1

ΣυνέντευξηΥφυπουργός Ανάπτυξης κ. Γιώργος Βλάχος

ΑπόψειςΓια μία βιώσιμη ανάπτυξη του Βοΐου

Ο Υφυπουργός Ανάπτυ-ξης κ. Γιώργος Βλά-χος μιλάει για την

ακρίβεια, το παραεμπόριο, τα πολυκαταστήματα και τα μέτρα που πάρθηκαν ώστε να λειτουργήσει η αγορά στα πλαίσια ενός υγιούς ανταγω-νισμού. (...) σελ. 4

Στην ορεινή Αυστρία, τη Βόρεια Ιταλία αλλά και την Ισπανία ο Αγροτου-

ρισμός και οι ήπιες μορφές εναλλακτικού Τουρισμού αποτελούν βασικό ή και συ-μπληρωματικό εισόδημα των κατοίκων αυτών των περιο-χών. (...) σελ. 22

«Κόλιαντα» είναι στην τοπική διάλεκτο τα γνωστά Χριστου-γεννιάτικα «Κάλαντα». Η πε-ριφορά δηλαδή των παιδιών από σπίτι σε σπίτι με την προ-

σμονή της οικονομικής, κυρίως, επιβράβευσης. Κανείς δεν ρω-τάει τι γίνονται και που αξιοποι-ούνται τα λεφτά. Απλά συνηθί-ζεται, εθιμικά, να δίνονται.

ΑφιέρωμαΑΙΑΝΗ, ΠΟΛΙΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, μία διαδρομή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό.Η Αιανή είναι Ιστορία, Παράδο-ση, Τραγούδι, Χρώματα και Βιώ-ματα. Είναι ο Μύθος Δίπλα σας. Αποζημιώνει και με το παραπά-νω τον κάθε επισκέπτη. Επισκε-φθείτε την, αξίζει.

ΠολιτισμόςΗ Κοζάνη και τα Γρε-

βενά πάλλονται κάθε

χρόνο στο ρυθμό του

καρναβαλιού. Απόκρι-

ες!

2

Στη σφαίρα του μύθου τα κείμενα αδειάζουν.

Στην σφαίρα της πραγ-ματικότητας εμψυχώνο-

νται σαν σύμβολα.Το βάθος ενός κειμένου βρί-

σκεται στην καθαρότητα και στην διαφάνεια.

Θεωρούμε κόσμο νόημα κάτι που στρέφεται ερμηνευτικά προς τον πυρήνα της αναγεννη-τικής σκέψης.

Η αναζήτηση της αλήθειας ήταν πάντα πόθος της ανθρώπι-νης ψυχής.

Η συνείδηση πάντα ακοίμητη για το φανέρωμα της αλήθειας.

Κάθε έρευνα πρέπει να απο-τελεί την πεμπτουσία της ηθικής καταξίωσης και της αλήθειας.

Άπειρες θα είναι οι έρευνες αυτού του εντύπου.

Όλες θα συνοψίζονται σε δύο πόλους.

Στην γνώση και στο ήθος.Το έντυπο που κρατάτε στα

χέρια σας αναζητά την αλήθεια και την χρησιμοποιεί για το καλό του κάθε Δυτικομακεδόνα.

Θεωρούμε ότι κάθε σελίδα είναι οδηγός δράσης.

Κάθε σελίδα είναι φάρος εξε-ρεύνησης ουσιαστικών προβλη-μάτων.

Κάθε σελίδα θεμελιωμένη στην αλήθεια που πείθει ότι η έρευνα και η γνώση ανταπο-κρίνονται στα προβλήματα της

καθημερινότητας, στις πραγμα-τικές διαστάσεις.

Η πρωτοβουλία ανήκει σε πολλούς.

Η απαίτησή μας είναι η επίμο-νη και ακαταμάχητα ανυποχώ-ρητη θέση μας στην ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας.

Οδηγός μας η αξιοπρέπεια όσο επικίνδυνο και αν είναι το φορτίο.

Η «ένοπλη αμάθεια» θα μας βρίσκει απέναντι.

Κάθε ενυπόγραφο άρθρο θα φιλοξενείται στις στήλες μας χωρίς περιορισμό όταν ανταπο-κρίνεται σε πραγματικά γεγονό-τα.

Τα πολιτικά «προνόμια» θα φωτίζουν το παρελθόν.

Το μέλλον θα μας βρίσκει μέσα στην επικαιρότητα στο-χεύοντας την αναζήτηση της αλήθειας όσο και αν αυτή πλη-γώνει.

ΣυνέντευξηΑντιμετώπιση της ακρίβειας και του παραεμπορίουΟ Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Γιώργος Βλάχος μιλάει για την ακρίβεια, το παραεμπόριο, τα πολυκαταστήματα και τα μέτρα που πάρθηκαν ώστε να λειτουρ-γήσει η αγορά στα πλαίσια ενός υγιούς ανταγωνισμού... σελίδα 4

ΑνάπτυξηΤοπικός Πόρος Ανάπτυξης. Ανα-πτυξιακό εργαλείο ή χριστου-γεννιάτικα κόλιαντα.«Κόλιαντα» είναι στην τοπική δι-άλεκτο τα γνωστά Χριστουγεν-νιάτικα «Κάλαντα». Η περιφορά δηλαδή των παιδιών από σπίτι σε σπίτι με την προσμονή της οικο-νομικής, κυρίως, επιβράβευσης. Κανείς δεν ρωτάει τι γίνονται και που αξιοποιούνται τα λεφτά. Απλά συνηθίζεται, εθιμικά, να δίνονται... σελίδα 16

ΈρευναΕγνατία Οδός, ευκαιρία ή απει-λή;…. όπως δεν ζητά κανείς ευθύ-νες από ένα μαχαίρι με το οποίο σκοτώνεται ένας άνθρωπος, δι-ότι είναι απλώς ένα εργαλείο, έτσι και η Εγνατία Οδός δε φέ-ρει αποκλειστική ευθύνη για οποιεσδήποτε ανατροπές προ-κληθούν στη τοπική αγορά. Ση-μασία δεν έχει αυτό καθ’ αυτό το εργαλείο αλλά η χρήση του … σελίδα 18

ΑφιέρωμαΑΙΑΝΗ, ΠΟΛΙΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, μία διαδρομή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό.Η Αιανή είναι Ιστορία, Παράδο-ση, Τραγούδι, Χρώματα και Βιώ-ματα. Είναι ο Μύθος Δίπλα σας. Αποζημιώνει και με το παραπά-νω τον κάθε επισκέπτη. Επισκε-φθείτε την, αξίζει... σελίδα 12

Αγροτική Οικονομία:Νέα Κ.Ο.Α. ποιος θα πει τα πράγματα με το όνομά τους;

σελίδα 8

Παρουσίαση:oroloi.grΔύο γενιές, δύο φιλοσοφίες, ίδιος στόχος. Η ανάπτυξη μιας επιχείρησης.

σελίδα 7

Πολιτισμός:Η Κοζάνη και τα Γρεβενά πάλλονται κάθε χρόνο στο ρυθμό του καρνα-βαλιού. Απόκριες!

σελίδα 20

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Ι.Π.Α.Δ.Μ.Π. Χαρίση 36, 50100, ΚοζάνηΤηλ.: 2461026622Fax: 2461026625e-mail: info@e-pili.gr

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Βίκας Κωνσταντίνοςvikas@e-pili.gr

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣΒίκας Κωνσταντίνοςvikas@e-pili.gr

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ MARKETING Ινακίδης Γιώργοςinakidis@e-pili.gr

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣDYNAMIC O.E.Νικοπόλεως 16, 50100, ΚοζάνηΤηλ. & Fax: 2461034507

DESIGN & ART DIRECTOR addictive design+ Οσταδάκης Αλέξανδρος Τηλ. 6974068812 ostadakis@e-pili.gr

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Βίκας Κωνσταντίνος Τράντης Χρήστος Καραγιάννης Γιώργος

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Καραγιάννης Γιώργος karagiannis@e-pili.gr

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Κουλιάφα Καίτη

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Πατσώνα Δώρα patsona@e-pili.gr

ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ Φίλιος Νίκος filios@e-pili.gr

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ Μακεδονική Εκδοτική Εκτυπωτική Α.Ε.

3

Μέσα σε κλίμα αισιοδοξίας μετά την μεγάλη επιτυχία

του 1ου Περιφερειακού Πρω-ταθλήματος το 2007 στο οποίο έλαβαν μέρος 85 διαφορετικοί αθλητές σε έξι συνολικά αγώνες σε διάφορες περιοχές της Δυ-τικής Μακεδονίας, τα Αθλητικά Σωματεία της περιοχής: Μοτο-συκλετιστικός Όμιλος Γρεβε-νών, Όμιλος Δικυκλιστών Κοζά-νης, Μοτοσυκλετιστικός Όμιλος Καστοριάς, Μοτοσυκλετιστικός Όμιλος Φλώρινας, Μοτοσυκλε-τιστικός Όμιλος Πτολεμαΐδας και Μοτοσυκλετιστές Μικροκά-

στρου, ανακοίνωσαν το αγωνι-στικό πρόγραμμα του 2008.Για την φετινή χρονιά ανακοινώ-θηκαν 3 πρωταθλήματα.I. 2ο Περιφερειακό Πρωτάθλημα Scramble που θα ολοκληρωθεί μετά από 8 αγώνες.II. 1ο Περιφερειακό Πρωτάθλη-μα Enduro που θα ολοκληρωθεί μετά από 4 αγώνες.III. 1o Περιφερειακό Πρωτάθλη-μα Moto Cross που θα ολοκλη-ρωθεί μετά από 5 αγώνες.IV. Στα Γρεβενά στις 2-3-4 Μαΐου θα γίνει και ο μεγάλος διήμερος αγώνας enduro για το Πανελλή-

νιο Πρωτάθλημα της Αθλητικής ΜΟΤ.Ο.Ε., ένας αγώνας που κάθε χρόνο βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όσων ασχο-λούνται με την αγωνιστική μοτο-σικλέτα στην Ελλάδα.

Τα Πρωταθλήματα αυτά, είναι ένας πρωτοποριακός θεσμός για την Ελλάδα, και τα παρακολου-θούν με μεγάλο ενδιαφέρον όλοι όσοι ασχολούνται με τους αγώνες μοτοσυκλέτας. Μεγάλο ενδιαφέρον δείχνουν τα τοπι-κά ΜΜΕ, τα περιοδικά μοτοσυ-

Ο τοπικός Πόρος και το πακέτο της διαχείρισης

Κατά τον αρχαίο περιηγητή και γεωγράφο Παυσανία, ο

Πόρος από την αρχαιότητα απο-τελείται από δύο Νησιά τη Σφαί-ρα που πήρε το όνομά της από τον Ηνίοχο του Πέλοπα, Σφαίρο, και από την Καλαυρεία (καλή αύρα). Η Καλαυρεία αρχικά ήταν αφιερωμένη στο Θεό Απόλλωνα ο οποίος την παραχώρησε στο Θεό Ποσειδώνα ως αντάλλαγμα για τους Δελφούς.

Πόρος = πέρασμα. Διαβάζουμε και συζητάμε για τον πόρο. Ενώ έχουμε αποδε-χθεί κραυγαλέα ανίκανοι να πετύχουμε, όχι μόνο τώρα, την κοινωνική σύγκλιση. Τα ρητορι-κά πυροτεχνήματα ας περιορι-στούν. Οι αναλυτές της οικονομίας ας μας βεβαιώσουν εμάς τους αδα-είς που θα πάει το 50% του πό-ρου.

Ακούμε μυθικές «φαντασιώ-σεις», χωρίς όμως να ερμηνεύ-ουμε την «παραδοξότητα» του πόρου. Εύκολη η αναγωγή στο «παρά-δοξο». Τις πταίει; Είναι φαινόμενο αταξικής σκέ-ψης; Φαινομενολογία των συμπτωμά-των άραγε; Υπάρχουν προϋποθέσεις συνο-

χής; Ή πρέπει να βρούμε το γιατί; Μήπως το παιγνίδι αλληλο-περιχωρείται αμοιβαία από το 100% στο 50%; Μήπως φταίνε για όλα οι προ-ηγούμενοι; Μήπως τρέφουμε ένα ασύδο-το λαϊκισμό; Τυπικό γέννημα του πολιτι-σμού της «νεωτερικότητας».

κλέτας, οι διαδικτυακές εφη-μερίδες enduro.gr, motorsite.gr και www.automotohigh.gr. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το περυσινό πρωτάθλημα το πα-ρακολούθησαν πάνω από 5.000 θεατές – φίλαθλοι από ολόκλη-ρη τη Δυτική Μακεδονία. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στον εκπρόσωπο των Λεσχών Δυτ. Μακεδονίας, Αντιπρόεδρο της Αθλητικής ΜΟΤ.Ο.Ε. και Πρόε-δρο του Μ.Ο.Γρεβενών: Ιωάννη Σιούλη στο τηλ.: 693 2302635.

4

Κύριε Υπουρ-γέ, η ακρίβεια φαίνεται ότι απο-τελεί διαχρονικό και υπερκομμα-τικό πρόβλημα στη χώρα μας. Πι-στεύετε και εσείς ότι η Ελλάδα είναι ακριβή η φθηνή χώρα και αν ναι, που οφείλεται αυτό;

Πρώτα απ΄

όλα θα ήθελα να

υπογραμμίσω ότι

η αγορά, όπως

σε όλες τις χώ-

ρες της ΕΕ, είναι

ελεύθερη. Αυτό ο

πολίτης πρέπει να

το γνωρίζει. Δεν

αποτελεί, βέβαια,

δικαιολογία. Αντίθετα, με δεδομένο

το πλαίσιο αυτό, οφείλουμε όλοι να

κάνουμε το καλύτερο δυνατό, Υπουρ-

γείο καταναλωτές και επιχειρήσεις.

Εμείς εντείνουμε τους ελέγχους

σε κάθε επίπεδο. Προσπαθούμε να

αντιμετωπίσουμε στρεβλώσεις, όπως

με την πρόσφατη αγορανομική δι-

άταξη, με την οποία απαγορεύουμε

τις ανασυσκευασίες προϊόντων, που

εισάγονται, για να κλείσουμε κάθε

πιθανότητα ελληνοποιήσεων. Ενισχύ-

ουμε τη λειτουργία των κεντρικών

αγορών. Θυμίζω το ότι σε Θεσσαλονί-

κη και Αθήνα στην ιστοσελίδα υπάρ-

χει σε καθημερινή βάση η αναγραφή

των τιμών χονδρικής, ώστε να υπάρχει

απόλυτη διαφάνεια και ενημέρωση.

Επιπλέον βάζουμε τάξη στις λαϊκές

αγορές. Επιδιώκουμε το άνοιγμα του

ανταγωνισμού, την αποτελεσματική

λειτουργία των ελεγκτικών μηχανι-

σμών με στόχο τη διευκόλυνση της

επιχειρηματικής δραστηριότητας

μέσα σε ένα πλαίσιο καθαρών κανό-

νων, που γίνονται απόλυτα σεβαστοί

από όλους. Θα ήθελα να προσθέσω

και κάτι άλλο που αφορά τους κα-

ταναλωτές. Η ζήτηση πρέπει να λει-

τουργήσει πιο αποτελεσματικά στην

κατεύθυνση της επιβράβευσης, όσων

κινούνται ανταγωνιστικά και υπεύθυ-

να στο πλαίσιο της ανοιχτής αγοράς.

Γίνεται λόγος για κυκλώματα πα-ραεμπορίου τα οποία συντελούν στην ακρίβεια και στρεβλώνουν τον υγιή ανταγωνισμό. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη; Και αν ναι, πως προτίθεστε να πατάξετε τέτοιες πρακτικές;

Το υπουργείο Ανάπτυξης παρα-

κολουθεί καθημερινά τη λειτουργία

της αγοράς. Δεν επαναπαυόμαστε.

Με τους νόμους 3377/2005 ( ΦΕΚ

202/Α) και 3557/2007 (ΦΕΚ 100/Α)

δημιουργήσαμε νέο θεσμικό πλαίσιο

και διασφαλίσαμε την τάξη και την

διαφάνεια στο υπαίθριο πλανόδιο και

στάσιμο εμπόριο, καταργήσαμε τα

ιδιωτικά παζάρια και τις παραλαϊκές,

κατά παράβαση των προγενέστερων

νόμων, με σκοπό την πάταξη του φαι-

νόμενου του παραεμπορίου. Ρυθμί-

στηκαν μεταξύ των άλλων οι εμπορο-

πανηγύρεις που γίνονται επ΄ ευκαιρία

θρησκευτικών και επετειακών εορ-

τών, οι υπαίθριες χριστουγεννιάτικες

αγορές και οι Κυριακάτικες αγορές,

για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο

των υπαίθριων αυτών αγορών.

Ο έλεγχος όλων των μορφών του

υπαίθριου εμπορίου, γίνεται από τα

Κλιμάκια Ελέγχου Λαϊκών Αγορών

& Υπαιθρίου Εμπορίου (Κ.Ε.Λ.Α.Υ.Ε.)

που έχουν συσταθεί στο Υπουργείο

Ανάπτυξης και στις Περιφέρειες

της χώρας, από τους υπαλλήλους

του Υπουργείου Ανάπτυξης και τους

υπαλλήλους των κατά τόπους αρμό-

διων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων,

από τις Λιμενικές Αρχές για τους χώ-

ρους αρμοδιότητάς τους, τη Δημοτική

Αστυνομία και την ΕΛ.ΑΣ.. Καθιερώ-

θηκαν αυστηρότερες διοικητικές κυ-

ρώσεις για όσους παραβαίνουν την

νομοθεσία του υπαίθριου εμπορίου

π.χ. για έλλειψη άδειας 1.000 ευρώ,

για μη αυτοπρόσωπη προσέλευση,

μη τοποθέτηση ζυγού σε εμφανές

σημείο, μη τοποθέτηση πινακίδων

τιμής - ποιότητας, μη τήρηση ωρα-

ρίου κ.λ.π. 300 ευρώ για κάθε μία

παράβαση, ακόμη και 5.000 ευρώ

για διάθεση προϊόντων που δεν συ-

νοδεύονται από παραστατικά. Ακόμη

σε ορισμένες περιπτώσεις προβλέ-

πεται ο διπλασιασμός των προστίμων

και η προσωρινή ή οριστική ανάκλη-

ση των σχετικών αδειών, αλλά και

η καταστροφή των εμπορευμάτων,

όταν αυτά διακινούνται στο υπαίθριο

εμπόριο με παράνομο τρόπο.

Τόσο εσείς όσο και ο κ. Φώλιας συχνά κάνετε αναφορές για ανάληψη πρωτοβουλιών με σκοπό τον περιορι-σμό της ακρίβειας. Πώς σκοπεύετε να το πετύχετε αυτό; Τι στιγμή που τα κυ-κλώματα συνεχίζουν το έργο τους.

Ανακοινώσαμε μια δέσμη 41 δρά-

σεων για τη λειτουργία της αγοράς,

προχωρούμε σε αυστηροποίηση των

προστίμων, εντατικοποιούμε τους

ελέγχους για να στείλουμε το μήνυ-

μα ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του

νόμου. Φαινόμενα εξαπάτησης δεν

θα τα ανεχτούμε. Ήδη στείλαμε στη

δικαιοσύνη υπόθεση με παρανομίες

στις εισαγωγές οπωρολαχανικών. Σ’

αυτή τη μεγάλη προσπάθεια, όμως,

θεωρούμε όλους τους παράγοντες

της αγοράς και τους καταναλωτές

πολύτιμους εταίρους. Όλοι έχουμε

χρέος και συμφέρον να απομονώσου-

με εκείνους που αποτελούν παραφω-

νίες.

Η προστασία του καταναλωτή σε ότι αφορά τα τρόφιμα τουλάχιστον είναι βασικό μέλημα του Υπουργείου. Οι περισσότερες επιχειρήσεις, κυρίως τις επαρχίας δεν έχουν ιδέα τι είναι το HACCP. Ο Ε.Φ.Ε.Τ. διενεργεί ελέγχους με πενιχρά μέσα και ανθρώπινους πό-ρους. Πως θα προστατευθεί ο κατανα-λωτής και τι πρωτοβουλίες σκέφτεστε να αναλάβετε προς αυτή την κατεύ-θυνση;

Έλεγχοι γίνονται και θα γίνονται

με εντεινόμενους ρυθμούς. Αν δείτε

και τις ανακοινώσεις του Υπουργείου

θα δείτε ότι μόνο φειδωλοί δεν είμα-

στε στα πρόστιμα. Προσπαθούμε με

ό,τι μέσα έχουμε να στείλουμε πα-

ντού το μήνυμα ότι κανείς δεν είναι

πάνω από το νόμο. Εντατικοποιούμε

τους ελέγχους σε κάθε κατεύθυνση.

