ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ)

Αrsquo Λυκείου

15 διαγωνίσματα (από προαγωγικές εξετάσεις)

- 2 -

Διαγώνισμα 1ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquo Η μόδα στην ενδυμασία η πιο εύκολη αλλαγήraquo Νέλη Λαγάκου Η ενδυμασία διά

μέσου των αιώνων εκδ laquoΔωδώνηraquo Αθήνα ndash Ιωάννινα 1998

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή

περίληψη του σε 80 ndash 100 λέξεις

2) Ποιος είναι σύμφωνα με το κείμενο ο πιο προσιτός και λειτουργικός τρόπος

ανανέωσης του ανθρώπου Να αιτιολογήσεις σύντομα (μέχρι πέντε σειρές ) την

απάντησή σου

3) Ένα από τα μέσα ποιητικής χρήσης της γλώσσας είναι οι εικόνες Να βρεις ποιες

εικόνες υπάρχουν στο χωρίο laquo Αλλάζοντας η εποχή μπαίνοντας ο χειμώνας

θέλουμε να μυρίσουμε και να αισθανθούμε πάνω μας το μάλλινο ή μπαίνοντας το

καλοκαίρι θέλουμε να φορέσουμε χρωματιστά και λουλουδάτα ρούχα να

αισθανθούμε τη δροσιά και τη φρεσκάδα του λινού και του βαμβακερούraquo

4) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με εκείνες που έχουν την ίδια σημασία

από τη στήλη Β

Α Β

1) εκούσια α) αδύνατη

2) ολοφάνερη β) δαπάνη

3) έξοδα γ) καταφανής

4) απραγματοποίητη δ) ενδυμασία

5) φορεσιά ε) ηθελημένη

5) Να μετατρέψεις την ενεργητική σύνταξη σε παθητική ή και αντίστροφα στις

παρακάτω προτάσεις

α) Η μόδα ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

β) Η λειτουργική αλλαγή προσφέρεται από τη βιομηχανία της μόδας

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πολλά από τα στοιχεία της μόδας δεν είναι ούτε καινούρια ούτε και χρήσιμα

Ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι σπεύδουν να συμμορφωθούν με τις επιταγές

της Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που καθορίζουν τη μόδα και ποιες είναι οι

επιπτώσεις της τυφλής αυτής υποταγής στη ζωή των ανθρώπων Να τεκμηριώσεις

την απάντησή σου σε ένα κείμενο 4 παραγράφων

- 3 -

Η μόδα στην ενδυμασία η πιο εύκολη αλλαγή

Η μόδα ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή προσφέροντάς του

καθημερινά καινούργια αγαθά καινούργια ρούχα και άλλα είδη ένδυσης και

καλλωπισμού Κι ενώ όλοι θα επιθυμούσαν ένα νέο επάγγελμα σε κάποια δεδομένη

στιγμή ή ένα καινούργιο σπίτι η αυτοκίνητο στην εφαρμογή δεν θα ήταν τόσο

εύκολη και ίσως μάλιστα να ήταν αδύνατη αυτή η αλλαγή

laquoΝα αλλάξει κάποιος το επάγγελμά του και από γιατρός να γίνει δικηγόρος

από ιερέας να γίνει δικαστικός από υδραυλικός να γίνει ηλεκτρολόγος είναι σχεδόν

αδύνατο ή κι αν είναι δυνατόν απαιτεί πολλές φορές υπεράνθρωπες προσπάθειες

Η κάθε τέτοια αλλαγή για ανανέωση και απόκτηση γνώσεων απαιτεί χρόνο κόπο

προσπάθεια και δαπάνη Η αλλαγή της κατοικίας μας ή του αυτοκινήτου μας μπορεί

να σημαίνει την αποταμίευση χρημάτων μιας ζωής Η αλλαγή στη σύνθεση της

οικογένειάς μας προϋποθέτει γέννηση γάμο διαζύγιο θάνατο κλπ Η αλλαγή στον

τρόπο συμπεριφοράς και γενικά στον τρόπο ζωής μας απαιτεί αλλαγή

κοσμοθεωρίας κι αυτό μπορεί να χρειαστεί μία ζωή ολόκληρηraquo λέει ο Γιάννης

Τσεκλένης

Όλες οι παραπάνω αλλαγές παρ ότι στοιχίζουν τόσο πολύ ίσως περάσουν

απαρατήρητες από τον περισσότερο κόσμο που βρίσκεται γύρω μας Η αλλαγή όμως

στην ενδυμασία μας είναι ο πλέον προσιτός και λειτουργικός τρόπος ανανέωσης

Η αλλαγή στα ρούχα μας και γενικά στην εμφάνισή μας είναι αδύνατον να μη

γίνει αντιληπτή και καταφανής και παράλληλα να μην προσελκύσει την προσοχή και

το ενδιαφέρον των άλλων Ένα καινούργιο κτένισμα ένα φόρεμα ένα πουλόβερ

μια νέα γραβάτα ή ένα καινούργιο φουλάρι στο λαιμό μας δεν θα περάσει

απαρατήρητο Η αλλαγή αυτή θα φανεί πάνω μας και θα σφραγίσει την εμφάνισή

μας και την προσωπικότητά μας Θα εντυπωσιάσει και θα επηρεάσει τους άλλους

θετικά ή αρνητικά θα επιφέρει επιτυχίες ή αποτυχίες θα δημιουργήσει συμπάθειες

ή αντιπάθειες θα έλξει η θα απωθήσει Αυτή η αλλαγή που δε στοιχίζει παρά λίγη

σκέψη λίγο χρόνο λίγα χρήματα έναν περίπατο στα καταστήματα προσφέρει με

εύκολο γρήγορο και φθηνό τρόπο και επιτυγχάνει το μεγαλύτερο πρακτικό

αποτέλεσμαmiddot την ψυχική μας ανανέωση και την ανάγκη μας για αλλαγή

laquoΑλλάζοντας η εποχή μπαίνοντας ο χειμώνας θέλουμε να μυρίσουμε και να

αισθανθούμε πάνω μας το μάλλινο ή μπαίνοντας το καλοκαίρι θέλουμε να

φορέσουμε τα λουλουδάτα ρούχα να αισθανθούμε τη δροσιά και τη φρεσκάδα του

λινού και του βαμβακερού

Η βιομηχανία της μόδας παρακολουθώντας αυτές τις ανάγκες μας προσφέρει

με τη σειρά της τη φθηνή εύκολη γρήγορη εντυπωσιακή πρακτική και λειτουργική

αλλαγή και εμείς την ακολουθούμε με ηθελημένη υποταγή τις περισσότερες

φορέςraquo

- 4 -

Διαγώνισμα 2ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΤα ήθη των νέωνraquo Αριστοτέλης Ρητορική 4ος αι πΧ

Οι νέοι αισθάνονται σφοδρές επιθυμίες και μπορούν να εκπληρώσουν εκείνο

που επιθυμούν Είναι ευμετάβλητοι και γρήγορα χορταίνουν με κείνα που

επιθύμησαν και γιrsquo αυτό ενώ δοκιμάζουν σφοδρές επιθυμίες πολύ γρήγορα

αδιαφορούν Αυτό συμβαίνει επειδή η θέλησή τους ενώ είναι έντονη δεν έχει

ταυτόχρονα και μεγάλη διάρκεια ndash όπως συμβαίνει στον άρρωστο με την πείνα και

τη δίψα

Έχουν ροπή προς την οργή παραφέρονται εύκολα και ακολουθούν εκείνο που

αποφάσισαν πάνω στο θυμό τους χωρίς να μπορούν να συγκρατηθούν Και τούτο

επειδή από εγωισμό δε δέχονται την περιφρόνηση και αγανακτούν όταν νομίζουν

πως αδικούνται Αγαπούν τις τιμές κι ακόμα πιο πολύ τη νίκη επειδή τα νιάτα

θέλουν να υπερέχουν και η νίκη είναι ένα είδος υπεροχής Αγαπούν αυτά τα δύο πιο

πολύ ndash ή καλύτερα ndash δεν τους ενδιαφέρει το χρήμα ολότελα επειδή ακόμα δεν

έχουν δοκιμάσει τι θα πει φτώχεια

Οι νέοι δεν έχουν κακές διαθέσεις Είναι μάλλον καλοί επειδή δεν είδαν

ακόμη πολλά παραδείγματα διεφθαρμένων ανθρώπων Είναι ευκολόπιστοι επειδή

ακόμα δεν τους έχουν εξαπατήσει συχνά Είναι γεμάτοι ελπίδες κι αυτό συμβαίνει

επειδή η φύση τους έχει προικίσει με κάποιο είδος θέρμης σαν εκείνη που νιώθουν

αυτοί που έχουν πιει πολύ κρασί Αλλά η ιδιότητά τους αυτή οφείλεται και στο ότι

δεν έχουν δοκιμάσει πολλές αποτυχίες Ζούνε κυρίως με την ελπίδα επειδή η

ελπίδα αφορά το μέλλον ενώ η ανάμνηση το παρελθόν Και για τους νέους το

μέλλον είναι μεγάλο ενώ το παρελθόν μικρό Αλήθεια στην αρχή της ύπαρξης δεν

μπορεί να υπάρξει καμιά ανάμνηση ενώ όλες οι ελπίδες επιτρέπονται Και γιrsquo αυτό

το λόγο εύκολα εξαπατώναι επειδή και εύκολα σχηματίζουν ελπίδες Και επειδή

ρέπουν προς την οργή και την ελπίδα είναι γενναίοι επειδή η μία ιδιότητά τους

συντελεί στο να μη φοβούνται ενώ η άλλη τους δίνει θάρρος Αλήθεια κανένας δε

φοβάται όταν είναι θυμωμένος ενώ η ελπίδα της επιτυχίας μας κάνει θαρραλέους

Οι νέοι αγαπούν τους φίλους τους και τους συντρόφους τους πιο πολύ παρά

αυτοί που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία και τούτο επειδή νιώθουν μεγάλη

ευχαρίστηση να ζουν μαζί με τους άλλους κι ακόμα δεν έχουν αρχίσει να

σχηματίζουν κρίσεις με βάση το συμφέρον τους για κανένα πράγμα λοιπόν ούτε

και για τους φίλους τους

Όλα τα σφάλματά τους προέρχονται από την υπερβολή επειδή οι νέοι δεν

τηρούν το λόγο του Χίλωνα (μηδέν άγαν) Αλήθεια υπερβάλλουν σε όλα Αγαπούν

υπερβολικά μισούν υπερβολικά και το ίδιο συμβαίνει και για όλες τις πράξεις τους

Πιστεύουν πως ξέρουν τα πάντα και ανακατεύονται στα πάντα και γιrsquo αυτόν

ακριβώς το λόγο είναι υπερβολικοί Αν συμβεί να διαπράξουν κάποιο αδίκημα αυτό

οφείλεται στην αυθάδεια και όχι στην κακία Αισθάνονται εύκολα οίκτο επειδή

θεωρούν όλους τους ανθρώπους απλούς και ενάρετους Αλήθεια κρίνουν τους

άλλους με τη δική τους αθωότητα και γιrsquo αυτό πιστεύουν ότι κάτι που παθαίνει

κάποιος άλλος δεν αξίζει να το πάθει

- 5 -

1) Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

μία περίληψή του σε 100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σωστό ή Λάθος με βάση το

περιεχόμενο του κειμένου Μην αντιγράψετε τις προτάσεις

α) Οι νέοι περιφέρονται εύκολα πάνω στο θυμό τους

β) Η οργή τους κάνει ατρόμητους ενώ η ελπίδα θαρραλέους

γ) Νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον τους

δ) Οι νέοι πιστεύουν εύκολα στην καλοσύνη των ανθρώπων

2) α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσει ο συγγραφέας τη δεύτερη παράγραφο

[Δικαιολογήστε σύντομα]

β) Να αντιγράψετε στο γραπτό σας την αναλογία που υπάρχει στην τρίτη

παράγραφο

3) Να ξαναγράψετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Οι νέοι αγαπούνhelliphelliphellip

τους φίλους τους) αλλάζοντας όμως το ύφος Πώς θα έλεγε το ίδιο περιεχόμενο

ένας νέος της ηλικίας σας σε προφορικό λόγο

4) Να βρείτε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

σφοδρές περιφρόνηση ευκολόπιστοι αθωότητα

ΓΕΚΘΕΣΗ

Σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας με τη συμμετοχή μαθητών γονέων

καθηγητών ιερωμένων και εκπροσώπων της δημοτικής αρχής και που έχει σκοπό

την ανταλλαγή απόψεων και το γόνιμο διάλογο πάνω στα προβλήματα των

σημερινών νέων καλείστε ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας να συντάξετε

