Ελληνική Επανάσταση του 1821

15
Ελληνική Επανάσταση του 1821 Ναυτικό κανόνι του 1821 Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Η Ελληνική επανάσταση του 1821 – 1824 είναι το πρώτο μέρος του Ελληνικού αγώνα της ανεξαρτησίας (1821-1832), που διεξήγαγε ο υπόδουλος ελληνισμός ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία και που κατέληξε στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους από την Πύλη, με την συνθήκη του Μαΐου του 1832. Η περίοδος είναι ευρέως γνωστή στην σύγχρονη Ελλάδα με τον όρο "επανάσταση του 21", και η επέτειος εορτασμού της έναρξής της είναι η 25η Μαρτίου, ημέρα επίσημης αργίας για το Ελληνικό κράτος. Πίνακας περιεχομένων 1 Προεπαναστατική περίοδος 2 Τα γεγονότα του 1821 2.1 Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία 3 Παραπομπές 4 Βιβλιογραφία 5 Σημειώσεις 6 Εξωτερικές συνδέσεις Προεπαναστατική περίοδος Πολλές επαναστάσεις ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία είχαν λάβει χώρα στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο πριν από την μεγάλη επανάσταση του 1821. Άλλες από αυτές ήταν μικρότερης και άλλες μεγαλύτερης σημασίας, όλες όμως είχαν γενικά τοπικό χαρακτήρα. Η επανάσταση του 1821 ήταν η μόνη που οργανώθηκε προσεκτικά, πολλά χρόνια πριν την έκρηξή της στην Ελλάδα (σαν Ελλάδα εννοείται την περίοδο αυτή ο ιστορικός ελληνικός γεωγραφικός χώρος). Στον απόηχο των μεγάλων γεγονότων που συγκλόνισαν την Ευρώπη (Γαλλική Επανάσταση του 1789, Ναπολεόντιοι πόλεμοι) αλλά και τον κόσμο (Αμερικανική Επανάσταση), που δεν είχαν αντίκτυπο στις οπισθοδρομικές πλέον δομές της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του Μαχμούτ Β' (1808-1839), οι Έλληνες της διασποράς που αποτελούσαν το πιό ενημερωμένο και προοδευτικό κομμάτι του ελληνισμού, ίδρυσαν αρχικά, το 1809, την οργάνωση Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο με πρωτοβουλία του Θεσσαλονικέα λογίου Γρηγορίου Ζαλύκη και της !""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821 1 von 15 23.10.11 17:51

Transcript of Ελληνική Επανάσταση του 1821

Page 1: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Ελληνική Επανάσταση του 1821

Ναυτικό κανόνι του 1821

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Ελληνική επανάσταση του 1821 – 1824 είναιτο πρώτο μέρος του Ελληνικού αγώνα τηςανεξαρτησίας (1821-1832), που διεξήγαγε ουπόδουλος ελληνισμός ενάντια στην Οθωμανικήαυτοκρατορία και που κατέληξε στηναναγνώριση της ανεξαρτησίας του Ελληνικούκράτους από την Πύλη, με την συνθήκη τουΜαΐου του 1832.

Η περίοδος είναι ευρέως γνωστή στην σύγχρονηΕλλάδα με τον όρο "επανάσταση του 21", και ηεπέτειος εορτασμού της έναρξής της είναι η 25ηΜαρτίου, ημέρα επίσημης αργίας για το Ελληνικό κράτος.

Πίνακας περιεχομένων1 Προεπαναστατική περίοδος2 Τα γεγονότα του 1821

2.1 Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία3 Παραπομπές4 Βιβλιογραφία5 Σημειώσεις6 Εξωτερικές συνδέσεις

Προεπαναστατική περίοδοςΠολλές επαναστάσεις ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία είχαν λάβει χώραστον ελληνικό γεωγραφικό χώρο πριν από την μεγάλη επανάσταση του 1821.Άλλες από αυτές ήταν μικρότερης και άλλες μεγαλύτερης σημασίας, όλες όμωςείχαν γενικά τοπικό χαρακτήρα. Η επανάσταση του 1821 ήταν η μόνη πουοργανώθηκε προσεκτικά, πολλά χρόνια πριν την έκρηξή της στην Ελλάδα (σανΕλλάδα εννοείται την περίοδο αυτή ο ιστορικός ελληνικός γεωγραφικός χώρος).Στον απόηχο των μεγάλων γεγονότων που συγκλόνισαν την Ευρώπη (ΓαλλικήΕπανάσταση του 1789, Ναπολεόντιοι πόλεμοι) αλλά και τον κόσμο (ΑμερικανικήΕπανάσταση), που δεν είχαν αντίκτυπο στις οπισθοδρομικές πλέον δομές τηςαχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του Μαχμούτ Β' (1808-1839), οι Έλληνεςτης διασποράς που αποτελούσαν το πιό ενημερωμένο και προοδευτικό κομμάτιτου ελληνισμού, ίδρυσαν αρχικά, το 1809, την οργάνωση ΕλληνόγλωσσοΞενοδοχείο με πρωτοβουλία του Θεσσαλονικέα λογίου Γρηγορίου Ζαλύκη και της

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

1 von 15 23.10.11 17:51

Page 2: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Το έμβλημα τηςΦιλικής Εταιρείας

Κύπριας λογίας Ελισάβετ Σαντή Λουμάκη Σενιέ. Η οργάνωση πέτυχε τη στήριξητου Ναπολέοντα Βοναπάρτη και συγκέντρωσε οπλισμό που διαμοιράστηκε στηΜακεδονία και την Ήπειρο προκειμένου να προετοιμαστεί η επανάσταση. Ηκίνηση αυτή προδόθηκε στις αρχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τελικάτο εγχείρημα απέτυχε.

Από τα σπλάχνα του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου και κατά το πνεύμα τηςεποχής ιδρύθηκαν δύο εταιρείες, που αντιπροσωπεύουν ανάγλυφα τις δύοτάσεις του Ελληνισμού στην προσπάθεια για την παλιγγενεσία του στις πρώτεςδεκαετίες του 19ου αιώνα.

Η Φιλόμουσος Εταιρεία, που ιδρύθηκε στη Βιέννη το 1814[1], ήταν νόμιμη, είχεμέλη πολλούς επιφανείς (Καποδίστριας, Κοραής) και οικονομικά ισχυρούςΈλληνες της διασποράς, έθετε σαν πρώτο στόχο την πνευματική ανύψωση τουγένους των Ελλήνων (συγκέντρωση πόρων για ίδρυση σχολείων στην Ελλάδα,επάνδρωσή τους με φωτισμένους δασκάλους, υποτροφίες για σπουδές νέωνστο εξωτερικό κλπ.) και κατόπιν όταν οι συνθήκες το ευνοούσαν επανάστασημε εκμετάλλευση κάποιου πιθανού νέου ρωσοτουρκικού πολέμου ή (και αυτόμάλλον ήταν πιό διαδεδομένο στους κόλπους της εταιρείας) εσωτερική"διάβρωση" της αυτοκρατορίας και σταδιακή κατά το δυνατόν "ελληνοποίησή"της με την προώθηση Ελλήνων σε καίριες θέσεις της.

