Το Διπλό Βιβλίο

Δημήτρης Χατζής

A ) Πώς αντιλαμβάνεστε τη διπλότητα του βιβλίου; Να

αιτιολογήσετε τον τίτλο του βιβλίου με αναφορές σε

τουλάχιστο τρία επίπεδα.

Ο Δημήτρης Χατζής έχει χαρακτηρίσει το έργο του ως περίεργο,

αμφιλεγόμενο, αινιγματικό καθώς και αμφισβητούμενο, αφού μέσα από αυτό

αποσκοπεί να προβληματίσει τον κάθε αναγνώστη. Το Διπλό Βιβλίο έχει ως

ιστορικό υπόβαθρο το τέλος της Εθνικής Αντίστασης μα και τον ανελέητο

Εμφύλιο Πόλεμο(1946-1949). Ενώ το 1941 το ελληνικό κράτος πέρασε στα

χέρια των Γερμανών κατακτητών, έπειτα έζησε τα φρικτά χρόνια της εμφύλιας

διαμάχης προσπαθώντας να υπερασπίσει την ιδεολογία του. Όσοι ανήκαν

δυστυχώς στο αριστερό ιδεολογικό στρατόπεδο πλήρωσαν την αποτυχημένη

προσπάθεια τους με φυλακίσεις, εξορίες αλλά και με ΘΑΝΑΤΟ.

Αποτελεσματικά λοιπόν ο Δημήτρης Χατζής ονόμασε το βιβλίο του «Διπλό

Βιβλίο» θέλοντας να τονίσει απ’ την μια κατάσταση που βίωνε η ελληνική

κοινωνία την τότε εποχή καθώς απ’ την άλλη ένα ελληνικό κόσμο, ο οποίος με

όπλο του τις αρχές και τα ιδανικά προσπαθούσε να επιβιώσει. Η ελληνική

κοινωνία έχει αντικατασταθεί με μια αλλοτριωμένη πολιτεία, η οποία

προσπαθεί να συνυπάρξει με την τεχνολογική εξέλιξη.

Μα όμως που έγκειται η διπλότητα του βιβλίου;

Σύμφωνα με το Δημήτρη Χατζή το Διπλό Βιβλίο πήρε το όνομα του για τους

εξής λόγους. Πρώτιστα παρατηρείται μέσα σ’ ολόκληρο το μυθιστόρημα μια

διπλή αφήγηση. Δυο ήταν οι κύριοι αφηγητές, απ’ την μια ο βασικός

πρωταγωνιστής ο Κώστας και απ’ την άλλη ο συγγραφέας. Ο Κώστας

πρωταγωνιστεί στα πέντε από τα οκτώ κεφάλαια και είναι το πρόσωπο, το

οποίο εκφράζει τις απόψεις του αφηγητή-συγγραφέα. Ειδικότερα ο Κώστας

είναι το παιδί που βιώνει τις συνέπειες του εμφύλιου πολέμου και εκφράζει το

πικρό παράπονο του για τις εξελίξεις στον ελληνικό χώρο. Η διπλή αφήγηση

είναι μια ιδιαιτερότητα του βιβλίου. Η εναλλασσόμενη εξιστόρηση δεν

εξασφαλίζει περισσότερες απόψεις παρά μόνο διαφορετικές πτυχές της ίδιας

της ζωής. Ταυτόχρονα μέσα από τη διπλή αφήγηση παρουσιάζονται δύο

διαφορετικές πορείες των ηρώων με κοινό όμως γνώμονα τις συνέπειες του

εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα και την πίκρα για τα όσα έχουν συμβεί.

Επιπρόσθετα, είναι ένα βιβλίο με ποικίλες έννοιες, στο οποίο πλέκονται

παρελθόν και παρόν της Ελλάδας, μέσα από τις ζωές του πατέρα, του γιου

και της κόρης. . Το Διπλό βιβλίο είναι γεμάτο μεταβάσεις και στο χρόνο και

στο χώρο: από την Γερμανία στο Ντομπρίνοβο και από τη Σούρπη στους

Μολάους. Το πρώτο βιβλίο είναι ο παλιός κόσμος και το δεύτερο βιβλίο είναι ο

νέος, και έτσι με αυτό τον τρόπο έρχονται σε σύγκρουση οι δύο κόσμοι του

συγγραφέα. Η παρουσία του συγγραφέα γίνεται εμφανής στο τελευταίο

κεφάλαιο, όταν πλέον συνομιλεί με την Αναστασία.

