ευεξία & διατροφή - Τεύχος 12

Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 2ΜΑΡΤΙΟÓ/ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005

Η ποιότητα ζωής σε ασθενείς με ΙΦΝΕ

Μια καθημερινή μάχη….

Δ Ι Α Τ Ρ Ο Φ Η&

Έχω δυσκοιλιότητα...

μπορώ να απαλλαγώ:

Bιολογική γεωργία

απαντήσεις σε κάποια ερωτήματα

editorialΕυθανασία

Η ευθανασία (Ε) αποτελεί ένα θέμα άκρως σοβαρό και επίκαιρο, το οποίο λαμβάνει πορείακαταρράκτουπουδυνητικάσαρώνειποικιλοτρόπωςτιςπτυχέςτηςανθρώπινηςύπαρξης.Στοχώροκάθειατρικής ειδικότητας επισημαίνεται ότιανστο κύτταρο ενεργοποιηθεί ο καταρράκτης των κασπασών,τότετοκύτταρουφίσταταιαπόπτωση,προγραμματισμένοθάνατο:τοκύτταροαυτοκτονεί.Αναλογικάστηνανθρώπινηκοινωνίααναναλογικάενεργοποιηθεί-καιήδηέχειενεργοποιηθεί-οκαταρράκτηςτουεκφυλισμούήτηςκαταπτώσεως,πουσαντιςκασπάσες,σαννιόφερτο«τσουνάμι»αποδιοργανώνειτοκύτταροτηςκοινωνίας,τηνανθρώπινηζωή,τότεαυτήπρογραμματίζειτοθάνατότης,τηναυτοκτονίατης,διατηςεφαρμογήςτηςΕ,τονόηματηςοποίαςπαρερμηνεύεται. H διεθνώς ισχύουσα πολλαπλότητα των όρων της Ε (Εκούσια ενεργός ευθανασία, Ακούσιαενεργόςευθανασία,Μηεθελοντικήενεργόςευθανασία,Παθητικήευθανασία,Έμμεσηευθανασία, Ιατρο-υποβοηθούμενη αυτοκτονία) δημιουργεί δυσκολίες στην προσέγγισή της και συνεπιφέρει ηθικές καινομικέςεπιπτώσειςποικίληςσοβαρότητας.ΗδιάκρισητωναναφερόμενωνόρωντηςΕγίνεταιμεβάσητηνπρόθεσητουιατρού,τηφύσητηςκριτικήςπράξεωςκαιτησυγκατάθεσηήτηναπαίτησητουασθενούςγιαΕ. Ιστορικάκαιδειγματοληπτικά,ενώοΙπποκρατικόςόρκοςεπηρέαζετηνιατρικήκοινότηταμετησαφήνειακαικατηγορηματικότητάτου:«Όχιθανάσιμοφάρμακογιαοποιοδήποτεασθενή»,το1920στηνΓερμανία,οιHochκαιBinding,καθηγητέςτηςψυχιατρικήςκαινομικήςαντίστοιχαδημοσίευσαντοσύγγραμμάτουςμετίτλο:Thepermission toDestroyLifeThat IsNotWorthLiving,υπογραμμίζονταςταακόλουθα:Ορισμένεςκατηγορίεςανθρώπωνμεανίατεςασθένειες,διανοητικάανάπηροιήπαραμορφωμέναπαιδιάβιώνουν“ανάξιαζωή”.Επομένωςοθάνατοςγιατιςανθρώπινεςαυτέςκατηγορίεςαποτελείμιασπλαχνική-θεραπευτικήαγωγή,πουείναισυνεπήςμετηνιατρικήηθική.Αυτέςοι“ανάξιεςζωές”κοστίζουνοικονομικά,αφαιμάσσουντηνκοινωνίακαιρυπαίνουντηδεξαμενήτωνγονιδίωνμεελαττωματικάγονίδια.Κατάσυνέπεια,ηκοινωνίαοφείλειναπροστατευθείεξαλείφονταςαυτέςτις“ανάξιεςζωές”.ΗθεωρίατωνHochκαιBindingέγινεαναπόσπαστοτμήματηςπροπαγάνδαςτωνNαζί.ΗΓερμανικήεμπειρίαμετοπρόγραμμαΕτωνΝαζί,κατάτηδιάρκειατουοποίουπερίτις100.000ανάπηραάτομαθανατώθηκαν,επειδήκωδικοποιήθηκανστηνκατηγορίαατόμωνπουβίωναν«ανάξιαζωή»επιβεβαιώνειτοπαράλογοσκεπτικότηςΕτωνΝαζίκαιτιςαπάνθρωπεςσυνακόλουθεςσυνέπειες.ΤαποικίλαιστορικάδρώμενατηςΕδείχνουνότιαπόπαλιάείχανδιαμορφωθείδύοαντιμαχόμενεςομάδες:οιυποστηρικτέςκαιοιαρνητέςτηςΕ. ΤαεπιχειρήματαγιαΕσυνοψίζονταισταακόλουθα:1.ΤοαυτεξούσιοτουανθρώπουδικαιολογείτηνΕ.2.ΗαγαθοεργίαείναισυμβατήμετηνΕ.3.ΑπόηθικήςσκοπιάςηΕδεδιαφέρειαπότηδιακοπήυποστηρικτικής για τη ζωή του ασθενούς αγωγής. 4. Οι κακές συνέπειες της επιτρεπόμενης Ε είναιμακρινέςκαιθεωρητικές.ΓιατηδιενέργειατηςΕ,το293άρθροΟλλανδικούΠοινικούΚώδικακαθορίζειτουςακόλουθους3όρουςπουεπιτρέπουντηνεκτέλεσηΕ:α.Οασθενήςναλαμβάνειοίδιοςπρωτοβουλίααπαιτώντας την Ε κατ’ επανάληψη, συνειδητά και ελεύθερα. β. Ο ασθενής να υποφέρει, η δε μόνηενδεδειγμένηλύσηκαιανακούφισηναείναιοθάνατος.γ.ΟιατρόςπουθαπροβείστηνΕναζητήσεικαιτηγνώμηδευτέρουιατρούκαιαπόκοινούνασυμφωνήσουνότιηΕείναιηκατάλληληαγωγήστησυγκεκριμένηπερίπτωση. Επιπλέον για το θάνατο απαιτείται ενημέρωση των αρχών. Εντούτοις, στην καθημερινήιατρικήπράξη, τα τρίααυτάκριτήριαπου επιτρέπουν την Εσυχνάπαραβιάζονται. Σεσυμφωνίαμεταπροαναφερθέντα,πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι ιατροί τηςΟλλανδίας αναφέρουν επισήμως

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 3

προοδευτικά λιγότερες περιπτώσεις Ε. Τα ευρήματα αυτάεγείρουνερωτηματικάεάνοιπεριπτώσειςΕόντωςμειώνονταιήεάνοιιατροίανταποκρίνονταιήόχιστιςνομικέςυποχρεώσειςτουςγιατηδιενέργειατηςΕκαιεπιπλέοναντηγνωστοποιούνστιςαρχές. Κατ’ αντιστοιχία, τα επιχειρήματα εναντίον της Εσυνοψίζονταισταακόλουθα:1.ΤοαυτεξούσιοτουανθρώπουδεδικαιολογείτηνΕ.2.Αδιευκρίνιστοανηαγαθοεργίαδικαιολογείτη νομιμοποίηση της Ε. 3. Υφίσταται ηθική διάκριση μεταξύενεργού και παθητικής Ε. 4.Η επιτρεπόμενη Ε είναι δημόσιαπολιτικήμεδυσάρεστεςσυνέπειες.Ηθεραπείαήηανακούφισητου πάσχοντος είναι δυνατόν να αντικατασταθούν από τηθεώρηση του θανάτου ως θεραπεία. Επισημαίνεται ότι σε200 υποφέροντες καρκινοπαθείς οι οποίοι αντιμετωπίσθηκανσύμφωνα με τις συστάσεις της WHO, τα αποτελέσματαέδειξαν φτωχή αντιμετώπιση=3%. Ανασκοπώντας 3400αντίστοιχεςπεριπτώσειςστοStChristopher’sHospice,Λονδίνο,οSaundersανέφερεότιοπόνοςελεγχότανδύσκολαμόνοστο1% των περιπτώσεων. Για το τελευταίο ελάχιστο ποσοστόδε δικαιολογείται αλλαγή κοινωνικής πολιτικής και γενίκευση-νομιμοποίηση της Ε, επισημαίνοντας ότι οι ιατροί δενπρέπεινασκοτώνουν(doctorsmustnotkill).ΗΕδεγίνεταιαποδεκτήαπότο εθιμικόδίκαιο. «Ονόμοςδεναφήνει το επίμαχοαυτόζήτημασταχέρια των ιατρών,αλλάδιαπραγματεύεται την Εωςφόνο»(GlanvilleWilliams).Ηεμπειρίααπότηννομιμοποίησητης Ε στην Ολλανδία δείχνει ότι στη συγκριτικά μικρή αυτήχώρα,χαρακτηριζόμενηπολιτιστικάαπόομοιογενήπληθυσμόκαι σεβασμό στη κυβερνητική εξουσία και το νόμο, έναςμεγάλος αριθμός περιπτώσεων E σχετίζεται με καταπάτησητων συμφωνημένων όρων και δυσάρεστα επακόλουθα.Αυτό εγείρει ανησυχίες για τους κινδύνους μιας δυνητικάεπιτρεπόμενηςΕστηνΑμερική,ηοποίασυγκριτικάείναιμεγάληχώρα,μεετερογενήστοιχείαπληθυσμούκαιμακράπαράδοσηεξέγερσης εναντίον κυβερνητικών κανονισμών και του νόμου.Επιπλέον σχετικές σφυγμομετρήσεις του Αμερικανικού καιΟλλανδικού κοινού επισημαίνουν ότι ο κύριος λόγος πουεπιζητούνοιασθενείςτηνΕδενείναιοπόνοςαλλάηαίσθησητων ασθενών ότι “είναι βάρος” στους άλλους. Εντούτοις σεκαρκινοπαθείς με όλες τις συνακόλουθες παρενέργειες τηςχημειοθεραπείας ή ασθενείς σε κωματώδεις καταστάσεις μεπληθώρα κατακλίσεων, αναζητάται η λύτρωσή τους με Ε.Όμωςποιοςλυτρώνεταιαπόποιόν;Οασθενήςήοθεράπωνιατρός,τονοσηλευτικόπροσωπικόκαιοισυγγενείςκληρονόμοι;Ερωτήματα που απαιτούν επισταμένη προσέγγιση, επειδήσχετίζονταιμετονακόλουθοανθρωπολογικόπαραλογισμότηςΕ:Αυτόςπουτηδιενεργείπαίρνειθέσηχορηγούήρυθμιστούτηςζωής.Μιαιδιότηταπου,όπωςτονίζεταιωςαυταπόδεικτο,δεντουανήκει,αλλάαφοράμόνοστονΧορηγότηςζωής(God-givenbiological life).Ειδικάο ιατρόςοφείλεινααποφασίσειαν

θαπροβείστηνομιμοποίησητουπαραλογισμούαυτούτηςΕήθακάνειαυτοκριτικήγιαμιαστείρα,καταστρεπτικήπαρέμβασηπουδιαταράσσειτηνισορροπίατηςκοινωνίας.ΕιδικότεραστηνΕλλάδαδενυπάρχειεπίσημοκαθοριστικόπλαίσιοαναφερόμενοστην Ε, γεγονός που απαιτεί προσεκτική προσέγγιση τουπροβλήματοςαπόφορείςόλωντωνκοινωνικώντάξεωνκαιόχιμόνον από ορισμένους «ειδικούς», οι οποίοι μη εκφράζονταςτην απαιτούμενη κυρίαρχη γνώμη του συνόλου, δυνατόν ναοδηγήσουν σε αναπόφευκτη διαταραχή της ισορροπίας τηςκαθορισμένηςκοινωνίαςτουΕλλαδικούχώρου.Οάνθρωπος,είτεείναιασθενήςείτεείναιυγιής,ταυτίζεταιμετηζωή,τηςοποίαςτονόημαυποδηλώνεταιαπότηνετυμολογίατουονόματόςτου«άνω θρώσκειν». Κατά συνέπεια, ό,τι αντιτίθεται στο όραμααυτό της καλής ζωής δύναται να οδηγηθεί σε ευθανασία μεαποπτωτικό,προγραμματισμένοθάνατο.ΟΠαύλοςεκλιπαρείγιααυτούτουείδουςτηνΕ:«Ταλαίπωροςεγώάνθρωπος!Τιςμερύσεται, εκ τουσώματος τουθανάτουτούτου;» Επιπλέονδίδεταιηεντύπωσηότιτησυνιστάτονίζοντας:«νεκρώσατεουνταμέληυμών τα επί της γης…».Αυτά ταμέληή το «σώμα»,δηλαδή το φρόνημα που αλλοτριώνει τον ανθρώπινο νου,ώστε να γίνει εκτελεστής τωνσυνανθρώπων του, ασθενών ήμη,αδυνάτωνήμη,ανήμπορωνπαιδιώνήυπερηλίκων,χρήζειτης αποπτωτικής διεργασίας της Ε. Σε παγκόσμια κλίμακαυποστηρίζεταισήμεραότιαπαιτείταιαποφασιστικότητα,ώστεόλοιοιιατροίκαιοιιατρικοίσύλλογοιναμησυμμετέχουνστηνΕ,ακόμηκαιότανέναςεθνικόςνόμοςθατηνεπέτρεπε,όπωςαυτόσυμβαίνει στην Ολλανδία. Οι ιατροί είμαστε εκτελεστές τουκαθήκοντοςπουυποδηλώνειοΙπποκρατικόςόρκος.Δενείμαστεδικαστές, ούτε ρυθμιστές της ζωής των ασθενών. Έχουμεεπιλέξειωςμονόδρομοτην ιερήυποχρέωσηναδιαφυλάξουμετηζωήτωνασθενώνμαςμέχριεσχάτων,μεαγάπηπου“πάνταστέγει,πάνταπιστεύει,πάνταελπίζει,πάνταυπομένει”,χωρίςναυπονομεύει!

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ4

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣΟΙ.ΚουντουράςείναιΓαστρεντερολόγος,ΚαθηγητήςτηςΙατρικήςΣχολήςτουΑΠΘ


ΜΑΡΤΙΟΣ/ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005

Ιδιοκτήτης :ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Εκδότηςκαιυπεύθυνος

παράτωνόμω:

Δ. Παπαπαναγιώτου

Δημοσιογράφος

Έδρα:ΠατριάρχουΙωακείμ30,

10675Αθήνα

Τηλ. Fax.:2107231332,

e-mail: [email protected]

URL : www.eligast.gr

Διευθυντής Σύνταξης: ΧαράλαμποςΤζάθαςΓαστρεντερολόγος

ÅðéìÝëåéá - Äιόρθωση κειμένων:ΕύαΚαραμανώληAλίκηΤζάθα

Δημόσιες Σχέσεις: ΙωάννηςΚαραγιάννηςΓαστρεντερολόγος

Θεματικοί Συντάκτες:

ΕμμανουήλΑρχαύληςΓαστρεντερολόγος(Επικοινωνούμε)

ΙωάννηςΔήμκαςΚλινικόςΔιαιτολόγος-Διατροφολόγος(ΠερίΔιαίτης)

ΔημήτρηςΚαραγιάννηςΓαστρεντερολόγος(Μικρά&Νόστιμα)

ΚώσταςΜάρκογλουΓαστρεντερολόγος(Θέματα)

ΒασίλειοςΝτελήςΓαστρεντερολόγος(Θέματα)

ΜαίρηΜαυρή–ΒαβαγιάννηΕπ.ΚαθηγήτριαΒιοχημείας&ΧημείαςΤροφίμων(Διατροφή)

ΙωάνναΠαναγιώτουΠαιδίατρος–Γαστρεντερολόγος(Παιδί&Έφηβος)

Υπεύθυνη Διαφήμισης : ΠέννυΧατζηγεωργίουΤηλ.2107499308Fax.2107713795e-mail:[email protected]

Σχεδιασμός & Παραγωγή

Kαλλιτεχνική διεύθυνση: N.A.ΓκεσκέρΚαλλιτεχνική επιμέλεια-DTP: Aλεξ.Παπαδοπούλου

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Πρόεδρος:Δ.Παπαπαναγιώτου Διευθυντής:Κ.ΑρβανιτάκηςΓ. Γραμματέας:Δ.Γ.ΚαραμανώληςΤαμίας:Α.ΠαπασπύρουΜέλη: Α.Συνοδινού,Β.Χ.Γολεμάτης,Δ.Α.Καπράνος,Γ.Κητής,Σ.Δ.Λαδάς,Ε.Β.Τσιάνος,Γ.Φωκάς

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΤΕΥΧΟΣ 12

ΘΕΜΑΤΑ ΚληρονομικότηταστιςΙΦΝΕ 10 Εχωδυσκοιλιότητα... μπορώνααπαλλαγώ; 18 Ηποιότηταζωήςσεασθενείςμε ΙδιοπαθήΦλεγμονώδη ΝοσήματατουΕντέρου(ΙΦΝΕ) 27

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

Διατροφή 16 Παιδί&Έφηβος 25 Μικρά&Νόστιμα 23 ΠερίΔιαίτης… 13 Επικοινωνούμε 30

ΕΙΔΙΚΕΣ ΣΤΗΛΕΣ ΜικρέςΙστορίες 8 Ευεξία 20 Γεύσεις 32 ΤαΝέατουΙδρύματος 33

6

2225

8

10

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΔιμηνιαίαΈκδοσητουΕλληνικούΙδρύματοςΓαστρεντερολογίας&Διατροφής

