ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ(σελ. 116-118)

Αρχές Κοινωνικών Επιστημών

Β’ τάξη, Ανθρωπιστικές Σπουδές

Κριπαροπούλου Αντιγόνη

Ο αναρχισμός (ετυμολογικά προέρχεται από την ελληνική λέξη

αρχή = εξουσία και το στερητικό «α») αποτελεί ένα πολιτικό,

κοινωνικό και ιδεολογικό κίνημα που βασίζεται στην αρχή της

κατάργησης του κράτους.

Το κράτος οι αναρχικοί το βλέπουν ως βασικό καταπιεστικό

παράγοντα περιορισμού της ελευθερίας του ατόμου και της

κοινωνίας.

Αιώνες πριν υπήρχαν «αναρχικές»

κοινωνίες…

Οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες δεν ήταν ανταγωνιστικές αλλά συνεργατικές,

βασιζόμενες στην κοινή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και των αγαθών που ήταν διαθέσιμα

στην αρχή του πολιτισμού.

Η πρώτη μορφή κοινωνικής οργάνωσης που εμφανίζεται στην ιστορία της ανθρωπότητας, η πρωτόγονη κοινοτική, ήταν κοινωνία αταξική

δηλ. «αναρχική» (δεν υπήρχαν τάξεις). Υπήρχε ένας υποτυπώδης καταμερισμός εργασίας, ο φυσικός, βασικά ανάμεσα στα δυο φύλα. Οι

άνθρωποι τρέφονταν συλλέγοντας από τη φύση ό,τι τους ήταν απαραίτητο για την επιβίωσή

τους (π.χ. καρπούς δέντρων, κυνήγι, ψάρεμα, κλπ.).

Η παραγωγικότητα ήταν τόσο χαμηλή που δε δημιουργούσε υπερπροϊόν. Η φυλή παρήγαγε όσα της ήταν απαραίτητα για να καταναλώσει. Δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των ανθρώπων ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις.

Για τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτό το σύστημα ονομάζεται «πρωτόγονος

κομμουνισμός».

Αναρχικοί υπήρχαν πάντα… Πριν τεθούν οι βάσεις του

σύγχρονου αναρχισμού, υπήρχαν απόψεις που ως βασικό σκοπό

είχαν την προστασία των ανθρώπων από την καταπίεση του

κράτους.

Οι παλαιότερες ξεκινούν από τις αναρχικές ιδέες του ταοϊσμού και φτάνουν στον απομονωτισμό των

Στωικών.

Οι Κυνικοί και οι Στωικοί στην Αρχαία Ελλάδα απέρριπταν τους

νόμους των ανθρώπων και μιλούσαν για μια ζωή

εναρμονισμένη με την φύση.

Ο τρόπος ζωής αυτών των ανθρώπων δεν συνέπιπτε με

το κατεστημένο, μιας και αυτοί δεν συμμετείχαν στην

δημόσια ζωή, δεν απολάμβαναν αξιωμάτων, δεν αποδέχονταν την εξουσία και την «αυθεντία» και πολλές

φορές ζούσαν σε κοινότητες απόλυτης ισονομίας.

Και κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα υπήρξαν

προσπάθειες δημιουργίας κοινοτήτων αυτόνομων και

ανεξάρτητων από την κρατική ή την θρησκευτική εξουσία

(π.χ. Βαλτεσιανοί και Καθαροί).

Αρχαία Ελλάδα

Οι κυνικοί φιλόσοφοι πρέσβευαν την απόλυτη αμφισβήτηση των

πάντων, απέρριπταν κάθε εξουσία και ήθελαν την απόλυτη

ελευθερία του ανθρώπου.

Οι Κυνικοί ζούσαν σαν τα σκυλιά (κύων = σκύλος) και

«γάβγιζαν» για την πλάνη των συνανθρώπων τους και τις ανόητες

κοινωνικές συμβάσεις.

Αντισθένης

445-360 π.Χ.

Ο Αντισθένης, ο οποίος

κήρυττε δημοσίως ότι δεν θα

έπρεπε να υπάρχει κυβέρνηση,

ατομική ιδιοκτησία, επίσημη

θρησκεία, γάμος.

Απέρριψε τη φήμη και τις

τιμές, αλλά η επίδειξη του

ασκητισμού του ήταν τόσο

καινούργια για τους Έλληνες,ώστε προσήλκυσε μεγάλη

προσοχή και πολλοί έφτασαν να

τον θεωρούν εξαιρετικά σοφό.