Ένα άλλο στοιχείο που ενισχύει τη διπλότητα του βιβλίου είναι η διπλή ζωή

που βιώνει η Αναστασία, η αδελφή του Κώστα. Συγκεκριμένα η Αναστασία

ήταν πολύ ερωτευμένη με τον Σταύρο μα όμως ποτέ δεν του είχε εκφράσει τα

συναισθήματα της. Έτσι παντρεύτηκε το Βασίλη όχι από έρωτα αλλά από

ανάγκη. Μ’ αυτό τον τρόπο θα απελευθέρωνε τον αδελφό της από το βάρος

της. Επομένως λοιπόν αντιπροσωπεύει την γυναίκα η οποία έχει υποταχθεί

στη μοίρα της, έχει παραμερίσει τα όνειρα της, ζει μέσα στη δυστυχία τις

στερήσεις, τα βάσανα, τις ταλαιπωρίες. Επιπρόσθετα η Αναστασία

χαρακτηρίζεται ως Διοτίμα του Ονείρου. Με άλλα λόγια η Αναστασία για το

Δημήτρη Χατζή είναι η έμπνευση του είναι τα όνειρα και τα οράματα της

γενιάς του που δεν υλοποιήθηκαν και πιστεύει ότι θα τα υλοποιήσει η επομένη

γενιά, η γενιά της Αναστασίας. Βλέπει τα πουλιά , τα οποία ταυτίζονται με τα

όνειρα, τα σχέδια με το μέλλον, όλα εκείνα που θα την έκαναν ευτυχισμένη.

Μα όμως μάταια αφού στο 8ο κεφάλαιο η Αναστασία χαρακτηρίζεται ως η

Διοτίμα του θανάτου αφού πλέον έχει συμβιβαστεί με την κατάσταση.

Κλείνοντας το Διπλό Βιβλίο παρουσιάζει ένα διπλό θέμα. Αφενός ο κόσμος

πέρασε μέσα από τις Συμπληγάδες Πέτρες του Εμφυλίου Πολέμου της

διχόνοιας αλλά και του ακραίου μίσους. Η ελληνική κοινωνία βίωσε την

γερμανική κατοχή, την Αντίσταση και τέλος τον εμφύλιο σπαραγμό ανάμεσα

στη δεξιά και τη αριστερά. Επομένως οι συνέπειες ήταν τραγικές τόσο για

τους ανθρώπους όσο όμως και για την ίδια την κοινωνία (οικονομία-

πολιτισμός). Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της θλιβερής εικόνας που παρουσίαζε

η ελληνική κοινωνία κατά την περίοδο 1946-1949 ήταν μεγάλος αριθμός

Ελλήνων μετανάστευσαν στις γύρω Ευρωπαϊκές χώρες. Οι Έλληνες

μετανάστες έπρεπε να επιβιώσουν στις νέες συνθήκες ζωής και να

προσαρμοστούν στην τεχνολογική πρόοδο που υπήρχε. Η καταναλωτική κα η

καπιταλιστική κοινωνία στην οποία καλούνταν να επιβιώσουν απείχε έτη

φωτός από την κατάσταση που επικρατούσε στην μητέρα πατρίδα τους.

B ) Να εντοπίσετε και να γράψετε τρεις κύριες ιδέες που κατά

τη γνώμη σας απορρέουν από το Διπλό Βιβλίο,

τεκμηριώνοντας την κάθε μία μέσα από τουλάχιστο δύο

περιστατικά-παραθέματα.

Αναμφίβολα το Διπλό Βιβλίο αποτελεί μια καταγγελία των όσων έζησαν οι

Έλληνες κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Ο ίδιος ο συγγραφέας μέσα

από το έργο του χρησιμοποιεί όλα αυτά που συνέβησαν την τραγική περίοδο

του εμφυλίου πολέμου και δίνει διάφορες ιδέες, έτσι ώστε να καταστεί το

βιβλίο του μια πραγματική διαμαρτυρία.

Πρώτιστα, η πρώτη ιδέα που κατά τη γνώμη μου απορρέει από το Διπλό

Βιβλίο, είναι η μετανάστευση. Η Γερμανία ήταν και είναι χώρα υποδοχής

μεταναστών από Ελλάδα, Τουρκία, Ισπανία και Ιταλία και οι μετανάστες από

αυτές τις χώρες, λίγο πολύ έχουν κριμένη μια κοινή ιστορία. Ο Δ. Χατζής,

μέσα από το Διπλό Βιβλίο καταγράφει και παρουσιάζει ιστορίες των Ελλήνων

μεταναστών της Γερμανίας αλλά στην ουσία αυτοβιογραφείται και

παρουσιάζει δικά του βιώματα και τις δικές του εμπειρίες. Παράλληλα,

αναφέρονται εμπειρίες και βιώματα ανθρώπων που εγκατέλειψαν τις πατρίδες

τους για λόγους βιοποριστικούς, ανθρώπων που αλλοτριώθηκαν και

περιθωριοποιήθηκαν λόγω της φτώχειας και της ανέχειας στην καπιταλιστική

Γερμανία. Αρκετά παραστατικά περιγράφεται η ζωή του πρωταγωνιστή, του

Κώστα, γιου του ράφτη από τη Σούρπη, που έχει υποστεί τα πάνδεινα μετά το

τέλος του εμφυλίου. Επιπρόσθετα ο συγγραφέας αναφέρεται και στο

Σκουρογιάννη αλλά και στο Σταύρο που μετανάστευσαν και αυτοί στη

μεγαλούπολη, Γερμανία, για ένα καλύτερο αύριο.

Συνάμα, μια δεύτερη ιδέα που μας δίνει το διπλό βιβλίο είναι οι

ανολοκλήρωτοι άνθρωποι, οι άνθρωποι που δεν κατάφεραν να ζήσουν όπως

θέλουν, που αντιμετώπιζαν συνέχεια προβλήματα και φρικτά επεισόδια στις

ζωές τους. Για αυτό το λόγο, οι ήρωες στο βιβλίο παρουσιάζονται

«ηττημένοι» και «ελλιπείς». Ο ίδιος ο συγγραφέας ομολογεί «Τα πρόσωπά

μου, αυτά τα λίγα πρόσωπα του βιβλίου μου που τόσο αγάπησα δεν τα

τέλειωσα, δεν τα ολοκλήρωσα. Είναι όλα απόψε γύρω και με κοιτούνε. Μια

δικαίωση περιμένουν από εμένα. Δεν έχω να τους την δώσω. Το μικρό

δωμάτιο της μοναξιάς μου γέμισε από τη λύπη τους». Από εδώ

καταλαβαίνουμε ότι όλοι οι ήρωες του βιβλίου είναι δυστυχισμένοι, ζουν μέσα

στην απογοήτευση και τη μιζέρια, αλλά παράλληλα βιώνουν μια κατάσταση

χωρίς οι ίδιοι να φταίνε. Δυστυχισμένος ο μοναχικός Κώστας στη Γερμανία,

δυστυχισμένη η Αναστασία στους «Μολάους», δυστυχισμένος και

απογοητευμένος ο Σκουρογιάννης παρόλο που επέστρεψε στο

Ντουμπρίνοβο, δυστυχισμένος ο Σταύρος που άνοιξε μαγέρικο στο Βόλο

αλλά παραδόθηκε στο γυναικείο κτήνος, τη γυναίκα του, δυστυχισμένος ο

Βασίλης που κυνηγάει το χρήμα, τα χωράφια, το εμπόριο, δυστυχισμένη η

μάνα του Βασίλη, ο ίσκιος από την κόλαση που ζητάει ακόμα εκδίκηση για το

γιο της που σκότωσαν οι αντάρτες του ΕΑΜ.

