Ενδυνάμωση του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας καθώς και του ευρύτερου δημόσιουτομέα και των ιδιωτικών επιχειρήσεων, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας

στους τομείς των κατασκευών, των εξορυκτικών βιομηχανιών και των λιμενικών εργασιών.Αρ.Συμβ.: CY2005/17/643.03.01.01

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ ΕΚΣΚΑΦΕΣ

ΓενικάΓενικά μέτραμέτρα γιαγια τηντην ασφάλειαασφάλεια τωντων εκσκαφώνεκσκαφών

Σχετικά με την ασφάλεια των εκσκαφών τονίζονται τα1. Για τον καθορισμό των γεωμετρικών χαρακτηριστικών τωνεκσκαφών, κάθε είδους και τύπου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψημεταξύ των άλλων και τα παρακάτω:

Α) Το είδος και τα μηχανικά χαρακτηριστικά του πετρώματος.Β) Τα επίπεδα ολίσθησης στο χώρο της εκσκαφής και στο

γειτονικό χώρο.Γ) Τα υδρολογικά χαρακτηριστικά του χώρου της εκσκαφής

και του περιβάλλοντος χώρου.Δ) Τα κλιματολογικά στοιχεία της περιοχής.

2. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στον καθορισμό τηςγωνίας πρανούς σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο σε όλες τις φάσειςτης εργασίας, εφόσον αυτή γίνεται σε μια μόνο βαθμίδα ή στιςενδιάμεσες και τελική φάση, αν η εργασία γίνεται σε περισσότερεςβαθμίδες. Η γωνία πρανούς πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μηδημιουργείται κίνδυνος κατολίσθησης ή κατακρήμνισης.

3. Απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση η εκσκαφή μεγωνία πρανούς μεγαλύτερη από 90° (αρνητικήκλίση πρανούς).

4. Η τελική γωνία πρανούς για συνεκτικά και υγιήπετρώματα δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από60°. Κατ’ εξαίρεση, η γωνία αυτή μπορεί νααυξάνεται μέχρι τις 70°, εφόσον εφαρμόζονταιειδικά μέτρα ή μέθοδοι (π.χ. πρότμηση, απαλήόρυξη κλπ.).

5. Η γωνία πρανούς σε όλες τις φάσεις εργασίας γιασαθρά, αμμώδη, προσχωσιγενή και γενικάεπιρρεπή σε κατολίσθηση πετρώματα, δεν πρέπεινα είναι μεγαλύτερη από 45°.

6. Επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η όρυξη επιμήκων ταφροειδώνεκσκαφών βάθους μέχρι 1,7m και μικρού πλάτους γιαερευνητικούς σκοπούς και ειδικές χρήσεις (π.χ. κατασκευήυπόγειων δικτύων νερού, ηλεκτρικού ρεύματος, αποχέτευσης), με παρέκκλιση από τα οριζόμενα πιο πάνω, εφόσον στη διάρκεια της όλης εργασίας έχουν ληφθεί τααπαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των εργαζομένων (π.χ. η απαραίτητη στύλωση ή στήριξη των πρανών) και μετά τοτέλος της η εκσκαφή επιχωματωθεί ή γίνει σταθεροποίησητων πρανών της, με κατάλληλη επένδυση ή στήριξη όπουαυτό είναι αναγκαίο, σε περίπτωση που χρειάζεται ναπαραμείνει ανοικτή.

7. Κάθε εκσκαφή πρέπει να σχεδιάζεται ή και προστατεύεται μετρόπο, ώστε να αποτρέπεται όσο το δυνατόν η εισροή τωνεπιφανειακών νερών.

8. Κάθε εκσκαφή κλειστού τύπου, που περιβάλλεται απόεπιφάνειες εσωτερικής απορροής, πρέπει να προστατεύεταιαπό την εισροή νερών με την όρυξη περιμετρικής τάφρουκατάλληλων διαστάσεων και κλίσης.

9. Στις εκσκαφές ανοικτού τύπου πρέπει να ορύσσεταικατάλληλη τάφρος προστασίας, μόνο στις περιπτώσειςκινδύνων απότομης εισροής μεγάλων ποσοτήτων νερού.

10. Σε περίπτωση που κοντά στην εκσκαφή ρέουν ή υπάρχουνμεγάλες ποσότητες νερού (χείμαρροι, ποτάμια, λίμνες κλπ.), πρέπει να κατασκευάζονται τα κατάλληλα υδραυλικά έργα(π.χ. φράγματα, έργα εκτροπής ροής) για την αποφυγήκινδύνων κατάκλυσης.

11. Στις εκσκαφές κλειστού τύπου, πρέπει να γίνεταιαποστράγγιση των υδάτων που εισρέουν με όρυξη υπόγειωνεκσκαφών (π.χ. στοά αποστράγγισης) ή και με άντληση μεκατάλληλο αντλητικό δίκτυο. Η δυναμικότητα τηςαποστράγγισης ή της άντλησης καθορίζεται με βάση ταυδρολογικά χαρακτηριστικά του χώρου της εκσκαφής και τουπεριβάλλοντος χώρου καθώς και τα κλιματολογικά στοιχείατης περιοχής.

Για τα επιφανειακά μέτωπα τονίζονται τα ακόλουθα:1. Κάθε εκσκαφή, για την ασφαλή και ορθολογική εκτέλεση της

εργασίας, πρέπει να υποδιαιρείται σε βαθμίδες ύψους τοπολύ 15m.

2. Ο καθορισμός του πλάτους της εκσκαφής γίνεται με βάσητο κριτήριο της ασφαλούς και ορθολογικής λειτουργίας τουμηχανικού εξοπλισμού, που ασχολείται. Στις ενδιάμεσεςφάσεις εργασίας, το πιο πάνω πλάτος δεν μπορεί ναμικρότερο, για την περίπτωση απασχόλησης τροχοφόρωνμηχανημάτων, από 12m, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσειςαπό 6m. Η βαθμιδωτή διαμόρφωση θα διατηρείται και μετάτο τέλος του έργου.

ΕπιφανειακάΕπιφανειακά μέτωπαμέτωπα

3. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται ο καθορισμός ύψους βαθμίδαςμεγαλύτερου από το προβλεπόμενο, μόνο στις παρακάτωπεριπτώσεις:Α) Η εκσκαφή εκτελείται με εκσκαπτικά μηχανήματα, πουέχουν μεγαλύτερη από 15m ακτίνα κατακόρυφης δράσης, σύμφωνα με τα επίσημα prospecta ή πιστοποιητικά τουκατασκευαστή. Εξυπακούεται ότι το ύψος του μετώπου καιστην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να ξεπερνάει τηνπαραπάνω ακτίνα δράσης του μηχανήματος.Β) Η εκσκαφή εκτελείται για την αποκάλυψη κοιτάσματος σεσταθερά και συμπαγή πετρώματα και εφόσον εφαρμόζονταιειδικά μέτρα ή μέθοδοι για τη σταθεροποίηση των πρανών, με βάση την εγκεκριμένη τεχνική μελέτη, οπότε το ύψος τηςβαθμίδας μπορεί να αυξάνεται μέχρι τα 20m.

4. Η διαμόρφωση των βαθμίδων σε κάθε περίπτωση αρχίζειαπό τα υψηλότερα σημεία της εκσκαφής και προχωράειδιαδοχικά στα χαμηλότερα.

5. Η εξόρυξη στην υψηλότερη βαθμίδα πρέπει να σταματάεισε απόσταση το λιγότερο 8m από τα όρια τουμεταλλευτικού ή λατομικού χώρου. Με φροντίδα τηςΔιεύθυνσης του έργου, στο παραπάνω τελευταίο τμήμα, πρέπει να γίνεται απομάκρυνση των επισφαλών όγκων καινα δημιουργούνται βαθμίδες ασφαλείας μικρού ύψους ήπρανή μικρής κλίσης.

6. Αν για την εξόρυξη γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών, πρέπεινα ορύσσονται σε κάθε μέτωπο κατακόρυφα ήπαρακατακόρυφα διατρήματα (καρφιά).

7. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η όρυξη οριζόντιων ήπαραοριζόντιων διατρημάτων (ντούκια) μόνο στιςπεριπτώσεις της αρχικής διαμόρφωσης των βαθμίδων, τηςεξόρυξης όγκων μαρμάρου με χρήση πυρίτιδας ή ειδικούεξοπλισμού, της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων με ειδικάγεωμετρικά χαρακτηριστικά, της ανατίναξης αποτυχημένωνυπονόμων και της διαμόρφωσης του δαπέδου βαθμίδας ήτης εκσκαφής.

8. Απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση στη διάρκεια της νύχτας κάθεεργασία, που έχει σχέση με εκρηκτικές ύλες (μεταφορά τους σταμέτωπα, γόμωση, πυροδότηση).

9. Η απομάκρυνση των επισφαλών όγκων από τα μέτωπα πρέπει ναγίνεται με μηχανικά μέσα.

10. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται το ξεσκάρωμα με ειδικά εργαλεία απότον αδειούχο ξεσκαρωτή ή και με χρήση εκρηκτικών υλών από τοναδειούχο γομωτή, μόνο σε περίπτωση ανάγκης για απομάκρυνσηεπισφαλών όγκων, που βρίσκονται κοντά στο φρύδι του πρανούςκαι δεν είναι δυνατή η απομάκρυνσή τους με το μηχανικό μέσο, που χρησιμοποιείται ή και με ξεσκάρωμα αντίστοιχα, καθώς καιστην περίπτωση εξόρυξης όγκων μαρμάρου.

11. Στις πιο πάνω περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα, ανάλογα με την περίπτωση, για την ασφαλή εκτέλεση τηςεργασίας, όπως απομάκρυνση σε απόσταση ασφαλείας τουπροσωπικού και των μηχανημάτων και πρόσδεση του ξεσκαρωτήμε ζώνη ασφαλείας και σχοινί αντοχής σε φόρτιση, το λιγότερο 500 κιλών, από κατάλληλο και σταθερό σημείο.

12. Σε κάθε εκσκαφή πρέπει να επιλέγεται ο τρόπος εξόρυξης, έτσι ώστε το υλικό που εξορύσσεται να έχει διαστάσεις, πουεπιτρέπουν την ασφαλή φόρτωση και μεταφορά του με ταμηχανικά μέσα, που χρησιμοποιούνται.

13. Σε περίπτωση που παρά τα πιο πάνω εξορύσσονται όγκοιμεγαλύτερων διαστάσεων, τότε πρέπει να γίνεταιδευτερογενής θραύση τους με μηχανικά μέσα.

14. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η δευτερογενής θραύση μεχρήση εκρηκτικών υλών, μόνο όταν η παραγωγή τέτοιωνόγκων είναι μικρή και σποραδική και δεν υπάρχεικατάλληλο μηχανικό μέσο. Στην περίπτωση αυτή η θραύσηπρέπει να γίνεται μόνο στο χώρο του μετώπου και αφούπροηγουμένως έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτραασφαλείας.

Για τη χωροθέτηση των μεταλλευτικών καιλατομικών εργασιών τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Στην εκπόνηση της τεχνικής μελέτης γιαμεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες κάτω από ήκοντά σε οικήματα, έργα δημόσιας ωφέλειας, πυλώνες ή στύλους γραμμών μεταφοράςηλεκτρικού ρεύματος ή τηλεπικοινωνιών, περιοχές αρχαιολογικού ή τουριστικούενδιαφέροντος ή φυσικού κάλους, καθώς και στηδιάρκεια της εκτέλεσής τους, πρέπει ναπροβλέπονται και να λαμβάνονται, μεταξύ τωνάλλων και ειδικά μέτρα προστασίας των πιοπάνω περιοχών ή κατασκευών.

ΧωροθέτησηΧωροθέτηση μεταλλευτικώνμεταλλευτικών καικαι λατομικώνλατομικώνεργασιώνεργασιών

2. Για τη χωροθέτηση επιφανειακών μεταλλευτικών ή λατομικώνεργασιών κοντά σε βιομηχανικά κτίσματα, οικίες, έργα κοινήςωφέλειας, πλατείες, γυμναστήρια, νεκροταφεία και λοιπούςκοινόχρηστους χώρους και εφόσον δεν χρησιμοποιούνται γιατην εκτέλεσή τους εκρηκτικές ύλες, πρέπει να αφήνεταιαπόσταση ασφαλείας το λιγότερο 250m από εκείνες που έχουνάμεσες επιπτώσεις στα φυσικά χαρακτηριστικά του γειτονικούκαι του ευρύτερου χώρου (π.χ. κατολισθήσεις πρανών, ρωγματώσεις, δονήσεις από μηχανήματα, σκόνη από εκσκαφέςή αποθέσεις). Σε περίπτωση που γίνεται χρήση εκρηκτικώνυλών, το πιο πάνω όριο διπλασιάζεται.

3. Για τη χωροθέτηση επιφανειακών μεταλλευτικών ή λατομικώνεργασιών κοντά σε εθνικούς, επαρχιακούς και δημοτικούςδρόμους και εφόσον επιτρέπεται από τα τεχνικάχαρακτηριστικά των εκσκαφών σε σχέση με τη γεωμορφολογίατης περιοχής, η πιο πάνω ελάχιστη απόσταση καθορίζεται σε50m. Τα παραπάνω δεν ισχύουν για δρόμους, που έχουνδιανοιχθεί για την εξυπηρέτηση του έργου και δεν έχουν καμιάαστική ή κοινοτική προσπέλαση. Σε περίπτωση που γίνεταιχρήση εκρηκτικών υλών, το πιο πάνω όριο καθορίζεται σε300m.

4. Για τη χωροθέτηση επιφανειακών μεταλλευτικών ή λατομικώνεργασιών κοντά σε θέσεις στύλων γραμμών μεταφοράςηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης ή μέσης-χαμηλής τάσης καιτηλεπικοινωνιών, η πιο πάνω ελάχιστη απόσταση καθορίζεταιαντίστοιχα σε 70m και 50m. Σε περίπτωση που γίνεται χρήσηεκρηκτικών υλών, η ελάχιστη απόσταση καθορίζεται σε 150mαπό το νοητό κατακόρυφο επίπεδο, που περνάει από τιςγραμμές μεταφοράς. Τα προβλεπόμενα παραπάνω δεν ισχύουνγια τις γραμμές μεταφοράς, που εξυπηρετούν τη λειτουργία τουέργου, με την προϋπόθεση ότι δεν επηρεάζουν την ασφάλειακαι λειτουργία των εξωτερικών δικτύων.

5. Κατ’ εξαίρεση για περιπτώσεις περιορισμένης χρήσηςεκρηκτικών υλών σε περιστασιακές ή υποβοηθητικές ή μικρήςέκτασης και διάρκειας εργασίες (π.χ. διάνοιξη δρόμων, κατάρριψη επισφαλών όγκων από το φρύδι πρανούς), ηελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση από κτίσματα πουκατοικούνται, έργα κοινής ωφέλειας και κοινόχρηστους δρόμους, καθορίζεται σε 50m.

6. Ειδικά για διάνοιξη δρόμων προσπέλασης από κύριο δρόμοεπιτρέπεται η περιορισμένη χρήση εκρηκτικών υλών και γιααποστάσεις μικρότερες από 100m, μετά από ειδική άδεια τηςαρμόδιας Αστυνομικής Αρχής και αφού ληφθούν μεφροντίδα της Διεύθυνσης του έργου όλα τα απαραίτηταπρόσθετα μέτρα για την ασφάλεια των περιοίκων και τωνδιερχόμενων πέριξ της περιοχής.

Για την ασφάλεια της επιφάνειας τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Στη διάρκεια λειτουργίας κάθε έργου πρέπει ναλαμβάνονται όλα τα μέτρα για την ασφάλεια και προστασίατης επιφάνειας και γενικότερα του περιβάλλοντος χώρου, που προβλέπονται στην τεχνική μελέτη. Αν ωστόσο στηνεξέλιξη του έργου αρχίζουν να δημιουργούνται επιπτώσειςστην επιφάνεια (π.χ. ρωγμές, καθιζήσεις, κατολισθήσεις), που δεν είχαν προβλεφθεί στη μελέτη ή που ο τρόποςαντιμετώπισής τους δεν αποδείχτηκε αποτελεσματικός, πρέπει άμεσα η Διεύθυνση του έργου να λάβει πρόσθεταμέτρα ασφάλειας και να ειδοποιήσει την αρμόδιαΕπιθεώρηση Μεταλλείων.

2. Απόκρημνες περιοχές, που δημιουργούνται στη διάρκειαλειτουργίας του έργου, πρέπει να απομονώνονταιπεριφερειακά με φράχτη από συρματόπλεγμα ή άλλημόνιμη κατασκευή, ύψους το λιγότερο 1,2m. Η περίφραξηπρέπει να γίνεται σε απόσταση το λιγότερο 8m από τοφρύδι του πρανούς, ενώ κατά διαστήματα πρέπει νατοποθετούνται προειδοποιητικές πινακίδες.

ΓενικάΓενικά μέτραμέτρα γιαγια τηντην ασφάλειαασφάλεια τηςτηςεπιφάνειαςεπιφάνειας

3. Λοιπές επιφανειακές εκσκαφές (π.χ. τρανσέρες, ορύγματα) ή φρέατα ή κεκλιμένα ή χώροι επικίνδυνοι για ρωγματώσειςή καθιζήσεις, που δημιουργούν κινδύνους για την ασφάλειαανθρώπων ή ζώων, πρέπει να σκεπάζονται ή ναπεριφράσσονται, ανάλογα με την περίπτωση, με μόνιμη καιασφαλή κατασκευή και να τοποθετούνται προειδοποιητικέςπινακίδες.

4. Γεωτρήσεις που προορίζονται για αξιοποίηση πρέπει ναπεριφράσσονται με μόνιμη κατασκευή, να σωληνώνονταικαι να απομονώνεται το στόμιό τους με ασφαλή συνδυασμόβανών. Αντίθετα, στόμια γεωτρήσεων, που πρόκειται ναεγκαταλειφθούν, πρέπει να σφραγίζονται με μόνιμοκάλυμμα σκυροδέματος επαρκούς πάχους.

5. Σε περίπτωση σύνδεσης ή διασταύρωσης δρόμων τουέργου με σιδηροδρομικές γραμμές ή ασφαλτοστρωμένουςδημόσιους δρόμους, πρέπει μετά από έγκριση τουΟργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδας ή της αρμόδιαςΥπηρεσίας του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, αντίστοιχα, να εφαρμόζονται ειδικές κυκλοφοριακές διατάξεις ή και νακατασκευάζονται τα απαιτούμενα έργα.

6. Η ευθύνη του εκμεταλλευτή για την ασφάλεια τηςεπιφάνειας συνεχίζεται και μετά το τέλος του έργου, μέχριτη συμμόρφωση με τα μέτρα, που θα καθορίσει η αρμόδιαΕπιθεώρηση Μεταλλείων.

7. Παλιές μεταλλευτικές ή λατομικές εκσκαφές, πρέπει ναπροστατεύονται σύμφωνα με τα παραπάνω από τονεκμεταλλευτή ή στην περίπτωση, που δεν υπάρχουνμεταλλευτικά ή λατομικά δικαιώματα, από τον ιδιοκτήτη τουεδάφους.

Για τις αποθέσεις υλικών τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Ο χώρος και ο τρόπος απόθεσης, καθώς και η τελικήδιαμόρφωση των αποθέσεων στείρων, πρέπει ναεπιλέγονται στην εκπόνηση της τεχνικής μελέτης, ώστε ναεξασφαλίζονται η ορθολογική λειτουργία του έργου, ηευστάθεια των πρανών και η δυνατότητα αποκατάστασηςτου τοπίου.

2. Τα σχετικά κριτήρια, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψηστην παραπάνω μελέτη είναι:Α) Ύπαρξη τμήματος κοιτάσματος, που βρίσκεται στον ίδιοχώρο με εκείνο, που θα γίνει η απόθεση ή και σε γειτονικόχώρο.Β) Μορφολογία και χλωρίδα του χώρου απόθεσης.Γ) Πετρολογικά, εδαφολογικά, υδρολογικά καικλιματολογικά χαρακτηριστικά του χώρου απόθεσης.

ΑποθέσειςΑποθέσεις υλικώνυλικών

Δ) Πετρολογικά και μηχανικά χαρακτηριστικά, καθώς καιποσότητα του για απόθεση στείρου.Ε) Δυνατότητα επαναφοράς ή απόθεσης του στείρου στακενά της εκμετάλλευσης.ΣΤ) Γειτνίαση με οικισμούς, δρόμους, έργα κοινής ωφέλειας, αρχαιολογικούς ή τουριστικούς χώρους κλπ.

3. Πέρα από τα παραπάνω, για άλλα υλικά, που δενκατατάσσονται στην κατηγορία των στείρων, με τη στενήέννοια του όρου, όπως μεταλλεύματα με χαμηλή ποιότητα ήπετρώματα, που συνεξορύσσονται με το μετάλλευμα ή τοχρήσιμο πέτρωμα και για τα οποία διαφαίνονται προοπτικέςμελλοντικής αξιοποίησης, πρέπει να γίνεται ξεχωριστήαπόθεση και γενικά να λαμβάνονται μέτρα για την ευχερήαπόληψή τους, όταν το επιτρέπουν οι οικονομοτεχνικέςσυνθήκες.

4. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται για την απόθεσηυλικών (π.χ. λιγνίτης, άνθρακας, πυρίτες), πουπαρουσιάζουν κίνδυνο αυτανάφλεξης, κύρια στηνκατεύθυνση αποτροπής του πιο πάνω κινδύνου καιαποφυγής της εξάπλωσής του στο γειτονικό και ευρύτεροχώρο.

5. Ο χώρος απόθεσης πρέπει να βρίσκεται μακριά από οικισμούς, κτίσματα, δημόσιους δρόμους, εγκαταστάσεις, δασικές εκτάσειςκλπ.

6. Η επιφάνεια του χώρου απόθεσης, καθώς και της ευρύτερηςπεριοχής, πρέπει να είναι αποψιλωμένη και καθαρή από υλικά, που μπορούν να μεταδώσουν πυρκαγιά (π.χ. καύσιμα, λιπαντικά, χαρτιά, ξυλεία).

7. Οι αποθέσεις των υλικών πρέπει να γίνονται σε μικρό ύψος καιμεγάλη επιφάνεια.

8. Η απόληψη του υλικού από τις αποθέσεις πρέπει να γίνεταιπρογραμματισμένα, ώστε να προηγείται διαδοχικά ηαπομάκρυνση του υλικού, που έχει αποτεθεί πρωτύτερα.

9. Να γίνεται, όπου είναι δυνατό, συχνή αναμόχλευση των σωρών.

10. Να γίνεται συστηματικός έλεγχος της θερμοκρασίας του σωρού ήκάθε άλλου δείκτη, που μπορεί να λειτουργήσει προειδοποιητικά.

11. Να λαμβάνονται σε περίπτωση ανάφλεξης όλα τααναγκαία μέτρα για την απομάκρυνση της εστίας ή τηναπομόνωση του σωρού για την κατάσβεση της φωτιάς καιτην παρεμπόδιση εξάπλωσής της στο γύρω χώρο (π.χ. διαβροχή με νερό, φράγμα άμμου ή χώματος).

12. Η εργασία προσωπικού και μηχανημάτων σε σωρούς καιαποθέσεις επιτρέπεται μόνο όταν υπάρχουν ασφαλείςσυνθήκες, με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για τηναποφυγή ενδεχόμενων καθιζήσεων, κατολισθήσεων, αναφλέξεων κλπ.

Για την προστασία από δονήσεις και θορύβους τονίζονταιτα ακόλουθα:

1. Σε κάθε χώρο, που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών, πρέπεινα ρυθμίζονται με τέτοιο τρόπο οι παράμετροι τωνεκρήξεων (διάταξη, μήκος, διάμετρος, φορτίο ανά χρόνοέκρηξης, γόμωση και πυροδότηση διατρημάτων), ώστε ναελαχιστοποιούνται στο μέτρο του δυνατού οι επιπτώσειςστον περιβάλλοντα χώρο.

2. Ειδικότερα, κατά την έκρηξη των υπονόμων απαγορεύεται:Α) Η εκτίναξη κομματιών πετρώματος έξω από τα όρια τουεργοταξίου με μεταλλευτική δραστηριότητα ή έξω από τολατομικό χώρο. Κατ’ εξαίρεση, η διάταξη αυτή δεν έχειεφαρμογή για συνεχόμενους λατομικούς χώρους ήμεταλλευτικά εργοτάξια άλλου εκμεταλλευτή, εφόσον οιεκμεταλλευτές έρχονται σε συνεννόηση για τον από κοινούπρογραμματισμό των εργασιών στις όμορες περιοχές.

ΠροστασίαΠροστασία απόαπό δονήσειςδονήσεις καικαι θορύβουςθορύβους

Β) Η μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης των σημείων τουεδάφους, σε θέσεις κτισμάτων και δημοσίων έργων, πουπαρουσιάζουν ευαισθησία στις δονήσεις, να είναιμεγαλύτερη από 50mm/sec. Ειδικά, για την προστασίαπεριοχών ή κατασκευών, που παρουσιάζουν μεγάληευαισθησία στις δονήσεις, πρέπει να περιορίζεται το πιοπάνω όριο ταχύτητας και να γίνεται χρήση δονησιογράφου.Γ) Να δημιουργούνται σοβαρές οχλήσεις από τους κρότουςστις γειτονικές κατοικημένες περιοχές. Στην περίπτωση αυτή, οι εκρήξεις δεν πρέπει να γίνονται στις ώρες κοινής ησυχίας.

3. Σε κάθε έργο, πρέπει να ρυθμίζεται με τέτοιο τρόπο ηλειτουργία των μηχανημάτων και να λαμβάνονται όλα τακατάλληλα μέτρα, ώστε να περιορίζονται οι στάθμες τουθορύβου στα όρια των κατοικημένων περιοχών, σύμφωνα μετις προβλεπόμενες νομικές διατάξεις.

Για την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Η χωροθέτηση κάθε επέμβασης (θέση καιπροσανατολισμός) πρέπει να επιλέγεται με τρόπο, ώστε ναπροκαλείται η μικρότερη δυνατή αισθητική αλλοίωση τουτοπίου. Σε περίπτωση που η επιλογή θέσης δεν μπορεί ναδώσει ικανοποιητικό αποτέλεσμα, πρέπει να γίνεταιπροσπάθεια τεχνητής απόκρυψης της επέμβασης (ζώνεςπρασίνου, αναχώματα κλπ.).

2. Κάθε επιφανειακή εκσκαφή πρέπει να γίνεται με βαθμίδεςκατάλληλων γεωμετρικών χαρακτηριστικών, ώστε ναδημιουργείται η μικρότερη δυνατή αισθητική αλλοίωση τουτοπίου και να διασφαλίζεται η αποκατάστασή του κατάστάδια και στο σύνολο.

ΕιδικάΕιδικά μέτραμέτρα προστασίαςπροστασίας καικαιαποκατάστασηςαποκατάστασης

3. Πρέπει να γίνεται ξεχωριστή εξόρυξη και απόθεση τηςφυτικής γης και να διατηρείται αυτή κατάλληλα γιαμελλοντική επαναχρησιμοποίησή της.

4. Σωροί αποθέσεων στείρων, που παραμένουν μετά τοτέλος της δραστηριότητας, πρέπει να διαμορφώνονταικατάλληλα και αν είναι δυνατό σε βαθμίδες και ναενισχύονται με δενδροφυτεύσεις ή άλλου είδους φυτεύσεις, ώστε να εναρμονίζονται με το οικοσύστημα της περιοχής.

Για τη γόμωση των διατρημάτων τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Ο γομωτής-πυροδότης πριν από τη χρησιμοποίηση τωνεκρηκτικών υλών, καθώς και των μέσων έναυσης καιπυροδότησης, πρέπει να ελέγχει την ποιότητα και την καλήκατάστασή τους. Σε περίπτωση που διαπιστώσειοποιαδήποτε ατέλεια, πρέπει άμεσα να αναφερθεί στονιεραρχικά ανώτερό του για τη λήψη των κατάλληλωνοδηγιών και μέτρων.

2. Για την επιλογή εκρηκτικής ύλης (είδος, συσκευασία, διαστάσεις), πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ταχαρακτηριστικά του πετρώματος, η διάμετρος τουδιατρητικού εξοπλισμού και η γενική κατάσταση τουπεριβάλλοντος χώρου.

ΓόμωσηΓόμωση τωντων διατρημάτωνδιατρημάτων

3. Η γόμωση των διατρημάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή καιμε τέτοιο τρόπο, ώστε οι υπόνομοι να είναι έτοιμοι γιαπυροδότηση στην προκαθορισμένη ώρα, που γνωστοποιείταιστο προσωπικό με την έναρξη εργασίας της βάρδιας.

4. Στη διάρκεια της γόμωσης πρέπει να απομακρύνονται από τομέτωπο όλα τα άτομα, εκτός από τον γομωτή-πυροδότη, τονβοηθό του και το προσωπικό επιστασίας-επίβλεψης.

5. Απαγορεύεται αυστηρά η χρησιμοποίηση κάθε σιδερένιουεργαλείου κατά τη χρήση των εκρηκτικών υλών. Οι τακαδόροιπρέπει να είναι πάντοτε ξύλινοι ή ορειχάλκινοι ή από άλλοειδικό αντιστατικό υλικό. Πριν από την επισκευή τους, πρέπεινα καθαρίζονται εσωτερικά και εξωτερικά από τυχόνυπολείμματα εκρηκτικής ύλης.

6. Η προσαρμογή των καψυλλίων στη θρυαλλίδα ασφαλείαςπρέπει να γίνεται μόνο με ειδική πένσα. Η προσαρμογή τουκαψυλλίου στην εκρηκτική θρυαλλίδα πρέπει να γίνεται μεσυγκολλητική ταινία. Απαγορεύεται η τοποθέτηση τωνκαψυλλίων στη θρυαλλίδα, καθώς και ο οπλισμός τωνφυσιγγίων μέσα ή κοντά στις αποθήκες εκρηκτικών υλών ήκαψυλλίων ή στις θέσεις, που βρίσκονται ή εργάζονταιάνθρωποι.

7. Ο οπλισμός (αρμάτωμα) των φυσιγγίων πρέπει να γίνεταιμε τη βοήθεια ειδικής ξύλινης ή ορειχάλκινης βελόνας. Ηθρυαλλίδα ή οι αγωγοί των ηλεκτρικών καψυλλίων πρέπεινα προσδένονται στο έναυσμα.

8. Το μήκος της θρυαλλίδας ασφαλείας για κάθε υπόνομοπρέπει να είναι ρυθμισμένο, έτσι ώστε να παρέχεται στονπυροδότη αρκετό χρονικό διάστημα για να απομακρυνθείσε ασφαλή θέση κατά την έναυση και της τελευταίαςυπονόμου. Το μήκος αυτό προσδιορίζεται ανάλογα με τημεγαλύτερη ταχύτητα καύσης, που έχει προκύψει από τιςδοκιμές, καθώς και από την απόσταση του μετώπου απότην ασφαλή θέση του γομωτή-πυροδότη και του βοηθούτου. Σε κάθε περίπτωση, το μήκος της θρυαλλίδας κάθευπονόμου πρέπει να μην είναι μικρότερο από 1,2m, ενώέξω από το στόμιο της υπονόμου να εξέχει το λιγότερο20cm.

9. Εφόσον για τη γόμωση διατρημάτων με υγρασίαχρησιμοποιείται πυρίτιδα, πρέπει αυτή να τοποθετείται στοδιάτρημα με μορφή φυσιγγίων, που έχουν προστατευτικόαπό την υγρασία περίβλημα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ηγόμωση πρέπει να γίνεται χύμα με ειδικά χωνιά απόψευδάργυρο ή άλλο αντιστατικό υλικό.

10. Σε όλες τις περιπτώσεις γόμωσης διατρημάτων μεπυρίτιδα, πρέπει να υπάρχει οπλισμένο φυσίγγιο μεθρυαλλίδα ασφαλείας, που το κάτω άκρο της θαδιαμορφωθεί σε κόμβο. Στη συνέχεια χαράζονται εγκοπέςμέχρι τον πυρήνα της θρυαλλίδας, που να απέχουν μεταξύτους το λιγότερο 4cm. Το άκρο αυτό τοποθετείται στοφυσίγγιο, πριν να γεμίσει τέλεια, ώστε όλες οι εγκοπές (τολιγότερο 3) να καλυφθούν από πυρίτιδα. Η θρυαλλίδαπρέπει να προσδένεται κατάλληλα στο πάνω άκρο τουφυσιγγίου. Το οπλισμένο φυσίγγιο τοποθετείται πάντοτετελευταίο στην είσοδο του διατρήματος.

11. Στην περίπτωση γόμωσης των διατρημάτων με δυναμίτιδαπρέπει να μεταφέρονται επιτόπια μόνο τα προκαθορισμένακαι απόλυτα αναγκαία φυσίγγια. Τα φυσίγγια δυναμίτιδαςπρέπει να τοποθετούνται στο διάτρημα όπως είναι και μεελαφριά ώθηση από τον τακαδόρο.

12. Σε περίπτωση διακεκομμένης γόμωσης χρησιμοποιείταιμόνο εκρηκτική θρυαλλίδα σε όλο το μήκος τουδιατρήματος. Απαγορεύεται αυστηρά η διεύρυνση τουπυθμένα των διατρημάτων με εκρηκτικές ύλες (παράκαμα).

13. Σε περίπτωση πνευματικής ή συνεχούς γόμωσης πρέπειτα μηχανήματα γόμωσης να πληρούν τις προδιαγραφέςτου κατασκευαστή, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στη μηδημιουργία στατικών ή παράσιτων ρευμάτων (γείωση, αντιστατικοί σωλήνες γόμωσης κλπ.).

14. Η επιγόμωση πρέπει να γίνεται με χώμα ή άλλο λεπτόάφλεκτο υλικό χωρίς χαλίκια. Κατ’ εξαίρεση σε ειδικέςπεριπτώσεις (κατακλυσμένα από νερό ή υποθαλάσσιαδιατρήματα), ρόλο επιγόμωσης μπορεί να παίξει και τονερό. Η επιγόμωση πρέπει να γίνεται με προσοχή για τηναποφυγή φθοράς της θρυαλλίδας ή των καλωδίων. Σεοριζόντια ή ανερχόμενα διατρήματα, το υλικό επιγόμωσηςπρέπει να τοποθετείται σε ειδικά φυσίγγια.

15. Απαγορεύεται η αφαίρεση εκρηκτικής ύλης από διάτρημαπου γομώθηκε, καθώς και η απομάκρυνση τηςεπιγόμωσης με πεπιεσμένο αέρα.

Για την πυροδότηση των υπονόμων τονίζονται ταακόλουθα:

1. Μετά από την ολοκλήρωση της φάσης της γόμωσηςακολουθεί η πυροδότηση των υπονόμων από τον αδειούχογομωτή-πυροδότη. Απαγορεύεται να παραμείνουνγομωμένα διατρήματα, που δεν πυροδοτήθηκαν μετά τοτέλος της βάρδιας.

2. Πριν από την πυροδότηση πρέπει να ειδοποιηθούν όλοι οιεργαζόμενοι, που βρίσκονται σε επικίνδυνη ακτίνα, για ναπροφυλαχθούν σε ασφαλή και προκαθορισμένα από τονεπιβλέποντα μέρη, καθώς και εκείνοι που διέρχονται ήεργάζονται σε γειτονικά έργα.

ΠυροδότησηΠυροδότηση τωντων υπονόμωνυπονόμων

3. Δεν επιτρέπεται η πυροδότηση πριν να εξακριβωθεί ότι όλοιέχουν προφυλαχθεί, οι δίοδοι για απομάκρυνση των πυροδοτώνμετά το τέλος της πυροδότησης είναι ελεύθερες και έχει δοθεί τοκατάλληλο σε κάθε περίπτωση ειδικό σήμα έναρξης τηςπυροδότησης (ηχητικό υποχρεωτικά για τα υπαίθρια).

4. Όλο το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την πυροδότηση καιμέχρι να δοθεί από τον πυροδότη το ειδικό σήμα τέλους τωνεκρήξεων (ηχητικό, αλλά διαφορετικό από εκείνο της έναρξης), πρέπει να φυλάσσονται με φρουρούς όλες οι δίοδοι και ναδίνονται από αυτούς πρόσθετα κατάλληλα σήματα.

