Ομήρου Οδύσσεια

ραψωδία α στίχοι 109 - 173

βασικά θέματα της ενότητας

➔ εφαρμογή του β΄ μέρους του σχεδίου της Θεάς Αθηνάς

➔ η κατάσταση στο παλάτι της Ιθάκης➔ θεσμός φιλοξενίας➔ σκιαγράφηση του Τηλέμαχου και των

μνηστήρων➔ τεχνική του Ομήρου

ενότητες - σκηνές

1. στ. α 109 - 115, αναχώρηση της Αθηνάς από τον Όλυμπο

2. στ. α 116 - 142, αύλειος χώρος των ανακτόρων της Ιθάκης

3. στ. α 143 - 161, η Αθηνά και ο Τηλέμαχος στο “δώμα”

4. στ. α 162 - 173, οι μνηστήρες στο παλάτι

θεσμός φιλοξενίας

Δημιουργήθηκε από πρακτικές ανάγκες. Προστάτης των ξένων ο Ξένιος Δίας. Σε όλες τις σκηνές φιλοξενίας υπάρχει ένα ορισμένο τυπικό:➔ εγκάρδια υποδοχή και πρόσκληση σε φιλοξενία➔ πλύσιμο των χεριών του ξένου ή λουτρό➔ παράθεση γεύματος➔ ερωτήσεις του οικοδεσπότη προς τον ξένο σχετικά με την ταυτότητά του

και το λόγο της επίσκεψης➔ ενδεχόμενη διανυκτέρευση➔ δώρο του οικοδεσπότη προς τον φιλοξενούμενο

πολιτιστικά στοιχεία

➔ αντικείμενα υλικού βίου (π.χ. λαγήνι, κρατήρας, χρυσά ποτήρια κ.λ.π.)

➔ υπηρετικό προσωπικό (καταμερισμός εργασίας)➔ βασικά στοιχεία διασκέδασης: φαγητό, ποτό, μουσική,

τραγούδι, χορός, πεσσοί➔ διεκδίκηση της εξουσίας μέσω του γάμου➔ αοιδοί

διαχρονικά στοιχεία

➔ οι άνθρωποι γίνονται άδικοι, όταν κάνουν το καθετί για τον πλούτο και την εξουσία

➔ ο άνθρωπος τιμωρείται, όταν ξεπερνάει κάθε ηθικό φραγμό

➔ έθιμο της φιλοξενίας

πρόσωπα

➔ Τηλέμαχος: λυπημένος, αγανακτισμένος με τη συμπεριφορά των μνηστήρων, αλλά αδύναμος να τους αντιμετωπίσει, φιλόξενος

➔ Μνηστήρες: αλαζόνες, αδιάντροποι, αφιλόξενοι, άμυαλοι, νοιάζονται μόνο για τις υλικές απολαύσεις

τεχνική ποιητή

➔ Επική ειρωνεία (κάποιος ήρωας του έργου αγνοεί αυτό που γνωρίζουν οι ακροατές): οι μνηστήρες και ο Τηλέμαχος (στην αρχή) αγνοούν πως ο Μέντης είναι η Αθηνά

➔ Προοικονομία μνηστηροφονίας, όταν ο Τηλέμαχος σκέφτεται τον Οδυσσέα τιμωρό των μνηστήρων

➔ Αντιθέσεις: η ψυχική διάθεση του Τηλέμαχου και των μνηστήρων➔ εναλλαγή περιγραφής και αφήγησης➔ όρος σκηνή : αλλάζει η σκηνή, όταν αλλάζει ο τόπος, ο χρόνος, τα

πρόσωπα