Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας &...

35
Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας Μέρος Πρώτο: Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας By Marinos Papadopoulos Attorney-at-Law J.D., M.Sc., Ph.D. (cand.) PATSIS, PAPADOPOULOS, KAPONI & ASSOCIATES (Attorneys-at-Law) Legal Advisor & Founding Member of Open Knowledge Foundation Greece Creator of licenses & Legal Lead Creative Commons Greece Open Scholarship Summer Seminar Facilitate Open Science Training for European Research University of Patras Patras, Greece, July 11, 2014

Transcript of Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας &...

Page 1: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας

Μέρος Πρώτο: Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

By

Marinos Papadopoulos Attorney-at-Law J.D., M.Sc., Ph.D. (cand.)

PATSIS, PAPADOPOULOS, KAPONI & ASSOCIATES (Attorneys-at-Law)

Legal Advisor & Founding Member of Open Knowledge Foundation Greece

Creator of licenses & Legal Lead Creative Commons Greece

Open Scholarship Summer Seminar

Facilitate Open Science Training for European Research University of Patras

Patras, Greece, July 11, 2014

Page 2: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Νομικό πλαίσιο για πνευματική ιδιοκτησία

Ελληνική νομοθεσία

Κοινοτικό κεκτημένο

Διεθνείς συμβάσεις

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 3: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Ελληνική νομοθεσία

Το βασικό νομοθέτημα στο νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα

για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ο

νόμος 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί με τον νόμο

2218/1994 (αρ.59), το νόμο 2435/1996 (αρ.3), το νόμο

2557/1997 (αρ.8), το νόμο 2819/2000 (αρ.7), το νόμο

3049/2002 (αρ.14), το νόμο 3057/2002 (αρ.81), το νόμο

3207/2003 (αρ.10), το νόμο 3524/2007, το νόμο

3905/2010 (αρ.49, 55, 63, 65Α, 69 και 72) και το νόμο

4212/2013 περί ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2011/77/ΕΚ

και της Οδηγίας 2012/28/ΕΚ στο Ελληνικό Δίκαιο

(αρ.30, 52(γ), 52(δ), 68Α, 71).

Σχετικές με το τροποποιημένο κείμενο του νόμου

2121/1993 είναι η διυπουργική αποφάση υπ’αριθμό

10100/Δ3Β/4020/2007 των Υπουργών Οικονομίας και

Οικονομικών αφενός και Υπουργού Πολιτισμού

αφετέρου, καθώς και η υπουργική απόφαση υπ’αριθμό

ΥΠΠΟ/ΔΙΟΙΚ/98546/2007 του Υπουργού Πολιτισμού.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 4: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Κοινοτικό κεκτημένο

Οδηγία 91/250/ΕΟΚ

Οδηγία 92/100/ΕΟΚ

Οδηγία 2006/115/ΕΚ

Οδηγία 93/83/ΕΟΚ

Οδηγία 93/98/ΕΟΚ

Οδηγία 2006/116/ΕΚ

Οδηγία 96/9/ΕΚ

Οδηγία 2001/29/ΕΚ

Οδηγία 2001/84/ΕΚ

Οδηγία 2004/48/ΕΚ

Οδηγία 2011/77/ΕΚ

Οδηγία 2012/28/ΕΚ

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Σύσταση 2005/737/ΕΚ.

Σύσταση 2003/0520/ΕΚ

Σύσταση 2012/4890/ΕΚ

Κανονισμός 1383/2003

Κανονισμός 2011/285

Page 5: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Διεθνείς συμβάσεις

Παγκόσμια Σύμβαση Πνευματικής Ιδιοκτησίας του 1952

Σύμβαση Παγκόσμιας Οργάνωσης Προστασίας της

Ιδιοκτησίας επί των έργων της διανοίας του 1967

Διεθνής Σύμβαση της Βέρνης του 1886, 1896, 1908,

1914, 1928, 1948, 1967, 1971

Διεθνής Σύμβαση Βρυξελλών του 1974

Διεθνής Σύμβαση Ρώμης του 1961

Διεθνής Σύμβαση Γενεύης του 1971

Συμφωνία TRIPS του 1994

Συνθήκη WIPO για την Πνευματική Ιδιοκτησία του

1996

Συνθήκη WIPO για τις Εκτελέσεις & Φωνογραφήματα

του 1996

Convention on Cybercrime του 2001

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

ΝΔ.4254/1962

Ν.100/1975

Ν.1944/1991

Ν.1944/1991

Ν.2054/1992

Ν.2148/1993

Ν.2290/1995

Ν.3184/2003

Ν.3183/2003

Δεν έχει ακόμη

ενσωματωθεί

Page 6: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Απόλυτο & Αποκλειστικό δικαίωμα

με Απεριόριστο χαρακτήρα

(αρ.1 Ν.2121/1993) Απόλυτο: το δικαίωμα πνευματικής

ιδιοκτησίας έχει ισχύ έναντι πάντων και δίνει στο

δικαιούχο το δικαίωμα να στραφεί και ν’αποκρούσει κάθε

προσβολή τρίτων πάνω στο έργο του.

(αρ.1 Ν.2121/1993) Αποκλειστικό: το δικαίωμα

πνευματικής ιδιοκτησίας απονέμεται μόνο στο δημιουργό

που έχει την άμεση και αποκλειστική εξουσία πάνω στο

έργο του και ότι μόνον αυτός μπορεί να επιτρέψει ή

ν’απαγορεύσει την εκμετάλλευσή του.

(αρ.3 & 4 Ν.2121/1993) Απεριόριστο: το δικαίωμα

πνευματικής ιδιοκτησίας καλύπτει κάθε εξουσία που

περιέχεται στα δικαιώματα που πηγάζουν από αυτήν.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 7: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Έννοια του Έργου

(αρ.2§1 Ν.2121/1993) «Ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο

πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης που

εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή…»

(αρ.2§1 Ν.2121/1993) Ενδεικτική απαρίθμηση των έργων

στο νόμο.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 8: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Διάκριση μορφής από ιδέα

Η ιδέα είναι ελεύθερη και προσιτή στον καθένα, αποτελεί

κοινό κτήμα και δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο

πνευματικής ιδιοκτησίας παρά μόνο αν πάρει ορισμένη

μορφή.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 9: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Πρωτοτυπία

Η εθνική νομοθεσία (άρθρα 1§1 και 6§1 Ν.2121/1993)

στηρίζεται στην παραδοσιακή αρχή ότι αρχικός δικαιούχος

είναι ο δημιουργός φυσικό πρόσωπο με συνέπεια η

πρωτοτυπία να είναι αποτέλεσμα της προσωπικής συμβολής

του δημιουργού χάρη στην οποία το έργο παρουσιάζει

κάποια ιδιαίτερη ατομικότητα.

Σύμφωνα με τη νομολογία ένα έργο είναι πρωτότυπο με

την έννοια ότι κάτω από όμοιες συνθήκες και με όμοιους

στόχους κανένας άλλος δεν θα δημιουργούσε ένα όμοιο έργο

(στατιστική μοναδικότητα).

Το έργο για να είναι πρωτότυπο δεν χρειάζεται να είναι

νέο.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 10: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Ενδεικτική απαρίθμηση έργων

(αρ. 2§1 Ν.2121/1993) Η απαρίθμηση αυτή καλύπτει τις

πιο βασικές κατηγορίες έργων, αλλά ο ενδεικτικός

χαρακτήρας υποδηλώνει ότι οποιοδήποτε πνευματικό

δημιούργημα, εφόσον εμφανίζει πρωτοτυπία, μπορεί να

χαρακτηρισθεί ως έργο προστατευόμενο, ανεξάρτητα από το

αν περιλαμβάνεται ή όχι στη διάταξη του άρθρου 2§1

Ν.2121/1993.

Μουσικές συνθέσεις, θεατρικά έργα, χορογραφίες,

παντομίμες, οπτικοακουστικά έργα, έργα των εικαστικών

τεχνών (έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, χαρακτικά έργα,

λιθογραφίες), αρχιτεκτονικά έργα, φωτογραφίες, έργα των

εφαρμοσμένων τεχνών, εικονογραφήσεις, χάρτες,

τρισδιάστατα έργα που έχουν σχέση με τη γεωγραφία, την

τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη.

Έργα του γραπτού και του προφορικού λόγου.

.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 11: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Δεν προστατεύονται

(αρ.5§2 Ν.2121/1993). Οι νόμοι, τα διατάγματα, οι

εγκύκλιοι, οι υπουργικές αποφάσεις, οι διοικητικές

πράξεις, οι αποφάσεις των δικαστηρίων και γενικά τα

νομοθετικά, διοικητικά ή δικαστικά κείμενα που

προέρχονται από τα όργανα της Πολιτείας και έχουν σκοπό

να εκφράσουν την πολιτειακή βούληση δεν αποτελούν

αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας, εκτός αν έχουν

πάρει τη μορφή συλλογής ή μπορούν να ενταχθούν στην

έννοια του παράγωγου έργου.

Η απλή είδηση και τα γεγονότα.

Οι εκφράσεις λαϊκής παράδοσης.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 12: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Προγράμματα Η/Υ

Η Οδηγία 91/250 θέσπισε το νομικό πλαίσιο για την

υπαγωγή των προγραμμάτων Η/Υ στην πνευματική

ιδιοκτησία. Ο Ν.2121/1993 σε εφαρμογή της Οδηγίας αυτής

περιλαμβάνει ρητά τα προγράμματα Η/Υ μεταξύ των

προστατευομένων έργων στο αρ.2§3.

Προστατεύονται τα προγράμματα Η/Υ και το

προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού τους αν οδηγεί

στην κατάρτιση ενός προγράμματος Η/Υ, όταν, δηλαδή, η

φύση της προπαρασκευαστικής εργασίας είναι τέτοια ώστε

το πρόγραμμα να μπορεί να προκύψει από αυτήν σ’ένα

μεταγενέστερο στάδιο, π.χ. διάγραμμα ροής ή περιγραφή

ενός προγράμματος.

Δεν προστατεύονται οι ιδέες/αρχές στις οποίες βασίζεται

οποιοδήποτε στοιχείο του προγράμματος Η/Υ,

περιλαμβανομένων εκείνων για συστήματα διασύνδεσης.

.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 13: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Δημιουργός προγραμμάτων Η/Υ

Ως δημιουργός ενός προγράμματος Η/Υ θεωρείται,

σύμφωνα με το γενικό κανόνα που ισχύει στο ελληνικό

δίκαιο, το φυσικό πρόσωπο που έχει δημιουργήσει το

πρόγραμμα.

Το ελληνικό δίκαιο βασίζεται στην αρχή της αλήθειας

και κατά συνέπεια το νομικό πρόσωπο μόνο δευτερογενώς

μπορεί να αποκτήσει το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

σε πρόγραμμα Η/Υ.

Πρόγραμμα Η/Υ δημιουργείται από μισθωτό σε εκτέλεση

σύμβασης εργασίας του...

Πρόγραμμα Η/Υ δημιουργείται από εργολάβο σε εκτέλεση

σύμβασης έργου...

Τεκμήριο αρ.10§2 Ν.2121/1993

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 14: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Εξαιρέσεις/περιορισμοί στην άδεια χρήσης

προγραμμάτων Η/Υ

Τα άρθρα 42 και 43 Ν.2121/1993 καθιερώνουν ειδικές

εξαιρέσεις από τις πράξεις που υπόκεινται σε άδεια του

δικαιούχου προγράμματος Η/Υ και ισχύουν μόνο για

νόμιμο χρήστη προγράμματος Η/Υ.

Οι περιορισμοί των άρθρων 18 επ. Ν.2121/1993 δεν

έχουν εφαρμογή στα προγράμματα Η/Υ.

Η αναπαραγωγή προγράμματος Η/Υ για ιδιωτική χρήση

απαγορεύεται, σύμφωνα με την ειδική ρύθμιση του άρθρου

42§5 Ν.2121/1993.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 15: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Βάσεις δεδομένων

(αρ.2§2α Ν.2121/1993 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο

7§1 Ν.2819/2000): Αντικείμενο προστασίας με την

πνευματική ιδιοκτησία είναι και οι βάσεις δεδομένων, οι

οποίες λόγω της επιλογής ή της διευθέτησης του

περιεχομένου τους αποτελούν πνευματικά δημιουργήματα.

(αρ.45Α Ν.2121/1993, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο

7§5 Ν.2819/2000): αναγνωρίζεται και το δικαίωμα ειδικής

φύσης (sui generis right) του κατασκευαστή βάσης

δεδομένων.

(αρ.2§2α Ν.2121/1993): ως βάση δεδομένων νοείται «η

συλλογή έργων, δεδομένων ή άλλων ανεξάρτητων στοιχείων,

διευθετημένων κατά συστηματικό ή μεθοδικό τρόπο και

ατομικώς προσιτών με ηλεκτρονικά μέσα ή με άλλο τρόπο».

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 16: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Δημιουργός/Δικαιούχος

(αρ.6§1 Ν.2121/1993): ο δημιουργός-φυσικό πρόσωπο

είναι ο αρχικός δικαιούχος του περιουσιακού και του

ηθικού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, με συνέπεια

το νομικό πρόσωπο να γίνεται δικαιούχος του περιουσιακού

δικαιώματος μόνο δευτερογενώς.

(αρ.11 Ν.2121/1993): Εξαίρεση από τον κανόνα αυτό

ισχύει για τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα.

(αρ.8 Ν.2121/1993): έργα που δημιουργήθηκαν από

μισθωτούς σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας.

Για τα έργα που δημιουργήθηκαν από τους

απασχολούμενους με οποιαδήποτε σχέση εργασίας στο

Δημόσιο ή σε ΝΠΔΔ σε εκτέλεση του υπηρεσιακού τους

καθήκοντος: αυτοδίκαιη μεταβίβαση του περιουσιακού

δικαιώματος στον εργοδότη.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 17: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Περισσότεροι Δημιουργοί/Δικαιούχοι

(αρ.7§1 Ν.2121/1993): Έργα συνεργασίας θεωρούνται όσα

έχουν δημιουργηθεί με την άμεση σύμπραξη δύο ή

περισσοτέρων δημιουργών οι οποίοι είναι αρχικοί

συνδικαιούχοι του περιουσιακού και του ηθικού

δικαιώματος επί του έργου

(αρ.7§2 Ν.2121/1993): Συλλογικά έργα θεωρούνται όσα

έχουν δημιουργηθεί με τις αυτοτελείς συμβολές

περισσοτέρων προσώπων κάτω από την πνευματική

διεύθυνση και το συντονισμό ενός φυσικού προσώπου.

(αρ.7§3 Ν.2121/1993): Σύνθετο είναι το έργο που

απαρτίζεται από τμήματα που έχουν δημιουργηθεί χωριστά.

Οι δημιουργοί των τμημάτων αυτών είναι αρχικοί

συνδικαιούχοι των δικαιωμάτων επί του σύνθετου έργου

και αποκλειστικοί αρχικοί δικαιούχοι των δικαιωμάτων του

τμήματος που δημιούργησε ο καθένας.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 18: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Συγγενικά δικαιώματα

(άρ.46, 47, 48, 51 και 51Α Ν.2121/1993): Υποκείμενο της

προστασίας με τα συγγενικά δικαιώματα είναι οι

ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες, οι παραγωγοί

φωνογραφημάτων και οπτικοακουστικών έργων, οι

ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, οι εκδότες εντύπων, καθώς

και το πρόσωπο το οποίο για πρώτη φορά δημοσιεύει

νομίμως ή παρουσιάζει νομίμως στο κοινό έργο

προηγουμένως αδημοσίευτο.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 19: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το περιουσιακό δικαίωμα

Το περιουσιακό δικαίωμα εξασφαλίζει στο δημιουργό τη

δυνατότητα να εκμεταλλευθεί οικονομικά το έργο του.

(αρ.3 Ν.2121/1993): Εξουσίες του περιουσιακού

δικαιώματος:

1. Εγγραφής ή αναπαραγωγής

2. Μετάφρασης

3. Διασκευής, προσαρμογής ή μετατροπής

4. Διανομής

5. Εκμίσθωσης

6. Δημόσιου δανεισμού

7. Δημόσιας εκτέλεσης

8. Ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης

9. Παρουσίασης στο κοινό

10.Εισαγωγής αντιτύπων που παρήχθησαν στο

εξωτερικό

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 20: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το δικαίωμα/εξουσία αναπαραγωγής

(αρ.3§1 Ν.2121/1993): ο δημιουργός έχει την εξουσία

(δικαίωμα) να επιτρέπει ή να απαγορεύει «την εγγραφή και

την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή, με

οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει».

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 21: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το δικαίωμα/εξουσία διανομής

(αρ.3§1 Ν.2121/1993): ο δημιουργός, όσον αφορά το

πρωτότυπο ή τα αντίτυπα (αντίγραφα) των έργων του, έχει

το δικαίωμα να επιτρέπει ή να απαγορεύει τη διανομή τους

στο κοινό με οποιαδήποτε μορφή μέσω πώλησης ή με άλλους

τρόπους.