Δεν ποινικοποιούμε το «επιχειρείν»,

αλλά θέλουμε σεβασμό των κανόνων

της ανοιχτής αγοράς και του πολίτη.

Ήδη αποτελέσματα υπάρχουν. Π.χ.

παρατηρούμε σε σχέση με το παρελ-

θόν βελτίωση της κατάστασης στις

διαδικασίες διανομής του πετρελαίου

θέρμανσης. Αυτό δεν ήλθε αυτόματα.

Το ΥΠΑΝ εδώ και χρόνια καταβάλλει

προσπάθεια σε επίπεδο ελέγχων.

Βελτίωσε τις σχετικές αγορανομικές

διατάξεις, οπότε ήλθαν και τα αντί-

στοιχα αποτελέσματα. Επίσης, προ-

σπαθούμε μέσω της λειτουργίας της

Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή και

της ανοιχτής γραμμής 1520 να διε-

ρευνήσουμε κάθε καταγγελία και να

επιβάλουμε, όπου διαπιστώνεται πα-

ράβαση, αυστηρές ποινές.

Μια και αναφερθήκατε στον ΕΦΕΤ

θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ο οργα-

νισμός καταβάλλει μεγάλη προσπά-

θεια και μάλιστα τα τελευταία χρόνια

έχει να επιδείξει ένα σημαντικό έργο.

Ενδεικτικά σας λέω ότι πραγματοποι-

ήθηκαν το 2007 7.930 έλεγχοι από

τους οποίους διαπιστώθηκαν 582 πα-

ραβάσεις. Για το έτος 2007 έχουν επι-

βληθεί πρόστιμα σε 291 επιχειρήσεις

ύψους 2.008.000 €. Απ’αυτές οι 102

επιχειρήσεις έχουν προσφύγει, οι 49

επιχειρήσεις έχουν εξοφλήσει, οι 4

έχουν κάνει ρύθμιση του ποσού με

τις εκάστοτε ΔΟY και οι 136 επιχειρή-

σεις είναι βεβαιωμένες στις ΔΟY. Συ-

νολικό ύψος εισπραχθέντων το ποσό

των 351.659.21 €. Για το 2008 έχουν

επιβληθεί πρόστιμα σε 50 επιχειρή-

σεις ύψους 199.000€, οι 49 θα βεβαι-

ωθούν στις αρμόδιες ΔΟΥ.

Δε σταματάμε την προσπάθειά

μας. Ευθύνη όλων μας και των πολι-

τών και των ελεγκτικών μηχανισμών

είναι να εντοπίσουμε τις «παραφωνί-

ες» στην αγορά.

Θα ήθελα να πω και το εξής. Οι

ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν μπορούν

να ελέγξουν τα πάντα. Θέλουμε τη

συνεργασία των πολιτών, αλλά και των

επιχειρήσεων. Είναι θέμα κοινωνικής

ευθύνης και κοινωνικής συνείδησης.

Κανείς δεν μπορεί να υπονομεύει με

κίβδηλες πρακτικές την αξιοπιστία

του οιοδήποτε επιχειρηματικού κλά-

δου. Και οι ίδιες οι επιχειρήσεις πρέ-

πει να αποβάλλουν όσους παρανο-

μούν και αμαυρώνουν την εικόνα της

αγοράς. Θα πρέπει, επίσης, όλοι να

καταλάβουν, ότι όσοι ελεγχθούν και

βρεθούν να παρανομούν, αναλαμβά-

νουν πλήρως την ευθύνη για ό,τι θα

τους συμβεί. Εμείς δεν θα καλύψουμε

στρεβλώσεις στην αγορά.

Στην 4η προγραμματική περίοδο 2007–2013 αναμένονται προγράμ-ματα για εμπορικές επιχειρήσεις; και πότε βλέπετε να ξεκινάει η προκήρυ-ξή των; Έχετε εικόνα για την απόδοση των προγραμμάτων του 3ου ΚΠΣ στον κλάδο του εμπορίου και των υπηρε-σιών; Ή μήπως είναι νωρίς ακόμη για συμπεράσματα;

Όσον αφορά τα έργα του Επιχει-

ρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνι-

στικότητα» για τις εμπορικές επιχει-

ρήσεις στα οποία η Γενική Γραμματεία

Εμπορίου υπήρξε τελικός δικαιούχος

η επιτυχία υπήρξε μεγάλη. Το ποσο-

στό απορρόφησης ξεπερνά το 90%

και μέχρι το τέλος του 2008 θα έχει

φτάσει στο 100%. Τα δυο μεγάλα

έργα για ενίσχυση μικρών και πολύ

μικρών επιχειρήσεων στους τομείς

του εμπορίου και των υπηρεσιών, συ-

νολικού προϋπολογισμού 150 εκατ.

ευρώ, υπήρξαν ιδιαίτερα δημοφιλή

και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις

για ένα πιο φιλικό περιβάλλον για τις

επιχειρήσεις αυτές, οι οποίες αποτε-

λούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής

οικονομίας. Συνεπώς μια πιο επεξερ-

γασμένη και στοχευμένη εκδοχή τους

θα υπάρξει στα πλαίσια του νέου Επι-

χειρησιακού Προγράμματος «Ανταγω-

νιστικότητα & Επιχειρηματικότητα».

Παράλληλα προγραμματίζονται και

άλλες δράσεις για τις επιχειρήσεις,

με στόχο την βελτίωση της ανταγωνι-

στικότητας τους. Εκτιμάται ότι οι δρά-

σεις αυτές θα προκηρυχθούν προς τα

τέλη της άνοιξης του 2008.

ΥφΥποΥργος ΑνΑπτΥξης κ. γιώργος ΒλΑχος

«Δε σταματάμε την προσπά-θεια μας. Ευθύνη όλων μας και των πολιτών και των ελεγκτι-κών μηχανισμών είναι να εντο-πίσουμε τις «παραφωνίες» στην αγορά…»

5

6

7

Δύο γενιές, δύο διαφορετικές φιλοσοφίες,

ο ίδιος στόχος. Η ανάπτυξη της Επιχείρησης.

Ποιος είπε ότι μικρές επι-χειρήσεις δεν μπορούν να ανταγωνιστούν επάξια ακόμη και τις

μεγάλες, έχοντας ως όπλα τις Νέες Τεχνολογίες; Πολλά τα πα-ραδείγματα από τέτοιες επιχει-ρήσεις στο εξωτερικό αλλά πρό-σφατα και στην Ελλάδα. Ποιος μπορεί να πει ότι οι επιχειρήσεις της επαρχίας δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν επάξια σε όλο τον κόσμο έχοντας ως σύμ-μαχο το Διαδίκτυο; Η ιστορία δείχνει πως όποιος ακολούθησε τις τεχνολογικές εξελίξεις πα-ρέμεινε στο «παιχνίδι» της επι-χειρηματικής σκακιέρας. Τα πα-ραδείγματα πολλά. Το Oroloi.gr του κ. Σαββίδη από τα Γρεβενά φωτεινό παράδειγμα προς μίμη-ση για όλους μας και κυρίως γι’ αυτούς που οι Νέες Τεχνολογίες τους φέρνουν αδιαθεσία.

Με 50 χρόνια ιστορίας πίσω της μία οικογενειακή επιχείρηση διανύει τη δεύτερη νεότητά της χάρη στη φρεσκάδα της δεύτε-ρης γενιάς και την βαριά κληρο-νομιά και εμπειρία του πατέρα, έναν άνθρωπο με αστείρευτο πάθος για την δουλεία του και γεμάτο καινοτόμες ιδέες.

Δύο είναι οι μεγάλες αγάπες του κ. Σαββίδη, η οικογένειά του και η δουλειά του. Αυτές κυρι-άρχησαν στη ζωή του σε όλη του την πορεία και καθόρησαν τα βή-ματα της επιχείρησης, τόσο στο

προσωπικό επίπεδο όσο και στο επαγγελματικό. Αυτή η αγάπη οδήγησε τα παιδιά σε σπουδές επάνω στο αντικείμενο, αφού ο πρωτότοκος υιός τελείωσε δι-οίκηση επιχειρήσεων με master στις διεθνής επιχειρήσεις και η μία κόρη είναι Πτυχιούχος Γεμ-μολόγος, από τους λίγους στην Ελλάδα, σχεδιάστρια και κατα-σκευάστρια κοσμημάτων.

Οι σπουδές και οι πολύ σημα-ντικές εμπειρίες που πήραν από την οικογενειακή επιχείρηση, τους πατέρα τους οδήγησαν στη διεύρυνση του κύκλου πελατών τους χρησιμοποιώντας τις Νέες Τεχνολογίες και πιο συγκεκρι-μένα το ίντερνετ, ανοίγοντας τα πρώτα ηλεκτρονικά καταστήμα-τα πώλησης ωρολογίων, κοσμη-μάτων και ειδών πολυτελείας το 1999. Τότε που ελάχιστοι γνώρι-ζαν τις τεράστιες επιχειρηματι-κές ευκαιρίες που διανοίγονται μέσω του ίντερνετ. Στην μεγάλη τεχνογνωσία επάνω στον σχε-διασμό ηλεκτρονικών σελίδων και στην αδιάλειπτη εργασία, οφείλεται και η γρήγορη εξέλι-ξη της επιχείρησης καθώς και η εδραίωση της στα πληρέστερα και ευκολόχρηστα ηλεκτρονικά καταστήματα πανελλαδικά.

Η σημαντικότερη ίσως εξέ-λιξη της επιχείρησης είναι η συνεργασία της με την μεγα-λύτερη Ευρωπαϊκή εταιρία δι-αδυκτιακής πώλησης Pixmania με παρουσία σε 26 Ευρωπαϊκές χώρες. Το γεγονός αυτό σε συν-

συμμετείχε και η εταιρεία του κ. Σαββίδη ως χορηγός. Tο γε-γονός της αύξησης των χρηστών βοήθησε πολύ στην αύξηση των αγορών μέσω ίντερνετ και ιδιαί-τερα στην αγορά από Ελληνικά ηλεκτρονικά καταστήματα. Το 2006 το ποσοστό των Ελλήνων αγοραστών που έκαναν αγορές από ηλεκτρονικά καταστήματα εκτός Ελλάδος ήταν 46,5%. Το 2007 μειώθηκε το ποσοστό στα 38,7 % και αντίστροφα αυξήθη-κε το ποσοστό των αγοραστών από ελληνικά ηλεκτρονικά κα-ταστήματα στο 61,3% από το 53,5% του 2006.

Όπως μας αναφέρει και ο διευθυντής της oroloi.gr οι Έλ-ληνες χρήστες αρχίζουν και εμπιστεύονται τις ηλεκτρονικές επιχειρήσεις όλο και περισσό-τερο, με συχνότερες τις αγορές με την χρήση της Πιστωτικής τους κάρτας, τα τελευταία χρό-νια. Άλλωστε αυτός που μπορεί να χάσει από μία συναλλαγή με πιστωτική κάρτα είναι ο κάτοχος της επιχείρησης και όχι ο κάτο-χος της κάρτας, αφού είναι κα-λυμμένος από την τράπεζά του. Η συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς για την υποστήριξη της στις ηλεκτρονικές συναλλαγές έχει διευκολύνει κατά πολύ την άριστη λειτουργία των συναλλα-γών με πιστωτικές κάρτες.

Σε ερώτηση προς τον Ευδό-κιμο Σαββίδη, Διευθυντή πωλή-σεων, της oroloi.gr για το πιο πιστεύει ότι είναι το μέλλον του

δυασμό με την άριστη γνώση ξέ-νων γλωσσών του προσωπικού της εταιρίας, έχει κάνει τα ηλε-κτρονικά καταστήματα ιδιαίτε-ρα δημοφιλή και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το γεγονός αυτό έχει φέρει και πιο κοντά τους Έλλη-νες μετανάστες με το ελληνικό ηλεκτρονικό εμπόριο.

Το καλύτερα όμως κρυμμένο χαρτί της εταιρίας είναι η άψογη εξυπηρέτηση όλων των πελατών και η ίση μεταχείριση όλων των πελατών ανεξαρτήτου ποσού αγοράς, από τον πελάτη που θα αγοράσει κάτι με 50€ έως και αυτόν που είναι μόνιμος και στα-θερός πελάτης της εταιρίας για χρόνια. Με υπηρεσίες αποστο-λής δώρων, κράτησης προϊόντων και παραγγελίες προϊόντων που δεν υπάρχουν αναρτημένα στις σελίδες. Επίσης η πολύ μεγάλη ποικιλία προϊόντων και εταιριών δίνει στον πελάτη την δυνατό-τητα να βρει ακριβώς αυτό που χρειάζεται για κάθε περίσταση.

Όπως μας αναφέρουν τα στελέχη της εταιρίας τα τελευ-ταία 3 χρόνια η αναλογία του πληθυσμού της Ελλάδος και των χρηστών του ίντερνετ έχει αλλάξει κατά πολύ σε σχέση με παλαιότερα χρόνια. Από το 2005 έως και το τέλος του 2007 έγινε υπερδιπλασιασμός των συνδέσεων ADSL και τριπλασι-ασμός των υψηλών ταχυτήτων σύνδεσης, πληροφορίες που δίνονται επίσημα από την έρευ-να της Εmetrics, στην οποία

ηλεκτρονικού εμπορίου αναφέ-ρει χαρακτηριστικά : «Το μέλ-λον μπορεί να είναι μόνο ένα. Η αύξηση των χρηστών ίντερνετ λόγω της καλύτερης πλοήγησης σε αυτό είτε αυτό σημαίνει τα-χύτητα είτε ποιότητα ηλεκτρο-νικών καταστημάτων, θα είναι θεαματική τα επόμενα χρόνια. Πιστεύω ότι το ίτερνετ είναι ένα μέσω το οποίο ακόμη στην Ελ-λάδα δεν το έχουμε εκτιμήσει επαρκώς. Είναι ένα πολύ δυνατό μέσω επικοινωνίας, διασκέδα-σης, γνώσης και είναι πραγμα-τικά ανεκτίμητο το γεγονός ότι μπορείς ανά πάσα στιγμή να δεις τι συμβαίνει εκείνη ακρι-βώς στιγμή ανά τον κόσμο».

Γίνονται λοιπόν θαύματα στο επιχειρείν; Ναι γίνονται. Απόδειξη, το oroloi.gr. Η πρώτη επιχείρηση εμπορίας ρολογιών, κοσμημάτων και ειδών πολυ-τελείας η οποία κατέκτησε την ελληνική ηλεκτρονική αγορά κάνοντας τζίρους εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ. Το σημα-ντικότερο όλων αυτών είναι ότι η ιδέα ξεκίνησε από τα Γρεβενά.

Πόσοι όμως έμποροι της Δυ-τικής Μακεδονίας γνωρίζουν τη μεγάλη αυτή επιτυχία και πόσοι τηλεφώνησαν, από ανησυχία και ενδιαφέρον, να ρωτήσουν τον κ. Σαββίδη πως τα κατέφε-ρε; Ο δαιμόνιος γρεβενιώτης τα κατάφερε γιατί όχι και άλλοι; Κακό πράγμα η μιζέρια και η εσωστρέφεια.

8

Πρ ό -σ φ α -τ α ο λ ο -

κληρώθηκαν οι διαβουλεύσεις στο Συμβούλιο Υπουργών της Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή ς ένωσης για την μεταρρύθμιση-αναμόρφωση της Κ.Ο.Α. (Κοι-νής Οργάνω-σης Αγοράς) στον τομέα του οίνου, που πρόκειται να ισχύσει από την 1η Αυγού-στου του 2008 και αναμένεται να επηρεάσει τους οινοπα-ραγωγούς και κατ’ επέκταση και τους αμπε-λουργούς όλης της Ευρωπα-ϊκής Ένωσης, αφού ο οίνος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος

με το αμπέλι, με διαφορετικό όμως τρόπο ανάλογα με τη χώρα. Και αυτό γιατί είναι διαφορετικά τα επιμέρους συμφέροντα των χωρών-μελών, από τη στιγμή που υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις εδαφικές και κλιματικές συν-θήκες, στην ποικιλιακή σύνθεση των οίνων, στην ιδιαιτερότητα των τύπων των οίνων, στην συμμε-τοχή στην παγκόσμια αγορά, στην έκταση των καλλιεργούμενων αμπελώνων και στις καλλιεργη-τικές φροντίδες που επηρεάζουν την ποσοτική και ποιοτική παρα-γωγή και τέλος στην κουλτούρα και στην παιδεία αμπελουργών, οινοποιών, αποσταγματοποιών, αλλά κυρίως καταναλωτών.

Η αμπελουργία στη

Δυτική Μακεδονία

Προτού αναλύσουμε όμως τις πιθανές επιπτώσεις της νέας ΚΟΑ στον αμπελοοινικό τομέα, πρέπει να δούμε τη δυναμική της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονί-ας. Δεδομένη είναι η σημαντική

αμπελουργική παράδοση στους τέσσερις νομούς, με την περιο-χή της Σιάτιστας ως λαμπρότερο παράδειγμα. Πολλές γραπτές και προφορικές μαρτυρίες επιβεβαι-ώνουν την αμπελοοινική παράδο-ση. Την δεκαετία του 1960 πρέπει να υπήρχαν σε όλη την Περιφέ-ρεια περισσότερα από 100.000 στρέμματα με αμπέλια που προ-ορίζονταν κυρίως για αυτοκατα-νάλωση, ενώ στο νομό Κοζάνης υπήρχαν 40.850 στρέμματα (Κα-πλάνογλου Στ., 1967). Σχεδόν κάθε σπίτι είχε το αμπέλι του και αυτό γιατί το σταφύλι με όλα τα κύρια προϊόντα και υποπροϊόντα του (κρασί, ξύδι, ρακή ή τσίπου-ρο, πετιμέζι, ριτσέλια, σερμπέτι, σιτζούκια, μουστόπιτες, σταφυ-λαρμιά κ.α.) αποτελούσαν είδη πρώτης ανάγκης για το νοικοκυ-ριό. Βεβαίως κάποιοι πουλούσαν και σταφύλια και κρασί, για τα οποία έχουμε χειροπιαστά παρα-δείγματα με ξεχωριστή και πάλι την περιοχή της Σιάτιστας, που έχει στο αρχείο της διακρίσεις πριν από εβδομήντα και πλέον χρόνια σε διεθνείς και ελληνικές εκθέσεις-διαγωνισμούς οίνου. Η ερήμωση της υπαίθρου με κορύ-φωση στα χρόνια της ξενιτειάς, μείωσε δραματικά και την έκταση των αμπελώνων. Στις μέρες μας, η ζωή μας, δηλαδή οι ανάγκες μας, οι απαιτήσεις μας, οι συνήθειές μας, ο χρόνος, οι προτεραιότητες μας άλλαξαν, οπότε το αμπέλι έρ-χεται σε δεύτερη μοίρα. Περισσό-τεροι είναι αυτοί που από μεράκι ασχολούνται με το αμπέλι. Το σημαντικό όμως είναι ότι την τε-λευταία πενταετία-οκταετία, δη-μιουργήθηκαν πολλοί επιχειρη-ματικοί αμπελώνες, κυρίως στην περιοχή του Αμυνταίου, του Βελ-βενδού, της Σιάτιστας, των Γρεβε-νών, της Καστοριάς, των Σερβίων κ.α., με αποτέλεσμα να λειτουρ-γούν σήμερα περισσότερα από είκοσι οινοποιεία, να έχουμε μια ζώνη ΟΠΑΠ (Αμυνταίου) και πέντε Τοπικούς Οίνους, ενώ ετοιμάζεται και έκτος (Τοπικός Οίνος Κοζά-νης), να υπάρχει το μοναδικό Δί-κτυο Επισκέψιμων Κελαριών στην Ελλάδα (Σιάτιστα) και η μοναδική μελέτη στην Ελλάδα για την ανά-πτυξη της αμπελοκαλλιέργειας στο Νομό Κοζάνης. Επίσης σχε-διάζονται άλλα πέντε τουλάχι-στον οινοποιεία στην Περιφέρεια,

επεκτείνονται οι υπάρχοντες επι-χειρηματικοί αμπελώνες και ετοι-μάζονται νέοι, ενώ πολλοί μικροί αμπελουργοί ξαναφτιάχνουν-αναδιαρθρώνουν τα αμπέλια τους με σαφή την κατεύθυνση πλέον όχι μόνο της ιδιοκατανάλωσης.