Η Φιλική Εταιρεία, που ιδρύθηκε στην Οδησσό της Ρωσίαςτο 1814, ήταν μυστική και παράνομη, θεωρούσε ότι τογένος ήταν έτοιμο και είχε σαν στόχο την συγκέντρωσηπόρων αλλά και την δημιουργία των δομών για άμεσηοργάνωση επανάστασης, με επιδίωξη την ίδρυσηανεξάρτητου κράτους και αν οι συνθήκες δεν τοεπιτρέψουν παραχώρηση αυτονομίας υπό τους κόλπουςτης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ιδρύθηκε από φλογερούςπατριώτες, ριζοσπαστικά μέλη της (μικρο)αστικής τάξηςκαι μετά από κάποιες πρώτες δυσκολίες μυήθηκαν σεαυτήν πολλοί λόγιοι, φοιτητές, έμποροι, οικονομικάισχυροί Έλληνες της διασποράς και ιδίως μετά τηνμεταφορά της "έδρας" της στην Κωνσταντινούπολη,πολλοί οικονομικά και πολιτικά ισχυροί, ιεράρχες,στρατιωτικά ισχυροί (κλέφτες και αρματολοί) αλλά και απλός κόσμος μέσα σταόρια της αυτοκρατορίας. Ο Πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, που ανέλαβε τηναρχηγία της Εταιρείας στις 12 Απριλίου 1820, μετά την άρνηση του Ι.Καποδίστρια, επιδίωκε να προετοιμάσει μια γιγαντιαία εθνικοαπελευθερωτικήεπιχείρηση, που θα συντάρασσε τα Βαλκάνια και για το σκοπό αυτό η Εταιρείαεκτός από την εθνεγερτική δράση της στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο και τουςΈλληνες έκανε ή προσπάθησε να κάνει μυστικές συμφωνίες με Ρουμάνους,Σέρβους και Βουλγάρους πατριώτες. Τα συντηρητικά στοιχεία της Φιλικής μαζίμε τους προεστούς (κοτζαμπάσηδες) του Μοριά δεν ήθελαν εκτεταμένεςστρατιωτικές επιχειρήσεις στον Ελληνικό χώρο και προωθούσαν την ιδέα ναγίνει εκμετάλλευση της προστριβής μεταξύ Πύλης και Αλή πασά. Φήμες ότι τασχέδια της Φιλικής είχαν προδοθεί στον σουλτάνο από τους Άγγλουςυποχρέωσαν τον αρχηγό της να αναπροσαρμόσει το αρχικό σχέδιο,

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

2 von 15 23.10.11 17:51

Page 3: Ελληνική Επανάσταση του 1821

προχωρώντας σε μιά τοπική εξέγερση στις ρουμανικές ηγεμονίες, ελπίζονταςότι θα τραβήξει προς τα εκεί την προσοχή των Οθωμανών, ώστε να γίνειδυνατή αργότερα η εξέγερση στην Ελλάδα χωρίς μεγάλη οθωμανικήστρατιωτική πίεση.

Τα γεγονότα του 1821Σημείωση: Όλες οι ημερομηνίες του παρόντος άρθρου αναφέρονται στοπαλιό ημερολόγιο, εκτός και αν σημειώνεται διαφορετικά.

Το γενικό των Φιλικών πρόβλεπε ότι η επανάσταση έπρεπε να ξεκινήσει τιςπενήντα πρώτες ημέρες του 1821, όταν ο Υψηλάντης θα έφτανε στη Μάνη γιανα αναλάβει την αρχηγία της. Για την προετοιμασία της επανάστασης έφτασεστον Μοριά ήδη από το τέλος του 1820, ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος ΔικαίοςΠαπαφλέσσας, εξουσιοδοτημένος από την Εταιρεία να προετοιμάσει γενικά τηνεπανάσταση και υπεύθυνος μαζί με τον Αναγνωσταρά για την Μεσσηνία.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1820 εκστρατεύει από την Τριπολιτσά εναντίον του Αλήπασά στα Ιωάννινα, ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς του Μοριά και μειώνονταισημαντικά οι αξιόμαχες τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Στις 6Ιανουαρίου περνά στο Μοριά από την Ζάκυνθο, ειδοποιημένος από τουςΦιλικούς ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο Παπαφλέσσας οργώνει τον Μοριάμιλώντας για την επανάσταση σε πόλεις και χωριά. Ο Κολοκοτρώνης κάνεισυγκεντρώσεις καπεταναίων από όλη την Πελοπόννησο και τους ενημερώνει ναπάρουν τα όπλα μόλις δοθεί το σύνθημα. Άλλοι Φιλικοί προετοιμάζουν τηνεπανάσταση σε Ρούμελη, Θεσσαλία και Μακεδονία.

Στις 26 Ιανουαρίου γίνεται στη Βοστίτσα (Αίγιο) η λεγόμενη σύναξη τωνπροεστών του Μοριά. Μετέχουν επίσημοι αντιπρόσωποι των προεστών τηςΠάτρας και των Καλαβρύτων, τρεις ιεράρχες (δεσπότες) μεταξύ των οποίων οΠαλαιών Πατρών Γερμανός, διάφοροι προεστοί και καπεταναίοι από όλη τηνΠελοπόννησο και ο Παπαφλέσσας. Παπαφλέσσας και καπεταναίοι δηλώνουνέτοιμοι για εξέγερση, οι προεστοί είναι διστακτικοί και ζητούν εγγυήσεις γιατην υποστήριξη της Ρωσίας, τελικά συμφωνούν όλοι να περιμένουν την άφιξητου Υψηλάντη για να ξεκινήσει η εξέγερση.

Μετά την ουσιαστική αποτυχία στο συντονισμό μιας βαλκανικής εξέγερσης, οΑλέξανδρος Υψηλάντης αποφασίζει να εισβάλει στα ρουμανικά πριγκιπάτακηρύσσοντας την επανάσταση. Πρώτη πολεμική πράξη ήταν η διάβαση τουποταμού Προύθου, στην Μολδαβία στις 22 Φεβρουαρίου 1821 και η είσοδος στοΓιάσι (Ιάσιο). Στις 24 Φεβρουαρίου βγάζει την ιστορική του προκήρυξη πουκαλεί τους Έλληνες να πάρουν τα όπλα, βεβαιώνοντας ότι "μια κραταιάδύναμις" είναι έτοιμη να βοηθήσει τον αγώνα. Την 1 Μαρτίου αρχίζει τηνπορεία του προς τη Βλαχία αφού ενώθηκε με τα τμήματα του ΓεωργάκηΟλύμπιου, του Φαρμάκη και πολλών Ελλήνων εθελοντών. Μαζί με τον Ιερό Λόχοπου είχε συγκροτηθεί από 500 περίπου σπουδαστές των σχολών τωνπριγκιπάτων, η στρατιωτική δύναμη του Υψηλάντη έφτανε τους 7.000, μεταξύτων οποίων ήταν Βαλκάνιοι γείτονες (Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρβανίτες).

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

3 von 15 23.10.11 17:51

Page 4: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης

Την 1 Μαρτίου ξεκινά από τηνΚωνσταντινούπολη με προορισμό τηνΠελοπόννησο, μετά από ενέργειες του ΦιλικούΞάνθου, ένα καράβι φορτωμένο μεπροκηρύξεις για εξέγερση. Με το καράβι αυτόθα φτάσει στη Μάνη στα τέλη Μαρτίου και ηείδηση της εξέγερσης στα ρουμανικάπριγκιπάτα. Κάποιες αναταραχές τωνχριστιανών στην Πόλη σχετικές με τηνεξέγερση στα πριγκιπάτα, θα δώσουν ότανξεσπάσει η επανάσταση στο Μοριά αφορμήγια σφαγές.

Η Πύλη θεωρούσε πρωταρχικό θέμα τηναντιμετώπιση της ανταρσίας του Αλή πασά,αλλά ανησυχούσε σοβαρά από τις φήμες καιτις καταγγελίες των Άγγλων για εξέγερση στοΜοριά. Λίγο μετά την εξέγερση στιςρουμανικές ηγεμονίες, αλλά όχι εξαιτίας της, οι Τούρκοι της Τριπολιτσάςκάλεσαν τους προεστούς του Μοριά με πρόσχημα την συνηθισμένη κοινή ετήσιασύσκεψη, με στόχο όμως να τους κρατήσουν ομήρους. Οι περισσότεροιπροεστοί ήταν διστακτικοί και δεν πήγαν και σωστά, αφού όσοι πήγανεκτελέστηκαν με το ξέσπασμα της επανάστασης.

Στις 11 Μαρτίου φτάνει με καράβι στην Χαλκιδική ο Φιλικός Εμμανουήλ Παππάςμε εντολή να οργανώσει την επανάσταση. Πολλοί καλόγεροι από το Άγιο Όροςξεσηκώνονται έτοιμοι να τον ακολουθήσουν και γίνονται επαφές με Μακεδόνεςοπλαρχηγούς σε μια προσπάθεια να προετοιμαστεί μια συντονισμένη εξέγερση.

Στα μέσα Μαρτίου 1821 ο Παπαφλέσσας είχε ολοκληρώσει τον κύκλο τωνπεριοδειών του στην Πελοπόννησο και βρισκόταν μαζί με τον Αναγνωσταράστη Μεσσηνία, που ήταν η περιοχή για την οποία είχε ταχθεί υπεύθυνος απότην Φιλική Εταιρεία. Ο Κολοκοτρώνης ήταν επίσης στο χώρο ευθύνης του, τηΜάνη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν κρυμμένος στην Πάτρα, έτοιμος νααναλάβει δράση. Άλλοι Φιλικοί ήταν σε διάφορους χώρους ευθύνης ο καθένας.Παρά τις αμφιβολίες των προεστών, το κλίμα στην Πελοπόννησο ήταν έντοναεπαναστατικό και ένας σπινθήρας έλειπε για την έκρηξη. Στο δεκαήμερο μεταξύ14-25 Μαρτίου δόθηκε το έναυσμα της επανάστασης σε διαφορετικά σημείαστο Μοριά.Στις 14 Μαρτίου 1821 καταφθάνει στη Ζάχολη , από το Μοναστήριτου Προφήτη Ηλία του Κούτου , ο ηγούμενος Γερμανός ,όπου μετά απόπανηγυρική δοξολογία στον ναό του Αγίου Γεωργίου,υψώνει την Σημαία τηςΕπαναστάσεως με τα σύμβολα της Φιλiκής Εταιρείας και μαζί με τους Ζαχολίτεςοπλαρχηγούς Παναγιωτάκη Γεραρή και Χρήστο Ζίνη ή Ζαχολίτη εκδιώκουν απότην Ζάχολη τις τούρκικες οικογένειες.Στό Φενεό ο Αναγνώστης Κορδής και οΧρήστος Ζαχολίτης, μετά από συμπλοκή σκότωσαν τούρκους γυφτοχαράτζηδεςκαι ύστερα με ένοπλους Ζαχολίτες ενίσχυσαν τη μικρή δύναμη του ΦιλικούΝικόλα Σολιώτη που μαζί με τους Ζαχολίτες επιτέθηκε σε Οθωμανούςφοροεισπράκτορες (χαρατζήδες) στο χωριό Πόρτα των Καλαβρύτων.Παράλληλα ο Παναγιωτάκης Γεραρής με 60 Ζαχολίτες ξεκίνησε γιά να λάβει

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

4 von 15 23.10.11 17:51

Page 5: Ελληνική Επανάσταση του 1821

μέρος στην πολιορκία της Ακροκορίνθου που άρχισε στις 24 Μαρτίου. Στις 20Μαρτίου ο Σολιώτης με τους Πετμεζαίους χτύπησαν τους Οθωμανούς στουςτρεις πύργους των Καλαβρύτων, όπου κλείστηκαν οι ντόπιοι μουσουλμάνοι καιξεκίνησαν την πολιορκία τους πιάνοντας τον πασά των ΚαλαβρύτωνΑρναούτογλου . Στις 21 Μαρτίου, ξεσηκώθηκε η Πάτρα από τους ΦιλικούςΠαναγιώτη Καρατζά, Βαγγέλη Λειβαδά και Ν. Γερακάρη και οι Οθωμανοίαναγκάστηκαν να κλειστούν στο φρούριό της και η Μάνη[2] με τουςΚολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά και Κεφάλα. Στη Μάνη εξοπλίστηκαν2.000 Μανιάτες και Μεσσήνιοι με πολεμοφόδια που είχαν σταλεί από τουςΦιλικούς της Σμύρνης και είχαν φτάσει εκεί με καράβια. Στις 23 Μαρτίουμπήκαν στην Καλαμάτα και αυτό είναι η πρώτη πολεμική επιτυχία τηςεπανάστασης. Στις 24 Μαρτίου μαζεύτηκαν στα περίχωρα της Καλαμάταςγύρω στους 5.000 Έλληνες για να πάρουν την ευλογία της Εκκλησίας και τηνίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Φωκίδα στη Ρούμελη.

Στην Καλαμάτα συστάθηκε η Μεσσηνιακή γερουσία και ο ΠετρόμπεηςΜαυρομιχάλης τοποθετήθηκε επικεφαλής της. Πρώτη πράξη της νέας εξουσίαςήταν να στείλει έγγραφο προς τα χριστιανικά έθνη ζητώντας τη βοήθειά τουςκαι αυτό το έγγραφο είναι και η πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου τηςεπανάστασης. Στην Πάτρα ιδρύθηκε το Αχαϊκό διευθυντήριο, από τουςπροεστούς Ανδρέα Λόντο και Χαραλάμπη, τον Παπαδιαμαντόπουλο και τοδεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό.

Στα πριγκιπάτα η επανάσταση εξαπλώνεται με επιτυχία. Οι Ρουμάνοι σύμμαχοιήταν συσπειρωμένοι γύρω από τον εθνικό τους ηγέτη, συνεργάτη των ΦιλικώνΤούντορ (Θεόδωρος) Βλαντιμιρέσκου, που είχε κηρύξει επανάσταση ένα μήναπριν ο Υψηλάντης περάσει τον Προύθο. Στις 21 Μαρτίου ο Βλαντιμιρέσκου με6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς καταλαμβάνει το Βουκουρέστι μέσα σ ένα κλίμαγενικού ενθουσιασμού του πληθυσμού και ακολουθεί ο Υψηλάντης που μπήκεστην πόλη με τον στρατό του στις 27 Μαρτίου. Όλα έδειχναν ότι τα δύοκινήματα, θα συνεργάζονταν για την επιτυχία της εξέγερσης όμως γιαποικίλους λόγους αυτό δεν έγινε.

Η 25η Μαρτίου είναι εθνική εορτή, καθώς είχε οριστεί με βασιλικό διάταγμα τουΌθωνα στις 15 Μαρτίου του 1838 ως επέτειος της έναρξης της Επανάστασης,μάλλον με την έννοια της συμπύκνωσης στην ημέρα αυτή των επαναστατικώνγεγονότων των ημερών.

Για το τί έγινε εκείνες τις ημέρες υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις.Σύμφωνα με την παράδοση στις 25 Μαρτίου του 1821, ο Παλαιών ΠατρώνΓερμανός ευλόγησε μία ελληνική σημαία και κήρυξε την έναρξη της ΕλληνικήςΕπανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Όμως, η Ελληνική Επανάστασηείχε ήδη ξεκινήσει στις 21 Φεβρουαρίου από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στοΙάσιο. Ο ίδιος ο Γερμανός δεν αναφέρει απολύτως τίποτα σχετικό στααπομνημονεύματά του, για την ημέρα εκείνη, αλλά αντιθέτως ότι δε βρισκότανστη Λαύρα.[3] Παρ'ολα αυτά το γεγονός ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός άφησεανολοκλήρωτα απομνημονεύματα δεν μας αφήνει να βγάλουμε ασφαλήσυμπεράσματα. [1]

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

5 von 15 23.10.11 17:51

Page 6: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανόςευλογεί την σημαία τηςεπανάστασηςΦανταστική σύνθεση τουΘεόδωρου Βρυζάκη.