Κοινοτική ανάλωση του δικαιώματος διανομής: Το

δικαίωμα διανομής εντός της Κοινότητας αναλώνεται μόνο

εάν η πρώτη πώληση ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο πρώτη

μεταβίβαση της κυριότητας του πρωτοτύπου ή των

αντιτύπων εντός της Κοινότητας πραγματοποιείται από το

δικαιούχο ή με τη συγκατάθεσή του.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 22: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το δικαίωμα/εξουσία παρουσίασης στο κοινό

(αρ.3§1 Ν.2121/1993): Το δικαίωμα παρουσίασης στο

κοινό δίνει στο δημιουργό την εξουσία/δικαίωμα να

επιτρέπει ή να απαγορεύει την παρουσίαση στο κοινό των

έργων του, ενσυρμάτως ή ασυρμάτως ή με οποιοδήποτε άλλο

τρόπο, καθώς και να καθιστά προσιτά τα έργα στο κοινό

κατά τρόπο ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά,

όπου και όταν επιλέγει ο ίδιος.

Το δικαίωμα παρουσίασης στο κοινό στο μέτρο που

περιλαμβάνει και το δικαίωμα διάθεσης έχει μεγάλη

πρακτική σημασία στο πλαίσιο διάδοσης των έργων στο

διαδίκτυο.

(αρ.3§2 Ν.2121/1993): το έργο γίνεται προσιτό σε κύκλο

ευρύτερο από το στενό κύκλο της οικογένειας και το άμεσο

κοινωνικό περιβάλλον, ανεξαρτήτως από το αν τα πρόσωπα

αυτά βρίσκονται στον ίδιο ή σε διαφορετικούς χώρους.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 23: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το δικαίωμα/εξουσία μετάφρασης, διασκευής,

προσαρμογής ή δημιουργίας παράγωγων έργων

(αρ.3§1 Ν.2121/1993): η μετάφραση αποτελεί παράγωγο

έργο και προϋποθέτει ένα αρχικό έργο, που ονομάζεται

πρωτότυπο, του οποίου ο δημιουργός επιτρέπει ή

απαγορεύει την απόδοση και μεταφορά από μία γλώσσα ή

ιδίωμα σε άλλη γλώσσα ή ιδίωμα.

Για τα προγράμματα Η/Υ απαιτείται άδεια του

δικαιούχου για τη μετάφραση του συγκεκριμένου

προγράμματος είτε η μετάφραση γίνεται από μία γλώσσα

προγραμματισμού σε μία άλλη, είτε από μία μορφή που

διαβάζεται από ανθρώπους σε μία μορφή που διαβάζεται από

μηχανήματα.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 24: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Το ηθικό δικαίωμα

Το ηθικό δικαίωμα προστατεύει τον προσωπικό δεσμό του

πνευματικού δημιουργού με το έργο του.

(αρ.4 Ν.2121/1993): Εξουσίες του ηθικού δικαιώματος:

1. Δημοσίευσης

2. Αναγνώρισης της πατρότητας

3. Περιφρούρησης της ακεραιότητας του έργου

4. Προσπέλασης στο έργο

5. Υπαναχώρησης

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 25: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Μεταβίβαση, εκμετάλλευση/άσκηση του

περιουσιακού δικαιώματος

Το ηθικό δικαίωμα είναι αμεταβίβαστο.

Το περιουσιακό δικαίωμα είναι μεταβιβάσιμο.

(αρ.14 Ν.2121/1993): έγγραφος τύπος για μεταβίβαση

(αρ.13§5 Ν.2121/1993): απαγόρευση συμβάσεων για

σύνολο μελλοντικών έργων ή για μελλοντικούς τρόπους

εκμετάλλευσης

(αρ.15 Ν.2121/1993): δυνατότητα συμβατικού μερισμού

του περιουσιακού δικαιώματος και ερμηνευτικοί κανόνες

για τη διάρκεια, την τοπική ισχύ, το σκοπό, την έκταση ή

τα μέσα εκμετάλλευσης

(αρ.17 Ν.2121/1993): η μεταβίβαση της κυριότητας του

υλικού φορέα πάνω στον οποίο έχει ενσωματωθεί το έργο

δεν επιφέρει τη μεταβίβαση των εξουσιών που πηγάζουν

από το περιουσιακό δικαίωμα

(αρ.32 Ν.2121/1993): καθιερώνεται η ποσοστιαία αμοιβή

ως κανόνας με δυνατότα εξαιρέσεων από αυτόν

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 26: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Συμβάσεις & Άδειες εκμετάλλευσης

Με τις συμβάσεις εκμετάλλευσης ο αντισυμβαλλόμενος

αναλαμβάνει την υποχρέωση να ασκήσει τις εξουσίες που

απορρέουν από το περιουσιακό δικαίωμα.

Με τις άδειες εκμετάλλευσης ο αντισυμβαλλόμενος δεν

έχει την υποχρέωση να εκμεταλλευθεί το έργο, αλλά απλώς

υποχρεούται να καταβάλει στο δημιουργό την αντιπαροχή

για τη σχετική εκμετάλλευση εφόσον την ενεργήσει.

(αρ.13§3 Ν.2121/1993): στις συμβάσεις και άδειες

εκμετάλλευσης ο αντισυμβαλλόμενος νομιμοποιείται,

εφόσον δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία, να ζητήσει τη

δικαστική προστασία έναντι των τρίτων οι οποίοι

προσβάλλουν τις σχετικές εξουσίες που ασκεί.

(αρ.13§6 Ν.2121/1993): οι συμβάσεις και άδειες

εκμετάλλευσης καταρτίζονται intuitu personae

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 27: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Χρονική ισχύς της μεταβίβασης

(αρ.15§2 Ν.2121/1993): αν δεν καθορίζεται η διάρκεια

της μεταβίβασης ή των συμβάσεων ή των αδειών

εκμετάλλευσης και δεν προκύπτει κάτι διαφορετικό από τα

συναλλακτικά ήθη, η διάρκεια αυτή θεωρείται ότι έχει

συμφωνηθεί για πέντε χρόνια.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 28: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Τοπική ισχύς της μεταβίβασης

(αρ.15§3 Ν.2121/1993): αν δεν καθορίζεται η τοπική

ισχύς της μεταβίβασης ή των συμβάσεων ή αδειών

εκμετάλλευσης, θεωρείται ότι αυτές ισχύουν στη χώρα όπου

καταρτίσθηκαν.

(αρ.15§4 Ν.2121/1993): αν δεν προσδιορίζεται η έκταση

και τα μέσα εκμετάλλευσης, θεωρείται ότι η μεταβίβαση, οι

συμβάσεις ή άδειες εκμετάλλευσης αφορούν την έκταση και

τα μέσα που είναι αναγκαία για την εκπλήρωση του σκοπού

της σύμβασης. (Θεωρία του σκοπού της μεταβίβασης)

(αρ.15§5 Ν.2121/1993): σε περίπτωση μεταβίβασης του

περιουσιακού δικαιώματος ή παροχής αποκλειστικής άδειας

εκμετάλλευσης, εκείνος που αποκτά το δικαίωμα ή την

άδεια υποχρεούται να καταστήσει το έργο προσιτό στο κοινό

μέσα σε εύλογο χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο

εκμετάλλευσης.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 29: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Ποσοστιαία αμοιβή

(αρ.32 Ν.2121/1993): καθιερώνει ως γενικό κανόνα την

ποσοστιαία αμοιβή για κάθε δικαιοπραξία που αφορά στο

περιουσιακό δικαίωμα.

(αρ.32§1β Ν.2121/1993): υπολογισμός ποσοστού βάσει

όλων ανεξαιρέτως των ακαθάριστων εσόδων ή εξόδων ή του

συνδυασμού αυτών που πραγματοποιούνται από τη

δραστηριότητα του αντισυμβαλλομένου και προέρχονται

από την εκμετάλλευση του έργου.

(αρ. 32§1γ, 32§2 Ν.2121/1993): εξαιρέσεις από

ποσοστιαία αμοιβή:

1. Αδύνατος υπολογισμός

2. Υπολογισμός με δυσανάλογο κόστος

3. Αδύνατη η εφαρμογή του ποσοστού

(αρ.33 Ν.2121/1993): αμοιβή σε εκδοτική σύμβαση

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 30: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Διάρκεια προστασίας

(αρ.29§1 Ν.2121/1993): η προστασία της πνευματικής

ιδιοκτησίας διαρκεί όλη τη ζωή του δημιουργού και 70

χρόνια μετά το θάνατό του, που υπολογίζονται από την 1η

Ιανουαρίου του έτους το οποίο έπεται του θανάτου του

δημιουργού.