Η Κοινή Οργάνωση Αγοράς

(Κ.Ο.Α.) στον τομέα των αμπελιών

Εδώ ακριβώς έρχεται η μεταρ-ρύθμιση στη Νέα ΚΟΑ στον τομέα του οίνου, να επηρεάσει τις εξε-λίξεις στα αμπελοοινικά δρώμενα της Περιφέρειας. Για να δούμε πως μπορούν να μας επηρεάσουν οι αλλαγές στην ΚΟΑ και πρώτα στο τομέα των αμπελιών σε έξι σημεία.

1) Όσον αφορά την οριστική εγκατάλειψη των αμπελώνων με εκρίζωση και απώλεια δια παντός της αμπελουργι-κής άδειας που συνοδεύει το αμπέλι, θα χορη-γείται πριμοδό-τηση εκρίζωσης στους παραγω-γούς που επιθυ-μούν να αποσυρ-θούν από τον κλάδο. Το πρό-γραμμα θα είναι τριετούς διάρκειας, σε εθελούσια φυσικά βάση, ενώ η πριμοδότηση θα μειώνεται προοδευτικά κατά τα τρία έτη ισχύος του καθεστώ-τος, ώστε να ενθαρρυνθεί η υιο-θέτησή του από το πρώτο έτος. Η μέση πριμοδότηση θα μειωθεί από 7.174 ευρώ/εκτάριο το πρώτο έτος, σε 2.938 ευρώ/εκτάριο το πέμπτο. Πολλοί δυστυχώς είναι οι αμπελουργοί που περιμένουν να ξεριζώσουν τα αμπέλια τους.

Πρέπει όμως να είμαστε συ-γκρατημένοι όσον αφορά τις εκριζώσεις, γιατί θα συνοδεύο-νται από την απώλεια της αμπε-λουργικής άδειας και όλων των ευεργετημάτων που τη διέπουν, καθώς και από τον κίνδυνο της συρρίκνωσης έως και απώλειας της αμπελουργικής μας παράδο-σης. Εδώ τίθεται το πρώτο από τα μεγάλα στοιχήματα για τα πανε-πιστημιακά μας ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα, καθώς και για το σύνολο των Δημόσιων Υπηρεσι-

ών που εμπλέκονται με τη χάραξη πολιτικής στον αμπελοοινικό το-μέα. Βεβαίως υπάρχει το πλαφόν των 200.000 στρεμμάτων για την Ελλάδα ή η δυνατότητα τα κράτη μέλη να περιορίζουν ή και να απα-γορεύουν την εκρίζωση σε αμπε-λώνες ορεινών περιοχών ή όπου η κλίση του εδάφους είναι μεγάλη, καθώς και σε περιβαλλοντικά ευ-παθείς περιοχές και να παύουν την εκρίζωση όταν η συνολική έκταση φθάνει το 10 % της έκτασης των αμπελώνων της Περιφέρειας ή το 8 % της χώρας. Όμως κάποια από αυτά τα μέτρα θα έχουν πολιτικό κόστος αν εφαρμοστούν. Τι θα γίνει για παράδειγμα αν τα αιτή-ματα για εκριζώσεις ξεπεράσουν το πλαφόν των 200.000 στρεμ-μάτων; Έχει πολλά χρόνια (από το 1994) να εφαρμοστεί επιδο-τούμενη εκρίζωση και η εμπειρία από τις εκριζώσεις από τη δεκαε-τία 1984-1994 ήταν τραυματική,

αφού ξεριζώθη-καν συνολικά π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α από 700.000 σ τ ρ έ μ μ α τ α . Τότε χάθηκε για πάντα το ένα τρίτο του ελλη-νικού αμπελώ-να και ήμαστε όλοι υπεύθυνοι για αυτό.

Την ίδια στιγμή που εμείς θα χάνουμε τις παλιές μας ποικιλίες, τις αμπελουργικές μας άδειες και θα σβήνουμε την ιστορία μας, άλ-λες χώρες της Ε.Ε. θα επενδύουν σε έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας θα αξιοποιούνται για να φυτεύονται ή να γίνεται αναδι-άρθρωση των αμπελιών τους με παλαιές και βελτιωτικές ποικιλίες οι οποίες θα αυξάνουν την παρα-γωγή κρασιών όπως π.χ. Porto, Sherry, Amarone κτλ. Ο Νέος δε Κόσμος θα συνεχίζει να φυτεύει με εξωφρενικούς ρυθμούς, δι-εισδύοντας όλο και περισσότερο στην παγκόσμια αγορά, πολιορ-κώντας όλο και πιο δυνατά την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2) Αναμενόμενος βάση των παραπάνω ήταν ο Τερματισμός των περιορισμών φύτευσης. Εδώ πρέπει να ανοίξω μια μεγάλη παρένθεση. Αν και μας φαίνεται

παράξενο ότι απαγορευόταν και απαγορεύεται να φυτέψει κανείς αμπέλι πάνω από ένα στρέμμα, έως και τον Αύγουστο του 2010, είναι πέρα για πέρα αληθινό. Εί-ναι όμως η μισή αλήθεια, αφού με τα διάφορα προγράμματα και τα συνοδευτικά μέτρα, όχι μόνο δεν διώκεται το αμπέλι, αλλά επιδοτείται, ενώ βέβαιο είναι ότι όποιος ήθελε ή θέλει να ασχολη-θεί με το αμπέλι και το κρασί είχε πολλά στηρίγματα για να πιαστεί. Εδώ τίθεται ή μάλλον τέθηκε το τρίτο στοίχημα για τη Δημόσια Διοίκηση που χειρίστηκε τα πέ-ντε παραπάνω προγράμματα για το αν καταφέραμε να πετύχουμε τα μέγιστα, δηλαδή να εντάξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους αμπελουργούς και μαζί με τα προ-γράμματα: των νέων αγροτών, των Σχεδίων Βελτίωσης, των Leader, Ο.Π.Α.Α.Χ., Αναπτυξιακός Νόμος κ.α., να βελτιώσουμε τις δομές μας, ώστε να αντεπεξέλθουμε στον ανταγωνισμό. Σύντομα θα φανεί κατά πόσο μπαίνουμε στο νέο ανταγωνισμό θωρακισμένοι ή απροστάτευτοι και θα αρχίσουμε όλοι να κρινόμαστε.

Κλείνοντας την παρένθεση να επισημάνουμε, για το «τυπικό», ότι θα καταργηθούν σταδιακά τα δικαιώματα φύτευσης έως το 2015, ενώ θα παρέχεται η δυνα-τότητα διατήρησής τους σε εθνικό επίπεδο μέχρι το 2018. Θα πάψει επιτέλους να πνίγει τα παιδιά της η Ε.Ε., τα οποία θα προσπαθήσουν να κρατήσουν όρθιο το κάστρο της αφού αυτό θα σφυροκοπείται αλύπητα από τους «βάρβαρους αμπελάδες νεόκρασους» του Νέου Κόσμου (Αυστραλία, Χιλή, Νότια Αφρική, ΗΠΑ, Νέα Ζηλαν-δία κτλ.). Αλίμονο δε σε όποιους στενόμυαλους δεν αρχίσουν από τώρα να προσαρμόζονται σε αυτό το καθεστώς ή και τολμήσουν το παράκαιρο της επέκτασης της απαγόρευσης φύτευσης έως το 2018.

3) Κάτι πρωτοφανές για τα αμπελουργικά δεδομένα θα εφαρμοσθεί και αυτό δεν είναι άλλο από την ένταξη της καλλιέρ-γειας της αμπέλου στο καθεστώς της Ενιαίας ενίσχυσης ανά εκμε-τάλλευση. Όλοι οι αμπελώνες θα είναι επιλέξιμοι για δικαιώματα

Νέα Κ.Ο.Α. Ποιος θα πει τα πράγματα με το όνομά τους;Η νέα μεταρρύθμιση και πως θα επηρεάσει τους αμπελουργούς

και οινοποιούς της Δυτικής Μακεδονίας

9

ενιαίας ενίσχυσης ανά εκμετάλλευση (αυτό θα ανήκει στην διακριτική ευχέρεια του Κράτους-μέ-λους), ενώ το βέβαιο είναι ότι όσοι εκριζωθούν θα πληρούν αυτομάτως τα κριτήρια ενίσχυσης, δηλα-δή θα ενταχθούν σίγουρα στο καθεστώς, ώστε να εξασφαλιστεί η διατήρηση των εκτάσεών τους σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση. Ακόμη και υψηλόβαθμα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ επιφυλάσσονται. Ίδωμεν…

4) Θα ενισχυθούν τα Εθνικά κονδύλια και χάρη σ’ αυτά, τα κράτη μέλη θα μπορούν να προσαρμό-σουν τα μέτρα στις ιδιαίτερες συνθήκες τους. Το διαθέσιμο για κάθε χώρα ποσό θα υπολογίζεται με βάση τις εκτάσεις που είναι φυτεμένες με αμπέ-λια, την παραγωγή και τις δαπάνες του παρελθό-ντος. Εδώ δυστυχώς θα ξαναβρούμε μπροστά μας όχι τα όσα κάναμε, αλλά τα όσα δεν κάναμε τα προηγούμενα χρόνια, γιατί με βάση αυτά θα γίνει η κατανομή ανά κράτος μέλος. Στα παραπάνω έρ-χεται δυστυχώς να προστεθούν και οι κακοί πολιτι-κοί χειρισμοί, που για παράδειγμα δεν κατάφεραν να αποσπάσουν κάτι περισσότερο για την Ελλάδα, την ίδια στιγμή που οι Ιταλοί έπαιρναν επιπλέον 20.000.000 ευρώ.

Επί του πρακτέου τα πιθανά μέτρα περιλαμβά-νουν: την προώθηση στην αγορά τρίτων χωρών, την αναδιάρθρωση/μετατροπή αμπελώνων, τη στήριξη του πρώιμου τρύγου, νέα μέτρα διαχεί-ρισης κρίσεων, δηλ. ασφάλιση κατά των φυσικών καταστροφών και, διοικητικές δαπάνες για τη σύ-σταση κλαδικού ταμείου αμοιβαίας ασφάλισης μέτρα σημαντικότατα για την επιβίωση του Έλλη-να αμπελουργού.

Θα καταφέρουμε όμως να εκμεταλλευτούμε τα παραπάνω μέτρα; Τι θα συμβεί με το πρόγραμμα για την αναδιάρθρωση και τη μετατροπή αμπε-λώνων κατά τη διάρκεια της περιόδου εμπορίας 2007/2008, για παράδειγμα; Στόχος του συστήμα-τος αυτού ήταν και παραμένει η προσαρμογή της παραγωγής στη ζήτηση της αγοράς. Το σύστημα περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα: μετατροπή ποι-κιλίας, αναφύτευση αμπελώνων και βελτίωση των τεχνικών διαχείρισης των αμπελώνων. Ενδεικτικός είναι ο παρακάτω πίνακας που αποδεικνύει δυστυ-χώς, κατά πόσο εκμεταλλευόμαστε το συγκεκρι-μένο ευεργετικό πρόγραμμα, αλλά και πόσο μας υπολογίζουν οι εταίροι μας και δυστυχώς μας κά-νει να υποψιαζόμαστε πόσα ακόμη μπορεί να χά-σαμε την τελευταία τουλάχιστον πενταετία.

5) Πολλά από τα Μέτρα αγροτικής ανάπτυξης που προβλέπει ο κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη μπορεί να ενδιαφέρουν τον κλάδο του οίνου. Αυτά είναι κυρίως:

1. η εγκατάσταση νέων γεωργών,

2. η καλύτερη προώθηση στην αγορά, που σίγουρα την έχουμε ανάγκη αφού κατέχουμε το προνόμιο του λιγότερο του 1 % της παγκόσμιας αγοράς, με την Αυστρία παρακαλώ, έτοιμη να μας προσπεράσει με τα δυναμωμένα με ζάχαρη κρα-σιά της.

3. η επαγγελματική κατάρτιση, που λείπει σίγουρα από τον μέσο Έλληνα αμπελουργό, που θεωρεί το αμπέλι του τον ομφαλό της γης, από τον μέσο Έλληνα παραγωγό κρασιών χωρικής οινοποί-ησης, που με τις παρωπίδες του κάνει το καλύτερο και αγνότερο κρασί του κόσμου, από αρκετούς

δυστυχώς οινοπαραγωγούς που πιστεύουν ότι έχουν ανα-καλύψει επτασφράγιστα μυ-στικά οινοποίησης, από όλους σχεδόν τους ταβερνιάρηδες-εστιάτορες που βάλθηκαν να πλουτίσουν από το χύμα κρασί και το εμφιαλωμένο αντίστοι-χα, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι έτσι διώχνουν τον κόσμο από την κατανάλωση κρασιού. Για δε τους συναδέλφους αδι-άφορους γεωπόνους, μυστικο-παθείς οινολόγους, κομπλεξι-κούς χημικούς, καβαλημένους γευσιγνώστες, απλησίαστους οινοχόους, αλεξιπτωτιστές πω-λητές, αγνοούμενους καβίστες και φυσικά για τους καρεκλοκέ-νταυρους δημόσιους υπαλλή-λους, που θεωρούν το αμπέλι παρακατιανό παιδί και που με το να φέρουν αγκομαχώντας σε πέρας τα ελάχιστα, τολμούν να έχουν την ικανοποίηση ότι έπραξαν τα μέγιστα, ήρθε ο καιρός να κάνουν την σκληρή αυτοκριτική τους.

4. η στήριξη των οργανώ-σεων παραγωγών, που πρώ-τος στόχος τους θα πρέπει να είναι η ολοκληρωμένη δι-αχείριση της παραγωγής των αμπελιών, που δεν μπορεί με τίποτα να επιτευχθεί από με-μονωμένους παραγωγούς.

5. η στήριξη για την κάλυ-ψη των πρόσθετων δαπανών και της απώλειας εισοδήματος που συνεπάγεται η διατήρηση τοπίων της πολιτιστικής κληρο-νομιάς,

6. η πρόωρη συνταξιοδό-τηση.

6) Τέλος όσον αφορά την προστασία του Περιβάλλο-ντος η επιλεξιμότητα όλων των αμπελόφυτων εκτάσεων για το καθεστώς ενιαίας ενίσχυ-σης θα έχει ως αποτέλεσμα την ευρύτερη εφαρμογή των περιβαλλοντικών προτύπων στο πλαίσιο της «πολύπαθης» πολλαπλής συμμόρφωσης. Η πολλαπλή συμμόρφωση θα ισχύει για όλες τις εκτάσεις υπό καθεστώς εκρίζωσης. Θα προβλέπονται ελάχιστες περι-βαλλοντικές απαιτήσεις για την εκρίζωση, την αναδιάρθρωση και τον πρώιμο τρύγο, και αυξη-μένοι χρηματοδοτικοί πόροι για γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.

….στο επόμενο τεύχος… Η Κοινή Ορ-

γάνωση Αγοράς (Κ.Ο.Α.) στον τομέα του

Οίνου και ο εμπλουτισμός των κρασιών με

ζάχαρη.

10

Αν ά -π τυξη – Υπο-δομές

– Περιβάλλον. Οι τρεις αυτές λέξεις αποτε-λούν το τρί-πτυχο προβλη-ματισμού που θα έπρεπε να τίθεται σχεδόν πάντα, όταν σ χ εδιάζουμε την πορεία μιας περιοχής

και όταν βασικό στόχο αποτελεί η αειφόρος εξέλιξη του ανθρώ-που, σε ένα πλαίσιο συνύπαρξης με την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής που ζει, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η διατήρηση της βιοποικιλότητας σ’ αυτήν. Κα-λούμαστε λοιπόν να εξασφαλί-σουμε την διατήρηση της ύπαρ-ξης μας, βιώνοντας ένα ζωτικό χώρο, ο οποίος κινδυνεύει από τις ίδιες μας τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Παρεμβάσεις που είναι αποτέλεσμα της προσπά-θειας επιβίωσης του ανθρώπου γενικότερα, με δράσεις και δρα-στηριότητες, που έχουν πάρε – δώσε με το περιβάλλον του, από το οποίο αποκομίζει οφέλη είτε αρχικά μέσα από τον πρωτογενή τομέα είτε από τον δευτερογε-νή & τριτογενή μετέπειτα.

Έτσι, λοιπόν, κύριο μέλημα απο-τελεί η προσπάθεια αποκατάστα-σης των βλαβών που δημιουργούμε είτε από την άναρχη - ασύδοτη και εντατική εκμετάλλευση καλλιερ-γήσιμων εκτάσεων είτε ασελγώντας στους ορυκτούς πόρους, οι οποίοι είναι και πεπερασμένοι και δανει-κοί στο μεγαλύτερο ποσοστό είτε από την χωρίς όρους και προϋποθέ-σεις μεταποίηση προϊόντων είτε με την παροχή υπηρεσιών με μέσα που δεν πληρούν προϋποθέσεις χρή-σης, δημιουργώντας παρενέργειες μέσα από εκπομπές ακτινοβολίας, εκπομπές ρύπων που πολλές φο-ρές το πρόβλημα που δημιουργούν είναι μεγαλύτερο από αυτό που επιχειρούν να επιλύσουν .

Το πρόβλημα όμως γίνεται πιο δύσκολο, όταν αφήνουμε να εξελι-χθούν οι καταστάσεις, παρασυρμέ-νοι από τα εκάστοτε συγκυριακά η μη συμφέροντα, τα οποία ενισχύ-

ουν μόνο οικονομικές συνιστώσες, αψηφώντας για την υποβάθμιση των συνιστωσών εκείνων που δη-μιουργούν εμπλοκή στην αειφόρο ανάπτυξη, όπως αυτών των περι-βαλλοντικών παραμέτρων. Καλού-μαστε τότε διορθωτικά και κατα-σταλτικά να δώσουμε λύσεις που και ελάχιστα δυνατές είναι, αλλά και οι λιγότερο αποτελεσματικές. Γιατί θα πρέπει οι λύσεις αυτές να κινηθούν μέσα από τις συμπληγά-δες των πολιτικών & οικονομικών συμφερόντων και πολλές φορές όχι αποτελεσματικά, δημιουργώντας μόνο μια βιτρίνα δράσεων που δεν υπακούουν σε καμιά τεχνοκρατική εξέταση και διαπίστωση.

Για να δημιουργηθούν όλες αυτές οι δράσεις, αφού η ανάπτυξη είναι αναπόφευκτη, απαιτείται η ένταξη και η εξασφάλιση υποδομών που θα εξασφαλίζουν την μεταφορά και την επικοινωνία, με προϊόντα & σύγχρονες υπηρεσίες, που δεν θα αυτοφαλκιδεύονται αλλά και δεν θα μπλοκάρουν διαδικασίες που η μακροπρόθεσμη πορεία τους κλεί-νει κύκλους αειφόρου λειτουργίας, είτε πρόκειται για βιότοπους είτε για αναπαραγωγή άγριων ζώων που απαιτούν ζωτικό χώρο και δεν τον βρίσκουν με αποτέλεσμα την στα-διακή εξαφάνιση τους. Το ερώτημα που τίθεται είναι ίσως βαθύτατα πολιτικό και αφορά προσεγγίσεις που κάνει κανείς σύμφωνα με το ιδεολογικό του υπόβαθρο, για την υπόσταση του σαν άνθρωπος, στο οικοσύστημα που συμμετέχει και λειτουργεί.

Το θέμα δημιουργεί προβλημα-τισμό, από τη στιγμή που οι συμπε-ριφορές μας έχουν αποσπασματική και επιλεκτική θεώρηση, στα θέμα-τα που είναι αμιγώς ιδιωτικά και σε αυτά που αφορούν όλους μας σαν κοινωνία, λες και αυτά που απα-σχολούν όλους μας δεν έχουν τε-λικά τον καθένα μας ως αποδέκτη. Θα ρωτούσε κάποιος λοιπόν, γιατί όταν πρόκειται για το χωράφι μας ή το σπίτι μας φροντίζουμε ώστε εκεί να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατό συνθήκες, τρόπους και υλι-κά, που θα ανταποκρίνονται και θα πληρούν σοβαρές προδιαγραφές ξεκινώντας από την χρήση του αυ-τοκινήτου μέχρι την διαβίωση του σκύλου μας, αλλά όταν πρόκειται για την διαμόρφωση συνθηκών και προϋποθέσεων, που αφορούν στο

σύνολο της κοινωνίας, το ενδιαφέ-ρον μειώνεται, τα αντανακλαστικά ατονούν και οι προδιαγραφές εκ-ποιούνται; Μήπως είναι αναντίστοι-χο το ενδιαφέρον και η ευαισθησία μας για τα ίδια πράγματα όταν αυτά είναι ατομικά δικά μας, ενώ διαφο-ροποιούνται όταν αυτά είναι όλων μας ;

Συμπερασματικά θα μπορούσα να πω, ότι η ανάπτυξη καθώς και οι παρενέργειες της σε ένα σύστημα γενικότερης περιβαλλοντικής ισορ-ροπίας έχει να κάνει τελικά με την υπέρβαση του εαυτού μας, από το φιλτράρισμα του συλλογικού οφέ-

λους, μέσα από το αυστηρά προσω-πικό. Πολίτες που θα διαδηλώνουν δίκαια για την περιβαλλοντική τους υποβάθμιση, αλλά μέσα από ορθο-λογικό πλαίσιο διεκδικήσεων, που δεν θα διαπραγματεύονται το μέλ-λον και την υγεία των παιδιών τους, διεκδικώντας μερικές θέσεις ερ-γασίας για αντιστάθμισμα, λες και τότε ως δια μαγείας θα λύνονταν το περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Η ευθύνη της περιφρούρησης της περιβαλλοντικής υποβάθμι-σης δεν αφορά μόνο σε αυτούς που βρίσκονται στην περιοχή και υποβαθμίζονται περιβαλλοντικά και προτάσσουν σαν μείζον θέμα κάποιες θέσεις εργασίας, αντί να προτάσσουν την αδιαπραγμάτευτη θέση τους, κυρίως στις περιβαλλο-ντικές τους διεκδικήσεις και δευτε-ρευόντως στις όποιες εργασιακές. Βέβαια λογικό είναι και συγχωρη-τέο σε ένα βαθμό, σε πολίτες που βρίσκονται υπό καθεστώς πανικού, λόγω της απαξίωσης της περιοχής και της έλλειψης δυνατότητας δημι-ουργίας επαγγελματικών ευκαιριών και ειδικά όταν άμεσα διακυβεύεται η επιβίωση τους, να κυριαρχεί αυτή η λογική. Η κύρια ευθύνη όμως θα έπρεπε να καταλογίζεται σε όσους μένουν παρατηρητές και εξ απο-στάσεως κριτικάρουν τα τεκται-νόμενα σε μια γειτονική περιοχή, λες και ότι συμβαίνει, συμβαίνει σε

άλλο πλανήτη. Αυτοί ούτε σε καθε-στώς πανικού βρίσκονται ούτε άμε-σα κινδυνεύει η επιβίωση τους και ψύχραιμες προτάσεις θα έπρεπε να έχουν και την αλληλεγγύη στους συμπολίτες τους να εκφράζουν.

Σε όλα αυτά σαφώς συμμε-τέχουν και οι πολιτικοί όλων των βαθμών της εξουσίας, οι οποίοι θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν όλα αυτά τα θέματα με μία αίσθηση εκ-προσώπησης των πολιτών, που θα ξεπερνά τα στενά όρια της φυσικής τους παρουσίας για τις εντυπώσεις, μπροστά στους πολίτες. Πολιτικοί οι οποίοι δεν θα διαγκωνίζονται μόνο σε εθιμοτυπικές εκδηλώσεις για να αποτυπωθεί και να κατα-γραφεί η παρουσία τους, που δεν θα επιδίδονται σε λεονταρισμούς και μεγαλοστομίες για άγρα ψη-φοφόρων. Πολιτικοί οι οποίοι δεν θα υποτάσσουν το συλλογικό συμ-φέρον στο αυστηρά κομματικό και προσωπικό.

Καταλήγοντας θα επισημάνω την ανάγκη αυτοκριτικής αλλά και αναζήτησης ευθυνών σε όσους εμπλέκονται, ανάλογα με το ρόλο τους και τη θέση τους, στο κοινω-νικό γίγνεσθαι είτε είναι άνθρωποι της διανόησης και της τέχνης είτε τεχνοκράτες επιστήμονες είτε δη-μοσιογράφοι και διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Το ερώτημα που θα έπρεπε να βάζει ο καθένας στον εαυτό του είναι: Έκανα το αναγκαίο και απαραίτητο, αντέδρασα όσο θα μπορούσα;» και αν όχι Γιατί; O άλ-λος τι περισσότερο έκανε;

Αυτή η αδράνεια στην οποία βρί-σκεται όλη η κοινωνία της περιοχή μας, δεδομένης της περιβαλλο-ντικής της υποβάθμισης και με ότι συμβαίνει, κανένας να μην διαμαρ-τύρεται, είναι αυτό που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους. Άραγε τι άλλο θα έπρεπε να συμβαίνει γύρω μας, ώστε να διαμαρτύρεται κανείς, χωρίς να είναι αρκετό που θίγεται η αξιοπρέπεια του ως πολίτη, που τον έχουν καταδικάσει ώστε να υπόκει-ται την ευρύτερη υποβάθμισή του, αλλά και την στέρηση της προοπτι-κής της ανάπτυξης με ένα τρόπο σίγουρα πιο ασφαλή από αυτόν που μέχρι σήμερα του έχτισαν. Και το χειρότερο δεν είναι αυτό. Το χειρό-τερο είναι το μπόλιασμα του με νοο-τροπίες κρατικοδίαιτης εξασφάλι-σης και της εύρεσης λύσης συνεχώς

από άλλους, για τα προβλήματά του, ώστε να καταλήξει στο τέλος να μην μπορεί να βρει τον βηματι-σμό του, παίρνοντας πρωτοβουλί-ες στην κατεύθυνση παραγωγικών εναλλακτικών λύσεων στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης.

Πάνε τόσα χρόνια που μιλάμε για τη μεταλιγνιτική περίοδο -και πόσα άλλα θα πάνε ακόμα- και η αφύπνιση μας θα περιορίζεται σε γαυγίσματα της τοπικής κοινωνίας και των παραγόντων της, που τελι-κά αποδεικνύει και επαναβεβαιώ-νει την παροιμία που λέει «σκύλος που γαβγίζει δεν δαγκώνει». Ήλ-πιζα ότι τουλάχιστον το πείραμα του σκύλου του Pavlov θα ισχύσει. Δηλαδή όταν το αφεντικό κτυπάει το μεταλλικό κουτί με το φαγητό ο σκύλος τρέχει για να φάει. Όταν όμως επαναλαμβάνεται το κάλε-σμα επανειλημμένα, τότε κάποτε και ο σκύλος σταματάει να πηγαίνει αφού πλέον δεν βρίσκει φαγητό. Σε εμάς καταρρίπτεται και το πείραμα, αφού παρά τις αλλεπάλληλες δε-σμεύσεις για αλλαγή πλεύσης στην περιοχή από την μεγάλη επιχείρηση της περιοχής μας και τις δεσμεύσεις της, εμείς εμμένουμε να λειτουρ-γούμε ευγενικά τόσα χρόνια και να απεμπολούμε τις όποιες διαθέσεις διεκδίκησης, κάθε φορά που κάποι-οι δεσμεύονται, για πράγματα που αποδεικνύεται κάθε φορά ότι δεν τηρήθηκαν.

Η αφύπνιση της κοινωνίας γε-νικότερα είναι ευθύνη όλων μας. Αλλά η αφύπνιση είναι λέξη χωρίς νόημα αν δεν συνοδεύεται από πράξεις και πρακτικές που να δικαι-ολογούν την έννοια της.

Οι σκέψεις και οι προβληματι-σμοί μου γίνονται και αφορούν σε όλες τις περιοχές στις οποίες οι κυ-βερνήσεις ενθάρρυναν την ασέλ-γεια πάνω στο περιβάλλον, συμ-βάλλοντας στην μικροκλιματική και στην μακροκλιματική αποστα-θεροποίηση τους ταυτόχρονα, αλ-λοιώνοντας τοπικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής και κατ’ επέκταση και του πλανήτη. Ελπίζω ότι οι απόψεις μου δεν απευθύνονται «εις ώτα μη ακουόντων» για να θυμηθούμε και τον αείμνηστο Γεώργιο Ράλλη. Όση αισιοδοξία και αν απαιτηθεί, για να υπερκεράσουμε τα προβλήματα κα-νένας δεν πείθεται ότι η κατάσταση είναι ελέγξιμη σήμερα.

Ανάπτυξη –Υποδομές – Περιβάλλον σε μια πολιτική προσέγγιση

Κανδυλιώτης Αλέξανδρος Μ.Sc. Μηχανολόγος Μηχανικός π. Νομ. Σύμβουλος Ν.Α. Κοζάνης

11

12

Η Αιανή είναι Ιστορία,

Παράδοση, Τραγούδι,

Χρώματα και Βιώματα.

Είναι ο Μύθος Δίπλα

σας. Αποζημιώνει και

με το παραπάνω τον

κάθε επισκέπτη.

ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η Αιανή βρίσκεται 23 χιλ. νότια της Κοζάνης και 5 χιλ. βόρεια του Αλιάκ-μονα. Στην αρχαιότητα

ανήκε στο βασίλειο της Ελιμιώ-τιδας, το οποίο μαζί με τα υπό-λοιπα ελληνικά βασίλεια (Ορε-στίδας, Εορδαίας, Λυγκηστίδας, Πελαγονίας, Δερριόπου) αποτε-λούσαν την Άνω Μακεδονία των αρχαίων.

Σύμφωνα με τον ιδρυτικό μύθο που διέσωσε ο Στέφανος Βυζάντιος, η Αιανή, «πόλις της Μακεδονίας», χτίστηκε από τον Αιανό, γιο του Ελύμου, ο οποίο παραδίδεται ως ιδρυτής της Ελί-μειας. Η ύπαρξη της αρχαίας πόλης στην περιοχή επιβεβαι-ώθηκε από την αναγραφή της Αιανής σε δύο επιγραφές, που εντοπίστηκαν τον περασμένο αιώνα εντοιχισμένες σε εκκλη-σίες της σύγχρονης κωμόπο-

λης, η οποία κάτω από το όνομα Κάλλιανη διατήρησε πιθανόν το αρχαίο όνομα. Ο βασιλιάς Φίλιπ-πος Β‘ ενσωμάτωσε τις περιοχές της Ανω Μακεδονίας στο ενιαίο Μακεδονικό Βασίλειο. Στην εκ-στρατεία του Μ. Αλεξάνδρου ένα μεγάλο τμήμα του Μακεδο-νικού στρατού καταγόταν από την περιοχή της Ελίμειας. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή της Αιανής γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που διαρκεί μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, οπότε και ακολουθεί την ιστορική πορεία των υπολοίπων περιοχών της Μακεδονίας.

Στα Βυζαντινά χρόνια δοκι-μάζεται συχνά από βαρβαρικές επιδρομές (Γότθων, Σλάβων, Βουλγάρων) και παρακμάζει, ενώ σταδιακά το διοικητικό κέ-ντρο της περιοχής μεταφέρεται στα γειτονικά Σέρβια. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι μια νέα περίοδος δοκιμασίας. Στα τέλη του 18ου αιώνα η Αιανή υπά-γεται διοικητικά στο πασαλίκι των Ιωαννίνων και γνωρίζει την αδίστακτη κυριαρχία του Αλή Πασά.

Στα 1878, η είδηση της σχε-διαζόμενης συνθήκης του Αγίου Στεφάνου αναστατώνει τους κα-τοίκους της περιοχής που συμμε-τέχουν μαζικά στην επανάστα-ση του Βούρινου η οποία ήταν

η πρώτη οργανωμένη ένοπλη αντίσταση του Μακεδονικού Ελ-ληνισμού κατά του βουλγαρικού επεκτατισμού. Οι κάτοικοι της αιανής συνέχισαν να δίνουν το παρόν σε κάθε κάλεσμα της πα-τρίδας τους μέχρι και τον Αντιδι-κτατορικό Αγώνα 1967 – 1974.

ΕΘΙΜΑ - ΔΡΩΜΕΝΑ

Στην Αιανή καθ΄ όλη τη διάρ-κεια του χρόνου αναβιώνουν έθιμα που κρατούν τις ρίζες τους από τα αρχαιοελληνικά χρόνια.

Ένα από τα πολλά παραδο-σιακά έθιμα που διατηρούνται με όλη την παλιά τελετουργική μεγαλοπρέπεια και αξίζει ιδιαί-τερης μνείας είναι οι «Λαζαρί-νες». Έθιμο αρχαιοελληνικό που σχετίζεται με την αναγέννηση της φύσης και την ανανέωση της ζωής. Στους χριστιανικούς χρό-νους συνδέθηκε με το έθιμο του Λαζάρου, ενώ στους χρόνους της Τουρκοκρατίας συμβόλιζε την ελπίδα του σκλαβωμένου γένους για την εθνική του απε-λευθέρωση. Κατά τις τριήμερες εορταστικές εκδηλώσεις κορί-τσια από κάθε γειτονιά συγκρο-τούν παρέες και ντυμένες με τις γραφικότατες τοπικές φορεσι-ές χορεύουν τοπικούς χορούς, επισκέπτονται σπίτια και την Κυριακή των Βαΐων, μετά τη

θεία Λειτουργία στην Πλατεία του χωριού χορεύουν τον Τρανό Χορό.Το έθιμο που ανοίγει τον εορ-ταστικό κύκλο των μεγάλων πανηγυριών και θρησκευτικών εορτών του καλοκαιριού είναι το έθιμο του «Κλήδονα» που γιορτάζεται παραδοσιακά στις 24 Ιουνίου, ανήμερα του Αϊ –Γι-άννη.

Έθιμο που κρατάει αιώνες, είναι και το έθιμο των καβαλά-ρηδων, όπου έφιπποι άνδρες επισκέπτονται το μοναστήρι της Ζάβορδας, το οποίο απέχει 40 χλμ. από την Αιανή, με σκοπό να μεταφέρουν τεμάχιο με τα οστά του Αγίου Νικάνορα, ιδρυτή της μονής.

Νεότερα δρώμενα αποτε-λούν ο δρόμους του Απολλόδω-ρου, το Έθιμο της Καμήλας, ενώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια με πρωτοβουλία του Δήμου και της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτι-σμού, διοργανώνεται στο Πλα-τανόδασος Ρυμνίου, τοποθεσία απείρου κάλλους και φυσικής ομορφιάς, το Φεστιβάλ «Γιορτές των Νερών», με τη συμμετοχή πολλών γνωστών καλλιτεχνών του ελληνικού πενταγράμμου.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ - ΜΟΥΣΕΙΑ

Σήμερα η Αιανή βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς επιστημονικού, αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος εξαιτίας των πολυσήμαντων αρ-χαιολογικών ευρημάτων: μνη-μεία, δημόσια κτίρια, πλούσιες ιδιωτικές κατοικίες, βασιλικοί τάφοι, πλήθος χρυσών και άλ-λων μεταλλικών κοσμημάτων και πολύτιμων αντικειμένων και μοναδικά αγάλματα έφερε στο φως της δημοσιότητας η αρχαι-ολογική σκαπάνη. Ανοίγουν έτσι νέοι δρόμοι στην έρευνα για την πρώιμη ιστορία των Μακεδόνων και της ‚Ανω Μακεδονίας γενι-κότερα.

Έντονη είναι η παρουσία μνη-μείων της προϊστορικής, αρχαϊ-κής, κλασσικής, ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής περιό-δου. Τα πλούσια ιδιωτικά και δη-μόσια κτίρια της αρχαίας πόλης μαρτυρούν τη μεγαλοπρέπεια και την αρχιτεκτονική οργάνω-ση του χώρου. Έξω από την αρ-χαία πόλη υπάρχει η Νεκρόπολη με τα εκτεταμένα νεκροταφεία από την ύστερη εποχή του χαλ-κού μέχρι τα υστεροελληνικά χρόνια. Τα πλούσια κτερίσματα, ιδιαίτερα των ασύλητων λακοει-δών τάφων παρουσιάζουν“ εξαι-ρετική ποιότητα, πλούτο και ποι-κιλία, στοιχεία που μαρτυρούν το υψηλό πολιτισμικό επίπεδο της περιοχής και εντάσσουν την

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου (11ος αιώνας)

λαζαρίνες

ιερός ναός Αγίου Δημητρίου (11ος αιώνας)Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα

13

Αιανή στο πολιτισμικό και θρη-σκευτικό κοινό των υπολοίπων Ελλήνων.

Την αρχαιολογική εικόνα της περιοχής συμπληρώνουν τα κά-στρα του Παλαιόκαστρου και του Κτενίου, ένα πλήθος βυζαντι-νών ναών της μεσοβυζαντινής και υστεροβυζαντινής περιόδου -και το μοναστήρι του Αγίου Νι-κάνωρος («Μονή Ζάβορδας») που μαρτυρούν την πολιτισμική συνέχεια της περιοχής μέχρι τους πρώτους αιώνες της Τουρ-κοκρατίας.

Μια ζωντανή κιβωτός πολι-τισμού, που φέρνει σε επαφή τον επισκέπτη με τον ιστορικό και αρχαιολογικό πλούτο της Αιανής, είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο όπου φυλάσσονται τα σημαντικά αρχαιολογικά ευ-ρήματα που συνεχώς έρχονται στο φως με τη συστηματική αρχαιολογική έρευνα, ιδιαίτερα μετά το 1983.Τα ευρήματα αυτά, αληθινά κομψοτεχνήματα, μαρ-τυρούν την μακρότατη εξέλιξη της τέχνης, που είναι κοινή με την τέχνη και τον πολιτισμό της Νότιας Ελλάδας, γεγονός που αποδεικνύει την ενότητα της ελ-ληνικής φυλής.

Από τους νεότερους και ιστο-ρικά μεγάλης σημασίας επισκέ-ψιμους χώρους είναι το Μουσείο

του Μακεδονικού Αγώνα, ένα από τα ομορφότερα μουσεία της Δυτικής Μακεδονίας κτισμέ-νο στο όρος Βούρινος και σε μία έκταση 70 περίπου στρεμμάτων, όπου ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την ιστορία του Μακε-δονικού Αγώνα, τα εκθέματα της αντίστοιχης περιόδου και στοι-χεία που αφορούν τους αγωνι-στές της επανάστασης του 1878. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, μοναδικό απομεινάρι ζωής από το χωριό Βούρινον, αναπαλαι-ώθηκε και αναδείχθηκαν οι εξαίσιες τοιχογραφίες της αλλά έγινε και το επίκεντρο στο όλο δημιούργημα που ακολούθησε. Το χώρο στολίζουν μαρμάρινες επιγραφές σε μικρά αψιδωτά, αριστερά και δεξιά, γνωμικά και επιγράμματα της ελληνικής γραμματείας και ιστορίας.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ - ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ

Η γεωγραφική θέση του Δή-μου φανερώνει τις ποικίλες δυνατότητες για περιηγήσεις σε μέρη μοναδικής φυσικής ομορφιάς. Το όρος Βούρινος με τις ξεχωριστές ορειβατικές δι-αδρομές, δίνει τη δυνατότητα στον περιηγητή να θαυμάσει την πλούσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής (βότανα, αγριο-λούλουδα, σπάνια είδη πουλι-ών και ζώων) να δροσιστεί στις

πολυάριθμες πηγές του βουνού και να ξεκουραστεί στο μονα-δικής ομορφιάς ελατόδασος. Από εκεί, η θέα της λίμνης του Πολυφύτου και της κοιλάδας της Λαριούς θα παρασύρει τον επισκέπτη σε νέες περιηγήσεις στις παραλίμνιες περιοχές. Η πυκνή βλάστηση, τα αιωνόβια πλατάνια, τα ορμητικά νερά του Αλιάκμονα που σμίγουν με τη λί-μνη του Πολύφυτου προξενούν στους φυσιολάτρες ανεπανάλη-πτες στιγμές ηρεμίας και αγαλ-λίασης, που μόνο τα εξαιρετικού φυσικού κάλλους τοπία της πε-ριοχής μας μπορούν να προσφέ-ρουν στους επισκέπτες.

Σπάνιας και μοναδικής φυσι-κής ομορφιάς τοπίο που αξίζει κανείς να επισκεφθεί, είναι το Πλατανόδασος Ρυμνίου, το οποίο τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να αξιοποιηθεί ως χώρος απόδρασης για φυσιολά-τρες και όχι μόνο. Κατά τη διάρ-κεια του καλοκαιριού διοργανώ-νεται εκεί το φεστιβάλ «Γιορτές των Νερών» που σκοπό έχει, εκτός από τη νότα διασκέδασης που προσφέρει, τον περιβαλ-λοντικό προσανατολισμό, την εναλλακτική πρόταση απόδρα-σης στη φύση, και την ανάδειξη πανέμορφων άγνωστων γωνιών της χώρας μας. Το Πλατανόδα-σος είναι ένα μοναδικό τοπίο, όπου τα πλατάνια προσφέρουν

απλόχερα την δροσιά τους και το νερό την φρεσκάδα και την ζωντάνια του. Ένας σημαντικός υγρότοπος, καθώς πλήθος από αργυροπελεκάνους, ερωδιούς, κορμοράνους, πελαργούς και άλλα πουλιά βρίσκουν φιλόξενο καταφύγιο στη λίμνη.

Αξίζει επίσης κανείς να επι-σκεφθεί και να θαυμάσει τις εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (11ος αιώνας) στο κέντρο της Αιανής, την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Δημητρίου που κτίστηκε τον 11ο αιώνα και οι αγιογραφίες της χρονολο-γούνται από το 15ο αιώνα, ενώ αξιόλογης σημασίας είναι τα εκ-κλησάκια του Ταξιάρχη Μιχαήλ, Αγίου Νέστορος, Αγίου Νικολάου τα οποία ανήκουν στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής με ξύλινη στέγη και παρουσιάζουν ομοιό-τητες με αυτές του Αγίου Ορους. Άξια επισκεψιμότητας είναι και η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Παρασκευής στο ομώνυμο Τοπικό Διαμέρισμα, ενώ μη ξε-χάσετε να απολαύσετε τον καφέ σας και να κάνετε μία βόλτα στο πάρκο της κεντρικής πλατείας της Αιανής.

ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΠΙΚΕΣ

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

ΑΙΑΝΗΠΟΛΙΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣΜία διαδρομή στην

Ιστορία και τον Πολιτισμό

Κύριος κλάδος της οικονομίας είναι η γεωργία, με κυριότερες καλλιέργειες το σιτάρι, τον κα-πνό, το κριθάρι, το καλαμπόκι, αλλά και τα εξαιρετικής ποιότη-τας αμπέλια. Η ζωϊκή παραγωγή είναι από τις δυναμικότερες του Νομού, ιδιαίτερα δε η αιγοπρο-βατοτροφία με 12.000 αιγοπρό-βατα περίπου. Τα εξαιρετικής ποιότητας κρέατα και τυροκομι-κά προϊόντα διατίθενται από τα καταστήματα της περιοχής, οι επισκέπτες μπορούν όμως να τα γευτούν και στις πολλές παρα-δοσιακές ταβέρνες (στο κέντρο της Αιανής) που φημίζονται και για την ποιότητα των εδεσμάτων που προσφέρουν (ψητό αρνί, κεμπάπ και κοκορέτσι, κυρίως, είναι οι σπεσιαλιτέ τους).

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑΔΗΜΑΡΧΕΙΟ:24610 98230ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ : 24610 98215ΙΑΤΡΕΙΟ: 2461098201ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΑΝΗΣ: 24610 98800

ιερός ναός Αγίου Δημητρίου (11ος αιώνας)

14

15

Τα διάφορα μεγαλόπνοα σχέδια που οραματιστήκαν κατά καιρούς οι πολιτικοί αυτής της χώρας έχουν, δυ-

στυχώς, ένα μεγάλο κόστος και δεν αναφέρομαι στο οικονομικό κόστος του κάθε έργου αλλά στο κόστος της καθυστέρησης της υλοποίησής του. Το κόστος αυτό δεν το λαμβάνει κανείς υπόψη και περίπου θεωρείται κατόρ-θωμα αν κάποιο έργο τελειώσει στην ώρα του. Είναι γεγονός πως οι Έλληνες διακρίνονται για τη διορατικότητά τους και τη σύλληψη αναπτυξιακών σχεδί-ων, αλλά στην υλοποίηση όλων αυτών φαίνεται η ανεπάρκειά του μηχανισμού που αναλαμβά-νει να τα κάνει πράξη.

Ένα τέτοιο αναπτυξιακό έργο, το οποίο αποτελούσε ταυτόχρο-να και έργο ύψιστης κοινωνικής σημασίας, αναμένουμε να υλο-ποιηθεί στον Δήμο Νεάπολης και αναφέρομαι στην μετεγκα-τάσταση των 7 σεισμόπληκτων οικισμών του σημερινού Δήμου. Η ανάγκη μου να αναφερθώ σε αυτό το θέμα δεν απορρέει από την διάθεση μου να κρίνω όσους ευθύνονται για την καθυστέρη-ση υλοποίησης του έργου αλλά προέρχεται από την αγωνία των ανθρώπων που ζουν σε αυτούς τους οικισμούς και κάποιοι από αυτούς ζουν ακόμη σε κοντέι-νερ.

Ήταν 13 Μαΐου 1995 όταν οι νομοί Κοζάνης και Γρεβενών χτυπήθηκαν από τον καταστρο-φικό σεισμό στον όποιο ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα. Τα σχέδια και η προτεραιότητα των αρμό-διων κρατικών φορέων ήταν η άμεση αποκατάσταση των σει-σμόπληκτων των νομών Κοζάνης και Γρεβενών (παρ.1 άρθρο 12 του Ν.2323/1995). Ειδικά στην περιοχή του Δήμου Νεάπολης είχε αποφασιστεί να αντιμετω-πιστούν οι στεγαστικές ανάγκες που δημιουργήθηκαν μετά τον σεισμό, με την μετεγκατάσταση των 7 οικισμών (πρώην κοινότη-τες Τραπεζίτσας, Πολυλάκκου, Πανάρετης, Αξιοκάστρου, Κλή-ματος, Πυλωρίου και Πεπονιάς) στη Νεάπολη. Στις 6 Ιουνίου του 1995 υποβάλλεται το αίτημα του Δήμου Νεάπολης στη Νομαρ-χιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης (

αρ.πρωτ.2350) για την προώ-θηση του προγράμματος δημι-ουργίας οικισμού με σκοπό τη μετεγκατάσταση των κατοίκων των σεισμόπληκτων αυτών περι-οχών συμφώνα με τις ομόφωνες αποφάσεις των κοινοτικών τους συμβουλίων και του Δημοτικού Συμβουλίου Νεάπολης. Την επο-χή εκείνη στις 20 Ιουνίου του 1995 ο κ. Βίκτωρας Νέτας δημο-σίευσε ένα άρθρο στην εφημε-ρίδα <<Ελευθεροτυπία>> με τίτλο «Από την Νεάπολη ένα παρά-δειγμα ανασυγκρότησης μετά τους σεισμούς». Η πρόταση του Δήμου Νεάπολης, η οποία ήταν πράγματι πρωτοποριακή, περι-ελάμβανε: Συνολική επέκταση 400 στρεμμάτων περίπου και διανομή 400-500 οικοπέδων

καταρχήν σε 800 άτομα με δυ-νατότητα αύξησης στα 1500 και λειτουργική σύνδεση του οικισμού με την Νεάπολη από άποψη τεχνικής υποδομής (εάν είναι εφικτό) όσο και από άπο-ψη εξυπηρέτησης (διοικητικής, εμπορικής και κοινωνικής υπο-δομής). Προβλέπονταν επίσης η δυνατότητα βαριάς και μόνιμης προκατασκευής με δωρεάν πα-ραχώρηση 55τ.μ. ανά οικόπεδο δικαιούχο, ενώ οι τύποι των προ-κατασκευασμένων κατοικιών ξε-κινούσαν από 35τ.μ. και έφταναν μέχρι τα 90τ.μ. Στην πρόταση του Δήμου Νεάπολης προβλέπο-νταν επίσης τα εξής: Το μέγεθος του οικόπεδου πρέπει να είναι τουλάχιστον 400 τ.μ. και ο συ-ντελεστής δόμησης 0,5 έως 0,6 ώστε να επιτρέπει μελλοντική άνετη οικιστική ανάπτυξη αλλά και να είναι δυνατή η κατασκευή

βοηθητικών κτισμάτων για τις αγροτικές οικογένειες. Η προκα-τασκευή πρέπει να αναπτυχθεί στην βάση συγκεκριμένων με-λετών ώστε να προσαρμόζεται στα τοπικά δεδομένα( μορφολο-γία εδάφους, κλίμα, οικογενεια-κές ανάγκες) αλλά ταυτόχρονα να έχει την δυνατότητα παροχής μεγαλύτερης κατοικίας τώρα ή στο μέλλον ανάλογα με τις ανά-γκες του πληθυσμού.

Στις 31/10/95 μεταβιβάζεται το αίτημα από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης για την μετεγκατάσταση των σεισμό-πληκτων περιοχών και με το αριθμ.πρωτ.1142/11.4.96 απο-στέλλονται στοιχειά των υπό απαλλοτρίωση εκτάσεων προς

το ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Πολεοδομι-κού σχεδιασμού. Από το σημείο αυτό και μετά ξεκινάει η Οδύσ-σεια της παραπάνω πρότασης η οποία έμελλε να καθυστερήσει την υλοποίηση αυτού του πρω-τοποριακού σχεδίου, άγνωστο για πόσα χρόνια.

Μετά από ένα χρόνο αποφασί-στηκε από την κεντρική εξουσία η μεταφορά των οικισμών με την αρ.πρωτ.107199/10532/7.11.96 απόφαση των Υπουργών Εθνι-κής οικονομίας, ΠΕΧΩΔΕ και Υγείας και Πρόνοιας και η ανα-γκαστική απαλλοτρίωση κη-ρύχθηκε με την υπ.Αρ.πρωτ. 107199/4824/0010/18.7.97 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Υγείας και Πρόνοιας (δυο χρόνια μετά τον σεισμό) με σκοπό την δημό-σια ωφέλεια και ειδικότερα την

μεταφορά των πληγέντων από τον σεισμό. Η απαλλοτρίωση των εκτάσεων, συνολικής δα-πάνης 398 εκατομμυρίων δρχ., καθορίστηκε με την απόφαση αρ.397/4.6.98 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κοζάνης.

Η πίστωση των 398 εκατομμυ-ρίων δρχ. για την απαλλοτρίωση στο Δήμο Νεάπολης εγκρίθηκε με το κλείσιμο πέντε ετών μετά τον σεισμό με την απόφαση 290/Τ.Π. 48/ 10.5.99 του Υπουρ-γού ΠΕΧΩΔΕ.

Η ελπίδα των πληγέντων για την δημιουργία του οικισμού σιγά-σιγά χάνεται και αρχίζουν να δυσπιστούν και να αγανα-κτούν γι αυτή την καθυστέρηση. Εγκλωβισμένοι όμως εξαιτίας των ανελαστικών διατάξεων οι σεισμόπληκτοι δεν έχουν παρά καρτερικά να περιμένουν. Ο Δή-μος Νεάπολης παρότι δεν έχει καμιά αρμοδιότητα, με έγγρα-φα και υπομνήματα προσπαθεί να αφυπνίσει την Πολιτεία με σκοπό να επιταχυνθούν οι δι-αδικασίες. Το 2003 μετά από 8 χρόνια καθυστέρησης ξεκινά-νε κάποια έργα υποδομής και αρχίζει να φαίνεται ένα μικρό φως στο τούνελ το όποιο δεν θα κρατήσει για πολύ. Ταυτόχρονα εμφανίζεται και άλλο πρόβλημα. Από τους 222 δικαιούχους συμ-βατικών κατοικιών αναγνωρίζο-νται οι 115. Το παράδειγμα ανα-συγκρότησης αντιστρέφεται σε παράδειγμα καθυστέρησης.

Στις 18 Νοεμβρίου του 2003 επισκέπτεται τον Δήμο Νεάπο-λης ο τότε Υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιάννης Τσακλίδης όπου επι-σκέφτηκε τα έργα υποδομής και δεσμεύτηκε πως θα συνεχιστούν με γοργούς ρυθμούς. Παραδέ-χτηκε πως η καθυστέρηση ήταν μεγάλη και ζήτησε από όλους του υπηρεσιακούς παράγοντες της υπηρεσίας αποκατάστασης σεισμόπληκτων να δίνουν άμε-σες λύσεις στα όποια προβλή-ματα παρουσιάζονται. Μετά από 8 χρόνια οι κάτοικοι επιτέλους άρχισαν να ελπίζουν ξένα και να περιμένουν πάλι καρτερικά.

Τον Σεπτέμβριο του 2007 ο σημερινός Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας εξαγγέλλει

πως πολύ σύντομα θα ξεκινήσει η δεύτερη φύση της μετεγκατά-στασης και έχουν εξασφαλιστεί πόροι 10 εκατομμυρίων ευρώ και πως τα 4,5 εκατομμύρια θα δημοπρατηθούν το συντομότε-ρο δυνατό. Επιτέλους μετά από 13 χρόνια στις 26 Φεβρουαρίου 2008 θα δημοπρατηθούν 3,9 εκατομμύρια ευρώ από τη Νο-μαρχία Κοζάνης για την Β΄ φάση υλοποίησης του οικισμού.

Αναρωτιέμαι όπως για το πρό-τυπο σχέδιο ανάπτυξης. Το πρό-τυπο αυτό σχέδιο χρειάστηκε 13 χρόνια για να αρχίσει να υλοποι-είται. Φυσικά δεν γνωρίζουμε πότε θα ολοκληρωθεί. Αδυνατώ να πιστέψω ότι θα χρειαστούν άλλα 13 χρόνια για να ολοκλη-ρωθεί. Αλλά πόσο σίγουρος μπορεί να είναι κανείς σε αυτό τον τόπο ακόμη και για τα αυτο-νόητα;

Κάλλιο αργά παρά ποτέ λένε οι κάτοικοι των επτά οικισμών, όσοι απέμειναν πλέον εν’ ζωή. Το ότι χάθηκε χάθηκε πολύτι-μος χρόνος για την αναπτυξιακή πορεία μιας μικρής επαρχιακής πόλης δεν νομίζω να ενδιαφέ-ρει κανέναν πέρα από τους ιδί-ους τους πολίτες της, οι οποίοι αγωνιούν καθημερινά για την επιβίωσή τους. Ας ελπίσουμε να μη χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος και να αποκατασταθούν οι σεισμόπληκτοι και ο Δήμος Νεάπολης αλλά και όλο το Βόιο να μπει σε πιο δυναμική τροχιά ανάπτυξης αποτελώντας πλέον παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή.

Τα γεγονότα μιλάνε από μόνα τους και η καταγραφή του

χρονικού θα προβληματίσει τον κάθε καλόπιστο αναγνώστη

και ίσως ευαισθητοποιήσει την Πολιτεία με σκοπό να επέλθει,

επιτέλους, το επιθυμητό αποτέλεσμα το οποίο δεν είναι άλλο

από την ολοκλήρωση, της μετεγκατάστασης των οικισμών

μετά από 13 ολόκληρα χρόνια καλοπροαίρετης προσμονής.

Πως αλλιώς να χαρακτηρίσει κάποιος την προσμονή αυτή όταν

για ασήμαντα θέματα κάποιοι άλλοι κατέρχονται σε διαμαρ-

τυρίες, αποκλείουν δρόμους και προβαίνουν σε καταλήψεις

δημοσίων κτιρίων; Η καλοπροαίρετη αυτή προσμονή, η οποία

αποτελεί δείγμα πολιτισμού και διδάσκει κάποιους, μήπως

εκλαμβάνεται από τους διάφορους «υπεύθυνους» ως αδυνα-

μία;

έλλειψη βούλησης και γραφειοκρατία ή στο ίδιο έργο απλοί και ανίσχυροι θεατές;

Πρώιου Ευλαμπία Δημοτική Σύμβουλος proiou@e-pili.gr

Μετεγκατάσταση σεισμοπλήκτων Νεάπολης

16

Πρ ι ν π ρ ο -χ ω -ρήσω

στην τοπο-θέτησή μου α ν α φ ο ρ ι κ ά με τον Τοπικό Πόρο Ανάπτυ-ξης (Τ.Π.Α.) θα ήθελα να ενη-μερώσω τους μη «ντόπιους» ότι «Κόλιαντα» είναι στην το-πική διάλεκτο τα γνωστά Χρι-

στουγεννιάτικα «Κάλαντα». Η περιφορά δηλαδή των παιδιών από σπίτι σε σπίτι με την προ-σμονή της οικονομικής, κυρίως, επιβράβευσης. Κανείς δεν ρω-τάει τι γίνονται και που αξιοποι-ούνται τα λεφτά. Απλά συνηθί-ζεται, εθιμικά, να δίνονται.

Είχα την τύχη να επισκεφθώ σημαντικό αριθμό χωρών οι οποίες εξορύσσουν και αξιοποι-ούν άνθρακα η/και λιγνίτη για παραγωγή ενέργειας. Προσπα-θούσα, τις περισσότερες φορές ανεπιτυχώς, να περιγράψω στους εκεί συναδέλφους τους όρους «Ενεργειακοί Δήμοι», «Τοπικός Πόρος Ανάπτυξης», «Σύμφωνο Συνεργασίας» και τα σχετικά γνωστά βαρύγδουπα. Διαπίστωσα ότι όλα τα παραπά-νω, με τη διαδικασία που αυτά εφαρμόζονται, αποτελούν σε μεγάλο βαθμό μια ακόμη ελλη-νική αποκλειστικότητα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, άν-θρακας παράγεται σε περισ-σότερες από 50 χώρες και με αξιοσημείωτη μάλιστα γεωγρα-φική διασπορά. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η βιομηχανία του άνθρα-κα απασχολεί άμεσα περισσό-τερους από 330.000 εργαζό-μενους, η οικονομική αξία της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέρ-γειας ξεπερνά τα 30 δις ευρώ [1], ενώ παγκοσμίως, σχεδόν 7 εκατομμύρια εργαζόμενοι απα-σχολούνται άμεσα σε επιφανει-ακά ή υπόγεια ορυχεία στερεών καυσίμων [2].

Είναι αναμφισβήτητη η προ-σφορά του άνθρακα στην ασφά-λεια του παγκόσμιου ενεργεια-κού εφοδιασμού. Η προσφορά αυτή όμως συνοδεύεται από το ισχυρό περιβαλλοντικό και κοι-νωνικό «αποτύπωμα» των στε-ρεών καυσίμων κυρίως στις πε-ριοχές όπου εξορύσσονται. Κατά

συνέπεια, οι τοπικές κοινωνίες, αλλά κυρίως οι εργαζόμενοι στις εξορυκτικές δραστηριότη-τες, προσπάθησαν διαχρονικά να επωφεληθούν «αντισταθμι-στικά» από την τεράστια αυτή βιομηχανία.

«Η αναγκαιότητα της βιώσιμης ανάπτυξης δεν επιβάλλεται εκ

των άνωθεν με νόμους και διατάξεις αλλά

προκύπτει ως επιλογή μέσα από το διάλογο,

τη συμμετοχή, την ενημέρωση και κυρίως τον παραδειγματισμό»

Μέχρι τις αρχές του 1970 οι προσπάθειες των βιομηχανιών άνθρακα αποσκοπούσαν κυρίως στην προσέλκυση εργατικού δυναμικού στην πραγματικά δύ-σκολη και απαιτητική διαδικασία της εξόρυξης. Ενδεικτικά ανα-φέρεται ότι από το 1948 η πά-λαι ποτέ πανίσχυρη Γερμανική βιομηχανία άνθρακα θεσμοθέ-τησε δεκατρία (13) ειδικά οικο-νομικά και ασφαλιστικά κίνητρα για τη υποστήριξη των εργαζο-

μένων. Για να γίνει αυτό πιο κα-τανοητό, ενώ ο μέσος Γερμανός εργάτης λάμβανε το 1948 από το κράτος, 1.500kcal ανά μερί-δα σίτισης την ημέρα, οι ανθρα-κωρύχοι είχαν την πολυτέλεια να λαμβάνουν περισσότερα από 5.000kcal ανά μερίδα σίτισης ημερησίως [3]. Επιπλέον, μετα-ξύ του 1958 και 1996 δεσμεύ-τηκαν περισσότερα από 1,7 δις ευρώ στην επιδότηση των κατοι-κιών των εργαζομένων στη βιο-μηχανία άνθρακα (επιπρόσθε-τα των «κανονικών» εργατικών επιδοτήσεων) ενώ μεταξύ 1958 και 2002 σχεδόν 5,5 δις ευρώ δόθηκαν ως επιπλέον οικονομι-κή υποστήριξη στους ανθρακω-ρύχους (Bergmannspraemie/bonus ανθρακωρύχου)[4]. Πα-ράλληλα, από το 1970 και ιδιαί-τερα μετά την πρώτη πετρελαϊ-κή κρίση, η βιομηχανία άνθρακα στη Γερμανία επενδύει ετησίως περισσότερα από 450 εκ. ευρώ σε δράσεις έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης καινοτόμων τεχνο-λογιών. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της οικονομικής «πίτας» υποστηρίζει δορυφορικά τις το-πικές κοινωνίες.