5. Για την προστασία των εργαζομένων από τις εκρήξεις, πρέπει ναεπιλέγονται φυσικά καταφύγια και εφόσον δεν υπάρχουν τέτοιαπρέπει να κατασκευάζονται τεχνητά καταφύγια.

6. Μετά την έκρηξη των υπονόμων, ο γομωτής-πυροδότης πρέπεινα εξετάσει το αποτέλεσμα των εκρήξεων και να αναφέρει τηνκατάσταση του μετώπου στον ιεραρχικά ανώτερό του. Εφόσονδιαπιστωθεί ότι όλοι οι υπόνομοι έχουν εκραγεί, το αρμόδιοστέλεχος της ιεραρχίας μπορεί να δώσει οδηγίες και εντολές γιατην ασφαλή συνέχιση της εργασίας.

7. Απαγορεύεται η αποχώρηση του γομωτή-πυροδότη και τουβοηθού του, εφόσον η εργασία γίνεται σε μια βάρδια ή ηεπόμενη βάρδια δε διαθέτει γομωτή-πυροδότη, πριν ναεξακριβώσουν ότι όλοι οι υπόνομοι, που έχουν γομωθείαπό αυτούς, έχουν εκραγεί κανονικά. Σε περίπτωσησυνεχούς λειτουργίας, απαγορεύεται η αποχώρηση τουγομωτή-πυροδότη πριν αυτός ενημερώσει τοναντικαταστάτη του.

Για την πυροδότηση με θρυαλλίδα τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Απαγορεύεται η σύγχρονη πυροδότηση περισσότερων από15 υπονόμων με θρυαλλίδα ασφαλείας.

2. Μαζί με την έναρξη της πυροδότησης των υπονόμων μεθρυαλλίδα ασφαλείας, πρέπει να ανάβεται και ένα κομμάτιαπό την ίδια θρυαλλίδα (τέμπο), που το μήκος του δενπρέπει να είναι μεγαλύτερο από το μισό της μικρότερηςθρυαλλίδας, που έχει χρησιμοποιηθεί σε υπόνομο.

3. Μετά το τέλος της καύσης του τέμπο, ο πυροδότης και οβοηθός πρέπει να απομακρύνονται ακόμα και αν δεν έχειτελειώσει η πυροδότηση όλων των υπονόμων. Η έναυσητων υπονόμων πρέπει να γίνεται μόνο με ειδική θρυαλλίδα.

ΠυροδότησηΠυροδότηση μεμε θρυαλλίδαθρυαλλίδα

4. Για κάθε ανατίναξη των υπονόμων με θρυαλλίδαασφαλείας, πρέπει δύο άτομα να μετρούν τον αριθμό τωνεκρήξεων. Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται ηεπιστροφή του γομωτή στο μέτωπο πριν να περάσουν30min το λιγότερο από την τελευταία έκρηξη.

Για την ηλεκτρική πυροδότηση τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Η επιλογή των ηλεκτρικών καψυλλίων, των οργάνων ελέγχου καιτων συσκευών πυροδότησης, καθώς και ο σχεδιασμός τουκυκλώματος γίνονται από τον επιβλέποντα, που πρέπει να δώσειγραπτές και αναλυτικές οδηγίες στους γομωτές-πυροδότες.

2. Στην επιλογή των ηλεκτρικών καψυλλίων, εκτός από τα τεχνικάχαρακτηριστικά των πετρωμάτων, καθώς και εκείνα τουπεριβάλλοντος χώρου, πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη ηπιθανότητα δημιουργίας ανεξέλεγκτων ηλεκτρικών ρευμάτων(διαρροές, παράσιτα-επαγωγικά ρεύματα, στατικά φορτία, ιονισμός κλπ.).

ΗλεκτρικήΗλεκτρική πυροδότησηπυροδότηση

3. Στις πιο πάνω περιπτώσεις, όπως και κοντά σε γραμμέςμεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, πνευματικής γόμωσης, περιοχές επιδεκτικές σε κεραυνούς κλπ., πρέπει ναχρησιμοποιούνται καψύλλια με μειωμένη ηλεκτρικήευαισθησία, των οποίων η απαιτούμενη για την έναυσηενέργεια ανά μονάδα αντίστασης της γέφυρας τουηλεκτρικού καψυλλίου, να μην είναι μικρότερη από5mWsec/Ω. Για την ανίχνευση των παραπάνω ρευμάτωνμπορεί να χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευές.

4. Πριν από τη χρησιμοποίηση των ηλεκτρικών καψυλλίων, πρέπει να γίνεται έλεγχος της αντίστασης με ειδικόωμόμετρο, δειγματοληπτικά ή στο σύνολό τους. Ταηλεκτρικά καψύλλια κάθε κυκλώματος πρέπει να έχουν τηνίδια αντίσταση.

5. Οι αγωγοί πυροδότησης πρέπει να έχουν ισχυρή μόνωση, ώστε να αποφεύγονται στο μέτρο του δυνατού οιεπιδράσεις των ανεξέλεγκτων ηλεκτρικών ρευμάτων. Μέχριτην τελική σύνδεση, τα καλώδια των ηλεκτρικώνκαψυλλίων πρέπει να είναι βραχυκυκλωμένα και στηνπερίπτωση καψυλλίων με μεγάλη ηλεκτρική ευαισθησίαμονωμένα.

6. Μετά το τέλος της γόμωσης ακολουθεί η σύνδεση των καψυλλίωνμεταξύ τους, καθώς και με τους αγωγούς πυροδότησης. Οισυνδέσεις αυτές πρέπει να γίνονται με προσοχή και ναεξασφαλίζουν τη συνέχεια του κυκλώματος.

7. Σε κάθε αγωγό πυροδότησης παρεμβάλλονται δύο το λιγότεροδιακοπές με ζεύγη ρευματοληπτών-ρευματοδοτών, πουαποκαθίστανται διαδοχικά κατά την οπισθοχώρηση του γομωτή-πυροδότη από το μέτωπο προς τη θέση ελέγχου καιπυροδότησης του κυκλώματος. Η θέση αυτή πρέπει να παρέχειπλήρη ασφάλεια. Μετά την οπισθοχώρησή του στην πιο πάνωθέση, ο γομωτής-πυροδότης βεβαιώνεται για την απομάκρυνσητου προσωπικού.

8. Πριν από την πυροδότηση, γίνεται έλεγχος του κυκλώματος μεειδικό ωμόμετρο. Στις συνηθισμένες περιπτώσεις τωνκυκλωμάτων σειράς, δεν επιτρέπεται η πυροδότηση τωνυπονόμων εάν η ένδειξη του ωμόμετρου είναι μεγαλύτερη από τοόριο της συσκευής πυροδότησης για τον συγκεκριμένο τύπο τουηλεκτρικού καψυλλίου, που χρησιμοποιείται στο κύκλωμα. Σεπερίπτωση που διαπιστωθεί μη ορατή διακοπή του κυκλώματος ήαντίσταση μεγαλύτερη από το όριο της συσκευής, σύμφωνα με ταπαραπάνω, πρέπει να ειδοποιείται άμεσα ο ιεραρχικά ανώτερος. Για κάθε άλλο κύκλωμα, ο έλεγχος και η πυροδότηση τωνυπονόμων πρέπει να γίνεται με ειδικές γραπτές οδηγίες τουεπιβλέποντα.

9. Ο γομωτής-πυροδότης μετά τον έλεγχο του κυκλώματοςκαι εφόσον βεβαιωθεί ότι έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα γιατην απαγόρευση διόδου κάθε ατόμου προς το μέτωπο, εκτελεί την πυροδότηση.

10. Σε κάθε έργο ή υποδιαίρεσή του, όπου εκτελούνταιηλεκτρικές πυροδοτήσεις, όλα τα μηχανήματα εκτός από τααυτοκινούμενα μέσα, πρέπει να γειώνονται με αγωγόαντίστασης μικρότερης από 1Ω. Οι μηχανές παραγωγήςηλεκτρικής ενέργειας, τα μεταλλικά δίκτυα σωληνώσεων, οισιδηροδρομικές γραμμές και γενικά κάθε εγκατάσταση μεκαλή ηλεκτρική αγωγιμότητα, πρέπει να γειώνονταικατάλληλα σε μικρά διαστήματα.

Για τις αποτυχημένες υπονόμους τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Αν μετά την έκρηξη ή κατά την απομάκρυνση των προϊόντων τηςέκρηξης, διαπιστωθεί ύπαρξη υπονόμων που δεν έχουν εκραγεί, ογομωτής-πυροδότης πρέπει να τοποθετήσει ενδεικτική πινακίδαστο μέτωπο. Η θέση και ο αριθμός των υπονόμων που δεν έχουνεκραγεί, το ονοματεπώνυμο εκείνου στον οποίο ανατέθηκε ηεπέμβαση, καθώς και ο τρόπος και τα αποτελέσματα τηςεπέμβασης, καταχωρούνται ενυπόγραφα από το αρμόδιοστέλεχος της ιεραρχίας στο θεωρημένο ειδικό βιβλίοαποτυχημένων υπονόμων, που τηρείται σε κάθε έργο όπουγίνονται πυροδοτήσεις.

2. Στο μέτωπο, όπου υπάρχουν αποτυχημένες υπόνομοι, απαγορεύεται κάθε εργασία εκτός από εκείνη για την καταστροφήτων υπονόμων. Η εργασία αυτή γίνεται με μεγάλη προσοχή απότον γομωτή-πυροδότη, που έχει κριθεί ο καταλληλότερος από τηνΔιεύθυνση του έργου για τις σχετικές εργασίες και οπωσδήποτε μετην παρουσία του αρμόδιου επιστάτη ή εργοδηγού ή και εφόσονυπάρχει ανάγκη του επιβλέποντα.

ΑποτυχημένεςΑποτυχημένες υπόνομοιυπόνομοι

3. Εάν η γόμωση που δεν έχει εκραγεί, περιέχει ηλεκτρικάκαψύλλια με άθικτους αγωγούς, ελέγχεται η δυνατότητα νέαπυροδότησης. Αν όμως διαπιστωθεί ότι αυτό δεν είναι δυνατό, οι αγωγοί των καψυλλίων πρέπει να βραχυκυκλώνονται και ναμονώνεται η σύνδεσή τους.

4. Η καταστροφή των υπονόμων πρέπει να γίνεται σύμφωνα μετον παρακάτω τρόπο: Ανοίγεται ένα καινούργιο παράλληλοδιάτρημα σε απόσταση ασφαλείας από την αποτυχημένηυπόνομο, που ορίζεται στο δεκαπλάσιο το λιγότερο τηςδιαμέτρου του διατρήματος. Το διάτρημα αυτό, στη συνέχεια, πρέπει να γομωθεί και πυροδοτηθεί κανονικά.

5. Κατ’ εξαίρεση και σε ειδικές περιπτώσεις, στις οποίες κατά τηνκρίση του άμεσου επιβλέποντα δεν είναι δυνατή ηαποτελεσματική εφαρμογή του παραπάνω τρόπου, μπορεί ναεφαρμόζεται με επιτόπια παρουσία το λιγότερο τουεργοδηγού, ένας από τους παρακάτω τρόπους:Α) Απομακρύνεται προσεκτικά το υλικό επιγόμωσης και στησυνέχεια τοποθετείται ένα κατάλληλο έναυσμα πάνω στηγόμωση, που δεν έχει εκραγεί. Μετά προστίθεται νέο υλικόεπιγόμωσης και τελικά γίνεται η πυροδότηση. Η απογόμωση, επιγόμωση και πυροδότηση γίνονται με τα μέσα και τοντρόπο, που καθορίζει ο παραπάνω επιβλέπων.

Β) Αφαιρούνται προσεκτικά η επιγόμωση και η γόμωση, μενερό ή νερό και πεπιεσμένο αέρα, που διοχετεύεται απόκατάλληλα διαμορφωμένο σωλήνα, ο οποίος έχεικατασκευασθεί από ορείχαλκο ή άλλη αντιστατική ύλη, μέχρι την καθολική εκκένωση του διατρήματος.

6. Απαγορεύονται η εκβάθυνση ή διεύρυνση του υπόλοιπουδιατρήματος, που απομένει μετά την έκρηξη.

Για την καταστροφή των εκρηκτικών υλών και τωνκαψυλλίων τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Ακατάλληλες εκρηκτικές ύλες και καψύλλια πρέπει στομέτρο του δυνατού να επιστρέφονται στον προμηθευτή μεπαράδοση στον τόπο του έργου. Σε περίπτωση όμως πουαυτό δεν είναι δυνατό, οι εκρηκτικές ύλες πρέπει νακαταστρέφονται με ελεγχόμενη καύση σε απομακρυσμένηκαι ασφαλή θέση στο χώρο του έργου και σύμφωνα με τιςοδηγίες του επιβλέποντα.

2. Κοινά καψύλλια και ηλεκτρικά καταστρέφονται με έκρηξη σευπόνομο, αφού προηγουμένως έχουν κοπεί με ειδικούςκοπτήρες τα υπόλοιπα της θρυαλλίδας ή οι αγωγοί σεαπόσταση 10cm από τον κάλυκα του καψυλλίου.

ΚαταστροφήΚαταστροφή εκρηκτικώνεκρηκτικών υλώνυλών καικαι καψυλλίωνκαψυλλίων

Για τα μηχανήματα εξόρυξης και φόρτωσης τονίζονται ταακόλουθα:

1. Όλα τα ελαστιχοφόρα μηχανήματα πρέπει να έχουν φώταπορείας, διεύθυνσης, στροφής δεξιά και αριστερά, κόκκιναφώτα προπορείας, φώτα φρεναρίσματος καιοπισθοπορείας και ειδικά για τις υπαίθριες εργασίες ηχητικόόργανο οπισθοπορείας. Τα ερπυστριοφόρα μηχανήματαπρέπει να έχουν ηχητικά όργανα και το λιγότερο φώταεργασίας και κόκκινα φώτα προπορείας.

2. Η επιλογή των μηχανημάτων, μερών, εξαρτημάτων καιειδικών κατασκευών τους πρέπει να γίνεται από τοναρμόδιο σε κάθε περίπτωση Διπλωματούχο Μηχανικό, ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και το σκοπό πουπρόκειται να εξυπηρετήσουν, ώστε με το συνδυασμό τουςνα παρέχεται επαρκής βαθμός ασφάλειας και ναεξασφαλίζεται η ορθολογική λειτουργία του συστήματος ήτης εγκατάστασης.

ΜηχανήματαΜηχανήματα εξόρυξηςεξόρυξης καικαι φόρτωσηςφόρτωσης

3. Όλα τα καινούργια μηχανήματα πρέπει να είναικατασκευασμένα με βάση έγκυρες διεθνείς προδιαγραφέςκαι να συνοδεύονται από γραπτή εγγύηση τουκατασκευαστή τους. Τα μεταχειρισμένα μηχανήματα, για ταοποία δεν έχει δοθεί η παραπάνω εγγύηση, πρέπει νασυνοδεύονται από γνωμάτευση του αρμόδιουΔιπλωματούχου Μηχανικού για την καλή και ασφαλήλειτουργία τους.

4. Κάθε μηχάνημα πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικάμόνο για το σκοπό, που έχει κατασκευαστεί.

5. Απαγορεύεται αυστηρά η παραβίαση των ορίωνλειτουργίας και φόρτισης κάθε μηχανήματος, πουυπάρχουν στα επίσημα prospecta ή προδιαγραφές τουκατασκευαστή. Τα σχετικά στοιχεία των προδιαγραφώνπρέπει να σημειώνονται σε ειδικές πινακίδες, πουενσωματώνονται σε εμφανή θέση πάνω σε κάθεμηχάνημα.

6. Κάθε κατασκευή ή συμπλήρωση μηχανήματος, που έχεικριθεί εντελώς απαραίτητη για τη βελτίωση των συνθηκώνλειτουργίας του, επιτρέπεται μόνο μετά από σχετική μελέτητου αρμόδιου Διπλωματούχου Μηχανικού και εφόσον δενυπάρχει παραβίαση των προδιαγραφών.

7. Κάθε μηχάνημα, που παρά τις επισκευές και συντηρήσεις, δεν παρέχει ασφάλεια στη λειτουργία του, πρέπει μεευθύνη του εργοδότη, μετά από εισήγηση του επιβλέποντα, να αποσύρεται.

8. Όλα τα μέρη μηχανών και μηχανημάτων, που κινούνται ήστρέφονται, πρέπει να απομονώνονται, όπου είναι δυνατό, με προστατευτικά καλύμματα ή πλέγματα.

9. Κάθε μηχάνημα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με τακατάλληλα όργανα ελέγχου και μηχανισμούς αποφυγήςανεξέλεγκτης λειτουργίας.

10. Οι χειριστές των μηχανημάτων πρέπει να τα επιθεωρούνπριν από την έναρξη λειτουργίας τους. Αν στην παραπάνωεπιθεώρηση ή στη διάρκεια εργασίας διαπιστωθεί βλάβη, οφείλουν να ειδοποιήσουν άμεσα τον ιεραρχικά ανώτερότους.

11. Οι χειριστές των μηχανημάτων πρέπει μετά το τέλος τηςεργασίας τους και εφόσον δεν αρχίζει η εργασία τηςεπόμενης βάρδιας, να τα κλειδώνουν και να τα ασφαλίζουνμε όλα τα κατάλληλα και απαραίτητα μέσα.

12. Η εργασία ή διέλευση των μηχανημάτων σε περιοχές, όπου υπάρχουν υπόγεια ή εναέρια ηλεκτροφόρα καλώδια, πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και αφού ληφθούνόλα τα μέτρα για αποφυγή βραχυκυκλώματος ή καιηλεκτροπληξίας. Στην περίπτωση που το μηχάνημακινείται, ο χειριστής πρέπει να καθοδηγείται, στιςμετακινήσεις και ελιγμούς, από τον βοηθό του και γενικάόπου ο κίνδυνος είναι έντονος, πρέπει να διακόπτεται στηνπεριοχή της σχετικής εργασίας το ηλεκτρικό ρεύμα.

13. Όλα τα μηχανήματα πρέπει να διαθέτουν:Α) Θάλαμο ασφαλείας, εφόσον προβλέπεται από τονκατασκευαστή τους, μέσα στον οποίο πρέπει να βρίσκεται οχειριστής στη διάρκεια λειτουργίας.Β) Φορητό φαρμακείο εφοδιασμένο με τα απαραίτηταφάρμακα και μέσα, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού τουέργου.Γ) Φορητό πυροσβεστήρα με ένδειξη ημερομηνίας λήξης.Δ) Μηχανισμούς πέδησης, καθώς και λοιπά πρόσφορα μέσα(π.χ. σφήνες), για την ακινητοποίησή τους στη διάρκειαστάσης.Ε) Εργαλεία και μέσα, ανάλογα με την περίπτωση, για τηνάμεση αντιμετώπιση ανατροπών, εκτροχιασμών και λοιπώνβλαβών.

14. Απαγορεύεται η επιβίβαση στα μηχανήματα κάθε άλλουατόμου εκτός από τον χειριστή τους και τον βοηθό του, εφόσον υπάρχει και δεύτερη θέση στο θάλαμο χειρισμού, καθώς και η επιβίβαση ή αποβίβαση οποιουδήποτε ατόμου, εφόσον το όχημα βρίσκεται σε κίνηση. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η επιβίβαση και αποβίβαση των τεχνιτώνσυντήρησης και επισκευής, εφόσον το μηχάνημα βρίσκεται σεστάση. Η επιβίβαση και αποβίβαση πρέπει να γίνονται πάντααπό τις προκαθορισμένες από τον κατασκευαστή τουμηχανήματος θέσεις.

15. Η μεταφορά προσωπικού επιτρέπεται μόνο στηνπερίπτωση οχήματος ειδικά κατασκευασμένου καιδιαρρυθμισμένου.

16. Η κίνηση των μηχανημάτων πρέπει να γίνεται με προσοχήκαι στα πλαίσια των διαδρομών και ορίων ταχύτητας, πουέχουν προκαθοριστεί από το αρμόδιο στέλεχος τηςιεραρχίας.

17. Η προς τα πίσω κίνηση των μηχανημάτων πρέπει ναγίνεται αφού πρώτα ο χειριστής διαπιστώσει τη λειτουργίατων αντίστοιχων φωτεινών ή και ηχητικών οργάνων (όπουεπιβάλλονται), καθώς και ότι κανένα άτομο ή γενικάκίνδυνος δεν υπάρχει στον πίσω χώρο. Ειδικά στιςπεριπτώσεις που δεν υπάρχει επαρκής ορατότητα ήδυνατότητα πλήρους ελέγχου από τον χειριστή, επιβάλλεται η καθοδήγησή του από τον αντίστοιχο βοηθό ήτο ειδικά εξουσιοδοτημένο άτομο.

18. Οι χειριστές πρέπει να σταθμεύουν τα μηχανήματά τουςστις προκαθορισμένες θέσεις και να φροντίζουν για τηνπλήρη ακινητοποίησή τους με κάθε πρόσφορο μέσο(πέδηση, ταχύτητα, σφήνες κλπ.).

19. Οι θέσεις εργασίας των μηχανημάτων πρέπει ναεπιλέγονται με τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται ησταθερότητα του μηχανήματος, καθώς και η προστασίατου χειριστή και του βοηθού του από καταπτώσεις, κατολισθήσεις, ανατροπές και πτώσεις.

20. Σε περίπτωση εργασιών σε επικίνδυνες θέσεις (π.χ. εξοφλήσεις με μεγάλα κενά, θέσεις επιρρεπείς σεκατολισθήσεις κλπ.), ο χειρισμός του μηχανήματος πρέπεινα γίνεται από ασφαλή απόσταση και στο μέτρο τουδυνατού με τηλεχειρισμό.

21. Τα διατρητικά και εκσκαπτικά μηχανήματα πρέπει στομέτρο του δυνατού να βρίσκονται στη διάρκεια τηςπαραγωγικής εργασίας σε οριζόντια θέση.

22. Τα διατρητικά μηχανήματα, εφόσον δεν εκτελούν υγρήδιάτρηση, πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κονιοσυλλέκτεςγια τη συλλογή της σκόνης, που δημιουργείται στη διάρκειατης διάτρησης.

23. Δεν επιτρέπεται η εξόρυξη με εκσκαφείς και φορτωτές απόεπιφανειακά μέτωπα, με ύψος μεγαλύτερο από τηνκατακόρυφη ακτίνα δράσης του κάδου.

24. Όταν γίνεται εκσκαφή σε βάθος, πρέπει η απόσταση τουμηχανήματος από το χείλος της εκσκαφής να είναι όσο τοδυνατό μεγαλύτερη, ανάλογα και με τη συνεκτικότητα τουπετρώματος. Κάθε τέτοια εργασία απαγορεύεται, εφόσονυπάρχει κίνδυνος κατολίσθησης των πρανών, ενώσυνέχιση της εργασίας μπορεί να γίνει μόνο με οδηγίες τουαρμόδιου επιβλέποντα.

25. Απαγορεύεται αυστηρά η άνοδος κάθε εργαζομένου πάνωστον κάδο των μηχανημάτων. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεταιμόνο σε περίπτωση πλήρους ακινητοποίησης για λόγουςσυντήρησης ή επισκευής.

26. Οι χειριστές των μηχανημάτων δεν επιτρέπεται να ταβάζουν σε κίνηση, εφόσον βρίσκονται άτομα μέσα στοπεδίο δράσης. Επιτρέπεται η προσέγγιση αποκλειστικά καιμόνο εξουσιοδοτημένων ατόμων στα μηχανήματα, όταναυτά βρίσκονται σε λειτουργία και εφόσον αυτό είναι σεγνώση του χειριστή τους.

27. Κατά τη διακοπή εργασίας, οι κάδοι των μηχανημάτωνπρέπει να επαναφέρονται στο έδαφος.

28. Απαγορεύεται η μεταφορά με φορτωτές, εκρηκτικών ήεύφλεκτων υλών και φιαλών αερίου. Σε εξαιρετικέςπεριπτώσεις επιτρέπεται και η χρησιμοποίησή τους σανανυψωτικών μηχανημάτων μετά από έγγραφη εντολή τουεπιβλέποντα.

Για το σύστημα φόρτωσης και μεταφοράς τονίζονται ταακόλουθα:

1. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του συστήματος, την έκτασηκαι το είδος των εργασιών, καθώς και το είδος και τηδυναμικότητα του απασχολούμενου μηχανικού εξοπλισμού, ο συντονισμός των επιμέρους εργασιών του συστήματος, ανατίθεται σε ειδικά εξουσιοδοτημένο στέλεχος τηςιεραρχίας.

2. Οι χώροι συγκέντρωσης, μεταφοράς και φόρτωσης υλικώνπρέπει να είναι με τέτοιο τρόπο διαρρυθμισμένοι, ώστε ηεργασία να γίνεται ανεμπόδιστα και χωρίς κίνδυνο για τουςεργαζομένους.

3. Στα σημεία του συστήματος, που μπορεί να εμφανιστούνκίνδυνοι για τους εργαζομένους, πρέπει να τοποθετούνταιπινακίδες με ενδεικτικές επιγραφές.

ΣύστημαΣύστημα φόρτωσηςφόρτωσης καικαι μεταφοράςμεταφοράς

4. Οι πιο πάνω χώροι, καθώς και κάθε χώρος εργασίας, πρέπει να διατηρούνται καθαροί με συλλογή τωναπορριμμάτων ή περιττών υλικών και γενικά κάθεαντικειμένου, που δεν είναι άμεσα χρήσιμο για την εργασία.

5. Για τον περιορισμό της διαφυγής της σκόνης, πουδημιουργείται στη διάρκεια της φόρτωσης και μεταφοράς, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα δυνατά μέτρα (π.χ. διαβροχή υλικού και δρόμων, κάλυψη υλικού, απομόνωσηχώρων κλπ.)

Για τη φόρτωση και μεταφορά με αυτοκινούμενα μηχανήματατονίζονται τα ακόλουθα:

1. Στους διανοιγόμενους από δημόσιες οδούς προς τα έργαδρόμους, πρέπει να υπάρχει ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας 30mκαι μέγιστη κλίση 8%.

2. Στους δευτερεύοντες δρόμους μέσα στο χώρο του έργου, πρέπεινα υπάρχει ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας 25m και μέγιστη κλίση12%.

3. Στις βαθμίδες εξόρυξης, στις οποίες κινούνται τροχοφόραμηχανήματα, πρέπει να υπάρχει ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας12m και μέγιστη κλίση 12%.

4. Το πλάτος καταστρώματος του δρόμου πρέπει να είναι ανάλογομε τις διαστάσεις των μηχανημάτων, που διακινούνται, σε καμιάόμως περίπτωση μικρότερο από 5m.

ΦόρτωσηΦόρτωση καικαι μεταφοράμεταφορά μεμε αυτοκινούμενααυτοκινούμεναμηχανήματαμηχανήματα

5. Όταν ο δρόμος περνάει πάνω από απόκρημνες περιοχές ήπρανή με επικίνδυνες κλίσεις ή βάθη, τα πλησιέστερα όριατου δρόμου, πρέπει να απέχουν από το φρύδι τουπρανούς το λιγότερο 2m, για την περίπτωση συμπαγούςσταθερού πετρώματος και 4m για όλες τις άλλεςπεριπτώσεις.

6. Οι δρόμοι πρέπει να έχουν προειδοποιητικές πινακίδες γιαόρια ταχύτητας και προτεραιότητες σε σημείαδιασταυρώσεων με άλλους δρόμους ή για σήμανση λοιπώνεμποδίων και επικίνδυνων σημείων.

7. Οι δρόμοι και οι διαβάσεις πρέπει να συντηρούνταιεπαρκώς, ώστε να πραγματοποιείται ασφαλής διακίνησηκαι να καταβάλλεται φροντίδα, ώστε να διατηρούνται οιδρόμοι και γενικά οι χώροι κίνησης των μηχανημάτωνελεύθεροι από κάθε εμπόδιο.

8. Η προσέγγιση των οχημάτων κοντά στα εκσκαπτικά ήφορτωτικά μηχανήματα γίνεται με ειδικό σήμα του χειριστήτου ή του ειδικά εξουσιοδοτημένου ατόμου. Ο τρόποςφόρτωσης με μηχανικά μέσα ρυθμίζεται με εντολές τουαρμόδιου στελέχους της ιεραρχίας.

9. Απαγορεύεται η υπερπλήρωση ή υπερχείλιση με υλικό τωνκάδων και σκαφών των μηχανημάτων, ώστε νααποφεύγεται η πτώση κομματιών υλικού.

10. Στη διάρκεια της ανατροπής δεν επιτρέπεται σε κανέναάτομο η προσέγγιση στο χώρο του οχήματος και τηςανατροπής του υλικού.

11. Δεν επιτρέπεται η κίνηση οχήματος πριν να επανέλθει ησκάφη του στην οριζόντια θέση.

12. Στις θέσεις εκκένωσης των οχημάτων στην περίπτωσηαποθέσεων σε πρανή και εφόσον δεν υπάρχειεξουσιοδοτημένο άτομο για την καθοδήγηση του οδηγού, πρέπει να υπάρχει ειδική βαθμίδα με ύψος το λιγότερο40cm. Η βαθμίδα αυτή πρέπει να καθαρίζεται τακτικά.

13. Στις θέσεις εκκένωσης σε πλατείες απόθεσης, πρέπει ναέχει διασφαλιστεί η σταθερότητα του δαπέδου.

Για την επιφάνεια τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Κατά την ανατίναξη των φουρνέλων μην απομακρύνεστεαπό την ασφαλή θέση, που σας έχει υποδείξει ο επιστάτηςκαι ο γομωτής. Η επικίνδυνη περιοχή της έκρηξης είναιμεγαλύτερη από όσο νομίζετε. Προσέξτε να μην είστε μέσασε αυτή.

ΟδηγίεςΟδηγίες γιαγια τηντην επιφάνειαεπιφάνεια

2. Αποφεύγετε τη χρησιμοποίηση ασυρμάτου όταν έχεικαταιγίδα.

3. Οι δρόμοι, που κινούνται τα οχήματα και τα μηχανήματα, πρέπει να είναι καθαροί από πέτρες, ξύλα κτλ.και να μηνέχουν λακκούβες και σαμάρια, ώστε να μην υπάρχεικίνδυνος ανατροπής ή καταπόνησης κάποιου οχήματος ήμηχανήματος.

4. Μη στέκεστε ποτέ κοντά στα αυτοκίνητα, που φορτώνουντα μηχανήματα.

5. Μην πλησιάζετε στην άκρη των πρανών, υπάρχει κίνδυνοςνα υποχωρήσουν. Επίσης, ποτέ μην κάθεστε κοντά στοπόδι των πρανών.

6. Το φρύδι των πρανών πρέπει να είναι πάντοτε ελεύθεροαπό συσσωρεύσεις υλικών.

7. Τα πρανή πρέπει να είναι πάντοτε καθαρά καιξεσκαρωμένα.

8. Μετά από μια ανατίναξη ή μετά από βροχή και ιδιαίτερα τοχειμώνα (λόγω της συστολής και διαστολής τωνπετρωμάτων), πρέπει να δίνετε μεγάλη προσοχή σταπρανή του εργοταξίου, διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνοςαποκόλλησης και πτώσης βράχων. Επίσης, απαραίτητακάθε πρωί πρέπει να γίνεται ένας καλός έλεγχος στα πιοψηλά σημεία του εργοταξίου.

Για τους ξεσκαρωτές τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Ενημερωθείτε από τον επιστάτη για τα διάφορα σημεία, πουχρειάζονται ξεσκάρωμα και ελέγξτε καλά την περιοχή και τασπασίματα για να ξέρετε που θα πατήσετε και πώς θαξεσκαρώσετε.

2. Ελέγξτε καθημερινά το σχοινί και τη ζώνη ασφαλείας να είναισε καλή κατάσταση. Το σχοινί πρέπει να είναι αντοχής σεφόρτιση το λιγότερο 500 κιλά.

3. Να χρησιμοποιείτε λοστό ξεσκαρώματος με αιχμηρή άκρη.

4. Ειδοποιείστε τον επιστάτη να απομακρύνει τα μηχανήματακαι τους εργαζομένους κάτω από εκεί που κάνετεξεσκάρωμα.

ΟδηγίεςΟδηγίες γιαγια τουςτους ξεσκαρωτέςξεσκαρωτές

5. Σιγουρευτείτε για το ασφαλές αγκύρωμα του σχοινιού. Ανγλιστρήσετε αυτό θα σας συγκρατήσει.

6. Μάθετε να ξεχωρίζετε από τον ήχο ποιο πέτρωμα είναιγερό και ποιο σαθρό.

8. Να αρχίζετε το ξεσκάρωμα πάντοτε από πάνω προς τακάτω.

Για τους τουμπαδόρους τονίζονται τα ακόλουθα:

1. Να έχετε τη νύχτα τον ατομικό σας φωτισμό (φακό) για τηνκαθοδήγηση των οδηγών.

2. Να μην απομακρύνεστε από την τούμπα και να μημετακινείστε κρεμασμένοι στις σκάλες και στις καρότσες τωνοχημάτων.

3. Σταματήστε το άδειασμα και ειδοποιείστε αμέσως τονεπιστάτη, όταν δείτε ότι η πλατεία έχει ραγίσματα.

4. Να αποφεύγετε το άδειασμα των οχημάτων σε θέσεις όπουδουλεύει ο φορτωτής. Αν όμως είναι ανάγκη να αδειάσουν, τότε πρέπει να εξακριβωθεί προηγουμένως ότι η πλατείαείναι ασφαλής (δεν έχει υποσκαφθεί) και ότι ο φορτωτής έχειαπομακρυνθεί την ώρα που αδειάζει το όχημα.

ΟδηγίεςΟδηγίες γιαγια τουςτους τουμπαδόρουςτουμπαδόρους

5. Να ακούτε με προσοχή τις οδηγίες του επιστάτη για το πούθα αδειάσετε.

6. Να στέκεστε σε θέση ασφαλείας, όταν το αυτοκίνητο κάνειανατροπή και να μην επιτρέπετε σε κανένα άτομο να πλησιάσει.

7. Να φροντίζετε η τούμπα να είναι ομαλή και οριζόντια και σεκαμιά περίπτωση να μην έχει κλίση προς την πλατεία τηςτούμπας.

8. Να στέκεστε σε θέση ασφαλείας από τα μηχανήματαμεταφοράς.

Για τις υπαίθριες ανατινάξεις σε μέτωπο βαθμίδας τονίζονταιτα ακόλουθα:

Υπαίθριο μέτωπο μορφής βαθμίδας με παρακατακόρυφη πρόσοψη

ΥπαίθριεςΥπαίθριες ανατινάξειςανατινάξεις σεσε μέτωπομέτωπο βαθμίδαςβαθμίδας

Υπαίθριο μέτωπο μορφής βαθμίδας με κατακόρυφηπρόσοψη

Διαμόρφωση τριών ελεύθερων επιφανειών σε υπαίθριαανατίναξη σε μέτωπο βαθμίδας

Για το πλάτος βαθμίδας τονίζονται τα ακόλουθα:

Υφίσταται πάντοτε ένα ελάχιστο πλάτος βαθμίδας, όπωςαυτό μετριέται οριζοντίως κατά την κάθετη διεύθυνση προςτην πρόσοψη της βαθμίδας (πρανές), για κάθε ύψοςβαθμίδας και συνθήκες εξορύξεως, του οποίου η τιμήκαθορίζεται από τις απαιτήσεις αποδοτικής και ασφαλούςεκμεταλλεύσεως του εξοπλισμού φορτώσεως καιαποκομίσεως του εξορυχθέντος πετρώματος. Το πλάτος αυτό είναι προφανώς μεγαλύτερο του πλάτουςb1, που θα καταλάβει ο εξορυχθείς όγκος, κατά τηνποσότητα b2.

ΠλάτοςΠλάτος ΒαθμίδαςΒαθμίδας

Γεωμετρικά μεγέθη b1 και b2, που συνδέονται με τονυπολογισμό του πλάτους της βαθμίδας

Για τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των διατρημάτωντονίζονται τα ακόλουθα:

Μεγάλη διάμετρος των διατρημάτων συνεπάγεται μεγάληεκρηγνυόμενη ποσότητα εκρηκτικής ανά υπόνομο, η οποίαπροκαλεί υψηλό θόρυβο, ισχυρές δονήσεις εδάφους καιεκτίναξη τεμαχίων σε μεγάλη απόσταση, ιδιαίτερα όταν τοέναυσμα έχει τοποθετηθεί υψηλά στο διάτρημα. Σε αυτή τηνπερίπτωση επιβάλλεται μεγαλύτερο μήκος επιγομώσεως, τοοποίο όμως οδηγεί στη μη ικανοποιητική κατανομή τηςεκρηκτικής ύλης εντός του διατρήματος. Συνέπεια αυτού είναι να παράγονται κατά την ανατίναξημεγάλα τεμάχια, προερχόμενα από την περιοχή τηςεπιγομώσεως. Ως καλύτερη λύση προβάλλει εκείνη τηςμειώσεως της διαμέτρου των διατρημάτων και αυξήσεως τουαριθμού τους, με διατήρηση του μήκους της επιγομώσεωςσε εκείνο, που επιβάλλεται (1,2 φορές το φορτίο).

ΚαθορισμόςΚαθορισμός τωντων γεωμετρικώνγεωμετρικώνχαρακτηριστικώνχαρακτηριστικών τωντων διατρημάτωνδιατρημάτων

Η παρουσία κροκαλών σε μαλακό πέτρωμα επιβάλλειπυκνή όρυξη μικρής διαμέτρου διατρημάτων για ναθραυσθούν οι κροκάλες (οι κροκάλες, που σημειώνονται μεΑ θα θραυσθούν, ενώ με Β δε θα θραυσθούν)

Για την υποδιάτρηση του διατρήματος τονίζονται ταακόλουθα:

Για κατακόρυφα διατρήματα η υποδιάτρηση ανέρχεταισυνήθως στο 1/3 του φορτίου ή το 10% του ύψους τηςβαθμίδας, ενώ σε κεκλιμένα μπορεί να μειωθεί στο 5%.Μείωση του μήκους της υποδιατρήσεως μπορεί ναπροκύψει όταν τα δομικά χαρακτηριστικά του πετρώματοςστην περιοχή του ποδιού της βαθμίδας είναι ευνοϊκά για τηθραύση του πετρώματος (ασυνέχειες παράλληλες προς τοδάπεδο της βαθμίδας), ενώ η αύξηση προκύπτει όταν τοπέτρωμα είναι συμπαγές.Πολλές φορές η αύξηση του μήκους της υποδιάτρησηςσυνοδεύεται από τη χρησιμοποίηση ισχυρότερης εκρηκτικήςύλης στον πυθμένα του διατρήματος ή ακόμη και στηνόρυξη περιορισμένου αριθμού οριζοντίων ή συνηθέστερα μεμικρή κλίση προς τα κάτω διατρημάτων (ντούκια) στο πόδιτης βαθμίδας.

ΥποδιάτρησηΥποδιάτρηση τουτου διατρήματοςδιατρήματος

Όρυξη ελαφρώς κεκλιμένου διατρήματος στο πόδι τηςβαθμίδας για να βοηθηθεί η θραύση του πετρώματος στηνπεριοχή αυτή.

Για τον εξορυσσόμενο θεωρητικά όγκο πετρώματοςτονίζονται τα ακόλουθα:

Εξορυσσόμενος θεωρητικά όγκος πετρώματος σε υπαίθριαβαθμίδα από έκρηξη μιας υπονόμου

ΕξορυσσόμενοςΕξορυσσόμενος θεωρητικάθεωρητικά όγκοςόγκοςπετρώματοςπετρώματος

Για την επιλογή του χρόνου εκρήξεως των υπονόμωντονίζονται τα ακόλουθα:

Η επιλογή του χρόνου επιβραδύνσεως βασίζεται στην αρχήότι κάθε επόμενη έκρηξη υπονόμου πρέπει να περιβάλλεταιαπό όσο το δυνατόν περισσότερες ελεύθερες επιφάνειες, ώστε κατά την έκρηξη να γίνεται η μέγιστη δυνατήεκμετάλλευση του μηχανισμού της εξ ανακλάσεως θραύσηςτου πετρώματος.Η ικανοποίηση της αρχής αυτής απαιτεί όμως το πέτρωμα, που εξορύχθηκε από την έκρηξη της προηγούμενηςυπονόμου, να έχει μετακινηθεί έστω και ελάχιστα από τηφυσική του θέση, πριν εκραγεί η αμέσως επόμενηυπόνομος.

ΕπιλογήΕπιλογή τουτου χρόνουχρόνου εκρήξεωςεκρήξεως τωντωνυπονόμωνυπονόμων

Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονόςότι όταν πραγματικά επιτυγχάνεται η ταυτόχρονη έκρηξημιας ομάδας υπονόμων σε ανατίναξη βαθμίδας, τότε λόγωτης συμβολής των κρουστικών κυμάτων από γειτονικέςυπονόμους, μπορεί να αποσπασθεί μεγαλύτερος όγκοςπετρώματος, άρα να αυξηθεί η απόσταση μεταξύ τωνδιατρημάτων από ότι σε μία επιβραδυνόμενη ανατίναξη καιακόμη ότι οι βραχείς χρόνοι επιβραδύνσεως δίνουνκαλύτερο θρυμματισμό, λόγω της συμβολής των κρουστικώνκυμάτων από γειτονικές υπονόμους, σε σύγκριση μεμεγάλους χρόνους επιβραδύνσεως.

.

Στην περίπτωση ανατινάξεως πολλών σειρών υπονόμων ηεπιλογή του κατάλληλου χρόνου επιβραδύνσεως είναιμεγαλύτερης σημασίας, γιατί τότε τόσο ο θρυμματισμός όσοκαι η μετακίνηση του πετρώματος επηρεάζονται από τηδιαθεσιμότητα των ελεύθερων επιφανειών.Εάν δεν έχουν σχηματισθεί ελεύθερες επιφάνειες από τιςπροηγούμενες εκρήξεις, τότε δημιουργείται μια εσωτερικήέκρηξη μορφής κρατήρα, που έχει ως συνέπεια πτωχόθρυμματισμό, εκτόξευση του πετρώματος προς τα άνω, μικρή μετατόπιση του πετρώματος, έντονη ηχορρύπανση, ισχυρή εδαφική δόνηση, ρωγμάτωση του νέου πρανούς τουμετώπου και μη ικανοποιητική θραύση του πετρώματος στοπόδι της βαθμίδας.

.

Επίδραση του χρόνου επιβραδύνσεως μεταξύ σειρώνυπονόμων στην κατεύθυνση εξορύξεως του πετρώματος, τη θραύση στο πόδι της βαθμίδας και στα γεωμετρικάχαρακτηριστικά του εξορυχθέντος σωρού

Όταν επιλέγονται πολύ βραχείς χρόνοι εκρήξεως μεταξύ τωνσειρών, το εξορυσσόμενο πέτρωμα της δεύτερης και τωνεπόμενων σειρών, αδυνατώντας να μετακινηθεί προς τηνελεύθερη επιφάνεια, ωθείται προς τα άνω, προκαλώνταςαποτυχία του ρόλου της επιγομώσεως, έντονηηχορρύπανση, εκτόξευση τεμαχίων σε μεγάλη απόσταση, ρωγμάτωση του πρανούς του νέου μετώπου (backbreak), ελαττωματική θραύση στο πόδι της βαθμίδας και ισχυρήεδαφική δόνηση.Οι χρόνοι επιβραδύνσεως μεταξύ των υπονόμων της ίδιαςσειράς ενδείκνυνται να είναι μικρότεροι εκείνων μεταξύ τωνσειρών. Επίσης, τα σκληρά και συμπαγή πετρώματααπαιτούν βραχύτερους χρόνους επιβραδύνσεως μεταξύ τωνυπονόμων από ότι τα μαλακότερα ή ρωγματωμέναπετρώματα.

.

Αποτελέσματα επιλογής πολύ μικρού χρόνουεπιβραδύνσεως

Για τον σχεδιασμό των ανατινάξεων με μια σειράδιατρημάτων τονίζονται τα ακόλουθα:

Στην περίπτωση της μιας σειράς διατρημάτων διακρίνονταιοι περιπτώσεις της ταυτόχρονης έκρηξης όλης της σειράςκαι εκείνης με επιβράδυνση κάθε υπονόμου σε σχέση προςτην έκρηξη της γειτονικής υπονόμου.Στην περίπτωση ταυτόχρονης έκρηξης μιας σειράςυπονόμων, λόγω της συμβολής των κρουστικών κυμάτωναπό τις γειτονικές υπονόμους, η απόσταση S μεταξύ τωνδιατρημάτων πρέπει να είναι μεγαλύτερη εκείνης τηςαντίστοιχης επιβραδυνόμενης για να:Α) αποφευχθεί η ρωγμάτωση του σχηματιζόμενου νέουπρανούς καθώς και η απώλεια ενέργειας κατά την ωστικήφάση διαμέσου της ζώνης θρυμματισμού, που θασχηματισθεί με τη συνένωση των ακτινικών ρωγμώνπροσκείμενων υπονόμων

ΣχεδιασμόςΣχεδιασμός διατάξεωνδιατάξεων ανατινάξεωνανατινάξεων μεμε μιαμιασειράσειρά διατρημάτωνδιατρημάτων

Β) περιορισθεί η ηχητική ρύπανση και η εκτόξευση λίθων(flyrock) σε μεγάλη απόσταση καθώς και η εδαφική δόνησηΕάν όμως η απόσταση S μεταξύ των διατρημάτων είναιπολύ μεγάλη, τότε το σχηματιζόμενο νέο πρανές είναιανώμαλο και ο θρυμματισμός δε θα είναι ικανοποιητικός.Στην περίπτωση επιβραδυνόμενων εκρήξεων θαεμφανισθούν πάλι ανάλογα προβλήματα, εάν η απόστασημεταξύ των διατρημάτων είναι πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη.

Περίπτωση ταυτόχρονης εκρήξεως μιας σειράς υπονόμωνμε μικρή μεταξύ τους απόσταση S

Περίπτωση ταυτόχρονης εκρήξεως μιας σειράς υπονόμωνμε μεγάλη μεταξύ τους απόσταση S

Περίπτωση ταυτόχρονης εκρήξεως μιας σειράς υπονόμωνμε S=1,4Β

Στην παραπάνω περίπτωση λόγω της ταυτόχρονης έκρηξηςόλων των υπονόμων, υπάρχει ενίσχυση των ακτινικώνρωγμών πέριξ των διατρημάτων καθώς και απώλειαενέργειας κατά μήκος της γραμμής θραύσεως τουπετρώματος.Η απώλεια αυτή ενέργειας έχει ως συνέπεια τη μηικανοποιητική θραύση του πετρώματος, ιδιαίτερα στο πόδιτης βαθμίδας, καθώς και την παραγωγή μεγάλων τεμαχίων.

Περίπτωση επιβραδυνόμενων εκρήξεων με S=Β

Στην παραπάνω περίπτωση οι εκρήξεις πραγματοποιούνταικατά σειρά με επιβράδυνση, αρχίζοντας από τηνυπ’αριθμόν1. Κάθε έκρηξη ολοκληρώνεται πριν συμβεί ηεπόμενη, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλήρης εκμετάλλευσητης διαθέσιμης ενέργειας για τη θραύση του πετρώματος.Επειδή οι συνθήκες εξορύξεως στην προκειμένη περίπτωση, όπου S=B, διαφοροποιούνται μεταξύ των υπονόμων 1,3,5,7 και 2,4,6, οι πρώτες θα παράγουν χονδρομερέστεροθρυμματισμό σε σύγκριση με τις δεύτερες, οι οποίες όμωςθα ωθήσουν το θραυσμένο πέτρωμα μακρύτερα.

Περίπτωση επιβραδυνόμενων εκρήξεων με S=1,4Β

Στην παραπάνω περίπτωση κάθε υπόνομος εξορύσσει τονίδιο όγκο πετρώματος εκτός από την υπόνομο υπ’αριθμόν1. Για το λόγο αυτό ο θρυμματισμός του πετρώματος είναιομοιόμορφος.

Περίπτωση εναλλακτικώς επιβραδυνόμενων εκρήξεων μεS=1,4Β

Στην παραπάνω περίπτωση αντί να υπάρχει σταδιακήεπιβράδυνση από υπόνομο σε υπόνομο, υπάρχει μια μόνοεπιβράδυνση, κατά την οποία εκρήγνυνται ταυτοχρόνως οιυπόνομοι, που φέρουν τον αριθμό 2. Ο προς εξόρυξη όγκος μεταξύ των υπονόμων με αριθμό 1 και εκείνων με αριθμό 2 διαφοροποιείται συγκριτικά και κατ’επέκταση και ο θρυμματισμός.

Περίπτωση επιβραδυνόμενων εκρήξεων με S=2Β

Στην παραπάνω περίπτωση όπου η απόσταση μεταξύ τωνδιατρημάτων έχει αυξηθεί σε 2Β, η σταδιακή εξόρυξη τουπετρώματος με χρήση μέσων επιβράδυνσης δεν είναιικανοποιητική και μεγάλοι όγκοι του πετρώματοςπαραμένουν στη θέση τους στο μέτωπο μεταξύ τωνυπονόμων.

Περίπτωση ταυτόχρονης εκρήξεως με S=2Β

Στην παραπάνω περίπτωση εάν πραγματοποιηθείταυτόχρονη έκρηξη των υπονόμων, το αποτέλεσμα απόπλευράς όγκου εξορύξεως θα είναι καλύτερο και οθρυμματισμός θα είναι μεν ομοιόμορφος αλλά χονδρομερής.Η ταυτόχρονη έκρηξη μιας σειράς υπονόμων παρέχειμεγαλύτερα τεμάχια πετρώματος σε σχέση προς τηνεπιβραδυνόμενη.

Για τον σχεδιασμό των ανατινάξεων με πολλαπλέςσειρές διατρημάτων τονίζονται τα ακόλουθα:

Τετράγωνη (α) και ορθογώνια (β) διάταξη διατρημάτων

ΣχεδιασμόςΣχεδιασμός διατάξεωνδιατάξεων ανατινάξεωνανατινάξεων μεμεπολλαπλέςπολλαπλές σειρέςσειρές διατρημάτωνδιατρημάτων

Εναλλασσόμενη διάταξη των διατρημάτων

Σύγκριση της εναλλασσόμενης με την τετράγωνη διάταξητων διατρημάτων

Η εναλλασσόμενη διάταξη των διατρημάτων, για την ίδιαεπίδραση κάθε εκρήξεως, πλεονεκτεί έναντι της τετράγωνης, διότι υπάρχει ομοιόμορφη επικάλυψη μεταξύ των κύκλωνκαι καθόλου κενά μεταξύ τους.

Σχέδια παράλληλης ανατινάξεως: (α) ταυτόχρονη έκρηξηόλων των υπονόμων κάθε σειράς, (β) επιβραδυνόμενηέκρηξη κάθε υπονόμου της σειράς. Οι αριθμοί αναφέρονταιστην χρονική σειρά εκρήξεως

Στην παράλληλη ανατίναξη οι εκρήξεις γίνονται σειρά προςσειρά προς την πλευρά του μετώπου εξορύξεως, μεπαρεμβολή των ίδιων χρόνων επιβραδύνσεως μεταξύ τωνσειρών. Η έκρηξη των υπονόμων της ίδιας σειράς μπορεί ναγίνει ταυτόχρονα ή σταδιακά.Στην ανατίναξη αυτή το θραυσμένο πέτρωμα εναποτίθεταισε μεγάλη επιφάνεια και η φόρτωσή του είναι εύκολη μεχαμηλού ύψους μηχανήματα φορτώσεως.

Σχέδια ανατινάξεως υπό γωνία προς το μέτωπο: (α) Σφηνοειδές σχέδιο ανατινάξεως, (β) Πλευρικό σχέδιοανατινάξεως

Κατά τον πρώτο τρόπο η ανατίναξη πραγματοποιείται σεσφηνοειδή διάταξη σχηματίζοντας δύο γραμμές εκρήξεωςτων διατρημάτων, που τέμνουν υπό γωνία το μέτωποσυμμετρικά. Η ανατίναξη αυτή χρησιμοποιείται επίσης γιατην αρχική διάνοιξη της πλευρικής ελεύθερης επιφάνειας στηβαθμίδα.Πλεονεκτήματα της ανατινάξεως αυτής είναι ότιεξασφαλίζεται συγκέντρωση του εξορυχθέντος πετρώματοςπρος το κέντρο της εξορύξεως και επιτυγχάνεται καλύτεροςθρυμματισμός του πετρώματος, καθώς τα τεμάχια τουεξορυχθέντος πετρώματος συγκρούονται στον αέρα μεταξύτους πριν πέσουν στο δάπεδο της βαθμίδας.Κατά τον δεύτερο τρόπο η ανατίναξη πραγματοποιείταιπλευρικά σε μία γραμμή εκρήξεως των υπονόμων, πουτέμνει την μεγάλου μήκους πλευρά του μετώπου. Ηανατίναξη αυτή διατάσσει το εξορυγμένο πέτρωμα σεμεγαλύτερη επιφάνεια από ότι η σφηνοειδής ανατίναξη, μεαποτέλεσμα να μπορεί να φορτωθεί το πέτρωμα μεφορτωτές εμπρόσθιας φορτώσεως αντί βαρύτερουεξοπλισμού.

Σφηνοειδούς μορφής ανατίναξη με ευρεία αρχική εγκοπή(οι αριθμοί αναφέρονται στις ονομαστικές επιβραδύνσειςκαψυλλίων ms)

Διάφορα σχέδια ανατινάξεως: (α) και (β) παραλλαγές τηςσφηνοειδούς μορφής ανατινάξεως, (γ) παράλληλη αλλά σεμικρό μήκος του μετώπου, (δ) πλευρική ανατίναξη μεπαράλειψη ενός χρόνου εκρήξεως στην τελευταία σειρά. Οιαριθμοί 1-10 αναφέρονται στην ονομαστική σειράεκρήξεως των υπονόμων, ενώ εκείνοι 25-350 στουςχρόνους επιβραδύνσεως σε ms

Η τετράγωνη διάταξη των διατρημάτων χρησιμοποιείταιγενικά για ανατινάξεις σφηνοειδούς μορφής και πλευρικές. Στα σχήματα (γ) και (δ) παραλείποντας ένα χρόνο στηντελευταία σειρά των διατρημάτων και χρησιμοποιώνταςγωνία μετώπου μεγαλύτερη των 90°, επιτυγχάνεται μείωσητης ρωγματώσεως του σχηματιζόμενου νέου πρανούς, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό ασφαλέστερη και ευκολότερη τηδιάτρηση της πρώτης σειράς των διατρημάτων της επόμενηςανατίναξης.Η όρυξη των διατρημάτων σε ορθογώνιο σχέδιο ακολουθείταισυνήθως στην εναλλασσόμενη διάταξη για την επίτευξηκαλύτερης κατανομής της εκρηκτικής ύλης. Κατά κανόνα ηανατίναξη γίνεται παράλληλα προς το μέτωπο με ταυτόχρονηέκρηξη ενός αριθμού υπονόμων, εκτός αν επιβάλλονταιπεριορισμοί από την ένταση των δονήσεων, οπότε περιορίζεταιανάλογα ο αριθμός τους. Γενικά επιτυγχάνεται καλή μετακίνηση του εξορυχθέντοςπετρώματος και χαμηλό ύψος του για εύκολη φόρτωση.

Για τη μέθοδο προτμήσεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, στα όρια του προς εξόρυξη όγκουτου πετρώματος διανοίγεται μια σειρά πυκνών διατρημάτων, τωνοποίων η όρυξη απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή προς αποφυγήπαρεκκλίσεων. Όλα τα υπόψη διατρήματα γομώνονται με ασθενήαποζευγμένη γόμωση 300-700gr/m, ανάλογα με τη φύση τουπρος εξόρυξη πετρώματος και την μεταξύ των διατρημάτωναπόσταση.Τα διατρήματα αυτά εκρήγνυνται όλα μαζί είτε πριν από τηνκύρια ανατίναξη, ως ανεξάρτητη φάση με φορτίο πρακτικάάπειρο, είτε πρώτα στη σειρά της κύριας ανατίναξης μεπροπορεία τουλάχιστον 50ms.Με τη μέθοδο προτμήσεως επιτυγχάνεται η θραύση τουπετρώματος μόνο κατά τη διεύθυνση του επιπέδου τωνδιατρημάτων, με αποτέλεσμα να σχηματισθεί ένα επίπεδοθραύσης, που δρα ως φράγμα στο κρουστικό κύμα, που θαπαραχθεί από την κύρια ανατίναξη.

ΜέθοδοιΜέθοδοι ελεγχόμενηςελεγχόμενης ανατίναξηςανατίναξης--ΜέθοδοςΜέθοδοςπροτμήσεωςπροτμήσεως

Διάταξη διατρημάτων στη μέθοδο προτμήσεως-α. ταυτόχρονηέκρηξη πριν από την κύρια ανατίναξη, β. ταυτόχρονη έκρηξη μεπροπορεία τουλάχιστον 50ms σε σχέση προς την κύριαανατίναξη

Για τη μέθοδο απαλής ανατινάξεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, διανοίγεται στην περίμετρο τηςεκσκαφής μια σειρά διατρημάτων σε μικρή μεταξύ τουςαπόσταση, τα οποία γομώνονται με συνεχή ή με διακεκομμένηγόμωση και με ισχυρότερη γόμωση στον πυθμένα.Τα διατρήματα αυτά εκρήγνυνται αργότερα ταυτοχρόνως ή μεμικρό βήμα επιβραδύνσεως μεταξύ τους, όταν έχει ολοκληρωθείη κύρια εκσκαφή και έχει απομείνει μικρό πάχος πετρώματος(φορτίο) μέχρι την οριογραμμή εξορύξεως.

ΜέθοδοιΜέθοδοι ελεγχόμενηςελεγχόμενης ανατίναξηςανατίναξης--ΜέθοδοςΜέθοδοςαπαλήςαπαλής ανατινάξεωςανατινάξεως

(α) Γόμωση διατρήματος στην περίπτωση χρησιμοποιήσεωςδιακεκομμένης γόμωσης, (β) διάταξη διατρημάτων στη μέθοδο τηςαπαλής ανατίναξης

Για τη μέθοδο πυκνής διατρήσεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Η μέθοδος αυτή συνίσταται στη διάνοιξη μιας σειράς πολύ πυκνώνδιατρημάτων στην οριογραμμή της εξόρυξης, τα οποία παραμένουναγόμωτα και αποσκοπούν στο σχηματισμό ενός επιπέδου ήσσονοςαντιστάσεως μεταξύ του προς εξόρυξη και του παραμένοντοςπετρώματος.Με την κύρια έκρηξη η πυκνή αυτή σειρά των διατρημάτων με ταδιατρήματα σε απόσταση μεταξύ τους 2-4 φορές τη διάμετρό τους, δρα ως μία ασυνεχής διαχωριστική επιφάνεια επί της οποίαςανακλάται το κρουστικό κύμα και με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται ηδιέλευσή του προς την άλλη πλευρά.

ΜέθοδοιΜέθοδοι ελεγχόμενηςελεγχόμενης ανατίναξηςανατίναξης--ΜέθοδοςΜέθοδοςπυκνήςπυκνής διατρήσεωςδιατρήσεως

Για το σχηματισμό πλήρους διαχωριστικής επιφάνειας ορισμένα απότα διατρήματα της πυκνής διάτρησης (ανά 2 έως 4 και σπανιότεραόλα) γομώνονται με συνεχή, αλλά πολύ χαμηλής διαρρηκτικότηταςεκρηκτική ύλη και πυροδοτούνται ταυτοχρόνως 25 τουλάχιστον msπριν από την έκρηξη των πλησιέστερα ευρισκόμενων υπονόμων τηςκύριας εκσκαφής.Το αποτέλεσμα βελτιώνεται ακόμη περισσότερο εάν στηνπλησιέστερη σειρά διατρημάτων της κύριας εκσκαφής τοποθετηθείασθενέστερη από την κανονική γόμωση της εκρηκτικής ύλης.

Διάταξη διατρημάτων στη μέθοδο της πυκνής διατρήσεως

Για τις παραμέτρους της ελεγχόμενης ανατίναξης τονίζονταιτα ακόλουθα:

Τα χαρακτηριστικά του πετρώματος συμβάλλουν σημαντικάστο βαθμό επιτυχίας της ελεγχόμενης ανατίναξης. Ομοιογενήπετρώματα με υψηλές μηχανικές ιδιότητες είναι ιδανικά γιατην εφαρμογή της υπόψη τεχνικής εξορύξεως, ενώ ταανομοιογενή και ρωγματωμένα είναι τα πλέον ακατάλληλα, διότι δε μπορεί να ελεγχθεί επαρκώς σε αυτά η διάδοση τωνρωγμών γύρω από το διάτρημα κατά την έκρηξη. Κλειστέςρωγμές ή γεμάτες με υλικό προκαλούν λιγότερη υπέρθραυσηαπό ότι οι ανοικτές ρωγμές.Όταν το επίπεδο των ασυνεχειών είναι παράλληλο προς τοπρανές, τότε επιτυγχάνεται το καλύτερο αποτέλεσμα με τηδιαμόρφωση ενός καθαρού και λείου πρανούς. Καθώςδιαφοροποιείται η κλίση του επιπέδου των ασυνεχειών σεσχέση προς εκείνη του πρανούς και από ομόρροπη γίνεταιαντίρροπη, το πρανές γίνεται τραχύτερο και πιο επικίνδυνογια πτώση τεμαχίων του πετρώματος.

ΠαράμετροιΠαράμετροι τηςτης ελεγχόμενηςελεγχόμενης ανατίναξηςανατίναξης

Θραύση του πετρώματος μεταξύ δυο διατρημάτων στηνπερίπτωση ελεγχόμενης ανατίναξης

Προσδιορισμός της μέγιστης ταχύτητας των σωματιδίων τουπετρώματος σε σχέση με την απόσταση μετρήσεως από τοσημείο εκρήξεως και τη γραμμική πυκνότητα γομώσεως γιαυπαίθριες ανατινάξεις

Εκρηκτικές ύλες που χρησιμοποιούνται στις μεθόδουςελεγχόμενης ανατίναξης

Επίδραση του προσανατολισμού της διαστρώσεως τουπετρώματος στη διαμόρφωση του τελικού πρανούς εκσκαφής

Επίδραση της γωνίας, που σχηματίζει το ίχνος του πρανούς μετο οριζόντιο επίπεδο με τη διεύθυνση διαστρώσεως τουπετρώματος στη μετάδοση της μέγιστης ταχύτητας δονήσεωςτων σωματιδίων

Επίδραση της σχηματιζόμενης γωνίας μεταξύ της διαστρώσεωςκαι του ίχνους του πρανούς στην υπέρθραυση του πετρώματος

Σύγκριση μεταξύ κανονικής και αποζευγμένης γόμωσης μεδιάκενο αέρα και νερό

Για να περιορισθεί η γύρω από το διάτρημα θραύση τουπετρώματος πρέπει να μειωθεί η επαγόμενη στο τοίχωμα τουδιατρήματος πίεση από την έκρηξη της εκρηκτικής ύλης, έχονταςυπόψη ότι η πίεση αυτή pb είναι της τάξεως του 50% της πίεσηςεκρήξεως pd.Υφίστανται διάφοροι τρόποι μειώσεως της τάσης, πουαναπτύσσεται στο τοίχωμα, ώστε να ευρεθεί σε συμφωνία με τηναντοχή του πετρώματος, για να αποφευχθεί η υπέρθραυση. Οιτρόποι αυτοί είναι:Α) Μείωση της πυκνότητας γόμωσης αλλά και της ισχύος τηςαραιώνοντας την εκρηκτική ύλη με αδρανές υλικό (π.χ. σφαιρίδιαπολυστερίνης, ροκανίδι κλπ.). Με τον τρόπο αυτό μειώνεται όχιμόνο η πυκνότητα γόμωσης, αλλά και η ταχύτητα εκρήξεώς της, με αποτέλεσμα η ελάττωση της πίεσης εκρήξεως να είναισημαντική και κατ’ επέκταση η τάση pb να μειωθεί.

Β) Χρήση διατρημάτων μικρότερης διαμέτρου από εκείνη, στηνοποία η εκρηκτική ύλη επιτυγχάνει τη μέγιστη ταχύτηταεκρήξεως. Δεδομένου ότι πρακτικά η μικρότερη διάμετροςδιατρήσεως είναι συνήθως 32mm και σπανιότερα 25mm, οτρόπος αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο στις εκρηκτικέςύλες, που αναπτύσσουν τη μέγιστη ταχύτητα εκρήξεώς τους σεμεγαλύτερη διάμετρο.Γ) Με την παρεμβολή μεταξύ της εκρηκτικής ύλης και τουτοιχώματος του διατρήματος διακένου αέρα, το οποίο ενεργεί ωςμέσο μειώσεως της πίεσης εκρήξεως.

Συνήθεις σχέσεις του λόγου S/d για τις περιπτώσειςπροτμήσεως και απαλής ανατίναξης

Μέθοδος προτμήσεως. (α) ταυτόχρονη έκρηξη όλων τωνυπονόμων στο επίπεδο κοπής, (β) διαχωρισμός των υπονόμωνστο επίπεδο κοπής σε ομάδες, καθεμιά από τις οποίεςεκρήγνυται ταυτόχρονα

Για τα είδη και τα χαρακτηριστικά των παραγομένων κατά τιςανατινάξεις κυμάτων τονίζονται τα ακόλουθα:

Τα κύματα, τα οποία εκδηλώνουν την παρουσία τους στοπεριβάλλον, ήτοι στις κατασκευές, σε ευαίσθητα όργανα και τονάνθρωπο, μέσω των προκαλούμενων δονήσεών τους, διαχωρίζονται σε κύματα χώρου και σε επιφανειακά κύματα. Ταπρώτα, που οδεύουν εντός του φλοιού της γης, διακρίνονται σεθλιπτικά και σε διατμητικά. Τα δεύτερα, που είναι επίσηςδιαφόρων μορφών, οδεύουν στην επιφάνεια του εδάφους.Τα κύματα χώρου φθάνουν πρώτα. Το ταχύτερο από αυτά είναιτο διαμήκες θλιπτικό κύμα ή αλλιώς Ρ κύμα, το οποίο είναι τοίδιο με το κύμα, που μεταφέρει τον ήχο στον αέρα ή το νερό. Ηταχύτητα διαδόσεώς του στα πετρώματα κυμαίνεται από 1.800-6.000m/s. Το κύμα αυτό έχει συνήθως τη μεγαλύτερη συχνότητακαι προκαλεί τη μικρότερη μετατόπιση.

ΕίδηΕίδη καικαι χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά τωντωνπαραγομένωνπαραγομένων κατάκατά τιςτις ανατινάξειςανατινάξεις

κυμάτωνκυμάτων

Το διατμητικό ή αλλιώς κύμα S οδεύει με ταχύτητα 0,33-0,50 του προηγούμενου, έχει συνήθως μικρότερη συχνότητα καιπροκαλεί μεγαλύτερη μετατόπιση από εκείνη του κύματος Ρ. Τελευταία φθάνουν τα επιφανειακά κύματα, από τα οποία τοκυριότερο είναι συνήθως το κύμα Rayleigh ή αλλιώς R κύμα, που ταξιδεύει με ταχύτητα μικρότερη εκείνης της ταχύτητας τουκύματος S.Πλησίον του χώρου της ανατινάξεως και οι τρεις τύποι κυμάτωνοδεύουν μαζί κατά ένα σύνθετο τρόπο και είναι πολύ δυσχερήςως αδύνατος ο διαχωρισμός τους. Τα επιφανειακά κύματα μπορείνα απαιτούν μια απόσταση ίση προς το ήμισυ έως ένα μήκοςκύματός τους μέχρι να αναπτυχθούν κανονικά, ενώ όταν ητοπογραφία είναι ανώμαλη δεν αναπτύσσονται κανονικά καιμπορεί η διάδοσή τους να διακοπεί, όταν συναντήσουν μια βαθιάτάφρο.Μακρύτερα από την πηγή τους ο διαχωρισμός τους γίνεται σαφήςκαι για τον λόγο αυτό η χρονική διάρκεια της δονήσεως γίνεταιμεγαλύτερη, ενώ η ένταση όλων των κυμάτων μειώνεται με τηναπόσταση.

Ημιτονοειδής παρουσίαση του κύματος

Για την επίδραση της αποστάσεως στα χαρακτηριστικά τωνεδαφικών δονήσεων σε οποιαδήποτε θέση από το σημείο τηςανατινάξεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Κάθε κυματοπαλμός αποσβένεται σε συνάρτηση με τηναπόσταση από το σημείο γενέσεώς του, καθώς η ενέργεια τηνοποία μεταφέρει αναλίσκεται για τη διάδοση του κύματος καιπαράλληλα διαχέεται σε διαρκώς και μεγαλύτερο όγκο τουπετρώματος.Η ένταση του κύματος στους περισσότερους γεωλογικούςσχηματισμούς μειώνεται κατά το 1/3 περίπου τηςπροηγούμενης τιμής της κάθε φορά, που διπλασιάζεται ηαπόσταση. Έτσι, π.χ. στα 60m η ένταση της δονήσεως είναιπερίπου το 1/3 εκείνης, που σημειώνεται στα 30m, ενώ στα120m είναι μόλις το 1/9. Η ίδια χονδρική σχέση ισχύει καιαντιθέτως, δηλαδή η ένταση στα 30m πρέπει να αναμένεταιότι είναι 9 φορές πιο μεγάλη από εκείνη, που σημειώνεταιστα 120m.Σημειώνεται επίσης ότι το εδαφικό υλικό και τα πετρώματαφιλτράρουν τον κυματικό παλμό, εξαλείφοντας τις υψηλέςσυχνότητες δονήσεως, με αποτέλεσμα σε μεγάλες αποστάσειςνα επικρατούν οι χαμηλές συχνότητες.

ΕπίδρασηΕπίδραση αποστάσεωςαποστάσεως

Απόσβεση κύματος σε συνάρτηση με την απόστασή του από τηνπηγή

Για την επίδραση της γεωλογίας της περιοχής σταχαρακτηριστικά των εδαφικών δονήσεων σε οποιαδήποτεθέση από το σημείο της ανατινάξεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Σε ομοιογενή και συμπαγή πετρώματα η διάδοση τωνκυμάτων είναι ομοιόμορφη προς όλες τις διευθύνσεις, πράγμαπου δε συμβαίνει σε σύνθετες γεωλογικές δομές, που ηδιάδοσή τους διαφοροποιείται σε συνάρτηση με τη διεύθυνσηδιάδοσης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαφορετικοί δείκτεςαποσβέσεως.Όταν το πέτρωμα καλύπτεται από σημαντικού πάχους χαλαράυπερκείμενα, που έχουν μικρότερο μέτρο ελαστικότητας, ηταχύτητα διαδόσεως μειώνεται καθώς και η συχνότητα, ενώ ημετατόπιση των σωματιδίων αυξάνει με το πάχος τωνυπερκειμένων. Η μείωση της συχνότητας συνοδεύεται απόμεγαλύτερη διάρκεια της επιδράσεως του κύματος, δημιουργώντας αύξηση των κινδύνων προκλήσεως ζημιάς σεγειτονικές κατασκευές.

ΓεωλογίαΓεωλογία τηςτης περιοχήςπεριοχής

Οι συχνότητες, που παρατηρούνται σε υπαίθριαανθρακωρυχεία είναι μικρότερες εκείνων, πουπαρατηρούνται σε λατομεία και τεχνικά έργα λόγωπαρουσίας εδαφικού υπερκειμένου με μικρότεραμηχανικά χαρακτηριστικά και χρήσης μεγαλύτερουμήκους στήλης γομώσεως της εκρηκτικής ύλης.