13


Τι κοινό έχουνοιάνθρωποι, κάτοικοιμεγαλούπολης,πουτρέ-χουνστουςδρόμουςναπρολάβουν…έναςθεόςξέρειτι,μετιςγυναίκεςγύρωστα40πουκοιτάζονταιστονκαθρέφτη;Μαφυσικάτημάχημετοχρόνο…Μόνοπουστηνπρώτηπερίπτωσηηλύσηείναιλίγο–πολύαπλή.Είτεμειώνειςτιςυποχρεώσειςσου,είτεοργανώνειςκαλύτερατοχρόνο….Ε,καιανπερισσέψεικάποιαδουλειά,στηνΕλλάδαζούμε,καιαύριομέραείναι…Στηδεύτερηπερίπτωσηόμωςταπράγματαείναιπιοπερίπλοκα… Οι γυναίκες σχεδόν από την πρώτη δεκαετία της ζωής μαςμαθαίνουμεότι το να είμαστεόμορφες είναι σημαντικό. Εάνηφύση έχειυπάρξει γενναιόδωρη, το εκκολαπτόμενο θηλυκό,περιορίζεται στααπο-λύτωςαπαραίτητα…Στηνηλικίατων20–25αυτάσυνοψίζονταισεδύοκρέμεςομορφιάς,κραγιόν,μολύβι,μάσκαρα,ρουζ,άντεκαιδύοεπισκέψειςτοχρόνοσεμίααισθητικό…Ηφυσικήομορφιάόμωςδενκρατάειγιαπά-ντα,πολλώδεηφρεσκάδα…Καιξαφνικά,εκείστα40,επέρχεταιηεκδίκη-σητωνμηπροικισμένωνγυναικών.Γιατί;Απόμιαηλικίακαιμετάόλεςοιγυναίκες,«άσχημες»ή«όμορφες»απολαμβάνουνκοινόχαρακτηρισμόαπότοαντίθετοφύλο.«Σιτεμένη».Καιενώστηνιότητα…..στρατόπεδαείναισαφώςδιαχωρισμένα,εκείγύρωστα40παρατηρείταιέναςσυνασπισμός,ένακοινόμέτωπομεταξύτωνγυναικώναπέναντιστοχρόνο.Κρέμεςσώ-ματος, κρέμεςπροσώπου, κρέμεςπου «εξαφανίζουν» τα καφέ στίγματα– σημάδια γήρανσης, οροί, ελιξήρια, ασκήσεις σύσφιξης της επιδερμίδας,ομαδικές επισκέψεις σε ινστιτούτα ομορφιάς (παλιά το λέγαμε καφέ καισινεμά,τώρατολένεδερμοανάπλασηκαιλείανσηεπιδερμίδας),ανταλλαγήτηλεφώνωναισθητικώνκαισε«προχωρημένες»κατάτηνάποψήτουςπε-

ριπτώσεις,προώθησηπροςτοχειρουργικότραπέζι…μετάολίγουφόβουκαι ίχνουςπάθους…. Τααποτελέσματασεπεριπτώσεις μικροπροβλημά-των και καλών χειρουργών είναι όντως εντυπωσιακά. Δεν είναι και λίγοαρχικάταοπίσθιάσουφερ’ειπείνναπροσφωνούνταιμετοκατάταάλλαχαριτωμένουποκοριστικό«πίστατουΕλ.Βενιζέλος»καιενσυνεχείανα….Μετονομάζονταισε………«ωωωωω!!!»,«Ουάου!…»,….Ήγιαπαράδειγμα,το«ψευδώνυμο»τουστήθουςσου(εσύδεντοξέρεις,τοξέρουνόμωςόλοιοιάλλοι)ναείναι«σταφίδα»καιξαφνικάναβαπτίζεταισε«μπαλκόνιαμεθέατονπαράδεισο»…. (ή ενπάσειπεριπτώσει ό,τιάλλο νομίζετε, είμαιγένουςθηλυκούκαιόπωςκαταλαβαίνετεστερούμαιόσονα’ναιφαντασίαςσεαυτάταθέματα). Υπάρχουν βέβαια και άλλες περιπτώσεις όπου η πάλαι ποτέγοητευτικήμεν,«σιτεμένη»δεκυρία,μετάτηχειρουργικήεπέμβασηναέχειαπωλέσειτηγοητεία,όμωςόχιμόνοναπαραμένεισιτεμένηαλλάσυντοιςάλλοιςναφέρνειλίγοσεΤζένηΧειλουδάκη,Dana Internationalκτλ.Πέραντουότιείναιπασιφανέςότιέχει«πέσειμαχαίρι»,γεγονόςκαθόλουsic.Διότιπολλές το κάνουν (γενικώς!), αλλά σε καμία δεν αρέσει η γνωστοποίησήτου… Οι πλαστικές επεμβάσεις είναι πλέον μόδα … Και όπως όλαδείχνουνσύντομαθαπεράσει,καθώςπέραναπόακριβό,προςτοπαρόν,σπόρείναιχρονοβόροκαικατάπεριπτώσειςεπίπονο…Απόμικρέςμαθαί-νουμεπώςναδείχνουμεόμορφες.Αυτόόμωςπουδενμαθαίνουμεείναιναμεγαλώνουμεόμορφακαινααποδεχόμαστετονεαυτόμαςχωρίςναφτά-νουμεσεάκρα.Some get old, others mature…. !

μικρές ιστορίες

Άλλες γεράζουν και άλλες απλώς

ΕΥΑ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗ ΗΕ.ΚαραμανώληείναιΔημοσιογράφος

… ωριμάζουν !

… ωριμάζουν !

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ10 ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ10

Είναι η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn κληρονομικές παθήσεις;Ηελκώδης κολίτιδα (ΕΚ) και η νόσος τουCrohn(NC) είναι δυο χρόνιες παθήσεις, που ονομάζο-νται με το γενικό όρο Ιδιοπαθείς ΦλεγμονώδειςΕντερικές Νόσοι και χαρακτηρίζονται από μιαειδικού τύπου φλεγμονή του πεπτικού συστή-ματος.Παρόλοπουέχουνπολλέςομοιότητεςκαιπαλιότερα πίστευαν ότι επρόκειτο για τα ίδιανοσήματα, σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι δύο ξε-χωριστές καταστάσεις με σημαντικές διαφορές.Ησπουδαιότερηδιαφοράτουςείναιότιενώστηνελκώδηκολίτιδαπάσχειαποκλειστικάκαιμόνοτοπαχύ έντερο, στη νόσοCrohn μπορεί να υπάρ-χουνβλάβεςκαιστολεπτόέντεροκαισπανιότε-ρατοστομάχιήτονοισοφάγο.Πάνωαπό10000ΈλληνεςπάσχουναπόΕΚήNC,εκτωνοποίωνοιπερισσότεροι είναι νέαάτομαμικρότερα των 30 ετών. Επειδή λοιπόν πρόκει-ται για χρόνια νοσήματα που εμφανίζονται σεευαίσθητες και αναπαραγωγικές ηλικίες, είναιλογικό να υπάρχουν πολλά ερωτήματα, όπωςαν οιπαθήσεις αυτές κληρονομούνται, τι κίνδυ-νος υπάρχει να μεταδοθούναπό γονείς σεπαι-διά, αν υπάρχουν συγκεκριμένα γονίδιαπου τιςπροκαλούνκαιπώςμπορούμεναγνωρίζουμεεκτωνπροτέρωντα γονίδιααυτά και τον κίνδυνομετάδοσης.

Ποιος είναι ο ρόλος της κληρονομικότητας στην αιτιολογία της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn;Παράταχρόνιαπουπέρασαναπότηνανακάλυ-ψητους,ηαιτίαπουπροκαλείτιςδυοαυτέςπα-θήσειςσυνεχίζειναπαραμένειάγνωστη.Ηάπο-ψηπουεπικρατείείναιότιηφλεγμονήτουεντέ-ρουοφείλεταισεμίαπολύπλοκηαλληλεπίδρασημεταξύτωνγονιδίωνπουκληρονόμησεοασθενήςκαιάγνωστωνπαραγόντωνήαντιγόνωναπότοπεριβάλλονστοοποίοζει.Επιπλέονγνωρίζουμεότι πρόκειται για «πολυγονιδιακές» παθήσεις,δηλαδήοφείλονταιόχισεένααλλάσεένασυνδυ-ασμόγονιδίων,ταοποίαδενείναιακόμαγνωστά.Γιααυτούςτουςλόγουςεκείνοπουισχύειείναιότιναιμενυπάρχειγενετικήεπιβάρυνσηκαιπροδιά-θεση,αλλάδενπρόκειταιγιαδυοκαθαράκληρο-νομικέςνόσουςπουμεταβιβάζονταισίγουρααπότημητέραήτονπατέραστοπαιδί.

Πόσο μεγάλος είναι αυτός ο κίνδυνος κληρονομικής επιβάρυνσης; Σήμερα ξέρουμε ότι τόσο η ΕΚ όσο ηNC έχουντηντάσηναεμφανίζονταισυχνότερασεμέλητηςίδιαςοικογένειας και ότι οι συγγενείς τωνασθε-νώνπαρουσιάζουνσυχνότεραΕΚκαιNCσεσχέ-σημετογενικόπληθυσμό.Οιμελέτεςδείχνουνότιπερίπου το 20%τωνασθενώνμπορεί να έχουνένακοντινόσυγγενήμενόσοCrohnήελκώδηκο-λίτιδα,ενώκαιοιδύοπαθήσειςείναιδυνατόννασυνυπάρχουνστηνίδιαοικογένεια.

ΚληρονομικότηταστιςΙδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου


Ποιοι από τους συγγενείς των ασθενών έχουν περισσότερες πιθανότητες να πα-ρουσιάσουν ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn; Αυξημένοκίνδυνοπαρουσιάζουνκυρίωςοισυγγενείςπρώτουβαθμού,αλλάαυξημένοκίνδυνοσεσχέσημετολοιπόπληθυσμόπαρουσιάζουνεπίσηςκαιοιπιομακρινοίσυγγενείςδευτέρουκαιτρίτουβαθμού.ΟισυγγενείςπρώτουβαθμούμεΕΚήNCέχουν10-15φορέςμεγαλύτεροκίνδυνοναεμφανίσουντηνίδιαπάθησηκαιαντίστροφα20-25%τωνασθενώνέχουνένακοντινόσυγγενήμεΝCήΕΚ.Τομεγαλύτεροκίνδυνοπαρουσιάζουντααδέλφιακαιιδιαίτεραοι δίδυμοιαδελφοί.Πιοσυγκεκριμένα, τααδέλφια τωνασθενώνέχουνέωςκαι30φορέςμεγαλύτεροκίνδυνο,ενώηπιθανότηταανάπτυξηςνόσουσεμονοζυγώτεςδιδύμους,ότανυπάρχειπροσβολήτουενός,φτάνειέωςκαι20%.ΣτιςσπάνιεςπεριπτώσειςπουκαιοιδύογονείςπάσχουναπόΕΚήNCοκίνδυνοςναπαρουσιάσεινόσοτοπαιδίσεηλικίαμικρότερητων30ετώνμπορείναφτάσειέωςτο33%.

Έχουν η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn τον ίδιο κίνδυνο κληρονομικής επιβάρυνσης;ΗτάσηεμφάνισηςνόσουστηνίδιαοικογένειαείναιμεγαλύτερηγιατηNCσεσχέσημετηνΕΚ,γεγονόςπουδείχνειότιοιγενετικοίπαράγοντεςπαίζουνμεγαλύτερορόλοστηναιτιολογίατηςΝCσεσχέσημετηςΕΚ.Αυτόδιαπι-στώνεταικαιαπότιςμελέτεςπουέχουνγίνεισεαδέλφιαασθενών,σύμφω-ναμετιςοποίεςοκίνδυνοςναπαρουσιασθείNCστονάλλοαδελφόκυμαί-νεταιαπό13έως36φορές,ενώοκίνδυνοςγιαΕΚείναιπολύμικρότερος(7έως17φορές).Επιπλέον,ηπιθανότηταανάπτυξηςνόσουσεμονοζυγώτεςδιδύμους,ότανυπάρχειπροσβολήτουενός,είναιμεγαλύτερηγιατηNC(42-58%)καιμικρότερηγιατηνΕΚ(6-18%).

Υπάρχει τρόπος πρόβλεψης της κληρο-νομικής μετάδοσης της ελκώδους κολίτι-δας και της νόσου του Crohn;Δυστυχώς,μέχρισήμεραδενείναιδυνατόναπροβλέψεικανείςανκαιποιαμέλημιαςοικογένειαςμπορείναεκδηλώσουνΕΚήNC.ΤοενθαρρυντικόγιατηNCείναιότιτηντελευταίαπενταετίαέχουνβρεθείήδηορισμένααπόταγονίδιαπου ευθύνονται σε μεγάλοποσοστό για την εμφάνιση της νόσουκαιυπάρχειαισιοδοξίαότιηεύρεσητηςαιτίαςκαιηοριστικήθεραπείατωνΙδιοπαθώνΦλεγμονωδώνΝόσωντουΕντέρουδενείναιπολύμακριά.

ΜΑΡΙΑ ΡΟΥΣΣΟΜΟΥΣΤΑΚΑΚΗΗΜ.Ρουσσομουστακάκηείναι

ΕπιμελήτριαΓαστρεντερολογικήςΚλινικήςτουΠανεπιστημιακούΝοσοκομείουΗρακλείου


Διατροφικοί

ας μάθουμε την πραγματικότητα.

Είναι πραγματικά δύσκολο εγχείρημα να πείσειςένανάνθρωπονααλλάξειαπόμίααπλήσυνήθειαέωςκαιέναμεγάλομέροςτουτρόπουζωήςτου,ακόμα και ότανηαιτία γιααυτήν τηναλλαγή εί-ναι η διατήρηση ή επίτευξη της υγείας του. Θαμπορούσαμε ακόμα ακόμα να πούμε ότι οι πιοδύσκολες παθολογικές καταστάσεις είναι εκεί-νεςστις οποίεςηαντιμετώπισηαπαιτείαπότονασθενήνατροποποιήσειτιςσυνήθειεςτου.Ότανμάλιστα πρόκειται για μία χρόνια ασθένεια, τότεείναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως οι όποιεςαλλαγές,πουπρέπειναγίνουνστοντρόποζωής,έχουνσυνήθωςμακροχρόνιο,ανόχιμόνιμοχαρα-κτήρα. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελείοσακχαρώδηςδιαβήτης,μίαχρόνιαπάθησηστηνπερίπτωσητηςοποίαςηυιοθέτησησυγκεκριμένωνδιατροφικών συνηθειών, αποτελεί αναπόσπαστομέροςτηςθεραπευτικήςαντιμετώπισης.

Στοσακχαρώδηδιαβήτηηκακήρύθμισητουσακ-χάρου του ασθενή σχετίζεται με την εμφάνισησοβαρών επιπλοκών,πουυποβαθμίζουν εν τέλειτηνποιότηταζωήςτουδιαβητικού.Ησυμβούλευ-σητουασθενούςγιατηβελτίωσητηςδιατροφήςτου συμβάλλει με καθοριστικό τρόπο στον καλύ-τερο έλεχγο των επιπέδων σακχάρου στο αίματου,αποτελώνταςέτσιεμμέσωςέναπολύχρήσιμο

εργαλείογιατηβελτίωσητηςποιότηταςζωήςτουασθενούς. Όταν όμως η διατροφική εκπαίδευσητουασθενούςγίνεταιμελανθασμένοτρόπο,όπωςγια παράδειγμα όταν παρέχονται λανθασμένεςπληροφορίεςγιατρόφιμαή/καιπρακτικές,μπορείναδημιουργήσεισύγχυσηστονασθενή,οδηγώνταςτον για παράδειγμα σε αναίτιους αποκλεισμούςτροφίμωνήαδικαιολόγητηκαταναγκαστικήχρήσηκάποιων από αυτά (η εμμονή στη χρήση ή στηναποφυγήσυγκεκριμένωντροφίμωνμπορείναδη-μιουργήσει επιπλέονπροβλήματα στηνποιότηταζωήςτουασθενούςκαιτηςοικογένειάςτου,υπο-χρεώνοντάς τον επί παραδείγματι να αγοράζειξεχωριστά τρόφιμα για τον εαυτό του από τηνυπόλοιπηοικογένεια,πρακτικήπουαποδεικνύεταιανώφελη).

Κατάτηνεκπαίδευσητουδιαβητικούασθενήσταδιαβητολογικάιατρείατωννοσοκομείων,ταοποίαστελεχώνονται υποχρεωτικά από κλινικούς διαι-τολόγους, παρατηρούμε συχνά ότι αυτός φέρειαρκετέςλανθασμένεςαντιλήψειςγιατηδιατροφήτου.Οι λανθασμένες αυτές αντιλήψειςπηγάζουναπό λάθος πληροφόρηση που έλαβε ο ασθενήςστοπαρελθόν,μεσυνέπειεςτελικάστηνισορροπίακαιτηνποιότητατουδιαιτολογίουτου.

Στο σακχαρώδη διαβήτη η κακή ρύθμιση του σακχάρου του ασθενή σχετίζεται με την εμφάνιση σοβαρών επιπλο-κών, που υποβαθμίζουν εν τέλει την ποιότητα ζωής του διαβητικού.

« «

ευεξία


Από τις πιο «δημοφιλείς» διατροφικές παρεξηγήσεις στους διαβητικούς είναι και οι παρακάτω:1)«Οχυμόςγκρέιπφρουτδεναυξάνει καθόλουτοσάκχαρο καιμπορείνακαταναλώνεταιελεύθερα».

2)«Τοκρέαςκαιταψάριαανεβάζουν τοσάκχαρο,ιδιαίτεραανείναιπολύλιπαρά».

3) «Το μέλι δεν αυξάνει το σάκχαρο όταν είναι«σπιτικό»,επειδήείναιφυσικόπροϊόν».

4)«Ησακχαρίνηείναιβλαβερήγιατονοργανισμόμαςκαιεπίσηςαυξάνειτοσάκχαρο».

5)«Μόνοταξυνόμηλαεπιτρέπεται νακαταναλώνονται,καθώςόλα ταάλλαφρούτααυξάνουντοσάκχαρο».

6)«Τοσάκχαρόμουεμφανίστηκε απότη«στεναχώρια»καιοιδιακυμάνσεις πουκάνειοφείλονταισεαυτήν καιόχιστηδιατροφήμου».

Ηκατάρριψηαυτούτουείδουςδιατροφικών«μύ-θων» και η αποκατάσταση της αλήθειας είναι ηπρώτη πρόκληση που θα συναντήσει ο διαιτο-λόγος σε έναν ασθενή. Αν δεν καταφέρουμε νααπομυθοποιήσουμε τέτοιες δοξασίες, δεν είναιδυνατόνναεκπαιδεύσουμεσωστάδιατροφικάτοδιαβητικό ασθενή, ώστε να υποστηρίξουμε τηνόποιαθεραπευτικήστρατηγική.Απαντώνταςλοι-πόν σταπαραπάνω «πιστεύω» των διαβητικώνασθενώνοφείλουμεναξεκαθαρίσουμεπως:

1) Οι χυμοί που περιέχουν ζάχαρη σαφώς καιθααυξήσουντοσάκχαροτουαίματος,ότανκα-ταναλωθούν,ανεξάρτητααπόπιοφρούτοπρο-έρχονται.Οιφυσικοίχυμοί(αυτοίπουδενέχουνεπιπλέον προσθήκη ζάχαρης) επίσης αυξάνουντο σάκχαρο καθώς προέρχονται από φρούταπουείναιμίααπότιςομάδεςτροφίμωνπουπερι-έχουνυδατάνθρακες.Ανκάποιοςχυμόςέχειλίγοξινή γεύση, αυτό δε σημαίνει πως δεν περιέχειυδατάνθρακες και δεν αυξάνει το σάκχαρο. Οιφυσικοί χυμοί επιτρέπεται να καταναλώνονταιαπό τους διαβητικούςσε ελεγχόμενηποσότητα,αποτελώντας μάλιστα και μία καλή επιλογή γιαέναενδιάμεσογεύμα.

2) Το σάκχαρο τουαίματός μας για νααυξηθεί,πρέπειτοτρόφιμοπουθακαταναλώσουμεναπε-

ριέχειαπορροφήσιμουςυδατάνθρακες. Το κρέαςκαιτοψάριδενπεριέχουνκαθόλουυδατάνθρακεςκαιδενείναιδυνατόνναεπηρεάσουντοσάκχαρόμας,ανεξάρτηταανείναιλιπαράήπεριορισμένασελίπος.Ταλάδιακαιταβούτυραεπίσηςδενπε-ριέχουν υδατάνθρακες και επίσης δεν αυξάνουντοσάκχαρόμας.

3)Τομέλιείναιμίατροφήπουπεριέχειεπίσηςυδα-τάνθρακες καιφυσικά αυξάνει το σάκχαρό μας.Μάλιστατοαυξάνεικαισχετικάγρήγορα,καθώςοιυδατάνθρακεςτουαπορροφώνταιγρήγορα.Ηδιαφοράτουσπιτικούμελιούαπόαυτόπουαγο-ράζουμεστοεμπόριοείναιπωςορισμένεςφορέςπαρατηρείταινανοθεύουντομέλιτουεμπορίουμεζάχαρη(χωρίςαυτόναείναικαιαπόλυτο).

4)Ησακχαρίνηανήκεισταυποκατάστατατηςζά-χαρηςπουκυκλοφορούνστοεμπόριο.Ηθερμιδι-κήτηςαξίαείναιπάραπολύμικρή,ηκατανάλωσητηςδεναυξάνειτοσάκχαροκαιδενέχειαποδει-χτείότιβλάπτειτηνυγείαμας,ότανπεριοριζόμα-στεσελογικέςποσότητες.

5)Τόσοταξυνόμηλαόσοκαιταυπόλοιπαφρού-ταπεριέχουνυδατάνθρακεςκαισαφώςαυξά-νουντοσάκχαροτουαίματοςκατάτηνκατα-νάλωσητους.Γενικάταφρούτααποτελούνμίαπολύτιμητροφήπλούσιασεβιταμίνεςκαι ιχνοστοιχείακαιηπαρουσίατουςστοδιαιτολόγιοενόςδιαβητικούείναιεπιβεβλη-μένη.Έτσι,όλαταφρούταεπιτρέπεταινακαταναλώνονται στις κατάλληλες ποσότη-τες και είναι λάθος να αποκλείουμε κάποιααπόαυτά.

6)Δενέχειαποδειχτείαπόκαμίαέγκυρηπηγήπως η στεναχώρια αποτέλεσε τη γενεσι-ουργόαιτίατουσακχαρώδουςδιαβήτη.Τοασυνήθιστα έντονο «στρες» είναι γνωστόπωςμπορεί ναπροκαλέσειμίαμικρήαύ-ξησηστοσάκχαροτωνδιαβητικών,κυρίωςεξαιτίαςτηςέκκρισης«γλυκογενετικών»ορ-μονών.Όμωςείναιλάθοςνααποδίδουμετημεγάληδιακύμανσητουσακχάρουστηνέκθεσητουστοκαθημερινό«στρες»,στοοποίουποβάλ-λεταιοασθενής.Συνήθωςαυτόπουπαρατηρού-με είναι πως όταν κάποιος σακχαροδιαβητικόςπερνάειμίαστενάχωρηκατάσταση,αυτότουαποσπάτηνπροσοχήαπότηδιατροφήτου,τρώγονταςείτεπερισσότεροείτελιγότεροαπό αυτό που ορίζει το διαιτολόγιο τουκαιέτσιπαρουσιάζονταιδιακυμάνσειςσταεπίπεδατουσακχάρουτου.

Τοναπείσουμεένανάνθρωπονααναθεω-ρήσειτιςαντιλήψειςτουείναιπολύδύσκολη

υπόθεσηκαιαπαιτείμεγάληπροσπάθεια,όπωςκαιαρκετόχρόνο.Είναιλάθοςτόσοτοναπιστεύεικανείςπωςηενημέρωσηγιατηνσωστήδιατροφήκαι η εκπαίδευση στην εφαρμογή της είναι κάτιπουμπορείναγίνειμέσασεμίαήδύοσυναντή-σειςμεέναδιαβητικόασθενή,όσολάθοςείναικαιηαντίληψηπωςμπορείναρυθμιστείτοσάκχαροοποιουδήποτε ασθενή μόνο με τη φαρμακευτι-κή συμβολή και χωρίς σωστή εφαρμογή ορθώνδιατροφικών συνηθειών. Η συνεργασία λοιπόνιατρούκαιδιαιτολόγουείναιαπαραίτητηγιαεπι-τυχήαποτελέσματα.

ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΙΑΣΟΘ.ΚουτρουλιάςείναιΚλινικόςΔιαιτολόγος

στοΤμήμαΔιατροφήςτουΓ.Ν.Καβάλας

το ολιγοπώλιο των πολυεθνικών


Γενετική μηχανική & τρόφιμα:


Καλλιέργεια ελαιοκράμβης στο Yorkshire της Αγγλίας. Λόγω της επιμόλυνσης… δεν ξέρουμε αν είναι συμβατική ή γενετικά τρο-ποποιημένη καλλιέργεια.

Σε πρόσφατο τεύχος του περιοδικούδημοσιεύθηκεάρθροτουΚαθηγητήΒι-οχημείαςκαιΧημείαςΤροφίμωνκ.Κ.Α.Δημόπουλουσχετικάμετηνεφαρμογήτης βιοτεχνολογίας στα γενετικά τρο-ποποιημένατρόφιμα [1].Στοενλόγωάρθρογίνεταιπεριγραφήτωνεφαρμο-γώντηςγενετικήςμηχανικήςστηνπα-ραγωγήνέωνποικιλιώνφυτώνκαισυ-νεπώςστηνπαραγωγήΓενετικάΤροπο-ποιημένωνΤροφίμων(ΓΤΤ)(GeneticallyModifiedFoods).Κατάτηνάποψητουγράφοντατοάρθροαυτόείναιαντικει-μενικόκαιδεν«παίρνει»θέσηείτευπέρείτεκατάτωνΓΓΤ,τελειώνονταςμετιςφράσεις:«Τελικάτοανθααποβείκαλήήκακήγιατηνανθρωπότηταμιαεφεύ-ρεση,μιαανακάλυψηήένανέοπροϊόν,εξαρτάταιαπότον ίδιοτονάνθρωπο.Δηλαδήαπότοανθατοχρησιμοποιή-σειμεπερίσκεψηήαλόγιστακαιγιατοκαλόήτοκακότωνσυνανθρώπωντουκαιτουοικοσυστήματος».Είχα την τύχη να είμαι Λέκτορας στοUniversity of Leeds στο Τμήμα FoodScienceκαι ναδιδάξωγιατρίαχρόνια(1998-2001) το μάθημα ΒιοτεχνολογίαΤροφίμων (Food Biotechnology) (τόσοσεμεταπτυχιακόόσο καισεπροπτυ-χιακό επίπεδο). Στην πρώτη διάλεξηκάθεχρονιάς,οιφοιτητέςερωτούνταν,με ερωτηματολόγιο,ποια είναιη γνώ-μη τους για τα ΓΓΤ. Στο ίδιο ακριβώς

ερωτηματολόγιο καλούνταν να απα-ντήσουν και μετά από 10 εβδομάδεςδιδασκαλίας. Στην αρχή της χρονιάς,η γνώμη των φοιτητών ήταν κατάπερίπου80%υπέρτωνΓΤΤ ενώμετάαπό70μέρεςκαι30ώρεςδιδασκαλίας,ήτανστο ίδιουψηλόποσοστό(80%)...αρνητική! «Στερνή μου γνώση να σεείχαπρώτα»...ισχύειγιατουςφοιτητέςαλλάηΓημαςδενθαμαςεπιτρέψειτέ-τοιαπαράνοια...Καιεξηγούμαι.Σήμεραείναιαπολύτωςτεκμηριωμένο ότι οι γενετικά τροπο-ποιημένεςποικιλίεςφυτώνπροκαλούντεράστιαβλάβηστηνχλωρίδακαιτηνπανίδα της ευρύτερης περιοχής στηνοποία καλλιεργούνται. Σε εκτεταμένηέρευναπου έγινε στηΜεγάλη Βρετα-νίατατελευταία4χρόνια,σε65περι-οχές του μεγάλου νησιούφυτεύτηκανσυμβατικοί και μεταλλαγμένοι σπόροιελαιοκράμβης–απότηνοποίαπαρά-γεταιτοκραμβέλαιο-σεπαρακείμενααγροτεμάχια. Στη συνέχεια καταμε-τρήθηκαν οι πληθυσμοί των φυτών,μελισσών, πεταλούδων και πουλιώντόσοστιςσυμβατικέςόσοκαιστιςμε-ταλλαγμένες καλλιέργειες. Η μελέτητων πληθυσμών έδειξε ότι οι πληθυ-σμοί των αγριόχορτων, των μελισσώνκαιτωνπεταλούδωνμειώθηκαναισθη-τά στις μεταλλαγμένες καλλιέργειες.Παρατηρήθηκε επίσης μείωση στους

διατροφή


ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 17ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 17

πληθυσμούςορισμένωνειδώνπουλιώνδιότιταφυτοφάρμακα,μεταοποίαψεκαζότανηελαιοκράμβη,δενεπέτρεπαντηνανάπτυξηφυτώνκαιλουλουδιώνπουαποτελούναπα-ραίτητασυστατικάτηςδιατροφήςτωνπου-λιών[2].Μεάλλαλόγια,ταπουλιάαναγκά-στηκανσεμετανάστευση!Ηκατακλείδατουπειράματοςθαμπορούσενατιτλοφορείταιως«πώςναδιώξετετηνενοχλητικήπανίδααπότηχώρασας»...Ηπαραπάνωέρευναέδειξεεπίσηςότιηγύρητηςμεταλλαγμένηςελαιοκράμβηςμπο-ρείναταξιδέψειπερισσότεροαπό ...26km(!!!) προκαλώντας εκτεταμένη επιμόλυνση.Την επόμενη φορά που θα βρεθούμε στηΜ. Βρετανία και χαζεύουμε τις πανέμορ-φεςκίτρινεςκαλλιέργειεςτηςελαιοκράμβηςδυστυχώςδεν θα ξέρουμεανθαπρόκειταιγιααμόλυντεςή επιμολυσμένεςσυμβατικέςκαλλιέργειες...Τοπρόβληματηςεπιμόλυνσηςείναισανλερ-ναίαύδρακαιδυστυχώςαργάήγρήγοραθααποτελείδυσεπίλυτονομικόκαιεπιστημονι-κόπρόβλημα.Γιαναπιστοποιηθείωςπροςτην ασφάλεια των τροφίμων μια εταιρείαπαραγωγής τροφίμων είναι υποχρεωμένηνομικά να τηρεί σύστημα Ανάλυσης Επικιν-δυνότητας και Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου(Hazard Analysis and Critical Control Points:HACCP).Σύμφωναμετονκοινοτικόκανονι-σμό (ΕΚ)178/2002οοποίοςείναικαινόμοςτουΕλληνικούΚράτουςαπό1.1.2005[3],γιανα πιστοποιηθεί μια εταιρεία παραγωγήςτροφίμωνωςπρος τοπρότυποΕΛΟΤ1416είναιυποχρεωμένηνατηρείδιαδικασίαιχνη-λασιμότητας, δηλαδή να τηρεί αρχεία απόταοποίαναπροκύπτειηπροέλευσηόλωντων συστατικών των τροφίμων. Με τονάνεμοόμωςκαιτηγενετικάτροποποιημένηγύρηπουπιθανώςναμολύνειμιασυμβατικήκαλλιέργειαείναιπολύπιθανόναπαραχθείεπιμολυσμένοπροϊόνμεΓΓΤχωρίςοπαρα-γωγόςτηςπρώτηςύληςναέχειχρησιμοποι-ήσειποτέγενετικάτροποποιημένεςπρώτεςύλες...Tέλος,τανέαπουέρχονταιαπότο(κατεχό-μενο)Ιράκείναιταεξής:οκ.Μπρέμερ(Διοι-κητήςτηςΠροσωρινήςΑρχής) έχει εκδώσει100 Διαταγές (Orders) (sic!) (όχι Νόμουςούτε Κανονισμούς)! H Διαταγή 81 υποχρε-ώνειτουςγεωργούςναχρησιμοποιούνσπό-ρους που πληρούν τις προδιαγραφές τουΠαγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).Τουςόρουςαυτούςπληρούνμόνοοισπόροιτωνπολυεθνικώνεταιρειών(π.χ.Monsanto,DowChemical,Cargill,Novartis,Syngenta).Hεν λόγωδιαταγήαπαγορεύει επίσηςστους

γεωργούς να ανταλλάσσουν τους σπόρουςτουςήνατουςξαναχρησιμοποιούν,επειδήαυτό αντίκειται στη βιομηχανική πατέντα.ΕίναιφανερόότιηΔιαταγή81θέτεισεάμε-σοκίνδυνοτηβιοποικιλότητατηςΜεσοπο-ταμίας[4].Εκεί προηγήθηκε η πειθώ των όπλων καιμετάαπόαυτήνήρθεκαιηΔιαταγή81.Στοναυριανόκόσμο,οισπόροιτηςΜητέραςΦύ-σηςθαείναιαπαγορευμένοςκαρπός;Ευτυχώς στην Ευρώπη αντιστεκόμαστε.Μέχρι σήμερα περισσότερες από 100 πε-ριφέρειες της ηπείρου μας καθώς και τοσύνολο των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεωντηςχώραςμαςέχουνανακηρυχθείσεζώνεςελεύθερεςαπόΓΤΤ[5].ΑντιστεκόμαστεμέχριοάνεμοςναφέρειτηγύρηαπότηνΑφρικήήτηνΑσία...ήΓΤΤναεισαχθούνπαράνομαστηνΕΕαπότηνΑσίαήτηνΑμερική...Γιανααντισταθείτεκιεσείςεπισκεφτείτετοδιαδικτυακότόποwww.gmofree-europe.org

Bιβλιογραφία

1.Κ.Α.Δημόπουλος(2004).Μεταλλαγμένατρόφιμα.ΕυεξίακαιΔιατροφή,τεύχος9,σελ14-16.

2.Λ.Γιαννάρου(2005).«Βόμβα»κατάμεταλλαγμένων.Εφημ.ΗΚαθημερινή,27.3.2005,σελ28.

3.Κανονισμός178(2002)γιατονκαθορισμότωνγε-νικώναρχώνκαιαπαιτήσεωντηςνομοθεσίαςγια

τατρόφιμα,γιατηνίδρυσητηςΕυρωπαϊκήςΑρχής

γιατηνΑσφάλειατωνΤροφίμωνκαιτονκαθορισμό

διαδικασιώνσεθέματαασφαλείαςτωντροφίμων.