μια προφορική εισήγηση 500 λέξεων στην οποία να εκθέσετε τα αιτήματά σας

προς όλες τις πλευρές για το πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας

στηρίζουν ώστε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της ηλικία

σας

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 2 -

Διαγώνισμα 1ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquo Η μόδα στην ενδυμασία η πιο εύκολη αλλαγήraquo Νέλη Λαγάκου Η ενδυμασία διά

μέσου των αιώνων εκδ laquoΔωδώνηraquo Αθήνα ndash Ιωάννινα 1998

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή

περίληψη του σε 80 ndash 100 λέξεις

2) Ποιος είναι σύμφωνα με το κείμενο ο πιο προσιτός και λειτουργικός τρόπος

ανανέωσης του ανθρώπου Να αιτιολογήσεις σύντομα (μέχρι πέντε σειρές ) την

απάντησή σου

3) Ένα από τα μέσα ποιητικής χρήσης της γλώσσας είναι οι εικόνες Να βρεις ποιες

εικόνες υπάρχουν στο χωρίο laquo Αλλάζοντας η εποχή μπαίνοντας ο χειμώνας

θέλουμε να μυρίσουμε και να αισθανθούμε πάνω μας το μάλλινο ή μπαίνοντας το

καλοκαίρι θέλουμε να φορέσουμε χρωματιστά και λουλουδάτα ρούχα να

αισθανθούμε τη δροσιά και τη φρεσκάδα του λινού και του βαμβακερούraquo

4) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με εκείνες που έχουν την ίδια σημασία

από τη στήλη Β

Α Β

1) εκούσια α) αδύνατη

2) ολοφάνερη β) δαπάνη

3) έξοδα γ) καταφανής

4) απραγματοποίητη δ) ενδυμασία

5) φορεσιά ε) ηθελημένη

5) Να μετατρέψεις την ενεργητική σύνταξη σε παθητική ή και αντίστροφα στις

παρακάτω προτάσεις

α) Η μόδα ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

β) Η λειτουργική αλλαγή προσφέρεται από τη βιομηχανία της μόδας

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πολλά από τα στοιχεία της μόδας δεν είναι ούτε καινούρια ούτε και χρήσιμα

Ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι σπεύδουν να συμμορφωθούν με τις επιταγές

της Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που καθορίζουν τη μόδα και ποιες είναι οι

επιπτώσεις της τυφλής αυτής υποταγής στη ζωή των ανθρώπων Να τεκμηριώσεις

την απάντησή σου σε ένα κείμενο 4 παραγράφων

- 3 -

Η μόδα στην ενδυμασία η πιο εύκολη αλλαγή

Η μόδα ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή προσφέροντάς του

καθημερινά καινούργια αγαθά καινούργια ρούχα και άλλα είδη ένδυσης και

καλλωπισμού Κι ενώ όλοι θα επιθυμούσαν ένα νέο επάγγελμα σε κάποια δεδομένη

στιγμή ή ένα καινούργιο σπίτι η αυτοκίνητο στην εφαρμογή δεν θα ήταν τόσο

εύκολη και ίσως μάλιστα να ήταν αδύνατη αυτή η αλλαγή

laquoΝα αλλάξει κάποιος το επάγγελμά του και από γιατρός να γίνει δικηγόρος

από ιερέας να γίνει δικαστικός από υδραυλικός να γίνει ηλεκτρολόγος είναι σχεδόν

αδύνατο ή κι αν είναι δυνατόν απαιτεί πολλές φορές υπεράνθρωπες προσπάθειες

Η κάθε τέτοια αλλαγή για ανανέωση και απόκτηση γνώσεων απαιτεί χρόνο κόπο

προσπάθεια και δαπάνη Η αλλαγή της κατοικίας μας ή του αυτοκινήτου μας μπορεί

να σημαίνει την αποταμίευση χρημάτων μιας ζωής Η αλλαγή στη σύνθεση της

οικογένειάς μας προϋποθέτει γέννηση γάμο διαζύγιο θάνατο κλπ Η αλλαγή στον

τρόπο συμπεριφοράς και γενικά στον τρόπο ζωής μας απαιτεί αλλαγή

κοσμοθεωρίας κι αυτό μπορεί να χρειαστεί μία ζωή ολόκληρηraquo λέει ο Γιάννης

Τσεκλένης

Όλες οι παραπάνω αλλαγές παρ ότι στοιχίζουν τόσο πολύ ίσως περάσουν

απαρατήρητες από τον περισσότερο κόσμο που βρίσκεται γύρω μας Η αλλαγή όμως

στην ενδυμασία μας είναι ο πλέον προσιτός και λειτουργικός τρόπος ανανέωσης

Η αλλαγή στα ρούχα μας και γενικά στην εμφάνισή μας είναι αδύνατον να μη

γίνει αντιληπτή και καταφανής και παράλληλα να μην προσελκύσει την προσοχή και

το ενδιαφέρον των άλλων Ένα καινούργιο κτένισμα ένα φόρεμα ένα πουλόβερ

μια νέα γραβάτα ή ένα καινούργιο φουλάρι στο λαιμό μας δεν θα περάσει

απαρατήρητο Η αλλαγή αυτή θα φανεί πάνω μας και θα σφραγίσει την εμφάνισή

μας και την προσωπικότητά μας Θα εντυπωσιάσει και θα επηρεάσει τους άλλους

θετικά ή αρνητικά θα επιφέρει επιτυχίες ή αποτυχίες θα δημιουργήσει συμπάθειες

ή αντιπάθειες θα έλξει η θα απωθήσει Αυτή η αλλαγή που δε στοιχίζει παρά λίγη

σκέψη λίγο χρόνο λίγα χρήματα έναν περίπατο στα καταστήματα προσφέρει με

εύκολο γρήγορο και φθηνό τρόπο και επιτυγχάνει το μεγαλύτερο πρακτικό

αποτέλεσμαmiddot την ψυχική μας ανανέωση και την ανάγκη μας για αλλαγή

laquoΑλλάζοντας η εποχή μπαίνοντας ο χειμώνας θέλουμε να μυρίσουμε και να

αισθανθούμε πάνω μας το μάλλινο ή μπαίνοντας το καλοκαίρι θέλουμε να

φορέσουμε τα λουλουδάτα ρούχα να αισθανθούμε τη δροσιά και τη φρεσκάδα του

λινού και του βαμβακερού

Η βιομηχανία της μόδας παρακολουθώντας αυτές τις ανάγκες μας προσφέρει

με τη σειρά της τη φθηνή εύκολη γρήγορη εντυπωσιακή πρακτική και λειτουργική

αλλαγή και εμείς την ακολουθούμε με ηθελημένη υποταγή τις περισσότερες

φορέςraquo

- 4 -

Διαγώνισμα 2ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΤα ήθη των νέωνraquo Αριστοτέλης Ρητορική 4ος αι πΧ

Οι νέοι αισθάνονται σφοδρές επιθυμίες και μπορούν να εκπληρώσουν εκείνο

που επιθυμούν Είναι ευμετάβλητοι και γρήγορα χορταίνουν με κείνα που

επιθύμησαν και γιrsquo αυτό ενώ δοκιμάζουν σφοδρές επιθυμίες πολύ γρήγορα

αδιαφορούν Αυτό συμβαίνει επειδή η θέλησή τους ενώ είναι έντονη δεν έχει

ταυτόχρονα και μεγάλη διάρκεια ndash όπως συμβαίνει στον άρρωστο με την πείνα και

τη δίψα

Έχουν ροπή προς την οργή παραφέρονται εύκολα και ακολουθούν εκείνο που

αποφάσισαν πάνω στο θυμό τους χωρίς να μπορούν να συγκρατηθούν Και τούτο

επειδή από εγωισμό δε δέχονται την περιφρόνηση και αγανακτούν όταν νομίζουν

πως αδικούνται Αγαπούν τις τιμές κι ακόμα πιο πολύ τη νίκη επειδή τα νιάτα

θέλουν να υπερέχουν και η νίκη είναι ένα είδος υπεροχής Αγαπούν αυτά τα δύο πιο

πολύ ndash ή καλύτερα ndash δεν τους ενδιαφέρει το χρήμα ολότελα επειδή ακόμα δεν

έχουν δοκιμάσει τι θα πει φτώχεια

Οι νέοι δεν έχουν κακές διαθέσεις Είναι μάλλον καλοί επειδή δεν είδαν

ακόμη πολλά παραδείγματα διεφθαρμένων ανθρώπων Είναι ευκολόπιστοι επειδή

ακόμα δεν τους έχουν εξαπατήσει συχνά Είναι γεμάτοι ελπίδες κι αυτό συμβαίνει

επειδή η φύση τους έχει προικίσει με κάποιο είδος θέρμης σαν εκείνη που νιώθουν

αυτοί που έχουν πιει πολύ κρασί Αλλά η ιδιότητά τους αυτή οφείλεται και στο ότι

δεν έχουν δοκιμάσει πολλές αποτυχίες Ζούνε κυρίως με την ελπίδα επειδή η

ελπίδα αφορά το μέλλον ενώ η ανάμνηση το παρελθόν Και για τους νέους το

μέλλον είναι μεγάλο ενώ το παρελθόν μικρό Αλήθεια στην αρχή της ύπαρξης δεν

μπορεί να υπάρξει καμιά ανάμνηση ενώ όλες οι ελπίδες επιτρέπονται Και γιrsquo αυτό

το λόγο εύκολα εξαπατώναι επειδή και εύκολα σχηματίζουν ελπίδες Και επειδή

ρέπουν προς την οργή και την ελπίδα είναι γενναίοι επειδή η μία ιδιότητά τους

συντελεί στο να μη φοβούνται ενώ η άλλη τους δίνει θάρρος Αλήθεια κανένας δε

φοβάται όταν είναι θυμωμένος ενώ η ελπίδα της επιτυχίας μας κάνει θαρραλέους

Οι νέοι αγαπούν τους φίλους τους και τους συντρόφους τους πιο πολύ παρά

αυτοί που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία και τούτο επειδή νιώθουν μεγάλη

ευχαρίστηση να ζουν μαζί με τους άλλους κι ακόμα δεν έχουν αρχίσει να

σχηματίζουν κρίσεις με βάση το συμφέρον τους για κανένα πράγμα λοιπόν ούτε

και για τους φίλους τους

Όλα τα σφάλματά τους προέρχονται από την υπερβολή επειδή οι νέοι δεν

τηρούν το λόγο του Χίλωνα (μηδέν άγαν) Αλήθεια υπερβάλλουν σε όλα Αγαπούν

υπερβολικά μισούν υπερβολικά και το ίδιο συμβαίνει και για όλες τις πράξεις τους

Πιστεύουν πως ξέρουν τα πάντα και ανακατεύονται στα πάντα και γιrsquo αυτόν

ακριβώς το λόγο είναι υπερβολικοί Αν συμβεί να διαπράξουν κάποιο αδίκημα αυτό

οφείλεται στην αυθάδεια και όχι στην κακία Αισθάνονται εύκολα οίκτο επειδή

θεωρούν όλους τους ανθρώπους απλούς και ενάρετους Αλήθεια κρίνουν τους

άλλους με τη δική τους αθωότητα και γιrsquo αυτό πιστεύουν ότι κάτι που παθαίνει

κάποιος άλλος δεν αξίζει να το πάθει

- 5 -

1) Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

μία περίληψή του σε 100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σωστό ή Λάθος με βάση το

περιεχόμενο του κειμένου Μην αντιγράψετε τις προτάσεις

α) Οι νέοι περιφέρονται εύκολα πάνω στο θυμό τους

β) Η οργή τους κάνει ατρόμητους ενώ η ελπίδα θαρραλέους

γ) Νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον τους

δ) Οι νέοι πιστεύουν εύκολα στην καλοσύνη των ανθρώπων

2) α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσει ο συγγραφέας τη δεύτερη παράγραφο

[Δικαιολογήστε σύντομα]

β) Να αντιγράψετε στο γραπτό σας την αναλογία που υπάρχει στην τρίτη

παράγραφο

3) Να ξαναγράψετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Οι νέοι αγαπούνhelliphelliphellip

τους φίλους τους) αλλάζοντας όμως το ύφος Πώς θα έλεγε το ίδιο περιεχόμενο

ένας νέος της ηλικίας σας σε προφορικό λόγο

4) Να βρείτε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

σφοδρές περιφρόνηση ευκολόπιστοι αθωότητα

ΓΕΚΘΕΣΗ

Σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας με τη συμμετοχή μαθητών γονέων

καθηγητών ιερωμένων και εκπροσώπων της δημοτικής αρχής και που έχει σκοπό

την ανταλλαγή απόψεων και το γόνιμο διάλογο πάνω στα προβλήματα των

σημερινών νέων καλείστε ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας να συντάξετε