(αρ.29§2 Ν.2121/1993): μετά την πάροδο του χρόνου

αυτού το έργο πέφτει στο δημόσιο τομέα (Public Domain)

και η εκμετάλλευση/χρήση του είναι ελεύθερη με την

επιφύλαξη της άσκησης από το Δημόσιο (Υπουργός

Πολιτισμού) των εξουσιών αναγνώρισης της πατρότητας και

περιφρούρησης της ακεραιότητας του έργου.

(αρ.52 Ν.2121/1993): για τα συγγενικά δικαιώματα η

διάρκεια προστασίας είναι 50 χρόνια, σύμφωνα με τις

ειδικές ρυθμίσεις του νόμου και ότι όταν παρέλθει το

χρονικό αυτό διάστημα η χρήση τους είναι ελεύθερη.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 31: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Ειδική διάρκεια προστασίας

(αρ.31§1 Ν.2121/1993): για ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα

(αρ.31§2 Ν.2121/1993): για έργο που δημοσιεύεται σε

τόμους, τμήματα, τεύχη, αριθμούς ή επεισόδια.

(αρ.31§3 Ν.2121/1993): για οπτικοακουστικά έργα.

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 32: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Νόμιμοι περιορισμοί & εξαιρέσεις

1. (αρ.19 Ν.2121/1993): παράθεση αποσπασμάτων

2. (αρ.25 Ν.2121/1993): ενημέρωση

3. (αρ.20§§1,2 Ν.2121/1993): εκπαιδετικούς σκοπούς

4. (αρ.22 Ν.2121/1993): βιβλιοθήκες & αρχεία

5. (αρ.23 Ν.2121/1993): Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο

6. (αρ.24 Ν.2121/1993): δικαστήρια, διοίκηση

7. (αρ.26 Ν.2121/1993): έργα σε δημόσιο χώρο

8. (αρ.27 Ν.2121/1993): δημόσια εκτέλεση σε ειδικές

περιστάσεις

9. (αρ.28 Ν.2121/1993): παρουσίαση στο κοινό &

αναπαραγωγή εικαστικών έργων

10. (αρ.18 Ν.2121/1993): αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 33: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Εξαίρεση από το δικαίωμα αναπαραγωγής

(αρ.28Β Ν.2121/1993): οι προσωρινές πράξεις

αναπαραγωγής οι οποίες είναι μεταβατικές ή

παρεπόμενες και οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο και

ουσιώδες τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου, έχουν δε ως

αποκλειστικό σκοπό να επιτρέψουν (α) την εντός

δικτύου μετάδοση μεταξύ τρίτων μέσω διαμεσολαβητή ή

(β) τη νόμιμη χρήση, ενός έργου ή άλλου

προστατευόμενου αντικειμένου και (γ) οι οποίες δεν

έχουν καμία ανεξάρτητη οικονομική σημασία.

(Τεχνολογικός περιορισμός)

(αρ.28Α Ν.2121/1993): αναπαραγωγή προς όφελος

τυφλών και κωφαλάλων

(αρ.28Γ Ν.2121/1993): τεστ των τριών σταδίων

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 34: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Τεστ των τριών σταδίων (three step test)

(αρ.28Γ Ν.2121/1993): οι προβλεπόμενοι στην εθνική

νομοθεσία περιορισμοί, εφαρμόζονται μόνο σε ορισμένες

ειδικές περιπτώσεις, οι οποίες δεν αντίκεινται στην

κανονική εκμετάλλευση του έργου (1st step) ή άλλων

προστατευομένων αντικειμένων (2nd step) και δεν

θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του

δικαιούχου (3rd step).

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014

Page 35: Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας. Μέρος 1ο, Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Σας ευχαριστώ!

Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & Ανοικτότητας

Μέρος Πρώτο: Βασικές έννοιες Πνευματικής Ιδιοκτησίας

Open Scholarship Summer Seminar

Facilitate Open Science Training for European Research University of Patras

Patras, Greece, July 11, 2014

Marinos Papadopoulos | University of Patras, Ju ly 11, 2014