ΕπίσημηΕφημερίδατωνΕυρωπαϊκώνΚοινοτήτων.

1.2.2002,σελ.L31/1.

4.Περιοδικό4Τροχοί(2005).ΤοΑμπούΓκράιμπτωνσπόρων.Order81.Tεύχος414,Μάρτιος2005,

σελ149.

5.ΜυρτώΠισπίνη(2005).Οιμύθοιγιατα«μαγικά»σπόρια.Εφημ.ΚυριακάτικηΕλευθεροτυπία,

20.3.2005,σελ.51.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΜΠΕΤΑΚΗΣΟ.Ι.ΖαμπετάκηςείναιΛέκτοραςΧημείαςΤροφίμωνκαιΕπιθεωρητήςΣυστημάτων

Ασφαλείας(EΛΟΤ1416,ISO9001)ΕργαστήριοΧημείαςΤροφίμωνΤμήμαΧημεί-

αςΕΚΠΑ,[email protected]


Η Δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα συχνότερα ιατρικά προβλήματα που βασανίζουν τους κατοίκους των σύγχρονων Δυτικών κοινωνιών. Δεν είστε λοιπόν μόνοι σας, εάν υποφέρετε από χρόνια δυσκοιλιότητα, αφού μέχρι και 20% του πληθυσμού στις ΗΠΑ παραπονείται για συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Περίπου 100.000 ασθενείς κάθε έτος επισκέπτονται το Γαστρεντερολόγο τους λόγω δυσκοιλιότητας. Σχεδόν όλοι (85%) οι γιατροί χορηγούν από την πρώτη ιατρική επίσκεψη ασθενών με δυσκοιλιότητα καθαρτικά. Όπως θα γίνει φανερό παρακάτω, αυτή η αρχική αντιμετώπιση δε φαίνεται να είναι και η καταλληλότερη.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ; Hδυσκοιλιότηταδεναποτελείνόσο,αλλάένασύμπτωμα,πουμπο-ρείναείναιεκδήλωσηπολλώνπαθήσεωνήδιαταραχών.Τοπρόβλη-μααφοράόλεςτιςηλικίες,αλλάαυξάνεταιμετηνηλικία,τοβαθμόμηκινητοποίησηςτωνασθενών,τησυνύπαρξηάλλωνπαθήσεων,τοναριθμό και το είδος των λαμβανομένωνφαρμάκων, ενώ είναισυχνότεροστιςγυναίκες.Σύμφωναμεέναευρέωςχρησιμοποιηθέ-νταορισμό,ως δυσκοιλιότητα ορίζεται η μείωση της συχνότητας των κενώσεων σε λιγότερες από τρείς εβδομαδιαίως ή η ανάγκη για έντονη σύσφιγξη με στόχο την αφόδευση.Πρόσφατανεότερακριτήριαέχουνκαθορισθείγιατονορισμότηςιδιοπαθούς(λειτουρ-γικής) δυσκοιλιότητας.Δύο ή περισσότερα από τα κριτήρια του Πίνακα 1 καθορίζουν σήμερα πληρέστερα και σαφέστερα εκεί-νους που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ; Η αιτιολογία της δυσκοιλιότητας είναι πολυπαραγοντική, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2. Συνήθως είναι συχνότερη στουςηλικιωμένους (> 65 ετών), αφού το 1/3 από αυτούς υποφέρουναπόδυσκοιλιότητα.

Η ΑΡΧΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΘΑΡΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΚΛΥΣΜΩΝ.

-Αφόδευσημεσύσφιγξησε>¼τωνκενώσεων.

-Σκύβαλαήσκληρήςσύστασηςκόπρανασε>¼τωνκενώσεων.

-Αίσθημαατελούςκένωσηςσε>¼τωνκενώσεων.

-Αίσθημαορθοπρωκτικήςαπόφραξηςσε>¼τωνκενώσεων.

-Χειρισμοίδιευκόλυνσηςγιακένωση(χρήσηδακτύλου)σε>¼τωνκενώσεων.

-Λιγότερεςαπότρειςκενώσειςτηνεβδομάδα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : Αιτίες δυσκοιλιότητας

Α. Πρωτοπαθής δυσκοιλιότητα

Λειτουργικέςεντερικέςδιαταραχές(σύνδρομοευερεθίστουεντέρου).

Αγαγγλιονικήνόσος(ν.Hirschsprung,ν.Chagas).

Ιδιοπαθήςήλειτουργική(κινητική)δυσκοιλιότητα(μυοπάθειαήνευροπάθεια).

Αποφρακτικήλειτουργικήδυσκοιλιότητα(ανωμαλίεςορθοπρωκτικήςπεριοχής).

Εχω Δυσκοιλιότητα.. ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΓΩ;

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 :Διαγνωστικά κριτήρια, Ρώμης ΙΙ, για την ιδιοπαθή λειτουργική δυσκοιλιότητα.Γιαχρονικόδιάστημα12εβδομάδων,όχιαπαραίτητασυνεχόμενων,εντόςτουτελευταίουέτουςναπαρατηρούνταιδύοήπερισσότερααπόταπαρακάτω:


ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ; Τοατομικόκαιτοκληρονομικόιστορικόαπο-τελούντηναρχήτηςεξέτασηςτουασθενούςαπότογιατρότου.Ηδακτυλικήεξέτασητουορθού (αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου)είναι απαραίτητη κατά την κλινική εξέτασητουπάσχοντοςαπόδυσκοιλιότητα.Αιματο-λογικές εξετάσεις μπορεί να αποκαλύψουντην αιτία της δυσκοιλιότητας. Η ορθοσιγ-μοειδοσκόπηση και η ειλεοκολοσκόπησηπαρέχουν σημαντικότατεςπληροφορίες καιβοηθούνουσιαστικά(λήψηβιοψιών–ιστολο-γική εξέταση) στην ανάδειξη βλεννογονικώναλλοιώσεων,οιοποίεςσχετίζονταιμετοσύ-μπτωματηςδυσκοιλιότητας.Ηακτινογραφίατουπαχέοςεντέρου,βαριούχοςυποκλυσμός,επίσηςπροσφέρεισημαντικέςπληροφορίες.Περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις είναιαπαραίτητες, εάν ο γιατρός σας κρίνει ότιπρέπειναγίνειαναλυτικότεροςέλεγχοςτηςκινητικότητος του εντέρου όπως: αφοδευ-σιόγραμμα, έλεγχος ταχύτητας διάβασηςπαχέος εντέρου και μανομετρία ορθοπρω-κτικήςπεριοχής.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΕΠΙ-ΠΛΟΚΕΣ Η ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ ; Συχνά επηρεάζεται η ποιότητα ζωής εκεί-

νωνπουυποφέρουναπόδυσκοιλιότητα.Ηχρόνια δυσκοιλιότηταμπορεί νασχετίζεταιμε άλλα προβλήματα, όπως : επιδείνωσητης αιμορροϊδοπάθειας (πόνος, αιμορρα-γία),πρόπτωσηορθού,ραγάδαπρωκτικούδακτυλίου (επίμονος και έντονος πόνος,αιμορραγία)καιενσφήνωσηκοπράνων (κο-πρόσταση).

ΠΩΣ ΛΥΝΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑΣ;Τοείδοςτηςδιατροφήςκαιηκαθιστικήζωήεπηρεάζουν σημαντικά την εμφάνιση τηςδυσκοιλιότητας. Είναι απαραίτητη η καθη-μερινή λήψη τροφώνπουπεριέχουν συνο-λικά τουλάχιστον 20 – 35 γραμμάρια ίνες.Στον Πίνακα 3 περιλαμβάνονται τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες.Ειδικότεραηπρωινήλήψηγεύματοςμεάφθονεςίνεςκαιυγρά (τουλάχιστον έναποτήρι νερό) κατα-πολεμά τη δυσκοιλιότητα και βοηθά στηναφόδευσημετάτοπρωινόγεύμαβοηθούμε-νηκαιαπότηναυξημένηκινητικότητατουπαχέος εντέρου τις πρωινέςώρες. Αρχικά,γιατηναποφυγήτωνενοχλητικώναισθημά-τωντουμετεωρισμούκαιτουπόνουτηςκοι-λιάς,είναιπροτιμότερηησταδιακήαύξησητωνλαμβανόμενωνινώνπρωίκαιβράδυμενερό.Ταφρούτα,ταλαχανικά,ταροφήμα-ταπουπεριέχουν καφεΐνη και η σωματικήάσκησησυνεισφέρουνστηνπρόληψη,αλλάκαιστηβελτίωσητηςδυσκοιλιότητας.Ακό-μη πρέπει να αναφέρετε στο γιατρό σαςφαρμακευτική σας αγωγή που πιθανόν ναπροκαλεί δυσκοιλιότητα. Εάν παρόλη τηνεφαρμογήτωνανωτέρωοδηγιώνκαισυστά-σεωνηδυσκοιλιότηταδεναντιμετωπίζεται,τότετοεπόμενοθεραπευτικόμέτροείναιηχορήγησηκαθαρτικών.

ΚΑΘΑΡΤΙΚΑ

Τακαθαρτικά,ανάλογαμε τον τρόποδρά-σηςτους,διακρίνονταικυρίωςστααυξάνο-ντατονόγκοτωνκοπράνων,ταμαλακτικά,τα διεγείροντα την εντερική κινητικότητακαι τα αλατούχα και ωσμωτικώς δρώντα.Η χρόνια χρήση καθαρτικών δε συνιστά-ται, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις χρό-νιας δυσκοιλιότητας. Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας πρέπει να στοχεύει στην καταπολέμηση της αιτίας. Αυξάνοντα τον όγκο των κοπράνων:Φυσικοί(πίτυροσιτη-ρών), συνθετικοί πολυσακχαρίτες και ψύλ-λιο.Θεωρούνταιτααθωότερακαιτοαποτέ-λεσμάτουςεμφανίζεται12–24ώρεςαπότηλήψη τους.Μαλακτικά κοπράνων: Βασικόσυστατικότουςείναιηυγρήπαραφίνη(π.χ.Nujol – Parafine oil).Διεγείροντα την εντε-ρική κινητικότητα : Η χρόνια χρήση τους,λόγωτηςεξάρτησηςπουπροκαλούνκαιτωνσοβαρώνανεπιθύμητωνπαρενεργειώντους(ατονία εντέρου και υποκαλιαιμία), πρέπεινααποφεύγεται(π.χ.Dulcolax–Castoroil–Guttalax–Laxatol–Xprep–Pursennid).Aλα-τούχα και Ωσμωτικώς δρώντα: Tα άλατατουμαγνησίου(π.χ.milkofmagnesia),ανκαιαντενδείκνυνταιστουςασθενείς με νεφρικήανεπάρκεια,μαζίμεταωσμωτικώςδρώντα(π.χ.Importal–Duphalac)αποτελούντακα-θαρτικά που χρησιμοποιούνται συχνότερασεαποτυχίανααντιμετωπισθείηδυσκοιλι-ότητα με τις προηγούμενες οδηγίες. Τέλοςυπόθετα ή υποκλυσμοί χρησιμοποιούνται,όταναπαιτείταιγρήγορηανταπόκριση,στοαρχικό τμήμα του παχέος εντέρου (ορθο-σιγμοειδές).Ο γιατρός σας είναι ο μόνος αρμόδιος να αποφασίσει το είδος του κα-θαρτικού, τη δοσολογία του και τη χρονική διάρκεια χορήγησής του, όταν αποτύχουν όλα τα προαναφερόμενα μέτρα.

ANTIMΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ Η ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ; Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας χει-ρουργικά είναι σπανιότατη. Ασθενείς μηανταποκρινόμενοισεκανέναμηχειρουργικόθεραπευτικόμέτροκαιμετάαπόεπίμονοκαιδιεξοδικόέλεγχοτηςαιτίαςτηςδυσκοιλιότη-ταςπρέπεινακαταλήγουνστηχειρουργικήαντιμετώπισητουπροβλήματος.

Δρ. Π. ΚΑΣΑΠΙΔΗΣΟΠ.ΚασαπίδηςείναιΓαστρεντερολόγος

ΔιευθυντήςΓαστρεντερολογικούΤμήματοςτηςΚεντρικήςΚλινικήςΑθηνών

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 :Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες

ΕΙΔΟΣ ΤΡΟΦΗΣ

ΙΝΕΣ , g/100g

ΕΙΔΟΣ ΤΡΟΦΗΣ

ΙΝΕΣ , g/100g

Σιτάρι 41,2 Βατόμουρο 5,1

Σίκαλη 14,9 Μπιζέλι 4,5

Δαμάσκηνο 11,9 Σπανάκι 4,0

Σταφίδα 8,7 Καρότο 3,5

Βερίκοκο 8,1 Μπρόκολο 2,8

Χουρμάς 7,6 Αχλάδι 2,8

Πίτουρο 6,3 Σόγια 2,6

Σιταρένιοψωμί

5,7 Μανιτάρια 2,5

Β. Δευτεροπαθής δυσκοιλιότητα

Εντερικάμηχανικάήαποφρακτικάήοργανικάαίτια(όγκοι,στενώσεις,συστροφή,εκκολπωμάτωση,ορθοπρωκτικήνόσοςCrohn).

Εξωεντερικάαίτια:

1.Συστηματικέςπαθήσεις(υποθυρεοειδισμός,σακχαρώδηςδιαβήτης,υπερασβεστιαιμία,πορφυρία,νεφρικήανεπάρκεια).

2.Νευρολογικέςπαθήσεις(ν.Parkinson,σκλήρυνσηκατάπλάκας,βλάβηεγκεφαλικήήνωτιαίουμυελού,αυτόνομηνευροπάθεια,βλάβεςσπονδυλικήςστήλης).

3.Ψυχικέςδιαταραχές(νευρογενήςανορεξία,κατάθλιψη,ψυχώσεις,σεξουαλικήκακοποιήση).

4.Φαρμακευτικάαίτια(σίδηρος,αντιόξιναμεαργίλιο,αντικαταθλιπτικά,μείζονααναλγητικά,αντιχολινεργικά,μηστεροειδήαντιφλεγμονώδη,αντιυπερτασικάκαικαρδιολογικάφάρμακα).

5.Ανεπαρκήςδίαιτα(ελάχιστεςφυτικέςίνες,ελάχιστητροφή).

6.Κύηση

7.Ακινητοποίησηασθενών.

8.Επαναλαμβανόμενηκαταστολήτηςέπειξηςγιακένωση.


1. Τι είναι βιολογική γεωργία;Είναι ένα σύστημα παραγωγής γεωργικώνπροϊόντων, που βασίζεται στο σεβασμότουπεριβάλλοντοςκαιστηνισορροπίατωνοικοσυστημάτων.Για την προστασία των καλλιεργειών απόεχθρούς και ασθένειες χρησιμοποιούνταικαλλιεργητικές πρακτικές, μέθοδοιπρόληψης και ήπια προϊόντα φυτικής ήορυκτήςπροέλευσης.Ηθρέψητωνφυτώνκαλύπτεταιμεχλωρέςλιπάνσεις, κομποστοποιημένα ζωικά ήφυτικάυπολείμματα,ακατέργασταορυκτά,κ.λ.π.Δεν επιτρέπεται η χρήση συνθετικώνχημικώνλιπασμάτωνκαιφαρμάκων.

2. Τι είναι βιολογική κτηνοτροφία;Είναι ένα σύστημα εκτροφής, πουστηρίζεται στη φυσική διαβίωση τωνζώων,χρησιμοποιείζωοτροφέςπουέχουνπαραχθεί με βιολογικό τρόπο, βασίζεταιστηνπρόληψητωνασθενειώνκαιπεριορίζειστοελάχιστοδυνατότηχρήσησυνθετικώναλλοπαθητικώνφαρμάκων.

3. Ποιος πιστοποιεί τα βιολογικά προϊόντα;Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις ιδιωτικοίφορείς,ΒΙΟΕΛΛΑΣ,ΔΗΩκαιΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ,οι οποίοι πιστοποιούν τα βιολογικάπροϊόντα σύμφωνα με τον Καν. (Ε.Ο.Κ.)

2092/91.Οιφορείςαυτοίελέγχονταιγιατησωστή λειτουργία τους από τονΟ.Π.Ε.ΓΕ.Π. (φορέας του Υπουργείου ΑγροτικήςΑνάπτυξηςκαιΤροφίμων)καιαπότοΕ.ΣΥ.Δ. (Υπεύθυνογιατηνδιαπίστευσηφορέωνπιστοποίησης).

4. Πώς αναγνωρίζονται τα βιολογικά προϊόντα;Όταν είναι συσκευασμένα, πρέπει ναέχουν το όνομα και το διακριτικό σήματου πιστοποιητικού οργανισμού που ταέχει πιστοποιήσει. Στα χύμα προϊόντα θαπρέπει οπωλητής να είναι εφοδιασμένοςμεπιστοποιητικόενισχύπουνααναφέρειτασυγκεκριμέναπροϊόντα.

βιολογική γεωργία απαντήσεις σε κάποια ερωτήματα

ευεξία


5. Πού μπορεί κάποιος να προμη-θευτεί βιολογικά προϊόντα;Σε δεκάδες εξειδικευμένακαταστήματα, στις μεγάλεςαλυσίδες Super Market και στιςεξειδικευμένες βιολογικές λαϊκέςαγορές.

