Δλόηεηα 1ε:Ο θίινο καο ην

πεξηβάιινλΟ εθπαηδεπηηθόο: Σνπιηόπνπινο Φώηεο

ηόρνη ηεο ελόηεηαο

• Αθεγνύκαζηε ηζηνξίεο

• Πεξηγξάθνπκε γεγνλόηα

• Χξεζηκνπνηνύκε ζσζηά ηνπο ρξόλνπο ησλ ξεκάησλ

• Χξεζηκνπνηνύκε επηξξήκαηα, πξνζέζεηο, ρξνληθέο πξνηάζεηο

Ο θίινο καο ην δάζνο

Σν δάζνο παξάγεη νμπγόλν, καο πξνζηαηεύεη από ηε κόιπλζε, επηδξά επεξγεηηθά ζην θιίκα, εκπνδίδεη ηεδηάβξσζε ηνπ εδάθνπο, αλαθπθιώλεη θαη βειηηώλεη ηελ πνηόηεηα ηνπ λεξνύ, ζπγθξαηεί ην λεξό ηεοβξνρήο, πξνζηαηεύεη από ηνπο αλέκνπο, κεηώλεη ηηο βιαβεξέο αθηηλνβνιίεο, απνξξνθά ηνπο ζνξύβνπο, πξνζθέξεηδπλαηόηεηεο αλαςπρήο θαη άζιεζεο, δίλεη πιηθά όπσο ην μύιν, ην ξεηζίλη, θαξπνύο θαη ηέινο εμαζθαιίδεη ζηέγε θαηηξνθή γηα κηα κεγάιε πνηθηιία δώσλ.

Ο ρξόλνοΌηαλ ζέινπκε λα δείμνπκε πόηε γίλεηαη θάηη κπνξνύκε

λα ρξεζηκνπνηήζνπκε:

Σνπο ρξόλνπο ησλ ξεκάησλ

Δπηξξήκαηα

Πξνζέζεηο

Χξνληθέο πξνηάζεηο

Χξόλνη ηνπ ξήκαηνο

ΠΑΡΕΛΘΟΝ (ΠΡΙΝ) ΠΑΡΟΝ (ΣΩΡΑ) ΜΕΛΛΟΝ (ΜΕΣΑ)

Παπαηαηικόρ (πξηλ, ζπλέρεηα)

Κάζε πξσί έηπεσα γηα ην ζρνιείν

Ενεζηώηαρ (ηώξα, ζπλέρεηα)

Σπέσω γηαηί άξγεζα γηα ην

ζρνιείν

Εξακολοςθηηικόρ Μέλλονηαρ

(κεηά-ζπλέρεηα)

Θα ηπέσω πάληα γηα ην ζρνιείν

γηαηί αξγώ λα μππλήζσ

Αόπιζηορ (πξηλ- κηα ζηηγκή)

Χζεο έηπεξα γηα ην ζρνιείν

Παπακείμενορ (κε ην έσω)

Έσω απγήζει γηα ην ζρνιείν

ςνοπηικόρ Μέλλονηαρ (κεηά- κηα

ζηηγκή)

Θα ηπέξω γηα ην ζρνιείν ζήκεξα.

Τπεπζςνηέλικορ (κε ην είσα)

Πξηλ δύν κέξεο είσα ηπέξει γηα ην

ζρνιείν

ςνηελεζμένορ Μέλλονηαρ (κεηά-

κε ην θα έσω)

Θα έσω ηπέξει γηα ην ζρνιείν κέρξη

λα κε παο.

Δπηξξήκαηα

Σα επηξξήκαηα είλαη άθιηηεο ιέμεηο πνπ ζπλνδεύνπλ ηα ξήκαηα θαη ηα

πξνζδηνξίδνπλ δίλνληάο καο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηόπν, ην ρξόλν, ηνλ

ηξόπν, ηελ πνζόηεηα. Δπίζεο ζπλδένπλ πξνηάζεηο (δελ είλαη όκσο

ζύλδεζκνη!).

Σνπηθά επηξξήκαηα: πνύ, εδώ, εθεί, πέξα, καθξηά, …

Υπονικά επιππήμαηα: πόηε, ηώξα, πξηλ, κεηά, ύζηεξα, …

Σξνπηθά επηξξήκαηα: πώο, όπσο, έηζη, αιιηώο, θάπσο, …

Πνζνηηθά επηξξήκαηα: πόζν, ηόζν, όζν, θάκπνζν, …

Πξνζέζεηο

Πξνζέζεηο είλαη νη άθιηηεο ιέμεηο πνπ βάδνπκε κπξνζηά από ηα νλόκαηα

ή ηα επηξξήκαηα;, γηα λα πξνζδηνξίζνπκε ην ξήκα. Κάπνηεο πξνζέζεηο

κπαίλνπλ σο ζπλζεηηθά ζε ζύλζεηεο ιέμεηο. Οη πξνζέζεηο ρσξίδνληαη ζε:

κνλνζύιιαβεο: με, ζε, για, ωρ, ππορ

δηζύιιαβεο: ανηί, μεηά, καηά, παπά, από, σωπίρ, δίσωρ

ηξηζύιιαβε: ίζαμε

Χξνληθέο πξνηάζεηοΟη δεπηεξεύνπζεο πξνηάζεηο πνπ θαλεξώλνπλ ην ρξόλν θαηά ηνλ νπνίν

έγηλε ε πξάμε ηεο θύξηαο πξόηαζεο, νλνκάδνληαη σπονικέρ. Απαληνύλ

ζηελ εξώηεζε πόηε;

Αθού έπλςνε ηα σέπια ηος, έθαγε.

Ενώ μιλούζαμε, έπηλε ηνλ θαθέ ηνπ.

Όηαν έπθω, ζα δηαβάζνπκε.

Οη ρξνληθέο πξνηάζεηο εηζάγνληαη κε ηνπο ρξνληθνύο ζπλδέζκνπο: όηαν,

ενώ, αθού, ππιν, μόλιρ, ώζπος, …, θαη ρσξίδνληαη κε θόκκα από ηηο

θύξηεο.

Η θίιε καο ε ζάιαζζα

Η ζάιαζζα είλαη απαξαίηεηε γηα ηνλ άλζξσπν. Μέζσ ηεο ζάιαζζαο γίλεηαη ην πεξηζζόηεξν εκπόξην. Πινία.Γηαζρίδνπλ ηε ζάιαζζα κεηαθέξνληαο θάζε είδνπο εκπνξεύκαηα. Χάξε ζηελ αιηεία ηξέθνληαη δηζεθαηνκκύξηαάλζξσπνη. Από ηε ζάιαζζα παίξλνπκε απαξαίηεηεο πξώηεο ύιεο, όπσο ην αιάηη. Δπίζεο κηα ζπνπδαία ρξήζε ηεοζάιαζζαο είλαη γηα ςπραγσγία κέζσ ηνπ ηνπξηζκνύ. Σέινο κεγάια είλαη ηα νθέιε ηεο ζάιαζζαο θαη ζηελ πγεία ησλαλζξώπσλ.

ύλζεηεο ιέμεηο

Όηαλ ζπλδπάδνπκε κηα ιέμε κε κηα άιιε ιέμε γηα λα θηηάμνπκε κηα θαηλνύξηα, ηόηε

δεκηνπξγνύκε κηα ζύνθεηη λέξη. Η πξώηε ιέμε πνπ ρξεζηκνπνηνύκε ιέγεηαη ππώηο

ζςνθεηικό, ελώ ε δεύηεξε δεύηεπο ζςνθεηικό.

Μπνξώ λα ζρεκαηίζσ ζύλζεηεο ιέμεηο ζρεδόλ κε όια ηα κέξε ηνπ ιόγνπ.

Χξεζηκνπνηώληαο ηε ιέμε οίκορ (ζπίηη) κπνξώ λα θηηάμσ κηα οικογένεια λέξεων

(ιέμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κεηαμύ ηνπο γηαηί πξνέξρνληαη από ηελ ίδηα απιή ιέμε):

Οίκορ + γένορ = οικογένεια οίκορ + πεδίο = οικόπεδο

Οίκορ + δομή = οικοδομή οίκορ + ζήμα = οικόζημο

Οίκορ + ηέσνη = οικοηεσνία οίκορ + ζύζηημα = οικοζύζηημα

Οίκορ + ηπέθω = οικοηποθείο οίκορ + δέζποινα = οικοδέζποινα

Καηά + οίκορ = κάηοικορ εν + οίκορ = ένοικορ

Ρήκαηα ζε –ηε θαη -ηαη

ηνλ Δλεζηώηα θαη ηνλ Δμαθνινπζεηηθό κέιινληα ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο ηα ξήκαηα θαηαιήγνπλ

ζε –ηε.