Διογένης ο Κυνικός:

Ο αναρχικός της αρχαιότητος

410-323 π.Χ. Ο Διογένης με τις πράξεις του γελοιοποίησε τις

κυρίαρχες κοινωνικές συμβάσεις, σε σημείο που

δύσκολα θα έφτανε και ο πιο ριζοσπαστικός

αναρχικός της εποχής μας.

Ο Διογένης έθιξε αποκλειστικά κοινωνικά και

ηθικά προβλήματα. Η διδασκαλία του ήταν

ουσιαστικά επαναστατική και ανατρεπτική για

την κυρίαρχη τάξη. Προσπάθησε με τα

επιχειρήματα του, να αλλάξει την ανθρώπινη

κοινωνία που είχε διαφθαρεί. Αυτό κατά την

γνώμη του θα ήταν δυνατό, αν ο άνθρωπος

επέστρεφε στην φύση.

Ο Διογένης πίστευε πως ο άνθρωπος είναι από τη

Φύση εφοδιασμένος με όλα όσα χρειάζεται και

δεν έχει ανάγκη από περιττά πράγματα. Μόνος

του δημιουργεί για τον εαυτό του πλήθος

τεχνητές ανάγκες και επιθυμίες, που τελικά τον

υποδουλώνουν.

Υπήρξε είρωνας, καυστικός στις ανθρώπινες

αδυναμίες, προπάντων δε, της ματαιοδοξίας και

της υπεροψίας.

Αντιφών ο Αθηναίος

Κατά την κλασική εποχή (μέσα 5ου αι. π.Χ.)

αυτός ο σοφιστής διατύπωσε δύο «ακραίες»,

για τότε, απόψεις:

α) όλοι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους

όμοιοι, β) οι νόμοι της πολιτείας είναι

αυθαίρετοι κανονισμοί.

Για τον Αντιφώντα οι νόμοι της πολιτείας

είναι αμοιβαίες συμφωνίες ανάμεσα στους

ανθρώπους και επίκτητοι. Απέναντί τους

στέκονται, σαφώς ανώτεροι, οι νόμοι της

φύσης, που υπαγορεύονται από την ανάγκη.

Η φύση, περισσότερο από τον νόμο,

βρίσκεται κοντά στην αλήθεια και σ’ αυτήν

οδηγεί τον άνθρωπο με την χρήση του ορθού

λόγου.

Ο Αντιφών αργότερα, ταυτίζει τον νόμο με

τον ανθρώπινο πολιτισμό, τον οποίο επίσης

απορρίπτει.

Ζήνων ο Κιτιεύς 335-263 π.Χ., ιδρυτής τους

Στωικισμού.

Στον κόσμο που φαντάζεται ο Ζήνων («Πολιτεία»)

δεν υπάρχουν δικαστήρια, όργανα τάξης, στρατός,

ναοί, χρήματα, ούτε καν σχολεία και γάμοι.

Οι άνθρωποι ζουν όλοι μαζί, σαν αγέλη, σε μία

οικουμενική κοινότητα που λειτουργεί με τα ίδια

ήθη και τους ίδιους φυσικούς νόμους. Σε αυτήν την

«ακρατική» κοινωνία, που διέπεται από πλήρη

ελευθερία και ισότητα, δεν υπάρχει περιουσία ούτε

οικογένεια.

Το πώς οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με αυτές

τις συνθήκες ειρηνικά, εξηγείται απλά και

κατανοητά: εκτός από το ένστικτο της

αυτοσυντήρησης, κάθε άνθρωπος έχει μέσα του και

το κοινωνικό ένστικτο, που τον οδηγεί στη σύνδεση

και στη συνεργασία με τους συνανθρώπους του με

σκοπό το κοινό καλό. Αν, λοιπόν, οι άνθρωποι

ακολουθούν τα έμφυτα ένστικτά τους αλλά και τη

λογική, η οποία μπορεί να καθορίσει την

ηθικότητα, θα ζουν αρμονικά, και ο

πειθαναγκαστικός ρόλος των νόμων και των

θεσμών θα είναι πια άχρηστος.

Αντιγόνη: μια «αναρχική» ηρωίδα…

Στην τραγωδία του ο Σοφοκλής περιγράφει ότι μετά τη μονομαχία του Πολυνείκη και του

Ετεοκλή, των γιων του Οιδίποδα, και τον θάνατό τους, ο Κρέοντας αναλαμβάνει την εξουσία της πόλης. Ως απόλυτος μονάρχης,

ανακοινώνει την αυθαίρετη απόφασή του να ταφεί ο Ετεοκλής με όλες τις τιμές που

ταιριάζουν σε έναν υπερασπιστή της πατρίδας και να μείνει άταφος για να κατασπαραχθεί το

σώμα του από τα όρνια ο Πολυνείκης, που θέλησε να την κυριεύσει.