6. Σε τι διαφέρουν τα βιολογικά προ-ϊόντα από τα συμ-βατικά;Επειδήηκαλλιέργειατουςγίνεταιχωρίς τη χρήση συνθετικώνχημικών λιπασμάτων καιφαρμάκων, δεν περιέχουνυπολείμματάτους.Επίσης, μελέτες σε ερευνητικάιδρύματα του εξωτερικούέχουν δείξει ότι τα θρεπτικάσυστατικά, οι βιταμίνες και ταιχνοστοιχεία,πουπεριέχουντα

βιολογικά προϊόντα, είναι μέχρικαι30%περισσότερασεσχέσημετααντίστοιχασυμβατικά.

7. Μπορεί τα βιο-λογικά προϊόντα να περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς; Όχι. Βασικός κανόνας στηνκαλλιέργεια, την εκτροφή τωνζώωναλλάκαιστημεταποίησήτων βιολογικών προϊόντωνείναι η μη χρήση γενετικάτροποποιημένων οργανισμώνκαιτωνπαραγώγωντους.

8. Στα μεταποιημέ-να βιολογικά προ-ϊόντα χρησιμοποι-ούνται συντηρητικά;

ΣτηνΚοινοτικήνομοθεσία,βάσειτης οποίας μεταποιούνται ταβιολογικά προϊόντα, υπάρχουνκάποια ήπια συντηρητικά καιπρόσθετα τροφίμων. Υπάρχειόμως και η δυνατότηταχρήσης φυτικής προέλευσηςσυντηρητικών, που μάλισταέχουν παραχθεί με βιολογικότρόπο.

9. Γιατί τα βιολο-γικά προϊόντα είναι πολύ ακριβότερα από τα αντίστοιχα συμβατικά;Σεγενικέςγραμμέςταβιολογικάπροϊόντα είναι ακριβότερα σεένα ποσοστό που κυμαίνεταιαπό 30 – 50 %. Αυτό μπορείνα δικαιολογηθεί από τημείωση της παραγωγής,το μεγαλύτερο κόστος πουέχουν τα σκευάσματα πουχρησιμοποιούνταιστηβιολογικήγεωργία και στις περισσότερες

εργατοώρες, που απαιτούνταιγια την καλλιέργεια. Ποσοστάμεγαλύτερα οφείλονται κυρίωςστην αυξημένη ζήτηση και στημειωμένηπροσφορά.

10. Ποιο είναι το ποσοστό τηςβιοκαλλιέργειαςστηνΕλλάδα;Η ανάπτυξη της βιολογικήςγεωργίας στην Ελλάδα ξεκίνησεμετά την εφαρμογή τηςΚοινοτικήςΝομοθεσίας,πουστηχώραμαςάρχισετο1993.Στηνυπόλοιπη Ευρώπη υπήρχανπολύπρινεθνικοίή/καιιδιωτικοίκανονισμοί για την παραγωγήβιολογικών προϊόντων. Ως εκτούτου είναι λογικό να έχουμεσεπολλέςαπόαυτέςτιςχώρεςποσοστάπου κυμαίνονται από2–8%σεαντιδιαστολήμετηνΕλλάδαπουμετάβίαςφθάνειτο1%.

ΗΛΙΑΣ ΚΑΝΤΑΡΟΣΟΗ.ΚάνταροςείναιΓεωπόνος,ΣύμβουλοςΒιολογικήςΓεωργίας


Ανακαλύφθηκε το συστατικό του πράσινου τσαγιού που μας προστατεύει από τον καρκίνο Λονδίνο: Ισπανοί και Βρετανοί επιστήμονες ανακά-λυψαν πως το πράσινο τσάι βοηθά στην πρόληψη συ-γκεκριμένων μορφών καρκίνου, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Cancer Research.

Ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μούρσια τηςΙσπανίαςκαιτουΚέντρουΤζονΙννεςτηςΑγγλίαςαπέδειξεότι το συστατικό EGCG, που περιέχεται στο πράσινοτσάι, εμποδίζει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρωνπροσδενόμενοσεένασυγκεκριμένογονίδιο.Πιο αναλυτικά, το EGCGπροσδένεται σε ένα ένζυμο, τηδιϋδροφυλλική αναγωγάση (DHFR), η οποία αποτελείστόχοπολλώναντικαρκινικώνφαρμάκων.ΈτσιτοένζυμοσταματάναπροάγειτηνπαραγωγήνέουDNAστακύτταρατουόγκου.Μελίγαλόγιαφαίνεταιναλειτουργείκατάτονίδιοτρόπομετοαντικαρκινικόφάρμακομεθοτρεξάτη,αλλάστηνπράξημπορείναέχειλιγότερεςπαρενέργειεςαπότοσκεύασμα.«ΕντοπίσαμετοένζυμοσεκύτταρακαρκινικούόγκουσταοποίαστοχεύειτοEGCGκαικατανοήσαμεπωςεμποδίζειτο ένζυμο να δημιουργήσει νέο DNA. Αυτό σημαίνει ότιείμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε νέα αντικαρκινικάφάρμακαβασιζόμενοιστηδομήτουμορίουEGCG»,εξηγείοΔρΡότζερΘόρνελεϊ,πουέλαβεμέροςστημελέτη.«Πρόκειται για την πρώτη φορά που διαθέτουμεεπιστημονικά τεκμηριωμένες αποδείξεις για το πώς τοEGCGεμποδίζειτηνανάπτυξητωνκαρκινικώνκυττάρωνσε συγκεντρώσεις που ανιχνεύονται στο αίμα ατόμωνπου πίνουν δυο με τρία φλιτζάνια πράσινου τσαγιούημερησίως»,συμπληρώνειοΔρΧοσέΝεπτούνοΡοντρίγκεζΛόπεζ και τονίζει ότι αυτή τη στιγμή οι ερευνητέςχρησιμοποιούν το EGCG ως αφετηρία για το σχεδιασμόνέων αντικαρκινικών φαρμάκων, που θα εξολοθρεύουντα κύτταρα των καρκινικών όγκων χωρίς να προκαλούνμεγάλεςβλάβεςσταυγιήκύτταρα.

Τα energy drinks διαβρώνουν την οδοντοστοιχίαΛονδίνο: Τα energy drinks, που καταναλώνουν συνήθως όσοι αθλούνται για να καταπολεμήσουν το αίσθημα αφυδάτωσης, είναι έως και 30 φορές πιο διαβρωτικά από το νερό, σύμφωνα με Βρεττα-νική μελέτη που δημοσιεύει το ειδησεογραφικό δίκτυο BBC.

ΕρευνητικήομάδατουΠανεπιστημίουτουΜπίρμινγκχαμδιαπίστωσεότι τα energy drinks διαλύουν την αδαμαντίνη και την οδοντίνη τωνδοντιών,διότιέχουναυξημέναεπίπεδαοξύτητας.Το δείγμα της μελέτης αποτελούνταν από αθλητές που φορούσανπροστατευτικά οδοντοστοιχίας, απ’ τα οποία ελήφθησαν δείγματααδαμαντίνης.Αξίζεινασημειωθείότιοιαθλητέςυπέφεραναπόξηροστομία,διότιοοργανισμόςτουςδενπαρήγαγεαρκετήποσότητασίαλουγιαναρυθ-μίσειτηνοξύτητα.ΌπωςεξηγείοΔρAskerJeukendrup«υπάρχουνδυολόγοιπουοιαθλη-τέςκινδυνεύουνπερισσότερο.Πρώτονδιότιότανγυμνάζονταιηπαρα-γωγήσίαλουμειώνεται,ηξηροστομίααυξάνεταικαιαυτόμετησειράτουαυξάνειτηδιάβρωση.Οδεύτεροςλόγοςείναιότιεπειδήοιαθλητέςιδρώνουνπολύ,χάνουνπερισσότεραυγράκαιπρέπεινατααντικαταστήσουν.Τοκάνουνπίνο-νταςμεγαλύτερεςποσότητεςenergydrinksαπόέναναπλόάνθρωπο.Οιερευνητέςπροχώρησανέναβήμαπιοπέρακαιδημιούργησανέναenergydrinkτοοποίοείναιλιγότεροεπιβλαβέςγιατηνοδοντοστοιχία.

μικρά & νόστιμα


Τριπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του ήπατος διατρέ-χουν οι διαβητικοίΝέα Υόρκη: Αποδεικνύεται τελικά ότι ο διαβήτης είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου του ήπατος, σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Gut.

Ερευνητική ομάδα του Κολεγίου Ιατρικής Μπέιρολτου Χιούστον με επικεφαλής τον Δρ Hashem El-SeragχρησιμοποίησεστοιχείααπότηβάσηιατρικώνδεδομένωνSurveillance,EpidemiologyandEnd-Results(SEER).Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 2.161 ασθενείς ηλικίας 65ετώνκαιάνωμεεπιβεβαιωμένοκαρκίνοτουήπατοςαπότο1994έωςτο1999.Ηομάδαελέγχουαπαρτιζόταναπό6.183άτομαπουεπιλέχθηκαντυχαία.Οιερευνητέςδιαπίστωσανότιγιατο43%τωνπασχόντωναπό καρκίνο του ήπατος και το 19% των ατόμων τηςομάδαςελέγχουείχεδιαγνωστείδιαβήτηςκατάτηδιάρκειατων τριών ετών που προηγήθηκαν της διάγνωσης τουκαρκίνουτουήπατος.Αφού ελήφθησαν υπόψη δημογραφικοί παράγοντες,η πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του ήπατος ήταντριπλάσιαστουςπάσχοντεςαπόδιαβήτησυγκριτικάμεταυγιήάτομα.Μετά τον αποκλεισμό ασθενών με ηπατίτιδα Β ή C,αλκοολικήηπατικήνόσοήαιμοχρωμάτωση,οιπιθανότητεςεκδήλωσηςκαρκίνουτουήπατοςήταν2,87έως3,11φορέςμεγαλύτερεςστουςδιαβητικούς.Η ύπαρξη της ηπατίτιδας C συσχετίστηκε με 24πλάσιοκίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του ήπατος και ότανσυνυπήρχεδιαβήτης,οκίνδυνοςήταν37πλάσιος.

Ολοκληρώνεται η απόσυρση των τροφίμων με την απαγορευμένη χρωστική Σουδάν 1Αθήνα: Σχεδόν δέκα τόνοι τροφίμων -κυρίως σάλτσες-, που είχαν νοθευτεί με την απαγορευμένη χρωστική «ερυθρό του Σουδάν» (Σουδάν 1), έχουν ήδη αποσυρθεί από την ελληνική αγορά, αλλά οι έλεγχοι συνε-χίζονται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μικρές ποσότητες που τυχόν παραμένουν στα ράφια θα εντοπιστούν, ανακοίνωσε ο ΕΦΕΤ.

«Έχουναποσυρθείκαιοδηγούνταισεκαταστροφήπερισσότερααπό7.800κιλάσάλτσαςWorcestershire,50κιλάσάλταςSeafoodκαι1.100κιλάσάλτσαςμουστάρδαςDijon.Κάτιπουσημαίνειότιτομεγαλύτεροποσοστότωνύποπτωνπροϊόντωνπουέχειδιοχετευτείστηνελληνικήαγοράέχειαποσυρθεί.Οιαποσύρσειςόπωςκαιοιέλεγχοισυνεχίζονταιμέχριναδιασφαλισθείότιέχειαποσυρθείαπότηναγοράτο100%αυ-τώντωνπροϊόντων»αναφέρειοΕνιαίοςΦορέαςΕλέγχουΤροφίμων.ΟΕΦΕΤεπισημαίνειότιδενυπάρχειλόγοςανησυχίας,δεδομένουότιταεπίμαχαπροϊόντακαταναλώνονταισεμικρέςποσότητεςκαιοκίνδυνοςγιατηνυγείαείναιμικρός.ΤοερυθρότουΣουδάνείναιαπαγορευμένοαπότηνΕΕκαθώςκατατάσσεταισταπιθανάκαρκινογόνα.O ΕΦΕΤ ενημερώθηκε στις 18 Φεβρουαρίου μέσω του ευρωπαϊκούσυστήματοςανταλλαγήςπληροφοριώνότιηπικάντικησάλτσαμετηνονομασίαWorcestershiresauce,πουπαράγεταιαπότηναγγλικήεται-ρείαPremierFoods,περιείχετηναπαγορευμένηχρωστική.Ησάλτσααυτήχρησιμοποιείταισεψημένακρέατα,σούπες,σαλάτες,κινέζικακαιινδικάφαγητά,σεποτάκαισεκατεψυγμέναέτοιμαπρο-ϊόντα.ΟΕΦΕΤζήτησεαμέσωςαπότηνεισαγωγικήεταιρείανααποσύρειτηνπικάντικησάλτσα.Στηδιάρκειατωνελέγχωνβρέθηκεότιδύοακόμαπροϊόνταπεριείχαν την απαγορευμένη χρωστική, η σάλτσα SeafoodColmanτουομίλουUnileverUKFoodsκαιησάλτσαΜουστάρδαςDijon,τηςεταιρείαςMcCormickΣκωτίας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ


Γιατ ί κάθε υποψήφια μητέρα πρέπει να ελέγχεται

για την ηπατίτιδα Β;ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ ΒΗ αυξημένη συχνότητα της χρόνιας ηπατίτιδας,ειδικότερα της ηπατίτιδας Β και των συνεπειώντηςστηχώραμας,επιβάλλειτοσυνεχήκαιδιαρκήέλεγχο όλων των ευπαθών ομάδων του πληθυ-σμού, όπως και όλων των εγκύων γυναικών καιτωννεογνώναπόμητέρεςHbsAgθετικές(Αυστρα-λιανόΑντιγόνο).

Σκοπός του περιγεννητικού προληπτικού ελέγχου για την ηπατίτιδα Β•Οπροληπτικόςέλεγχοςόλωντωνεγκύωνγυναι-κώνγιατηνηπατίτιδαΒκατάτονπρώτομήνατηςεγκυμοσύνης.Οέλεγχοςαυτόςθαπρέπειναδιε-νεργείταισεκάθεέγκυοανεξαρτήτωςκαταγωγήςήχώραςπροέλευσης.• Η εντόπιση, διάγνωση, θεραπεία και παρακο-λούθησητωννεογνώνπουγεννώνταιαπόμητέρεςHbsAgθετικέςήαπόμητέρεςμεάγνωστοHbsAg.

Γιατί είναι αναγκαίος ο περιγεν-νητικός προληπτικός έλεγχος της ηπατίτιδας Β;Υπάρχειαυξημένοςκαισοβαρόςκίνδυνος(40-95%)μόλυνσηςτουνεογνούαπότηνηπατίτιδαΒκατάτοντοκετόαλλάκαικατάτιςπρώτεςμέρεςζωήςτουνεογνού.Ηλοίμωξηκατάτηννεογνικήηλικία-κίνδυνοςέωςκαι95%-καικατάτηνπαιδικήηλι-κία-κίνδυνος50έωςκαι90%-(δηλαδήεννέασταδέκα παιδιά θα έχουν τον ιό της ηπατίτιδας Β),εξελίσσεται σε χρόνια ηπατίτιδα Β με απώτερεςσυνέπειεςτηνεμφάνισηκίρρωσηςτουήπατοςκαιηπατοκυτταρικούκαρκινώματοςκατάτηνενήλικηζωή.Εάντο νεογνόδεμολυνθεί κατάτον τοκετόή τηνεογνική ηλικία, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ναμολυνθείαπότημητέραήάλλομέλοςτηςοικογέ-νειάςτουκατάτηνπαιδικήηλικία.Γι’ αυτό συστήνεται όλες οι έγκυες γυναίκες ναελέγχονται για το HbsAg κατά την αρχική φάσητης εγκυμοσύνης και σε κάθε εγκυμοσύνη, έστωκαι εάν έχειπροηγηθεί έλεγχοςσεπροηγούμενεςεγκυμοσύνες.Ο έλεγχος θαπρέπει να γίνεται σεόλεςτιςεγκύουςασχέτωςβαθμούκινδύνουκαιόχιμόνοσεομάδεςυψηλούκινδύνου.

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο πε-ριγεννητικός έλεγχος;Μπορεί να προσφέρει τον εργαστηριακό έλεγχογιατηνηπατίτιδαΒ(στηχώραμαςεξασφαλίζεταιαπόόλαταασφαλιστικάταμεία).Οέγκαιρος εντοπισμόςτης εγκύουμευψηλήμο-λυσματικότητα(αυξημένηδραστηριότητατουιούτης ηπατίτιδας Β προσφέρει τη δυνατότητα κα-τάλληληςφαρμακευτικήςαντιμετώπισης,ώστεναμειωθείοκίνδυνοςμετάδοσηςτουιούστονεογνό.Μπορείναεξασφαλίσειεγκαίρωςτααπαραίτηταεμβόλιακαιτονεμβολιασμόόπουχρειάζεταιαλλάκαιτηνπρομήθειακαιχορήγησητηςανοσοσφαι-ρίνηςέναντιτουιούτηςηπατίτιδαςΒ,HBIG,γιατονεογνόαλλά και για κάθεάτομο της οικογενείας.Αυτόγίνεταιγιαναεξασφαλιστείτοανάλογοανο-σολογικό δίχτυπροστασίας γύρωαπό το νεογνόστααρχικάστάδιατηςζωήςτου.Γίνεται καθοδήγηση και εκπαίδευση της μητέραςκαι όλων μελών της οικογένειας γύρω από τηνηπατίτιδα Β, τη συχνότητα του κλινικού και τουεργαστηριακού ελέγχου των πασχόντων και τουεμβολιασμούτωννέωνμελώντηςοικογένειας.Ενημερώνονταιόλοιοιεμπλεκόμενοιεπαγγελματί-εςυγείας(γυναικολόγοι,μαίες,παιδίατροι,επισκέ-πτριεςυγείας)σχετικάμετονυψηλόκίνδυνο,στονοποίο βρίσκονται το νεογνό, η μητέρα, τα άλλαμέλητηςοικογένειαςαλλάκαιοι ίδιοιοιεπαγγελ-ματίεςυγείαςαπότηνπιθανήέκθεσηστονιότηςηπατίτιδαςΒ.Μακροχρόνιαθαβοηθήσειστημείωσητουκαρκί-νουτουήπατος.ΤοεμβόλιοτηςηπατίτιδαςΒείναιτοπρώτοαντικαρκινικόεμβόλιοπουεφαρμόζεταισεευρείαβάσηαπόεικοσαετίαςπερίπου.

Ποια είναι η θεραπευτική αντι-μετώπιση των νεογνών που γεννώνται από μητέρες HbsAg θετικές;Χορηγείταιυπεράνοσηγ-σφαιρίνηHBIGέναντιτηςηπατίτιδας Β και η πρώτη δόση εμβολίου έναντιτηςηπατίτιδαςΒεντός12ωρώναπότηγέννησητουνεογνού,πουμπορείναγίνειταυτόχρονααλλάσεδιαφορετικάσημείακαιηχορήγησητης2ηςκαι3ηςδόσειςτουεμβολίουέναντιτηςηπατίτιδαςΒτον1οκαι6ομήνααντίστοιχα.Επιβεβαιώνεταιηεπιτυχίαήμητουεμβολιασμούμε τη διενέργεια ορολογικού («αιματολογικός»)ελέγχουγιαHbsAbκαιHbsAg3έως9μήνεςμετάτον εμβολιασμό και επαναλαμβάνεται ο εμβολια-σμός,εάντααντισώματαHbsAbείναιαρνητικά.

Ποια είναι η θεραπευτική αντι-μετώπιση των νεογνών από μητέρες των οποίων η ανοσία έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β είναι άγνωστη κατά τον τοκετό;ΧορηγείταιηπρώτηδόσητουεμβολίουέναντιτηςηπατίτιδαςΒεντός12ωρώναπότηγέννησητουνεογνού.ΓίνεταιάμεσαέλεγχοςHbsAgστημητέρα.ΧορηγείταιστονεογνόHBIGσεπερίπτωσημητέ-ραςHBsAgθετικής.

Αντιμετώπιση των άλλων μελών της οικογένειας ή των ατόμων που περιβάλλουν το νεογνό:Γίνεται έλεγχος όλων των μελών της οικογενείαςγιαHbsAg,HbsAbκαιHbcAbκαιεμβολιάζονταιόλαταάτομαμεαρνητικούςδείκτες.ΜακροχρόνιαπαρακολουθούνταιταHbsAgθετικάάτομα(καιτηςμητέρας)μεέλεγχοτρανσαμινασώνανά 4-6 μήνες, δείκτες ηπατίτιδαςΒ και υπεηχο-γράφιμα ήπατος ανά διετία και έλεγχο του HBVDNAPCR,όπουκαιόποτεκρίνεταισκόπιμοαπότονηπατολόγο ιατρό.Ταάτομααυτάθαπρέπεινα αποφεύγουν να εκτίθενται σε ηπατοτοξικούςπαράγοντες (αλκοόλ, φάρμακα, καπνός), όπωςεπίσης θαπρέπει ενημερώνουν τους επαγγελμα-τίες υγείας (ιατρικό και νοσηλευτικόπροσωπικό)για την κατάσταση τους και νααποφεύγουνσυ-μπεριφορές που συμβάλλουν στη διασπορά τηςηπατίτιδαςΒ.Όλααυτάέχουνσκοπότηνπεραιτέρωμείωσηκαιτελικά την εξάλειψη από τη χώρα μας της ηπα-τίτιδας Β, που αποτελεί μάστιγα για άτομα πουβρίσκονταισεπλήρηεπαγγελματικήκαιοικονομικήδραστηριότητα. Ηαντιμετώπισητωνσυνεπειώντης απαιτεί μεγάλες σπατάλες ανθρώπινων καιοικονομικώνπόρων,που είναι δυσβάστακτες γιατοσύστημαυγείας. ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ

ΟΑ.ΠρωτοπαπάςείναιΕιδικόςΓαστρεντερολόγοςστοΓ.Ν.Ν.Γιαννιτσών

παιδί&έφηβος


Ποια είναι τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου;ΤαΙδιοπαθήΦλεγμονώδηΝοσήματατουΕντέρου(ΙΦΝΕ)αποτελούνχρόνιανοσήματααγνώστουαιτιολογίαςκαιπεριλαμβάνουντηνελ-κώδηκολίτιδα,τηνόσοτουCrohnκαιτηναδιευκρίνιστηκολίτιδα.Τακύριασυμπτώματαείναιοιδιαρροϊκέςκενώσεις,ηαιμορραγίααπότοορθό,οπόνοςκαιοπυρετός.Ηδιάγνωσητωννοσημάτωναυτώνβοηθήθηκεσημαντικάαπότηνεύκοληενδοσκοπικήπροσπέλασητουανώτερουκαικατώτερουπε-πτικού,καθώςκαιαπότηδυνατότηταεφαρμογήςπολλώννεότερωναπεικονιστικώνεξετάσεων(αξονικήκαιμαγνητικήτομογραφία).Ηθεραπείατωνασθενειώναυτώνπαρουσιάζειπολλάπροβλήματα,απαιτείσυνεχήπαρακολούθησηαπόέμπειρουςγιατρούςκαιχορη-γείται συνήθως εφ’ όρου ζωής, ενώ κάποιοι ασθενείς χειρουργού-νται.Ηαντιμετώπισητωνασθενώνμε ΙΦΝΕέχειστόχοτηνύφεσητηςνόσου,όταναυτήβρίσκεταισεέξαρση,καιστησυνέχειατηδιατήρη-σητηςεπιτευχθείσηςύφεσης.Τοτελικόαποτέλεσμασυμβάλλειστηβελτίωσητηςλεγόμενης«ποιότηταςζωής»τουασθενούς.

Τι εννοούμε με τον όρο ποιότητα ζωής;Ηυγεία,όπωςαυτήορίζεταιαπότηνΠαγκόσμιαΟργάνωσηΥγείας(ΠΟΥ),είναιηκατάστασηπλήρουςσωματικής,ψυχικήςκαικοινωνι-κήςευεξίαςκαιόχιαπλάηαπουσίακάποιαςασθένειας.Έτσι,ηεξαρτώμενηαπότηνυγείαποιότηταζωής(ήενσυντομίαηποιότηταζωής)περιλαμβάνειτιςφυσικές,κοινωνικέςκαισυναισθη-ματικέςεκφράσειςτουατόμουπουεπηρεάζονταιαπότηνκατάστα-σητηςυγείαςτου.Είναι γνωστό ότι οι χρόνιες νόσοι εκτός από τη νοσηρότητά τους

δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινή ζωή του πάσχοντοςεπηρεάζοντας τη συναισθηματική του ζωή, την οικογενειακή τουκατάστασηκαιπολλέςάλλεςπαραμέτρουςτηςκαθημερινότητας.Ηεπίδρασηαυτήεξαρτάταιαπόπολλούςπαράγοντεςόπως:1.Παράγοντεςσχετικούςμετοάτομο(ηλικία,φύλο,κοινωνικο-οικο-νομικήκατάσταση,στάσηαπέναντιστηνόσο)2.Παράγοντεςπουσχετίζονταιάμεσαμετηνόσο(βαρύτητανόσου,συχνότηταυποτροπών,φάρμακα,χειρουργικήθεραπεία)

Μπορούμε να «μετρήσουμε» την ποιότητα ζωής;Για την εκτίμηση και την ποσοτική μέτρηση της ποιότητας ζωήςστουςασθενείςμεΙΦΝΕχρησιμοποιούνταιδιάφοραερωτηματολό-για,ταοποίαδιακρίνονταισεγενικάκαιεξειδικευμέναγιαταΙΦΝΕ.Ταερωτηματολόγιααυτάπεριλαμβάνουνερωτήματαγιατηφυσικήδραστηριότητα,τονπόνο,τησυμμετοχήτουασθενούςσεκοινωνι-κέςεκδηλώσεις,τηνικανότηταγιαεργασία,τησυναισθηματικήκα-τάστασηκαιτησεξουαλικήζωή.ΣταγενικάερωτηματολόγιαυπάγονταιoSIP(sicknessimpactprofile),oSF-36,καιοEuroQoL(EuropeanQualityofLife).Στα ειδικά υπάγονται δύο έγκυρα, αξιόπιστα και ευαίσθητα ερω-τηματολόγια,τοερωτηματολόγιογιατα ΙΦΝΕ(InflammatoryBowelDiseaseQuestionnaireIBDQ)καιηκάρταεκτίμησηςτωνανησυχιώντουασθενούςμε ΙΦΝΕ (RatingFormof InflammatoryBowelDiseasePatientConcerns-RFIPC).ToIBDQπεριλαμβάνει32θέματα-ερωτήσειςκαιχωρίζεταισε4μέρηερωτήσεων(συμπτώματααπότοπεπτικό,γενικάσυμπτώματα,συ-ναισθηματικήκατάσταση,κοινωνικήκατάσταση).ΣχεδιάσθηκεστονΚαναδά,όπουεφαρμόσθηκεαρχικάσεκλινικέςμελέτες,καιέχειμε-ταφρασθείσεπολλέςγλώσσες.Συμπληρώνεταιαπότονίδιοασθενή

Η ποιότητα ΖΩΗΣ σε ασθενείς με Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου (ΙΦΝΕ)

Μιακαθημερινήμάχη….


ήαπότογιατρό,πράγμαπουδενέδειξεδια-φοράστααποτελέσματα.Το RFIPC περιλαμβάνει 25 ερωτήσεις, πουαπαντώνται μόνο από τον ασθενή. Σχεδι-άσθηκε στην Αμερική, ενώ έχει ήδη χρησι-μοποιηθεί μεταφρασμένοστηνΑυστρίακαιΣουηδία.Δίνειέμφασηκυρίωςστιςυποκειμε-νικέςανησυχίεςτουασθενούςπουσχετίζο-νταιμετηνόσο.

Γιατί πρέπει να «μετρά-με» την ποιότητα ζωής σε ασθενείς με ΙΦΝΕ;Συνέπειατηςμέτρησηςτηςποιότηταςζωήςείναι:1.ΗανίχνευσηπροβλημάτωνσεδιαφορετικέςομάδεςπληθυσμούτωνασθενώνμεΙΦΝΕ2.Ηαξιολόγησητωνδιαφόρωνθεραπευτικώνπαρεμβάσεωνστιςομάδεςαυτές(πράγμαπουενδιαφέρειτογιατρόκαιτιςφαρμακευτικέςεταιρείες)3.Οσχεδιασμόςπλέοναποτελεσματικώνσυστημάτωνυγείαςπουθαβελτιώνουντελικάτηνποιότηταυγείας.

Ποια είναι τα ευρήματα από τη «μέτρηση» σε ασθενείς με ΙΦΝΕ;Ταφλεγμονώδηνοσήματαείναιαναμενόμενοναεπηρεάζουναρνητικάτηνποιότηταζωήςτωνπασχόντωναπόαυτά.Στην ελκώδη κολίτιδαβρέθηκε ότι οι ασθε-νείς παρουσιάζουν σαφή διαταραχή στηνκοινωνική και συναισθηματική ζωή. Πολλοίασθενείς αισθάνονται ευερεθιστότητα καιελαττωμένη σεξουαλική δραστηριότητα,ιδίωςστηνέξαρσητηςνόσου.Οιανησυχίεςτωνασθενώναφορούνκυρίωςστηνπιθανήανάπτυξηκαρκίνου,τηνανάγκηεγχείρησηςκαιτιςπαρενέργειεςτωνφαρμάκων.Ωστό-σοσεασθενείςμεελκώδηκολίτιδαδενεπη-ρεάζεταισημαντικάηικανότηταγιαεργασίακαιηφυσικήδραστηριότητα.Στη νόσο του Crohn η αρνητική επίδρασηστηνποιότητας ζωής είναι σαφώςπιο με-γάλη σε σχέση με την ελκώδη κολίτιδα καισχετίζεταιμετηνέξαρσητηςνόσου.Ακόμηόμως και σεφάσηύφεσης οι ασθενείςπα-ρουσιάζουνπροβλήματακυρίωςστονσυναι-σθηματικό και κοινωνικό τομέα και όχι στη

φυσικήδραστηριότητακαιεργασία.Όσον αφορά στις ανησυχίες των ασθενώνμενόσοτουCrohnαυτέςείναιπαρόμοιεςμεαυτέςτηςελκώδουςκολίτιδαςαλλάμεδια-φορετικήπροτεραιότητα.Είναισημαντικόνααναφερθείότιηανησυ-χίατωνασθενώνμεΙΦΝΕείναιπερισσότερηόσο λιγότερο ενημερωμένοι αυτοί είναι. Τογεγονός αυτό μας δείχνει πόσο σημαντικόείναι να εξηγεί ο γιατρός στον ασθενή γιατηνόσοτουκαιπόσοαυτόθαβοηθήσειστησυναισθηματική του κατάσταση και κατάσυνέπειαστηνποιότηταζωήςτου.

Είναι δυνατόν να επηρεασθεί η ποιότηταζωήςτωνσυγγενώντωνατόμωνμεΙΦΝΕ;

Είναιγνωστόότιάτομαμεχρόνιανοσήματαμπορούννααποδιοργανώσουντησυμπερι-φοράολόκληρηςτηςοικογένειαςκαιναδια-ταράξουντηνισορροπίαμέσασ’αυτήν.Απότιςμέχριτώραμελέτεςφαίνεταιότιηποιό-τητα ζωής των συγγενών των ασθενών μεΙΦΝΕ επηρεάζεται αρνητικά και αυτό είναιιδιαίτεραεμφανέςότανοασθενήςβρίσκεταισενεαρήηλικία.

Ποια είναι η επίδραση της θεραπευτικής αγωγής στην ποιότητα ζωής; Ησυντηρητικήαγωγήμεφάρμακαβελτίωσεσημαντικά την ποιότητα ζωής σε ασθενείςμεΙΦΝΕπαράλληλαμετηνκλινικήβελτίωση.ΤαερωτηματολόγιαπουχρησιμοποιήθηκανήτανκυρίωςτοIBDQκαιτοRFIPC.Υπάρχουνεπίσηςμελέτεςσύγκρισηςδιαφόρωνφαρμά-κωνστηβελτίωσητηςποιότηταςζωής(κορ-τικοειδή,5ΑΣΑ,Ανοσοκατασταλτικά).Όσον αφορά στην επίδραση της χειρουρ-γικής επέμβασης στηνποιότητα ζωής τωνασθενώνμε Ελκώδη κολίτιδα, η ολική κολε-κτομή επαναφέρει το IBDQ score σχεδόνσταφυσιολογικάεπίπεδα,ενώηκολεκτομήμεμόνιμηκολοστομίαπαρουσιάζουνλιγότε-ροικανοποιητικάαποτελέσματα.ΣεασθενείςμενόσοτουCrohnπουυποβλή-θηκανσεεντερεκτομήήπλαστικήστενώσε-ωνδιαπιστώθηκεβελτίωσητωντιμώνποι-ότητας ζωής, που δε διέφεραν σημαντικάμεταξύτους.

Συμπερασματικά • η ποιότητα ζωής ασθενών με ΙΦΝΕ,όπωςαυτήμετριέταιμεταειδικάερωτη-ματολόγια είναι επηρεασμένη αρνητικά(κυρίως σε ασθενείς με νόσοCrohn) καιεξαρτάται κατάπολύ από την έξαρσητηςνόσου

•οιπερισσότεροιασθενείςπάντωςεργάζο-νταικανονικάκαιεξελίσσονταικοινωνικά

•η επίδρασητηςθεραπείαςβελτιώνειση-μαντικάτηνποιότηταζωής

• δενπρέπειναξεχνάμεότιοκάθεασθε-νήςείναιμιαξεχωριστήπροσωπικότηταμε τις ανησυχίες και τις ιδιαιτερότητεςτουκαιηεφαρμογήτωνερωτηματολογί-ωνόπωςκαιηακολουθούμενηθεραπείαπρέπεικατάτοδυνατόνναείναιεξατο-μικευμένηγιατοκαλύτεροαποτέλεσμα.

• κρίνεταιαπαραίτητηηδημιουργίαπλαι-σίου συνεργασίας των εμπλεκόμενωνμερών(επιστημονικοίφορείς–κοινωνικοίφορείς),μεσκοπότηςβελτίωσηςτηςποι-ότηταςτωνπαρεχόμενωνυπηρεσιώνσεασθενείςμεΙΦΝΕ

• είναι αναγκαία η δραστηριοποίηση τωνσυλλόγωντωνπασχόντωναπόΙΦΝΕ,μεσκοπό την αντιμετώπιση των χρονίωνπροβλημάτωντους.