Εν κατακλείδι, ο Δ. Χατζής, μέσα από το Διπλό Βιβλίο και ειδικότερα μέσα

από το τέταρτο κεφάλαιο «ΡΕΚΒΙΕΜ ΓΙΑ ΕΝΑ ΡΑΦΤΗ» τονίζει τις ελπίδες της

γενιάς του που διαψεύθηκαν. Της γενιάς του που σφαγιάστηκε, που

ηττήθηκε, που απέτυχε. Και μαζί μ’ αυτούς απέτυχε και η επόμενη γενιά των

παιδιών τους που έζησαν την καταπίεση που άσκησαν οι νικητές στους

ηττημένους. Η κεντρική ιδέα, είναι ο αγώνας των αριστερών, η Αντίσταση, η

ήττα τους στον εμφύλιο πόλεμο και οι επιπτώσεις στα παιδιά τους, στην

επόμενη γενιά που δε σφαγιάστηκε αλλά βίωσε τα αποτελέσματα της ήττας.

Αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί από το ακόλουθο απόσπασμα «Πως χιλιάδες

‘Έλληνες ανεβήκανε τότε στην κορυφή του εαυτού τους, με το χρέος και με

την ελπίδα. Κανενός δεν ήταν έργο δικό του μονάχα ολονών. Ο φίλος του

καφενείου είχε δίκαιο- ήταν όλοι τους σπουδαία παιδιά, μια γενιά σπουδαία

παιδιά. Και πήγαν όλοι χαμένοι. Σαν το σκυλί στο αμπέλι.» Η μοίρα της

επόμενης γενιάς, του γιου του ράφτη, του Κώστα παρόμοια «Εμείς βρεθήκαμε

να μεγαλώνουμε μέσα σε κόσμο που σκόρπιζε φοβισμένος, οργισμένος,

όπως έβγαινε από τον εμφύλιο πόλεμο».

Γ) Ο Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα 1)Να συσχετίσετε τον τίτλο του κεφαλαίου με το περιεχόμενο.

Σίγουρα γνωρίζουμε όλοι την απίστευτη ιστορία του Κάσπαρ Χάουζερ, την

ιστορία που άφησε αναπάντητο μυστήριο, το μυστήριο που παραμένει

πεισματικά άλυτο μέχρι σήμερα. Το 1828, ένας παπουτσής βρήκε στους

έρημους δρόμος της Νυρεμβέργης ένα ψηλό αγόρι που περπατούσε με

δυσκολία, σαν μεθυσμένο. Το αγόρι δεν μπορούσε να μιλήσει, έβγαλε μόνο

ένα φάκελο από την τσέπη. Τα γράμματα έγραφαν πως ο νεαρός λεγόταν

Κάσπαρ και πως όταν γίνει 17 χρονών έπρεπε να σταλεί στο 6ο Σύνταγμα

Ιπποτών στη Νυρεμβέργη. Ο πατέρας του ήταν ιππότης όμως πέθανε. Όλα

έδειχναν πως το αγόρι είχε μείνει στο σκοτάδι για πολύ καιρό, πως

συμπεριφερόταν σαν να μην είχε ξαναδεί ανθρώπους ή ζώα. Ακόμα και οι

καθρέφτες δεν ήξερε τι ήταν και δεν αναγνώριζε το είδωλό του. Τον έκλεισαν

σε ένα άσυλο και σιγά-σιγά σημείωνε πρόοδο στη γλώσσα και στη γραφή,

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, τον είχαν κλεισμένο σε μια σκοτεινή σπηλιά,

όπου έμενε όλη μέρα ξαπλωμένος ή καθισμένος και ο μόνος που τον

επισκεπτόταν ήταν κάποιος που έμπαινε όταν αυτός κοιμόταν και του άφηνε

ψωμί και νερό. Κάποιες φορές, το νερό ήταν πικρό και τότε κοιμόταν για

πολλές ώρες και όταν ξυπνούσε, του είχαν κόψει τα μαλλιά και τα νύχια.

Κάποτε έτυχε να δει αυτόν που ερχόταν στην σπηλιά και τον ονόμαζε ο

«μαύρος άνθρωπος». Μια μέρα τον έβγαλε από τη σπηλιά και τον ανάγκασε

να συρθεί μέχρι την πόλη όπου τον βρήκαν. Το 1833, ένας άγνωστος

πλησιάζει τον Κάσπαρ λέγοντάς του ότι έχει πληροφορίες για την καταγωγή

του. Τον παρασύρει στο πάρκο όπου τον μαχαιρώνει. Πάνω στον τάφο του

έγραψαν: «Ενθάδε κείται ο Κάσπαρ Χάουζερ, το μυστήριο της εποχής του.