Οι περισσότεροι ιστορικοί, όπως αναφέρει οΚωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ήταν τηςάποψης που αναφέρεται στααπομνημονεύματα του Παλαιού ΠατρώνΓερμανού, δηλαδή, "οι δε συγκεντρωθέντεςαποφάσισαν να μην δώσουν αιτίαν τινά,αλλά ως φοβισμένοι να παραμερίσωσι ειςασφαλή μέρη". Άλλοι ιστορικοίυποστηρίζουν ότι ο πυρήνας της όληςιστορίας διασώζει κάποια ιστορική αλήθεια,βασιζόμενοι σε προσωπικά αρχείααγωνιστών και ιεραρχών του 1821, πουισχυρίζονται ότι ο Παλαιών ΠατρώνΓερμανός τέλεσε δοξολογία στις 17 Μαρτίουστην Αγία Λαύρα, ύψωσε το λάβαρο καιόρκισε ορισμένους κοτζαμπάσηδες καιεπισκόπους του Μωριά, που βρίσκονταν εκείγια τον εορτασμό του Αγίου Αλεξίου. [2] Τομόνο σίγουρο είναι ότι οι συγκεντρωμένοιέφυγαν από την Αγία Λαύρα έχοντας γνώσητης επικείμενης έναρξης επανάστασης.

Στην Στερεά Ελλάδα κηρύχθηκε επίσημα ηέναρξη της επανάστασης στις 27 Μαρτίου,στη μονή οσίου Λουκά κοντά στη Λιβαδειά,με παρόντες τους οπλαρχηγούς ΑθανάσιοΔιάκο και Βασίλη Μπούσγο και προκρίτους της περιοχής.

Στο συμβούλιο των οπλαρχηγών στη Μεσσηνία ο Κολοκοτρώνης πρότεινε σανβασικό στόχο την Τρίπολη, που ήταν το στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο τηςΠελοποννήσου και μετά από τη διαφωνία του Μαυρομιχάλη, που είχε οριστείαρχιστράτηγος, άρχισε πορεία στρατολόγησης στην Αρκαδία. Ανάλογες πορείεςέκαναν άλλοι οπλαρχηγοί σε διάφορες περιοχές. Στις 29 Μαρτίου οΚολοκοτρώνης είχε μαζέψει 6.000 άνδρες και προσπάθησε να πολιορκήσει τηνΚαρύταινα, όμως στην πρώτη έξοδο των Τούρκων, το στράτευμα διαλύθηκε.Δεν απογοητεύτηκε και μεθοδικά εγκατέστησε φρουρές σε επίκαιρα σημείαγύρω από την Τρίπολη (Λεβίδι, Πιάνα, Χρυσοβίτσι, Βέρβαινα, Βαλτέτσι,Τρίκορφα), για να μπορούν να ελεγχθούν οι δρόμοι που οδηγούσαν προς ταεκεί.

Η επανάσταση επεκτάθηκε γρήγορα σε όλη την Πελοπόννησο και ΑνατολικήΣτερεά και είχε μεγάλη επιτυχία αφού πέρασαν στον έλεγχο των επαναστατώνπολύ σύντομα,Ζάχολη (14 Μαρτίου), Καλαμάτα (23 Μαρτίου), Αίγιο (23Μαρτίου), Καλάβρυτα (26 Μαρτίου), Άργος, Καρύταινα, Μεθώνη, Νεόκαστρο,Φανάρι, Γαστούνη, Ναύπλιο στην Πελοπόννησο και Σάλωνα (Πανουργιάς, 27Μαρτίου), Γαλαξίδι (Γκούρας, 28 Μαρτίου), Λιδωρίκι (Σκαλτζάς, 28 Μαρτίου),Μαλανδρίνο (Σκαλτζάς, 30 Μαρτίου), Λιβαδειά (Διάκος, 31 Μαρτίου), Θήβα(Μπούσγος, 3 Απριλίου), Αταλάντη στη Στερεά Ελλάδα.

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

6 von 15 23.10.11 17:51

Page 7: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Οι Οθωμανοί περιορίστηκαν στα κάστρα όπου είχαν αρχίσει πολιορκίες. Τασπουδαιότερα από αυτά τα κάστρα ήταν: το κάστρο του Μοριά (Ρίο) με τοαντίστοιχο κάστρο της Ρούμελης (Αντίρριο), της Πάτρας, του Ακροκορίνθουπάνω από την Κόρινθο, τα δύο κάστρα του Ναυπλίου (το Παλαμήδι και τοΜπούρτζι), της Μονεμβασιάς, της Μεθώνης, της Κορώνης, το Νεόκαστρο και τοΠαλαιόκαστρο του Ναυαρίνου (Πύλος) και το κάστρο της Τριπολιτσάς(Τρίπολη). Στο κάστρο του Άργους που ήταν παραμελημένο δεν κλείστηκανΟθωμανοί. Όλα τα κάστρα ήταν κτισμένα (Βυζαντινοί, Ενετοί, Οθωμανοί) κατάβάση παράλια σε δύσβατα σημεία και είχαν το πλεονέκτημα της δυνατότηταςτροφοδοσίας από θάλασσα (οθωμανικός στόλος), πλην του κάστρου τηςΤρίπολης που ήταν κτισμένο γύρω από την πόλη. Μέχρι το τέλος Μαρτίου οιμουσουλμάνοι είχαν απωθηθεί ή εγκαταλείψει τα πεδινά της Πελοποννήσου(ένα τμήμα της Ηλείας γύρω από το Λάλα έμενε υπό τον έλεγχο των ντόπιωνΑλβανών) και είχαν περιοριστεί στα κάστρα, μερικά από τα οποία (αν άντεχανστην πολιορκία) θεωριόταν ικανά για ανάκτηση ολόκληρης της Πελοποννήσου.Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν συγκεντρωθεί στην Τρίπολη.

Τα κάστρα πολιορκούσαν ομάδες ατάκτων υπό την "διοίκηση" ντόπιωνκαπεταναίων, προεστών ή ιεραρχών που είχαν ξεσηκωθεί και ο αριθμός τωνπολιορκητών δεν ήταν σταθερός αλλά αυξομειώνονταν ανάλογα με τιςπεριστάσεις. Η πιο οργανωμένη πολιορκία ήταν της Τρίπολης (Κολοκοτρώνης,Νικηταράς) η οποία δεν ήταν ασφυκτική αλλά επιτελική με κατοχή και οχύρωσηκαίριων υψωμάτων γύρω από την πόλη, που έλεγχαν της προσβάσεις προςαυτή. Το οθωμανικό ιππικό όμως είχε το πάνω χέρι στο οροπέδιο της πόλης,επιτρέποντας τον ανεφοδιασμό της με τα απαραίτητα.

Σε διεθνές (ευρωπαϊκό) επίπεδο η είδηση για εξέγερση στα πριγκιπάτα από τονΥψηλάντη δεν έγινε ευνοϊκά δεκτή από τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής και μετάαπό μια σειρά διπλωματικών διεργασιών (Αγγλία, Αυστρία) και πιέσεων οτσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος αποκηρύσσει τελικά την εξέγερση και οΠατριάρχης Γρηγόριος Ε' της Κωνσταντινούπολης αφορίζει τον Υψηλάντη καικαλεί τον πληθυσμό να μείνει υπάκουος στο καθεστώς. Τα γεγονότα αυτάεπηρεάζουν το κίνημα στις ηγεμονίες και από το σημείο αυτό και μετάλανθασμένες επιλογές από το ελληνικό και ρουμανικό στρατόπεδο φέρνουν τηντελική αποτυχία της εξέγερσης στα πριγκιπάτα.

Οι ειδήσεις για εξέγερση και στο Μοριά έφτασαν στο τέλος Μαρτίου και στηνΥψηλή Πύλη. Η πρώτη αντίδραση ήταν η προσπάθεια περιορισμού τηςεξέγερσης στο Μοριά, που εκδηλώθηκε με τρομοκρατικές σφαγές διακεκριμένωνπροσώπων και προεστών στην Πόλη, αλλά και σε άλλες πόλεις τηςαυτοκρατορίας που το ελληνικό στοιχείο ήταν σημαντικό, όπως τις Κυδωνίες(Αϊβαλί), Ρόδο, Κύπρο. Δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί η έκταση και ο αριθμόςτων θυμάτων των σφαγών σε αυτές τις περιοχές. Ανήμερα το Πάσχα (10Απριλίου 1821), μετά τη θεία λειτουργία, καθαιρέθηκε και απαγχονίστηκε στηνκεντρική πύλη του πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη ο πατριάρχηςΓρηγόριος Ε' (πάνω από 70 ετών τότε), σε μια καθαρά πολιτική κίνηση τηςΠύλης, αφού δεν είχε δοθεί κανενός είδους αφορμή για αυτή την ενέργεια. Τοσώμα του, αφού έμεινε κρεμασμένο για τρεις μέρες, περιφέρθηκε στην πόληαπό τον όχλο, μεταφέρθηκε με ακάτιο και ρίχτηκε στην μέση του Κεράτιου

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

7 von 15 23.10.11 17:51

Page 8: Ελληνική Επανάσταση του 1821

κόλπου[4].