Μετά το 1970, το πρόβλημα

της ενεργειακής επάρκειας σε συνάρτηση με τις συνεχώς αυ-ξανόμενες απαιτήσεις για πε-ριβαλλοντική προστασία οδή-γησαν τις τοπικές κοινωνίες, σε παγκόσμιο επίπεδο, να διεκδι-κήσουν ειδικούς αναπτυξιακούς πόρους από τις βιομηχανίες άνθρακα που δραστηριοποιού-νταν στα γεωγραφικά τους όρια. Οι όροι «αυτοσυντηρούμενη ανάπτυξη», «εξαντλούμενοι ενεργειακοί πόροι», «περιβαλ-λοντική πίεση» μπήκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο και οι το-πικές κοινωνίες εμφανίστηκαν διεκδικητικές απέναντι στις βιο-μηχανίες του άνθρακα. Το θέμα δεν αφορούσε πλέον μόνον τους εργαζόμενους στις ανά τον κόσμο «ΔΕΗ» αλλά το σύνολο της τοπικής κοινωνίας.

Κατά συνέπεια, πολλές διοι-κητικές περιοχές κυρίως στην Β. Αμερική και την Αυστραλία, κατάφεραν να διεκδικήσουν αποτελεσματικά την επιβολή ενός φόρου εκμετάλλευσης του άνθρακα και την οικονομική δι-άχυση του φόρου αυτού σε ένα σύνολο αποδεκτών που σχετίζο-νται άμεσα ή έμμεσα με την βιο-μηχανική αυτή δραστηριότητα.

Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία δύο είναι τα σημαντικότερα χρη-ματοδοτικά και διαχειριστικά σχήματα με τα οποία αξιοποιεί-ται ο φόρος στον άνθρακα:

1. Ταμείο Διαχείρισης Πό-ρου Εκμετάλλευσης Άνθρακα

2. Περιφερειακά Προγράμ-ματα Άνθρακα

Το πρώτο σενάριο εφαρμό-ζεται κυρίως σε περιοχές όπου τα αποθέματα άνθρακα βαίνουν εξαντλούμενα και οι περιοχές καλούνται πλέον, σε βάθος λί-γων δεκαετιών, να αναδείξουν εναλλακτικές αναπτυξιακές προτάσεις. Στη δεύτερη περί-πτωση, τα αποθέματα άνθρακα παραμένουν σημαντικά για πολ-λές δεκάδες χρόνια και κατά συ-νέπεια, η έρευνα, η ανάπτυξη και η επίδειξη καινοτόμων τε-χνολογιών σε όλο το φάσμα δια-χείρισης του άνθρακα αποτελεί κυρίαρχη επιλογή των τοπικών βιομηχανιών άνθρακα. Βεβαί-ως, αρκετές περιοχές εφαρμό-ζουν ένα υβρίδιο των δύο αυτών σεναρίων, ειδικά όταν εκτός του άνθρακα τυχαίνει στην ίδια περιοχή να παράγονται πετρέ-λαιο, φυσικό αέριο ή άλλοι μη ανανεώσιμοι πόροι.

Ταμείο Διαχείρισης Πόρου Εκμετάλλευσης Άνθρακα

Η δημιουργία του Ταμείου Διαχείρισης Πόρου Εκμετάλλευ-σης Άνθρακα ξεκίνησε μετά το 1970 στη Β. Αμερική με το φιλόδοξο χαρακτηρισμό «χρη-ματοδοτώντας το Μέλλον». Χρειάστηκε τουλάχιστον μία πενταετία διαβουλεύσεων και συζητήσεων μέχρι να βρεθεί η βέλτιστη διαδικασία η οποία να διασφαλίζει ότι το Ταμείο θα χρηματοδοτεί δράσεις οι οποίες θα αμβλύνουν το περιβαλλο-ντικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος το οποίο προκαλεί η βιο-μηχανία άνθρακα στην περιοχή εφαρμογής.

Στο σχήμα 1 παρουσιάζεται εποπτικά η διαδικασία με τη οποία κατανέμεται ο Πόρος Άν-θρακα στους εν δυνάμει απο-δέκτες.

Όπως παρουσιάζεται στο σχήμα 1, το 10% του διαθέσιμου πόρου οδηγείται κατ΄ ευθείαν στα ταμεία των Δήμων οι οποίοι το διαχειρίζονται αποκλειστικά με αποφάσεις των δικών τους

τοπικος πορος ΑνΑπτΥξης. ΑνΑπτΥξιΑκο ΕργΑλΕιο η

χριςτοΥγΕννιΑτικΑ κολιΑντΑ;

17

οργάνων. Με βάση συγκεκριμέ-νο αλγόριθμο, ο οποίος βασίζε-ται κυρίως στον πληθυσμό και στην επιμέρους ποσοτική συμ-μετοχή της κάθε περιοχής στον άνθρακα που εξορύσσεται, ο

κάθε Δήμος πιστώνεται ετησίως με ένα συγκεκριμένο ποσό.

Το υπόλοιπο ποσό είναι δια-θέσιμο για έργα διαδημοτικών συνεργασιών μικρής κλίμακας, μεταξύ των διοικητικών περιο-χών που επιβαρύνονται άμεσα από τις εξορυκτικές δραστηρι-ότητες.

Ένα ποσοστό 40% είναι δια-θέσιμο στους Δήμους με αντα-γωνιστικά όμως κριτήρια. Κρι-τήρια τα οποία διασφαλίζουν αξιοποίηση του Πόρου με όσον το δυνατό υψηλή προστιθέμε-νη αξία και σε δράσεις και έργα με αναπτυξιακή προοπτική. Βέβαια, για κάθε Δήμο προ-βλέπεται μια ποσόστωση με βάση τον πληθυσμό, τα επίπεδα ανεργίας, την προσφορά στην παραγωγή άνθρακα κλπ. Προ-τεραιότητα δίνεται σε δράσεις οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα διαφοροποίησης της τοπικής και περιφερειακής οικονομίας από την ανθρακική βιομηχανία.

Θεωρώ περιττό να αναφέρω ότι ο κάθε Δήμος, καθώς και το σύνολο της διοικητικής ενό-τητας στην οποία αυτός ανήκει (πχ. Επαρχία ή Νομαρχία), εκ-πονεί 5-ετές Επιχειρησιακό Σχέ-διο (Business Plan) στο οποίο περιγράφονται και αναλύονται οι στόχοι, η στρατηγική και τα μέσα επίτευξης του αναπτυξια-κού του οράματος και βεβαίως η συνεκτικότητα με τα διαθέσιμα κονδύλια του Αναπτυξιακού Πό-

ρου. Σε επίπεδο Περιφέρειας, τίθενται συγκεκριμένοι δείκτες (πχ. περιβαλλοντικοί, ανεργίας, προσέλκυσης επενδύσεων κλπ) με βάση των οποίων γίνεται η αξιολόγηση των αποτελεσμά-

των και ενδεχόμενη τροποποίη-ση στη διαχειριστική δομή του Πόρου Ανάπτυξης.

Τέλος, το υπόλοιπο 40% του Πόρου οδηγείται στο Περιφερει-ακό Ταμείο και αποσκοπεί στη χρηματοδότηση της Έρευνας και Καινοτομίας, ειδικών υποδομών δημιουργίας ανταγωνιστικού επενδυτικού περιβάλλοντος και βεβαίως δράσεις προβολής της Περιφέρειας ως ενιαίο σύνολο. Είναι προφανές ότι ο Πόρος δεν υποκαθιστά ομοσπονδιακά ή εθνικά κονδύλια αλλά στηρίζει επιπρόσθετα την αναπτυξια-κή προοπτική της περιφέρειας αναφοράς.

Η διαχείριση του Πόρου πραγματοποιείται από το Περι-φερειακό Γραφείο Ανάπτυξης και τελεί υπό την εποπτεία του τοπικού Κυβερνήτη (Governor). Η αξιολόγηση των προτάσεων χρηματοδότησης γίνεται με τη βοήθεια ειδικών αξιολογητών, σε πολλές περιπτώσεις προερ-χόμενοι εκτός των γεωγραφικών ορίων της περιφέρειας.

Περιφερειακά Προγράμματα Άνθρακα

Στην περίπτωση διαχείρισης του Πόρου με την μορφή Περι-φερειακών Προγραμμάτων τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η βιομηχανία του άνθρακα δημι-ουργεί την απαραίτητη «δυνα-μική» σε περιφερειακό επίπεδο

και οι τοπικές κοινωνίες επωφε-λούνται από τις επενδυτικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες που αναδύονται.

Τα διαθέσιμα Προγράμματα

εκπονούνται με τη συνδρομή ειδικών Επιτροπών, τίθενται σε δημόσια διαβούλευση και εγκρίνονται από το Περιφερεια-κό Συμβούλιο.

Για παράδειγμα, στην Πολι-τεία του Illinois των ΗΠΑ, από το 1981 μέχρι σήμερα έχουν επεν-δυθεί από τον Τοπικό Πόρο Άν-θρακα περισσότερα από 145 εκ. δολάρια σε 31 επιδεικτικά έργα αιχμής στον τομέα της περιβαλ-λοντικά αποδεκτής εξόρυξης, μεταφοράς και ενεργειακής με-τατροπής του άνθρακα. Τα 145 αυτά εκ. δολάρια προσέλκυσαν συνολικές επενδύσεις ύψους 610 εκ δολαρίων από ιδιωτικές και δημόσιες χρηματοδοτήσεις. Τα οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες όσον αφορά τον κατασκευ-αστικό τομέα, τον τομέα παρο-χής υπηρεσιών και κυρίως την ανάπτυξη δεξιοτήτων για του νέους κυρίως ανθρώπους είναι περισσότερο από προφανή.

Βέβαια, τίποτα δεν είναι τυ-χαίο. Στα πλαίσια του Περιφερει-ακού Προγράμματος Εκπαίδευ-σης και Ανάπτυξης Δεξιοτήτων της Πολιτείας του Illinois, τα παιδιά από τον παιδικό σταθμό μέχρι και το Λύκειο διδάσκο-νται, συμπληρωματικά, ειδικά μαθήματα αναφορικά με τη βι-ώσιμη αξιοποίηση του άνθρακα. Κάθε χρόνο, στα πλαίσια του δι-αγωνισμού για την έκδοση του «Ημερολογίου Άνθρακα» (Coal Calendar Contest), περισσότεροι από 3.000 μαθητές συμμετέ-

χουν με σχόλια, φωτογραφίες, εκθέσεις, προτάσεις, βεβαίως και με διαφωνίες ή διαμαρτυρί-ες σε μία άτυπη «δημόσια δι-αβούλευση» για τον μέλλον του άνθρακα στον τόπο τους.

Η αναγκαιότητα της βιώσιμης ανάπτυξης δεν επιβάλλεται εκ των άνωθεν με νόμους και δια-τάξεις αλλά προκύπτει ως επι-λογή μέσα από το διάλογο, τη συμμετοχή, την ενημέρωση και κυρίως τον παραδειγματισμό.

Και τα δύο παραπάνω σε-νάρια διαχείρισης του Πόρου αποτελούν πρωτίστως «εργα-λεία» άμβλυνσης των αρνητικών επιπτώσεων που προκύπτουν μέσα από την μακρόχρονη δρα-στηριοποίηση της ανθρακικής βιομηχανίας στις τοπικές κοινω-νίες. Σε ελεύθερη απόδοση και με καθαρά ιατρικούς όρους ο Τοπικός Πόρος Άνθρακα μπορεί να παρομοιασθεί με μια «θερα-πευτική αγωγή».

Για να βρεθεί όμως η καταλ-ληλότερη θεραπευτική αγωγή απαιτείται εκ των προτέρων μια επιτυχημένη διάγνωση του προ-βλήματος. Και εδώ εντοπίζεται πιθανότατα το σημαντικότερο πρόβλημα για τη Δυτική Μακε-δονία:• Γνωρίζουμε επακριβώς την κοινωνικο-οικονομική παθο-γένεια της ευρύτερης περιοχής ;• Γνωρίζουμε ποιοτικά και ποσοτικά πόσο ιδιάζουσα εμφα-νίζεται η τοπική αγορά εργασίας εξαιτίας της λιγνιτικής δραστη-ριότητας;• Γνωρίζουμε σε τι βαθμό ο λιγνίτης, ως τοπικό αναπτυξια-κό πλεονέκτημα, κυριάρχησε σε βάρος εναλλακτικών τοπικών

χαρακτηριστικών; • Είναι η κατάσταση ανα-στρέψιμη και αν ναι, με τι μέγε-θος κινητοποίησης οικονομικών και ανθρώπινων πόρων; • Σε τι βαθμό θα επηρεά-

σουν την τοπική οικονομία οι επερ-χόμενοι εξωγε-νείς παράγοντες στον τομέα των στερεών ορυκτών καυσίμων ;• Υπάρχουν με-λέτες οι οποίες να αποτυπώνουν τις κοινωνικο-οικονο-μικές επιδράσεις στην ευρύτερη πε-ριοχή λόγω της δι-άνοιξης, λειτουρ-γίας, επέκτασης ή εξάντλησης ενός ορυχείου λιγνίτη;• Υπάρχουν, σε επίπεδο Νομαρχί-ας ή Περιφέρειας, «σενάρια» αντι-μετώπισης των αλυσιδωτών αντι-δράσεων που θα

επιφέρει μια ενδεχόμενη κρίση στην τοπική βιομηχανία λιγνί-τη ;Τα παραπάνω αποτελούν μέρος μόνον όσων πρέπει να έχουν απαντηθεί πριν προχωρήσει κανείς σε μια αποτελεσματική διαχείριση του Τοπικού Πόρου Ανάπτυξης σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας. Δυστυχώς, καταφέραμε ως το-πική κοινωνία να αναδείξουμε ένα σημαντικότατο τοπικό πλε-ονέκτημα σε αναπτυξιακή πα-θογένεια. Όλη η αναπτυξιακή φιλοσοφία της περιοχής επι-κεντρώθηκε γύρω από μία εύ-θραυστη τάση για ένταση εργα-σίας. Η Γνώση, η Τεχνογνωσία, η Έρευνα και η Καινοτομία ποτέ δεν μας απασχόλησαν σοβαρά. Η επιλογή αυτή ήταν πιθανώς αναγκαία για την δεκαετία του 1950, κατανοητή για την δεκαε-τία του 1960 και οριακά αποδε-κτή για την δεκαετία του 1970. Το να παραμείνει όμως κυρίαρχη και την δεκαετία του 2010 είναι πολιτικά εγκληματικό.

!

Ευάγγελος ΚαρλόπουλοςΧημικός ΜηχανικόςM.Sc, Παραγωγή και Διαχείριση Ενέργειας

karlopoulos@e-pili.gr

18

Η Εγνατία Οδός είναι πλέ-ον γεγονός αδιαμφι-σβήτητο για τη Δυτική Μακεδονία και με την

ολοκλήρωση των δύο κάθετων αξόνων: Σιάτιστας – Κρυσταλο-πηγής και Κοζάνης - Φλώρινας

– Νίκης θα δημιουργηθεί, ένα ικανοποιητικό οδικό δίκτυο το οποίο εκτιμάται ότι θα επηρεά-σει τις τοπικές αγορές.

Θα συμφωνήσουν όλοι, πι-στεύω, πως η Εγνατία Οδός δεν είναι παρά ένα εργαλείο και όπως δεν ζητά κανείς ευθύνες από ένα μαχαίρι με το οποίο σκοτώνεται ένας άνθρωπος, δι-ότι είναι απλώς ένα εργαλείο, έτσι και η Εγνατία Οδός δε φέρει αποκλειστική ευθύνη για οποι-εσδήποτε ανατροπές προκλη-θούν στις τοπικές αγορές της Δυτικής Μακεδονίας. Σημασία λοιπόν δεν έχει αυτό καθ’ αυτό το εργαλείο αλλά η χρήση του αν θέλουμε να αποβεί ωφέλιμο και χρήσιμο για την περιοχή.

Το Παρατηρητήριο της Εγνα-τίας Οδού Α.Ε. μελετά τις επι-δράσεις της Εγνατίας Οδού στην κοινωνική και οικονομική συνο-χή, τη χωροταξική οργάνωση, το σύστημα μεταφορών και το περιβάλλον του Βορειοελλαδι-κού χώρου, χρησιμοποιώντας τεκμηριωμένες επιστημονικά μεθόδους. Τα αποτελέσματα, οι εκθέσεις και γενικότερα το πα-ραγόμενο υλικό του Παρατηρη-τηρίου διατίθενται στους πολί-τες και στους ενδιαφερόμενους φορείς μέσω του Ίντερνετ, αλλά και μέσω εντύπων, ενημερωτι-κών φυλλαδίων, εκδηλώσεων κλπ.

Στο παρόν άρθρο παρουσι-άζονται, συνοπτικά ασφαλώς, τα συμπεράσματα έκθεσης του Παρατηρητηρίου της Εγνατίας Οδού Α.Ε. τα οποία εστιάζονται στις επιπτώσεις της Εγνατίας Οδού στις τοπικές αγορές της

Βέροιας, της Κοζάνης και των Γρεβενών.

Στοιχεία της Έρευνας

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου σε 193 επιχειρήσεις των τριών πόλεων (63 στη Βέροια, 66 στα Γρεβενά, 64 στην Κοζάνη). Τα ερωτηματολόγια τα οποία συλ-λέχθηκαν με προσωπικές συ-νεντεύξεις μεταξύ 24/03/05 και 18/04/05 βοήθησαν στο να διερευνηθεί η αύξηση των μετα-κινήσεων για καταναλωτικές δα-πάνες (αγαθά και υπηρεσίες), ο προσδιορισμός των πόλεων από τις οποίες προέρχονται και προς τις οποίες κατευθύνονται οι κα-ταναλωτές, οι λόγοι της αύξησης των μετακινήσεων, και τέλος οι προσδοκίες που δημιουργού-νται στους επιχειρηματίες του δείγματος από την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού, σχετικά με την τοπική αγορά και την πορεία της προσωπικής τους επιχείρη-σης. Η έρευνα μελετά την έλξη που ασκούν οι τρεις πόλεις προς τους καταναλωτές όλων των υπολοίπων. Έτσι, το 88% των ερωτώμενων επιχειρηματιών, σε Γρεβενά & Κοζάνη, πιστεύει ότι οι συμπολίτες τους μετακι-νούνται σε γειτονικές πόλεις για να αγοράσουν αγαθά ή να απο-λαύσουν υπηρεσίες, σε αντίθε-ση με τη Βέροια για την οποία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 60%. (Διάγραμμα 1).

Προορισμοί μετακίνησης των καταναλωτών

Οι επιχειρηματίες της Κοζά-νης που συμμετείχαν στο δείγ-μα πιστεύουν, σε ποσοστό πάνω από 90%, ότι οι καταναλωτές που μετακινούνται εκτός της τοπικής αγοράς για ψώνια κα-τευθύνονται στη Θεσσαλονίκη. Ακολουθεί με μικρή διαφορά η Βέροια (87%) και τελευταία τα Γρεβενά με ποσοστό 72%. Οι επιχειρηματίες του δείγματος πιστεύουν ότι βασικός πόλος έλξης των καταναλωτών είναι η Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα πά-ντα με την έρευνα το 28% των επιχειρηματιών στα Γρεβενά πιστεύει ότι οι συμπολίτες τους μετακινούνται για καταναλω-

τικούς λόγους στην Κοζάνη. Εκείνο που προκαλεί εντύπωση είναι η αύξηση των μετακινή-σεων που παρατηρούνται από τη Βέροια προς την Κοζάνη. Το 13% του δείγματος στη Βέροια που διακρίνει αύξηση των με-τακινήσεων, θεωρεί ως σημείο προορισμού της αύξησης την Κοζάνη. Στην έρευνα αποτυ-πώνονται οι μετακινήσεις των πόλεων που αναφέρονται παρα-πάνω σε σχέση με τις υπόλοιπες και το αποτέλεσμα φαίνεται στο «Σχήμα-1».