Ταχύτητες διαδόσεως του διαμήκους και του εγκάρσιουκύματος εντός διαφόρων γεωλογικών σχηματισμών

Δεσπόζουσες συχνότητες σε ανατινάξεις υπαίθριωνανθρακωρυχείων και λατομείων

Ταχύτητες διαδόσεως των Ρ και S κυμάτων σε διάφορουςτύπους πετρωμάτων με και χωρίς ασυνέχειες

Θλιπτικό κύμα, Ρ (m/s) Εγκάρσιο κύμα, S (m/s) Τύπος πετρώματος Έντονα

ρωγματωμένοΣχετικά άθικτο

Έντονα ρωγματωμένο

Σχετικά άθικτο

Ασβεστόλιθος 2000 5900 1000 3100 Μεταμορφωμένα πετρώματα

2100 3500 100 1700

Βασάλτης 2300 4500 1100 2200 Γρανίτης 2400 5000 1200 2500 Άργιλος 400 1700 200 800

Για την επίδραση του είδους και της ποσότητας τηςεκρηκτικής ύλης στα χαρακτηριστικά των εδαφικώνδονήσεων σε οποιαδήποτε θέση από το σημείο τηςανατινάξεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Στην περίπτωση ανατινάξεως με επιβράδυνση ηποσότητα εκρηκτικής ύλης, που εκρήγνυται ανά χρόνοεπιβραδύνσεως, ασκεί την κυριότερη επίδραση στηνένταση της δονήσεως και όχι η ολική ποσότηταεκρηκτικής ύλης ανά ανατίναξη, υπό την προϋπόθεσηότι ο ελάχιστος χρόνος επιβραδύνσεως, πουπαρεμβάλλεται μεταξύ των διαδοχικών εκρήξεων είναιαρκετός, ώστε να αποφευχθεί η αθροιστική επίδρασημεταξύ των κυμάτων, που παράγουν οι σταδιακέςεκρήξεις λόγω επιβραδύνσεως.Από πλευράς ποσότητας εκρηκτικής ύλης, μικρέςποσότητες επάγουν δονήσεις με υψηλές συχνότητες καιμικρό πλάτος κύματος σε αντιδιαστολή με μεγάλεςποσότητες, που επάγουν το αντίθετο αποτέλεσμα.

ΕπίδρασηΕπίδραση είδουςείδους καικαι ποσότηταςποσότηταςεκρηκτικήςεκρηκτικής ύληςύλης

Επίδραση της ισχύος της εκρηκτικής ύλης στην ταχύτηταδονήσεως

Για την επίδραση του χρόνου επιβραδύνσεως σταχαρακτηριστικά των εδαφικών δονήσεων σεοποιαδήποτε θέση από το σημείο της ανατινάξεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Επίδραση του χρόνου επιβραδύνσεως στη μέγιστηταχύτητα δονήσεως

ΕπίδρασηΕπίδραση τουτου χρόνουχρόνου επιβραδύνσεωςεπιβραδύνσεως

Επίδραση του χρόνου επιβραδύνσεως στη μέγιστηταχύτητα δονήσεως

Επίδραση του χρόνου επιβραδύνσεως επί της συχνότηταςδονήσεως

Για την επίδραση της διεύθυνσης εναύσεως τωνδιατρημάτων στα χαρακτηριστικά των εδαφικώνδονήσεων σε οποιαδήποτε θέση από το σημείο τηςανατινάξεως τονίζονται τα ακόλουθα:

Επίδραση της διεύθυνσης εναύσεως επί τωνκαταγραφομένων τιμών της ταχύτητας δονήσεως

ΕπίδρασηΕπίδραση τηςτης διεύθυνσηςδιεύθυνσης εναύσεωςεναύσεως τωντωνδιατρημάτωνδιατρημάτων

Για την επίδραση της κλίσης των διατρημάτων σταχαρακτηριστικά των εδαφικών δονήσεων σεοποιαδήποτε θέση από το σημείο της ανατινάξεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Μετάδοση του παραγόμενου κρουστικού κύματος στοπεριβάλλον πέτρωμα για την περίπτωση τριώνδιαφορετικής κλίσεως υπονόμων, που εκρήγνυνται σευπαίθρια βαθμίδα

ΕπίδρασηΕπίδραση τηςτης κλίσηςκλίσης τωντων διατρημάτωνδιατρημάτων

Επίδραση της κλίσεως των διατρημάτων επί της ταχύτηταςδονήσεως

Για την επίδραση της διαμέτρου των διατρημάτων σταχαρακτηριστικά των εδαφικών δονήσεων σεοποιαδήποτε θέση από το σημείο της ανατινάξεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Η αύξηση της διαμέτρου των διατρημάτων επιφέρειαύξηση της ταχύτητας δονήσεως, διότι η ποσότητα τηςεκρηκτικής ύλης, που εκρήγνυται ανά χρόνοεπιβραδύνσεως, αυξάνεται. Η περίπτωση αυτή μπορεί ναελεγχθεί με χρήση διακεκομμένης γομώσεως και έναυσησε διαφορετικούς χρόνους.

ΕπίδρασηΕπίδραση τηςτης διαμέτρουδιαμέτρου τωντων διατρημάτωνδιατρημάτων

Διακεκομμένη γόμωση με επιβραδυνόμενη έναυση τωνεπιμέρους γομώσεων

Για την επίδραση του φορτίου στα χαρακτηριστικά των εδαφικώνδονήσεων σε οποιαδήποτε θέση από το σημείο της ανατινάξεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Όταν το φορτίο είναι μεγάλο, ο θρυμματισμός του πετρώματος δενείναι ικανοποιητικός, όπως δείχνει το σχήμα (α). Σε αυτή τηνπερίπτωση μεγάλο μέρος της ενέργειας της εκρηκτικής ύληςδιοχετεύεται στο περιβάλλον πέτρωμα με τη μορφή σεισμικήςενέργειας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της εντάσεωςτων εδαφικών δονήσεων.Αντίθετα, μικρό φορτίο, όπως δείχνει το σχήμα (γ), έχει ωςαποτέλεσμα τον λεπτομερή θρυμματισμό του πετρώματος, τημείωση των εδαφικών δονήσεων, αλλά και την εκτόξευση τεμαχίωντου πετρώματος σε μεγάλη απόσταση, με παράλληλη δημιουργίαστην ατμόσφαιρα έντονου κύματος πιέσεων.Είναι σαφές ότι μεταξύ των δυο ακραίων αυτών περιπτώσεων, πρέπει να αναζητηθεί η ορθή επιλογή του φορτίου, ώστε τοαποτέλεσμα να ακολουθεί την εικόνα του σχήματος (β).

ΕπίδρασηΕπίδραση τουτου φορτίουφορτίου

Επίδραση του φορτίου επί της ταχύτητας δονήσεως

Για την επίδραση των δονήσεων στα κτίρια τονίζονται ταακόλουθα:

Μια παράμετρος, που ασκεί μεγάλη επίδραση στιςδυνατές επιπτώσεις των δονήσεων στις κατασκευές, είναιη σχέση της δεσπόζουσας συχνότητάς τους προς τηφυσική συχνότητα ή αλλιώς ιδιοσυχνότητα τηςκατασκευής. Στην περίπτωση κατά την οποία ηδεσπόζουσα συχνότητα προσεγγίζει ή ισούται προς τηφυσική συχνότητα της κατασκευής, τότε εμφανίζεται τοφαινόμενο του συντονισμού, με πολύ δυσμενείςμεγεθυντικές επιδράσεις στην κατασκευή.Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην περίπτωση κατάτην οποία μειώνεται η ανά χρόνο επιβραδύνσεωςποσότητα της εκρηκτικής ύλης και αυξάνεται ο χρόνοςεπιβραδύνσεως μεταξύ των υπονόμων για την ελάττωσητης ταχύτητας δονήσεως. Στην περίπτωση αυτή είναιδυνατόν να δημιουργηθούν επικίνδυνες συχνότητες μετιμές πλησίον εκείνων του συντονισμού.

ΕπιπτώσειςΕπιπτώσεις τωντων δονήσεωνδονήσεων σταστα κτίριακτίρια

Σχηματισμός επιφανειακών ρωγμών χιαστί μορφής στηντοιχοποιία κτιριακών κατασκευών

Είδη μεγάλων ζημιών σε κτιριακές κατασκευές

Επίδραση των δονήσεων των κυμάτων P και S στιςκτιριακές κατασκευές

Μεγεθυντική επίδραση της ζημιάς σε κατασκευή, όταν ηδεσπόζουσα συχνότητα και η φυσική συχνότητα τηςκατασκευής είναι κοντά

Για τη μέγιστη ταχύτητα δονήσεως τονίζονται ταακόλουθα:

Γραφική παρουσίαση της σχέσεως μεταξύ ταχύτηταςδονήσεως και ανηγμένης απόστασης με βάση στοιχεία2.178 καταγραφών σε λατομεία αδρανών υλικών

ΜέγιστηΜέγιστη ταχύτηταταχύτητα δονήσεωςδονήσεως

Συσχετισμός μέγιστης ταχύτητας δονήσεως με τηνπιθανότητα προκλήσεως ζημιάς σε κατασκευή

Σχέση μεταξύ της μέγιστης ταχύτητας δονήσεως και τηςανηγμένης αποστάσεως

Υπολογισμός ταχύτητας δονήσεως

Έκρηξη Απόσταση (m) Μέγιστη ποσότητα εκρ. ύλης ανά χρόνο επιβραδύνσεως (kg)

Ανηγμένη απόσταση SD = R *W0,5

Συμπέρασμα

1 60 12 60 * 120,5 = 17

Επικίνδυνη

2 170 50 170 * 500,5 = 24

Ασφαλής

3 440 100 440 * 1000,5 = 44

Πολύ ασφαλής

Χάραξη σχέσεως ανηγμένης αποστάσεως και ταχύτηταςδονήσεως σε διπλολογαριθμικό χαρτί

Πειραματικά αποτελέσματα μετρήσεως των δονήσεων

Έκρηξη Απόσταση R (m)

Ποσότητα εκρ. ύλης που εκρήγνυται ταυτοχρόνως W (kg)

Ανηγμένη απόσταση SD = R *W0,5 (m * kg-0,5)

Ταχύτητα δονήσεως (mm/sec)

1 100 149 8,19 11,68 2 160 149 13,11 11,94 3 219 149 17,96 6,86 4 280 149 22,90 4,19 5 339 149 27,80 1,27 6 399 149 32,69 0,89

Ασφαλή επίπεδα δονήσεων από εκρήξεις σε κατοικίεςσυνήθους κατασκευής σε συσχετισμό με την μέγιστηταχύτητα δονήσεως και τη συχνότητα. (α) πρόταση USBMκαι (β) πρόταση OSM

Όρια του Office of Surface Mining για τις παραγόμενεςδονήσεις από ανατινάξεις

Απόσταση από θέση ανατίναξης (m)

Μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα δονήσεως (mm/sec)

Ανηγμένη απόσταση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί

0-91 31,8 22,6 91-1524 25,4 24,9 > 1524 19,0 29,4

Ασφαλή επίπεδα δονήσεων σε συνάρτηση με τησυχνότητα δονήσεως σε συνήθους κατασκευής κατοικίεςκατά το Office of Surface Mining των ΗΠΑ

Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές της ταχύτητας δονήσεως τωνσωματιδίων σε συνάρτηση με τη συχνότητα για διάφοραείδη κατασκευών (DIN 4150, 1984)

Ταχύτητα δονήσεως (mm/sec) Είδος κατασκευής < 10 Hz 10-50 Hz 50-100 Hz*

1. Κτίρια γραφείων και εργοστάσια

20 20-40 40-50

2. Συνήθεις κατασκευές οικιών

5 5-15 15-20

3. Κατασκευές που λόγω της ευαισθησίας τους δεν εντάσσονται στις κατηγορίες 1 και 2

3 3-8 8-10

* Για συχνότητες μεγαλύτερες των 100 Hz εφαρμόζονται οιμέγιστες τιμές της τελευταίας δεξιά στήλης

Γραφική παρουσίαση του γερμανικού κανονισμούασφαλών ορίων δονήσεως του εδάφους DIN 4150 (1984)

Μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές της μέγιστης συνιστώσας τηςταχύτητας δονήσεως σε συνάρτηση με τη συχνότητα γιαδιάφορα είδη κατασκευών σύμφωνα με τον ινδικόκανονισμό

Μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα (mm/sec)

Είδος κατασκευής

f≤24Hz f≥24Hz Συνήθεις κατασκευές οικιών

5 10

Βιομηχανικά κτίρια

12,5 25

Ιστορικά μνημεία, ευαίσθητες κατασκευές, κατασκευές ηλικίας ≥ 50 ετών

2 5

Όσον αφορά τη σύγκριση του Ελληνικού ΚανονισμούΜεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών με τουςΣύγχρονους Κανονισμούς τονίζονται τα ακόλουθα:

Στον Ελληνικό Κανονισμό η συχνότητα, στην οποίασυμβαίνει η μέγιστη ταχύτητα δονήσεως δε λαμβάνεταιυπόψη σε αντίθεση με όλους τους σύγχρονουςκανονισμούς.Παρατηρείται επίσης ότι η τιμή των 50mm/s είναιεξαιρετικά υψηλή σε σύγκριση με τα όρια, που δίνουν οιυπόλοιποι κανονισμοί.

ΣύγκρισηΣύγκριση ΕλληνικούΕλληνικού ΚανονισμούΚανονισμούΜεταλλευτικώνΜεταλλευτικών καικαι ΛατομικώνΛατομικών ΕργασιώνΕργασιών

καικαι ΣύγχρονωνΣύγχρονων ΚανονισμώνΚανονισμών

Όσον αφορά τη μείωση των παραγόμενων δονήσεωναπό ανατινάξεις τονίζονται τα ακόλουθα:

Α) Πρέπει να γίνεται επιλογή του κατάλληλου βήματοςεπιβραδύνσεως μεταξύ των υπονόμων, ώστε να μηνπαρατηρούνται φαινόμενα ενισχύσεως της ταχύτηταςδονήσεως, λόγω υπερθέσεως των κυματικών παλμώνδύο επάλληλων εκρήξεων. Αυτό μπορεί να συμβεί ότανχρησιμοποιούνται μέσα επιβραδύνσεως με ονομαστικόβήμα χρόνου 15m/s ή 20m/s, διότι έχει παρατηρηθείπειραματικά απόκλιση τιμών μέχρις 8m/s στους χρόνουςεπιβραδύνσεως των συνήθων καψύλλίων ms.

B) Πρέπει να χρησιμοποιούνται μέσα επιβραδύνσεως μευψηλή ακρίβεια για τη μείωση των κινδύνων υπερθέσεωςτων κυματικών παλμών λόγω μικρότερων τυπικώναποκλίσεων του χρόνου επιβράδυνσης.

Γ) Πρέπει να γίνεται επιλογή της ορθής διεύθυνσηςεναύσεως των διατρημάτων.

ΜείωσηΜείωση τωντων παραγόμενωνπαραγόμενων δονήσεωνδονήσεων απόαπόανατινάξειςανατινάξεις

Δ) Ο βαθμός ζεύξεως της εκρηκτικής ύλης με το διάτρημα επηρεάζει τοποσοστό μεταφοράς της εκρηκτικής ενέργειας προς το πέτρωμα καικατά συνέπεια την ένταση της δονήσεως. Οι εκρηκτικές ύλες σε χύμαμορφή πληρούν καλύτερα το διάτρημα σε σχέση με τις συσκευασμένεςκαι μεταφέρουν πιο αποδοτικά την ενέργειά τους προς το πέτρωμα, διότι είναι παντού σε επαφή με τα τοιχώματά του.

Ε) Κατακερματισμένα και κροκαλοπαγή πετρώματα με υψηλό πορώδες, λόγω της χαμηλής συνοχής μεταξύ των τεμαχίων τους, δε μεταφέρουντη σεισμική ενέργεια τόσο ικανοποιητικά όσο τα συμπαγή. Σεμεγαλύτερο βάθος, όπου συναντάται ο υδροφόρος ορίζοντας, ηαπόδοση της μεταφοράς ενέργειας βελτιώνεται και οι δονήσεις είναιισχυρότερες.

ΣΤ) Μείωση των δονήσεων επέρχεται συνήθως όταν αυξάνεται οαριθμός των υπονόμων, στον οποίο κατανέμεται η ίδια συνολικήποσότητα εκρηκτικής ύλης. Γόμωση π.χ. ανά χρόνο επιβραδύνσεως1kg σε 100 διατρήματα θα προκαλέσει μείωση της εντάσεως τωνδονήσεων σε σύγκριση με εκείνη, που θα παραχθεί από μια υπόνομομε 100kg εκρηκτικής ύλης, ενώ παράλληλα η συχνότητα των δονήσεωνθα είναι μεγαλύτερη.

Ζ) Ο λόγος ύψος βαθμίδας προς το φορτίο πρέπει να είναι μεγαλύτεροςτου 2.

Σχηματική διάταξη των τριών περιπτώσεων ανατινάξεως40 υπονόμων ταυτοχρόνως και με επιβράδυνση

Επιλογή της ορθής διευθύνσεως εναύσεως για μείωση τηςταχύτητας δονήσεως προς την διεύθυνση της κατοικίας

Όσον αφορά το ωστικό κύμα των ανατινάξεων τονίζονταιτα ακόλουθα:

Εκτός από τις εδαφικές δονήσεις, οι ανατινάξειςδημιουργούν ατμοσφαιρικά κύματα, που καλούνταιωστικά κύματα ή κύματα υπερπιέσεως, επειδήπροκαλούν στην ατμόσφαιρα πίεση μεγαλύτερη απόαυτή που πάντοτε υπάρχει.Τα κύματα αυτά είναι θλιπτικά κύματα, παρόμοια μεεκείνα εντός του νερού ή του εδάφους (Ρ κύματα, διότιδεν υπάρχουν στον αέρα διατμητικά κύματα) καιταξιδεύουν με την ταχύτητα διαδόσεως του ήχου στοναέρα.Συνεπώς σε μια ανατίναξη, εάν γίνουν αισθητά, αυτό θαγίνει πολύ αργότερα από την δόνηση του εδάφους, αφούτα εδαφικά κύματα Ρ ταξιδεύουν 5-20 φορές ταχύτερα.

ΩστικόΩστικό κύμακύμα τωντων ανατινάξεωνανατινάξεων

Πηγές προκλήσεως του ωστικού κύματος σε μια ανατίναξη

Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ωστικούκύματος τονίζονται τα ακόλουθα:

Επί σειρά ετών θεωρείτο ως ασφαλές όριο η τιμή των140dB (0,029psi). Σήμερα υπάρχει γενικώς τάση ναχρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση ανατινάξεως, ταχαμηλότερα εκείνα όρια, που εφαρμόζονται στις μεγάλεςυπαίθριες εκμεταλλεύσεις πρώτων υλών.Το Γραφείο Μεταλλείων των ΗΠΑ θεωρεί την τιμή 134dB (0,0145psi) ως την ανώτατη επιτρεπόμενη. Η τιμή αυτήαντιστοιχεί στο ήμισυ της προηγούμενης των 140dB καιισούται προς εκείνη, που προκαλεί άνεμος ταχύτητας32km/hr.

ΠεριβαλλοντικέςΠεριβαλλοντικές επιπτώσειςεπιπτώσεις τουτου ωστικούωστικούκύματοςκύματος

Νομόγραμμα μετατροπής των μονάδων εντάσεως του ήχου

Επίδραση της προκαλούμενης εντάσεως της υπερπιέσεωςστον άνθρωπο και σε διάφορες δομικές κατασκευές

Όσον αφορά το σχεδιασμό ασφαλούς ανατινάξεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Για το σχεδιασμό ασφαλούς ανατινάξεως μπορεί ναχρησιμοποιηθεί σε υπαίθριες ανατινάξεις μετώπουβαθμίδας νομόγραμμα για την πρόβλεψη της εντάσεωςτου ωστικού κύματος από την γεωμετρική διάταξη τηςανατινάξεως και την ποσότητα της εκρηκτικής ύλης, πουεκρήγνυται στον ίδιο χρόνο, με την προϋπόθεση ότι ηεπιγόμωση έχει μήκος 30d, όπου d η διάμετρος τουδιατρήματος.

ΣχεδιασμόςΣχεδιασμός ασφαλούςασφαλούς ανατινάξεωςανατινάξεως

Προσδιορισμός της ωστικής πιέσεως με βάση τα γεωμετρικάχαρακτηριστικά και την γόμωση των διατρημάτων

Νομογράφημα καθορισμού ωστικής πιέσεως απόυπαίθριες ανατινάξεις υπό διάφορες συνθήκες

Όσον αφορά τον περιορισμό της ωστικής πιέσεως, οιεπεμβάσεις, που μπορεί να γίνουν είναι:

Α) Μείωση της ποσότητας εκρηκτικής ύλης, πουεκρήγνυται στον ίδιο ονομαστικό χρόνο σύμφωνα με τομέσο εναύσεως.

Β) Αύξηση του βάθους τοποθετήσεως στο διάτρημα τουκέντρου βάρους της εκρηκτικής ύλης.

Γ) Αύξηση του μήκους της επιγομώσεως σε 25d, όπου dη διάμετρος του διατρήματος.

ΜέτραΜέτρα περιορισμούπεριορισμού τηςτης ωστικήςωστικής πιέσεωςπιέσεως

Δ) Αποφυγή χρήσεως στην επιφάνεια μέσων εναύσεως, που εκρήγνυνται έντονα. Εάν πρέπει να χρησιμοποιηθείεκρηκτική θρυαλλίδα η κάλυψή της με στρώμα λεπτήςάμμου πάχους 7-10cm περιορίζει σημαντικά τον θόρυβο.

Ε) Αποφυγή προσανατολισμού της διευθύνσεωςεναύσεως των υπονόμων προς εκείνη, που θαπροκληθεί ηχητική όχληση σε συνδυασμό με την επιλογήτης κατάλληλης χρονικής βαθμίδας επιβραδύνσεως, ώστε η βαθμιαία προχώρηση της ανατινάξεως να γίνεταιμε ταχύτητα μικρότερη από εκείνη του ήχου στον αέρα. (340m/s).

Όσον αφορά τους ατμοσφαιρικούς παράγοντεςτονίζονται τα ακόλουθα:

Οι κύριοι ατμοσφαιρικοί παράγοντες, που επηρεάζουν τηδιάδοση του ωστικού κύματος, είναι η θερμοκρασιακήαναστροφή και η διεύθυνση του ανέμου.Σε κανονικές συνθήκες η θερμοκρασία του αέραμειώνεται κατά 1,9°C ανά 305m. Το ίδιο συμβαίνει με τηνταχύτητα του αέρα, που μεταβάλλεται κατά 0,5m/s για κάθεαλλαγή της θερμοκρασίας κατά 1°C. Η κανονική αυτήσυνθήκη στρέφει τα ηχητικά κύματα προς τα άνω, μακριά απότο έδαφος, με αποτέλεσμα να απορροφούνται από τηνατμόσφαιρα.

ΑτμοσφαιρικοίΑτμοσφαιρικοί παράγοντεςπαράγοντες

Στην περίπτωση θερμοκρασιακής αναστροφής, που είναιένα ασύνηθες φυσικό φαινόμενο, η θερμοκρασία τουαέρα αυξάνεται με το ύψος, με αποτέλεσμα τα ηχητικάκύματα να επιστρέφουν προς το έδαφος και ναδημιουργείται μια περιοχή με ισχυρό θόρυβο.Ο άνεμος μπορεί να επιδράσει ανάλογα με τη διεύθυνση, που ενεργεί και την έντασή του, στην εστίαση τουθορύβου σε μια περιοχή. Η κατασκευή αναχώματος ήάλλης μορφής προστατευτικού φράγματος μεταξύθέσεως ανατινάξεως και χώρου οχλήσεως μειώνει τηνεπίδραση αυτή.

Κανονικές ατμοσφαιρικές συνθήκες (α) και θερμοκρασιακήαναστροφή (β) με ενίσχυση του θορύβου σε μια περιοχή(γ)

Επίδραση διευθύνσεως ανέμου με συγκέντρωση τουθορύβου σε μια περιοχή

Όσον αφορά την εκτόξευση τεμαχίων πετρώματοςτονίζονται τα ακόλουθα:

Η εκτόξευση τεμαχίων του πετρώματος (flyrock) κατά τηδιάρκεια ανατινάξεως σε μεγάλες αποστάσεις είναι έναανεπιθύμητο συμβάν, το οποίο πρέπει να περιορίζεταιλόγω των κινδύνων προκλήσεως ατυχημάτων και υλικώνζημιών.Σύμφωνα με στοιχεία από διάφορες πηγές, περίπου το40-60% των ατυχημάτων από ανατινάξεις οφείλεται σεεκτόξευση τεμαχίων του πετρώματος, βάρους μέχριμερικές εκατοντάδες kg, σε αποστάσεις 300-900m.Η χρησιμοποίηση διαρκώς ισχυρότερων ανατινάξεων στιςυπαίθριες εκμεταλλεύσεις έχει επαυξήσει τα τελευταία χρόνιατον κίνδυνο αυτό και ως εκ τούτου η επιβολή μέτρων ελέγχουτου είναι επιβεβλημένη.

ΕκτόξευσηΕκτόξευση τεμαχίωντεμαχίων πετρώματοςπετρώματος

Οι συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την εκτόξευση τεμαχίωντου ανατινασσόμενου πετρώματος σε μεγάλεςαποστάσεις, μπορεί να αναζητηθούν στα κάτωθι αίτια:

Α) Γεωλογικές συνθήκες

Έντονα ρωγματωμένο πέτρωμα, περιοχές πετρώματοςμε χαμηλά μηχανικά χαρακτηριστικά και η παρουσίαεγκοίλων είναι τα συνήθη γεωλογικά αίτια, στα οποίαοφείλεται η εκτόξευση τεμαχίων πετρώματος, διότιδημιουργούν περιοχές είτε χαμηλής αντιστάσεως τουπετρώματος και επομένως εύκολης θραύσεώς του, είτεσυγκεντρώσεως μεγάλης ποσότητας εκρηκτικής ύλης, που δρα ως γόμωση κρατήρα κατά την έναυσή της.Η μειωμένη τοπικά αντίσταση του πετρώματος στηδιάτρησή του υποδεικνύει τις περιοχές αυτές τουπετρώματος.

ΑιτίαΑιτία προκλήσεωςπροκλήσεως τηςτης εκτόξευσηςεκτόξευσηςτεμαχίωντεμαχίων

Β) Ανεπαρκές φορτίο-Απόσταση μεταξύ υπονόμων

Εάν το φορτίο είναι ανεπαρκές, θα προκληθεί εκτόξευσητεμαχίων του πετρώματος, συνοδευόμενη από ισχυρόθόρυβο. Εάν επίσης το φορτίο είναι μικρότερο από 25 φορές τη διάμετρο του διατρήματος (B<25d), τότεπροκύπτει μεγάλη ειδική κατανάλωση, με αποτέλεσμα ναδιατίθεται περίσσεια ενέργειας, που αναλίσκεται στηνεκτόξευση τεμαχίων του πετρώματος.Εάν αντιθέτως το φορτίο είναι μεγαλύτερο του κανονικού, τότε θα προκληθεί εκτόξευση προς τα άνω του υλικούεπιγόμωσης και θα δημιουργηθεί κρατήρας, που θαπροκαλέσει εκτόξευση τεμαχίων του πετρώματος.

Η χρήση κατακόρυφων διατρημάτων, ιδιαίτερα σεμεγάλου ύψους βαθμίδες, δημιουργεί πάντοτεδιαφοροποίηση του φορτίου μεταξύ του άνω και κάτωδαπέδου της βαθμίδας, λόγω της κλίσεως του μετώπουτης βαθμίδας. Αυτό έχει ως συνέπεια να δημιουργηθείπεριοχή με μικρότερο του κανονικού φορτίο από όπουπροκαλείται η εκτόξευση τεμαχίων με την πρόωρηδιαφυγή των αερίων της έκρηξης. Το αποτέλεσμα είναιακόμη πιο δυσμενές, όταν η έναυση γίνεται υψηλά στοδιάτρημα.Εάν εξάλλου, η απόσταση μεταξύ των υπονόμων είναιμικρότερη του φορτίου, τότε προκαλείται συχνά οσχηματισμός ενός επιπέδου θραύσεως κατά μήκος τηςσειράς των υπονόμων, από το οποίο διαφεύγουν νωρίςτα αέρια της εκρήξεως προς την ατμόσφαιρα.

Ανεπαρκές φορτίο, που δημιουργήθηκε από παρέκκλισητου διατρήματος, προκαλεί εκτόξευση τεμαχίων

Φορτίο μεγαλύτερο του κανονικού έχει ως συνέπεια τηδημιουργία κρατήρα και την εκτόξευση τεμαχίων σε μεγάληαπόσταση

Μεταβολή του φορτίου σε συνάρτηση με το ύψος και τηνκλίση της βαθμίδας προκαλεί εκτόξευση τεμαχίων

Γ) Επιλογή εκρηκτικής ύλης

Εκρηκτικές ύλες, που παρέχουν σημαντικό τμήμα τηςδιαθέσιμης ενέργειάς τους κατά την ωστική φάση, προκαλούν μεγαλύτερη εκτόξευση τεμαχίων σε σύγκρισημε τις πιο διαρρηκτικές εκρηκτικές ύλες, όπως είναι π.χ. οι ζελατινοδυναμίτιδες.

Δ) Ανεπαρκής επιγόμωση

Η επιγόμωση αυξάνει την απόδοση της ανατινάξεως, διότι εξαναγκάζει τα αέρια της εκρήξεως να αναζητήσουνδιέξοδο προς την ατμόσφαιρα όχι διαμέσου αυτής, αλλάπλευρικά μέσω του ρωγματωθέντος κατά την κρουστικήφάση πετρώματος, που ωθείται προς το πρανές.Εάν η επιγόμωση δεν είναι επαρκής, τότε τα αέριαβρίσκουν ευκολότερη διέξοδο διαμέσου αυτής, παρασύροντας κατά την έξοδό τους και τεμάχια του ήδηρωγματωθέντος πετρώματος, που εκτοξεύονται μακριά, καθώς απέκτησαν σημαντική κινητική ενέργεια.

Για τον υπολογισμό της απόστασης εκτοξεύσεωςτονίζονται τα ακόλουθα:

Νομογράφημα υπολογισμού της μέγιστης απόστασηςεκτοξεύσεως τεμαχίου του πετρώματος σε συνάρτηση μετη διάμετρό του και εκείνη του διατρήματος

ΥπολογισμόςΥπολογισμός τηςτης απόστασηςαπόστασης εκτοξεύσεωςεκτοξεύσεως

Σχέση της ειδικής κατανάλωσης εκρηκτικής ύλης προς τημέγιστη απόσταση εκτοξεύσεως τεμαχίου πετρώματος

Νομόγραμμα υπολογισμού της μέγιστης απόστασηςεκτοξεύσεως τεμαχίου του πετρώματος σε μία ανατίναξηστην περίπτωση του ασβεστολίθου σε συνάρτηση με τοφορτίο και τη διάμετρο του διατρήματος

Όσον αφορά τα μέτρα προστασίας τονίζονται ταακόλουθα:

Τα μέτρα προστασίας κατά την εκτόξευση τεμαχίωναναφέρονται σε εκείνα, που είναι συνδεδεμένα με τοσχέδιο ανατίναξης και στα πρόσθετα ειδικά μέτρα.Το σχέδιο ανατίναξης πρέπει να παρέχει, όχι μόνοάριστα αποτελέσματα από πλευράς αποδόσεως τηςεξόρυξης, αλλά και συνθήκες ασφάλειας, στις οποίεςπροφανώς συμπεριλαμβάνεται και η προστασία από τηνεκτόξευση τεμαχίων.Μεταξύ των συνθηκών, που συμβάλλουν στονπεριορισμό της εκτόξευσης λίθων, είναι:

Α) Αποφυγή χρήσεως βαθμίδων ύψους μεγαλύτερου των18m για τη μείωση της παρεκκλίσεως των διατρημάτων.

Β)Χρήση της μικρότερης πρακτικά δυνατής διαμέτρου τωνδιατρημάτων. Η μεγάλη διάμετρος διατρήματος με την υψηλήγραμμική πυκνότητα, που έχει, επιφέρει αύξηση τηςαπόστασης εκτόξευσης των τεμαχίων.

ΜέτραΜέτρα προστασίαςπροστασίας

Γ) Τα ελαφρώς κεκλιμένα διατρήματα, που διανοίγονταιπροσεκτικά, περιορίζουν σημαντικά την εκτόξευσητεμαχίων του πετρώματος. Τα κατακόρυφα διατρήματα, ιδιαίτερα σε μεγάλου ύψους βαθμίδες, οδηγούν σεδιαφοροποίηση του φορτίου μεταξύ στομίου και πυθμένατου διατρήματος, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνοςεκτοξεύσεως τεμαχίων σε μεγάλη απόσταση.

Δ) Ανεπαρκές φορτίο προκαλεί πάντα εκτόξευσητεμαχίων σε μεγάλη απόσταση. Υπερβολικό φορτίοπροκαλεί εκτόξευση της επιγόμωσης, μαζί με τοπεριβάλλον αυτή πέτρωμα, για να σχηματιστεί κρατήρας.

Ε) Κατανομή της εκρηκτικής ύλης ανάλογα με ταχαρακτηριστικά του πετρώματος. Γόμωση τουδιατρήματος υψηλά δημιουργεί όχι μόνο απώλειαενέργειας, αλλά και σοβαρά προβλήματα από τηνεκτόξευση τεμαχίων.

ΣΤ) Το μήκος της επιγόμωσης δεν πρέπει να είναι μικρότερο από0,7*φορτίο. Η τιμή αυτή αντιστοιχεί σε σκληρά και συμπαγήπετρώματα. Εάν υπάρχει ειδικό πρόβλημα από την εκτόξευσητεμαχίων, το μήκος της επιγόμωσης πρέπει να είναι το λιγότερο 20-25 φορές μεγαλύτερο από τη διάμετρο του διατρήματος.

Ζ) Προσεκτικός έλεγχος των χρόνων επιβράδυνσης, ιδιαίτερα τηςπρώτης σειράς των διατρημάτων. Εάν η πρώτη σειρά δε δημιουργείπρόβλημα εκτοξεύσεως τεμαχίων, ο κίνδυνος από μια επόμενη σειράείναι πολύ μικρότερος.

Η) Η ανεπαρκής φύλαξη του χώρου γύρω από τη θέση ανατινάξεωςκατά τη διάρκεια, που πραγματοποιείται η ανατίναξη και αμέσωςμετά, είναι η αιτία του 50% των σχετικών ατυχημάτων. Η φύλαξηαναφέρεται στην παρεμπόδιση ατόμων να εισέλθουν στην περιοχή τηςανατίναξης, με την τοποθέτηση κατάλληλων εμποδίων καιπροειδοποιητικών πινακίδων, καθώς και με την εξασφάλισηκατάλληλου συστήματος επικοινωνίας μεταξύ των γομωτών-πυροδοτών και του επιφορτισμένου προσωπικού για την ασφάλειατου χώρου. Επίσης, στη φύλαξη περιλαμβάνεται και η απομάκρυνσητων εργαζομένων και του εξοπλισμού σε ασφαλή απόσταση. Οιγομωτές-πυροδότες μπορεί να προστατευθούν με τη χρήση ειδικώνφορητών με γερανό καταφυγίων.

Μεταλλικό καταφύγιο προστασίας γομωτών-πυροδοτώναπό την εκτόξευση τεμαχίων του πετρώματος σεανατινάξεις

Τα πρόσθετα ειδικά μέτρα, που μπορούν να ληφθούν γιατον περιορισμό της εκτοξεύσεως τεμαχίων τουπετρώματος, είναι πολύ πιο αποτελεσματικά τωνπροηγουμένων, αλλά και πιο χρονοβόρα και δαπανηρά.Ένα μέτρο συνίσταται στην κάλυψη σε ελάχιστο πάχος0,9m του χώρου της ανατινάξεως με στρώμα άμμου ήάλλου λεπτόκοκκου υλικού, ώστε να μη θιγεί το μέσονεναύσεως.Άλλο μέτρο, το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται πολύεκτεταμένα σε ανατινάξεις κοντά σε κατοικημένεςπεριοχές, είναι η κάλυψη του χώρου της ανατινάξεως μεειδικό ελαστικό πλέγμα (πολλές φορές κατασκευασμένοαπό παλαιά ελαστικά αυτοκινήτων ή παλαιούς ιμάντες) ήμεταλλικό πλέγμα.

Προστασία του χώρου ανατινάξεως με κάλυψη στρώματοςάμμου (α) και με ελαστικό στρώμα ή μεταλλικό πλέγμα (β)