελίδες κρύβουν μια πολύ πιο σύνθετη ιστορία μείξης και διαχωρισμού

περιεχομένου και φόρμας των ιστοσελίδων, η «αφήγηση» της οποίας ξεπερνά κατά πολύ το

χώρο που είναι διαθέσιμος για το παρόν κείμενο.

Στο Youtube, υπάρχει μια εξαιρετική παρουσίαση αυτής της μείξης φόρμας και περιεχομέ-

νου, δημιουργημένη από τον καθηγητή Michael Welsch και έχει τον εύγλωττο τίτλο: THE

MACHINE IS US/ING US. Αν και η σημερινή ψηφιακή πραγματικότητα έχει αλλάξει ελαφρά

σε σχέση με το κείμενο, το βίντεο που αναφέρω διατηρεί στο ακέραιο την αξία του

(http://www.youtube.com/watch?v=NLlGopyXT_g).

Επίλογος

Στόχος του παρόντος κειμένου ήταν η υπεράσπιση της βασικής θέσης ότι η σημερινή ψη-

φιακή τεχνολογία επηρεάζει βαθύτατα την παραγωγή και επεξεργασία κειμένων και συντε-

λεί επομένως στη νοηματοδότησή τους.

Συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι ότι η βαθύτερη κατανόηση και ανάλυση του ρόλου

των ψηφιακών κειμένων δε μπορεί να προέλθει παρά μόνο από τη στενή συνεργασία ερευ-

νητών από τις θεωρητικές επιστήμες (ανθρωπολόγων, γλωσσολόγων, φιλολόγων, κοινω-

νιολόγων), αλλά και από τις λεγόμενες θετικές (Πληροφορική, αλλά και Μαθηματικά).

Βιβλιογραφία

Bolter J.D. (20070. Οι μεταμορφώσεις της γραφής. Υπολογιστές, υπερκείμενο και οι μετα-

μορφώσεις της τυπογραφίας. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Cope Bill (Editor), Kalantzis Mary (Editor) (2000) Multiliteracies: Literacy Learning and the

Design of Social Futures. Routledge.

Postman Neil (2007) Διασκέδαση μέχρι θανάτου. Ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάμα-

τος. Αθήνα: Εκδόσεις ΚΑΤΑΡΤΙ.

Reinking David (Editor), McKenna Michael C. (Editor), Labbo Linda D. (Editor), Kieffer Ronald

D. (Editor) (1898) Handbook of Literacy and Technology: Transformations in A Post-

typographic World. Erlbaum.

Page 264: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 260

Ενότητα Σεναρίου 16

Πληροφορική και Μέθοδος Project

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Προσεγγίζοντας διερευνητικά την «Κινητή Τηλεφωνία» στο σχολείο χρησιμοποιώντας τη

Μέθοδο Project και Προηγμένα Συνεργατικά Εργαλεία Διαδικτύου (web 2.0).

2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Προβλέπεται να διαρκέσει από 10 διδακτικές ώρες εφόσον αφορά Πληροφορική Γυμνασί-

ου, έως και ένα τετράμηνο εφόσον πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του μαθήματος Ερευνητι-

κές Εργασίες (Projects) του ΓΕΛ ή ΕΠΑΛ.

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

/ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Πρόκειται για διδακτικό σενάριο που μπορεί να ενταχθεί είτε στο μάθημα «Ερευνητικές

Εργασίες» της Α΄ Γενικού ή Επαγγελματικού Λυκείου, είτε στη Β΄ Γενικού Λυκείου (Ματσαγ-

γούρας κ.ά., 2011), είτε στο μάθημα Πληροφορική της Γ’ Γυμνασίου του Νέου Προγράμμα-

τος Σπουδών στην Ενότητα «Υλοποιώ Σχέδια Έρευνας με ΤΠΕ» (Τζιμογιάννης κ.ά., 2011).

Οι μαθητές πρέπει να έχουν κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις επεξεργασίας κειμένου και ανα-

ζήτησης πληροφοριών στο Διαδίκτυο.

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο στοχεύει για τον μαθητή:

Στην ανάπτυξη μαθησιακών αποτελεσμάτων πληροφορικού γραμματισμού

o Χρησιμοποίηση wiki για επικοινωνία, διαμοίραση και συνδημιουργία εκ-

παιδευτικού περιεχομένου

o Τήρηση καθιερωμένων κανόνων δεοντολογίας (σεβασμός πνευματικής ι-

διοκτησίας, αναφορά χρησιμοποιούμενων πηγών κ.λπ.)

Στην ανάπτυξη μεθοδολογικών/διαδικαστικών δεξιοτήτων και γνώσης.

Ανάλυση και ανάπτυξη μεθόδων διερεύνησης φαινομένων, εννοιών, προβλημάτων

Πληροφορικής,

Εφαρμογή τεχνικών και μεθόδων οργάνωσης και χρονοπρογραμματισμού

Page 265: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 261

Εφαρμογή κριτηρίων αξιολόγησης και βελτίωσης των έργων που δημιουργεί

Στην ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας, διαχείρισης συγκρούσεων, σύνθεσης από-

ψεων και συλλογικής υπευθυνότητας

Στην ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και ικανότητας αξιολόγησης πληροφοριών και

λήψης αποφάσεων

Στην ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων, αναστοχασμού και αυτορρύθμισης

Στην ανάπτυξη επικοινωνιακών ικανοτήτων παρουσίασης και επιχειρηματολογίας

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Μαθητές και Εκπαιδευτικός καλούνται να εφαρμόσουν τη μέθοδο Project για να διερευνή-

σουν το φαινόμενο της «Κινητής Τηλεφωνίας». Με αυτό τον τρόπο η όλη μαθησιακή διαδι-

κασία περνά από τα εξής στάδια: Προβληματισμός, Προγραμματισμός δραστηριοτήτων,

Διεξαγωγή, Παρουσίαση και Αξιολόγηση.

Προβληματισμός

Το θέμα «Κινητή Τηλεφωνία» θα προσεγγιστεί από διαφορετικές σκοπιές όσες και οι ομά-

δες εργασίας των μαθητών. Γι’ αυτό τον λόγο διαμορφώνονται ομάδες εργασίας των 4 ατό-

μων. Οι ομάδες θα έχουν κοινό χώρο εργασίας σε wiki που έχει δημιουργήσει ο εκπαιδευτι-

κός. Η διαμόρφωση των ομάδων εργασίας γίνεται με το να προσδιοριστούν οι ρόλοι που

είναι απαραίτητο να υπάρχουν σε κάθε ομάδα εργασίας. Για παράδειγμα Οργανωτής, Δια-

χειριστής/Συγγραφέας στον κοινό χώρο της ομάδας στο Wiki, Υπεύθυνος Δράσεων και Ανα-

ζήτησης πληροφοριών εκτός Διαδικτύου και βιβλιογραφικών πηγών, Υπεύθυνος Αναζήτη-

σης πληροφοριών στο Διαδίκτυο και σε άλλες βιβλιογραφικές πηγές. Οι μαθητές επιλέγουν

δύο ρόλους που θα ήθελαν να αναλάβουν κατά προτεραιότητα για να τους ανατεθεί τελικά

ένας ρόλος. Στη συνέχεια επιλέγονται από τον εκπαιδευτικό τόσοι οργανωτές όσες και οι

ομάδες. Οι οργανωτές έχουν την ευθύνη του συντονισμού της ομάδας και επιλέγουν και τα

υπόλοιπα μέλη της ομάδας κυκλικά, επιλέγοντας στον πρώτο κύκλο επιλογής έναν Διαχει-

ριστή/Συγγραφέα wiki, στον δεύτερο έναν Υπεύθυνο Δράσεων εκτός Διαδικτύου και βιβλιο-

γραφικών πηγών και στον τρίτο και τελευταίο έναν Υπεύθυνο Αναζήτησης πληροφοριών

στο Διαδίκτυο και σε άλλες βιβλιογραφικές πηγές. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώνονται ο-

μάδες εργασίας των 4 μαθητών με διαφορετικούς ρόλους ο κάθε ένας. Η κάθε ομάδα 4 α-

τόμων έχει στη διάθεσή της δύο ή περισσότερους υπολογιστές.

Στη συνέχεια οι μαθητές εγγράφονται στο wiki που έχει δημιουργήσει ο εκπαιδευ-

τικός, ο εκπαιδευτικός δημιουργεί το project (http://help.wikispaces.com/projects) και τους

ξεχωριστούς χώρους εργασίας (σελίδες) για κάθε ομάδα. Γίνεται επίδειξη των λειτουργιών

στον κοινό χώρο εργασίας (σελίδα) της κάθε ομάδας στο wiki αλλά και του τρόπου δου-

λειάς.

Στη συνέχεια ζητείται από τους μαθητές στις ομάδες να καταγράψουν όσες περισ-

σότερες λέξεις κλειδιά μπορούν σχετικά με το θέμα του project στον κοινό χώρο εργασίας

τους (Καταιγισμός Ιδεών). Μετά καλούνται να τις ομαδοποιήσουν θεματικά και διαμορφώ-

σουν ερευνητικά ερωτήματα. Για παράδειγμα Android, 3G, Internet, επεξεργαστής, μνήμη

τηλεφώνων Τεχνολογία Κινητής Τηλεφωνίας «Ποιες είναι οι βασικές τεχνολογίες λει-

τουργίας στη κινητή τηλεφωνία;». Άλλο ερευνητικό ερώτημα που θα μπορούσε να προκύ-

Page 266: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 262

ψει είναι «Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας στην υγεία του ανθρώπου;»

και διάφορα άλλα.

Προγραμματισμός διδακτικών/μαθησιακών δραστηριοτήτων

Η κάθε ομάδα επιλέγει ένα ερευνητικό ερώτημα να διερευνήσει και να διαμορφώσει ένα

υπερμεσικό κείμενο στο wiki ως απάντηση σε αυτό καθώς και ένα αρχείο παρουσίασης που

θα εμπλουτίσει τη σύντομη παρουσίαση/εισήγηση της δουλειάς της. Με τη βοήθεια του

εκπαιδευτικού γίνεται συζήτηση στις ομάδες για το πώς θα δουλέψει η κάθε ομάδα για να

πετύχει τους στόχους της και καταγράφονται στο ομαδικό και στα ατομικά ημερολόγια οι

ομαδικοί και οι ατομικοί στόχοι, το πώς αυτοί θα επιτευχθούν και τα χρονοδιαγράμματα.

Στο σημείο αυτό συζητούνται επίσης και τα κριτήρια αξιολόγησης του σχεδίου έ-

ρευνας/εργασίας, της ομαδικής και της ατομικής δουλειάς και διαμορφώνεται με τη συμμε-

τοχή των μαθητών μια Κλίμακα Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Αξιολόγησης (rubric).

Ο εκπαιδευτικός διαμορφώνει το χρονοδιάγραμμα του συνόλου του σχεδίου έρευ-

νας/εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει τα παραδοτέα καθώς και τα διαλείμματα ανατροφο-

δότησης, στα οποία οι ομάδες μοιράζονται τις σκέψεις τους για την πορεία της δουλειάς

τους ώστε να αναστοχαστούν, να πάρουν ανατροφοδότηση από εκπαιδευτικό και συμμα-

θητές και να διαμορφώσουν νέους στόχους και τρόπους εργασίας.

Η φάση του Προβληματισμού, η διαμόρφωση της σύνθεσης των ομάδων εργασίας

και η ανάθεση εργασιών στα μέλη των ομάδων θα μπορούσε να διεξαχθεί και αντίστροφα

πρώτα δηλαδή σε κοινό χώρο για την ολομέλεια στο wiki να γίνει η διαμόρφωση των ερευ-

νητικών ερωτημάτων, στη συνέχεια να γίνει συζήτηση για το πώς αυτά θα απαντηθούν και

από εκεί να προκύψουν οι ρόλοι που χρειάζονται στις ομάδες εργασίας και η διαμόρφωση

της σύνθεσης των ομάδων.

Διεξαγωγή

Οι μαθητές στις ομάδες εργασίας διεξάγουν έρευνα για το ερευνητικό ερώτημα που έχουν

επιλέξει αξιοποιώντας πηγές πληροφοριών από το Διαδίκτυο, από Βιβλιοθήκες, διεξάγο-

ντας έρευνα μικρής κλίμακας στο σχολείο τους, παίρνοντας συνέντευξη από επιστήμονες

κ.ο.κ. Την απάντηση στο ερευνητικό ερώτημα θα τη δώσουν διαμορφώνοντας ένα υπερμε-

σικό κείμενο στον κοινό χώρο τους στο wiki και μια σύντομη παρουσίαση της εργασίας

τους.

Σε τακτικά και έκτακτα διαλείμματα ανατροφοδότησης μοιράζονται με την ολομέλεια τις

κυριότερες καταγραφές στο ομαδικό ημερολόγιό τους απαντώντας και συζητώντας με βάση

ερωτήματα όπως:

1. Τι κάναμε και τι καταφέραμε μέχρι τώρα σε σχέση με τους στόχους έργου και συνερ-

γασίας που είχαμε βάλει;

2. Τι δυσκολίες αντιμετωπίσαμε/αντιμετωπίζουμε;

3. Πώς τις επιλύσαμε; /σκοπεύουμε να τις επιλύσουμε;

4. Τι στόχους βάζουμε από εδώ και πέρα μέχρι πότε;

Παρουσίαση

Οι μαθητές παρουσιάζουν τη δουλειά τους διά ζώσης στους συμμαθητές τους και στον εκ-

παιδευτικό χρησιμοποιώντας μια σύντομη παρουσίαση με κάποιο λογισμικό παρουσίασης

Page 267: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 263

και εξετάζουν ενδεχόμενη παρουσίαση της δουλειάς της τάξης στην τοπική ή ευρύτερη κοι-

νωνία.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση του σχεδίου έρευνας/εργασίας γίνεται με κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρί-

ων αξιολόγησης. Ένα παράδειγμα παρουσιάζεται στην ενότητα Αξιολόγηση του παρόντος

Σεναρίου.

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ –

ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Με την υιοθέτηση εναλλακτικών μεθόδων αξιολόγησης (Νέο ΠΣ Δημοτικό και Γυμνάσιο) και

την είσοδο μαθημάτων όπως Ερευνητικές Εργασίες (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ) και Ειδική Θεματική

Δραστηριότητα (ΕΠΑΛ), οι εκπαιδευτικοί Πληροφορικής καλούνται να εφαρμόσουν τη μέ-

θοδο project του Frey (1986) οριζόντια στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα και μαθήματα

που διδάσκουν αλλά και διαθεματικά.

Στη συνέχεια παρατίθενται συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά της Μεθόδου Project κα-

θώς και τα βασικά στάδιά της σύμφωνα με τον Χρυσαφίδη (2003).

Βασικά χαρακτηριστικά της Μεθόδου Project

Συμμετοχή των μαθητών στους στόχους και τις μαθησιακές διαδικασίες

Ο εκπαιδευτικός ως συντονιστής και καθοδηγητής

Διαλείμματα ενημέρωσης και ανατροφοδότησης/αναστοχασμού των ομάδων εργα-

σίας: Η αξιολόγηση ενσωματωμένη στη διδασκαλία και μάθηση, Μεταγνωστικές

δραστηριότητες

Εναλλακτικές Μέθοδοι Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού, Αυτοαξιολόγηση, Ετεροαξιο-

λόγηση, Κλίμακες Διαβαθμισμένων Κριτηρίων, Μεταγνωστικές δραστηριότητες

κ.τ.λ.)

Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία (αυθεντικές δραστηριότητες, αμφίδρομη επι-

κοινωνία με την τοπική και την ευρύτερη κοινότητα: έρευνες πεδίου, παρουσιάσεις

της δουλειάς των μαθητών σε ευρύ ακροατήριο)

Βασικά Στάδια της Μεθόδου Project

1. Προβληματισμός

Επιλογή Θέματος

Ευαισθητοποίηση

Διερεύνηση

Διατύπωση Στόχων

2. Προγραμματισμός διδακτικών/μαθησιακών δραστηριοτήτων

Ανάθεση εργασιών στα μέλη των ομάδων

Χρονοπρογραμματισμός

Εργασιών

Page 268: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 264

Διαλειμμάτων ανατροφοδότησης

3. Διεξαγωγή

Εργασιών

Δραστηριοτήτων ανατροφοδότησης (Ημερολόγια)

Τι κάναμε και τι καταφέραμε μέχρι τώρα σε σχέση με τους

στόχους έργου και συνεργασίας που είχαμε βάλει;

Τι δυσκολίες αντιμετωπίσαμε/αντιμετωπίζουμε;

Πώς τις επιλύσαμε; /σκοπεύουμε να τις επιλύσουμε;

Τι στόχους βάζουμε από εδώ και πέρα μέχρι πότε;

4. Παρουσίαση

5. Αξιολόγηση (Συμμετοχική αξιολόγηση, αυτοαξιολόγηση, ετεροαξιολόγηση

με έμφαση στα θετικά στοιχεία)

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ

Τα προηγμένα συνεργατικά εργαλεία διαδικτύου (Web 2.0) (α) μετασχηματίζουν το πλαίσιο

της μάθησης προσφέροντας πολλαπλές ευκαιρίες για αυτορρυθμιζόμενη, συνεργατική, πα-

νταχού παρούσα και διά βίου μάθηση. (β) διευρύνουν και επεκτείνουν τους χώρους και τα

περιβάλλοντα μάθησης αλλάζοντας τα αυστηρά όρια ανάμεσα στο σχολείο και στο σπίτι,

στις διάφορες μορφές μάθησης (τυπική, μη τυπική και άτυπη), στους εκπαιδευτικούς και

στους εκπαιδευόμενους, στην εκπαίδευση και στην ψυχαγωγία.

Στο συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο η εκπαιδευτική αξιοποίησή του wiki στοχεύει

να δημιουργήσει έναν κοινό χώρο εργασίας για τις ομάδες εργασίας, ο οποίος δε θα περιο-

ρίζεται από τον τόπο και τον χρόνο. Για παράδειγμα, οι δύο δυάδες της ίδιας ομάδας των 4

μαθητών θα μπορούν δουλεύουν στην ίδια σελίδα δημιουργώντας μια πολυμορφική και

πλούσια παρουσίαση της ερευνητικής τους δουλειάς, είτε βρίσκονται στο σχολείο είτε στο

σπίτι. Και στην περίπτωση του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου το wiki ενθαρρύνει την

ενεργητική και αυτορρυθμιζόμενη μάθηση και προωθεί τον διάλογο, την έκφραση ιδεών,

τη διαπραγμάτευση απόψεων, την κριτική και αναστοχαστική σκέψη (reflective thinking).

8. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Οι συνηθέστερες δυσκολίες εφαρμογής της διδακτικής μεθόδου project αφορούν:

Α) την άρση των στερεοτύπων για τον ρόλο του εκπαιδευτικού και του μαθητή. Στη μέθοδο

project o ρόλος του εκπαιδευτικού αλλάζει, είναι συντονιστής και σύμβουλος στην όλη δια-

δικασίας και όχι η κύρια πηγή πληροφοριών και γνώσεων. Αλλάζει επίσης και ο τρόπος που

ο μαθητής μαθαίνει. Ο μαθητής μαθαίνει κυρίως παίρνοντας πρωτοβουλίες, ερευνώντας,

αξιολογώντας και συνθέτοντας, μαθαίνει αναστοχαζόμενος για την πορεία της δικής του

μάθησης. Αυτές οι αλλαγές στους ρόλους εκπαιδευτικού και μαθητή δεν είναι πολλές φο-

ρές εύκολο να υιοθετηθούν εφόσον μαθητές και εκπαιδευτικοί έχουν μάθει διαφορετικά.

Β) τη διαχείριση του χρόνου. Είναι πολύ σημαντικό στη μέθοδο project όλες οι ομάδες των

Page 269: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 265

μαθητών να έχουν δημιουργήσει κάποιο παραδοτέο και να το παρουσιάσουν. Γι’ αυτό τον

λόγο ο χρονοπρογραμματισμός όλων των εργασιών από την αρχή μέχρι και την παρουσία-

ση είναι απαραίτητος.

Γ) την καλή χρήση των πληροφοριών από το Διαδίκτυο. Παρατηρείται το φαινόμενο σε τέ-

τοιου είδους εργασίες οι μαθητές να χρησιμοποιούν την «αντιγραφή και επικόλληση» για

να φτιάξουν την εργασία τους χωρίς να τηρούν κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας αλλά και

δημιουργικής γραφής και αξιοποίησης πληροφοριών.

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΘΟΡΥΒΟΣ Διδακτικό θόρυβο στη συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο είναι δυνατό να έχουμε από τα θέ-

ματα διαχείρισης του wiki. Αρχικά, πρέπει να φροντίσουμε η εγγραφή στο wiki να γίνει με

οργανωμένο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί η συνεχής πρόσβαση σε αυτό. Για παράδειγμα

συνεχής και αδιάλειπτη πρόσβαση από τους μαθητές στα στοιχεία πρόσβασης

(username/email, password). Στη συνέχεια πρέπει να καθοριστεί ο τρόπος συνεργασίας και

χρήσης του κοινού χώρου στο wiki από τα μέλη της ομάδας εργασίας.

10. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Η ίδια η μέθοδος διδασκαλίας με σχέδιο εργασίας (project) αποτελεί το αντικείμενο δια-

πραγμάτευσης στο παρόν σενάριο, άρα, κατά κάποιον τρόπο, ο κονστρουκτιβισμός αποτε-

λεί by default τη βασική θεωρία στην οποία στηρίζεται το σενάριο.

Στα projects, oι όροι της διδασκαλίας αλλάζουν δραστικά σε σχέση με το συνηθισμένο δα-

σκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας. Οι μαθητές αυτενεργούν, έχοντας μεγάλα περιθώρια

για να αναπτύξουν την προσωπική τους δράση για το αντικείμενο που οφείλουν να δια-

πραγματευτούν και το οποίο, εξάλλου, σε μεγάλο βαθμό έχουν οι ίδιοι καθορίσει.

Ταυτόχρονα, από την ίδια τη φύση του, ένα διαθεματικό project αντιμετωπίζει όχι απλώς

με διαθεματικό τρόπο ένα ερώτημα, ένα πρόβλημα, ένα θέμα, αλλά μπορεί να υιοθετήσει

μια πιο ολιστική προσέγγιση. Με άλλα λόγια όχι απλώς ένα ζήτημα (όπως το προτεινόμενο

για την κινητή τηλεφωνία) να προσεγγιστεί από διαφορετικές οπτικές γωνίες, αλλά να προ-

σεγγιστεί και συνδυαστικά, εξετάζοντας με ποιον τρόπο κάθε όψη του ζητήματος αλληλεπι-

δρά με τις υπόλοιπες. Η προσέγγιση αυτή ευνοεί την κριτική σκέψη, καθώς σχετικοποιεί,

ακριβέστερα εμπλαισιώνει τα χαρακτηριστικά του υπό εξέταση αντικειμένου. Έτσι, για πα-

ράδειγμα, το βασικό χαρακτηριστικό της εκπληκτικής προόδου της τεχνολογίας των κινητών

τηλεφώνων (που εξελίχθηκαν από τηλεφωνικές συσκευές σε super mini Η.Υ.) πρέπει να εξε-

ταστεί σε σχέση με τις οικονομικές επιπτώσεις της εκτεταμένης χρήσης τους, τις (εν πολ-

λοίς) άγνωστες επιπτώσεις στην υγεία των χρηστών, τις νέες κοινωνικές πρακτικές που α-

ναδύονται (από την κατοχή του τελευταίου μοντέλου κινητού, ως τα ευχετήρια SMS κ.λπ.).

Το project ευνοεί επίσης τη συνεργατική μάθηση, άρα στηρίζεται και στις γνωσιοθεωρητι-

κές υποθέσεις για τον σημαντικό ρόλο της κοινότητας (με την ευρύτερη δυνατή σημασία)

και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης γενικότερα, στην παραγωγή νέας γνώσης.

Ακόμη, ο ρόλος του εκπαιδευτικού στα projects είναι εντελώς διαφορετικός, αφού έχει ως

κύριο καθήκον να καθοδηγήσει τους μαθητές στην αναζήτηση στοιχείων, την ανάλυση και

Page 270: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 266

τη σύνθεση τους, στην κατασκευή νέων οντοτήτων (αντικειμένων, εικόνων, κειμένων, πα-

ρουσιάσεων, μελετών κ.λπ.) και επομένως στη δημιουργία νέας γνώσης.

11. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Διαμορφώνονται ομάδες εργασίας των 4 ατόμων. Η διαμόρφωση των ομάδων εργασίας

γίνεται με το να προσδιοριστούν οι ρόλοι που είναι απαραίτητο να υπάρχουν σε κάθε ομά-

δα εργασίας. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώνονται ομάδες εργασίας των 4 μαθητών με δια-

φορετικούς ρόλους ο καθένας. Η κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της δύο ή περισσότερους

υπολογιστές.

12. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση του σχεδίου έρευνας/εργασίας, της ομαδικής και ατομικής δουλειάς των μα-

θητών μπορεί να γίνει με μια κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubric), η οποία διαμορ-

φώνεται με τη συμμετοχή των μαθητών στη φάση του προγραμματισμού των δραστηριοτή-

των. Στη συνέχεια παρατίθεται ένα παράδειγμα μιας τέτοιας κλίμακας διαβαθμισμένων

κριτηρίων αξιολόγησης της ομαδικής εργασίας:

Κριτήρια/

Επίπεδα

διαβάθμισης

Αρχικό Επίπεδο Μέτριο

Επίπεδο

Πολύ Καλό

Επίπεδο Άριστο Επίπεδο

Διεξαγωγή της

έρευνας

Η ομάδα χρησι-

μοποίησε μόνο

μια ερευνητική

μέθοδο και τε-

χνική για να α-

ντλήσει πληρο-

φορίες από μια

πηγή πληροφο-

ριών. Δεν ε-

φάρμοσε σω-

στά την ερευνη-

τική μέθοδο και

οδηγήθηκε σε

λάθος συμπε-

ράσματα

Η ομάδα χρη-

σιμοποίησε μό-

νο μια ερευνη-

τική μέθοδο και

τεχνική για να

αντλήσει πλη-

ροφορίες από

μια πηγή πλη-

ροφοριών. Ε-

φάρμοσε σω-

στά την ερευ-

νητική μέθοδο

Η ομάδα χρησι-

μοποίησε περισ-

σότερες από μία

ερευνητικές τε-

χνικές από πε-

ρισσότερες από

μια πηγές πλη-

ροφοριών χωρίς

να αιτιολογήσει

τις επιλογές της.

Εφάρμοσε σωστά

την ερευνητική

μέθοδο

Η ομάδα χρησι-

μοποίησε πε-

ρισσότερες από

μία ερευνητικές

τεχνικές από πε-

ρισσότερες από

μια πηγές πλη-

ροφοριών αιτιο-

λογώντας τις ε-

πιλογές της. Ε-

φάρμοσε σωστά

την ερευνητική

μέθοδο

Περιεχόμενο

ερευνητικής

έκθεσης ως

απάντησης

στο ερευνητι-

κό ερώτημα

Η ερευνητική

έκθεση δεν έχει

συνοχή, παρου-

σιάζει λογοκλο-

πή ή/και λάθος

συμπεράσματα

Η οργάνωση

της εργασίας

δεν είναι από-

λυτα επιτυχής

και ενώ απα-

ντήθηκαν αρκε-

Η ομάδα μελέτη-

σε πολύ καλά τις

πληροφορίες

που βρήκε και

κατάφερε ικανο-

ποιητικά να απα-

Η ομάδα μελέ-

τησε πολύ καλά

τις πληροφορίες

που βρήκε και

κατάφερε να

απαντήσει στο

Page 271: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 267

τά θέματα προς

εξέταση δεν

έγινε πλήρης

αξιοποίηση των

πηγών. Το πε-

ριεχόμενο πα-

ρουσιάζει λο-

γοκλοπή

ντήσει στο ερευ-

νητικό ερώτημα.

Καλή οργάνωση

της εργασίας χω-

ρίς όμως επαρκή

τεκμηρίωση. Δεν

υπάρχει λογο-

κλοπή

ερευνητικό ερώ-

τημα με πληρό-

τητα. Πολύ καλή

οργάνωση της

εργασίας με ε-

παρκή τεκμηρί-

ωση. Δεν υπάρ-

χει λογοκλοπή

Παρουσίαση

εργασίας και

υπερμέσου

στο Wiki

Η παρουσίαση

και το υπερμέ-

σο στο wiki πα-

ρουσιάζει κατά

το μεγαλύτερο

μέρος του λο-

γοκλοπή. Οι μα-

θητές παρου-

σιάζουν αναπα-

ράγοντας πλη-

ροφορίες χωρίς

να αιτιολογούν

τα συμπερά-

σματά τους

Η παρουσίαση

και το υπερμέ-

σο στο wiki πα-

ρουσιάζει κατά

ένα μέρος λο-

γοκλοπή. Οι μα-

θητές παρου-

σιάζουν τα συ-

μπεράσματά

τους βασιζόμε-

νοι σε στοιχεία

που βρήκαν με

ανεπαρκή όμως

τεκμηρίωση

Η παρουσίαση

και το υπερμέσο

στο wiki δεν πα-

ρουσιάζει λογο-

κλοπή. Οι μαθη-

τές παρουσιά-

ζουν τα συμπε-

ράσματά τους

βασιζόμενοι σε

στοιχεία που

βρήκαν αφού τα

επεξεργάστηκαν,

τεκμηριώνοντας

τις επιλογές

τους.

Η παρουσίαση

περιλαμβάνει και

περιττά στοιχεία.

Η παρουσίαση

και το υπερμέσο

στο wiki δεν πα-

ρουσιάζει λογο-

κλοπή. Οι μαθη-

τές παρουσιά-

ζουν τα συμπε-

ράσματά τους

βασιζόμενοι σε

στοιχεία που

βρήκαν αφού τα

επεξεργάστηκαν,

τεκμηριώνοντας

πλήρως τις επι-

λογές τους.

Η παρουσίαση

δεν περιλαμβά-

νει περιττά στοι-

χεία και γίνεται

με τρόπο που

κινητοποιεί το

ενδιαφέρον

Wiki και Συ-

νεργασία

Το υπερμέσο

στο wiki αποτε-

λείται από μια

σελίδα με κεί-

μενο μη οργα-

νωμένο. Οι μα-

θητές δεν συ-

νεργάστηκαν.

Το υπερμέσο

στο wiki αποτε-

λείται από μια

σελίδα με πο-

λυμορφικό πε-

ριεχόμενο. Του-

λάχιστον δύο

μαθητές συνει-

σέφεραν στο

wiki.

Το υπερμέσο στο

wiki είναι καλά

δομημένο με πο-

λυμορφικό πε-

ριεχόμενο και

νέες σελίδες.

Πάνω από δύο

μαθητές συνει-

σέφεραν στο

wiki. Δε χρησι-

μοποιήθηκε το

forum στο wiki.

Το υπερμέσο

στο wiki είναι

καλά δομημένο

με πολυμορφικό

περιεχόμενο και

νέες σελίδες.

Πάνω από δύο

μαθητές συνει-

σέφεραν στο

wiki. Το περιε-

χόμενο στο Wiki

φαίνεται να

προέκυψε και

μέσα από on-

Page 272: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 268

line συζήτηση

μεταξύ των με-

λών στο forum

του wiki.

13. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

Kilpatrick, T. (1918). The project method. Teachers College, Record 19.

Ελληνική Βιβλιογραφία

Frey, K. (1994). (μτφρ. Κ. Μάλλιου). H ‘μέθοδος project’: μια μορφή συλλογικής εργασίας

στο σχολείο ως Θεωρία και Πράξη. Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη

Ματσαγγούρας, Η. Ευθυμίου, Δ. Μπαζίγου, Κ., Πετρέσκου, Θ. Σχίζα, Κ. (2011). Η καινοτομία

των Ερευνητικών Εργασιών στο Λύκειο. ΟΕΔΒ.

Μπρίνια, Β. (2005), Η μέθοδος Project στο πλαίσιο του μαθήματος «Αρχές Οργάνωσης και

Διοίκησης Επιχειρήσεων» στην Ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διδακτορική Διατριβή

στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).

Τζιμογιάννης, Α. κ.ά. (2011). Πρόγραμμα Σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο

Γυμνάσιο. 2η Έκδοση, Μάρτιος

Χατζηδήμου Δ. & Ταρατόρη Ε. (2001). Η μέθοδος project στο σχολείο. Στο Ολοήμερο σχο-

λείο Λειτουργία και Προοπτικές. ΥΠΕΠΘ & ΠΙ. σελ. 67-77, Αθήνα

Χρυσαφίδης, Κ. (2003). Βιωματική-Επικοινωνιακή Διδασκαλία, Η εισαγωγή της Μεθόδου

Project στο σχολείο, Gutenberg, Αθήνα

Ιστοχώροι

Ερευνητικές Εργασίες από τις Μαθηματικές Σελίδες της Ειρήνης Περυσινάκη,

http://users.sch.gr/iriniper/projects.html

Ερευνητικές εργασίες με τη μέθοδο Project, Ένα ιστολόγιο από τον Τιμολέοντα Θεοφαννέλ-

λη, http://netbooksagymn.blogspot.gr/

Δημήτρης Σλαβούδης, Ερευνητική Εργασία (project),

https://sites.google.com/site/dslavo1/erevnitikes-ergasies

14. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Επιμορφωτής και εκπαιδευτικοί προσομοιώνουν τα στάδια που διέρχεται ένα σχέδιο εργα-

σίας/έρευνας με τίτλο «Τα Προηγμένα συνεργατικά εργαλεία Διαδικτύου (web 2.0) στη

σχολική εκπαίδευση»: Προβληματισμός, Προγραμματισμός δραστηριοτήτων, Διεξαγωγή,

Παρουσίαση, Αξιολόγηση. Μετά την προσομοίωση του σχεδίου εργασίας/έρευνας υπάρχει

Συζήτηση και Αναστοχασμός.

Page 273: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 269

Διάρκεια επιμόρφωσης: 6 ώρες

Ακολουθεί η περιγραφή του επιμορφωτικού σεναρίου ανά στάδιο και η περιγραφή και τεκ-

μηρίωση της φάσης του Αναστοχασμού:

Προβληματισμός

Σε διαφορετική σελίδα ανά υπολογιστή στο wiki οι εκπαιδευτικοί καταγράφουν με μια λέξη

ή μια φράση όσες περισσότερες όψεις του θέματος του project τους ενδιαφέρουν. Ο εκ-

παιδευτικός τις συλλέγει σε μια κοινή σελίδα για την ολομέλεια και μαζί με τους εκπαιδευ-

τικούς τις ομαδοποιεί και τις επεξεργάζεται έως ότου προκύψουν ερευνητικά ερωτήμα-

τα/θέματα προς διερεύνηση π.χ. “Αξιοποίηση των wikis στα projects”, «Προηγμένα συνερ-

γατικά εργαλεία διαδικτύου για την αξιολόγηση της μάθησης», «Κοινωνική Δικτύωση και

Σχολική Εκπαίδευση» κ.ο.κ. Στη συνέχεια προκειμένου να δημιουργηθούν ομάδες των 4

ατόμων συζητιούνται και καταγράφονται οι ρόλοι που χρειάζεται να υπάρχουν στις ομάδες

προκειμένου η ομάδα να φέρει εις πέρας το έργο της. Οι οργανωτές/συντονιστές των ομά-

δων επιλέγουν τα άλλα μέλη έτσι ώστε η κάθε ομάδα να διαθέτει όλους τους ρόλους και η

κάθε ομάδα επιλέγει το θέμα που θα ασχοληθεί. Η κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή τους του-

λάχιστον 2 υπολογιστές με σύνδεση στο Διαδίκτυο.

Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός δημιουργεί ένα project στο wikispaces, δημιουργεί τις ομάδες

και επομένως τις σελίδες εργασίας για κάθε ομάδα ξεχωριστά. Αν χρειαστεί γίνεται επίδειξη

των λειτουργιών στον κοινό χώρο εργασίας (σελίδα) της κάθε ομάδας στο wiki αλλά και του

τρόπου δουλειάς.

Προγραμματισμός διδακτικών/μαθησιακών δραστηριοτήτων

Η κάθε ομάδα επιλέγει ένα ερευνητικό ερώτημα να διερευνήσει και να διαμορφώσει ένα

υπερμεσικό κείμενο στο wiki ως απάντηση σε αυτό. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού γίνε-

ται συζήτηση στις ομάδες για το πώς θα δουλέψει η κάθε ομάδα για να πετύχει τους στό-

χους της και καταγράφονται σε νέα σελίδα της ομάδας οι ομαδικοί και οι ατομικοί στόχοι

των μελών της, το πώς αυτοί θα επιτευχθούν και τα χρονοδιαγράμματα στα πλαίσια του

6ώρου επιμόρφωσης.

Στο σημείο αυτό συζητούνται επίσης και τα κριτήρια αξιολόγησης του σχεδίου έρευ-

νας/εργασίας και της ομαδικής δουλειάς και διαμορφώνεται με τη συμμετοχή των εκπαι-

δευτικών μια Κλίμακα Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Αξιολόγησης (rubric) σε ένα κοινόχρηστο

Google spreadsheet.

Ο εκπαιδευτικός διαμορφώνει το συνολικό χρονοδιάγραμμα του σχεδίου έρευνας/εργασί-

ας. το οποίο περιλαμβάνει το χρονοδιάγραμμα των παραδοτέων δηλαδή της υπερμεσικής

σελίδας που θα παρουσιάζει τη δουλειά κάθε ομάδας και την παρουσίαση από την ομάδα

της δουλειάς της. Μετά την παρουσίαση της δουλειάς της ομάδας πραγματοποιείται αυτο-

αξιολόγηση του σχεδίου εργασίας και της ομαδικής δουλειάς μέσω της κλίμακας διαβαθμι-

σμένων κριτηρίων αξιολόγησης. Η διαδικασία αυτοαξιολόγησης της ομάδας των εκπαιδευ-

τικών θα δώσει τη δυνατότητα να βιώσουν οι εκπαιδευτικοί τα διαλείμματα ανατροφοδό-

τησης. Στα διαλείμματα ανατροφοδότησης οι ομάδες των μαθητών μοιράζονται τις σκέψεις

τους για την πορεία της δουλειάς τους ώστε να αναστοχαστούν, να πάρουν ανατροφοδότη-

ση από εκπαιδευτικό και συμμαθητές και να διαμορφώσουν νέους στόχους και τρόπους

εργασίας.

Page 274: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 270

Διεξαγωγή

Οι εκπαιδευτικοί στις ομάδες εργασίας διεξάγουν έρευνα για το ερευνητικό ερώτημα που

έχουν επιλέξει αξιοποιώντας πηγές πληροφοριών από το Διαδίκτυο, καθώς και τις εμπειρί-

ες και γνώσεις των μελών της ομάδας τους αλλά και των άλλων ομάδων. Την απάντηση στο

ερευνητικό ερώτημα θα τη δώσουν διαμορφώνοντας ένα υπερμεσικό κείμενο στον κοινό

χώρο τους στο wiki.

Παρουσίαση

Οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν τη δουλειά τους στην ολομέλεια χρησιμοποιώντας το υ-

περμέσο που δημιούργησαν στο wiki.

Αξιολόγηση

Στο πλαίσιο της παρουσίασης προβαίνουν σε αξιολόγηση του συγκεκριμένου σχεδίου ερ-

γασίας όπως το βίωσαν ως εκπαιδευόμενοι με κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων αξιολό-

γησης με κριτήρια που οι ίδιοι διαμόρφωσαν μαζί με τον επιμορφωτή. Κάποια κριτήρια για

το συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας/έρευνας θα μπορούσαν να είναι: «Πόσο καλά μάθαμε για

την αξιοποίηση των wikis στην εκπαίδευση», «Καταφέραμε να συνεργαστούμε;», «Μάθαμε

να δουλεύουμε με τα Google Docs;», «Μάθαμε να δουλεύουμε με τη μέθοδο project;»

Συζήτηση-Αναστοχασμός

Στο τέλος του επιμορφωτικού σεναρίου υπάρχει συζήτηση και αναστοχασμός με αναφορά

στο βίωμα της προσομοίωσης του συγκεκριμένου σχεδίου εργασίας/έρευνας. Σχολιάζεται

και τεκμηριώνεται η όλη διαδικασία αφού πρώτα επιχειρείται να τεθεί στο πραγματικό

χρονικό της πλαίσιο, όπου όλες οι φάσεις της μεθόδου project μπορούν να αναπτυχθούν

ολοκληρωμένα. Στόχος είναι μέσα από την αξιολόγηση της διδακτικής μεθόδου των «σχε-

δίων εργασίας» (projects) για τα μαθήματα που διδάσκει ο εκπαιδευτικός Πληροφορικής να

διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις αποτελεσματικής εφαρμογής της από τους επιμορφουμέ-

νους εκπαιδευτικούς.

15. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οι εκπαιδευτικοί μπορούν στη συνέχεια να σχεδιάσουν και να πραγματοποιήσουν ένα σχέ-

διο εργασίας/έρευνας σε κάποιο από τα μαθήματα που διδάσκουν. Τα θέματα για τα σχέ-

δια εργασίας/έρευνας καλό είναι να αντληθούν από τα ενδιαφέροντα και τη ζωή των μαθη-

τών ή τουλάχιστον τα ενδιαφέροντα, η ζωή και οι κλίσεις των μαθητών να οδηγήσουν την

πορεία και τα μέσα διεξαγωγής των σχεδίων εργασίας. Θέματα και παραδείγματα σχεδίων

εργασίας για το Γυμνάσιο και το Δημοτικό υπάρχουν στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών και στον

Οδηγό Εκπαιδευτικού (Τζιμογιάνης κ.ά., 2011,

http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php, τελευταία ανάκτηση 12/12/2012).

Page 275: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 271

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: RoboMind

1. Εισαγωγή

Το RoboMind είναι ένα ελεύθερο λογισμικό ανοιχτού κώδικα που δημιουργήθηκε το 2005

από τον Arvid Halma, ως προϊόν της διδακτορικής του διατριβής στο Πανεπιστήμιο του Am-

sterdam. Το περιβάλλον στοχεύει στην εκμάθηση των βασικών αρχών του προγραμματι-

σμού σε αρχάριους. Για τον σκοπό αυτό διαθέτει έναν editor στον οποίο οι εντολές μπο-

ρούν είτε να πληκτρολογηθούν, είτε να επιλεγούν από αναδυόμενα μενού (Εικόνα 1), αλλά

και επιπλέον γραφικό περιβάλλον βηματικής εκτέλεσης (Εικόνα 2) για τους πολύ αρχάριους

προγραμματιστές που περιέχει τις βασικές εντολές υπό μορφή εικονιδίων.

Εικόνα 1. Το περιβάλλον του RoboMind με την πίστα, τον editor και τα αναδυόμενα μενού.

Οι μαθητές μαθαίνουν προγραμματισμό προσπαθώντας να δώσουν εντολές σ’ ένα ει-

κονικό ρομπότ, το οποίο μπορεί να κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις. Το ρομπότ έχει έ-

ναν αισθητήρα με τον οποίο αντιλαμβάνεται τι αντικείμενο έχει μπροστά του, δεξιά ή αρι-

στερά του, ενώ έχει επίσης μία βούρτσα που μπορεί να βάψει με άσπρη ή μαύρη μπογιά,

και μία δαγκάνα που μπορεί να πιάσει και να αφήσει αντικείμενα. Τα αντικείμενα αυτά ο-

νομάζονται Beacons, δηλαδή σημαδούρες. Το ρομπότ μπορεί να μεταφέρει μία μόνο σημα-

δούρα κάθε φορά.

Το ρομπότ κινείται σε μία πίστα με εμπόδια και σημαδούρες, και οι μαθητές καλούνται

να το προγραμματίσουν έτσι ώστε, πατώντας το κουμπί της εκτέλεσης, αυτό να φέρνει σε

πέρας την εκάστοτε αποστολή του.

Το RoboMind έχει αρκετές έτοιμες ενσωματωμένες πίστες (maps) από τις οποίες μπο-

ρεί να διαλέξει ο χρήστης αυτήν που επιθυμεί ως περιβάλλον για το ρομπότ του. Όμως

μπορούμε πολύ εύκολα να δημιουργήσουμε και δικές μας πίστες, καθώς τα αρχεία τύπου

.map είναι .txt οπότε μπορεί να γίνει η επεξεργασία τους με το Σημειωματάριο. Ως παρά-

Page 276: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 272

δειγμα, δίνεται ο κώδικας της πίστας default της Εικόνας 3 (χωρίς την άσπρη γραμμή):

Εικόνα 2. Το περιβάλλον βηματικής εκτέλεσης του RoboMind.

Τόσο η γλώσσα, όσο και όλο το περιβάλλον, είναι εξελληνισμένα και μπορούν να χρησιμο-

ποιηθούν σε πολλά επίπεδα, από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο, χρησιμοποιώντας είτε το

γραφικό περιβάλλον εντολών για τις μικρότερες ηλικίες, είτε το περιβάλλον συγγραφής κώ-

δικα για τις μεγαλύτερες.

Το ρεπερτόριο εντολών της γλώσσας του RoboMind περιέχει:

Εντολές μετακίνησης, όπως ΜΠΡΟΣΤΑ(), ΠΙΣΩ(), ΑΡΙΣΤΕΡΑ(), ΔΕΞΙΑ(), ΒΟΡΕΙΑ(), ΝΟΤΙΑ()

κ.λπ.,

Εικόνα 3. Η πίστα default και οι αντίστοιχοι ASCII χαρακτήρες που

τη δημιουργούν.

Page 277: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 273

Ελέγχου: ΑΝ(){ }, ΑΝ(){ } ΑΛΛΙΩΣ{ } και εμφωλευμένες ΑΝ()

Επανάληψης: ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ(), ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ_ΟΣΟ(), κ.λπ.

Διαδικασίες: ΒΑΨΕ_ΑΣΠΡΟ(), ΒΑΨΕ_ΜΑΥΡΟ(), ΠΙΑΣE(), ΑΦΗΣΕ() κ.λπ.

Λογικές συνθήκες ΚΑΘΑΡΑ_ΜΠΡΟΣΤΑ(), ΕΜΠΟΔΙΟ_ΜΠΡΟΣΤΑ, ΕΜΠΟΔΙΟ_ΑΡΙΣΤΕΡΑ

κ.λπ., ΣΗΜΑΔΟΥΡΑ_ΜΠΡΟΣΤΑ(), ΑΣΠΡΟ_ΔΕΞΙΑ(), ΜΑΥΡΟ_ΑΡΙΣΤΕΡΑ(), κ.λπ.

Η γλώσσα υποστηρίζει τη δημιουργία δικών μας διαδικασιών, αλλά δεν υποστηρίζει μετα-

βλητές.

Παρ’ όλ’ αυτά μπορούμε να εφαρμόσουμε σ’ αυτήν πλήθος δραστηριοτήτων, από πο-

λύ εισαγωγικές στο περιβάλλον και στις προγραμματιστικές δομές μέχρι αρκετά σύνθετες,

όπως π.χ. την υλοποίηση αλγορίθμων εξόδου από λαβύρινθο.

2. Τα διδακτικά πλεονεκτήματα του περιβάλλοντος

Το RoboMind παρουσιάζει σημαντικά διδακτικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να α-

ποτελέσουν λόγους προτίμησής του έναντι άλλων προγραμματιστικών μικρόκοσμων για τη

διδασκαλία του προγραμματισμού τόσο στην πρωτοβάθμια, όσο και στη δευτεροβάθμια

εκπαίδευση. Συγκεκριμένα:

α) Συνδυάζει τα πλεονεκτήματα των Logo-like περιβαλλόντων με αυτά ενός εικονικού ρο-

μποτικού συστήματος. Είναι γνωστό ότι τα ρομποτικά συστήματα προσελκύουν έντονα

το ενδιαφέρον των μαθητών όλων των ηλικιών, όμως η προμήθεια πολλών τέτοιων συ-

στημάτων για τη χρήση στη σχολική τάξη έχει ιδιαίτερα μεγάλο κόστος. Γι’ αυτό, η χρήση

ελεύθερη περιβαλλόντων εικονικής ρομποτικής θεωρείται ως μία καλή εναλλακτική λύ-

ση, από την άποψη ότι μπορεί να έχει σχεδόν την ίδια απήχηση στην κινητοποίηση των

μαθητών για την εκμάθηση του προγραμματισμού, αλλά με έναν εντελώς ανέξοδο τρό-

πο. Από τα υπάρχοντα περιβάλλοντα εικονικής ρομποτικής (βλ. βιβλιογραφία), το Ro-

boMind είναι το απλούστερο για χρήση από μαθητές και το μόνο εξελληνισμένο.

β) Μέσω της διδακτικής στρατηγικής της επίλυσης προβλήματος, οι μαθητές οδηγούνται

στην εκμάθηση του προγραμματισμού μ’ έναν τρόπο φυσικό και βιωματικό. Προσπαθώ-

ντας να καταφέρουν την ολοκλήρωση της αποστολής του ρομπότ, στην πραγματικότητα

οι μαθητές ολοκληρώνουν τη δική τους «αποστολή», που είναι η εκμάθηση των βασικών

προγραμματιστικών δομών.

γ) Η διεπαφή του περιβάλλοντος είναι πολύ εύχρηστη και απαλλάσσει τον χρήστη από το

ενδεχόμενο συντακτικών λαθών.

δ) Η κατηγορία των προς επίλυση προβλημάτων αναπόφευκτα οδηγεί τον χρήστη στην α-

νάπτυξη αλγοριθμικής σκέψης, διότι γρήγορα συνειδητοποιεί ότι η εξεύρεση γενικών

αλγοριθμικών λύσεων για προβλήματα της ίδιας κατηγορίας εξοικονομεί χρόνο και προ-

γραμματιστικό κόστος, σε σχέση με μία – εξαρτώμενη από συγκεκριμένη πίστα – βημα-

τική επίλυση.

ε) Η δυνατότητα κατασκευής της δικής μας πίστας προσφέρει ατελείωτες επιλογές για δη-

μιουργία νέων προβλημάτων προς επίλυση, τόσο προς τους διδάσκοντες, όσο και προς

τους μαθητές. Τέλος, ενισχύει τη δυνατότητα γενίκευσης και δημιουργίας αλγοριθμικών

λύσεων, όπως αναφέραμε παραπάνω.

στ) Το RoboMind είναι από τα λίγα περιβάλλοντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτό-

χρονα, από το επίπεδο εντελώς αρχαρίων, αυτό δηλαδή της βηματικής εκτέλεσης σε

γραφικό περιβάλλον, στο επίπεδο πολύ προχωρημένων, αυτό δηλαδή της πληκτρολόγη-

σης και στοίχισης του κώδικα, με άγκιστρα, παρενθέσεις και σχόλια αντίστοιχα με αυτά

Page 278: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 274

μιας δομημένης γλώσσας προγραμματισμού επαγγελματικού επιπέδου.

Παρακάτω παρουσιάζονται δέκα δραστηριότητες κλιμακούμενης δυσκολίας, βασισμένες

στους έτοιμους χάρτες (πίστες) του Arvid Alma, αλλά και σε χάρτες που μπορούμε να δη-

μιουργήσουμε εμείς, με σκοπό την επίδειξη των χαρακτηριστικών του RoboMind και της

δυνατότητας εφαρμογής του σε πολλά διαφορετικά μαθησιακά επίπεδα.

3. Διδακτικές προτάσεις με το RoboMind για το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο

Δραστηριότητα 1

Η δραστηριότητα αυτή είναι εντελώς εισαγωγική και στοιχειώδης και μπορεί να εφαρμο-

στεί στο Δημοτικό σχολείο με στόχο την εξοικείωση των μαθητών με το περιβάλλον, τη βη-

ματική εκτέλεση και την έννοια της κατεύθυνσης του πρωταγωνιστή ενός μικρόκοσμου με

την επίδοση βηματικών εντολών.

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 1 ώρα

Η δραστηριότητα:

«Στο περιβάλλον του RoboMind, ανοίξτε το χάρτη maze1.map (Εικόνα 4). Χρησιμοποιώντας

το χειριστήριο (Εκτέλεση – Χειριστήριο) καθοδηγήστε το ρομπότ να φτάσει στη σημαδού-

ρα.»

Μέσα από τη δραστηριότητα οι μικροί μαθητές διαπιστώνουν για πρώτη φορά πώς δη-

μιουργείται ένας κώδικας, αφού κάθε φορά που πατούν ένα βέλος της βηματικής εκτέλε-

σης, προστίθεται και η αντίστοιχη γραμμή στο συνολικό κώδικα. Στο τέλος της δραστηριό-

τητας, αφού οι μαθητές έχουν καταφέρει να βγουν από τον λαβύρινθο, τους καλούμε να

παρατηρήσουν τον «τεράστιο» κώδικα που έχει δημιουργηθεί από όλες τις βηματικές εντο-

λές που έδωσαν στο ρομπότ τους και εισάγουμε την έννοια των εντολών και του προγράμ-

ματος.

Εικόνα 4. Ο χάρτης maze1.

Δραστηριότητα 2

Η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στο Δημοτικό σχολείο όσο και στο Γυμνάσιο

με στόχο την παρουσίαση της έννοιας της Δομής Ακολουθίας και την εξοικείωση των μαθη-

τών με αυτήν.

Page 279: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 275

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 1 ώρα

Η δραστηριότητα:

«Στον άδειο χάρτη openArea.map, προγραμματίστε το ρομπότ να ζωγραφίσει με μαύρη

μπογιά το γράμμα Τ.»

Δραστηριότητα 3

Η δραστηριότητα μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στο Δημοτικό, όσο και στο Γυμνάσιο με στόχο

την εισαγωγή των μαθητών στην έννοια της Δομής Επανάληψης με συγκεκριμένο αριθμό

επαναλήψεων.

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 1 ώρα

Η δραστηριότητα:

«Στον άδειο χάρτη openArea.map, προγραμματίστε το ρομπότ να ζωγραφίσει ένα άσπρο

τετράγωνο 5x5.»

Η δραστηριότητα εφαρμόζεται ως εξής: Πρώτα αφήνουμε τους μαθητές να προγραμματί-

σουν με το «δύσκολο» τρόπο, δηλαδή να επαναλάβουν τις ίδιες εντολές πολλές φορές. Στη

συνέχεια τους αναφέρουμε την ύπαρξη της εντολής ΕΠΑΝΑΛΑΒΕ() στο μενού των εντολών

και τους ζητούμε να αντικαταστήσουν με αυτήν το τμήμα του προγράμματός τους που θε-

ωρούν ότι χρειάζεται.

Δραστηριότητα 4

Και πάλι για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, αποτελεί δραστηριότητα εμπέδωσης της Δομής

Επανάληψης με συγκεκριμένο αριθμό επαναλήψεων.

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 1 ώρα

Η δραστηριότητα:

«Στον άδειο χάρτη openArea.map προγραμματίστε το ρομπότ να ζωγραφίσει μία άσπρη

σκάλα με 10 σκαλοπάτια.»

Δραστηριότητα 5

Η δραστηριότητα αυτή είναι αυξημένης δυσκολίας σε σχέση με τις προηγούμενες, γι’ αυτό

απευθύνεται μόνο στο Γυμνάσιο. Αποτελεί εισαγωγή στη δομή επανάληψης ΟΣΟ.

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 1 ώρα

Η δραστηριότητα:

«Ανοίξτε το χάρτη findspot1.map. Ας υποθέσουμε ότι το ρομπότ μας ψάχνει μία θέση πάρ-

κινγκ (αυτή με την άσπρη βούλα) η οποία βρίσκεται σε μία εσοχή στον τοίχο, αλλά δε γνω-

ρίζουμε σε πόσα τετραγωνάκια απόσταση είναι το πάρκινγκ από εκεί που βρίσκεται το ρο-

μπότ. Προγραμματίστε το να πηγαίνει ευθεία μέχρι να βρει άσπρη βούλα στ’ αριστερά του

και μετά να παρκάρει πάνω στην άσπρη βούλα.»

Page 280: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 276

Εικόνα 5. Ο χάρτης findspot1.

Μέσω της δραστηριότητας, οι μαθητές θα συνειδητοποιήσουν για πρώτη φορά ότι για να

κάνουμε ένα πρόγραμμα που να έχει γενικότερη εφαρμογή σε πολλές διαφορετικές περι-

πτώσεις, συχνά δεν εξυπηρετεί να χρησιμοποιούμε τη δομή επανάληψης με σταθερό αριθ-

μό επαναλήψεων. Έτσι προκύπτει η ανάγκη χρήσης μιας νέας δομής, η οποία κάνει επανα-

λήψεις για όσο χρονικό διάστημα ικανοποιείται κάποια συνθήκη – στην περίπτωσή μας, το

ρομπότ πρέπει να συνεχίζει να πηγαίνει μπροστά, όσο δε βρίσκει άσπρη βούλα στα αριστε-

ρά του.

Δραστηριότητα 6

Η δραστηριότητα αυτή, μέσα από την ανάγκη επίλυσης του προβλήματος της παρακολού-

θησης της άσπρης γραμμής, εισάγει τους μαθητές στην έννοια της δομής επιλογής και στην

αναγκαιότητα ύπαρξής της. Λόγω της μεγαλύτερης δυσκολίας της, προτείνεται για το Γυ-

μνάσιο σε προχωρημένο επίπεδο αλλά και για το Λύκειο.

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 2 ώρες

Η δραστηριότητα:

«Με τη βοήθεια του σημειωματάριου, τροποποιήστε το χάρτη default.map (βλ. Εικόνα 3)

τοποθετώντας μία επιπλέον σημαδούρα στο τέλος της τεθλασμένης άσπρης γραμμής. Και

τώρα ας προγραμματίσουμε το ρομπότ μας να κάνει το λεγόμενο «Line Following», δηλαδή

να ακολουθήσει μέχρι το τέλος την άσπρη γραμμή ώστε να πιάσει τη σημαδούρα.»

Οι μαθητές συνειδητοποιούν την αναγκαιότητα ύπαρξης της δομής ΑΝ(){ } ΑΛΛΙΩΣ{ }, κα-

θώς προσπαθούν να ελέγξουν όλες τις δυνατές περιπτώσεις για το πού συνεχίζεται η άσπρη

γραμμή, μόλις το ρομπότ σταματήσει να τη βλέπει μπροστά του.

Δραστηριότητα 7

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 2 ώρες

«Στον χάρτη goRightAtWhite3.map, προγραμματίστε το ρομπότ να πηγαίνει από άσπρη

τελεία σε άσπρη τελεία μέχρι να φτάσει στη σημαδούρα.»

Page 281: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 277

Εικόνα 6. Ο χάρτης goRightAtWhite3.

Η δραστηριότητα προτείνεται για το Λύκειο, καθώς απαιτεί πιο σύνθετες προγραμματιστι-

κές δεξιότητες. Συγκεκριμένα, πρέπει να γίνει εμφώλευση των δομών επανάληψης.

Δραστηριότητα 8

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 2 ώρες

«Στον χάρτη maze1.map (βλ. Εικόνα 4) προγραμματίστε το ρομπότ να πιάσει τη σημαδούρα

στην άκρη του λαβύρινθου (απλώς ακολουθώντας συνεχώς τον αριστερό τοίχο!!).»

Σημείωση: Αν δεν τα καταφέρετε και χρειαστείτε βοήθεια, κινηθείτε ως εξής: «όσο υπάρχει

εμπόδιο στα αριστερά, πήγαινε ευθεία (αν μπροστά ελεύθερα, αλλιώς στρίψε δεξιά), αλ-

λιώς πήγαινε αριστερά)».

Και πάλι η δραστηριότητα προτείνεται για το Λύκειο, λόγω της αυστηρά αλγοριθμικής δο-

μής της και της εμφώλευσης δομών που απαιτεί.

Δραστηριότητα 9

Χρονική διάρκεια της δραστηριότητας: 2-3 ώρες

«Στον χάρτη passBeacons.map προγραμματίστε το ρομπότ να μετακινήσει προς τα πίσω και

πλάι μία-μία τις σημαδούρες για να μπορέσει να φτάσει στην άσπρη τελεία-στόχο.»

Υπόδειξη: Αν δυσκολεύεστε για το πού θα αφήσετε τις σημαδούρες, σκεφτείτε ότι μπορείτε

να αφήσετε τις μισές στο επάνω μέρος του ορθογωνίου που βρίσκεται το ρομπότ και τις

μισές στο κάτω.

Page 282: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 278

Εικόνα 7. Ο χάρτης passBeacons.

Η δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφόρμηση για την εισαγωγή των μαθητών

του Λυκείου στην έννοια της διαδικασίας. Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αφιερωθούν

3 διδακτικές ώρες για την υλοποίησή της, αν οι μαθητές δεν έχουν πρότερη γνώση συναρ-

τήσεων και διαδικασιών. Μπορεί βέβαια να υλοποιηθεί και χωρίς τη χρήση διαδικασιών,

οπότε σ’ αυτή την περίπτωση, 2 διδακτικές ώρες είναι αρκετές.

Σε κάθε περίπτωση, η δυσκολία της δραστηριότητας έγκειται στο πρόβλημα της διαφορετι-

κής τοποθέτησης της κάθε σημαδούρας, προκειμένου αυτές να φύγουν από τη μέση για να

περάσει το ρομπότ.

Δραστηριότητα 10

Και τώρα ας λύσουμε το παρακάτω πρόβλημα. «Ας φτιάξουμε έναν δικό μας χάρτη-

λαβύρινθο, που έχει διάσπαρτες διάφορες σημαδούρες και στην άκρη του μία αποθήκη

στην οποία θα πρέπει να τοποθετηθούν όλες οι σημαδούρες. Κάτι δηλαδή σαν τον χάρτη

recycle της εικόνας 8. Για να κάνουμε πιο ρεαλιστικό το πρόβλημά μας, μπορούμε να φα-

νταστούμε ότι ο χάρτης είναι ένα πάρκο και οι σημαδούρες είναι πλαστικά μπουκάλια πε-

ταμένα στις άκρες του πάρκου. Η αποστολή του ρομπότ μας είναι να βρει και να μαζέψει

όλα τα πεταμένα μπουκάλια και να τα αφήσει στον χώρο ανακύκλωσης που βρίσκεται στην

άκρη του πάρκου!»

Page 283: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 279

Εικόνα 8. Ο χάρτης recycle

Υπόδειξη 1: Τα μπουκάλια μπορεί να βρίσκονται σε τυχαία θέση, αλλά είναι πάντοτε κοντά

στην περίφραξη του πάρκου. Γι’ αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον κώδικα που έ-

χουμε αναπτύξει για τη δραστηριότητα 8 της εξόδου από λαβύρινθο, τόσο για να φτάσουμε

σε ένα μπουκάλι, όσο και για να το γυρίσουμε πίσω.

Υπόδειξη 2: Για να βρίσκουμε πιο εύκολα πού ακριβώς θα αφήνουμε το κάθε μπουκάλι μέ-

σα στον χώρο ανακύκλωσης, μπορούμε να προγραμματίσουμε το ρομπότ, μόλις αφήνει ένα

μπουκάλι, να βάφει μία άσπρη βούλα στην επόμενη ελεύθερη θέση. Έτσι, την επόμενη φο-

ρά που θα έρθει στον χώρο ανακύκλωσης, να ξέρει τη θέση που θα αφήσει το επόμενο

μπουκάλι.»

Η δραστηριότητα αυτή έχει αδιαμφισβήτητα πολύ μεγαλύτερο επίπεδο δυσκολίας από τις προηγούμενες, ακό-

μη και για μαθητές Λυκείου με αρκετή προηγούμενη προγραμματιστική εμπειρία. Προτείνεται να δοθεί ως ο-

μαδική εργασία χρονικής διάρκειας 4-6 ωρών. Εναλλακτικά, μπορεί να ανατεθεί και ως project αριστείας σε

επίλεκτες ομάδες μαθητών με ιδιαίτερες προγραμματιστικές ικανότητες, με σκοπό τη διερεύνηση διαφόρων

αλγορίθμων επίλυσης του ίδιου προβλήματος και τη σύγκριση της μεταξύ τους απόδοσης ως προς το προγραμ-

ματιστικό κόστος και τον χρόνο εκτέλεσης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anderson, D.L. (2008). Virtual Robotics Lab. Ανακτήθηκε 07 Φεβρουαρίου 2013, από

http://www.mind.ilstu.edu/curriculum/modOverview.php?modGUI=208

Carnegie Mellon Robotics Academy, (2005α). ROBOTC: a C Programming Language for Ro-

botics. Ανακτήθηκε 07 Φεβρουαρίου 2013, από http://www.robotc.net/

Carnegie Mellon Robotics Academy, (2005β). Robot Virtual Worlds. Ανακτήθηκε 07 Φε-

βρουαρίου 2013, από http://www.robotc.net/download/rvw/

Coppelia Robotics, (2010). v-rep: virtual robot experimentation platform http://www.v-

rep.eu/

Halma, A. (2011). ROBO Exercise Set 1.

http://www.robomind.net/downloads/RoboExercises1.pdf

Univ. of Amsterdam. (2005). RoboMind.net. http://www.robomind.net/en/index.html

Page 284: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 280

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: StarLogo και StarLogo TNG

StarLogo 2.2

Η StarLogo1 είναι μια ειδική έκδοση της γλώσσας προγραμματισμού Logo με τα γνωστά

γραφικά της χελώνας. Ωστόσο, στη StarLogo παρέχεται η δυνατότητα ελέγχου χιλιάδων χε-

λωνών παράλληλα2. Επιπλέον, υπάρχει δυνατότητα αλληλεπίδρασης των χελωνών με το

περιβάλλον τους, το οποίο αποτελείται από πλακίδια (patches). Για παράδειγμα, οι χελώνες

μπορούν να ανιχνεύσουν συγκεκριμένες ιδιότητες των «πλακιδίων» πάνω στα οποία βρί-

σκονται καθώς περνούν πάνω από συγκεκριμένα πλακίδια με κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηρι-

στικό.

Η StarLogo αναπτύχθηκε αρχικά από τον Mitchel Resnick στο Media Laboratory του MIT,

αποτελεί στην ουσία έναν προγραμματιστικό μικρόκοσμο δημιουργίας προσομοιώσεων

αποκεντρωμένων συστημάτων (decentralized systems) – συστημάτων που λειτουργούν χω-

ρίς κεντρικό έλεγχο. Έχει ως στόχο τη στήριξη μαθητών και ερευνητών χωρίς προηγούμενη

προγραμματιστική εμπειρία στη μοντελοποίηση και κατανόηση της συμπεριφοράς αποκε-

ντρωμένων συστημάτων (κυκλοφοριακή συμφόρηση, σμήνη πουλιών, αποικία μυρμηγκιών

κ.λπ.), αλλά και συστημάτων από πολλά άλλα επιστημονικά πεδία, όπως Μαθηματικά, Φυ-

σική, Βιολογία και Πληροφορική.

Στον δικτυακό τόπο της StarLogo http://education.mit.edu/starlogo υπάρχει διαθέσιμο

πλούσιο υλικό.

Υπάρχουν και άλλες εκδόσεις της StarLogo, με ορισμένες τροποποιήσεις ως προς την αρχική

StarLogo του MIT. Η StarLogo εισήγαγε έναν τελείως καινοτόμο τρόπο προγραμματισμού –

πολύ κατάλληλο για τη μελέτη αποκεντρωμένων συστημάτων και οδήγησε στη δημιουργία

της StarLogo TNG (=StarLogo The Next Generation), ενός επίσης πρωτοποριακού συστήμα-

τος προγραμματισμού που καθιέρωσε (μαζί με τη Lego και τα συστήματα Lego Mindstorms)

τα σύγχρονα περιβάλλοντα οπτικού προγραμματισμού, τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται

σχεδόν αποκλειστικά στα εκπαιδευτικά προγραμματιστικά περιβάλλοντα (όπως το

SCRATCH, το Game Maker κ.ά.)

Στα ακόλουθα υπάρχει μια εισαγωγή στη χρήση της StarLogo με τη μορφή βημάτων-

οδηγιών προς τον χρήστη.

Βήμα 1ο:

Ανοίξτε την εφαρμογή StarLogo.

Διαπιστώστε την ύπαρξη δυο παραθύρων, ενός που επιγράφεται «StarLogo» και ενός με το

όνομα «Κέντρο Ελέγχου».

1 Η StarLogo που παρουσιάζεται εδώ είναι μια συγκεκριμένη έκδοση, 2.2, πολύ όμοια με τις τρέχουσες

2.21 και 2.22, η οποία εξελληνίστηκε από μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (σε

συνεργασία φυσικά με το ΜΙΤ) στα πλαίσια ενός ερευνητικού προγράμματος ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ. 2 Γενικά συνηθίζεται ο όρος Star ή ένα αστέρι «*» να παραπέμπει σε μοντέλα παράλληλου προγραμ-

ματισμού, μερικές φορές μάλιστα «μαζικού παράλληλου προγραμματισμού» με την ύπαρξη χιλιάδων

επεξεργαστών – πραγματικών ή εικονικών. Έτσι, η StarPascal είναι μια έκδοση της Pascal για

παράλληλο προγραμματισμό κ.ο.κ.

Page 285: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 281

Στο παράθυρο StarLogo υπάρχει μια σειρά από μενού και δυο εργαλειοθήκες. Η μια εξ αυ-

τών σχετίζεται με τη σχεδίαση (και τον χρωματισμό) και η άλλη με τη διεπαφή και τη λει-

τουργία του συστήματος (δημιουργία πλήκτρων, γραμμών κύλισης κ.λπ.). Στο παράθυρο

StarLogo υπάρχει ο χώρος στον οποίο εκτελούνται οι εντολές προς τις «οντότητες» του πε-

ριβάλλοντος (χελώνες) και οποίος μπορεί να μεγαλώσει ή να μικρύνει (αλλά σε κάποια ό-

ρια), με τη βοήθεια της γραμμής κύλισης που φέρει τον τίτλο «Μέγεθος Πλακιδίου». Προ-

σπαθήστε να μεταβάλετε το μέγεθος του χώρου αυτού.

Διαπιστώστε ότι στο Κέντρο Ελέγχου, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει «Χελώνες» ή «Παρατη-

ρητής» προκειμένου να διατυπώσει εντολές ή να δημιουργήσει «διαδικασίες».

Βοήθεια:

Το αρχικό περιβάλλον της StarLogo

(διεπαφή σε ελληνική γλώσσα).

Διακρίνονται τα δυο παράθυρα, οι

εργαλειοθήκες, τα μενού και οι

γραμμές κύλισης, όπως και ο χώρος

στον οποίο κινούνται οι χελώνες.

Βήμα 2ο:

Στο Κέντρο ελέγχου, στο Τμήμα εντολών του Παρατηρητή δημιουργήστε μια χελώνα με την

εντολή

crt 1

Παρατηρήστε ότι στο παράθυρο StarLogo εμφανίζεται μια χελώνα. Μπορείτε να αλλάξετε

το χρώμα της με τις εντολές

setc blue

setc green

setc red

όταν τις γράψετε στο τμήμα εντολών για Χελώνες.

Βοήθεια:

Η εκτέλεση των εντολών προκαλεί

την άμεση ανταπόκριση της χελώνας

Page 286: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 282

Βήμα 3ο:

H εντολή:

ca

(clear all) στο Τμήμα εντολών του παρατηρητή διαγράφει όλα τα γραφικά και τις χελώνες

μαζί.

Δημιουργείτε ξανά μια χελώνα με την εντολή στο Κέντρο ελέγχου, στο Τμήμα εντολών του

παρατηρητή:

crt 1

Δώστε επίσης την εντολή:

pd

στο τμήμα εντολών της χελώνας (οι χελώνες «δημιουργούνται» με την «πένα σηκωμένη»

και δεν αφήνουν ίχνος όταν κινούνται).

Χρησιμοποιήστε δοκιμαστικά το περιβάλλον ως ένα τυπικό περιβάλλον Logo:

Δημιουργήστε ένα τετράγωνο πλευράς 10.

Δημιουργήστε επίσης μια διαδικασία tetragono :mikos, στην οποία το μήκος των πλευρών

θα προσδιορίζεται από τον χρήστη κάθε φορά που θα δίνει τη σχετική εντολή.

ca

(clear all) στο Τμήμα εντολών του παρατηρητή.

Δοκιμάστε, με τη βοήθεια της διαδικασίας tetragono :mikos να δημιουργήσετε ένα τετρά-

γωνο μήκους 100. Μπορείτε να εξηγήσετε το σχήμα που δημιουργείται (καθώς και τον τρό-

πο με τον οποίο σχεδιάζεται);

Βοήθεια:

Δημιουργία ενός τετραγώνου

πλευράς 10

Θυμηθείτε ότι το παράθυρο όπου

εκτελούνται οι εντολές προς τη

χελώνα δεν περιορίζεται από το

τετραγωνικό πλαίσιο, αλλά η «συ-

νέχεια» της επάνω πλευράς είναι

η κάτω πλευρά (ως το ανάπτυγμα

της κυρτής επιφάνειας ενός κυ-

λίνδρου πρέπει να το φαντάζεται

κανείς).

Το ίδιο ισχύει και αριστερά-δεξιά.

Page 287: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 283

Βήμα 4ο:

Δημιουργήστε ένα πράσινο πλακίδιο στη θέση 0,0:

stamp-at 0 0 green

Δημιουργήστε μια κόκκινη πλάκα πλευράς 3 (δηλαδή 3x3 πλακιδίων), με κέντρο στη θέση

0,0

Δημιουργήστε μια διαδικασία color_infection (στο Τμήμα του παρατηρητή) που να δη-

μιουργεί ένα πλακίδιο πλευράς 3, στη θέση 0,0, κάθε φορά που την καλείτε.

Βοήθεια:

Πλακίδιο στη θέση 0,0

ca

stamp-at 0 0 green

Πλάκα στη θέση 0,0 πλευράς 3

ca

stamp-at 0 0 green

stamp-at 0 1 green

stamp-at 1 0 green

stamp-at -1 0 green

stamp-at 0 -1 green

stamp-at -1 1 green

stamp-at 1 -1 green

stamp-at -1 -1 green

stamp-at 1 1 green

Βήμα 5ο:

Χελώνες σε διάταξη κύκλου.

Διαγράψτε όλα τα γραφικά. Δημιουργήστε 100 χελώνες και δώστε εντολή να προχωρήσουν

κατά 20 βήματα.

Μπορείτε να εξηγήσετε το σχήμα που δημιουργείται;

Page 288: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 284

Βοήθεια:

Οι 100 χελώνες δημιουργούνται όλες

το σημείο 0,0 έχοντας ωστόσο τυχαία

κατεύθυνση. Όταν όλες προχωρούν

κατά 20 βήματα, απέχουν όλες 20 βή-

ματα από το 0,0, δηλαδή βρίσκονται

πάνω σε περιφέρεια κύκλου με κέντρο

0,0 και ακτίνα 20 βήματα.

Δραστηριότητα «μετάδοσης ιών»

Βήμα 1ο:

Το πρόβλημα θα μοντελοποιηθεί ως εξής:

Θα δημιουργηθεί ένας αρχικά «υγιής» πληθυσμός

Τα «άτομα» του πληθυσμού θα κινούνται τυχαία στο «χώρο»

Θα υπάρχει κάπου μια εστία μόλυνσης

Οι χρήστες θα παρατηρούν τον τρόπο με τον οποίο μολύνονται τα άτομα.

Το πρώτο πρόβλημα είναι βέβαια η δημιουργία του υγιούς πληθυσμού.

Α. Πώς δημιουργούμε τον πληθυσμό;

Β. Πώς γνωρίζουμε ότι είναι υγιής, τι σημαίνει να είναι υγιής;

Ο πληθυσμός μας θα αποτελείται από χελώνες. Η υγεία τους θα φαίνεται από το χρώμα

τους: θα είναι όλες άσπρες.

Λαμβάνοντας υπόψη το περιβάλλον StarLogo δημιουργήστε 50 «υγιείς χελώνες».

Βοήθεια:

Δημιουργούνται 50 χελώνες

Page 289: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 285

Οι χελώνες καθίστανται «υγιείς»

(παίρνουν λευκό χρώμα)

Βήμα 2ο:

Τυχαίος περίπατος

Η μοντελοποίηση του τυχαίου περιπάτου (όπου όμως ευνοείται μια κίνηση «προς τα ε-

μπρός») μπορεί να μοντελοποιηθεί με τη βοήθεια ενός ατέρμονος βρόχου:

LOOP

[

LT RANDOM 45

RT RANDOM 45

FD 1

]

Είναι μάλιστα δυνατόν να δημιουργηθεί μια διαδικασία walk που να υλοποιεί τους τυχαί-

ους περιπάτους.

Θα μπορούσατε να δημιουργήσετε τυχαίους περιπάτους και έναν βρόχο του είδους:

LOOP [LT RANDOM 360 FD 1]

Θα είχε διαφορές από τον προηγούμενο τρόπο;

Page 290: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 286

Βοήθεια:

Τυχαίοι περίπατοι 20

υγιών χελωνών

Βήμα 3ο:

Μόλυνση

Θα δημιουργηθεί μια εστία μόλυνσης με μια πλάκα 3x3 πλακιδίων, χρώματος κόκκινου.

Κάθε χελώνα που θα περνά πάνω από την πλάκα θα μολύνεται και θα αποκτά κόκκινο χρώ-

μα.

Η δημιουργία της πλάκας αυτής έχει ήδη αναλυθεί στην προηγούμενη δραστηριότητα.

Θα μπορούσε εξάλλου να δημιουργηθεί μια διαδικασία color_infection :Ν :L η να δημιουρ-

γεί μια εστία μόλυνσης σε διάφορα σημεία.

Η «μόλυνση» γίνεται με την αλλαγή χρώματος, όταν η χελώνα βρεθεί σε κόκκινο πλακίδιο:

if ( pc = red ) [setc red]

Βοήθεια:

Page 291: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 287

Πριν «τρέξει» το μοντέλο, μειώστε την ταχύτητα εκτέλεσης.

Βήμα 4ο:

Δημιουργήστε μια διαδικασία με το όνομα: run_model που να τα περιλαμβάνει όλα και ε-

κτελέστε την.

Βοήθεια:

Μετάδοση και θεραπεία ιών

Στο παρόν τμήμα της ενότητας, οι επιμορφούμενοι θα δημιουργήσουν ένα σχετικά σύνθετο

μοντέλο «μετάδοσης και θεραπείας ιών» επαναχρησιμοποιώντας τις γνώσεις που απέκτη-

σαν στις προηγούμενες δραστηριότητες.

Βήμα 1ο:

Στις προηγούμενες δραστηριότητες, ουσιαστικά μάθατε τα εξής – σε σχέση με τη «λογική»

της μόλυνσης:

1. Πώς να δημιουργείτε μια σειρά από υγιείς χελώνες

2. Πώς να δώσετε εντολές για τυχαίο περίπατο των χελωνών

3. Πώς να δημιουργήσετε μια εστία μόλυνσης

Μπορούμε να επεκτείνουμε το μοντέλο αυτό με την εξής προσθήκη: δημιουργία «νοσοκο-

μείων» (χώρων ίασης)

Page 292: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 288

Βοήθεια:

Η δημιουργία χώρων ίασης σημαίνει

απλώς τη δημιουργία «λευκών πλα-

κών» (κατά το πρότυπο των εστιών

μολύνσεων) που «θεραπεύουν»

(χρωματίζουν λευκές) όσες χελώνες

«περνούν» από επάνω τους.

Θα μπορούσαν να παραμετροποιηθούν το πλήθος, η θέση και το μέγεθος τόσο των εστιών

μόλυνσης, όσο και των χώρων ίασης.

Στις προηγούμενες δραστηριότητες, ουσιαστικά μάθατε τα εξής - σε σχέση με τη «λογική»

της μόλυνσης:

1. Πώς να δημιουργείτε μια σειρά από χελώνες με ιδιότητες

2. Πώς να δώσετε εντολές για τυχαίο περίπατο των χελωνών

3. Πώς να δημιουργήσετε μια εστία μόλυνσης και χώρους ίασης

Η διδασκαλία βασικών προγραμματιστικών εννοιών στη StarLogo παρουσιάζει μια τουλάχι-

στον δυσκολία, σε σχέση με τη διδασκαλία πιο «κλασικών» γλωσσών και περιβαλλόντων

προγραμματισμού: υπάρχει πολύ μικρή εμπειρία.

Η δημιουργία λοιπόν ενός σεναρίου και η συζήτηση γύρω από τα χαρακτηριστικά ενός σε-

ναρίου αυτού του είδους είναι σημαντική. Ίσως θα ήταν προτιμότερο να δημιουργήσετε

ομάδες 2-3 ατόμων και να δημιουργήσετε κοινά σενάρια.

Ένα διδακτικό σενάριο έχει γενικώς μερικά χαρακτηριστικά, τα οποία θα εξεταστούν υπό το

πρίσμα της διδασκαλίας ενός νέου αντικειμένου.

Επιβάλλονται 2 προκαταρκτικές παρατηρήσεις:

(1) η περιγραφή του σεναρίου δεν θα είναι λεπτομερής (πρακτικά πολύ δύσκολο) και

(2) θα στηρίζεται πάνω σε κάποιες υποθέσεις – αναγκαστικά.

Σκοπός της δραστηριότητας δεν είναι η δημιουργία ενός πλήρους σεναρίου, αλλά μάλλον η

εξοικείωση με τις τεχνικές δημιουργίας σεναρίων – και μάλιστα σε αντικείμενα στα οποία

ενδεχομένως έχετε μικρή διδακτική πείρα.

Προσπαθήστε να δημιουργήσετε τα βασικά στοιχεία του σεναρίου, εξετάζοντας τα παρακά-

τω ερωτήματα (διπλά σε κάθε ένα ερώτημα, δίνεται μια ενδεχόμενη απάντηση – για βοή-

θεια):

Ποιος είναι ο τελικός στόχος; Υποθέστε ότι είναι η εκμάθηση ορισμένων βασικών

στοιχείων το προγραμματισμού, αυτών που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του μο-

ντέλου της μόλυνσης

Ποιο είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεται το μάθημα; Τι γνωρίζει από τη StarLogo;

Για τη διευκόλυνσή σας, υποθέστε ότι οι μαθητές σας γνωρίζουν ορισμένα βασικά

Page 293: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 289

πράγματα από τη Logo (FD xx, LT xx, RT xx, PU, PD), και απολύτως τίποτε από τη Star-

Logo.

Πόσος χρόνος διατίθεται; Υποθέστε 4 διδακτικές ώρες.

Πως μπορεί να ξεκινήσει κανείς. Από το πρόβλημα ίσως και, όταν χρειαστεί, να περά-

σει στη μοντελοποίηση.

Σχέση εμπλεκομένων εννοιών με άλλες συναφείς έννοιες, όσα έπονται και όσα έχουν

προηγηθεί. Για παράδειγμα ο ατέρμων βρόχος και η ιδέα της προσομοίωσης που ε-

κτελείται και εξελίσσεται χωρίς τέλος, πρέπει να συνδυαστεί, συγκριθεί με άλλες

μορφές προγραμμάτων, βρόχων κ.λπ.

Πρόβλεψη δυσκολιών. Ορισμένες εντολές μπορούν να αποδειχθούν δύσκολες. Επίσης

ορισμένα τμήματα του προγράμματος – όπως ο τυχαίος περίπατος – ίσως πρέπει να

αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη προσοχή και βοήθεια από εσάς. Σε κάθε περίπτωση

πάντως εξηγήστε τους το νόημα της διαδικασίας, προτείνετε τους να επινοήσουν και

να δοκιμάσουν και άλλες τεχνικές, ή προτείνετέ τους εσείς και ζητήστε τους τη γνώμη

τους. Δυσκολίες επίσης μπορούν να παρουσιαστούν και από συντακτικές ιδιαιτερότη-

τες όπως η μορφή των εντολών, η υποχρεωτική απόσταση αριθμητικών τελεστών και

αριθμών κ.λπ. Οι δυσκολίες αυτού του τύπου συνιστούν ένα είδος διδακτικού θορύ-

βου που δυσκολεύει το μάθημα χωρίς να έχει σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο.

Οργάνωση του μαθήματος σε επιμέρους τμήματα. Στην περίπτωση του παραδείγμα-

τος είναι σχετικά εύκολο. Σημαντικό στοιχείο της όλης διαδικασίας είναι να κατανοή-

σουν οι μαθητές την έννοια της μοντελοποίησης κα της προσομοίωσης.

Προβλέψετε επεκτάσεις. Άλλες από αυτές θα τις προτείνετε εσείς και τις υλοποιήσε-

τε, άλλες μπορούν απλώς να αναφερθούν, άλλες να συζητηθούν κ.λπ.

Οργανώστε την τάξη. Εργασία σε ομάδες ή ατομικά; Εκτιμάτε ότι το μάθημα πρέπει

να είναι καθοδηγούμενο, να αφήσετε τους μαθητές να αλληλεπιδράσουν ή οργανω-

μένο με πιο παραδοσιακό τρόπο;

Υπάρχουν εξωτερικές πηγές που θα βοηθούσαν; Για παράδειγμα πληροφορίες σχετι-

κά με το περιβάλλον ή το πρόβλημα;

Διδακτικό συμβόλαιο και αξιολόγηση. Είναι σαφές για τους μαθητές σας με ποιο τρό-

πο θα εργαστούν, ποιο ακριβώς είναι το ζητούμενο και με ποιο τρόπο θα αξιολογη-

θούν;

Προετοιμασία διδακτικού υλικού – φύλλων εργασίας κ.λπ.

Προετοιμασία εκπαιδευτικού. Κρατώντας όσο γίνεται πιο λεπτομερείς σημειώσεις,

μπορείτε, μετά από κάθε διδασκαλία, να σημειώσετε ποια σημεία της διδασκαλίας

πήγαν σύμφωνα με τις προβλέψεις σας και, κυρίως, δεν πήγαν, ώστε να προσαρμόσε-

τε το μάθημα καταλλήλως, ή να μπορείτε να το δώσετε σε άλλο συνάδελφο, μεταφέ-

ροντας την εμπειρία σας.

Page 294: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 290

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΤΟΛΕΣ StarLogo

Aν θέλετε να.... Χρησιμοποιήστε την εντολή: Κέντρο Ελέγχου

Να δημιουργήσετε

χελώνες

crt αριθμός

Η εντολή crt ακολουθούμενη από έναν αριθμό δημιουργεί

αντίστοιχο πλήθος χελωνών. Όλες οι χελώνες τοποθετούνται

στο κέντρο της οθόνης η μία πάνω στην άλλη. Κατά τη δη-

μιουργία τους έχουν τυχαίο χρώμα και κατεύθυνση (μεταβλη-

τές color και heading)

Παράδειγμα: crt 50

Παρατηρητή

Να μετακινήσετε τις

χελώνες εμπρός/πίσω

fd αριθμός

Η εντολή fd ακολουθούμενη από έναν αριθμό μετακινεί τις

χελώνες προς τα εμπρός τόσα πλακίδια όσα καθορίζει ο αριθ-

μός.

Παράδειγμα: fd 10

Η αντίθετη εντολή που μετακινεί προς τα πίσω τις χελώνες

είναι η bk αριθμός.

Παράδειγμα: bk 10

Χελωνών

Να αλλάξουν κατεύ-

θυνση οι χελώνες (1ος

τρόπος)

Προς τα δεξιά: rt μοίρες

Προς τα αριστερά : lt μοίρες

Παράδειγμα δεξιάς στροφής 45 μοιρών: rt 45

Οι χελώνες θα στρίψουν 45 μοίρες προς τα δεξιά σε σχέση με

την αρχική τους θέση.

Χελωνών

Να αλλάξουν κατεύ-

θυνση οι χελώνες (2ος

τρόπος)

seth κατεύθυνση

Η εντολή seth αλλάζει την μεταβλητή heading των χελωνών. Η

κατεύθυνση είναι ένας αριθμός από το 0 έως το 360 και αντι-

στοιχεί στις μοίρες ενός νοητού κύκλου όπου το σημείο 0 εί-

ναι στο πάνω μέρος της οθόνης.

Παράδειγμα: seth 90

Οι χελώνες προσανατολίζονται στο δεξιό μέρος της οθόνης (90

μοίρες) ανεξάρτητα με την αρχική τους θέση!

Χελωνών

Page 295: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 291

Να αλλάξουν χρώμα

οι χελώνες

setc χρώμα

Η εντολή setc (set color) αλλάζει το χρώμα των χελωνών στο

χρώμα που καθορίζει ο χρήστης. Η μεταβλητή χρώμα μπορεί

να πάρει ως τιμές τις αγγλικές ονομασίες των χρωμάτων.

Παράδειγμα: setc blue

Χελωνών

Να χρησιμοποιήσουν

το στυλό τους

pd

H εντολή pd (pen down) κάνει τις χελώνες να αφήνουν με το

στυλό τους ένα ίχνος πάνω από τα πλακίδια που διέρχονται.

Για να σταματήσουν να αφήνουν ίχνος υπάρχει η εντολή pu

(pen up).

Παράδειγμα: pd fd 10

Οι χελώνες ακουμπούν το στυλό τους στο έδαφος και προχω-

ρούν 10 βήματα σχεδιάζοντας ευθείες.

Χελωνών

Να αλλάξουν θέση οι

χελώνες

setxy χ y

Η εντολή setxy ακολουθούμενη από 2 αριθμούς οι οποίοι κα-

θορίζουν ένα πλακίδιο με συντεταγμένες [χ,y] στο καρτεσιανό

σύστημα, κάνει τις χελώνες να μετακινούνται στο συγκεκριμέ-

νο σημείο

Παράδειγμα: setxy 0 0

Στο παράδειγμα όλες οι χελώνες θα μετακινηθούν μονομιάς

στο κέντρο της οθόνης όπου βρίσκεται το πλακίδιο με συντε-

ταγμένες [0, 0]

Χελωνών

Να χρωματίσετε ένα

πλακίδιο

stamp-at x y color

Η εντολή stamp-at ακολουθούμενη από ακολουθούμενη από

2 αριθμούς οι οποίοι καθορίζουν ένα πλακίδιο με συντεταγ-

μένες [χ,y] στο καρτεσιανό σύστημα, χρωματίζει με χρώμα

color το πλακίδιο.

Παράδειγμα: stamp-at 0 0 red

Η παραπάνω εντολή χρωματίζει κόκκινο το πλακίδιο στο κέ-

ντρο της οθόνης (σημείο [0, 0])

Παρατηρητή

Να καθαρίσετε όλες

τις χελώνες από την

οθόνη

ct

Η εντολή ct (clear turtles) διαγράφει όλες τις χελώνες που δη-

μιουργήθηκαν στον περιβάλλον της StarLogo.

Παρατηρητή

Να καθαρίσετε όλα

τα χρωματισμένα

πλακίδια

cp

Η εντολή ct (clear patches) επαναφέρει όλα τα πλακίδια που

χρωματίστηκαν στην αρχική τους κατάσταση (μαύρα).

Παρατηρητή

Page 296: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 292

Να καθαρίσετε όλες

τις χελώνες και όλα

τα πλακίδια από την

οθόνη

ca

Η εντολή ca (clear all) είναι ο συνδυασμός των εντολών ct και

cp. (βλέπε παραπάνω)

Παρατηρητή

Να εκτελέσετε ένα

block εντολών εάν

ισχύει μια συνθήκη

if (συνθήκη) [block εντολών]

Παράδειγμα: if (color = white) [fd 10]

Αν το χρώμα της χελώνας είναι άσπρο τότε κάνε 10 βήματα

μπροστά

Παρατηρητή,

Χελωνών

Να εκτελέσετε ένα

block εντολών Ν φο-

ρές

REPEAT N [block εντολών]

Παράδειγμα: REPEAT 10 [fd 1]

Παρατηρητή,

Χελωνών

Να εκτελέσετε ένα

block εντολών σε α-

τέρμονα βρόχο

LOOP [block εντολών]

Για να σταματήσει η εκτέλεση πρέπει να πατήσετε το πλήκτρο

STOP στο περιβάλλον της StarLogo.

Παρατηρητή,

Χελωνών

Να δημιουργήσετε

ένα τυχαίο αριθμό

στο διάστημα [0..Ν-1]

RANDOM N

Παράδειγμα: RANDOM 10

Θα επιστρέψει έναν αριθμό από 0 έως και 9.

Η RANDOM δεν χρησιμοποιείται μόνη της αλλά σε συνδυα-

σμό με μία εντολή που απαιτεί αριθμητική τιμή ή σε έναν έ-

λεγχο συνθήκης if.

Παρατηρητή,

Χελωνών

Να επιστρέψετε το

χρώμα του πλακιδίου

στο οποίο βρίσκεται

μια χελώνα

pc

H εντολή pc επιστρέφει το χρώμα του πλακιδίου στο οποίο

βρίσκεται η χελώνα.

Παράδειγμα: if pc = red [ bk 1 ]

Εδώ αν η χελώνα βρίσκεται σε κόκκινο πλακίδιο κάνει ένα βή-

μα πίσω

Χελωνών

Να προσθέσετε μια

νέα μεταβλητή στις

χελώνες

turtles-own [ μεταβλητή1 μεταβλητή2... ]

Η εντολή turtles-own ακολουθούμενη από μια λίστα ονομά-

των μεταβλητών που καθορίζει ο χρήστης, προσθέτει νέες με-

ταβλητές σε όλες τις χελώνες. Η εντολή πρέπει να εισάγεται

πάντα στην αρχή των του παραθύρου Διαδικασίες Χελωνών

και ποτέ μέσα σε διαδικασία.

Παράδειγμα: turtles-own [ phone ]

Όλες οι χελώνες αποκτούν τη μεταβλητή phone. Για να αλλά-

ξουμε την τιμή της μεταβλητής phone σε 222333 χρησιμοποι-

ούμε την set.

Παράδειγμα: set phone 222333

Χελωνών

(Διαδικασίες Χελω-

νών)

Page 297: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 293

Να εκτελέσετε εντο-

λές των χελωνών από

το παράθυρο του Πα-

ρατηρητή

ask-turtles [ εντολές ]

Με την εντολή ask-turtles ο παρατηρητής υποχρεώνει τις χε-

λώνες να εκτελέσουν τις εντολές που υπαρχουν μέσα στις α-

γκύλες.

Παράδειγμα: ask-turtles [ setc red ]

Παρατηρητή

Να επιστρέψετε το

χρώμα μιας χελώνας

που βρίσκεται στο

ίδιο πλακίδιο

color-of one-of-turtles-here

Η εντολή one-of-turtles-here επιστρέφει στην τύχη τον αριθμό

(μεταβλητή who) μιας από τις χελώνες που συμβαίνει να βρί-

σκονται στο ίδιο πλακίδιο, εκτός από τη χελώνα για την οποία

κλήθηκε η εντολή.

Παράδειγμα:

if ((color-of one-of-turtles-here) = red) [ bk 1]

Δηλ. Αν συναντήσεις κόκκινη χελώνα κάνε ένα βήμα πίσω

Χελωνών

Να γράψετε μια δια-

δικασία χελω-

νών/παρατηρητή

to όνομα-διαδικασίας

εντολή

..........

εντολή

end

Παράδειγμα (παράθυρο Διαδικασιών Χελωνών):

to jump-random

seth random 360

fd random 10

end

Κλήση : jump-random

Χελωνών/Παρατηρητή

(Παράθυρα Διαδικα-

σιών)

Να μετρήσετε πόσες

χελώνες έχουν συγκε-

κριμένο χρώμα

count-color χρώμα

Παράδειγμα: print count-color blue

Θα επιστρέψει τον αριθμό των μπλε χελωνών στο παράθυρο

εξόδου

Παρατηρητή

Να μετρήσετε πόσες

χελώνες υπάρχουν

συνολικά στο σύστη-

μα

count-turtles Παρατηρητή

Να «πεθάνει» μια

χελώνα

(δηλ. να αφαιρεθεί

από το σύστημα και

να σταματήσει να

εκτελεί κώδικα)

die

H εντολή die αφαιρεί από το σύστημα την χελώνα που κάλεσε

την εντολή.

Παράδειγμα: if color = red [ die ]

Όσες χελώνες είναι κόκκινες πεθαίνουν με την παραπάνω ε-

ντολή

Χελωνών

Να επιστρέψετε το

χρώμα του πλακιδίου

στο οποίο βρίσκεται

μια χελώνα

pc

H εντολή pc επιστρέφει το χρώμα του πλακιδίου στο οποίο

βρίσκεται η χελώνα.

Παράδειγμα: if pc = red [ bk 1 ]

Εδώ αν η χελώνα βρίσκεται σε κόκκινο πλακίδιο κάνει ένα βή-

μα πίσω

Χελωνών

Page 298: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 294

Να προσθέσετε μια

νέα μεταβλητή στις

χελώνες

turtles-own [ μεταβλητή1 μεταβλητή2... ]

Η εντολή turtles-own ακολουθούμενη από μια λίστα ονομά-

των μεταβλητών που καθορίζει ο χρήστης, προσθέτει νέες με-

ταβλητές σε όλες τις χελώνες. Η εντολή πρέπει να εισάγεται

πάντα στην αρχή των του παραθύρου Διαδικασίες Χελωνών

και ποτέ μέσα σε διαδικασία.

Παράδειγμα: turtles-own [ phone ]

Όλες οι χελώνες αποκτούν τη μεταβλητή phone. Για να αλλά-

ξουμε την τιμή της μεταβλητής phone σε 222333 χρησιμοποι-

ούμε την set.

Παράδειγμα: set phone 222333

Χελωνών

(Διαδικασίες Χελω-

νών)

Να εκτελέσετε εντο-

λές των χελωνών από

το παράθυρο του Πα-

ρατηρητή

ask-turtles [ εντολές ]

Με την εντολή ask-turtles ο παρατηρητής υποχρεώνει τις χε-

λώνες να εκτελέσουν τις εντολές που υπαρχουν μέσα στις α-

γκύλες.

Παράδειγμα: ask-turtles [ setc red ]

Παρατηρητή

Να επιστρέψετε το

χρώμα μιας χελώνας

που βρίσκεται στο

ίδιο πλακίδιο

color-of one-of-turtles-here

Η εντολή one-of-turtles-here επιστρέφει στην τύχη τον αριθμό

(μεταβλητή who) μιας από τις χελώνες που συμβαίνει να βρί-

σκονται στο ίδιο πλακίδιο, εκτός από τη χελώνα για την οποία

κλήθηκε η εντολή.

Παράδειγμα:

if ((color-of one-of-turtles-here) = red) [ bk 1]

Δηλ. Αν συναντήσεις κόκκινη χελώνα κάνε ένα βήμα πίσω

Χελωνών

Να γράψετε μια δια-

δικασία χελω-

νών/παρατηρητή

to όνομα-διαδικασίας

εντολή

..........

εντολή

end

Παράδειγμα (παράθυρο Διαδικασιών Χελωνών):

to jump-random

seth random 360

fd random 10

end

Κλήση: jump-random

Χελωνών/Παρατηρητή

(Παράθυρα Διαδικα-

σιών)

Να μετρήσετε πόσες

χελώνες έχουν συγκε-

κριμένο χρώμα

count-color χρώμα

Παράδειγμα: print count-color blue

Θα επιστρέψει τον αριθμό των μπλε χελωνών στο παράθυρο

εξόδου

Παρατηρητή

Να μετρήσετε πόσες

χελώνες υπάρχουν

συνολικά στο σύστη-

μα

count-turtles Παρατηρητή

Page 299: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 295

StarLogo TNG

Η StarLogo TNG αποτελεί μια εξέλιξη της StarLogo η οποία βασίζεται στον οπτικό προγραμ-

ματισμό και από την άποψη αυτή, η StarLogo TNG υπήρξε πρωτοπόρος, καθώς ήταν από τα

πρώτα περιβάλλοντα που καθιέρωσαν αυτού τις διεπαφές του είδους.

Η StarLogo TNG μπορεί να φορτωθεί από τη διεύθυνση:

http://education.mit.edu/starlogo-tng/download/

Η αρχική εικόνα της StarLogo TNG δίνει μια ιδέα για το είδος του περιβάλλοντος προγραμ-

ματισμού που της αντιστοιχεί:

Επίσης μια τυπική εικόνα ενός προγράμματος:

καθώς και του περιβάλλοντος προγραμματισμού:

είναι χαρακτηριστικά που υπάρχουν και στα άλλα περιβάλλοντα οπτικού προγραμματι-

σμού.

Page 300: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 296

Το περιβάλλον της StarLogo TNG είναι πλούσιο σε δυνατότητες. Εκτός από τα χαρακτηρι-

στικά της StarLogo και την ιδιαίτερη διεπαφή της για προγραμματισμό, προσφέρει μερικές

πρωτοποριακές δυνατότητες, όπως τη δυνατότητα επισκόπησης του πεδίου εφαρμογής των

εντολών.

Αυτός ο πλούτος ωστόσο, αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο και ένα αδύνατο σημείο για το

περιβάλλον, καθώς ο αρχάριος προγραμματιστής, ο μαθητής στην προκειμένη περίπτωση,

πρέπει να κατανοήσει αρκετές αφηρημένες έννοιες για να χρησιμοποιήσει το περιβάλλον.

Ως μια τετριμμένη εισαγωγή, περιγράφονται παρακάτω μερικές στοιχειώδεις δραστηριότη-

τες:

(1) Να καταστούν ορατές οι χελώνες που υπάρχουν στη «σκηνή» (SpaceLand). Στη σκη-

νή υπάρχουν 2 μικρές χελώνες (by default) οι οποίες μπορούν να καταστούν ορατές

με το εργαλείο μεγέθυνσης «+»:

(2) Στη συνέχεια με σύρσιμο και εναπόθεση, τοποθετούμε (από τις επιλογές «Move-

ment») την εντολή “forward”:

Page 301: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 297

και ρυθμίζουμε την παράμετρο «steps» στην τιμή «1» Δηλαδή την αφήνουμε αμε-

τάβλητη»:

Κάθε φορά που κάνουμε ένα διπλό «κλικ» πάνω στην εντολή forward, οι χελώνες

εκτελούν την εντολή (και οι δυο χελώνες):

Page 302: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 298

(3) Μπορούμε να προσθέσουμε και μια εντολή «right» και πάλι από το «Movement»:

(4) Κάθε φορά που κάνουμε διπλό «κλικ» στην εντολή forward, οι χελώνες εκτελούν

(και οι δυο) τις δυο εντολές και φαίνονται σαν να «χορεύουν» έναν χορό (καθώς η

καθεμιά κινείται στην περίμετρο ενός τετραγώνου).

Page 303: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 299

Η τετριμμένη αυτή εισαγωγή δίνει μια ιδέα για τον τρόπο που λειτουργεί το περι-

βάλλον της StarLogo TNG,

Ως δραστηριότητες εξοικείωσης με το περιβάλλον, μπορούν να χρησιμεύσουν επίσης και οι

δραστηριότητες (ή τουλάχιστον κάποιες από αυτές) που περιγράφονται στην απλή

StarLogo, ή ένα από τα projects που υπάρχουν στο σχετικό site.

Page 304: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 300

Ενότητα Σεναρίου 17

Εισαγωγή στους αλγορίθμους με

παίγνια

ΣΕΝΑΡΙΟ: Ευφυΐα και Υπολογιστές: Αντιμετωπίζοντας το «Έ-ξυπνο» χαρτί

1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Ευφυΐα και Υπολογιστές: Αντιμετωπίζοντας το «έξυπνο χαρτί»

Σημείωση: το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο αποτελεί επέκταση και προσαρμογή της

δραστηριότητας που σχεδίασε ο Paul Curzon του Queen Mary University of London και πα-

ρουσιάζεται στο http://csunplugged.com/intelligent-paper.

2. ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Προβλέπεται να διαρκέσει 2 διδακτικές ώρες εφόσον συμπεριλαμβάνει και τη φάση της

δημιουργίας προγράμματος.

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

/ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Πρόκειται για διδακτικό σενάριο που μπορεί να ενταχθεί σε οποιοδήποτε μάθημα Αλγοριθ-

μικής και Προγραμματισμού Η/Υ από την Ε΄ Δημοτικού έως και το Λύκειο ως εισαγωγική

δραστηριότητα (Τζιμογιάννης κ.α., 2011).

Οι μαθητές πρέπει να ξέρουν να παίζουν το παιχνίδι «Τρίλιζα» (που είναι διαφορετικό από

την «τριάρα» όπως ήταν παλιότερα γνωστό, καθώς ολοκληρώνεται με την τοποθέτηση των

πεσσών).

4. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο έχει ως στόχο του ο μαθητής:

Να διακρίνει μεταξύ γνώσης και ευφυΐας.

Να συσχετίζει την ύπαρξη ευφυΐας στους Η/Υ με την ύπαρξη κατάλληλων προγραμ-

μάτων, δηλαδή ουσιαστικά κάποια ανθρώπινης ευφυΐας που είναι τελικά η «δη-

μιουργός» της «συμπεριφοράς» του Η.Υ. Να αντιλαμβάνεται και να εξηγεί δηλαδή

Page 305: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 301

το γεγονός πως οτιδήποτε κάνουν οι υπολογιστές οφείλεται στο γεγονός ότι εκτε-

λούν εντολές γραμμένες από προγραμματιστές

Να προσδιορίζει την έννοια του προγράμματος Η/Υ

Να προσδιορίζει την έννοια της γλώσσας προγραμματισμού και του προγραμματι-

στή Η/Υ

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1η Διδακτική ώρα

Εισαγωγή

Ο εκπαιδευτικός ανακοινώνει ότι το χαρτί που κρατά (Παράρτημα) είναι εξυπνότερο από

οποιονδήποτε στην τάξη, ακόμα και από τον εκπαιδευτικό.

Στη συνέχεια ρωτά τους μαθητές αν τον πιστεύουν και ζητά από τους μαθητές αρχικά να

σηκώσουν τα χέρια αυτοί που τον πιστεύουν και στη συνέχεια να σηκώσουν τα χέρια αυτοί

που δεν τον πιστεύουν. Συγχαίρει και τους μεν γιατί τον πιστεύουν, αλλά και τους δε γιατί

οι καλοί επιστήμονες χρειάζονται αποδείξεις για να πειστούν.

Στη συνέχεια τους ενημερώνει ότι θα πραγματοποιήσουν μια δραστηριότητα και θα μά-

θουν αν το χαρτί είναι πράγματι έξυπνο ή όχι. Πριν όμως τη δραστηριότητα, τους ρωτά τι

θα μπορούσε να έχει το χαρτί ώστε να είναι «έξυπνο». Οι μαθητές είναι δυνατόν να πουν

ότι έχει κάποιο ειδικό μελάνι ή είναι πλαστικοποιημένο. Στην περίπτωση αυτή τους ρωτά να

του εξηγήσουν πώς μπορεί το μελάνι να κάνει ένα χαρτί έξυπνο και ότι η πλαστικοποίηση

είναι για την προστασία του χαρτιού. Κάποιοι ίσως πουν ότι ενσωματώνει ένα τσιπάκι ή

έναν υπολογιστή. Τους ενημερώνει ότι στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει τσιπάκι ή υπολο-

γιστής ενσωματωμένος στο χαρτί.

Μια άλλη ερώτηση θα μπορούσε να είναι ότι μήπως έχει να κάνει με αυτό που είναι γραμ-

μένο στο χαρτί. Στην περίπτωση αυτή ο εκπαιδευτικός τους ρωτά τι θα μπορούσε να είναι

γραμμένο που θα έκανε το χαρτί έξυπνο; Πολύπλοκες εξισώσεις; Φοβεροί στίχοι τραγου-

διού ή ποιήματος; Κάποιο μυστικά γεγονότα; Τους ρωτά πώς το καθένα από αυτά θα μπο-

ρούσε να καταστήσει το χαρτί έξυπνο; Στο σημείο επισημαίνει ότι η γνώση δεν είναι το ίδιο

με την ευφυΐα: αν στο χαρτί καταγράφονται κάποιες πληροφορίες αυτές δεν το καθιστούν

αυτόματα ευφυές.

Επισημαίνει λοιπόν ότι για να πειστούμε ότι είναι έξυπνο θα πρέπει να μπορεί να κάνει κάτι

για να αποδείξει την ευφυΐα του. Δηλώνει λοιπόν ότι το συγκεκριμένο χαρτί δεν έχει χάσει

ποτέ ούτε ένα παιχνίδι τρίλιζα εναντίον οποιουδήποτε ανθρώπου. Είτε νικά, είτε το παιχνίδι

πηγαίνει σε ισοπαλία. Έχει λοιπόν τέλεια νοημοσύνη που σπάνια συναντάς σε άνθρωπο.

Η απόδειξη

Στη συνέχεια διεξάγεται η δραστηριότητα που θα αποδείξει τον ισχυρισμό του εκπαιδευτι-

κού: Ο εκπαιδευτικός επιλέγει δύο εθελοντές μαθητές που θα τον βοηθήσουν να το απο-

δείξει. Σχεδιάζει μια τρίλιζα στον Πίνακα και δίνει σε κάθε εθελοντή από έναν μαρκαδόρο.

Τους εξηγεί ότι για να αποδειχθεί πόσο έξυπνο είναι το χαρτί θα χρειαστεί να παίξει μια

Page 306: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 302

παρτίδα τρίλιζα απέναντι σε έναν άνθρωπο. Επειδή όμως το χαρτί έχει ειδικές ανάγκες (δεν

έχει χέρια, μάτια), θα το βοηθήσει ένας άνθρωπός, ο ένας από τους δύο μαθητές. Δουλειά

του συγκεκριμένου μαθητή είναι να κάνει ότι ακριβώς του λέει το χαρτί διαβάζοντας δυνα-

τά τις οδηγίες ώστε όλοι να καταλαβαίνουν ότι παίζει το χαρτί και όχι ο ίδιος.

Ο άλλος παίκτης αντιπροσωπεύει την ανθρωπότητα και πρέπει να παίξει αντιμέτωπος με το

χαρτί με σκοπό να βάλει όλη του την εξυπνάδα για να το νικήσει. Μπορεί επίσης να παίρνει

και τη βοήθεια των συμμαθητών του.

Το χαρτί ξεκινά πρώτο. Αν οι μαθητές παραπονεθούν ότι είναι αδικία να ξεκινά πρώτο το

χαρτί τους διαβεβαιώνεται ότι αν ο συμμαθητής τους με τη βοήθεια της τάξης είναι αρκετά

έξυπνός θα φέρει ισοπαλία, δεν πρόκειται να χάσει επειδή το χαρτί ξεκινά πρώτο.

Ο «υπηρέτης» του χαρτιού διαβάζει δυνατά την πρώτη κίνηση και παίζει σε μια γωνία. Στη

συνέχεια παίζει ο μαθητής αντίπαλος του χαρτιού, ο οποίος μπορεί να πάρει και τη γνώμη

των συμμαθητών του. Στη συνέχεια ο «υπηρέτης» του χαρτιού διαβάζει την επόμενη οδη-

γία κ.ο.κ. Είναι σημαντικό ο υπηρέτης του χαρτιού να διαβάζει δυνατά την κάθε οδηγία και

να την ακολουθεί με ακρίβεια. Αν χρειάζεται, ο εκπαιδευτικός τον βοηθά να καταλάβει που

ακριβώς του λέει να παίξει η οδηγία. Για παράδειγμα «απέναντι γωνία» σημαίνει τη διαγω-

νίως απέναντι. Μερικές φορές μετά από την δεύτερη ή τρίτη κίνηση, μερικοί μαθητές θα

χαρακτηρίσουν το παιχνίδι χαμένο. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα κομ-

μάτι χαρτί και μπορεί να κάνει λάθος στη συνέχεια. Κάποια άλλη φορά ίσως ο μαθητής α-

στειευτεί ζωγραφίζοντας ταυτόχρονα 2 ‘Ο’. Ο εκπαιδευτικός είναι δυνατόν να επισημαίνει

ότι πράγματι οι άνθρωποι μερικές φορές καταφεύγουν στις ζαβολιές αλλά ας παιχτεί το

παιχνίδι σωστά, πάντα μπορεί το χαρτί να κάνει λάθος.

Αν το παιχνίδι πάει σε ισοπαλία αποδεικνύεται ότι το χαρτί είναι ισάξιο με τον άνθρωπο, αν

το χαρτί κερδίσει ότι είναι ευφυέστερο από τους ανθρώπους. Αν κρίνουν οι μαθητές ότι

αυτό μπορεί να ήταν τυχαίο είναι δυνατόν να ξαναπαίξουν μια παρτίδα «τρίλιζα» με τον

ίδιο ή άλλο μαθητή ως αντίπαλο του χαρτιού.

Η εξήγηση

Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι η απόδειξη που ζητήθηκε δόθηκε και ζητά πάλι να σηκώ-

σουν τα χέρια όσοι πιστεύουν ότι το χαρτί είναι έξυπνο και όσοι πιστεύουν ότι δεν είναι

έτσι. Συνήθως θα υπάρξουν αρκετοί που θα ισχυρισθούν ότι το χαρτί δεν είναι έξυπνο παρά

την ικανότητά του να μην χάνει ποτέ.

Ο εκπαιδευτικός επισημάνει ότι επέδειξε όμως ευφυή συμπεριφορά οπότε κάπου υπάρχει

ευφυΐα. Που βρίσκεται όμως αυτή; Σχεδόν σίγουρα κάποιος θα πει ότι οφείλεται στο άτομο

που έγραψε τις οδηγίες. Ο εκπαιδευτικός ζητά όσους συμφωνούν να σηκώσουν τα χέρια.

Σε αυτό το σημείο ο εκπαιδευτικός εξηγεί ότι ουσιαστικά στο χαρτί βρίσκεται ένα πρόγραμ-

μα: εντολές δηλαδή που πρέπει να εκτελεστούν τυφλά. Επισημαίνει επίσης, ότι ό,τι και αν

έχουν δει οι υπολογιστές να κάνουν, αυτοί ακολουθούν οδηγίες με τον ίδιο τρόπο που ο

υπηρέτης του χαρτιού έκανε. Πρέπει λοιπόν αυτές οι οδηγίες να είναι γραμμένες σε μια

γλώσσα που καταλαβαίνει ο υπολογιστής και μάλιστα να είναι με ακρίβεια γραμμένες έτσι

ώστε να εκτελούνται σωστά. Αν λοιπόν το χαρτί δεν είναι ευφυές επειδή απλώς εκτελεί ε-

ντολές, τότε και κανένας υπολογιστής δεν είναι ευφυής. Αν όμως ισχυριστούμε ότι αυτός

που έγραψε τις οδηγίες είναι ευφυής τότε ισχυριζόμαστε ότι ο άνθρωπος που δημιούργησε

το πρόγραμμα (προγραμματιστής Η/Υ) είναι ευφυής, το οποίο είναι αληθές. Οι προγραμμα-

τιστές είναι οι άνθρωποι που έχουν γράψει όλες τις εντολές/οδηγίες για όλα αυτά που κά-

Page 307: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 303

νουν οι υπολογιστές.

2η Διδακτική ώρα (κατά προτίμηση συνεχόμενη)

Διασαφηνίζεται ότι στην παρτίδα μεταξύ του «έξυπνου» χαρτιού και ενός ανθρώπου ο άν-

θρωπος το καλύτερο που μπορεί να φέρει είναι ισοπαλία, εφόσον το χαρτί παίζει πρώτο.

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 4 ατόμων και σε κάθε ομάδα δίνεται αντίγραφο του

έξυπνου χαρτιού. Ζητείται από τους μαθητές να δημιουργήσουν ένα χαρτί το οποίο θα πε-

ριέχει ένα πρόγραμμα το οποίο θα καταφέρνει να φέρνει πάντα ισοπαλία όταν παίζει αντι-

μέτωπό με το έξυπνο χαρτί. Το κάθε μέλος της ομάδας θα ετοιμάσει τη δική του λύση, θα

την παρουσιάσει στην ομάδα του και οι λύσεις που θεωρούνται από την ομάδα ότι είναι

σωστές δοκιμάζονται με προσομοίωση παρτίδας μέσα στην ομάδα. Τα προγράμματα που

θεωρούνται ότι τρέχουν σωστά γράφονται σε ξεχωριστά χαρτιά και επιδίδονται στον εκπαι-

δευτικό με το όνομα της ομάδας.

Ο εκπαιδευτικός αφού συλλέξει όλες τις λύσεις που έχουν δώσει οι ομάδες τις δοκιμάζει

στην ολομέλεια με δύο εθελοντές μαθητές όπως και την 1η διδακτική ώρα και επισημαίνει

τις σωστές επαινώντας όμως τις προσπάθειες όλων των ομάδων.

Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός παίρνει μία από τις λύσεις που αντιμετωπίζουν αποτελεσμα-

τικά αποκλειστικά το «έξυπνο» χαρτί και παίζει απέναντί του ως άνθρωπός απέναντι στο

Χαρτί-Λύση ξεκινώντας πρώτος όπως και το «Έξυπνο» Χαρτί (Ένα τέτοιο Χαρτί-Λύση υπάρ-

χει στο Παράρτημα). Με αυτό τον τρόπο αποδεικνύει ότι το Χαρτί-Λύση ναι μεν αντιμετωπί-

ζει πάντα το «Έξυπνο» Χαρτί αποδοτικά, δεν αντιμετωπίζει όμως σωστά οποιονδήποτε παί-

ξει μαζί του. Σε αυτό το σημείο γίνεται κατανοητό ότι τα προγράμματα δίνουν λύσεις μέσα

σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο (Frame Problem) και αν αυτό το πλαίσιο αλλάξει πρέπει να

αλλάξει και το πρόγραμμα. Όταν λοιπόν ο προγραμματιστής γράφει ένα πρόγραμμα πρέπει

να εξασφαλίσει ότι έχει σκεφτεί εκ των προτέρων όλα τα ενδεχόμενα που θα μπορούσαν να

προκύψουν. Αν οι μαθητές έχουν δημιουργήσει περισσότερο καθολικές λύσεις τότε για αυ-

τές τις λύσεις προσδιορίζεται το εύρος των προβλημάτων που λύνουν.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε αν διερευνήσουμε τι συμβαίνει αν το χαρτί παίζει δεύ-

τερο. Πολύ γρήγορα γίνεται κατανοητό ότι το «έξυπνο» χαρτί δεν παίζει πια έξυπνα και ότι

παίζει «έξυπνα» μόνο όταν παίζει πρώτο. Επομένως λειτουργεί μέσα σε συγκεκριμένο

πλαίσιο προβλήματος.

6. ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ –

ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Οι μαθητές, ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις του Δημοτικού ή την αρχή του Γυμνασίου, οι

οποίοι εισάγονται στην Αλγοριθμική και στον Προγραμματισμό Η/Υ παρουσιάζουν συχνά

μια εδραιωμένη «ανθρωπομορφική» αντίληψη για τους Η/Υ (Δαγδιλέλης, 2008). O σχετικός

όρος οφείλεται στον Pea (1984) και χρησιμοποιείται για να δηλώσει το γεγονός ότι οι αρχά-

ριοι προγραμματιστές πολλές φορές ερμηνεύουν τα προγράμματα και γενικότερα την επι-

κοινωνία τους με ένα πληροφορικό σύστημα, όχι με βάση τους συντακτικούς και κανόνες

σημασίας (syntax, semantics) της χρησιμοποιούμενης γλώσσας (προγραμματισμού, γλώσ-

σας εντολών κ.λπ.), αλλά αποδίδοντας στο αντίστοιχο πρόγραμμα ένα νόημα ευρύτερο του

πραγματικού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι μαθητές συμπεριφέρονται σαν το πληροφορικό σύ-

Page 308: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 304

στημα να διέθετε αυτόνομη ανθρώπινη νόηση. Βέβαια, σήμερα ακόμη και οι νεότεροι μα-

θητές έχουν μια εκτεταμένη εμπειρία με τους Η.Υ. και γενικότερα με την ψηφιακή τεχνολο-

γία (smart phones κ.λπ.). Ωστόσο, το νόημα της υπόθεσης του ανθρωπομισρφισμού δεν

είναι ότι οι μαθητές πιστεύουν κυριολεκτικά στην ύπαρξη κάποια κρυμμένης έμβιας νοη-

μοσύνης, αλλά συμπεριφέρεται μερικές φορές ως εάν …

Σημαντικό επίσης είναι οι μαθητές να κατανοήσουν ότι ένα πρόγραμμα Η/Υ δεν επι-

λύει ένα πρόβλημα αλλά μια κλάση προβλημάτων μέσα σε έναν συγκεκριμένο χώρο, ο ο-

ποίος πρέπει πρώτα να αποσαφηνιστεί (Δαγδιλέλης, 2008, Βακάλη κ.ά., 2011).

Οι δραστηριότητες στις οποίες οι μαθητές παίζουν τον ρόλο του υπολογιστή και του

προγραμματιστή εναλλάσσοντας ρόλους τούς βοηθούν να αντιληφθούν όψεις του προ-

γραμματισμού με βιωματικό και παιγνιώδη τρόπο.

7. ΧΡΗΣΗ Η.Υ. ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ Στο συγκεκριμένο σενάριο επιβεβαιώνεται η ρήση του Dijkstra «Η επιστήμη υπολογι-

στών έχει τόση σχέση με τους υπολογιστές, όση έχει η αστρονομία με το τηλεσκόπιο». Με

απλούστερα λόγια, η Πληροφορική είναι μια επιστήμη που έχει ως κύριο όργανό της τον

υπολογιστή, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτόν.1 Επομένως η Πληροφορική, το υπόβαθρο της

ακριβέστερα (οι αλγόριθμοι, η θεωρία, ακόμη και οι γλώσσες προγραμματισμού) εξαρτώ-

νται φυσικά από την τελική εκτέλεσή τους, αλλά δεν ταυτίζονται με τους Η.Υ.

8. ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ / ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Οι αναπαραστάσεις των μαθητών περί ανθρωπομορφικής νοημοσύνης των υπολογι-

στικών συστημάτων περιγράφηκαν σε προηγούμενη ενότητα. Για το συγκεκριμένο διδακτι-

κό σενάριο δεν προβλέπονται ιδιαίτερες δυσκολίες πέρα από τη διαχείριση του χρόνου τη

2η διδακτική ώρα.

Είναι όμως σημαντικό ο μαθητής που «υπηρετεί» το κάθε «Χαρτί-Υπολογιστή» να δια-

βάζει δυνατά τις οδηγίες και να τις εκτελεί τυφλά και με ακρίβεια χωρίς να χρησιμοποιεί το

δικό του μυαλό. Αν χρειάζεται, ο εκπαιδευτικός τον βοηθά να καταλάβει που ακριβώς του

λέει να παίξει η οδηγία π.χ. «απέναντι γωνία» σημαίνει «διαγωνίως απέναντι γωνία», «στην

άκρη της μεσαίας γραμμής» σημαίνει σε «οποιαδήποτε από τις δύο άκρες της μεσαίας

γραμμής». Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια συζήτηση γιατί χρειάζονται ειδικές γλώσσες

προγραμματισμού, π.χ. για να είναι σαφές τι ακριβώς χρειάζεται να εκτελεστεί.

Το παιχνίδι μπορεί να παιχθεί και Online στη διεύθυνση:

http://www.learn4good.com/games/puzzle/tic_tac_toe.htm

Παραλλαγές αυτού του παιχνιδιού υπάρχουν στη Wikipedia

1 Για τον λόγο αυτό ο όρος «Πληροφορική» φαίνεται πιο ορθός από την «Επιστήμη των Υπολογι-

στών», όπως θα ήταν λανθασμένο να μιλήσουμε για «Επιστήμη του Μικροσκοπίου» αντί για «Βιο-

λογία».

Page 309: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 305

(http://en.wikipedia.org/wiki/Tic-tac-toe) και γενικά μπορούν να εντοπιστούν στο Διαδίκτυ-

ο.

9. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ Το διδακτικό συμβόλαιο του σεναρίου, το τι δηλαδή αναμένεται από εκπαιδευτικό και

μαθητές, περιγράφεται με σαφήνεια στην περιγραφή του διδακτικού σεναρίου. O εκπαι-

δευτικός στην αρχή «προσπαθεί» να πείσει τους μαθητές του για έναν προφανή παραλογι-

σμό (την ιδέα της νοημοσύνης ενός κομματιού χαρτιού) και στη συνέχεια υιοθετεί έναν πιο

τυπικό ρόλο, ως εκπαιδευτικός: προσπαθεί να εξηγήσει τη διαδικασία που περιγράφεται

στο χαρτί και την ιδέα ότι τελικά ο άνθρωπος (που έγραψε τις οδηγίες στο χαρτί) είναι ο

νοήμων.

10. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Η διαδικασία του «έξυπνου χαρτιού» είναι μια διαδικασία με μεγάλη αλληλεπίδραση

ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές. Η περιγραφή της περιλαμβάνει διαδοχικά

στάδια που βαίνουν από τη φάση στην οποία γίνεται αποδεκτή μια απλοϊκή αντίληψη του

έξυπνου χαρτιού, ως την πλήρη εξήγηση του αλγορίθμου που περιγράφεται στο χαρτί. Η

διαδρομή αυτή βασίζεται σε μια σειρά διαδοχικών βαθμίδων («σκαλοπατιών») που προκύ-

πτουν μέσα από την αλληλεπίδραση του εκπαιδευτικού με τους μαθητές. Τόσο η δραστη-

ριότητα αυτή, όσο και οι επεκτάσεις της ή οι άλλες, παρόμοιες δραστηριότητες που περι-

γράφονται σε άλλες ενότητες, αποσκοπούν στη σταδιακή δόμηση της εννοίας του αλγορίθ-

μου ως μιας σειρά «κανόνων» που μπορούν να καθοδηγήσουν ένα παιχνίδι. Η δόμηση αυ-

τή γίνεται πάντοτε μέσα σε μια διαδικασία ισχυρής αλληλεπίδρασης μεταξύ μαθητή, εκ-

παιδευτικού και «περιβάλλοντος» (συμμαθητές, Η.Υ., γραπτές οδηγίες) που έχει όλα τα χα-

ρακτηριστικά του κονστρουκτιβισμού.

11. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ – ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ Την 1η διδακτική ώρα ο μαθητές συνεργάζεται και αλληλεπιδρά με όλους τους συμμαθητές

του, ενώ τη 2η διδακτική ώρα οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες εργασίας των 4 ατόμων. Τα

θρανία των μαθητών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανά δύο (2) για τη διαμόρφωση κοινού

χώρου εργασίας για την κάθε ομάδα.

12. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι μαθητές και το σενάριο μπορεί να αξιολογηθεί χρησιμοποιώντας τις απαντήσεις των μα-

θητών την 1η διδακτική ώρα και τις ατομικές λύσεις και ομαδικές λύσεις που έδωσαν οι μα-

θητές τη 2η διδακτική ώρα. Επίσης είναι δυνατόν να δοθεί κατάλληλο ερωτηματολόγιο το

οποίο θα αξιολογεί την κατάκτηση των διδακτικών στόχων του σεναρίου για όποιον στόχο

αυτό είναι εφικτό με τη συγκεκριμένη τεχνική συλλογής δεδομένων.

Page 310: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 306

13. ΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Διάρκεια επιμόρφωσης: 2 ώρες

Προτείνεται η συγκεκριμένη ενότητα να διδαχθεί με τη διδακτική τεχνική της προσομοίω-

σης. Ο επιμορφωτής παρουσιάζει στους εκπαιδευτικούς το επιμορφωτικό σενάριο, εξηγώ-

ντας τον στόχο του και παρέχοντας τις κατάλληλες διαδικαστικές οδηγίες. Στη συνέχεια ο

επιμορφωτής συντονίζει και τις δύο διδακτικές ώρες σαν να ήταν αυτός ο εκπαιδευτικός της

τάξης και οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί οι μαθητές, εκτελώντας το παραπάνω διδακτι-

κό σενάριο «Ευφυΐα και Υπολογιστές: Αντιμετωπίζοντας το «Έξυπνο» χαρτί».

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό μετά το τέλος της προσομοίωσης να υπάρξει χρόνος αλλά και

κατάλληλη προετοιμασία από τον επιμορφωτή για συζήτηση και αναστοχασμό. Η συζήτηση

και ο αναστοχασμός θα έχει ως στόχο να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματα, η προστιθέμενη

αξία αλλά και οι περιορισμοί τέτοιων δραστηριοτήτων, καθώς και οι δυσκολίες που προκύ-

πτουν. Στη συγκεκριμένη φάση της συζήτησης και του αναστοχασμού, θα μπορούσαν επί-

σης να αναδειχθούν προτάσεις για νέες δραστηριότητες ή για βελτιωμένες παραλλαγές των

δραστηριοτήτων που παρουσιάστηκαν.

14. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ Όσον αφορά το συγκεκριμένο σενάριο του «Έξυπνου» χαρτιού είναι δυνατόν να υπάρξουν

περαιτέρω δραστηριότητες, στις οποίες οι ομάδες των μαθητών δημιουργούν προγράμμα-

τα που νικούν ή φέρνουν ισοπαλία είτε παίζουν πρώτα είτε δεύτερα και διοργανώνονται

τουρνουά τρίλιζας μεταξύ των «χαρτιών-προγραμμάτων» των ομάδων με κοινό την ολομέ-

λεια της τάξης.

Επισημαίνεται ότι επιπροσθέτως, όπως αναφέρεται και σε άλλα σημεία του επιμορφωτικού

υλικού, σε προηγούμενες ενότητες, είναι δυνατόν να αξιοποιήσουμε και άλλες βιωματικές

δραστηριότητες χωρίς υπολογιστές είτε για τους δυαδικούς αριθμούς (Binary Numbers:

Count the Dots, http://csunplugged.com/binary-numbers), είτε για την αναπαράσταση εικό-

νας (Image Representation: Color by numbers, http://csunplugged.com/image-

representation) αλλά και για άλλα θέματα Πληροφορικής όπως παρουσιάζονται στο Com-

puter Science Unplugged, http://csunplugged.com/ και στο Computer Science For Fun,

http://www.cs4fn.org/.

Όταν οι μαθητές κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίοι οι Η.Υ. εφαρμόζουν αλγορίθμους, ο

εκπαιδευτικός μπορεί να παρουσιάσει και παίγνια πιο πολύπλοκα που εκτελούνται από τον

Η.Υ. (αφθονούν στο Διαδίκτυο), είτε στατικά (όπως ο κύβος του Rubik και οι παραλλαγές

του), είτε παιχνίδια με παίκτες και απρόβλεπτη εξέλιξη (τάβλι, σκάκι, go κ.λπ.). Μπορεί ίσως

να γίνει μια συζήτηση (ανάλογα φυσικά με την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών) για τους

τρόπους με τους οποίους οι Η.Υ. εφαρμόζουν «ατελείς» στρατηγικές (αφού στα πολύπλοκα

παιχνίδια είναι αδύνατος ο υπολογισμός μιας «τέλειας στρατηγικής» - για παράδειγμα στο

σκάκι) και ευριστικές που οδηγούν προς μια διαρκή βελτίωση της θέσης του Η.Υ. (εάν ο α-

ντίπαλος δεν είναι εξαιρετικός) έως ότου να μπορεί να εφαρμοστεί μια «τέλεια στρατηγι-

κή». Εξάλλου τα παρεπόμενα της ανάπτυξης των σχετικών προγραμμάτων αναδεικνύουν

Page 311: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 307

πλευρές αυτής της «κούρσας» για διαρκή επέκταση και βελτίωση των επιδόσεων των Η.Υ.2

Σε ένα άλλο μήκος κύματος, υπάρχει ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών με Η.Υ. και ενός αγώνα για

βελτίωση των αλγορίθμων για την επίλυση κυρίως προβλημάτων που είναι «ανοιχτά» κατά

κάποιο τρόπο και ενίοτε χωρίς προφανές όφελος πέρα από τη δόξα του νέου ρεκόρ:

(1) Ο προσδιορισμός ακόμη περισσοτέρων του αριθμού π (ένα σχετικά πρόσφατο ρε-

κόρ είναι τα 10.000.000.000.000 ψηφία

http://www.numberworld.org/misc_runs/pi-5t/details.html). Ενίοτε χρησιμεύει σε

τεστ όπου χρειάζονται τυχαίοι αριθμοί.

(2) Εντοπισμός ακόμη μεγαλύτερων πρώτων αριθμών (αυτό έχει εφαρμογές στην κρυ-

πτογραφία)

(3) Το περίφημο θεώρημα των τεσσάρων χρωμάτων, πολύ απλό στη διατύπωση του,

που χρειάστηκε όμως περίπου 150 χρόνια για να αποδειχθεί (;) με τη βοήθεια Η.Υ.

Το παιχνίδι της τριάρας

Το παιδικό παιχνίδι τριάρα, είναι σαν την τρίλιζα που περιγράφεται παραπάνω – μάλιστα

«τρίλιζα» σημαίνει «τρία στη σειρά» και είναι ένα όνομα ταιριαστό για την τριάρα.

Η τριάρα παίζεται «παραδοσιακά» στο χώμα3 με δυο παίκτες που έχουν ο καθένας 3 μικρά

αντικείμενα (πέτρες, ξυλαράκια κ.λπ. - «πεσσούς» κατά την αρχαία ορολογία). Στο χώμα

είναι χαραγμένο ένα τετράγωνο, τα ευθύγραμμα τμήματα που ενώνουν τα μέσα των απέ-

ναντι πλευρών και οι διαγώνιες. Τα 9 σημεία τομής αποτελούν τα σημεία στα οποία οι παί-

κτες τοποθετούν (εναλλάξ) τα αντικείμενα τους και το παιχνίδι αρχίζει όταν έχουν τοποθε-

τηθεί όλα τα αντικείμενα και τελειώνει όταν κάποιος «κάνει τριάρα» (φυσικά πάντα κά-

ποιος μπορεί να κάνει τριάρα στο ξεκίνημα, δηλαδή με την τοποθέτηση και μόνο των πεσ-

σών – οπότε η παρτίδα τελειώνει πριν «αρχίσει»).

Η επανάληψη του παιχνιδιού οδηγεί κατά κανόνα τους μαθητές στο να αντιληφθούν την

ύπαρξη «νικηφόρων στρατηγικών» (αλγορίθμων) τους οποίους οι μαθητές μπορούν να ε-

φαρμόσουν, αλλά, κατά πάσα πιθανότητα, όχι να περιγράψουν αποκλειστικά με λόγο, με

ακριβείς οδηγίες (δηλαδή να τους περιγράψουν χωρίς συγκεκριμένα παραδείγματα).

2 Για παράδειγμα όλη η ιστορία της «αντιπαλότητας» στο σκάκι ανθρώπου – Η.Υ. με την πρόσφατη

αμφισβητούμενη επικράτηση του Deep Blue της ΙΒΜ εναντίον του Κασπάροβ είναι από τις ιστορίες

που έχουν ενδιαφέρον για τους νεαρούς μαθητές – και όχι μόνο. 3 Το παίξιμο στο χώμα είναι βασική παράμετρος του παιχνιδιού: λιτό περιβάλλον για ένα λιτό παιχνίδι.

Page 312: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 308

Η «μαγική σφαίρα» που διαβάζει τις σκέψεις

Στο Διαδίκτυο μπορεί κανείς εύκολα να εντοπίσει ένα αρχείο flash με την ονομασία psy-

chic.swf – ή εναλλακτικά στη διεύθυνση http://users.uom.gr/~p2/sde/divers/psychic.swf η

οποία «μαντεύει» έναν κρυφό διψήφιο αριθμό που οι μαθητές σκέφτονται. Αν προσθέσουν

τα ψηφία του αριθμού και αφαιρέσουν το άθροισμα από τον αρχικό αριθμό, τότε μπορούν

από τον παρατιθέμενο πίνακα να αντιστοιχίσουν το αποτέλεσμα με ένα σύμβολο. Η σφαίρα

«μαντεύει» το σύμβολο – ανεξάρτητα από τον αρχικό «κρυφό» αριθμό που έβαλε στο μυα-

λό του ο μαθητής.

Για παράδειγμα, έστω ότι ο μαθητής διαλέγει έναν «κρυφό αριθμό» – το 48. Προσθέτει

4+8=12.

Κάνει την αφαίρεση 48-12 =36.

Βρίσκει το αντίστοιχο σύμβολο στον πίνακα.

Η «σφαίρα» μαντεύει το σύμβολο (κάνοντας «κλικ» επάνω στη σφαίρα, αυτή αποκαλύπτει

το σωστό σύμβολο).

Ζητήστε από τους μαθητές να παίξουν επανειλημμένα το παιχνίδι και να προσπαθήσουν να

εξηγήσουν τι ακριβώς συμβαίνει (μπορούν να το παίξουν ομαδικά, δηλαδή ο καθένας μό-

νος του, σιωπηλά, με τη σφαίρα να προβάλλεται στον τοίχο από έναν βιντεπροτζέκτορα).

Μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα δυσκολευτούν πολύ να βρουν την εξήγηση

της μαγείας, ενώ του Λυκείου ίσως την αντιληφθούν γρήγορα.

Η πρώτη παρατήρηση είναι βέβαια το απίστευτο γεγονός ότι η σφαίρα δίνει σωστή απά-

ντηση σε όλους τους μαθητές, που παίζουν ταυτόχρονα.

Επίσης αυτό που φαίνεται, στα μάτια των μαθητών, «μαγικό» είναι ότι οι σκέψεις τους εί-

ναι τελείως «κρυφές» – δε λένε σε κανέναν τίποτε, ούτε γράφουν κάτι σε κάποιο χαρτί,

δουλεύουν μόνο με το μυαλό και όμως η σφαίρα «μαντεύει» τη σκέψη τους.

Ακόμη, σε κάθε νέα δοκιμή του παιχνιδιού, τα σύμβολα αλλάζουν τελείως – γεγονός που,

κατά την αντίληψη των μαθητών πάντοτε, διασφαλίζει το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιο

είδος «σταθερού μαντέματος», κάποιο τρυκ που ακυρώνει τη μαγεία.

Στην πραγματικότητα βέβαια, όποιος και αν είναι ο διψήφιος αριθμός που σκέφτονται οι

μαθητές, καταλήγει σε πολλαπλάσιο του 9.

Για παράδειγμα 48-12 = 36 = 4*9.

Γενικότερα, αν Α και Β είναι αριθμοί μονοψήφιοι, τότε κάθε διψήφιος αριθμός έχει τιμή 10

* Α + Β. Για παράδειγμα για τον αριθμό 48, Α=4 και Β=8 και ο 48 έχει τιμή 10 * 4 + 8 (= 10 *

Α + Β).

Έτσι, όλοι οι μαθητές κάνουν τις εξής πράξεις:

10 *Α + Β – (Α + Β) = 10 *Α + Β – Α – Β = 9 * Α

Επομένως, όποιος και αν είναι ο διψήφιος αριθμός που σκέφτονται οι μαθητές, μετά τις

πράξεις καταλήγει σε πολλαπλάσιο του 9.

Αν προσέξει κανείς τον πίνακα, θα δει ότι όλα τα πολλαπλάσια του 9 έχουν το ίδιο σύμβολο

– γεγονός που εξηγεί με ποιον τρόπο η μαγική σφαίρα απαντά σωστά, ταυτόχρονα σε ό-

λους τους μαθητές: είναι γιατί η σωστή απάντηση είναι η ίδια για όλους τους μαθητές.

Η διδακτική διαχείριση της μαγικής σφαίρας, με ποιον τρόπο δηλαδή ο εκπαιδευτικός θα

παρουσιάσει αρχικά ως «μαγικό» το παιχνίδι και σιγά-σιγά θα «προετοιμάσει» το έδαφος

ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν τον κρυμμένο αλγόριθμο που οδηγεί τη σφαίρα στο μά-

ντεμα, εναπόκειται στον εκπαιδευτικό και είναι φυσικά συνάρτηση του επιπέδου των μα-

Page 313: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 309

θητών στους οποίους απευθύνεται.

Το «21»

Παίζουν δυο μαθητές. Έχουν μπροστά τους ένα σωρό με 21 πετραδάκια (πεσσούς). Εναλλάξ

οι μαθητές προφέρουν έναν αριθμό από τους 1, 2, 3 και αφαιρούν αντίστοιχα πετραδάκια

από το σωρό των 21. Το παιχνίδι είναι τους είδους «μιζέριας», δηλαδή χάνει όποιος πάρει

το τελευταίο πετραδάκι.

Για παράδειγμα:

Α παίκτης: λέει «3» και αφαιρεί 3 πετραδάκια από τον σωρό. Μένουν 18

Β παίκτης: λέει «2» και αφαιρεί 2 πετραδάκια από τον σωρό. Μένουν 16

Α παίκτης: λέει «1» και αφαιρεί 1 πετραδάκι από τον σωρό. Μένουν 15

κ.ο.κ.

Χάνει αυτός που θα πάει το τελευταίο πετραδάκι.

Υπάρχει μια στρατηγική (αλγόριθμος) σύμφωνα με τον οποίο ο δεύτερος παίκτης (αυτός

που παίζει δεύτερος) μπορεί πάντα να κερδίσει. Λέει πάντοτε τον αριθμό που απαιτείται

ώστε μαζί με αυτόν που είπε τελευταίο ο Α, το άθροισμα να είναι 4: για παράδειγμα αν ο Α

πει «2» τότε ο Β πρέπει να πει επίσης «2» γιατί 2+2=4. Αν ο Α πει «3», τότε ο Β πρέπει να

πει «1» για τι 3+1=4.

Με τον τρόπο αυτό οι αριθμοί που προκύπτουν, αφού μιλήσουν ο Α και ο Β, είναι πολλα-

πλάσια του 4. Άρα σε κάποια στιγμή το άθροισμα θα γίνει 20 και ο Α αναγκαστικά θα πάρει

το 21ο, τελευταίο πετραδάκι.

Οι παρακάτω εικόνες απεικονίζουν το παιχνίδι, σε έναν αγώνα χρήστη εναντίον του Excel

και καθώς ο χρήστης παίζει πρώτος, το Excel «κερδίζει» πάντοτε:

Αρχικό στάδιο

Page 314: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 310

Οι «κρυμμένοι» τύποι

Ένα παιχνίδι

Και πάλι εναπόκειται στον εκπαιδευτικό, με ποιον τρόπο θα παρουσιάσει αρχικά ως «έξυ-

πνο» το Excel που πάντοτε κερδίζει και σιγά-σιγά θα «προετοιμάσει» το έδαφος ώστε οι

μαθητές να αντιληφθούν τον κρυμμένο αλγόριθμο (εκφρασμένο με τις βασικές συναρτή-

σεις του λογισμικού) που οδηγεί το Excel στη νίκη.

Το παιχνίδι Nim

Το παιχνίδι αυτό είναι πολύ πιο σύνθετο από τα προηγούμενα, αν και έχει εξίσου απλούς

κανόνες.

Μια σειρά από μικρά αντικείμενα (πεσσούς) είναι διατεταγμένα σε γραμμές – το πλήθος

των γραμμών, το συνολικό πλήθος των πεσσών και η κατανομή τους είναι τυχαία.

Δυο παίκτες παίζουν εναλλάξ και ο καθένας μπορεί να πάρει όσους πεσσούς θέλει, αλλά

μόνο από μια γραμμή κάθε φορά (όποια θέλουν).

Το παιχνίδι είναι «μίζερο», δηλαδή χάνει όποιος πάρει τον τελευταίο πεσσό.

Οι μαθητές μπορούν να το παίξουν Online (εναντίον του Η.Υ.) στη διεύθυνση:

http://www.archimedes-lab.org/game_nim/play_nim_game.html (και ο σχετικός κώδικας

της ιστοσελίδας σε JavaScript είναι προσβάσιμος χωρίς κανένα εμπόδιο).

Αναλυτικές εξηγήσει για την στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει κανείς βρίσκονται στη

διεύθυνση: http://www.archimedes-lab.org/How_to_Solve/Win_at_Nim.html

Μια πλήρης παρουσίαση του παιχνιδιού και των παραλλαγών του βρίσκει κανείς στο γνω-

στό site cs4fn (Computer Science for Fun): http://www.cs4fn.org/teachers/activities και ι-

διαίτερα στη σελίδα: http://www.cs4fn.org/binary/nim/nim.php και η αντίστοιχη στρατηγι-

Page 315: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 311

κή στο: http://www.cs4fn.org/binary/nim/nimsecret.php

Η σχετική εφαρμογή (σε Java) μπορεί να φορτωθεί και να χρησιμοποιηθεί και offline, μέσα

στην τάξη.

Μια πιο πλήρη και μαθηματικοποιημένη ανάλυση του παιχνιδιού (η οποία βασίζεται στη

δυαδική αναπαράσταση του πλήθους των πεσσών και την εφαρμογή του γνωστού λογικού

τελεστή XOR!!) μπορεί κανείς να βρει στη Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Nim

Η πλήρης ανάλυση του παιχνιδιού είναι υπερβολικά περίπλοκη ώστε να γίνει κατανοητή

από μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και του Γυμνασίου.

Ούτε φυσικά έχει κάποιο νόημα οι μαθητές απλώς να παίξουν το παιχνίδι, ή να εφαρμό-

σουν νικηφόρες στρατηγικές (αλγορίθμους) τις οποίες δεν κατανοούν.

Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να ακολουθήσει μια ενδιάμεση στρατηγική (διδακτική στρα-

τηγική, όχι στρατηγική του παιχνιδιού), ενθαρρύνοντας τους μαθητές

(α) να βρουν μερικές έστω «κερδοφόρες» στρατηγικές (με την έννοια ότι εξασφαλίζουν σί-

γουρη νίκη στον παίκτη, αν αυτός δεν κάνει λάθη), δηλαδή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

(β) να παρατηρήσουν τους τρόπους με τους οποίους «συμπεριφέρεται» ένα από τα online

προγράμματα για το Nim.

Η παρατήρηση της συμπεριφοράς ενός προγράμματος του Η.Υ. (που είναι ένας «τέλειος»

παίκτης, δηλαδή παίζει μια άριστη κίνηση κάθε φορά) θα μπορούσε να έχει θετικές επι-

πτώσεις στους μαθητές. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να τους ενθαρρύνει να απαντήσουν σε

ερωτήματα όπως:

(i) το πρόγραμμα είναι «ντετερμινιστικό», δηλαδή όταν ο άνθρωπος-χρήστης

κάνει τις ίδιες κινήσεις, το σύστημα ανταποκρίνεται με τον ίδιο τρόπο;

(ii) Oι κινήσεις του συστήματος είναι συμβατές με τις «κερδοφόρες στρατηγι-

κές» που έχουν επισημάνει οι μαθητές;

(iii) Η παρατήρηση των κινήσεων του συστήματος οδηγεί σε ανακάλυψη νέων

«στρατηγικών» – δηλαδή σε ανακάλυψη νέων τμημάτων του αλγορίθμου

που χρησιμοποιεί το σύστημα;

Για παράδειγμα, μια κερδοφόρα στρατηγική είναι η εξής:

Αν παραμείνουν στο τέλος δυο πεσσοί, ένας σε κάθε γραμμή, τότε προφανώς ο πρώτος

παίκτης κερδίζει γιατί παίρνει έναν από τους δυο και ο άλλος παίκτης παίρνει υποχρεωτικά

τον τελευταίο.

Από την απλή αυτή παρατήρηση προκύπτουν 2 γενικεύσεις:

(1) Αν υπάρχει σε κάποια στιγμή άρτιος αριθμός γραμμών που η κάθε μια έχει έναν

πεσσό, τότε ο πρώτος παίκτης μπορεί να είναι σίγουρος νικητής

(2) Αν σε κάποια στιγμή του παιχνιδιού όλοι οι πεσσοί (περισσότεροι από έναν) βρί-

σκονται σε μια γραμμή, τότε ο πρώτος παίκτης κερδίζει (αρκεί να πάρει όλους τους

πεσσούς εκτός φυσικά του τελευταίου)

(3) Αν υπάρχουν σε κάποια στιγμή 2 μοναδικές γραμμές με ίσο αριθμών πεσσών, τότε

ο πρώτος παίκτης μπορεί πάντοτε να κερδίσει καθώς με το παιχνίδι θα οδηγηθεί

αναγκαστικά είτε στην περίπτωση (1) παραπάνω, είτε στην περίπτωση (2).

Έτσι μπορούμε να οδηγηθούμε σε γενικότερες στρατηγικές κ.λπ.

Page 316: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 312

Αλγόριθμοι στην καθημερινότητα

Αλγόριθμοι που εφαρμόζονται στην καθημερινότητά μας μπορούν επίσης να αποτελέσουν

αντικείμενα διδακτικής διαπραγμάτευσης και διδασκαλίας. Ανάλογα με πρόβλημα, ο αντί-

στοιχος αλγόριθμος μπορεί να είναι σχετικά πολύπλοκος ή πολύ απλός. Σε κάθε περίπτωση,

η προσομοίωση της λειτουργίας των συστημάτων, μπορεί να προγραμματιστεί σε ένα προ-

γραμματιστικό περιβάλλον και να χρησιμοποιηθεί στο μάθημα.

Παραδείγματα τέτοιων αλγορίθμων μπορούν να είναι:

(1) Αυτόματοι πωλητές διαφόρων ειδών (εισιτηρίων, αναψυκτικών κ.λπ.).

(2) Προγραμματισμός ενός ασανσέρ

(3) Αυτοματοποίηση διαδικασιών λειτουργίας και ελέγχου (οι λεγόμενοι «αυτοματι-

σμοί»). Σε πολλές περιπτώσεις βιομηχανικές μονάδες έχουν ανάγκη από αυτόμα-

τους μηχανισμούς που ελέγχουν την καλή λειτουργία τους. Για παράδειγμα, στα

βιομηχανικά ψυγεία (για φρούτα, τυριά κ.λπ.), υπάρχουν μηχανισμοί που ελέγχουν

τη θερμοκρασία των ψυκτικών θαλάμων, την υγρασία τους, τη λειτουργία των ψυ-

κτήρων (λειτουργία μόνο ανεμιστήρα ή ανεμιστήρα και ψύξης), την ενδεχόμενη

διαρροή των πτητικών αερίων του συστήματος κ.λπ.).

Κανόνες

Σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι ο αλγόριθμος καθαυτός που μπορεί να διδαχθεί, αλλά οι

περιπτώσεις που παρουσιάζονται και περιγράφουν λεπτομερώς αντιστοιχίες, Τέτοια παρα-

δείγματα είναι:

(i) η μετατροπή λατινικών αριθμών (της αναπαράστασης αριθμών στο λατινικό σύ-

στημα για να είμαστε ακριβείς) σε δεκαδικούς (αραβικούς) και αντίστροφα

(ii) μετατροπή ενός αριθμού σε λεκτικό: π.χ. το 1234 να μεταγραφεί ως χίλια διακόσια

τριάντα τέσσερα κ.λπ.

Αλγόριθμοι και βιωματικές καταστάσεις

Οι βιωματικές καταστάσεις είναι πολύ πρόσφορες για τη διδασκαλία εννοιών κυρίως στις

μικρότερες ηλικίες.

Ορισμένα παραδείγματα δίνονται παρακάτω:

(1) Δίκτυα ταξινόμησης. Στο site csunplugged.com αναφέρονται ως παράδειγμα μια σειρά

από δίκτυα ταξινόμησης.

Κατ’ αρχάς, ένα τέτοιο δίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανεύρεση του ελαχί-

στου από μια σειρά αριθμών:

Page 317: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 313

Το παραπάνω διάγραμμα και όσα ακολουθούν, είναι αντιγραμμένα από το βιβλίο csun-

plugged και παρατίθενται αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς/διδακτικούς λόγους.

Αν τοποθετήσει κανείς τυχαίους αριθμούς στα τετράγωνα και οι αριθμοί «γλυστρούν» κατά

μήκος των βελών και συγκρίνονται μέσα στα κυκλάκια με τον κανόνα «ο μικρότερος συνεχί-

ζει», τότε στο τελευταίο τετράγωνο θα καταλήξει ο μικρότερος (ελάχιστος) από τους αριθ-

μούς.

Από την καθαρά Πληροφορική άποψη το σχεδιάγραμμα παραπέμπει σε παράλληλη επε-

ξεργασία, καθώς ένας επεξεργαστής θα χρειαζόταν 7t χρόνο για τον εντοπισμό του ελαχί-

στου (αν t είναι ο απαιτούμενος χρόνος για μια σύγκριση), ενώ ένα σύστημα με 4 επεξερ-

γαστές θα χρειαζότανε μόνο 3t.

Παρόμοια, στο παρακάτω δίκτυο τέσσερις αριθμοί θα ταξινομηθούν, με τον κανόνα «σε

κάθε κυκλάκι, ο μικρότερος συνεχίζει αριστερά, ο μεγαλύτερος δεξιά».

Παρόμοια και στο ακόλουθο δίκτυο:

Page 318: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 314

Στο ακόλουθο δίκτυο:

η εφαρμογή του ίδιου κανόνα οδηγεί στην ταξινόμηση των 8 αριθμών που θα τοποθετη-

θούν αρχικά στα τετραγωνάκια, όπως φαίνεται στο ακόλουθο παράδειγμα:

Αρχική κατάσταση:

Τελική κατάσταση:

Page 319: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 315

Ακόμη, στο παρακάτω σχήμα απεικονίζεται το δίκτυο για ταξινόμηση 3 αριθμών:

(2) Σε προηγούμενες ενότητες έχουν αναφερθεί δραστηριότητες με βιωματικό χαρακτήρα

(όπως ο αλγόριθμος πρόσθεσης δυο αριθμών στο δυαδικό σύστημα προσομοιωμένος

από καθιστούς και όρθιους μαθητές). Στις δραστηριότητες με βιωματική προσομοίωση,

η διαδικασία «εκτέλεσης» ενός αλγορίθμου (γραμμένου σε μια στοιχειώδη «γλώσσα

προγραμματισμού») αποτελεί μια ιδιαίτερη δραστηριότητα (μια κατηγορία δραστηριο-

τήτων) στην οποία οι μαθητές μπορούν να κατανοήσουν ορισμένα χαρακτηριστικά των

αλγορίθμων, όπως: (α) την εκτέλεση τους από μια σειρά «μηχανισμών» οι οποίοι λει-

τουργούν ανεξάρτητα, καθένας τους ολοκληρώνει ένα μικρό μόνο μέρος του συνολικού

«προγράμματος», αλλά τελικά παράγεται το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αναλυτικότερα οι

βιωματικές προσομοιώσεις είχαν παρουσιαστεί σε προηγούμενη ενότητα.

15. ΧΡΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

Dagdilelis, V., Evangelidis, G., Saratzemi M., Efopoulos, V., Zagouras C., (2003). DELYS: a nov-

el microworld-based educational software for teaching computer science subjects, Comput-

ers & Education, Vol. 40, 4, 307-325

Panselinas, G. & Komis, V. (2011). Using educational software to support collective thinking

and test hypotheses in the computer science curriculum, Education and Information Tech-

nologies, Vol. 16, 2, 159-182

Ελληνική Βιβλιογραφία

Βακάλη, Α., Γιαννόπουλος, Η., Ιωαννίδης Ν., Κοίλιας Χ.,. Μάλαμας Κ, Μανωλόπουλος Ι., Πο-

λίτης Π. (2011). Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον» της Γ΄ τάξης Γενι-

Page 320: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 316

κού Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των, έκδοση Ο.Ε.Δ.Β. 2011

Δαγδιλέλης, Β. (2008). Σύγχρονα Περιβάλλοντα και δραστηριότητες για αρχάριους Προ-

γραμματιστές: Νεότερα αποτελέσματα ερευνών

Tζιμογιάννης, Α. κ.ά. (2011). Πρόγραμμα Σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο

Γυμνάσιο. 2η Έκδοση, Μάρτιος

Ιστοχώροι

Computer Science for Fun, http://www.cs4fn.org/

Computer Science Unplugged, http://csunplugged.com/

Curzon, P. Artificial Intelligence: The intelligent piece of paper, Computer Science Unplugged,

http://csunplugged.com/intelligent-paper

16. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κάθε φύλλα εργασίας μπορεί στην πραγματικότητα να περιλαμβάνει τους κανόνες του α-

ντίστοιχου παιχνιδιού (τρίλιζα, 21 κ.λπ.) και στη συνέχεια την περιγραφή της εξέλιξης της

διδακτικής κατάστασης.

Στην περιγραφή του διδακτικού σεναρίου περιλαμβάνονται αναλυτικά όλες οι σχετικές φά-

σεις της εξέλιξης της διδασκαλίας και δε δίνονται φύλλα εργασίας.

17. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Κανόνες για την τρίλιζα

Οι οδηγίες στο «Έξυπνο» Χαρτί

Ας παίξουμε Τρίλιζα!

Θα έχω τα Χ και θα παίξω πρώτος..

Κίνηση 1:

ΠΑΙΞΕ σε οποιαδήποτε γωνία

Κίνηση 2:

ΑΝ είναι ελεύθερη η γωνία απέναντι από τη γωνία της Κίνησης 1

ΠΑΙΞΕ σε εκείνη τη γωνία

ΑΛΛΙΩΣ

ΠΑΙΞΕ σε οποιαδήποτε ελεύθερη γωνία

Κινήσεις 3-4:

ΑΝ υπάρχει γραμμή, στήλη ή διαγώνιος με δύο Χ και ένα κενό

ΠΑΙΞΕ στο κενό

ΑΛΛΙΩΣ ΑΝ υπάρχει γραμμή, στήλη ή διαγώνιος με δύο Ο και ένα κενό

Page 321: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 317

ΠΑΙΞΕ στο κενό

ΑΛΛΙΩΣ

ΠΑΙΞΕ σε οποιαδήποτε ελεύθερη γωνία

Κίνηση 5

ΠΑΙΞΕ στο ελεύθερο τετράγωνο

Άραγε οι παραπάνω κανόνες είναι άριστοι; Εξασφαλίζουν τη νίκη όταν είναι εφικτή (ή την

ισοπαλία σε κάθε περίπτωση);

Page 322: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 318

Οι οδηγίες στο «Χαρτί-Λύση»: αντιμετωπίζοντας το «Έξυπνο» χαρτί

Το «έξυπνο» χαρτί δε θα με νικήσει ποτέ!

Έχω τα Ο και παίζω δεύτερος…

Για κάθε κίνηση:

ΑΝ υπάρχει γραμμή, στήλη ή διαγώνιος με δύο Χ και ένα κενό

ΠΑΙΞΕ στο κενό

ΑΛΛΙΩΣ

ΠΑΙΞΕ στην άκρη της μεσαίας γραμμής της τρίλιζας

Page 323: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 319

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Περιβάλλον Kodu

1. Εισαγωγή

Το λογισμικό Kodu αποτελεί ένα περιβάλλον ανάπτυξης εφαρμογών αντικειμενοστρεφούς,

γεγονοδηγούμενου (event-driven), οπτικού προγραμματισμού (MacLaurin, 2011, Stolee &

Fristoe, 2011), που στοχεύει στην εξοικείωση των μαθητών με τις βασικές έννοιες του προ-

γραμματισμού και την καλλιέργεια δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Προσφέρει έτοιμα

γραφικά και πλήρες toolkit για τη δημιουργία και τη διακόσμηση του κάθε εικονικού κό-

σμου, ενώ όλος ο σχεδιασμός του είναι βασισμένος στη φιλοσοφία της μάθησης μέσω παι-

χνιδιού (Game Based Learning, Prensky, 2009).

2. Σχεδιασμός του σεναρίου

Το εκπαιδευτικό σενάριο που παρουσιάζουμε αφορά την εισαγωγή των μαθητών του Γυ-

μνασίου στον προγραμματισμό και η διάρκεια υλοποίησής του είναι τρεις (3) διδακτικές

ώρες. Απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή για την υλοποίησή του είναι ένα εργαστήριο Η/Υ

με μνήμη RAM τουλάχιστον 1 GB και με κάρτες γραφικών υψηλών δυνατοτήτων (το Kodu

δεν εκτελείται καθόλου από παλιές κάρτες γραφικών).

Οι στόχοι του σεναρίου είναι: α) Εξοικείωση με τον αντικειμενοστρεφή και τον γεγονοδη-

γούμενο προγραμματισμό β) Εξοικείωση με το χρονισμό και την αλληλεπίδραση των ενερ-

γειών γ) Καλλιέργεια των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων δ) Καλλιέργεια δεξιοτήτων

προσαρμογής και χρήσης νέων προγραμματιστικών και γραφικών περιβαλλόντων ε) Καλ-

λιέργεια της ομαδικότητας, της συνεργατικότητας και της φαντασίας.

Οι μαθητές οικοδομούν νέες γνώσεις βασιζόμενοι πάνω στην προηγούμενη εμπειρία τους

από τη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Έτσι, η υποκείμενη θεωρία μάθησης της προτεινό-

μενης διδασκαλίας είναι ο εποικοδομισμός, αλλά και η βιωματική και η ομαδοσυνεργατική

μάθηση. Η συνεργατική μάθηση είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιτυχή έκβαση της δι-

δασκαλίας, καθώς οι μαθητές, εργαζόμενοι ομαδικά, ανταλλάσσουν απόψεις και εκφρά-

ζουν τις ιδέες τους για τη δημιουργία του εικονικού κόσμου που τους ανατίθεται ως εργα-

σία, ενώ παράλληλα βοηθά ο ένας τον άλλον για να ξεπεραστούν τα όποια σημεία δυσκο-

λίας συναντήσουν. Προτείνεται οι ομάδες των μαθητών να αποτελούνται από 2 έως 3 άτο-

μα.

Οι προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών για την υλοποίηση του σεναρίου είναι μόνο μία

στοιχειώδης εξοικείωση με τη χρήση του υπολογιστή. Επιπλέον, καλό είναι να έχει προηγη-

θεί (ως δραστηριότητα ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας) μία ώρα απλής περιή-

γησης στο περιβάλλον του λογισμικού Kodu και στους έτοιμους κόσμους του. Οι κόσμοι

αυτοί είναι ιδιαίτερα ελκυστικοί, οπότε η εισαγωγική περιήγηση αποτελεί το καλύτερο μέ-

σο κινητοποίησης του ενδιαφέροντος των μαθητών.

Το σενάριο εμπεριέχει τρεις κατηγορίες δραστηριοτήτων: α) Δραστηριότητες διδασκαλίας

του γνωστικού αντικειμένου. Είναι οι δραστηριότητες 1-4 του φύλλου εργασίας. β) Δραστη-

ριότητα εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου. γ) Μεταγνωστική δραστηριότητα. Οι δρα-

στηριότητες αυτές περιγράφονται αναλυτικά στις επόμενες ενότητες.

Page 324: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 320

3. Σχεδιασμός του φύλλου εργασίας

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το φύλλο εργασίας (ΦΕ) περιέχει τις δραστηριότητες διδα-

σκαλίας 1-4. Συγκεκριμένα:

Δραστηριότητα 1: Δημιουργία του δικού μας κόσμου Kodu. (Με τη βοήθεια των οδηγιών

του ΦΕ, οι μαθητές δημιουργούν ένα δικό τους κόσμο Kodu, όπως τον φαντάζονται αυτοί,

που έχει στη μέση μία λίμνη ή πισίνα).

Δραστηριότητα 2: Εισαγωγή των προγραμματιζόμενων αντικειμένων στον κόσμο. (Δημιουρ-

γία μιας βάρκας και τριών ψαριών μέσα στη λίμνη).

Δραστηριότητα 3: Προγραμματισμός των κινήσεων των αντικειμένων. (Προγραμματίζουμε

τα ψάρια να κινούνται συνεχώς ακολουθώντας προδιαγεγραμμένες διαδρομές και τη βάρ-

κα να κινείται με τα βέλη του πληκτρολογίου).

Δραστηριότητα 4: Προγραμματισμός των κανόνων του παιχνιδιού:

1. Η βάρκα «τρώει» τα ψάρια όταν πέσει πάνω τους.

2. Κάθε φορά που η βάρκα τρώει ένα ψάρι, το σκορ αυξάνει κατά 1.

3. Αν το σκορ φτάσει το 3, ο παίκτης νίκησε.

4. Αν τελειώσει ο χρόνος (60’’) πριν το σκορ γίνει 3, ο παίκτης έχασε.

4. Περιγραφή της πορείας της διδασκαλίας

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πριν από την υλοποίηση του παρόντος σεναρίου χρειάζεται

να έχει προηγηθεί μία ώρα με δραστηριότητες ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας

των μαθητών, δηλαδή εξοικείωσης των μαθητών με το περιβάλλον του λογισμικού Kodu,

και περιήγηση στους έτοιμους κόσμους του Kodu. Ήδη από αυτή την ώρα οι μαθητές έχουν

ενθουσιαστεί τόσο από τα τρισδιάστατα γραφικά που προσφέρει το περιβάλλον όσο και

από τα παιχνίδια που έπαιξαν. Ξεκινούν λοιπόν το σενάριο με ιδιαίτερα θετική στάση.

Δίνουμε στους μαθητές το ΦΕ και τους αφήνουμε να εργαστούν ομαδικά όσο χρόνο χρεια-

στεί για να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητες. Παρακολουθούμε από απόσταση την πο-

ρεία της εργασίας τους και επεμβαίνουμε μόνο αν μας ζητήσουν βοήθεια. Οι πιο γρήγοροι

αναμένεται να τελειώσουν μέσα σε μία διδακτική ώρα. Από αυτούς ζητούμε να βελτιώσουν

το παιχνίδι τους, εκτελώντας και τη δραστηριότητα εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμέ-

νου, που είναι η εξής:

Δραστηριότητα 5: Ζητούμε από τους μαθητές να βελτιώσουν το παιχνίδι τους: α) εισάγο-

ντας πιο πολλά ψάρια β) βάζοντας επιπλέον κανόνα μείωσης πόντων κάθε φορά που η

βάρκα προσκρούει στα τοιχώματα της λίμνης γ) προσαρμόζοντας ανάλογα τους κανόνες

του χρόνου και του σκορ.

Κατά τη δεύτερη ώρα αναμένουμε να ολοκληρώσουν όλες οι ομάδες τις δραστηριότητες

διδασκαλίας 1-4 και οι καλύτερες ομάδες να ολοκληρώσουν και τη δραστηριότητα 5. Τέλος,

στην τρίτη ώρα εκπονείται η μεταγνωστική δραστηριότητα:

Δραστηριότητα 6: Ζητούμε από όλες τις ομάδες να δημιουργήσουν ένα δικό τους παιχνίδι

με δικό τους κόσμο και κανόνες! Μετά το τέλος της ώρας μπορεί να γίνει ένας διαγωνισμός

καλύτερου παιχνιδιού, με τις ομάδες να ψηφίζουν το πιο συναρπαστικό παιχνίδι, αφού έ-

Page 325: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 321

χουν παίξει όλα τα παιχνίδια των άλλων ομάδων. Εναλλακτικά, η δραστηριότητα 6 μπορεί

να ανατεθεί και ως ομαδική εργασία για το σπίτι.

5. Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία του σεναρίου

Η διδασκαλία απευθύνεται σε μαθητές χωρίς πείρα στον προγραμματισμό. Είναι πολύ πι-

θανό να μην έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει την αυστηρότητα και την ακρίβεια με την ο-

ποία πρέπει να κατασκευάζονται οι εντολές ενός αλγορίθμου και να περιμένουν από τον

υπολογιστή να εκτελέσει το πρόγραμμά τους με τον αναμενόμενο γι’ αυτούς τρόπο, ακόμη

κι αν παρέλειψαν να ορίσουν κάποια παράμετρο. Μέσα από την προτεινόμενη διδασκαλία

θα συνειδητοποιήσουν ότι θα πρέπει «προγραμματίζουν» εργαζόμενοι συστηματικά και

προσεκτικά.

Πέρα από το παραπάνω σημαντικό πλεονέκτημα, η προστιθέμενη παιδαγωγική αξία της

διδακτικής χρήσης του Kodu συνίσταται στα εξής:

Το προγραμματιστικό περιβάλλον του Kodu παρακινεί για δράση. Έτσι παρατηρείται

αυξημένη κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών.

Η μάθηση συντελείται μέσα από τη βίωση μίας ιδιαίτερα ευχάριστης εμπειρίας από

τους μαθητές.

Οπτικοποιείται η εκτέλεση των εντολών του προγράμματος κι έτσι επιτυγχάνεται η

πληρέστερη κατανόησή τους.

Ο οπτικός προγραμματισμός δεν επιτρέπει τη δημιουργία συντακτικών λαθών. Έτσι ο

μαθητής μπορεί να επικεντρώσει την προσπάθειά του στον αλγόριθμο της επίλυσης

του προβλήματος.

Ενισχύονται οι ικανότητες επίλυσης προβλημάτων.

Καλλιεργούνται σχέσεις ομαδικότητας και συνεργατικότητας ανάμεσα στους μαθη-

τές.

Όλα τα παραπάνω μπορούν να ικανοποιηθούν υπό την προϋπόθεση της ελαχιστοποίησης

του «διδακτικού θορύβου», που στην περίπτωσή μας είναι η ενασχόληση των μαθητών πε-

ρισσότερο χρόνο με την εκτέλεση των έτοιμων κόσμων του Kodu, εκλαμβάνοντάς τους ως

συνηθισμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια, παρά με την προσπάθεια κατασκευής του δικού τους

παιχνιδιού, η οποία απαιτεί σύνθετες νοητικές διεργασίες και αλγοριθμική σκέψη. Σε αυτό

το σημείο είναι απαραίτητη η εγρήγορση του διδάσκοντα.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω της μη-δυνατότητας παράστασης δομών του δο-

μημένου προγραμματισμού, η εκπαιδευτική χρήση του Kodu ενδείκνυται μόνο ως εισαγω-

γική στον προγραμματισμό, καθώς και για την καλλιέργεια θετικής στάσης των μαθητών

απέναντι στην αλγοριθμική και στον προγραμματισμό, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό για τη

μετέπειτα επιτυχή εκμάθηση του προγραμματισμού σε βάθος.

Βιβλιογραφία

MacLaurin, Μ.Β. (2011). The design of Kodu: a tiny visual programming language for children

on the Xbox 360, Proceedings of the 38th annual ACM SIGPLAN-SIGACT symposium on

Principles of programming languages (2011), pp. 241-246, doi:

http://dl.acm.org/citation.cfm?doid=1926385.1926413.

Prensky, M. (2009). Μάθηση βασισμένη στο ψηφιακό παιχνίδι. Αρχές, δυνατότητες και πα-

Page 326: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 322

ραδείγματα εφαρμογής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Αθήνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Stolee, Κ.Τ., Fristoe, Τ. (2011). Expressing computer science concepts through Kodu game

lab, Proceedings of the 42nd ACM technical symposium on Computer science education,

pp. 99-104, doi: http://dl.acm.org/citation.cfm?doid=1953163.1953197.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΨΑΡΕΨΤΕ ΜΕ ΤΟ KODU!

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1

1. Kodu: New Empty World

2. Δημιουργούμε έδαφος με το Εικονίδιο Ground Brush

3. Υψώνουμε το έδαφος με το Εικονίδιο Up/Down: Create Hills or Valleys (αριστερό

κλικ: ανύψωση, δεξί κλικ: χαμήλωμα του εδάφους)

4. Έτσι δημιουργούμε μία πισίνα ή λίμνη, δηλαδή ένα βαθούλωμα μέσα στο έδαφος.

5. Με το εικονίδιο: Water Tool, γεμίζουμε την πισίνα με νερό.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2-3

6. Με το εικονίδιο: Object Tool και κλικ στην πισίνα βάζουμε πάνω στο νερό μία βαρ-

κούλα (αντικείμενο ship).

7. Με δεξί κλικ στο ship και Program προγραμματίζουμε τη βάρκα μας να κινείται με

τα βέλη του πληκτρολογίου ως εξής:

8. Ας βάλουμε τώρα μερικά ψαράκια στην πισίνα μας. Εικονίδιο: Object Tool. Κλικ

στην πισίνα και επιλέγουμε το αντικείμενο fish.

9. Όμως το ψαράκι μας είναι ακίνητο. Θέλουμε να το κάνουμε να κινείται μέσα στην

πισίνα. Εικονίδιο: Path Tool. Με διαδοχικά κλικ στην πισίνα, διαγράφουμε (με ά-

σπρους κόμβους) τη διαδρομή που θέλουμε να διανύει το ψάρι μας. Για να κλείσει

το μονοπάτι πρέπει το τελευταίο κλικ να το κάνουμε στον πρώτο κόμβο και μετά να

πατήσουμε το Esc.

10. Εικονίδιο: Object Tool. Δεξί κλικ στο fish και Program.

11. Στον κώδικα του ψαριού επιλέγουμε: DO: move on path white (με αυτή την εντολή

λέμε στο ψάρι κινείται πάνω στη διαδρομή του άσπρου μονοπατιού).

12. Με τον ίδιο τρόπο βάλτε άλλα δύο ψάρια και κάντε άλλες δύο κλειστές διαδρομές

όπως θέλετε εσείς: μία κόκκινη και μία μπλε (το χρώμα αλλάζει με τα βέλη του πλη-

κτρολογίου αν αφήσουμε το ποντίκι επάνω σε ένα κόμβο του μονοπατιού). Προ-

γραμματίστε στη συνέχεια τα ψάρια σας ώστε να κινούνται πάνω στην κόκκινη και

πάνω στη μπλε διαδρομή αντίστοιχα.

Page 327: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 323

13. Ας πατήσουμε τώρα το play για να δούμε πώς κινούνται όλα μαζί τα τέσσερα αντι-

κείμενα του παιχνιδιού μας!!!!

14. Πριν συνεχίσουμε ας σώσουμε το παιχνίδι μας για να μη χαθεί η δουλειά που κά-

ναμε μέχρι τώρα. Εικονίδιο Home -> Save My World.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4

15. Τώρα θέλουμε να κάνουμε τη βάρκα να κυνηγά και να πιάνει τα ψαράκια (δηλ. μό-

λις ακουμπήσει ένα ψαράκι αυτό να εξαφανίζεται).

16. Εικονίδιο: Object Tool. Δεξί κλικ στο ship και Program.

Row 2: WHEN + BUMP + fish DO + EAT + IT

17. Ας πατήσουμε και πάλι το play για να δούμε πώς τρώει η βάρκα τα ψαράκια.

18. Αυτό που λείπει από το παιχνίδι μας είναι μόνο ένα σκορ και ένας χρονομετρητής

που θα μετρά τον χρόνο για να βγάλει GAME OVER.

19. Για το σκορ το μόνο που χρειάζεται είναι μία τρίτη γραμμή στον κώδικα της βάρκας

που θα λέει: WHEN + BUMP + fish

DO + game -> +score -> 01 point.

20. Ας πατήσουμε και πάλι το play για να δούμε πώς αυξάνει το σκορ κάθε φορά που

τρώμε ένα ψαράκι.

21. Για να τελειώνει το παιχνίδι και να βγαίνει GAME OVER π.χ. μετά από 1 λεπτό, προ-

σθέτουμε και μία τέταρτη γραμμή κώδικα στη βάρκα:

WHEN + timer + 60 seconds DO + game -> end.

22. Τέλος, αν φάμε και τα τρία ψάρια πριν τελειώσει ο χρόνος πρέπει να νικήσουμε! Ας

προσθέσουμε λοιπόν και μία πέμπτη γραμμή κώδικα στη βάρκα: WHEN + scored +

points + 03 points DO + game -> win. Έτσι, αν η βάρκα πιάσει και τα τρία ψάρια πριν

λήξει ο χρόνος, ο παίκτης κερδίζει, αλλιώς χάνει!!

23. Δεν έχετε τώρα παρά να αποθηκεύσετε ξανά το παιχνίδι σας και…

ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ!!!

Page 328: Επιμ  υλικό ΚΣΕ - Ειδικό μέρος ΠΕ19-20 - Τεύχος 6Β2-3 (προέκδοση).pdf

Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Τεύχος 6Β: Κλάδοι ΠΕ19/20 Διδακτικά Σενάρια

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη

ΙΤΥΕ Διόφαντος - Διεύθυνση Επιμόρφωσης και Πιστοποίησης 324

Υ.Γ. Και σε περίπτωση που δεν τα καταφέρετε, δείτε τη λύση παρακάτω!!!