Dr. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΚΟΖΙΔΗΣΟΓ.ΚοκοζίδηςείναιΑναπληρωτήςΔιευθυντήςτουΓαστρεντερολογικού

ΤμήματοςτουΝοσοκομείου«Γ.Παπανικολάου»


Προσοχή: Η στήλη αυτή δεν αντικαθιστά τη σχέση του ασθενή με το γιατρό. Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τις πληροφορίες που του δίνετε, θα αναζητήσει περισσότερες μέσα από τις ερωτήσεις που θα σας κάνει και φυσικά μπορεί να σας εξετάσει. Η στήλη αυτή προσπαθεί απλώς να δώσει κάποιες χρήσιμες και γενικές πληροφορίες στα άτομα που επικοινωνούν μαζί μας σχετικά με το πρόβλημα που τους απασχολεί, με την ελπίδα ότι θα φανούν χρήσιμες όχι μόνο στον αναγνώστη που μας γράφει, αλλά και σε άλλους με παρόμοια προβλήματα.

O φίλος μας ο ΓΜ από την Κόρινθο μάς ρωτάει για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει λόγω δυσανεξίας στη γλουτένη. Προ 3 μήνου άρχισε να έχει διάρροιες και ο έλεγχος στον οποίο υπεβλήθη έδειξε ότι «η γλου-τένη ενοχλούσε το έντερο του». Μας ρωτάει λοιπόν με ποιο τρόπο μπο-ρεί να προμηθευτεί προϊόντα χωρίς γλουτένη και αν πρέπει να κάνει κά-ποιες «πιο λεπτομερείς εξετάσεις, όπως γαστροσκόπηση κλπ», αφού το πρόβλημα του συνεχίζεται και παραμένει ενοχλητικό.

Αγαπητέ μαςφίλε ευχαριστούμε γιατην επικοινωνία σας. Η κοιλιοκάκηείναι μια χρόνια νόσος του λεπτούεντέρουπουπροκαλείταιαπόδυσα-νεξίασεένασυστατικότουαλευριούκαθώς και άλλων δημητριακών, στηγλουτένη. Μπορείναεμφανισθείσεοποιαδήποτε ηλικία, αν και παλαιό-τεραπιστεύαμεότι ήταν νόσος τωνπαιδιών. Επίσης, ο τρόπος με τονοποίο παρουσιάζεται ποικίλει : είτεστηνκλασικήμορφήτης(μεδιάρροιακαιδυσαπορρόφησησυστατικώντωντροφών)ήσχεδόνχωρίς κανένασύ-μπτωμακαιανακάλυψητηςείτεμετάαπό βιοψία λεπτού εντέρου είτε μεμέτρηση αυτοαντισωμάτων. Παρότιηδυσανεξίαστηγλουτένηδε«φεύγει»ποτέ,ωστόσοησυμμόρφωσημεμιακατάλληληδίαιτα(μεαποφυγήόλωντωντροφώνπουπεριέχουνέστωκαιμικρήποσότηταγλουτένης)οδηγείσεμιαφυσιολογικήζωή,χωρίςσυμπτώ-ματαήάλλεςεπιπλοκέςτηςνόσου.Οφείλωναομολογήσωότιδενκατά-λαβαμεποιεςεξετάσειςβρέθηκεότιπάσχετεαπόδυσανεξίαστηγλουτένη(κοιλιοκάκη).Ωστόσοαπότογράμμασας συμπέρανα ότι δεν έχετε κάνειακόμαγαστροσκόπησηκαισυνεπώςδενέχειελεγχθείιστολογικάτολεπτόσαςέντερο.Ηδιάγνωσηλοιπόναυτή

βγήκε βάσει καθαρά κλινικών κριτη-ρίων ή είναι προϊόν ανοσολογικώνεξετάσεωνκαιανναι,ποιών;Επίσηςδεν έγινε σαφές αν ακολουθείτε ήδημια δίαιτα χωρίς γλουτένη και ανναι για πόσο χρονικό διάστημα καιπόσο πιστά. Αφού ακόμα ψάχνετεπως θα προμηθευτείτε τροφές χω-ρίς γλουτένη, υποθέτουμε ότι, ανακολουθείτεκάποιαδίαιτα,αυτήέχεισανβάσητροφέςτουεμπορίουπουθεωρείτεότιδενέχουνγλουτένη(π.χ.καλαμποκάλευρο). Πρέπει να σημει-ώσουμε όμως ότι οι τροφές αυτέςπολύ συχνά έχουν σε μεγάλο βαθμόπρόσμειξη συστατικών που έχουνγλουτένη.Νομίζουμεότιθαπρέπεινατασυ-ζητήσετε αυτά με το γιατρό σας.Εφόσον έχει τεθεί με ασφάλεια ηδιάγνωση της κοιλιοκάκης-συμβατήιστολογική εξέταση λεπτού εντέρουκαι θετικά αντισώματα, δικαιούστε(πρακτικά όλα τα ασφαλιστικά τα-μείαπαρέχουν)ποσότηταπροϊόντωνχωρίς γλουτένη κάθε μήνα δωρεάν.Σε αυτά περιλαμβάνονται διάφοροιτύποι ζυμαρικών, αρτοσκευάσματακαθώςκαιαλεύρι (όλαβεβαίως χω-ρίςγλουτένη).Ογιατρόςτουταμείουσας θα σας εξηγήσει τις διαδικασίεςπουχρειάζονταιγιαναγίνειηέναρξητηςπαροχήςαυτήςκαιαπόπούθατα παραλαμβάνετε. Επίσης η επι-κοινωνία σας με ομάδα πασχόντωναπό κοιλιοκάκη θα σας βοηθήσει νααντιμετωπίσετε καλύτερα τη νόσοδίνοντας σας χρήσιμες και πρακτι-κές συμβουλές. Προς το παρόν σαςστέλνουμε στο fax που μας δώσατεμερικέςχρήσιμεςπληροφορίες.

H φίλη μας ΕΧ από τον Πειραιά μάς ρωτάει για το πρόβλημα που αντι-μετωπίζει με το στομάχι της από τη λοίμωξη από το Ελικοβακτηρί-διο του πυλωρού. Λόγω δυσπεψίας υποβλήθηκε το τελευταίο χρόνο σε 3 συνολικά γαστροσκοπήσεις, όπου δε βρέθηκε τίποτα άλλο από γαστρί-τιδα λόγω του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Ο γιατρός αρχικά της συνέστησε θεραπεία με τριών ειδών φάρμακα για 15 ημέρες, τα οποία όμως αναγκάστηκε να σταματήσει λόγω έντονης διάρροιας. Ο γιατρός άλλαξε κάποιο από τα αντιβιοτικά, γιατί πίστευε ότι πιθανότατα αυτό ήταν το αίτιο των διαρροιών, χωρίς όμως σπουδαία διαφορά. Παρότι προσπάθησε όσο μπορούσε, κα-τάφερε συνολικά να πάρει αγωγή για 3 την 1η φορά και 4 μέρες την 2η φορά. Ο τρίτος ενδοσκοπικός έλεγχος έδειξε ότι το μικρόβιο παρέ-μεινε. Μας ρωτάει λοιπόν τι μπορεί να κάνει .

Ευχαριστούμε για την επικοινωνίασας. Δυστυχώς δε μας γράφετε μεποιο τρόποβρήκε ο γιατρόςσας τηλοίμωξηαπότομικρόβιο.Αντηνείδεδηλαδήμόνομετηδοκιμασίαταχείαςανίχνευσης του μικροβίου ή (και) μεβιοψίες,τοοποίοπουθαμαςέδειχνεπόσοπροχωρημένηείναιηγαστρίτι-δα.Επίσηςδεμαςαναφέρετετηνηλι-κίασας,ούτεβεβαίωςποιασχήματαθεραπείαςσας έδωσετιςδύοφορέςπου δοκιμάσατε να το εκριζώσετε.Λίγοπολύόλατααντιβιοτικάμπορείνα προκαλέσουν παρενέργειες στογαστρεντερικό σύστημα είτε με τημορφή επιγαστραλγίας, ναυτίας ήδυσάρεστηςγεύσηςείτεμετημορφήδιάρροιας. Εφόσον δοκιμάσατε δύοφορές αλλά πάντα η διάρροια ήταντο πρόβλημα που σας ανάγκαζε νασταματήσετε, νομίζω το επόμενο

βήμα είναι να χρησιμοποιήσετε κά-ποιοαπόταισχυράσχήματαγιατηνεκρίζωση του μικροβίου, όπως είναιο συνδυασμός κάποιου αναστολέααντλίαςπρωτονίων και δύο αντιβιο-τικών (κυρίως της κλαριθρομυκίνηςκαι της αμοξυκιλίνης, εφόσον βεβαί-ωςδενυπάρχειαλλεργίασεαυτάταφάρμακα). Ο σωστός χρόνος λήψηςτους (πριν ή μετά το φαγητό) θαβοηθήσεισημαντικάστημείωσητωνπαρενεργειών, όπως και η σωστήδιατροφή κατά την περίοδο λήψηςτους.Οσυνδυασμός τουςμεπροβι-οτικά,είτεμέσωτηςδιατροφής(για-ούρτι),είτεστηνφαρμακολογικήτουςμορφή,έχειβρεθεί ότιβοηθάσημα-ντικά στη διάρροια, που σχετίζεταιμε λήψη αντιβιοτικών και συνεπώςστην καλύτερη συμμόρφωση τουασθενούς με την αγωγή εκρίζωσης.Βεβαίωςπρέπει(καιείμαστεσίγουροιότιο γιατρόςσαςτο έχει κάνειήδη)να καταλάβετεότι ηπιθανότητα νασαςβοηθήσει η (επιτυχής) εκρίζωσηστα συμπτώματα σας είναι μικρή.Όπωςαναφέραμεκαιπιοπάνω,δεμας γράφετε αν στις τυχόν βιοψίεςπου λήφθηκαν βρέθηκε κάτι άλλοανησυχητικό, ούτε την ηλικία σας ήαν στην οικογένεια σας υπάρχει κά-ποιοςπουπαρουσίασεκάτισοβαρόστοστομάχι.Συνεπώςθαπρέπεινααξιολογήσετε, σε συνεννόησηπάνταμετονγιατρόσας,ανταενδεχόμεναοφέλη που θα σας προσφέρει μιατρίτη προσπάθεια εκρίζωσης δι-καιολογούν την ταλαιπωρία που θαυποστείτε.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΑΡΧΑΥΛΗΣΜΑΡΙΝΑ ΚΟΝΤΟΥ

ΗΜ.ΚοντούείναιΓαστρεντερολόγος

Ε π ι κ ο ι ν ω ν ο ύ μ ε

επ ικοινωνούμε

γεύσεις


ΜΑΓΕΙΡΙΤΣΑΣυνταγή από τις Σπέτσες

Υλικά δια 10 άτομα2συκωταριέςαρνίσιες(όχιτιςσπλήνες)μερικάέντερααρνιού½κιλόκρεμμυδάκιαφρέσκα½ματσάκιάνηθο½ποτήριτουνερούχυμόντομάτας1μαρούλι(ψιλοκόβουμετατρυφεράφύλλα)5κουταλάκιατουγλυκούρύζι(Balli)ζωμό(από2κιλάμοσχάριβρασμένομαζίμετακόκκαλα)αλάτικαιπιπέρι5αυγάχυμό2λεμονιών(ίσωςκαιπερισσότερων)

Πλένουμεκαλάταέντερα.Ταγυρίζουμε και τα τρίβουμεμε αλάτι και λεμόνι και ταξεπλένουμε καλά. Πλένουμετο ίδιοκαλάτιςσυκωταριές.Ζεματίζουμεταέντεραπολύλίγο, ενώ τις συκωταριέςτις βράζουμε καλά. Ταστραγγίζουμεκαιτακόβουμεσε μικρά κομματάκια.Κόβουμεταέντεραανάμισόπόντο και δε βάζουμε όλατα πλεμόνια, διαλέγουμε 2κομμάτια(τακαλύτερα).Ζεσταίνουμε σε μια μεγάλη

κατσαρόλα βούτυρο καιρίχνουμετακρεμμυδάκια,έωςότουμαραθούν.Προσθέτουμεταεντόσθιακαιταεντεράκιακαι τα τσιγαρίζουμε καλά.Τα σβήνουμε με το ζωμό,ρίχνουμε και το χυμόντομάτας, αλάτι, πιπέρι, τοψιλοκομμένο μαρούλι καιτον άνηθο. Αφήνουμε νασιγοβράσουν τα υλικά γιαμισή ώρα, ρίχνουμε το ρύζικαι αφήνουμε τη μαγειρίτσανα σιγοβράσει για ακόμη20 λεπτά. Έπειτα την

αποσύρουμεαπότηφωτιά.Χτυπάμετααυγάμετοχυμόαπόταλεμόνιακαιρίχνουμελίγο λίγο από το ζουμί τηςμαγειρίτσας. Ξαναβάζουμετην κατσαρόλα σε σιγανήφωτιά και ρίχνουμε τοαυγολέμονο στη μαγειρίτσαανακατεύοντάς την χωρίςόμως να την αφήσουμε ναβράσει.Σερβίρουμεαμέσως.

Καλή επιτυχία!ΜάριαΓ.Τριανταφύλλου

Εκτέλεση


ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΒΟΛΟ

Η Λέσχη Βόλου προγραμματίζει εκδήλωση για το κοινό την Παρασκευή 20 Μαΐου 2005 και ώρα 20:30, στο ιδιόκτητο κτίριό της στην παραλία της πόλεως, στην οποία έχει κληθεί να ομιλήσει ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος Γαστρεντερολόγος κ. Δ.Γ. Καραμανώλης με θέμα : «Η Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου και ο ρόλος της διατροφής». Στην εκδήλωση θα κληθούν να λάβουν μέρος εκτός από τα μέλη της λέσχης και τα μέλη του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. από τη Μαγνησία.

NOVARTISα.ε.β.ε.NUMILHellasΟ.Λ.Π.α.ε.PROTONΤΣΑΚΟΣEnergyNavigationLtd

1) Υποτροφία «Βασίλειος Χ. Βογιατζόγλου», ύψους 10.000 €. Αφορά Γαστρεντερολόγο που εργάζεται στη Θεσσαλονίκη και επιθυμεί να

μετεκπαιδευτεί σε κέντρο του εξωτερικού για χρονικό διάστημα 6 έως 12 μηνών.

Το ποσό της υποτροφίας είναι χορηγία της Προέδρου του Δ.Σ. «ΦΑΝΝΥ Α.Ε.» (FENA) κ. Φάννυς Κάτσου, εις μνήμη Βασιλείου Χ. Βογιατζόγλου.

2) Υποτροφία «Νικόλαος Γιαννίκος», ύψους 6.000 €. Αφορά Ιατρό με ενδιαφέρον και γνωστικό αντικείμενο το πεπτικό σύστη-

μα, ανεξαρτήτως ειδικότητος, ή Διαιτολόγο ή Επιστήμονα Διατροφής, προκειμένου να μετεκπαιδευτεί σε κέντρο του εξωτερικού για χρονικό διάστημα 6 έως 12 μηνών.

Το ποσό της υποτροφίας είναι συγχορηγία του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. και της κ. Ελευ-θερίας Ρώμα – Γιαννίκου, εις μνήμη του Γαστρεντερολόγου Νικολάου Γιαννίκου.

3) Υποτροφία «Νικόλαος Κράλιος», ύψους 5.000 €. Αφορά ειδικευόμενο Γαστρεντερολογίας ο οποίος επιθυμεί να μετεκπαι-

δευτεί για διάστημα έξι μηνών κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου της ειδικότητός του, ως ο νόμος ορίζει, σε κέντρο του εξωτερικού.

Το ποσό της υποτροφίας είναι χορηγία του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ., εις μνήμη του Γα-στρεντερολόγου Νικολάου Κράλιου.

4) Το ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. δέχεται αιτήσεις Ιατρών Γαστρεντερολόγων για χορηγίες μετεκπαίδευσης ή συμμετοχής σε Ερευνητικά Προγράμματα Κέντρων του Εξωτερικού για περιορισμένη χρονική διάρκεια (1 – 6 μήνες).

Προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων η Πέμπτη 30 Ιουνίου 2005.

Πληροφορίες δίδονται από τα γραφεία του Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας και Διατροφής, Πατριάρχου Ιωακείμ 30, 106 75 Αθήνα, Τηλ. 210 72 31 332 και από το δικτυακό τόπο www.eligast.gr.

Προϋποθέσεις Υποψηφιότητας

1. Υποψηφιότητα δύνανται να υποβάλλουν Ειδικευόμενοι Ιατροί στη Γα-στρεντερολογία μετά τη συμπλήρωση του τρίτου έτους ειδικότητος ή Ειδικευμένοι Ιατροί ανεξάρτητα από το χρόνο λήψεως ειδικότητος. Επίσης ειδικευμένοι Διαιτολόγοι ή Επιστήμονες σχετικοί με τη διατροφή.

2. Ηλικία : Μέχρι 40 ετών.3. Ικανοποιητική γνώση της αντίστοιχης ξένης γλώσσας.

Δικαιολογητικά

1. Αίτηση του Υποψηφίου2. Λεπτομερές Βιογραφικό Σημείωμα στο οποίο να εμφαίνεται η σταδιοδρο-

μία, η εμπειρία, το επιστημονικό και ερευνητικό έργο του υποψηφίου.3. Επιστολή αποδοχής του υποψηφίου από το Κέντρο του Εξωτερικού που

θα γίνει η μετεκπαίδευση, όπου θα αναφέρεται και το αντικείμενο αυτής.4. Οικονομική κατάσταση του ίδιου ή της οικογενείας του όπως προκύπτει

από την τελευταία φορολογική δήλωση.5. Συστατική επιστολή από δύο ιατρούς – μέλη του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. προκειμένου

περί ιατρών, και δύο επιστημόνων σχετικών με τη διατροφή, προκειμένου για διαιτολόγους.