Μυστηριώδης υπήρξε η γέννησή του, μυστηριώδης υπήρξε και ο θάνατός

του».

Επιδιώκοντας μια πολύπλευρη άποψη επί του θέματος, αλλά

προσπαθώντας να ταυτίσουμε τους δυο ήρωες καταλήγουμε στο

συμπέρασμα πως ο Κώστας αισθάνεται στη Γερμανία όπως ο Κάσπαρ

Χάουζερ στην έρημη χώρα και αυτό επειδή ο Κώστας ζει μόνος σε μια ψυχρή

και απάνθρωπη κοινωνία, προβληματισμένος και αμήχανος. Αυτό φαίνεται

στα ίδια του τα λόγια «Όλοι τους λέω, πηγαίνουνε κάπου, έχουνε κάπου να

πάνε. Εγώ είμαι εδώ στη λεωφόρο, στην άσφαλτο, δεν έχω πουθενά που να

θέλω να πάω.» Παράλληλα, ο Κώστας, παρομοιάζει τον εαυτό του με τον

Κάσπαρ Χάουζερ, ένα έφηβο Γερμανό, που ξαφνικά βρέθηκε ανάμεσα σε

ανθρώπους και δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με κανέναν και τελικά αυτοί

που του πρόσφεραν βοήθεια τον δολοφόνησαν.

Συνεχίζοντας, τα κοινά στοιχεία που παρουσιάζουν ο Κώστας και ο

Κάσπαρ Χάουζερ είναι ότι είναι και οι δύο απάτριδες και δεν έχουν σπίτι.

Βρέθηκαν και οι δύο στη Γερμανία, ο ένας για λόγους βιοποριστικούς και ο

άλλος για άγνωστους λόγους. ‘Ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα που

βίωσαν ήταν ότι δεν μιλούσαν την γλώσσα των ανθρώπων που τους

περιτριγύριζαν , αισθάνονταν και οι δύο μόνοι «σε μια έρημη χώρα». Με άλλα

λόγια, βίωσαν την απομόνωση και τη μοναξιά σε υπέρτατο βαθμό. Συνάμα, ο

Κώστας δεν είχε κανένα δεσμό με τη νέα του πατρίδα και ο Κάσπαρ Χάουζερ

εντελώς ξαφνικά βρέθηκε ανάμεσα στον πολιτισμό, αλλά, δεν είχε σπίτι και

πατρίδα. Δεν μπορούσε να επικοινωνήσει με κανέναν γύρω του.

Με αυτή τη σύγκριση, ο Δ. Χατζής, τονίζει την κοινωνική αποξένωση,

την αλλοτρίωση, την απομόνωση και την ανωνυμία των Ελλήνων μεταναστών

στη Γερμανία. Ταυτοχρόνως, δίνει έμφαση στο γεγονός ότι όλοι οι Έλληνες

αλλά και οι άλλοι ξένοι μετανάστες [Τούρκοι, Ιταλοί, Ισπανοί] είναι αριθμοί,

νούμερα που δουλεύουν σε οκτάωρη βάση στα εργοστάσια της Γερμανίας

ακολουθώντας το πρότυπο που τους επιβάλλουν οι προϊστάμενοι τους. Είναι

ξένοι χωρίς ταυτότητα, έχουν ξεχάσει ακόμα και το όνομά τους.

2) «Είμαι καταναλωτής. Για τους σοφούς μας του καφενείου

σημαίνει πως διαλύομαι, αλλοτριώνομαι, λένε, μέσα στους

άλλους. Για μένα τέτοια ώρα στη λεωφόρο, που δεν έχω

πουθενά να πάω, είμαι καταναλωτής θα πει πως υπάρχω.