Η Αντιγόνη, τραγική αδελφή των σκοτωμένων, δεν υποτάσσεται σ’ αυτήν την διαταγή και

δηλώνει την απόφασή της να θάψει το πτώμα του αδελφού της, παρότι γνωρίζει την

θανατική ποινή που την περιμένει. Αγνοεί την διαταγή του Κρέοντα και απειθαρχεί στην

εξουσία.

Ο Αισχύλος, παρουσιάζοντας επίσης την απείθαρχη Αντιγόνη στην τραγωδία του «Επτά επί Θήβας», τη βάζει να μιλάει καθαρά για την

ανταρσία της, για την οποία χρησιμοποιεί μάλιστα τη λέξη «αναρχία»!

«Προμηθέας Δεσμώτης»: ένας

«αναρχικός» ήρωας…

Έναν «αναρχικό» ήρωα «φτιάχνει» ο

Αισχύλος στην περίφημη τραγωδία του

«Προμηθέας Δεσμώτης.

Στην αρχή της τραγωδίας ο «Γίγαντας»

οδηγείται «στο Βράχο του Καυκάσου»

για να καρφωθεί και έτσι να τιμωρηθεί,

για την ανυπακοή τους προς τους

Θεούς και προς τον αρχηγό τους Δία,

καθώς επίσης, και για την εναντίωσή

του στους δεσμοφύλακες Κράτος και

Βία…

H Πολιτεία του Ήλιου

133 π.Χ. στην Πέργαμο της Μ.Ασίας.

Ήταν μια επανάσταση δούλων και ακτημόνων με αρχηγό τον Αριστόνικο.

Γράφει ο Παναγής Λεκατσάς:

“....όλα τα δουλικά κινήματα δεν είχαν προοδευτικό

σκοπό, γιατί ζητούσαν να υποκαταστήσουν στους

ελεύτερους τους δούλους και στους δούλους τους

ελεύτερους. Για πρώτη και τελευταία στην

αρχαιότητα φορά η επανάσταση της Πολιτείας του

Ήλιου δίνει στο κοινό πια δουλικό, αχτημονικό κ‘

εθνικό κίνημα καθορισμένο προοδευτικό σκοπό-την

άκρα ισότητα και κοινοχτημοσύνη... αυτός στάθηκε

ο υπέροχος μα τραγικά απραγματοποίητος άθλος

που ανέλαβε η Πολιτεία του Ήλιου. Αχανής

επαναστατική εποποιία σε στιγμές δραματικής

αγωνίας της ανθρωπότητας-εποποιία που

διαγράφεται θολά μέσα στο ζόφο των αιώνων που

την αποσώπασαν, μα που κρατεί ακόμη για όσους

θα μπορούσαν να το δούν, το πρώτο, το εξαίσιο φως

του μαρτυρίου και του ιδανικού της."

Οι βογόμιλοι εμφανίστηκαν στα μέσα του 10ου

αιώνα στη Βουλγαρία…

Ο αναρχικός επαναστάτης Αλεξάντερ Μπέρκμαν

(σύντροφος της Έμμα Γκόλντμαν) περιγράφει τον

βογομιλισμό ως πρώιμο αναρχοκομμουνιστικό

κίνημα:

«Υπήρξε ένα […] κίνημα που η επαναστατική του

ιδεολογία ήταν καθαρά αντικρατική.

Οι βογόμιλοι απέρριπταν κατηγορηματικά κάθε

εξουσία: οικονομική (τους πλούσιους και τα

προνόμια τους), πολιτική (το κράτος και τους

άρχοντες), θρησκευτική (την εκκλησία, τα δόγματα

και τους ιερείς τους).

Τα κρυφά γραπτά εκφράζουν μοντέρνες κοινωνικές

θεωρίες που θα μπορούσε κάποιος να βρει χωρίς

αλλαγές στο πρόγραμμα του αναρχικού κινήματος.

Οι βογόμιλοι προέβλεπαν για τη Βουλγαρία ένα

δίκτυο κοινοτήτων, πρεσβεύοντας τις αρχές του

ελευθεριακού κομμουνισμού».

Παρά τους σκληρούς διωγμούς, ο βογομιλισμός

ρίζωσε ακόμα και στην Κωνσταντινούπολη, ενώ

διείσδυσε και στο Άγιο Όρος τον 13ο αιώνα.

Ο κοινοτισμός ήταν στοιχείο της

ελληνικής κουλτούρας…

Έγκυροι ιστορικοί (Παπαρρηγόπουλος, Μοσχοβάκης,

Πανταζόπουλος) αποδεικνύουν με τις μελέτες τους ότι

ο κοινοτισμός αποτέλεσε βασικό κύτταρο διοικητικής

αυτοοργάνωσης του ελληνισμού.

Συνετέλεσε στην διατήρηση της εθνικής ταυτότητας,

της ηθικής συγκρότησης και της επαναστατικής

αφύπνισης, και επίσης χρησιμοποιήθηκε ως

μηχανισμός πολιτικής κυριαρχίας από τον κατακτητή

και έμμεσης οικονομικής εκμετάλλευσης των

υπόδουλων Ελλήνων.

Στην ουσία η κοινότητα διέσωσε την ιδιοσυστασία

του ελληνικής κουλτούρας.

Η ελληνική κοινότητα υπήρξε ο ζωτικός τρόπος

οργάνωσης των Γραικών από τα αρχαϊκά χρόνια ως

άτυπη μορφή εξουσίας επιτελώντας ένα τεράστιο έργο

στη μικρή κλίμακα διακυβέρνησης.

Το 1833 και επίσημα ο βασιλιάς Όθωνας κατάργησε

μια παράδοση κοινοτισμού χιλιάδων χρόνων

εξαφανίζοντας κάθε μορφή κοινοτικής οργάνωσης

στον ελληνικό δημόσιο χώρο διαμορφώνοντας ένα

συγκεντρωτικού τύπου ελληνικό κράτος.

Αναρχικοί θεωρητικοί

Πιερ Ζοζέφ Προυντόν (1809 – 1865)

Θεωρείται ο πατέρας της αναρχίας, μιας και είναι από τους πρώτους θεωρητικούς που

προσδιορίζουν τον αναρχισμό ως πολιτική ιδεολογία.

Καταγόταν από φτωχή οικογένεια. Από τα πρώτα του χρόνια και κυρίως κατά την διάρκεια

της περιόδου των σπουδών του, θα έρθει αντιμέτωπος με μεγάλα οικονομικά

προβλήματα. Θα κερδίσει όμως υποτροφία κι έτσι θα κατορθώσει να συνεχίσει τις σπουδές

του.

Η πρώτη του μπροσούρα εκδόθηκε στο Παρίσι το 1840, με τίτλο «Τί είναι η ιδιοκτησία»,

τονίζοντας πως «η ιδιοκτησία είναι κλοπή», μια φράση που τον έκανε διάσημο.

Υποστήριξε την ελεύθερη πίστωση και πρότεινε ένα είδος αντιπραγματιστικής ανταλλαγής (εναλλακτικής πολιτικής οικονομίας) που ονομάστηκε μουτουαλισμός (mutual που σημαίνει αμοιβαίος)- σοσιαλιστική αγορά.

Με σκοπό να υλοποιήσει το οικονομικό του μοντέλο, στα

1848, επιχειρεί την ίδρυση μιας Λαϊκής Τράπεζας. Θεωρούσε ότι η δημιουργία Τραπεζών του Λαού

που θα έδιναν λεφτά στους φτωχούς με μηδενικό τόκο, θα ήταν η βάση του κοινωνικού

μετασχηματισμού.

Ο Προυντόν ήταν κατά της επανάστασης και πίστευε ότι η

αλλαγή της κοινωνίας πρέπει να γίνει με ειρηνικό τρόπο.

Ήταν ένα σημείο διαφωνίας με τον Μαρξ κατά την αλληλογραφία

τους.

Ακόμα και στις επαναστάσεις του 1848, παρότι συμμετείχε, είχε

σοβαρές διαφωνίες και αργότερα χαρακτήρισε αυτή την περίοδο ως «την χειρότερη περίοδο της ζωής

του».

Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν

1814- 1876

Είναι κατά πολλούς ο πατέρας της «κολεκτιβιστικής αναρχίας»,

αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές και ενδιαφέρουσες επαναστατικές

προσωπικότητες του 19ου αιώνα, που σχεδόν σε κάθε πράξη του έμοιαζε να εκφράζει τις πιο δυναμικές πλευρές

της αναρχίας.

Ήρθε σε επαφή με τον Μαρξ και τον Προυντόν και εναντιώθηκε στην

ύπαρξη κάθε μορφής κράτους, ακόμα και του σοσιαλιστικού.

Κολλεκτιβισμός: Κοινωνικό και οικονομικό σύστημα με κύριο

χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι συντελεστές της παραγωγής (πλην της εργασίας) ανήκουν στο σύνολο. Είναι το αποτέλεσμα της κατάργησης της

ατομικής ιδιοκτησίας.

Παθιασμένη προσωπικότητα με βαθιά πίστη στην ελευθερία, στην αυτονομία και την

αυτοδιάθεση υπήρξε υπέρμαχος της δημιουργίας επαναστατικών Κομμούνων.

Το 1870 πρωτοστάτησε σε μια εξέγερση στη Λυών, οι αρχές της οποίας αποτέλεσαν

αργότερα βάση για την Παρισινή Κομμούνα.

Κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου και σε απάντηση της κατάρρευσης

της γαλλικής κυβέρνησης, έκανε έκκληση για γενική εξέγερση με σκοπό να προωθήσει μια

κοινωνική επανάσταση.

Τότε συνέταξε τη Διακήρυξη της Αναρχικής Επανάστασης που τοιχοκολλήθηκε στη Λυών

στις 26 Σεπτεμβρίου 1870.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται: «καταργούνται η κυβερνητική εξουσία του κράτους και η διοικητική μηχανή, επειδή κατέληξαν να είναι άχρηστες" (άρθρο 1)

και "αναστέλλεται η λειτουργία των ποινικών και πολιτικών δικαστηρίων και

τις αρμοδιότητές τους επωμίζεται η Λαϊκή Δικαιοσύνη». (άρθρο 2)

Υπέφερε πολλούς διωγμούς,

εξορίες, φυλακίσεις αλλά

κανένας κίνδυνος και εμπόδιο δε

στάθηκαν ικανά να ανακόψουν

την επαναστατική του δράση και

το πάθος του για την αλήθεια.

Η αντίθεσή του με τον Μαρξ θα

γιγαντωθεί στο συνέδριο της

Διεθνούς, το 1872 και αυτό είχε

ως αποτέλεσμα την αποβολή του

ίδιου και άλλων από τη Διεθνή.

Ο θάνατος τον βρήκε στην

Βέρνη, όπου ακόμα και

άρρωστος αγωνιζόταν για ένα

ευρωπαϊκό ριζοσπαστικό κίνημα.

Σεργκέι Νετσάγιεφ 1847-1882

Ρώσος θεωρητικός της επανάστασης, ίσως ο σημαντικότερος εκφραστής του ρεύματος

του μηδενισμού (νιχιλισμός).

Ήρθε σε επαφή με τον Μπακούνιν και κέρδισε την εμπιστοσύνη του.

Την άνοιξη του 1869, ο Νετσάγιεφ γράφει την «Κατήχηση του Επαναστάτη», ένα

πρόγραμμα για την «αμείλικτη καταστροφή» του κράτους και της κοινωνίας. Η θεμελιώδης αρχή της

μπροσούρας είναι η ρήση «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», που θα αποτελέσει την

βάση της επαναστατικής σταδιοδρομίας του. Πίστευε πως ο επαναστάτης πρέπει να έχει «στα έσχατα βάθη της ύπαρξής του» την εξέγερση, να είναι «αμείλικτος εχθρός

αυτού του κόσμου» και να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε μέσο του δοθεί για να τα

καταφέρει, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της βίας.

Πιοτρ Αλεξέγιεβιτς Κροπότκιν

1842-1921

Στόχος του Κροπότκιν ήταν η ωρίμανση των συνθηκών για τη δημιουργία της

αναρχοκομμουνιστικής κοινωνίας, στηριγμένης στην αλληλοβοήθεια.

Τόσο η παραγωγή όσο και τα αγαθά πρέπει να βρίσκονται στα χέρια της κάθε κομμούνας, κάθε

αυτο-οργανωμένης κοινότητας.

Η ελεύθερη διανομή των αγαθών και η ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών θα αντικαθιστούσαν την

ατομική ιδιοκτησία και θα καταργούσαν την οικονομική ανισότητα.

Η αρχή της αμοιβής θα αντικαθίστατο από την αρχή της ανάγκης με αποτέλεσμα ένα οικονομικό σύστημα

στο οποίο αυτά που θα είχε ο καθένας θα ήταν ακριβώς αυτά που χρειαζόταν.

Η αναρχοκομμουνιστική κοινωνία θα ήταν οργανωμένη σε κομμούνες, στις οποίες οι πολίτες θα εργάζονταν με βάση τις ικανότητες και δυνατότητές τους , ενώ παράλληλα θα επιμορφώνονταν διαρκώς, πάνω στο αντικείμενο της εργασίας τους αλλά και σε

άλλους τομείς.

Πίστευε, επίσης την κατάργηση των φυλακών, που τις χαρακτήριζε «σχολεία του εγκλήματος», και την

αντικατάστασή τους από την κατανόηση και την ηθική πίεση προς τους αποκλίνοντες.

Ερρίκο Μαλατέστα 1853 -1932

«ΑΝΑΡΧΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΗ ΒΙΑ, μη κυριαρχία ανθρώπου σε άνθρωπο, μη

επιβολή της βούλησης ενός ή περισσότερων στους υπόλοιπους. Είναι

μόνο μέσω της εναρμόνισης των συμφερόντων, μέσω της εθελούσιας

συνεργασίας, της αγάπης, του σεβασμού, της αμοιβαίας ανοχής, είναι μόνο με την

πειθώ, το παράδειγμα, την μεταδοτικότητα και το αμοιβαίο όφελος από την επιείκεια που μπορεί και πρέπει να θριαμβεύσει η αναρχία, δηλαδή μια

κοινωνία αδελφών ελευθέρως αλληλέγγυων, η οποία θα εξασφαλίζει

στους πάντες την μέγιστη ελευθερία, τη μέγιστη ανάπτυξη, τη μέγιστη δυνατή

ευημερία»...

Το ζήτημα του έρωτα, του Ερρίκο

Μαλατέστα

…«Για μας ο έρωτας είναι ένα πάθος το οποίο από μόνο του γεννά τραγωδίες. Οπωσδήποτε, αυτές οι τραγωδίες δεν θα μεταφράζονταν πλέον σε πράξεις

βίαιες και κτηνώδεις, αν ο άνδρας και η γυναίκα διέθεταν το αίσθημα του σεβασμού της ελευθερίας του άλλου, αν διέθεταν αρκετή εξουσία πάνω στον ίδιο τον εαυτό τους, ώστε να αντιλαμβάνονται πως

ένα κακό δεν θεραπεύεται με κάποιο άλλο μεγαλύτερο, και αν η κοινή γνώμη δεν ήταν τόσο

ανεκτική απέναντι στα εγκλήματα πάθους, όσο είναι σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, οι τραγωδίες δεν θα ήταν

λιγότερο οδυνηρές.

Όσο οι γυναίκες και οι άνδρες διαθέτουν τα αισθήματα που διαθέτουν -και μια αλλαγή στο

οικονομικό και πολιτικό καθεστώς της κοινωνίας δεν μάς φαίνεται αρκετή για να τα μεταβάλει οριστικά- ο έρωτας, την ίδια στιγμή που θα

προσφέρει μεγάλη χαρά, θα προξενεί και μεγάλο πόνο. Με την κατάργηση όλων των αιτίων που θα

μπορούσαν να καταργηθούν, ο πόνος αυτός θα μπορούσε να μειωθεί ή να απαλυνθεί, η πλήρης

εξαφάνιση του όμως είναι αδύνατη»…

Από το βιβλίο «Προς μια ελεύθερη κοινωνία»

Οι αναρχικές ρίζες της

Πρωτομαγιάς

Το 1887 τέσσερις αναρχικοί του Σικάγου

εκτελέσθηκαν. Ένας πέμπτος αυτοκτόνησε στη

φυλακή. Τρεις ακόμη θα περνούσαν 6 χρόνια

στη φυλακή μέχρι που πήραν χάρη από τον

κυβερνήτη Altgeld που είπε ότι η δίκη που τους

καταδίκασε χαρακτηρίστηκε από "υστερία, ένα

τσούρμο ενόρκους και έναν προκατειλημμένο

δικαστή«…

Το κράτος είχε, σύμφωνα με τα λόγια της

δίωξης, θέσει την "Αναρχία … σε δίκη" και

ήλπιζε ότι οι θάνατοί τους θα ήταν επίσης ο

θάνατος της αναρχικής ιδέας.

Οι αναρχικοί αυτοί, ήταν οργανωτές

συνδικάτων και η Πρωτομαγιά έγινε διεθνής

ημέρα εργαζομένων για να θυμίζει την εξόντωσή

τους.

Καταδικάστηκαν με ψεύτικες κατηγορίες για

τη ρίψη μιας βόμβας στην εισβολή της

αστυνομίας σε μια διαδήλωση στο Σικάγο.

Η διαδήλωση αυτή ήταν τμήμα απεργίας με

αίτημα το 8ωρο, στην οποία συμμετείχαν

400.000 εργάτες του Σικάγου και ξεκίνησε την

1η Μάη του 1886.

Νικόλα Σάκο και

Μπαρτολομέο Βαντσέτι

Στις 23 Αυγούστου 1927,

δολοφονούνται στην ηλεκτρική

καρέκλα από το Κράτος των ΗΠΑ και

την πολιτεία της Μασαχουσέτης, οι

Ιταλο-αμερικανοί αναρχικοί Νικόλα

Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι.

Κατηγορήθηκαν για μια ληστεία μετά

φόνου που δεν έκαναν ποτέ,

καταδικάστηκαν με χαλκευμένα

στοιχεία που δεν έτυχαν επανεξέτασης

ούτε όταν οι πραγματικοί δράστες

συνελήφθησαν για άλλη υπόθεση και

ομολόγησαν…

Ο αναρχισμός στην Ελλάδα…

Χρονολογείται ήδη από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του

ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Από τους πρώτους αναρχικούς ήταν ο Εμμανουήλ Δαδάογλου, ο

άνθρωπος που έστησε οδοφράγματα στην Καπνικαρέα το

1862 επί μοναρχίας του Όθωνα.

Έζησε στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου εντάχτηκε στο εκεί

παράρτημα της Πρώτης Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων (το οποίο συνδεόταν άμεσα με τον Μιχαήλ

Μπακούνιν), οπότε και γνώρισε την Ελληνίδα Μαρία Πανταζή και

έγιναν ζευγάρι.

Μετά το θάνατό του, η

αναρχική Μαρία πήγε στο

Παρίσι, όπου έγινε μέλος μιας

ένοπλης αναρχικής

οργάνωσης, διαδραματίζοντας

ενεργό ρόλο στην τρίμηνη

Παρισινή Κομμούνα του

1871, για να συλληφθεί

αργότερα και να εκτελεστεί

από τους Bερσαλλιέρους,

μένοντας στην ιστορία ως η

πρώτη Ελληνίδα που έλαβε

μέρος στο διεθνές αναρχικό

κίνημα.

Πλωτίνος Ροδοκανάκης Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1828 και

ταξίδεψε σε πολλά μέρη.

Επηρεασμένος από τον Σαιν Σιμόν, τον Προυντόν και τον Φουριέ, φτάνει στο

Μεξικό.

Στη χώρα αυτή μπόλιασε τις ιδέες του που αλλού δύσκολα γίνονταν κατανοητές.

Την ίδια εποχή, η ιδέα και μόνο ότι η ιδιοκτησία είναι κλοπή αντιμετωπιζόταν στην Ευρώπη, με αγανάκτηση, αντίθετα από το Μεξικό όπου από αιώνες ίσχυε

στους Ινδιάνους η λογική της κοινοτικής γης (Calpuli) την οποία είχαν σφετεριστεί

οι μεγαλοκτηματίες.

Το όνομα του Πλωτίνου Ροδοκανάκη θα φωτίζει το όραμα για Ισότητα και Δικαιοσύνη των ξεχασμένων της

μεξικανικής γης, δίπλα σ' εκείνο του Εμιλιάνο Ζαπάτα, που παραμένει ο

θρυλικός ήρωας των απόκληρων του Μεξικού.

Έλληνες αναρχικοί έδρασαν σε πολλές

χώρες του κόσμου. Ενδεικτικά

αναφέρουμε:

Στην Ρωσία (Περικλής Αργυρόπουλος,

Ζωρζής Κ. Ράλλης κ.ά.)

Στην Αίγυπτο (Α. Σκουφόπουλος,

Αριστείδης Παππάς, Ν. Χρυσούδης ,

Ιωσήφ Χιόνης, Γεράσιμος Λούζης κ.ά.)

Στην Ισπανία κατά την διάρκεια του

εμφυλίου πολέμησαν στο πλευρό του

Ντουρούτι πολλοί Έλληνες μαχητές,

όπως ο Πατρινός Αναρχικός Νότης

Παπαζαχαρόπουλος, (καθιστός δεύτερος

από δεξιά στην φωτογραφία), ο οποίος

ήταν σιδηρουργός στο επάγγελμα και

εργάζονταν την δεκαετία του ΄30 στο

Λιμάνι τις Πάτρας, μέχρι που άκουσε τις

“σειρήνες” τις επανάστασης στην

Ισπανία και αποφάσισε να συνδέσει την

τύχη του με τα όνειρα των Ισπανών

συντρόφων του.