6. Συνέντευξη με τα μέλη της Επιτροπής Υποτροφιών του Ιδρύματος.

Προϋπόθεση για τη χορήγηση της υποτροφίας είναι η δέσμευση του υποψηφίου για τη συμμετοχή του σε ερευνητικό πρόγραμμα του Κέντρου Μετεκπαίδευσης. Σε κάθε δημοσίευση ή ανακοίνωση του ερευνητικού έργου θα αναφέρεται ότι ήταν υπότροφος του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. ή χορηγού του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

1. Στις 26 – 2 – 2005 πραγματοποιήθηκε στο ξε-νοδοχείο ELECTRA PALACE διάλεξη από τον πρόε-δρο του παραρτήματος καθηγητή κ. Αληφακιώτη Θωμά με θέμα «Η γενετική τροποποίηση στο ζωικό βασίλειο». Ακολούθησε η κοπή της βασιλόπιτας του παραρτήματος για το 2005. Παρέστησαν οι πρυτανικές αρχές του ΑΠΘ και μέλη του ιδρύμα-τος.2. Το παράρτημα της Θεσσαλονίκης μετά από πρόταση της κυρίας Τσάρα, μέλους της επιτροπής, έλαβε μέρος στην Δ.Ε.ΤΡΟ.Π. της HELEXPO από 14 – 17/3/2005 με περίπτερο, που χορηγήθηκε δω-ρεάν από την HELEXPO. Ο σκοπός της παρουσίας μας ήταν η ενημέρωση του κοινού με συμβουλές που αφορούσαν τα νοσήματα του πεπτικού και τη διατροφή. Διενεμήθη έντυπο υλικό του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. Στην εκδήλωση αυτή έλαβαν μέρος οι κ.κ. Γ. Κοκο-ζίδης, Α. Ηλίας, Ε. Γαργάλα, Ι. Δήμκας, Θ. Μάρης.

3. Στις 18 και 19/3/2005 πραγματοποιήθηκε το 1ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ με θέμα: «Η Γαστρεντερολογία στην Πρωτοβάθμια Περίθαλ-ψη». Το σεμινάριο έγινε στα πλαίσια των σκοπών του ιδρύματος, σχετικά με την ενημέρωση νέων ιατρών, μη γαστρεντερολόγων, σε νεώτερα δεδο-μένα που αφορούν την γαστρεντερολογία. Η οικο-νομική ενίσχυση του σεμιναρίου έγινε από φαρ-μακευτικές εταιρίες (ΒΙΑΝΕΞ ΑΕ, ELPEN, JANSSEN, GALENICA, ROCHE, MEDICUS, GILEAD, GLAXO). Το σεμινάριο είχε επιτυχία, με 80 εγγραφές ιατρών και ικανοποιητικό ακροατήριο. Το πλέον σημα-ντικό ενδιαφέρον του σεμιναρίου ήταν η διάλεξη της καθηγήτριας κυρίας Α. Τριχοπούλου, η οποία ανέπτυξε το πρόγραμμα ΕΠΙΚ (Ευρωπαϊκό Πρό-γραμμα Ιατρικής και Κοινωνίας) και συζήτησε με το ακροατήριο. Την κυρία Τριχοπούλου προσφώνησε ο διευθυντής του Ιδρύματος καθηγητής κύριος Κ. Αρβανιτάκης. Πριν από τη διάλεξη δόθηκε συ-νέντευξη από την κα Τριχοπούλου στη Δημοτική Τηλεόραση. Στην κυρία Τριχοπούλου δόθηκε από

τον Γ.Γ. του παραρτήματος βιβλίο – λεύκωμα με φωτογραφίες της παλαιάς πόλεως της Θεσσαλονί-κης ως ευχαριστήριο δώρο.4. Στις 23/3/2005 το παράρτημα της Θεσσαλονί-κης του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ εκπροσωπήθηκε από τον Γ.Γ. κύ-ριο Γ. Κοκοζίδη, σε εκδήλωση που πραγματοποίη-σε η Β΄Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του ΑΠΘ στο Τελλόγλειο Ίδρυμα με θέμα τη διατροφή.

τα νέα του ιδρύματος

Το Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής προκηρύσσει για το ακαδημαϊκό έτος Σεπτέμβριος 2005 – Ιούνιος 2006 τις κάτωθι υποτροφίες :


ΧΟΡΗΓΟΙ ΚΑΙ ΔΩΡΗΤΕΣ μέχρι 31/03/2005Λάβαμε τα κάτωθι ποσά και ευχαριστούμε :

Θέμης Χομορίτης, Βόλος 30 € Σταμάτης Ψαραύτης, Μαρούσι 30 €Ιωάννης Θεοδοσίου, Ρόδος 15 € Βασίλειος Βαρσάμης, Σιάτιστα 15 €Νεκτάριος Γαλάνης, Λαμία 20 €Χρυσούλα Κωστάκου, Λάρισα 20 €Ασπασία Αποστολίδου, Θεσσαλονίκη 15 €Άννα Δούβρη, Χαλάνδρι 15 €Ιωάννης Σινόπουλος, Βριλήσσια 15 €Σταύρος Τσερπές, Αγ. Παρασκευή 15 €Χρήστος Παπαναστασίου, Παπάγου 15 €Γεώργιος Γεωργιάδης, Θεσσαλονίκη 20 €Παναγιώτης Κεμπεράς, Εκάλη 50 €Γεώργιος Σαλίκας, Καβάλα 50 €Κυριακή Κοντοδήμου, Θεσσαλονίκη 50 €Χαράλαμπος Δοντάς, Αμφίκλεια Φθιώτιδος 150 €Κωνσταντίνος Βαρυτιμιάδης, Ελληνικό 50 €Ιωάννης Γουλής, Θεσσαλονίκη 50 €Περικλής Ματθαίου, Παπάγου 50 €Ιωάννης Γιαμαλής, Αθήνα 50 €Δημήτριος Πολύμερος, Χαλάνδρι 50 €Κωνσταντίνος Κέλλας, Βόλος 30 €Κανέλλα Αγγελοπούλου, Ηλιούπολη 30 €Ιωάννα Κορέλη - Μπουλουγούρη, Χαλκίδα 30 €Ελένη Αβλίχου, Σητεία 15 €Δημήτριος Τζαβέλλας, Ιερισσός Χαλκιδικής 15 €Γεράσιμος Τρίτσης, Καλλιθέα 15 €Γεώργιος Καλαντζόπουλος, Αθήνα 15 €Νικόλαος Σταματόπουλος, Αθήνα 30 €Μαρία Παπαγεωργίου, Ρόδος 15 €Αικατερίνη Τζαμαδάνη, Θεσσαλονίκη 15 €Ιωάννης Κεράνης, Σύρος 30 €Αγγελής Λιάγκουρας, Αρχαία Ολυμπία 100 €Φλώρα Δερμεντζόγλου, Ν. Σμύρνη 15 €Μαρία Μυριάλλη, Ρόδος 15 €Ανθή Λαμπίρη, Θεσσαλονίκη 15 €Στυλιανός Μεγαλοοικονόμου, Πειραιάς 15 €Αντώνης Ποτήρης, Αρχίπολις Ρόδου 20 €Κωνσταντίνος Βεστάκης, Ρόδος 20 €Χρήστος Λεοντίδης, Κομοτηνή 50 €Ηλίας Μπουζάκης, Χανιά 100 €Δημήτριος Χριστοδούλου, Ιωάννινα 50 €Εμμανουήλ Μερίκας, Αθήνα 50 €Ιωσήφ Λαδόπουλος, Θεσσαλονίκη 15 €Μαρία Φωτουλάκη, Θεσσαλονίκη 15 €Κωνσταντίνα Καρασούλη, Θεσσαλονίκη 15 €Θεοδώρα Σπανού, Θεσσαλονίκη 15 €Ιωάννης Δήμκας, Θεσσαλονίκη 15 €Δημήτριος Παπανδρέου, Θεσσαλονίκη 15 €Αλέξανδρος Σιγάλας, Θεσσαλονίκη 15 €Σπύρος Ελευθεριάδης, Θεσσαλονίκη 15 €Δημήτριος Παλιούρας, Θεσσαλονίκη 15 €Παναγιώτης Τσιλιγκαρίδης, Θεσσαλονίκη 15 €Ελένη Κρυωνά, Θεσσαλονίκη 15 €Μαίρη Αλεξάκη, Πειραιάς 20 €Δημήτριος Κουμουτσάκος, Πειραιάς 30 €Κωνσταντίνος Δημητρίου, Αθήνα 40 €Αθανάσιος Αντωνίου, Φάρσαλα 50 €Μαγδαληνή Αρζόγλου, Καλαμάτα 15 €Χρήστος Ανδρεάδης, Καλλιθέα 15 €Νικόλαος Αργυρός, Μεσολόγγι 20 €Αλέξανδρος Πηνιώτης, Αγ. Παρασκευή 50 €Παναγιώτης Ξιάρχος, Θεσσαλονίκη 50 €Νικόλαος Φρόνας, Ρόδος 50 €

Ανθή Κωσταρίδου, Ρόδος 15 €Ιωάννα Πολυχρονά, Ρόδος 15 €Ελένη Γεράκη, Γλυφάδα 150 €Χριστίνα Ιωαννίδου, Καβάλα 50 €Γεωργία Σταυροπούλου, Ελασσόνα 30 €Μαρίνα Ζαχαράκη, Πισκοκέφαλο Σητείας 15 €Ασημένια Καρδαμάκη, Χανιά 30 €Θεόφιλος Παπαναστασίου, Βόλος 50 €Αθανάσιος Δραγογιάννης, Βόλος 50 €Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος, Καρδίτσα 15 €Εμμανουήλ Στεφανάκης, Αγ. Παρασκευή 710 €Δημήτριος Σιούτης, Αργυρούπολη 50 €Γεώργιος Σακιζλής, Αθήνα 50 €Έφη Αναστασίου, Λάρισα 20 €Νάνα Γουλή, Αθήνα 15 €Σούλα Γραμμενίδου, Λάρισα 20 €Λένα Ζαχαρή, Φάρσαλα 15 €Σούλα Κίττα, Λάρισα 15 €Βέτα Λεβαντή, Λάρισα 30 €Λόλα Χουλιάρα, Λάρισα 15 €Δημήτριος Παπαδημητρίου, Λάρισα 35 €Γεώργιος Σακελλαρίδης, Λάρισα 15 €Χαρίλαος Σταμέλος, Λάρισα 15 €Γεώργιος Αλεξανδράκης, Αθήνα 50 €Έλλη – Σοφία Τριποδάκη, Κηφισιά 15 €Δημήτριος Βασιλείου, Θεσσαλονίκη 40 €Γεώργιος Πουλιάνος, Αθήνα 50 €Ιωάννης Μαγγιώσης, Καρδίτσα 20 €Αθανάσιος Πετρίδης, Χολαργός 100 €Κατερίνα Παναγιώτου – Μπασαγιάννη, Αθήνα 50 €Ελένη Τσώνου, Μαρούσι 15 €Ευθύμιος Αναστάσης , Ζωγράφου 15 €Θεόδωρος Έλληνας, Καλλιθέα Σπερχειάδας 30 €Γεώργιος Τζανέτος, Αγ. Ιωάννης – Κιάτο 30 €Κωνσταντίνος Ζησόπουλος, Φάρσαλα 15 €Κωνσταντίνος Μάγγαλος, Δράμα 15 €Κωνσταντίνα Αντωνακούδη, Δράμα 15 €Γεώργιος Σκουμπής, Άργος 15 €Αθανάσιος Μπαντής, Τρίκαλα 15 €Άγγελος Σπυράντης, Δροσιά 15 €Γεώργιος Γερούλης, Παράλιον Άστρος Κυνουρίας 15 €Διονύσιος Βούλτσος, Μέγαρα 50 €Κώστας Γιαννέλος, Αθήνα 15 €Αθηνά Κορώνη, Πειραιάς 15 €Ανάργυρος Γεωργαλάς, Αίγινα 15 €Ηλίας Μαλεβίτης, Αθήνα 15 €Δέσποινα Λίλα, Νίκαια 50 €Αλέξιος Υφαντής, Ν. Κηφισιά 50 €Σταύρος Τάκης, Αθήνα 15 €Παναγιώτης Κασαπίδης, Χολαργός 15 €Ανατολή Ιωσηφίδου, Κερατσίνι 15 €Μαρία Φαφαλιού, Αθήνα 50 €Νεκτάριος Ανδρεαδάκης, Ηράκλειο 15 €Ελένη Μυστακίδη, Καλλιθέα 15 €Καλλιρρόη Ντελή – Καραχρήστου, Αγρίνιο 15 €Κωνσταντίνος Κίστης, Ιωάννινα 50 €Μάριος Μπονέλλης, Αθήνα 15 €Κωνσταντίνος Μακρυκώστας, Βέροια 15 €Αλέκος Παληκίδης, Καβάλα 15 €Μαργαρίτα Βέλιου – Ζύγκιρη, Ιωάννινα 15 €Θωμάς Λουκάγκος, Σέρρες 15 €Παναγιώτης Σπυρίδων, Αθήνα 50 €Ιωάννης Καραϊτιανός, Αθήνα 100 €Νίκη Σαχινίδου, Κηφισιά 15 €Σπύρος Χάσκος, Αθήνα 30 €

ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Όσοι καταθέτουν χρήματα ανώνυμα στις τράπεζες επ’ ονόματι του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. παρακαλούνται να ενημερώνουν τη Γραμματεία αφ’ ενός μεν για να λάβουν απόδειξη και ευχαριστήρια επιστολή αλλά και αφ’ ετέρου για να εξασφαλίσουν την αποστολή του περιοδικού και των εντύπων και τον επόμενο χρόνο.

Γεώργιος Φυτιλής, Λάρισα 15 €Αντώνιος Καραντώνης, Θεσσαλονίκη 15 €Περικλής Μπόμπολας, Αθήνα 15 €Χριστίνα Σαμαρά, Π. Ψυχικό 65 €Γεώργιος Ευσταθίου, Π. Φάληρο 100 €Εμμανουήλ Κεφάλας, Πετρούπολη 30 €Μαρία Μπρουζάκη, Ρόδος 30 €Σοφία Γιαννάκου, Καρύστος 15 €Βασίλειος Κέκης, Αθήνα 15 €Γεώργιος Δεληδήμος, Φάρσαλα 15 €Αναστάσιος Χατζηδάκης, Ιαλυσός Ρόδου 30 €Γεώργιος Αγγελάκης, Πειραιάς 15 €Γεώργιος Καρουζάκης, Κηπούπολη 15 €Βασίλειος Πετρίδης, Ρόδος 20 €Φανή Σιδερέα, Ρόδος 15 €Αγγελική Σωτήρου, Χίος 15 €Άννα Σούλου, Αθήνα 15 €Πολυτίμη Τζανέτου, Αργυρούπολη 30 €Σοφία Βανδώρου, Αμφιάλη 15 €Χριστίνα Μουστακλή, Παγκράτι 15 €Ελένη Βασίλογλου, Εκάλη 15 €Ράνια Καρακώστα, Α. Λιόσια 15 €Σοφία Κωνσταντινίδου, Έδεσσα 15 €Γεωργία Ρουσινού, Ξυλόκαστρο 15 €Σταματία Σκαρμαλιωράκη, Παλαίκαστρο Σητείας 15 €Ζωή Αγγελοπούλου, Αθήνα 15 €Δέσποινα Δελαπόρτα, Ρόδος 15 €Νικόλαος Αποστόλου, Φάρσαλα 20 €Ιωάννης Κεφάλας, Καλαμάτα 15 €Δημήτριος Τζιμούρτας, Πολιτεία 15 €Γεώργιος Κοτρώνης, Πετράλωνα 15 €Ευστάθιος Πομώνης, Ναύπλιο 15 €Δημήτριος Κουρμπουζός, Κυπαρίσσι Ρειχέας 15 €Δημήτριος Χρόνης, Λάρισα 50 €Γεωργία Ζουμποπούλου, Αθήνα 40 €Έλλη Δρόσου, Αθήνα 50 €Γεώργιος Βελέντζας, Κοζάνη 15 €Κωνσταντίνος Καραβιάς, Βαθύ Ιθάκης 30 €Ευαγγελία Παπαχρήστου, Παπάγου 15 €

In Memoriam :Ελευθερία Ρώμα – Γιαννίκου, Αγ. Παρασκευή 1000 € (Μνήμη Νικολάου Γιαννίκου)Βασιλική Γέμου – Engesaeth, Νορβηγία 350 €(Μνήμη Νικολάου Γιαννίκου)Ευστάθιος Παπαβασιλείου, Ν. Ψυχικό 100 €(Μνήμη Νικολάου Γιαννίκου)Πέτρος Γ. Καραμανώλης, Φάρσαλα 50 €(Μνήμη Νικολάου Γιαννίκου)Όλγα Ιγνατιάδου, Αθήνα 50 €(Μνήμη Γονέων)Χαράλαμπος & Μύριαμ Καραολίδη, Μελίσσια 40 €(Μνήμη Θεοχάρη Καραολίδη)Αντώνης Στεργίδης, Μελίσσια 30 €(Μνήμη Αλεξάνδρας Στεργίδη)Ντίνα Χατζηιωάννου, Λάρνακα / Κύπρος 30 €(Μνήμη Ονώριου Χατζηιωάννου)Δημήτρης Γ. Καραμανώλης, Παπάγου 100 €(Μνήμη Λάκη Βαϊρακλιώτη)

ευεξία & διατροφή - Τεύχος 12

Documents

Transcript of ευεξία & διατροφή - Τεύχος 12