μια προφορική εισήγηση 500 λέξεων στην οποία να εκθέσετε τα αιτήματά σας

προς όλες τις πλευρές για το πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας

στηρίζουν ώστε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της ηλικία

σας

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 3 -

Η μόδα στην ενδυμασία η πιο εύκολη αλλαγή

Η μόδα ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή προσφέροντάς του

καθημερινά καινούργια αγαθά καινούργια ρούχα και άλλα είδη ένδυσης και

καλλωπισμού Κι ενώ όλοι θα επιθυμούσαν ένα νέο επάγγελμα σε κάποια δεδομένη

στιγμή ή ένα καινούργιο σπίτι η αυτοκίνητο στην εφαρμογή δεν θα ήταν τόσο

εύκολη και ίσως μάλιστα να ήταν αδύνατη αυτή η αλλαγή

laquoΝα αλλάξει κάποιος το επάγγελμά του και από γιατρός να γίνει δικηγόρος

από ιερέας να γίνει δικαστικός από υδραυλικός να γίνει ηλεκτρολόγος είναι σχεδόν

αδύνατο ή κι αν είναι δυνατόν απαιτεί πολλές φορές υπεράνθρωπες προσπάθειες

Η κάθε τέτοια αλλαγή για ανανέωση και απόκτηση γνώσεων απαιτεί χρόνο κόπο

προσπάθεια και δαπάνη Η αλλαγή της κατοικίας μας ή του αυτοκινήτου μας μπορεί

να σημαίνει την αποταμίευση χρημάτων μιας ζωής Η αλλαγή στη σύνθεση της

οικογένειάς μας προϋποθέτει γέννηση γάμο διαζύγιο θάνατο κλπ Η αλλαγή στον

τρόπο συμπεριφοράς και γενικά στον τρόπο ζωής μας απαιτεί αλλαγή

κοσμοθεωρίας κι αυτό μπορεί να χρειαστεί μία ζωή ολόκληρηraquo λέει ο Γιάννης

Τσεκλένης

Όλες οι παραπάνω αλλαγές παρ ότι στοιχίζουν τόσο πολύ ίσως περάσουν

απαρατήρητες από τον περισσότερο κόσμο που βρίσκεται γύρω μας Η αλλαγή όμως

στην ενδυμασία μας είναι ο πλέον προσιτός και λειτουργικός τρόπος ανανέωσης

Η αλλαγή στα ρούχα μας και γενικά στην εμφάνισή μας είναι αδύνατον να μη

γίνει αντιληπτή και καταφανής και παράλληλα να μην προσελκύσει την προσοχή και

το ενδιαφέρον των άλλων Ένα καινούργιο κτένισμα ένα φόρεμα ένα πουλόβερ

μια νέα γραβάτα ή ένα καινούργιο φουλάρι στο λαιμό μας δεν θα περάσει

απαρατήρητο Η αλλαγή αυτή θα φανεί πάνω μας και θα σφραγίσει την εμφάνισή

μας και την προσωπικότητά μας Θα εντυπωσιάσει και θα επηρεάσει τους άλλους

θετικά ή αρνητικά θα επιφέρει επιτυχίες ή αποτυχίες θα δημιουργήσει συμπάθειες

ή αντιπάθειες θα έλξει η θα απωθήσει Αυτή η αλλαγή που δε στοιχίζει παρά λίγη

σκέψη λίγο χρόνο λίγα χρήματα έναν περίπατο στα καταστήματα προσφέρει με

εύκολο γρήγορο και φθηνό τρόπο και επιτυγχάνει το μεγαλύτερο πρακτικό

αποτέλεσμαmiddot την ψυχική μας ανανέωση και την ανάγκη μας για αλλαγή

laquoΑλλάζοντας η εποχή μπαίνοντας ο χειμώνας θέλουμε να μυρίσουμε και να

αισθανθούμε πάνω μας το μάλλινο ή μπαίνοντας το καλοκαίρι θέλουμε να

φορέσουμε τα λουλουδάτα ρούχα να αισθανθούμε τη δροσιά και τη φρεσκάδα του

λινού και του βαμβακερού

Η βιομηχανία της μόδας παρακολουθώντας αυτές τις ανάγκες μας προσφέρει

με τη σειρά της τη φθηνή εύκολη γρήγορη εντυπωσιακή πρακτική και λειτουργική

αλλαγή και εμείς την ακολουθούμε με ηθελημένη υποταγή τις περισσότερες

φορέςraquo

- 4 -

Διαγώνισμα 2ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΤα ήθη των νέωνraquo Αριστοτέλης Ρητορική 4ος αι πΧ

Οι νέοι αισθάνονται σφοδρές επιθυμίες και μπορούν να εκπληρώσουν εκείνο

που επιθυμούν Είναι ευμετάβλητοι και γρήγορα χορταίνουν με κείνα που

επιθύμησαν και γιrsquo αυτό ενώ δοκιμάζουν σφοδρές επιθυμίες πολύ γρήγορα

αδιαφορούν Αυτό συμβαίνει επειδή η θέλησή τους ενώ είναι έντονη δεν έχει

ταυτόχρονα και μεγάλη διάρκεια ndash όπως συμβαίνει στον άρρωστο με την πείνα και

τη δίψα

Έχουν ροπή προς την οργή παραφέρονται εύκολα και ακολουθούν εκείνο που

αποφάσισαν πάνω στο θυμό τους χωρίς να μπορούν να συγκρατηθούν Και τούτο

επειδή από εγωισμό δε δέχονται την περιφρόνηση και αγανακτούν όταν νομίζουν

πως αδικούνται Αγαπούν τις τιμές κι ακόμα πιο πολύ τη νίκη επειδή τα νιάτα

θέλουν να υπερέχουν και η νίκη είναι ένα είδος υπεροχής Αγαπούν αυτά τα δύο πιο

πολύ ndash ή καλύτερα ndash δεν τους ενδιαφέρει το χρήμα ολότελα επειδή ακόμα δεν

έχουν δοκιμάσει τι θα πει φτώχεια

Οι νέοι δεν έχουν κακές διαθέσεις Είναι μάλλον καλοί επειδή δεν είδαν

ακόμη πολλά παραδείγματα διεφθαρμένων ανθρώπων Είναι ευκολόπιστοι επειδή

ακόμα δεν τους έχουν εξαπατήσει συχνά Είναι γεμάτοι ελπίδες κι αυτό συμβαίνει

επειδή η φύση τους έχει προικίσει με κάποιο είδος θέρμης σαν εκείνη που νιώθουν

αυτοί που έχουν πιει πολύ κρασί Αλλά η ιδιότητά τους αυτή οφείλεται και στο ότι

δεν έχουν δοκιμάσει πολλές αποτυχίες Ζούνε κυρίως με την ελπίδα επειδή η

ελπίδα αφορά το μέλλον ενώ η ανάμνηση το παρελθόν Και για τους νέους το

μέλλον είναι μεγάλο ενώ το παρελθόν μικρό Αλήθεια στην αρχή της ύπαρξης δεν

μπορεί να υπάρξει καμιά ανάμνηση ενώ όλες οι ελπίδες επιτρέπονται Και γιrsquo αυτό

το λόγο εύκολα εξαπατώναι επειδή και εύκολα σχηματίζουν ελπίδες Και επειδή

ρέπουν προς την οργή και την ελπίδα είναι γενναίοι επειδή η μία ιδιότητά τους

συντελεί στο να μη φοβούνται ενώ η άλλη τους δίνει θάρρος Αλήθεια κανένας δε

φοβάται όταν είναι θυμωμένος ενώ η ελπίδα της επιτυχίας μας κάνει θαρραλέους

Οι νέοι αγαπούν τους φίλους τους και τους συντρόφους τους πιο πολύ παρά

αυτοί που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία και τούτο επειδή νιώθουν μεγάλη

ευχαρίστηση να ζουν μαζί με τους άλλους κι ακόμα δεν έχουν αρχίσει να

σχηματίζουν κρίσεις με βάση το συμφέρον τους για κανένα πράγμα λοιπόν ούτε

και για τους φίλους τους

Όλα τα σφάλματά τους προέρχονται από την υπερβολή επειδή οι νέοι δεν

τηρούν το λόγο του Χίλωνα (μηδέν άγαν) Αλήθεια υπερβάλλουν σε όλα Αγαπούν

υπερβολικά μισούν υπερβολικά και το ίδιο συμβαίνει και για όλες τις πράξεις τους

Πιστεύουν πως ξέρουν τα πάντα και ανακατεύονται στα πάντα και γιrsquo αυτόν

ακριβώς το λόγο είναι υπερβολικοί Αν συμβεί να διαπράξουν κάποιο αδίκημα αυτό

οφείλεται στην αυθάδεια και όχι στην κακία Αισθάνονται εύκολα οίκτο επειδή

θεωρούν όλους τους ανθρώπους απλούς και ενάρετους Αλήθεια κρίνουν τους

άλλους με τη δική τους αθωότητα και γιrsquo αυτό πιστεύουν ότι κάτι που παθαίνει

κάποιος άλλος δεν αξίζει να το πάθει

- 5 -

1) Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

μία περίληψή του σε 100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σωστό ή Λάθος με βάση το

περιεχόμενο του κειμένου Μην αντιγράψετε τις προτάσεις

α) Οι νέοι περιφέρονται εύκολα πάνω στο θυμό τους

β) Η οργή τους κάνει ατρόμητους ενώ η ελπίδα θαρραλέους

γ) Νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον τους

δ) Οι νέοι πιστεύουν εύκολα στην καλοσύνη των ανθρώπων

2) α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσει ο συγγραφέας τη δεύτερη παράγραφο

[Δικαιολογήστε σύντομα]

β) Να αντιγράψετε στο γραπτό σας την αναλογία που υπάρχει στην τρίτη

παράγραφο

3) Να ξαναγράψετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Οι νέοι αγαπούνhelliphelliphellip

τους φίλους τους) αλλάζοντας όμως το ύφος Πώς θα έλεγε το ίδιο περιεχόμενο

ένας νέος της ηλικίας σας σε προφορικό λόγο

4) Να βρείτε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

σφοδρές περιφρόνηση ευκολόπιστοι αθωότητα

ΓΕΚΘΕΣΗ

Σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας με τη συμμετοχή μαθητών γονέων

καθηγητών ιερωμένων και εκπροσώπων της δημοτικής αρχής και που έχει σκοπό

την ανταλλαγή απόψεων και το γόνιμο διάλογο πάνω στα προβλήματα των

σημερινών νέων καλείστε ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας να συντάξετε

μια προφορική εισήγηση 500 λέξεων στην οποία να εκθέσετε τα αιτήματά σας

προς όλες τις πλευρές για το πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας

στηρίζουν ώστε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της ηλικία

σας

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 4 -

Διαγώνισμα 2ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΤα ήθη των νέωνraquo Αριστοτέλης Ρητορική 4ος αι πΧ

Οι νέοι αισθάνονται σφοδρές επιθυμίες και μπορούν να εκπληρώσουν εκείνο

που επιθυμούν Είναι ευμετάβλητοι και γρήγορα χορταίνουν με κείνα που

επιθύμησαν και γιrsquo αυτό ενώ δοκιμάζουν σφοδρές επιθυμίες πολύ γρήγορα

αδιαφορούν Αυτό συμβαίνει επειδή η θέλησή τους ενώ είναι έντονη δεν έχει

ταυτόχρονα και μεγάλη διάρκεια ndash όπως συμβαίνει στον άρρωστο με την πείνα και

τη δίψα

Έχουν ροπή προς την οργή παραφέρονται εύκολα και ακολουθούν εκείνο που

αποφάσισαν πάνω στο θυμό τους χωρίς να μπορούν να συγκρατηθούν Και τούτο

επειδή από εγωισμό δε δέχονται την περιφρόνηση και αγανακτούν όταν νομίζουν

πως αδικούνται Αγαπούν τις τιμές κι ακόμα πιο πολύ τη νίκη επειδή τα νιάτα

θέλουν να υπερέχουν και η νίκη είναι ένα είδος υπεροχής Αγαπούν αυτά τα δύο πιο

πολύ ndash ή καλύτερα ndash δεν τους ενδιαφέρει το χρήμα ολότελα επειδή ακόμα δεν

έχουν δοκιμάσει τι θα πει φτώχεια

Οι νέοι δεν έχουν κακές διαθέσεις Είναι μάλλον καλοί επειδή δεν είδαν

ακόμη πολλά παραδείγματα διεφθαρμένων ανθρώπων Είναι ευκολόπιστοι επειδή

ακόμα δεν τους έχουν εξαπατήσει συχνά Είναι γεμάτοι ελπίδες κι αυτό συμβαίνει

επειδή η φύση τους έχει προικίσει με κάποιο είδος θέρμης σαν εκείνη που νιώθουν

αυτοί που έχουν πιει πολύ κρασί Αλλά η ιδιότητά τους αυτή οφείλεται και στο ότι

δεν έχουν δοκιμάσει πολλές αποτυχίες Ζούνε κυρίως με την ελπίδα επειδή η

ελπίδα αφορά το μέλλον ενώ η ανάμνηση το παρελθόν Και για τους νέους το

μέλλον είναι μεγάλο ενώ το παρελθόν μικρό Αλήθεια στην αρχή της ύπαρξης δεν

μπορεί να υπάρξει καμιά ανάμνηση ενώ όλες οι ελπίδες επιτρέπονται Και γιrsquo αυτό

το λόγο εύκολα εξαπατώναι επειδή και εύκολα σχηματίζουν ελπίδες Και επειδή

ρέπουν προς την οργή και την ελπίδα είναι γενναίοι επειδή η μία ιδιότητά τους

συντελεί στο να μη φοβούνται ενώ η άλλη τους δίνει θάρρος Αλήθεια κανένας δε

φοβάται όταν είναι θυμωμένος ενώ η ελπίδα της επιτυχίας μας κάνει θαρραλέους

Οι νέοι αγαπούν τους φίλους τους και τους συντρόφους τους πιο πολύ παρά

αυτοί που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία και τούτο επειδή νιώθουν μεγάλη

ευχαρίστηση να ζουν μαζί με τους άλλους κι ακόμα δεν έχουν αρχίσει να

σχηματίζουν κρίσεις με βάση το συμφέρον τους για κανένα πράγμα λοιπόν ούτε

και για τους φίλους τους

Όλα τα σφάλματά τους προέρχονται από την υπερβολή επειδή οι νέοι δεν

τηρούν το λόγο του Χίλωνα (μηδέν άγαν) Αλήθεια υπερβάλλουν σε όλα Αγαπούν

υπερβολικά μισούν υπερβολικά και το ίδιο συμβαίνει και για όλες τις πράξεις τους

Πιστεύουν πως ξέρουν τα πάντα και ανακατεύονται στα πάντα και γιrsquo αυτόν

ακριβώς το λόγο είναι υπερβολικοί Αν συμβεί να διαπράξουν κάποιο αδίκημα αυτό

οφείλεται στην αυθάδεια και όχι στην κακία Αισθάνονται εύκολα οίκτο επειδή

θεωρούν όλους τους ανθρώπους απλούς και ενάρετους Αλήθεια κρίνουν τους

άλλους με τη δική τους αθωότητα και γιrsquo αυτό πιστεύουν ότι κάτι που παθαίνει

κάποιος άλλος δεν αξίζει να το πάθει

- 5 -

1) Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

μία περίληψή του σε 100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σωστό ή Λάθος με βάση το

περιεχόμενο του κειμένου Μην αντιγράψετε τις προτάσεις

α) Οι νέοι περιφέρονται εύκολα πάνω στο θυμό τους

β) Η οργή τους κάνει ατρόμητους ενώ η ελπίδα θαρραλέους

γ) Νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον τους

δ) Οι νέοι πιστεύουν εύκολα στην καλοσύνη των ανθρώπων

2) α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσει ο συγγραφέας τη δεύτερη παράγραφο

[Δικαιολογήστε σύντομα]

β) Να αντιγράψετε στο γραπτό σας την αναλογία που υπάρχει στην τρίτη

παράγραφο

3) Να ξαναγράψετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Οι νέοι αγαπούνhelliphelliphellip

τους φίλους τους) αλλάζοντας όμως το ύφος Πώς θα έλεγε το ίδιο περιεχόμενο

ένας νέος της ηλικίας σας σε προφορικό λόγο

4) Να βρείτε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

σφοδρές περιφρόνηση ευκολόπιστοι αθωότητα

ΓΕΚΘΕΣΗ

Σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας με τη συμμετοχή μαθητών γονέων

καθηγητών ιερωμένων και εκπροσώπων της δημοτικής αρχής και που έχει σκοπό

την ανταλλαγή απόψεων και το γόνιμο διάλογο πάνω στα προβλήματα των

σημερινών νέων καλείστε ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας να συντάξετε

μια προφορική εισήγηση 500 λέξεων στην οποία να εκθέσετε τα αιτήματά σας

προς όλες τις πλευρές για το πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας

στηρίζουν ώστε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της ηλικία

σας

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 5 -

1) Να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

μία περίληψή του σε 100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σωστό ή Λάθος με βάση το

περιεχόμενο του κειμένου Μην αντιγράψετε τις προτάσεις

α) Οι νέοι περιφέρονται εύκολα πάνω στο θυμό τους

β) Η οργή τους κάνει ατρόμητους ενώ η ελπίδα θαρραλέους

γ) Νιώθουν μεγάλη ευχαρίστηση να κρίνουν με βάση το συμφέρον τους

δ) Οι νέοι πιστεύουν εύκολα στην καλοσύνη των ανθρώπων

2) α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσει ο συγγραφέας τη δεύτερη παράγραφο

[Δικαιολογήστε σύντομα]

β) Να αντιγράψετε στο γραπτό σας την αναλογία που υπάρχει στην τρίτη

παράγραφο

3) Να ξαναγράψετε την τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Οι νέοι αγαπούνhelliphelliphellip

τους φίλους τους) αλλάζοντας όμως το ύφος Πώς θα έλεγε το ίδιο περιεχόμενο

ένας νέος της ηλικίας σας σε προφορικό λόγο

4) Να βρείτε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

σφοδρές περιφρόνηση ευκολόπιστοι αθωότητα

ΓΕΚΘΕΣΗ

Σε εκδήλωση που διοργανώνει το σχολείο σας με τη συμμετοχή μαθητών γονέων

καθηγητών ιερωμένων και εκπροσώπων της δημοτικής αρχής και που έχει σκοπό

την ανταλλαγή απόψεων και το γόνιμο διάλογο πάνω στα προβλήματα των

σημερινών νέων καλείστε ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας να συντάξετε

μια προφορική εισήγηση 500 λέξεων στην οποία να εκθέσετε τα αιτήματά σας

προς όλες τις πλευρές για το πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας

στηρίζουν ώστε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της ηλικία

σας

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 6 -

Διαγώνισμα 3ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo Ρούσσος Βρανάς εφημ Τα Νέα 28092000

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δοθεί μια σύντομη περίληψη του κειμένου σε 80 ndash 100 λέξεις

2) i) α) Στην αρχή της τρίτης παραγράφου ο αρθρογράφος κάνει λόγο για το

φαινόμενο της laquoπολιτιστικής ομοιογενοποίησηςraquo Ποιο νόημα δίνετε σε αυτό το

φαινόμενο

β) Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου την ανάγκη

προστασίας των γλωσσών που απειλούνται

ii) Ποια είναι τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου και με ποια μέθοδο γίνεται

η ανάπτυξη των ιδεών της

iii) α) Η λέξη γλώσσα είναι πολύσημη Να γράψετε προτάσεις με αυτήν τη λέξη

χρησιμοποιώντας τρεις από τις σημασίες της

β) εξάπλωση έκβαση μεταβολής αυτόχθονες ολέθρια Να γράψετε ένα συνώνυμο

για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

iv) α) Να αντικαταστήσετε την αντωνυμία στις προτάσεις που ακολουθούν με άλλες

αναφορικές αντωνυμίες εμπρόθετα αναφορικά (με από για + αιτιατική της

αντωνυμίας οποίος και όσος) ή φράσεις (πχ επίρρημα + γενική της αντωνυμίας

οποίος)

- Το 90 των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα

σε εκατό χρόνια

- Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί [] το πλούσιο τοπίο της ζωής που

περιλαμβάνει όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις

γλώσσες τους ndash πρέπει να μας απασχολεί

- Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι laquoμικροίraquo λαοί

συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

3) Να επισημάνετε μία φράση του κειμένου με αναφορική λειτουργία της γλώσσας

και δύο φράσεις με συγκινησιακήποιητική χρήση της γλώσσας

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Η γλώσσα αποτελεί το κύριο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού Είναι

επομένως αναγκαία η καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης των νέων Πώς μπορεί

να συμβάλλει το σχολείο η οικογένεια αλλά και η πολιτεία στην επίτευξη αυτού

του σκοπού Υποθέστε ότι το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στη σχολική σας

εφημερίδα (400 ndash 500 λέξεις )

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 7 -

laquoΓλώσσες υπό εξαφάνισηraquo

Οι γλώσσες του κόσμου θα εξαφανιστούν οι περισσότερες μέσα στα επόμενα

εκατό χρόνια Μια πολιτιστική και γλωσσική αποψίλωση συντελείται σήμερα

παντού Ένας ανθρωπολόγος και μία γλωσσολόγος ο Ντάνιελ Νετλ και η Σουζάν

Ρομέν γράφουν γιrsquo αυτήν στο βιβλίο Φωνές που χάνονται ( εκδ Oxford )Το 90

των γλωσσών που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο θα εξαφανιστούν μέσα σε εκατό

χρόνια Η πρωτοφανής γλωσσική αναταραχή των τελευταίων εκατό χρόνων ndash στην

οποία χάθηκαν 250 τοπικές γλώσσες της Αυστραλίας και 100 της Καλιφόρνιας ndash δεν

είναι παρά ένα σύμπτωμα της κοινωνικής εξέλιξης που δημιούργησε το φαινόμενο

του laquoπαγκόσμιου χωριούraquo υποστηρίζουν οι συγγραφείς Η εξάπλωση μερικών

παγκόσμιων γλωσσών προκάλεσε το θάνατο πολλών άλλων Δεν πρόκειται για την

επιβίωση του ισχυροτέρου ούτε για την έκβαση ενός ανταγωνισμού μεταξύ ίσων σε

μια ιδανική laquoαγοράraquo Ο γλωσσικός θάνατος είναι αποτέλεσμα μιας άνισης

κοινωνικής μεταβολής που καταλήγει σε εντυπωσιακές ανισότητες μεταξύ

αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

Θάνατος δολοφονία αυτοκτονία έτσι βλέπουν οι δυο συγγραφείς το χαμό

των γλωσσών του κόσμου Οι Ινδιάνοι της Αμερικής και οι Αυστραλοί αυτόχθονες

δεν επέλεξαν ελεύθερα την αγγλική Οι γλώσσες τους laquoδολοφονήθηκανraquo Η

δολοφονία είναι σίγουρα ο κατάλληλος όρος στην περίπτωση των γλωσσών του

Σαλβαδόρ όπου το 1932 25000 Ίντιος που μιλούσαν την ίδια γλώσσα

σφαγιάστηκαν μαζικά από το στρατό Η περίπτωση της ιρλανδικής γλώσσας

χαρακτηρίζεται laquoαυτοκτονίαraquo από τον Φλαν Ο rsquo Μπράιεν επειδή laquoεκείνοι που

μιλούσαν τη γαελική άφησαν με τη θέλησή τους να χαθεί αυτό το όργανο ομορφιάς

και ακρίβειαςraquo Οι γλωσσικές αναταραχές επέρχονται κάτω από την πίεση των

κοινωνικών συνθηκών όπως έδειξε ο Σεάν ντε Φρέιν στη μελέτη του Η μεγάλη

σιωπή για τη μοίρα των Ιρλανδών Η σκοτσέζικη γαελική βρίσκεται σήμερα σε

κίνδυνο ενώ ασφαλείς τουλάχιστον για την ώρα θεωρούνται η βρετανική και η

ουαλική

Η ολέθρια πολιτιστική ομοιογενοποίηση με τι μπορεί άραγε να

αντικατασταθεί Ίσως η διγλωσσία να είναι η απάντηση μολονότι πολλοί είναι

εκείνοι που δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως κάθε γλώσσα μπορεί να

συνυπάρξει πλάι στην άλλη χωρίς να την απειλεί Η διγλωσσία ίσως να είχε σώσει

την αϊνού μια γλώσσα που μιλούσε κάποτε στην Ιαπωνία μια μυστηριώδης

καυκάσια φυλή Όπως λέει ο γλωσσολόγος Στίβεν Πίνκερ η απώλεια μιας τόσο

αρχαίας γλώσσας ισοδυναμεί με την πυρπόληση μιας βιβλιοθήκης με ιστορικά

ντοκουμέντα ή με την εξαφάνιση ενός ζωικού είδους

Το βιβλίο Φωνές που χάνονται δείχνει γιατί αυτό που οι δύο συγγραφείς

ονομάζουν laquoβιογλωσσική ποικιλίαraquo - το πλούσιο τοπίο της ζωής που περιλαμβάνει

όλα τα φυτικά και ζωικά είδη της Γης μαζί και τους λαούς της και τις γλώσσες τους ndash

πρέπει να μας απασχολεί Το χρέος να σωθούν οι γλώσσες που βρίσκονται σε

κίνδυνο συνδέεται με το χρέος να σωθούν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και το

περιβάλλον τους Η αιτία που πεθαίνουν τόσο οι laquoμικρέςraquo γλώσσες όσο και οι

laquoμικροίraquo λαοί συνδέεται με την πολιτική των προκαταλήψεων

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 8 -

Διαγώνισμα 4ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ σύγκρουση των γενεώνraquo Β Αναστασιάδη Ψυχολογία των εφήβων

Η σύγκρουση των γενεών

Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία της κρίσης των συγκρούσεων και των

προβλημάτων εξαιτίας των ψυχοσωματικών αλλαγών και των κοινωνικών

απαιτήσεων Ας έχουμε υπόψη μας ότι οι συγκρούσεις του εφήβου με τους

ενήλικους είναι εκδήλωση ψυχικής υγείας και δείγμα φυσικής εξέλιξής του προς την

ωριμότητα Ο έφηβος ζητά ανεξαρτησία στη δράση του και γιrsquo αυτό αν οι γονείς του

του την αρνηθούν μπορεί μερικές φορές να φτάσει να φύγει ακόμη και από το σπίτι

του Πάντως οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα παιδιά τους δεν είναι

αντικείμενά τους και επομένως επιβάλλεται να βοηθήσουν στην ανεξαρτητοποίησή

τους με το να παραιτηθούν από τον κυριαρχικό ρόλο που ασκούν πάνω τους

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων η σωστή αντιμετώπιση των εφήβων είναι

να τους ακούει κανείς με προσοχή και χωρίς διακοπή ως το τέλος Στη συνέχεια αντί

να υπερτονίζουμε τα λάθη τους να τους κριτικάρουμε να απορρίπτουμε τη γνώμη

τους και να συγκρουόμαστε μαζί τους είναι ανάγκη να συζητούμε μαζί τους τα

ζητήματα που τους απασχολούν και τις απόψεις τους με ηρεμία σεβασμό και

κατανόηση Ύστερα θα εκφράζουμε τις δικές μας απόψεις σε ήρεμο τόνο και χωρίς

να απευθυνόμαστε προς αυτούς σαν να είναι κατώτεροί μας και μικρά παιδιά

Μόνο τότε θα αρχίσουν να σκέφτονται και να δέχονται τις συμβουλές των

μεγαλύτερων Αντίθετα αν οι νέοι απομακρυνθούν από τους γονείς τους και από τα

άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα και απορρίψουν τις γνώμες και τις αξίες τους τότε

υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούν από τις ιδέες και τις συμπεριφορές άλλων που

μπορεί να τους βλάψουν Επίσης αποτελεί σφάλμα των γονέων και μάλιστα

ολέθριο να μην συγχωρούν τα παιδιά τους για τα λάθη τους Αλλά και αυτοί οι

ίδιοι όταν σφάλλουν δεν πρέπει να διστάζουν να ζητούν συγνώμη από τα παιδιά

τους δίνοντας το σωστό παράδειγμα

Οι νέοι κατά κανόνα δεν ανέχονται την πολλή ηθικολογία τους

συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες και επιθυμούν την ευθύτητα την τιμιότητα και

τη δικαιοσύνη σε απόλυτο βαθμό Ζητούν από τους μεγάλους έμπρακτα

παραδείγματα για το τι είναι σωστό και όχι λόγια Διαφορετικά όχι μόνο τους

μιμούνται αλλά και τους ξεπερνούν στις αρνητικές συμπεριφορές Πρέπει επίσης να

ξέρουμε ότι πάντοτε στις ανθρώπινες σχέσεις οι συγκρούσεις λύνονται με αμοιβαίες

υποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση έτσι ώστε laquoνα κατορθώνει να ικανοποιεί

κανείς τις ατομικές του ανάγκες σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες

των άλλωνraquo

Η ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εφηβικών συγκρούσεων

επιτυγχάνεται με τη βαθιά κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

τους Οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη για ασφάλεια αγάπη αναγνώριση και

κατανόηση από τους άλλους Και κατανόηση σημαίνει α) να ξεπεράσουν οι ενήλικοι

τον εγωισμό τους και να καταλάβουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι

σήμερα και β) να τους αναγνωρίσουν ως ανεξάρτητες προσωπικότητες Έτσι

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 9 -

κερδίζεται ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η αγάπη των νέων και όλοι οι άνθρωποι

έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο

1) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του κειμένου με

γραπτή περίληψη 80- 100 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Να σχολιάσετε και να αξιολογήσετε το νόημα του αποσπάσματος laquoνα

κατορθώνει να ικανοποιείhellipτις προσδοκίες των άλλωνraquo

β) Να βρείτε και να σημειώσετε τα δομικά μέρη (θεματική πρόταση- λεπτομέρειες-

πρόταση κατακλείδα) της πρώτης παραγράφου του κειμένου

γ) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

βλάπτω ασφάλεια απορρίπτω ορθός δικαιοσύνη

δ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

ανέχομαι σύγκρουση ολέθριος σφάλμα

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Έχετε επιλεγεί από το σχολείο σας για να παρουσιάσετε στη Βουλή των Εφήβων

ομιλία με θέμα τα προβλήματα των νέων Ποια από τα προβλήματα που

απασχολούν τους νέους σήμερα θα επιλέγατε να παρουσιάσετε ως τα

σημαντικότερα και ποια ευθύνη πιστεύετε πως έχουν οι νέοι για την αντιμετώπισή

τους ( 400-500 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 10 -

Διαγώνισμα 5ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

1) Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε ένα κείμενο έως 10 σειρές

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) α) Πώς πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος σύμφωνα με τη γνώμη του

συγγραφέα

β) Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους

γ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις λέξεις δίλημμα επιλογή εφηβεία εργασία και

να αντιστοιχίσετε τα ακόλουθα ζεύγη αντιθέτων

Υποκειμενικός Ανασφάλεια

Παροδικός Αντικειμενικός

Έφηβος Μόνιμος

Αυτοπεποίθηση Ανασφάλεια

δ)Να γράψετε τη δομή της τρίτης παραγράφου

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε ένα κείμενο τριών τουλάχιστον παραγράφων τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός έφηβος και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους

Γιατί η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη της ανθρώπινης ζωής

Η νεανική ηλικία είναι η κρισιμότερη ηλικία της ζωής γιατί η περίοδος αυτή

είναι καθοριστική και αποφασιστική για κάθε άνθρωπο

Καθοριστική είναι γιατί σε αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει

ουσιαστικά την προσωπικότητά του Πρώτα απrsquo όλα αναπτύσσεται σωματικά Κατά

τη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά

συνοδεύονται από προβλήματα όπως νευρικότητα ανασφάλεια μελαγχολία και

απομόνωση Τα προβλήματα αυτά γίνονται μεγαλύτερα αν ο νέος δεν στραφεί σε

δημιουργικές δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες Αντίθετα όταν η

σωματική ανάπτυξη είναι φυσιολογική τότε ο νέος αποκτάει αυτοπεποίθηση

Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και συναισθηματικά Οι

νέοι διακατέχονται από πολλά και έντονα συναισθήματα που όμως δεν είναι

σταθερά- αγάπης έρωτα θυμού ζήλιας άγχους αγωνίας φόβου συμπάθειας και

θαυμασμού

Η νεότητα είναι αποφασιστική περίοδος της ζωής του γιατί ο άνθρωπος

βρίσκεται σε σταυροδρόμια σε διλήμματα και καλείται να πάρει σοβαρές

αποφάσεις για τα ζωή του Ιδιαίτερα σημαντική και υπεύθυνη απόφαση είναι η

επιλογή του επαγγέλματος που θα ασκήσει Ο νέος χρειάζεται να διαλέξει

επάγγελμα με βάση υποκειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι κλίσεις και τα

ενδιαφέροντά του αλλά και αντικειμενικούς παράγοντες όπως είναι οι

επαγγελματικές προοπτικές και η αγορά εργασίας Η απόφαση αυτή είναι δύσκολη

αλλά και πολύ σημαντική Μια σωστή επιλογή είναι η βάση πάνω στην οποία

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 11 -

χτίζεται η ζωή και η ευτυχία του ανθρώπου ενώ μια λάθος επιλογή δημιουργεί

συναισθήματα αποτυχίας αβεβαιότητας ανασφάλειας και λύπης

Τέλος η νεότητα είναι η ηλικία της ανέμελης ζωής της χαράς της διασκέδασης

και των απολαύσεων Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος γεμάτος από ζωντάνια και

ενεργητικότητα χαίρεται την ανεξαρτησία τη συντροφιά τον έρωτα τη διασκέδαση

Είναι η περίοδος όπου ο άνθρωπος αποκτάει πείρα γνώση και πλούσια βιώματα

που θα τον βοηθήσουν να ωριμάσει και θα διαμορφώσουν καθοριστικά την

προσωπικότητά του σε όλη τη ζωή του

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 12 -

Διαγώνισμα 6ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Απόσπασμα από κείμενο του Γ ΡΟΖΟKOY

O άνθρωπος είναι μιμητικό ζώο δεν είναι μόνο ό τι γεννιέται αλλά και ό τι

γίνεται Πέρα από τις έμφυτες κληρονομικές καταβολές υπάρχουν και οι εξωγενείς

οι περιβαλλοντικές επιρροές που καθορίζουν τη στάση και διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά μας Έτσι σε όλες τις φάσεις της εξελικτικής μας πορείας η διαγωγή

μας θα είναι συνάρτηση της καταγωγής και της αγωγής μας

Αυτή λοιπόν η αγωγή δεν ασκείται μόνο άμεσα και συστηματικά μέσα στον

οικογενειακό ή το σχολικό χώρο αλλά και έμμεσα μέσα στον ευρύτερο τον

κοινωνικό χώρο

Πάντως όπου και όπως και αν ασκείται η αγωγή για να διαμορφώσει τον

χαρακτήρα μας και να επηρεάσει την διαγωγή μας πρέπει να επιστρατεύσει να

υποβάλει να προβάλει και να επιβάλει στην ψυχή των νέων κυρίως διάφορα

πρότυπα

Λέγοντας πρότυπα εννοούμε κάποια ξεχωριστά και χαρισματικά πρόσωπα

κάποια άτομα προικισμένα με φυσικές δεξιότητες ή επίκτητες ικανότητες που

εκπροσωπούν ή εκφράζουν το τέλειο το ιδανικό για τα ανθρώπινα μέτρα στον

αθλητικό τον καλλιτεχνικό τον πολιτικό ή τον πνευματικό και τον ηθικό χώρο Και

όπως μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις έτσι και ένα πρότυπο που ενσαρκώνει όχι

θεωρητικά και δυνητικά αλλά έμπρακτα και παραστατικά αυτό που θαυμάζουμε και

επιδιώκουμε αξίζει όσο χίλιες συμβουλές

Γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προτυποποίηση ή την

ειδωλοποίηση που συνήθως προβάλλουν και επιβάλλουν για δικούς τους κυρίως

καταναλωτικούς λόγους τα ΜΜΕ Θα πρέπει τα πρότυπα να μην είναι ούτε

φθηνά αντίτυπα ούτε κακέκτυπα των αληθινών προτύπων Και εδώ προβάλλει

βαρύτατη η ευθύνη της πολιτείας και όλων των φορέων της αγωγής των γονιών και

των δασκάλων κυρίως που καλούνται να εμφυσήσουν και να προικοδοτήσουν την

παιδική κυρίως τη νεανική ψυχή με ισχυρά πνευματικά και ηθικά αντισώματα

ώστε αλώβητη να διαπερνά τις συμπληγάδες της αισθητικής ή της ηθικής

ασχημοσύνης

Ο νέος καθώς ταυτίζεται με το πρότυπο ή το είδωλο τους αισθάνεται πως

υπερνικά την ψυχολογική του ανασφάλεια την πνευματική του ανεπάρκεια και ζει

και δρα φαντασιωτικά έστω και ανεδαφικά όπως το πρότυπο ή το είδωλο που

θαυμάζει και υπεραγαπά Επειδή η νεανική ψυχή ποθεί πάντα περισσότερα από

όσα έχει δεν είναι λίγες οι στιγμές οι περιστάσεις και οι καταστάσεις που ο νέος

αποφεύγει μια μίζερη ρηχή αφυδατωμένη και πιεστική καθημερινότητα με τα

φτερά ενός ειδώλου ενός ιδανικού προτύπου που αποτελεί γι αυτόν το εισιτήριο ή

το εφαλτήριο για το εύελπι άλμα προς την ονειρική πραγματικότητα

1) Σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων να ενημερώσεις την τάξη σου για το

περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 13 -

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιοι παράγοντες σύμφωνα με το κείμενο συντελούν στη διαμόρφωση της

προσωπικότητας ενός ατόμου

2) διαγωγή καταγωγή αγωγή υπερνικά ποθεί Να γράψετε ένα συνώνυμο για

καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις

3) Να εντοπίσετε δύο σημεία στο κείμενο στα οποία ο συγγραφέας κάνει χρήση της

μεταφορικής λειτουργίας του λόγου

4) laquoΟ άνθρωπος είναι μιμητικό ζώοhellip της ηθικής ασχημοσύνηςraquo Στο απόσπασμα να

εντοπίσετε τους τρόπους και τις λέξεις με τους οποίους συνδέονται οι παράγραφοι

5) Σε άρθρο σας στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε τα κριτήρια με τα οποία

νομίζετε ότι επιλέγουν οι νέοι σήμερα τα πρότυπά τους Σε ποιες περιπτώσεις

μπορεί ένα πρότυπο να λειτουργήσει θετικά και σε ποιες αρνητικά στη διαμόρφωση

της προσωπικότητας ενός νέου (περίπου 400 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 14 -

Διαγώνισμα 7ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άρη Γιαβρή laquoΗ οργάνωση του λόγουraquo Β Τόμος σελίδα 27 28 29

1) Να αποδώσετε περιληπτικά σε 80-100 περίπου λέξεις το περιεχόμενο του

παρακάτω κειμένου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΗ πολιτικοποίηση των νέων παίρνει μορφήhellipκαι να μην ενοχοποιηθεί ο

ενθουσιασμός τουςraquo Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

2) Με ποιες λέξεις θα αποδίδατε το νόημα των τύπων laquoκαλυτερέψουνraquo και laquoπερνάraquo

της δεύτερης παραγράφου χρησιμοποιώντας ύφος πιο επίσημο

3) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

ενθουσιασμός εμπιστοσύνη

4) Αφού λάβετε υπόψη σας τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις του

κειμένου να σημειώσετε σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και

σε ποιες ποιητικά hellipπρέπει να κάνουν κάποιες καθοριστικές επιλογέςhellip(τέταρτη

παράγραφος) hellipο διάλογος είναι μια μέθοδος για τη συνειδητοποίηση των νέων

(τέταρτη παράγραφος) hellipέχει ο νέος τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη σκέψη του

(τέταρτη παράγραφος) hellipνα είναι σε θέση να επηρεάσουν την πολιτική ζωή

(πέμπτη παράγραφος) hellipθα αδικούσαμε την εκπαίδευση αν λέγαμε ότι είναιhellipμια

άγονη σχέση (έβδομη παράγραφος)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία πρέπει να στηρίζεται κυρίως στο

διάλογο Σε σχετικό ερώτημα δημοσιογράφου νεανικού περιοδικού να εκθέσετε τις

εμπειρίες σας από τις μέχρι σήμερα μεθόδους διδασκαλίας που αντιμετωπίσατε και

προτείνετε τρόπους για την αποτελεσματική χρήση του διαλόγου στη διδακτική

πράξη

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 15 -

Διαγώνισμα 8ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότηταhellip

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

Marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπό τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμα ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Σήμερα το τραγούδι

προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες που καθορίζουν έναν τρόπο

ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το τραγούδι πρέπει να ενώνει

αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά στο χώρο της νεολαίας κάποια

ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη

όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες ανάγκες των νέων αφού

πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του κέρδους Γιrsquo αυτό

άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι ως αυτόνομες

προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η ψυχαγωγία από

αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μrsquo ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένα άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μοντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απrsquo όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 16 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρείες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών

και η αποκοπή της νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται

σήμερα οι προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και

μέσα ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνούν συνήθως με αδιαφορία το πρόβλημα

του τρόπου ψυχαγωγίας των νέων Μπορεί να τον κατακρίνουν ή να τον επικροτούν

αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις παραμέτρους ούτε έχουν αναλογιστεί τις

συνέπειές του

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε το γράμμα της αρίθμησης

της πρότασης και δίπλα την ένδειξη Σωστό ή Λάθος σύμφωνα με το νόημα του

κειμένου

i) Χαρακτηριστικό στοιχείο της σύγχρονης ψυχαγωγίας είναι η εμπορευματοποίηση

ii) Οι προβαλλόμενες μορφές της σύγχρονης ψυχαγωγίας τονώνουν το δυναμισμό

των νέων και ενεργοποιούν τις δημιουργικές τους ικανότητες

iii) Οι σύγχρονοι τρόποι ψυχαγωγίας συνιστούν κίνδυνο αλλοίωσης της πολιτιστικής

ταυτότητας του λαού

iv) Το παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα των

πολυεθνικών εταιρειών

2) Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις

με άλλες συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενό της

3) Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της τρίτης και πέμπτης παραγράφου του

κειμένου

4) Να γράψετε πέντε μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου

χρόνουμορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (απλή αναφορά)

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενό σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (400-500 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 17 -

Διαγώνισμα 9ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Άγγελος Ελεφάντης περ Ο Πολίτης τ100 Μάιος 2002

Ο Πολίτης

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών

του Λυκείου με υψηλό δείγμα απrsquo όλη την Ελλάδα Συμπέρασμα της έρευνας ο

ελεύθερος χρόνος των μαθητών είναι 40΄ λεπτά την ημέρα κατά μέσο όρο Τι θα

κάνουν λοιπόν οι μαθητές σrsquo αυτά τα σαράντα λεπτά Θα χαθούν μέσα στα πάθη της

μαντάμ Μπωβαρύ Έχουν τα δικά τους Πάντως σε αυτά τα σαράντα λεπτά την

ημέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί laquoχώρος αναγνωστικής απόλαυσηςraquo (Ρολάν

Μπαρτ)

Το αποτέλεσμα όμως αυτό δεν έρχεται από μόνο του Είναι συνέπεια των

συγκεκριμένων και εφαρμοσμένων πολυετών πρακτικών οργάνωσης και

κανονικοποίησης της ζωής των νέων Βέβαια ποτέ δεν βγήκε κάποιος υπουργός να

πει laquoΈλληνες μη διαβάζετεraquo laquoνέοι μη διαβάζετεraquo Αντίθετα μάλιστα Αλλά αν δεν

είναι η πολιτική ηγεσία η αρμόδια για την παιδεία των νέων που στην πράξη

αφαιρώντας από τους νέους τον ελεύθερό τους χρόνο αποτρέπει την ανάγνωση

τότε ποιος είναι ο κατrsquo αρχήν υπεύθυνος Η εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική

με συνέπεια μια αγχώδη προσπάθεια συλλογής μορίων στην οποία θα υποταχθούν

όλες οι ενέργειες για την επιτυχία της μοριοσυλλογής θα αναπτυχθούν όλες οι

δυνατές στρατηγικές για την πολυπόθητη είσοδο στα ΑΕΙ στο πτυχίο και το

επάγγελμα Τα υπόλοιπα είναι για να ευημερούν οι αριθμοί Λέτε οι παίκτες του

Μπιγκ Μπράδερ και Σία να δώσουν το καλό παράδειγμα ρίχνοντάς το στην

ανάγνωση του Σταντάλ ή του Καραγάτση

Βέβαια λέμε φταίει η παγκοσμιοποίηση φταίει το σύστημα φταίει λένε

μερικοί η απαιδευσία των εκπαιδευτικών φταίει η κοινωνία φταίει το σπίτι φταίει

η τηλεόραση φταίει το προσωπικό φταίξιμο του καθενός μας Σrsquo αυτόν τον

αιτιοκρατικό συμφυρμό όπου όλοι φταίνε για όλα και άκρη δεν μπορούμε να

βγάλουμε ξεχνάμε το ουσιώδες η κοινωνία δεν φτιάχνεται με ίση συνδρομή όλων

μας Για το πρόβλημα της ανάγνωσης που η φθίνουσα σημασία της στη ζωή μας

υποτίθεται μας ταπεινώνει και μας φτωχαίνει φταίει κυρίως το Σχολείο και

ειδικότερα η επί δεκαετίες πολιτική των υπουργείων των υπουργών και κομμάτων

που εκπονούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα συστήματα οργάνωσης και

μόρφωσης των νέων Η αλήθεια αυτών των συστημάτων είναι γραμμένη επάνω στα

ίδια τα σχολικά βιβλία ΟΕΣΒ Όταν Έχουμε Σχολείο Βαριέμαι

1) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο

2) Σε αρκετά σημεία του κειμένου ο λόγος χρωματίζεται με ειρωνική διάθεση Να

εντοπίσετε δύο ειρωνικές φράσεις και να εξηγήσετε τι σχολιάζεται αρνητικά στην

κάθε περίπτωση

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 18 -

3) Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος

από το κείμενο laquoη εκπαίδευση είναι εξεταστικοκεντρική hellipστο πτυχίο και το

επάγγελμαraquo

4) χώρος αναγνωστικής απόλαυσης ο κατrsquo αρχήν αποτρέπει το ουσιώδες

συνδρομή Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λεκτικό σύνολο ή λέξη που

βρίσκεται παραπάνω

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Είναι γεγονός ότι οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία στον ελεύθερο

χρόνο τους Να γράψετε ένα κείμενο 400-500 λέξεων στο οποίο θα αναφέρετε τους

λόγους για τους οποίους οι μαθητές δεν διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς και

τους τρόπους με τους οποίους θα οδηγηθούν στην ανάγνωση τέτοιων βιβλίων

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 19 -

Διαγώνισμα 10ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Νίκος Μαρκάτος Εφημερίδα laquoΤο Βήμαraquo

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία ακούω τους νέους να

μιλούν μόνο για χρήμα Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο

το μόνο πρότυπο

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης

δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας

ή μιας εποχής Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη

δυναμική της κοινωνικής ζωής στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων στη δια-

μόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας Δεν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία

προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες laquoευτελείς αξίεςraquo

σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων

αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας

αφού δε συνδέεται με αυτά Και πώς να ασχοληθεί αφού αυτοί που τους τα

προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση η

ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ

ορισμού υποπτεύεται Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και

δημιουργεί τα δικά της νεανικά laquoαντι-πρότυπαraquo Η σύγκρουση των δύο παράγει

σιωπή

Και η επίσημη άποψη laquoΟι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν

πρότυπαraquo Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται

φτηνά στα περίπτερα Μα η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που

συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια εντιμότητα δημιουργικότητα κοινωνική

προσφορά Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας αλλά από μας ποιος άραγε τους

έχει διατηρήσει

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι

κενά νοήματος laquoιδανικάraquo Η νεολαία ασυνείδητα ίσως το ξέρει αυτό και θα ήμουν

επίορκος αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και

σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της

τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και

δημιουργίας Στράφηκε λοιπόν στη μουσική στο χορό και στο τραγούδι που έστω

και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία αφού οδηγούν την ψυχή το

μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις σνομπάροντας την

τηλεόραση προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική

της αυθεντίας Γιrsquo αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και

αλήθεια

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος επιφανειακά αλλάζει μόνο Άλλοτε φορά

καμπάνες και έχει φαβορίτες βάζει σκουλαρίκι ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ Στην

ουσία είναι ο ίδιος ορμητικός ιδεαλιστής άπειρος ρομαντικός αντιαυταρχικός

επαναστάτης Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να

τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα γιατί να μην του δώσουμε

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 20 -

απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη

συμβολή του Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο

εαυτός τους

[] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος για να αποκολληθεί από τα

μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο

Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα Λοιπόν παιδιά ξεπεράστε

μας Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν αλλά επιτέλους

ξεπεράστε μας

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΟι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της

αυθεντίαςraquo Να αναπτύξετε το νόημα της περιόδου σε μια παράγραφο 100 λέξεων

2) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της προτελευταίας παραγράφου

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μέλημα

κίβδηλα ιδανικά γόητρο

4) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη laquoλαβύρινθος raquo μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

τη δηλωτική της σημασία και στην άλλη με τη συνυποδηλωτική της

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Κάθε εποχή έχει και τα πρότυπά της που επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους

ανθρώπους Ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και πώς

κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν οι νέοι να αντιδράσουν σrsquo αυτά και να

καθορίσουν με τη σειρά τους ορθά πρότυπα ( 350 ndash 400 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 21 -

Διαγώνισμα 11ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΣχετικά με την Τρίτη ηλικίαraquo Άλκ Μπενέτου στο Έκφραση-΄Εκθεση εκδ

Βολονάκη σελ 93

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 60 λέξεις περίπου

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) laquoΠολλοί παύουνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellipγήρας raquo να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 8-10

γραμμών την άποψη του συγγραφέα

2) Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις σε προτάσεις (4 προτάσεις)

ψυχαγωγούμαι ndash διάγνωση ndash περιθωριοποιούμαι - επιβίωση

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω

λέξεις πενιχρός ndash ακμαίος ndash άνοδος - επιταχύνω

4) Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά προγράμματα από την πολιτεία να

μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Στα πλαίσια μιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σχετικά με τη θέση που κατέχουν

οι ηλικιωμένοι στην ελληνική κοινωνία σήμερα εσύ αναφέρεις τα προβλήματα που

αντιμετωπίζουν και κάνεις προτάσεις σχετικά με τη βοήθεια που μπορεί να

προσφέρει η οικογένεια και η πολιτεία για να έχουν οι ηλικιωμένοι μια ζωή ldquo

γεμάτηrdquo και ενδιαφέρουσα (περίπου 400 λέξεις)

Σχετικά με την Τρίτη ηλικία

Παρότι βέβαια δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το γήρας έχει σε μεγάλο

βαθμό τα βιολογικά χαρακτηριστικά εντούτοις όλοι οι ηλικιωμένοι δε ζουν κατά τον

ίδιο τρόπο Άνθρωποι που προέρχονται από ανώτερα κοινωνικά στρώματα και άρα

έχουν μια οικονομική άνεση δεν παραιτούνται από τα ενδιαφέροντα και τις

δραστηριότητες τους όταν γεράσουν σε αντίθεση με όσους έχουν περιορισμένη

μόρφωση και πενιχρό εισόδημα οι οποίοι και παύουν να έχουν στα γηρατειά τους

ενδιαφέροντα δεν ψυχαγωγούνται αρνούνται να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο

τους δημιουργικά και ευχάριστα αποκλείονται αυτόβουλα από την κοινωνική ζωή

(πχ συνταξιούχος εργάτης)

Σήμερα όμως η κοινωνική αντίληψη βαθμιαία αλλάζει Οι ηλικιωμένοι σήμερα

μπορούν να παραμένουν ενεργοί και δημιουργικοί και να μην παραιτούνται από την

κοινωνική ζωή Μπορούν να ασκούν κοινωνικούς ρόλους και δραστηριότητες που

ασκούσαν στα νιάτα τους όταν ήταν παραγωγικοί και χρήσιμοι και έδιναν και οι

ίδιοι περιεχόμενο στη ζωή τους μπορούν δηλαδή να έχουν σώμα δυνατό και

ακμαίο να έχουν κίνητρα να ψυχαγωγούνται να απολαμβάνουν τον ελεύθερο

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 22 -

χρόνο τους κάνοντας ταξίδια να επικοινωνούν με τους φίλους τους να ασχολούνται

με καινούργια πράγματα και γιατί όχι να ερωτεύονται και να παντρεύονται

Η ιατρική σήμερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου η διάγνωση και η

θεραπεία των ασθενειών η νοσοκομειακά περίθαλψη η ασφάλιση μπορούν να

βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ζωντανό κύτταρο μέσα στην

οικογένεια και τον κοινωνικό ιστό γενικότερα Οι σημερινοί γέροι σαφώς και

αντιμετωπίζουν προβλήματα Ταλαιπωρούνται από προβλήματα υγείας σωματικής

και ψυχικής και περίθαλψης Πολλοί παύουν να συμμετέχουν στην κοινωνική και

ζωή και περιθωριοποιούνται και αυτή η κατάσταση επιταχύνει το γήρας Επόμενο

είναι να αισθάνονται μοναξιά επιπλέον του γεγονότος ότι ορισμένοι

αντιμετωπίζουν έντονα οικονομικά προβλήματα ακόμα και πρόβλημα επιβίωσης

Σίγουρα όμως υπάρχουν προτάσεις για την αντιμετώπιση των γηρατειών Η

παραμονή στο οικείο περιβάλλον βοηθά να μην αισθάνονται απομονωμένοι ενώ η

εκπόνηση από την πολιτεία προγραμμάτων για τη δημιουργική αξιοποίηση του

ελεύθερου χρόνου τους τους ψυχαχωγεί Αν μάλιστα εφαρμοστούν και ειδικά

εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία θα βοηθήσουν τους ηλικιωμένους

να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής θα τους δώσουν νέα κίνητρα

ζωής και έτσι θα παραμένουν όσο γίνεται πιο ενεργοί και δημιουργικοί ώστε να μην

παραιτούνται από την κοινωνική ζωή

Ειδικά μάλιστα για την κατηγορία εκείνη των ηλικιωμένων - συνταξιούχων που

αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα αν το ύψος των συντάξεων είναι τέτοιο

που θα τους επιτρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους τότε θα μπορούν να ζουν

αξιοπρεπώς

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 23 -

Διαγώνισμα 12ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠ Παπανούτσος laquoΠρακτική Φιλοσοφίαraquo

Πρακτική Φιλοσοφία

[] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής επιθυμία απόδρασης από τον

κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε

αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της Απόπειρα φυγής όχι φυγήmiddot επιθυμία

απόδρασης όχι απόδραση Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα

πληγωμένοι βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος - η

απελεύθερωση ήταν ψεύδος τραγική αυταπάτη Πίσω λοιπόν από τη νόθη

ψυχαγωγία υπάρχει πανικός και μωρίαmiddot όταν μαυρίσει από την απελπισία ή ρημάξει

μέσα στην ανία η ψυχή μας μας πιάνει τρόμος και τρέχομε να αναπληρώσομε αυτό

που μας λείπει με μια συγκίνηση (ας είναι και αγωνία) με μια διέγερση (ας είναι και

αλλοτρίωση του προσώπου μας) με μιαν εξαντλητική ηδονή (ας φέρνει και την

αποκτήνωση) - με κάτι τέλος πάντων που έστω και προσωρινά θα δώσει άλλη τροπή

στη ζωή μας Εκείνο που μας τρομάζει περισσότερο είναι η ερημιά της ψυχής το

εσωτερικό άδειασμα Και ριχνόμαστε σrsquo εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και

ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε - από τι Ολοφάνερα από τον laquoεαυτό

μαςraquoΑυτός μας έχει γίνει ανυπόφορος και επειδή μας πονεί ή μας αηδιάζει η

παρουσία του επιχειρούμε να αποδράσουμε laquoσκοτώνονταςraquo το χρόνο που μας

πολεμάει ή έχει περιφρονήσει την ψυχή μας Κάθε ευκαιρία φυγής είναι τότε

ευπρόσδεκτη ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει[]

Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη

δύναμη και τη χαρά της ζωής και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να

ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής Αυτήν ακριβώς που φθείρει και

αφανίζει η νόθη Δεν νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι

άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος για να

laquoδιασκεδάσειςraquo την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο (εντελώς

άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια

δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου

θερμοκρασία και να απολαβαίνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής

Στην πρώτη περίπτωση όπως είπαμε η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής

αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος

και την πλήξη κάνει τη ζωή πιο δύσκολη ζοφερή και αρρωστημένη Στη δεύτερη

είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας άξια

επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στο σκληρό αγώνα της ζωής με την

περίσκεψη το θάρρος το τάλαντό τους mdash και για τούτο προσφέρει ότι υπόσχεται

δύναμη και χαρά μεγαλύτερη Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις

διαθέσεις τις ικανότητες τα όνειρά σου)middot εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά

προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και νrsquo αποφεύγεις

την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τουςmiddot εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και

είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεων σου middotεάν στην

αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργήmiddot εάν

προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 24 -

βατός μόνο από κείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και

τους πόνους με εγκαρτέρηση mdash τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος και

αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια όταν θα

διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε σύστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το

πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας Ούτε καταπονημένος και

ταπεινωμένος ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους

των διασκεδάσεων - με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος η

αποστροφή και η μεταμέλεια Ο Spinosa έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της

δικής του Γεωμετρίας δυο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την

καθημερινή πείρα Ένταση της ζωής ευφορία ψυχική ίσον δύναμη ίσον χαρά

Χαλάρωση της ζωής ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ίσον θλίψη Η θέση της νόθης

ψυχαγωγίας είναι στο κεφάλαιο της δεύτερης ταυτότηταςmiddot της γνήσιας στο

κεφάλαιο της πρώτης

1) Να αποδοθεί η περίληψη του κειμένου (μέχρι 100 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια τα κριτήρια για να χαρακτηρίσετε την

ψυχαγωγία νόθη ή γνήσια σύμφωνα με το κείμενο

2) α) Να αντικατασταθούν οι παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμές τους απόπειρα

ανία εγκαρτέρησηκάματος

β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων ανυπόφορος ευπρόσδεκτη

περίσσεια ακμή

3) Να χρησιμοποιήσετε την λέξη ακτινοβολία μέσα σε δύο προτάσεις στην μια με

την δηλωτική της σημασία και στην άλλη με την συνυποδηλωτική της

4) Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου

5) Να ελέγξετε την ορθότητα ή μη των παρακάτω προτάσεων

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι α)

η κάθε μορφή ψυχαγωγίας είναι προσπάθεια να ξεφύγουμε από τον εχθρό-εαυτό

μας

β) όταν είσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε

μορφές ψυχαγωγίας σύστοιχες με το πνευματικό σου επίπεδο

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Σήμερα όλο και περισσότερο οι άνθρωποι παραπονούνται για την έλλειψη

ελεύθερου χρόνου Πιστεύετε ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό Ποιες είναι οι

διαστάσεις του Ποιες είναι κατά την άποψή σας οι ενέργειες ή οι απασχολήσεις με

τις οποίες πρέπει να γεμίζει κανείς τον ελεύθερο χρόνο του (μέχρι 300 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 25 -

Διαγώνισμα 13ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Α Ελευθεριάδης

laquoΚι έτσι ο νέος ζει με την ψευδαίσθηση και με την παραίσθηση που του προκαλεί το

ναρκωτικό κι όχι με την αίσθηση της πραγματικότητας Ο κόσμος των ναρκωτικών

φαίνεται ωραίος τα σχήματα της θλίψης έχουν εκδιωχθεί το άγχος και η ανησυχία

είναι ανύπαρκτα Σύντομα όμως η αμείλικτη πραγματικότητα επανέρχεται Οι

ελπίδες ξαναγίνονται αμυδρές και μένει η ανάγκη Η πώρωση της συνείδησης η

απονέκρωση των συναισθημάτων ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας και πάνω απrsquo

όλα η πιεστική και διαρκώς ανανεωμένη ανάγκη που οδηγεί τελικά στην

υποδούλωση στον ψυχικό και βιολογικό θάνατο Η παγίδα είναι καλοστημένη από

τους φορείς αποπροσανατολισμού της νεολαίας που πηγάζουν μέσα από την ίδια

την κοινωνία και χιλιάδες νέοι πέφτουν θύματα κάθε μέρα Η laquoεπανάστασηraquo

απέτυχε προτού καν ξεκινήσει Στράφηκε ενάντια στον εαυτό μας ενάντια στα

ιδανικά μας Παράλληλα ο σύγχρονος νέος συχνάζει σrsquo ένα περιβάλλον του οποίου

οι πεποιθήσεις απέχουν πολύ από τις δικές του Οι ιδέες και οι επιδιώξεις του δεν

βρίσκουν ανταπόκριση τα όνειρά του αιωρούνται συνεχώς ψάχνοντας το δρόμο

της πραγμάτωσης τους και η συνείδηση του είναι παγιδευμένη από τα δικά του

ιδεώδη και από τα laquoπρέπειraquo των άλλων Ζητά τρόπους να επαναστατήσει για να

διαμαρτυρηθείraquo

1) Να γράψετε περίληψη σε έκταση 70 λέξεων

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να χωρίσετε το κείμενο σε παραγράφους να γράψετε τον πλαγιότιτλο της κάθε

μιας

2) Ποια θεωρεί ο ίδιος ο συγγραφέας αιτία της πτώσης των νέων στα ναρκωτικά

Γράψτε τη φράση όπως ακριβώς την αναφέρει ο συγγραφέας και δικαιολογείστε σε

ποιον αναφέρεται

3) Να γράψετε συνώνυμα των λέξεων ψευδαίσθηση αμυδρές υποδούλωση

καλοστημένη διαμαρτυρηθεί

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Με αφορμή το κείμενο να γράψετε τις απόψεις σας α) Ποιοι λόγοι οδηγούν τους

νέους στη χρήση των ναρκωτικών β) Ποιες συνέπειες στη ζωή του ατόμου

προκύπτουν από τη χρήση και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά Υποθέστε ότι κάνετε