Η πρώτη στρατιωτική αντίδραση από τους Οθωμανούς στις ειδήσεις γιαεξέγερση των Ελλήνων ήρθε από τον Γιουσούφ πασά Σέρεζλη (από τις Σέρρες).Βρισκόταν με στρατό στο Βραχώρι (Αγρίνιο) καθ' οδόν προς την Εύβοια ότανέμαθε για την πολιορκία της Πάτρας. Διεκπεραιώθηκε μέσω Ρίου στηνΠελοπόννησο στις 3 Απριλίου, έκαψε την Πάτρα, αιφνιδίασε και διάλυσε τουςπολιορκητές του φρουρίου της και εγκαταστάθηκε εκεί. Το φρούριο (ακρόπολη)της Πάτρας και τα γειτονικά φρούρια του Μοριά (Ρίο) και της Ρούμελης(Αντίρριο) θα μείνουν στα χέρια των Οθωμανών σε όλη τη διάρκεια τουπολέμου, δίνοντας στα τουρκικά στρατεύματα μια σημαντική δίοδο πρόσβασηςπρος τα ενδότερα της Πελοποννήσου.

Αρχές Απριλίου άρχισαν να κινούνται και τα νησιά. Παρόλο που η ΦιλικήΕταιρεία είχε διείσδυση σε αυτά παρατηρείται σχετική καθυστέρηση στονξεσηκωμό, που οφείλεται σε τοπικές οργανωτικές αλλά και κοινωνικέςιδιαιτερότητες, και σε κάποια από αυτά λαϊκές εξεγέρσεις προηγούνται καιεπισπεύδουν την κήρυξη της επανάστασης. Στις 30 Μαρτίου ξεσηκώθηκε ηΎδρα από τον πλοίαρχο δεύτερης σειράς Αντώνη Οικονόμου. Οι οικοκυραίοι(πλοιοκτήτες) ήταν διστακτικοί και ο Οικονόμου ίδρυσε στις 31 Μαρτίου τηΔιοίκηση, σε αντιδιαστολή με την υπάρχουσα Καγγελαρία. Στις 3 Απριλίουξεσηκώθηκαν από ντόπιους φιλικούς οι Σπέτσες και ακολούθησαν ο Πόρος, ηΣαλαμίνα και η Αίγινα και στις 10 Απριλίου τα Ψαρά. Την ίδια μέρα οαρματολός Γιάννης Δυοβουνιώτης μπήκε στην Μπουδουνίτσα (Μενδενίτσα) τηςΡούμελης. Στην Αττική ο Φιλικός Μελέτης Βασιλείου και άλλοι ντόπιοιμικροκαπετάνιοι αφού στρατολόγησαν αγρότες και χωρικούς για αρκετές μέρες,μπήκαν αιφνιδιαστικά στην Αθήνα στις 15 Απριλίου, περιορίζοντας τουςντόπιους μουσουλμάνους στο κάστρο της Ακρόπολης και την ίδια μέρα η Ύδρακήρυξε επισήμως την επανάσταση. Στις 18 Απριλίου οι Ρουμελιώτες αρματολοίΔιάκος, Δυοβουνιώτης και Πανουργιάς μπήκαν στο Πατρατζίκι (Υπάτη) και τηνίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Σάμος με τον Φιλικό Λυκούργο Λογοθέτη.

Η στρατιωτική απάντηση του Χουρσίτ πασά της Πελοποννήσου, πουβρισκόταν[5] στα Γιάννενα διευθύνοντας τις επιχειρήσεις εναντίον του Αλήπασά, προέβλεπε την προσβολή της εξέγερσης στην Πελοπόννησο με τακτικόστρατό, πεζικό και ιππικό, από δύο μεριές: Από τη μια απευθείαςδιεκπεραίωση στρατευμάτων μέσω Ρίου-Αντιρρίου και από την άλλη κάθοδοδιαμέσου της ανατολικής Στερεάς με καταστολή της εξέγερσης που είχε ήδηαρχίσει εκεί. Το πρώτο σκέλος των στρατευμάτων υπό τη διοίκηση τουΜουσταφάμπεη, πέρασε στην Πελοπόννησο πολύ νωρίς (6 Απριλίου) καιεπιδόθηκε σε συστηματικές καταστροφές πόλεων που είχαν περιέλθει στουςεξεγερμένους. Το δεύτερο σκέλος των στρατευμάτων υπό τον Ομέρ Βρυώνη καιτον Κιοσέ Μεχμέτ βρισκόταν στη Φθιώτιδα στις 19 Απριλίου με εντολή τηδιενέργεια τακτικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων από βορά προς νότο.

Τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα που (μια μέρα πριν) είχαν καταλάβει τηνΥπάτη, αποφάσισαν να την εγκαταλείψουν και να αντιμετωπίσουν τηνοθωμανική στρατιά στην Φθιώτιδα σε τρία σημεία: Ο Πανουργιάς στηΧαλκωμάτα, ο Δυοβουνιώτης στο Γοργοπόταμο και ο Διάκος στην Αλαμάνα.

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

8 von 15 23.10.11 17:51

Page 9: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Στις 24 Απριλίου, ο Ομέρ Βρυώνης επιτέθηκε και στα τρία σημεία ταυτόχρονα.Ο Πανουργιάς και ο Δυοβουνιώτης αναγκάστηκαν σε υποχώρηση, όμως τοτμήμα του Διάκου που αντιστάθηκε πεισματικά στη γέφυρα της Αλαμάναςσφαγιάστηκε και ο ίδιος συνελήφθη επιτόπου[6]. Λίγες μέρες αργότερα ταελληνικά στρατιωτικά σώματα ηττήθηκαν στο Ελευθεροχώρι της Λαμίας. Στις 8Μαΐου ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κατάφερε πλήγμα στον Ομέρ Βρυώνη στο χάνιτης Γραβιάς. Με 120 μαχητές αντιμετώπισε επιτυχημένα όλη την ημέρα τιςοθωμανικές επιθέσεις προξενώντας τους σημαντικές απώλειες και αποσύρθηκετη νύχτα προς τα βουνά, με ελάχιστες δικές του απώλειες. Λίγες μέρεςαργότερα οθωμανικό στρατιωτικό σώμα απέτυχε να καταλάβει τα Βλαχοχώριατης Γκιώνας, που υπερασπίζονταν ο Γιάννης Γκούρας. Οι τελευταίες αυτέςεπιτυχίες αναπτέρωσαν το ηθικό των επαναστατημένων και προβλημάτισαντους Τούρκους, που αποσύρθηκαν προσωρινά στην Μενδενίτσα.

Στις 6 Απριλίου είχε περάσει μέσω Ρίου στην Πελοπόννησο ο Μουσταφάμπεης,κεχαγιάμπεης του Χουρσίτ πασά, με εντολή την καταστολή της εξέγερσης.Έκαψε τη Βοστίτσα (Αίγιο), διάλυσε την πολιορκία του Ακροκόρινθου, έκαψε τοΆργος, σύντριψε την αντίσταση που βρήκε στον ποταμό Ξεριά[7], διάλυσε τηνπολιορκία του Ναυπλίου και μπήκε πανηγυρικά στην Τρίπολη στις 6 Μαΐου.Στις 12 Μαΐου επιχείρησε μια πρώτη απόπειρα διάσπασης της πολιορκίας τηςΤρίπολης και επιτέθηκε με ισχυρές δυνάμεις εναντίον των πολιορκητών, στοΒαλτέτσι από βορά και νότο. Τη θέση υπερασπίσθηκαν λυσσαλέα, στρατιωτικάσώματα των Μαυρομιχαλαίων (Κυριακούλης, Ηλίας και Γιάννης), τουΚολοκοτρώνη, των Πλαπουταίων και άλλων καπεταναίων. Την επόμενη οΜουσταφάμπεης άρχισε υποχώρηση που η ελληνική αντεπίθεση μετέτρεψε σεάτακτη φυγή με σημαντικές απώλειες. Επιζητώντας με κάθε τρόπο τηνδιάνοιξη δρόμου προς τη Μεσσηνία ο Μουσταφάμπεης επιτέθηκε στις 18 Μαΐουστα Δολιανά και στα Βέρβαινα, όπου ηττήθηκε από τα ελληνικά στρατιωτικάσώματα και επέστρεψε άπρακτος στην Τρίπολη. Οι νίκες αυτές, που οφείλουνπολλά στην επιμονή, την μεθοδικότητα αλλά και τις στρατηγικές ικανότητεςτου Κολοκοτρώνη (αρχιστράτηγος από τις αρχές Μαΐου), επέτρεψαν τηνστενότερη πολιορκία των φρουρίων, στα οποία άρχισαν να σημειώνονταιελλείψεις των αναγκαίων αφού ο ελληνικός στόλος είχε ήδη περιορίσει με τηδραστηριότητά του, την από θάλασσα τροφοδοσία τους.

Στις πρώτες του εξόδους και περιπολίες τον Απρίλιο, ο ελληνικός στόλοςκυρίεψε αρκετά πλοία και μαζεύτηκαν μεγάλες ποσότητες από λάφυρα. Η θέατου ελληνικού στόλου με την επαναστατική σημαία, βοηθούσε να ξεσηκωθούννησιά ή παραθαλάσσιες περιοχές που δεν είχαν μέχρι τότε ξεσηκωθεί και ταπληρώματα του στόλου δεν δίσταζαν να βγουν οπλισμένα στη στεριά και νασυμμετέχουν σε επιχειρήσεις. Σημαντική ήταν η συμβολή του στόλου και στοναπό θαλάσσης αποκλεισμό και κανονιοβολισμό των φρουρίων πουπολιορκούνταν (Ναύπλιο, Μονεμβασία).

Στις 7 Μαΐου επαναστάτησαν με πρώτο τις Μηλιές, τα Εικοσιτέσσερα (τα χωριάτου Πηλίου) της Θεσσαλίας, όπου ο υπεύθυνος για την περιοχή Φιλικός ΆνθιμοςΓαζής είχε προετοιμάσει το έδαφος από νωρίς με σημαντική εθνεγερτική δράσηκαι επαφές με τους ντόπιους αρματολούς Μπασδέκηδες (Κυριάκο καιΠαναγιώτη). Οι ισχυροί προεστοί (κοτζαμπάσηδες) ήταν πολύ αρνητικοί στην

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

9 von 15 23.10.11 17:51

Page 10: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Ναυτικό κανόνι του 1821

ιδέα της επανάστασης, όμως ότανεμφανίστηκαν από το Τρίκερι τρία πλοία τουελληνικού στόλου, ο λαός δεν μπορούσε πια νασυγκρατηθεί. Στις 9 Μαΐου οι επαναστάτες απόόλα τα χωριά μαζεύτηκαν έξω από το Βόλο καιπολιόρκησαν τους Οθωμανούς που κλείστηκανστο φρούριο της πόλης. Στην πολιορκίαβοήθησαν και τα ελληνικά πλοία καιπληρώματα. Στις 11 Μαΐου οι επαναστάτεςμπήκαν στο Βελεστίνο (οι Οθωμανοί κλείστηκανστους 4 ισχυρότερους πύργους) και εκείμαζεύτηκαν την ίδια μέρα αντιπρόσωποι από

τα επαναστατημένα χωριά, κηρύχθηκε επίσημα η επανάσταση και συστάθηκε ηΒουλή της Θετταλομαγνησίας, με πρόεδρο τον Άνθιμο Γαζή και γραμματέα τονΦίλιππο Ιωάννου. Οι επαναστάτες στη Θεσσαλία ήταν στην συντριπτική τουςπλειοψηφία άτακτοι χωρικοί, χωρίς κανενός είδους στρατιωτική εμπειρία,αλλά και χωρίς τα απαραίτητα όπλα και πολεμοφόδια και όταν λίγες μέρεςαργότερα εμφανίστηκε πολυπληθής οθωμανική στρατιά από τη Λάρισα υπό τηδιοίκηση του Μαχμούτ πασά Δράμαλη (από τη Δράμα), διαλύθηκαν αμέσωςπρος τα χωριά τους. Ο Δράμαλης έκαψε την Κάπουρνα και τα Κανάλια, ανέβηκεμέχρι τη Μακρυνίτσα και ζήτησε από όλα τα χωριά να πληρώσουν μεγάλαπρόστιμα. Οι περισσότεροι επαναστάτες φοβισμένοι υπέκυψαν και οικοτζαμπάσηδες προσκύνησαν φέρνοντας στον Δράμαλη πλούσια δώρα. Αυτόςπροωθήθηκε προς το Λαύκο επιδιώκοντας να μπει στις Μηλιές, που ήταν τοστρατηγείο της επανάστασης, όμως στις 25 Μαΐου συνάντησε αντίσταση σταΛεχώνια και δεν προχώρησε. Στις Μηλιές η κατάσταση ήταν αντιφατική, μετους κοτζαμπάσηδες να θέλουν να προσκυνήσουν και τους επαναστάτες με τονΓαζή να θέλουν να αντισταθούν. Τελικά ο Γαζής αναγκάστηκε να φύγει στηΣκιάθο και οι Μηλιές προσκύνησαν στα μέσα Ιουνίου τον Δράμαλη που έφτασεμέχρι τη Μηλίνα και δεν προχώρησε άλλο. Όσοι επαναστάτες απέμεινανπροωθήθηκαν προς το Τρίκερι και πολλά γυναικόπαιδα πέρασαν σε Σκιάθο καιΣκόπελο. Όταν αποχώρησε ο Δράμαλης η επανάσταση έμεινε ζωντανή στοΛαύκο, την Αργαλαστή, το Προμμύρι και το Τρίκερι.

Την ίδια μέρα που γίνονταν η μάχη στη Γραβιά (8 Μαΐου) και μια μέρα μετά τηνέναρξη της επανάστασης στη Θεσσαλία, επαναστάτησε και το γειτονικόΞεροχώρι (Ιστιαία) στην βόρεια Εύβοια. Από εκεί η επανάσταση διαδόθηκε στηνΛίμνη και στην Κύμη της Εύβοιας, που ανήκε στο ισχυρό πασαλίκι του Εγρίπου(Ευρίπου) με πρωτεύουσα τη Χαλκίδα και είχε σημαντικές οθωμανικέςστρατιωτικές δυνάμεις. Τέλη Μαΐου οι επαναστάτες προσπάθησαν δύο φορέςνα πολιορκήσουν την Χαλκίδα χωρίς όμως επιτυχία και στη συνέχειακυνηγήθηκαν από το οθωμανικό ιππικό, που τους προκάλεσε μεγάλεςαπώλειες.

Μετά από την αποτυχία των επίμονων προσπαθειών συντονισμού ταυτόχρονηςέκρηξης της επανάστασης στον Όλυμπο και την Χαλκιδική ο Εμμανουήλ Παπάςκήρυξε τελικά την επανάσταση στη Μακεδονία, στον Πολύγυρο στις 17 Μαΐου.Η οθωμανική απάντηση ήταν εδώ άμεση με συλλήψεις ομήρων και καταλήψειςπόλεων. Ιδιαίτερα δεινοπάθησε η Θεσσαλονίκη, όπου εξοντώθηκαν χιλιάδες

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

10 von 15 23.10.11 17:51

Page 11: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Μακεδόνας ανάπηρος τουΑγώνα κατά την έξοδο τουΜεσολογγίου, Θεόδωρος

Βρυζάκης

Έλληνες και οι περιουσίες τους δημεύτηκαν ή καταστράφηκαν. Χρειάστηκε ναπεράσουν τουλάχιστον πενήντα χρόνια για να επανέλθει ο ελληνισμός τηςπόλης στα πριν του 1821 επίπεδα και να συνέλθει από αυτό το συντριπτικόχτύπημα. Οι οπλαρχηγοί του Ολύμπου και του Βερμίου ήταν διστακτικοί καιπερίμεναν ενισχύσεις σε μαχητές και πολεμοφόδια από την νότια Ελλάδα. Μόνοο Διαμαντής Νικολάου προσφέρθηκε να εξεγερθεί άμεσα και πέρασε με τοστρατιωτικό σώμα του στη Χαλκιδική τον Ιούνιο.

Στις 21 Μαΐου προεστοί από όλες τις επαρχίες και ντόπιοι οπλαρχηγοίσυγκεντρώθηκαν στο Λουτρό των Σφακιών, ίδρυσαν Καγκελαρία και κήρυξαντην επανάσταση και στην Κρήτη. Στο νησί υπήρχε ισχυρό και εμπειροπόλεμοτουρκικό στοιχείο και η επανάσταση καταπνίγηκε γρήγορα με κατάληψη και τηςκοιτίδας της στα Σφακιά.

Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι μετον αρματολό του Ζυγού Δημήτρη Μακρή και τηνεπόμενη ο Μακρής ξεσήκωσε και το Ανατολικό(Αιτωλικό). Στις 25 Μαΐου ο ΓιώργοςΒαρνακιώτης κήρυξε με προκήρυξη τηνεπανάσταση στο Ξηρόμερο και στις 4 Ιουνίουεπαναστάτησε και το Καρπενήσι με τουςΓιολντάσηδες. Η καθυστέρηση στην κήρυξη τηςεπανάστασης στη Δυτική Ελλάδα, φαίνεται ότιοφείλεται στην ύπαρξη ισχυρών οθωμανικώνδυνάμεων στην Ήπειρο, λόγω της στρατιωτικήςαναμέτρησης της Πύλης με τον Αλή Πασά, αλλάκαι στην απροθυμία ισχυρών αρματολών(Γιώργος Βαρνακιώτης, Ανδρέας Ίσκος) τηςπεριοχής να εμπλακούν, ίσως λόγω φόβων γιατην απώλεια των προνομίων τους.

Τον Μάιο πλοία του ελληνικού στόλου υπό τηδιοίκηση του Γιακουμάκη Τομπάζη προσέγγισανστη Χίο, σε μια προσπάθεια να πεισθούν οιΧιώτες να προσχωρήσουν στην επανάσταση.

Δεν υπήρξε ανταπόκριση ούτε από τους επώνυμους αλλά ούτε από τουςχωρικούς και ο στόλος απέπλευσε. Οι Οθωμανοί συνέλαβαν ομήρους μεταξύτων επιφανών Ελλήνων και ένα σώμα ατάκτων πέρασε από τα τουρκικάπαράλια στο νησί για τη "διατήρηση της τάξης". Στην πρώτη του έξοδο από ταΔαρδανέλλια ο οθωμανικός στόλος βρήκε μπροστά του τα ελληνικά πολεμικά.Στις 27 Μαΐου ο Τομπάζης κυνήγησε την οθωμανική μοίρα και κατάφερε νααποκλειστεί το μεγαλύτερο πλοίο (πλοίο της γραμμής με 76 πυροβόλα) στονκόλπο της Ερεσσού, το οποίο ανατινάχτηκε τελικά από τον Παπανικολή μεπυρπολικό φτιαγμένο στα Ψαρά, με σημαντικές απώλειες των Οθωμανών.

Το Μάιο με πρωτοβουλία της Μεσσηνιακής γερουσίας συγκλήθηκεπανπελοποννησιακή συνέλευση στην Μονή των Καλτεζών, υπό την προεδρίατου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Συμμετείχαν ισχυροί προύχοντες ή αντιπρόσωποίτους, ιεράρχες και λίγοι στρατιωτικοί και Φιλικοί. Προσκλήσεις στάλθηκαν καιστα τρία ναυτικά νησιά τα οποία όμως δεν συμμετείχαν. Με ανακοίνωσή της

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

11 von 15 23.10.11 17:51

Page 12: Ελληνική Επανάσταση του 1821

στις 26 Μαΐου, συστάθηκε η Πελοποννησιακή Γερουσία, στην οποία περιήλθανόλες οι εξουσίες και η ευθύνη της διεύθυνσης των επαναστατικών πραγμάτωνγια όλη την Πελοπόννησο. Μέλη της Γερουσίας αυτής ήταν αντιπρόσωποι απόόλα τα μεγάλα προυχοντικά τζάκια της Πελοποννήσου, ο Παλαιών ΠατρώνΓερμανός, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και γραμματέας ο Ρήγας Παλαμήδης.Επρόκειτο για μια εσπευσμένη αλλά συντονισμένη ενέργεια των ισχυρών νααντιπαρατεθούν στην εξουσία του Δημήτριου Υψηλάντη, που αναμενόταν ναφτάσει στην Πελοπόννησο. Μέχρι την άφιξή του η Γερουσία αυτή έκανε εκλογέςεπαρχιακών και κοινοτικών αντιπροσώπων και προκήρυξε γενικήεπιστράτευση.

Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στα πριγκιπάτα η επανάσταση δεν είχε καλή εξέλιξη. Πρώτα ήρθε η διάσπασητων επαναστατών και η σύλληψη και εκτέλεση του Βλαντιμιρέσκου από τουςΈλληνες, την νύχτα της 27 Μαΐου. Οι Οθωμανοί μπαίνουν με ισχυρέςστρατιωτικές δυνάμεις στο Βουκουρέστι και ο Υψηλάντης, σε απελπιστική θέσηυποχωρεί αμαχητί προς τα Καρπάθια. Στις 7 Ιουνίου δίνεται από τους μαχητέςτου Ιερού Λόχου υπό τον στρατηγό του Υψηλάντη, Αλέξανδρο Μακεδόνσκη[3], ηπολυαίμακτη μάχη στο Δραγατσάνι, όπου έπεσαν νεκροί διακόσιοι νέοισπουδαστές και σαράντα πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Οθωμανούς. ΟΥψηλάντης υποχωρώντας φτάνει στα αυστριακά σύνορα, συλλαμβάνεται απότους αυστριακούς και φυλακίζεται στο φρούριο του Μούνκατς. Λίγο μετά τηναποφυλάκισή του επτά χρόνια αργότερα, θα πεθάνει από καρδιά.

Στη Μολδαβία τα τμήματα του Ολύμπιου, του Φαρμάκη και του Καρπενησιώτησυνέχισαν τον άνισο αγώνα με τις οθωμανικές δυνάμεις. Ο Καρπενησιώτηςσυγκρούεται με τους Οθωμανούς στο Γαλάτσι και τον Προύθο με σοβαρέςαπώλειες. Ο Ολύμπιος, μετά από πολλές συγκρούσεις, καταφεύγει με έντεκαμαχητές στη Μονή Σέκου, αντιστέκεται ηρωικά και στις 23 Οκτωβρίου βάζουνφωτιά στη μπαρουταποθήκη του μοναστηριού και τινάζονται στον αέρα μαζίμε τους εχθρούς. Ο Φαρμάκης προδόθηκε στους Οθωμανούς από Άγγλους καιΑυστριακούς και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια. Στις αρχές του 1822 τοκίνημα στα ρουμανικά πριγκιπάτα είχε κατασταλεί εντελώς. Η απασχόληση σταπριγκιπάτα σοβαρών στρατιωτικών οθωμανικών δυνάμεων βοήθησε να ανάψεικαι να διατηρηθεί η επαναστατική φλόγα στην Ελλάδα.

Τον Ιανουάριο του 1822 η πρώτη εθνική σύνοδος, στην Επίδαυρο ανακήρυξετην ανεξαρτητοποίηση της Ελλάδας απο την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ηανακήρυξη αυτή επισφραγίστηκε μετά τις αξιοσημείωτες νίκες των μαχόμενωνΕλλήνων, σε στεριά και θάλασσα.

Οι πολεμικές επιχειρήσεις έληξαν, όταν ο Σουλτάνος υποχρεωμένος από τηνΡωσία, αποδέχθηκε την αυτονομία της Ελλάδας με την Συνθήκη τηςΑδριανούπολης το 1829.

Παραπομπές↑ Χρήστος Μούλιας, Ιστορικά Σημειώματα, σελ.187, τόμος Α΄, Εκδόσεις περί1.

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

12 von 15 23.10.11 17:51

Page 13: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Νικηφ. Λύτρας, Ηπυρπόληση της τουρκικήςναυαρχίδας από τονΚανάρη (π. 1866-1870).Λάδι σε μουσαμά, 143 εκ. x109 εκ. ΠινακοθήκηΑβέρωφ, Μέτσοβο.

τεχνών, Πάτρα 2007↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 12, σ. 822.↑ Έλληνας αξιωματικός του Ρωσικού στρατού μεκαταγωγή από τη Μακεδονία Thomas Frost, Thesecret societies of the European Revolution,1776-1876, σελ. 67 (http://books.google.com/books?id=9qLOeWG6gboC&printsec=frontcover&

dq=The+Secret+Societies+of+the+European+Revolutio&hl=el#v=onepage&q=Makedonski&f=false) .

3.

ΒιβλιογραφίαΑπόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Ιστορία του νέου ελληνισμού Η μεγάληελληνική επανάσταση (1821-1829), τ. Ε' 1813-1821, τ. Στ' Η εσωτερικήκρίση (1822-1825), εκδόσεις Α. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 1982, ISBN960-8353-31-9, SET ISBN 960-8353-25-4Στέφανος Π. Παπαγεωργίου, Από το γένος στο έθνος Η θεμελίωση τουΕλληνικού κράτους 1821-1862, εκδόσεις Παπαζήση, 2η έκδοση, Αθήνα2005, ISBN 960-02-1769-6Τάσος Βουρνάς, Σύντομη ιστορία της ελληνικής επανάστασης, εκδόσειςΠατάκη, 3η έκδοση, Αθήνα 1999, ISBN 960-600-951-3Ντέιβιντ Μπριούερ, Η φλόγα της ελευθερίας Ο αγώνας των Ελλήνων γιατην ανεξαρτησία 1821-1833, μετάφραση Τιτίνας Σπερελάκη, επιμέλειαΕλένης Κεκροπούλου, εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2004, ISBN 960-536-165-5Ντάγκλας Ντέκιν, Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία1821-1833, μετάφραση Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου, εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ., 3ηέκδοση, Αθήνα 1999, ISBN 960-250-172-3Γιάνης Κορδάτος, Η επανάσταση της Θεσσαλομαγνησίας το 1821,σημείωμα Θ. Χ. Παπαδόπουλου, εκδόσεις Επικαιρότητα, Αθήνα 1983Σάμουελ Γκρίντλεϋ Χάου, Ιστορική σκιαγραφία της ελληνικής

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

13 von 15 23.10.11 17:51

Page 14: Ελληνική Επανάσταση του 1821

επανάστασης, μετάφραση Ι. Χατζηεμανουήλ, επιμέλεια-πρόλογος-σχόλιαΝίκος Κολόμβας, εκδόσεις Εκάτη, Αθήνα 1997, ISBN 960-7437-43-8Νίκος Γ. Σβορώνος, Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, μετάφρασηΑικατερίνη Ασδραχά, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1999, ISBN 960-7293-21-5Ντάγκλας Ντέκιν, Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, μετάφραση Α.Ξανθόπουλου, εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ., 3η έκδοση, Αθήνα 1989

Σημειώσεις^ Το 1813 είχε ιδρυθεί στην Αθήνα η Φιλόμουσος Εταιρεία των Αθηνών. Ηεταιρεία της Βιέννης ιδρύθηκε το 1814 για οικονομική υποστήριξη αυτήςτων Αθηνών και είχαν τους ίδιους στόχους.

1.

^ Στην Αρεόπολη, πατρίδα των Μαυρομιχαλαίων, η τοπική παράδοση τηςΜάνης αναφέρει σαν ημέρα του ξεσηκωμού τις 17 Μαρτίου.

2.

^ Παπαγεωργίου (βλέπε βιβλ.), σελ.110-112. Ο Βουρνάς (βλέπε βιβλ.),σελ.90, για να το υποστηρίξει αναφέρεται στο βιβλίο του ιστορικού ΤάκηΣταματόπουλου Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός χωρίς θρύλο.

3.

^ Το σώμα ανασύρθηκε από το νερό από τον καπετάνιο κεφαλλονίτικουπλοίου που ήταν στην περιοχή και μεταφέρθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας,όπου προκλήθηκε οργή στην ελληνική παροικία, τους ορθόδοξους Ρώσουςαλλά και τον τσάρο της Ρωσίας, που διέταξε να γίνει η νεκρώσιμηακολουθία με όλες τις τιμές και τον σεβασμό.

4.

^ Το χαρέμι (η οικογένεια) του Χουρσίτ πασά βρισκόταν αποκλεισμένοστην Τρίπολη.

5.

^ Μεταφέρθηκε στο Ζητούνι (Λαμία) και μετά την άρνησή του νασυνεργαστεί με αντάλλαγμα αξιώματα και αμοιβές, βασανίστηκε καιανασκολοπίστηκε. Με τη θυσία του, η ελληνική εθνική συλλογική μνήμηκέρδισε έναν ήρωα-μάρτυρα, όμως η επανάσταση έχασε πολύ νωρίς, έναπολύ σημαντικό και εμπειροπόλεμο οπλαρχηγό.

6.

^ Στα ελληνικά τμήματα που αντιστάθηκαν στον Ξεριά, μετείχε και σώμααπό τις Σπέτσες. Στην μάχη εκεί σκοτώθηκε και ο γιός τηςΜπουμπουλίνας, Γιάννης Γιαννούζας.

7.

Εξωτερικές συνδέσεις Ντοκιμαντέρ: 1821, η πορεία προς τη μεγάλη στιγμή (http://www.ert-

archives.gr/V3/public/pop-info.aspx?tid=0000006581&tsz=0&act=mInfo)(προβολή (http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=0000006581&tsz=0&act=mMainView) ) (Αρχείοντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Ντοκιμαντέρ: Οι λαβωματιές του '21 (http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-info.aspx?tid=0000026781&tsz=0&act=mInfo) (προβολή(http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=0000026781&tsz=0&act=mMainView) ) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)Αριστερές αναγνώσεις του Εικοσιένα, ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΘΗ, 27/03/2011Η ΑΥΓΗ (http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=606808)

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

14 von 15 23.10.11 17:51

Page 15: Ελληνική Επανάσταση του 1821

Τελευταία τροποποίηση 14:29, 5 Σεπτεμβρίου 2011.Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την Creative CommonsAttribution/Share-Alike License· μπορεί να ισχύουν και πρόσθετοι όροι.Δείτε τους Όρους Χρήσης για λεπτομέρειες.

Ανακτήθηκε από "http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_1821&oldid=2845034"Κατηγορίες: Ελληνική Επανάσταση του 1821 Ελληνική ιστορία

!""#$%&' !()$*+,)+# ,-. 1821 - /%&%()012%) http://el.wikipedia.org/wiki/!""#$%&'_!()$*+,)+#_,-._1821

15 von 15 23.10.11 17:51