Αιτίες μετακίνησης των καταναλωτών

Η έρευνα προσδιορίζει και τις αιτίες μετακίνησης των κα-ταναλωτών, σύμφωνα πάντα με τους επιχειρηματίες του δείγ-ματος. Έτσι η πιο συχνή αιτία που ωθεί τους καταναλωτές να μετακινηθούν είναι ο συνδυα-σμός των αγορών με άλλες δου-λειές, όπως οι συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες (28,3%), η πεποίθηση ότι στις πόλεις που πηγαίνουν μπορούν να βρουν μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων (27%). Τρίτη αιτία παρουσιάζε-ται η αναψυχή (19,1%) και στη συνέχεια οι φθηνότερες τιμές (9,2%). Το σχήμα που ακολουθεί δείχνει με παραστατικό τρόπο τις αιτίες μετακίνησης των κατα-ναλωτών. (Διάγραμμα 5).

Στη Βέροια, το 32% θεωρεί ότι η αύξηση των μετακινήσεων γίνεται για να συνδυαστούν οι αγορές με άλλες δουλειές, το 29% γιατί στις άλλες πόλεις βρί-σκουν μεγαλύτερη ποικιλία, το 18% για λόγους αναψυχής και το 5% γιατί βρίσκουν πιο φθη-νές τιμές.

Στα Γρεβενά, το 33% θεωρεί ότι η αύξηση των μετακινήσε-ων γίνεται για να συνδυαστούν τα ψώνια με άλλες δουλειές, το 21% για λόγους αναψυχής, το 16% γιατί βρίσκουν στις πόλεις προορισμού μεγαλύτερη ποικι-λία προϊόντων και το 7% γιατί βρίσκουν φθηνότερες τιμές.

Στην Κοζάνη, ως πρώτη αιτία για την αύξηση των μετακινή-σεων θεωρείται η ποικιλία σε ποσοστό 32% και ακολουθούν

ο συνδυασμός των αγορών με άλλες δουλειές (21%), οι λόγοι αναψυχής (18%) και οι φθηνό-τερες τιμές στην αγορά προορι-σμού (14%).

Ζημία και όφελος από την αύξηση των μετακινήσεων

Η έρευνα μελετά και την αρ-νητική επίδραση της αύξησης των μετακινήσεων στις τοπικές επιχειρήσεις. Δηλ. αν οι τοπικές επιχειρήσεις χάνουν ντόπιους πελάτες. Σύμφωνα με το διά-γραμμα (Διάγραμμα 7) περισ-σότερες από τις μισές επιχειρή-σεις του δείγματος (54,9%) δεν φαίνεται να φοβούνται το ενδε-χόμενο μείωσης της πελατείας τους λόγω της Εγνατίας οδού, ενώ το 40% θεωρεί πως η αύξη-ση των μετακινήσεων λόγω της Εγνατίας Οδού θα έχει ως απο-τέλεσμα τη μείωση των πελατών τους.

Περισσότερο σίγουροι εμφα-νίζονται οι επιχειρηματίες της Βέροιας, αφού το 76% δεν θεω-ρεί πως η λειτουργία της Εγνατί-ας Οδού θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των πελατών των το-πικών επιχειρήσεων. Στα Γρεβε-νά το ποσοστό είναι μοιρασμένο,

ενώ το 52% στην Κοζάνη θεωρεί πως θα μειωθούν οι πελάτες.

Έτσι, ενώ στην προηγούμενη παράγραφο φαίνεται η «ζημία» από την αύξηση των μετακι-νήσεων στην παράγραφο που ακολουθεί φαίνεται το όφελος των τοπικών επιχειρήσεων από την αύξηση των μετακινήσεων. (Διάγραμμα 8). Σύμφωνα με την έρευνα του Παρατηρητηρίου της Εγνατίας Οδού Α.Ε. το 46% των επιχειρηματιών της Βέροι-ας θεωρεί πως έχουν αυξηθεί οι πελάτες που κατοικούν σε άλλες πόλεις, το 35% δεν έχει παρατηρήσει αύξηση στην πε-λατεία τους, ενώ το 19% δεν απάντησε στην ερώτηση. Αντί-θετα τόσο στα Γρεβενά όσο και στην Κοζάνη πάνω από το 60% απάντησαν πως δεν σημειώθη-κε αύξηση των πελατών τους από άλλες πόλεις. Παρόλα αυτά οι επιχειρηματίες των Γρεβενών εμφανίζονται ελαφρώς πιο ευ-νοημένοι, καθώς το 32% θεωρεί πως έχουν αυξηθεί οι μη ντόπιοι πελάτες έναντι 28% στην Κοζά-νη.

Προσδοκίες των επιχειρηματιών από

την Εγνατία Οδό.

19

Περισσότερο αισιόδοξοι εμ-φανίζονται οι επιχειρηματίες της Βέροιας (Διάγραμμα 9), το 62% των οποίων θεωρεί πως η Εγνατία Οδός θα έχει θετική επίδραση στην αγορά της πόλης τους, ενώ το 29% δεν προσμένει σε θετικές εξελίξεις. Οι επιχει-ρηματίες των Γρεβενών και της Κοζάνης εμφανίζονται και πάλι λιγότερο αισιόδοξοι. Το 41% του δείγματος στα Γρεβενά περι-μένει θετικές εξελίξεις, ενώ το 32% αναμένει αρνητικές συνέ-πειες. Στην Κοζάνη οι επιχειρη-ματίες του δείγματος θεωρούν ότι η Εγνατία Οδός δεν θα έχει ούτε θετικές, ούτε αρνητικές συνέπειες στην τοπική αγορά.

Συνοψίζοντας θα μπορούσα-με να πούμε ότι οι επιχειρημα-τίες της Βέροιας αναμένουν θε-τικές εξελίξεις τόσο στην τοπική αγορά όσο και τις προσωπικές του επιχειρήσεις. Οι επιχειρη-ματίες των Γρεβενών και της Κο-ζάνης είναι λιγότερο αισιόδοξοι με τους τελευταίους να αναμέ-νουν αρνητικές εξελίξεις για τις προσωπικές τους επιχειρήσεις.

Συμπεράσματα

Από την έρευνα του Παρα-

τηρητηρίου της Εγνατίας Οδού Α.Ε. προκύπτει ότι η Εγνατία Οδός προκαλεί ποικίλες μετα-βολές στις τοπικές αγορές από τις οποίες περνάει. Ως νέα μετα-φορική υποδομή εκτρέπει αλλά και δημιουργεί νέες ροές. Με-γάλο ποσοστό των επιχειρημα-τιών του δείγματος θεωρεί πως έχουν αυξηθεί οι μετακινήσεις των συμπολιτών τους προς άλ-λες πόλεις για καταναλωτικούς σκοπούς, με τη Θεσσαλονίκη να απορροφάει το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών. Η Βέροια κατα-γράφει τις χαμηλότερες απώλει-ες παρά την εγγύτητα της προς τη Θεσσαλονίκη και η οποία χαρακτηρίζεται ως η πιο αντα-γωνιστική αγορά μεταξύ των τριών πόλεων του δείγματος. Σημαντική είναι επίσης η αύ-ξηση της διασύνδεσης Βέροιας

– Κοζάνης. Στην πρώτη κατευθύ-νονται οι καταναλωτές λόγω της ανταγωνιστικής αγοράς ενώ στη δεύτερη για λόγους αναψυχής. Αντίστοιχα σε όλες τις πόλεις σημειώνεται αύξηση των μετακι-νήσεων προς αυτές. Στα Γρεβενά και στην Κοζάνη κύριος πόλος έλξης είναι οι προσφερόμενες δραστηριότητες αναψυχής ενώ στη Βέροια η αγορά της.

Μερικά από τα ευρήματα της

παρούσας έρευνας διαφοροποι-ούνται σημαντικά σε σχέση με την έρευνα του Ινστιτούτου Πε-ριφερειακής Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας η οποία αφορούσε την Αγορά του νομού Κοζάνης και η οποία συγκλίνει σε σημα-ντικό βαθμό με τα ευρήματα της έρευνας της VPRC για την αγορά του νομού Γρεβενών. Τις έρευνες αυτές θα παρουσιάσουμε στο επόμενο τεύχος ώστε να έχουν οι αναγνώστες ολοκληρωμένη εικόνα της τοπικής αγοράς.

Προσωπικά, προτείνω την εκπόνηση μίας έρευνας στην οποία θα αποτυπώνονται τα πο-σοστά μετακινήσεων μεταξύ των τοπικών αγορών της Δυτικής Μακεδονίας καθώς και οι λόγοι που επιβάλλουν αυτές τις μετα-κινήσεις, αλλά και τις μελλοντι-κές μετακινήσεις των καταναλω-τών της Δυτικής Μακεδονίας σε σχέση με τους τρεις μεγάλους εμπορικούς προορισμούς μετά την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού και του άξονα Ε65 (Θεσ-σαλονίκη, Λάρισα, Ιωάννινα). Από την έρευνα αυτή εκτιμάται ότι θα προκύψουν χρήσιμα συ-μπεράσματα για τους ντόπιους επιχειρηματίες ώστε, με διορ-θωτικές ενέργειες, να συγκρα-τηθούν, αν γίνεται, οι καταναλω-τές στον τόπο τους. Αν δεν γίνει αυτό εκτιμάται ότι η Κοζάνη, ως ο μεγαλύτερος ενδιάμεσος προ-ορισμός, θα δεχθεί το μεγαλύ-τερο πλήγμα. (Δείτε επιπλέον στοιχεία στο www.e-pili.gr).

!

!

!

Στο επόμενο τεύχος:

Παρουσίαση της έρευνας για την αγορά του Ν. Κοζάνης. Περί-που 39.000.000€ χάνονται κάθε χρόνο από τον νομό σε άλλες αγορές.

Στοιχεία:• Το 90% των καταναλωτών μετακινούνται

για ψώνια στη Θεσσαλονίκη

• Το 52% των επιχειρηματιών στην Κοζάνη

πιστεύει ότι θα μειωθούν οι πελάτες τους

• Το 41% του δείγματος στα Γρεβενά περιμέ-

νει θετικές εξελίξεις

20

Στις αλλαγές των επο-χών από τα

πανάρχαια χρό-νια οι άνθρωποι ε π ι κα λ ο ύ ν τα ν ανώτερες δυ-νάμεις για να εξασφα λίσουν υγεία, ευημερία και γονιμότητα για αυτούς και για τα ζώα τους. Τα αποκριάτικα έθιμα του τόπου μας πηγάζουν από αυτή την

ανθρώπινη ανάγκη για την εξα-σφάλιση της ευετηρίας. Επιπλέον, αποτελούν ένα μέσο ελεύθερης έκφρασης αφού, σύμφωνα με το έθιμο του καρναβαλιού, η σοβα-ρότητα, η τάξη και οι καθορισμένοι κοινωνικοί ρόλοι αμφισβητούνται και ανατρέπονται.

Αποκριές και Καρναβάλι ση-μαίνουν, λοιπόν, ημέρες γλεντιού, μεταμφίεσης και ξενοιασιάς. Από πού όμως πηγάζει ο εορτασμός και ποιος είναι ο συμβολισμός τους; Είναι γνωστό ότι οι διάφορες απο-κριάτικες εκδηλώσεις που γίνονται την εποχή αυτή σε πολλά μέρη σχε-τίζονται με πανάρχαια θρησκευτικά δρώμενα. Τις συναντούμε στη θρη-σκεία των αρχαίων Βαβυλωνίων και Αιγυπτίων, των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, όπως και σε πρωτό-γονους λαούς. Χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους είναι οι μεταμφι-έσεις των συμμετεχόντων σε αυτές που καλύπτουν τα πρόσωπά τους με δύσμορφες μάσκες, οι ξέφρενοι χοροί με σκωπτικά τραγούδια, η οι-νοποσία κ.ά.

Η λέξη καρναβάλι προέρχεται από τις λατινικές λέξεις carne = κρέας και vale = έχε γεια ή απέχω. Η αντίστοιχη ελληνική λέξη απο-κριά είναι σύνθετη και ετυμολογικά σημαίνει αποχή από κρέας (από + κρέω). Οι εκδηλώσεις της Αποκριάς αρχίζουν από την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα μετά την Κυριακή της Τυροφάγου. Το δρώμενο των καρναβαλιών πα-ρουσιάζεται στη περιοχή της Κο-ζάνης γύρω στο 1650, με τη μορφή των «ρογκατσαρίων», τα οποία διαρ-κούσαν ένα δωδεκαήμερο. Η κυριό-τερη αμφίεση ήταν οι κωδωνοφό-ροι, με ψάθινη πανοπλία, θώρακα, κουδούνια-κυπριά και προσωπίδα με μορφή γοργόνας (αποτροπαϊκός

χαρακτήρας της μάσκας). Οι κωδω-νοφόροι συνοδεύονταν από παρέα μεταμφιεσμένων. Ξεκινώντας τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς, χτυ-πούσαν τα κυπροκούδουνά τους, ενώ πλήθος κόσμου συγκεντρώ-νονταν για να απολαύσουν το θέα-μα. Το δρώμενο των καρναβαλιών, έπειτα από ένα δυσάρεστο γεγονός με το θάνατο δύο συμμετεχόντων, απαγορεύτηκε από τους Τούρκους. Μετά το 1890 ξανάρχισε, καθώς ο κόσμος ζητούσε ψυχαγωγία. Ωστό-σο δεν εμφανίστηκε πια στις γιορ-τές του Δωδεκαημέρου σαν «Ρο-γκατσάρια», αλλά στις Αποκριές και με την ονομασία «Καρναβάλια». Με το πέρας των εκδηλώσεων και όταν πλέον έσβηναν το φανό, μάζευαν τη στάχτη και τη διασκορπούσαν στα χωράφια και τα αμπέλια, για να καρπίσουν και να αυξηθεί η σο-δειά.

Έθιμα της αποκριάς

Οι φανοί: Σε κάθε συνοικία της πόλης ανάβουν φανοί (φωτι-ές) γύρω από τις οποίες οι συμμε-τέχοντες τραγουδούν σκωπτικά τραγούδια και χορεύουν, πίνοντας άφθονο κρασί. Προσπάθεια για την ανίχνευση του εθίμου αυτού έγινε από διάφορους μελετητές, με επι-κράτηση της άποψης ότι οι φανοί έχουν τις ρίζες τους σε αρχαίες ελληνικές γιορτές. Μια άποψη ετυ-μολογεί την ονομασία του εθίμου από το φαίνω (φέγγω, φωτίζω) και συνδέει τους φανούς και τους χο-ρούς με τον αρχαίο ελληνικό χορό Πυρρίχιο (Νάσης Αλευράς, Στίλπων Κυριακίδης). Οι κοζανίτικοι φανοί και οι Αποκριές συνδέθηκαν και με τα Αρχαία Διονύσια, καθώς παρατη-ρούνται ομοιότητες στα δρώμενα των συγκεκριμένων εκδηλώσεων (Λεωνίδας Παπασιώπης). Ενδιαφέ-ρον παρουσιάζει και η άποψη ότι οι φανοί έχουν σχέση με το έθιμο του Αϊ-Γιάννη, όπου παιδιά άναβαν

τις φωτιές, αναπαριστώντας το φαι-νόμενο «της Δύσης του ήλιου και του μύθου του Ηρακλή» (Αργύρης Γκίσσας). Τέλος, έχει διατυπωθεί και η γνώμη ότι οι κοζανίτικοι φανοί έχουν σχέση με την Ήπειρο, καθώς τμήμα των οικιστών της πόλης είχαν ηπειρωτική προέλευση και μετέ-φεραν μαζί τους ήθη και έθιμα (Β. Σαμπανόπουλος). Ωστόσο η γνώμη αυτή, παρά τη λογική της αλληλου-χία, δεν μπορεί να αναιρεί και τη σχέση των φανών και των δρωμέ-νων στις Αποκριές με αρχαία ελλη-νικά δρώμενα.

Η παρέλαση: Η παρέλαση δε-σπόζει το μεσημέρι της Μεγάλης (Τρανής) Αποκριάς (Κυριακή της Τυροφάγου) και προσπαθεί να δια-τηρήσει τον παραδοσιακό χαρακτή-ρα της. Διάφορα άρματα και όλοι οι Φανοί της πόλης συμμετέχουν, σα-τιρίζοντας το πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης, της χώρας και του πλα-νήτη.

Η χάσκα: Το συγκεκριμένο έθι-μο που συναντάται και σε άλλες περιοχές είναι γνωστό ως Χάσκας ή Χάσκαρης και στην Κοζάνη ως η Χάσκα. Η καθιέρωση του εθίμου αυτού έχει να κάνει με την κατα-νάλωση γαλακτοκομικών την τε-λευταία εβδομάδα της Αποκριάς. Η χάσκα στην Κοζάνη γίνεται με ένα βρασμένο αβγό, καθώς έπρεπε να τηρηθεί και η σαρακοστιανή επιτα-γή που έλεγε: «με αβγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς και με αβγό πάλι ανοίγει το βράδυ της Ανάστασης» που θα τελειώσει η νηστεία. Όσοι κατάφερναν να αρ-πάξουν το αιωρούμενο αβγό, θεω-ρούνταν τυχεροί για την υπόλοιπη χρονιά και, αν μάλιστα βρίσκονταν σε ηλικία γάμου, ήταν πολύ πιθανό να ζευγάρωναν σύντομα.

Συγχώρεση: Οι Κοζανίτες δεν έβγαιναν στο φανό, αν δε ζητούσαν

συγχώρεση μεταξύ τους, για τυχόν πικρές στιγμές και στεναχώριες που είχαν προκαλέσει. Βέβαια το σύνθημα για αλληλοσυγχώρεση δί-νεται το απόγευμα στις εκκλησίες, όπου, μετά τον εσπερινό, πρώτα οι παπάδες και μετά οι λαϊκοί ανταλ-λάσουν το χαιρετισμό της αγάπης και της συγγνώμης με την ευχή «συγχωρεμένα, χρόνια πολλά και καλή Σαρακοστή».

Τα γλυκά της Αποκριάς: Το γλυκό που κυριαρχεί τις μέρες αυτές είναι ο μπακλαβάς και προσφέρεται σε κάθε σπίτι της πόλης.

Το τσίκνισμα της Τσικνοπέμπτης: Το περίφημο τσίκνισμα πραγματο-ποιούνταν μέσα από την τσίκνα που αναδυόταν από το κρέας συνήθως, το οποίο αποκαλείται «φαΐ» στο το-πικό ιδίωμα.

Η Καθαρά Δευτέρα: Η Καθαρά Δευτέρα αποτελεί ημέρα εξαγνι-σμού. Οικογένειες και παρέες μα-ζεύονται στην ύπαιθρο, έχοντας μαζί τους νηστίσιμα φαγητά και πολύχρωμους χαρταετούς, που θα πετάξουν τα παιδιά. Στην πόλη της Κοζάνης ακολουθεί το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου η βράβευση του καλύτερου και ευρηματικότε-ρου φανού.

Τι γίνεται στην Κοζάνη σήμερα

Με την αύξηση των επισκε-πτών στην πόλη της Κοζάνης κατά τη διάρκεια των Αποκριών, οι εκ-δηλώσεις και τα δρώμενα έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη χρονική δι-άρκεια. Έτσι από το βράδυ της Τσι-κνοπέμπτης και κάθε βράδυ μέχρι τη Μεγάλη Αποκριά ανάβει ο φανός σε κάθε γειτονιά της πόλης με την παρουσία των δημοτικών αρχών και όλοι μαζί, αφού χορέψουν, πιουν

και τραγουδήσουν, κατευθύνονται στην κεντρική πλατεία, για να συ-νεχίσουν εκεί το γλέντι. Παράλ-ληλα τις μέρες αυτές γίνονται και άλλες εκδηλώσεις, οι οποίες έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια, όπως οι παιδικοί φανοί, οι χοροί στην κεντρική πλατεία πολιτιστι-κών συλλόγων, τα Sourd-Games, οι θεατρικές παραστάσεις στο τοπικό ιδίωμα κ.ά.