μια ομιλία σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό ( 2 παράγραφοι)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 26 -

Διαγώνισμα 14ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

Από το βιβλίο του Σπ Κούτρα laquoΠειστικός Λόγοςraquo σελ408-409

laquoΟ διάλογος μας βοηθά να προσεγγίσουμε την αλήθειαraquo

Από ανάγκη ή από περιέργεια ο άνθρωπος θέλει να εξερευνά το άγνωστο να

ξεδιαλύνει το μυστήριο να γνωρίζει αυτό που κάθε φορά κρύβεται που λανθάνει

Με λίγα λόγια θέλει να μαθαίνει την αλήθεια Εξαιτίας της επιθυμίας του αυτής

ερευνά διαρκώς αλλά και επινοεί μεθόδους που τον φέρνουν πιο κοντά στο στόχο

του την αληθινή δηλαδή γνώση Η εύρεση όμως της αλήθειας δεν είναι καθόλου

εύκολη υπόθεση παρrsquo όλες τις φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες της σκέψης

Μολονότι η αλήθεια είναι τελικός στόχος της νόησης ωστόσο ανάμεσα στο laquoνοεινraquo

και το laquoείναιraquo ανάμεσα στον αντικειμενικό κόσμο και την ανθρώπινη συνείδηση

παρεμβάλλονται εμπόδια και δυσκολίες που δυσχεραίνουν την κατάκτησή της

Προκαταλήψεις στερεοτυπικές αντιλήψεις δογματικές πεποιθήσεις υποκειμενικές

κρίσεις ημιμάθεια και άγνοια σκοπιμότητες παραποίηση από διάφορα συστήματα

θεώρησης της ζωής παραπληροφόρηση αλλά και αδυναμίες του ανθρώπου να

δεχτεί ότι δεν τον συμφέρει και να κατανοήσει ότι ξεφεύγει από την πνευματική του

εμβέλεια κρατούν την αλήθεια στο σκοτάδι Παρrsquo όλες όμως τις δυσκολίες

υπάρχει ένα ισχυρό αναμφισβήτητο για την αποτελεσματικότητά του μέσο που μας

βοηθά να την προσεγγίσουμε Είναι ο διάλογος η laquoδια λόγουraquo ανταλλαγή γνώσεων

αντιλήψεων και συναισθημάτων Είναι η πληρέστερη μορφή επικοινωνίας που

έδωσε την πρώτη ουσιαστική ώθηση στη ζωή βγάζοντας τον άνθρωπο από την

απομόνωση Υπήρξε αυθόρμητη εκδήλωση απελευθέρωσης και μέσο αναγκαίο για

την κοινωνική ζωή Πέρα από την απλή επικοινωνία ο διάλογος έδωσε και μας δίνει

τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα προβλήματά μας να ερμηνεύσουμε τους νόμους

της ζωής να περιγράψουμε και να νιώσουμε με το συνάνθρωπό μας το περιεχόμενο

και τις αξίες της laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω από την αξία

της ζωής και τα χρέη τηςraquo Εκτός από το χώρο της επιστήμης και στις καθημερινές

μας συναναστροφές όταν συζητούμε ένα συγκεκριμένο θέμα με άλλους

συνομιλητές έχουμε την ευχέρεια να δοκιμάσουμε τις απόψεις μας τις ερμηνείες

μας να τις επαληθεύσουμε ή να τις αντικαταστήσουμε με άλλες πιθανότερες ή

πληρέστερες Η συζήτηση αν δεν υπάρχει εμπάθεια αδιαλλαξία και δογματισμός

γίνεται ομαδική αναζήτηση Ανοίγει περισσότερο και φωτίζει το δρόμο της έρευνας

και επισημαίνοντας τις δυσχέρειες μας οδηγεί ταχύτερα και ασφαλέστερα στη

ζητούμενη λύση όπου μόνοι μας θα φτάναμε πολύ αργά ή δε θα φτάναμε ποτέ Ο

προβληματισμός μας ανανεώνεται και οι απορίες στοιβάζονται αλλεπάλληλες στην

καλοπροαίρετη διάθεση laquoΓια το εν εγρήγορση πνεύμα δεν υπάρχουν λύσεις

ανέκκλητες τελικές παρά μόνο προσωρινές αναπαύσεις μικρά διαλείμματα σε

πορεία που προχωρεί όχι ίσια και ομαλά αλλά περίπλοκα και ανώμαλα με θέσεις

και αντιθέσεις καταφάσεις και αρνήσεις παραδοχές και απορρίψεις προς ένα

ιδεατό τέρμα απομακρυσμένο όσο πλησιάζουμε σαν τις ψευδαισθήσεις της

ερήμουraquo Με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα είτε

διασκελίζοντας τα εμπόδια που του αντιστέκονται είτε διευρύνοντας τις έννοιές

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 27 -

του για να συμπεριλάβει τα στοιχεία που έχουν μείνει έξω από την περίμετρο των

σχηματισμών του

1) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου(100 περίπου λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου

2) Να αναπτύξετε το νόημα της παρακάτω περιόδου του κειμένου σε μια

παράγραφο 40-50 λέξεων laquoΟ διάλογος είναι μια κυκλική κίνηση του λόγου γύρω

από την αξία της ζωής και τα χρέη τηςraquo

3) Να γράψετε ένα συνώνυμο για την κάθε λέξη από τις παρακάτω επινοεί

δυσχεραίνουν πληρέστερη αναγκαίο ερμηνεύουμε

4) Να γράψετε τις διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου που βοηθούν στην ομαλή

μετάβαση από τη μία παράγραφο στην άλλη καθώς και τη νοηματική σχέση που

εκφράζουν

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ο διάλογος γόνιμος και εποικοδομητικός απαιτούνται προϋποθέσεις

αντικειμενικές (ελευθερία λόγου δημοκρατικό κλίμα λειτουργία δημοκρατικών

θεσμών) όσο και ατομικές (προσωπικότητα συμπεριφορά συνομιλητή) Να

αναλύσετε τις προϋποθέσεις και να δείξετε πώς οδηγούν σε εποικοδομητικό

διάλογο σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας (400

περίπου λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 28 -

Διαγώνισμα 15ο

Α ΚΕΙΜΕΝΟ

laquoΗ ψυχαγωγία των νέωνraquo Σ Καργάκος

Η ψυχαγωγία των νέων

Οι νέοι για να μπορούν να αισθάνονται νέοι χρειάζονται ένα νεανικό τρόπο

ψυχαγωγίας που να τονώνει το δυναμισμό τους και να ενισχύει τη φρεσκάδα τους

Άλλωστε πραγματικός στόχος της ψυχαγωγίας είναι η αγωγή της ψυχής η

διάπλαση που οδηγεί στη βαθμιαία προαγωγή του ατόμου Ψυχαγωγία δε σημαίνει

οποιαδήποτε κάλυψη του ελεύθερου χρόνου με ασχολίες που διαμορφώνουν ένα

χαμηλό ήθος και μια ατελή ή ευτελή προσωπικότητα

Σήμερα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας ακόμη

και η διασκέδαση έγινε καταναλωτικό προϊόν που αγοράζεται και πουλιέται Η

λεγόμενη laquoβιομηχανία του ελεύθερου χρόνουraquo χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του

marketing επιβάλλει στους νέους ορισμένα στερεότυπα συμπεριφοράς όσον

αφορά τον τρόπο ψυχαγωγίας Οι νέοι για να μην απομονωθούν από τους

συνομιλητές τους αναγκάζονται να τα αποδεχθούν δέχονται laquoνα χάσουν το

πρόσωπο τους για να μοιάσουν με τους άλλουςraquo

Από τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις τους λείπει ο αυτοσχεδιασμός ο

αυθορμητισμός η γνησιότητα Ακόμη και κάποιες υστερικές εκδηλώσεις είναι μέσα

στο πρόγραμμαmiddot ένα είδος laquoψυχαγωγικού χάπενινγκraquo Εφόσον οι νέοι είναι το

τραγούδι τους Σήμερα το τραγούδι προωθείται από κάποιες πολυεθνικές εταιρείες

που καθορίζουν έναν τρόπο ψυχαγώγησης για όλη τη νεολαία της γης Βέβαια το

τραγούδι πρέπει να ενώνει αλλά όχι να ισοπεδώνει ή να ομοιοποιεί και να περνά

στο χώρο της νεολαίας κάποια ύποπτα μηνύματα και κάποιους ύποπτους τρόπους

ζωής Η ετεροκατευθυνόμενη όμως διασκέδαση δεν ικανοποιεί τις βαθύτερες

ανάγκες των νέων αφού πρωταρχικά μέσω αυτής αποσκοπείται η εξασφάλιση του

κέρδους Γι αυτό άλλωστε αντιμετωπίζει τους νέους σαν οικονομικά μεγέθη κι όχι

ως αυτόνομες προσωπικότητες με αναπτυγμένη κρίση βούληση κι ευαισθησία Η

ψυχαγωγία από αγωγή της ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωση

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο νέος συχνά κυριεύεται από μια

παθητικότητα Οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας όπως ο χορός και το τραγούδι δεν

λειτουργούν ως ερεθίσματα που θα τον προτρέψουν να εκφραστεί μ ένα δικό του

δυναμισμό και δημιουργικό τρόπο ψυχαγωγίας Αντίθετα τον ωθούν σε μια

παθητική στάση ζωής σε πανομοιότυπες μορφές διασκέδασης που τον διδάσκουν

απάθεια και αδιαφορία Συχνά το τραγούδι γίνεται ένας άμεσος ή έμμεσος τρόπος

προβολής των ναρκωτικών κάποιων αντικοινωνικών συμπεριφορών και

ψυχοφθόρων ιδεολογιών Σήμερα το μο- ντέρνο τραγούδι διαμορφώνει όχι μόνο τη

γλώσσα αλλά και τη σκέψη των νέων Αυτό εξηγεί το γιατί το λεξιλόγιο της ελληνικής

νεολαίας βρίθει από ξενικά στοιχεία ή από λέξεις δήθεν λαϊκές που προωθούνται

από κάποια τραγούδια μιας νέας αργκό που εκφράζει τον πρόσφατο μουσικό μας

λαϊκισμό που δεν είναι τίποτα άλλο παρά εμβόλιο ανοησίας στη σκέψη και στη

γλώσσα των νέων παιδιών

Απ όλα αυτά διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ψυχαγωγίας δεν

εξαρτάται από το μεγάλο ποσοστό από τη θέληση των ίδιων των νέων Απλά τους

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)

- 29 -

μεταβάλλει σε άκριτους δέκτες απολαύσεων Μέσω της ελεγχόμενης ψυχαγωγίας

περνούν και οι νέοι τρόποι εξάρτησης Κι επειδή οι νέοι όλου του κόσμου

αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ρέπουν προς ένα ενιαίο τρόπο διασκέδασης

Όμως από αυτό επωφελούνται οι πολυεθνικές δισκογραφικές εταιρίες για να

διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο πρότυπο ψυχαγωγίας σύμφωνα με τα δικά τους

συμφέροντα Σήμερα το τραγούδι εκφράζει κατά κάποιον τρόπο την ιδεολογία των

νέων Μέσα από αυτή την

laquoιδεολογίαraquo επιχειρείται η από-εθνικοποίηση των λαών και η αποκοπή της

νεολαίας από την εθνική της κουλτούρα Δεν υποβοηθούνται σήμερα οι

προσπάθειες που θα έδιναν τις δυνατότητες στους νέους να βρουν και μέσα

ψυχαγωγίας στη δική τους κουλτούρα

1) Να συνθέσετε την περίληψη του κειμένου ( 100-120 λέξεις)

Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Βρείτε μέσα από το κείμενο πέντε συνυποδηλωτικές φράσεις

2) Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων με την τεχνική της

αιτιολόγησης την παρακάτω θεματική πρόταση laquoΗ ψυχαγωγία από αγωγή της

ψυχής γίνεται αγωγή προς κατανάλωσηraquo

3) Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου laquoΑπό τις

ψυχαγωγικές εκδηλώσεις hellip αγωγή προς κατανάλωσηraquo και να δώσετε έναν

πλαγιότιτλο

4) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις

αυτόνομες κυριεύεται παθητικότητα ερεθίσματα βούληση

Γ ΕΚΘΕΣΗ

Πώς μπορεί κατά τη γνώμη σας να συμβάλλει η πολιτεία στην ορθή αξιοποίηση

του ελεύθερου χρόνου των νέων Υποθέστε πως το κείμενο σας θα αποτελέσει την

εισήγησή σας σε συζήτηση που θα διεξαχθεί σε συνάντηση των μαθητών των

σχολείων της περιοχής σας με τους τοπικούς φορείς της πολιτείας (300-350 λέξεις)