Υπάρχω μέσα στους άλλους. Έχω στη τσέπη μου τα λεφτά

μου, μοιράζομαι τη ζωή μας, ας λένε πως είναι ψεύτικη, ας

είναι και θέατρο μόνο.» Σχολιάστε τις δυο απόψεις που

διαφαίνονται στο πιο πάνω παράθεμα για τον

καταναλωτισμό. Παρατηρείτε κάποια απόκλιση μεταξύ τους;

Γιατί;

Ο βασικός πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο Κώστας, ο οποίος ζει μόνος

σε μια ψυχρή και απάνθρωπη κοινωνία. Έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως

Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα, αφού νιώθει έντονα την αλλοτρίωση και

την αποξένωση. Βρίσκεται εκεί για ένα μόνο λόγο, την ανάγκη για επιβίωση. Η

ζωή του έχει καταντήσει ρουτίνα. Δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ στο

εργοστάσιο και όταν τελειώνει του αρέσει να παίζει το θέατρο της

κατανάλωσης. Έτσι προσποιείται ότι θέλει να αγοράσει μια αντλία νερού και

κοροϊδεύει για τρεις μήνες τους πωλητές του καταστήματος. Στη συνέχεια

επισκέπτεται διάφορα καταστήματα αγοράζοντας ψιλοπράγματα απλά και

μόνο για να νιώσει καταναλωτής. Στην πραγματικότητα όμως όλα αυτά που

αγοράζει του είναι άχρηστα.

Μέσα από όλο αυτό το θέατρο της αντλίας και κατ’ επέκταση της

κατανάλωσης θέλει ο συγγραφέας να τονίσει πως όλοι οι άνθρωποι έχουν

ανάγκη να νιώσουν έστω και στα ψέματα καταναλωτές. Στη Γερμανία υπάρχει

αφθονία προϊόντων και ο άνθρωπος χωρίς να το θέλει γίνεται καταναλωτής.

Διαλύεται αλλοτριώνεται, γίνεται ένας αλλοτριωμένος καταναλωτής. Οι

βιτρίνες μαγεύουν και διαφθείρουν τους ανθρώπους, αφού πλέον γίνεται

εμμονή η κατάκτηση των υλικών αγαθών. Άρα ο Κώστας υπάρχει απ’ τη

στιγμή που καταναλώνει, υπάρχει απ’ τη στιγμή που ταυτίζει τα υλικά αγαθά

με την ύπαρξη και την ευτυχία του.

Αποτελεσματικά λοιπόν, ο συγγραφέας μέσα από το πιο πάνω απόσπασμα

επιδιώκει να τονίσει την κατάσταση στην οποία περιήλθε ο σύγχρονος

άνθρωπος. Αφενός ζει σε μια καταναλωτική κοινωνία, μέσα στην οποία

αλλοτριώνεται, απομονώνεται και γίνεται έρμαιο των καπιταλιστών.

Παράλληλα το ευδαιμονιστικό αυτό πνεύμα διαλύει τις προσωπικότητες των

ανθρώπων, αφού πλέον ταυτίζουν την ευτυχία τους, την προσωπική τους

γαλήνη καθώς και το « είναι » τους με την απόκτηση των υλικών αγαθών.

Συνεπώς η διαφθορά είναι γεγονός αλλά και η μαζοποίηση. Αφετέρου η

σκέψη των ανθρώπων του καφενείου έρχεται σε αντίθεση με την σκέψη του

Κώστα, αφού οι άνθρωποι αυτοί έχουν συνειδητοποιήσει πως ο

καταναλωτισμός αυτό που κάνει μονάχα είναι να μετατρέπει τον άνθρωπο σε

δούλο των αγαθών και της ύλης. Ο άνθρωπος νιώθει γεμάτος αγοράζοντας

υλικά αγαθά μα στην πραγματικότητα δεν είναι. Ο Κώστας πιστεύει πως «απ’

τη στιγμή που έχω λεφτά και ξοδεύω τότε υπάρχω». Η σκέψη αυτή

αδιαμφισβήτητα αντικατοπτρίζει την νέα κοινωνία που έχει διαμορφωθεί και

συνάμα τους αλλοτριωμένους ανθρώπους που βρίσκουν ως μόνη διέξοδο

τους την κατανάλωση αγαθών.

Εν κατακλείδι η ανάγκη του ήρωα να συμμετέχει σε όλο αυτό το

καταναλωτικό όργιο, τον οδηγεί στο να παίζει το θέατρο με την αντλία. Δίνει

νόημα στη ζωή του και σπάει τη μονοτονία της ρουτίνας του, βρίσκει ένα λόγο

ύπαρξης του σε όλα αυτά τα οποία βιώνει. Νιώθει πως επιβεβαιώνει την

ύπαρξη του και εκτονώνει τη δική του καταπίεση ως εργαζόμενος. Γίνεται

μέλος του μεγάλου θεάτρου της κοινωνίας, γίνεται μέλος του θιάσου που όλοι

εμείς είμαστε οι ηθοποιοί που παίζουμε σ’ αυτό.

Δ) Να χαρακτηρίσετε τεκμηριώνοντας την άποψή σας με

παραδείγματα από το κείμενο

Τον Κώστα

Την Αναστασία

Τον Σκουρογιάννη

Τον πατέρα του Κώστα

Κώστας

Αρχικά ο Κώστας είναι παιδί της δεύτερης γενιάς που βιώνει τις

συνέπειες του εμφύλιου πολέμου. Είναι ο αφηγητής, ο πρωταγωνιστής,

τα περισσότερα κεφάλαια [πέντε από τα οκτώ] αναφέρονται στο

πρόσωπο του. Αναμφισβήτητα, όποιος διαβάσει το βιβλίο, θα

μπορούσε να τον χαρακτηρίσει καλοσυνάτο, δουλευτή αφού δουλεύει

στην Ελλάδα στο ξυλάδικο του Βόλου, δουλεύει επίσης στο ΑΟΥΤΕΛ

στη Γερμανία όπου καταλήγει μετανάστης αλλά αμήχανος και

μοναχικός που έχει ανάγκη ελπίδα για να επιβιώσει. Επίσης, είναι

αγαπητός στον Μικρασιάτη μάστορα στο ξυλάδικο, στο Σταύρο που

τον βοήθησε πάρα πολύ στο στρατό από φακελώματα και κατατρεγμού.

Είναι κοινωνικός και ευχάριστος με τους φίλους του στη Γερμανία.

Δυστυχώς, είναι και αυτός θύμα της καταναλωτικής κοινωνίας, επειδή

όμως δεν έχει λεφτά, για μεγάλο χρονικό διάστημα παίζει στο «θέατρο

της αντλίας» και το θέατρο της κατανάλωσης. Στο τέλος του έργου, μετά

το κλείσιμο του ΑΟΥΤΕΛ, βιώνει σε υπέρτατο βαθμό τη μοναξιά και την

απογοήτευση. Βρίσκεται σε δίλημμα. Θέλει να πάει στην Ελλάδα, τη

νοσταλγεί αλλά αποφασίζει να μην πάει. Δεν πάει γιατί νιώθει τους

φίλους του και τους δικούς του, ξένους αφού δεν έχει τίποτα να τους πει.

Αναστασία

Η Αναστασία, είναι η αδελφή του Κώστα η οποία βιώνει και αυτή τις

συνέπειες του εμφυλίου πολέμου. Είναι μεγαλύτερη από τον Κώστα

και αισιόδοξη. Συνάμα, μικρή την αποκαλούσαν το μισοπάλαβο του

ράφτη, γιατί ονειρευόταν και έτρεχε κάτω από ένα δέντρο και ζούσε το

όνειρο των πουλιών φοβισμένη. Μεγαλύνοντας, ερωτεύεται το Σταύρο,

φίλο του Κώστα, αλλά δεν του το αποκαλύπτει. Η Αναστασία είναι

σίγουρα περιποιητική στον αδελφό της Κώστα και τον έχει σαν

πρότυπο. Ζει σε ένα στερητικό περιβάλλον, αναγκάζεται να δουλέψει

στο δρόμο, ερωτεύεται ένα εργάτη το Βασίλη, παρόλο που δεν ήταν ο

άντρας που ονειρευόταν να φεύγουν μαζί για τους Μολάους. Εκεί

αισθάνεται ξένη και δυστυχισμένη. Με άλλα λίγα, είναι ο

χαρακτηριστικός τύπος της Ελληνίδας που ζει συνεχώς με στερήσεις,

βάσανα και ταλαιπωρίες. Ο συγγραφέας την αποκαλεί αρχικά «Διοτίμα

του ονείρου», αφού γι’ αυτόν είναι η έμπνευση ενώ στο τέλος του

βιβλίου την αποκαλεί «Διοτίμα του θανάτου», επειδή πλέον

συνειδητοποιεί το τετελεσμένο της κατάστασης.

Σκουρογιάννης

Αρχικά, ο Σκουρογιάννης, είναι ο χαρακτηριστικός τύπος του

αμόρφωτου, του απλοϊκού, του απροσάρμοστου, του τίμιου αγωνιστή

της ζωής. Εξωτερικά, είναι χοντροκαμωμένος, γερός παρά τα σαράντα

πέντε του χρόνια και περπατάει κάπως άτσαλα. Βρέθηκε και αυτός στη

Γερμανία νέος, για λόγους βιοποριστικούς. Κουβαλάει μέσα του

καταβολές του παρελθόντος, εμπειρίες και βιώματα από την αγροτική

κοινωνία του χωριού του το Ντουμπρίνοβο. Δέσμιος ο Σκουρογιάννης

με τα βιώματά του στο Ντουμπρίνοβο παραμένει ανένταχτος,

απροσάρμοστος, δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τους μετανάστες.

Το κυριότερο, είναι ότι νοσταλγεί την πατρίδα του και ζει με την ελπίδα

ότι όταν θα γυρίσει στο Ντουμπρίνοβο θα βρει τον παλιό τρόπο ζωής.

Όταν όμως επιστρέφει στο χωριό του, οι οικονομικοί οργανισμοί έχουν

αλώσει όχι μόνο το χωριό του αλλά και την κοινωνία του χωριού. Δεν

μπορεί να συνεννοηθεί μαζί τους. Ψάχνει τους φίλους του στη

Γερμανία. Επισκέπτεται το Σταύρο στο μαγέρικο του Βόλου μα τον

διώχνει, όλα είχαν αλλάξει και ο Σκουρογιάννης ήταν πια εντελώς

αποξενωμένος. Εκεί που βρήκε ανταπόκριση ήταν στα βουνά της

Ηπείρου, παρέα με την τελευταία αρκούδα της Πίνδου.

Πατέρας του Κώστα-Μικρός ράφτης της Σούρπης-Αναστάσης

Πρώτιστα, ο πατέρας του Κώστα ήταν εκπρόσωπος της πρώτης

γενιάς αριστερών που πρόσφερε πολλά στον πόλεμο ενάντια στους

κατακτητές αλλά και έλαβε ενεργό μέρος στον εμφύλιο. Ακολούθως,

βιώνει τις συνέπειες των πράξεών του. Φυλακίστηκε για τα «πολιτικά

του πιστεύω», του φόρτωσαν έξι φόνους που ποτέ δεν έκανε και τελικά

γλύτωσε με την παρέμβαση μιας θείας από το Βόλο. Τον ανάγκασαν να

αποκηρύξει την ιδεολογία του και τους συναγωνιστές του για να

γλιτώσει. Όπως όλοι καταλαβαίνουμε, ο Αναστάσης ήταν περήφανος

άνθρωπος, προτίμησε να τον σκοτώσουν, να τον κρεμάσουν παρά να

αποκηρύξει τον αγώνα του. Ήταν ταπεινός και φτωχός αλλά ικανός και

πανέξυπνος, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν ασύλληπτος, το

γερό χέρι, ο γραμματέας του Ε.Α.Μ. στη επαρχία.

Όνομα: tcBOAC :P

« Εμείς βρεθήκαμε να

μεγαλώνουμε μέσα σε

κόσμο που σκόρπιζε

φοβισμένος, οργισμένος,

όπως έβγαινε από τον

εμφύλιο πόλεμο»

Διπλό Βιβλίο

« Πως χιλιάδες Έλληνες

ανεβήκανε τότε στην

κορυφή του εαυτού τους, με

χρέος και με την ελπίδα.

Κανενός δεν ήταν έργο δικό

του μονάχα ολονών. Ο φίλος

του καφενείου είχε δίκαιο-

ήταν όλοι τους σπουδαία

παιδιά, μια γενιά σπουδαία

παιδιά. Και πήγαν όλοι

χαμένοι. Σαν το σκυλί στο

αμπέλι.»

Διπλό Βιβλίο (σελ. 87-88)