Κορυφαία στιγμή του αναρχισμού ο

μερικός έλεγχος της Βαρκελώνης …

Στην διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου

πολέμου (1936-1939) οι αναρχικοί

κατάφεραν να εφαρμόσουν για ένα

διάστημα τις απόψεις τους:

Οργανώθηκαν λαϊκές τραπεζαρίες

οποίες είχαν σαν σκοπό την

πρωταρχική κάλυψη της σίτισης των

πολιτών της Βαρκελώνης.

Οι περιοχές της Αραγονίας και η

κοιλάδα της Prat de Llobregat

πέρασαν στο σύστημα της

κολεκτιβοποίησης έπαιξε

αποφασιστικό ρόλο στην τροφοδοσία

της πόλης της Βαρκελώνης.

Οι σιδηρόδρομοι τα λεωφορεία και τα τραμ πέρασαν σε εργατικό

έλεγχο.

Το πρόβλημα της στέγασης λύθηκε από τα εργατικά συνδικάτα, τα οποία παραχώρησαν στέγη σε οποιονδήποτε την είχε ανάγκη.

Απαλλοτριώσεις σε ισπανικές αλλά και σε καναδέζικες, βέλγικες, αγγλικές, αμερικανικές, γαλλικές

ιδιοκτησίες.

Συστάθηκε η «Κεντρική Επιτροπή των Πολιτοφυλακών» οργανωμένη

με δημοκρατικά κριτήρια, χωρίς ιεραρχικές διαφοροποιήσεις και με

την δυνατότητα για όλους –όχι μόνο για του εκλεγμένους

«διοικητές»- να συμμετέχουν στις αποφάσεις.

Εργάτες στα

οδοφράγματα,

Βαρκελώνη, 1936

Οδοφράγματα των

εργατών,

Βαρκελώνη, Ιούλιος

1936

«Confederación Nacional del Trabajo» (Εθνική

Συνομοσπονδία Εργασίας), ή αλλιώς CNT, ιδρύθηκε το 1910.

Ήταν η πιο ισχυρή και πιο σημαντική οργάνωση στην

Ισπανία. Βαρκελώνη, Ιούλιος, 1936.

Αναρχική

πολιτοφυλακή

Γυναικεία

αναρχική

πολιτοφυλακή

Γυναίκα της

πολιτοφυλακής,

Βαρκελώνη, 1936

Κολλεκτιβοποιημένο

τραμ

Αυτό-διαχειριζόμενο

εργαστήριο

Κολλεκτιβοποιημένο

εργοστάσιο

πυρομαχικών

Αυτο-διαχειριζόμενη

βιομηχανία στη

Βαρκελώνη

Κατά την διάρκεια της Ισπανικής Επανάστασης αναδείχθηκαν πολλές

μεγάλες μορφές στην Καταλονία και στον χώρο των αναρχικών. Μία

από αυτές ήταν ο Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι.

"Ήμουν αναρχικός σε όλη μου την

ζωή και ελπίζω ότι είμαι και τώρα.

Θα το θεωρούσα πράγματι πολύ

θλιβερό να γινόμουν στρατηγός και

να εξουσιάζω ανθρώπους με

στρατιωτική πυγμή... Πιστεύω όπως

πάντα στην ελευθερία που

στηρίζεται στην αίσθηση ευθύνης.

Θεωρώ την πειθαρχία απαραίτητη

αλλά θα πρέπει να είναι

αυτοπειθαρχία, εμπνεόμενη από ένα

κοινό σκοπό και ένα ισχυρό αίσθημα

συντροφικότητας."

Συνοπτικά, κοινά σημεία των

θεωρητικών και ακτιβιστών

του αναρχισμού:

Κατάργηση της ατομικής

ιδιοκτησίας στα μέσα

παραγωγής

Οργάνωση της παραγωγής

στη βάση της ελεύθερης

συνένωσης των παραγωγών

(συνεταιρισμοί κ.ά.,

κολεκτιβοποίηση, κοινωνικές

οργανώσεις εκμετάλλευσης

των πλουτοπαραγωγικών

πηγών κ.λπ.)

Εγκαθίδρυση της άμεσης

δημοκρατίας, κατάργηση του

κράτους και της έμμεσης

αντιπροσωπευτικής

δημοκρατίας.