ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ επιμέλεια: Αληγιάννη Βαρβάρα 22Η ΕΝΟΤΗΤΑ π 185-336 ► Αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο Κατάστρωση του σχεδίου αντιμετώπισης των μνηστήρων

Μετά την αναχώρηση του Εύμαιου ο Οδυσσέας έμεινε μόνος με τον Τηλέμαχο. Τότε εμφανίστηκε η θεά Αθηνά , μόνο στον Οδυσσέα. Τον κάλεσε έξω από το καλύβι και του έδωσε εντολές.

Η Αθηνά έδωσε τρεις εντολές στον Οδυσσέα: α. να αποκαλυφθεί στον γιο του β. να καταστρώσουν μαζί το φόνο των μνηστήρων γ. να πάνε μαζί στην πόλη. Επιπλέον του υποσχέθηκε πως θα είναι δίπλα τους ► προοικονομώντας την παρουσία της στο φονικό. Τέλος με το μαγικό της ραβδί του έδωσε ξανά τη δική του μορφή . Πριν φύγει τόνισε πως «φλέγεται» να μπει στη μάχη ► ανθρωπομορφισμός

Η αλλαγή της εμφάνισης του Οδυσσέα προκάλεσε «δέος» στον Τηλέμαχο που πίστεψε πως είχε απέναντί του κάποιον θεό, γι’ αυτό και του ζήτησε έλεος. Ο Οδυσσέας τηρώντας την πρώτη εντολή της θεάς, φανερώθηκε στο γιο του, τον αγκάλιασε και φιλώντας τον, άφησε να κυλήσουν τα δάκρυά του. Όμως ο Τηλέμαχος δεν τον πίστεψε ( ειρωνεία), αφού η μεταμόρφωσή του δεν μπορεί να είναι από ανθρώπινο χέρι - «εκτός αν τον συνέτρεχε κάποιος θεός» Ο Οδυσσέας, αφού επέπληξε τρυφερά το γιο του, του αποκάλυψε πως η μεταμόρφωση είναι έργο της Αθηνάς. Ο Τηλέμαχος τον πίστεψε, άλλωστε είχε και ο ίδιος προσωπική πείρα των θαυματουργών επεμβάσεων της θεάς. Τότε ξέσπασαν και οι δυο σε κλάματα ► οι ομηρικοί ήρωες δεν ντρέπονταν να κλάψουν.

Το κλάμα πατέρα και γιου, ο ποιητής το παρομοιάζει με το σπαραχτικό κλάμα πουλιών που έχουν χάσει τα μικρά τους. α. αναφορικό μέρος : «… σαν αετοί …προτού ξεπεταρίσουν …» β. δεικτικό : «…τόσο πικρό …κύλησε…» γ. κοινός όρος: το σπαρακτικό κλάμα Υπάρχει όμως μια διαφορά: το κλάμα των πουλιών το προκάλεσε η στέρηση των παιδιών τους, ενώ το κλάμα του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου η πλήρωση , που έρχεται μετά από μακροχρόνια στέρηση, η οποία και το προκαλεί .

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ

κατάπληξη και δέος

δυσπιστία και αμφιβολία

πειθώσπαραχτική συγκίνηση

Τα νήματα του νόστου του Οδυσσέα και της αναζήτησής του από τον Τηλέμαχο, που από την αρχή του έπους ξετυλίγονται χωριστά, συμπίπτουν εδώ και θα εξελιχτούν σε ευθεία γραμμή με στόχο τη μνηστηροφονία και την ανάκτηση της εξουσίας από τον Οδυσσέα. Έτσι το σκηνικό δράσης περιορίζεται στην Ιθάκη, από την περιφέρεια προς το κέντρο, για να εντοπιστεί στο παλάτι. Με την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο κλείνει ο κύκλος της «Τηλεμάχειας» και οι χωριστές πορείες πατέρα – γιου συμπίπτουν τώρα.

Ο Οδυσσέας είδε στο πρόσωπο του Τηλέμαχου τον συνεργάτη του για την αντιμετώπιση των μνηστήρων → γι’ αυτό και είναι το πρώτο πρόσωπο που τον αναγνωρίζει . Ο ποιητής έχει ήδη προετοιμάσει από την α ραψωδία τον Τηλέμαχο γι’ αυτόν τον ρόλο, δημιούργησε δε συνθήκες, ώστε να έχει και ο ίδιος προσωπικό λόγο να πάρει εκδίκηση , σύμφωνα με τον ισχυρό, αυτήν την εποχή , άγραφο νόμο της αυτοδικίας. Ο «πολύμητις» Οδυσσέας κατέστρωσε σχέδιο δράσης συνωμοτικό για τις κινήσεις και των δύο, χωρίς να αφήνει περιθώρια αποτυχίας. ► Τη συναισθηματική φόρτιση λοιπόν, που κυριάρχησε κατά τον αναγνωρισμό , διαδέχτηκε η ψύχραιμη αντιμετώπιση των πραγμάτων.