Κοζανίτικη Αποκριά σήμερα: ξεπερασμένο

έθιμο ή πόλος ανάπτυξης;

Τα παραδοσιακά δρώμενα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των Αποκριών στην πόλη της Κο-ζάνης μαζί με την προσθήκη νέων, και πολλές φορές, ευρηματικών εκδηλώσεων καθώς και με τη ρα-γδαία αύξηση των επισκεπτών την περίοδο αυτή αποδεικνύουν ότι το έθιμο της Αποκριάς αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί μοχλό ανά-πτυξης. Οφείλει όμως η πόλη και οι κάτοικοί της να διατηρήσουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του δρω-μένου με τους φανούς, τα σκωπτικά τραγούδια και τους παραδοσιακούς χορούς, καθώς αποτελεί το συγκρι-τικό πλεονέκτημα με αντίστοιχες εκδηλώσεις άλλων περιοχών. Οφεί-λουν όλοι, και πολύ περισσότερο οι άμεσα εμπλεκόμενοι, να στοχεύ-σουν στην ικανοποίηση των πολι-τών και των επισκεπτών, χωρίς να διαβλέπουν το άμεσο κέρδος με το οποιοδήποτε κόστος.

Κοζανίτικη ΑποκριάΞεπερασμένο έθιμο ή πόλος ανάπτυξης της πόλης και του νομού μας;

21

8 Χρόνια τώρα τις ημέρες της αποκριάς, η πόλη των Γρεβενών ζει μια ξε-χωριστή γιορτή.

Δεν ήταν παρά μια μικρή πα-ρέα φίλων και μελών του Μοτο-συκλετιστικού Ομίλου Γρεβε-νών, που το 2000 ξεκίνησε μια προσπάθεια αναβίωσης παλιών αποκριάτικων εθίμων. Σε μια περίοδο που τα πράγματα στην πόλη ήταν νεκρά και στάσιμα η πράξη τους αυτή αποτέλεσε την γενεσιουργό αιτία για να ξεκι-νήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση στην Γρεβενιώτικη κοινωνία. Η προσπάθεια αυτή συνδύασε την παράδοση της ευρύτερης περιο-χής χωρίς προγονολατρικές και μουσειακές αντιλήψεις. Ταυτό-χρονα διατήρησε την επαφή με τα σύγχρονα πολιτιστικά ρεύμα-τα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η τοπική κοινωνία γρήγορα να αγκαλιάσει το θεσμό. Μια κοι-νωνία που λίγα πράγματα την κάνουν αναγνωρίσιμη στην υπό-λοιπη Ελλάδα, ήταν μοιραίο να υιοθετήσει το θεσμό ως πολιτι-στικό της στοιχείο περηφάνιας και να τον ενισχύσει.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν, ο θεσμός άρχισε να χτίζει τα στοι-χεία που θα τον καταστήσουν σαν την γνήσια εναλλακτική πρόταση τις μέρες αυτές. Στους δρόμους της πόλης κυριαρχεί η παρουσία των ορχηστρών με τα χάλκινα όργανα και τους δυτι-κομακεδονίτικους ήχους. Χωρίς ηλεκτρικές ενισχύσεις και κακό-φωνα echo. Απλά με τον οξύ ήχο της κορνέτας να διαπερνά το ανθρώπινο τοίχος που περιβά-λει την μπάντα. Οι βαλκανικοί ρυθμοί, συναντούν τις ομάδες κρουστών που περιφέρονται δυ-σκίνητα μέσα στο πυκνό πλήθος

κουβαλώντας με τους ρυθμούς τους ένα άλλο πλήθος που ακο-λουθεί χορεύοντας.

Η αποκριάτικη αμφίεση και οι λατινοαμερικάνικες φιέστες περιττές. Ένα μαύρο καπέλο και λίγο φούμο στο πρόσωπο αρκεί για να συμμετάσχει κανείς στο πνεύμα της εκδήλωσης. Χωρίς την παρέλαση κανενός είδους «άρματος» με απαθείς παρατη-ρητές αλλά με τον καθένα άμε-σα εμπλεκόμενο στην καρδιά της γιορτής.

Πλέον παγιώθηκε και ο πα-ράλληλος φεστιβαλικός χα-ρακτήρας του θεσμού. Στα πιο απροσδόκητα σημεία της πόλης ή στο κέντρο της πλατείας θα πετύχει κάποιος συναυλίες και δρώμενα από ένα μεγάλο φά-σμα της καλλιτεχνικής δραστη-ριότητας.

Με μία συνεχώς εξελισσόμε-νη και ανοδική πορεία φέτος, 8 χρόνια μετά, τα Ανακατωσάρια παρουσιάζονται μεγαλύτερα και πλουσιότερα από ποτέ. Τρέ-χοντας κάτω από την θεματική ενότητα της «μετανάστευσης» στήσανε ήδη το οπτικό υλικό στις φωτογραφίσεις με αυτή την σκέψη.

Στα Ανακατωσάρια κρύβε-ται το απροσδόκητο, από μία φιλαρμονική που μπορεί να σε ξεπροβοδήσει στο σπίτι σου το πρωί μέχρι τους ηλεκτρονικούς ήχους του Κ.Βήτα. Και για όσους ψάχνουν, μπορούν να βρουν μία άλλη Ελλάδα όπως έγραψε κάποτε και ο φίλος Γιάννης απο τους παλιούς επισκέπτες.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

• Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2008, ώρα 13:00. Τα Ανακατωσάρια αρχίζουν το ταξίδι τους από το κέντρο της Λάρισας στην πλατεία Ταχυδρομείου, με τους χάλκινους ήχους να δονούν την Θεσσαλική πεδιάδα.

• Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2008, Τσικνοπέμπτη 21:00. Αποκαλύπτονται τα ταμπλό με αρχειακό και σύγχρονο φωτογραφικό υλικό, με την συνοδεία χάλκινων ορχηστρών.

• Σάββατο 1 Μαρτίου 2008, ώρα 13:00. Η πλατεία Άθωνος στη Θεσσαλονίκη υποδέχε-ται απόδημους Γρεβενιώτες και Θεσσαλονικιούς πολίτες για να τους μυήσει στα Ανακατω-σάρια με 5 ορχήστρες χάλκινων διάσπαρτες στα στενά της παλιάς αγοράς.

• Πέμπτη 6 Μαρτίου 2008. Οι μαθητές των σχολείων της πόλης παίζοντας κρουστά, αναλαμβάνουν της έναρξη των εκδηλώσεων υπό την διεύθυνση του Πέτρου Κούρτη. Οι χάλκινες ορχήστρες και οι μπάντες κρουστών δρόμου συνεχίζουν την γιορτή στους δρό-μους.

• Παρασκευή 7 Μαρτίου 2008. Στις 12:00 το μεσημέρι οι Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μα-κεδονίας για άλλη μια χρονιά πλημμυρίζουν την κεντρική πλατεία με γεύσεις και αρώματα με την συνοδεία χάλκινων ορχηστρών. Στις 21:00 το βράδυ οι δρόμοι αντηχούν τους ήχους των χάλκινων οργάνων και τους ρυθμούς των ορχηστρών κρουστών δρόμου μέχρι αργά το βράδυ. Την βραδιά κλείνει στις 01:00 τα ξημερώματα ο Θανάσης Πολυκανδριώτης με την δεκαεπταμελή ορχήστρα του στα «Μανάβικα» κάτω από το δημαρχείο Γρεβενών.

• Σάββατο 8 Μαρτίου 2008. Στις 21:00 το βράδυ η μεγάλη τελετή έναρξης δίνει το σύνθημα για το ολονύχτιο γλέντι. Οι μπάντες κρουστών δρόμου και οι ορχήστρες χάλκινων παίρνουν τις θέσεις τους στους δρόμους της πόλης και παίζουν μέχρι το πρωί. Στις 05:00 τα ξημερώματα ο Κωνσταντίνος Βήτα θα παρουσιάσει στην μεγάλη σκηνή της κεντρικής πλατείας Γρεβενών το έργο του «Transformations” συνοδευόμενο από video art.

• Κυριακή 9 Μαρτίου 2008. Στις 21:00 το βράδυ ο Boban Markovic θα εμφανιστεί στην μικρή σκηνή της κεντρικής πλατείας Γρεβενών με την 14-μελή ορχήστρα του. Οι ορχήστρες χάλκινων και κρουστών για άλλη μια μέρα στους δρόμους της πόλης θα δώσουν το παρών και στις 01:00 τα ξημερώματα η Μάρθα Φριντζήλα θα παρουσιάσει το «Baumstrasse» στα «Μανάβικα» κάτω από το δημαρχείο Γρεβενών,

• Δευτέρα 10 Μαρτίου 2008. Το παραδοσιακό σαρακοστιανό τραπέζι στήνεται στις 14:00 το μεσημέρι στα «Μανάβικα».

22

Μοναδική λύση ανάπτυξης οι ήπιες και εναλλακτικές

μορφές τουρισμού με τη διατήρηση

της παράδοσης και του πολιτισμού

Στην ορεινή Αυστρία, τη Βόρεια Ιταλία αλλά και την Ισπανία ο Αγροτουρι-σμός και οι ήπιες μορφές

εναλλακτικού Τουρισμού απο-τελούν βασικό ή και συμπληρω-ματικό εισόδημα των κατοίκων αυτών των περιοχών. Στην ορει-νή Ευρώπη λοιπόν η ανάδειξη των ορεινών περιοχών και η ήπια ανάπτυξη είναι γεγονός που συ-ντελείται. Οι ορεινοί πληθυσμοί με ολοκληρωμένα προγράμματα ξαναζωντάνεψαν τα εγκαταλε-λειμμένα χωριά και προβάλουν με κάθε τρόπο την παράδοσή τους σε μία προσπάθεια ήπιας και αειφόρου ανάπτυξης.

Η Ελλάδα και ειδικότερα η Δυ-τική Μακεδονία διαθέτει πάρα πολλές ορεινές περιοχές για τις οποίες η φύση μοίρασε απλό-χερα τις φυσικές της ομορφιές. Μία τέτοια περιοχή είναι και το Άνω Βόιο. Μία περιοχή η οποία πληρεί όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να ανθίσει ο Αγροτουρισμός και ο εναλλακτι-κός τουρισμός ως μία προσπά-θεια, τη μοναδική ίσως, ανάπτυ-ξης ενός τόπου που πρόσφερε πολλά στο παρελθόν αλλά που ποτέ δεν υπήρξε μέριμνα για το τι θα απογίνει στο πέρασμα των χρόνων. Το Βόιο κάποτε έσφυζε από ζωή και συμμετείχε ενερ-γά στον πλούτο της χώρας μας αλλά η παντελής έλλειψη σχε-δίου βιώσιμης προοπτικής οδή-γησαν στην εγκατάλειψη και τον μαρασμό της περιοχής. Το μόνο θετικό από αυτή την εξέλιξη εί-ναι το γεγονός ότι παρέμειναν τα χωριά και οι οικισμοί όπως

ήταν, αφού δεν υπήρχε κανείς να επέμβει στα παραδοσιακά σπίτια και τον πανέμορφο τοπίο με αποτέλεσμα να προσφέρο-νται πλέον για ήπια τουριστική ανάπτυξη βασιζόμενη στο πα-ραδοσιακό οικιστικό και φυσικό περιβάλλον αλλά και στην πλού-σια πολιτιστική παράδοση.

Το Βόιο είναι ένας τόπος μαγι-κός, τόπος θαυμαστός που αντέ-χει στους αιώνες και στους σκλη-ρούς χειμώνες. Μικρά χωριά κρυμμένα μέσα στα δάση. Δάση, από βελανιδιές, καστανιές, και πεύκα. Ποτάμια που μαγεύουν τον επισκέπτη και δημιουργούν εικόνες απίστευτης ομορφιάς. Πετρογέφυρα, καλντερίμια, μο-ναστήρια, εκκλησίες όπως αυτή του Αγίου Αχίλλειου, ακολου-θούν το όνειρο. Ένα όνειρο που μπορεί να το γευθεί ο καθένας στην πραγματικότητα. Το Βόιο κρύβει θησαυρό.

Εκείνο που χρειάζεται είναι μία συντονισμένη προσπάθεια

της Περιφέρειας, της Νομαρ-χιακής Αυτοδιοίκησης και των εμπλεκόμενων Δήμων ώστε από κοινού να χαράξουν ένα σταθε-ρό πρόγραμμα 5ετούς ανάπτυ-ξης στην κατεύθυνση των ήπιων μορφών τουρισμού σε συνδυα-σμό με τα τοπικά παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα της πε-ριοχής. Άμεσα πρέπει να υπο-στηριχθεί η βελτίωση συνθηκών εργασίας με παραμέτρους συν-θηκών απασχόλησης. Σ’ ένα ευ-ρύτερο πλάνο το Βόιο πρέπει να έχει ξεχωριστή θέση έτσι ώστε το δημόσιο μέτωπο να συμβάλει άμεσα σε διορθωτικές αλλαγές σημαντικές για την περιοχή. Η «ρηχότητα» πρέπει να αντικατα-σταθεί από μια «αλυσίδα αξίας», μέχρι τον τελευταίο κάτοικο του Βοίου. Πρέπει να υπάρξει ολο-κληρωμένη πρόταση ανάπτυξης για την περιοχή μας που να πε-ριέχει στρατηγική μορφή προ-σέγγισης στην ανάπτυξη της υπαίθρου.

Προς αυτή την κατεύθυνση

κινείται το Ολοκληρωμένο Πρό-γραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης της Βόρειας και Κεντρικής Πίνδου, το Leader + και το Ο.Π.Α.Α.Χ. τα οποία και αναμένονται να ξεκινήσουν πριν από το Πάσχα. Όμως εκείνο που λείπει από την περιοχή είναι το όραμα και η εμ-ψύχωση των κατοίκων και τοπι-κών επιχειρηματιών. Δεν μπορεί τίποτε να γίνει και όσα προγράμ-ματα και να προκηρυχθούν αν δεν υπάρχει διάθεση για προ-σπάθεια. Η Πολιτεία προσφέρει τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία αλλά χρειάζεται κά-ποιος να τα χρησιμοποιήσει για να αποδώσουν και να καρποφο-ρήσουν τους καρπούς τη ανάπτυ-ξης. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπο-ρεί να δημιουργήσει αυτές της προϋποθέσεις αναδεικνύοντας είτε με στοχευμένα έργα υποδο-μής, είτε με συγκεκριμένες και μετρήσιμες δράσεις προβολής, είτε με ενέργειες ενημέρωσης των κατοίκων αλλά και απαντα-χού Βοϊατών για τις προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής. Γι’ αυτό

χρειάζεται μακρόπνοο σχέδιο με συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα. Χρειάζεται ένα «Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης του Βοίου» στα πρότυπα του επιτυχημένου προγράμματος «Πίνδος».

Τεχνικώς, η πρόταση αυτή είναι εφικτή και υλοποιήσιμη. Εκείνο το οποίο χρειάζεται εί-ναι η βούληση να σχεδιαστεί και να πραγματοποιηθεί μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διά-στημα, διότι δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια του χρόνου. Αν δεν γίνει κάτι οργανωμένο, τα επόμενα 5 χρόνια πολύ φοβά-μαι πως δεν πρόκειται να γίνει τίποτε. Και όλα αυτά σε μία καλή χρονική συγκυρία όπου η Εγνα-τία Οδός μείωσε τις αποστάσεις και δίνει τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στο Άνω Βόιο, όπου ο κόμβος του κάθετου άξονα Σι-άτιστας – Κρυσταλοπηγής της Εγνατίας Οδού θα είναι έτοιμος εντός του 2008 στην είσοδο της Νεάπολης προσφέροντας ακό-μη μεγαλύτερη ευελιξία στην πρόσβαση του Άνω Βοίου, όπου η Καστοριά και ο ορεινός όγκος του Γράμμου μπορεί να αποτελέ-σει ολιστικό σύνολο οικιστικής ανάπτυξης και ανάδειξης των φυσικών ομορφιών της περιο-χής και όπου σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του ορεινού όγκου των Γρεβενών και τη διασύνδεση με τη Σαμαρίνα και τη Βασιλίτσα το Βόιο βρίσκεται ανάμεσα και μπορεί να εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα της θέσης του, τροφοδοτώντας με επισκέπτες τις άλλες περιοχές.

Και μόνο να δει κάποιος τις μελέτες για την Αγροτουρισμό στην Ε.Ε. θα καταλάβει τη σημαί-νει αυτό για την ανάπτυξη του Βοίου. Χρειάζεται όμως όραμα και στόχευση για να γίνει αυτό που κανείς σήμερα δεν πιστεύει. Το Άνω Βόιο μπορεί και πρέπει να βρει το ρυθμό του μέσα από τη βιώσιμη ανάπτυξη της υπαί-θρου.

Στο επόμενο άρθρο θα γίνει κατάθεση συγκεκριμένων προ-τάσεων για την ανάπτυξη του Άνω Βοίου.

Για μία βιώσιμη ανάπτυξη

του Βοΐου

23

Ηδονιζόμαστε με την κόλαση της Αθηναϊ-κής καθημερινότητας.

Θανατηφόρα η διαβίωση στην γιγαντούπο-λη.«Έγκλημα γνώμης» στην Κοζάνη;Ας σταθεί μια μέρα ο Δημαρχεύων την Κο-ζάνη σε οποιοδήποτε κεντρικό δρόμο να μετρήσει πόσα αυτοκίνητα παραβιάζουν τον Κ.Ο.Κ. ασύστολα περιφρονώντας την ακεραι-ότητα των πεζών.Κριτήρια ευταξίας δεν υπάρχουν;Προκλητική ασχήμια ή καθημερινή θηριω-δία;Ένας ταλαντούχος πολιτικός προκαλεί τα αδι-έξοδα με ξεχωριστό ταλέντο και ιδιοφυΐα.Μήπως είναι προϋποθέσεις κάποιας φαντα-σίας η εγωκεντρικής αναίδειας.

Μάχεσθαι χρή τον δήμον υπέρ

του νόμου όχωσπερ τείχος.Κ

άτι έγινε εκεί στις Βρυ-ξέλλες. Η συνάντηση μεταξύ κορυφαίου στε-λέχους του Υπουργικού

συμβουλίου, γένους θηλυκού και δύο πρώην υπουργών δεν πέρασε απαρατήρητη και προ-κάλεσε εντύπωση στους πα-ρευρισκόμενους. Το αντίπαλον δέος, συζητούσε με τους δύο πρώην, η απομάκρυνση του ενός μάλιστα έγινε αντικείμενο των ΜΜΕ για αρκετές ημέρες, γιατί άραγε;

Μήπως έχουμε τίποτε πρώ-ιμες μεταγραφές από την μία ομάδα στην άλλη με σκοπό το πλασάρισμα σε μελλοντικές εξελίξεις;

Συμφωνώ μ’ αυτά που είπε ο Νομάρχης. Ας μας κρίνουν οι πολί-τες μετά από τέσσερα

χρόνια. Αυτά μόνο είπε Νο-μαρχιακός Σύμβουλος στην συζήτηση για τον πόρο. «Οπα-δός» σίγουρα που άθελά του προσβάλλει την αξιοπρέπεια,

την λογική και την αισθητική του κάθε πολίτη. Επιδεικτική αυτοπεποίθηση. Δικολαβική ακροβασία. Φιγούρα πολι-τικής εκφυλισμένης κρίσης. Ευτέλεια κομπασμού Αυτο-διαφήμιση χωρίς αίσθηση γέλιου. Και ούτε μια λέξη για το ουσιώδες θέμα του πόρου. Καλή συνέχεια.

Από τώρα Αλαζονεία;

Ινστιτούτο βιβλίου και ανάγνωσης

Τολμούμε να πούμε: Δίχως ηγεσία το ΙΝΒΑ.Γιατί αυτό το τέλμα τόσο καιρό;Γιατί δεν αναστρέψαμε το φω-τισμό στο αρνητικό της φωτογραφίας;

Αρκεί μόνο να υπάρχει; Μή-πως αγνοούμε κάτι;Ποιο είναι το μέτρο και ποιο το κριτήριο του πολιτισμού;Μετρούν ακόμα την ποιότητα για να προσδιορίσουν διευθυντή;