ηνλ Δλεζηώηα θαη ηνλ Δμαθνινπζεηηθό κέιινληα ηεο παζεηηθήο θσλήο ηα ξήκαηα θαηαιήγνπλ ζε

–ηαι.

Ενεπγηηική θωνή

β’ πξόζσπν

πιεζπληηθνύ

Δλεζηώηαο Δμαθνινπζεηηθόο Μ

Δζείο παίδεηε Δζείο ζα παίδεηε

Παθηηική θωνή

γ’ πξόζσπν εληθνύ

Δλεζηώηαο Δμαθνινπζεηηθόο Μ

Απηόο, ή , ό παίδεηαι Απηόο, ή, ό ζα παίδεηαι

Ο θίινο καο ν άλεκνο

Πξηλ κεξηθά ρξόληα ν άλεκνο ήηαλ ε θηλεηήξηαδύλακε γηα πνιιέο θαηαζθεπέο ηνπ αλζξώπνπ: νηαλεκόκπινη, ζήκα θαηαηεζέλ γηα ηα λεζηά καο θαη ηαηζηηνθόξα πινία είλαη κόλν κεξηθέο από απηέο.

ήκεξα ράξε ζηνλ άλεκν (ηελ αηνιηθή ελέξγεηα)

κπνξνύκε λα πξνκεζεπηνύκε θαζαξή θαη

αλαλεώζηκε ελέξγεηα κέζα από ηηο

αλεκνγελλήηξηεο.

πδπγίεο ησλ ξεκάησλ

Σα ξήκαηα ρσξίδνληαη ζε δύν ζπδπγίεο: ηελ α΄ θαη ηε β΄.

ηελ α΄ ζπδπγία αλήθνπλ ηα ξήκαηα

πνπ ζην πξώην πξόζσπν ηεο

νξηζηηθήο ηνπ Δλεζηώηα ηεο

ελεξγεηηθήο θσλήο ηονίζονηαι ζηελ

παπαλήγοςζα, ελώ ζηελ παζεηηθή

θσλή ηνλίδνληαη ζηελ

πποπαπαλήγοςζα θαη ηειεηώλνπλ

ζε –νκαη.

ιύλσ-ιύλνκαη,

γξάθσ-γξάθνκαη

ληύλσ-ληύλνκαη

ηελ β΄ ζπδπγία αλήθνπλ ηα ξήκαηα

πνπ ζην πξώην πξόζσπν ηεο

νξηζηηθήο ηνπ Δλεζηώηα ηεο

ελεξγεηηθήο θσλήο ηονίζονηαι ζηε

λήγοςζα, ελώ ζηελ παζεηηθή θσλή

ηνλίδνληαη ζηελ παπαλήγοςζα θαη

ηειεηώλνπλ ζε –ηέκαη,

-νύκαη ή -άκαη

κηιώ-κηιηέκαη

αδηθώ-αδηθνύκαη ή αδηθηέκαη

θνβάκαη

Κπξηνιεμία θαη κεηαθνξά

Κςπιολεξία:

Όηαλ νη ιέμεηο κηαο πξόηαζεο

ρξεζηκνπνηνύληαη κε ηελ πξαγκαηηθή

ηνπο ζεκαζία, έρνπκε θπξηνιεμία.

Μέθςζε από ην πνηό.

Βξήθε έλα σπςζό θόζκεκα

Μεηαθοπά:

Όηαλ νη ιέμεηο δε ρξεζηκνπνηνύληαη κε

ηελ πξαγκαηηθή ηνπο ζεκαζία, αιιά

απνδίδνπλ κηα δηαθνξεηηθή ηδηόηεηα,

πνπ δελ ππάξρεη ζη’ αιήζεηα, ηόηε

έρνπκε κεηαθνξά.

Μέθςζε από ηελ επηπρία.

Δίλαη σπςζό θνξίηζη.