2. Η μεταβατική εποχή: Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (717-1025)

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Ορισμός, πρωτεργάτες και παράγοντες

Εικονομαχία: πνευματική κίνηση που αμφισβήτησε τη λατρεία

των εικόνων στην Ορθόδοξη εκκλησία (αρχές

8ου –μέσα 9ου αι.).

Εικονόφιλοι: οι οπαδοί των εικόνων

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Πρωτεργάτες:Αυτοκράτωρ Λέων Γ’(717-741) Γερμανίκεια της Β. Συρίας

Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Ε’ (741-775)→ γιος Λέοντα Γ’

Ο Λέων ο Γ' (ο επονομαζόμενος Ίσαυρος) ) συνέδεσε το όνομά του με τις νίκες κατά των Αράβων και την νομοθεσία της Εκλογής, αλλά πάνω απ' όλα υπήρξε ο πρωτεργάτης της Εικονομαχίας.

Ο Κωνσταντίνος ήταν πιο επίμονος από τον πατέρα του στην επιδίωξη των σκοπών του, εκτελεστής και θεωρητικός συγχρόνως των εικονομαχικών δογμάτων. Για τον λόγο αυτό βρίστηκε και συκοφαντήθηκε από τους εικονόφιλους συγγραφείς όσο κανείς άλλος.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Ανεικονικές αντιλήψεις (αντίθετες στη λατρεία των εικόνων)Η λατρεία των εικόνων θεωρείται ειδωλολατρική εκδήλωση Α π α γ ό ρ ε υ σ η τ ω ν ε ι κ ό ν ω ν

Παράγοντες:

ανεικονικές λατρευτικές αντιλήψεις των κατοίκων των ανατολικών επαρχιών απ’ όπου κατάγονταν και οι ίδιοι → επιδράσεις ιουδαϊκής και ισλαμικής θρησκείας. Οι κάτοικοι των ανατολικών επαρχιών σήκωναν το βάρος της άμυνας κατά των Αράβων.

Οι δεισιδαιμονίες και οι υπερβολές σε σχέση με τη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων.

Η επιδίωξη περιορισμού της επιρροής των μοναχών και των μονών.

Η αντίληψη ότι οι επιτυχίες των εχθρών οφείλονταν στην οργή του Θεού για τη λατρεία των εικόνων.

  Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Εικονολάτρες Ασθενείς προσκυνούν την εικόνα της «Αχειροποιήτου» με την προσδοκία της θεραπείας.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

1η φάση εικονομαχίας (726-787) Απομάκρυνση εικόνας Χριστού

από τη Χαλκή Πύλη της Πόλης. Διαμαρτυρίες του λαού της

πρωτεύουσας. Αυτοκρατορικό διάταγμα κατά

της λατρείας των εικόνων (730). Εξορίες, φυλακίσεις και

δημεύσεις περιουσιών των εικονόφιλων.

Καταστροφές μονών επί Κωνσταντίνου Ε’.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Ιωάννης ΔαμασκηνόςΕικονολάτρης, θεολόγος ,θεωρητικός της λατρείας των εικόνων

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος (787)τερματισμός της 1ης φάσης

Με τις αποφάσεις της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου αποκαταστάθηκαν οι εικόνες με τη διευκρίνιση ότι σε αυτές απονέμεται μόνο τιμητική προσκύνηση.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Ειρήνη η Αθηναία (780-802)Με πρωτοβουλία της συγκλήθηκε η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος.

Η Ειρήνη η Αθηναία (περ.752) υπήρξε αυτοκράτειρα του Βυζαντίου από το έτος 780 έως το 802. Μέχρι το 797 συμβασίλευε με τον γιο της Κωνσταντίνο ΣΤ΄, ασκώντας η ίδια αποκλειστικά σχεδόν την εξουσία, και κατόπιν βασίλευσε μόνη. Το όνομά της είναι συνδεδεμένο με την πρώτη αναστήλωση των εικόνων που θεσπίστηκε από την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο και με την τύφλωση του γιου της που διατάχτηκε από την ίδια.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

2η φάση εικονομαχίας (815-843)

Λέων Ε’ Αρμένιος → οι ήττες των Βυζαντινών στα πεδία των μαχών οφείλονται στην εικονολατρία

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Αυγούστα ΘεοδώραΗ Θεοδώρα ήταν αυτοκράτειρα του Βυζαντίου, σύζυγος του Θεόφιλου (829-842). Μετά τον θάνατο του εικονομάχου συζύγου της ανέλαβε την επιτροπεία του γιου τους Μιχαήλ Γ΄, αναστήλωσε τις εικόνες και επέφερε οριστικό τέλος στην Εικονομαχία.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Σύνοδος του 843: τερματισμός 2ης φάσης

Η σύνοδος του 843 προχώρησε στην οριστική και πανηγυρική αποκατάσταση και αναστήλωση των εικόνων.

Σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων, εορτάζεται την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής η "Κυριακή της Ορθοδοξίας" που πρωτοκαθιερώθηκε στα μέσα του 9ου αιώνα.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Σημασία της ήττας των εικονοκλαστών

• Νίκη της ελληνικής πνευματικής παράδοσης (απόδοση θείας μορφής).

• Ήττα της ανεικονικής ασιατικής παράδοσης.• Τερματίστηκαν οι θρησκευτικές διαμάχες.• Περίοδος γόνιμης συνεργασίας κράτους –εκκλησίας

(κρατικές ιεραποστολές).• Πολλαπλασιασμός και πλουτισμός των μοναστηριών.• Περιορισμός στις υπερβολές στη λατρεία των εικόνων και

των λειψάνων.

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Αγία Ειρήνη της ΚωνσταντινούποληςΕικονομαχικό μοτίβο στο Ιερό Βήμα

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Συνέπειες της εικονομαχίας

Διχασμός του βυζαντινού λαού.

Συνέπειες στην εξωτερική πολιτική: η Εκκλησία της Ρώμης ζήτησε στήριξη στους ηγεμόνες των

Φράγγων.

Συνέπειες στον πολιτισμό: απαγόρευση παράστασης θείων προσώπων. απαγόρευση ανάρτησης εικόνων. καταστροφή εικόνων. διακόσμηση εκκλησιών με ζώα, φυτά και διακοσμητικά μοτίβα. υποχώρηση της ενασχόλησης με τα γράμματα. καταστροφή πολλών εικονομαχικών κειμένων μετά την

επικράτηση των εικόνων. 

Χιωτέρη Κατερίνα -1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr