ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

02/05/2023ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

1

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΚΑΤΆ ΤΟ 17Ο ΚΑΙ ΤΟΝ 18Ο ΑΙΩΝΑ


2

Σημειώνονται σημαντικές μεταβολές Αύξηση πληθυσμού Αλλαγές στην αγροτική οικονομία για να

καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού δημιουργία μεγάλων αγροκτημάτων εφαρμογή νέων μεθόδων καλλιέργειας επέκταση χρήσης μηχανημάτων

«Αγροτική Επανάσταση»

Ανάπτυξη εμπορίου (τριγωνικό εμπόριο) – εσωτερικού εμπορίου στην Ευρώπη

Ευρώπη

ΑμερικήΑφρική

συσσώρευση κεφαλαίωνστα χέρια των επιχειρηματιών


3

ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

σπαρτική μηχανή

σιδερένιο άροτρο

Εναλλασσόμενες καλλιέργειες που επιτρέπουν στο έδαφος να παράγει περισσότερο. (Άγγλος Τσαρλς Τάουνσχεντ)


4

Τι βλέπετε στις εικόνες; Ποιο ρόλο πιστεύετε ότι έπαιξαν τα μηχανήματα στην οικονομία της εποχής;


5

Αύξηση της ζήτησης προϊόντων αλλάζει η διαδικασία παραγωγής μεταποιημένων προϊόντων, κυρίως με τη

χρήση μηχανών


6

ΠΟΙΟΙ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ; ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ; ΤΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΝΟΥΝ; 02/05/2023

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

7

Βασικοί παράγοντες για την εκβιομηχάνιση της οικονομίας , δηλαδή τη γέννηση και την ανάπτυξη της βιομηχανίας είναι:

1) Οι επιχειρηματίες που διαθέτουν σημαντικά κεφάλαια

2) Το εργατικό δυναμικό (αυτήν την εποχή πολλοί αγρότες δεν έχουν εργασία λόγω των αγροτικών μεταβολών και καταφεύγουν στις πόλεις αναζητώντας κάποιο εισόδημα)

3) Οι πανίσχυρες μηχανές


8

ΟΡΙΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Βιομηχανική επανάσταση ονομάζεται το φαινόμενο της εκβιομηχάνισης της

οικονομίας, δηλαδή της αλλαγής του χαρακτήρα της οικονομίας που βασίζεται

στα κεφάλαια και την επένδυση σε εργοστάσια και μηχανήματα.

Α’ φάση της βιομηχανικής επανάστασης

συντελείται στη Μεγάλη Βρετανία γύρω στα 1750-1780


9

ΓΙΑΤΙ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ;Why Britain took the lead.

Great Britain enjoyed many advantages that helped it take the lead in the Industrial Revolution. It had plentiful iron and coal resources and a good transportation system. It was a leading commercial power so merchants had the capital to invest in new enterprises. It had colonies that supplied raw materials and bought finished goods. The British government encouraged improvements in transportation and used its navy~ to protect British trade. Finally, the British accepted the idea that people could move ahead in society by hard work and talent.από το διαδίκτυο http://www.fresno.k12.ca.us/divdept/sscience/history/industrial_revolution.htm

Γιατί η Μεγάλη Βρετανία είχε το προβάδισμα.

Η Μεγάλη Βρετανία διέθετε σημαντικά πλεονεκτήματα που της επέτρεψαν να

ηγηθεί της Βιομηχανικής Επανάστασης. Είχε άφθονες πρώτες ύλες σιδήρου και

άνθρακα και ένα καλό σύστημα μεταφορών. Ήταν μία ηγεμονική

εμπορική δύναμη και οι έμποροι διέθεταν τα κεφάλαια για να επενδύσουν σε νέες

επιχειρήσεις. Είχε αποικίες που την τροφοδοτούσαν με πρώτες ύλες και

μεταποιημένα προϊόντα. Η βρετανική κυβέρνηση ενθάρρυνε βελτιώσεις στις

μεταφορές και χρησιμοποίησε το ναυτικό της χώρας για να προστατεύσει το

βρετανικό εμπόριο. Εν τέλει, οι Βρετανοί αποδέχτηκαν την ιδέα ότι ο λαός μπορεί

να προοδεύσει στην κοινωνία με τη σκληρή δουλειά και το ταλέντο.


10

http://www.fresno.k12.ca.us/divdept/sscience/history/industrial_revolution.htm

http://www.fresno.k12.ca.us/divdept/sscience/history/industrial_revolution.htm

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ Η αστική τάξη (βιομήχανοι, μεγαλέμποροι,

τραπεζίτες) ενισχύει διαρκώς τη θέση της. Οι αριστοκράτες προσπαθούν να

διαφυλάξουν τα προνόμια τους. Μεγάλη Βρετανία οι αριστοκράτες αρχίζουν να

ασχολούνται με τις νέου τύπου οικονομικές δραστηριότητες

Οι αγρότες αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού

Τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα των πόλεων ζουν σε άσχημες συνθήκες


11

Ποιοι εργάζονται στις διπλανές εικόνες;


12


13

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΗ πολιτική κατάσταση παρέμενε στάσιμη Η εξουσία είναι συγκεντρωμένη στα χέρια

βασιλιά (απόλυτη μοναρχία)

Εξαίρεση η Μ. ΒρετανίαΟι πιέσεις της αριστοκρατίας και των αστών οδήγησαν στα τέλη του 17ου αιώνα στην αναγνώριση ορισμένων πολιτικών δικαιωμάτων στις οικονομικά ισχυρότερες τάξεις «Ένδοξη Επανάσταση (1688)»


14

ΙΔΕΕΣΟ ορθός λόγος εναντίον της προκατάληψης

Το πρώτο ήταν να μην παραδέχομαι ποτέ τίποτα για αληθινό, αν δεν το ξέρω ολοφάνερα για αληθινό˙ δηλαδή ν’ αποφεύγω προσεκτικά τη βιασύνη και την προκατάληψη, και να μην περιλαμβάνω στις κρίσεις μου τίποτα παραπάνω απ’ ό,τι θα παρουσιάζεται στο νου τόσο ευδιάκριτα ώστε να μη μου δίνεται καμιά ευκαιρία ν’ αμφιβάλλω γι’ αυτό.

Ντεκάρτ, Λόγος περί της μεθόδου (1637), μτφρ. Χρ. Χρηστίδης, Παπαζήσης, Αθήνα 1976, σ. 19.


15

ΙΔΕΕΣ Πρόοδος των φυσικών επιστημών (από το 17ο

αιώνα)

Απελευθέρωση από τις προλήψεις του Μεσαίωνα

Οι διανοούμενοι βασίζονται στη λογική και προσπαθούν να ανακαλύψουν φυσικούς νόμους που διέπουν τη λειτουργία του κόσμου.


16

ΠΡΩ

ΤΟΠ

ΟΡΟ

Ι

Φράνσις Μπέικον (ή Βάκων) 1561-1626

Κάθε επιστημονική θέση πρέπει να επαληθεύεται με το πείραμα για να γίνεται αποδεκτή


17

ΠΡΩ

ΤΟΠ

ΟΡΟ

Ι

Ρενέ Ντεκάρτ (ή Καρτέσιος) 1596-1650

Τόνισε ότι η συστηματική αμφιβολία είναι ο μόνος δρόμος προς την αληθινή γνώση“Cogito ergo sum” (σκέφτομαι άρα υπάρχω)


18

ΠΡΩ

ΤΟΠ

ΟΡΟ

Ι

Τζον Λοκ 1632-1704

Διατύπωσε τη θέση ότι οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα (ζωής, ελευθερίας, περιουσίας)


19

ΠΡΩ

ΤΟΠ

ΟΡΟ

Ι

Ισαάκ Νιούτον (ή Νεύτων) 1642-1727Εφαρμόζει την επαγωγική μέθοδο (από το ειδικό στο γενικό) Διατύπωσε το νόμο της παγκόσμιας έλξης και υποστήριξε ότι το σύμπαν λειτουργεί με φυσικούς νόμους


20

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ17ος – 18ος αιώνας


21

ΟΡΙΣΜΟΣΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

Πνευματικό κίνημα στα τέλη του 17ου αιώνα και το 18ο αιώνα που αποδέχεται τη λογική ως το μόνο ασφαλές μέσο για την ερμηνεία του

κόσμου, απορρίπτει κάθε αυθεντία, ασκεί κριτική σε κάθε γνώση που ήδη υπάρχει και

έχει την πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να προοδεύει.

Ξεκινά από την Αγγλία, κορυφώνεται στη Γαλλία και εξαπλώνεται στην Ευρώπη και έξω

από αυτήνΟι εκπρόσωποι του κινήματος ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές. Κορυφαίοι ήταν ο Ρουσό, ο Βολτέρος, ο Ντιντερό, ο Μοντεσκιέ, ο Ντ’ Αλαμπέρ


22

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΔιαφωτισμός και πολιτικήα. Οι απόψεις του Τζον ΛοκΑν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού του […], τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με βία. Ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας είναι η βία.

Δύο δοκίμια περί διακυβερνήσεως (1689). Πηγή: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/

β. Οι απόψεις του Ζαν Ζακ ΡουσόΟι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού, μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να συμβληθούν με το λαό˙ πρέπει να τον υπακούουν.

Το κοινωνικό συμβόλαιο (1762), μτφρ. Δ. Κωστελένος, Αναγνωστίδης, σ. 164.

Ποιες απόψεις διατυπώνει οι φιλόσοφοι στα διπλανά παραθέματα σχετικά με την εξουσία και το λαό;


23

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Διαφωτισμός ήταν κίνημα βαθιά πολιτικό που διαμόρφωσε τα πολιτικά επιχειρήματα της αστικής τάξης προκειμένου αυτή να αναρριχηθεί στην εξουσία


24

Φυσικά δικαιώματα : θεμελιώδης πολιτική έννοια – θέση έμβλημα για την αστική τάξη

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ορισμένα δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ισότητας στο νόμο, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης) τα οποία δεν καταργούνται από καμία εξουσία

Πώς κρίνετε αυτό το επιχείρημα; Τι σκέφτεστε για το δικαίωμα της ιδιοκτησίας; Εξυπηρετεί κάποιους;


25

Η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου

Διατυπώθηκε από τον Τζον Λοκ. Σύμφωνα με αυτή τα άτομα δέχτηκαν να παραχωρήσουν ορισμένες από τις ελευθερίες τους για να συμβιώσουν και το κράτος εγγυήθηκε αυτή τη συμφωνία. Αν το κράτος παραβεί τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου και γίνει τυραννικό, τότε οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα της αντίστασης


26

Ο Ρουσό υποστήριξε ότι η πολιτική εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια του λαού και όχι κάποιου ηγεμόνα.

Η γενική βούληση είναι η σύνθεση των ατομικών βουλήσεων μέσα από την οποία εκφράζεται το δημόσιο συμφέρον. Η γενική βούληση εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων


27

Ο Μοντεσκιέ μίλησε για τη διάκριση των εξουσιών.

Οι φορείς της εξουσίας θα πρέπει να είναι διαφορετικοί:

Η εκτελεστική εξουσία – ασκείται από το σώμα που εφαρμόζει τους νόμους (κυβέρνηση)

Η νομοθετική εξουσία – ασκείται από το σώμα που θεσπίζει τους νόμους (βουλή)

Η δικαστική εξουσία – ασκείται από εκείνους που ελέγχουν την τήρηση των νόμων (δικαστές)


28

Για ποιο λόγο είναι σημαντική η διάκριση των εξουσιών;

Με τη διάκριση των εξουσιών δεν είναι εύκολο οι εκάστοτε φορείς της εκτελεστικής εξουσίας να συγκεντρώνουν τόση δύναμη ώστε να κάνουν κατάχρησή της.


29

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ


30

ΓΕΝΙΚΑ Οι ιδέες του Διαφωτισμού επηρέασαν την

πολιτική ζωή του 18ου αιώνα με διάφορους τρόπους. ΚΥΡΙΩΣ με τις επαναστάσεις της Αμερικής και

της Γαλλίας

Πολλοί μονάρχες του 18ου αιώνα ασπάστηκαν τις ιδέες του Διαφωτισμού (φωτισμένη δεσποτεία)

Πολλές από τις ιδέες αποτελούν θεμέλια των σύγχρονων δημοκρατικών πολιτευμάτων (π.χ. η διάκριση των εξουσιών).


31

ΦΩΤΙΣΜΕΝΗ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ Ορισμένοι μονάρχες εφάρμοσαν ιδέες του

Διαφωτισμού Περιορισμός προνομίων των ανώτερων τάξεων Λήψη μέτρων κοινωνικής πρόνοιας Ενίσχυση των Γραμμάτων και των Τεχνών

ΣΤΟΧΟΣ: Να κάνουν το κράτος πιο αποτελεσματικό και να ισχυροποιήσουν την εξουσία τους.


32

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΣΜΕΝΗΣ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑΣ

Φρειδερίκος Β’ Πρωσίας Αικατερίνη Β’ της Ρωσίας


33

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΣΜΕΝΗΣ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑΣ

Ιωσήφ Β’ των Αψβούργων Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας


34

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Ο Βολτέρος για την ανεξιθρησκία

Απευθύνομαι σε σένα, Θεέ, που δημιούργησες όλα τα όντα. […] Κάνε αυτοί που ανάβουν κεριά με το φως της ημέρας για να σε λατρέψουν να ανέχονται αυτούς που αρκούνται στο φως του ήλιου σου˙ κάνε, αυτοί που φορούν άσπρο ράσο για να σου δείξουν την αγάπη τους να μη μισούν αυτούς που σε αγαπούν το ίδιο, φορώντας μαύρο ράσο.

Πραγματεία περί ανεξιθρησκίας (1763).Πηγή:

http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/

Ποια γνώμη εκφράζει ο Βολτέρος για τη θρησκεία;


35

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Οι περισσότεροι διαφωτιστές υιοθετούσαν τον ντεϊσμό. Κάποιοι άλλοι ήταν άθεοι.

Γενικά όμως όλοι ασκούσαν κριτική στην καθολική εκκλησία κατηγορώντας την για φανατισμό.

Βασική τους ιδέα ήταν η ανεξιθρησκία που θα απάλλασσε τους ανθρώπους από τη μισαλλοδοξία.


36

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η εκπαίδευση

διασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο του ανθρώπου.

Ο Ρουσό υποστηρίζει στο έργου του Αιμίλιος ή Περί

Αγωγής : • Η εκπαίδευση πρέπει να

βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση του διδασκόμενου.

• Ο δάσκαλος δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυθεντία·

θέτει ερωτήματα και οδηγεί το μαθητή στην

ανακάλυψη των απαντήσεων


38

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ Φυσιοκράτες -

Φυσιοκρατία: η αντίληψη Γάλλων οικονομολόγων ότι η οικονομία πρέπει να λειτουργεί «φυσικά» χωρίς τις κρατικές παρεμβάσεις του μερκαντιλισμού

Αναπτύχθηκε στη ΓαλλίαΚύριος εκπρόσωπος της φυσιοκρατίας ο Γάλλος οικονομολόγος Κενέ


39

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

Στην Αγγλία καλλιεργήθηκε η θεωρία του οικονομικού φιλελευθερισμού το κράτος πρέπει να επεμβαίνει ελάχιστα στην οικονομική ζωή

Εισηγητής της θεωρίας ήταν ο Άνταμ Σμιθ με το έργο του «Έρευνες για τη φύση και τα αίτια του πλούτου των εθνών» (1776)Άνταμ Σμιθ


41

Η ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ


42

Εγκυκλοπαίδεια ή Συστηματικό Λεξικό των Επιστημών των Τεχνών και των Επαγγελμάτων

Ποιο νομίζετε ότι είναι το περιεχόμενο αυτό του έργου;

Ποιες ανάγκες εξυπηρετεί;

Που εκδίδεται;


43

Εγκυκλοπαίδεια ή Συστηματικό Λεξικό των Επιστημών των Τεχνών και των Επαγγελμάτων

Αποτελείται από 33 τόμους

Συνοψίζει τις ιδέες του Διαφωτισμού

Παρουσιάζει όλες τις νέες γνώσεις, ιδέες και αντιλήψεις για διάφορα θέματα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και άλλα


44

ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣΝτενί Ντιντερό Ζαν Λε Ροντ Ντ’

Αλαμπέρ


45

Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ’ Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Εγκυκλοπαίδεια στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν: τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.

Δείτε την εικόνα και διαβάστε το σχόλιο. Ποιο συμπέρασμα προκύπτει για τις διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού;


46

ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ Επηρέασαν αρχικά τα ανώτερα κοινωνικά

στρώματα.

Διαδόθηκαν και σε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας αφού πολλές ιδέες έγιναν δημοφιλείς μέσα από εκλαϊκευμένα (απλά) βιβλία.

Ξεπέρασαν τα σύνορα της Γαλλίας και διαδόθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη.


47

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ – 18ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

Ο ΑΙΩΝΑΣ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ


48

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού

Education

Transcript of ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού