Φράγμα ΦανερωμένηςΦράγμα Φανερωμένης(Μεσσαρά-Κρήτης)(Μεσσαρά-Κρήτης)

Αρφανάκης Νικήτας

Χρήσεις και Τεχνικά ΧαρακτηριστικάΧρήσεις και Τεχνικά Χαρακτηριστικά• Ετήσια ποσότητα νερού 19.76 (106 m³)• Χρήσεις Άρδευση των αρδευτικών ζωνών Α , Β και Γ της

περιοχής Μεσσαράς συνολικής καλλιεργήσιμης έκτασης 30.000 στρεμμάτων.

• Σημερινή κατάσταση Το έργο ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2005 και

έκτοτε λειτουργεί κανονικά.• Τεχνικά χαρακτηριστικά Χωμάτινο φράγμα με αργιλικό πυρήνα μεγίστου

ύψους από τη θεμελίωση 75 m και πλάτους στέψης 8 m. • Τροφοδοσία Ο ταμιευτήρας τροφοδοτείται από την ευρύτερη λεκάνη του Κουτσουλίδη

(Ζαρός-Ρούβας),κυρίως από το χείμαρρο Κουτσουλίδη που πηγάζει από το δάσος τουτ Ρούβα και είναι παραπόταμος του Γεροποτάμου.

• Το φράγμα είναι καταγεγραμμένο από το πρόγραμμα Νησιωτικών Υγροτόπων του WWF ως τεχνητός υγρότοπος με κωδικό KRI132

Πλεονεκτήματα ΦράγματοςΠλεονεκτήματα Φράγματος• Τα φράγματα γενικώς αντιμετωπίζονται από την πολιτεία και την κοινή γνώμη

ως χρήσιμα έργα για την αντιστάθμιση των συνεπειών από την υπεράντληση των γεωτρήσεων και ως τα κατεξοχήν έργα για τη διαχείριση του νερού που «χάνεται στη θάλασσα ». Οι αγρότες τα θεωρούν ως λύση για την άρδευση αφού απαλλάσσονται από το κόστος και τα προβλήματα των γεωτρήσεων. Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ για το νερό έχει σκοπό την προστασία και βελτίωση της κατάστασης των υδάτινων οικοσυστημάτων, την προώθηση βιώσιμης χρήσης του νερού, τη μείωση της ρύπανσης των υπογείων υδάτων και την εξασφάλιση επαρκούς νερού καλής ποιότητας.

Μειονεκτήματα Φανερωμένης

• Τις τελευταίες δεκαετίες, όταν αμφισβητήθηκε το μοντέλο της «άγριας» ανάπτυξης με τα μεγάλα δημόσια έργα, αμφισβητήθηκε και η χρησιμότητα των μεγάλων φραγμάτων. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, αν ο σκοπός είναι η ανάσχεση της υφαλμύρωσης των υδροφορέων και ο εμπλουτισμός τους, τότε τα μικρά έργα καθυστέρησης της ροής των χειμάρρων θα είναι πιο αποτελεσματικά από τα μεγάλα φράγματα τα οποία λειτουργούν αντίθετα, δηλαδή εμποδίζουν το νερό να εμπλουτίσει τους υδροφορείς που βρίσκονται κατάντη του φράγματος. Εκτός αυτού, υποβαθμίζουν την ποιότητα του απολήψιμου νερού με την επιφανειακή του έκθεση, κοστίζουν ακριβά, έχουν πολλά προβλήματα λειτουργίας (ρύπανση, φερτά υλικά, αγωγοί, αντλιοστάσια κ.ά.), είναι επικίνδυνα σε περίπτωση θραύσης (σεισμός) και έχουν σχετικά μικρό χρόνο ζωής. Υπάρχει ένα ιστορικό συνεχών ρυπάνσεων και μολύνσεων του νερού του φράγματος από λύματα ελαιοτριβείων.

Προτεινόμενοι Τρόποι ΑντιμετώπισηςΠροτεινόμενοι Τρόποι Αντιμετώπισης

Λύσεις για τον περιορισμό της ρύπανσης και της μόλυνσης της λεκάνης του Κατσουλίδη με:

• την ενθάρρυνση εγκατάστασης διφασικών ελαιοτριβείων που έχουν καλύτερη διαχείριση αποβλήτων,

• τον έλεγχο διάθεσης των αποβλήτων των ελαιουργείων,• την ενθάρρυνση καλύτερης αξιοποίησης των αποβλήτων των ελαιουργείων,• την κατασκευή βιολογικού καθαρισμού των αστικών λυμάτων του Ζαρού,• την κατασκευή αποχετευτικών δικτύων στα Σκούρβουλα και το Λαλουμά τα

λύματα των οποίων θα μεταφέρονται με οχήματα ή αντλίες στον πλησιέστερο βιολογικό καθαρισμό και

• τον έλεγχο των κτηνοτροφικών μονάδων για τη διάθεση των αποβλήτων.

Να προτείνει την καλύτερη αξιοποίηση του φράγματος προς όφελος της τοπικής κοινωνίας με:

• τη συστηματική προστασία της λεκάνης από ρύπανση και μόλυνση,την ορθολογική διαχείριση της διάθεσης του νερού και την εφαρμογή κινήτρων μείωσης της κατανάλωσης (μεγαλύτερη τιμή ανά κ.μ. για μεγαλύτερη κατανάλωση)

• την εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου που θα θέσει όρια φέρουσας ικανότητας για κάθε χρήση,

• την προώθησή του ως υγροτόπου με πλούσια ορνιθοπανίδα για παρατήρηση από επισκέπτες και επιστήμονες σε συνεργασία με επιστημονικό φορέα όπως το ΜΦΙΚ και η ΕΟΕ και

• την απαγόρευση του κυνηγιού στην περιοχή. • Την αποτροπή της χρήσης του νερού άρδευσης σε κατοικίες, ελαιουργεία,

επιχειρήσεις και πότισμα ζώων, ιδίως μέχρι την αποκατάσταση της ποιότητας του νερού του φράγματος.