Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

37
Άνοιξη 2015 MEΣΟΛΟΓΓΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΑΡΧ. ΠΛΕΥΡΩΝΑ ΑΡΧ. ΕΛΕΑ ΓΕΦΥΡΙ ΠΛΑΚΑΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣ. ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ ΠΑΡΑ∆. ΦΟΡΕΣΙΕΣ MEΣΟΛΟΓΓΙ Ιερή Πόλη Αρχαία Ελέα Αρχαία Πλευρώνα Γεφύρι της Πλάκας ΜΕΤΕΩΡΑ | Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ΚΥΘΗΡΑ | Καστροπολιτεία Παλαιόχωρας ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ | Ανακαλύπτοντας την Παραµυθιά ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ | Φιλοξενία, γεύσεις, πολιτισµός “Calliope”, Παραδοσιακές Φορεσιές Ελληνικό Souvenir www.elliniko-panorama.gr ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 19 ×ñüíéá ôáîßäéá óôçí ÅëëÜäá Τεύχος 103 6,80 Άνοιξη 2015 103

description

Σελίδες απο το νέο τεύχος του περιοδικού "Ελληνικό Πανόραμα"

Transcript of Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

Page 1: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

Άνοιξ

η20

15ME

ΣΟΛΟ

ΓΓΙ

ΠΑΡ

ΑΜΥΘ

ΙΑ

ΑΡΧ

. ΠΛΕ

ΥΡΩΝ

Α

ΑΡΧ

. ΕΛΕ

Α

ΓΕΦ

ΥΡΙ Π

ΛΑΚΑ

Σ

ΠΑΛ

ΑΙΟΧ

ΩΡΑ

Μ

ΟΥΣΕ

ΙΟ Φ

ΥΣ. Ι

ΣΤΟΡ

ΙΑΣ Μ

ΕΤΕΩ

ΡΩΝ

Μ

ΟΝΕΜ

ΒΑΣΙΑ

Π

ΑΡΑ∆

. ΦΟΡ

ΕΣΙΕ

Σ

MEΣΟΛΟΓΓΙΙερή Πόλη

Αρχαία ΕλέαΑρχαία ΠλευρώναΓεφύρι της Πλάκας

ΜΕΤΕΩΡΑ | Μουσείο Φυσικής ΙστορίαςΚΥΘΗΡΑ | Καστροπολιτεία Παλαιόχωρας

ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ | Ανακαλύπτοντας την ΠαραµυθιάΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ | Φιλοξενία, γεύσεις, πολιτισµός

“Calliope”, Παραδοσιακές ΦορεσιέςΕλληνικό Souvenir

www.elliniko-panorama.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΟΠΑΝΟΡΑΜΑ

19 ×ñüíéá ôáîßäéá óôçí ÅëëÜäá

Τεύχος 103 6,80 € Άνοιξη 2015

103

Page 2: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï20

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΜΠΑΣΓΙΟΥΡΑΚΗΣΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ

Page 3: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 21

μεσολόγγι

ιΕΡΗ ΠΟΛΗ

Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το

αλωνάκιΔ. ΣΟΛΩΜΟΣ

“ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ”

Page 4: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï22

Πλευρώνα

Το υπερθέαμα της λιμνοθάλασσας από τον αρχαιολογικό χώρο

Page 5: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 23

Page 6: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï24

Kήπος των ΗρώωνΑνδριάντας Λόρδου Βύρωνα & προτομή Στρατηγού Δημητρίου Μακρή.

Page 7: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 25

Page 8: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï26

ΣΤΟΝ ΠΗΓΑΙΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Μετά την οδηγική «χλιδή» της Εγνατίας ως τα Γιάννενα, παίρνουμε τις κατηφοριές και τις στροφές για την Άρτα. Νταλίκες στον στενό δρόμο, δυσκολία προσπέρασης και συνωστισμός. Όλοι προσμένουμε την ολοκλήρωση της Ιονίας Οδού. Η οποία θα μας λυτρώσει οριστικά από τα οδηγι-κά βάσανα ως το Αντίρριο. Παράλληλα όμως θα μας στερήσει την συντροφιά των κρυστάλλινων νερών του Λούρου, με τα βαθύσκια πλατανοδάση και τις ζωντανές πέστροφες στα παραποτάμια χωριά.Πριν και μετά την πόλη της Άρτας, μάς συνοδεύουν στη διαδρομή οι θησαυροί των περιβολιών. Πληθωρικοί σωροί από λεμόνια, πορτοκάλια και μανταρίνια γοη-τεύουν τα βλέμματά μας με τα ζωηρά χρώ-ματά τους, πάνω στα κιόσκια και τους πά-γκους των ντόπιων παραγωγών. Κάποιοι έχουν αναγράψει σε χαρτόνια και τις τιμές. Μας εντυπωσιάζουν οι τιμές των πορτοκα-λιών : 0,25 και 0,20 € το κιλό ! Δίνεις 2 € και παίρνεις αντίστοιχα 8 ή 10 κιλά ! Αν είναι δυνατόν !Με πλούσια βιταμίνη C στον οργανισμό μας, συνεχίζουμε για Μεσολόγγι. Καθώς πλησιάζουμε συνειδητοποιώ, ότι πάνε 50 χρόνια από τότε, που για πρώτη φορά επισκέφθηκα την πιο ηρωική, την πιο πολύπαθη πόλη της Ελλάδας. Ακόμα θυμάμαι τον εαυτό μου, τελειόφοιτο του Γυμνασίου Αρρένων Καβάλας, να περι-διαβαίνω με συγκίνηση τον «Κήπο των Ηρώων» στην Ιερή Πόλη.(1) Και να προ-σπαθώ, με την χειροκίνητη Yashica, να φωτογραφίσω με ασπρόμαυρο φιλμ μνη-μεία, ανδριάντες και προτομές, Ελλήνων και Φιλελλήνων ηρώων, που έπεσαν μα-χόμενοι κατά τη διάρκεια της θρυλικής Εξόδου.Μισό, λοιπόν, αιώνα μετά βρίσκομαι και πάλι στους σκιερούς διαδρόμους του «Κή-που των Ηρώων» κάτω από τους φοίνικες, τα κυπαρίσσια, τα πεύκα και τις δάφνες.

Πολύτιμο οδηγό σε τούτη την οδοιπορία της ιστορίας και της τιμής έχουμε τον Διπλωματούχο ξεναγό Γιώργο Αποστο-λάκο. Που δεν περιορίζεται μόνον στην παρουσίαση των μνημείων, αλλά και στην περιγραφή των δύο πολιορκιών του Με-σολογγίου και της εποποιίας της Εξόδου.Ας τον παρακολουθήσουμε:

Ο ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ

Ο «Κήπος των Ηρώων» αποτελεί ουσι-αστικά ένα κοιμητήριο ξεχωριστό στην Ελλάδα, αφού τα χώματά του φιλοξένησαν τα σώματα χιλιάδων, κατά τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, «Ελεύθερων Πολιορκημένων» που πολέμησαν μέχρις εσχάτων, μαρτύρησαν και τελικά ενταφι-άστηκαν στον καθαγιασμένο τούτο χώρο.Αποτελεί παράλληλα, τη μοναδική περιφε-ρειακή γλυπτοθήκη της χώρας μας, το μο-ναδικό ιστορικό πάρκο αναφορικά με την Ελληνική Επανάσταση. Στο πλάι της εισό-δου του Κήπου, σε μία μαρμάρινη πλά-κα, αναγράφεται σαν έτος ίδρυσής του, το 1829. Πληροφορούμενος ο Ιωάννης Κα-ποδίστριας πως στην περιοχή αυτή ήταν το στρατόπεδο και ταυτόχρονα το νεκροτα-φείο των πολιορκημένων, έδωσε την εντο-λή να ανεγερθεί ένα μνημείο, στο οποίο θα τοποθετούσαν όλα τα διάσπαρτα οστά. Είχαν προηγηθεί, όχι μόνο η ολοκληρωτι-κή καταστροφή της πόλης από τους Τουρ-κοαιγύπτιους-μόνο τρία σπίτια σώζονται σήμερα από εκείνη την εποχή-αλλά και το άνοιγμα των τάφων από τους πολιορκη-τές, προσδοκώντας πως θα έβρισκαν πο-λύτιμα αντικείμενα. Προφανώς δεν βρή-καν αυτά που περίμεναν κι έτσι άφησαν τα πτώματα άταφα.Τα κουφάρια έγιναν βορά των όρνεων του Αρακύνθου κι έτσι η πόλη που άκμασε προεπαναστατικά, μετετράπη, στην κυριο-λεξία, σε κρανίου τόπο. Ο Κυβερνήτης, όχι μόνο διέταξε την ανέγερση του μνημείου, αλλά προχώρησε και στην προκήρυξη του πρώτου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που

(1) Το Μεσολόγγι ανακηρύχθηκε και επίσημα «Ιερή Πόλη» σύμφωνα με τον Αναγκαστ. Νόμο 645/1937, που δημοσιεύθη-κε στο φύλλο 153 της εφημερίδας της Κυβερνήσεως, της 26ης Απριλίου 1937.

Page 9: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 27

Κήπος Ηρώων | Προτομή Στρατηγού Σπύρου Κοντογιάννη.

Page 10: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï36

ΣΤΗΝ ΑΠΛΟΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Κάποιες πόλεις στην Ελλάδα είναι προικι-σμένες με τέτοια τοπογραφία, που από με-γάλη απόσταση φανερώνουν τα θέλγητρά τους. Ας θυμηθούμε τις μαγικές εικόνες που εμφανίζουν από μακρυά η Καβάλα, η Καστοριά και τόσες άλλες ακόμα πόλεις. Το Μεσολόγγι, αντίθετα, αποκαλύπτει σταδιακά στον ταξιδιώτη τα μυστικά του. Μόνο αν ανηφορίσει κανείς στα γειτονικά υψώματα και βουνά, θα μπορέσει ν΄αντι-ληφθεί την έκταση και την γενικότερη ει-κόνα της πόλης. Μιας πόλης επίπεδης και απλόχωρης, που θυμίζει Κάτω Χώρες, και ελάχιστα εξέχει από την - συνήθως - ατά-ραχη επιφάνεια του νερού.Προσεγγίζοντας από την Βόρεια είσοδό του το Μεσολόγγι, εγκαταλείπουμε την Εθνική Οδό και συνεχίζουμε τον παραθα-λάσσιο δρόμο προς την πόλη. Ως το βάθος του ορίζοντα εκτείνονται τα αχανή «τηγά-νια» των αλυκών με τα άβαθα νερά. Δίπλα στο δρόμο εμφανίζονται οι εγκαταστάσεις των αλυκών, με τα βαριά μηχανήματα και τους χιονόλευκους αλατοσωρούς. Με μέση ετήσια παραγωγή 120.000 τόνων, οι Αλυκές του Μεσολογγίου παράγουν σχεδόν την μισή ποσότητα αλατιού από το σύνολο της παραγωγής των Ελληνικών Αλυκών.Οδηγούμε αργά και νωχελικά, σταματάμε συχνά. Χαρίζουμε στον εαυτό μας όλο το χρόνο για να θαυμάσει τις λεπτεπίλεπτες σιλουέττες των Φοινικόπτερων και Λευ-κοτσικνιάδων που καθρεφτίζονται στα ακίνητα νερά.Πού και πού εμφανίζεται σε κάποιο κλα-δάκι μια πολύχρωμη Αλκυόνη, από τα ομορφότερα μικροπούλια. Φαλλαρίδες και Κορμοράνοι σχηματίζουν σκουρό-

(3) Αξίζει να σημειωθεί ό,τι σύμφωνα με τον «Φορέα Δια-χείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου», έχουν ως τώρα παρατηρηθεί 300 περίπου είδη πουλιών στην περιοχή. (περιοδικό «ΑΒΟΚΕΤΑ», τεύχη 3-4 ΙΑΝ. 2014)(4) Τα άλλα δύο ΞΕΝΙΑ που οικοδομήθηκαν το 1953 είναι των Δελφών και της Καστοριάς.

χρωμες συγκεντρώσεις, μικρά παρυ-δάτια πουλιά βηματίζουν στον ρηχό λασπώδη βυθό, ψάχνουν με τα μακρυά ράμφη τους για τροφή. Μακαρίζουμε όλα τούτα τα πουλιά. Είναι τόσο ήρεμα, τόσο ανέμελα, κανείς δεν τα ενοχλεί. Μοιάζουν να μην έχουν τον παραμι-κρό εχθρό. (3)

Η πόλη του Μεσολογγίου όλο και πλησιάζει. Ήδη ένα πυκνό δάσος από κατάρτια ορθώνεται μπροστά μας. Εί-ναι τα ιστιοπλοϊκά σκάφη διαφόρων χωρών, ελλιμενισμένα στην ευρύχωρη μαρίνα ή τραβηγμένα - για να ξεχειμω-νιάσουν - στη στεριά.

Οι Αλυκές του Μεσολογγίου,

Page 11: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 37

Κάποιοι μοναχικοί περιπατητές βηματί-ζουν στην απέραντη προκυμαία χαλαρά. Πού και πού περνάει και κάποιος ποδη-λάτης, από τους χιλιάδες που μετακινού-νται καθημερινά στην επίπεδη τούτη πόλη. Παρατηρούμε μπροστά μας όλη αυτή την ηρεμία ανθρώπων και νερών. Τις επόμενες μέρες θα έχουμε την τύχη, ακόμα και στα κεντρικότερα σημεία της πόλης, να ζήσουμε στιγμές χαλάρωσης και γαλήνιων ρυθμών.Φτάνουμε στο κεντρικότερο τμήμα της προκυμαίας, στο νότιο άκρο της πόλης. Εδώ, ανάμεσα στις λιμνοθάλασσες της Κλεισούρας και του Μεσολογγίου, βρί-σκεται το κατάλυμά μας, το ξενοδοχείο

«ΘΕΟΞΕΝΙΑ», διάδοχος του προγενέστε-ρου «ΞΕΝΙΑ» του Μεσολογγίου. Σύμφωνα με την παράδοση όλων των Ξενία, έτσι κι αυτό βρίσκεται στο επιφανέστερο, στο πιο προνομιούχο σημείο της πόλης. Το συγκε-κριμένο, μάλιστα, χτισμένο το 1953, είναι ένα από τα ιστορικότερα ΞΕΝΙΑ, ανάμεσα στα 40 περίπου που κατασκευάστηκαν μέ-χρι το 1965 (4). Υπήρξε όμως και ένα από τα τυχερότερα. Γιατί ήδη από το 1972, πριν δηλαδή γίνουν ανησυχητικά τα ίχνη της παρακμής, πέρασε στην ιδιοκτησία των αδελφών Παπαχρήστου. Οι οποίοι, όχι μόνον επεξέτειναν την δυναμικότητά του στα 107 δωμάτια, αλλά με διαδοχικές

δίπλα στην Ιερή Πόλη, χαρίζουν στο τοπίο εικόνες εξωτικής ομορφιάς.

Page 12: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï38

ανακαινίσεις το μεταμόρφωσαν ως το πιο φιλικό, λειτουργικό και επιθυμητό κατάλυ-μα του Μεσολογγίου. Με θέα εκπληκτική και ανεμπόδιστη σε κάθε σημείο του ορί-ζοντα, στεριανού και θαλασσινού. Αυτές τις τόσο ιδιαίτερες θαλασσινές εικόνες, που δημιουργούνται μπροστά στο ξενοδο-χείο μας, ξεκινάμε να γνωρίσουμε. Πλησι-άζει, άλλωστε, η ώρα του δειλινού. Η ώρα των φωτογράφων, των φυσιολατρών, των ρομαντικών περιπατητών.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΛΙΔΑ

Φανταστείτε μια γλώσσα στεριάς που ξε-κινάει από την άκρη της προκυμαίας, στο ξενοδοχείο ΘΕΟΞΕΝΙΑ και, σαν λόγχη μή-κους 4 χιλιομέτρων, εμβολίζει τη θάλασσα. Δεν είναι μια θάλασσα με συνηθισμένα χαρακτηριστικά. Η επιφάνειά της σπάνια φουρτουνιάζει, είναι συνήθως ελαφρά ρυ-

τιδωμένη ή ακίνητη σαν καθρέφτης. Είναι η απέραντη Λιμνοθάλασσα του Μεσολογ-γίου, που με έκταση 150.000 στρεμμάτων είναι η μεγαλύτερη στην Ελλάδα. Το υγρο-τοπικό αυτό σύμπλεγμα, έχει διαμορφω-θεί με την πάροδο των αιώνων ανάμεσα στις εκβολές των ποταμών Εύηνου και Αχελώου. Στην εκτενέστατη επικράτειά του περιλαμβάνει λιμνοθάλασσες, αλυκές, εκτεταμένους αλμυρόβαλτους, έλη γλυκού νερού, αμμώδεις όχθες ή και αμμολου-ρίδες, που το καθιστούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αλλά και μεγαλύτερα υγρο-τοπικά οικοσυστήματα της Μεσογείου. (5)

Καθώς το βλέμμα μας αγναντεύει προς το νότο, το σύνθετο αυτό οικοσύστημα εγκα-ταλείπει σιγά - σιγά τον εναγκαλισμό της στεριάς, αναζητάει ανοιχτούς ορίζοντες στα βαθυγάλαζα νερά του Πατραϊκού και του Ιονίου. Πολύ διαφορετικός αλλά εξίσου συναρπαστικός είναι ο ορίζοντας

Διβάρια, Πριάρι, Πουλιά και το νησάκι της Κλείσοβας με το προεπαναστατικό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας και την επιτύμβια στήλη εις μνήμην των υπερασπιστών της.

Page 13: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 39

στην κατεύθυνση της στεριάς. Στα ΒΑ της πόλης εκτείνεται ο μακρύς, ορεινός όγκος του Αράκυνθου, με το μεγαλόπρεπο φα-ράγγι της Κλεισούρας και τις κατάφυτες πλαγιές.Στ’ ανατολικά, πέρα απ’ τα ρηχόνερα της Κλείσοβας και τις χαμηλές στεριές, διακό-πτεται βίαια ο ορίζοντας από έναν αυστη-ρό βραχώδη όγκο. Είναι η θρυλική Βαρά-σοβα, ο ασβεστολιθικός όγκος με τα Βυ-ζαντινά δυσπρόσιτα Μοναστήρια και τις εντυπωσιακές ορθοπλαγιές, που από ύψος 1.000 μ. κατακρημνίζονται στην θάλασσα.Έχοντας ένα τέτοιο μοναδικό τοπίο ολό-γυρά μας ξεκινάμε μια ήσυχη περιδιάβα-ση στην γλώσσα της στεριάς. Είν’ ένας ασφαλτόδρομος με δύο στενές λωρίδες για αυτοκίνητα, μονοπάτι για τους πεζούς και

δρομάκι για ποδηλάτες. Δύσκολα μπορού-με να φανταστούμε περίπατο πιο ξεκούρα-στο, πιο χαλαρωτικό αλλά και πιο ρομαντι-κό. Σπάνια στην Ελλάδα. δίπλα σε πόλη, έχουμε νιώσει τόση ευδαιμονία, τόση γα-λήνη. Στα ανατολικά μας εκτείνεται η Λι-μνοθάλασσα της Κλείσοβας, με έκταση γύρω στα 25.000 στρέμματα και βάθος μικρότερο του ενός μέτρου. Φοινικόπτερα και λευκοτσικνιάδες κινούνται με αρχοντι-κή περπατησιά στα άβαθα νερά. Πού και πού σκύβουν το κεφάλι τους, βυθίζουν το μακρύ τους ράμφος στον λασπώδη βυθό για αναζήτηση τροφής.Στα ακύμαντα νερά καθρεφτίζονται τα γραφικά φυσικά ιχθυοτροφεία, τα «δι-βάρια», με τους πασσάλους, τα πλέγμα-τα - που παλιά ήταν από καλάμια - και

(5) Λόγω της μεγάλης σημασίας αλλά και του χώρου που θα απαιτούσε, το Εθνικό Πάρκο της Λιμνοθάλασσας του Μεσο-λογγίου, καθώς και οι διάφοροι τρόποι ψαρέματος θα μας απασχολήσουν διεξοδικά σε επόμενα άρθρα.

Page 14: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï40

Παραδοσιακή «Πελάδα» και «Πριάρι» με «Σταφνοκάρι». Πουθενά, ίσως, αλλού στην Ελλάδα, η συνύπαρξη φύσης και Ανθρώπου δεν έχει δημιουργήσει εικόνες παρόμοιας ωραιότητας.

Page 15: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 41

Page 16: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï42

τις ιχθυοπαγίδες, όπου φυλακίζονται τα ψάρια. Ακίνητες, σαν ζωγραφισμένες σε πίνακα, μας χαρίζουν τις αντανακλάσεις τους οι πανέμορφες ψαρόβαρκες, οι μικρές «Γαΐτες» και τα μεγαλύτερα «Πριάρια». Σ’ αυτά τα πριάρια δεσπόζει, στο μπροστινό τους τμήμα, το θεαματικό «Σταφνοκάρι», το παραδοσιακό αλιευτικό εργαλείο που χρησιμοποιείται στις λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου και Αιτωλικού.Αρκετά μικρονήσια εξέχουν ανεπαίσθη-τα πάνω από την επιφάνεια των νερών. Ανάμεσά τους είναι και η Κλείσοβα, με έκταση δύο μόλις στρεμμάτων. Πάνω του χτίστηκε προεπαναστατικά το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, που ανακαινίστηκε το 1846. Το νησάκι έγινε θρυλικό για την τεράστια - την τελευταία - νίκη των υπερα-

σπιστών του Μεσολογγίου απέναντι στα στίφη των χιλιάδων Τουρκοαιγυπτίων. Εδώ, στις 25 Μαρτίου 1826, 131 μαχη-τές με 4 κανόνια, κατάφεραν συντριπτικό πλήγμα κατά των εχθρών, που οι απώλειές τους ξεπέρασαν τους 3.000.Η αχανής Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγί-ου στα δυτικά μας είναι κατάσπαρτη από τα δικά της μικρονήσια. Καθένα έχει τη δική του συμμετοχή στις ιστορικές στιγ-μές της Ιερής Πόλης. Το Βασιλάδι, στην είσοδο της λιμνοθάλασσας, υπήρξε το προπύργιο του Μεσολογγίου στις πολιορκί-ες. Η ανατίναξη, από αβλεψία, της πυριτιδα-ποθήκης του στις 23 Φεβρουαρίου 1826 προκάλεσε την πτώση του και τον οριστικό αποκλεισμό του Μεσολογγίου από τη θά-λασσα.

Πριάρια με Σταφνοκάρι. Πίνακες ζωγραφικής μοναδικοί.

Page 17: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 43

Νοτιότερα, στ ‘ ανοιχτά της λιμνοθάλασ-σας, βρίσκεται το νησάκι του Αη- Σώστη, με το ομώνυμο εκκλησάκι, χτισμένο προ-επαναστατικά. Η ιστορία του ξεκινάει το 1770 με τα Ορλωφικά. Τον Γενάρη του 1824 αποβιβάστηκε εδώ ο Λόρδος Βύ-ρων, ενώ στις 10 Γενάρη του 1826, ο Αν-δρέας Μιαούλης νίκησε τους Τούρκους και διάσπασε την πολιορκία της πόλης. Αυτή ήταν και η τελευταία βοήθεια προς την πολιορκημένη πόλη από την θάλασσα. Σήμερα διατηρείται το εκκλησάκι και ο πε-τρόχτιστος φάρος του 1857.Ο περίπατός μας καταλήγει, 4 χιλιόμετρα μετά, στην Τουρλίδα. Είναι ο παραθεριστι-κός οικισμός που ως το 1885 - πριν ενω-θεί με την στεριά - ήταν νησί. Πάμπολλες πελάδες - που προσπαθούν να μιμηθούν

τις παραδοσιακές - είναι το χαρακτηριστι-κό της Τουρλίδας. Καφέ και ψαροταβέρνες χαρίζουν από τις τζαμαρίες τους ανεμπό-διστη θέα στον ήλιο του δειλινού. Δεν εί-ναι λίγοι οι ψαράδες, που είτε με καλάμια απ΄την ακτή είτε με βάρκα, ψαρεύουν τα νοστιμώτατα ψάρια της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου.Σε επαφή με την Τουρλίδα, στο ΝΑ άκρο της Λιμνοθάλασσας της Κλείσοβας, βρί-σκονται οι εγκαταστάσεις της Αλυκής της Τουρλίδας. Είναι μια μικρή, παραδοσια-κή αλυκή, γνωστότερη με την ονομασία «Μαύρη Αλυκή». Καλύπτει επιφάνεια 1700 στρεμμάτων και χρονολογείται από τον 14ο αιώνα. Ιδιοκτησιακά ανήκει στον Δήμο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου.Την μεγάλη αλυκή, την λεγόμενη «Άσπρη

Page 18: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï44

Πελάδες στην Τουρλίδα.

Page 19: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 45

Page 20: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï46

Ψάρεμα στην αυγή. Σαν να σταμάτησε ο χρόνος. Το ψαροκάναλο με τις βάρκες, που εισχωρεί βαθειά στην πόλη. Φαινόμενο μοναδικό.

Page 21: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μεσολογγι - ιερη πολη 47

Πανέμορφες βάρκες με ζωηρά χρώματα και λυγερά «κορμιά».Συγκρότημα Πελάδων στην Λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας.

Page 22: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï102

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

Για πολλά χρόνια είχα διατη-ρήσει στη μνήμη μου μια εικόνα πολύ αμυδρή της Πα-ραμυθιάς. Μια εικόνα νύχτας

χειμωνιάτικης, βροχερής, που μας είχε βρει στην μικρή πόλη κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ήταν ένα πολυήμερο εξερευνητικό οδοιπορικό, σε μερικές από τις λιγότερο διάσημες περιοχές της Ηπείρου. Που, 35 σχεδόν χρόνια πριν, ήταν ελάχιστα γνωστές στο ευρύ κοινό. Ανάμεσα σ’ αυτές ήταν και η Παραμυθιά. Που εκείνη τη νύχτα, το μόνο που είχε την δυνα-τότητα να προσφέρει, ήταν ένα λιτό δείπνο σε κάποιο μαγέρικο κι ένας ακόμη πιο λιτός ύπνος στο ξενοδοχείο «ΚΥΠΡΟΣ», ένα ταπεινό επαρχιακό κατάλυμα, με υποτυπώδεις ανέσεις και δωμάτια με κοινές τουαλέτες, (σή-μερα, ανακαινισμένο πια εξακολουθεί να λειτουργεί τηλ. 26660-22235)Στα χρόνια που ακολούθησαν, περά-σαμε από την πόλη αρκετές φορές, μα πάντα βιαστικοί, με τη ματιά του τουρίστα κι όχι του περιηγητή. Η πλη-ροφορία, ωστόσο, για την λειτουργία μιας νέας, πολύ αξιόλογης ξενοδοχει-ακής μονάδας, υπήρξε καθοριστική. Για να επισκεφθούμε και –κυρίως- να γνωρίσουμε όχι μόνον την πόλη αλλά και την ευρύτερη, εξαιρετικά συναρ-παστική περιοχή της Παραμυθιάς.

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΜΠΑΣΓΙΟΥΡΑΚΗΣΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ

ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ

Page 23: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 103

Η Α Γ Ν Ω Σ Τ Η Γ Ο Η Τ Ε Ι Α

Page 24: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï104

ΠΡΩΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ 35 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Αρχές του φετινού Φλεβάρη, παρα-βλέπουμε τις απαισιόδοξες μετεω-ρολογικές προβλέψεις και ξεκινάμε

με προορισμό την Παραμυθιά. Η οποία, ούσα μια από τις πιο βροχερές περιοχές της Ελλάδας, διατηρεί ακέραιη την φήμη της και μας υποδέχεται με βροχή. Μια βροχή σιγανή, σαν πρωτοβρόχι, που εί-ναι περισσότερο νανουριστική παρά ενο-χλητική.Το ξενοδοχείο «ΘΕΑΣΙΣ» δεν χρειάζεται να το αναζητήσουμε πολύ. Δεσπόζει στην κεντρική οδό Κ. Καραμανλή, στην καρ-διά της πόλης, απέναντι από το Δημαρχείο του Δήμου Σουλίου. (1) Είναι περίοπτη η θέση της μονάδας, με κορυφαία θέα που δικαιώνει απόλυτα την επιλογή της ονο-μασίας. Οι λιτές αρχιτεκτονικές γραμμές του μοντέρνου τετραώροφου κτιρίου απο-πνέουν κύρος και υψηλή αισθητική. Το ΘΕΑΣΙΣ είναι ένα αυθεντικό ξενοδοχείο πόλης, που πολλές μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας θα επιθυμούσαν να το έχουν στο ξενοδοχειακό τους δυναμικό.Εξίσου ελκυστικό είναι το εσωτερικό, με κυρίαρχο τον χώρο του Καφέ - Μπαρ. Εί-ναι μια αίθουσα με εξαιρετική επίπλωση, μεγάλη ευρυχωρία και περιμετρική θέα τόσο στις εξοχές όσο και στο επίκεντρο της ζωής της πόλης. Εδώ μάς καλωσορί-ζουν οι οικοδεσπότες μας, ο Κώστας Σι-ντόρης κι ο Γιώργος Μπέλλος, οι τολμη-ροί επενδυτές και εμπνευστές αυτού του θαυμάσιου καταλύματος.Μετά το ταξίδι των 300 χιλιομέτρων στην άλλοτε βρεγμένη και άλλοτε χιονισμένη Εγνατία, χαλαρώνουμε μ’ ένα υπέροχο καφεδάκι. Από τα παράθυρα θαυμάζουμε, 200 μέτρα χαμηλότερα, το καύχημα των

θρησκευτικών μνημείων της πόλης. Είναι η εκπληκτική Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου, του 14ου αιώνα, με την περί-τεχνη Βυζαντινή αρχιτεκτονική. Πιο πίσω, απλώνεται η στενόμακρη κοιλάδα του Κωκυτού. Είναι ο ποταμός, που κατά την μυθολογία δημιουργήθηκε από τα δάκρυα των συγγενών των νεκρών, όταν ο Άδης οδηγούσε τις ψυχές τους, μέσω της Αχε-ρούσιας λίμνης, στον Κάτω Κόσμο (2). Πάνω από την κοιλάδα του Κωκυτού, φράσσουν τον δυτικό ορίζοντα χαμηλές οροσειρές, που χωρίζουν την Παραμυθιά από την πόλη της Ηγουμενίτσας και τις Ηπειρω-τικές ακτές. Ήδη καταστρώνουμε το πλά-νο δράσης μας. Πρώτη προτεραιότητα να γνωρίσουμε την έδρα των εξορμήσεών μας, την πόλη της Παραμυθιάς.

ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΜΕ ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΓΟΗΤΕΙΑ

Μικρή πόλη, συμμαζεμένη, με αν-θρώπινες διαστάσεις. Σε δύο λεπτά

απ΄το ξενοδοχείο μας φτάνουμε στο κέ-ντρο. Εδώ δεσπόζει ένα κτίριο εκπληκτικό. Είναι το εμβληματικό τριώροφο Σχολείο, που ανεγέρθηκε το 1937 με δωρεά του Σωτηρίου Βούλγαρη, του φημισμένου Οίκου κοσμημάτων BULGARI, που ήταν εγκατεστημένος στην Παραμυθιά. Είναι εντυπωσιακές οι διαστάσεις του σχολείου, που αναμφίβολα κατατάσσεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα της Ελλάδας. Η πελεκητή πέτρα, τα πολλά και μεγάλα παράθυρα και η εμπνευσμένη αρχιτεκτονική, τού χαρί-ζουν μια επιβλητικότητα και πλαστικότητα μοναδική. Δυστυχώς, το κορυφαίο αυτό οικοδόμημα έχει πάψει εδώ και 5 χρόνια να αντηχεί από τις φωνές των παιδιών, γιατί οι σχολικές εγκαταστάσεις έχουν με-ταφερθεί αλλού.

(1) Σύμφωνα με το πρόγραμμα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ», η Παραμυθιά αποτέλεσε την έδρα του διευρυμένου Δήμου Σουλίου, που συμπεριέλαβε τους παλαιότερους Δήμους Αχέροντα, Παραμυθιάς και Κοινότητα Σουλίου.(2) Οι πέντε ποταμοί του Άδη ήταν οι Αχέρων (o ποταμός της θλίψης), Κωκυτός (o ποταμός του θρή-νου), Φλεγέθων (o ποταμός που έχει πύρινες φλόγες), Λήθη (o ποταμός της λησμονιάς) και Στυξ (o ποταμός του μίσους).

Η εμβληματική είσοδος του Ναού της Κοίμησης Θεοτόκου, στην κάτω περιφερειακή οδό της Παραμυθιάς.

Page 25: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 105

Page 26: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï106

Βυζαντινός ναός Κοίμησης Θεοτόκου, 14ου αιώνα.

Page 27: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 107

Page 28: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï126

Με τον Δημήτρη Λώλο, υπεύ-θυνο τουρισμού του Δήμου Σουλίου, διασχίζουμε την Βέλλιανη (νυν Χρυσαυγή)

και παίρνουμε τις ανηφοριές και τις στρο-φές. Για τα 2,5 χλμ. ως την Ελέα χρειαζό-μαστε μόλις λίγο παραπάνω από 5 λεπτά. Δεν ήταν όμως τόσο απλά τα πράγματα το φθινόπωρο του 1985. Ήταν τότε που η Η’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσι-κών Αρχαιοτήτων Κέρκυρας-Θεσπρω-τίας, ξεκίνησε τις πρώτες ανασκαφικές έρευνες στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέ-ας. Ένα χώρο, που ήταν γνωστός σε όλους, και ιδιαίτερα στους ντόπιους, ως «Κάστρο της Βέλλιανης». Ας παρακολουθήσουμε την εξαιρετική όσο και γλαφυρή περιγρα-φή του χώρου αλλά και των συνθηκών της εποχής από τους Αρχαιολόγους Γεώργιο Ρήγινο και Κασσιανή Λάζαρη.Το φθινόπωρο του 1985, λοιπόν, το σύνο-λο της έκτασης των 105 στρεμμάτων του κάστρου καλυπτόταν από ιδιαίτερα πυκνή ποώδη βλάστηση και ψηλά πουρνάρια και

χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά ως βοσκότοπος των κτηνοτρόφων της πε-ριοχής. Μόνο τα επιβλητικά σωζόμενα πο-λυγωνικά τείχη και η μνημειακή ΒΑ πύλη του οικισμού πρόβαλλαν ως αδιάψευστα τεκμήρια της πάλαι ποτέ ακμής και της σημασίας του χώρου στην ιστορία της αρχαίας Θεσπρωτίας και γενικότερα της Ηπείρου. Ο αείμνηστος, βέβαια, μελετητής της ηπειρωτικής αρχαιολογίας, καθηγητής Σωτήρης Δάκαρης – και πριν απ’ αυ-τόν και άλλοι- είχαν επισημάνει το χώρο. Ωστόσο, η μη ανταπόκριση της ελληνικής Πολιτείας καθιστούσε αδύνατη οποιαδή-ποτε παρέμβαση.Την λύση έδωσε ο νέος –τότε- Πρόεδρος της Κοινότητας Βέλλιανης και μετέπειτα Δήμαρχος Παραμυθιάς, αείμνηστος Βα-σίλης Λώλος. Χάρη στο ενδιαφέρον και στο ασίγαστο πάθος του συγκεντρώθηκε ένα αρχικό ποσόν 600.000 δραχμών, τα μισά από την Κοινότητα και τα υπόλοιπα από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Βελλι-ανιτών. Δέκα τρεις συνολικά εργάτες –και

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΕΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΜΠΑΣΓΙΟΥΡΑΚΗΣΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΗ

Απόμακρη από τις κεντρικές οδικές αρτηρίες. Αθέατη από τα βλέμματα του μα-

ζικού τουρισμού. Οχυρωμένη με πολυγωνικό σύστημα τειχοποιίας θαυμαστό.

Είναι η Αρχαία Ελέα, η Θεσπρωτική πόλη που από τον 4ο π.χ. αιώνα είναι

χτισμένη στις πλαγιές του Κορύλα. Και από το στρατηγικό υψίπεδό της, στα

500 περίπου μέτρα, εποπτεύει ανεμπόδιστα τα πάντα: την ευρύτατη κοιλάδα

της Παραμυθιάς κι όλα τα αντικρυνά και τα γύρω βουνά.

Page 29: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

AΡΧΑΙΑ ΕΛΕΑ 127

Page 30: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï128

Page 31: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

AΡΧΑΙΑ ΕΛΕΑ 129

κυρίως εργάτριες- ανέβαιναν καθημερινά ασθμαίνοντας τα κρύα πρωινά του φθινο-πώρου του 1985, το ανηφορικό δύσβατο μονοπάτι ως το κάστρο, με ημερομίσθιο 1.300 δραχμών.Τα Σαββατοκύριακα, που η εργασία ήταν εθελοντική και χωρίς αμοιβή, οι απασχο-λούμενοι αυξάνονταν με γεωμετρική πρό-οδο: κάτοικοι του χωριού, μαθητές του Δημοτικού Σχολείου, δάσκαλοι και παπά-δες έκοβαν πουρνάρια, κλάδευαν δέντρα και ξερίζωναν ασφάκες, αποκαλύπτοντας στα έκπληκτα μάτια όλων μας άγνωστους αναλημματικούς τοίχους, σχεδόν πλήρεις κατόψεις αρχαίων κτιρίων και εντυπω-σιακά τμήματα οχυρώσεων.Στη συνέχεια διανοίχθηκε και ασφαλτο-στρώθηκε δρόμος ως τον αρχαιολογικό χώρο και άρχισαν οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες που αποκάλυψαν τμήματα της πολιτικής και εμπορικής Αγοράς, δημό-σια κτίρια και ναό. Ακολούθησαν μακρό-χρονες προσπάθειες εξασφάλισης χρη-

ματοδοτήσεων από διάφορες εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές, μέχρι την έγκριση της οριστικής μελέτης ανάδειξης του χώρου, το καλοκαίρι του 2003Ο Φύλακας της Αρχαίας Ελέας Χρήστος Μπίκας μας υποδέχεται θερμά, μας προμηθεύει πληροφοριακό υλικό και μας οδηγεί στην αναστηλωμένη ΒΑ πύλη. Με διαστάσεις 2Χ4,20μ. η πύλη είναι μνημειακής κατασκευής με ογκώδεις λι-θόπλινθους, ενώ το άνοιγμά της γεφυρώ-νεται με τέσσερις καλυπτήριες δοκούς, μήκους 3 περίπου μέτρων η καθεμιά. Τα τείχη ακολουθούν το πολυγωνικό σύστη-μα τειχοποιίας, με υλικό τον ασβεστόλιθο που αφθονεί στην περιοχή.Επιμελέστερη είναι η τοιχοποιία στην ανατολική πλευρά και ιδιαίτερα το τμήμα γύρω από την πύλη. Στο σημείο αυτό είναι εντυπωσιακή η κατάσταση διατήρησης των τειχών, τα οποία σώζονται σε ύψος 7 μέτρων, ενώ το πάχος τους φτάνει τα 4 μέτρα ! Στο υπόλοιπο τμήμα της βόρειας,

Οι πλαγιές του Κορύλα, απόκρημνες και μυστηριώδεις, μέσα στην καταχνιά.Ατενίζοντας μέσα από την μνημειακή πύλη τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας.

Page 32: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï158

Μα πρόκειται για έναν τόπο ασύ-γκριτα γοητευτικό. Δε γίνεται να μην επιστρέψεις εδώ. Ξανά και ξανά. Σε κερδίζει. Φυσικά. Αβί-αστα. Ίσως έχει να κάνει με το ότι μπαίνοντας στο Κάστρο νιώ-θεις ότι παίρνεις τη μικρή εκδί-κησή σου από το μηχανοκίνητο τύραννο της καθημερινότητάς μας. Εδώ δεν υπάρχει χώρος ούτε για αυτοκίνητο, ούτε για μοτοσυκλέτα, ούτε καν για πο-δήλατο. Άλογα και μουλάρια διασχίζουν τη «Μέση Οδό» και στρίβουν, επιδέξια, στα ακόμα πιο στενά καντούνια. Δυο άλογα φορτωμένα με σα-κιά με αναγκάζουν να κάνω στην άκρη. Τα υποζύγια είναι το μόνο μέσον για να μεταφέρεις βαριά πράγματα και τα οικο-δομικά υλικά. Ακούγοντας τα πέταλα των ζώων στις πέτρες

η φαντασία καλπάζει. Ταξιδεύει πίσω, στη Μονεμβασιά του χτες, το «Περιώνυμον Άστυ», το οποίο διέσχιζαν περήφανα άτια πλουμιστά ντυμένα. Η βυζαντι-νή πόλη πέρασε κατά καιρούς στα χέρια των Φράγκων, των Οθωμανών, των Ενετών. Όλοι άφησαν τα ίχνη τους εδώ.Γιατί κάθε φορά που πατάω το πόδι μου εδώ νιώθω ότι έχω αφήσει ανοιχτούς τους λογα-ριασμούς μου με αυτό τον τόπο; Γιατί ο επισκέπτης αισθάνεται αυτή την ανάγκη να επιστρέφει στη Μονεμβασιά; Πιεστική η ανάγκη να το απαντήσω αυτή τη φορά. Το «άρωμα» της Μονεμ-βασιάς έχει συνταγή και θέλω να το βρω. Επιτακτικά.Η μικρή βαλίτσα στενάζει στο κατηφορικό καλντερίμι. Ο ξε-νώνας, αυτή τη φορά, είναι κο-

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ | Ξυπνάς μέσα μου τον καλλιτέχνη

Το «Ελληνικό Πανόραμα», μέσα από μια νέα ενότητα, αποτυπώνει ταξίδια και προορισμούς αναδεικνύοντας το δίπολο «Φιλοξενία – Πολιτισμός». Η πρόταση διαμονής γίνεται εφαλτήριο για μια προσέγγιση με τον τόπο, την κουλτούρα του και την πολιτιστική του ταυτότητα. Πρώτη στάση μας, η Μονεμβασιά. Εδώ η Ιστορία δε σε βαραίνει. Αντίθετα γίνεται αφορμή για έμπνευση.

Μπροστά στην Πύλη. Για άλλη μια φορά. Αν προσέξεις το δεξί φύλλο της πόρτας, o Χρόνος έχει σχηματίσει ένα πρόσωπο. Λέει «καλώς ήρθες» Εγώ πάντως το ακούω. Καθαρά. Πολύ καθαρά. Μονεμβάσια. Μονεμβασιά μου. Για άλλη μια φορά πέρασα τη «μόνη έμβαση» για να σε ανταμώσω.

* Ταξιδιωτικός στοχαστής και blogger, δημιουργός του lakonistas.gr

Κείμενο – φωτογραφίες: Πάνος Α. Παπαδολιάς*

Page 33: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μονεμβασια 159

Page 34: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï160

ντά στην Πύλη. «Γουλάς». Είναι ένα από τα ονό-ματα που έχουν οι Μονεμβασίτες για το βράχο τους. Στο πάνω μέρος του είναι γυμνός. Το όνο-μα έχει ρίζα σλαβική και σημαίνει «φαλακρός». Δυο κτήρια ωραία αγκαλιασμένα αγναντεύουν το πέλαγος. Το δωμάτιο εκπέμπει ζεστασιά. Είναι κι αυτά τα παράθυρα με την κουρτίνα βελονά-κι που φέρνουν την ανάσα της θάλασσας μέσα. Έχεις την αίσθηση ότι εδώ τα έχεις όλα. Νιώθεις αυτάρκης. Ήρεμος. Πλήρης. «Να μπορούσαμε να μείνουμε εδώ για πάντα!» «Μα, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο επισκέπτες μας να ξεχνάνε να φύγουνε. Ξεχνάνε κυριολεκτικά». Η Δώρα, ο άνθρωπος που φροντίζει το «Γουλά» μας φέρνει ένα καφέ στη βεράντα. Την καθίζω κάτω να τα πούμε.

Είναι κάτι φορές που η λεζάντα µοιάζει απολύτως περιττή.

Page 35: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μονεμβασια 161

«Εντάξει, η ζωή τα έχει φέρει έτσι που έρχονται οι άνθρωποι σαν κυνηγημένοι τα τριήμερα και τα Σαββατοκύριακα. Υπάρχουν πολλοί όμως, ξένοι κυρίως, οι οποίοι ξεχνάνε τον Χρόνο, τις μέρες και τις ώρες. Βρίσκουν εδώ την ηρεμία τους. Και γραπώνονται στην κυριολεξία». Μου δείχνει ένα φάκελο γεμάτο σημειώματα που έχουν αφήσει πίσω τους ένοικοι του «Γουλά». «Νιώθουν την ανάγκη να μας γράψουν δυο κουβέντες πριν φύγουν. Σαν να θέλουν να αφήσουν τη σφραγί-δα τους. Μη γίνει και ξεχαστούμε. Ποιόν, όμως, μπορώ να ξεχάσω από όλους αυτούς; Τους θυ-μάμαι όλους. Έναν προς έναν. Άνθρωποι ξεχω-ριστοί. Από το 2014 θα μου μείνουν πιο έντονα ο Jim και η Carol. Ήρθαν τον Γενάρη και έμειναν εδώ τρεις ολάκερους μήνες. Κάθε χρόνο αφή-

νουν πίσω την παγωμένη Νέα Υόρκη για να ξε-χειμωνιάσουν στα ωραιότερα μέρη του πλανήτη. Συνταξιούχος καθηγητής Πανεπιστημίου στην έδρα της Αγγλικής και της Αμερικάνικης Ιστορίας αυτός. Φωτογράφος εκείνη. Νομίζω πως και οι δυο ερωτεύτηκαν την Μονεμβασιά. Ο Jim; Μιλά-με για εφηβικό ενθουσιασμό! Κάθε πρωί ξύπνα-γε και έγραφε ποίηση. Όλα έμπνευση γύρω από το ταξίδι και τη Μονεμβασιά. Στη μια, κάθε μέρα, ξεκινούσαν για μια μεγάλη βόλτα, ένα περίπατο, μια εκδρομή. Έχουμε κρατήσει επικοινωνία βέ-βαια. Μόλις εκδοθεί το βιβλίο υποσχέθηκαν να μου το στείλουν. Δεν ξέρουν ακόμα αν θα βγει αυτόνομα ή θα συμπεριλάβουν και ποιήματα που γέννησε άλλος τόπος». Μπαίνουμε μέσα. Βλέπω το χώρο με άλλα μάτια. Αναζητώ την Ερατώ…

Φωτογραφία και θέα µιλούν από µόνες τους. Ξενώνας «Γουλάς».

Page 36: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

ÅËËÇÍÉÊÏ ÐÁÍÏÑÁÌÁ, ÔÅÕ×ÏÓ 103ï162

«Γουλάς» Ένα καταφύγιο ηρεµίας απόλυτα προσιτό σε όλα τα βαλάντια.

Page 37: Ελληνικό Πανόραμα Τεύχος 103_preview

μονεμβασια 163